1.

Mill-kriżi finanzjarja lil hawn, id-dritt tal-Unjoni pprovda qafas iktar robust għall-protezzjoni tal-konsumatur fil-qasam tal-kreditu ggarantit bi proprjetà immobbli ( 2 ). Sadanittant, il-Qorti tal-Ġustizzja żviluppat linja importanti ta’ ġurisprudenza dwar il-protezzjoni proċedurali tal-konsumaturi li hija riflessa wkoll fil-qasam tal-proċeduri tal-qbid tad-djar. Din il-ġurisprudenza tirrifletti l-kostituzzjonalizzazzjoni tad-dritt kuntrattwali tal-konsumatur ( 3 ). Il-leġiżlazzjoni sekondarja li sservi bħala r-“rabta” ( 4 ) bejn id-dritt proċedurali, id-dritt tal-konsumatur u l-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (iktar ’il quddiem il-“Karta”) hija d-Direttiva 93/13/KEE ( 5 ).

2.

Fil-qasam tal-proċeduri ta’ eżekuzzjoni fil-konfront ta’ proprjetà immobbli li tikkostitwixxi r-residenza tal-konsumatur, il-Qorti tal-Ġustizzja eżaminat, fis-sentenza tal‑10 ta’ Settembru 2014, Kušionová (C‑34/13, EU:C:2014:2189; iktar ’il quddiem is-“sentenza Kušionová”) il-kompatibbiltà tad-dritt Slovakk dwar il-proċeduri ta’ eżekuzzjoni ekstraġudizzjarji mad-Direttiva 93/13. Din it-talba għal deċiżjoni preliminari hija essenzjalment tkomplija ta’ dik is-sentenza. Il-qorti tar-rinviju tistieden lill-Qorti tal-Ġustizzja biex tkompli tesplora r-rabta bejn il-proċeduri ta’ eżekuzzjoni, id-dritt tal-konsumatur u d-drittijiet fundamentali kif minquxa fil-Karta.

3.

B’mod iktar speċifiku, bit-talba tagħha għal deċiżjoni preliminari, il-Krajský súd v Prešove (il-Qorti Reġjonali, Prešov, is-Slovakkja) tqajjem il-kwistjoni tas-setgħat tal-qrati li jevalwaw il-proporzjonalità tal-eżekuzzjoni mħaffa ta’ self ta’ kreditu fil-kuntest ta’ proċeduri ta’ eżekuzzjoni ekstraġudizzjarji. Hija tqajjem ukoll il-kwistjoni tal-kompatibbiltà mad-Direttiva 2005/29/KE ( 6 ) ta’ prattika bankarja li tikkonsisti fil-konklużjoni ta’ kuntratti ta’ kreditu ġodda li bihom il-parti l-kbira tal-fondi ma jitħallsux lill-konsumatur iżda huma intiżi biex iħallsu lura self antik, kif ukoll l-implikazzjonijiet ta’ din il-prattika fir-rigward tad-determinazzjoni tal-portata tad-Direttiva 2008/48/KE ( 7 ).

4.

L-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 93/13 jipprovdi:

“Il-klawżoli kuntrattwali li jirriflettu disposizzjonijiet mandatarji statutorji jew regolatorji u d-disposizzjonijiet jew il-prinċipji ta’ konvenzjonijiet internazzjonali li għalihom ikunu parti l-Istati Membri jew il-Komunità, b’mod partikolari fil-qasam tat-trasport, m’għandhomx ikunu suġġetti għad-disposizzjonijiet ta’ din id-Direttiva.”

5.

L-Artikolu 3(1) ta’ din id-direttiva huwa fformulat kif ġej:

“Klawżola kuntrattwali li ma tkunx ġiet negozjata individwalment għandha titqies inġusta jekk, kontra l-ħtieġa ta’ buona fede, tkun tikkawża żbilanċ sinifikanti fid-drittijiet u l-obbligi tal-partijiet li joħorġu mill-kuntratt, bi ħsara għall-konsumatur.”

6.

L-Artikolu 4(1) ta’ din id-direttiva jistipula li:

“Mingħajr preġudizzju għall-Artikolu 7, il-karattru inġust ta’ klawżola kuntrattwali għandu jiġi stmat, billi titqies in-natura tal-merkanzija jew servizzi li għalihom ikun kien konkluż il-kuntratt u ssir referenza, filwaqt li jiġi konkluż il-kuntratt, għaċ-ċirkostanzi kollha preżenti waqt il-konklużjoni tal-kuntratt u għall-klawżoli l-oħra kollha tal-kuntratt jew ta’ kuntratt ieħor li jiddependi fuqu.”

7.

L-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 93/13 jgħid li:

“L-Istati Membri għandhom jiżguraw li, fl-interessi tal-konsumaturi u l-kompetituri, jeżistu mezzi adegwati u effettivi biex jipprevjenu li jibqgħu jintużaw klawżoli inġusti f’kuntratti konklużi mal-konsumaturi mill-bejjiegħa jew fornituri.”

8.

L-Artikolu 3(1) tad-Direttiva 2005/29, intitolat “L-Ambitu ta’ l-Applikazzjoni” jipprovdi:

“Din id-Direttiva għandha tapplika għal prattiċi kummerċjali żleali fin-negozju mal-konsumatur, kif stabbilit fl-Artikolu 5, qabel, matul jew wara tranżazzjoni kummerċjali fir-rigward ta’ xi prodott.”

9.

L-Artikolu 5(1) u (5) ta’ din id-direttiva jistipula li:

“1.   Il-prattiċi kummerċjali żleali għandhom ikunu projbiti.

[…]

5.   Fl-Anness I hemm lista ta’ dawk il-prattiċi kummerċjali li għandhom f’kull ċirkostanza jitqiesu bħala żleali. L-istess lista waħdanija għandha tapplika fl-Istati Membri kollha u tista tiġi modifikata biss permezz ta’ revizjoni tad-Direttiva.”

10.

Il-premessa 14 tad-Direttiva 2008/48 hija fformulata kif ġej:

“Ftehim ta’ kreditu li jkopru l-għoti ta’ kreditu garantit bi proprjetà għandhom jiġu esklużi mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-Direttiva. Dak it-tip ta’ kreditu hu ta’ natura speċifika ħafna. Barra minn hekk, ftehim ta’ kreditu li l-fini tagħhom huwa li jiffinanzjaw l-akkwist jew iż-żamma tad-drittijiet ta’ proprjetà f’art jew f’bini eżistenti jew ipproġettat għandhom ikunu esklużi mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-Direttiva. […]”

11.

L-Artikolu 2 tad-Direttiva 2008/48, intitolat “Kamp ta’ applikazzjoni”, jipprovdi fil-paragrafu 2 tiegħu:

“Din id-Direttiva m’għandhiex tapplika għal dawn li ġejjin:

[…]”

12.

L-Artikolu 22(3) tad-Direttiva 2008/48 huwa fformulat kif ġej:

“L-Istati Membri għandhom, barra minn hekk, jiżguraw li d-dispożizzjonijiet li jadottaw fl-implimentazzjoni ta’ din id-Direttiva ma jagħtux lok għal evitar li jirriżulta mill-mod li bih jiġu fformulati ftehim, b’mod partikolari billi jiġu integrati ġbid ta’ kreditu jew ftehim ta’ kreditu li jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-Direttiva fi ftehim ta’ kreditu li n-natura u l-iskop tagħhom jagħmluha possibbli li tiġi evitata l-applikazzjoni tagħha.”

13.

L-Artikolu 565 tal-Občiansky zákonník (il-Kodiċi Ċivili) jipprovdi li:

“Fil-każ ta’ eżekuzzjoni ta’ talba permezz ta’ pagamenti rateali, il-kreditur ma jistax jitlob il-ħlas tat-talba kollha minħabba nuqqas ta’ konformità ma’ xi pagament rateali sakemm dan ma jkunx ġie miftiehem bejn il-partijiet jew stipulat f’deċiżjoni. Il-kreditur jista’, madankollu, jeżerċita dan id-dritt l-iktar tard sad-data tal-iskadenza tal-ewwel pagament rateali li jkun imiss.”

14.

L-Artikolu 53 tal-Kodiċi Ċivili jirregola klawżoli inġusti fil-kuntratti konklużi mill-konsumatur. Is-subparagrafu 9 tiegħu huwa fformulat kif ġej:

“Fil-każ ta’ eżekuzzjoni permezz ta’ ħlas ta’ pagamenti rateali ta’ kuntratt konkluż mill-konsumatur, il-professjonist jista’ jeżerċita d-dritt mogħti mill-Artikolu 565 tal-Kodiċi Ċivili wara l-iskadenza ta’ tliet xhur mid-dewmien tal-ħlas ta’ pagament wieħed u wara li hu jkun nnotifika lill-konsumatur mill-inqas 15‑il jum qabel l-eżerċizzju ta’ dak id-dritt.”

15.

Skont l-Artikolu 151j(1) tal-Kodiċi Ċivili:

“Fil-każ li dejn kopert bil-garanzija ma jitħallasx b’mod sħiħ u puntwali, il-kreditur kopert bil-garanzija jista’ jieħu passi biex tiġi eżegwita l-garanzija. Fil-kuntest tal-eżekuzzjoni tal-garanzija, il-kreditur kopert bil-garanzija jista’ jiġi kkumpensat bil-mod speċifikat fil-kuntratt jew permezz ta’ bejgħ bl-irkant tal-garanzija konformement ma’ liġi speċifika, […] jew jista’ jitlob li jiġi kkumpensat permezz tal-bejgħ tat-titolu ta’ garanzija konformement ma’ dispożizzjonijiet legali speċifiċi, […] sakemm ma jkunx previst mod ieħor minn din il-liġi jew minn xi liġi speċifika.”

16.

Il-qorti tar-rinviju tippreċiża li hemm nota f’qiegħ il-paġna f’dan il-paragrafu, imdaħħla wara l-kliem “konformement ma’ liġi speċifika”, li tirreferi għaż-Zákon 527/2002 Z.z. o dobrovoľných dražbách a o doplnení zákona Slovenskej národnej rady č. 323/1992 Zb. o notároch a notárskej činnosti (Notársky poriadok) v znení neskorších predpisov (il-Liġi Nru 527/2002 dwar l-Irkanti Volontarji u li Tissupplimenta l-Liġi Nru 323/1992 tal-Kunsill Nazzjonali Slovakk dwar in-Nutara u l-Attività Notarili (il-Kodiċi Notarili), kif emendata (iktar ’il quddiem il-“Liġi dwar il-Bejgħ bl-Irkant Volontarju”), u nota oħra f’qiegħ il-paġna, wara l-kliem “dispożizzjonijiet legali speċifiċi”, li tirreferi għall-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili u għar-Regoli dwar l-Eżekuzzjoni.

17.

L-Artikolu 151m(1) u (2) tal-Kodiċi Ċivili jipprovdi:

“(1)   Il-kreditur kopert bil-garanzija jista’ jbigħ it-titolu ta’ garanzija bil-modalitajiet speċifikati fil-kuntratt ta’ garanzija jew permezz ta’ bejgħ bl-irkant sa minn 30 jum wara d-data ta’ notifika tal-eżekuzzjoni tal-garanzija lill-garanti u lid-debitur, fil-każ li d-debitur u l-garanti ma jkunux l-istess persuna, sakemm ma jkunx ġie pprovdut mod ieħor f’leġiżlazzjoni speċifika. […]

(2)   Wara n-notifika tal-eżekuzzjoni tal-garanzija, il-garanti u l-kreditur kopert bil-garanzija jistgħu jiftiehmu sabiex il-kreditur kopert bil-garanzija jiġi awtorizzat ibigħ it-titolu ta’ garanzija bil-modalitajiet speċifikati fil-kuntratt ta’ garanzija jew permezz ta’ bejgħ bl-irkant anki qabel ma jkun skada t-terminu previst fil-paragrafu 1.”

18.

Il-Liġi dwar il-Bejgħ bl-Irkant Volontarju tiddefinixxi, fl-Artikolu 6 tagħha, lill-irkantatur bħala “il-persuna li torganizza l-bejgħ bl-irkant u li tissodisfa l-kundizzjonijiet stabbiliti permezz ta’ din il-liġi speċifika, li tawtorizzah jeżerċita l-attività inkwistjoni”. L-Artikolu 7(1) ta’ din il-liġi jiddefinixxi lill-persuna li titlob il-bejgħ bl-irkant bħala l-proprjetarju tal-oġġett tal-bejgħ, il-kreditur kopert bil-garanzija, jew kull persuna oħra li hija awtorizzata titlob l-eżekuzzjoni ta’ bejgħ bl-irkant bis-saħħa ta’ liġi speċifika.

19.

B’mod iktar speċifiku fir-rigward tal-kreditur kopert bil-garanzija, l-Artikolu 7(2) tal-Liġi dwar il-Bejgħ bl-Irkant Volontarju jgħid li huwa għandu l-obbligu li jiddikjara bil-miktub, mhux biss li l-oġġett tal-bejgħ jista’ jinbiegħ bl-irkant, iżda wkoll ir-realtà, l-ammont u l-iskadenza tad-dejn li fir-rigward tiegħu qiegħda tiġi proposta l-eżekuzzjoni tad-dritt ta’ garanzija bis-saħħa ta’ din il-liġi.

20.

Skont l-Artikolu 16(1) tal-imsemmija liġi, bejgħ bl-irkant jista’ jsir biss abbażi ta’ ftehim iffirmat bejn il-persuna li pproponiet il-bejgħ u l-irkantatur.

21.

Skont l-Artikolu 17 tal-Liġi dwar il-Bejgħ bl-Irkant Volontarju, l-irkantatur għandu l-obbligu li jħabbar permezz ta’ avviż it-tqegħid għall-bejgħ bl-irkant. Jekk l-oġġett tal-bejgħ ikun appartament, dar jew proprjetà immobbli oħra, impriża jew waħda mid-diviżjonijiet tagħha, jew jekk l-inqas offerta tkun ogħla minn EUR 16550, l-irkantatur għandu jippubblika l-avviż tal-irkant pubbliku mill-inqas 30 jum qabel ma jingħata lok għall-bejgħ bl-irkant u jibgħat, mingħajr dewmien żejjed, l-avviż ta’ bejgħ bl-irkant pubbliku lill-Ministeru għall-pubblikazzjoni fl-Obchodný vestník (il-Ġurnal Uffiċjali tal-Kummerċ).

22.

L-Artikolu 21(2) tal-Liġi dwar il-Bejgħ bl-Irkant Volontarju jipprovdi li f’każ ta’ ksur tad-dispożizzjonijiet tagħha, il-persuna li tqis li ġiet leża tista’ titlob lill-qorti tiddikjara n-nullità tal-bejgħ bl-irkant. Madankollu d-dritt ta’ tressiq ta’ talba għal annullament quddiem il-qorti jintemm jekk ma jiġix eżerċitat fit-tliet xhur wara li jkun ġie aġġudikat l-irkant, ħlief jekk ir-raġunijiet għall-annullament ikunu marbuta mat-twettiq ta’ reat kriminali u jekk il-bejgħ ikun jikkonċerna dar jew appartament li fih il-proprjetarju preċedenti kien uffiċjalment residenti b’mod permanenti.

23.

Skont l-Artikolu 325(1) taż-Zákon 160/2015 Z.z. Civilný sporový poriadok (il-Liġi 160/2015 dwar il-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili), il-qorti tista’ tordna miżuri provviżorji jekk ikun neċessarju li jiġu rregolati b’mod temporanju r-relazzjonijiet bejn il-partijiet jew jekk jeżisti riskju li tiġi kompromessa l-eżekuzzjoni tad-deċiżjoni tal-qorti. Konformement mal-Artikolu 325(2)(d) tal-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili, il-qorti tista’ timponi miżuri provviżorji fuq wieħed mill-partijiet, b’mod partikolari “sabiex huwa jwettaq xi ħaġa, sabiex huwa jastjeni milli jwettaq xi ħaġa jew sabiex huwa jittollera xi ħaġa”.

24.

L-Artikolu 63(3) taż-Zákon 233/1995 Z.z. Exekučný poriadok (il-Liġi 233/1995 dwar il-Kodiċi ta’ Eżekuzzjoni) jipprovdi kif ġej:

“L-eżekuzzjoni permezz ta’ bejgħ ta’ proprjetà immobbli li fiha d-debitur ikollu r-residenza prinċipali jew temporanja tiegħu fis-sens tal-Artikolu 2 tista’ jseħħ biss eċċezzjonalment, wara approvazzjoni mill-qorti, jekk kontra l-persuna kkonċernata jkun hemm diversi proċeduri ta’ eżekuzzjoni relatati ma’ djun li l-ammont totali tagħhom jaqbeż EUR 2000 u l-irkantatur juri li d-dejn ma jistax jiġi infurzat b’mod ieħor”.

25.

Fid‑9 ta’ Frar 2012, is-Sinjura SP u s-Sinjur CI kkonkludew mal-konvenuta, il-Všeobecná úverová banka, a.s.. (iktar ’il quddiem “VÚB Banka”) self ta’ kreditu għall-konsum, intitolat “Hypo Pôžička”, li kien jammonta għal EUR 30 221.50 għal perijodu ta’ 20 sena sal‑2032 (iktar ’il quddiem is-“self inkwistjoni”). L-għan tas-self inkwistjoni ma kienx stabbilit fil-ftehim ta’ self.

26.

VÚB Banka użat kważi s-self kollu inkwistjoni biex tħallas lura s-self preċedenti għall-konsum mogħti mill‑2004, jew minn VÚB Banka jew mill-kumpannija li magħha din tal-aħħar kienet ekonomikament marbuta fil-passat, jiġifieri Consumer Finance Holding a.s. (iktar ’il quddiem “CFH”). Ir-rikorrenti fil-kawża prinċipali (iktar ’il quddiem ir-“rikorrenti”) ħadu l-ewwel self tagħhom ma’ CFH lura fl‑2004, dak iż-żmien fil-munita preċedenti, ta’ 18000 koruna Slovakka (SKK) (EUR 597.49). Sussegwentement, inħareġ kreditu ieħor għall-konsum. Ir-rikorrenti ma rnexxilhomx iħallsu lura s-self. VÚB Banka għalhekk tathom self ġdid, u minflok ħallsitu lir-rikorrenti użatu direttament għall-ħlas lura tal-krediti li jirriżultaw mill-kreditu għall-konsum preċedenti. VÚB Banka ffissat unilateralment l-ammont tad-djun. VÚB Banka użat ukoll parti mis-self inkwistjoni għall-benefiċċju tagħha stess sabiex tirrimborsa l-ispejjeż relatati mal-għoti ta’ dan is-self.

27.

Il-karatteristika partikolari tas-self inkwistjoni hija li huwa kopert minn garanzija fuq proprjetà immobbli – dar li hija l-akkomodazzjoni tar-rikorrenti u ta’ persuni oħra. Wara l-għoti tas-self inkwistjoni, ir-rikorrenti kienu inadempjenti fil-ħlas tal-pagamenti rateali li jammontaw għal EUR 1 106.50. Minħabba l-inadempjenza, VÚB Banka rtirat it-totalità tas-self f’Jannar 2013. Il-klawżoli kuntrattwali tas-self inkwistjoni pprovdew id-dritt ta’ min isellef li jiskatta l-maturità antiċipata u jiddikjara s-self kollu eżegwibbli. Il-qorti tar-rinviju tispjega li d-dritt Slovakk jipprovdi kundizzjoni unika għall-iskattar ta’ dan id-dritt, jiġifieri n-nuqqas ta’ ħlas ta’ tliet pagamenti mensili, u l-osservanza mill-kreditur ta’ terminu addizzjonali ta’ 15‑il jum ta’ avviż.

28.

Fit‑12 ta’April 2013, VÚB Banka ħarġet avviż dwar l-eżekuzzjoni tal-garanzija permezz ta’ rkant volontarju għall-bejgħ tad-dar tar-rikorrenti, li l-valur tagħha huwa mill-inqas 30 darba ogħla mis-somma li għaliha l-bank beda l-proċedura għall-maturità antiċipata tas-self u l-bejgħ sussegwenti tad-dar.

29.

Ir-rikorrenti ppreżentaw rikors quddiem l-Okresný súd vs Prešov (il-Qorti Distrettwali, Prešov, is-Slovakkja) għal mandat ta’ inibizzjoni sabiex iwaqqfu l-eżekuzzjoni tal-garanzija permezz ta’ rkant volontarju. Ir-rikorrenti allegaw li VÚB Banka, inter alia, kisret id-drittijiet tagħhom kif protetti mid-dritt tal-Unjoni fil-qasam tal-kreditu għall-konsum. Permezz tal-ewwel sentenza, l-Okresný súd v Prešov (il-Qorti Distrettwali, Prešov) ċaħdet ir-rikors billi qieset, essenzjalment, li ma kienx hemm ostakoli għall-bejgħ tad-dar tar-rikorrenti fil-kuntest ta’ proċedura ekstraġudizzjarja.

30.

Fuq appell tar-rikorrenti, il-qorti tar-rinviju annullat is-sentenza tal-ewwel istanza. Hija kkonstatat li l-irkant volontarju tad-dar tar-rikorrenti kien sproporzjonat, peress li kien hemm mezz ieħor ta’ eżekuzzjoni tal-garanzija, fil-kuntest ta’ proċeduri ġudizzjarji ta’ eżekuzzjoni li fihom it-talba ta’ VÚB Banka setgħet tiġi ssodisfatta mingħajr telf ta’ proprjetà mir-rikorrenti.

31.

F’sentenza oħra, l-Okresný súd vs Prešov (il-Qorti Distrettwali, Prešov) reġgħet ċaħdet ir-rikors. Hija għamlet riferiment għas-sentenza Kušionová. Skont l-interpretazzjoni ta’ dik is-sentenza minn dik il-qorti, anki klawżoli kuntrattwali inġusti ma jipprekludux li d-dar tar-rikorrenti tinbiegħ fil-kuntest ta’ proċeduri ta’ eżekuzzjoni ekstraġudizzjarji Dik il-qorti applikat, f’dan ir-rigward, il-ġurisprudenza tan-Najvyšší súd Slovenskej republiky (il-Qorti Suprema tar-Repubblika Slovakka) li skont il-qorti tar-rinviju, ċaħdet il-protezzjoni ġudizzjarja ex ante tal-konsumaturi li kienet twassal għas-sospensjoni tal-bejgħ ekstraġudizzjarju tad-dar tagħhom b’irkant volontarju mingħajr limitazzjoni fiż-żmien.

32.

Ir-rikorrenti reġgħu ressqu appell quddiem il-qorti tar-rinviju sabiex jitolbu ordni kontra l-eżekuzzjoni tal-garanzija permezz ta’ rkant volontarju. Huma invokaw, inter alia, il-ksur tad-drittijiet tagħhom bħala konsumaturi u l-ksur tad-dritt tagħhom għal akkomodazzjoni fil-każ tal-bejgħ tad-dar tagħhom.

33.

Il-qorti tar-rinviju tispjega li ma jeżisti ebda rekwiżit espliċitu fid-dritt Slovakk, fir-rigward tal-eżekuzzjoni mħaffa ta’ garanzija, li tiġi kkunsidrata l-proporzjonalità tal-eżekuzzjoni u li jiġu applikati l-kriterji li l-Qorti tal-Ġustizzja stabbilixxiet fil-punt 73 tas-sentenza Aziz ( 8 ). B’mod iktar partikolari, hija tindika li l-leġiżlazzjoni Slovakka tippermetti l-proċedura għal maturità antiċipata mingħajr eżami tal-kwistjoni dwar jekk il-konsumatur naqasx milli jwettaq obbligu essenzjali, dwar jekk tali ksur huwiex serju biżżejjed fid-dawl tat-terminu u tal-ammont tas-self u dwar jekk id-dritt nazzjonali jipprovdix għal mezzi adegwati u effettivi li jippermettu lill-konsumatur jirrimedja l-effetti tas-self li jkun qiegħed jiġi irtirat.

34.

Il-qorti tar-rinviju mbagħad tikkjarifika li l-leġiżlazzjoni Slovakka tipprovdi żewġ metodi ta’ eżekuzzjoni ta’ garanzija. L-ewwel metodu huwa l-bejgħ tal-proprjetà mirhuna permezz ta’ rkant volontarju. Dan il-bejgħ isir minn persuna privata, kummerċjant. Il-kreditur jiddetermina unilateralment l-ammont tat-talba. Kummerċjant ieħor – l-irkantatur – normalment ibigħ id-dar tal-konsumaturi mingħajr ma jsegwi proċeduri ġudizzjarji u mingħajr ebda evalwazzjoni oġġettiva tal-ammont tat-talba u tal-proporzjonalità tal-bejgħ bl-irkant tad-dar tal-konsumatur. Minkejja l-oppożizzjoni tal-konsumaturi, il-liġi tiddeskrivi dan l-irkant bħala “volontarju”.

35.

It-tieni metodu ta’ eżekuzzjoni huwa dak previst mil-Liġi 233/1995 dwar il-Kodiċi ta’ Eżekuzzjoni. Din il-proċedura hija preċeduta minn stħarriġ ġudizzjarju tat-termini tal-kuntratt. Il-qrati jistgħu jawtorizzaw il-ħlas lura permezz ta’ pagamenti rateali u għandhom iqajmu ex officio l-leġiżlazzjoni dwar il-protezzjoni tal-konsumatur. Il-kreditur jista’ jipproċedi bl-eżekuzzjoni billi jirrikorri għal uffiċjal ġudizzjarju, li jista’ wkoll jawtorizza l-ħlas lura permezz ta’ pagamenti rateali. Fil-kuntest ta’ proċeduri ġudizzjarji ta’ eżekuzzjoni huwa għalhekk possibbli li jiġi aġġustat il-livell tal-pagamenti inizjali ta’ kreditu ta’ self fit-tul sa tmiem il-perijodu ta’ kreditu. Għaldaqstant, il-kreditur jista’ jkollu d-dejn tiegħu ssodisfatt fiż-żmien miftiehem mal-konsumatur filwaqt li l-konsumatur iżomm id-dar tiegħu.

36.

Mill-banda l-oħra, il-qorti tar-rinviju tqis li l-proċediment ta’ bejgħ b’irkant volontarju ma joffrix tali garanziji. Dan ma jistax jiġi sospiż waqt li jkunu pendenti l-proċeduri ġudizzjarji dwar termini kuntrattwali inġusti. Barra minn hekk, il-proċeduri ta’ wara l-irkant fejn tintalab l-invalidità tal-irkant, wara t-telf tad-drittijiet tas-sjieda, ipoġġu piż emozzjonali partikolarment għoli fuq il-konsumaturi.

37.

Il-qorti tar-rinviju tqis li l-protezzjoni kontra ndħil sproporzjonat fid-drittijiet tal-konsumaturi, inkluż id-dritt tagħhom għal dar, hija partikolarment importanti qabel ma jsir l-irkant. Billi l-liġi sostantiva ma tipprovdi għall-ebda possibbiltà oħra ta’ protezzjoni ex ante, l-unika għażla li jifdal hija li jiġi ppreżentat rikors għal ordni kontra l-eżekuzzjoni tal-garanzija waqt l-irkant volontarju.

38.

Fir-rigward tal-applikazzjoni tad-Direttiva 2005/29, il-qorti tar-rinviju tosserva li s-self inkwistjoni u s-self preċedenti ta’ kreditu għall-konsum kull darba ntużaw għall-ħlas lura ta’ self preċedenti minkejja li r-rikorrenti ma kellhomx biżżejjed dħul biex iħallsuhom lura. Il-qorti tar-rinviju tqis li ċ-ċirkustanzi li fihom ġie konkluż il-kreditu għall-konsum inkwistjoni jikkonsistu fi prattiki kummerċjali żleali li għandhom jaqgħu fil-portata ta’ din id-direttiva.

39.

Fir-rigward tal-applikazzjoni tad-Direttiva 2008/48, il-qorti tar-rinviju tosserva li ċ-ċirkustanza unika li tista’ twassal għall-eżenzjoni tas-self inkwistjoni mill-portata ta’ din id-direttiva hija l-garanzija fuq il-proprjetà immobbli. Madankollu, l-għan veru tal-garanzija fuq il-proprjetà huwa l-ħlas lura tal-krediti għall-konsum preċedenti. F’tali ċirkustanzi, teżisti rabta mill-qrib bejn is-self inkwistjoni u l-kreditu għall-konsum preċedenti li għalih ġie miftiehem is-self inkwistjoni.

40.

Fl-aħħar nett, il-qorti tar-rinviju tfittex li tistabbilixxi jekk l-approċċ adottat mill-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza tal‑21 ta’ April 2016, Radlinger u Radlingerová (C‑377/14, EU:C:2016:283; iktar ’il quddiem is-“sentenza Radlinger u Radlingerová”) huwiex applikabbli fil-kawża preżenti.

41.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-Krajský súd vs Prešove (il-Qorti Reġjonali, Prešov) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri u li tressaq id-domandi li ġejjin lill-Qorti tal-Ġustizzja għal deċiżjoni preliminari:

42.

Fis‑6 ta’ Lulju 2022, il-qorti tar-rinviju, fuq talba tal-Qorti tal-Ġustizzja, ipprovdiet kjarifika bis-saħħa tal-Artikolu 101 tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja.

43.

Ġew ippreżentati osservazzjonijiet bil-miktub minn VÚB Banka, mill-Gvern Slovakk u mill-Kummissjoni Ewropea. Fis-seduta tat‑28 ta’ Ottubru 2022, ġew imressqa sottomissjonijiet orali mir-rikorrenti, mill-Gvern Slovakk u mill-Kummissjoni.

44.

VÚB Banka tikkontendi li d-domandi preliminari għandhom jiġu miċħuda bħala ipotetiċi. F’dan ir-rigward, hija telenka diversi elementi fattwali li, fil-fehma tagħha, juru li l-konsumatur kiser l-obbligi essenzjali tal-kuntratt u li l-bank osserva l-prinċipju ta’ proporzjonalità.

45.

Il-Gvern Slovakk u, essenzjalment, il-Kummissjoni jsostnu li l-ewwel u t-tieni domanda huma inammissibbli fir-rigward tad-Direttiva 2005/29. Huma jsostnu li l-qorti tar-rinviju ma ppreċiżatx ir-raġunijiet li wassluha sabiex tistaqsi lill-Qorti tal-Ġustizzja dwar il-mod kif din id-direttiva għandha tiġi interpretata, iżda wkoll il-motivi li jagħmlu din l-interpretazzjoni meħtieġa sabiex tiġi deċiża l-kawża prinċipali. B’mod iktar partikolari, il-Kummissjoni tenfasizza li l-qorti tar-rinviju ma spjegatx sa liema punt il-ftuħ tal-proċedura ta’ eżekuzzjoni jista’ jikkostitwixxi prattika kummerċjali żleali. Il-Kummissjoni tindika madankollu li l-qorti tar-rinviju tispjega r-rilevanza tal-interpretazzjoni tad-Direttiva 2005/29 fil-qafas tat-tielet u r-raba’ domanda.

46.

F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li, skont ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, id-domandi dwar l-interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni magħmula mill-qorti nazzjonali fil-kuntest legali u fattwali li huwa l-kompitu tagħha li tiddefinixxi, u li ma huwiex il-kompitu tal-Qorti tal-Ġustizzja li tivverifika l-eżattezza tiegħu, jibbenefikaw minn preżunzjoni ta’ rilevanza. Iċ-ċaħda mill-Qorti tal-Ġustizzja ta’ talba għal deċiżjoni preliminari mressqa minn qorti nazzjonali hija possibbli biss meta jidher b’mod manifest li l-interpretazzjoni mitluba tad-dritt tal-Unjoni ma għandha ebda relazzjoni mar-realtà jew mas-suġġett tal-kawża prinċipali, meta l-problema tkun ta’ natura ipotetika jew inkella meta l-Qorti tal-Ġustizzja ma jkollhiex għad-dispożizzjoni tagħha punti ta’ fatt u ta’ liġi neċessarji sabiex tirrispondi b’mod utli għad-domandi li jkunu sarulha ( 9 ).

47.

Fl-ewwel lok, għandu jiġi osservat li minbarra d-Direttiva 93/13, l-ewwel u t-tieni domanda preliminari fil-fatt jikkonċernaw ukoll id-Direttiva 2005/29. Madankollu, bħalma sostnew ġustament il-Gvern Slovakk u l-Kummissjoni, il-qorti tar-rinviju sempliċement tiċċita din l-aħħar direttiva fid-domandi tagħha mingħajr ma tindika r-raġuni għalfejn l-interpretazzjoni tagħha hija meħtieġa għas-soluzzjoni tal-kawża prinċipali. Barra minn hekk, hija lanqas ma tispeċifika sa fejn il-proċedura ta’ eżekuzzjoni tal-garanzija kkontestata mir-rikorrenti tista’ tikkostitwixxi prattika kummerċjali żleali.

48.

Għalhekk, nipproponi li għandha tingħata risposta għall-ewwel żewġ domandi biss fir-rigward tad-dispożizzjonijiet tad-Direttiva 93/13.

49.

Fit-tieni lok, il-fatt li VÚB Banka ssostni li l-eżekuzzjoni tal-garanzija hija proporzjonata ma jfissirx li dawn id-domandi huma ta’ natura ipotetika. Id-domandi preliminari ma jfittxux li jivverifikaw jekk il-proċeduri speċifiċi ta’ eżekuzzjoni kinux proporzjonati ‐ anki jekk fil-fehma tal-qorti tar-rinviju ma humiex ‐ iżda jfittxu li jiddeterminaw jekk il-kreditur jistax de jure jipproċedi b’din l-eżekuzzjoni fl-assenza ta’ obbligu statutorju tal-qrati li jeżaminaw il-proporzjonalità tal-qbid ( 10 ).

50.

Sa dan il-punt, id-domandi preliminari ma humiex ta’ natura ipotetika u l-interpretazzjoni mitluba tad-dispożizzjonijiet tad-Direttiva 93/13 hija meħtieġa għas-soluzzjoni tal-kawża prinċipali.

51.

Fid-dawl ta’ dak li ntqal hawn fuq, jiena tal-fehma li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha tikkonstata li t-talba għal deċiżjoni preliminari hija ammissibbli.

52.

Permezz tal-ewwel domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi essenzjalment jekk id-Direttiva 93/13, moqrija fid-dawl tal-Artikoli 7, 38 u 47 tal-Karta kif ukoll tal-prinċipju ta’ effettività, għandhiex tiġi interpretata fis-sens li tipprekludi leġiżlazzjoni nazzjonali u iktar speċifikament l-Artikolu 53(9) tal-Kodiċi Ċivili, moqri fid-dawl tal-Artikolu 565 tiegħu, li jippermetti lill-professjonist li jiskatta l-proċedura ta’ maturità antiċipata tas-self minħabba n-nuqqas tad-debitur li jikkonforma mal-obbligi tiegħu għal perijodu speċifiku limitat, mingħajr ma dan id-dritt ikun suġġett għal rekwiżit ta’ proporzjonalità, b’mod partikolari fir-rigward tal-gravità tal-ksur tal-obbligu li l-konsumaturi huma responsabbli għalih skont l-ammont u t-tul tal-kreditu.

53.

Mid-digriet tar-rinviju jirriżulta li, skont l-Artikolu 53(9) tal-Kodiċi Ċivili, fil-każ ta’ kuntratt ta’ kreditu għall-konsum imħallas permezz ta’ pagamenti rateali, il-professjonist jista’ jiddikjara eżiġibbli l-ammont kollu tas-somma mislufa kif previst mill-Artikolu 565 tal-Kodiċi Ċivili, jekk ikun hemm qbil bejn il-partijiet. L-eżerċizzju ta’ dan id-dritt huwa suġġett, minn naħa, għall-iskadenza ta’ perijodu ta’ mill-inqas tliet xhur wara l-inadempjenza fil-ħlas ta’ pagament wieħed u, min-naħa l-oħra, għan-notifika lill-konsumatur mill-inqas 15-il jum qabel l-eżekuzzjoni.

54.

Preliminarjament, għandu jitfakkar li mill-Artikolu 1(1) tad-Direttiva 93/13 jirriżulta li din id-direttiva għandha l-għan li tapprossima d-dispożizzjonijiet nazzjonali tal-Istati Membri relatati ma’ klawżoli inġusti fil-kuntratti konklużi mill-konsumaturi. Kif jirriżulta mill-Artikolu 1(2) ta’ din id-direttiva, moqri fid-dawl tat-tlettax-il premessa u tal-Artikolu 3(1) tagħha, l-imsemmija direttiva ma hijiex intiża sabiex tistabbilixxi stħarriġ tad-dispożizzjonijiet nazzjonali dwar in-natura potenzjalment żvantaġġuża tagħhom għall-konsumatur, iżda biss stħarriġ tal-klawżoli li jinsabu f’kuntratti konklużi mill-konsumaturi li ma jkunux ġew innegozjati individwalment ( 11 ).

55.

Barra minn hekk, skont l-Artikolu 1(2) ta’ din id-direttiva, klawżoli kuntrattwali li jirriflettu dispożizzjonijiet mandatorji statutorji jew regolatorji ma għandhomx ikunu suġġetti għad-dispożizzjonijiet ta’ din id-direttiva.

56.

F’dan ir-rigward, il-Qorti tal-Ġustizzja speċifikat diversi drabi li l-esklużjoni mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-direttiva prevista fl-Artikolu 1(2) hija ġġustifikata mill-fatt li huwa leġittimu li jiġi preżunt li l-leġiżlatur nazzjonali stabbilixxa ekwilibriju bejn id-drittijiet u l-obbligi kollha tal-partijiet f’ċerti kuntratti, liema ekwilibriju l-leġiżlatur tal-Unjoni ried jippreżerva b’mod espliċitu ( 12 ).

57.

Fil-kawża prinċipali, id-dispożizzjonijiet tad-dritt nazzjonali, li huma s-suġġett tat-talba għal deċiżjoni preliminari, huma riflessi fi klawżola fil-kuntratt ta’ kreditu għall-konsum.

58.

F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li skont ġurisprudenza stabbilita, fil-kuntest tal-proċedura ta’ kooperazzjoni bejn il-qrati nazzjonali u l-Qorti tal-Ġustizzja stabbilita mill-Artikolu 267 TFUE, hija l-kompetenza ta’ din tal-aħħar li tagħti lill-qorti nazzjonali risposta utli li tgħinha tiddeċiedi t-tilwima li hija adita biha. Minn din il-perspettiva, hija l-Qorti tal-Ġustizzja, skont il-każ, li għandha tifformula mill-ġdid id-domandi li huma mressqa quddiemha ( 13 ).

59.

Barra minn hekk, fit-tweġiba tagħha għat-talba għal kjarifika, il-qorti tar-rinviju ddikjarat li hija taqbel li l-ewwel domanda tiġi riformulata b’mod li titlob l-interpretazzjoni tal-kunċett ta’ “klawżola inġusta” użat fl-Artikolu 3(1) tad-Direttiva 93/13 u tal-kriterji li l-qorti nazzjonali tista’ jew għandha tapplika meta teżamina klawżola kuntrattwali li tirrifletti d-dispożizzjonijiet ikkontestati tad-dritt nazzjonali.

60.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, sabiex tingħata risposta utli lill-qorti tar-rinviju, jidher li hemm bżonn li l-ewwel domanda preliminari tiġi riformulata. Din id-domanda għandha essenzjalment l-għan li tivverifika jekk l-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 93/13 għandux jiġi interpretat fis-sens li din id-direttiva tapplika għal klawżola kuntrattwali li tirrifletti dispożizzjoni tad-dritt nazzjonali li tippermetti lill-professjonist li jiskatta proċedura ta’ maturità antiċipata tas-self minħabba n-nuqqas tad-debitur li jikkonforma mal-obbligi tiegħu għal perijodu speċifiku limitat, mingħajr ma dan id-dritt ikun suġġett għar-rekwiżit ta’ proporzjonalità. Jekk din id-domanda tingħata risposta fl-affermattiv, il-qorti tar-rinviju tfittex li tivverifika l-kriterji għall-evalwazzjoni tal-inġustizzja potenzjali ta’ tali klawżola skont l-Artikolu 3(1) u l-Artikolu 4 tad-Direttiva 93/13.

61.

Sabiex jiġi ddeterminat, fl-ewwel lok, jekk il-klawżola kkontestata tirriflettix “dispożizzjoni mandatorja statutorja jew regolatorja” fis-sens tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 93/13, għandu jitfakkar li din id-dispożizzjoni tistabbilixxi esklużjoni mill-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 93/13. Bħal kull eċċezzjoni u fid-dawl tal-għan tal-imsemmija direttiva, jiġifieri l-protezzjoni tal-konsumaturi kontra l-klawżoli inġusti inklużi fil-kuntratti ma’ dawn tal-aħħar mill-bejjiegħa jew mill-fornituri, tali esklużjoni għandha tiġi interpretata b’mod strett ( 14 ).

62.

In-natura eċċezzjonali ta’ din l-esklużjoni hija enfasizzata fis-sentenza Kušionová ( 15 ) fejn il-Qorti tal-Ġustizzja interpretat l-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 93/13 fis-sens li klawżola kuntrattwali, li tinsab f’kuntratt konkluż minn bejjiegħ jew fornitur ma’ konsumatur, hija eskluża mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-direttiva biss jekk l-imsemmija klawżola kuntrattwali tirrifletti l-kontenut ta’ dispożizzjoni mandatorja statutorja jew regolatorja, liema fatt għandu jiġi vverifikat mill-qorti tar-rinviju.

63.

Huwa evidenti li din l-esklużjoni tippreżumi li għandhom jiġu ssodisfatti żewġ kundizzjonijiet: minn naħa, il-klawżola kuntrattwali għandha tirrifletti dispożizzjoni statutorja jew regolatorja u, min-naħa l-oħra, din id-dispożizzjoni għandha tkun mandatorja ( 16 ).

64.

Sabiex jiġi stabbilit jekk dawn il-kundizzjonijiet humiex issodisfatti, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li hija l-qorti nazzjonali li għandha tivverifika jekk il-klawżola kuntrattwali kkonċernata tirriflettix dispożizzjonijiet tad-dritt nazzjonali li japplikaw b’mod mandatorju bejn il-partijiet kontraenti indipendentement mill-għażla tagħhom jew dispożizzjonijiet ta’ natura addizzjonali u għaldaqstant applikabbli fil-kontumaċja, jiġifieri fl-assenza ta’ arranġament differenti bejn il-partijiet f’dan ir-rigward ( 17 ).

65.

Fis-sottomissjonijiet bil-miktub tiegħu, il-Gvern Slovakk isostni li l-Artikolu 53(9) tal-Kodiċi Ċivili huwa tali dispożizzjoni mandatorja. Huwa jippreċiża, minn naħa, li din id-dispożizzjoni tagħti protezzjoni msaħħa lill-konsumatur sa fejn tistabbilixxi garanziji addizzjonali fil-każ ta’ maturità antiċipata ta’ kuntratt ta’ kreditu għall-konsum. Min-naħa l-oħra, skont l-Artikolu 54(1) tal-Kodiċi Ċivili, il-partijiet ma jistgħux jidderogaw mill-applikazzjoni tad-dispożizzjoni kkontestata għad-detriment tal-konsumatur.

66.

Il-qorti tar-rinviju ma taqbilx mal-pożizzjoni tal-Gvern Slovakk. Fit-tweġiba tagħha għat-talba għal kjarifika, hija spjegat li d-dispożizzjonijiet magħquda tal-Artikolu 53(9) u tal-Artikolu 565 tal-Kodiċi Ċivili ma japplikawx b’mod awtomatiku. L-applikazzjoni tagħhom tiddependi fuq l-għażla tal-partijiet. Il-qorti tar-rinviju rrilevat ukoll li anki meta l-partijiet jaqblu dwar il-possibbiltà ta’ maturità antiċipata tas-self, din tibqa’ għażla għall-kreditur, mingħajr ma jkun hemm ebda obbligu legali li titħaffef l-eżekuzzjoni. F’dan ir-rigward, hija tfakkar li d-dispożizzjonijiet tal-Artikoli 53(9) u 565 tal-Kodiċi Ċivili jużaw it-terminu “jista’” (“môže”) li jindika possibbiltà għall-kreditur li jibda l-eżekuzzjoni, pjuttost milli obbligu. Il-qorti tar-rinviju tqis, barra minn hekk, li l-Artikolu 54(1) tal-Kodiċi Ċivili msemmi mill-Gvern Slovakk ma jwassalx għal interpretazzjoni differenti. Din id-dispożizzjoni ma tipprekludix deroga mid-dispożizzjonijiet tal-Kodiċi Ċivili favur il-konsumatur. Hija tispjega li huwa biss f’ċirkustanzi fejn il-partijiet jinkludu klawżola ta’ maturità antiċipata fil-kuntratt tagħhom li l-kreditur huwa obbligat li josserva r-rekwiżiti minimi stabbiliti fl-Artikolu 53(9) tal-Kodiċi Ċivili qabel ma jibda l-eżekuzzjoni.

67.

Waqt is-seduta, ir-rikorrenti u l-Kummissjoni enfasizzaw li l-applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet ikkontestati tal-Kodiċi Ċivili hija suġġetta għal ftehim minn qabel bejn il-partijiet. Ir-rikorrenti ddikjaraw li hija l-għażla tal-professjonist jekk jeżerċitax id-dritt tiegħu li jiskatta l-proċedura ta’ maturità antiċipata tas-self. Jekk il-professjonist jagħżel li jeżerċita dan id-dritt, allura għandu josserva r-rekwiżiti proċedurali minimi stabbiliti fl-Artikolu 53(9) tal-Kodiċi Ċivili. Il-konformità mal-iskadenza ta’ tliet xhur qabel ma tintalab l-eżekuzzjoni ta’ talba hija obbligatorja iżda l-kundizzjoni li tippreċedi l-applikazzjoni tagħha, jiġifieri d-deċiżjoni li tintalab l-eżekuzzjoni, taqa’ fuq il-professjonist.

68.

Jiena konvinta mill-ispjegazzjonijiet tal-qorti tar-rinviju u mill-argumenti tar-rikorrenti u tal-Kummissjoni. Fil-fehma tiegħi, dawn isostnu l-konklużjoni li d-dispożizzjonijiet ikkontestati tad-dritt nazzjonali ma japplikawx b’mod awtomatiku, jiġifieri fl-assenza ta’ arranġamenti oħra stabbiliti mill-partijiet, sabiex jiġu kklassifikati bħala “mandatorji” fis-sens tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 93/13. Minflok, jeħtieġu ftehim espliċitu tal-partijiet. Fl-assenza ta’ tali ftehim, l-Artikolu 565 tal-Kodiċi Ċivili jistabbilixxi bħala regola li l-kreditur ma jistax jitlob il-ħlas tal-kreditu kollu minħabba nuqqas ta’ ħlas ta’ xi pagament rateali.

69.

Huwa importanti wkoll li jiġi rrilevat li għalkemm l-Artikolu 53(9) tal-Kodiċi Ċivili jirreferi għal kuntratt konkluż mill-konsumatur b’pagamenti rateali, dan ma jipprevedix speċifikament l-eżekuzzjoni mħaffa ta’ kuntratt ta’ kreditu fit-tul jew l-eżistenza ta’ garanzija ta’ dak is-self permezz ta’ garanzija fuq l-akkomodazzjoni tal-familja tal-konsumatur. F’dawn iċ-ċirkustanzi, l-għażla tal-professjonist li jinkludi f’kuntratt ta’ self iggarantit mill-akkomodazzjoni tal-familja tal-konsumatur klawżola mhux innegozjata li tirrifletti din id-dispożizzjoni ma tistax tiġi ekwiparata mal-istabbiliment mil-leġiżlatur nazzjonali ta’ bilanċ bejn id-drittijiet u l-obbligi kollha tal-partijiet fil-kuntratt.

70.

Fi kwalunkwe każ, huwa paċifiku li, fil-kuntest tal-proċedura msemmija fl-Artikolu 267 TFUE, ibbażata fuq separazzjoni ċara tal-funzjonijiet bejn il-qrati nazzjonali u l-Qorti tal-Ġustizzja, hija biss il-qorti nazzjonali li għandha ġurisdizzjoni sabiex tinterpreta u tapplika dispożizzjonijiet tad-dritt nazzjonali ( 18 ).

71.

F’dawn il-kundizzjonijiet, jidher li l-klawżola kuntrattwali inkwistjoni li tagħti dritt lill-kreditur li jħaffef l-eżekuzzjoni ma tirriflettix dispożizzjoni mandatorja statutorja jew regolatorja fis-sens tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 93/13. Jien nikkonkludi, għalhekk, li tali klawżola taqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 93/13.

72.

Skont l-Artikolu 4(1) tad-Direttiva 93/13, in-natura inġusta ta’ klawżola kuntrattwali għandha tiġi evalwata billi tittieħed inkunsiderazzjoni n-natura tal-prodotti jew tas-servizzi li jkunu s-suġġett tal-kuntratt u billi jsir riferiment, fil-mument tal-konklużjoni tal-kuntratt, għaċ-ċirkustanzi kollha l-oħra li fihom ikun ġie konkluż. Minn dan jirriżulta li, f’dan ir-rigward, għandhom jiġu evalwati wkoll il-konsegwenzi li din il-klawżola jista’ jkollha fil-kuntest tad-dritt applikabbli għall-kuntratt, u dan jimplika eżami tas-sistema legali nazzjonali ( 19 ).

73.

Il-qorti tar-rinviju tistaqsi b’mod iktar speċifiku jekk, sabiex tiġi evalwata l-inġustizzja tal-klawżola kuntrattwali kkontestata, huwiex possibbli li tiġi kkunsidrata l-proporzjonalità tal-eżerċizzju tad-dritt tal-professjonist li jiddikjara eżiġibbli l-ammont kollu tas-somma mislufa u b’mod partikolari l-gravità tal-ksur tal-obbligu li l-konsumatur huwa responsabbli għalih skont l-ammont u t-tul tal-kreditu. Il-qorti tar-rinviju tirreferi, f’dan ir-rigward, għal wieħed mill-kriterji stabbiliti fil-punt 73 tas-sentenza Aziz, iċċitata iktar ’il fuq ( 20 ).

74.

Din is-sentenza tistabbilixxi numru ta’ kriterji dwar l-evalwazzjoni minn qorti nazzjonali tal-inġustizzja possibbli ta’ klawżola dwar il-proċedura ta’ maturità antiċipata f’kuntratt fit-tul, u b’mod partikolari kuntratt ta’ self ipotekarju, minħabba n-nuqqas tad-debitur li jikkonforma mal-obbligi tiegħu għal perijodu speċifiku limitat. Dawn il-kriterji komplew jiġu żviluppati fis-sentenza Banco Primus ( 21 ). Il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li hija l-qorti tar-rinviju li għandha teżamina, inter alia, l-ewwel jekk il-possibbiltà mogħtija lill-bejjiegħ jew lill-fornitur li jiddikjara eżiġibbli l-ammont kollu tas-somma mislufa tiddependix min-nuqqas ta’ eżekuzzjoni min-naħa tal-konsumatur ta’ obbligu li jkun ta’ natura essenzjali fil-kuntest tar-relazzjoni kuntrattwali inkwistjoni; it-tieni, jekk din il-possibbiltà hijiex prevista għall-każijiet fejn tali nuqqas ta’ eżekuzzjoni jkun ta’ natura suffiċjentement gravi meta kkunsidrat fir-rigward tat-tul u tal-ammont tas-self; it-tielet, jekk din il-possibbiltà tidderogax mir-regoli ta’ dritt komuni applikabbli f’dan il-qasam fl-assenza ta’ dispożizzjonijiet kuntrattwali speċifiċi u r-raba’, jekk id-dritt nazzjonali jagħtix lill-konsumatur mezzi adegwati u effettivi li permezz tagħhom huwa, meta jkun suġġett għall-applikazzjoni ta’ tali klawżola, ikun jista’ jirrimedja l-effetti tal-eżiġibbiltà tas-self. Il-Qorti tal-Ġustizzja kompliet tiċċara fis-sentenza tagħha Caisse régionale de Crédit mutuel de Loire-Atlantique et du Centre Ouest ( 22 ) li s-sentenza Banco Primus għandha tiġi interpretata fis-sens li l-kriterji li hija tistabbilixxi sabiex tiġi evalwata l-inekwità ta’ klawżola kuntrattwali, kif previst fl-Artikolu 3(1) tad-Direttiva 93/13, b’mod partikolari l-iżbilanċ sinjifikattiv fid-drittijiet u fl-obbligi tal-partijiet kontraenti li din il-klawżola tikkawża għad-detriment tal-konsumatur, ma tistax tinftiehem la bħala kumulattiva u lanqas bħala alternattiva, iżda għandha tinftiehem bħala li tifforma parti miċ-ċirkustanzi kollha tal-konklużjoni tal-kuntratt inkwistjoni, li l-qorti tar-rinviju għandha teżamina sabiex tevalwa l-inekwità ta’ klawżola kuntrattwali, kif previst fl-Artikolu 3(1) tad-Direttiva 93/13.

75.

Il-klawżola kuntrattwali inkwistjoni tirrigwarda l-maturità antiċipata f’kuntratt fit-tul li ġie konkluż għal 20 sena u huwa ggarantit permezz tal-akkomodazzjoni tal-familja tal-konsumatur. F’dawn iċ-ċirkustanzi, l-evalwazzjoni tan-natura inġusta ta’ din il-klawżola għandha ssir fid-dawl tal-ġurisprudenza ċċitata fil-punt preċedenti.

76.

Mill-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nikkonkludi li l-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 93/13 għandu jiġi interpretat fis-sens li din id-direttiva tapplika għal klawżola kuntrattwali li tirrifletti dispożizzjoni tad-dritt nazzjonali li tippermetti lill-professjonist jiskatta l-proċedura ta’ maturità antiċipata tas-self minħabba n-nuqqas tad-debitur li jikkonforma mal-obbligi tiegħu għal perijodu speċifiku limitat mingħajr ma dak id-dritt ikun suġġett għar-rekwiżit ta’ proporzjonalità. L-Artikolu 3(1) u l-Artikolu 4(1) tad-Direttiva 93/13 għandhom jiġu interpretati fis-sens li għall-evalwazzjoni minn qorti nazzjonali tal-inġustizzja possibbli ta’ klawżola dwar il-proċedura ta’ maturità antiċipata minħabba n-nuqqas tad-debitur li jikkonforma mal-obbligi tiegħu għal perijodu speċifiku limitat, hija l-qorti tar-rinviju li għandha teżamina, inter alia, il-kriterji li ġejjin: l-ewwel jekk il-possibbiltà mogħtija lill-bejjiegħ jew lill-fornitur li jiddikjara eżiġibbli l-ammont kollu tas-somma mislufa tiddependix min-nuqqas ta’ eżekuzzjoni min-naħa tal-konsumatur ta’ obbligu li jkun ta’ natura essenzjali fil-kuntest tar-relazzjoni kuntrattwali inkwistjoni; it-tieni, jekk din il-possibbiltà hijiex prevista għall-każijiet fejn tali nuqqas ta’ eżekuzzjoni jkun ta’ natura suffiċjentement gravi meta kkunsidrat fir-rigward tat-tul u tal-ammont tas-self; it-tielet, jekk din il-possibbiltà tidderogax mir-regoli ta’ dritt komuni applikabbli f’dan il-qasam fl-assenza ta’ dispożizzjonijiet kuntrattwali speċifiċi u r-raba’, jekk id-dritt nazzjonali jagħtix lill-konsumatur mezzi adegwati u effettivi li permezz tagħhom huwa, meta jkun suġġett għall-applikazzjoni ta’ tali klawżola, ikun jista’ jirrimedja l-effetti tal-eżiġibbiltà tas-self.

77.

Il-qorti tar-rinviju tippreċiża li jekk il-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi fl-affermattiv għall-ewwel domanda kif riformulata, ma jkunx iktar meħtieġ li tingħata risposta għad-domandi li jifdal. Madankollu, għal raġunijiet ta’ kompletezza, sejjer nanalizza d-domandi li fadal.

78.

Permezz tat-tieni domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju essenzjalment tistaqsi jekk l-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 93/13, moqri fid-dawl tal-Artikoli 7, 47 u 38 tal-Karta u l-prinċipju tal-effettività tad-dritt tal-Unjoni, jipprekludix ġurisprudenza nazzjonali li skontha ma huwiex possibbli li tiġi sospiża, fil-mertu, l-eżekuzzjoni ta’ garanzija taħt forma ta’ bejgħ bl-irkant privat ta’ proprjetà immobbli li tikkostitwixxi l-akkomodazzjoni tal-konsumatur jew ta’ persuni oħra.

79.

Preliminarjament, għandu jitfakkar li s-sistema ta’ protezzjoni implimentata bid-Direttiva 93/13 hija msejsa fuq l-idea li l-konsumatur jinstab f’sitwazzjoni ta’ inferjorità meta mqabbel mal-bejjiegħ jew mal-fornitur fir-rigward kemm tas-setgħa ta’ negozjar tiegħu kif ukoll tal-livell ta’ informazzjoni tiegħu, sitwazzjoni li ġġiegħlu jaderixxi għall-kundizzjonijiet ifformulati minn qabel mill-bejjiegħ jew mill-fornitur, mingħajr ma jkun jista’ jeżerċita ebda influwenza fuq il-kontenut tagħhom. Barra minn hekk, l-Artikolu 38 tal-Karta jipprovdi li livell għoli ta’ protezzjoni tal-konsumaturi għandu jiġi żgurat fil-politika tal-Unjoni. Dan l-obbligu jgħodd għall-implimentazzjoni tad-Direttiva 93/13 ( 23 ).

80.

Barra minn hekk, minħabba n-natura u l-importanza tal-interess pubbliku li tikkostitwixxi l-protezzjoni tal-konsumaturi, id-Direttiva 93/13 timponi fuq l-Istati Membri, bħalma jirriżulta mill-Artikolu 7(1) tagħha, moqri flimkien mal-premessa 24 tagħha, l-obbligu li jipprovdu mezzi adegwati u effettivi biex jipprevjenu li jibqgħu jintużaw klawżoli inġusti f’kuntratti konklużi mal-konsumaturi minn bejjiegħa jew fornituri ( 24 ).

81.

Wara dawn l-osservazzjonijiet preliminari, hemm lok li ssir referenza għall-isfond tad-domanda magħmula. Din ma hijiex l-ewwel darba li l-qrati Slovakki talbu l-gwida tal-Qorti tal-Ġustizzja dwar il-kompatibbiltà mad-Direttiva 93/13 tar-regoli Slovakki li jippermettu li l-kreditur jikseb il-ħlas ta’ dejn permezz ta’ eżekuzzjoni ekstraġudizzjarja ta’ garanzija fuq proprjetà immobbli pprovduta bħala garanzija mill-konsumatur. L-ewwel kawża ta’ dan it-tip kienet fil-Kawża C‑482/12, Macinský u Macinská. Din il-kawża tneħħiet mir-reġistru tal-Qorti tal-Ġustizzja wara l-irtirar tat-talba għal deċiżjoni preliminari ( 25 ), filwaqt li l-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali Wahl kienu diġà ġew ippreżentati ( 26 ). Il-kawża Macinský u Macinská qajmet b’mod partikolari l-kwistjoni dwar jekk huwiex kuntrarju għad-Direttiva 93/13 li Stat Membru jkollu regoli proċedurali li jippermettu li talba bbażata fuq klawżola inġusta f’kuntratt konkluż mill-konsumatur tiġi infurzata b’mezzi ekstraġudizzjarji u għalhekk – potenzjalment – mingħajr ebda sorveljanza ġudizzjarja. Abbażi tal-elementi tal-proċess u s-sottomissjonijiet tal-partijiet waqt is-seduta, l-Avukat Ġenerali kkonkluda li d-Direttiva 93/13 ma tipprekludix tali proċedura. Dik il-konklużjoni kienet ibbażata, essenzjalment, fuq il-kunsiderazzjonijiet li ġejjin. Minn naħa, protezzjoni proċedurali effettiva tal-konsumaturi ma teħtieġx stħarriġ ġudizzjarju obbligatorju ex ante tal-klawżoli inġusti ( 27 ). Min-naħa l-oħra, il-proċedura inkwistjoni pprovdiet sa livell suffiċjenti għall-protezzjoni effettiva tad-drittijiet tal-konsumaturi kif mitlub mid-Direttiva 93/13 ( 28 ).

82.

Il-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali Wahl fil-kawża Macinský u Macinská ġew essenzjalment segwiti fis-sentenza Kušionová. Dik is-sentenza ddeċidiet li s-sistema Slovakka ta’ proċeduri ta’ eżekuzzjoni ekstraġudizzjarja, jew bejgħ bl-irkant “volontarju”, hija kompatibbli mad-Direttiva 93/13 sa fejn din il-leġiżlazzjoni ma tagħmilx eċċessivament impossibbli jew diffiċli s-salvagwardja tad-drittijiet li din id-direttiva tagħti lill-konsumatur, liema fatt għandu jiġi vverifikat mill-qorti tar-rinviju.

83.

Il-konstatazzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza Kušionová hija suġġetta għall-eżistenza ta’ modalitajiet effikaċi biex tiġi kkontestata eżekuzzjoni bbażata fuq klawżoli potenzjalment inġusti. Abbażi tal-elementi disponibbli, il-Qorti tal-Ġustizzja kkunsidrat li l-leġiżlazzjoni Slovakka kienet tagħti protezzjoni ġudizzjarja provviżorja li tippermetti l-adozzjoni ta’ miżuri provviżorji biex jipprevjenu bejgħ milli jseħħ kif ukoll protezzjoni ġudizzjarja ex post. Il-Qorti tal-Ġustizzja bbażat ruħha prinċipalment fuq l-elementi li ġejjin: l-ewwel, il-possibbiltà li jiġi kkontestat bejgħ bl-irkant fi żmien 30 jum min-notifika tal-eżekuzzjoni tal-garanzija, skont l-Artikolu 151m(1) tal-Kodiċi Ċivili, moqri flimkien mal-Artikolu 17(3) tal-Liġi dwar il-Bejgħ bl-Irkant Volontarju; it-tieni, il-possibbiltà għal persuna li tikkontesta l-kundizzjonijiet li taħthom sar il-bejgħ bl-irkant li titlob lill-qorti, fi żmien tliet xhur wara l-irkant pubbliku, għal dikjarazzjoni li bejgħ huwa null, taħt l-Artikolu 21(2) ta’ dik il-liġi; u, it-tielet, il-fatt li, matul il-proċedura għall-eżekuzzjoni ekstraġudizzjarja ta’ garanzija, il-qorti nazzjonali kompetenti tista’, skont l-Artikoli 74(1) u 76(1) tal-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili, tadotta kull miżura provviżorja li tipprojbixxi t-tkomplija tal-eżekuzzjoni ta’ tali bejgħ ( 29 ).

84.

Fir-rigward tal-possibbiltà tal-qorti tar-rinviju li tevalwa l-proporzjonalità tal-eżekuzzjoni, is-sentenza Kušionová essenzjalment tinkludi dan l-istħarriġ fl-evalwazzjoni ġenerali tal-qorti nazzjonali tal-adegwatezza u tal-effettività tal-mezzi disponibbli fis-sistema legali sabiex tiġi evitata l-applikazzjoni kontinwa ta’ klawżoli inġusti skont l-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 93/13 ( 30 ). Ir-raġunament tal-Qorti tal-Ġustizzja juri d-dimensjonijiet kostituzzjonali tad-Direttiva 93/13 fil-kuntest tal-kawżi tal-konsumatur. Il-Qorti tal-Ġustizzja ddikjarat li hemm lok li tingħata attenzjoni partikolari lill-fatt li l-proprjetà kkonċernata mill-proċedura ta’ eżekuzzjoni ekstraġudizzjarja tal-garanzija inkwistjoni tikkostitwixxi l-akkomodazzjoni tal-familja tal-konsumatur ( 31 ). Ir-raġunament fid-dawl tad-drittijiet fundamentali huwa msaħħaħ b’riferiment għall-ġurisprudenza tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem (iktar ’il quddiem il-“Qorti EDB”). Il-Qorti EDB sostniet, l-ewwel, li t-telf ta’ akkomodazzjoni huwa wieħed mill-preġudizzji l-iżjed serji kontra d-dritt għar-rispett tad-dar u, min-naħa l-oħra, li kull persuna li tinsab f’riskju li tkun vittma ta’ dan għandha bħala prinċipju tingħata l-possibbiltà li tqiegħed il-proporzjonalità ta’ din il-miżura taħt eżami ( 32 ). Il-Qorti tal-Ġustizzja rrilevat li fl-interpretazzjoni tad-Direttiva 93/13 il-qrati nazzjonali għandhom jieħdu inkunsiderazzjoni l-Artikolu 7 tal-Karta li jiggarantixxi d-dritt għar-rispett tad-dar ta’ kull persuna ( 33 ). Fl-aħħar nett, filwaqt li tfakkar is-sentenza tagħha Aziz ( 34 ), il-Qorti tal-Ġustizzja tenfasizza l-importanza li l-qorti tar-rinviju tadotta miżuri provviżorji li permezz tagħhom il-proċedimenti ta’ eżekuzzjoni illegali jkunu jistgħu jiġu sospiżi jew mitmuma sabiex tiġi żgurata l-effettività tal-protezzjoni maħsuba mid-Direttiva 93/13, filwaqt li jitqiesu l-konsegwenzi tal-iżgumbrament tal-konsumaturi u tal-familja tagħhom mill-akkomodazzjoni li tikkostitwixxi r-residenza prinċipali tal-familja tagħhom ( 35 ).

85.

Fid-dawl tal-elementi kollha msemmija fil-punt 83 ta’ dawn il-konklużjonijiet u b’mod partikolari fid-dawl tal-fatt li deher possibbli għall-qorti nazzjonali kompetenti li tadotta miżuri provviżorji, is-sentenza Kušionová tiddeċiedi li fil-qafas tal-proċedura Slovakka ta’ eżekuzzjoni ekstraġudizzjarja jeżistu “mezz[i] adegwat[i] u effikaċi sabiex titwaqqaf l-applikazzjoni ta’ klawżoli inġusti, liema fatt għandu jiġi vverifikat mill-qorti tar-rinviju”.

86.

Il-qorti tar-rinviju tispjega li n-Najvyšší súd Slovenskej republiky (il-Qorti Suprema tar-Repubblika Slovakka) interpretat is-sentenza Kušionová bħala li tippermetti l-bejgħ ekstraġudizzjarju ta’ proprjetà immobbli, inkluż l-akkomodazzjoni ta’ konsumatur. Barra minn hekk, minn din il-ġurisprudenza nazzjonali jirriżulta li kreditur ma jistax jiġi obbligat għal żmien indefinit li ma jeżegwixxix il-garanzija ( 36 ). Il-qorti tar-rinviju tikkunsidra, essenzjalment, li tali ġurisprudenza nazzjonali ma hijiex korretta u tittestja l-premessi li fuqhom ġiet deċiża s-sentenza Kušionová. Hija tqis li l-bejgħ bl-irkant volontarju ma joffrix l-istess garanziji bħall-eżekuzzjoni ġudizzjarja. Hija tippreċiża li huwa metodu ta’ eżekuzzjoni organizzat esklużivament minn persuni privati, li jipprekludi l-istħarriġ ġudizzjarju tad-dejn dovut u tal-proporzjonalità tal-bejgħ. Il-qorti tar-rinviju tirrileva li l-bejgħ bl-irkant volontarju ma jistax jiġi interrott minn proċeduri ġudizzjarji li fil-qafas tagħhom tista’ tiġi kkontestata l-ekwità tal-kundizzjonijiet kuntrattwali.

87.

Għall-kuntrarju, fis-sottomissjonijiet bil-miktub tiegħu, il-Gvern Slovakk isostni li l-leġiżlazzjoni Slovakka, kif stabbilita fis-sentenza Kušionová, iċċitata iktar ’il fuq, tiżgura protezzjoni ġudizzjarja effettiva għall-konsumaturi qabel u wara l-bejgħ sfurzat u li l-qrati jistgħu jadottaw miżuri provviżorji.

88.

Fit-tweġiba tagħha għat-talba għal kjarifika, il-qorti tar-rinviju ma taqbilx mal-analiżi legali tal-Gvern Slovakk. Mill-bidu, il-qorti tar-rinviju tiċħad il-fehma li s-sistema ta’ bejgħ ekstraġudizzjarju tiżgura protezzjoni msaħħa tal-konsumatur sempliċement minħabba l-fatt li l-bejgħ dirett tal-proprjetà mill-kreditur huwa eskluż. Hija tqis li d-dispożizzjonijiet li għalihom jirreferi l-Gvern Slovakk, jiġifieri l-Artikolu 17(3) u (5) tal-Liġi dwar il-Bejgħ bl-Irkant Volontarju u l-Artikolu 151m(1) tal-Kodiċi Ċivili ma jirrikonoxxux id-dritt ta’ kontestazzjoni tal-eżekuzzjoni qabel ma jseħħ il-bejgħ. Dawn id-dispożizzjonijiet, skont il-qorti tar-rinviju, jirregolaw il-kundizzjonijiet formali għall-eżekuzzjoni ta’ bejgħ bl-irkant volontarju kif ukoll l-aspetti organizzattivi relatati ma’ dan il-bejgħ. Fir-rigward tal-possibbiltà li jiġu adottati miżuri provviżorji, il-qorti tar-rinviju tirrileva li l-Artikolu 325(1) u (2) tal-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili jipprevedi s-setgħa tal-qrati li jadottaw miżuri provviżorji biss fir-rigward ta’ proċeduri kontenzjużi. Għalhekk, hija tispjega li din id-dispożizzjoni ma hijiex applikabbli fil-qafas ta’ proċeduri ta’ eżekuzzjoni ekstraġudizzjarja. Barra minn hekk, il-qorti tar-rinviju ddikjarat li l-Artikolu 63(3) tal-Liġi 233/1995 dwar il-Kodiċi ta’ Eżekuzzjoni ma huwiex marbut mal-proċedura stabbilita mil-Liġi dwar il-Bejgħ bl-Irkant Volontarju u li ġeneralment il-professjonisti ma għandhomx għalfejn jimxu mal-Liġi 233/1995 dwar il-Kodiċi ta’ Eżekuzzjoni fil-kuntest ta’ proċeduri ta’ eżekuzzjoni ekstraġudizzjarji.

89.

Il-partijiet li pparteċipaw fis-seduta ntalbu jelaboraw dwar il-mezzi disponibbli għall-konsumaturi biex jikkontestaw l-inġustizzja potenzjali tal-istrument ta’ eżekuzzjoni fil-kuntest tal-proċeduri ta’ bejgħ ekstraġudizzjarju. Intalbu wkoll jidentifikaw il-bażi legali għall-għoti tas-setgħa lill-qrati aditi bil-proċeduri dikjaratorji dwar l-inġustizzja potenzjali tal-klawżoli kuntrattwali inklużi fl-istrument ta’ eżekuzzjoni jew b’materji relatati mal-eżekuzzjoni sabiex jadottaw miżuri provviżorji li jkunu kapaċi jissospendu l-proċeduri ta’ eżekuzzjoni biex jiggarantixxu l-effettività sħiħa tad-deċiżjoni finali fil-mertu.

90.

Il-Gvern Slovakk iddikjara li ma hemm l-ebda ostaklu fil-liġi fir-rigward tas-setgħat tal-qrati li jqajmu l-inġustizzja tal-klawżoli ex officio. Huwa osserva li l-Artikolu 298(1) tal-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili jirrikonoxxi tali setgħat b’mod espliċitu. Il-Gvern Slovakk irrefera għal numru ta’ dispożizzjonijiet tal-Kodiċi Ċivili kif ukoll għal-Liġi Nru 250/2007 dwar il-Protezzjoni tal-Konsumatur li minnhom jirriżulta li l-konsumaturi jistgħu jibdew proċeduri sabiex jitolbu dikjarazzjoni ta’ invalidità ta’ klawżoli inġusti. Barra minn hekk, dan il-gvern iddikjara li l-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili jirrikonoxxi l-possibbiltà li jitressaq rikors sabiex jiġi ddeterminat jekk jeżistix dritt.

91.

Ir-rikorrenti ma kkontestawx l-eżistenza tad-dispożizzjonijiet kollha msemmija mill-Gvern Slovakk. Madankollu, huma sostnew li dawn jirriflettu regoli ġenerali u ma japplikawx għall-eżekuzzjoni ekstraġudizzjarja. Fil-fehma tagħhom ma hemm l-ebda bażi legali li tirrikjedi li l-qrati jissospendu bejgħ b’irkant volontarju sempliċement abbażi ta’ klawżoli inġusti. Ir-rikorrenti argumentaw ukoll li l-proċedura kollha hija nieqsa minn trasparenza u li ma hemm ebda awtorità pubblika involuta fi kwalunkwe stadju tal-proċedura. Fir-rigward tal-possibbiltà li jiġi kkontestat il-bejgħ ex post, ir-rikorrenti spjegaw li dan huwa proċess twil u oneruż għall-konsumaturi ( 37 ), u li ftit li xejn għandu prospetti ta’ suċċess.

92.

Il-Kummissjoni sostniet li għadu mhux ċar jekk il-proċedura ta’ eżekuzzjoni ekstraġudizzjarja bbażata fuq il-Liġi dwar il-Bejgħ bl-Irkant Volontarju tippermettix is-sospensjoni tal-eżekuzzjoni minħabba klawżoli inġusti. Anki jekk ikun hemm qbil li tali possibbiltà teżisti fil-leġiżlazzjoni nazzjonali, hija osservat li teżisti tensjoni bejn dak li l-liġi għandha l-għan li tipprovdi u l-mod kif il-liġi tiġi interpretata u applikata mill-qrati. Dan jirrendi l-eżerċizzju tad-drittijiet tal-konsumaturi eċċessivament diffiċli fil-prattika.

93.

Filwaqt li, skont l-Artikolu 267 TFUE, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha ġurisdizzjoni li tislet mill-Artikolu 7 tad-Direttiva 93/13 il-kriterji li jiddefinixxu l-qafas li jippermetti li tiġi evalwata l-osservanza tal-obbligi li jirriżultaw minn din id-direttiva, huwa l-kompitu tal-qorti tar-rinviju li tivverifika jekk id-dispożizzjonijiet tal-Liġi dwar il-Bejgħ bl-Irkant Volontarju jistgħux joffrulha, jekk ikun il-każ, tali qafas ( 38 ).

94.

Jien għalhekk se nillimita ruħi għall-osservazzjonijiet li ġejjin. Il-proċedura ta’ eżekuzzjoni ekstraġudizzjarja tapplika irrispettivament mill-istatus tad-debitur u irrispettivament mit-tip ta’ assi kkonċernat. Din tista’ tikkonċerna (kif inhu l-każ fil-kawża prinċipali) assi li jissodisfaw ħtieġa essenzjali tal-konsumatur, jiġifieri l-provvista ta’ abitazzjoni ( 39 ). Dik il-proċedura tista’ tinbeda minn bejjiegħ jew fornitur sempliċement abbażi tal-kuntratt ta’ kreditu li jservi bħala strument eżegwibbli, mingħajr ma l-kontenut ta’ dak l-istrument ikun suġġett għal skrutinju ġudizzjarju sabiex jiġi ddeterminat jekk waħda jew iktar mill-klawżoli humiex inġusti. Barra minn hekk, il-kreditur jiddetermina d-dejn unilateralment u persuna privata (l-“irkantatur”) twettaq l-eżekuzzjoni mingħajr ebda superviżjoni minn awtorità pubblika. Dan id-dritt b’saħħtu u inkundizzjonat tal-bejjiegħ li jibda l-eżekuzzjoni jirrendi iktar neċessarju l-fatt li l-konsumatur, fil-kwalità tiegħu ta’ debitur suġġett għall-eżekuzzjoni, jkun jista’ jibbenefika minn protezzjoni ġudizzjarja effettiva ( 40 ). Kif jgħid tajjeb wieħed mill-kummentaturi, il-proċeduri tal-qbid tad-dar ta’ persuna għandhom jiżguraw “l-ogħla livell ta’ strettezza proċedurali” ( 41 ).

95.

Il-proċess quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja u d-dibattitu waqt is-seduta jiżvelaw, fil-fehma tiegħi, li l-eżistenza u l-portata tas-setgħat ġudizzjarji fil-kuntest speċifiku ta’ kontestazzjoni ta’ eżekuzzjoni ekstraġudizzjarja minħabba klawżoli inġusti għadhom mhux ċari u huma kkumplikati għall-qrati u għall-konsumaturi. B’mod iktar speċifiku, ma jirriżultax ċar x’metodu proċedurali huwa disponibbli għall-konsumaturi sabiex jiksbu sospensjoni tal-eżekuzzjoni biex il-qorti kompetenti tkun tista’ teżamina l-inġustizzji potenzjali tal-klawżoli kuntrattwali li jinsabu fl-istrument ta’ eżekuzzjoni. In-nuqqas ta’ qafas legali ċar imur kontra, l-ewwel nett, il-prinċipju taċ-ċertezza legali. F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li l-prinċipju ta’ ċertezza legali, li jifforma parti mill-prinċipji ġenerali tad-dritt tal-Unjoni, jeżiġi li d-dispożizzjonijiet legali jkunu ċari, preċiżi u prevedibbli fl-effetti tagħhom, b’mod partikolari meta dawn ikun jista’ jkollhom konsegwenzi sfavorevoli fuq l-individwi u l-impriżi, sabiex il‑partijiet fil-kawża jkunu jistgħu jkunu jafu mingħajr ambigwità d-drittijiet u l‑obbligi tagħhom u jaġixxu konsegwentement ( 42 ).

96.

Il-qafas legali dwar l-eżekuzzjoni ekstraġudizzjarja kif deskritt mill-qorti tar-rinviju ma jidhirx li joffri livell għoli ta’ garanziji proċedurali. Minħabba l-frammentazzjoni tiegħu, dan joħloq riskju sostanzjali li l-konsumatur ikkonċernat jew ma jippreżentax oġġezzjoni kontra l-eżekuzzjoni ekstraġudizzjarja li tagħti lok għal evalwazzjoni ġudizzjarja ta’ klawżoli inġusti jew li jagħmel żball proċedurali ( 43 ). Dan ir-riskju huwa aggravat mill-fatt li l-passi kollha fil-proċedura ta’ eżekuzzjoni ekstraġudizzjarja, inkluża d-determinazzjoni tal-ammont tad-dejn, isiru mingħajr ebda sorveljanza minn awtorità pubblika.

97.

F’dan ir-rigward, għandu wkoll jiġi rrilevat li l-ġurisprudenza reċenti tal-Qorti tal-Ġustizzja tindika li l-istandards ta’ dak li jikkostitwixxi stħarriġ effettiv ta’ klawżoli inġusti huma partikolarment għoljin. Il-Qorti tal-Ġustizzja ppreċiżat li l-obbligu għall-Istati Membri li jiżguraw l-effettività tad-drittijiet li l-individwi jisiltu mid-dritt tal-Unjoni jinvolvi, b’mod partikolari għad-drittijiet li jirriżultaw mid-Direttiva 93/13, rekwiżit ta’ protezzjoni ġudizzjarja effettiva, affermat mill-ġdid fl-Artikolu 7(1) ta’ din id-direttiva u stabbilit ukoll fl-Artikolu 47 tal-Karta, li japplika, inter alia, għal dak li jirrigwarda d-definizzjoni tal-modalitajiet proċedurali relatati mal-azzjonijiet ġudizzjarji bbażati fuq tali drittijiet ( 44 ).

98.

B’mod iktar speċifiku, fil-kuntest ta’ proċeduri ex parte għall-ħruġ ta’ ordni ta’ ħlas, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li r-rekwiżit ta’ protezzjoni ġudizzjarja effettiva jirrikjedi li l-qorti adita bil-proċeduri ta’ eżekuzzjoni tkun tista’ tevalwa, inkluż għall-ewwel darba, in-natura eventwalment inġusta tal-klawżoli kuntrattwali li servew bħala bażi għal ordni ta’ ħlas mogħtija minn qorti fuq talba ta’ kreditur u li kontriha d-debitur ma jkunx ressaq oppożizzjoni ( 45 ). Fil-kuntest ta’ proċeduri ta’ eżekuzzjoni ta’ ipoteka, il-Qorti tal-Ġustizzja kkunsidrat li stħarriġ effettiv tan-natura eventwalment inġusta tal-klawżoli kuntrattwali, kif meħtieġ mid-Direttiva 93/13, ma jistax jiġi ggarantit jekk l-awtorità ta’ res judicata tkun marbuta wkoll mad-deċiżjonijiet ġudizzjarji li ma jirreferux għal tali stħarriġ ( 46 ).

99.

Minn din il-ġurisprudenza jirriżulta li anki meta jkun hemm deċiżjoni ġudizzjarja li tawtorizza l-eżekuzzjoni, l-istħarriġ effettiv tal-klawżoli inġusti ma jistax jiġi ggarantit f’ċirkustanzi fejn tali deċiżjoni ma jkun fiha ebda motiv li abbażi tiegħu saret evalwazzjoni mill-qorti ex officio dwar jekk il-klawżoli kuntrattwali kinux inġusti. Fuq dik il-bażi, inqis, a fortiori, li stħarriġ effettiv ma jistax jiġi ggarantit meta proċeduri ta’ eżekuzzjoni jinbdew mingħajr stħarriġ ġudizzjarju ex ante, fejn dawn jitwettqu esklużivament minn professjonisti privati u fejn ir-regoli li jirregolaw il-mezzi disponibbli għall-konsumatur biex jikkontesta l-proċeduri ta’ eżekuzzjoni u s-setgħat rispettivi tal-qrati jkunu kumplessi u mhux ċari. Għalhekk, fil-fehma tiegħi, ir-regoli proċedurali li jirregolaw il-proċeduri ta’ eżekuzzjoni ekstraġudizzjarji, tal-inqas bil-mod kif japplikaw fil-prattika legali Slovakka, ma jissodisfawx l-istandards ta’ protezzjoni ġudizzjarja effettiva tal-konsumaturi.

Bħala osservazzjoni finali, infakkar li d-Direttiva 2014/17, adottata, kif tfakkar il-premessa 3 tagħha, fil-qasam ta’ self ipotekarju lill-konsumaturi wara l-kriżi finanzjarja internazzjonali, għalkemm mhux applikabbli ratione temporis ( 47 ), turi r-rieda tal-leġiżlatur tal-Unjoni li tissaħħaħ il-protezzjoni tal-konsumaturi fil-kuntest ta’ proċeduri ta’ eżekuzzjoni marbutin mar-residenza. Skont l-Artikolu 28(1) tad-Direttiva 2014/17, l-Istati Membri għandhom jadottaw miżuri biex jinkoraġġixxu lill-kredituri jkunu raġonevolment tolleranti qabel ma jinbdew il-proċeduri ta’ bejgħ furzat. L-għan tat-tolleranza huwa li jiġu solvuti d-diffikultajiet tal-ħlas fi stadju bikri sabiex jiġi evitat il-bidu ta’ tali proċeduri. Bejgħ furzat għandu jkun l-aħħar għażla wara li l-mezzi l-oħra kollha għar-regolarizzazzjoni tal-arretrati tal-ħlas ikunu fallew ( 48 ).

100.

Mill-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nikkonkludi li l-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 93/13, moqri fid-dawl tal-Artikoli 7, 47 u 38 tal-Karta u tal-prinċipju tal-effettività tad-dritt tal-Unjoni, għandu jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi ġurisprudenza nazzjonali li skontha ma huwiex possibbli li tiġi sospiża, fil-mertu, l-eżekuzzjoni ta’ garanzija taħt forma ta’ bejgħ bl-irkant privat ta’ proprjetà immobbli, li tikkostitwixxi l-akkomodazzjoni tal-konsumatur jew ta’ persuni oħra, sa fejn l-għoti ta’ miżuri provviżorji huwa meħtieġ sabiex tiġi ggarantita l-effettività sħiħa ta’ deċiżjoni tal-qorti li jkollha ġurisdizzjoni biex tevalwa l-inġustizzja ta’ klawżola kuntrattwali.

101.

Permezz tat-tielet u tar-raba’ domanda tagħha, li huwa xieraq li jiġu eżaminati flimkien, il-qorti tar-rinviju essenzjalment tistaqsi jekk, minn naħa, l-għoti repetittiv ta’ self minn istituzzjoni ta’ kreditu lil konsumatur li l-għan tiegħu huwa li jħallas lura s-self preċedenti u li l-konsumatur ma jistax iħallas lura jaqax fil-portata tad-Direttiva 2005/29 u, min-naħa l-oħra, jekk tali att jikkostitwixxix prattika kummerċjali żleali fis-sens tal-Artikolu 5 tagħha.

102.

Mill-bidu nett, għandu jiġi rrilevat, l-ewwel, li l-prattika inkwistjoni, kif deskritta mill-qorti tar-rinviju, tikkonsisti fl-għoti repetittiv mill-istituzzjoni ta’ kreditu ta’ self ta’ kreditu għall-konsum li kien ikopri l-ħlas lura ta’ self preċedenti lill-istess istituzzjoni ta’ kreditu kif ukoll l-ispejjeż ta’ dak is-self. Il-qorti tar-rinviju tippreċiża li l-ammont ta’ kull self ġdid fil-“katina” ta’ self kien iddeterminat unilateralment mill-bank u li min jissellef ma setax iħallsu lura. It-tieni, mid-deċiżjoni tar-rinviju jirriżulta li r-risposta għad-domanda dwar jekk il-prattika inkwistjoni tikkostitwixxix prattika kummerċjali żleali hija meħtieġa sabiex il-qorti tar-rinviju teżamina ċ-ċirkustanzi li fihom is-self inkwistjoni ġie konkluż bħala parti mill-evalwazzjoni tan-natura inġusta ta’ klawżoli kuntrattwali taħt l-Artikolu 4(1) tad-Direttiva 93/13 ( 49 ).

103.

Fir-rigward tad-domanda dwar jekk l-għoti repetittiv ta’ self ta’ kreditu għall-konsum li l-għan tiegħu huwa li jħallas lura s-self preċedenti jaqax fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2005/29, għandu jitfakkar, l-ewwel, li l-Artikolu 2(d) tal-imsemmija direttiva jiddefinixxi, billi juża formulazzjoni partikolarment wiesgħa, il-kunċett ta’ “prattika kummerċjali” bħala “kwalunkwe att, ommissjoni, imġiba jew rappreżentazzjoni, komunikazzjoni kummerċjali inklużi reklamar u kummerċjalizzazzjoni, minn kummerċjant, konnessi direttament mal-promozzjoni jew bejgħ jew fornitura ta’ xi prodott lil konsumaturi” ( 50 ).

104.

Sussegwentement, skont l-Artikolu 3(1) tad-Direttiva 2005/29, moqri flimkien mal-Artikolu 2(c) tagħha, din id-direttiva tapplika għal prattiki kummerċjali żleali ta’ impriżi fil-konfront ta’ konsumaturi, qabel, matul jew wara tranżazzjoni kummerċjali fir-rigward ta’ kwalunkwe prodott jew servizz ( 51 ).

105.

Għalhekk, il-kliem “konnessi direttament mal-[…] bejgħ […] ta’ xi prodott” ikopri kull miżura adottata mhux biss b’rabta mal-konklużjoni ta’ kuntratt, iżda wkoll mal-eżekuzzjoni tiegħu, u b’mod partikolari l-miżuri adottati bil-għan li jinkiseb il-ħlas tal-prodott ( 52 ).

106.

Għalhekk, l-għoti ta’ kreditu bil-għan li jitħallas lura self ta’ kreditu għall-konsum preċedenti, bħal dak fil-kawża prinċipali, għandu jitqies bħala “prodott” fis-sens tal-Artikolu 2(c) tad-Direttiva 2005/29 ( 53 ).

107.

Fil-kuntest ta’ dawn il-kundizzjonijiet, naqbel mal-Gvern Slovakk u mal-Kummissjoni li l-għoti repetittiv minn istituzzjoni ta’ kreditu lil konsumatur ta’ self li l-għan tiegħu huwa li jħallas lura self ta’ kreditu għall-konsum preċedenti u li l-konsumatur ma jkunx jista’ jħallas lura jaqa’ taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2005/29.

108.

Fir-rigward tal-kwistjoni dwar jekk il-prattika inkwistjoni tikkostitwixxix prattika kummerċjali żleali, għandu jitfakkar li l-Artikolu 5 tad-Direttiva 2005/29 jipprojbixxi, fil-paragrafu 1 tiegħu, prattiki kummerċjali żleali u jistabbilixxi, fil-paragrafu 2, il-kriterji biex jiġi ddeterminat jekk prattika kummerċjali hijiex inġusta.

109.

L-Artikolu 5(4) ta’ din id-direttiva jipprovdi, b’mod partikolari, li l-prattiki kummerċjali li huma “qarrieqa”, fis-sens tal-Artikoli 6 u 7 tad-Direttiva 2005/29, u dawk li huma “aggressivi” fis-sens tal-Artikoli 8 u 9 ta’ din id-direttiva, huma inġusti.

110.

F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li d-Direttiva 2005/29 twettaq armonizzazzjoni kompleta fil-livell tal-Unjoni tar-regoli dwar il-prattiki kummerċjali żleali tal-impriżi fil-konfront tal-konsumaturi u tistabbilixxi, fl-Anness I tagħha, lista eżawrjenti ta’ 31 prattika kummerċjali li, skont l-Artikolu 5(5) ta’ din id-direttiva, huma meqjusa żleali “f’kull ċirkostanza”. Konsegwentement, hekk kif tippreċiża espressament il-premessa 17 tal-imsemmija direttiva, dawn il-prattiki kummerċjali biss jistgħu jitqiesu li huma żleali mingħajr ma jkunu suġġetti għal evalwazzjoni każ b’każ skont id-dispożizzjonijiet tal-Artikoli 5 sa 9 tal-istess direttiva ( 54 ).

111.

Il-prattika kummerċjali inkwistjoni ma hijiex inkluża fil-lista ta’ prattiki kummerċjali li għandhom jiġu kkunsidrati bħala żleali f’kull ċirkustanza. Għalhekk, il-klassifikazzjoni tagħha bħala “żleali” teħtieġ evalwazzjoni każ b’każ. F’dan ir-rigward, il-Kummissjoni u l-Gvern Slovakk ġustament josservaw li, b’mod ġenerali, ir-rifinanzjament ta’ self huwa prattika leġittima. Dan jista’ jkun il-każ, kif josserva l-Gvern Slovakk, fl-eżempju ta’ rifinanzjament ta’ kreditu sabiex jiġi ssostitwit kreditu antik b’ieħor ġdid b’rata ta’ interessi iktar baxxa, jew fil-każ ta’ konsolidazzjoni ta’ diversi krediti f’wieħed ġdid.

112.

Fil-kawża preżenti, fis-sottomissjonijiet bil-miktub tagħha, VÚB Banka ssostni li l-kreditu mogħti kien jikkonsisti f’operazzjoni ta’ rifinanzjament bil-għan li titnaqqas l-ispiża finanzjarja tar-rikorrenti. Il-qorti tar-rinviju, għall-kuntrarju, tqis li l-“katina” ta’ kuntratti mogħtija lir-rikorrenti wasslet li jkollhom dejn eċċessiv u ħolqot ir-riskju ta’ telf ta’ darhom.

113.

Għalkemm fl-aħħar mill-aħħar hija l-qorti nazzjonali li għandha tiddeċiedi dwar in-natura tal-prattika kummerċjali inkwistjoni fil-kawża prinċipali, il-Qorti tal-Ġustizzja tista’ tipprovdi lill-qorti tar-rinviju, abbażi tal-informazzjoni ppreżentata fit-talba għal deċiżjoni preliminari, elementi li jistgħu jkunu rilevanti għall-finijiet tal-klassifikazzjoni ta’ dik il-prattika ( 55 ).

114.

F’dan ir-rigward, għandu jittieħed inkunsiderazzjoni l-fatt li self ta’ kreditu differenti ngħata lir-rikorrenti minkejja l-fatt li ma kinux finanzjarjament affidabbli. Naqbel mal-Kummissjoni li tali fattur jista’ jittieħed inkunsiderazzjoni mill-qorti tar-rinviju sabiex tiddetermina, b’mod iktar speċifiku, jekk il-prattika inkwistjoni hijiex aggressiva permezz tal-eżerċizzju ta’ “influwenza mhux xierqa” fis-sens tal-Artikoli 8 u 9 tad-Direttiva 2005/29.

115.

F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li l-kunċett ta’ “influwenza mhux xierqa”, iddefinit fl-Artikolu 2(j) tad-Direttiva 2005/29, ikopri l-isfruttament ta’ pożizzjoni ta’ poter fil-konfront tal-konsumatur sabiex tiġi applikata pressjoni fuqu, anke mingħajr l-użu jew it-theddid tal-użu tal-forza fiżika, b’mod li jillimita sostanzjalment il-kapaċità tal-konsumatur li jieħu deċiżjoni informata ( 56 ).

116.

Fil-kawża preżenti, is-sitwazzjoni ta’ dejn eċċessiv tar-rikorrenti tista’ tiġi kkunsidrata li tagħmilhom vulnerabbli u li tikkonsisti fi “sfortuna jew ċirkostanza speċifika ta’ tali gravità li tfixkel il-ġudizzju tal-konsumatur, li biha l-kummerċjant ikun jaf, sabiex jinfluwenza d-deċiżjoni tal-konsumatur fir-rigward tal-prodott” skont l-Artikolu 9(c) tad-Direttiva 2005/29.

117.

Waqt is-seduta, il-Kummissjoni użat espressjoni qawwija biex tikklassifika l-prattika tal-bank li jagħti kreditu b’mod repetittiv bħala “snowball” ta’ self. Bi tweġiba għal mistoqsija sabiex jiġi ċċarat kif tela’ d-dejn, ir-rikorrenti ddikjaraw li huma ma kinux talbu għas-self iżda li dan ġie propost lilhom awtomatikament bħala mezz biex iħallsu lura d-djun preċedenti. Kull darba r-rikorrenti rċevew ammont minimu u l-bqija tal-flus kienu allokati lill-bank. Fil-fehma tiegħi din hija rivelazzjoni pjuttost xokkanti. Din possibbilment turi li mhux biss il-kummerċjant kien konxju mill-isfortuna tal-konsumatur (fis-sens tal-Artikolu 9(c) tad-Direttiva 2005/29) iżda li l-kummerċjant ikkontribwixxa għaliha u għamel dan repetutament.

118.

Għandu jiġi kkunsidrat ukoll il-fatt li l-għan li għandu jintlaħaq mid-Direttiva 2005/29 huwa, inter alia, li jiġi żgurat livell għoli ta’ protezzjoni tal-konsumatur kontra prattiki kummerċjali żleali u huwa bbażat fuq il-fatt li, meta mqabbel ma’ kummerċjant, il-konsumatur jinsab f’pożizzjoni ta’ inferjorità, b’mod partikolari f’dak li jirrigwarda l-livell ta’ informazzjoni, peress li ma jistax jiġi miċħud li teżisti asimetrija sinjifikattiva ta’ informazzjoni u kompetenzi bejn dawn il-partijiet ( 57 ). Il-konsumatur għandu jitqies li huwa ekonomikament iktar dgħajjef u b’inqas esperjenza f’materji legali mill-kontraent tiegħu, partikolarment fil-kuntest ta’ servizzi ta’ kreditu mogħtija minn bank ( 58 ).

119.

Fid-dawl ta’ dak li ntqal hawn fuq, nikkunsidra li d-Direttiva 2005/29 għandha tiġi interpretata fis-sens li, minn naħa, l-għoti repetittiv ta’ self minn istituzzjoni ta’ kreditu lil konsumatur li l-għan tiegħu huwa li jħallas lura s-self preċedenti u li l-konsumatur ma jistax iħallas lura jaqa’ fil-portata tad-Direttiva 2005/29 u, min-naħa l-oħra, li tali att jista’ jikkostitwixxi prattika kummerċjali żleali fis-sens tal-Artikolu 5 tagħha, u b’mod iktar speċifiku prattika kummerċjali aggressiva fis-sens tal-Artikoli 8 u 9 tagħha, jekk il-qorti tar-rinviju tikkonstata li tali prattika, fil-kuntest fattwali tagħha, filwaqt li jitqiesu l-karatteristiċi u ċ-ċirkustanzi kollha tagħha, kienet tinvolvi influwenza mhux xierqa minħabba l-isfruttament mill-kummerċjant tad-dejn eċċessiv tal-konsumatur fuq perijodu twil ta’ żmien.

120.

Permezz tal-ħames domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikolu 2(2)(a) tad-Direttiva 2008/48, moqri flimkien mal-premessa 10 ta’ din id-direttiva, għandux jiġi interpretat fis-sens li ma jeskludix l-applikazzjoni ta’ din id-direttiva fil-każ ta’ ftehim ta’ kreditu li l-għan tiegħu jikkonsisti fir-rimbors ta’ self preċedenti għall-konsum anke jekk ikun ggarantit bi dritt relatat ma’ proprjetà immobbli.

121.

F’dan ir-rigward, għandu jiġi rrilevat li, skont l-Artikolu 2(2)(a) tad-Direttiva 2008/48, din id-direttiva ma tapplikax għall-ftehimiet ta’ kreditu li huma ggarantiti bi dritt relatat ma’ proprjetà immobbli. Skont il-premessa 14 ta’ din id-direttiva, dan it-tip ta’ kreditu għandu jiġi eskluż mill-kamp ta’ applikazzjoni tagħha minħabba n-“natura speċifika ħafna” tiegħu.

122.

Madankollu, kif jirriżulta mill-premessa 10 ta’ din id-direttiva, l-Istati Membri jistgħu, b’mod konformi mad-dritt tal-Unjoni, japplikaw id-dispożizzjonijiet tal-imsemmija direttiva għal oqsma mhux koperti mill-kamp ta’ applikazzjoni tagħha. Għalhekk, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet li l-Istati Membri jistgħu jżommu jew jintroduċu miżuri nazzjonali li jikkorrispondu għad-dispożizzjonijiet tad-Direttiva 2008/48 jew għal ċerti dispożizzjonijiet tagħha, fir-rigward ta’ ftehimiet ta’ kreditu li ma jaqgħux fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-direttiva ( 59 ).

123.

Is-self inkwistjoni fil-kawża prinċipali huwa ftehim ta’ kreditu ggarantit minn garanzija fuq ir-residenza tar-rikorrenti. Il-qorti tar-rinviju ma tippreċiżax li d-dritt nazzjonali jestendi l-applikazzjoni tad-Direttiva 2008/48 għal ftehimiet ta’ kreditu ggarantiti bi dritt relatat ma’ proprjetà immobbli. Dan ġie kkonfermat mill-Gvern Slovakk fis-sottomissjonijiet orali tiegħu u f’dawk bil-miktub.

124.

Fid-dawl ta’ dawn l-elementi, il-partijiet li ppreżentaw osservazzjonijiet bil-miktub iqisu li l-ftehim ta’ kreditu inkwistjoni fil-kawża prinċipali huwa eskluż mill-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2008/48.

125.

Mit-test tad-domanda diġà jirriżulta li l-qorti tar-rinviju ma tikkontestax li, b’mod ġenerali, il-ftehimiet ta’ kreditu ggarantiti bi dritt relatat ma’ proprjetà immobbli huma esklużi mill-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2008/48. Madankollu, mill-ispjegazzjonijiet tagħha jidher li d-dubji tagħha jirriżultaw minħabba l-kundizzjonijiet speċifiċi li taħthom is-self inkwistjoni kien ġie konkluż. L-għan ta’ dan is-self kien li jirrimborsa s-self preċedenti lill-bank mingħajr ma l-ammonti rilevanti jitqassmu lir-rikorrenti. Il-qorti tar-rinviju tispjega li minn perspettiva ekonomika teżisti rabta bejn is-self inkwistjoni konkluż fl‑2012 u s-self preċedenti konkluż sa mill‑2004.

126.

F’dan ir-rigward, għandu jiġi rrilevat li l-formulazzjoni tal-Artikolu 2(2)(a) tad-Direttiva 2008/48 hija ċara ( 60 ). L-armonizzazzjoni fil-qasam tal-kreditu ggarantit bi dritt relatat ma’ proprjetà immobbli nkisbet biss fi stadju ulterjuri, bl-adozzjoni tad-Direttiva 2014/17 ( 61 ), ikkawżata mill-kriżi finanzjarja internazzjonali li wriet li mġiba irresponsabbli mill-parteċipanti fis-suq tista’ thedded is-sisien tas-sistema finanzjarja ( 62 ).

127.

Madankollu, għandu jiġi osservat li s-self inkwistjoni ġie konkluż f’ċirkustanzi partikolari ħafna. Il-konklużjoni tiegħu ssegwi mudell ta’ mġiba li permezz tiegħu, skont id-deskrizzjoni tal-fatti mill-qorti tar-rinviju, il-bank repetutament ta self lir-rikorrenti, li l-ammont tiegħu ma tħallasx lilhom iżda ntuża biex ikopri self preċedenti. L-ammont u l-ispejjeż tas-self ġew iddeterminati unilateralment. Kif issemma fil-punt 118 ta’ dawn il-konklużjonijiet, waqt is-seduta r-rikorrenti sostnew li dan is-self lanqas biss kien mitlub mill-konsumatur iżda ġie awtomatikament propost mill-bank. Fi tmiem dan is-“snowballing” ta’ self, kif qalet il-Kummissjoni fis-seduta, meta r-rikorrenti kienu “maqbuda” fid-dejn, il-bank tahom is-self inkwistjoni.

128.

Għandu jitfakkar li hija ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja li d-Direttiva 2008/48 tfittex li tiggarantixxi protezzjoni għolja tal-konsumatur. Din is-sistema ta’ protezzjoni hija bbażata fuq l-idea li l-konsumatur jinsab f’sitwazzjoni ta’ inferjorità meta mqabbel mal-bejjiegħ jew mal-fornitur fir-rigward kemm tas-setgħa ta’ negozjar kif ukoll tal-livell ta’ informazzjoni ( 63 ).

129.

Sabiex jiggarantixxi din il-protezzjoni, l-Artikolu 22(3) tad-Direttiva 2008/48 jimponi fuq l-Istati Membri li jiżguraw li d-dispożizzjonijiet li jadottaw għall-implimentazzjoni ta’ din id-direttiva ma jkunux jistgħu jiġu evitati permezz tal-formulazzjoni tal-kuntratti ( 64 ), “b’mod partikolari billi jiġu integrati ġbid ta’ kreditu jew ftehim ta’ kreditu li jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-Direttiva fi ftehim ta’ kreditu li n-natura u l-iskop tagħhom jagħmluha possibbli li tiġi evitata l-applikazzjoni tagħha”.

Mill-memorandum ta’ spjegazzjoni tal-proposta tal-Kummissjoni għad-Direttiva 2008/48 ( 65 ) jirriżulta li din id-dispożizzjoni kellha l-għan li tiżgura li l-eżenzjonijiet għall-applikazzjoni ta’ din id-direttiva, inkluża l-eżenzjoni għall-kreditu għall-akkomodazzjoni, ma jistgħux jiġu evitati sabiex it-tranżazzjonijiet koperti jkun jistgħu jiġu inklużi f’dawn il-kuntratti. L-eżempju pprovdut f’dan il-memorandum ta’ spjegazzjoni kien it-talba mill-konsumatur għal ġbid ta’ kreditu taħt it-termini tal-kreditu għall-akkomodazzjoni tiegħu.

130.

Il-kawża prinċipali tikkonċerna self ta’ kreditu li kien ekonomikament marbut ma’ self preċedenti. Tabilħaqq, kif tispjega l-qorti tar-rinviju, l-għan tas-self inkwistjoni kien jikkonsisti esklużivament fir-rifinanzjament tas-self preċedenti. Hija l-qorti tar-rinviju li għandha tivverifika jekk permezz ta’ din l-operazzjoni l-kreditur integrax is-self preċedenti fis-self inkwistjoni sabiex jevita l-applikazzjoni tad-Direttiva 2008/48. F’dan ir-rigward, il-qorti tar-rinviju għandha tieħu inkunsiderazzjoni d-dispożizzjonijiet nazzjonali li jimplimentaw l-Artikolu 22(3) tad-Direttiva 2008/48 fl-ordinament ġuridiku nazzjonali. Waqt is-seduta, il-Gvern Slovakk iddikjara li l-leġiżlazzjoni nazzjonali dwar il-protezzjoni tal-konsumatur fiha dispożizzjonijiet li jippenalizzaw lill-istituzzjonijiet ta’ kreditu talli jevitaw id-dritt tal-konsumatur. B’mod iktar speċifiku, il-Gvern iddikjara li l-leġiżlazzjoni Slovakka tipprojbixxi lill-banek milli jgħaqqdu kuntratti sabiex jevitaw il-liġi jew li jinkludu riferimenti qarrieqa għall-kuntratti.

131.

Fid-dawl ta’ dak li ntqal hawn fuq, l-Artikolu 2(2)(a) tad-Direttiva 2008/48 għandu jiġi interpretat fis-sens li ma jeskludix l-applikazzjoni ta’ din id-direttiva fil-każ ta’ ftehim ta’ kreditu li l-għan tiegħu jikkonsisti fir-rimbors ta’ self preċedenti għall-konsum, anki jekk dan ikun iggarantit minn dritt relatat ma’ proprjetà immobbli, f’ċirkustanzi li fihom il-qorti nazzjonali tiddetermina li l-ftehim ta’ self inkwistjoni kien ifformulat b’tali mod li tiġi evitata l-applikazzjoni ta’ din id-direttiva, skont l-Artikolu 22(3) tagħha.

132.

Permezz tas-sitt domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju essenzjalment tistaqsi jekk l-approċċ adottat mill-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza Radlinger u Radlingerová huwiex applikabbli għal kuntratt ta’ kreditu għall-konsum li bis-saħħa tiegħu parti mill-kreditu ma titħallasx lill-konsumatur iżda tiġi allokata għall-ħlas tal-ispejjeż tal-kreditur, bir-riżultat li l-ammont totali tal-kreditu jista’ ma jinkludix dawn l-ispejjeż.

133.

L-ewwel nett, nirrileva li r-risposta għal din id-domanda hija rilevanti biss jekk il-Qorti tal-Ġustizzja taqbel mal-konklużjoni tiegħi fir-rigward tar-risposta għall-ħames domanda.

134.

Għandu jitfakkar li fis-sentenza Radlinger u Radlingerová l-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li ma tista’ tiġi inkluża fl-ammont totali ta’ kreditu, fis-sens tal-Artikolu 3(l) u tal-Artikolu 10(2) tad-Direttiva 2008/48, ebda somma intiża li tonora l-impenji miftiehma taħt il-kreditu inkwistjoni, bħall-ispejjeż amministrattivi, l-interessi, il-kummissjonijiet u kull tip ta’ spiża oħra li l-konsumatur għandu jħallas ( 66 ). Il-Qorti tal-Ġustizzja kkonkludiet li dawn id-dispożizzjonijiet kif ukoll il-punt I tal-Anness I ta’ din id-direttiva għandhom jiġu interpretati fis-sens li l-ammont totali tal-kreditu u l-ammont tal-ġbid ta’ kreditu jinkludu s-somom kollha mqiegħda għad-dispożizzjoni tal-konsumatur, li jeskludi dawk użati mill-persuna li ssellef għall-ħlas tal-ispejjeż marbuta mal-kreditu inkwistjoni u li ma humiex effettivament mogħtija lil dan il-konsumatur ( 67 ).

135.

Il-qorti tar-rinviju tispjega li jeħtieġ li tiddetermina l-ammont ta’ dejn li għalih inbdiet il-proċedura ta’ eżekuzzjoni mill-kreditur. Hija tispjega wkoll li l-kreditur iqis li s-somom tal-kreditu li ġew allokati għall-ispejjeż ta’ dan il-kreditu ġew ġenwinament imħallsa lir-rikorrenti u li inkluda dawn l-ammonti fl-ammont ta’ kreditu mogħti.

136.

F’dan ir-rigward, fil-fehma tiegħi, mis-sentenza Radlinger u Radlingerová jirriżulta b’mod ċar li l-kreditur ma jistax jinkludi l-ispejjeż fl-ammont totali tal-kreditu.

137.

Għalhekk, l-approċċ adottat mill-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza Radlinger u Radlingerová huwa applikabbli għal kuntratt ta’ kreditu għall-konsum li bis-saħħa tiegħu parti mill-kreditu ma titħallasx lill-konsumatur iżda tiġi allokata għall-ħlas tal-ispejjeż tal-kreditur, bir-riżultat li l-ammont totali tal-kreditu jista’ ma jinkludix dawn l-ispejjeż.

138.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti kollha magħmula iktar ’il fuq, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi għad-domandi magħmula mill-Krajský súd vs Prešove (il-Qorti Reġjonali, Prešov, is-Slovakkja) kif ġej: