–

għal Deutsche Umwelthilfe eV, minn R. Klinger, Rechtsanwalt,

–

għall-Bundesrepublik Deutschland, minn F. Liebhart, bħala aġent,

–

għal Volkswagen AG, minn B. Wolfers u R. B. A. Wollenschläger, Rechtsanwälte,

–

għall-Kummissjoni Ewropea, minn A. C. Becker, G. Gattinara u M. Huttunen, bħala aġenti,

1

It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikolu 9(3) tal-Konvenzjoni dwar l-Aċċess għall-Informazzjoni, il-Parteċipazzjoni Pubblika fit-Teħid ta’ Deċiżjonijiet u l-Aċċess għall-Ġustizzja fi Kwistjonijiet Ambjentali, iffirmata f’Aarhus (id-Danimarka) fil‑25 ta’ Ġunju 1998 u approvata f’isem il-Komunità Ewropea bid-Deċiżjoni tal-Kunsill 2005/370/KE, tas‑17 ta’ Frar 2005 (ĠU 2006, L 164M, p. 17, iktar ’il quddiem il-“Konvenzjoni ta’ Aarhus”), u tal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 47 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (iktar ’il quddiem il-“Karta”), kif ukoll tal-Artikolu 5(2)(a) tar-Regolament (KE) Nru 715/2007 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal‑20 ta’ Ġunju 2007 dwar l-approvazzjoni tat-tip ta’ vetturi bil-mutur fir-rigward ta’ l-emissjonijiet ta’ vetturi ħfief għall-passiġġieri u ta’ vetturi kummerċjali (EUR 5 u EUR 6) u dwar l-aċċess għal informazzjoni dwar it-tiswija u l-manutenzjoni tal-vetturi (ĠU 2007, L 171, p. 1).

2

Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ tilwima bejn Deutsche Umwelthilfe eV, assoċjazzjoni għall-protezzjoni tal-ambjent, u l-Bundesrepublik Deutschland (ir-Repubblika Federali tal-Ġermanja), irrappreżentata mill-Kraftfahrt-Bundesamt (l-Uffiċċju Federali għat-Traffiku tal-Vetturi bil-Mutur, il-Ġermanja, iktar ’il quddiem il-“KBA”), dwar id-deċiżjoni li permezz tagħha awtorizza, għal ċerti vetturi prodotti minn Volkswagen AG, l-użu ta’ software li jnaqqas ir-riċirkolazzjoni ta’ gass li jniġġes skont it-temperatura esterna.

3

It-tmintax-il premessa tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus tipprovdi li:

“Filwaqt li jixtiequ li l-pubbliku, inkluż l-organizzazzjonijiet, ikollhom aċċess għal mekkaniżmi ġudizzjarji effettivi sabiex jiġu protetti l-interessi leġittimi tagħhom u sabiex il-liġi tiġi osservata” [traduzzjoni mhux uffiċjali].

4

L-Artikolu 2 ta’ din il-konvenzjoni, intitolat “Definizzjonijiet”, jipprovdi, fil-paragrafi 4 u 5 tiegħu:

“4.   Il-kelma ‘pubbliku’ tfisser persuna fiżika jew ġuridika waħda jew iktar u, konformement mal-leġiżlazzjoni jew mal-użanza tal-pajjiż, l-assoċjazzjonijiet, l-organizzazzjonijiet jew il-gruppi mwaqqfa minn dawn il-persuni.

5.   L-espressjoni ‘pubbliku kkonċernat’ tfisser il-pubbliku li huwa affettwat jew li jista’ jiġi affettwat mid-deċiżjonijiet meħuda fi kwistjonijiet ambjentali jew li jkollu interess x’jinvoka fir-rigward tat-teħid ta’ deċiżjonijiet; għall-finijiet ta’ din id-definizzjoni, l-organizzazzjonijiet mhux governattivi li jaħdmu favur il-protezzjoni tal-ambjent u li jissodisfaw il-kundizzjonijiet li jistgħu jkunu meħtieġa mid-dritt intern huma meqjusa li għandhom interess.” [traduzzjoni mhux uffiċjali]

5

L-Artikolu 9 tal-istess konvenzjoni, intitolat “Aċċess għall-ġustizzja”, jipprevedi fil-paragrafi 3 u 4 tiegħu:

“3.   Barra minn hekk, u bla ħsara għall-proċeduri ta’ rikors imsemmija fil-paragrafi 1 u 2 [ta’ dan l-artikolu], kull Parti għandha tiżgura li l-membri tal-pubbliku li jissodisfaw il-kriterji eventwalment previsti mid-dritt intern tagħha jkunu jistgħu jiftħu proċeduri amministrattivi jew ġudizzjarji sabiex jikkontestaw l-atti jew l-ommissjonijiet ta’ individwi jew ta’ awtoritajiet pubbliċi li jmorru kontra d-dispożizzjonijiet tad-dritt nazzjonali dwar l-ambjent.

4.   Barra minn hekk, u bla ħsara għall-paragrafu 1, il-proċeduri msemmija fil-paragrafu 1, 2 u 3 iktar ’il fuq għandhom joffru rimedji suffiċjenti u effettivi, inkluż rimedju permezz ta’ ordni jekk ikun il-każ, u dawn ir-rimedji għandhom ikunu oġġettivi, ekwi u rapidi, mingħajr ma jkunu jinvolvu spejjeż projbittivi. Id-deċiżjonijiet meħuda skont dan l-artikolu għandhom jingħataw jew jiġi rreġistrati bil-miktub. Id-deċiżjonijiet tal-qrati u, sa fejn ikun possibbli, dawk ta’ korpi oħra għandhom ikunu aċċessibbli għall-pubbliku.” [traduzzjoni mhux uffiċjali]

6

L-Artikolu 1 tar-Regolament (KE) Nru 1367/2006 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas‑6 ta’ Settembru 2006 dwar l-applikazzjoni għall-istituzzjonijiet u l-korpi tal-Komunità tad-disposizzjonijiet tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus dwar l-Aċċess għall-Informazzjoni, il-Parteċipazzjoni tal-Pubbliku fit-Teħid ta’ Deċiżjonijiet u l-Aċċess għall-Ġustizzja fi Kwistjonijiet Ambjentali (ĠU 2006, L 264, p. 13), jipprovdi:

“L-għan ta’ dan ir-Regolament huwa li jikkontribwixxi għall-implimentazzjoni ta’ l-obbligi li jirriżultaw taħt [il-Konvenzjoni ta’ Aarhus], billi jiġu stabbiliti regoli sabiex jiġu applikati d-disposizzjonijiet tal-Konvenzjoni għall-istituzzjonijiet u korpi tal-Komunità, partikolarment billi:

[…]

7

L-Artikolu 2 ta’ dan ir-regolament, intitolat “Definizzjonijiet”, jipprevedi, fil-paragrafu 1(f) tiegħu:

“Għall-finijiet ta’ dan ir-Regolament:

8

Id-Direttiva 2007/46/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal‑5 ta’ Settembru 2007 li tistabbilixxi kwadru għall-approvazzjoni ta’ vetturi bil-mutur u l-karrijiet tagħhom, u ta’ sistemi, komponenti u unitajiet tekniċi separati maħsuba għal tali vetturi (ĠU 2007, L 263, p. 1) kif emendata bir-Regolament tal-Kummissjoni (KE) Nru 1060/2008 tas‑7 ta’ Ottubru 2008 (ĠU 2008, L 292, p. 1) (iktar ’il quddiem id-“Direttiva Qafas”) tħassret bir-Regolament (UE) 2018/858 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat‑30 ta’ Mejju 2018 dwar l-approvazzjoni u s-sorveljanza tas-suq ta’ vetturi bil-mutur u t-trejlers tagħhom, u ta’ sistemi, komponenti u unitajiet tekniċi separati maħsuba għal tali vetturi, li jemenda r-Regolamenti (KE) Nru 715/2007 u (KE) Nru 595/2009 u li jħassar id-Direttiva 2007/46/KE (ĠU 2018, L 151, p. 1), b’effett mill‑1 ta’ Settembru 2020. Madankollu, fid-dawl tad-data tal-fatti tal-kawża prinċipali, id-Direttiva Qafas tibqa’ applikabbli għal din tal-aħħar.

9

L-Artikolu 1 tad-Direttiva Kwadru jistabbilixxi:

“Din id-Direttiva tistabbilixxi qafas armonizzat li fih id-dispożizzjonijiet amministrattivi u l-ħtiġijiet tekniċi ġenerali għall-approvazzjoni tal-vetturi ġodda kollha fil-kamp ta’ applikazzjoni tagħha u tas-sistema, il-komponenti u l-unitajiet tekniċi separati maħsuba għal dawk il-vetturi, bil-ħsieb li jiġu faċilitati r-reġistrazzjoni, il-bejgħ u d-dħul fis-servizz tagħhom fil-Komunità.

[…]

Ħtiġijiet tekniċi speċifiċi dwar il-kostruzzjoni u l-funzjonament tal-vetturi għandhom jiġu stabbiliti fl-applikazzjoni ta’ din id-Direttiva f’atti regolatorji li l-lista eżawrjenti tagħhom hi stabbilita fl-Anness IV.”

10

Il-punt 5 tal-Artikolu 3 ta’ din id-direttiva qafas jipprovdi:

“Għall-finijiet ta’ din id-Direttiva u ta’ l-atti regolatorji elenkati fl-Anness IV, ħlief jekk ipprovdut mod ieħor hemmhekk:

[…]

11

L-Anness IV tal-imsemmija direttiva, intitolat “Rekwiżiti għall-iskop tal-approvazzjoni tat-tip KE tal-vetturi”, kien jipprevedi, fil-Parti I tiegħu, intitolata “Atti regolatorji għall-approvazzjoni tat-tip tal-KE ta’ vetturi prodotti f’serje mhux limitati”, ir-Regolament Nru 715/2007 f’dak li jikkonċerna l-“[e]missjonijiet (Euro 5 u 6) vetturi mhux ta’ strapazz/aċċess għal informazzjoni”.

12

Skont il-premessi 1, 6, 7 u 12 tar-Regolament Nru 715/2007:

[…]

[…]

13

L-Artikolu 1(1) ta’ dan ir-regolament jipprovdi:

“Dan ir-Regolament jistabbilixxi rekwiżiti tekniċi komuni għall-approvazzjoni tat-tip ta’ vetturi bil-mutur (“vetturi”) u ‘spare parts’ bħal ma hu tagħmir sostitut għall-kontroll tat-tniġġis fir-rigward ta’ l-emissjonijiet tagħhom.”

14

Il-punt 10 tal-Artikolu 3 tal-imsemmi regolament jistabbilixxi:

“Għall-finijiet ta’ dan ir-Regolament u l-miżuri ta’ l-implimentazzjoni tiegħu japplikaw id-definizzjonijiet li ġejjin:

[…]

15

L-Artikolu 4(1) u (2) tal-imsemmi regolament jistabbilixxi:

“1.   Il-manifatturi għandhom juru li l-vetturi ġodda kollha mibjugħa, reġistrati jew mqiegħda fis-servizz fil-Komunità għandhom l-approvazzjoni tat-tip skond dan ir-Regolament u l-miżuri ta’ implimentazzjoni tiegħu. Il-manifatturi għandhom juru wkoll li t-tagħmir ġdid, użat biex jibdel tagħmir għall-kontroll tat-tniġġis, kollu li jeħtieġ approvazzjoni tat-tip li jinbiegħ jew li jitqiegħed fis-servizz fil-Komunità għandu l-approvazzjoni tat-tip skond dan ir-Regolament u l-miżuri ta’ implimentazzjoni tiegħu.

Dawn l-obbligi jinkludu r-rispett tal-limiti ta’ emissjoni stabbiliti fl-Anness I u l-miżuri ta’ implimentazzjoni msemmija fl-Artikolu 5.

2.   Il-manifatturi għandhom jiżguraw li l-proċeduri ta’ l-approvazzjoni tat-tip għall-verifika tal-konformità fil-produzzjoni, il-perjodu tas-servizz tat-tagħmir tal-kontroll tat-tniġġis u l-konformità waqt is-servizz jiġu rispettati.

Il-manifatturi għandhom jiżguraw li l-proċeduri ta’ l-approvazzjoni tat-tip għall-verifika tal-konformità fil-produzzjoni, il-perjodu tas-servizz tat-tagħmir tal-kontroll tat-tniġġis u l-konformità waqt is-servizz jiġu rispettati. […]

[…]”

16

L-Artikolu 5(1) u (2) tar-Regolament Nru 715/2007 jipprevedi:

“1.   Il-manifattur għandu jattrezza l-vetturi b’mod li l-komponenti li jistgħu jaffettwaw l-emissjonijiet jiġu ddisinjati, mibnija u assemblati bil-għan li jippermettu li l-vettura, fl-użu normali, tikkonforma ma’ dan ir-Regolament u l-miżuri ta’ implimentazzjoni tiegħu.

2.   L-użu ta’ tagħmir ta’ riduzzjoni li jnaqqas l-effettività tas-sistemi tal-kontroll ta’ l-emissjonijiet għandu jiġi pprojbit. Il-projbizzjoni m’ għandiex tapplika fejn:

[…]”

17

L-Anness I ta’ dan ir-regolament intitolat, “Limiti ta’ Emissjoni”, jipprevedi b’mod partikolari l-valuri limitu tal-emissjonijiet ta’ NOx.

18

L-Artikolu 42 tal-Verwaltungsgerichtsordnung (il-Kodiċi tal‑Ġustizzja Amministrattiva), tal‑21 ta’ Jannar 1960 (BGBl. 1960 I, p. 17), fil-verżjoni tiegħu applikabbli għall-kawża prinċipali (BGBl. 1991 I, p. 686) (iktar ’il quddiem il-“VwGO”), jippreċiża l-kundizzjonijiet ta’ ammissibbiltà tar-rikorsi kontenzjużi f’dawn it-termini:

“1.   Rikors jista’ jitlob l-annullament ta’ att amministrattiv (rikors għal annullament) jew sabiex tiġi adottata miżura amministrattiva ordnata f’każ ta’ rifjut jew nuqqas li tittieħed azzjoni (rikors għal inġunzjoni).

2.   Ħlief fejn il-liġi tipprovdi mod ieħor, tali rikors huwa ammissibbli biss jekk ir-rikorrent jasserixxi li d-drittijiet tiegħu ġew indebboliti mill‑miżura amministrattiva jew mir-rifjut jew nuqqas li tittieħed azzjoni.”

19

L-ewwel sentenza tal-Artikolu 113(1) tal-VwGO jipprovdi:

“Sa fejn il-miżura amministrattiva tkun illegali u d-drittijiet tar-rikorrent ikun ġew indebboliti minnha, il-qorti għandha tannulla l-miżura amministrattiva flimkien ma’ kwalunkwe deċiżjoni ta’ appell interna fejn dan ikun propizju.”

20

L-Artikolu 1(1) tal-Gesetz über ergänzende Vorschriften zu Rechtsbehelfen in Umweltangelegenheiten nach der EG-Richtlinie 2003/35/EG (Umwelt-Rechtsbehelfsgesetz – UmwRG) (il-Liġi dwar Dispożizzjonijiet Supplimentari fir-Rigward tal-Kawżi fi Kwistjonijiet Ambjentali Previsti mid-Direttiva 2003/35/KE, tas‑7 ta’ Diċembru 2006 (BGBl. 2006 I, p. 2816), fil-verżjoni tagħha applikabbli għall-kawża prinċipali (BGBl. 2017 I, p. 3290) (iktar ’il quddiem l-“UmwRG”), jipprovdi:

“Din il-liġi hija applikabbli għall-kawżi kontra d-deċiżjonijiet segwenti:

[…]

Din il-liġi tapplika wkoll meta, kuntrarjament għad-dispożizzjonijiet fis‑seħħ, ma tkunx ġiet meħuda deċiżjoni msemmija fl-ewwel sentenza, […]

[…]”

21

Il-paragrafu 2(1) tal-UmwRG jiddikjara li:

“Assoċjazzjoni nazzjonali jew barranija awtorizzata skont l-Artikolu 3 tista’, mingħajr ma hija meħtieġa ssostni indebboliment tad-drittijiet tagħha stess, tippreżenta kawża skont il-VwGO kontra deċiżjoni msemmija fl-ewwel sentenza tal-Artikolu 1(1), jew kontra n-nuqqas ta’ teħid ta’ tali deċiżjoni, meta l-assoċjazzjoni

[…]

F’każ ta’ kawża kontra deċiżjoni msemmija fil-punti 2a sa 6 tal-ewwel sentenza tal-Artikolu 1, jew kontra n-nuqqas ta’ teħid ta’ din id‑deċiżjoni, l-assoċjazzjoni, barra minn hekk, għandha tinvoka l-ksur ta’ dispożizzjonijiet li jittrattaw l-ambjent.”

22

L-Artikolu 3 tal-UmwRG jistabbilixxi l-kundizzjonijiet li l-assoċjazzjonijiet nazzjonali jew barranin għandhom jissodisfaw sabiex ikunu approvati sabiex jippreżentaw rikorsi skont applikazzjoni ta’ din il-liġi kif ukoll il-proċedura ta’ approvazzjoni, Skont dan l-Artikolu 3(1) tal-UmwRG, tali assoċjazzjoni hija, fuq talba, approvata meta, essenzjalment, hija tippromwovi, konformement mal-istatuti tagħha, b’mod ideali u mhux temporanju prinċipalment l-għanijiet ta’ protezzjoni tal-ambjent, tkun ilha teżisti għal mill-inqas tliet snin fid-data tal-approvazzjoni u kienet attiva matul dan il-perijodu, toffri l-garanzija ta’ eżekuzzjoni xierqa tal-kompiti tagħha, b’mod partikolari parteċipazzjoni adegwata fil-proċeduri deċiżjonali tal-awtoritajiet, hija ssegwi għanijiet ta’ interess ġenerali u tippermetti lil kull persuna li ssostni l-għanijiet tagħha li taderixxi magħhom bħala membru.

23

Skont l-Artikolu 25(2) tal-Verordnung über die EG-Genehmigung für Kraftfahrzeuge und ihre Anhänger sowie für Systeme, Bauteile und selbstständige technische Einheiten für diese Fahrzeuge (EG-Fahrzeuggenehmigungsverordnung – EG-FGV) (ir-Regolament dwar l‑approvazzjoni tat-tip tal-KE tal-vetturi bil-mutur, it-trejlers tagħhom u sistemi, komponenti u unitajiet tekniċi separati destinati għal dawn il-vetturi (Regolament dwar l-approvazzjoni tat-tip tal-KE tal-vetturi bil-mutur, tat‑3 ta’ Frar 2011 (BGBl. 2011 I, p. 126), fil-verżjoni tiegħu applikabbli għall-kawża prinċipali:

“1.   Jekk [il-KBA] jikkonstata li vetturi, sistemi, komponenti jew entitajiet tekniċi ma humiex konformi mat-tip approvat, jista’ jieħu l-miżuri neċessarji skont dik mid-Direttivi [2007/46], 2002/24/KE [tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat‑18 ta’ Marzu 2002 li għandha x’taqsam ma’ l-approvazzjoni tat-tip ta’ vetturi bil-mutur b’żewġ roti jew bi tlieta u li tħassar id-Direttiva tal-Kunsill 92/61/KEE (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 13 Vol. 29 p. 399)] u 2003/37/KE [tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas‑26 ta’ Mejju 2003 dwar l-approvazzjoni tat-tip ta’ tratturi għall-agrikoltura jew għall-foresti, il-karrijiet tagħhom u makkinarju irmunkat interkambjabbli, flimkien mas-sistemi tagħhom, komponenti u unitajiet tekniċi separati u r-revoka tad-Direttiva 74/150/KEE (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 13, Vol. 31, p. 311)] li hija applikabbli għat-tip ikkonċernat, sabiex il-produzzjoni tkun konformi mat-tip approvat.

2.   Sabiex jirrimedja għal difetti li jkunu tfaċċaw u biex jiżgura l-konformità ta’ vetturi li diġà jkunu tqiegħdu fis-servizz, ta’ komponenti jew ta’ unitajiet tekniċi, [il-KBA] jista’ jadotta a posteriori dispożizzjonijiet addizzjonali.”

24

Volkswagen hija manifattur awtomobilistiku li kien jikkummerċjalizza vetturi bil-mutur, b’mod partikolari l-vetturi ta’ mudell VW Golf Plus TDI, li kienu mgħammra b’mutur diżil ta’ tip EA 189 ta’ ġenerazzjoni EUR 5. Dawn il-vetturi kellhom valv għar-riċirkolazzjoni tal-gassijiet tal-egżost (iktar ’il quddiem il-“valv EGR”), waħda mit-teknoloġiji użati mill-manifatturi awtomobilistiċi, fosthom Volkswagen, sabiex jikkontrollaw u jnaqqsu l-emissjonijiet ta’ NOx.

25

Skont l-informazzjoni pprovduta mill-qorti tar-rinviju, dawn il-vetturi kienu jinkludu, oriġinarjament, software integrat fil-kompjuter li jikkontrolla l-magna li tħaddem is-sistema ta’ riċirkolazzjoni tal-gassijiet tal-egżost b’żewġ modi, jiġifieri mod 0, li jattiva ruħu waqt iċ-ċirkulazzjoni fit-triq ta’ dawn il-vetturi, u mod 1, li jaħdem waqt it-test ta’ approvazzjoni dwar l-emissjonijiet ta’ sustanzi li jniġġsu, imsejjaħ “New European Driving Cycle” (NEDC), imwettaq fil-laboratorju. Meta kien japplika l-mod 0, ir-rata ta’ riċirkolazzjoni tal-gassijiet tal-egżost kienet tonqos. F’kundizzjonijiet ta’ użu normali, il-vetturi kkonċernati kienu kważi esklużivament fil-mod 0 u ma kinux josservaw il-valuri limitu ta’ emissjoni ta’ NOx previsti mir-Regolament Nru 715/2007.

26

Fil-kuntest tal-proċedura ta’ approvazzjoni tat-tip tal-KE ta’ dawn il-vetturi, Volkswagen ma ddikjaratx lill-KBA il-preżenza ta’ tali software.

27

Fil‑15 ta’ Ottubru 2015, il-KBA adotta deċiżjoni, skont l-Artikolu 25(2) tar-Regolament dwar l-approvazzjoni tat-tip tal-KE tal-vetturi bil-mutur, tal-karrijiet, tal-komponenti u tal-unitajiet tekniċi tagħhom maħsuba għal tali vetturi (ir-Regolament dwar l-Approvazzjoni tat-Tip tal-KE tal-Vetturi bil-Mutur), fil-verżjoni tiegħu applikabbli għal kawża prinċipali, li permezz tagħha huwa qies li dan is-software kien jikkostitwixxi “tagħmir ta’ manipulazzjoni”, fis-sens tal-punt 10 tal-Artikolu 3 tar-Regolament Nru 715/2007, li ma kienx konformi mal-Artikolu 5 ta’ dan ir-regolament u ordna lil Volkswagen tneħħi dan it-tagħmir u li tieħu l-miżuri neċessarji sabiex tiżgura l-konformità tal-imsemmija vetturi mal-leġiżlazzjoni nazzjonali kkonċernata u ma’ dik tal-Unjoni Ewropea.

28

Wara din id-deċiżjoni, Volkswagen wettqet l-aġġornament tal-imsemmi software. Dan l-aġġornament kellu l-effett li jiġi installat il-valv EGR sabiex jirregola r-rata ta’ riċirkolazzjoni tal-gassijiet tal-egżost b’tali mod li din ir-rata ta’ riċirkolazzjoni kienet ta’ 0 % meta t-temperatura esterna kienet inqas minn – 9°Celsius, ta’ 85 % meta din kienet tinsab bejn – 9° u 11°Celsius, u kienet tiżdied għal iktar minn 11°Celsius sabiex tkun operattiva għal 100 % biss f’temperatura esterna iktar minn 15°Celsius. B’hekk, il-purifikazzjoni tal-gassijiet tal-egżost permezz ta’ din is-sistema ta’ riċirkolazzjoni kienet kompletament effettiva biss jekk it-temperatura esterna kienet ogħla minn 15°Celsius (iktar ’il quddiem il-“tieqa tat-temperaturi”).

29

Permezz ta’ deċiżjoni tal‑20 ta’ Ġunju 2016 (iktar ’il quddiem id-“deċiżjoni kkontestata”), il-KBA awtorizza s-software inkwistjoni fil-kawża prinċipali. F’dan ir-rigward, huwa qies li t-tagħmir ta’ manipulazzjoni li għadu preżenti fil-vetturi kkonċernati (iktar ’il quddiem il-“vetturi inkwistjoni fil-kawża prinċipali”) kien legali.

30

Fil‑15 ta’ Novembru 2016, Deutsche Umwelthilfe, assoċjazzjoni, awtorizzata sabiex ikollha locus standi in judicio konformement mal-Artikolu 3 tal-UmwRG, ippreżentat appell amministrattiv kontra d-deċiżjoni kkontestata, li, madankollu, ma kienx is-suġġett ta’ deċiżjoni.

31

Fl‑24 ta’ April 2018, Deutsche Umwelthilfe ppreżentat rikors quddiem is-Schleswig-Holsteinisches Verwaltungsgericht (il-Qorti Amministrattiva tas-Schleswig-Holstein, il-Ġermanja), il-qorti tar-rinviju, intiż għall-annullament tad-deċiżjoni kkontestata. Hija ssostni li l-vetturi inkwistjoni fil-kawża prinċipali kienu għadhom mgħammra b’tagħmir ta’ manipulazzjoni illegali, fis-sens tal-Artikolu 5(2) tar-Regolament Nru 715/2007, peress li dan it-tagħmir jiġi attivat meta t-temperaturi medji kkonstatati fil-Ġermanja jintlaħqu. Minbarra dan, hija tqis li l-manifatturi awtomobilistiċi għandhom il-possibbiltà li joħolqu magni li ma jirrikjedux li titnaqqas, għal raġunijiet tekniċi, il-prestazzjoni tas-sistemi ta’ kontroll tal-emissjonijiet għal temperaturi medji, u li għalhekk jaħdmu f’kundizzjonijiet normali ta’ użu.

32

Ir-Repubblika Federali tal-Ġermanja, konvenuta fil-kawża prinċipali, issostni, minn naħa, li Deutsche Umwelthilfe ma għandhiex locus standi sabiex tikkontesta d-deċiżjoni kkontestata u li r-rikors tagħha, konsegwentement, huwa inammissibbli. Min-naħa l-oħra, it-tieqa tat-temperaturi li għandhom il-vetturi inkwistjoni fil-kawża prinċipali wara l-aġġornament tas-software ikkonċernat hija kompatibbli mad-dritt tal-Unjoni.

33

Fir-rigward tal-ammissibbiltà tar-rikors fil-kawża prinċipali, il-qorti tar-rinviju tikkunsidra, fl-ewwel lok, li Deutsche Umwelthilfe ma għandhiex locus standi skont l-Artikolu 42(2) tal-VwGO, li jistipula li, ħlief fejn il-liġi tipprovdi mod ieħor, ir-rikors huwa ammissibbli biss jekk ir-rikorrent isostni li huwa leż fid-drittijiet tiegħu mill-att amministrattiv inkwistjoni. Din id-dispożizzjoni hija għalhekk l-espressjoni tal-fatt li s-sistema ta’ azzjonijiet individwali prevista mill-VwGO hija bbażata fuq id-drittijiet suġġettivi. Issa, il-kawża prinċipali ma tidhirx li tikkonċerna dritt suġġettiv li kien ġie ppreġudikat mid-deċiżjoni kkontestata. Fil-fatt, il-projbizzjoni tal-użu ta’ tagħmir ta’ manipulazzjoni li jnaqqas l-effettività tas-sistemi ta’ kontroll tal-emissjonijiet, stabbilita fl-ewwel sentenza tal-Artikolu 5(2) tar-Regolament Nru 715/2007 u invokata minn Deutsche Umwelhilfe, ma tagħtix dritt suġġettiv lil persuna fiżika, peress li din id-dispożizzjoni ma hijiex intiża li tipproteġi ċittadini kkunsidrati individwalment.

34

Fit-tieni lok, il-qorti tar-rinviju tqis li din l-assoċjazzjoni ma tistax tislet locus standi mill-Artikolu 2(1) tal-UmwRG, moqri flimkien mal-Artikolu 1(1) tal-UmwRG, li jipprevedi deroga legali mir-rekwiżit ta’ dritt suġġettiv, fis-sens tal-ewwel parti tas-sentenza tal-Artikolu 42(2) tal-VwGO. Din il-qorti tesponi, f’dan ir-rigward, li huma biss id-deċiżjonijiet elenkati f’dan l-Artikolu 1(1) li jistgħu jkunu s-suġġett ta’ rikors ta’ assoċjazzjoni għall-protezzjoni tal-ambjent b’applikazzjoni tal-UmwRG. Fost dawn id-deċiżjonijiet huma l-uniċi rilevanti, f’dan il-każ, dawk imsemmija fil-punt 5 tal-ewwel subparagrafu ta’ din id-dispożizzjoni, jiġifieri “atti amministrattivi jew kuntratti ta’ dritt pubbliku li jawtorizzaw proġetti […] skont dispożizzjonijiet li jittrattaw l-ambjent tad-dritt federali, tad-dritt tal-Land, jew ta’ atti direttament applikabbli tad-dritt tal-Unjoni”.

35

Issa, id-deċiżjoni kkontestata ma tikkostitwixxix deċiżjoni, fis-sens tal-punt 5 tal-Artikolu 1(1) tal-UmwRG, peress li, permezz tagħha, ma kienx ġie awtorizzat “proġett” iżda “prodott”. Fil-fatt, il-kunċett ta’ “proġett”, fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni, huwa bbażat fuq id-dritt tal-urbaniżmu u tal-ippjanar tat-territorju u ġie ddefinit abbażi tad-Direttiva tal-Kunsill 85/337/KE tas‑27 ta’ Ġunju 1985 dwar l-istima ta’ l-effetti ta’ ċerti proġetti pubbliċi u privati fuq l-ambjent (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 15 Vol. p. 248), li tipprovdi, fl-Artikolu 1(2) tagħha, li t-terminu “proġett” jindika l-“eżekuzzjoni ta’ xogħlijiet ta’ kostruzzjoni jew ta’ istallazjonijiet jew skemi oħra” u “interventi oħra fil-madwar u pajsaġġ naturali inklużi dawk li jimplikaw l-estrazzjoni ta’ riżorsi naturali”. F’dan ir-rigward, mil-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali jirriżulta li l-imsemmi kunċett jikkonċerna biss installazzjonijiet fissi jew miżuri li jikkostitwixxu intervent dirett fil-madwar jew il-pajsaġġ naturali. Konsegwentement, l-approvazzjoni tat-tip tal-KE ta’ vetturi ħfief għall-passiġġieri kif ukoll il-bidla ta’ tali approvazzjoni KE li hija s-suġġett tad-deċiżjoni kkontestata ma jistgħux jitqiesu bħala l-awtorizzazzjoni ta’ “proġett” fis-sens tad-dritt nazzjonali, peress li ma jinkludu l-ebda installazzjoni fissa u ma jwasslu għal ebda intervent dirett mal-madwar jew il-pajsaġġ naturali.

36

Barra minn hekk, id-dispożizzjonijiet tal-UmwRG ma jistgħux jiġu applikati b’analoġija peress li, waqt id-diskussjoni li wasslet għall-emenda tal-UmwRG, li seħħet matul is-sena 2017, kien ġie espliċitament ippreċiżat li din ma tikkonċernax il-qasam tal-prodotti, inkluż fir-rigward tal-vetturi bil-mutur.

37

Fit-tielet lok, skont il-qorti tar-rinviju, Deutsche Umwelthilfe lanqas ma tista’ tislet locus standi mill-Artikolu 9(3) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus, peress li, hekk kif iddeċidiet il-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza tal‑20 ta’ Diċembru 2017, Protect Natur-, Arten- und Landschaftsschutz Umweltorganisation (C‑664/15, EU:C:2017:987, punt 45), din id-dispożizzjoni, bħala tali, ma għandhiex effett dirett. Għaldaqstant, dan l-Artikolu 9 ma jikkostitwixxix deroga legali mir-rekwiżit ta’ dritt suġġettiv, fis-sens tal-ewwel parti tas-sentenza tal-Artikolu 42(2) tal-VwGO.

38

F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-qorti tar-rinviju tqis li l-ammissibbiltà tar-rikors fil-kawża prinċipali tiddependi fuq il-kwistjoni dwar jekk Deutsche Umwelthilfe tistax tislet locus standi direttament mid-dritt tal-Unjoni. Hija tirrileva f’dan ir-rigward li, fid-dawl tas-sentenza tal‑20 ta’ Diċembru 2017, Protect Natur-, Arten- und Landschaftsschutz Umweltorganisation (C‑664/15 EU:C:2017:987, punt 45), il-locus standi ta’ Deutsche Umwelthilfe jista’ jirriżulta mill-applikazzjoni magħquda tal-Artikolu 9(3) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus u tal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 47 tal-Karta.

39

Din il-qorti tindika li, fid-dawl tad-diverġenzi fil-ġurisprudenza li jeżistu bejn il-qrati nazzjonali fir-rigward tal-konsegwenzi li għandhom jinsiltu minn din is-sentenza, ikun neċessarju għaliha li tkun taf jekk hemmx lok li l-Artikolu 9(3) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus, moqri flimkien mal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 47 tal-Karta, jiġi interpretat fis-sens li huwa possibbli għal assoċjazzjoni għall-protezzjoni tal-ambjent, lil hinn mill-possibbiltajiet ta’ rikors diġà previsti mill-UmwRG, li tikkontesta l-awtorizzazzjoni amministrattiva ta’ prodott, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, jekk ir-rikors ippreżentat minn din l-assoċjazzjoni huwa intiż li jiżgura l-osservanza ta’ dispożizzjonijiet tad-dritt dwar l-ambjent tal-Unjoni li ma jagħtu lok għal ebda dritt suġġettiv.

40

Il-qorti tar-rinviju tippreċiża li d-dubji tagħha jirrigwardaw l-interpretazzjoni tal-kunċett ta’ “kriterji previsti mid-dritt intern”, fis-sens tal-Artikolu 9(3) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus. Fil-fatt, minn naħa, jista’ jiġi kkunsidrat li dan il-kunċett għandu jiġi interpretat fis-sens li jkopri biss kriterji li jservu sabiex jiġi ddefinit iċ-ċirku tad-detenturi ta’ dritt għal azzjoni legali u li, konsegwentement, il-marġni ta’ manuvra tal-Istati Membri huwa limitat biss għall-kwistjoni dwar għal liema assoċjazzjonijiet għall-protezzjoni tal-ambjent huma jixtiequ jagħtu d-dritt li jiddefendu l-interess ġenerali fi kwistjonijiet ambjentali. Jekk din l-interpretazzjoni kellha tiġi segwita, Deutsche Umwelthilfe jkollha, fil-kuntest tal-kawża prinċipali, locus standi, peress li l-leġiżlatur Ġermaniż kien stabbilixxa dawn il-kriterji fl-Artikolu 3 tal-UmwRG u peress li Deutsche Umwelthilfe ġiet approvata konformement ma’ din id-dispożizzjoni.

41

Min-naħa l-oħra, huwa possibbli li l-imsemmi kunċett jiġi interpretat fis-sens li l-Istati Membri għandhom il-possibbiltà li jiddeterminaw kriterji wkoll fir-rigward tas-suġġett tar-rikors u b’hekk jeskludu ċerti deċiżjonijiet amministrattivi minn kull stħarriġ ġudizzjarju fuq l-inizjattiva ta’ assoċjazzjonijiet għall-protezzjoni tal-ambjent. Skont il-qorti tar-rinviju, tali limitazzjoni tal-locus standi ta’ dawn l-assoċjazzjonijiet għal ċerti deċiżjonijiet, b’mod partikolari dawk li għandhom konsegwenzi gravi għall-ambjent, tista’ tiġi ġġustifikata minħabba n-numru kbir ta’ deċiżjonijiet amministrattivi li għandhom rabta mal-ambjent. Fir-rigward, b’mod iktar speċifiku, tal-awtorizzazzjonijiet ta’ prodott, din il-qorti tirrileva li, ċertament, ma jistax jitqies li dawn qatt ma għandhom importanza kbira għall-ambjent. Madankollu, fid-dawl tan-numru kbir ta’ awtorizzazzjonijiet individwali ta’ prodotti, kunsiderazzjonijiet prattiċi jaħdmu favur dak li għandu jkun possibbli għall-Istati Membri, permezz ta’ analiżi ġeneralizzata, li jeskludu ċerti deċiżjonijiet individwali mill-inċertezza ta’ rikors ippreżentat minn terzi, bħalma huma assoċjazzjonijiet għall-protezzjoni tal-ambjent.

42

Fil-każ li l-Qorti tal-Ġustizzja tikkunsidra li assoċjazzjoni għall-protezzjoni tal-ambjent għandha locus standi kontra d-deċiżjoni kkontestata, il-qorti tar-rinviju tistaqsi dwar l-interpretazzjoni li għandha tingħata lill-Artikolu 5(2)(a) tar-Regolament Nru 715/2007.

43

Il-qorti tar-rinviju tqis li t-tieqa tat-temperaturi inkwistjoni fil-kawża prinċipali tikkostitwixxi tagħmir ta’ manipulazzjoni, fis-sens tal-punt 10 tal-Artikolu 3 tar-Regolament Nru 715/2007. Hija tikkunsidra li, minkejja li l-kunċett ta’ “kundizzjonijiet li wieħed raġonevolment jistenna li jiltaqa’ magħhom waqt it-tħaddim u l-użu normali ta’ vettura”, li jinsab f’din id-dispożizzjoni, ma huwiex iddefinit mir-Regolament Nru 715/2007, għandu jiġi kkunsidrat, fid-dawl tal-għanijiet ta’ dan ir-regolament, u b’mod partikolari tal-premessi 4 u 6 tiegħu, li huma biss il-kundizzjonijiet veri ta’ ċirkulazzjoni fit-triq li jistgħu jitqiesu bħala kundizzjonijiet normali ta’ tħaddim. F’dan ir-rigward, hija tqis li l-għan ta’ tnaqqis tal-emissjonijiet ta’ NOx jista’ jintlaħaq biss jekk dawn l-emissjonijiet ikunu effettivament imnaqqsa waqt il-użu veru tal-vettura u mhux biss f’kundizzjonijiet artifiċjali. Hija tfakkar li, fl-Ewropa, temperaturi inqas minn 15°Celsius jagħmlu parti mill-“kundizzjonijiet normali” li “wieħed jista’ raġonevolment jiltaqa’ magħhom”, fis-sens tal-imsemmija dispożizzjoni. Fil-fatt, għas-sena 2018, it-temperatura medja annwali fil-Ġermanja kienet ta’ 10.4°Celsius. Għalhekk, ir-rata ta’ riċirkolazzjoni tal-gassijiet tal-egżost tal-vetturi inkwistjoni fil-kawża prinċipali kienet diġà tkun ġiet imnaqqsa u s-sistema ta’ kontroll tal-emissjonijiet parzjalment diżattivata, filwaqt li t-temperaturi kienu effettivament jinsabu fil-medja.

44

Il-qorti tar-rinviju tistaqsi, madankollu, jekk il-kunċett ta’ “bżonn” tat-tagħmir ta’ manipulazzjoni, fis-sens tal-Artikolu 5(2)(a) tar-Regolament Nru 715/2007, għandux jiġi interpretat fid-dawl tal-livell attwali tat-teknoloġija sabiex jiġi stabbilit jekk tagħmir ta’ manipulazzjoni huwiex effettivament neċessarju f’termini ta’ protezzjoni tal-magna kontra ħsara jew inċidenti u għat-tħaddim fis-sigurtà tal-vettura kkonċernata. Barra minn hekk, hija tistaqsi jekk għandhomx jittieħdu inkunsiderazzjoni wkoll ċirkustanzi oħra, bħall-ispejjeż għall-manifatturi u l-effett fuq il-kompetittività tagħhom.

45

Kien f’dawn iċ-ċirkustanzi li s-Schleswig-Holsteinisches Verwaltungsgericht (il-Qorti Amministrattiva tas-Schleswig-Holstein) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:

46

Permezz tal-ewwel domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikolu 9(3) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus, moqri flimkien mal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 47 tal-Karta, għandux jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi li assoċjazzjoni għall-protezzjoni tal-ambjent, li għandha locus standi in judicio skont id-dritt nazzjonali, ma tkunx tista’ tikkontesta quddiem qorti nazzjonali deċiżjoni amministrattiva li tagħti jew li temenda approvazzjoni tat-tip tal-KE li tista’ tmur kontra l-Artikolu 5(2) tar-Regolament Nru 715/2007.

47

Mit-talba għal deċiżjoni preliminari jirriżulta li l-ewwel domanda hija mmotivata mill-fatt li, skont il-qorti tar-rinviju, il-leġiżlazzjoni nazzjonali applikabbli ma tagħtix lil Deutsche Umwelthilfe locus standi kontra deċiżjoni amministrattiva li tagħti jew li temenda approvazzjoni tat-tip tal-KE, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali.

48

Fl-ewwel lok, għandu jitfakkar li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha l-ġurisdizzjoni li tagħti deċiżjoni preliminari dwar l-interpretazzjoni tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus, iffirmata mill-Komunità, sussegwentement approvata permezz tad-Deċiżjoni 2005/370, u li d-dispożizzjonijiet tagħha għaldaqstant jifformaw parti integrali mill-ordinament ġuridiku tal-Unjoni (sentenzi tat‑8 ta’ Marzu 2011, Lesoochranárske zoskupenie, C‑240/09, EU:C:2011:125, punt 30 u tal‑15 ta’ Marzu 2018, North East Pylon Pressure Campaign u Sheehy, C‑470/16, EU:C:2018:185, punt 46 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata).

49

Skont l-Artikolu 9(3) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus, bla ħsara għall-proċeduri ta’ rikors imsemmija fil-paragrafi 1 u 2 ta’ dan l-Artikolu 9, kull parti għandha tiżgura li l-membri tal-pubbliku li jissodisfaw il-kriterji eventwalment previsti mid-dritt intern tagħha jkunu jistgħu jiftħu proċeduri amministrattivi jew ġudizzjarji sabiex jikkontestaw l-atti jew l-ommissjonijiet ta’ individwi jew ta’ awtoritajiet pubbliċi li jmorru kontra d-dispożizzjonijiet tad-dritt nazzjonali dwar l-ambjent.

50

Fl-ewwel lok, għandu jiġi kkonstatat li deċiżjoni amministrattiva li tagħti jew li temenda approvazzjoni tat-tip tal-KE li tista’ tmur kontra l-Artikolu 5(2) tar-Regolament Nru 715/2007 taqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni ratione materiae tal-Artikolu 9(3) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus, peress li tikkostitwixxi “att” ta’ awtorità pubblika li allegatament imur kontra d-dispożizzjonijiet tad-“dritt nazzjonali dwar l-ambjent”.

51

Fil-fatt, minn naħa, għandu jitfakkar li l-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet, fis-sentenzi tas‑17 ta’ Diċembru 2020, CLCV et (Apparat ta’ manipulazzjoni fuq magna diesel) (C‑693/18, EU:C:2020:1040, punti 67, 86 u 87) kif ukoll tal‑14 ta’ Lulju 2022, GSMB Invest (C‑128/20,EU:C:2022:570, punt 43) u tal‑14 ta’ Lulju 2022, Volkswagen (C‑134/20, EU:C:2022:571, punt 50), li l-għan li għandu jintlaħaq mir-Regolament Nru 715/2007 jikkonsisti, hekk kif dan jirriżulta mill-premessi 1 u 6 tiegħu, f’li jiġi ggarantit livell għoli ta’ protezzjoni tal-ambjent u, b’mod iktar speċifiku, li jitnaqqsu kunsiderevolment l-emissjonijiet ta’ NOx tal-vetturi b’magna diżil sabiex tittejjeb il-kwalità tal-arja u jiġu osservati l-valuri limitu f’termini ta’ tniġġis.

52

Issa, il-konstatazzjoni li r-Regolament Nru 715/2007, u b’mod partikolari l-Artikolu 5(2) tiegħu, għandu tali għan ambjentali u għalhekk jagħmel parti mid-“dritt dwar l-ambjent”, fis-sens tal-Artikolu 9(3) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus, għall-kuntrarju ta’ dak li jsostni l-KBA, bl-ebda mod ma hija invalidata mill-fatt li dan ir-regolament ġie adottat abbażi tal-Artikolu 95 KE, li sar l-Artikolu 114 TFUE, li jikkonċerna l-miżuri dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet, tar-regolamenti u tad-dispożizzjonijiet amministrattivi tal-Istati Membri li għandhom bħala għan l-istabbiliment u l-funzjonament tas-suq intern.

53

F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li l-Artikolu 114(3) TFUE jipprovdi li l-Kummissjoni, fil-proposti tagħha ta’ miżuri dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet, tar-regolamenti u tad-dispożizzjonijiet amministrattivi tal-Istati Membri previsti fil-qasam tal-protezzjoni tal-ambjent, għandha tieħu bħala bażi protezzjoni fl-ogħla livell, waqt li tieħu kont partikolarment ta’ kull żvilupp ġdid ibbażat fuq fatti xjentifiċi. Konsegwentement, hekk kif irrileva l-Avukat Ġenerali fil-punt 50 tal-konklużjonijiet tiegħu, il-fatt li r-Regolament Nru 715/2007 ma kienx ġie adottat fuq il-bażi ta’ bażi legali speċifika għall-ambjent, bħall-Artikolu 175 KE, li sar l-Artikolu 192 TFUE, ma huwiex ta’ natura li jeskludi l-għan ambjentali ta’ dan ir-regolament u l-appartenenza tiegħu fid-“dritt dwar l-ambjent”.

54

Din il-konstatazzjoni hija kkorroborata, l-ewwel, mir-Regolament Nru 1367/2006 li, konformement mal-punt (d) tal-Artikolu 1(1) tiegħu, għandu l-għan li jikkontribwixxi għall-implimentazzjoni tal-obbligi li jirriżultaw mill-Konvenzjoni ta’ Aarhus, billi jistabbilixxi dispożizzjonijiet intiżi li japplikawha għall-istituzzjonijiet u għall-korpi tal-Unjoni u, b’mod partikolari, billi jiggarantixxi l-aċċess għall-ġustizzja fi kwistjonijiet ambjentali fil-livell tal-Unjoni. Għalhekk, l-Artikolu 2(1)(f) ta’ dan ir-regolament jistabbilixxi li d-dritt dwar l-ambjent għall-finijiet tiegħu huwa ddefinit bħala kull dispożizzjoni leġiżlattiva tal-Unjoni li, “irrispettivament mill-bażi legali tagħha”, tikkontribwixxi għall-kisba tal-għanijiet tal-politika tal-Unjoni fil-qasam tal-ambjent kif previsti mit-Trattat FUE, inkluż il-preservazzjoni, il-protezzjoni u t-titjib tal-kwalità tal-ambjent kif ukoll il-protezzjoni tas-saħħa tal-persuni.

55

It-tieni, l-imsemmija konstatazzjoni hija sostnuta mill-Gwida għall-Implimentazzjoni tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus, jiġifieri d-dokument ippubblikat mill-Kummissjoni Ekonomika għall-Ewropa tal-Organizzazzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti, intitolat “Il-Konvenzjoni ta’ Aarhus, Gwida ta’ Implimentazzjoni” (it-tieni edizzjoni, 2014), li, skont ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, jista’ jitqies bħala dokument ta’ spjega li jista’, jekk ikun il-każ, jittieħed inkunsiderazzjoni, fost elementi rilevanti oħra, għall-interpretazzjoni ta’ din il-konvenzjoni, anki jekk l-analiżijiet li jinsabu fih ma għandhom ebda saħħa vinkolanti u ma għandhomx il-portata normattiva marbuta mad-dispożizzjonijiet tal-imsemmija konvenzjoni (sentenza tal‑20 ta’ Jannar 2021, Land Baden-Württemberg (Komunikazzjonijiet interni), C‑619/19, EU:C:2021:35, punt 51 u l-ġurisprudenza ċċitata).

56

Fil-fatt, din il-gwida tikkonferma l-interpretazzjoni wiesgħa li għandha tingħata għall-espressjoni “dispożizzjonijiet tad-dritt nazzjonali dwar l-ambjent”, kif tinsab fl-Artikolu 9(3) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus, sa fejn, fil-paġna 197 tal-imsemmija gwida, huwa indikat li “l-liġijiet nazzjonali fi kwistjonijiet ambjentali la huma limitati għad-drittijiet ta’ informazzjoni jew għall-parteċipazzjoni tal-pubbliku ggarantiti mill-Konvenzjoni, u lanqas għat-testi tal-liġi li jsemmu l-ambjent fit-titolu jew fit-taqsima tagħhom. Il-kwistjoni determinanti hija pjuttost jekk id-dispożizzjoni inkwistjoni hijiex marbuta b’xi mod jew ieħor mal-ambjent. Għalhekk, l-atti u l-ommissjonijiet li jistgħu jiksru d-dispożizzjonijiet dwar, b’mod partikolari, l-urbaniżmu, it-taxxi ambjentali, il-kontroll tal-prodotti kimiċi jew tal-iskart, l-użu tar-riżorsi naturali u t-tniġġis mill-bastimenti jaqgħu wkoll taħt il-paragrafu 3, kemm jekk id-dispożizzjonijiet jinsabux jew le fil-leġiżlazzjoni dwar l-ippjanar tat-territorju, il-liġijiet fiskali jew il-liġijiet marittimi” [traduzzjoni mhux uffiċjali].

57

Barra minn hekk, in-natura allegatament teknika tal-ewwel sentenza tal-Artikolu 5(2) tar-Regolament Nru 715/2007, li tipprevedi li l-użu ta’ tagħmir ta’ manipulazzjoni li jnaqqas l-effettività tas-sistemi ta’ kontroll tal-emissjonijiet huwa pprojbit, ma tbiddel xejn mill-fatt li din id-dispożizzjoni hija intiża, permezz ta’ tali projbizzjoni, preċiżament sabiex tillimita l-emissjonijiet ta’ gass li jniġġes u li tikkontribwixxi għalhekk għall-għan ta’ protezzjoni tal-ambjent, imfittex minn dan ir-regolament.

58

Min-naħa l-oħra, l-Artikolu 5(2) tar-Regolament Nru 715/2007 bħala dispożizzjoni tad-dritt dwar l-ambjent li, barra minn hekk, huwa direttament applikabbli fl-Istati Membri kollha, konformement mat-tieni paragrafu tal-Artikolu 288 TFUE, għandu jitqies bħala li jagħmel parti mid-“dritt nazzjonali” fis-sens tal-Artikolu 9(3) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus.

59

Fit-tieni lok, għandu jiġi kkonstatat li assoċjazzjoni għall-protezzjoni tal-ambjent li għandha locus standi in judicio taqa’ taħt il-kamp ta’ applikazzjoni ratione personae tal-Artikolu 9(3) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus. F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li, sabiex ikun detentur tad-drittijiet previsti minn din id-dispożizzjoni, rikorrent għandu b’mod partikolari jkun “membru tal-pubbliku” u jissodisfa “kriterji eventwalment previsti mid-dritt intern”.

60

Skont l-Artikolu 2(4) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus, il-kelma “pubbliku” tfisser persuna fiżika jew ġuridika waħda jew iktar u, konformement mal-leġiżlazzjoni jew mal-użanza tal-pajjiż, l-assoċjazzjonijiet, l-organizzazzjonijiet jew il-gruppi mwaqqfa minn dawn il-persuni. Għalhekk, mill-Artikolu 2(4) u mill-Artikolu 9(3) ta’ din il-konvenzjoni jirriżulta li l-partijiet tagħha jistgħu jipprevedu fid-dritt intern tagħhom kriterji li assoċjazzjoni għall-protezzjoni tal-ambjent għandha tissodisfa sabiex tkun tista’ tgawdi mid-drittijiet previsti minn din l-aħħar dispożizzjoni.

61

Issa, mit-talba għal deċiżjoni preliminari jirriżulta li, fid-dritt Ġermaniż, dawn il-kriterji huma stabbiliti fl-Artikolu 3(1) tal-UmwRG u li Deutsche Umwelthilfe, li, skont l-istatut tagħha, għandha l-għan li tikkontribwixxi għall-protezzjoni tan-natura u tal-ambjent kif ukoll għall-protezzjoni tal-konsumaturi sa fejn hija tirrigwarda l-ambjent u s-saħħa, tissodisfa l-imsemmija kriterji u li, fil-fatt, hija ġiet approvata bħala assoċjazzjoni għall-protezzjoni tal-ambjent li għandha locus standi in judicio, konformement mal-Artikolu 3 tal-UmwRG.

62

Barra minn hekk, hemm lok li jiġi kkonstatat li tali assoċjazzjoni tagħmel parti wkoll mill-“pubbliku kkonċernat”, fis-sens tal-Artikolu 2(5) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus li jfisser il-pubbliku li huwa affettwat jew li jista’ jiġi affettwat mid-deċiżjonijiet meħuda fi kwistjonijiet ambjentali jew li jkollu interess x’jinvoka fir-rigward tat-teħid ta’ deċiżjonijiet, Għalhekk, skont din l-aħħar dispożizzjoni, l-organizzazzjonijiet nongovernattivi li jaħdmu favur il-protezzjoni tal-ambjent u li jissodisfaw il-kundizzjonijiet li jistgħu jintalbu fid-dritt nazzjonali, huma meqjusa li għandhom tali interess.

63

Fit-tielet lok, fir-rigward tad-domandi tal-qorti tar-rinviju li huma intiżi, partikolarment, sabiex jiġi ddeterminat jekk il-kunċett ta’ “kriterji previsti mid-dritt intern”, fis-sens tal-Artikolu 9(3) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus, jippermettix lill-partijiet għal din il-konvenzjoni li jipprevedu tali kriterji mhux biss fir-rigward taċ-ċirku ta’ detenturi ta’ dritt għal azzjoni legali iżda wkoll fir-rigward tas-suġġett tar-rikors, għandu jitfakkar li l-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li minn din id-dispożizzjoni u b’mod partikolari mill-fatt li, skontha, ir-rikorsi li tagħmel riferiment għalihom jistgħu jkunu suġġetti għal “kriterji”, li l-Istati Membri jistgħu, fil-kuntest tal-eżerċizzju tas-setgħa diskrezzjonali mogħtija lilhom f’dan ir-rigward, jistabbilixxu regoli tad-dritt proċedurali dwar il-kundizzjonijiet li għandhom jiġu ssodisfatti sabiex jiġu eżerċitati tali rikorsi (sentenzi tal‑20 ta’ Diċembru 2017, Protect Natur-, Arten- und Landschaftsschutz Umweltorganisation, C‑664/15, EU:C:2017:987, punt 86, kif ukoll tal‑14 ta’ Jannar 2021, Stichting Varkens in Nood et, C‑826/18, EU:C:2021:7, punt 49).

64

Madankollu, l-ewwel, għandu jiġi rrilevat li, skont il-kliem stess tal-Artikolu 9(3) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus, tali kriterji jirrigwardaw id-determinazzjoni taċ-ċirku ta’ detenturi ta’ dritt għal azzjoni legali, u mhux dik tas-suġġett tar-rikors sa fejn dan jirrigwarda l-ksur ta’ dispożizzjonijiet tad-dritt nazzjonali dwar l-ambjent. Isegwi li l-Istati Membri ma jistgħux inaqqsu l-kamp ta’ applikazzjoni ratione materiae ta’ dan l-Artikolu 9(3) billi jeskludu mis-suġġett tar-rikors ċerti kategoriji ta’ dispożizzjonijiet tad-dritt nazzjonali dwar l-ambjent.

65

It-tieni, meta Stat Membru jistabbilixxi regoli tad-dritt proċedurali applikabbli għar-rikorsi msemmija fl-Artikolu 9(3) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus u li jirrigwardaw l-eżerċizzju tad-drittijiet li assoċjazzjoni għall-protezzjoni tal-ambjent tislet mill-Artikolu 5(2) tar-Regolament Nru 715/2007, sabiex deċiżjonijiet tal-awtoritajiet nazzjonali kompetenti jiġu mistħarrġa fid-dawl tal-obbligi tagħhom taħt dan l-artikolu, dan l-Istat Membru jimplimenta d-dritt tal-Unjoni fis-sens tal-Artikolu 51(1) tal-Karta, u għalhekk għandu b’mod partikolari jiżgura r-rispett tad-dritt għal rimedju effettiv, stabbilit fl-Artikolu 47 tagħha (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal‑20 ta’ Diċembru 2017, Protect Natur-, Arten- und Landschaftsschutz Umweltorganisation, C‑664/15, EU:C:2017:987, punti 44 u 87 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata).

66

Għaldaqstant, għalkemm huwa minnu li l-Artikolu 9(3) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus ma għandux effett dirett fid-dritt tal-Unjoni u għalhekk ma jistax jiġi invokat, bħala tali, fil-kuntest ta’ tilwima li taqa’ taħt id-dritt tal-Unjoni, sabiex tiġi eskluża l-applikazzjoni ta’ dispożizzjoni tad-dritt nazzjonali li tmur kontra tiegħu, xorta jibqa’ l-fatt li, minn naħa, is-supremazija tal-ftehimiet internazzjonali konklużi mill-Unjoni twassal sabiex tingħata, sa fejn huwa possibbli, għad-dritt nazzjonali interpretazzjoni konformi mar-rekwiżiti tagħhom u, min-naħa l-oħra, li din id-dispożizzjoni, moqrija flimkien mal-Artikolu 47 tal-Karta, timponi fuq l-Istati Membri l-obbligu li jiżguraw protezzjoni ġudizzjarja effettiva tad-drittijiet mogħtija mid-dritt tal-Unjoni, b’mod partikolari dispożizzjonijiet tad-dritt dwar l-ambjent (sentenza tal‑20 ta’ Diċembru 2017, Protect Natur-, Arten- und Landschaftsschutz Umweltorganisation, C‑664/15, EU:C:2017:987, punt 45).

67

Issa, id-dritt għal azzjoni legali previst fl-Artikolu 9(3) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus, li għandu bħala għan li jippermetti li tiġi żgurata protezzjoni effettiva tal-ambjent (sentenza tat‑8 ta’ Marzu 2011, Lesoochranárske zoskupenie, C‑240/09, EU:C:2011:125, punt 46), ikun mingħajr kwalunkwe effett utli, jew saħansitra nieqes mis-sustanza tiegħu stess, jekk kellu jiġi aċċettat li, permezz tal-impożizzjoni ta’ kriterji previsti mid-dritt intern, ċerti kategoriji ta’ “membri tal-pubbliku”, a fortiori“membri tal-pubbliku kkonċernat” bħall-assoċjazzjonijiet għall-protezzjoni tal-ambjent li jissodisfaw ir-rekwiżiti imposti mill-Artikolu 2(5) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus, jiġu miċħuda minn kull dritt għal azzjoni legali kontra atti jew ommissjonijiet ta’ individwi jew ta’ awtoritajiet pubbliċi li jmorru kontra ċerti kategoriji ta’ dispożizzjonijiet tad-dritt nazzjonali dwar l-ambjent, (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal‑20 ta’ Diċembru 2017, Protect Natur-, Arten- und Landschaftsschutz Umweltorganisation, C‑664/15, EU:C:2017:987, punt 46).

68

L-impożizzjoni ta’ dawn il-kriterji ma tistax b’mod partikolari ċċaħħad lill-assoċjazzjonijiet għall-protezzjoni tal-ambjent mill-possibbiltà li jistħarrġu l-osservanza tar-regoli li jirriżultaw mid-dritt tal-Unjoni dwar l-ambjent, peress ukoll li tali regoli, ta’ spiss, jiffavorixxu l-interess ġenerali u mhux is-sempliċi protezzjoni tal-interessi tal-individwi kkunsidrati individwalment u li dawn l-assoċjazzjonijiet għandhom bħala missjoni li jiddefendu l-interess ġenerali (sentenza tal‑20 ta’ Diċembru 2017, Protect Natur-, Arten- und Landschaftsschutz Umweltorganisation, C‑664/15, EU:C:2017:987, punt 47 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata).

69

Fil-fatt, għalkemm il-kliem “kriterji eventwalment previsti mid-dritt intern tagħha” li jinsabu fl-Artikolu 9(3) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus, jimplikaw li l-Istati Membri jżommu setgħa diskrezzjonali fl-implimentazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni, huma ma jistgħux jippermettu li dawn jimponu kriterji li huma tant stretti li jkun effettivament impossibbli għall-assoċjazzjonijiet għall-protezzjoni tal-ambjent li jikkontestaw atti jew ommissjonijiet li jaqgħu taħt din id-dispożizzjoni (sentenza tal‑20 ta’ Diċembru 2017, Protect Natur-, Arten- und Landschaftsschutz Umweltorganisation, C‑664/15, EU:C:2017:987, punt 48).

70

F’dan il-każ, mill-elementi esposti mill-qorti tar-rinviju u mfakkra fil-punti 33 sa 35 ta’ din is-sentenza jidher li jirriżulta li, skont id-dritt Ġermaniż, fin-nuqqas ta’ locus standi kontra deċiżjoni ta’ awtorizzazzjoni ta’ “prodott”, assoċjazzjoni għall-protezzjoni tal-ambjent, anki jekk tissodisfa r-rekwiżiti stabbiliti fl-Artikolu 3(1) tal-UmwRG, ma tistax tippreżenta rikors quddiem qorti nazzjonali sabiex tikkontesta deċiżjoni li tagħti jew temenda approvazzjoni tat-tip tal-KE li tista’ tkun kuntrarja għall-probizzjoni tal-użu ta’ tagħmir ta’ manipulazzjoni li jnaqqas l-effettività tas-sistemi ta’ kontroll tal-emissjonijiet, prevista fl-Artikolu 5(2) tar-Regolament Nru 715/2007.

71

Billi b’hekk jeskludi l-assoċjazzjonijiet għall-protezzjoni tal-ambjent mill-eżerċizzju ta’ kwalunkwe dritt għal azzjoni legali kontra tali deċiżjoni li tagħti jew temenda approvazzjoni tat-tip tal-KE, id-dritt proċedurali nazzjonali kkonċernat imur kontra r-rekwiżiti li jirriżultaw minn qari konġunt tal-Artikolu 9(3) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus u tal-Artikolu 47 tal-Karta. (ara, b’analoġija, is-sentenza tal‑20 ta’ Diċembru 2017, Protect Natur-, Arten- und Landschaftsschutz Umweltorganisation, C‑664/15, EU:C:2017:987, punt 52).

72

B’mod partikolari, l-impossibbiltà għal assoċjazzjoni għall-protezzjoni tal-ambjent, għalkemm awtorizzata li tibda l-proċeduri ġudizzjarji msemmija fl-Artikolu 9(3) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus, li taċċedi ġuridikament sabiex tikkontesta deċiżjoni li tagħti jew temenda l-approvazzjoni tat-tip tal-KE li tista’ tmur kontra l-Artikolu 5(2) tar-Regolament Nru 715/2007 u għalhekk għal “dispożizzjoni tad-dritt nazzjonali dwar l-ambjent”, fis-sens ta’ dan l-Artikolu 9(3), tikkostitwixxi limitazzjoni tad-dritt għal rimedju effettiv, iggarantit mill-Artikolu 47 tal-Karta. Tali limitazzjoni ma tistax titqies bħala ġġustifikata.

73

F’dan ir-rigward, fid-dawl tal-argument li tali limitazzjoni tal-locus standi tal-assoċjazzjonijiet għall-protezzjoni tal-ambjent għal ċerti deċiżjonijiet, b’mod partikolari dawk li għandhom konsegwenzi gravi għall-ambjent, tista’ tiġi ġġustifikata minħabba n-numru kbir ta’ deċiżjonijiet amministrattivi li għandhom rabta mal-ambjent, għandu jiġi kkonstatat, kif l-Avukat Ġenerali osserva, essenzjalment, fil-punt 71 tal-konklużjonijiet tiegħu, minn naħa, li ma jirriżultax mill-Artikolu 9(3) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus li d-dritt għal azzjoni legali li jipprevedi jista’ jiġi limitat biss għal deċiżjonijiet li għandhom konsegwenzi importanti għall-ambjent. Min-naħa l-oħra, id-deċiżjonijiet li jagħtu jew li jemendaw approvazzjoni tat-tip tal-KE jistgħu jikkonċernaw diversi vetturi u għalhekk ma jistgħux, fi kwalunkwe każ, jitqiesu bħala li għandhom importanza żgħira għall-ambjent. F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li mill-premessa 6 tar-Regolament Nru 715/2007 jirriżulta li b’mod partikulari huwa neċessarju li jkomplu jintaqqsu kunsiderevolment l-emissjonijiet ta’ NOx tal-vetturi diżil sabiex tittejjeb il-kwalità tal-arja u biex jiġu osservati l-valuri limitu f’termini ta’ tniġġis. Issa, deċiżjonijiet li jagħtu jew li jemendaw approvazzjoni tat-tip tal-KE bi ksur tal-projbizzjoni tal-użu ta’ tagħmir ta’ manipulazzjoni li jnaqqas l-effettività tas-sistemi ta’ kontroll tal-emissjonijiet, prevista fl-Artikolu 5(2) ta’ dan ir-regolament, jistgħu jostakolaw li dawn l-għanijiet ta’ protezzjoni tal-ambjent jintlaħqu.

74

Barra minn hekk, kuntrarjament għal dak li l-KBA jsostni, l-impossibbiltà għal assoċjazzjoni għall-protezzjoni tal-ambjent, bħal Deutsche Umwelthilfe, li tippreżenta rikors kontra deċiżjonijiet li jagħtu jew li jemendaw approvazzjoni tat-tip tal-KE bl-ebda mod ma hija neċessarja sabiex jiġi evitat actio popolaris. Fil-fatt, hekk kif irrileva l-Avukat Ġenerali fil-punt 73 tal-konklużjonijiet tiegħu, peress li assoċjazzjoni kienet ġiet approvata konformement mal-kriterji previsti mid-dritt nazzjonali u, għaldaqstant, ingħatat locus standi in judicio fi kwistjonijiet ambjentali, hija għandha titqies bħala li hija suffiċjentement ikkonċernata mill-ksur tad-dispożizzjonijiet tad-dritt dwar l-ambjent tal-Unjoni sabiex tkun tista’ tinvoka tali ksur quddiem il-qrati nazzjonali.

75

Konsegwentement, hija l-qorti tar-rinviju li għandha tinterpreta, sa fejn possibbli, id-dritt proċedurali li jirrigwarda l-kundizzjonijiet li għandhom jiġu ssodisfatti sabiex jiġi eżerċitat rikors konformement kemm mal-għanijiet tal-Artikolu 9(3) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus kif ukoll skont l-għan ta’ protezzjoni ġudizzjarja effettiva tad-drittijiet mogħtija mid-dritt tal-Unjoni, sabiex assoċjazzjoni għall-protezzjoni tal-ambjent, bħal Deutsche Umwelthilfe, tkun tista’ tikkontesta quddiem qorti deċiżjoni li tagħti jew temenda l-approvazzjoni tat-tip tal-KE li tista’ tkun kontra l-Artikolu 5(2) tar-Regolament Nru 715/2007 (ara, b’analoġija, is-sentenza tal‑20 ta’ Diċembru 2017, Protect Natur-, Arten- und Landschaftsschutz Umweltorganisation, C‑664/15, EU:C:2017:987, punt 54).

76

F’dan ir-rigward, għandu jiġi rrilevat li l-qorti tar-rinviju semmiet, fit-talba għal deċiżjoni preliminari tagħha, sentenza mogħtija fil-Ġermanja wara s-sentenza tal‑20 ta’ Diċembru 2017, Protect Natur-, Arten- und Landschaftsschutz Umweltorganisation (C‑664/15, EU:C:2017:987), li kienet irrikonoxxiet, permezz ta’ tali interpretazzjoni konformi tat-tieni parti tas-sentenza tal-Artikolu 42(2) tal-VwGO, il-locus standi lil tali assoċjazzjoni meta din tal-aħħar tfittex li tiżgura l-osservanza tad-dispożizzjonijiet ibbażati fuq id-dritt dwar l-ambjent tal-Unjoni. Għalhekk, ma jidhirx a priori eskluż li dan il-locus standi jista’ jiġi rrikonoxxut lil assoċjazzjoni għall-protezzjoni tal-ambjent, bħal Deutsche Umwelthilfe, abbażi ta’ interpretazzjoni tad-dritt Ġermaniż li tosserva r-rekwiżiti li jirriżultaw mill-Artikolu 9(3) tal-Konvenzjoni ta’ Århus, moqri flimkien mal-Artikolu 47 tal-Karta.

77

Jekk tali interpretazzjoni konformi kellha tirriżulta impossibbli, għandu jitfakkar li kull qorti nazzjonali, adita fil-kuntest tal-ġurisdizzjoni tagħha, għandha, bħala korp ta’ Stat Membru, l-obbligu li tħalli mhux applikata kwalunkwe dispożizzjoni nazzjonali li tmur kontra dispożizzjoni tad-dritt tal-Unjoni li għandha effett dirett fit-tilwima li titressaq quddiemha (sentenza tad‑19 ta’ Novembru 2019, A. K. et (Indipendenza tal-Awla Dixxiplinari tal-Qorti Suprema), C‑585/18, C‑624/18 u C‑625/18, EU:C:2019:982, punt 161 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata).

78

Hekk kif jirriżulta mill-punt 66 ta’ din is-sentenza, l-Artikolu 9(3) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus huwa, bħala tali, mingħajr effett dirett b’tali mod li din id-dispożizzjoni ma tistax iġġiegħel lill-qorti tar-rinviju li ma tapplikax dispożizzjoni nazzjonali li tmur kontra tiegħu.

79

Madankollu, il-marġni ta’ diskrezzjoni mogħti lill-Istati Membri sabiex jistabbilixxu regoli li jirregolaw id-dritt għal azzjoni legali msemmi fl-imsemmija dispożizzjoni ma jaffettwax l-obbligu tagħhom li jiżguraw dritt għal rimedju effettiv stabbilit fl-Artikolu 47 tal-Karta, kif ifakkar, barra minn hekk, ukoll l-Artikolu 9(4) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus. Issa, l-Artikolu 47 huwa suffiċjenti fih innifsu u ma għandux jiġi ppreċiżat minn dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni jew tad-dritt nazzjonali sabiex jagħti lill-individwi dritt li jista’ jiġi invokat bħala tali (sentenza tad‑19 ta’ Novembru 2019, A. K. et (Indipendenza tal-Awla Dixxiplinari tal-Qorti Suprema), C‑585/18, C‑624/18 u C‑625/18, EU:C:2019:982, punt 162 u l-ġurisprudenza ċċitata). Għalhekk, dan l-artikolu jista’ jiġi invokat bħala limitu għas-setgħa diskrezzjonali li titħalla lill-Istati Membri skont l-Artikolu 9(3) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus.

80

Għaldaqstant, fl-ipoteżi msemmija fil-punt 77 ta’ din is-sentenza, hija l-qorti tar-rinviju li għandha ma tapplikax id-dispożizzjonijiet tad-dritt nazzjonali li jipprekludu li assoċjazzjoni għall-protezzjoni tal-ambjent, bħal Deutsche Umwelthilfe, ikollha l-possibbiltà li tikkontesta deċiżjoni li tagħti jew li temenda l-approvazzjoni tat-tip tal-KE li tista’ tmur kontra l-Artikolu 5(2) tar-Regolament Nru 715/2007.

81

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, l-ewwel domanda għandha tiġi risposta li l‑Artikolu 9(3) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus, moqri flimkien mal-Artikolu 47 tal-Karta, għandu jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi li assoċjazzjoni għall-protezzjoni tal-ambjent, li għandha locus standi in judicio konformement mad-dritt nazzjonali, ma tkunx tista’ tikkontesta quddiem qorti nazzjonali deċiżjoni amministrattiva li tagħti jew li temenda approvazzjoni tat-tip tal-KE li tista’ tkun kontra l-Artikolu 5(2) tar-Regolament Nru 715/2007.

82

Permezz tat-tieni domanda tagħha, taħt (a) u (b), li għandhom jiġu eżaminati flimkien, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikolu 5(2)(a) tar-Regolament Nru 715/2007 għandux jiġi interpretat fis-sens li l-“bżonn” ta’ tagħmir ta’ manipulazzjoni, fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni, għandu jiġi evalwat fid-dawl tal-livell ta’ teknoloġija eżistenti fid-data tal-approvazzjoni tat-tip tal-KE u jekk hemmx lok li jiġu kkunsidrati ċirkustanzi oħra minbarra dan il-“bżonn” sabiex tiġi eżaminata l-legalità ta’ dan it-tagħmir ta’ manipulazzjoni.

83

L-ewwel, għandu jitfakkar li l-punt 10 tal-Artikolu 3 tar-Regolament Nru 715/2007 jiddefinixxi “tagħmir ta’ riduzzjoni” [tagħmir ta’ manipulazzjoni] bħala “kull element tad-disinn li jħoss it-temperatura, il-veloċità tal-vettura, id-dawrien tal-magna (RPM), it-transmission gear, il-vakwu fil-manifold jew parametru ieħor bl-iskop li jattiva, jimmodula, jittardja jew iwaqqaf il-funzjonament ta’ xi parti mis-sistema ta’ kontroll ta’ l-emissjonijiet, li tnaqqas l-effettività tas-sistema ta’ kontroll ta’ l-emissjonijiet taħt kondizzjonijiet li wieħed raġonevolment jistenna li jiltaqa’ magħhom waqt it-tħaddim u l-użu normali ta’ vettura”.

84

F’dan il-każ, mit-talba għal deċiżjoni preliminari jirriżulta li s-software inkwistjoni fil-kawża prinċipali kien stabbilixxa tieqa tat-temperaturi li permezz tagħha r-rata ta’ riċirkulazzjoni tal-gassijiet tal-egżost hija ta’ 0 % meta t-temperatura esterna tkun inqas minn – 9°Celsius, ta’ 85 % meta din tkun tinsab bejn – 9° u 11° Celsius, u tiżdied lil hinn minn 11° Celsius sabiex tkun operattiva għal 100 % biss b’temperatura esterna ta’ iktar minn 15° Celsius. Hekk kif tirrileva l-qorti tar-rinviju, ir-rata ta’ riċirkolazzjoni tal-gassijiet tal-egżost hija għalhekk imnaqqsa għal 85 % meta t-temperaturi medji kkonstatati fil-Ġermanja, li għas-sena 2018 kienu 10.4° Celsius, jintlaħqu.

85

F’dan ir-rigward, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet, fir-rigward ta’ tieqa tat-temperaturi identika għal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li l-punt 10 tal-Artikolu 3 tar-Regolament Nru 715/2007, moqri flimkien mal-Artikolu 5(1) ta’ dan ir-regolament, għandu jiġi interpretat fis-sens li tagħmir li jiżgura l-osservanza tal-valuri limitu ta’ emissjonijiet previsti mill-imsemmi regolament biss meta t-temperatura esterna tkun bejn 15° u 33° Celsius u li l-altitudni ta’ sewqan tkun inqas minn 1000 jikkostitwixxi “tagħmir ta’ manipulazzjoni”, fis-sens ta’ dan il-punt 10 tal-Artikolu 3 (sentenzi tal‑14 ta’ Lulju 2022, GSMB Invest, C‑128/20, EU:C:2022:570, punt 47, u tal‑14 ta’ Lulju 2022, Volkswagen, C‑134/20, EU:C:2022:571, punt 54).

86

Skont l-Artikolu 5(2) tar-Regolament Nru 715/2007, l-użu ta’ tagħmir ta’ manipulazzjoni li jnaqqas l-effettività tas-sistemi tal-kontroll tal-emissjonijiet huwa pprojbit. Madankollu, din il-projbizzjoni għandha tliet eċċezzjonijiet, fosthom dik li tinsab fl-Artikolu 5(2)(a) ta’ dan ir-regolament, li jikkonċerna l-każ fejn “il-bżonn tat-tagħmir huwa ġustifikat għal raġunijiet ta’ protezzjoni tal-magna mill-ħsara jew inċidenti u għat-tħaddim fis-sigurtà tal-vettura”.

87

Peress li tistabbilixxi eċċezzjoni għall-projbizzjoni tal-użu ta’ tagħmir ta’ manipulazzjoni li jnaqqas l-effettività tas-sistemi ta’ kontroll tal-emissjonijiet, din id-dispożizzjoni għandha tiġi interpretata b’ mod strett (sentenzi tal‑14 ta’ Lulju 2022, GSMB Invest, C‑128/20, EU:C:2022:570, punt 50; tal‑14 ta’ Lulju 2022, Volkswagen, C‑134/20, EU:C:2022:571, punt 63 kif ukoll tal‑14 ta’ Lulju 2022, Porsche Inter Auto u Volkswagen, C‑145/20, EU:C:2022:572, punt 61).

88

Mill-formulazzjoni stess tal-Artikolu 5(2)(a) tar-Regolament Nru 715/2007 jirriżulta, sabiex jaqa’ taħt l-eċċezzjoni prevista f’din id-dispożizzjoni, li l-bżonn ta’ tagħmir ta’ manipulazzjoni għandu jkun iġġustifikat mhux biss għal raġunijiet ta’ protezzjoni tal-magna mill-ħsara jew minn inċidenti, iżda wkoll għat-tħaddim fis-sigurtà tal-vettura. Fil-fatt, fid-dawl tal-użu, fl-imsemmija dispożizzjoni, tal-konġunzjoni ta’ koordinazzjoni “u”, din għandha tiġi interpretata fis-sens li l-kundizzjonijiet li hija tipprevedi huma kumulattivi (sentenzi tal‑14 ta’ Lulju 2022, GSMB Invest, C‑128/20, EU:C:2022:570, punt 61; tal‑14 ta’ Lulju 2022, Volkswagen, C‑134/20, EU:C:2022:571, punt 73 kif ukoll tal‑14 ta’ Lulju 2022, Porsche Inter Auto u Volkswagen, C‑145/20, EU:C:2022:572, punt 72).

89

Għaldaqstant, u fid-dawl tal-interpretazzjoni stretta li din l-eċċezzjoni għandha tirċievi, tagħmir ta’ manipulazzjoni bħal dak inkwistjoni fil-kawża prinċipali jista’ jiġi ġġustifikat taħt l-imsemmija eċċezzjoni biss sa fejn jiġi stabbilit li dan it-tagħmir jissodisfa strettament il-bżonn li jiġu evitati r-riskji immedjati ta’ ħsara jew ta’ inċident tal-magna, ikkawżati minn nuqqas ta’ funzjonament ta’ komponent tas-sistema ta’ riċirkolazzjoni tal-gassijiet tal-egżost, ta’ gravità tali li joħolqu perikolu konkret matul is-sewqan tal-vettura mgħammra bl-imsemmi tagħmir. Madankollu, tali verifika taqa’, fil-kawża prinċipali, taħt l-evalwazzjoni tal-fatti li hija l-kompitu tal-qorti tar-rinviju biss (sentenzi tal‑14 ta’ Lulju 2022, GSMB Invest, C‑128/20, EU:C:2022:570, punt 62; tal‑14 ta’ Lulju 2022, Volkswagen, C‑134/20, EU:C:2022:571, punt 74 kif ukoll tal‑14 ta’ Lulju 2022, Porsche Inter Auto u Volkswagen, C‑145/20, EU:C:2022:572, punt 73).

90

Barra minn hekk, f’dak li jirrigwarda tieqa tat-temperaturi identika għal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li, filwaqt li huwa minnu li l-Artikolu 5(2)(a) tar-Regolament Nru 715/2007 ma jimponix formalment kundizzjonijiet oħra għall-finijiet tal-applikazzjoni tal-eċċezzjoni prevista f’din id-dispożizzjoni, xorta jibqa’ l-fatt li tagħmir ta’ manipulazzjoni li għandu, f’kundizzjonijiet normali ta’ sewqan, jitħaddem fil-parti l-kbira tas-sena sabiex il-magna tiġi protetta minn ħsara jew minn inċident u li t-tħaddim fis-sigurtà sħiħa tal-vettura jiġi żgurat imur manifestament kontra l-għan imfittex minn dan ir-regolament, li l-imsemmija dispożizzjoni tippermetti li ssir deroga minnu f’ċirkustanzi speċifiċi ħafna biss, u jwassal sabiex jiġi ppreġudikat b’mod sproporzjonat il-prinċipju nnifsu tal-limitazzjoni tal-emissjonijiet ta’ NOx mill-vetturi (sentenzi tal‑14 ta’ Lulju 2022, GSMB Invest, C‑128/20, EU:C:2022:570, punt 63; tal‑14 ta’ Lulju 2022, Volkswagen, C‑134/20, EU:C:2022:571, punt 75 kif ukoll tal‑14 ta’ Lulju 2022, Porsche Inter Auto u Volkswagen, C‑145/20, EU:C:2022:572, punt 74).

91

Għalhekk il-Qorti tal-Ġustizzja kkonkludiet li, fid-dawl tal-interpretazzjoni stretta li għandha tingħata lil dan l-Artikolu 5(2)(a), tali tagħmir ta’ manipulazzjoni ma jistax jiġi ġġustifikat skont din id-dispożizzjoni. Fil-fatt, li jiġi aċċettat li tali tagħmir ta’ manipulazzjoni jista’ jaqa’ taħt l-eċċezzjoni prevista f’din id-dispożizzjoni jwassal sabiex jirrendi din l-eċċezzjoni applikabbli matul il-parti l-kbira tas-sena fil-kundizzjonijiet reali ta’ sewqan li jipprevalu fit-territorju tal-Unjoni, b’tali mod li l-prinċipju tal-projbizzjoni ta’ tali tagħmir ta’ manipulazzjoni, stabbilit f’dan l-Artikolu 5(2) tar-Regolament Nru 715/2007, ikun jista’, fil-prattika, jiġi applikat inqas ta’ spiss mill-imsemmija eċċezzjoni (sentenzi tal‑14 ta’ Lulju 2022, GSMB Invest, C‑128/20, EU:C:2022:570, punti 64 u 65; tal‑14 ta’ Lulju 2022, Volkswagen, C‑134/20, EU:C:2022:571, punti 76 u 77 kif ukoll tal‑14 ta’ Lulju 2022, Porsche Inter Auto u Volkswagen, C‑145/20, EU:C:2022:572, punti 75 u 76).

92

F’dan ir-rigward, il-Qorti tal-Ġustizzja sostniet, minn naħa, li mill-premessa 7 tar-Regolament Nru 715/2007 jirriżulta li meta l-leġiżlatur tal-Unjoni jkun stabbilixxa l-valuri limitu ta’ emissjoni ta’ tniġġis, huwa jkun ħa inkunsiderazzjoni l-interessi ekonomiċi tal-manifatturi u, b’mod partikolari, tal-ispejjeż imposti fuq l-impriżi min-neċessità li jiġu osservati dawn il-valuri. Huwa għalhekk l-obbligu tal-manifatturi li jadattaw ruħhom u li japplikaw tagħmir tekniku xieraq sabiex jiġu osservati l-imsemmija valuri, peress li dan ir-regolament bl-ebda mod ma jimponi l-użu ta’ teknoloġija partikolari (sentenzi tal‑14 ta’ Lulju 2022, GSMB Invest, C‑128/20, EU:C:2022:570, punt 67; tal‑14 ta’ Lulju 2022, Volkswagen, C‑134/20, EU:C:2022:571, punt 79 kif ukoll tal‑14 ta’ Lulju 2022, Porsche Inter Auto u Volkswagen, C‑145/20, EU:C:2022:572, punt 78).

93

Min-naħa l-oħra, dan l-għan imsemmi fir-Regolament Nru 715/2007, li jikkonsisti li jiġi żgurat livell għoli tal-protezzjoni tal-ambjent u li titjieb il-kwalità tal-arja fi ħdan l-Unjoni, jimplika li effettivament jintaqqsu l-emissjonijiet ta’ NOx matul il-ħajja normali tal-vetturi, Issa, awtorizzazzjoni ta’ tagħmir ta’ manipulazzjoni skont l-Artikolu 5(2)(a) ta’ dan ir-regolament għas-sempliċi raġuni li, pereżempju, l-ispejjeż tar-riċerka huma kbar, li t-tagħmir tekniku jiswa ħafna flus jew li l-operazzjonijiet ta’ manutenzjoni tal-vettura huma iktar frekwenti u jiswew iktar għall-utent, tista’ jippreġudika dan l-għan (sentenzi tal‑14 ta’ Lulju 2022, GSMB Invest, C‑128/20, EU:C:2022:570, punt 68; tal‑14 ta’ Lulju 2022, Volkswagen, C‑134/20, EU:C:2022:571, punt 80 kif ukoll tal‑14 ta’ Lulju 2022, Porsche Inter Auto u Volkswagen, C‑145/20, EU:C:2022:572, punt 79).

94

F’dawn iċ-ċirkustanzi, u fid-dawl tal-fatt li din id-dispożizzjoni għandha tkun is-suġġett ta’ interpretazzjoni stretta, għandu jitqies li l-“bżonn” ta’ tagħmir ta’ manipulazzjoni, fis-sens tal-imsemmija dispożizzjoni, jeżisti biss meta, fil-mument tal-approvazzjoni tat-tip tal-KE ta’ dan it-tagħmir jew tal-vettura li hija mgħammra bih, ebda soluzzjoni teknika oħra ma tippermetti li jiġu evitati riskji immedjati ta’ ħsara jew ta’ inċident tal-magna li jiġġeneraw perikolu konkret matul is-sewqan tal-vettura (sentenzi tal‑14 ta’ Lulju 2022, GSMB Invest, C‑128/20, EU:C:2022:570, punt 69; tal‑14 ta’ Lulju 2022, Volkswagen, C‑134/20, EU:C:2022:571, punt 81 kif ukoll tal‑14 ta’ Lulju 2022, Porsche Inter Auto u Volkswagen, C‑145/20, EU:C:2022:572, punt 80).

95

Konsegwentement, it-tieni domanda għandha tiġi risposta li l-Artikolu 5(2)(a) tar-Regolament Nru 715/2007 għandu jiġi interpretat fis-sens li tagħmir ta’ manipulazzjoni ma jistax jiġi ġġustifikat, skont din id-dispożizzjoni, ħlief bil-kundizzjoni li jiġi stabbilit li dan it-tagħmir jissodisfa strettament il-bżonn li jiġu evitati r-riskji immedjati ta’ ħsara jew ta’ inċident tal-magna, ikkawżati minn nuqqas ta’ funzjonament ta’ komponent tas-sistema ta’ riċirkolazzjoni tal-gassijiet tal-egżost, ta’ gravità tali li joħolqu perikolu konkret matul is-sewqan tal-vettura mgħammra bl-imsemmi tagħmir. Minbarra dan, il-“bżonn” ta’ tagħmir ta’ manipulazzjoni, fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni, jeżisti biss meta, fil-mument tal-approvazzjoni tat-tip tal-KE ta’ dan it-tagħmir jew tal-vettura li hija mgħammra bih, ebda soluzzjoni teknika oħra ma tippermetti li jiġu evitati riskji immedjati ta’ ħsara jew ta’ inċident tal-magna li jiġġeneraw perikolu konkret matul is-sewqan tal-vettura.

96

Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija dik il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, minbarra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura.

Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (Awla Manja) taqta’ u tiddeċiedi: