1.

Fil-kuntest ta’ dawn il-proċeduri għal deċiżjoni preliminari, wieħed jista’ jaħseb f’silta minn L-Apprendist tas-Saħħar ta’ Johann Wolfgang von Goethe: “Sinjur, l-urġenza hija kbira! L-ispirti li sejjaħt, ma nistax neħles minnhom”. Fil-fatt, din il-proċedura preliminari turi mill-ġdid l-inċertezzi u l-problemi li jqumu meta l-leġiżlazzjoni tat-taxxa fuq il-valur miżjud (VAT) tinftiehem b’mod inqas klassiku, iżda hija użata wkoll fil-ġurisprudenza għall-ġlieda kontra l-frodi u l-abbużi.

2.

Skont din il-linja ġurisprudenzjali, l-amministrazzjoni fiskali għandha, fost oħrajn, ikollha d-dritt, jew saħansitra tkun obbligata, li tirrifjuta lil persuna taxxabbli suġġetta għall-VAT id-dritt li tnaqqas il-VAT tal-input meta din tal-aħħar kienet taf jew kellha tkun taf li t-tranżazzjoni ta’ qabilha jew ta’ warajha kienet involuta fi frodi tal-VAT f’katina ta’ servizzi ( 2 ). Anki sanzjoni ta’ frodi mil-leġiżlazzjoni fiskali, barra mid-dritt kriminali nnifsu previst għal dan il-għan, iqajjem mistoqsijiet fir-rigward tad-drittijiet (fundamentali) tal-persuni taxxabbli. Dan huwa iktar u iktar il-każ ( 3 ) meta diġà jitqies li huwa suffiċjenti li l-persuna taxxabbli kienet taf jew kellha tkun taf li l-parti kontraenti possibbilment ma kinitx se tħallas il-VAT dovut minnha. Minn naħa, is-sempliċi possibbiltà ta’ nuqqas ta’ ħlas ta’ taxxa ma hijiex frodi fiskali u, min-naħa l-oħra, din tirrendi prattikament impossibbli t-tranżazzjonijiet ma’ impriżi f’diffikultà finanzjarja (jiġifieri dawk li jinsabu, jew dalwaqt se jiffaċċjaw, sitwazzjoni ta’ insolvenza).

3.

Impriża tista’ tiġi kkritikata, jekk din tieħu lura beni tad-debitur tagħha ta’ dejn għoli sabiex tkopri parti mid-dejn, li hija kellha tkun taf li kien possibbli li d-debitur probabbilment ma kienx se jħallas, jew ma setax iħallas, il-VAT li tirriżulta mill-bejgħ tal-beni. Fil-Litwanja, din illum hija l-prattika kostanti tal-amministrazzjoni fiskali. Din id-dispożizzjoni tikklassifika bħala abbuż ta’ dritt l-akkwist ta’ beni ta’ impriża f’diffikultà finanzjarja u, f’dan ir-rigward, tirrifjuta t-tnaqqis tal-VAT tal-input.

4.

F’dan ir-rigward, il-Qorti tal-Ġustizzja ser ikollha l-okkażjoni li tippreċiża l-limiti tal-“ġurisprudenza tagħha fil-qasam tal-frodi”.

5.

Id-Direttiva 2006/112/KE, dwar is-sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud (iktar ’il quddiem id-“Direttiva dwar il-VAT”), tipprovdi fil-kuntest tad-dritt tal-Unjoni ( 4 ):

6.

L-Artikolu 168(a) tad-Direttiva dwar il-VAT jirregola l-portata materjali tat-tnaqqis tal-VAT tal-input:

“Sakemm il-merkanzija u s-servizzi jintużaw għall-iskopijiet tat-transazzjonijiet taxxabbli ta’ persuna taxxabbli, il-persuna taxxabbli għandha tkun intitolata, fl-Istat Membru li fih twettaq dawn it-transazzjonijiet, li tnaqqas mll-VAT li għandha tħallas dan li ġej:

7.

L-Artikolu 199(1)(g) tad-Direttiva dwar il-VAT jippermetti lill-Istati Membri jipprevedu l-proċedura tal-awtolikwidazzjoni tad-dejn fiskali lid-destinatarju tas-servizz:

“1.   L-Istati Membri jistgħu jipprovdu li l-persuna responsabbli għall-ħlas tal-VAT hija l-persuna taxxabbli li lilha jsiru l-fornimenti li ġejjin:

[…]

8.

Għall-kuntrarju, l-Artikolu 273 tad-Direttiva dwar il-VAT jipprevedi l-possibbiltajiet għall-Istati Membri li jiġġieldu kontra l-frodi fiskali, eċċ.:

“L-Istati Membri jistgħu jimponu obbligi oħrajn li jidhrulhom meħtieġa biex jiżguraw il-ġbir korrett ta’ VAT u biex ma ssirx frodi, soġġett għall-ħtieġa ta’ trattament indaqs bejn transazzjonijiet domestiċi u transazzjonijiet li jsiru bejn Stati Membri minn persuni taxxabbli u sakemm dawn l-obbligi, fin-negozju bejn Stati Membri, ma jagħtux lok għal formalitajiet konnessi mal-qsim ta’ fruntieri. […]”

9.

Il-punt 1 tal-Artikolu 58(1) tal-Lietuvos Respublikos pridėtinės vertės mokesčio įstatymas (il-Liġi dwar it-Taxxa fuq il-Valur Miżjud tar-Repubblika tal-Litwanja), kif emendata bil-Liġi Nru IX‑751 tal‑5 ta’ Marzu 2020, jipprovdi:

“Il-persuna suġġetta għall-VAT tista’ tnaqqas il-VAT tal-input imħallsa jew il-VAT fuq l-importazzjoni għal beni jew servizzi akkwistati jew importati, jekk dawn il-beni jew servizzi huma intiżi li jiġu użati għall-attivitajiet li ġejjin: […] il-provvista ta’ beni jew servizzi suġġetti għall-VAT […].”

10.

Skont l-Artikolu 719(1) tal-Lietuvos Respublikos civilinio proceso kodeksas (il-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili tar-Repubblika tal-Litwanja), kif emendat bil-Liġi Nru XII‑889, tal‑15 ta’ Mejju 2014:

“Meta bejgħ bl-irkant jiġi annullat minħabba nuqqas ta’ offerent […], l-assi tal-persuna li twettaq l-eżekuzzjoni forzata jiġu trażmessi għall-prezz inizjali tal-bejgħ tal-proprjetà immobbli bl-irkant.”

11.

Permezz ta’ kuntratt ta’ self tal‑21 ta’ Settembru 2007, “Medicinos bankas” UAB (iktar ’il quddiem il-“bank”) ta l-kunsens tiegħu għal self lil “Sostinės būstai” UAB (iktar ’il quddiem il-“bejjiegħa”) għat-twettiq ta’ attivitajiet ta’ żvilupp immobiljari. Sabiex tiġi ggarantita l-eżekuzzjoni tajba tal-kuntratt, ġiet ikkostitwita ipoteka konvenzjonali mill-bejjiegħ mal-bank fuq art li fuqha kien jinsab bini mhux komplut, li jinsab fil-belt ta’ Vilnjus (il-Litwanja).

12.

Permezz ta’ kuntratt ta’ trasferiment ta’ kreditu tas‑27 ta’ Novembru 2015, UAB “HA.EN” (iktar ’il quddiem ir-“rikorrenti”) akkwistat, mingħand il-bank, id-dejn pekunjarju kollu li jirriżulta minn dan il-kuntratt ta’ self, flimkien mad-drittijiet kollha kkostitwiti sabiex tiġi ggarantita l-eżekuzzjoni tal-impenn, inkluża l-garanzija kuntrattwali msemmija iktar ’il fuq. Permezz ta’ dan il-ftehim, ir-rikorrenti kkonfermat b’mod partikolari li hija kienet taf bis-sitwazzjoni ekonomika u finanzjarja, kif ukoll bl-istatus legali tal-bejjiegħa u li hija kienet konxja mill-fatt li l-bejjiegħa kienet insolventi u suġġetta għal proċedura ta’ insolvenza ġudizzjarja.

13.

Permezz ta’ deċiżjoni tal-marixxall tal-qorti tat‑23 ta’ Mejju 2016, il-bejgħ bl-irkant ta’ parti mill-proprjetà immobbli ġie mħabbar lill-bejjiegħa, iżda ma kien hemm l-ebda xerrej interessat mill-proprjetà immobbli. Wara li l-irkant kien falla, ir-rikorrenti ġiet offruta, fil-kuntest tal-proċedura ta’ bejgħ obbligatorju, li tieħu f’idejha l-proprjetà immobbli tal-bejjiegħa (iktar ’il quddiem il-“proprjetà immobbli”) inkwistjoni, biex b’hekk tikkumpensa parti mill-pretensjonijiet tar-rikorrenti. Jekk dan ikun sar għall-ammont nett (jiġifieri l-valur mingħajr VAT) jew tal-ammont gross (jiġifieri tal-valur inkluż tal-VAT), huwa lil hinn mill-għarfien tal-Qorti tal-Ġustizzja. Ir-rikorrenti eżerċitat dan id-dritt u ħadet lura l-proprjetà immobbli.

14.

Għal dan il-għan, inħareġ att ta’ trasferiment fil‑21 ta’ Lulju 2016 lil persuna li qiegħda twettaq l-infurzar tal-eżekuzzjoni, li permezz ta’ dan l-att, l-uffiċjal ġudizzjarju ttrasferixxa l-proprjetà immobbli lir-rikorrenti għall-ammont ta’ EUR 5468000.

15.

Fil‑5 ta’ Awwissu 2016, il-bejjiegħa ħarġet fattura tal-VAT li tindika, għat-trasferiment tal-proprjetà immobbli kollha, EUR 4519 008.26 u, għall-finijiet tal-VAT, EUR 948 991.74. Ir-rikorrenti rreġistrat il-fattura tal-VAT fil-kontijiet tagħha u naqqset il-VAT murija fiha bħala VAT tal-input fid-dikjarazzjoni tal-VAT għal Novembru 2016. Il-bejjiegħa rreġistrat ukoll il-fattura tal-VAT fil-kotba ta’ kontabbiltà tagħha u indikat il-VAT murija bħala obbligazzjoni tal-VAT fid-dikjarazzjoni tal-VAT għal Awwissu 2016, iżda mingħajr ma wettqet dan il-ħlas. Fl‑1 ta’ Ottubru 2016, infetħet il-proċedura ta’ insolvenza kontra l-bejjiegħa.

16.

Fl‑20 ta’ Diċembru 2016, ir-rikorrenti talbet lill-Valstybinė mokesčių inspekcija (l-Ispettorat Nazzjonali tat-Taxxa, il-Litwanja, iktar ’il quddiem “l-awtorità fiskali”) ir-rimbors tal-VAT żejda li tirriżulta mill-VAT iddikjarata bħala input. L-awtorità fiskali wettqet verifika fiskali tar-rikorrenti u kkonstatat li, billi kkonkludiet l-atti legali relatati mal-akkwist tal-proprjetà immobbli fil-mument meta hija kienet taf jew kellha tkun taf li l-bejjiegħa ma kinitx ser tħallas il-VAT relatata mat-tranżazzjoni, ir-rikorrenti aġixxiet in mala fide u għalhekk ma kinitx kisbet id-dritt għal tnaqqis tal-VAT tal-input. Permezz ta’ deċiżjoni tat‑12 ta’ Lulju 2017, ir-rikorrenti ġiet miċħuda, għal din ir-raġuni, id-dritt għal tnaqqis tal-VAT tal-input fl-ammont ta’ EUR 948980, ġiet imposta interessi li jammontaw għal EUR 38148,46 minħabba ħlas tardiv tal-VAT kif ukoll multa ta’ EUR 284694 bħala VAT.

17.

Ir-rikorrenti ressqet ilment kontra din id-deċiżjoni tal-awtorità fiskali quddiem il-Mokestinių ginčų komisija prie Lietuvos Respublikos Vyriausybės (il-Kummissjoni dwar it-Tilwim Fiskali fi ħdan il-Gvern tar-Repubblika tal-Litwanja; iktar ’il quddiem il-“Kummissjoni dwar it-Tilwim Fiskali”) li, permezz ta’ deċiżjoni tat‑22 ta’ Jannar 2018, annullat partijiet mill-avviż tal-awtorità fiskali li jimponi interessi moratorji u l-multa, iżda madankollu kkonfermat l-avviż ta’ tassazzjoni f’dan ir-rigward, billi kkonstatat li r-rikorrenti kienet wettqet abbuż ta’ dritt.

18.

Ir-rikorrenti ppreżentat rikors kontra din l-aħħar parti tad-deċiżjoni tal-Kummissjoni dwar it-Tilwim Fiskali quddiem il-Vilniaus apygardos administracinis teismas (il-Qorti Amministrattiva Reġjonali ta’ Vilnjus, il-Litwanja), li ċaħditu bħala infondat permezz ta’ sentenza tal‑14 ta’ Novembru 2018.

19.

L-appell ippreżentat mir-rikorrenti ntlaqa’ parzjalment mil-Lietuvos vyriausiasis administracinis teismas (il-Qorti Amministrattiva Suprema tal-Litwanja), permezz ta’ digriet tat‑13 ta’ Mejju 2020, billi qieset li hija l-qorti tal-ewwel istanza li għandha teżamina, b’mod partikolari, il-kundizzjonijiet li fihom kien jeżisti abbuż ta’ dritt u jekk kinux jeżistu indizji f’dan is-sens f’dan il-każ.

20.

Wara eżaminazzjoni mill-ġdid tal-kawża fiskali, il-Vilniaus apygardos administracinis teismas (il-Qorti Amministrattiva Reġjonali ta’ Vilnjus) reġgħet ikkunsidrat, permezz ta’ sentenza tat‑3 ta’ Settembru 2020, li r-rikorrenti kienet wettqet abbuż ta’ dritt u li, konsegwentement, l-awtorità fiskali kellha d-dritt li tirrifjutalha d-dritt għal tnaqqis tal-VAT tal-input. Ir-rikorrenti appellat minn din id-deċiżjoni quddiem il-Lietuvos vyriausiasis administracinis teismas (il-Qorti Amministrattiva Suprema tal-Litwanja). Din iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri quddiemha u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja, fil-kuntest tal-proċedura għal deċiżjoni preliminari prevista fl-Artikolu 267 TFUE, id-domanda li ġejja:

“Id-Direttiva [2006/112] moqrija fid-dawl tal-prinċipju ta’ newtralità fiskali, għandha tiġi interpretata fis-sens li hija (ma) tipprekludi(x) prattika tal-awtoritajiet nazzjonali li tikkonsisti f’li persuna taxxabbli tiġi rrifjutata d-dritt li tnaqqas il-VAT tal-input fil-każ li, fl-akkwist ta’ proprjetajiet immobbli, din il-persuna taxxabbli kienet taf (kellha tkun taf) li l-fornitur, minħabba l-insolvenza tiegħu, ma kienx ser iħallas (ma setax iħallas) il-VAT lit-teżor?”

21.

Matul il-proċedura quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja, ir-rikorrenti, il-Litwanja, ir-Repubblika Ċeka u l-Kummissjoni Ewropea ppreżentaw osservazzjonijiet bil-miktub. Il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li tinżamm seduta orali skont l-Artikolu 76(2) tar-Regoli tal-Proċedura.

22.

Id-domanda preliminari tirrigwarda, essenzjalment, it-trattament tat-tranżazzjonijiet imwettqa minn persuna taxxabbli li tipprovdi servizzi f’diffikultà ta’ ħlas. Konkretament, din tqum f’dak li jirrigwarda r-rifjut tad-destinatarju tas-servizz li jnaqqas il-VAT tal-input (Artikolu 168 tad-Direttiva dwar il-VAT).

23.

Il-ġestjoni, fir-rigward tal-VAT, tat-tranżazzjonijiet bejn impriżi, li waħda minnhom tinsab f’diffikultà ta’ ħlas, tidher ġeneralment problematika għall-amministrazzjonijiet fiskali. Dawn id-diffikultajiet huma preżenti wkoll fit-tranżazzjonijiet imwettqa fir-rigward ta’ destinatarju tas-servizz f’diffikultà ta’ ħlas. Din is-sitwazzjoni diġà hija s-suġġett ta’ diversi sentenzi tal-Qorti tal-Ġustizzja. Dawn huma previsti, l-ewwel nett, sabiex tinkiseb soluzzjoni koerenti (taqsima B).

24.

Sussegwentement, ser jiġi eżaminat jekk il-“ġurisprudenza fil-qasam tal-frodi” tal-Qorti tal-Ġustizzja, li fuqha r-Repubblika Ċeka essenzjalment tibbaża ruħha, hijiex rilevanti f’dan il-każ (taqsima C) jew jekk, kif issostni l-Litwanja, hemmx lok li jitqies aġir abbużiv tad-destinatarju tas-servizz (taqsima D). Fl-aħħar nett, it-tnaqqis tal-VAT tal-input jista’ eventwalment jiġi rrifjutat abbażi tal-Artikolu 273 tad-Direttiva dwar il-VAT (taqsima E).

25.

Għandha ssir distinzjoni bejn il-kwistjoni jekk il-kundizzjonijiet li jagħtu dritt għal tnaqqis tal-VAT tal-input skont l-Artikolu 168(a) tad-Direttiva dwar il-VAT humiex issodisfatti meta l-valur kollu tas-servizz riċevut ma jitħallasx, iżda jintuża kompletament sabiex ikopri d-djun eżistenti tal-fornitur mingħand id-destinatarju tas-servizz. Anki jekk il-qorti tar-rinviju ma tistaqsix b’mod espliċitu, l-eżistenza tal-kundizzjonijiet għat-tnaqqis tal-VAT tal-input hija kundizzjoni neċessarja sabiex jiġi previst rifjut tat-tnaqqis tal-VAT tal-input. Għaldaqstant, risposta għal din id-domanda loġika preliminari hija utli għas-soluzzjoni tal-kawża prinċipali (taqsima F).

26.

Minn perspettiva materjali, il-VAT, bħala taxxa ġenerali fuq il-konsum, hija intiża li tintaxxa mhux il-kumpannija fornitriċi, iżda l-kapaċità finanzjarja tal-konsumatur, li timmanifesta ruħha fix-xiri ta’ assi maħsuba sabiex jinkiseb użu konsumabbli ( 5 ). Dan huwa partikolarment ċar fir-regola prevista fl-Artikolu 73 tad-Direttiva dwar il-VAT. Skont dan l-artikolu, l-ammont taxxabbli jinkludi dak kollu li jikkostitwixxi l-valur tal-korrispettiv “miksub jew li għandu jinkiseb” mill-fornitur, jiġifieri, il-fornitur tas-servizzi.

27.

Konsegwentement, il-Qorti tal-Ġustizzja ( 6 ) kemm-il darba ddeċidiet b’mod espliċitu li “l-ammont li jservi bħala l-valur taxxabbli għall-VAT li għandha tinġabar mill-awtoritajiet tat-taxxa, ma jistax jeċċedi l-korrispettiv effettivament imħallas mill-konsumatur finali li huwa l-bażi għall-kalkolu tal-VAT sostnuta definittivament minnu”.

28.

Id-Direttiva dwar il-VAT titlaq mill-prinċipju li n-nuqqas tad-destinatarju tas-servizz, minħabba l-insolvenza tiegħu, iwassal ukoll għat-telf korrispondenti tat-taxxa indiretta fuq il-konsum, li normalment kien jirriżulta mill-ħlas previst. Minn dan jirriżulta li, f’dak li jirrigwarda d-dħul fiskali, it-Teżor għandu jbati r-riskju ta’ insolvenza tal-persuna privata li huwa jkun integra fil-proċedura għall-ġbir tat-taxxa. Il-Qorti tal-Ġustizzja diġà ppreċiżat espressament dan il-punt fil-każ ta’ insolvenza tad-destinatarju tas-servizz ( 7 ).

29.

Il-kwistjoni li hawnhekk għandha tiġi deċiża hija jekk din is-sitwazzjoni hijiex differenti jekk ma huwiex id-destinatarju tas-servizz, iżda l-fornitur li għandu diffikultajiet ta’ ħlas. Dan tal-aħħar, bħala persuna taxxabbli, huwa biss aġent tal-Istat fil-ġbir tat-taxxa. Fl-aħħar mill-aħħar, il-kwistjoni li tqum hawnhekk hija jekk l-Istat jew il-parti kontraenti taxxabbli ta’ persuna taxxabbli hijiex responsabbli għat-telf dovut għall-insolvenza. Madankollu, f’dan il-każ, din il-kwistjoni ma tqumx fil-livell tad-dejn fiskali, iżda fil-livell tat-tnaqqis tal-VAT tal-input skont l-Artikolu 168 tad-Direttiva dwar il-VAT, li huwa intiż sabiex jeżenta lill-impriżi mill-VAT. Għaldaqstant, sabiex tingħata risposta għal dan, għandu jittieħed inkunsiderazzjoni, barra minn hekk, il-prinċipju ta’ newtralità tal-VAT.

30.

Il-prinċipju ta’ newtralità jikkostitwixxi prinċipju fundamentali ( 8 ) tal-VAT. Dan jimplika, b’mod partikolari, li l-impriża, bħala kollettur tat-taxxi f’isem l-Istat, għandha tiġi eżentata mir-responsabbiltà finali tal-VAT ( 9 ), peress li l-attività ta’ impriża stess isservi sabiex jitwettqu tranżazzjonijiet taxxabbli ( 10 ).

31.

F’dan ir-rigward, minn ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li d-dritt għal tnaqqis tal-VAT tal-input tal-persuna taxxabbli ma għandux effett fuq il-kwistjoni dwar jekk il-VAT dovuta fuq il-bejgħ preċedenti jew sussegwenti tal-beni kkonċernati effettivament tħallsitx lit-Teżor ( 11 ) meta din il-VAT ġiet imposta fuq id-destinatarju tas-servizz.

32.

Bħala konklużjoni, it-tnaqqis tal-VAT tal-input tad-destinatarju tas-servizz jibqa’ għalhekk, bħala prinċipju, anki jekk il-fornitur ma jkunx f’pożizzjoni li juża l-ammont riċevut sabiex iħallas id-dejn tiegħu tal-VAT u li, minħabba l-assenza ta’ assi tat-Teżor, huwa ma jkunx f’pożizzjoni li jirkupra b’suċċess dan id-dejn fiskali.

33.

Madankollu, huwa possibbli li wieħed jasal għal konklużjoni differenti jekk il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja dwar il-ġlieda kontra l-frodi tista’ tiġi invokata fil-leġiżlazzjoni tal-VAT, kif issostni r-Repubblika Ċeka. Fil-fatt, kif il-Qorti tal-Ġustizzja rrepetiet b’mod kostanti, il-ġlieda kontra l-frodi, l-evażjoni fiskali u l-abbużi eventwali hija għan irrikonoxxut u inkoraġġut mid-Direttiva dwar il-VAT ( 12 ).

34.

Sabiex tiġi miġġielda l-frodi fiskali, huwa biżżejjed, b’differenza ( 13 ) tal-ġlieda kontra l-abbuż (taqsima D.), li l-persuna taxxabbli ma tevadix hija stess it-taxxa ( 14 ). Għall-kuntrarju, huwa biżżejjed li hija kienet taf jew kellha tkun taf ( 15 ) li hija pparteċipat fi tranżazzjoni involuta f’evażjoni tal-VAT. Għalhekk għandha titqies bħala parteċipant f’din il-frodi għall-finijiet tad-Direttiva dwar il-VAT ( 16 ). Dan jobbliga lill-Istati Membri jirrifjutaw lill-persuna taxxabbli t-tnaqqis tal-VAT tal-input (meta, bħal f’dan il-każ, il-persuna taxxabbli tkun id-destinatarju tas-servizz) ( 17 ).

35.

Kif tirrileva wkoll il-Kummissjoni, ma hemmx parteċipazzjoni fi tranżazzjoni implikata f’evażjoni tal-VAT. Is-sempliċi ħlas tardiv jew in-nuqqas ta’ ħlas ta’ VAT iddikjarata ma jistgħux jitqiesu bħala evażjoni tat-taxxa jew frodi tal-VAT skont it-tifsira tal-ġurisprudenza msemmija hawn fuq.

36.

Fil-fatt, kif diġà ddeċidiet l-Awla Manja tal-Qorti tal-Ġustizzja fil-kawża Scialdone, għandha ssir distinzjoni bejn is-sempliċi nuqqas ta’ ħlas tal-VAT u l-assenza ta’ dikjarazzjoni tal-VAT mill-persuna responsabbli għall-ħlas tat-taxxa ( 18 ). F’dan ir-rigward, il-fatt li l-VAT iddikjarata ma tkunx tħallset fit-termini stabbiliti mil-liġi ma jagħti ebda vantaġġ lill-persuna taxxabbli, peress li din tibqa’ responsabbli għall-ħlas tat-taxxa. Għaldaqstant, skont il-Qorti tal-Ġustizzja ( 19 ), tali każijiet ta’ ommissjoni ta’ ħlas tal-VAT iddikjarata ma humiex serji daqs il-każijiet ta’ frodi tal-VAT.

37.

Konsegwentement, ma hemm l-ebda frodi tat-taxxa meta persuna taxxabbli f’diffikultà finanzjarja, bħal f’dan il-każ, tbigħ oġġetti sabiex tħallas lura d-djun tagħha u tiddikjara t-taxxa fuq il-VAT dovuta, iżda sussegwentement ma tħallashiex, jew mhux fl-intier tagħha. Għaldaqstant, lanqas ma jista’ jiġi kkontestat lir-rikorrenti li hija kienet taf jew kellha tkun taf li hija kienet involuta fi frodi tal-VAT.

38.

Il-kwistjoni li tqum hija għalhekk dik dwar jekk abbuż ta’ dritt jistax jiġi allegat fil-konfront tar-rikorrenti. L-abbuż jista’ jikkonsisti fil-fatt li r-rikorrenti ħadet lura l-proprjetà immobbli fil-kuntest tal-eżekuzzjoni forzata, minkejja li hija kienet taf li l-bejjiegħa kienet f’diffikultà li tħallas u li, konsegwentement, id-dejn fiskali dovut ma setax jiġi eżegwit fl-intier tiegħu.

39.

Skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, għandhom jiġu ssodisfatti żewġ kundizzjonijiet sabiex tiġi stabbilita l-eżistenza ta’ abbuż ta’ dritt. Minn naħa, it-tranżazzjonijiet inkwistjoni għandu jkollhom bħala riżultat, vantaġġ fiskali li l-għoti tiegħu jmur kontra l-għan imfittex mid-Direttiva dwar il-VAT u, min-naħa l-oħra, minn numru ta’ elementi oġġettivi għandu jirriżulta li l-għan imfittex mit-tranżazzjonijiet inkwistjoni huwa l-uniku jew il-parti essenzjali ( 20 ) ta’ dan il-vantaġġ fiskali ( 21 ).

40.

F’dan il-każ, huwa biss it-tnaqqis tal-VAT tal-input tar-rikorrenti li jista’ jikkostitwixxi “vantaġġ” jekk il-bejjiegħa insolventi kienet responsabbli għall-ħlas tad-dejn fiskali. Il-formulazzjoni stess tad-Direttiva dwar il-VAT tipprekludi b’mod ċar li l-vantaġġ fiskali jkun kuntrarju għall-għan imfittex mid-Direttiva dwar il-VAT. Dan huwa dak li jirriżulta b’mod partikolari mill-Artikolu 199(1)(g) tad-Direttiva dwar il-VAT, li jippermetti lill-Istati Membri jipprevedu awtolikwidazzjoni tad-dejn fiskali fil-każ ta’ bejgħ forzat ta’ beni immobbli lid-destinatarju tas-servizz. Fil-fatt, minn din l-għażla leġiżlattiva jistgħu jiġu dedotti tliet dikjarazzjonijiet.

41.

Fl-ewwel lok, kuntrarjament għall-amministrazzjoni fiskali fil-Litwanja, il-leġiżlatur tal-Unjoni jqis li l-akkwist ta’ beni mingħand impriża li l-assi tagħha huma s-suġġett ta’ bejgħ forzat (jiġifieri impriża f’diffikultà finanzjarja), ma jikkostitwixxix abbuż ta’ dritt. Fil-każ kuntrarju, il-leġiżlatur tal-Unjoni ma joffrix lill-Istati Membri din il-possibbiltà ta’ awtolikwidazzjoni.

42.

Fit-tieni lok, il-leġiżlatur tal-Unjoni identifika l-problema li t-Teżor kellu diffikultajiet sabiex jiddetermina u jirkupra d-dejn fiskali ta’ persuna taxxabbli li fil-konfront tagħha nfetħet proċedura ta’ bejgħ forzat. Din hija r-raġuni għaliex hija prevista awtolikwidazzjoni fiskali fakultattiva. Ma hemmx lakuna leġiżlattiva li tmur kontra l-liġi li toħloq riskju partikolari ta’ insolvenza għat-Teżor.

43.

Fit-tielet lok, il-leġiżlatur tal-Unjoni ppreveda l-possibbiltà ta’ awtolikwidazzjoni biss għall-bejgħ forzat ta’ proprjetajiet immobbli. Minn dan isegwi, a contrario, li, għal beni oħra akkwistati fil-kuntest ta’ bejgħ forzat, tibqa’ s-sistema normali (obbligu fiskali tal-fornitur). Madankollu, għalkemm il-leġiżlatur tal-Unjoni jqis li l-konvenut għall-eżekuzzjoni jibqa’ l-persuna taxxabbli fil-kuntest ta’ bejgħ forzat, l-akkwist ta’ beni fil-kuntest ta’ bejgħ forzat mingħand impriża (fil-prinċipju insolventi) bilkemm jista’ jikkostitwixxi abbuż ta’ dritt. Dan huwa enfasizzat ukoll mill-Kummissjoni.

44.

L-istess japplika fil-każ meta x-xerrej ta’ beni fil-kuntest ta’ bejgħ forzat, ikun jaf pożittivament li l-konvenut għall-eżekuzzjoni (jiġifieri l-fornitur) ikollu tant dejn eċċessiv, sal-punt li ma jkunx jista’ jonora d-dejn fiskali tiegħu. Li tiġi aċċettata l-eżistenza ta’ abbuż ta’ dritt f’dan il-każ ikun jammonta għal ksur tal-volontà tal-leġiżlatur.

45.

Din il-konklużjoni ma hijiex invalidata mid-dikjarazzjonijiet reċenti magħmula mill-Qorti tal-Ġustizzja fil-kawża ALTI ( 22 ). F’din is-sentenza, il-Qorti tal-Ġustizzja kkunsidrat, fil-motivi tad-deċiżjoni tagħha, li “parti kontraenti, li hija meqjusa li, minħabba l-parteċipazzjoni volontarja tagħha f’abbuż fil-qasam tal-VAT, kienet issieħbet sa mill-bidu mal-intenzjoni illegali ta’ din il-persuna responsabbli għall-ħlas tat-taxxa li ma tħallasx l-imsemmija taxxa, li tagħmel tajjeb għall-effetti marbuta mad-dewmien fil-ħlas ta’ din it-taxxa, li għalih hija wkoll parzjalment responsabbli, jidher li huwa kemm proporzjonat u kemm konformi mal-prinċipju ta’ ċertezza legali”.

46.

Madankollu, minn naħa, din kienet tikkonċerna “biss” il-kwistjoni tal-portata tar-responsabbiltà li tirriżulta mill-Artikolu 205 tad-Direttiva dwar il-VAT, li ma hijiex inkwistjoni f’dan il-każ. Min-naħa l-oħra, fil-każ ta’ impriża f’diffikultà ta’ ħlas, ftit li xejn tista’ tkun kwistjoni ta’ “intenzjoni illegali […] li ma tħallasx l-imsemmija taxxa”. Bl-istess mod, ma jistax jitqies li hemm “abbuż fil-qasam tal-VAT” meta jitwettqu biss atti ġuridiċi ma’ operaturi f’diffikultà ta’ ħlas. Dan japplika iktar u iktar meta, bħal f’dan il-każ, l-akkwist iseħħ fil-kuntest jew fil-kuntest ta’ proċedura ta’ bejgħ forzat organizzata mill-Istat.

47.

Jekk wieħed jibbaża r-raġunament tal-Qorti tal-Ġustizzja fil-kawża ALTI, ir-raġuni wara l-proċedura ta’ bejgħ forzat issir assurda. Il-likwidazzjoni tal-assi ta’ konvenut fl-eżekuzzjoni ta’ impriża hija possibbli de facto biss fir-rigward ta’ persuni privati (u tal-impriżi li ma jwettqux tranżazzjonijiet li jagħtu dritt għal tnaqqis tal-VAT tal-input), peress li dawn tal-aħħar ma jistgħux isofru minn tnaqqis tal-VAT tal-input. Dan jirrestrinġi b’mod kunsiderevoli ċ-ċirku tax-xerrejja potenzjali u għalhekk imur kontra l-għan tal-proċedura ta’ bejgħ forzat. Madankollu, dan jikkonsisti fi sfruttament tal-assi bl-aħjar mod sabiex jissodisfaw kemm jista’ jkun il-kredituri.

48.

Barra minn hekk, il-Qorti tal-Ġustizzja teżiġi, sabiex ikun hemm abbuż, tranżazzjonijiet li ma għandhom ebda ġustifikazzjoni ekonomika u kummerċjali, li twettqu biss pro forma jew b’mod artifiċjali u li l-għan prinċipali tagħhom huwa li jinkiseb vantaġġ indebitu ( 23 ). L-aċċettazzjoni ta’ offerta prevista mill-proċedura nazzjonali ta’ bejgħ forzat ma hijiex artifiċjali.

49.

Barra minn hekk, l-eżistenza ta’ abbuż ma hijiex rilevanti ipso jure. Fil-preżenza ta’ prattika abbużiva fil-qasam tal-VAT, it-tranżazzjonijiet ikkonċernati għandhom jiġu ddefiniti mill-ġdid b’mod li tiġi stabbilita mill-ġdid is-sitwazzjoni li kienet teżisti fl-assenza tat-tranżazzjonijiet li jikkostitwixxu din il-prattika abbużiva ( 24 ).

50.

Madankollu, f’dan il-każ, ma teżistix, għad-destinatarju tas-servizz, alternattiva li huwa kien jevita milli jwettaq abbuż ta’ dritt u li għalhekk jista’ jiġi aċċettat. Huwa ma jistax iħallas il-prezz mingħajr it-taxxa u jħallas huwa stess il-VAT jekk ma jkunx il-persuna responsabbli għall-ħlas tat-taxxa. L-ilment li sar fil-konfront tiegħu li xtara, fid-dawl tal-ħlas tad-djun, il-beni tad-debitur minflok ma akkwista beni simili mingħand terz, li seta’ eventwalment iħallas it-taxxa, ma jistax jiġi serjament ikkunsidrat.

51.

Fl-aħħar nett, l-ammissjoni tal-eżistenza ta’ abbuż f’din il-konfigurazzjoni tkun ekwivalenti għal projbizzjoni ta’ kummerċjalizzazzjoni fir-rigward ta’ ċerti persuni (mhux kriminali), li lanqas ma huwa għall-VAT ħlief is-sanzjoni ta’ aġir kriminali jew is-sanzjoni tal-konoxxenza ta’ aġir kriminali ta’ persuni oħra ( 25 ). Impriża f’diffikultà finanzjarja teżerċita wkoll attività ekonomika (legali) fis-sens tal-Artikolu 9 tad-Direttiva dwar il-VAT, b’tali mod li l-VAT hija dovuta u għandha tkun dovuta fuq fattura (ara l-Artikolu 220 tad-Direttiva dwar il-VAT) b’mod separat (ara l-Artikolu 226(10) tad-Direttiva dwar il-VAT).

52.

Ir-rifjut lid-destinatarju tas-servizz tat-tnaqqis tal-VAT tal-input relatat, għas-sempliċi raġuni li kien jaf li l-kontraenti tiegħu kien f’diffikultà finanzjarja u li kien possibbli li ma jħallasx il-VAT dovuta fuq il-bażi tal-VAT, ineħħi lil dawn il-persuni taxxabbli minn parti kbira mis-suq u b’hekk jikkostitwixxi ostakolu għall-aċċess għas-suq. Dan imur kontra l-idea tal-prinċipju ta’ newtralità, li, bħal-leġiżlazzjoni kollha tal-VAT, ma tiddistingwix bejn impriża li tkun ta’ suċċess jew le, diġà stabbilita jew fil-proċess li toħloq, impriża finanzjarjament b’saħħitha jew b’dejn eċċessiv.

53.

Barra minn hekk, il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja inkwistjoni hawnhekk ( 26 ) ġiet żviluppata fir-rigward tal-vulnerabbiltà partikolari tal-VAT. Madankollu, f’dan il-każ, ma hijiex il-vulnerabbiltà partikolari għall-frodi li, skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, tobbliga lill-impriżi involuti jieħdu miżuri ta’ diliġenza addizzjonali. Għall-kuntrarju, dan jirrigwarda l-attribuzzjoni tar-riskju ta’ insolvenza (bħala VAT) fit-tranżazzjonijiet ma’ impriżi f’diffikultà finanzjarja.

54.

Dan ir-riskju ta’ insolvenza tal-Istat jista’ fi kwalunkwe mument jitnaqqas mil-leġiżlatur tal-Unjoni. Iktar minn għaxar snin ilu, diġà kienu ttieħdu inizjattivi minn ċerti Stati Membri għall-bidla għal sistema ta’ tassazzjoni diretta ta’ tranżazzjonijiet bejn impriżi (awtolikwidazzjoni), iżda dawn ma kinux ġew segwiti mil-leġiżlatur tal-Unjoni ( 27 ). Il-leġiżlatur tal-Unjoni ħa din id-deċiżjoni b’mod deliberat, għaliex l-irkupru indirett frazzjonali tat-taxxa huwa ġġustifikat. Il-Kummissjoni indikat ukoll, fl‑2008, dan li ġej: “Sistema ġeneralizzata tar-reverse charge tkun żgur kunċett ġdid li jista’ joħloq konsegwenzi sew pożittivi sew negattivi” ( 28 ). Dawn il-konsegwenzi negattivi ma jidhrux li ttieħdu inkunsiderazzjoni.

55.

Madankollu, meta l-leġiżlatur tal-Unjoni jirrinunzja għal tali miżuri intiżi għall-ġlieda kontra r-riskji ta’ insolvenza, it-tranżazzjonijiet imwettqa ma’ impriżi f’diffikultà finanzjarja ma jistgħux jiġu kkritikati lill-persuna taxxabbli bħala abbuż ta’ dritt għas-sempliċi raġuni li kellha (jew kienet taf) li r-riskju ta’ insolvenza eżistenti eventwalment ser iseħħ.

56.

Barra minn hekk, xorta jibqa’ l-fatt li l-leġiżlatur tal-Unjoni ta lill-Istati Membri l-għażla tal-proċedura tal-awtolikwidazzjoni. Il-Litwanja setgħet tagħmel użu mill-fakultà prevista fl-Artikolu 199(1)(g) tad-Direttiva dwar il-VAT. F’dan il-każ, ir-rikavat mit-taxxa li jirriżulta mix-xiri ta’ immobbli ma ntilifx u t-tnaqqis tal-VAT tal-input kien ingħata awtomatikament lir-rikorrenti.

57.

L-estensjoni tal-ġurisprudenza msemmija iktar ’il fuq għall-kritika ta’ abbuż ta’ dritt meta jitwettqu tranżazzjonijiet ma’ impriżi f’diffikultà finanzjarja, fil-fehma tiegħi, għalhekk, ma għandhiex tiġi konfuża mad-Direttiva dwar il-VAT.

58.

Għaldaqstant, jekk ir-rifjut li titnaqqas il-VAT tal-input kellu jiġi eskluż minħabba l-assenza ta’ frodi mwettqa mill-fornitur u minħabba l-assenza ta’ abbuż ta’ dritt min-naħa tad-destinatarju tas-servizz, l-Artikolu 273 tad-Direttiva dwar il-VAT jista’, l-iktar l-iktar, jippermetti lill-Istat Membru (f’dan il-każ il-Litwanja) li jirrifjuta t-tnaqqis tal-VAT tal-input.

59.

Dan jippermetti miżuri sabiex jiġi żgurat il-ġbir korrett tat-taxxa u sabiex tiġi evitata evażjoni tat-taxxa. Sa issa ma hemmx evażjoni tat-taxxa. L-istess għall-garanzija tal-ġbir korrett tal-VAT. It-taxxa dovuta mill-fornitur għandha wkoll tinġabar mingħand dan tal-aħħar meta, bħal f’dan il-każ, ma jkunx hemm sitwazzjoni ta’ awtolikwidazzjoni. Għaldaqstant, ir-rifjut ta’ tnaqqis tal-VAT tal-input mingħand id-destinatarju tas-servizz lanqas ma jiggarantixxix il-ġbir korrett tat-taxxa.

60.

Barra minn hekk, il-miżuri bbażati fuq l-imsemmi Artikolu 273 ma għandhomx imorru lil hinn minn dak li huwa neċessarju sabiex jintlaħqu dawn l-għanijiet u ma għandhomx iqiegħdu inkwistjoni n-newtralità tal-VAT ( 29 ). Madankollu, dan ikun il-każ jekk id-destinatarju tas-servizz jibqa’ responsabbli għall-ħlas tal-VAT għas-sempliċi raġuni li kien jaf (jew kellu jkun jaf) bid-diffikultajiet finanzjarji tal-parti kontraenti tiegħu. Fil-fatt, hija mingħajr effett fuq il-punt dwar jekk din tal-aħħar hijiex xorta ser tħallas it-taxxa jew jekk l-amministrazzjoni fiskali hijiex ser tistabbilixxi b’suċċess din it-taxxa u ser teżegwixxiha.

61.

Huwa għalhekk stabbilit li d-Direttiva dwar il-VAT, moqrija flimkien mal-prinċipju ta’ newtralità fiskali, għandha tiġi interpretata fis-sens li tipprekludi prassi tal-awtoritajiet nazzjonali li jirrifjutaw lil persuna taxxabbli d-dritt għal tnaqqis tal-VAT tal-input meta din kienet taf (jew kellha tkun taf), waqt l-akkwist tal-proprjetà immobbli, li, minħabba l-insolvenza tiegħu, il-fornitur ma jħallasx (jew ma jkunx jista’ jħallas) il-VAT dovuta lit-Teżor.

62.

Madankollu, dan ma jfissirx li l-kundizzjonijiet ta’ tnaqqis tal-VAT tal-input previsti fl-Artikolu 168(a) tad-Direttiva dwar il-VAT huma ssodisfatti f’dan il-każ. Anki jekk il-qorti tar-rinviju ma staqsietx dan espressament, preċiżazzjoni dwar dan il-punt tista’ tkun ta’ għajnuna sabiex tingħata risposta utli. Fil-fatt, l-eżistenza tal-kundizzjonijiet tad-dritt għal tnaqqis tal-VAT tal-input hija kundizzjoni loġika tal-kwistjoni tar-rifjut ta’ tnaqqis tal-VAT tal-input magħmula mill-qorti tar-rinviju. Fil-fehma tiegħi, il-kwistjoni dwar jekk il-kundizzjonijiet għal tnaqqis tal-VAT tal-input min-naħa tar-rikorrenti humiex issodisfatti f’dan il-każ, kif tidher li qed tissuġġerixxi l-qorti tar-rinviju, ma hijiex ċara.

63.

It-tnaqqis tal-VAT tal-input għandu l-għan biss li jeħles lid-destinatarju tas-servizz mill-VAT ( 30 ). It-tnaqqis tal-VAT tal-input għalhekk jippermetti biss, bħala prinċipju, li jitnaqqsu l-ammonti effettivament imħallsa mill-persuna taxxabbli lill-fornituri tagħha stess (jew, fil-kuntest tal-awtolikwidazzjoni, lit-Teżor) bħala VAT relatata mat-tranżazzjoni korrispondenti ( 31 ). Madankollu, f’dan il-każ, kien hemm biss tpaċija mad-djun eżistenti tar-rikorrenti (bħala destinatarju tas-servizz). Fl-aħħar nett, jekk wieħed jaċċetta li dan jikkostitwixxi piż suffiċjenti tal-VAT, id-dejn ma baqax jeżisti sa fejn jikkorrispondi.

64.

Madankollu, dan l-approċċ huwa f’kunflitt mal-istruttura tad-Direttiva dwar il-VAT u l-funzjoni tal-impriża li tipprovdi servizzi fil-qasam tal-VAT, enfasizzata mill-ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja. Sussegwentement, l-impriża li tipprovdi servizzi (f’dan il-każ il-bejjiegħa) taġixxi “bħala [kollettur] tat-taxxa f’isem l-Istat u fl-interess tat-Teżor” ( 32 ).

65.

Li kieku ir-rikorrenti kienet issodisfat l-obbligu tagħha ta’ kollettur fiskali f’isem l-Istat, u li kieku ħallset lill-bejjiegħa l-prezz muri fil-fattura (EUR 4519 008.26 flimkien mal-VAT li jammonta għal EUR 948 991.74), il-bejjiegħa kienet tkun tista’ tuża dan l-ammont biex ħallset id-dejn tagħha li jammonta għal EUR 4519 008.26. L-ammont ta’ EUR 948 991.74 kellu jintuża mill-bejjiegħa sabiex tħallas id-dejn tal-VAT dovut.

66.

L-istess japplika li kieku l-Litwanja għamlet użu mill-Artikolu 199(1)(g) tad-Direttiva dwar il-VAT u kienet ipprevediet awtolikwidazzjoni lir-rikorrenti. Hawnhekk ukoll, rimbors tad-dejn kien ikun possibbli biss sal-ammont nett (EUR 4519 008.26), sa fejn, f’dan il-każ, ir-rikorrenti kellha tuża l-ammont ta’ EUR 948 991.74 sabiex tħallas lura d-dejn fiskali tagħha stess.

67.

Minn dan isegwi li, fil-kuntest ta’ din it-tranżazzjoni, huma biss id-djun tal-bejjiegħa, sal-ammont nett, li dejjem ġew irrimborsati. Din il-konklużjoni tista’ tiġi emendata jekk il-korrispettiv miftiehem jiġi allokat immedjatament għall-ħlas tad-djun tal-fornitur mad-destinatarju tas-servizz?

68.

Fil-fehma tiegħi le. Il-metodu ta’ ġbir tat-taxxa huwa biss kwistjoni ta’ teknika fiskali, kemm jekk taxxa hija indiretta u l-fornitur huwa l-persuna responsabbli għall-ħlas tat-taxxa, u kemm jekk it-taxxa hija diretta waqt li ssir l-awtolikwidazzjoni tad-dejn fiskali lid-destinatarju tas-servizz. Hija ma tneħħi xejn mill-fatt li huwa biss l-ammont nett li huwa dejjem disponibbli sabiex jitħallsu d-djun tal-fornitur lejn id-destinatarju tas-servizz. Fiż-żewġ każijiet, il-VAT li tirriżulta minn dan hija prevista mill-bidu, kif tenfasizza ġustament il-Litwanja, bħala ħlas lill-Istat. Finalment, hija titħallas biss, f’sistema ta’ taxxa indiretta bħal dik inkwistjoni f’dan il-każ, fuq bażi fiduċjarja lill-fornitur, bħala kollettur tat-taxxi f’isem l-Istat.

69.

Jekk wieħed jibbaża ruħu fuq din l-idea tal-fiduċjarju, it-tnaqqis tal-VAT tal-input ma jistax jiġi previst fir-rigward tar-rikorrenti ħlief jekk, minbarra l-ammont (nett) previst għar-rimbors tad-dejn, il-VAT relatata tkun tħallset lill-fornitur. Huwa biss f’dan il-każ li l-VAT hija imposta fuq id-destinatarju tas-servizz. Madankollu, jeżisti wkoll tnaqqis tal-VAT tal-input meta d-destinatarju tas-servizz ikkunsidra jew kellu jikkunsidra li dan l-ammont ma huwiex użat mill-fornitur sabiex iħallas id-dejn tal-VAT, iżda, pereżempju, għar-rimbors tad-dejn. Fil-fatt, anki f’dan il-każ, it-tnaqqis tal-VAT tal-input ma jistax jiġi rrifjutat lid-destinatarju tas-servizz, la għal raġunijiet ta’ abbuż, u lanqas ta’ għarfien ta’ frodi jew ta’ natura oħra.

70.

Konsegwentement, nipproponi lill-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi kif ġej għad-domanda preliminari magħmula mil-Lietuvos vyriausiasis administracinis teismas (il-Qorti Amministrattiva Suprema tal-Litwanja):