SENTENZA TAL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (Is-Sitt Awla)
20 ta’ Diċembru 2017 ( *1 )
“Rinviju għal deċiżjoni preliminari – Assigurazzjoni obbligatorja għar-responsabbiltà ċivili li tirriżulta mill-użu ta’ vetturi bil-mutur – Direttiva 2009/103/KE – L-ewwel paragrafu tal-Artikolu 3 – Kunċett ta’ ‘użu ta’ vetturi’ – Leġiżlazzjoni nazzjonali li teskludi s-sewqan ta’ vetturi bil-mutur f’toroq u f’terreni li ma humiex “adattati għall-użu ta’ vetturi bil-mutur”, bl-eċċezzjoni ta’ dawk li, minkejja li ma humiex adattati, madankollu ‘jintużaw ta’ spiss’”)
Fil-Kawża C-334/16,
li għandha bħala suġġett talba għal deċiżjoni preliminari skont l-Artikolu 267 TFUE, imressqa mill-Audiencia Provincial de Albacete (il-Qorti Provinċjali ta’ Albacete, Spanja), permezz ta’ deċiżjoni tat-23 ta’ Mejju 2016, li waslet fil-Qorti tal-Ġustizzja fil-15 ta’ Ġunju 2016, fil-proċedura
José Luis Núñez Torreiro
vs
AIG Europe Limited, Sucursal en España, preċedentement Chartis Europe Limited, Sucursal en España,
Unión Española de Entidades Aseguradoras y Reaseguradoras (Unespa),
IL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (Is-Sitt Awla),
komposta minn C. G. Fernlund, President tal-Awla, A. Arabadjiev (Relatur) u E. Regan, Imħallfin,
Avukat Ġenerali: Y. Bot,
Reġistratur: L. Carrasco Marco, Amministratur,
wara li rat il-proċedura bil-miktub u wara s-seduta tal-5 ta’ April 2017,
wara li kkunsidrat l-osservazzjonijiet ippreżentati:
– |
għal AIG Europe Limited, Sucursal en España u Unión Española de Entidades Aseguradoras y Reaseguradoras (Unespa), minn J. Marín López, abogado, |
– |
għall-Gvern Spanjol, minn V. Ester Casas, bħala aġent, |
– |
għall-Gvern Ġermaniż, minn T. Henze u J. Mentgen, bħala aġenti, |
– |
għall-Irlanda, minn A. Joyce, kif ukoll minn L. Williams u G. Hodge, bħala aġenti, assistiti minn G. Gilmore, barrister, |
– |
għar-Renju Unit tal-Gran Brittanja u l-Irlanda ta’ Fuq, minn J. Kraehling, bħala aġent, assistita minn A. Bates, barrister, |
– |
għall-Kummissjoni Ewropea, minn J. Rius u K.-P. Wojcik, bħala aġenti, |
wara li semgħet il-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali, ippreżentati fis-seduta tal-14 ta’ Ġunju 2017,
tagħti l-preżenti
Sentenza
1 |
It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikoli 3 u 5 tad-Direttiva 2009/103/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-16 ta’ Settembru 2009 dwar l-assigurazzjoni kontra responsabbiltà ċivili fir-rigward tal-użu ta’ vetturi bil-mutur u l-infurzar tal-obbligu ta’ assigurazzjoni kontra din ir-responsabbiltà (ĠU 2009 L 263, p. 11). |
2 |
Din it-talba ġiet ippreżentata fil-kuntest ta’ tilwima bejn José Luis Núñez Torreiro u AIG Europe Limited, Sucursal en España, preċedentement Chartis Europe Limited, Sucursal en España (iktar ’il quddiem “AIG”) u l-Unión Española de Entidades Aseguradoras y Reaseguradoras (Unespa) (l-Assoċjazzjoni Spanjola tal-Kumpanniji tal-Assigurazzjoni) dwar il-ħlas ta’ kumpens skont assigurazzjoni obbligatorja għar-responsabbiltà ċivili li tirriżulta mill-użu ta’ vetturi bil-mutur (iktar ’il quddiem l-“assigurazzjoni obbligatorja”) wara inċident li seħħ f’terren ta’ prattika militari. |
Il-kuntest ġuridiku
Id-dritt tal-Unjoni
3 |
Il-premessi 1, 2 u 20 tad-Direttiva 2009/103 jipprovdu:
[…]
|
4 |
Skont l-Artikolu 1 ta’ din id-direttiva: “Għall-finijiet ta’ din id-Direttiva:
[…]” |
5 |
L-Artikolu 3 tal-imsemmija direttiva jipprovdi: “Kull Stat Membru għandu, soġġett għall-Artikolu 5, jieħu l-miżuri kollha xierqa biex jassigura li r-responsabbiltà ċivili fir-rigward tal-użu ta’ vetturi normalment ibbażati fit-territorju tiegħu tkun koperta minn assigurazzjoni. Il-ħsara koperta u t-termini u l-kondizzjonijiet tal-kopertura għandhom ikunu determinati fuq il-bażi tal-miżuri msemmijin fl-ewwel paragrafu. […] L-assigurazzjoni msemmija fl-ewwel paragrafu għandha tkopri b’mod obbligatorju kemm il-ħsara lill-proprjetà kif ukoll id-danni personali.” |
6 |
L-Artikolu 5 ta’ din l-istess direttiva jipprovdi: “1. Stat Membru jista’ jaġixxi b’deroga tal-Artikolu 3 fir-rigward ta’ ċerti persuni fiżiċi jew ġuridiċi, pubbliċi jew privati; il-lista ta’ dawn il-persuni għandha titfassal mill-Istat konċernat u tiġi komunikata lill-Istati Membri l-oħra u lill-Kummissjoni. […] 2. Stat Membru jista’ jaġixxi b’deroga tal-Artikolu 3 fir-rigward ta’ ċerti tipi ta’ vetturi jew ċerti vetturi li jkollhom pjanċa speċjali; il-lista tagħhom għandha titfassal mill-Istat ikkonċernat u tiġi komunikata lill Istati Membri l-oħra u lill-Kummissjoni. […]” |
7 |
L-Artikolu 29 tad-Direttiva 2009/103 huwa fformulat kif ġej: “Id-Direttivi [72/166], [84/5], [90/232], [2000/26] u [2005/14] […] huma mħassrin […]. Referenzi għad-Direttiva mħassra għandhom jinftiehmu bħala referenzi għal din id-Direttiva u għandhom jinqraw skont it-tabella ta’ korrelazzjoni fl-Anness II.” |
Id-dritt Spanjol
8 |
L-Artikolu 1 tal-Ley sobre responsabilidad civil y seguro en la circulación de vehículos a motor (il-Liġi dwar ir-Responsabbiltà Ċivili u l-Assigurazzjoni ta’ Vetturi bil-Mutur), ikkodifikata permezz tar-Real Decreto Legislativo 8/2004 (id-Digriet-Liġi Irjali Nru 8/2004) tad-29 ta’ Ottubru 2004 (BOE Nru 267, tal-5 ta’ Novembru 2004, p. 3662) (iktar ’il quddiem il-“Liġi dwar ir-Responsabbiltà Ċivili u l-Assigurazzjoni ta’ Vetturi bil-Mutur”), tipprevedi: “1. Is-sewwieq ta’ vetturi bil-mutur huwa responsabbli, minħabba r-riskju involut fis-sewqan ta’ tali vetturi, għad-dannu kkawżat lil persuni jew lil beni bl-użu tagħhom. […] 6. Il-kunċetti ta’ “vetturi bil-mutur” u ta’ “fatt marbut mal-użu ta’ vettura” għall-finijiet ta’ din il-liġi huma ddefiniti permezz ta’ regolamenti. Fi kwalunkwe każ, ma għandhomx jitqiesu bħala fatti marbuta mal-użu ta’ vettura l-fatti li jirriżultaw mill-użu ta’ vettura bil-mutur għall-finijiet ta’ twettiq ta’ ksur intenzjonat kontra persuni u beni.” |
9 |
L-Artikolu 7(1) tal-Liġi dwar ir-Responsabbiltà Ċivili u l-Assigurazzjoni ta’ Vetturi bil-Mutur jipprovdi: “L-assiguratur, fil-kuntest tal-assigurazzjoni obbligatorja u taħt l-iskema tagħha, għandu jħallas lill-vittma d-danni subiti mill-persuna tagħha u mill-beni tagħha, kif ukoll l-ispejjeż u danni oħra li għalihom għandha dritt skont id-dritt applikabbli. Huwa eżentat minn dan l-obbligu biss jekk jipproduċi prova li l-fatt ma jagħtix lok għal responsabbiltà ċivili skont l-Artikolu 1 ta’ din il-liġi. […]” |
10 |
L-Artikolu 2 tar-Real Decreto 1507/2008 por el que se aprueba el reglamento del seguro obligatorio de responsabilidad civil en la circulación de vehículos a motor (id-Digriet Irjali 1507/2008 dwar l-Assigurazzjoni Obbligatorja għar-Responsabbiltà Ċivili għall-Użu tal-Vetturi bil-Mutur), tat-12 ta’ Settembru 2008 (BOE Nru 222, tat-13 ta’ Settembru 2008, p. 37487) (iktar ’il quddiem ir-“Regolament dwar l-Assigurazzjoni Obbligatorja”), huwa fformulat kif ġej: “1. Għall-finijiet tar-responsabbiltà ċivili marbuta mal-użu ta’ vetturi bil-mutur u tal-kopertura tal-assigurazzjoni obbligatorja rregolata minn dan ir-regolament, jitqiesu bħala fatti marbuta mal-użu ta’ vettura l-fatti li jirriżultaw mir-riskju involut fis-sewqan tal-vetturi bil-mutur imsemmija fl-artikolu preċedenti, kemm fil-garaxxijiet u parkeġġi kif ukoll f’toroq u f’terreni pubbliċi u privati adattati għat-traffiku, urbani u interurbani, kif ukoll f’toroq u f’terreni li, mingħajr ma huma adattati għal dan il-għan, jintużaw ta’ spiss. […]” |
Il-kawża prinċipali u d-domandi preliminari
11 |
Fit-28 ta’ Ġunju 2012, J. L. Núñez Torreiro, uffiċjal tal-armata Spanjola, ipparteċipa f’eżerċizzji militari bil-lejl fuq terren ta’ prattika militari f’Chinchilla, (Spanja), meta l-vettura bir-roti off-road militari “Aníbal” (iktar ’il quddiem il-“vettura inkwistjoni”), assigurata minn AIG abbażi ta’ assigurazzjoni obbligatorja, li fiha huwa kien passiġġier, inqalbet, u kkawżatlu diversi ġrieħi. Din il-vettura ma kinitx qiegħda tinsaq f’żona għall-vetturi bir-roti, iżda f’żona għall-vetturi bil-katina. |
12 |
Abbażi tal-Artikolu 7 tal-Liġi dwar ir-Responsabbiltà Ċivili u l-Assigurazzjoni ta’ Vetturi bil-Mutur, J. L. Núñez Torreiro talab lil AIG tikkumpensah is-somma ta’ EUR 15 300.56 bħala dannu li huwa kien ġarrab minħabba dan l-inċident. |
13 |
AIG, filwaqt li bbażat ruħha fuq l-Artikolu 1(6) tal-Liġi dwar ir-Responsabbiltà Ċivili u l-Assigurazzjoni ta’ Vetturi bil-Mutur, moqri flimkien mal-Artikolu 2 tar-Regolament dwar l-Assigurazzjoni Obbligatorja, irrifjutat li tħallsu din is-somma, abbażi tal-fatt li l-inċident ma kienx jirriżulta minn “att marbut mal-użu ta’ vettura”, peress li kien seħħ waqt li l-vettura inkwistjoni kienet qiegħda tintuża fuq terren ta’ prattika militari, li l-aċċess għalih għal kull tip ta’ vetturi mhux militari kien limitat. Fil-fatt, din il-kumpannija tal-assigurazzjoni qieset li dan it-terren ma kienx “adattat għall-użu ta’ vetturi bil-mutur” u, barra minn hekk, ma kienx “jintuża ta’ spiss” fis-sens tal-Artikolu 2 ta’ dan ir-regolament. |
14 |
J. L. Núñez Torreiro ppreżenta rikors kontra AIG quddiem il-Juzgado de Primera Instancia n. 1 de Albacete (il-Qorti tal-Ewwel Istanza Nru 1 ta’ Albacete, Spanja). Permezz ta’ sentenza tat-3 ta’ Novembru 2015, dan ċaħad ir-rikors tal-persuna kkonċernata peress li l-grieħi ta’ dan tal-aħħar ma kinux jirriżultaw minn “att marbut mal-użu ta’ vettura”, peress li l-vettura li kien jinsab fiha kienet qiegħda tinsaq fuq terren li la kien adattat għall-użu ta’ vetturi tal-mutur u lanqas kien jintuża ta’ spiss. |
15 |
J. L. Núñez Torreiro appella minn din is-sentenza quddiem il-qorti tar-rinviju, l-Audiencia Provincial de Albacete (il-Qorti Provinċjali ta’ Albacete, Spanja), billi sostna li l-Artikolu 1(6) tal-Liġi dwar ir-Responsabbiltà Ċivili u l-Assigurazzjoni ta’ Vetturi bil-Mutur, moqri flimkien mal-Artikolu 2 tar-Regolament dwar l-Assigurazzjoni Obbligatorja, kellu jiġi interpretat b’mod restrittiv, konformement mas-sentenza tal-4 ta’ Settembru 2014, Vnuk (C-162/13, EU:C:2014:2146), li fiha l-Qorti tal-Ġustizzja kkonstatat li r-responsabbiltà tal-assiguratur ma tistax tiġi eskluża jekk l-użu tal-vettura jkun konformi mal-funzjoni normali tagħha. |
16 |
Il-qorti tar-rinviju għandha dubji dwar il-kompatibbiltà tal-Artikolu 1(6) u tal-Artikolu 7(1) tal-Liġi dwar ir-Responsabbiltà Ċivili u l-Assigurazzjoni ta’ Vetturi bil-Mutur, moqrija flimkien mal-Artikolu 2 tar-Regolament dwar l-Assigurazzjoni Obbligatorja u mal-Artikolu 3 tad-Direttiva 2009/103, peress li dawn id-dispożizzjonijiet tad-dritt nazzjonali għandhom bħala effett li, f’ċerti numru ta’ sitwazzjonijiet, bħal dawk li huma s-suġġett tal-kawża quddiemha, ir-responsabbiltà marbuta mal-użu ta’ vetturi bil-mutur ma tistax tkun obbligatorjament koperta b’assigurazzjoni. Il-qorti tar-rinviju tqis li l-uniċi eċċezzjonijiet għal dan l-obbligu huma dawk stabbiliti fl-Artikolu 5 ta’ din id-direttiva. Barra minn hekk, din il-qorti tirrileva li, fis-sentenza tal-4 ta’ Settembru 2014, Vnuk (C-162/13, EU:C:2014:2146), il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet, b’mod partikolari, li l-kunċett ta’ “użu ta’ vetturi” ma għandux jitħalla għall-evalwazzjoni ta’ kull Stat Membru. |
17 |
Skont il-qorti tar-rinviju, minn dan isegwi li l-Istati Membri ma jistgħux jipprevedu derogi mill-obbligu ta’ assigurazzjoni tar-responsabbiltà ċivili fir-rigward tal-użu ta’ vetturi bil-mutur jew mill-kunċett ta’ “użu ta’ vetturi” ħlief fil-kuntest tal-Artikolu 5 tad-Direttiva 2009/103 jew fejn l-użu tal-vettura kkonċernata ma jkunx konsistenti mal-funzjoni normali tal-vettura. Għaldaqstant, l-eċċezzjonijiet għall-kunċett ta’ “att marbut mal-użu ta’ vettura” li jirriżultaw mir-restrizzjoni, skont l-Artikolu 2(1), ta’ tali użu għall-użu li jseħħ fuq terren “adattat għall-użu ta’ vetturi bil-mutur” jew li “mingħajr ma [ġie adattat] għal dan il-għan, [jintuża] ta’ spiss”, huma inkompatibbli mad-dritt tal-Unjoni. Dan jgħodd ukoll għall-Artikolu 2(2) u (3) ta’ dan ir-regolament, li jipprevedi eċċezzjoni għall-obbligu ta’ assigurazzjoni tar-responsabbiltà ċivili li tirriżulta mill-użu ta’ vetturi bil-mutur fir-rigward tal-użu tagħhom f’avvenimenti sportivi, f’portijiet u f’ajruporti, kif ukoll bħala vetturi bil-mutur użati għal attivitajiet industrijali jew agrikoli jew sabiex jitwettqu reati intenzjonati. |
18 |
F’dawn iċ-ċirkustanzi, l-Audiencia Provincial de Albacete (il-Qorti Provinċjali ta’ Albacete) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari segwenti:
|
Fuq id-domandi preliminari
Fuq l-ewwel u t-tieni domanda
19 |
Permezz tal-ewwel u tat-tieni domanda tagħha, li għandhom jiġu eżaminati flimkien, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-ewwel paragrafu tal-Artikolu 3 tad-Direttiva 2009/103 għandux jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi leġiżlazzjoni nazzjonali, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li tippermetti li jiġu esklużi mill-kopertura tal-assigurazzjoni obbligatorja d-danni mġarrba waqt l-użu ta’ vetturi bil-mutur f’toroq u f’terreni li ma humiex “adattati għall-użu ta’ vetturi bil-mutur”, bl-eċċezzjoni ta’ dawk li, minkejja li ma humiex adattati għal dan il-għan, madankollu jintużaw ta’ spiss. |
20 |
Dawn id-domandi huma bbażati, fil-każ inkwistjoni, fuq il-premessa li, skont il-leġiżlazzjoni Spanjola, jistgħu jiġu esklużi mill-kopertura tal-assigurazzjoni obbligatorja, danni li jirriżultaw mill-użu ta’ vettura bil-mutur fuq terren ta’ prattika militari, bħal dak inkwistjoni fil-kawża prinċipali, peress li dan jikkostitwixxi terren inadattat għall-użu ta’ vetturi bil-mutur li, barra minn hekk, ma “jintużax ta’ spiss” fis-sens tal-Artikolu 2(1) tar-Regolament dwar l-Assigurazzjoni Obbligatorja. |
21 |
F’dan ir-rigward, l-ewwel paragrafu tal-Artikolu 3 tad-Direttiva 2009/103 jipprevedi li kull Stat Membru għandu, bla ħsara għall-Artikolu 5 ta’ din id-direttiva, jieħu l-miżuri kollha xierqa sabiex jiżgura li r responsabbiltà ċivili fir-rigward tal-użu ta’ vetturi normalment ibbażati fit-territorju tiegħu tkun koperta minn assigurazzjoni. |
22 |
Preliminarjament, għandu jiġi rrilevat li vettura bir-roti off-road militari tat-tip “Aníbal”, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, taqa’ taħt il-kunċett ta’ “vettura” imsemmi fl-Artikolu 1(1) tad-Direttiva 2009/103, peress li tikkostitwixxi “vettura bil-mutur intiża għal vjaġġi fuq l-art u mmexxija minn qawwa mekkanika, imma li ma timxix fuq il-linji”. Barra minn hekk, huwa paċifiku li din il-vettura normalment hija bbażata fit-territorju ta’ Stat Membru u ma hija affettwata b’ebda deroga adottata skont l-Artikolu 5 ta’ din id-direttiva. |
23 |
Sabiex tingħata risposta utli għad-domandi magħmula, hemm lok li jiġi ddeterminat jekk ċirkustanzi bħal dawk inkwistjoni fil-kawża prinċipali jaqgħux taħt il-kunċett ta’ “użu ta’ vetturi bil-mutur” fis-sens tal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 3 tal-imsemmija direttiva. |
24 |
Għandu jitfakkar, għal dan il-għan, li l-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li dan il-kunċett stess, fis-sens tal-Artikolu 3(1) tad-Direttiva 72/166 (iktar ’il quddiem l-“Ewwel Direttiva”) li l-kontenut tiegħu essenzjalment jikkorrispondi għal dak tal-ewwel u tat-tieni paragrafu tal-Artikolu 3 tad-Direttiva 2009/103, ma jistax jitħalla għall-evalwazzjoni ta’ kull Stat Membru, iżda jikkostitwixxi kunċett awtonomu tad-dritt tal-Unjoni, li skont ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, għandu jiġi interpretat, fid-dawl, b’mod partikolari, tal-kuntest ta’ din id-dispożizzjoni u tal-għanijiet previsti mil-leġiżlazzjoni li jagħmel parti minnha (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tal-4 ta’ Settembru 2014, Vnuk, C-162/13, EU:C:2014:2146, punti 41 u 42, u tat-28 ta’ Novembru 2017, Rodrigues de Andrade, C-514/16, EU:C:2017:908, punt 31). |
25 |
F’dan ir-rigward, kif tindika l-premessa 1 tad-Direttiva 2009/103, din tikkodifika l-Ewwel Direttiva, it-Tieni Direttiva 84/5, it-Tielet Direttiva 90/232, id-Direttiva 2000/26 u d-Direttiva 2005/14. Dawn id-direttivi ddefinixxew, progressivament, l-obbligi tal-Istati Membri fir-rigward tal-assigurazzjoni obbligatorja. Minn naħa, huma kienu intiżi li jiżguraw il-moviment liberu kemm tal-vetturi normalment ibbażati fit-territorju tal-Unjoni kif ukoll ta’ persuni li jivvjaġġaw f’tali vetturi, u min-naħa l-oħra, li jiggarantixxu li l-vittmi tal-inċidenti kkawżati minn dawn il-vetturi jibbenefikaw minn trattament komparabbli, indipendentement mill-post tat-territorju tal-Unjoni jew mill-post fejn seħħ l-inċident (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tat-23 ta’ Ottubru 2012, Marques Almeida, C-300/10, EU:C:2012:656, punt 26; tal-4 ta’ Settembru 2014, Vnuk, C-162/13, EU:C:2014:2146, punt 50, u tat-28 ta’ Novembru 2017, Rodrigues de Andrade, C‑514/16, EU:C:2017:908, punt 32). |
26 |
Mill-premessi 2 u 20 tad-Direttiva 2009/103 jirriżulta essenzjalment li din tippersegwi l-istess għanijiet. |
27 |
Barra minn hekk, mill-evoluzzjoni tal-leġiżlazzjoni tal-Unjoni fil-qasam tal-assigurazzjoni obbligatorja jirriżulta li l-għan ta’ protezzjoni tal-vittmi ta’ inċidenti kkawżati minn vetturi kien kontinwament persegwit u msaħħaħ mil-leġiżlatur tal-Unjoni (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tal-4 ta’ Settembru 2014, Vnuk, C-162/13, EU:C:2014:2146, punti 52 sa 55, kif ukoll tat-28 ta’ Novembru 2017, Rodrigues de Andrade, C-514/16, EU:C:2017:908, punt 33). |
28 |
Mill-kunsiderazzjonijiet preċedenti jirriżulta li l-ewwel paragrafu tal-Artikolu 3 tad-Direttiva 2009/103 għandu jiġi interpretat fis-sens li l-kunċett ta’ “użu ta’ vetturi tal-mutur” li jinsab f’tali direttiva, ma huwiex limitat għal sitwazzjonijiet ta’ użu ta’ vetturi bil-mutur fit-toroq, jiġifieri f’toroq pubbliċi, iżda dan il-kunċett ikopri kull użu ta’ vettura li huwa konformi mal-funzjoni normali ta’ din tal-aħħar (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tal-4 ta’ Settembru 2014, Vnuk, C-162/13, EU:C:2014:2146, punt 59, u tat-28 ta’ Novembru 2017, Rodrigues de Andrade, C‑514/16, EU:C:2017:908, punt 34). |
29 |
F’dan ir-rigward, il-Qorti tal-Ġustizzja speċifikat li, sa fejn il-vetturi bil-mutur imsemmija fl-Artikolu 1(1) tal-Ewwel Direttiva, li l-formulazzjoni tiegħu tikkorrispondi għal dik tal-Artikolu 1(1) tad-Direttiva 2009/103, huma, indipendentement mill-karatteristiċi tagħhom, intiżi li jservu bħala mezz tat-trasport, dan il-kunċett ikopri kwalunkwe użu ta’ vettura bħala mezz tat-trasport (sentenza tat-28 ta’ Novembru 2017, Rodrigues de Andrade, C-514/16, EU:C:2017:908, punti 37 u 38). |
30 |
Barra minn hekk, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-portata tal-imsemmi kunċett ma tiddependix mill-karatteristiċi tat-terren li fuqu tintuża l-vettura bil-mutur (sentenza tat-28 ta’ Novembru 2017, Rodrigues de Andrade, C-514/16, EU:C:2017:908, punt 35). |
31 |
Barra minn hekk, ebda dispożizzjoni tad-Direttiva 2009/103 ma tillimita l-portata tal-obbligu tal-assigurazzjoni, u tal-protezzjoni li dan l-obbligu huwa intiż li jagħti lil vittmi ta’ inċidenti kkawżati minn vetturi bil-mutur, fil-każ ta’ użu ta’ tali vetturi f’ċerti terreni jew f’ċerti toroq (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat-28 ta’ Novembru 2017, Rodrigues de Andrade, C-514/16, EU:C:2017:908, punt 36). |
32 |
Fil-każ inkwistjoni, huwa paċifiku li l-vettura inkwistjoni, fil-mument li nqalbet, kienet qiegħda tintuża minn J. L. Núñez Torreiro bħala mezz tat-trasport. |
33 |
Għaldaqstant, tali użu jaqa’ taħt il-kunċett ta’ “użu ta’ vetturi bil-mutur” fis-sens tal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 3 tad-Direttiva 2009/103. |
34 |
Il-fatt li, kif jirriżulta mid-deċiżjoni tar-rinviju, meta nqalbet il-vettura inkwistjoni kienet qiegħda tintuża fuq terren ta’ prattika militari li l-aċċess għalih kien ipprojbit għal kull vettura mhux militari u f’żona ta’ dan it-terren mhux adattata għall-użu ta’ vetturi bir-roti, ma hijiex ta’ natura li taffettwa din il-konklużjoni u, għalhekk, li tillimita l-obbligu ta’ assigurazzjoni li jirriżulta minn din id-dispożizzjoni. |
35 |
Madankollu, l-effett ta’ leġiżlazzjoni bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali huwa li l-estent tal-kopertura tal-assigurazzjoni obbligatorja huwa dipendenti fuq il-karatteristiċi tat-terren li fuqu tintuża l-vettura bil-mutur. Fil-fatt, din il-leġiżlazzjoni tippermetti li tiġi limitata l-portata tal-obbligu ġenerali ta’ assigurazzjoni li l-Istati Membri huma marbuta jistabbilixxu, fid-dritt nazzjonali, skont l-ewwel paragrafu tal-Artikolu 3 tad-Direttiva 2009/103 u għalhekk, il-protezzjoni li dan l-obbligu jestendi lill-vittmi ta’ inċidenti kkawżati minn vetturi bil-mutur, fil-każ tal-użu ta’ tali vetturi f’ċerti terreni jew f’ċerti toroq. |
36 |
Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, ir-risposta li għandha tingħata għall-ewwel u għat-tieni domanda għandha tkun li l-ewwel paragrafu tal-Artikolu 3 tad-Direttiva 2009/103 għandu jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi leġiżlazzjoni nazzjonali, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li tippermetti l-esklużjoni mill-kopertura ta’ assigurazzjoni obbligatorja ta’ danni li jirriżultaw mis-sewqan ta’ vetturi bil-mutur f’toroq jew f’terreni li ma humiex “adattati għall-użu ta’ vetturi bil-mutur”, bl-eċċezzjoni ta’ dawk li, minkejja li ma humiex adattati għal dan il-għan, madankollu “jintużaw ta’ spiss”. |
Fuq it-tielet domanda
37 |
Permezz tat-tielet domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju essenzjalment tistaqsi jekk l-ewwel paragrafu tal-Artikolu 3 tad-Direttiva 2009/103 għandux jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi leġiżlazzjoni nazzjonali, bħall-Artikolu 1(6) u l-Artikolu 7(1) tal-Liġi dwar ir-Responsabbiltà Ċivili u l-Assigurazzjoni ta’ Vetturi bil-Mutur, moqrija flimkien mal-Artikolu 2(2) u (3) tar-Regolament dwar l-Assigurazzjoni Obbligatorja, li jeskludi mill-kopertura tal-assigurazzjoni obbligatorja d-danni li jirriżultaw mill-użu ta’ vetturi fil-kuntest ta’ attivitajiet sportivi, industrijali jew agrikoli, f’portijiet u f’ajruporti, kif ukoll fil-kuntest tat-twettiq ta’ reat intenzjonat. |
38 |
F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li, skont ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, id-domandi dwar l-interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni magħmula mill-qorti nazzjonali fil-kuntest regolamentarju u fattwali li hija r-responsabbiltà tagħha li tiddefinixxi, u li ma huwiex il-kompitu tal-Qorti tal-Ġustizzja li tivverifika l-eżattezza tiegħu, jibbenefikaw minn preżunzjoni ta’ rilevanza. Il-Qorti tal-Ġustizzja tista’ biss tirrifjuta li tiddeċiedi fuq talba għal deċiżjoni preliminari mressqa minn qorti nazzjonali jekk ikun jidher b’mod manifest li l-interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni mitluba ma għandha ebda relazzjoni mar-realtà jew mas-suġġett tal-kawża prinċipali, meta l-problema tkun ta’ natura ipotetika jew meta l-Qorti tal-Ġustizzja ma jkollhiex il-punti ta’ fatt u ta’ liġi neċessarji sabiex tirrispondi b’mod utli għad-domandi li jkunu sarulha (sentenza tal-20 ta’ Lulju 2017, Piscarreta Ricardo, C-416/16, EU:C:2017:574, punt 56 u l-ġurisprudenza ċċitata). |
39 |
Fil-każ inkwistjoni, mid-deċiżjoni tar-rinviju jirriżulta li d-dannu mġarrab minn J. L. Núñez Torreiro jirriżulta minn inċident li jimplika vettura bir-roti militari tat-tip “Aníbal” li kienet qiegħda tintuża f’żona ta’ terren ta’ prattika militari, adattata għal vetturi bil-katina. Għaldaqstant, il-kawża prinċipali ma tikkonċernax l-użu ta’ din il-vettura fil-kuntest ta’ attivitajiet sportivi, industrijali jew agrikoli, f’portijiet jew f’ajruporti, jew fil-kuntest tat-twettiq ta’ reat intenzjonat. |
40 |
F’dawn iċ-ċirkustanzi, jidher b’mod manifest li l-interpretazzjoni tal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 3 tad-Direttiva 2009/103, mitluba fil-kuntest tat-tielet domanda, ma għandha ebda rabta mar-realtà jew mas-suġġett tal-kawża prinċipali u għalhekk, din id-domanda hija inammissibbli. |
Fuq l-ispejjeż
41 |
Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija din il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, minbarra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura. |
Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (Is-Sitt Awla) taqta’ u tiddeċiedi: |
L-ewwel paragrafu tal-Artikolu 3 tad-Direttiva 2009/103/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-16 ta’ Settembru 2009 dwar l-assigurazzjoni kontra responsabbiltà ċivili fir-rigward tal-użu ta’ vetturi bil-mutur u l-infurzar tal-obbligu ta’ assigurazzjoni kontra din ir-responsabbiltà, għandu jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi leġiżlazzjoni nazzjonali, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li tippermetti l-esklużjoni mill-kopertura ta’ assigurazzjoni obbligatorja ta’ danni li jirriżultaw mis-sewqan ta’ vetturi bil-mutur f’toroq jew f’terreni li ma humiex “adattati għall-użu ta’ vetturi bil-mutur”, bl-eċċezzjoni ta’ dawk li, minkejja li ma humiex adattati għal dan il-għan, madankollu “jintużaw ta’ spiss”. |
Firem |
( *1 ) Lingwa tal-kawża: l-Ispanjol.