1.

Dawn id-domandi għal deċiżjoni preliminari mressqa mill-Bundesverwaltungsgericht joriġinaw minn kawża dwar l-iżvilupp tax-xmara Weser, waħda mill-ikbar xmajjar tal-Ġermanja. Il-kawża li tressqet quddiem il-qorti tar-rinviju hija bejn il-Bund für Umwelt und Naturschutz Deutschland e.V. (Federazzjoni għall-ambjent u l-protezzjoni tan-natura, iktar ’il quddiem il-“BUND”), organizzazzjoni mingħajr skop ta’ lukru, u r-Repubblika Federali tal-Ġermanja, fil-kwalità tagħha ta’ promotur ta’ proġett ta’ tkabbir tal-Weser, intiż għall-passaġġ ta’ vapuri li jġorru kontejners ikbar fil-portijiet ta’ Bremerhaven, Brake u Bremen. Fil-kuntest ta’ din il-kawża, tqajmet il-kwistjoni dwar il-bidliet fiżiċi sostanzjali u dik dwar il-konsegwenzi idrawliċi u morfoloġiċi perikolużi implikati bl-imsemmi proġett għall-ekosistema ta’ Weser.

2.

F’dan il-kuntest, il-Qorti tal-Ġustizzja qiegħda tintalab tiddetermina l-portata tal-kunċetti ta’ “għanijiet ambjentali” u ta’ “deterjorazzjoni” tal-istat ta’ kull korp tal-ilma msemmi fl-Artikolu 4(1)(a)(i) tad-Direttiva 2000/60/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tat-23 ta’ Ottubru 2000, li tistabilixxi qafas għal azzjoni Komunitarja fil-qasam tal-politika tal-ilma (iktar ’il quddiem id-“Direttiva dwar l-ilma” ( 2 )).

3.

L-interpretazzjoni tal-imsemmija kunċetti titlob lill-Qorti tal-Ġustizzja tindirizza diversi sfidi, fosthom dawk prinċipali li huma s-segwenti.

4.

L-ewwel nett, minkejja li d-Direttiva dwar l-ilma kellha l-intenzjoni tistabbilixxi bażi komuni essenzjali sabiex tikkoordina d-diversi testi leġiżlattivi Komunitarji u nazzjonali fis-seħħ, xorta jibqa’ l-fatt li d-Direttiva dwar l-ilma hija att kumpless u partikolarment elaborat li l-fehim tiegħu huwa eċċezzjonalment diffiċli ( 3 ). B’mod partikolari, it-teknika ġuridika li tikkonsisti f’diversi riferimenti għal dispożizzjoni jew oħra u għal atti oħra kif ukoll għat-twaqqif ta’ diversi derogi li l-portata tagħhom ma hijiex identifikabbli b’mod ċar tqajjem diversi diffikultajiet ( 4 ). F’dan ir-rigward, huwa karatteristiku li s-sistema ta’ ġestjoni tal-ilma li tirriżulta mid-Direttiva dwar l-ilma tagħti lok għall-adozzjoni ta’ numru impressjonanti ta’ atti spjegattivi ( 5 ), tal-ħolqien ta’ data speċjalizzata ( 6 ), kif ukoll għal xogħlijiet ta’ riċerka dwar l-ilma fil-kuntest tas-7 programm ta’ riċerka tal-UE ( 7 ).

5.

It-tieni nett, b’rabta mad-diffikultajiet imsemmija iktar ’il fuq, il-kawża tirrileva konfrontazzjoni bejn żewġ viżjonijiet kompletament kontradittorji tad-Direttiva dwar l-ilma. L-ewwel approċċ jista’ jiġi kklassifikat bħala minimalist sa fejn id-Direttiva dwar l-ilma titqies li hija sempliċement strument ta’ planifikazzjoni fuq skala kbira tal-ġestjoni tal-ilmijiet. A contrario, skont approċċ ieħor li naqbel miegħu, id-Direttiva dwar l-ilma tikkorrispondi għal metodoloġija ġdida tal-ġestjoni tal-ilmijiet li jkopru mhux biss il-livell tal-pjanifikazzjoni, iżda wkoll il-livell tal-implementazzjoni tal-għanijiet ambjentali vinkolanti, li tfisser l-adozzjoni ta’ miżuri konkreti intiżi li jiggarantixxu l-istat tajjeb tal-ilmijiet u jevitaw deterjorament tal-istat tal-ilmijiet. Għaldaqstant, ir-risposta għad-domandi magħmula teħtieġ analiżi profonda tat-termini, tal-metodi u tal-parametri purament tekniċi u xjentifiċi li jikkostitwixxu l-bażi tas-sistema li tippermetti li jiġi identifikat l-istat ta’ ilmijiet.

6.

Fl-aħħar nett, għandu jitfakkar li d-Direttiva dwar l-ilma tosserva l-prinċipju ta’ żvilupp sostenibbli li jipprovdi li “l-bżonnijiet tal-ġenerazzjoni attwali għandhom jiġu sodisfatti mingħajr ma tiġi affettwata l-kapaċità ta’ ġenerazzjonijiet futuri li jissodisfaw il-bżonnijiet tagħhom”. Hemm inkwistjoni għan fundamentali tal-Unjoni Ewropea, stabbilit fit-Trattat u li huwa meħtieġ għall-attivitajiet u politiki kollha tal-Unjoni ( 8 ). L-interpretazzjoni tad-Direttiva dwar l-ilma li għandha tikkonforma mad-dritt fundamentali għall-protezzjoni tal-ambjent stabbilit fl-Artikolu 37 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni, teżiġi għalhekk studju ta’ diversi livelli, billi jittieħed inkunsiderazzjoni l-għan aħħari tagħha intiż għall-protezzjoni tal-ilma bħala beni komuni li tirriżulta fiż-żamma, fit-titjib u fil-projbizzjoni tad-deterjorament tal-ambjent akwatiku tal-Unjoni ( 9 ).

7.

Fid-dawl tal-kumplessità tas-sistema stabbilita mid-Direttiva dwar l-ilma, huwa importanti li jiġu ppreżentati dawn il-kunċetti prinċipali.

8.

L-Artikolu 1 tad-Direttiva dwar l-ilma jipprovdi li d-direttiva għandha l-iskop li tistabbilixxi qafas għall-protezzjoni tal-ilmijiet tal-wiċċ interni, ilmijiet temporanji, ilmijiet tal-kosta u ilmijiet ta’ taħt l-art li:

[...]”

9.

Għal dan il-għan, l-ilmijiet kollha koperti mill-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva dwar l-ilma ( 10 ) jaqgħu taħt waħda mill-unitajiet previsti fid-Direttiva dwar l-ilma, jiġifieri baċin tax-xmara, distrett ta’ baċin tax-xmara kif ukoll korp tal-ilma. Il-kunċett ta’ baċin tax-xmara huwa ddefinit fl-Artikolu 2(13) u jirreferi għal żona li fiha l-ilmijiet ġiera kollha jikkonverġu fil-baħar. Il-kunċett ta’ distrett tax-xmara, imsemmi fl-Artikolu 2(15), jikkorrispondi għal żona magħmula minn diversi baċini, u li tikkostitwixxi unità prinċipali għall-finijiet tal-ġestjoni tagħhom.

10.

A contrario, il-kunċett ta’ korp tal-ilma għandu bħala għan l-identifikazzjoni tal-karatteristiċi kollha kif ukoll tal-istat attwali tal-ilmijiet. Għalhekk, skont l-Artikolu 2(10), korp tal-ilma tal-wiċċ ( 11 ) jikkorrispondi għal parti distinta u sinjifikattiva tal-ilmijiet tal-wiċċ bħal lag, ġibjun, ilma kurrenti, xmara jew kanal, parti minn ilma kurrenti, xmara jew kanal, ilma tranżizzjonali jew tul ta’ ilma kostali. Id-Direttiva dwar l-ilma tirreferi wkoll għall-kunċett ta’ korp tal-ilma modifikat ħafna, li jirreferi, skont l-Artikolu 2(9) għal kull korp li minħabba bidliet fiżiċi dovuti għall-attività mill-bniedem jinbidel sostanzjalment fir-rigward tan-natura tiegħu.

11.

Għaldaqstant, il-korpi tal-ilma tal-wiċċ li jinsabu f’distrett tax-xmara għandhom, l-ewwel nett, jaqgħu f’waħda mill-kategoriji (xmajjar, lagi, ilmijiet temporanji jew ilmijiet tal-kosta jew tal-qiegħ ( 12 )). It-tieni nett, għal kull kategorija ta’ ilma tal-wiċċ, isir tqassim tal-korpi tad-distrett imqassma f’tipi, skont iż-żewġ sistemi A jew B, iddefiniti fil-punt 1.2. tal-Anness II. Is-sistema A, fissa, hija bbażata fuq “eko-reġjuni” u parametri obbligatorji, filwaqt li s-sistema B hija flessibbli b’diversi parametri fakultattivi.

12.

Il-kunċett ta’ stat tal-ilma tal-wiċċ huwa ddefinit fl-Artikolu 2(17) tad-Direttiva tal-ilma bħala stat ta’ korp tal-ilma tal-wiċċ iddeterminat mill-agħar stat ekoloġiku tiegħu u mill-istat kimiku tiegħu. Id-Direttiva dwar l-ilma tistabbilixxi fl-Artikolu 2(18), l-istat tajjeb ta’ korp tal-ilma tal-wiċċ meta l-istat ekoloġiku u l-istat kimiku tiegħu huma inqas tajbin. Il-kunċetti ta’ stat ekoloġiku, ta’ stat ekoloġiku tajjeb kif ukoll ta’ stat kimiku tajjeb huma, min-naħa tagħhom, iddefiniti fl-Artikolu 2, fil-punti 21, 22 u 24 tad-Direttiva dwar l-ilma rispettivament ( 13 ).

13.

L-Artikolu 4(1)(a) tad-Direttiva dwar l-ilma, intitolat “Għanijiet ambjentali”, jipprovdi:

“1. Meta l-programmi ta’ miżuri speċifikati fil-pjanijiet ta’ mmaniġġjar tal-baċin tax-xmara ikunu qed isiru operazzjonali:

[…]”

14.

L-Artikolu 4(4), (5), (6) u (7) jistabbilixxi serje ta’ derogi mill-għanijiet stabbiliti. B’mod partikolari, l-Artikolu 4(7) tad-Direttiva dwar l-ilma jistabbilixxi l-kundizzjonijiet ta’ deroga, f’każ ta’ bidliet ġodda tal-karatteristiċi fiżiċi ta’ korp tal-ilma tal-wiċċ jew ta’ bidliet fil-livell tal-korpi tal-ilma taħt l-art, jew ta’ attivitajiet ġodda ta’ żvilupp sostenibbli mill-bniedem.

15.

L-Artikolu 11(1) tad-Direttiva dwar l-ilma jirreferi għat-twaqqif ta’ programmi ta’ miżuri, li jikkostitwixxi strument ta’ pjanifikazzjoni ta’ bażi għal kull distrett idrografiku jew għal parti mid-distrett idrografiku internazzjonali stabbilit fit-territorju ta’ Stat Membru. Il-programmi għandhom jieħdu inkunsiderazzjoni r-riżultati tal-analiżi previsti fl-Artikolu 5 sabiex jitwettqu l-għanijiet stabbiliti fl-Artikolu 4.

16.

L-Artikolu 13 jirreferi għall-pjanijiet ta’ mmaniġġjar ta’ baċin tax-xmara stabbiliti skont l-Anness VII. Minn dan jirriżulta, b’mod partikolari, li tali pjan ta’ ġestjoni jinkludi lista ta’ għanijiet ambjentali stabbiliti skont l-Artikolu 4 kif ukoll l-identifikazzjoni tal-każijiet fejn intuża l-Artikolu (4), (5), (6) u (7). Il-pjan ta’ ġestjoni jinkludi sunt tal-programm jew tal-programmi ta’ miżuri adottati skont l-Artikolu 11, b’mod partikolari l-mod kif għandhom jintlaħqu l-għanijiet stabbiliti skont l-Artikolu 4.

17.

B’deċiżjoni ta’ approvazzjoni tal-15 ta’ Lulju 2011 (iktar ’il quddiem id-“deċiżjoni ta’ approvazzjoni”), il-Wasser‑ und Schiffahrtsdirektion Nordwest (Amministrazzjoni tal-ilmijiet u tal-passaġġi tal-ilma tal-Majjistral), awtorità amministrattiva federali, awtorizzat tliet proġetti dwar l-iżvilupp tax-xmara Weser, rotta tal-baħar bi status federali.

18.

L-ewwel proġett għandu bħala għan l-iżvilupp tal-Weser esterna bejn il-baħar miftuħ u Bremerhaven. F’dan ir-rigward, huwa previst li jitwessa’ l-kanal tagħha b’massimu ta’ 1.16 m sabiex il-vapuri li jġorru l-kontejners il-kbar li għandhom fundar b’tul ta’ mhux iktar minn 13.5 m jkunu jistgħu jaċċedu għall-port ta’ Bremerhaven indipendentement mill-marea.

19.

It-tieni proġett jikkonċerna l-iżvilupp tal-Weser interna mill-għajn ta’ Bremerhaven sa Brake permezz tal-fnad tal-kanal b’mhux iktar minn metru sabiex il-vapuri li għandhom fundar b’tul ta’ 12.8 m jkunu jistgħu jaċċedu l-port fil-marea.

20.

It-tielet proġett għandu bħala għan l-iżvilupp tal-Weser interna mill-għajn ta’ Bremerhaven sa Bremen. F’din il-parti tax-xmara, huwa previst il-fnad tal-kanal sabiex il-port ta’ Bremen ikun aċċessibbli, bil-marea, mill-vapuri li għandhom fundar b’tul ta’ mhux iktar minn 11.1 m. Preżentement, il-port ta’ Bremen huwa aċċessibbli, bil-marea, minn vapuri li għandhom fundar ta’ mhux iktar minn 10.7 m.

21.

It-twettiq tal-proġetti jimplika li s-sodda tax-xmara tinġarr fil-kanal. Minn meta jsir it-tħaffir inizjali sal-fnad previst fil-kuntest tal-iżvilupp, huwa neċessarju li jsir dragar għall-manteniment tal-qiegħ tal-ilma. Huwa previst li r-residwu tal-idragar li jirriżulta mill-iżvilupp u mill-manteniment huwa skarikat fiż-żona tal-Weser esterna u tal-Weser interna li diġà intużaw għal dan l-effett preċedentement.

22.

Minbarra r-riperkussjonijiet diretti tal-idragar u tal-iskarikar, skont il-qorti tar-rinviju, il-proġetti għandhom konsegwenzi oħra idroloġiċi u morfoloġiċi għall-porzjonijiet tax-xmara kkonċernati. Għalhekk, b’mod partikolari, il-veloċità tal-kurrent ser tkun iktar b’saħħitha fil-marea lejn l-isfel milli fil-marea lejn fuq; il-livelli tal-baħar miftuħ ikunu ogħla; il-livelli tal-punt l-iktar baxx tal-ilma ser ikunu iktar baxxi; is-salinità ser tiżdied f’ċerti partijiet tal-Weser interna u l-limitu tal-ilmijiet salmastri tal-Weser intern ser jiċċaqlaq ’il fuq; u, fl-aħħar nett, is-sedimentazzjoni tas-sodda tax-xmara ser tiżdied barra mill-kanal.

23.

Fost il-korpi tal-ilma kkonċernati, l-“ilmijiet temporanji tal-Weser” u ż-“żona intermarea fuq Brake” huma ddefiniti bħala “modifikati ħafna” fis-sens tal-Artikolu 2(9) tad-Direttiva dwar l-ilma. Ir-reġjun ta’ Weser esterna huwa ddefinit bħala korp tal-ilma naturali sa fejn jagħmel parti mill-ilmijiet tal-kosta. Barra minn hekk, diversi korpi tal-ilma li jagħmlu parti minn xmajjar sekondarji huma kkonċernati; uħud huma ddefiniti bħala naturali u oħrajn bħala “modifikati ħafna”.

24.

Fil-kuntest tal-eżami ta’ dawn il-proġetti, l-awtorità kompetenti kkonkludiet li ma kienx hemm lok għall-aspettattiva ta’ deterjorament, fis-sens tad-Direttiva dwar l-ilma, fir-rigward tal-ilmijiet tal-kosta. A contrario, hija qieset li l-istat attwali tal-korpi tal-ilma “Weser/żona intermarea fit-Tramuntana ta’ Brake, tat-tip 22.3” u “ilmijiet temporanji tat-tip T1” kienu intiżi li jiġu modifikati b’mod negattiv bl-effetti tal-proġetti ta’ żvilupp, mingħajr ma dan wassal għal modifika tal-klassi tal-istat skont l-Anness V tad-Direttiva dwar l-ilma. Skont l-awtorità kompetenti, tali deterjorament ġewwa klassi tal-istat ma għandux jitqies li huwa deterjorament tal-potenzjal ekoloġiku jew tal-istat. Sussidjarjament, l-awtorità kompetenti kkunsidrat li l-kundizzjonijiet ta’ deroga mill-projbizzjoni ta’ deterjorament li tirriżulta mill-Artikolu 31(2) tal-Liġi Federali dwar is-sistema tal-ilmijiet (Wasserhaushaltsgesetz, iktar ’il quddiem il-“WHG” ( 14 )) u tal-Artikolu 4(7) tad-Direttiva dwar l-il ma kienu sodisfatti.

25.

Il-BUND ikkontestat id-deċiżjoni tal-approvazzjoni billi invokat diversi ksur tal-leġiżlazzjoni dwar l-approvazzjoni tal-pjanijiet ta’ żvilupp, tal-evalwazzjoni tal-effetti fuq l-ambjent u tal-protezzjoni tal-ambjent, kif ukoll in-nuqqas ta’ osservanza tad-dispożizzjonijiet tal-protezzjoni tal-ilmijiet li jittrasponu d-Direttiva dwar l-ilma.

26.

F’dawn il-kundizzjonijiet, il-Bundesverwaltungsgericht ressqet id-domandi segwenti preliminari quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja:

27.

It-talba għal deċiżjoni preliminari ġiet irreġistrata fir-Reġistru tal-Qorti tal-Ġustizzja fit-22 ta’ Awwissu 2013. Osservazzjonijiet bil-miktub ġew ippreżentati mill-BUND, mir-Repubblika tal-Ġermanja, mill-Pajjiżi l-Baxxi, mir-Repubblika tal-Polonja, mir-Renju Unit u mill-Kummissjoni. Il-BUND, ir-Repubblika tal-Ġermanja, il-Freie Hansestadt Bremen, ir-Repubblika Ċeka, ir-Repubblika Franċiża u l-Kummissjoni nstemgħu fis-seduta li nżammet fit-8 ta’ Lulju 2014.

28.

Minkejja li l-qorti tar-rinviju ressqet erba’ domandi preliminari lill-Qorti tal-Ġustizzja, fil-fehma tiegħu huwa ċar li dawn jikkonċernaw żewġ temi prinċipali dwar l-interpretazzjoni tal-Artikolu 4(1)(a) tad-Direttiva dwar l-ilma.

29.

Għalhekk, qabel xejn, l-ewwel tema li jirreferu għaliha l-ewwel u r-raba’ domandi preliminari, hija dik dwar jekk l-Artikolu 4 tad-Direttiva dwar l-ilma jipprevedix sempliċi għan ġenerali fil-qasam tal-pjanifikazzjoni tal-ġestjoni tal-ilmijiet jew jekk din id-dispożizzjoni għandhiex tiġi interpretata fis-sens li tipprekludi kull deterjorament tal-istat tal-korpi tal-ilma marbuta mat-twettiq ta’ proġetti differenti, bl-eċċezzjoni ta’ sitwazzjonijiet li jistgħu jirrilevaw derogi previsti mid-Direttiva dwar l-ilma. Din it-tema tinkludi wkoll id-diffikultà tal-portata tal-obbligu tat-titjib li jirriżulta mid-Direttiva dwar l-ilma.

30.

It-tieni tema mqajma mill-qorti tar-rinviju fit-tieni u fit-tielet domandi preliminari ( 15 ) hija dik dwar l-interpretazzjoni tal-kunċett ta’ “deterjorazzjoni tal-istat” imsemmi fl-Artikolu 4(a)(i) tad-Direttiva dwar l-ilma.

31.

Konsegwentement, nipproponi li nikkategorizza d-domandi magħmula skont is-suġġetti msemmija.

32.

Permezz tad-domandi tagħha, il-qorti tar-rinviju essenzjalment tixtieq tkun taf jekk id-Direttiva dwar l-ilma tistabbilixxix prinċipju bażiku dwar il-projbizzjoni ta’ deterjorament tal-istat tal-korpi kollha tal-ilma tal-wiċċ, bla ħsara għad-derogi li jirriżultaw mid-Direttiva dwar l-ilma.

33.

Rigward dan is-suġġett, il-partijiet fil-proċedura jieħdu pożizzjonijiet dijametrikament opposti. Minn naħa, il-BUND, il-Gvern Brittaniku u l-Gvern Pollakk, kif ukoll il-Kummissjoni, jaqblu mal-analiżi żviluppata mill-qorti tar-rinviju li l-Artikolu 4(1)(a)(i)(ii) u (iii) tad-Direttiva dwar l-ilma għandu jiġi interpretat fis-sens li l-Istati Membri huma marbuta — bla ħsara għall-għoti ta’ deroga — jirrifjutaw l-awtorizzazzjoni ta’ proġett meta dan jista’ jipprovoka deterjorament tal-istat tal-korp ta’ ilma tal-wiċċ jew ta’ stat kimiku tajjeb tal-ilmijiet tal-wiċċ. Għalhekk, kemm il-kliem kif ukoll l-istruttura u l-finalità tad-Direttiva dwar l-ilma jimmilitaw favur interpretazzjoni li l-projbizzjoni tad-deterjorament prevista toħloq, fir-rigward tal-Istati Membri, obbligu awtonomu fil-kuntest tal-awtorizzazzjoni tal-proġetti, li ma taqax taħt il-pjanifikazzjoni tal-ġestjoni. Fl-istess linja ta’ ħsieb, il-Gvern Franċiż ippreċiża waqt is-seduta li, fil-fehma tiegħu, l-Artikolu 4 tad-Direttiva dwar l-ilma ma jikkorrispondix biss għal għan, iżda li hemm inkwistjoni obbligu li jiġu adottati l-miżuri konkreti.

34.

Min-naħa l-oħra, il-Gvern Ġermaniż u l-Gvern Olandiż jikkunsidraw li l-għanijiet ambjentali li jinsabu fl-Artikolu 4(1)(a)(i) sa (iii) tad-Direttiva dwar l-ilma jikkonċernaw il-pjanijiet ta’ distrett tal-baċir u l-programmi ta’ miżuri tal-Istati Membri għall-ilmijiet tal-wiċċ. Għalhekk, skont dawn il-gvernijiet, ma hemmx inkwistjoni kriterji għall-approvazzjoni ta’ proġetti individwali. Barra minn hekk, il-Gvern Olandiż isostni li d-Direttiva dwar l-ilma tippreskrivi approċċ “programmatiku” fis-sens li tħalli lill-Istati Membri marġni ta’ diskrezzjoni wiesa’ fir-rigward tal-implementazzjoni tagħha ( 16 ).

35.

Barra minn hekk, il-Gvern Ġermaniż isostni li l-kliem tal-Artikolu 4(1)(a)(i) tad-Direttiva dwar l-ilma ma jipprekludix id-deterjoramenti, iżda jeżiġi li jiġu adottati miżuri intiżi għall-prevenzjoni tad-deterjorament. Fil-fatt, il-kliem tal-imsemmija dispożizzjoni ma huwiex imfassal f’forma ta’ projbizzjoni, iżda jeżiġi azzjoni pożittiva. Minn dan isegwi li huma biss il-miżuri ta’ pjanifikazzjoni pożittivi li huma kkonċernati mill-obbligu li jipprekludu d-deterjoramenti.

36.

Fid-dawl tal-kumplessità tad-diffikultà esposta, nipproponi li nissokta l-evalwazzjoni tiegħi bi stadji u nanalizza, qabel xejn, il-kunċetti prinċipali tad-Direttiva dwar l-ilma, sabiex sussegwentement nippreżenta l-istadji tad-determinazzjoni tal-għanijiet ambjentali fis-sens tal-Artikolu 4 tad-Direttiva dwar l-ilma, filwaqt li ninsisti fuq il-karatteristiċi tad-direttiva inkwistjoni. Din l-analiżi ser twassal għal konklużjoni dwar in-natura tal-projbizzjoni tad-deterjorament li għandha tkun sussegwentement sostnuta b’numru ta’ ġustifikazzjonijiet.

37.

Bħala introduzzjoni, infakkar li d-Direttiva dwar l-ilma hija direttiva-qafas adottata abbażi tal-Artikolu 175(1) KE (li sar l-Artikolu 192 TFUE). Hija tistabbilixxi l-prinċipji komuni u qafas globali ta’ azzjoni għall-protezzjoni tal-ilmijiet u tiżgura l-koordinament, l-integrazzjoni, kif ukoll, għal medda itwal ta’ żmien, l-iżvilupp tal-prinċipji ġenerali u tal-istrutturi li jippermettu l-protezzjoni u użu ekoloġikament vijabbli tal-ilma fl-Unjoni. Il-prinċipji komuni u l-qafas globali ta’ azzjoni għandhom jiġu żviluppati sussegwentement mill-Istati Membri li għandhom jadottaw serje ta’ miżuri partikolari skont it-termini previsti minn din id-direttiva. Madankollu, din tal-aħħar ma tirreferix għall-armonizzazzjoni totali tal-leġiżlazzjoni tal-Istati Membri fil-qasam tal-ilma ( 17 ).

38.

Skont l-Artikolu 1(a) tad-Direttiva dwar l-ilma, din id-direttiva għandha bħala għan li tistabbilixxi qafas għall-protezzjoni tal-ilmijiet li jipprekludi kull degradazzjoni supplimentari, jippreżerva u jtejjeb l-istat tal-ekosistemi akwatiċi. Għaldaqstant, hija permezz ta’ tali azzjoni kkoordinata intiża għall-ilmijiet interni tal-wiċċ, għall-ilmijiet ta’ tranżizzjoni, għall-ilmijiet tal-kosta u għall-ilmijiet taħt l-art li l-leġiżlatur jiddefinixxi l-għan prinċipali tad-Direttiva dwar l-ilma.

39.

Fil-fatt, huwa paċifiku li d-Direttiva dwar l-ilma għandha bħala għan aħħari l-konformità tal-kriterju ta’ “stat tajjeb” tal-ilmijiet kollha tal-wiċċ u ta’ taħt l-art tal-Unjoni sas-sena 2015 ( 18 ).

40.

F’dan ir-rigward, mill-premessa 25 tad-Direttiva dwar l-art jirriżulta li “[g]ħandhom ikunu ffissati għanijiet ambjentali biex jiżguraw stat tajjeb fl-ilma tal-wiċċ u tal-qiegħ fil-Komunità u li tkun imwaqqfa d-deterjorazzjoni fl-istat tal-ilmijiet f’livell Komunitarju”.

41.

L-Artikolu 4(1) tad-Direttiva dwar l-ilma jikkostitwixxi d-dispożizzjoni fundamentali sa fejn jikkjarifika l-għanijiet ambjentali li l-Istati Membri għandhom jilħqu. Għal dan il-għan, huwa jeżiġi żewġ għanijiet distinti, għalkemm marbuta. Minn naħa, skont l-Artikolu 4(1)(a)(i) tad-Direttiva dwar l-ilma, l-Istati Membri għandhom jimplementaw il-miżuri neċessarji sabiex jipprekludu d-deterjorament tal-istat tal-korpi kollha tal-ilma. Min-naħa l-oħra, skont l-Artikolu 4(1)(a)(ii) u (iii), l-Istati Membri għandhom jipproteġu, itejbu u jistabbilixxu mill-ġdid il-korpi kollha sabiex jaslu għal stat tajjeb l-iktar tard għal tmiem l-2015. Skont l-imsemmi Artikolu 4(1)(a), huwa billi l-programmi ta’ miżuri previsti fil-pjan ta’ ġestjoni jsiru operazzjonali li l-Istati Membri jadottaw il-miżuri neċessarji sabiex iwettqu l-għanijiet ta’ nuqqas ta’ deterjorament, ta’ preżervazzjoni u ta’ titjib tal-istat tal-korpi tal-ilma. Fl-istess waqt, l-istess Artikolu 4 jikkonċepixxi bħala għanijiet ambjentali l-finalitajiet mixtieqa mil-leġiżlatur, bħall-istat tajjeb tal-ilma tal-wiċċ, potenzjal ekoloġiku tajjeb u stat kimiku tajjeb tal-ilmijiet tal-wiċċ.

42.

Id-diffikultà kunċettwali inerenti għas-sistema tad-Direttiva dwar l-ilma tinsab għalhekk fis-sovrapożizzjoni mil-leġiżlatur tal-kunċett ta’ natura statika (bħall-istat tajjeb tal-ilmijiet tal-wiċċ li għandhom jinkisbu fl-2015) u dik tan-natura dinamika (bħal dik tat-twettiq tal-għanijiet ambjentali fis-sens tal-Artikolu 4 tad-Direttiva dwar l-ilma li tikkorrispondi ma’ proċess kontinwu).

43.

Sabiex ikunu jistgħu jilħqu l-għanijiet ambjentali, l-Istati Membri għandhom ikollhom stampa tal-karatteristiċi tal-korpi tal-ilma kollha kkonċernati.

44.

Skont l-Artikolu 3 tad-Direttiva dwar l-ilma, l-Istati Membri għandhom jidentifikaw il-baċini tax-xmara, jorbtuhom ma’ distretti u jinnominaw l-awtoritajiet kompetenti.

45.

Sussegwentement, huma għandhom iwettqu l-karatterizzazzjoni tal-korpi tal-ilma fis-sens tal-Artikolu 5 tad-Direttiva dwar l-ilma, flimkien mal-Anness II tagħha. Għal dan il-għan, huma għandhom jadottaw għal kull distrett tax-xmara analiżi tal-ispeċifikazzjonijiet tagħhom, flimkien ma’ studju ta’ effett tal-attività tal-bniedem ( 19 ). Stadju importanti mill-perspettiva tad-determinazzjoni futura tal-għanijiet ambjentali tikkonċerna l-identifikazzjoni tal-pressjonijiet antropoġeniċi li jistgħu jkunu suġġetti għalihom il-korpi tal-ilma ( 20 ), kif ukoll l-evalwazzjoni tal-probabbiltà li l-massi tal-ilma ma jkunux konformi mal-għanijiet tal-kwalità ambjentali stabbiliti fl-Artikolu 4 tad-Direttiva dwar l-ilma ( 21 ).

46.

B’mod parallel, l-Istati Membri għandhom, skont l-Artikolu 8 tad-Direttiva dwar l-ilma, jistabbilixxu sistema ta’ sorveljanza meħtieġa ( 22 ), li tikkostitwixxi, bħala obbligu kontinwu, l-għodda prinċipali għad-determinazzjoni tal-istat ta’ kull korp tal-ilma ( 23 ). L-imsemmija sistema għandha tkun imfassla b’mod li tipprovdi stampa tal-istat ekoloġiku u kimiku kollu ta’ kull distrett ( 24 ). Għaldaqstant, dwar dan il-punt, jiena tal-istess fehma bħall-Gvern Ġermaniż li jispeċifika li l-obbligu li tiġi analizzata t-tendenza u li tinbidel it-tendenza tapplika qabel il-projbizzjoni tad-deterjorament.

47.

L-istat ekoloġiku ta’ korp tal-ilma tal-wiċċ jirriżulta mill-evalwazzjoni tal-istruttura u tal-funzjonament tal-ekosistemi akwatiċi assoċjati mal-massa tal-ilma. Dan huwa ddeterminat permezz ta’ mekkaniżmu ta’ natura xjentifika bbażat fuq fatturi ta’ kwalità, jiġifieri, bijoloġiċi (speċi ta’ pjanti u ta’ annimali), idromorfoloġiċi u fiżjo-kimiċi, l-imsemmija fatturi jiġu evalwati skont indikaturi (pereżempju l-preżenza ta’ invertebrati jew ta’ ħut fi xmara). Għal kull tip ta’ korp tal-ilma, l-istat ekoloġiku huwa rifless fis-sistema ta’ klassijiet prevista fl-Anness V tad-Direttiva dwar l-ilma, li ser nindirizza fid-dettall fil-kuntest tal-analiżi tat-tieni u tat-tielet domandi.

48.

Wara li jistabbilixxu l-klassijiet skont l-Anness V tad-Direttiva dwar l-ilma, l-Istati Membri għandhom jiddeterminaw kif għandu jintlaħaq l-istat tajjeb jew, minn tal-inqas, il-potenzjal ekoloġiku tajjeb, kif ukoll jipprekludu d-deterjorament, skont l-Artikolu 4 tad-Direttiva dwar l-ilma, għall-korpi tal-ilma kkonċernati.

49.

Għal dan il-għan, skont l-Artikolu 11 tad-Direttiva dwar l-ilma, l-Istati Membri għandhom jistabbilixxu l-programmi ta’ miżuri, elaborati għal kull distrett idrografiku jew għal parti tal-imsemmi distrett. Il-programm huwa għodda li tagħti l-possibbiltà li jiġu indirizzati l-pressjonijiet osservati, u għalhekk li tippermetti li jintlaħaq stat tajjeb tal-ilmijiet fil-baċini tax-xmara jew tal-korpi tal-ilma ( 25 ). Dawn il-programmi ta’ miżuri jistgħu jirreferu għal miżuri li jirriżultaw mil-leġiżlazzjoni adottata fuq livell nazzjonali u li tkopri t-territorju kollu ta’ Stat Membru ( 26 ). L-imsemmija programmi jinkludu wkoll “miżuri bażiċi”, bħala eżiġenzi minimi li għandhom jiġu osservati u, jekk neċessarju, “miżuri komplementari” ( 27 ). Fost il-miżuri bażiċi hemm il-miżuri adottati skont id-direttivi partikolari fis-sens tal-Artikolu 11(3)(a) tad-Direttiva dwar l-ilma ( 28 ), kif ukoll miżuri li hemm riferiment għalihom fl-imsemmi Artikolu 11(3)(i), fil-każ ta’ effett negattiv sostanzjali fuq l-istat tal-ilmijiet, intiżi b’mod li l-kundizzjonijiet idromorfoloġi tal-korpi tal-ilma jippermettu li jinkiseb l-istat ekoloġiku meħtieġ.

50.

Fil-fatt, għal kull effett negattiv, il-kontrolli jistgħu jieħdu l-forma ta’ eżiġenza ta’ awtorizzazzjoni preliminari jew ta’ reġistrazzjoni, li jidhirli li hija primordjali mill-perspettiva tal-portata tal-Artikolu 4(1)(a)(i) tad-Direttiva dwar l-ilma. Kif jirriżulta mill-Artikolu 11(3)(ċ) tagħha, fost il-miżuri bażiċi hemm miżuri li jippromwovu użu tal-ilma b’mod li jevitaw li jikkompromettu t-twettiq tal-għanijiet fis-sens tal-imsemmi Artikolu 4. Fost il-miżuri komplementari hemm ukoll dawk intiżi għat-twettiq ta’ għanijiet ambjentali, kif jistabbilixxi l-Artikolu 11(4) tad-Direttiva dwar l-ilma.

51.

L-elaborazzjoni ta’ programmi ta’ miżuri mill-Istati Membri ssir f’diversi stadji. Għalhekk, l-imsemmija Stati huma marbuta jidentifikaw il-pressjonijiet u l-effetti ( 29 ) b’mod li jiddefinixxu l-problemi prinċipali tad-distrett tal-baċin tax-xmara kkonċernat. Skont l-Artikolu 11(5) tad-Direttiva dwar l-ilma, l-Istati Membri għandhom ukoll jiddeterminaw, b’mod speċifiku, il-każijiet li fihom l-għanijiet ta’ kwalità ambjentali għandhom riskju li ma jintlaħqux. F’dan il-kuntest, huma għandhom jieħdu inkunsiderazzjoni wkoll il-korpi modifikati ħafna u n-neċessità u l-probabbiltà ta’ applikazzjoni tad-derogi fis-sens tal-Artikolu 4 tad-Direttiva dwar l-ilma. L-ewwel viżjoni ta’ programm ta’ miżuri huwa suġġett għal analiżi ekonomika, b’mod konformi mal-kundizzjonijiet stabbiliti fl-Anness III tad-Direttiva dwar l-ilma, li permezz tagħha l-Istati Membri għandhom jiddeterminaw l-ispejjeż u t-termini tat-twettiq tagħhom. Il-pjanijiet ta’ miżuri adattati minn perspettiva ekonomika huma sussegwentement suġġetti għall-obbligu ta’ informazzjoni u ta’ konsulta tal-pubbliku skont l-Artikolu 14 tad-Direttiva dwar l-ilma.

52.

Sussegwentement, il-programmi ta’ miżuri huma inkorporati fil-pjanijiet ta’ ġestjoni fis-sens tal-Artikolu 13 tad-Direttiva dwar l-ilma. Il-pjanijiet ta’ ġestjoni jinkludu l-elementi previsti fl-Anness VII tagħha. Id-Direttiva dwar l-ilma tipprevedi eżami mill-ġdid u aġġornament regolari tal-programmi ta’ miżuri u ta’ pjanijiet ta’ ġestjoni ( 30 ). Il-pjan ta’ ġestjoni huwa kemm dokument deskrittiv tal-istat tad-distrett idrografiku kif ukoll pjan ta’ azzjoni li jirreferi għal miżuri ġodda intiżi għal miżuri ġodda bl-oġġettiv li jintlaħqu l-għanijiet tad-Direttiva dwar l-ilma. Abbażi tal-istima tal-effetti kollha eżistenti u tal-perspettivi ta’ evoluzzjoni, Stat Membru għandu jiddetermina l-miżuri neċessarji sabiex jintlaħqu l-għanijiet ambjentali stabbiliti skont l-Artikolu 4 tad-Direttiva dwar l-ilma. Dan jirriżulta b’mod ċar mill-punti 5 u 7 tal-Anness VII ta’ din tal-aħħar, li tippreċiża li pjan ta’ ġestjoni jinkludi lista ta’ għanijiet ambjentali kif ukoll sunt tal-programmi ta’ miżuri li jinkludu l-mod kif għandhom jintlaħqu l-imsemmija għanijiet. Fi tmiem dan il-proċess laborjuż, l-Istati Membri għandhom jimplementaw il-miżuri previsti.

53.

Fil-każ ineżami, mill-proċess tal-kawża prinċipali jirriżulta li pjan ta’ ġestjoni li jkopri programm ta’ miżuri ġie adottat għad-distrett idrografiku tal-Weser ( 31 ). Konsegwentement, il-Qorti tal-Ġustizzja ma hijiex tintalab tiddetermina l-effetti tal-Artikolu 4(1) tad-Direttiva dwar l-ilma għal korp tal-ilma li fir-rigward tiegħu l-miżuri ta’ evalwazzjoni u ta’ pjanifikazzjoni meħtieġa mill-Artikolu 4 tad-Direttiva dwar l-ilma ma kinux ġew adottati.

54.

Fid-dawl tal-analiżi preċedenti, għandu jiġi kkonstatat li, minkejja li d-Direttiva dwar l-ilma ma twettaqx armonizzazzjoni kompleta, hija lanqas ma tillimita ruħha għal sempliċi approċċ “programmatiku”, li jħalli lill-Istati Membri setgħa diskrezzjonali wiesgħa fir-rigward tal-għażla tal-politiki u tal-miżuri li għandhom jiġu adottati jew proposti ( 32 ).

55.

Huwa minnu li l-Istati Membri jadottaw il-miżuri neċessarji sabiex jilħqu l-għanijiet ambjentali tagħhom skont l-ispeċifikazzjonijiet u l-karatteristiċi tal-korpi tal-ilma identifikati fit-territorju tagħhom. Madankollu, kull stadju tal-ġestjoni tal-ilma huwa rregolat fid-dettall u jestendi sal-istabbiliment tal-kriterji xjentifiċi, permezz tal-eżerċizzju msejjaħ ta’ “interkalibrar” ( 33 ).

56.

Fil-fehma tiegħi, dan jeskludi t-teżi li l-portata ta’ att daqstant kumpless u ambizzjuż tista’ tiġi ristretta għal sempliċi invokazzjoni tal-prinċipji mhux vinkolanti. Fil-fatt, mill-kliem tal-Artikolu 4 tad-Direttiva dwar l-ilma jirriżulta b’mod ċar li dan tal-aħħar huwa intiż sabiex l-għanijiet ambjentali jestendu l-effetti tagħhom fl-eżekuzzjoni tal-pjanijiet ta’ ġestjoni, li għandhom jeżistu għal kull korp tal-ilma. Barra minn hekk, l-applikazzjoni ta’ proċedura ta’ awtorizzazzjoni skont il-leġiżlazzjoni ġenerali tidher li tikkostitwixxi eżempju ta’ implementazzjoni ta’ programm ta’ miżuri skont l-Artikolu 11(1) tad-Direttiva dwar l-ilma.

57.

Barra minn hekk, kif diġà sostnejt preċedentement, id-determinazzjoni tal-għanijiet ambjentali fis-sens tal-Artikolu 4 tad-Direttiva dwar l-ilma ssir fil-verità fi stadju avvanzat ħafna ta’ proċess ta’ identifikazzjoni tal-istat tal-korpi tal-ilma li għandu jsir mill-Istati Membri. Madankollu, l-effetti vinkolanti tagħhom ma humiex limitati għal din il-fażi. Fil-fatt, it-twettiq tal-għanijiet ambjentali japplika biss fir-rigward ta’ stat partikolari tal-korpi tal-ilma, u dan jeskludi l-ipoteżi li l-Artikolu 4 jistabbilixxi sempliċi għan mhux vinkolanti. Għalhekk, id-determinazzjoni tal-għanijiet ambjentali għandha sservi sabiex tiggarantixxi stat tajjeb tal-ilmijiet u sabiex tevita kull deterjorament.

58.

Konsegwentement, minkejja li l-istruttura tal-Artikolu 4 tad-Direttiva dwar l-ilma ma tippermettix analiżi faċli tad-dispożizzjonijiet tagħha ( 34 ), l-unika interpretazzjoni li hija konformi kemm mal-kliem kif ukoll mal-finalità tagħha hija dik li permezz tagħha l-imsemmi artikolu jistabbilixxi fir-rigward tal-Istati Membri obbligu vinkolanti li jeżiġi li dawn jadottaw il-miżuri kollha li jistgħu jipprekludu d-degradazzjoni supplimentari tal-korpi tal-ilma, u li fir-rigward tagħhom, bħal fil-każ ta’ Weser, pjan ta’ ġestjoni bi programm ta’ miżuri huwa stabbilit, kif ukoll li jippruvaw jużaw metodi sabiex jipproteġu, jistabbilixxu mill-ġdid u jtejbu l-korpi tal-ilma sabiex fl-aħħar jaslu għall-istat tajjeb tagħhom.

59.

Il-projbizzjoni tad-deterjorament tikkostitwixxi, fil-fatt, kemm projbizzjoni kif ukoll regola ta’ inċentiv li hija intiża għall-kisba ta’ riżultati preskritti mid-Direttiva dwar l-ilma fl-intier tagħha. Għalhekk, l-Istati Membri huma marbuta mhux biss li jipprekludu kull deterjorament, iżda wkoll li jimplementaw din il-projbizzjoni b’mod effikaċi. L-implementazzjoni effettiva tal-għan “li jiġi evitat kull deterjorament”, li konkretament timplika l-obbligu ġenerali ta’ protezzjoni previst fl-Artikolu 1 tad-Direttiva dwar l-ilma, hija biss possibbli permezz tal-adozzjoni ta’ miżuri konkreti intiżi li jiġu evitati deterjoramenti kif ukoll xkiel li jista’ jkollu effetti sinjifikattivi fir-rigward tal-għanijiet ta’ din id-direttiva ( 35 ).

60.

L-interpretazzjoni proposta hija kkonfermata mill-oriġini tad-Direttiva dwar l-ilma, li ġiet imfassla, skont l-espożizzjoni tal-motivi tal-proġett inizjali tagħha, “sabiex tipprekludi kull degradazzjoni supplementari, sabiex tipproteġi u sabiex issaħħaħ, minn perspettiva kwalitattiva u kwantitattiva, l-ekosistemi akwatiċi, kif ukoll l-ekosistemi terrestri fir-rigward tal-bżonnijiet tagħhom fl-ilma”. Barra minn hekk, “id-Direttiva tal-ilma tikkonferma u tifformalizza wkoll l-approċċ imsejjaħ ‘ikkombinat’, li jorbot it-tnaqqis tat-tniġġis mis-sors mal-istabbiliment ta’ għanijiet ambjentali” ( 36 ). L-importanza tad-determinazzjoni tal-għanijiet ambjentali hija kkonfermata min-numru u mill-portata tal-emendi leġiżlattivi li kkontribwixxew sostanzjalment għall-Artikolu 4 tad-Direttiva dwar l-ilma f’kull stadju tal-ħidma leġiżlattiva ( 37 ).

61.

B’mod partikolari, il-ħidma preparatorja turi b’mod ċar li, fil-verżjoni inizjali, id-Direttiva dwar l-ilma ma kinitx tobbliga lill-Istati Membri jilħqu effettivament l-għanijiet stabbiliti fir-rigward tal-istat tal-ilmijiet. Ġie enfasizzat li l-obbligu li ġie impost kien pjuttost dak li jiġi osservat li jiġu elaborati pjanijiet li jippermettu li jintlaħqu l-għanijiet stabbiliti. Għaldaqstant, huma kellhom pjuttost jindirizzaw il-pjanijiet ta’ azzjoni iktar milli jilħqu r-riżultati. Il-Parlament Ewropew ippropona wkoll modifiki li għandhom bħala għan “li jikkonferixxi struttura solida fil-proċess tal-pjanifikazzjoni u li josserva li jkun hemm il-possibbiltà li tintalab kontabbilità mill-awtorità inkarigata mill-ġestjoni tad-distrett idrografiku jekk hija ma telaborax il-pjanijiet meħtieġa” ( 38 ).

62.

Fir-rigward, b’mod partikolari, tal-obbligu li jiġi prekluż id-deterjorament tal-ilmijiet tal-wiċċ, il-ħidma preparatorja uriet li, fl-ewwel verżjoni tagħhom, id-dispożizzjonijiet inkwistjoni setgħu jfissru li ladarba tiġi adottata d-Direttiva dwar l-ilma, il-korpi tal-ilma kklassifikati f’kategorija ogħla mill-kategorija “stat tajjeb” setgħu jiddegradaw sal-punt li jaqgħu fil-kategorija “stat tajjeb”. Konsegwentement, il-Parlament ippropona modifika li tippermetti li ssir distinzjoni bejn l-obbligu li jintlaħaq “stat tajjeb” u dak li jiġi prekluż kull deterjorament billi jiġi introdott inċiż ġdid fl-Artikolu 4(1) tad-Direttiva dwar l-ilma li jistabbilixxi b’mod distint dan l-aħħar obbligu ( 39 ).

63.

Barra minn hekk, ir-rieda li jiġu kkonkretizzati l-għanijiet ambjentali fil-livell ta’ miżuri li għandhom jiġu adottati mill-Istati Membri tirriżulta, b’mod partikolari, minn paragun tal-verżjonijiet suċċessivi tad-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 4 tad-Direttiva dwar l-ilma: proposta inizjali ( 40 ) (“L-Istati Membri għandhom jelaboraw u jdaħħlu fis-seħħ […] il-programmi ta’ miżuri sabiex jipprekludu d-deterjorament […]”), pożizzjoni komuni (“L-Istati Membri għandhom iwettqu l-għanijiet segwenti […]” ( 41 )), opinjoni konsekuttiva tal-Kummissjoni (“L-Istati Membri għandhom jiżguraw li l-programmi ta’ miżuri speċifikati fil-pjanijiet ta’ ġestjoni ta’ distrett ta’ baċin tax-xmara jkunu daħlu fis-seħħLes […]” ( 42 )) u l-verżjoni adottata finalment (“[Billi jdaħħlu fis-seħħ] [...] programmi ta’ miżuri speċifikati fil-pjanijiet ta’ mmaniġġjar tal-baċin tax-xmara [...]”).

64.

Fl-aħħar nett, ta’ min jinnota li fl-istadju tal-approvazzjoni tal-proġett komuni, il-Parlament laqa’ favorevolment it-tisħiħ tat-test tal-pożizzjoni komuni sabiex jikkjarifika l-għanijiet ambjentali u sabiex irendihom iktar vinkolanti ( 43 ).

65.

Bħall-qorti tar-rinviju, sostnuta mill-BUND, nikkunsidra li l-projbizzjoni tad-deterjorament prevista fl-Artikolu 4(1)(a)(i) tad-Direttiva dwar l-ilma, moqri flimkien mal-Artikolu 1(a) tad-Direttiva dwar l-ilma, għandha titqies li huwa regola ta’ applikazzjoni ġenerali. Kif ippreċiżat il-Qorti tal-Ġustizzja ( 44 ), l-applikabbiltà tiegħu tiddependi mill-adozzjoni ta’ pjan ta’ ġestjoni għall-korp tal-ilma kkonċernat.

66.

Għalhekk, l-ewwel nett, il-kontenut tal-ħidma leġiżlattiva msemmi iktar ’il fuq juri li l-projbizzjoni ta’ deterjorament ġiet maħsuba b’mod awtonomu, sabiex tippreżerva l-istat tal-korpi tal-ilma meta dan ikun inqas “tajjeb”.

67.

It-tieni nett, in-natura transversali tal-projbizzjoni tad-deterjorament tirriżulta mill-paragun mal-obbligu ta’ titjib imsemmi fl-Artikolu 4(1)(a)(ii) tad-Direttiva dwar l-ilma. Infakkar li, skont il-premessa 19, id-Direttiva dwar l-ilma hija intiża għaż-żamma u għat-titjib tal-ambjent akwatiku tal-Unjoni. Fil-fehma tiegħi, l-obbligu ta’ titjib madankollu ngħata mil-leġiżlatur status partikolari u ma huwiex limitat, a contrario ta’ dak li ssostni l-Kummissjoni, għal rapport ta’ ssuġġettar li permezz tiegħu l-projbizzjoni tkun strument ta’ obbligu ta’ titjib.

68.

Għaldaqstant, mill-Artikolu 1 tad-Direttiva dwar l-ilma li jippreżenta s-suġġett tiegħu, it-titjib huwa inqas importanti mir-responsabbiltà primordjali tal-Istati Membri fil-qasam tal-prevenzjoni ta’ kull deterjorament. Bl-istess mod, l-Artikolu 4(1)(a)(i) tad-Direttiva dwar l-ilma huwa intiż, qabelxejn, għall-implementazzjoni ta’ miżuri neċessarji sabiex jiġi prekluż id-deterjorament u, wara, l-istess artikolu fil-punt (ii) jipprevedi l-protezzjoni u t-titjib tal-korpi tal-ilma tal-wiċċ. Barra minn hekk, l-obbligu ta’ titjib jinkludi kemm pjanifikazzjoni ta’ twettiq kif ukoll possibbiltajiet ta’ proroga, skont l-Artikolu 4(5) u 6 tad-Direttiva dwar l-ilma. Min-naħa l-oħra, l-obbligu li jirriżulta mill-Artikolu 4(1)(a)(i) tad-Direttiva dwar l-ilma ma huwa suġġett għal ebda terminu, li jagħti l-possibbiltà li jiġi konkluż li kull deterjorament huwa immedjat u ġenerali.

69.

Fid-dawl tal-għan ġenerali tad-Direttiva dwar l-ilma, li huwa intiż għall-istat tajjeb tal-ilmijiet fl-2015, għandha tiġi interpretata l-portata tal-obbligu ta’ tiġdid fir-rigward ta’ korp tal-ilma individwali u permezz ta’ effetti ta’ miżuri li għandhom jiġu adottati. Konsegwentement, il-punt ta’ tluq għandu jkun l-istat attwali tal-korp tal-ilma kkonċernat. Meta proġett individwali jew il-miżuri ta’ pjanfikazzjoni jkunu “newtrali”, sa fejn la jwasslu għal titjib u lanqas għal deterjorament ta’ korp tal-ilma, tali approċċ, fil-fehma tiegħi, ikun awtorizzat mil-leġiżlatur jekk l-istat attwali tal-korp tal-ilma inkwistjoni jkun inqas “tajjeb”. A contrario, l-obbligu ta’ titjib jestendi b’mod sħiħ l-effetti tiegħu jekk l-istat attwali tal-korp tal-ilma kkonċernat ikun inqas “tajjeb”.

70.

A contrario, il-projbizzjoni ta’ deterjorament tibqa’ vinkolanti f’kull stadju tal-implementazzjoni tad-Direttiva dwar l-ilma għal kull tip u stat ta’ korp tal-ilma tal-wiċċ.

71.

Bl-istess mod, l-espressjoni “[billi jdaħħlu fis-seħħ]” il-programmi ta’ miżuri, li jinsabu fl-Artikolu 4(1) tad-Direttiva dwar l-ilma, tindika b’mod ċar li l-leġiżlatur ma llimitax ruħu li jipprevedi obbligu li jiġu adottati pjanijiet fuq skala kbira, iżda li kellu l-intenzjoni jimponi obbligu li jistabbilixxi rabta bejn is-sitwazzjoni ta’ korpi tal-ilma partikolari, li jaqgħu f’baċin tax-xmara u f’distrett ta’ baċin tax-xmara, u t-twettiq ta’ għanijiet iddefiniti fl-Artikolu 4 tad-Direttiva dwar l-ilma, b’osservanza tal-għan tad-Direttiva tal-ilma kif iddefinit fl-Artikolu 1 tagħha.

72.

Jidhirli li s-sentenza Nomarchiaki Aftodioikisi Aitoloakarnanias et (EU:C:2012:560) hija informattiva f’dan ir-rigward. F’din il-kawża, il-kwistjoni kienet l-evalwazzjoni ta’ proġett ta’ trasferiment ta’ ilma tal-baċin tax-xmara jew ta’ distrett ta’ baċin tax-xmara lejn ieħor, minkejja li l-pjanijiet ta’ ġestjoni kienu għadhom ma ġewx elaborati. F’tali każ, il-Qorti tal-Ġustizzja eskludiet b’mod ċar l-applikazzjoni tal-Artikolu 4 tad-Direttiva dwar l-ilma, u għalhekk ta’ deroga skont l-Artikolu 4(7) tal-istess direttiva ( 45 ). A contrario, il-Qorti tal-Ġustizzja rreferiet għall-obbligu ta’ astensjoni fir-rigward ta’ kull miżura li tista’ tikkomprometti t-twettiq tar-riżultati preskritti mid-Direttiva dwar l-ilma, li huwa applikabbli kemm matul il-perijodu ta’ traspożizzjoni kif ukoll matul perijodu tranżitorju ( 46 ). Fil-fehma tiegħi, dan jipprova l-importanza li l-Qorti tal-Ġustizzja tagħti lit-twettiq tal-għanijiet tal-Artikolu 4 tad-Direttiva dwar l-ilma u lill-preżervazzjoni tan-natura vinkolanti tagħhom. Għalhekk, huwa inkonċepibbli li l-eżiġenzi iktar rigorużi jkunu applikabbli qabel l-iskadenza tat-terminu tat-traspożizzjoni pjuttost milli qabel.

73.

Fl-aħħar nett, mingħajr ma ddeċidiet direttament dwar in-natura tal-Artikolu 4 tad-Direttiva dwar l-ilma, il-Qorti tal-Ġustizzja madankollu ppreċiżat fil-ġurisprudenza tagħha li d-Direttiva tal-ilma “fiha dispożizzjonijiet ta’ natura varjata li jimponu obbligi fuq l-Istati membri (ara, bħala eżempju, l-Artikolu 4, li jobbliga lill-Istati membri jimplementaw il-miżuri kollha neċessarji sabiex jipprevjenu d-deterjorament ta’ l-istat tal-korpi ta’ ilma tal-wiċċ u ilma ta’ taħt l-art)”. Il-Qorti tal-Ġustizzja kkonstatat ukoll li “[l]-Artikolu 2 tad-Direttiva, moqri flimkien ma’, per eżempju, l-Artikolu 4 tagħha, jimponi fuq l-Istati membri obbligi preċiżi li għandhom jitwettqu matul termini ddeterminati sabiex jipprevjenu d-deterjorament tal-korpi ta’ l-ilma tal-wiċċ u ta’ taħt l-art” ( 47 ).

74.

Għaldaqstant, l-Artikolu 4(1)(a) tad-Direttiva dwar l-ilma ġie interpretat bħala dispożizzjoni li timponi lill-Istati Membri jieħdu l-miżuri neċessarji għat-twettiq tal-għanijiet stabbiliti hemmhekk ( 48 ), jiġifieri li jipprekludu d-deterjorament tal-istat tal-korpi tal-ilma tal-wiċċ u li jaslu għal stat tajjeb tal-imsemmija ilmijiet sa mhux iktar tard minn tmiem 2015 ( 49 ).

75.

Din l-informazzjoni kollha fl-intier tagħha tiċħad b’mod ċar it-teżi tal-Gvern Ġermaniż li l-prevenzjoni tad-deterjorament ma hijiex l-espressjoni tal-projbizzjoni ta’ deterjorament u li tali prevenzjoni ma tikkostitwixxix għan remot u mhux vinkolanti tad-Direttiva dwar l-ilma.

76.

Skont il-premessa 32 tad-Direttiva dwar l-ilma, “[j]ista’ jkun hemm raġunijiet għal eżenzjonijiet mill-ħtiġiet biex tiġi prevenuta aktar deterjorazzjoni jew sabiex jinkiseb stat tajjeb [...] ta’ l-ilma”. Is-sistema ta’ derogi prevista fl-Artikolu 4 tad-Direttiva dwar l-ilma tinkludi għalhekk diversi kategoriji ( 50 ). B’mod partikolari, skont l-Artikolu 4(7) tad-Direttiva tal-ilma, il-fatt li d-deterjorament tal-istat ta’ korp tal-ilma tal-wiċċ ma jiġix prekluż meta l-imsemmi deterjorament jirriżulta minn modifiki ġodda tal-karatteristiċi ġodda ta’ tali korp tal-ilma ( 51 ) ma jitqiesx li huwa ksur tad-Direttiva dwar l-ilma. Madankollu, din id-deroga tapplika biss bil-kundizzjoni li l-miżuri kollha vijabbli jkunu ttieħdu sabiex jitnaqqas l-effett negattiv fuq l-istat tal-korp tal-ilma u jiġu konsegwentement adattati l-programmi ta’ miżuri u l-pjanijiet ta’ ġestjoni. Fi kwalunkwe każ, għandu jiġi nnotat li, skont il-premessa 51 tagħha, l-implementazzjoni tad-Direttiva dwar l-ilma għandha tippermetti livell ta’ protezzjoni tal-ilmijiet li huwa daqs il-minimu ta’ dak żgurat għal ċerti atti preċedenti tad-dritt tal-Unjoni.

77.

L-Artikolu 4(7) tad-Direttiva dwar l-ilma huwa essenzjali għall-interpretazzjoni tal-portata tal-għanijiet ambjentali, fis-sens tal-paragrafu 1 tiegħu, prinċipalment għal żewġ raġunijiet. Minn naħa, l-imsemmija deroga tikkonferma l-applikabbiltà tar-rekwiżit li tiġi prekluża kull degradazzjoni għall-awtorizzazzjoni ta’ proġetti partikolari li jistgħu jimplikaw deterjorament tal-istat ta’ korp tal-ilma. Min-naħa l-oħra, il-kliem tiegħu jikkonferma konfutabbilment in-natura vinkolanti tal-għan intiż li jipprekludi d-deterjorament. Għaldaqstant, l-Istat Membru huwa marbut jirrifjuta l-awtorizzazzjoni ta’ proġett meta dan tal-aħħar jikkomprometti l-kisba ta’ stat tajjeb tal-ilmijiet tal-wiċċ, sakemm ma jiġix ikkunsidrat li l-imsemmi proġett huwa deroga.

78.

Fil-fatt, kif fakkret l-Avukat Ġenerali Kokott fil-konklużjonijiet tagħha fil-kawża Nomarchiaki Aftodioikisi Aitoloakarnanias et (C‑43/10, EU:C:2011:651), l-Artikolu 4 tad-Direttiva dwar l-ilma ma jinkludix biss obbligi ta’ prinċipju iżda jikkonċerna wkoll proġetti konkreti, minn tal-inqas meta dawn jaffettwaw b’mod tanġibbli l-istat ta’ korp tal-ilma ( 52 ). Fil-fatt, l-Artikolu 4(7) jawtorizza d-deterjorament tal-istat tal-ilmijiet minħabba modifiki ġodda. Dan jista’ jirriżulta minn proġetti individwali. Fil-fatt, huwa impossibbli li jiġi previst separatament proġett u l-implementazzjoni ta’ pjanijiet ta’ ġestjoni, b’mod li kull awtorizzazzjoni ta’ kostruzzjoni f’żona li għaliha hemm pjan ta’ żvilupp tat-territorju tinħareġ skont dan il-pjan.

79.

Konsegwentement, sakemm ma jkunx hemm inkwistjoni proġetti li ma għandhom kważi ebda effett fuq l-istat tal-korpi tal-ilma u għalhekk fuq il-ġestjoni ta’ distrett ta’ baċin tax-xmara, huma jaqgħu taħt il-projbizzjoni ġenerali ta’ deterjorament tal-istat tal-korpi tal-ilma, filwaqt li jistgħu jiġu awtorizzati skont is-sistema ta’ derogi prevista fl-Artikolu 4 tad-Direttiva dwar l-ilma.

80.

A contrario, l-interpretazzjoni proposta mill-Gvern Ġermaniż timplika ċ-ċaħda minn kull effett tad-Direttiva dwar l-ilma, peress li huwa possibbli li jiġu adottati pjanijiet ta’ ġestjoni li huma purament teoretiċi u li la għandhom rabta u lanqas effett fuq il-miżuri individwali.

81.

Kif jirriżulta mill-faxxikolu, l-istat ekoloġiku tal-Weser diġà jitqies li huwa kritiku. Il-BUND sostniet, mingħajr ma kienet kontradetta f’dan ir-rigward, li l-Weser ilha suġġetta għal diversi żviluppi għal snin twal. Fid-dawl tal-gravità u tan-numru ta’ problemi dwar is-salinizzazzjoni bil-potassa u l-kontribut antropoġeniku ta’ sustanzi nutrizzjonali, huwa ftit li xejn possibbli li fil-futur qarib, il-Weser ikollha stat tajjeb ekoloġiku jew potenzjal ekoloġiku tajjeb ( 53 ). Din hija wkoll il-konklużjoni li tirriżulta b’mod ċar mill-pjan ta’ ġestjoni attwali tal-2009 tal-Weser li l-għanijiet tad-Direttiva tal-ilma ma jistgħux jintlaħqu qabel is-sena 2015, li timplika rikors għal derogi u prorogi ( 54 ). Il-Gvern Ġermaniż innifsu jammetti fl-osservazzjonijiet bil-miktub tiegħu li l-proġett ta’ żvilupp inkwistjoni huwa meħud inkunsiderazzjoni fil-programm ta’ miżuri skont il-pjanifikazzjoni, li, fil-fehma tiegħi, jorbtuh mal-obbligi li għandhom l-Istati Membri skont id-Direttiva dwar l-ilma.

82.

Konsegwentement, il-fatt li proġett bħal dak tal-iżvilupp tal-Weser jiġi suġġett għall-projbizzjoni ta’ deterjorament skont l-Artikolu 4(1)(a)(i) tad-Direttiva dwar l-ilma jikkostitwixxi mhux biss sempliċi applikazzjoni tad-Direttiva dwar l-ilma, iżda wkoll il-miżura l-iktar xierqa sabiex jinżamm l-effett utli tad-Direttiva dwar l-ilma kif ifformulat fl-Artikolu 1 tagħha.

83.

Huwa minnu li tali interpretazzjoni tad-Direttiva dwar l-ilma teżiġi li jiġi kkonstatat li l-parti l-kbira tal-proġetti suġġetti għal awtorizzazzjoni u li jistgħu jwasslu għal deterjorament jaqgħu taħt il-kamp ta’ applikazzjoni ta’ deroga skont l-Artikolu 4(7) tad-Direttiva dwar l-ilma minkejja li fil-prinċipju jaqgħu taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tal-projbizzjoni ta’ deterjoramenti. Madankollu, jidhirli li tali approċċ huwa xieraq peress li jippermetti l-implementazzjoni ta’ proġetti li jissodisfaw rekwiżiti oħra (b’mod partikolari ekonomiċi), filwaqt li josservaw l-għan u l-oġġettivi prinċipali tad-Direttiva dwar l-ilma li jagħtu l-possibbiltà li l-awtorizzazzjoni tinkludi kundizzjonijiet u limitazzjonijiet adatti.

84.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nikkunsidra li l-projbizzjoni tad-deterjorament u l-obbligu ta’ titjib previsti fl-Artikolu 4 huma applikabbli għall-proċeduri ta’ awtorizzazzjoni ta’ proġetti individwali. Isegwi li f’dan l-istadju, għajr deroga mogħtija skont id-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni applikabbli ( 55 ), l-Istati Membri għandhom jirrifjutaw l-awtorizzazzjoni ta’ proġett individwali li jista’ jikkomprometti l-għan tal-imsemmija direttiva.

85.

Permezz tat-tieni u tat-tielet domandi, il-qorti tar-rinviju essenzjalment tistaqsi f’liema kundizzjonijiet ikun hemm lok li jiġi konkluż li “deterjorazzjoni” tal-istat tal-korpi tal-ilma fis-sens tal-Artikolu 4(1)(a)(i) tad-Direttiva dwar l-ilma. Nirrileva, inċidentalment, li fil-fehma tiegħi, l-istruttura proposta mill-qorti tar-rinviju bejn id-domandi magħmula hija inadatta, peress li huwa impossibbli li tingħata risposta għad-domanda dwar is-sistema ta’ klassifikazzjoni, mingħajr ma ssir analiżi minn qabel tal-kunċett ta’ “deterjorazzjoni” bħala tali.

86.

Il-qorti tar-rinviju tesponi l-kunsiderazzjonijiet tal-awtorità li adottat id-deċiżjoni ta’ awtorizzazzjoni. Minn dawn jirriżulta li, minkejja l-konstatazzjoni li l-iżvilupp tal-Weser iwassal għal modifiki negattivi tal-istat attwali tal-korpi tal-ilma, il-qorti tar-rinviju hija madankollu tal-fehma li tali deterjorament fi ħdan klassi ma jistax jitqies li huwa deterjorament tal-potenzjal ekoloġiku jew tal-istat ekoloġiku ta’ korp tal-ilma. Għaldaqstant, l-imsemmija awtorità kkonkludiet li ma kienx hemm deterjorament fis-sens tal-Artikolu 27 tal-WHG, li jittrasponi l-Artikolu 4(1) tad-Direttiva dwar l-ilma ( 56 ). A contrario, billi bbażat ruħha, b’mod partikolari, fuq il-kliem tal-Artikolu 4(1)(a)(i) tad-Direttiva dwar l-ilma, il-qorti tar-rinviju hija tal-fehma li l-kunċett ta’ “deterjorazzjoni” ma jistax jitqies li huwa biss intiż għal bidliet fil-forma ta’ klassifikazzjoni fi klassi inferjuri fis-sens tal-Anness V tad-Direttiva dwar l-ilma.

87.

Fir-rigward tat-tieni domanda, skont il-BUND u l-Kummissjoni, id-“deterjorazzjoni” fis-sens tal-Artikolu 4(1)(a)(i) tad-Direttiva dwar l-ilma ma tiddependix biss mill-modifiki tal-klassijiet tal-istat, peress li d-Direttiva dwar l-ilma tipprekludi kull deterjorament rilevanti fi ħdan l-istess klassi. F’dan ir-rigward, huma jsostnu li din id-dispożizzjoni tipprekludi b’mod ġenerali d-deterjoramenti tal-istat tal-korpi tal-ilma tal-wiċċ [ara punt (i)] u tirreferi għall-Anness V tad-Direttiva dwar l-ilma biss fir-rigward tal-obbligu ta’ tiġdid [ara punti (ii) u (iii)], u għalhekk għall-klassifikazzjoni prevista hemmhekk.

88.

Fir-rigward tat-tielet domanda, il-BUND issostni li d-“deterjorazzjoni” fis-sens tal-Artikolu 4(1)(a)(i) tad-Direttiva dwar l-ilma tikkorrispondi għal kull influwenza li jkollha impatt negattiv fuq l-istat tal-ilmijiet u li tinsab taħt il-livell de minimis li jirriżulta mill-prinċipju ta’ proporzjonalità, inkluż, fil-prinċipju, l-effetti negattivi nazzjonali u fuq perijodu qasir. Min-naħa tagħha, il-Kummissjoni tikkunsidra li hemm “deterjorazzjoni” b’effett minn meta l-istat ta’ wieħed mill-elementi ta’ kwalità li jservi sabiex jiġi evalwat l-istat ekoloġiku tal-ilmijiet tal-wiċċ fis-sens tal-Anness V tad-Direttiva dwar l-ilma jiġi kklassifikat fi klassi inferjuri.

89.

A contrario, il-Gvernijiet tal-Ġermanja, tal-Pajjiżi l-Baxxi, tal-Polonja u tar-Renju Unit huma tal-fehma li “deterjorazzjoni” tfisser biss il-bidliet li timplika żgradar, iddefinita skont l-Anness V tad-Direttiva tal-ilma. Il-Gvern tal-Ġermanja u essenzjalment il-Gvernijiet tal-Polonja u tar-Renju Unit jikkunsidraw li, minkejja l-fatt li l-Artikolu 4(1)(a)(i) tad-Direttiva dwar l-ilma ma jirreferix għall-Anness V tad-Direttiva dwar l-ilma, il-klassifikazzjoni prevista hija indirettament applikabbli. Barra minn hekk, minkejja l-proposta tar-risposta għat-tielet domanda, il-Gvern tal-Pajjiżi l-Baxxi jipproponi interpretazzjoni ta’ “deterjorazzjoni” skont l-elementi differenti ta’ kwalità jew ta’ sustanzi, pjuttost milli skont il-livell tal-istat ekoloġiku globali. Fl-aħħar nett, waqt is-seduta, il-Gvern ta’ Franza ppropona teżi li tgħid li l-kunċett ta’ deterjorazzjoni jikkorrispondi biss għal żgradar globali tal-istat ekoloġiku, skont il-kriterji tal-Anness V tad-Direttiva dwar l-ilma.

90.

Preliminarjament, nirrileva li kemm id-dubji tal-qorti tar-rinviju kif ukoll id-diverġenzi bejn il-partijiet joriġinaw minn dibattitu duttrinali bejn it-teorija li tipprovdi li l-kunċett ta’ degradazzjoni jikkorrispondi għal żgradar fis-sens tal-Anness V tad-Direttiva dwar l-ilma (teorija msejħa “tal-klassijiet”) u t-teorija li tipprovdi li l-kunċett ta’ degradazzjoni jikkorrispondi għal kull modifika tal-istat tal-korpi tal-ilma (teorija msejħa “tal-istatu quo”). Għaldaqstant, dawn it-teoriji jippreżentaw żewġ pożizzjonijiet estremi fl-interpretazzjoni tal-kunċett ta’ deterjorazzjoni fis-sens tal-Artikolu 4(1)(a)(i) tad-Direttiva dwar l-ilma. Sabiex jiġi indirizzat l-imsemmi kunċett, jidhirli li huwa indispensabbli li dan il-kuntest jiġi kkompletat bi studju f’iktar dettall tal-aspetti tekniċi li jirriżultaw mid-Direttiva dwar l-ilma ( 58 ).

91.

Kif diġà sostnejt, l-evalwazzjoni tal-istat tal-ilmijiet tal-wiċċ hija bbażata fuq analiżi tal-istat ekoloġiku li tkopri ħames klassijiet ( 59 ) .

92.

Madankollu, għandu jiġi enfasizzat li kull klassi, inkluż stat ekoloġiku tajjeb ħafna, hija ddeterminata skont id-differenza fir-rigward tal-kundizzjonijiet ta’ referenza fis-sens tal-punt 1.2 tal-Anness V tad-Direttiva dwar l-ilma, jiġifieri skont valuri normalment assoċjati ma’ tip ta’ korp tal-ilma f’kundizzjonijiet intatti. Għalhekk, dawn huma kundizzjonijiet normali tal-ilmijiet tal-wiċċ, li jikkonċernaw kull tip ta’ korp tal-ilma ( 60 ), mingħajr madankollu ma jkunu ddefiniti mid-Direttiva dwar l-ilma.

93.

Għaldaqstant, stat ekoloġiku tajjeb fis-sens tal-Anness V jitqies li jikkorrispondi ma’ distorsjoni dgħajfa li tirriżulta mill-attività tal-bniedem meta mqabbel mal-istat normalment assoċjat mat-tip ta’ korp tal-ilma tal-wiċċ ikkunsidrat fil-kundizzjonijiet intatti. Fi kliem ieħor, iktar ma tkun kbira d-differenza fir-rigward tal-istat mhux mittiefes jew storiku tal-korpi tal-ilma, iktar l-istat ekoloġiku ta’ korp tal-ilma jitqies li jkun ġie suġġett għal degradazzjoni.

94.

Għall-finijiet tal-evalwazzjoni tal-istat ekoloġiku, l-Istati Membri għandhom jibbażaw ruħhom fuq l-elementi ta’ kwalità bijoloġika li jikkostitwixxu l-bażi, ikkompletati bl-elementi fiżiko-kimiċi u bl-elementi idromorfoloġiċi ( 61 ). Kull wieħed minn dawn l-elementi ta’ kwalità jinkludi lista twila ta’ parametri ( 62 ). Listi separati huma previsti għax-xmajjar, lagi, ilmijiet temporanji jew ilmijiet tal-kosta.

95.

Sussegwentement, sabiex tiġi kkwantifikata d-differenza bejn il-kundizzjonijiet normali u l-istatus attwali ta’ korp tal-ilma, l-Istati Membri huma marbuta jelaboraw proporzjonijiet ta’ kwalità ekoloġika (iktar ’il quddiem “PKE”). Il-PKE jirrappreżenta relazzjoni bejn il-valuri ta’ parametri bijoloġiċi osservati għal korp tal-ilma tal-wiċċ partikolari u l-valuri ta’ dawn il-parametri fil-kundizzjonijiet ta’ referenza applikabbli għal dan il-korp ( 63 ). Il-proporzjon huwa espress fil-forma ta’ valur numeriku bejn żero u wieħed. L-istat ekoloġiku tajjeb ħafna huwa rrappreżentat b’valuri viċin il-wieħed u l-istat ekoloġiku ħażin b’valuri viċin iż-żero.

96.

Għaldaqstant, huwa biss f’dan l-istadju avvanzat li l-Istati Membri jqassmu l-PKE ta’ kull kategorija ta’ ilma tal-wiċċ f’ħames klassijiet permezz ta’ valur limitu tal-elementi ta’ kwalità bijoloġika li tindika l-fruntiera bejn dawn il-klassijiet differenti (tajjeb ħafna, tajjeb, moderat, fqir u ħażin) ( 64 ). Il-valuri limiti għandhom jiġu stabbiliti bl-għajnuna tal-eżerċizzju tal-interkalibrar ( 65 ) li jikkonsisti fil-paragun tar-riżultati tal-klassifikazzjoni tas-sistemi nazzjonali ta’ monitoraġġ għal kull element bijoloġiku u għal kull tip ta’ korp ta’ ilma tal-wiċċ fost l-Istati Membri fl-istess grupp ta’ interkalibrar ġeografiku, u fl-evalwazzjoni tal-koerenza tar-riżultati mad-definizzjonijiet normattivi msemmija fl-Anness V fis-sezzjoni 1.2 tad-Direttiva dwar l-ilma ( 66 ). Madankollu, l-eżerċizzju ta’ interkalibrar iservi biss sabiex jiddelimita l-istati ta’ klassijiet “tajjeb ħafna”, “tajjeb” u “moderat” ( 67 ). Il-valuri limiti tal-Istati Membri huma inklużi fid-“deċiżjoni ta’ interkalibrar” adottata mill-Kummissjoni ( 68 ).

97.

Fl-aħħar nett, ir-regola primordjali, invokata mill-Kummissjoni, hija dik deskritta mill-formola “one out all out” ( 69 ). Skont l-imsemmi prinċipju, korp tal-ilma huwa kklassifikat fi klassi inferjuri ladarba l-proporzjon ta’ wieħed mill-elementi ta’ kwalità jaqa’ fil-livell li jikkorrispondi mal-klassi attwali. Din it-teknika hija marbuta mad-definizzjoni tal-“istat ta’ ilma tal-wiċċ” mogħtija mill-Artikolu 2(17) tad-Direttiva dwar l-ilma li għandha tiġi ddeterminata skont l-agħar valur tal-istat ekoloġiku jew tal-istat kimiku tiegħu.

98.

Fid-dawl tal-analiżi preċedenti, huwa ċar li s-sistema ta’ klassifikazzjoni tikkostitwixxi strument ta’ portata transversali, li fuqha hija bbażata s-sistema ta’ ġestjoni stabbilita mid-Direttiva dwar l-ilma. Dan huwa kkonfermat mill-Artikolu 2(21) tad-Direttiva dwar l-ilma li jirreferi għall-klassifikazzjoni skont l-Anness V tagħha. L-imsemmi anness jikkwalifika dawn il-klassifikazzjonijiet tal-istat ekoloġiku bħala “definizzjonijiet normattivi”.

99.

Madankollu, huwa wkoll inkontestabbli li d-determinazzjoni tal-valuri limiti bejn il-klassijiet timplika l-adozzjoni ta’ skali kunsiderevolment kbar. Għalhekk, il-klassijiet huma biss strument li jikkonfina jew jillima l-azzjoni fid-dettall tal-Istati Membri li tikkonsisti fid-determinazzjoni tal-elementi ta’ kwalità li jirriflettu stat reali ta’ korp tal-ilma partikolari. Għaldaqstant, jidhirli li huwa minħabba din ir-raġuni li l-Artikolu 4(1)(a)(i) tad-Direttiva dwar l-ilma ma jirreferix għall-Anness V tagħha, peress li l-kunċett ta’ deterjorament, kunċett klassiku tad-dritt tal-ilmijiet, huwa kunċett ta’ portata globali f’dan il-qasam li jeċċedi t-teknikalità tad-Direttiva dwar l-ilma.

100.

Konsegwentement, bejn iż-żewġ teoriji opposti li ġew invokati iktar ’il fuq, jiena tal-fehma li l-interpretazzjoni l-iktar ibbilanċjata u koerenti fir-rigward tal-għanijiet li jirriżultaw mill-Artikoli 1 u 4 tad-Direttiva dwar l-ilma, hija dik li jitqies li l-kunċett ta’ “deterjorazzjoni tal-istat ta’ korp tal-ilma tal-wiċċ” għandu jiġi evalwat fir-rigward ta’ kull element ta’ kwalità li jaqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-evalwazzjoni tal-istat ekoloġiku fis-sens tad-Direttiva dwar l-ilma, mingħajr ma dan ikun jimplika dejjem modifika ta’ klassifikazzjoni.

101.

Fil-fatt, għandu jitfakkar li billi adotta d-Direttiva dwar l-ilma, il-leġiżlatur kellu l-intenzjoni jenfasizza l-importanza tal-approċċ ekoloġiku fil-ġestjoni tal-ilma. Dan huwa wkoll l-approċċ sottostanti l-klassifikazzjoni tal-ilmijiet tal-wiċċ li jirrikjedi diversi eżiġenzi mill-perspettiva tal-istat ekoloġiku tagħhom jew tal-istat kimiku tagħhom. Dan l-approċċ huwa kkorroborat mill-applikazzjoni tal-prinċipju “one out all out” li jikkostitwixxi espressjoni partikolari tal-prinċipju ta’ prekawzjoni ( 70 ). Madankollu, nirrileva li l-applikazzjoni ta’ dan il-prinċipju trendi ftit li xejn utli s-sistema ta’ klassifikazzjoni bħala strument eventwali tat-teħid ta’ deċiżjoni operazzjonali, peress li ċċaħħadha mill-funzjoni tagħha tal-medja (matematika) tal-indikaturi tal-istat ta’ korp tal-ilma kkonċernat.

102.

Fil-fatt, jidhirli li l-applikazzjoni tar-regola “one out all out” flimkien mat-teorija tal-klassijiet twassal għal riżultati kontraproduttivi. Għalhekk, bħall-Kummissjoni, jiena tal-fehma li l-adozzjoni ta’ teorija tal-klassijiet għandha r-riskju li teskludi l-ilmijiet mill-klassi l-iktar baxxa tal-kamp ta’ applikazzjoni tal-projbizzjoni tad-deterjorament kif ukoll iddgħajjef il-protezzjoni tal-ilmijiet li jaqgħu fil-klassijiet l-iktar għolja. Għalhekk, fid-dawl tal-finalità tad-Direttiva dwar l-ilma, dan it-tip ta’ korpi tal-ilma ħaqqu attenzjoni partikolari fil-kuntest tal-ġestjoni tal-ilmijiet. Huwa minnu li, skont il-prinċipju “one out all out”, id-deterjorazzjoni ta’ parametru wieħed hija biżżejjed sabiex ikun hemm żgradar tal-korp kollu. Għalhekk, wara tali żgradar, il-parametri l-oħra kollha jistgħu jiddeterjoraw mingħajr ma dan ikun jimplika ebda deterjorament skont it-teorija tal-klassijiet ( 71 ).

103.

Għaldaqstant, jekk il-kunċett ta’ deterjorament jiġi evalwat mill-perspettiva tal-klassijiet dan jirriżulta fit-tneħħija mill-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva dwar l-ilma tal-bidliet innumerabbli tal-istat tal-elementi ta’ kwalità, li jikkomprometti t-twettiq tal-għan ta’ din id-direttiva.

104.

Barra minn hekk, mingħajr intenzjoni li nikkontribwixxi għal diskussjoni xjentifika li saret dwar is-suġġett tad-Direttiva dwar l-ilma, nirrileva l-eżistenza ta’ diversi rimarki kritiki dwar il-mudell ta’ klassifikazzjoni ( 72 ). Għaldaqstant, jidher li fil-verità, l-imsemmija sistema twassal ta’ sikwit għal riżultati approssimattivi jew insodisfaċenti fis-sens li ma tirriflettix stat attwali tal-ekosistema.

105.

A contrario, għalkemm il-kunċett ta’ “deterjorazzjoni” huwa interpretat b’riferiment għal element ta’ kwalità jew għal sustanza, il-projbizzjoni ta’ deterjorament tikkonserva l-effett utli kollu tagħha, peress li tinkludi kull bidla li tista’ tikkomprometti t-twettiq tal-għan prinċipali tad-Direttiva dwar l-ilma.

106.

Fl-aħħar nett, nirrileva li diversi partijiet jirreferu għall-istess dokument ta’ orjentazzjoni tal-Kummissjoni ( 73 ) filwaqt li jisiltu konklużjonijiet kuntrarji. Skont dan id-dokument “fil-kuntest tal-Artikolu 4(7), l-għanijiet ta’ prevenzjoni tad-deterjorazzjoni tal-istat ekoloġiku jirreferu għal bidliet fil-klassi pjuttost milli fil-klassijiet infushom. Għaldaqstant, l-Istati Membri ma għandhomx bżonn jirrikorru għall-Artikolu 4(7) għal bidliet fi ħdan klassi”.

107.

F’dan ir-rigward, nirrileva ċerta konfużjoni bejn il-kunċett ta’ deterjorazzjoni u nuqqas fid-dispożizzjonijiet tad-Direttiva dwar l-ilma bħala tali. Fil-fatt, jidhirli li l-imsemmi dokument jikkonferma t-teżi li l-Istat Membru huwa marbut jadotta l-miżuri kollha li jippermettu li jintlaħaq stat tajjeb tal-korpi tal-ilma, b’mod partikolari, billi jimplementaw l-għanijiet ambjentali msemmija fl-Artikolu 4. A contrario, l-Istat Membru ma huwa suġġett għal ebda sanzjoni, jekk, minkejja l-isforzi tiegħu kollha, l-imsemmi stat ma jintlaħaqx. Fi kwalunkwe każ, kif jippreċiża l-Gvern tal-Ġermanja, dan id-dokument, minkejja li huwa utli ma huwiex vinkolanti. Barra minn hekk, huwa ma jikkostitwixxix komunikazzjoni tal-Kummissjoni fis-sens tal-ġurisprudenza fil-qasam tad-dritt tal-kompetizzjoni jew tas-sanzjonijiet finanzjarji ( 74 ).

108.

Fi kwalunkwe każ, nixtieq nenfasizza li la l-kliem u lanqas il-finalità tad-Direttiva dwar l-ilma ma jippermettu, f’ebda każ, li tiġi kkonfermata l-eżistenza ta’ livell de minimis għall-finijiet ta’ teorija ta’ deterjorazzjoni gravi, kif ippreżentata mill-qorti tar-rinviju. Fil-fatt, l-uniku livell minimu tal-obbligi ta’ protezzjoni tal-istat tal-ilmijiet huwa dak li jirriżulta mil-leġiżlazzjoni tal-Unjoni diġà fis-seħħ, skont il-premessa 51 tad-Direttiva dwar l-ilma, moqrija flimkien mal-Artikoli 4(8)u (9) u 11(3)(a) tagħha.

109.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nipproponi li r-risposta għat-tieni u għat-tielet domandi preliminari tkun li l-kunċett ta’ deterjorazzjoni għandu jiġi interpretat b’riferiment għal sustanza jew għal element ta’ kwalità li jagħmlu parti mill-evalwazzjoni tal-istat ekoloġiku fis-sens tal-Anness V tad-Direttiva dwar l-ilma, mingħajr ma l-bidla tkun neċessarjament timplika modifika tal-klassifikazzjoni. Tali modifika għandha madankollu tirriżulta mill-ipoteżi jew mill-valur ta’ sustanza jew ta’ element ta’ kwalità taħt il-livell li jikkorrispondi mal-klassifikazzjoni attwali.

110.

Nipproponi lill-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi għad-domandi preliminari kif ġej: