SENTENZA TAL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (Ir-Raba’ Awla)

12 ta’ Diċembru 2013 ( *1 )

“Artikoli 101 TFUE, 102 TFUE u 106 TFUE — Impriżi pubbliċi u impriżi li lilhom l-Istati Membri jagħtu drittijiet speċjali jew esklużivi — Impriżi inkarigati mill-ġestjoni ta’ servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali — Kunċetti — Korpi inkarigati sabiex jivverifikaw u jiċċertifikaw l-osservanza tal-kundizzjonijiet meħtieġa mil-liġi mill-impriżi li jwettqu xogħlijiet pubbliċi — Artikolu 49 TFUE — Libertà ta’ stabbiliment — Restrizzjoni — Ġustifikazzjoni — Protezzjoni tad-destinatarji tas-servizzi — Kwalità tas-servizzi ta’ ċertifikazzjoni”

Fil-Kawża C‑327/12,

li għandha bħala suġġett talba għal deċiżjoni preliminari skont l-Artikolu 267 TFUE, imressqa mill-Consiglio di Stato (l-Italja), permezz ta’ deċiżjoni tas-6 ta’ Marzu 2012, li waslet fil-Qorti tal-Ġustizzja fl-10 ta’ Lulju 2012, fil-proċedura

Ministero dello Sviluppo economico,

Autorità per la vigilanza sui contratti pubblici di lavori, servizi e forniture

SOA Nazionale Costruttori — Organismo di Attestazione SpA,

fil-preżenza ta’:

Associazione nazionale Società Organismi di Attestazione (Unionsoa),

SOA CQOP SpA,

IL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (Ir-Raba’ Awla),

komposta minn L. Bay Larsen, President tal-Awla, M. Safjan (Relatur), C. G. Fernlund, J. Malenovský u A. Prechal, Imħallfin,

Avukat Ġenerali: P. Cruz Villalón,

Reġistratur: C. Strömholm, Amministratur,

wara li rat il-proċedura bil-miktub u wara s-seduta tas-16 ta’ Mejju 2013,

wara li kkunsidrat l-osservazzjonijiet ippreżentati:

—	għal SOA Nazionale Costruttori – Organismo di Attestazione SpA, minn S. Cammareri u M. Condinanzi, avukati,

—	għall-Associazione nazionale Società Organismi di Attestazione (Unionsoa), minn A. Cancrini, G. M. Di Paolo u A. Clarizia, avukati,

—	għal SOA CQOP SpA, minn C. De Portu, avukat,

—	għall-Gvern Taljan, minn G. Palmieri, bħala aġent, assistita minn L. D’Ascia, avvocato dello Stato,

—	għall-Kummissjoni Ewropea, minn L. Malferrari u I. Rogalski kif ukoll minn R. Striani, bħala aġenti,

wara li semgħet il-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali, ippreżentati fis-seduta tal-5 ta’ Settembru 2013,

tagħti l-preżenti

Sentenza

1	It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tal‑Artikoli 101 TFUE, 102 TFUE u 106 TFUE.

Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ kawża bejn il-Ministero dello Sviluppo economico (Ministeru għall-Iżvilupp Ekonomiku, iktar ’il quddiem il-“Ministero”) kif ukoll l-Autorità per la vigilanza sui contratti pubblici di lavori, servizi e forniture (Awtorità għas-sorveljanza tal-kuntratti pubbliċi għal xogħlijiet, servizzi u provvisti, iktar ’il quddiem l-“Autorità”), u SOA Nazionale Costruttori – Organismo di Attestazione SpA (iktar ’il quddiem is-“SOA Nazionale Costruttori”) dwar id-dikjarazzjoni, mill-Ministeru u l-Autorità, tal-inapplikabbiltà, fir-rigward tas-servizzi offruti mill-kumpanniji li għandhom il-kwalità ta’ korpi ta’ ċertifikazzjoni (Società Organismi di Attestazione, iktar ’il quddiem is-“SOA”), tat-tħassir leġiżlattiv tat-tariffi minimi obbligatorji fl-eżerċizzju ta’ attivitajiet professjonali.

Il-kuntest ġuridiku

Id-dritt tal-Unjoni

L-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 52(1) tad-Direttiva 2004/18/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tal-31 ta’ Marzu 2004, fuq kordinazzjoni ta’ proċeduri għall-għoti ta’ kuntratti għal xogħlijiet pubbliċi, kuntratti għal provvisti pubbliċi u kuntratti għal servizzi pubbliċi [kuntratti pubbliċi għal xogħlijiet, għal provvisti u għal servizzi] (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 6, Vol. 7, p. 132) jipprevedi:

“Stati Membri jistgħu jintroduċu jew listi uffiċjali ta’ kuntratturi approvati [kwalifikati], fornituri jew ta’ dawk li jipprovdu servizz jew ċertifikazzjoni minn korpi ċertifikanti stabbiliti taħt liġi pubblika jew privata.”

Id-dritt Taljan

Id-Digriet Leġiżlattiv Nru 163, tat-12 ta’ April 2006, dwar Kodiċi tal-kuntratti pubbliċi għal xogħlijiet, servizzi u provvisti b’applikazzjoni tad-Direttivi 2004/17/KE u 2004/18/KE (suppliment ordinarju għall-GURI Nru 100, tat-2 ta’ Mejju 2006, iktar ’il quddiem il-“Kodiċi”), jipprovdi fl-Artikolu 40 tiegħu:

“1. Il-persuni li jwettqu xogħlijiet pubbliċi bi kwalunkwe titolu għandhom ikunu kwalifikati u għandhom jiżguraw li l-attività tagħhom hija kkaratterizzata mill-prinċipji ta’ kwalità, ta’ professjonaliżmu u ta’ lealtà. Bl-istess għan, il-prodotti, il-proċessi, is-servizzi u s-sistemi ta’ kwalità fl-impriża użati minn dawn il-persuni għandhom ikunu suġġetti għal ċertifikazzjoni b’mod konformi mal-leġiżlazzjoni fis-seħħ.

2. Ir-regolament [...] jirregola s-sistema waħdiena ta’ kwalifikazzjoni għall-persuni kollha li jwettqu, bi kwalunkwe titolu, xogħlijiet pubbliċi ta’ ammont ogħla minn EUR 150 000, skont it-tip u l-ammont tax-xogħlijiet. Ir-Regolament [...] jippermetti wkoll li minn żmien għal żmien issir reviżjoni tal-kategoriji ta’ kwalifikazzjoni u jiġu previsti kategoriji ġodda possibbli.

3. Is-sistema ta’ kwalifikazzjoni hija implementata minn korpi ta’ ċertifikazzjoni regolati mid-dritt privat, awtorizzati għal dan l-għan mill-Autorità. L-attività ta’ ċertifikazzjoni hija eżerċitata b’osservanza tal-prinċipju ta’ indipendenza tal-ġudizzju, billi tiġi ggarantita l-assenza ta’ kwalunkwe interess kummerċjali jew finanzjarju li huwa ta’ natura li jwassal għal aġir mhux imparzjali jew li huwa diskriminatorju. Fl-eżerċizzju tal-attività ta’ kwalifikazzjoni fir-rigward tal-persuni li jwettqu xogħlijiet pubbliċi, is-SOA jeżerċitaw missjoni li taqa’ taħt id-dritt pubbliku [...] Jekk huma joħorġu ċertifikati mhux veraċi, japplikaw l-Artikoli 476 u 479 tal-Kodiċi Kriminali. Qabel ma joħorġu ċ-ċertifikati, is-SOA għandhom jivverifikaw li l-kundizzjonijiet kollha meħtieġa mill-impriża li tagħmel it-talba huma ssodisfatti. Il-korpi ta’ ċertifikazzjoni huma inkarigati jiċċertifikaw li l-persuni kkwalifikati:

għandhom ċertifikat li jiċċertifika li s-sistema ta’ kwalità tagħhom hija konformi man-normi Ewropej [...] u mal-leġiżlazzjoni nazzjonali fis-seħħ, maħruġa minn korpi akkreditati skont in-normi Ewropej [...]. Il-korpi akkreditati huma obbligati jirreġistraw iċ-ċertifikazzjoni msemmija f’dan il-punt għall-impriżi li jwettqu xogħlijiet pubbliċi fil-lista uffiċjali stabbilita mill-korp Taljan ta’ ċertifikazzjoni [...]

josservaw il-kundizzjonijiet ġenerali, tekniko-organizzazzjonali u ekonomiko-finanzjarji previsti bid-dispożizzjonijiet [tal-Unjoni] applikabbli fil-qasam tal-kwalifikazzjoni. Jagħmlu parti mill-kundizzjonijiet tekniko-organizzazzjonali ċ-ċertifikati maħruġa mill-kuntratturi lill-impriżi li jwettqu xogħlijiet pubbliċi. [...]

4. Ir-Regolament jiddefinixxi b’mod partikolari:

[…]

b)	il-modalitajiet u l-kriterji ta’ awtorizzazzjoni u ta’ skwalifikazzjoni possibbli tal-korpi ta’ ċertifikazzjoni kif ukoll il-kundizzjonijiet suġġettivi, organizzazzjonali, finanzjarji u tekniċi li għandhom jiġu ssodisfatti mill-imsemmija korpi;

il-modalitajiet li skonthom jiġi ċċertifikat li l-persuni kkwalifikati għandhom sistema ta’ kwalità ċċertifikata skont il-paragrafu (3)(a), u li huma josservaw il-kundizzjonijiet imsemmija fil-paragrafu (3)(b), kif ukoll il-modalitajiet ta’ verifika annwali possibbli tal-imsemmija kundizzjonijiet fir-rigward tad-data tal-bilanċ;

d)	il-kundizzjonijiet ġenerali […] u l-kundizzjonijiet tekniko-organizzazzjonali u ekonomiko-finanzjarji msemmija fil-paragrafu (3)(b), inkluż il-miżuri li jikkonċernaw id-daqs u t-tip tax-xogħlijiet […]

e)	il-kriterji ta’ ffissar tat-tariffi applikabbli għall-attività ta’ kwalifikazzjoni, bla ħsara għall-impossibbiltà li wieħed jidderoga mit-tariffi minimi;

il-modalitajiet ta’ verifika tal-kwalifikazzjoni; it-tul tal-kwalifikazzjoni huwa ta’ ħames snin, u sseħħ verifika tal-persistenza tal-kundizzjonijiet ġenerali kif ukoll tal-kundizzjonijiet dwar il-kapaċità strutturali, li għandhom jissemmew fir-regolament, qabel tmiem it-tielet sena; it-tul tal-validità tal-kategoriji ġenerali u speċjali li huma suġġetti għar-reviżjoni msemmija fil-paragrafu (2); it-tariffa tal-verifika tal-persistenza tal-kundizzjonijiet hija proporzjonali għat-tariffa taċ-ċertifikazzjoni, mingħajr ma tista’ taqbeż it-tliet partijiet minn ħamsa ta’ din tal-aħħar;

f bis)

il-modalitajiet li jippermettu li tiġi żgurata, fil-kuntest tal-kompetenzi rispettivi, l-azzjoni koordinata ta’ sorveljanza tal-attività tal-korpi ta’ ċertifikazzjoni, billi jirrikorru għall-istrutturi u riżorsi diġà disponibbli għal dan l-għan, mingħajr ma’ jintefgħu spejjeż ġodda jew miżjuda a karigu tal-finanzi pubbliċi;

sanzjonijiet pekunjarji u ta’ projbizzjoni, sal-iskwalifikazzjoni, għall-irregolaritajiet u illegalitajiet imwettqa mis-SOA matul il-ħruġ taċ-ċertifikati kif ukoll f’każ ta’ nuqqas ta’ azzjoni tas-SOA matul il-ħruġ taċ-ċertifikazzjonijiet wara talba għal informazzjoni u dokumenti tal-Autorità fil-kuntest tal-missjoni tagħha ta’ sorveljanza, skont kriterju ta’ proporzjonalità u b’osservanza tal-prinċipju ta’ kontradittorju;

bis) is-sanzjonijiet pekunjarji msemmija fl-Artikolu 6(11), u sanzjonijiet ta’ projbizzjoni, sat-tneħħija taċ-ċertifikat ta’ kwalifikazzjoni, għall-operaturi ekonomiċi li ma jissodisfawx it-talbiet għal informazzjoni u dokumenti fformulati mill-Autorità fil-kuntest tas-setgħa tagħha ta’ sorveljanza tas-sistema ta’ kwalifikazzjoni, jew li jipprovdu informazzjoni jew atti qarrieqa;

h)	l-istabbiliment, fuq bażi reġjonali, ta’ listi tal-persuni li kisbu l-kwalifikazzjoni msemmija fil-paragrafu 3; dawn il-listi huma magħmula u miżmuma mill-Autorità, li tiżgura l-pubbliċità tagħhom permezz tal-Osservatorju.

[…]

6. Ir-regolament għandu jiddefinixxi l-kundizzjonijiet ekonomiko-finanzjarji u tekniko-organizzazzjonali speċifiċi li għandhom jiġu ssodisfatti mill-kandidati għal konċessjoni ta’ xogħlijiet pubbliċi li ma għandhomx l-intenzjoni li jeżegwixxu x-xogħlijiet permezz tal-organizzazzjoni imprenditorjali tagħhom stess.

[...]

9 bis. Is-SOA huma responsabbli mill-konservazzjoni tad-dokumenti u tal-atti użati għall-ħruġ taċ-ċertifikati, inkluż wara l-waqfien tal-attività ta’ ċertifikazzjoni. Is-SOA huma wkoll obbligati jagħtu aċċess għall-imsemmija dokumenti u atti lill-persuni indikati fir-regolament, inkluż f’każ ta’ sospensjoni jew ta’ tneħħija tal-awtorizzazzjoni ta’ eżerċizzju tal-attività ta’ ċertifikazzjoni; f’każ ta’ nuqqas ta’ twettiq ta’ obbligu, japplikaw is-sanzjonijiet amministrattivi pekunjarji previsti fl-Artikolu 6(11). Fi kwalunkwe każ, is-SOA jibqgħu obbligati jikkonservaw id-dokumenti u l-atti msemmija fl-ewwel sentenza għal għaxar snin jew għall-perijodu indikat mir-regolament […]

9 ter. Is-SOA għandhom l-obbligu li jinfurmaw lill-Autorità bit-tnedija tal-proċedura ta’ verifika tal-kundizzjonijiet meħtieġa fir-rigward ta’ impriża u bir-riżultat tagħha. Is-SOA għandhom l-obbligu li jiddikjaraw it-tneħħija taċ-ċertifikat ta’ kwalifikazzjoni jekk huma jikkonstataw li dan inħareġ mingħajr ma l-kundizzjonijiet stabbiliti mir-regolament kienu ssodisfatti jew jekk l-imsemmija kundizzjonijiet ma għadhomx issodisfatti; f’każ ta’ nuqqas ta’ twettiq ta’ obbligu, l-Autorità għandha tiddikjara t-tneħħija tal-awtorizzazzjoni ta’ eżerċizzju tal-attività ta’ ċertifikazzjoni tas-SOA.

9 quater. Jekk għall-finijiet tal-kwalifikazzjoni tiġi ppreżentata dikjarazzjoni mhux veraċi jew dokumenti mhux veraċi, is-SOA għandhom jinformaw lill-Autorità b’dan, u jekk din tqis li jeżisti qerq jew nuqqas gravi, b’kunsiderazzjoni tal-importanza u tal-gravità tal-fatti li jikkostitwixxu s-suġġett tad-dikjarazzjoni mhux veraċi jew tal-preżentazzjoni tad-dokumenti mhux veraċi, twettaq reġistrazzjoni informatika [...] għall-finijiet tal-esklużjoni mill-proċeduri ta’ sejħa għal offerti u tas-subappaltar, […] għal perijodu ta’ sena, u fi tmiemu r-reġistrazzjoni titħassar u fi kwalunkwe każ titlef l-effikaċja tagħha.”

Id-Digriet-Liġi Nru 223, tal-4 ta’ Lulju 2006, dwar dispożizzjonijiet urġenti għall-irkupru ekonomiku u soċjali, għal-limitazzjoni u r-razzjonalizzazzjoni tal-ispejjeż pubbliċi u l-intervenzjonijiet fil-qasam tad-dħul u tal-ġlieda kontra l-evażjoni fiskali (GURI Nru 153, tal-4 ta’ Lulju 2006, p. 4), jikkonverti f’liġi, wara emendi, permezz tal-Liġi Nru 248, tal-4 ta’ Awwissu 2006 (suppliment ordinarju għall-GURI Nru 186, tal-11 ta’ Awwissu 2006, iktar ’il quddiem id-“Digriet-Liġi Nru 223/2006”), ħassar, fl-Artikolu 2(1)(a) tiegħu, id-dispożizzjonijiet li kienu jipprevedu l-obbligu li jiġu applikati t-tariffi fissi jew minimi “f’dak li jikkonċerna l-professjonijiet liberali jew attivitajiet intellettwali”.

Id-Digriet Nru 207 tal-President tar-Repubblika, tal-5 ta’ Ottubru 2010, dwar l-eżekuzzjoni u l-applikazzjoni tad-Digriet Leġiżlattiv Nru 163 (suppliment ordinarju għall-GURI Nru 288, tal-10 ta’ Diċembru 2010, iktar ’il quddiem id-“Digriet Presidenzjali Nru 207/2010”), li jħassar id-digriet tal-President tar-Repubblika Nru 34, tal-25 ta’ Jannar 2000, jipprevedi fl-Artikolu 60(2) sa (4) tiegħu:

“2. Il-kwalifikazzjoni hija obbligatorja għal kull min iwettaq xogħlijiet pubbliċi, fdati minn kuntrattur, ta’ ammont ogħla minn EUR 150 000.

3. […] iċ-ċertifikat ta’ kwalifikazzjoni maħruġ skont dan it-Titolu jikkostitwixxi kundizzjoni neċessarja u suffiċjenti sabiex jintwera li r-rekwiżiti meħtieġa fil-qasam tal-kapaċità teknika u finanzjarja sabiex jiġu fdati xogħlijiet pubbliċi lilhom huma ssodisfatti.

4. Il-kuntratturi ma jistgħux jitolbu lill-offerenti sabiex juru li huma kkwalifikati skont modalitajiet, proċeduri u kundizzjonijiet differenti minn dawk previsti f’dan il-kapitolu […]”

L-Artikolu 68 tad-Digriet Nru 207/2010 jipprovdi:

“1. L-eżerċizzju, mis-SOA, tal-attività ta’ ċertifikazzjoni tal-kwalifikazzjoni [...] huwa suġġett għall-awtorizzazzjoni tal-Autorità.

2. Is-SOA għandha tippreżenta talba għal awtorizzazzjoni akkumpanjata mid-dokumenti li ġejjin:

a)	il-memorandum u l-artikoli ta’ assoċjazzjoni tal-kumpannija;

b)	il-lista tal-azzjonisti u d-dikjarazzjoni dwar is-sitwazzjoni possibbli ta’ kontroll u ta’ rabtiet bejn impriżi;

c)	l-organigramm tas-SOA, li jinkludi l-curriculum vitæ tal-persuni li jagħmlu parti minnha;

d)	id-dikjarazzjoni tar-rappreżentant legali, skont il-modalitajiet u l-forom previsti bil-liġijiet fis-seħħ, dwar l-assenza tas-sitwazzjonijiet previsti fl-Artikolu 64(6) f’dak li jikkonċerna s-SOA, l-amministraturi tagħha, rappreżentati legali jew diretturi tekniċi u l-persunal [...]

e)	rekord kriminali tal-amministraturi, tar-rappreżentanti legali, tad-diretturi tekniċi u tal-persunal [...]

f)	dokument li jinkludi d-deskrizzjoni tal-proċeduri li, skont id-dispożizzjonijiet stabbiliti mill-Autorità, għandhom jintużaw għall-eżerċizzju tal-attività ta’ ċertifikazzjoni;

polza ta’ assigurazzjoni konkluża mal-impriża ta’ assigurazzjonijiet awtorizzata sabiex tkopri r-riskju marbut li għalih l-obbligu jirreferi, għall-kopertura tar-responsabbiltajiet li jirriżultaw mill-attività eżerċitata, li l-ammont massimu tagħhom tkun tal-inqas sitt darbiet il-volum ta’ bejgħ previst.

[...]”

L-Artikolu 70 tad-Digriet Nru 207/2010 jipprovdi:

“1. Fl-eżerċizzju tal-attività tagħhom, is-SOA għandhom:

a)	jaġixxu b’diliġenza, lealtà u trasparenza, bl-osservanza tal-prinċipji msemmija fl-Artikolu 2 tal-Kodiċi;

b)	jiksbu l-informazzjoni neċessarja mingħand persuni li għandhom jiġu kwalifikati u jaġixxu b’mod li jiżguraw informazzjoni adegwata;

c)	jaġixxu b’mod li jiggarantixxu l-imparzjalità u l-ugwaljanza fit-trattament;

d)	jiżguraw u jżommu l-indipendenza meħtieġa mid-dispożizzjonijiet tal-Kodiċi u minn dan it-Titolu;

e)	ikollhom riżorsi u proċeduri, inklużi fil-qasam tal-kontroll intern, xierqa sabiex jiżguraw l-effikaċja u l-lealtà;

f)	jivverifikaw il-veraċità u l-kontenut tad-dikjarazzjonijiet, ċertifikati u dokumenti […] ippreżentati mill-persuni li għandu jinħarġilhom ċertifikat, kif ukoll il-persistenza tal-kundizzjonijiet imsemmija fl-Artikolu 78;

g)	joħorġu ċ-ċertifikat ta’ awtorizzazzjoni b’mod konformi mad-dokumenti prodotti mill-impriża u vverifikati skont il-punt (f).

2. Fil-kuntest tal-attività tagħhom ta’ evalwazzjoni u ta’ verifika tal-kwalifikazzjoni, is-SOA għandhom jiksbu d-data ta’ natura ekonomiko-finanzjarja, bħalma huma l-bilanċi, kif ukoll l-informazzjoni dwar il-modifiki organizzazzjonali u dwar it-trasformazzjonijiet tan-natura ġuridika tal-impriżi, inkluż mingħand id-database tal-Kamra tal-Kummerċ, tal-Industrija u tal-Artiġjanat.

3. Għall-finijiet tal-eżekuzzjoni tal-kompiti istituzzjonali tagħhom, is-SOA ma jistgħux jużaw il-provvisti ta’ terzi fl-organizzazzjoni tagħhom stess. Fi kwalunkwe każ, is-SOA huma responsabbli minn kull attività mwettqa, direttament jew indirettament, f’isimhom jew għalihom.

4. Kull ċertifikazzjoni ta’ kwalifikazzjoni u kull tiġdid ta’ ċertifikazzjoni kif ukoll l-attivitajiet komplementari kollha ta’ reviżjoni u ta’ emenda huma suġġetti għall-ħlas ta’ korrispettiv stabbilit skont l-ammont globali u n-numru ta’ kategoriji ġenerali u speċjalizzati li għalihom tintalab il-kwalifikazzjoni, skont il-formuli li jinsabu fil-parti I tal-Anness C. Għall-konsorzji stabbli, il-korrispettiv dovut għas-SOA għal kull attività jitnaqqas b’50 %, għall-impriżi kkwalifikati sal-klassi ta’ ammont II, il-korrispettiv dovut għas-SOA għal kull attività jitnaqqas b’20 %.

5. L-ammonti stabbiliti skont il-paragrafu 4 jitqiesu bħala l-korrispettiv minimu tas-servizz. Il-ħlas ta’ korrispettiv ogħla mid-doppju tal-ammont stabbilit skont il-kriterji msemmija fil-paragrafu 4 ma huwiex permess. Kull klawżola kuntrarja hija nulla. Il-korrispettiv għandu jitħallas kollu kemm hu qabel il-ħruġ taċ-ċertifikat, ir-reviżjoni jew l-emenda [tiegħu]; dewmien ta’ inqas minn sitt xhur jiġi aċċettat jekk, fil-mument tal-ħruġ taċ-ċertifikat, awtorizzazzjoni ta’ debitu dirett (direct debit) fuq kont bankarju kurrenti kien ġie stabbilit u mgħoddi lis-SOA għall-ammont kollu.

6. Is-SOA għandhom jgħaddu ċ-ċertifikati lill-Autorità fil-ħmistax-il jum sussegwenti għall-ħruġ tagħhom, skont il-modalitajiet previsti fl-Artikolu 8(7).

7. Is-SOA għandhom jinformaw lill-Autorità, f’terminu ta’ għaxart ijiem, bit-tnedija tal-proċedura ta’ verifika tal-kundizzjonijiet meħtieġa fir-rigward ta’ impriża u r-riżultat tagħha, skont l-Artikolu 40(9ter) tal-Kodiċi.”

Il-kawża prinċipali u d-domanda preliminari

Permezz ta’ noti tal-20 ta’ Settembru 2010, il-Ministero kif ukoll l-Autorità ddikjaraw bħala inapplikabbli għas-servizzi offruti mis-SOA l-Artikolu 2 tad-Digriet Liġi Nru 223/2006 li jipprevedi t-tħassir tat-tariffi minimi obbigatorji fl-eżerċizzju ta’ attivitajiet professjonali u ddeċidew li ma jilqgħux l-intenzjoni tas-SOA Nazionale Costruttori li tipproponi lill-impriżi roħs fuq l-ammonti miġbura għall-finijiet tal-ħruġ ta’ ċertifikati ta’ kwalifikazzjoni.

10	Is-SOA Nazionale Costruttori ppreżentat rikors għall-annullament tal-imsemmija noti quddiem it-Tribunale amministrativo regionale per il Lazio.

11	Permezz ta’ deċiżjoni tal-1 ta’ Ġunju 2011, l-imsemmija qorti laqgħet ir-rikors tas-SOA Nazionale Costruttori.

12	Il-Ministero u l-Autorità appellaw mill-imsemmija deċiżjoni quddiem il-Consiglio di Stato.

Skont il-qorti tar-rinviju, ir-riferiment, għall-Artikolu 2(1)(a) tad-Digriet Liġi Nru 223/2006, għall-attivitajiet “intellettwali” ma jistax ikopri l-attivitajiet tas-SOA li jeżerċitaw funzjoni pubblika ta’ ċertifikazzjoni. Fil-fatt, din il-funzjoni tikkonsisti fil-ħruġ ta’ ċertifikati ta’ kwalifikazzjoni li jikkostitwixxi l-kundizzjoni neċessarja u suffiċjenti sabiex jintwera li impriża tissodisfa l-ħtiġiet fil-qasam tal-kapaċità teknika u finanzjarja sabiex it-twettiq ta’ xogħlijiet pubbliċi jiġu fdati lilha.

14	Barra minn hekk, l-attivitajiet tas-SOA huma ta’ natura esklużiva, peress li dawn ma jistgħux jeżerċitaw attivitajiet oħra, u ma humiex ta’ natura awtonoma peress li huma suġġetti għar-regoli tad-dritt kif ukoll għas-sorveljanza tal-Autorità.

15	Għaldaqstant, il-qorti tar-rinviju tqis li t-tħassir tat-tariffi minimi previst bid-Digriet Liġi Nru 223/2006 ma jistax japplika għat-tariffi stabbiliti għall-attività ta’ ċertifikazzjoni tas-SOA.

16	Madankollu, l-imsemmija qorti għandha dubji dwar il-kompatibbiltà tad-dispożizzjonijiet nazzjonali rilevanti f’dak li jikkonċerna l-attività ta’ ċertifikazzjoni tas-SOA mal-leġiżlazzjoni tal-Unjoni.

B’mod partikolari, hija tistaqsi dwar il-kwistjoni ta’ jekk, fir-rigward tad-dispożizzjonijiet tat-Trattat FUE fil-qasam tal-kompetizzjoni u tal-libertà ta’ stabbiliment, is-SOA jipparteċipawx fl-eżerċizzju tal-awtorità pubblika u jekk il-leġiżlazzjoni nazzjonali dwar it-tariffi minimi inkwistjoni tikkonformax mal-imsemmija dispożizzjonijiet.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-Consiglio di Stato ddeċieda li jissospendi l-proċeduri quddiemu u li jagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja s-segwenti domanda preliminari:

“Il-prinċipji [tal-Unjoni] fil-qasam tal-kompetizzjoni u l-Artikoli 101 [TFUE], 102 [TFUE] u 106 [TFUE] jipprekludu l-applikazzjoni tat-tariffi stabbiliti fid-[Digrieti Presidenzjali Nru 34, tal-25 ta’ Jannar 2000, u Nru 207/2010] għall-attività ta’ verifika [ċertifikazzjoni] tal-hekk imsejħa [SOA]?”

Fuq id-domanda preliminari

Fuq l-ammissibbiltà

L-Associazione nazionale Società Organismi di Attestazione (iktar ’il quddiem l-“Unionsoa”) issostni li t-talba għal deċiżjoni preliminari hija inammissibbli minħabba li din hija nieqsa minn kull rilevanza għall-eżitu tal-kawża prinċipali, peress li l-qorti tar-rinviju diġà kkonstatat li l-leġiżlazzjoni nazzjonali fil-qasam tat-tariffi tas-SOA hija ġustifikata.

F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li, skont ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, id-domandi dwar l-interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni, magħmula mill-qorti nazzjonali fil-kuntest leġiżlattiv u fattwali li tiddefinixxi taħt ir-responsabbiltà tagħha, jibbenefikaw minn preżunzjoni ta’ rilevanza (ara s-sentenza tat-30 ta’ Mejju 2013, X, C‑651/11, punt 20 u l-ġurisprudenza ċċitata).

Ir-rifjut, mill-Qorti tal-Ġustizzja, ta’ talba mressqa minn qorti nazzjonali hija possibbli biss meta jidher b’mod manifest li l-interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni mitluba ma għandha ebda rabta mar-realtà jew mas-suġġett tal-kawża prinċipali, meta l-problema tkun ta’ natura ipotetika jew inkella meta l-Qorti tal-Ġustizzja ma jkollhiex għad-dispożizzjoni tagħha l-punti ta’ fatt u ta’ liġi neċessarji sabiex twieġeb b’mod utli għad-domandi li jkunu sarulha (ara s-sentenza X, iċċitata iktar ’il fuq, u l-ġurisprudenza ċċitata).

22	Issa, għandu jiġi kkonstatat li, f’dan il-każ, ma jirriżultax b’mod manifest mill-proċess mgħoddi lill-Qorti tal-Ġustizzja li l-interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni mitluba ma għandha ebda rabta mas-suġġett tal-kawża, jew inkella li l-problema mqajma minn din tal-aħħar hija ta’ natura ipotetika.

Fil-fatt, il-qorti tar-rinviju, li hija adita b’talba għal tibdil tas-sentenza tat-Tribunale amministrativo regionale per il Lazio li talab li jkun hemm il-possibbiltà li wieħed jidderoga mit-tariffi minimi relattivi għall-attività ta’ ċertifikazzjoni tas-SOA, tqis li s-soluzzjoni tal-kawża prinċipali tiddependi fuq il-kwistjoni ta’ jekk id-dritt tal-Unjoni fil-qasam tal-kompetizzjoni jipprekludix leġiżlazzjoni nazzjonali li timponi fuq is-SOA sistema ta’ tariffi minimi għas-servizzi li huma jipprovdu. Għaldaqstant, l-evalwazzjoni tal-leġiżlazzjoni nazzjonali relattiva għall-imsemmija tariffi għadha ma twettqitx b’mod definittiv mill-qorti tar-rinviju.

24	F’dawn iċ-ċirkustanzi, id-domanda magħmula mill-Consiglio di Stato għandha tingħata risposta.

Fuq il-mertu

Permezz tad-domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju essenzjalment tistaqsi jekk id-dispożizzjonijiet tat-Trattat fil-qasam tal-kompetizzjoni u tal-libertà ta’ stabbiliment għandhomx jiġu interpretati fis-sens li huma jipprekludu leġiżlazzjoni nazzjonali, bħal dik inkwistjoni fil-kawża pirnċipali, li timponi fuq is-SOA sistema ta’ tariffi minimi għas-servizzi ta’ ċertifikazzjoni pprovduti lill-impriżi li jixtiequ jipparteċipaw fi proċeduri għall-għoti ta’ kuntratti għal xogħlijiet pubbliċi.

Fuq id-dritt tal-Unjoni fil-qasam tal-kompetizzjoni

26	Sabiex tingħata risposta għal din id-domanda, fl-ewwel lok għandu jiġi eżaminat jekk is-SOA jikkostitwixxux, fil-kuntest tal-attività tagħhom ta’ ċertifikazzjoni, “impriżi” fis-sens tal-Artikoli 101 TFUE, 102 TFUE u 106 TFUE.

F’dan ir-rigward, mill-ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li, għall-finijiet tal-applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni fil-qasam tal-kompetizzjoni, kull entità li teżerċita attività eonomika hija impriża, indipendentement mill-istatus ġuridiku ta’ din l-entità u mill-mod ta’ finanzjament tagħha (ara s-sentenza tat-23 ta’ April 1991, Höfner u Elser, C-41/90, Ġabra p. I-1979, punt 21). Kull attività li tikkonsisti fl-offerta tal-prodotti jew tas-servizzi f’suq partikolari tikkostitwixxi attività ekonomika (ara s-sentenza tal-25 ta’ Ottubru 2001, Ambulanz Glöckner, C-475/99, Ġabra p. I-8089, punt 19). Għall-kuntrarju, l-attivitajiet li għandhom rabta mal-eżerċizzju ta’ prerogattivi ta’ awtorità pubblika ma humiex ta’ natura ekonomika li tiġġustifika l-applikazzjoni tar-regoli tal-kompetizzjoni previsti mit-Trattat (ara s-sentenza tat-12 ta’ Lulju 2012, Compass‑Datenbank, C‑138/11, punt 36).

F’dan il-każ, il-leġiżlatur Taljan stabbilixxa, b’applikazzjoni tal-Artikolu 52(1) tad-Direttiva 2004/18, sistema ta’ ċertifikazzjoni mwettqa minn korpi privati, jiġifieri s-SOA. Dawn tal-aħħar huma impriżi bi skop ta’ lukru inkarigati sabiex jipprovdu servizzi ta’ ċertifikazzjoni, u l-ksib ta’ ċertifikat xieraq hija kundizzjoni neċessarja għall-parteċipazzjoni, mill-persuni interessati, fil-kuntratti għal xogħlijiet pubbliċi f’kundizzjonijiet regolati mil-leġiżlazzjoni nazzjonali.

Issa, l-attività tas-SOA hija ta’ natura ekonomika. Fil-fatt, dawn joħorġu ċertifikati inkambju għal remunerazzjoni u esklużivament abbażi tad-domanda reali tas-suq. Barra minn hekk, huma jieħdu r-riskji finanzjarji relattivi għall-eżerċizzju ta’ din l-attività (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat-18 ta’ Ġunju 1998, Il-Kummissjoni vs L-Italja, C-35/96, Ġabra p. I-3851, punt 37).

Il-leġiżlazzjoni nazzjonali tipprevedi, b’mod partikolari, li s-SOA għandhom jivverifikaw il-kapaċità teknika u finanzjarja tal-impriżi suġġetti għaċ-ċertifikazzjoni, il-veraċità u l-kontenut tad-dikjarazzjonijiet, ċertifikati u dokumenti ppreżentati mill-persuni li lilhom jinħareġ iċ-ċertifikat kif ukoll iż-żamma tal-kundizzjonijiet relattivi għas-sitwazzjoni personali tal-kandidat jew tal-offerent.

Fil-kuntest ta’ din il-verifika, is-SOA huma obbligati jibagħtu l-informazzjoni xierqa lill-Autorità, li teżerċita l-kontroll tar-regolarità tal-attivitajiet ta’ ċertifikazzjoni, u jistgħu jiġu applikati sanzjonijiet fir-rigward ta’ dawn il-kumpanniji fil-każijiet ta’ ksur tal-obbligi tagħhom previsti bil-leġiżlazzjoni nazzjonali fis-seħħ.

Kuntrarjament għas-sitwazzjoni li kienet inkwistjoni fil-kawża li wasslet għas-setnenza tas-26 ta’ Marzu 2009, SELEX Sistemi Integrati vs Il-Kummissjoni (C-113/07 P, Ġabra p. I-2207, punt 76), is-SOA ma jeżerċitawx missjoni ta’ standardizzazzjoni. Dawn l-impriżi ma għandhom ebda setgħa deċiżiva relatata mal-eżerċizzju ta’ prerogattivi ta’ awtorità pubblika.

33	Hekk kif jirriżulta mill-proċess tal-kawża preżenti, l-impriżi li jeżerċitaw l-attivitajiet ta’ ċertifikazzjoni, jiġifieri s-SOA, joperaw, hekk kif irrileva l-Avukat Ġenerali fil-punt 57 tal-konklużjonijiet tiegħu, fil-kundizzjonijiet tal-kompetizzjoni.

34	L-impriżi li jixtiequ jipparteċipaw fi proċeduri ta’ għoti ta’ kuntratti għal xogħlijiet pubbliċi ma humiex legalment obbligati jirrikorru għas-servizzi ta’ ċertifikazzjoni ta’ SOA partikolari.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, għandu jiġi kkonstatat li, bħalma l-Qorti tal-Ġustizzja rrikonoxxiet il-kwalità ta’ impriża lil manifattur ta’ vetturi bil-mutur sa fejn dan kien jopera fis-suq taċ-ċertifikazzjoni tal-vetturi bil-mutur billi joħroġ ċertifikati ta’ konformità neċessarji għar-reġistrazzjoni tagħhom (sentenza tal-11 ta’ Novembru 1986, British Leyland vs Il-Kummissjoni, 226/84, Ġabra p. 3263), is-SOA għandhom jiġu kkunsidrati, fil-kuntest tal-attività tagħhom ta’ ċertifikazzjoni, bħala “impriżi” fis-sens tal-Artikoli 101 TFUE, 102 TFUE u 106 TFUE.

36	Fit-tieni lok, għandu jiġi vverifikat jekk l-Artikoli 101 TFUE u 102 TFUE japplikawx għal sitwazzjoni bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, fejn ir-regoli dwar it-tariffi minimi għas-servizzi ta’ ċertifikazzjoni huma stabbiliti mill-Istat.

F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li, hekk kif jirriżulta minn ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, minkejja li huwa minnu li l-Artikoli 101 TFUE u 102 TFUE jikkonċernaw biss l-aġir tal-impriżi u ma jirrigwardawx miżuri leġiżlattivi jew regolamentari li joħorġu mill-Istati Membri, xorta waħda jibqa’ l-fatt li dawn l-Artikoli, moqrija flimkien mal-Artikolu 4(3) TUE, li jistabbilixxi obbligu ta’ kooperazzjoni bejn l-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri, jimponu lil dawn tal-aħħar sabiex ma jadottawx jew ma jżommux fis-seħħ miżuri, anki ta’ natura leġiżlattiva jew regolamentari, li jistgħu jeliminaw l-effett utli tar-regoli tal-kompetizzjoni applikabbli għall-impriżi (ara s-sentenzi tal-5 ta’ Diċembru 2006, Cipolla et, C-94/04 u C-202/04, Ġabra p. I-11421, punt 46, kif ukoll tal-1 ta’ Lulju 2010, Sbarigia, C-393/08, Ġabra p. I-6337, punt 31).

Ikun hemm ksur tal-Artikoli 101 TFUE jew 102 TFUE, moqrija flimkien mal-Artikolu 4(3) TUE, kemm meta Stat Membru jimponi jew jiffavorizza l-konklużjoni ta’ ftehimiet kuntrarji għall-Artikolu 101 TFUE jew isaħħaħ l-effetti ta’ tali ftehimiet, kemm meta jneħħi mil-leġiżlazzjoni tiegħu n-natura pubblika tagħha billi jiddelega lil operaturi privati r-responabbiltà li jintervjenu biex jieħdu deċiżjonijiet ta’ interess ekonomiku, kif ukoll jimponi jew jiffavorizza abbużi minn pożizzjoni dominanti (ara, f’dan is-sens, is-sentenza Cipolla et, iċċitata iktar ’il fuq, punt 47).

Ebda element mill-proċess li għandha l-Qorti tal-Ġustizzja ma jippermetti li jiġi kkonstatat li l-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali għandha tali effetti. Barra minn hekk, huwa evidenti li l-Istat Membru inkwistjoni ma ddelegax lil operaturi privati r-responsabbiltà li jieħdu deċiżjonijiet ta’ interess ekonomiku.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, għandu jiġi eżaminat, fit-tielet lok, jekk l-Artikolu 106 TFUE japplikax għall-każ ineżami, billi l-Artikolu 106(1) TFUE jipprojbixxi lill-Istati Membri, f’dak li jikkonċerna l-impriżi li lilhom jagħtu drittijiet speċjali jew esklużivi, milli jiddekretaw jew li jżommu fis-seħħ miżuri kuntrarji għar-regoli tat-Trattati, b’mod partikolari dawk previsti fl-Artikoli 101 TFUE u 102 TFUE.

Miżura statali tista’ titqies bħala li tagħti dritt esklużiv jew speċjali fis-sens tal-Artikolu 106(1) TFUE meta din tagħti protezzjoni lil numru limitat ta’ impriżi u meta din tkun ta’ natura li taffettwa b’mod sostanzjali l-kapaċità tal-impriżi l-oħra sabiex jeżerċitaw l-attività ekonomika inkwistjoni fl-istess territorju, f’kundizzjonijiet essenzjalment ekwivalenti (ara s-sentenza Ambulanz Glöckner, iċċitata iktar ’il fuq, punt 24).

F’dan il-każ, il-fatt li l-kompiti marbuta maċ-ċertifikazzjoni kienu ġew fdati lis-SOA kollha u lilhom biss ma jistax jitqies bħala li jagħti drittijiet speċjali jew esklużivi lil dawn tal-aħħar. Fil-fatt, is-SOA kollha għandhom l-istess drittijiet u l-istess kompetenzi fil-kuntest tas-suq rilevanti tas-servizzi ta’ ċertifikazzjoni, u ma nħoloq ebda vantaġġ kompetittiv għall-benefiċċju ta’ ċerti impriżi attivi f’dan is-suq għad-detriment ta’ impriżi oħra li jipprovdu l-istess servizzi. Barra minn hekk, jidher li l-awtorizzazzjoni sabiex jinħolqu SOA ġodda ma hijiex riżervata għal numru limitat ta’ korpi, iżda li din tinħareġ lil kull korp li jissodisfa l-kundizzjonijiet imfakkra fil-punt 7 tas-sentenza preżenti.

43	Għaldaqstant, is-SOA ma jistgħux jitqiesu bħala impriżi mogħnija, mill-Istat Membru kkonċernat, bi drittijiet speċjali jew esklużivi fis-sens tal-Artikolu 106(1) TFUE.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, hemm lok li jiġi kkonstatat li l-Artikoli 101 TFUE, 102 TFUE u 106 TFUE għandhom jiġu interpretati fis-sens li huma ma jipprekludux leġiżlazzjoni nazzjonali bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali li timponi fuq is-SOA sistema ta’ tariffi minimi għas-servizzi ta’ ċertifikazzjoni pprovduti lill-impriżi li jixtiequ jipparteċipaw fi proċeduri ta’ għoti ta’ kuntratti għal xogħlijiet pubbliċi.

Fuq il-libertà ta’ stabbiliment

Għandu jitfakkar li l-Artikolu 49 TFUE jipprekludi r-restrizzjonijiet għal-libertà ta’ stabbiliment. Din id-dispożizzjoni tipprojbixxi kull miżura nazzjonali li tista’ xxekkel jew trendi inqas attraenti l-eżerċizzju, miċ-ċittadini tal-Unjoni, tal-libertà ta’ stabbiliment iggarantita mit-Trattat. Il-kunċett ta’ restrizzjoni jkopri l-miżuri meħuda minn Stat Membru li, minkejja li huma applikabbli mingħajr distinzjoni, jaffettwaw l-aċċess għas-suq għall-impriżi ta’ Stati Membri oħra u b’hekk ixekklu l-kummerċ fi ħdan il-Komunità (ara s-sentenzi tat-28 ta’ April 2009, Il‑Kummissjoni vs L-Italja, C-518/06, Ġabra p. I-3491, punti 63 u 64, kif ukoll tas-7 ta’ Marzu 2013, DKV Belgium, C‑577/11, punti 31 sa 33).

F’dan il-każ, mill-proċess ippreżentat lill-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li l-elementi kollha tal-kawża prinċipali huma konfinati fi ħdan Stat Membru wieħed, jiġifieri r-Repubblika Taljana. Għaldaqstant, hemm lok li preliminarjament jiġi vverifikat jekk il-Qorti tal-Ġustizzja għandhiex ġurisdizzjoni fil-kawża preżenti sabiex tiddeċiedi dwar id-dispożizzjoni tat-Trattat dwar il-libertà ta’ stabbiliment, jiġifieri l-Artikolu 49 TFUE (sentenza tal-11 ta’ Marzu 2010, Attanasio Group, C-384/08, Ġabra p. I-2055, punt 22).

Fil-fatt, leġiżlazzjoni nazzjonali, bħalma hija dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li hija applikabbli mingħajr distinzjoni għaċ-ċittadini Taljani u għaċ-ċittadini tal-Istati Membri l-oħra, bħala regola ġenerali tista’ biss taqa’ taħt id-dispożizzjonijiet relattivi għal-libertajiet fundamentali ggarantiti mit-Trattat sa fejn din tapplika għal sitwazzjonijiet li għandhom rabta mal-kummerċ bejn l-Istati Membri (ara s-sentenza Attanasio Group, iċċitata iktar ’il fuq, punt 23 u l-ġurisprudenza ċċitata).

Madankollu, bl-ebda mod ma jista’ jiġi eskluż f’dan il-każ li impriżi stabbiliti fi Stati Membri li ma humiex ir-Repubblika Taljana kienu jew huma interessati li jeżerċitaw attività ta’ ċertifikazzjoni f’dan l-aħħar Stat Membru (ara, f’dan is-sens, is-sentenza Attanasio Group, iċċitata iktar ’il fuq, punt 24).

Barra minn hekk, anki f’tali sitwazzjoni fejn l-elementi kollha huma konfinati fi ħdan Stat Membru wieħed, risposta tista’ madankollu tkun utli għall-qorti tar-rinviju, b’mod partikolari fl-ipoteżi fejn id-dritt nazzjonali jkun jimponilha li tippermetti li ċittadin nazzjonali jibbenefika mill-istess drittijiet bħal dawk li jgawdi ċittadin ta’ Stat Membru ieħor skont id-dritt tal-Unjoni fl-istess sitwazzjoni (ara s-sentenza tal-1 ta’ Ġunju 2010, Blanco Pérez u Chao Gómez, C-570/07 u C-571/07, Ġabra p. I-4629, punt 39).

Fir-rigward tal-Artikolu 51 TFUE, li skontu huma eżentati mill-applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet tat-Trattat fil-qasam tal-libertà ta’ stabbiliment l-attivitajiet li jipparteċipaw fl-eżerċizzju tal-awtorità pubblika, għandu jiġi rrilevat li din id-deroga ma hijiex applikabbli fil-kawża prinċipali.

51	Fil-fatt, l-imsemmija deroga hija limitata għal dawk l-attivitajiet biss li, waħedhom, jikkostitwixxu parteċipazzjoni diretta u speċifika fl-eżerċizzju tal-awtorità pubblika (sentenza tal-24 ta’ Mejju 2011, Il-Kummissjoni vs Il-Belġju, C-47/08, Ġabra p. I-4105, punt 85 u l-ġurisprudenza ċċitata).

52	Fir-rigward tal-kunsiderazzjonijiet imsemmija fil-punti 28 sa 35 tas-sentenza preżenti, ma jistax jiġi sostnut li l-attivitajiet ta’ ċertifikazzjoni tas-SOA jikkostitwixxu parteċipazzjoni diretta u speċifika fl-eżerċizzju tal-awtorità pubblika.

Fil-fatt, hekk kif irrileva l-Avukat Ġenerali fil-punti 47 u 48 tal-konklużjonijiet tiegħu, ma jidħlux fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-deroga prevista fl-Artikolu 51 TFUE d-deċiżjonijiet ta’ jekk jiġix iċċertifikat jew le test dwar jekk vettura hijiex f’kundizzjoni tajba għas‑sewqan, liema deċiżjonijiet, essenzjalment, jikkunsidraw biss ir-riżultati taż-żjara teknika, sa fejn, minn naħa, dawn ikunu nieqsa mill-awtonomija deċiżjonali xierqa għall-eżerċizzju ta’ prerogattivi ta’ awtorità pubblika u, min-naħa l-oħra, dawn ikunu meħuda fil-kuntest ta’ sorveljanza Statali diretta (ara, b’analoġija, is-sentenza tat-22 ta’ Ottubru 2009, Il-Kummissjoni vs Il-Portugall, C-438/08, Ġabra p. I-10219, punti 41 u 45). Bl-istess mod, ir-rwol awżiljarju u preparatorju mogħti lil korpi privati fir-rigward tal-awtorità ta’ superviżjoni ma jistax jitqies bħala parteċipazzjoni diretta u speċifika fl-eżerċizzju tal-awtorità pubblika fis-sens tal-Artikolu 51 TFUE (ara s-sentenza tad-29 ta’ Novembru 2007, Il-Kummissjoni vs Il-Ġermanja, C-404/05, Ġabra p. I-10239, punt 44).

F’dan il-każ, il-verifika, mis-SOA, tal-kapaċità teknika u finanzjarja tal-impriżi suġġetti għaċ-ċertifikazzjoni, tal-veraċità u tal-kontenut tad-dikjarazzjonijiet, ċertifikati u dokumenti ppreżentati mill-persuni li lilhom jinħarġilhom iċ-ċertifikat kif ukoll taż-żamma tal-kundizzjonijiet relattivi għas-sitwazzjoni personali tal-kandidat jew tal-offerent ma tistax titqies bħala attività li taqa’ fi ħdan l-awtonomija deċiżjonali xierqa għall-eżerċizzju ta’ prerogattivi ta’ awtorità pubblika. Din il-verifika hija totalment determinata mill-kuntest leġiżlattiv nazzjonali. Barra minn hekk, din titwettaq taħt sorveljanza Statali diretta u għandha l-funzjoni li tiffaċilita l-kompitu tal-awtoritajiet kontraenti fil-qasam tal-kuntratti pubbliċi għal xogħlijiet, peress li l-għan tagħha huwa li tippermetti lil dawn tal-aħħar li jwettqu l-missjoni tagħhom billi jkollhom għarfien preċiż u dettaljat tal-kapaċità kemm teknika kif ukoll finanzjarja tal-offerenti.

55	Għaldaqstant, hemm lok li tiġi evalwata l-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali fir-rigward tal-Artikolu 49 TFUE.

– Fuq l-eżistenza ta’ restrizzjoni għal-libertà ta’ stabbiliment

Ir-regoli nazzjonali kkontestati fil-kuntest tal-kawża prinċipali jipprojbixxu lill-impriżi li jipprovdu servizzi ta’ ċertifikazzjoni milli jidderogaw mit-tariffi minimi previsti mid-dritt Taljan. Hekk kif irrileva l-Avukat Ġenerali fil-punt 51 tal-konklużjonijet tiegħu, l-imsemmija regoli jistgħu jrendu inqas attraenti l-eżerċizzju, mill-impriżi stabbiliti fi Stati Membri li ma humiex ir-Repubblika Taljana, tal-libertà ta’ stabbiliment fis-suq tal-imsemmija servizzi.

Fil-fatt, l-imsemmija projbizzjoni ċċaħħad lill-impriżi stabbiliti fi Stat Membru li ma huwiex ir-Repubblika Taljana u li jissodisfaw il-kundizzjonijiet previsti mil-leġiżlazzjoni Taljana mill-possibbiltà li jagħtu, permezz tat-talba ta’ drittijiet inferjuri minn dawk stabbiliti mil-leġiżlatur Taljan, kompetizzjoni iktar effikaċi lill-impriżi stabbiliti b’mod stabbli fl-Istat Membru kkonċernat u li, minħabba dan il-fatt, għandhom faċilitajiet iktar kbar milli l-impriżi li għandhom is-sede tagħhom fi Stat Membru ieħor sabiex jiksbu klijentela (ara, b’analoġija, is-sentenzi tal-5 ta’ Ottubru 2004, CaixaBank France, C-442/02, Ġabra p. I-8961, punt 13, kif ukoll Cipolla et, iċċitata iktar ’il fuq, punt 59).

58	F’dawn iċ-ċirkustanzi, leġiżlazzjoni nazzjonali bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali għandha titqies bħala li tikkostitwixxi restrizzjoni għal-libertà ta’ stabbiliment.

– Fuq il-ġustifikazzjoni tar-restrizzjoni għal-libertà ta’ stabbiliment

Restrizzjoni għal-libertà ta’ stabbiliment tista’ tiġi aċċettata jekk jirriżulta li din tissodisfa raġunijiet imperattivi ta’ interess ġenerali, li hija adegwata sabiex tiggarantixxi t-twettiq tal-għan imfittex minnha u li hija ma tmurx lil hinn minn dak li huwa neċessarju sabiex tilħqu (ara s-sentenza DKV Belgium, iċċitata iktar ’il fuq, punt 38).

L-Unionsoa u l-Gvern Taljan iqisu li l-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali hija intiża li tiggarantixxi l-indipendenza tas-SOA kif ukoll il-kwalità tas-servizzi ta’ ċertifikazzjoni pprovduti minn dawn tal-aħħar. Fil-fatt, kompetizzjoni bejn is-SOA fuq il-livell tat-tariffi nnegozjati mal-klijenti tagħhom u l-possibbiltà li dawn it-tariffi jiġu stabbiliti f’livell baxx ħafna jirriskjaw li jxekklu l-indipendenza tagħhom fir-rigward tal-imsemmija klijenti u li jaffettwa b’mod negattiv il-kwalità tas-servizzi ta’ ċertifikazzjoni.

61	F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li l-interess ġenerali marbut mal-protezzjoni tad-destinatarji tas-servizzi jista’ jiġġustifika restrizzjoni għal-libertà ta’ stabbiliment (ara s-sentenza tat-30 ta’ Marzu 2006, Servizi Ausiliari Dottori Commercialisti, C-451/03, Ġabra p. I-2941, punt 38).

F’dan il-każ, minn naħa, is-SOA huma inkarigati miċ-ċertifikazzjoni ta’ impriżi, u l-ksib ta’ ċertifikat xieraq huwa kundizzjoni neċessarja tal-parteċipazzjoni tal-impriżi interessati fil-kuntratti għal xogħlijiet pubbliċi. F’dan il-kuntest, il-leġiżlazzjoni Taljana hija intiża li tiggarantixxi l-assenza ta’ kull interess kummerċjali jew finanzjarju ta’ natura li jwassal għal aġir mhux imparzjali jew aġir diskriminatorju min-naħa tas-SOA fir-rigward tal-imsemmija impriżi.

Min-naħa l-oħra, hekk kif jirriżulta mid-deċiżjoni tar-rinviju, is-SOA jistgħu biss jeżerċitaw l-attività li tikkonsisti fiċ-ċertifikazzjoni. Barra minn hekk, skont il-leġiżlazzjoni nazzjonali, dawn huma obbligati jkollhom riżorsi u proċedura adegwati sabiex jiżguraw l-effikaċja u l-lealtà tal-provvista tas-servizzi tagħhom.

Huwa f’din il-perspettiva tal-protezzjoni tad-destinatarji tas-servizzi li l-indipendenza tas-SOA fir-rigward tal-interessi partikolari tal-klijenti tagħhom tikseb importanza partikolari. Ċertu limitazzjoni tal-possibbiltà li l-prezzijiet tas-servizzi jiġu nnegozjati ma’ dawn il-klijenti tista’ ssaħħaħ l-indipendenza tagħhom.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, għandu jiġi kkonstatat li, hekk kif irrileva essenzjalment l-Avukat Ġenerali fil-punt 58 tal-konklużjonijiet tiegħu, l-iffissar ta’ tariffi minimi għall-provvista ta’ tali servizzi huwa intiż, bħala prinċipju, li jiżgura l-kwalità tajba ta’ dawn tal-aħħar u dan huwa adegwat sabiex jiggarantixxi t-twettiq tal-għan tal-protezzjoni tad-destinatarji tal-imsemmija servizzi.

66	F’dan ir-rigward, madankollu, għandu jiġi enfasizzat li s-sistema nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali fir-rigward tat-tariffi, u, b’mod partikolari, il-mod ta’ kif jiġu kkalkulati t-tariffi minimi, għandu jkun proporzjonat fir-rigward tat-twettiq tal-għan imsemmi fil-punt ta’ qabel dan.

F’dan il-każ, il-leġiżlazzjoni Taljana tipprevedi li kull ċertifikat ta’ kwalifikazzjoni u kull tiġdid ta’ ċertifikat kif ukoll l-attivitajiet addizzjonali kollha ta’ reviżjoni jew ta’ modifika huma suġġetti għall-ħlas ta’ tariffa minima stabbilita skont l-ammont globali u n-numru ta’ kategoriji ġenerali jew speċjalizzati li għalihom tintalab il-kwalifikazzjoni.

Hija l-qorti tar-rinviju li għandha tevalwa jekk l-imsemmija leġiżlazzjoni tmurx lil hinn minn dak li huwa neċessarju sabiex jintlaħaq l-għan imsemmi fil-punt 65 tas-sentenza preżenti. Għal dan l-għan, tkun hi li jkollha tieħu inkunsiderazzjoni, b’mod partikolari, tal-mod ta’ kif jiġu kkalkulati t-tariffi minimi, speċjalment skont in-numru ta’ kategoriji ta’ xogħlijiet li għalihom jinħareġ ċertifikat.

B’teħid inkunsiderazzjoni ta’ dak kollu li ntqal iktar ’il fuq, għandu jiġi kkonstatat li leġiżlazzjoni nazzjonali bħalma hija dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li timponi fuq is-SOA tariffi minimi għas-servizzi ta’ ċertifikazzjoni pprovduti lill-impriżi li jixtiequ jipparteċipaw fi proċeduri ta’ għoti ta’ kuntratti għal xogħlijiet pubbliċi, tikkostitwixxi restrizzjoni għal-libertà ta’ stabbiliment fis-sens tal-Artikolu 49 TFUE, iżda tali leġiżlazzjoni hija adegwata sabiex tiggarantixxi t-twettiq tal-għan tal-protezzjoni tad-destinatarji tal-imsemmija servizzi. Hija l-qorti tar-rinviju li għandha tevalwa jekk, b’teħid inkunsiderazzjoni, b’mod partikolari, tal-mod ta’ kif jiġu kkalkulati t-tariffi minimi, speċjalment skont in-numru ta’ kategoriji ta’ xogħlijiet li għalihom jinħareġ iċ-ċertifikat, l-imsemmija leġiżlazzjoni nazzjonali ma tmurx lil hinn minn dak li huwa neċessarju sabiex dan l-għan jintlaħaq.

Fuq l-ispejjeż

Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija din il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura.

Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (Ir-Raba’ Awla) taqta’ u tiddeċiedi:

L-Artikoli 101 TFUE, 102 TFUE u 106 TFUE għandhom jiġu interpretati fis-sens li huma ma jipprekludux leġiżlazzjoni nazzjonali bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali li timponi fuq il-kumpanniji li għandhom il-kwalità ta’ korpi ta’ ċertifikazzjoni (Società Organismi di Attestazione) sistema ta’ tariffi minimi għas-servizzi ta’ ċertifikazzjoni offruti lill-impriżi li jixtiequ jipparteċipaw fi proċeduri ta’ għoti ta’ kuntratti għal xogħlijiet pubbliċi.

Tali leġiżlazzjoni nazzjonali tikkostitwixxi restrizzjoni għal-libertà ta’ stabbiliment fis-sens tal-Artikolu 49 TFUE, iżda hija adegwata sabiex tiggarantixxi t-twettiq tal-għan tal-protezzjoni tad-destinatarji tal-imsemmija servizzi. Hija l-qorti tar-rinviju li għandha tevalwa jekk, b’teħid inkunsiderazzjoni, b’mod partikolari, tal-mod ta’ kif jiġu kkalkulati t-tariffi minimi, speċjalment skont in-numru ta’ kategoriji ta’ xogħlijiet li għalihom jinħareġ iċ-ċertifikat, l-imsemmija leġiżlazzjoni nazzjonali ma tmurx lil hinn minn dak li huwa neċessarju sabiex dan l-għan jintlaħaq.

Firem

( *1 ) Lingwa tal-kawża: it-Taljan.