Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “L-awtokonsum tal-enerġija individwali u kollettiv bħala fattur fil-ġlieda għat-tranżizzjoni doppja ekoloġika u enerġetika, u għall-bilanċ ekonomiku u soċjali”

(Opinjoni fuq inizjattiva proprja)

(C/2024/873)

Relatur:

Pierre Jean COULON

Bażi legali	Artikolu 52(2) tar-Regoli ta’ Proċedura Opinjoni fuq inizjattiva proprja
Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	25.1.2023
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għat-Trasport, Enerġija, Infrastruttura u Soċjetà tal-Informazzjoni
Adozzjoni fis-sezzjoni	6.10.2023
Adozzjoni fil-plenarja	25.10.2023
Sessjoni plenarja Nru	582
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	156/0/2

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Iċ-ċittadini jridu tassew jitqiegħdu fil-qalba tad-diskussjoni u r-riflessjoni dwar l-awtokonsum u l-awtoġenerazzjoni tal-enerġija jekk verament irridu li jitfgħu pressjoni fuq it-tranżizzjoni ekoloġika u tal-enerġija u l-bilanċ ekonomiku u soċjali.

1.2.

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) jemmen li l-awtoritajiet lokali u reġjonali għandhom jiffavorixxu l-promoturi ta’ proġetti ta’ awtokonsum kollettiv estiż. Fil-fatt, id-dimensjoni soċjetali tal-awtoġenerazzjoni u l-ġlieda kontra l-faqar enerġetiku huma parti mill-ekwazzjoni. Għalhekk, li jkun hemm aktar flessibbiltà fl-użu tal-eċċess mill-awtoritajiet lokali u reġjonali jista’ jtaffi r-riskju ta’ distakk soċjali minħabba l-ħruġ fid-dieher ta’ “qasam riservat tal-enerġija” magħmul minn konsumaturi li għandhom biżżejjed flus biex jinvestu fil-mezzi ta’ produzzjoni u, fl-aħħar mill-aħħar, iħallsu inqas għall-enerġija tagħhom.

1.3.

Mhux iċ-ċittadini kollha jistgħu jipproduċu huma stess l-enerġija rinnovabbli f’darhom, b’mod partikolari minħabba li ma humiex is-sidien jew m’għandhomx il-mezzi finanzjarji. Għalhekk, il-KESE jemmen li jkun utli li tiġi ġeneralizzata l-possibbiltà li jiġi kkunsmat l-elettriku prodott x’imkien ieħor milli fil-viċinanza immedjata tal-installazzjoni individwali jew kollettiva ta’ awtoġenerazzjoni. Ikun ukoll utli li l-aċċess għall-awtoġenerazzjoni u l-awtokonsum jiġi ffaċilitat għall-aktar parti vulnerabbli tal-popolazzjoni, inkluża dik f’sitwazzjoni ta’ faqar enerġetiku.

1.4.

L-użu b’mod istruwit u ċar tad-data miġbura, l-użu ġeneralizzat tal-arloġġi intelliġenti kompatibbli fl-UE kollha, kif ukoll il-ġbir flimkien tat-tagħmir tal-produzzjoni u tal-ħżin huma modi li għandhom jiġu esplorati sabiex tinfirex l-awtoġenerazzjoni u ssir aktar finanzjarjament aċċessibbli. Bl-istess mod, hemm bżonn li n-network jiġi modernizzat.

1.5.

Qed jiżviluppaw prattiki tajbin, bħall-inizjattivi mingħajr skop ta’ qligħ għax-xiri kollettiv ta’ installazzjonijiet tal-enerġija rinnovabbli, u qed iżidu l-aċċettazzjoni ta’ dawn il-modi ġodda ta’ produzzjoni u konsum tal-enerġija. Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni Ewropea tkompli tappoġġja dawn l-inizjattivi.

1.6.

Il-KESE qed jikkunsidra li jaġġorna din l-Opinjoni u joħroġ konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet ġodda fid-dawl tal-istudji tal-Kummissjoni dwar dan is-suġġett kif ukoll dwar il-faqar enerġetiku, li għandhom jiġu ppubblikati fi tmiem l-2023.

2. Kummenti ġenerali

2.1.

Is-suġġett tal-kondiviżjoni tal-awtoġenerazzjoni u tal-awtokonsum tal-enerġija (magħruf ukoll bħala “prosumatur”) mhuwiex ġdid daqs kemm tissuġġerixxi l-media meta tkoprih u l-interess tal-individwi b’mod partikolari għat-tagħmir fotovoltajku residenzjali għadu fil-bidu tiegħu f’termini tal-kapaċità installata mis-sistemi fotovoltajċi kollha konnessi mal-grilja. Dan huwa l-ewwel paradoss tas-suġġett.

2.2.

Wara t-termini tekniċi tinħeba realtà sempliċi ħafna: li jiġi ġġenerat l-elettriku biex jiġu ssodisfati l-ħtiġijiet tal-awtokonsum. Din l-idea mhijiex ġdida peress li fi Franza, pereżempju, fil-Wied ta’ Grésivaudan, ġà fl-1882, l-industrijalist Aristide Bergès bena impjant tal-enerġija idroelettrika biex jiġu koperti l-ħtiġijiet ta’ fabbrika tal-karti. L-impjant imbagħad ipprovda l-enerġija lil-linja tat-tramm minn Grenoble sa Chapareillan, peress li l-grilja ta’ trażmissjoni tal-elettriku ma kinitx tkopri t-territorju kollu.

2.3.

Seklu wara, u saħansitra qabel kwalunkwe regolament dwar il-possibbiltà li l-pannelli fotovoltajċi jiġu konnessi mal-grilja, xi pijunieri ħolqu Phébus, ċentru ta’ kompetenza dwar l-enerġija solari, li fl-1992 installa Phébus-1, l-ewwel pannell fotovoltajku konness mal-grilja.

2.4.

Illum, l-iżvilupp tal-awtokonsum huwa meqjus bħala l-promozzjoni tat-tranżizzjoni tal-enerġija u bħala mezz biex it-tranżizzjoni tal-enerġija tiġi implimentata konkretament u lokalment qrib kemm jista’ jkun taċ-ċittadini skont ekwazzjoni pjuttost sempliċi: jekk il-kundizzjonijiet għall-iżvilupp tiegħu jiġu żgurati, l-awtokonsum x’aktarx li jkollu effett kulturali qawwi billi jżid l-involviment taċ-ċittadini fit-tranżizzjoni tal-enerġija, f’kuntest fejn id-degradazzjoni klimatika hija prinċipalment dovuta għall-użu ta’ sorsi ta’ enerġija fossili li għadhom meħtieġa llum biex jiġi ssodisfat il-konsum żejjed tas-soċjetajiet tagħna.

2.5.

L-awtokonsum huwa meqjus ukoll bħala li jrawwem is-sjieda u kontroll aħjar tad-drawwiet tal-konsum, peress li jinkoraġġixxi l-iffrankar fil-konsum tal-enerġija u l-effiċjenza enerġetika. L-użu ta’ kaxxi diġitali għall-apparati diġitali b’hekk iżid dan l-għarfien, peress li jitlob li n-nies jikkunsidraw mill-ġdid id-drawwiet tagħhom ta’ konsum matul il-ġurnata. Il-KESE jinnota wkoll li l-arloġġi intelliġenti u l-aggregaturi huma utli biex jiġi sfruttat aħjar il-potenzjal għall-flessibbiltà. L-introduzzjoni ta’ arloġġi intelliġenti għadha lura f’ħafna pajjiżi. Barra minn hekk, l-arloġġi intelliġenti tal-ġenerazzjoni preċedenti mhumiex bidirezzjonali u ma jippermettux li l-elettriku ġġenerat mill-pannelli solari tad-djar jiġi injettat fil-grilja.

2.6.

Jitħeġġeġ ukoll l-iżvilupp ta’ komunitajiet tal-enerġija taċ-ċittadini msemmija fl-Artikolu 16 tad-Direttiva (UE) 2019/944 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (1) dwar ir-riformulazzjoni tar-regoli komuni għas-suq intern għall-elettriku.

2.7.

Hemm diversi mudelli ta’ awtokonsum individwali u kollettiv:

—	l-awtoġenerazzjoni b’injezzjoni totali: il-produzzjoni kollha tiġi injettata fil-grilja u l-konsum jittieħed kollu kemm hu mill-grilja;

—	l-awtokonsum b’injezzjoni tal-eċċess: fil-grilja jiġi injettat biss l-eċċess tal-produzzjoni. Il-konsum jiġi l-ewwel mill-produzzjoni u mbagħad mill-grilja jekk il-produzzjoni ma tkunx biżżejjed;

—	l-awtokonsum totali: il-produzzjoni ma tiġi injettata qatt fil-grilja, tibqa’ fil-livell lokali. Il-produzzjoni tiġi ġestita lokalment, u b’hekk tiġi kkunsmata, tinħażen jew tintilef.

2.8.

Il-modalità ta’ awtokonsum b’injezzjoni tal-eċċess għalhekk tidher li hija preferibbli peress li tipprovdi l-possibbiltà ta’ ċirkwit qasir tal-produzzjoni u l-konsum, li mhuwiex il-każ bil-modalità tal-injezzjoni totali, kif ukoll ma jkunx hemm telf ta’ enerġija, li mhuwiex il-każ għall-awtokonsum totali. Madankollu, dawn il-mudelli teoretiċi u semplifikati jiffaċċjaw diffikultà kbira minħabba li l-kurva tal-konsum u l-kurva tal-produzzjoni ma jikkorrispondux fil-każijiet kollha.

2.9.

Tliet indikaturi jagħmluha possibbli li jiġu kkwantifikati d-diffikultajiet, iżda l-ekwazzjoni hija kumplessa minħabba li huwa meħtieġ li tinbena mill-ġdid il-kurva tal-konsum u jiġu stmati l-kurva tal-produzzjoni u d-distakk staġjonali. Dawn huma:

—	ir-rata tal-awtokonsum, li hija l-proporzjon bejn il-konsum awtoġenerat u l-produzzjoni totali;

—	ir-rata tal-produzzjoni li hija l-proporzjon bejn il-konsum awtoġenerat u l-konsum totali;

—	ir-rata ta’ kopertura, li hija l-proporzjon bejn il-produzzjoni totali u l-konsum totali.

2.10.

Hemm tliet tipi ewlenin ta’ soluzzjonijiet:

—

minn naħa, jiġi aġġustat il-konsum, billi jitmexxa mis-sigħat ta’ sottoproduzzjoni għall-perjodi intensivi ta’ produzzjoni, pereżempju billi l-użi domestiċi ta’ konsum għoli, bħall-apparati domestiċi li jaħlu ħafna dawl, jiġu pprogrammati matul il-perjodu intensiv ta’ produzzjoni, billi l-apparati jiġu attivati bl-użu ta’ sistemi tad-domotika;

—

min-naħa l-oħra, tinħażen parti mill-enerġija żejda prodotta mhux ikkunsmata, sabiex tintuża fi żmien ta’ produzzjoni aktar baxxa. Iżda din is-soluzzjoni għandha żvantaġġ fl-istat attwali tat-teknoloġija: il-ħażna ta’ kWh ta’ enerġija solari tirdoppja, saħansitra tittripla l-ispejjeż tagħha, mingħajr ma nsemmu l-ispiża ambjentali tat-teknoloġija dominanti tal-batteriji tal-jon tal-litju.

—	Teżisti possibbiltà oħra li l-UE għandha tippromovi: li jiġi kkunsmat l-elettriku prodott x’imkien ieħor milli fil-viċinanza immedjata tal-installazzjoni individwali jew kollettiva ta’ awtoġenerazzjoni.

2.11.

Il-KESE jinnota li l-awtokonsum individwali mhuwiex limitat għas-settur residenzjali u għall-qawwiet limitati tiegħu. Japplika wkoll fil-qasam kummerċjali, b’qawwiet aktar sinifikanti prodotti mill-pergli tal-parkeġġi, is-soqfa ta’ żoni kummerċjali jew industrijali kbar, ta’ SMEs, eċċ., is-soqfa ta’ bini muniċipali jew ta’ intrapriżi, l-installazzjonijiet ta’ koġenerazzjoni jew ta’ bijoenerġija fis-siti industrijali u kummerċjali, eċċ.

2.12.

L-awtokonsum jista’ jkun ukoll kollettiv, pereżempju f’binja b’appartamenti. F’dan il-każ, il-kejl tal-enerġija awtokkunsmata għal kull appartament isir skont il-prinċipju tal-koeffiċjent tad-distribuzzjoni. L-awtokonsum jista’ wkoll ikun “kollettiv estiż” biex ilaqqa’ l-produtturi u l-konsumaturi li jinsabu f’żona ġeografika u jinkludi konsumaturi li jvarjaw minn residenzjali individwali jew kollettivi għas-settur terzjarju jew saħansitra dak industrijali. Il-koeffiċjent tad-distribuzzjoni varjabbli jista’ jidher preferibbli peress li jippermetti li l-produzzjoni tiġi allokata pro rata għall-konsum skont is-slottijiet ta’ żmien, iżda mhuwiex mingħajr żvantaġġi, peress li l-konsumaturi jista’ jkollhom it-tentazzjoni li jżidu l-konsum tagħhom biex iżidu s-sehem tagħhom tal-awtokonsum.

2.13.

Din il-kumplessità tista’ tiġi kkumpensata billi tinħatar persuna ġuridika organizzatriċi biex tiddeċiedi dwar l-għażla ta’ koeffiċjent ta’ distribuzzjoni u tibagħtu lill-maniġer tal-grilja.

3. Kummenti speċifiċi

3.1.

Il-KESE jinnota li l-awtokonsum, sempliċi mal-ewwel daqqa t’għajn, huwa aktar kumpless milli jidher, peress li jiġbor żewġ kwistjonijiet – il-produzzjoni u l-konsum tal-enerġija, inizjalment separati – fl-istess persuna fiżika jew ġuridika. Għalhekk, mhuwiex sorprendenti li r-regolamentazzjoni ta’ dan il-fenomenu pjuttost reċenti għadha ma ġietx stabbilizzata. Ir-rikonċiljazzjoni tad-definizzjoni ta’ tariffa speċifika għall-użu tal-grilja, il-konformità mar-rekwiżiti tal-grilja ta’ distribuzzjoni, u r-rwol tal-investiment minn partijiet terzi hija kumplessa. Il-kumplessità hija ċertament marbuta mal-ispejjeż tal-grilja tal-elettriku: il-proporzjon dejjem jikber tal-enerġija rinnovabbli volatili jżid b’mod sinifikanti l-ispejjeż sistemiċi tal-grilja. Il-KESE jenfasizza li l-grilji tariffarji eżistenti (ħinijiet l-inqas intensivi/ħinijiet l-iktar intensivi) mhumiex relatati mal-livelli massimi speċifiċi fil-produzzjoni tal-enerġija rinnovabbli jew mal-impronta tal-karbonju.

3.2.

Id-diżordni fix-xenarju tal-enerġija, ikkawżat fost l-oħrajn mill-awtokonsum, jista’ jiġi deskritt bħala piramida b’ħames livelli:

—	l-awtokonsum individwali;

—	l-awtokonsum kollettiv;

—	l-awtokonsum kollettiv estiż;

—

il-komunitajiet tal-enerġija rinnovabbli, kunċett introdott mid-Direttiva (UE) 2018/2001 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (2), li l-għan tagħha huwa li tipprovdi lill-membri tagħhom jew lit-territorju b’benefiċċji ambjentali, ekonomiċi jew soċjali. Dawn huma entitajiet ġuridiċi kkontrollati miċ-ċittadini, l-SMEs jew l-awtoritajiet lokali li jistgħu jipproduċu, jikkunsmaw, jaħżnu, jikkondividu jew ibigħu l-enerġija rinnovabbli prodotta. Għandhom aċċess għas-suq tal-enerġija, direttament jew permezz ta’ aggregatur;

—

il-komunitajiet tal-enerġija taċ-ċittadin definiti mid-Direttiva (UE) 2019/944, li jmorru lil hinn mill-komunità tal-enerġija rinnovabbli, fis-sens li jistgħu jkunu “involuti fil-ġenerazzjoni, inkluża dik minn sorsi rinnovabbli, fid-distribuzzjoni, fil-provvista, fil-konsum, fl-aggregazzjoni, fil-ħżin tal-enerġija, fis-servizzi ta’ effiċjenza fl-użu tal-enerġija, fis-servizzi ta’ ċċarġjar għall-vetturi elettriċi jew [jipprovdu] servizzi oħra tal-enerġija lill-membri jew lill-azzjonisti [tagħhom]”.

3.3.

Dawn id-Direttivi jaffermaw ix-xewqa li jiġi ttrasformat ix-xenarju Ewropew tal-enerġija, u li mmorru lil hinn mill-awtokonsum, peress li jistabbilixxu mudelli organizzattivi ġodda bejn l-atturi lokali, li ma jistgħux jiġu konfużi mal-awtokonsum. Dawn huma l-aħħar livelli tal-piramidi biex jiġi żgurat li jintlaħqu l-wegħdiet ta’ taqlib soċjetali fit-tranżizzjoni tal-enerġija implimentati b’mod konkret u lokali, kemm jista’ jkun qrib iċ-ċittadini, u tal-involviment taċ-ċittadini fit-tranżizzjoni tal-enerġija, u fl-istess ħin jiġu mħeġġa l-iffrankar fil-konsum tal-enerġija u l-effiċjenza enerġetika. Qed jiżviluppaw prattiki tajbin, bħall-inizjattivi mingħajr skop ta’ qligħ għax-xiri kollettiv ta’ installazzjonijiet tal-enerġija rinnovabbli, u qed iżidu l-aċċettazzjoni ta’ dawn il-modi ġodda ta’ produzzjoni u konsum tal-enerġija. Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni Ewropea tkompli tappoġġja dawn l-inizjattivi (3).

3.4.

Skont il-KESE, l-awtokonsum ibati wkoll minn fatturi oħra. Pereżempju, is-settur fotovoltajku huwa soġġett għal diversi kontinġenzi: il-parametru ġeografiku jaffettwa n-numru ta’ sigħat ta’ xemx minn reġjun għal ieħor, il-kapaċità u t-tip ta’ installazzjoni għalhekk iridu jiġu adatti (saqaf, pergla, art) kif ukoll l-orjentazzjoni tagħhom. Dan jaffetwa kemm idumu jservu l-pannelli. Minħabba restrizzjonijiet tekniċi, finanzjarji u regolatorji, mhux l-utenti kollha jistgħu jinstallaw il-pannelli. L-installazzjoni ta’ pannelli fotovoltajċi hija riżervata biss għas-sidien li jaffordjawhom u li l-proprjetà tagħhom tippermettiha, li jeskludi ħafna inkwilini, kif ukoll lil dawk li ma għandhomx il-mezzi finanzjarji li jissieħbu fi proġett kollettiv ta’ awtoġenerazzjoni. Barra minn hekk, ċerti regoli tal-ippjanar jipprojbixxu li jiġu installati pannelli f’żoni kklassifikati (ċentri storiċi, siti ta’ wirt eċċezzjonali, siti kklassifikati skont il-Kodiċi Ambjentali, eċċ.) (4).

3.5.

L-ispiża finanzjarja tal-installazzjoni u tal-manutenzjoni tagħha malajr tista’ ssir projbittiva jekk magħha jiżdiedu l-ispiża biex il-proprjetà jkollha ċ-ċirkwit elettriku kif suppost, l-ispiża tal-ħaddiema kwalifikati, eċċ.

3.6.

L-ispiża ambjentali tal-ħżin kimiku tal-batteriji tħammeġ ukoll l-immaġni tal-awtokonsum. It-teknoloġija dominanti llum hija l-jon tal-litju. Madankollu, il-proċess tal-estrazzjoni tal-litju jeħtieġ ammont kbir ħafna ta’ ilma (madwar 2 biljun litru għal kull tunnellata ta’ litju), u l-biċċa l-kbira tal-provvista tad-dinja tiġi minn żona arida, it- “triangolu tal-litju”, kondiviża bejn il-Bolivja, iċ-Ċilì u l-Arġentina. L-estrazzjoni twassal ukoll għal skariki tossiċi, kif muri mill-iskandli relatati mal-impjant tal-minjiera Ganzizhou Rongda fit-Tibet, li tant għamel ħsara fl-ekosistema lokali, li l-awtoritajiet kellhom jagħlqu l-impjant fl-2013 (qabel ma reġgħu awtorizzaw il-ftuħ mill-ġdid tiegħu f’April 2016) (5).

3.7.

Barra minn hekk, il-ħżin jirrappreżenta spiża għolja ħafna, bejn EUR 50-80 biljun għal kull TWh maħżun, f’każ ta’ ħżin ta’ inqas minn sena jew staġjonali biex jiġu ssodisfati l-ħtiġijiet ta’ livellar, u mingħajr ma jintnesa li l-batteriji jridu jinbidlu kull 15-20 sena. Iżda diversi manifatturi, bħal Tesla jew il-kumpanija Ċiniża CATL, ħabbru li dalwaqt ser jimmanifatturaw batteriji li jdumu jservu bejn darbtejn u 4 darbiet iktar, u fl-istess ħin qegħdin joħorġu fid-dieher alternattivi għall-batteriji tal-jon tal-litju, bħall-jon tas-sodju (Na-ion) (6).

3.8.

Il-KESE jinnota li l-abbuż u l-frodi mwettqa mill-“ekodelinkwenti” jipprevenu wkoll l-iżvilupp bla xkiel tal-awtokonsum. Dawn huma l-kummerċjanti jew dawk li jaħdmu għal rashom li japprofittaw mill-entużjażmu tal-individwi għall-awtokonsum, u l-fotovoltajċi b’mod ġenerali, biex jikkonvinċuhom b’reklamar kummerċjali li ma jkunx ġenwin, wegħdiet ta’ ffrankar eżorbitanti, għajnuna mill-Istat li ma teżistix u krediti fittizji għall-konsumatur. Il-professjonisti fis-settur irreaġixxew billi ppubblikaw gwidi kontra l-iskemi qarrieqa, iżda l-kwistjoni tal-fiduċja tal-awtokonsumatur tal-enerġija tibqa’ valida (7).

3.9.

L-għodod diġitali li jippermettu li tiġi kondiviża data dwar il-monitoraġġ tal-konsum joħolqu l-problema tal-protezzjoni u l-ipproċessar tad-data, kif ukoll is-sigurtà tas-servers li jospitaw id-data. L-“ombudsman tal-enerġija” previst fid-Direttiva (UE) 2019/944, li bħalissa qed tiġi riveduta (8), ser ikun biżżejjed jew saħansitra kompetenti f’każ ta’ tilwima bejn? Dan ikun jeħtieġ estensjoni tal-qasam ta’ responsabbiltà tal-ombudsman (9).

3.10.

L-iżvilupp bil-mod tal-awtokonsum qed ifixkel b’mod profond ċerti mudelli ta’ produzzjoni ċentralizzati ħafna, b’mod partikolari fir-rigward tal-park tal-enerġija nukleari, bl-iżvilupp ta’ ċirkwiti ekonomiċi qosra ta’ produzzjoni/konsum tal-enerġija. Uħud mill-prinċipji fundamentali tat-trażmissjoni tal-elettriku huma għalhekk ikkontestati mill-awtokonsum:

—	il-prinċipju tat-tariffa “bolla”, li skontu t-trażmissjoni tal-enerġija ma tiddependix mid-distanza bejn il-produzzjoni u l-konsum, huwa mfixkel mill-awtokonsum, peress li ċ-ċirkwit qasir għandu tariffi speċifiċi għall-awtokonsum kollettiv;

—	l-iżvilupp tal-awtokonsum jista’ jwassal ukoll għal telf ta’ dħul għad-distributur li jiffaċċja ħtiġijiet sinifikanti ta’ investiment, peress li l-grilja tkun impenjattiva fl-eqqel ħinijiet.

3.11.

Il-benefiċċji tat-tranżizzjoni tal-enerġija huma differenti ħafna bejn l-awtokonsum individwali u l-awtokonsum kollettiv: l-awtokonsum individwali jikkontribwixxi għall-iżvilupp tal-enerġija rinnovabbli u jista’ jinkoraġġixxi individwu jew kumpanija biex issir aktar effiċjenti u tiffranka l-enerġija. L-installazzjoni ta’ faċilità individwali ta’ awtokonsum tibqa’ att iżolat li xi drabi tista’ tkun imbuttata minn motivazzjoni purament finanzjarja.

3.12.

L-awtokonsum kollettiv għandu dimensjoni aktar soċjetali peress li jista’ joħloq solidarjetà bejn iċ-ċittadini u/jew l-intrapriżi fir-reġjuni, billi jħaddem ċirkwiti qosra ta’ produzzjoni u ta’ konsum tal-elettriku. Huwa l-ewwel livell ta’ implimentazzjoni tat-tranżizzjoni tal-enerġija fil-livell lokali, sakemm jitfaċċaw komunitajiet tal-enerġija rinnovabbli u komunitajiet tal-enerġija taċ-ċittadin.

3.13.

Għalhekk, l-awtoritajiet lokali u reġjonali u s-soċjetà ċivili ser ikunu fuq quddiem nett fl-implimentazzjoni tat-tranżizzjoni tal-enerġija u ser ikollhom jaqdu rwol ewlieni biex jippromovu l-iżvilupp ta’ proġetti ta’ awtokonsum kollettiv estiż.

Madankollu, huwa meħtieġ ukoll li jissaħħaħ u jiġi stabbilizzat il-qafas regolatorju u li jiġu pprovduti inċentivi finanzjarji, bħal primjums ta’ investiment għall-awtokonsum individwali, tiġi żgurata eżenzjoni mit-taxxa u jsir kontribut għall-ispiża tal-grilja għall-enerġija kkunsmata, ma jiġux ippenalizzati rati baxxi ta’ awtoġenerazzjoni, tiżdied il-fiduċja fis-sistemi tal-enerġija fotovoltajka u eolika billi jiġu miġġielda l-ekodelinkwenti, ikun permess il-bejgħ mill-ġdid tal-eċċess fis-suq tal-elettriku, u jkunu permessi rabtiet bejn l-awtokonsum individwali u kollettiv f’każijiet ta’ użu limitat.

3.14.

L-għan huwa wkoll li l-muniċipalitajiet jitħeġġu jiffavorixxu proġetti ta’ awtokonsum kollettiv estiż, kif ukoll li l-awtoritajiet lokali u reġjonali jiġu offruti aktar flessibbiltà biex jużaw l-eċċess, b’mod partikolari bil-għan li jiġu miġġielda l-faqar enerġetiku u d-distakk soċjali minħabba l-ħruġ fid-dieher ta’ “qasam riservat tal-enerġija” magħmul minn konsumaturi li għandhom biżżejjed flus biex jinvestu fil-mezzi ta’ produzzjoni u, fl-aħħar mill-aħħar, iħallsu inqas għall-enerġija tagħhom.

Il-KESE jenfasizza li għalkemm il-maġġoranza (57 %) tal-komunitajiet tal-enerġija jqisu l-faqar enerġetiku bħala problema importanti jew importanti ħafna fi stħarriġ reċenti, relattivament ftit minnhom qed jieħdu miżuri effettivi biex jindirizzawh (10). L-unitajiet domestiċi vulnerabbli iħossu li ma jafux biżżejjed jew mhumiex infurmati biżżejjed dwar l-appoġġ tekniku u finanzjarju disponibbli għalihom. Barra minn hekk, xi unitajiet domestiċi ma għandhomx il-kapaċità li jinvolvu ruħhom fl-azzjonijiet tal-komunitajiet tal-enerġija jew xi drabi jsibuha bi tqila li jitolbu l-għajnuna minħabba biża’ ta’ stigmatizzazzjoni, jew xi drabi, ma jafdawhomx. Dan iseħħ meta l-fornituri tal-elettriku jkunu parti mill-komunitajiet tal-enerġija. Għalhekk huma meħtieġa programmi u miri speċifiċi għall-unitajiet domestiċi vulnerabbli u f’sitwazzjoni ta’ faqar enerġetiku.

Brussell, il-25 ta’ Ottubru 2023.

Oliver RÖPKE

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) Id-Direttiva (UE) 2019/944 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-5 ta’ Ġunju 2019 dwar regoli komuni għas-suq intern għall-elettriku u li temenda d-Direttiva 2012/27/UE (riformulazzjoni) (ĠU L 158, 14.6.2019, p. 125).

(2) Id-Direttiva (UE) 2018/2001 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-11 ta’ Diċembru 2018 dwar il-promozzjoni tal-użu tal-enerġija minn sorsi rinnovabbli (ĠU L 328, 21.12.2018, p. 82).

(3) Iffinanzjat minn Orizzont 2020 CLEAR 2.0 u Orizzont 2020 CLEAR-X (https://www.clear-x.eu/).

(4) https://www.culture.gouv.fr/en/Thematic/Monuments-Sites/Historical-monuments-heritage-sites/Environmental-themes/Installation-of-photovoltaic-panels-in-the-vicinity-of-historic-monuments-and-in-notable-heritage-sites

(5) Rapport des Amis de la Terre – Lithium: nécessité et urgence d’introduire de nouveaux processus de collecte et de recyclage (Rapport ta’ Friends of the Earth – Il-litju: bżonn u urġenza li jiġu introdotti proċessi ġodda ta’ ġbir u riċiklaġġ), Settembru 2013.

(6) https://www.iea.org/reports/global-ev-outlook-2023/trends-in-batteries

(7) https://conseils-thermiques.org/contenu/arnaque-panneau-solaire.php;

https://www.otovo.fr/blog/stop-arnaques/arnaques-aux-panneaux-solaires-web

(8) COM (2023) 148 final tal-14 ta’ Marzu 2023.

(9) https://www.beuc.eu/sites/default/files/publications/BEUC-X-2023-047_Consumers_should_always_have_access_to_ADR_in_energy.pdf

(10) https://www.energysolidarity.eu/cees-survey-energy-poverty-action/.