Relatur:	Javier DOZ ORRIT
Korelatur:	Luca JAHIER

Konsultazzjoni	Kummissjoni Ewropea, 2.6.2023
Bażi legali	Artikoli 121(6), 126(14) u 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għall-Unjoni Ekonomika u Monetarja u l-Koeżjoni Ekonomika u Soċjali
Adozzjoni fis-sezzjoni	8.9.2023
Adozzjoni fil-plenarja	21.9.2023
Sessjoni plenarja Nru	581
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	175/3/2

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) jilqa’ d-diversi aspetti pożittivi tal-pakkett leġiżlattiv propost: il-qafas ta’ governanza ekonomika aktar sempliċi u aktar trasparenti, it-tnaqqis sostanzjali tal-preġudizzju proċikliku, it-titjib fis-sjieda nazzjonali u l-infurzar imsaħħaħ, id-divrenzjar u perkors ta’ aġġustament fiskali aktar imfassal apposta ta’ kull Stat Membru, abbażi ta’ qafas ta’ riskju komuni.

1.2.

Għalhekk, nappellaw li jinbdew malajr in-negozjati bejn il-koleġiżlaturi biex tinkiseb riforma maqbula dwar dan il-perkors fundamentali ta’ governanza ekonomika u fiskali qabel tmiem is-sena kurrenti u l-implimentazzjoni tagħha qabel l-elezzjonijiet Ewropej li jmiss. Qafas fit-tul, sod, ibbilanċjat, eżegwibbli u prevedibbli huwa ta’ importanza kbira għas-suq tad-dejn ukoll.

1.3.

Il-KESE huwa tal-fehma li l-obbligu li kwalunkwe Stat Membru b’defiċit tal-gvern ta’ aktar minn 3 % inaqqas id-defiċit b’medja ta’ 0,5 % tal-PDG kull sena, f’kollox barra raġunijiet eċċezzjonali, x’aktarx li jirriżulta f’politiki fiskali restrittivi żżejjed fi żmien meta l-ekonomiji jistgħu jkunu qed jiffaċċjaw diffikultajiet kbar. Għalhekk jipproponi li dan ir-rekwiżit jiġi sostitwit b’xi ħaġa aktar adattabbli għaċ-ċirkostanzi speċifiċi tal-Istati Membri, li għandha tiżgura s-sostenibbiltà tad-dejn fuq perjodu twil.

1.4.

Il-KESE jitlob li l-investiment pubbliku – tal-inqas fit-tranżizzjoni ekoloġika u d-difiża – jiġi trattat separatament meta jiġi deċiż jekk għandhiex tinfetaħ xi proċedura ta’ defiċit eċċessiv. Dan jippermetti lill-Istati Membri kollha jagħmlu l-investiment pubbliku meħtieġ biex jindirizzaw il-prijoritajiet komuni ddikjarati fil-pakkett leġiżlattiv propost.

1.5.

Il-KESE jemmen li maż-żmien, u sa mhux aktar tard mill-2026, l-Istati Membri tal-UE għandhom jilħqu ftehim biex jistabbilixxu kapaċità fiskali tal-UE biex jiġu sodisfati mill-inqas xi wħud mill-ħtiġijiet ta’ investiment għall-prijoritajiet komuni u biex l-Istati Membri jkollhom l-ispazju fiskali biex ilaħħqu mal-kostijiet fiskali tat-tranżizzjonijiet multipli li ma jikkwalifikawx bħala investiment. Dawn jinkludu appoġġ għall-unitajiet domestiċi b’introjtu baxx u n-negozji iżgħar sabiex ikunu jistgħu jlaħħqu mal-ispejjeż tal-politiki meħtieġa dwar il-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima u l-adattament għalih, bħal prezzijiet ogħla tal-karbonju.

1.6.

Il-KESE jitlob li tiġi adottata definizzjoni ta’ investiment pubbliku li tespandi n-nefqa pubblika mhux kurrenti eliġibbli lil hinn mill-formazzjoni ta’ kapital fiss sabiex tinkludi l-formazzjoni ta’ kapital naturali u uman li jippermetti l-investiment pubbliku f’objettivi ekoloġiċi u soċjali, f’konformità mal-gwida maħruġa mill-Kummissjoni Ewropea lill-Istati Membri biex jabbozzaw il-Pjani nazzjonali tagħhom għall-Irkupru u r-Reżiljenza, li jimplimentaw il-Fond għall-Irkupru u r-Reżiljenza.

1.7.

Il-KESE jappella għal skrutinju ulterjuri u fil-fond mill-koleġiżlaturi, qabel ma jiġi adottat ir-Regolament il-ġdid dwar il-metodoloġija tal-analiżi tas-sostenibbiltà tad-dejn, biex jiġi evitat li tinħoloq kwalunkwe konsegwenza awtomatika mhux intenzjonata minn politiki ġodda ta’ awsterità, b’mod partikolari meta jitqies l-impatt soċjali tal-miżuri li għandhom eventwalment jiġu previsti.

1.8.

Il-KESE jqis li s-sanzjonijiet taħt il-Proċedura ta’ Defiċit Eċċessiv m’għandhomx jiġu applikati awtomatikament, fuq bażi ta’ diviżjoni tal-pajjiżi f’kategoriji msejsa fuq il-proporzjonijiet tad-dejn pubbliku.

1.9.

Il-KESE huwa konvint li t-“trajettorja teknika” għandha tkun l-ewwel f’idejn il-gvernijiet nazzjonali, soġġetta għall-fehma tal-korpi fiskali nazzjonali indipendenti, u, fit-tieni stadju, tkun ir-riżultat ta’ djalogu tekniku mal-Kummissjoni Ewropea sabiex tissaħħaħ is-sjieda nazzjonali tal-proċess.

1.10.

Il-KESE jtenni t-talba tiegħu biex l-imsieħba soċjali u l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili jkunu involuti fir-Regolament propost, b’obbligu għal proċeduri ta’ konsultazzjoni permanenti u strutturati fl-istadji differenti tal-qafas il-ġdid ta’ governanza ekonomika. Il-KESE u l-KtR (il-Kumitat tar-Reġjuni) għandhom jiġu inklużi wkoll fid-“djalogu tas-Semestru”.

1.11.

Il-parlamenti nazzjonali u Ewropej, kull wieħed fl-isfera ta’ azzjoni tiegħu, għandhom rwol x’jaqdu fil-qafas tal-governanza ekonomika tal-UE, biex isaħħu r-responsabbiltà demokratika.

2.   Sfond

2.1.

Fis-26 ta’ April 2023, il-Kummissjoni ppreżentat proposti leġiżlattivi, jiġifieri żewġ Regolamenti u Direttiva waħda, għar-riforma tar-regoli ta’ governanza ekonomika tal-UE, bl-objettiv ċentrali ddikjarat li tissaħħaħ is-sostenibbiltà tad-dejn u jiġi promoss it-tkabbir sostenibbli u inklużiv permezz ta’ riformi u investiment. Għal dak il-għan, il-proposti għandhom l-għan li jagħmlu l-qafas ta’ governanza ekonomika aktar sempliċi u aktar trasparenti, itejbu s-sjieda nazzjonali u jsaħħu l-infurzar.

2.2.

Ir-regoli proposti dwar il-governanza ekonomika jkunu inkorporati fis-Semestru Ewropew. F’dan il-kuntest ta’ koordinazzjoni tal-politika fiskali, ekonomika u tal-impjiegi, kull Stat Membru jkollu jissottometti pjan fiskali strutturali nazzjonali fuq terminu medju li jispjega l-pjan fiskali, ta’ investiment u ta’ riformi tiegħu għall-anqas għall-erba’ snin li ġejjin, billi jibda mill-approvazzjoni tiegħu mill-Kunsill wara rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni, u taħt ċerti kundizzjonijiet għal mhux aktar minn tliet snin oħra jekk l-Istat Membru jitlob estensjoni tal-programm.

2.3.

Il-politika fiskali ta’ Stat Membru għandha tinġabar fil-qosor fil-pjan fiskali strutturali skont l-evoluzzjoni għad-durata tal-programm tan-nefqa pubblika primarja netta ffinanzjata nazzjonalment. L-Istati Membri jkollhom jiddikjaraw fil-pjani fiskali strutturali tagħhom kif in-nefqa pubblika primarja netta tagħhom tevolvi matul id-durata tal-pjan fiskali strutturali u din l-evoluzzjoni tiddefinixxi l-perkors ta’ aġġustament tagħhom tal-politika fiskali tagħhom sabiex jissodisfaw ir-rekwiżit li jżommu finanzi pubbliċi sodi.

2.4.

L-Istati Membri bi proporzjon tad-dejn pubbliku ta’ inqas minn 60 % tal-PDG u defiċit tal-gvern inqas minn 3 % tal-PDG ikollhom jistabbilixxu l-perkors tan-nefqa pubblika netta tagħhom sabiex jissodisfaw żewġ rekwiżiti: l-ewwel li sa tmiem il-perjodu ta’ aġġustament tal-pjan fiskali strutturali tagħhom, jirriżulta f’bilanċ primarju strutturali, li l-Kummissjoni kienet tispeċifika għalihom fuq bażi tal-qafas tal-analiżi tas-sostenibbiltà tad-dejn tagħha. It-tieni nett, li d-defiċit tal-gvern ġenerali tagħhom huwa taħt il-valur ta’ referenza ta’ 3 % tal-PDG u, skont it-tbassir tal-Kummissjoni, huwa mistenni li jibqa’ hekk għall-10 snin ta’ wara t-tmiem tal-perjodu ta’ aġġustament tal-pjani fiskali strutturali mingħajr ebda miżura ta’ politika addizzjonali.

2.5.

Għall-Istati Membri b’dejn pubbliku ogħla minn 60 % tal-PDG jew b’defiċit tal-gvern ta’ iżjed minn 3 % tal-PDG, il-Kummissjoni tipproponi bil-quddiem l-hekk imsejħa “trajettorja teknika”, jiġifieri perkors għan-nefqa pubblika primarja netta tal-Istat Membru għall-perjodu ta’ aġġustament tal-pjani fiskali strutturali. Din it-trajettorja teknika jkollha tissodisfa ċerti rekwiżiti biex il-proporzjon tad-dejn pubbliku jaqbad perkors ta’ “tnaqqis b’mod plawżibbli” (ivvalutat fil-kuntest tal-analiżi tas-sostenibbiltà tad-dejn tal-Kummissjoni), id-defiċit jitnaqqas għal taħt it-3 % u t-tkabbir tan-nefqa pubblika primarja netta jitnaqqas għal taħt it-tkabbir tal-output previst fuq terminu medju.

2.6.

Kull Stat Membru, irrispettivament mill-proporzjon tad-dejn u l-bilanċ baġitarju pubbliku tiegħu, jipproponi wkoll fil-pjani fiskali strutturali tiegħu sett ta’ riformi u investimenti u juri kif dawn jindirizzaw ir-rakkomandazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiż maħruġa mill-Kunsill lil kull Stat Membru f’konformità mal-Linji Gwida Ġenerali għall-Politiki Ekonomiċi u l-Linji Gwida dwar għall-Politiki dwar l-Impjiegi u kwalunkwe rakkomandazzjoni maħruġa abbażi tal-parti preventiva jew korrettiva tal-Proċedura ta’ Żbilanċi Makroekonomiċi. Ir-riformi u l-investimenti proposti għandhom jindirizzaw ukoll il-“prijoritajiet komuni” tal-UE u għandhom ikunu allinjati ma’ dawk ippjanati skont il-Pjani Nazzjonali għall-Irkupru u r-Reżiljenza tal-Istati Membri.

2.7.

Stat Membru jista’ jitlob li l-perjodu ta’ aġġustament tal-pjan fiskali strutturali tiegħu jiġi estiż sa tliet snin billi jipproponi riformi u investiment pubbliku li fejn juri li, barra li jsegwi l-iskopijiet ta’ hawn fuq, dawn itejbu wkoll it-tkabbir, jappoġġjaw is-sostenibbiltà fiskali u jirriżultaw f’investiment pubbliku ogħla ffinanzjat nazzjonalment.

2.8.

Il-proposti leġiżlattivi jinkludu wkoll riforma tal-hekk imsejħa “parti korrettiva” tar-regoli fiskali. Skont il-proposti, proporzjon tad-dejn pubbliku aktar minn 60 % jitqies biss bħala “eċċessiv” jekk in-nefqa pubblika netta tiddevja mill-perkors stabbilit fil-pjan fiskali strutturali approvat tal-Istati Membri. Din l-operazzjonalizzazzjoni tipproponi li torbot il-konformità ta’ Stat Membru mar-regola fiskali tad-dejn pubbliku mal-qafas tal-analiżi tas-sostenibbiltà tad-dejn tal-Kummissjoni. Defiċit tal-gvern ta’ aktar minn 3 % tal-PDG ikun jenħtieġ korrezzjoni ta’ 0,5 % tal-PDG fis-sena, sakemm ma jkun hemmx ċirkostanzi speċifiċi għall-Istati Membri jew tal-UE li jiġġustifikaw l-attivazzjoni ta’ klawżoli liberatorji.

2.9.

L-Istati Membri għandhom jissottomettu kull sena sa nofs April rapport ta’ progress annwali dwar l-implimentazzjoni tal-pjan fiskali strutturali tagħhom minflok il-pjani nazzjonali annwali ta’ stabbiltà, konverġenza u riforma.

2.10.

Il-pakkett leġiżlattiv ma jipproponi l-ebda bidla li żżid b’mod sostanzjali r-rwol tal-parlamenti Ewropej jew nazzjonali, u lanqas tal-imsieħba soċjali u tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, fil-partijiet preventivi jew korrettivi tal-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir. B’kuntrast ma’ dan, qed jiġi introdott rwol imsaħħaħ għall-istituzzjonijiet fiskali indipendenti nazzjonali (“kunsilli fiskali”) li jipprovdu l-fehma indipendenti tagħhom fuq jekk Stat Membru kkonformax mal-perkors tal-infiq pubbliku nett stabbilit fil-pjan fiskali strutturali tiegħu u jekk le, għaliex.

3.   Kummenti ġenerali

3.1.

Ir-riforma fiskali proposta tasal f’mument kritiku fejn l-UE qed tittratta l-impatti ta’ kriżijiet sussegwenti u sinifikanti. Ir-rispons ekonomiku robust għall-pandemija tal-COVID-19, li kien possibbli bis-saħħa tal-attivazzjoni tal-“klawżola liberatorja ġenerali” tal-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir, irriżulta f’żieda fil-proporzjonijiet tad-dejn pubbliku fi kważi l-Istati Membri kollha. Madankollu, dan ir-rispons ġie kkreditat fil-biċċa l-kbira tiegħu bi rkupru ekonomiku ferm aktar mgħaġġel u aktar sod u wera waħda mil-limitazzjonijiet tar-regoli attwali, jiġifieri meta jiġu ttrattati xokkijiet kbar. Minħabba l-isfidi li għandna quddiemna xokkijiet bħal dawn x’aktarx li jsiru n-normalità l-ġdida.

3.2.

L-invażjoni tar-Russja fl-Ukrajna wasslet għall-kriżi tal-enerġija u ġabet lura r-rati tal-inflazzjoni li kienu ilhom ma jidhru deċenji sħaħ, iżda qajmet ukoll tħassib dwar kif l-UE għandha ssaħħaħ il-kapaċità ta’ difiża tagħha. Il-politika monetarja madwar id-dinja tbiegħdet mill-pożizzjoni akkomodanti ta’ diversi snin. Il-gwerra u l-kriżi tal-enerġija taw ukoll għajnuna qawwija lill-ħtieġa tal-Ewropa li tikkunsidra mill-ġdid kif tista’ tikseb is-sigurtà tal-enerġija fuq perjodu ta’ żmien qasir sa medju u kif tħaffef it-tranżizzjoni tagħha lil hinn mill-fjuwils fossili fuq perjodu ta’ żmien medju sa twil, li għalih ammonti kbar ta’ investiment pubbliku jkollhom jitressqu għall-investiment privat kollettiv.

3.3.

Il-pandemija, il-gwerra u l-ambizzjonijiet klimatiċi tal-UE iżda wkoll inizjattivi ta’ politika bħall-Att dwar it-Tnaqqis tal-Inflazzjoni tal-Istati Uniti wasslu wkoll għal reviżjoni tal-ktajjen tal-provvista globali li fuqhom kien jiddependi l-mudell ekonomiku tal-UE, kif ukoll il-politika industrijali tagħha, li issa għandha tkun iggwidata mill-kunċett ta’ “awtonomija strateġika miftuħa”. Il-Kummissjoni ppreżentat il-Pjan Industrijali tal-Patt Ekoloġiku għal Żmien l-Emissjonijiet Żero Netti. Il-ħtiġijiet addizzjonali ta’ finanzjament pubbliku fil-klima u d-difiża biss ġew stmati għal 1 % tal-PDG fis-sena (1). Il-KESE jemmen li l-enerġija, is-saħħa, l-ikel, u s-sigurtà ġeopolitika u tad-difiża huma assi Ewropej komuni u li l-governanza ekonomika u r-regoli fiskali tagħha għandhom iqisu dawn l-isfidi fundamentali u t-tranżizzjonijiet relatati.

3.4.

Dawn it-tranżizzjonijiet kollha huma msemmija fir-riforma proposta tal-“prijoritajiet komuni”. Mistoqsija pertinenti hija kif it-tranżizzjonijiet differenti jistgħu u għandhom jiġu ffinanzjati, sabiex jiġu ppreservati l-pedamenti tas-suq uniku u jiġi appoġġjat it-tkabbir sostenibbli. Il-prijoritajiet komuni għandhom jiġu ffinanzjati mill-inqas parzjalment minn fondi komuni u mhux jitħallew għal użu akbar tal-għajnuna mill-Istat, fuq bażi tal-ispazju fiskali ta’ kull Stat Membru, li jdgħajjef is-suq uniku u l-koeżjoni u l-konverġenza tal-UE.

3.5.

Il-KESE jqis b’mod pożittiv il-fatt li l-qafas ta’ governanza ekonomika propost jippermetti d-divrenzjar u t-tfassil tal-perkors ta’ aġġustament fiskali ta’ kull Stat Membru, skont qafas komuni bbażat fuq ir-riskju għall-valutazzjoni tas-sostenibbiltà tad-dejn pubbliku tiegħu. F’diversi każijiet, dan għandu jipprevjeni s-sitwazzjoni fejn il-politika fiskali għandha l-għan li tnaqqas id-dejn pubbliku malajr wisq u għal żmien twil wisq, speċjalment minħabba d-differenzi kbar fil-proporzjonijiet tad-dejn pubbliku wara l-aħħar kriżijiet.

3.6.

Il-KESE jfaħħar ukoll il-fatt li n-nefqa pubblika netta hija proposta bħala l-indikatur ewlieni li jiddefinixxi l-perkors tal-politika fiskali nazzjonali, varjabbli li, għall-kuntrarju tal-bilanċ baġitarju strutturali ta’ qabel, jaqa’ taħt il-kontroll dirett tal-gvernijiet u li għandu jissemplifika u jagħmel aktar trasparenti s-sorveljanza baġitarja multilaterali tal-UE.

3.7.

Ir-regoli proposti għandhom l-għan li jikkoordinaw aktar mill-qrib is-sorveljanza baġitarja multilaterali u l-proċeduri tal-iżbilanċi makroekonomiċi billi jinkorporaw u jaġġustaw l-azzjonijiet ta’ politika meħtieġa biex tkun konformi mar-rakkomandazzjonijiet li l-Istati Membri jirċievu għal kull wieħed fi pjan nazzjonali wieħed, il-pjan fiskali strutturali. Fil-prinċipju, dan għandu jimmassimizza s-sinerġiji bejn il-prevenzjoni u l-korrezzjoni tal-iżbilanċi fiskali u żbilanċi makroekonomiċi oħra.

3.8.

L-għoti lill-Istati Membri tal-opportunità li jistabbilixxu l-pjani fiskali strutturali tagħhom stess li jgħaqqdu l-politiki fiskali, ekonomiċi u strutturali matul diversi snin fi pjani koerenti għandu jtejjeb is-sjieda nazzjonali ta’ dawn il-pjani u, wieħed jittama, f’konformità aħjar magħhom.

3.9.

Madankollu, għad hemm ir-riskju li xi Stati Membri jiġu mġiegħla jidħlu f’awsterità fiskali, jiġifieri, frankar baġitarju meta l-ekonomiji tagħhom ikunu qed jonqsu jew f’reċessjoni, minħabba r-rekwiżit li jżommu d-defiċits tal-gvern ġenerali tagħhom taħt it-3 % tal-PDG iżda fi żminijiet “eċċezzjonali”, u meta dan il-valur ta’ referenza jinqabeż, anke matul il-perjodu ta’ aġġustament ta’ pjan fiskali strutturali, li jnaqqsu d-defiċit tal-gvern tagħhom b’0,5 % tal-PDG kull sena. Lanqas ma huwa raġonevoli li l-pajjiżi li d-dejn pubbliku tagħhom huwa inqas minn 60 % tal-PDG u li d-defiċit pubbliku tagħhom huwa ogħla minn 3 %, għal raġunijiet konġunturali, huma obbligati jnaqqsuh b’tali rata. L-istess riskju huwa preżenti minħabba r-rekwiżit li għall-Istati Membri bi proporzjon tad-dejn pubbliku ta’ aktar minn 60 %, dan il-proporzjon kien ikollu jonqos sa tmiem il-pjan fiskali strutturali.

3.10.

Huwa għalhekk li l-KESE ma jaqbilx mal-applikazzjoni mekkanika – irrispettivament mill-indikatur tad-dejn u kwalunkwe ċirkostanza nazzjonali speċifika bħall-progress biex jintlaħqu l-prijoritajiet ekoloġiċi u soċjali komuni – tal-valur referenzjarju tal-aġġustament tad-defiċit ta’ 0,5 % tal-PDG fis-sena. Din hija “soluzzjoni waħda tajba għal kulħadd” li tmur kontra l-loġika ta’ qafas riformat bħal dan. Nippreferu aktar spazju għal negozjati speċifiċi ma’ kull gvern ikkonċernat, biex tiġi żgurata sostenibbiltà tad-dejn aktar solida u fuq perjodu twil.

3.11.

Il-patt il-ġdid dwar ir-regoli fiskali tal-UE jrid isib bilanċ bejn it-tkabbir sostenibbli u l-istabbiltà. Peress li l-kundizzjonijiet strutturali fl-ekonomija jillimitaw it-tkabbir u l-istabbiltà tiddependi minnu, il-KESE jemmen li l-ixpruni tat-tkabbir iridu jingħataw prijorità biex tiġi żgurata s-sostenibbiltà tal-finanzi pubbliċi fuq perjodu medju u twil.

3.12.

Il-KESE jiddispjaċih li minkejja li jirrikonoxxi l-importanza tal-investiment pubbliku, il-qafas ta’ sorveljanza fiskali propost iżomm, permezz ta’ żewġ salvagwardji, pressjoni sinifikanti fuq l-Istati Membri biex jibnu ffrankar fiskali hekk kif jimplimentaw il-pjani fiskali strutturali tagħhom, speċjalment fil-parti diskrezzjonali tal-baġit tagħhom, li tinkludi l-investiment pubbliku. L-Istati Membri kollha jkollhom bżonn jimmaniġġjaw in-nefqa pubblika netta tagħhom sabiex sa tmiem il-perjodu ta’ aġġustament il-bilanċ tal-baġit ġenerali (nominali) ikun previst li jibqa’ taħt it-3 % tal-PDG fil-perjodu ta’ 10 snin li jsegwi anke mingħajr miżuri ta’ politika addizzjonali. Barra minn hekk, għall-Istati Membri bi proporzjon ta’ dejn pubbliku ta’ aktar minn 60 % jew b’defiċit tal-gvern ta’ aktar minn 3 % tal-PDG, in-nefqa pubblika netta jkollha tikber b’inqas mit-tkabbir tal-output (mistenni) fuq terminu medju.

3.13.

L-uniku rekwiżit rigward il-livelli ta’ investiment pubbliku fil-qafas propost huwa li l-Istati Membri li jfittxu estensjoni matul il-perjodu ta’ aġġustament tal-pjani fiskali strutturali tagħhom ikollhom it-talba tagħhom approvata jekk, fost affarijiet oħra, juru li wara l-implimentazzjoni tal-pjan tagħhom, il-livell ġenerali ta’ investiment pubbliku ffinanzjat fil-livell nazzjonali matul il-ħajja tal-pjan fiskali strutturali ikun ogħla mil-livell fuq terminu medju fil-perjodu ta’ qabel il-pjan fiskali strutturali. Peress li l-investiment pubbliku skont il-kriterju ma jitkejjilx bħala sehem mill-PDG, dan ir-rekwiżit lanqas biss jiżgura li d-daqs tal-investiment pubbliku jikber mal-ekonomija, speċjalment fi żminijiet ta’ tkabbir bil-mod.

3.14.

Dawn il-kunsiderazzjonijiet iħallu mistoqsijiet miftuħa dwar jekk il-gvernijiet ikollhomx il-kapaċità u l-inċentivi biex isostnu r-rata ta’ investiment addizzjonali meħtieġa biex jissodisfaw prijoritajiet ta’ politika oħra bħat-tranżizzjoni ġusta lejn mudell ekonomiku newtrali għall-klima u konverġenza soċjali ’l fuq, u oħrajn bħad-difiża. Huwa għalhekk li l-KESE jissuġġerixxi mezzi differenti biex jiżdiedu l-investimenti pubbliċi: a) it-trajettorja teknika trid tispeċifika li d-defiċit tal-gvern jitnaqqas jew jibqa’ fuq perkors ta’ tnaqqis b’mod plawżibbli lejn il-valur referenzjarju ta’ 3 % tal-PDG, u li jibqa’ f’livelli prudenti f’terminu medju filwaqt li l-investiment pubbliku bħala sehem mill-PDG jibqa’ ogħla matul il-perjodu ta’ aġġustament meta mqabbel mal-bidu tal-pjan fiskali strutturali; b) dawk l-Istati Membri li huma soġġetti għall-valur referenzjarju ta’ aġġustament tad-defiċit ta’ 0,5 % tal-PDG, jekk jinżamm, għandhom jitħallew jeskludu, mill-kalkolu, investimenti pubbliċi li jtejbu t-tkabbir jew ir-reżiljenza; c) jekk l-Istati Membri jipproponu pjani ta’ investiment li jtejbu t-tkabbir jew ir-reżiljenza, għandha tingħata estensjoni tal-perjodu ta’ aġġustament.

3.15.

Barra minn hekk, minħabba d-distakk speċjalment fl-investiment pubbliku li diversi Stati Membri esperjenzaw fis-snin 2010, u sa fejn l-investiment pubbliku huwa importanti għall-bini ta’ stokk kapitali produttiv li jaffettwa t-tkabbir tal-output fuq terminu medju, xi Stati Membri jistgħu jinqabdu f’ċiklu vizzjuż fejn in-nefqa pubblika netta tagħhom, li tinkludi l-investiment, tikber aktar bil-mod minħabba d-diskrepanza fl-investiment li esperjenzaw qabel. Dan ikun ta’ tħassib akbar ladarba n-NextGenerationEU jasal fi tmiemu.

3.16.

Investiment pubbliku addizzjonali se jkun meħtieġ ukoll biex titnaqqas id-diskrepanza fl-investiment fl-infrastruttura soċjali, li hija essenzjali għall-bini ta’ kapital uman tul il-ħajja. L-investiment f’dawn l-oqsma se jkollu jiġi sostnut għal deċenji sħaħ minħabba l-ambizzjoni tal-UE dwar it-tibdil fil-klima u l-isfidi bħat-tixjiħ tal-popolazzjoni, filwaqt li dawn lanqas biss huma l-uniċi oqsma msemmija fil-prijoritajiet komuni tal-UE.

3.17.

Fid-dawl ta’ dan kollu, il-KESE jqis li huwa meħtieġ li l-istituzzjonijiet Ewropej jindirizzaw mingħajr dewmien id-dibattitu dwar il-ħolqien tal-kapaċità fiskali tagħhom stess u ż-żieda tar-riżorsi baġitarji lil hinn mill-1,1 % attwali tal-PDG, sabiex jiffinanzjaw il-ben komuni Ewropej b’investimenti sostenibbli: l-impenji li jinħolqu mill-iżvilupp u l-implimentazzjoni ta’ “awtonomija strateġika miftuħa”, it-tisħiħ tal-produttività u l-kompetittività tan-negozji Ewropej, it-tranżizzjoni doppja ekoloġika u diġitali ġusta, integrazzjoni u taħriġ ta’ ħaddiema ġodda, l-implimentazzjoni tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali, eċċ (2). Lil hinn mill-2026 – it-tmiem tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza – jeħtieġ li l-UE jkollha fis-seħħ strumenti ta’ investiment komuni b’saħħithom u permanenti. Għandu jitqies ukoll li l-konsolidazzjoni ta’ suq tad-dejn tal-euro ssaħħaħ ir-rwol internazzjonali tal-munita komuni tagħna u tbaxxi r-rata tal-imgħax tad-dejn Ewropew. Il-KESE jenfasizza l-Opinjoni reċenti tal-BĊE (3) li tfakkar fil-ħtieġa għal kapaċità fiskali ċentrali permanenti ta’ daqs suffiċjenti fit-tul.

3.18.

Il-KESE jemmen li minkejja l-loġika tas-sostenibbiltà tad-dejn fuq perjodu twil, huwa meħtieġ aktar bilanċ bejn dan u l-investimenti sostenibbli milli huwa espress fil-pakkett leġiżlattiv. Jekk illum m’hemmx spazju politiku għal “regoli tad-deheb” għall-investiment, iridu jinstabu alternattivi f’apprezzament differenti tad-dejn marbut mal-investiment f’bidliet strutturali u tranżizzjonijiet ġusti, fis-sigurtà u d-difiża, fil-prijoritajiet tal-UE fil-qosor, minn dak li jirriżulta minn infiq pubbliku ieħor. L-iskop u l-kwalità tad-dejn iridu jiġu kkunsidrati meta jintlaħaq qbil dwar it-trajettorji nazzjonali għat-tnaqqis tad-dejn.

3.19.

Filwaqt li l-bini ta’ buffers li jippermettu spazju għal appoġġ robust tal-politika fiskali meta xokk jolqot l-ekonomija fil-prinċipju jkun prattika tajba, mhuwiex ċar kif l-aħjar għażla ssir bejn din il-ħtieġa u l-iffaċċjar ta’ sfidi politiċi urġenti oħra. Dan huwa ta’ tħassib partikolari peress li l-valur ta’ referenza ta’ 3 % tal-PDG għad-defiċit tal-gvern li jiffavorixxi d-direzzjoni tal-politika favur l-iffrankar fiskali mhuwiex ibbażat fuq xi bażi teoretika għad-definizzjoni tas-sostenibbiltà tal-finanzi pubbliċi.

3.20.

L-istabbiltà finanzjarja ta’ pajjiż mhijiex relatata biss mat-trajettorji tal-infiq pubbliku tiegħu, kif ukoll mal-kwalità tagħha li għandha tappoġġja t-tkabbir, iżda tiddependi fil-biċċa l-kbira mill-adegwatezza tad-dħul mit-taxxa u l-ġustizzja fiskali tiegħu. Jeħtieġ li l-istituzzjonijiet Ewropej u l-gvernijiet jippromovu b’mod urġenti l-ġustizzja fiskali fl-Unjoni kollha, billi jibdew jinkluduha fil-kriterji għall-kundizzjonalità makroekonomika, jippromovu azzjoni politika effettiva kontra l-kompetizzjoni fiskali inġusta u jinkoraġġixxu l-implimentazzjoni effettiva tal-istrumenti kollha meħtieġa għall-ġlieda kontra l-frodi tat-taxxa u l-evitar tat-taxxa, il-ħasil tal-flus u l-użu korrott tar-riżorsi pubbliċi.

4.   Kummenti speċifiċi

4.1.

Minħabba li s-suq uniku u l-ekonomija tas-suq soċjali tal-UE huma l-akbar assi tal-UE, il-KESE iqis li l-pjani fiskali strutturali għandhom iqisu l-kontroll tal-kompetittività tal-intrapriżi fit-teħid tad-deċiżjonijiet, il-ħolqien tal-impjiegi u kundizzjonijiet tax-xogħol imtejba, kif ukoll tkabbir ekonomiku sostenibbli u koeżjoni soċjali. Il-qafas regolatorju u fiskali għandu jappoġġja l-kompetittività internazzjonali tal-industrija tal-UE u l-kapaċità tagħha li tixpruna b’mod effettiv it-tranżizzjoni diġitali u ekoloġika. Il-KESE jappoġġja kunċett ta’ kompetittività bbażat fuq produttività mtejba, mirfud mill-innovazzjoni teknoloġika, it-taħriġ u l-kwalifiki tal-ħaddiema u l-kundizzjonijiet tax-xogħol tajbin tagħhom, u r-rispett għas-sostenibbiltà ambjentali (4).

4.2.

Il-KESE jirrikonoxxi r-referenza espliċita għal prijoritajiet soċjali bħall-implimentazzjoni tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali fil-lista ta’ prijoritajiet komuni li jeħtieġ li jinfurmaw il-pjani fiskali strutturali. Peress li l-programmi ta’ aġġustament reċenti kellhom anke impatt sever ħafnav fuq il-koeżjoni soċjali, il-KESE jemmen li l-pjani fiskali strutturali għandhom iqisu l-impatt soċjali u d-dimensjoni soċjali tal-miżuri f’dawn il-programmi meta jiġu meqjusa t-tnaqqis tad-dejn u l-aġġustament fiskali. F’dan ir-rigward, il-KESE jirrakkomanda l-implimentazzjoni tal-Proċedura ta’ Żbilanċ Soċjali bħala parti mis-sistema riformata ta’ koordinazzjoni tal-politika taħt is-Semestru Ewropew, li għandha tikkomplementa l-proċessi u l-għodod ta’ monitoraġġ eżistenti, u b’hekk tiffaċilita l-konverġenza soċjali ’l fuq (5).

4.3.

Il-KESE jiddispjaċih li filwaqt li l-Kummissjoni tiddikjara bħala wieħed mill-għanijiet tar-riforma proposta ż-żieda fis-sjieda nazzjonali, ħalliet għad-diskrezzjoni tal-Istati Membri sa fejn l-imsieħba soċjali jkunu involuti fit-tfassil u l-implimentazzjoni tal-politiki ekonomiċi, tal-impjiegi u soċjali li jiġu inklużi fil-pjani fiskali strutturali. Fil-fehma tal-KESE, il-pjani fiskali strutturali għandhom jirrapportaw dwar kif twettqu konsultazzjonijiet stabbli u strutturati mal-imsieħba soċjali, is-soċjetà ċivili u l-partijiet ikkonċernati u liema mir-riżultati ta’ dawn il-konsultazzjonijiet ġew ikkunsidrati fil-pjan, kif ukoll fir-reviżjoni u l-evalwazzjoni tiegħu. Ir-regolamenti l-ġodda għandhom jagħtu espressjoni legali lill-konklużjonijiet tal-Kunsill ECOFIN tal-14 ta’ Marzu 2023, li enfasizzaw li l-Istati Membri għandhom jinvolvu sistematikament lill-imsieħba soċjali, lis-soċjetà ċivili u lil partijiet ikkonċernati rilevanti oħra b’mod f’waqtu u sinifikanti fl-istadji kollha tas-Semestru Ewropew u taċ-ċiklu tat-tfassil tal-politika, peress li dan huwa essenzjali għall-koordinazzjoni u l-implimentazzjoni b’suċċess tal-politika ekonomika, tal-impjiegi u soċjali.

4.4.

Il-KESE jtenni t-talba tiegħu li l-involviment tal-imsieħba soċjali u tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili fid-diversi stadji tas-Semestru Ewropew jiġi rregolat minn regolament Ewropew (6) li jistabbilixxi d-drittijiet, il-prinċipji u l-karatteristiċi ewlenin li fuqhom għandu jkun ibbażat, kif miġbur fil-qosor fir-Regolament dwar il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza (7). Dan l-obbligu għandu jiġi inkluż fir-Regolament propost (COM(2023) 240 final): l-ewwel fl-Artikolu 26 li jemenda r-referenza ġenerika għall-involviment tal-imsieħba soċjali. Għandhom jiżdiedu wkoll regoli preċiżi fl-Artikoli 11 u 12 (kontenut u rekwiżit ta’ pjan strutturali fiskali nazzjonali fuq terminu medju), fl-Artikolu 14 (reviżjoni tal-pjan nazzjonali) u fl-Artikolu 15 (valutazzjoni tal-pjani mill-Kummissjoni Ewropea).

4.5.

Il-KESE u l-KtR għandhom jiġu inklużi fid-djalogu tas-Semestru Ewropew fil-livell tal-UE (Artikolu 26); m’hemm l-ebda ġustifikazzjoni għall-assenza tagħhom meta l-pakkett leġiżlattiv isemmi kumitati tekniċi oħra li huma inqas rilevanti fit-Trattat.

4.6.

Sabiex tissaħħaħ is-sjieda nazzjonali tal-impenji tal-pjani fiskali strutturali, kemm il-parlamenti nazzjonali kif ukoll il-Parlament Ewropew, kull wieħed fl-isferi ta’ azzjoni tiegħu, għandhom rwol prominenti x’jaqdu fil-qafas tal-governanza ekonomika tal-UE bil-ħsieb li tissaħħaħ ir-responsabbiltà demokratika. Il-konsultazzjoni mal-awtoritajiet lokali u reġjonali dwar l-elaborazzjoni u l-monitoraġġ tal-pjani fiskali strutturali tikkontribwixxi wkoll għal dan.

4.7.

Filwaqt li l-investiment pubbliku għandu jingħata kunsiderazzjoni speċjali fir-riforma tal-qafas ta’ governanza ekonomika attwali, il-KESE jixtieq ukoll jisħaq li l-qafas ta’ governanza ekonomika għandu jippermetti lill-Istati Membri l-ispazju fiskali għan-nefqa attwali li huwa meħtieġ biex jibbenefikaw mill-użu tal-kapital pubbliku mibni permezz tal-investiment pubbliku.

4.8.

Il-metodoloġija tal-analiżi tas-sostenibbiltà tad-dejn għandha tiġi skrutinizzata aktar mill-koleġiżlatur qabel ma jiġi approvat ir-Regolament il-ġdid, biex tiġi evitata kwalunkwe konsegwenza awtomatika mhux intenzjonata li tirriżulta minn politiki ġodda ta’ awsterità. Minħabba l-ispejjeż addizzjonali possibbli (pereżempju, minħabba popolazzjoni li qed tixjieħ) fl-aħħar tal-pjani fiskali strutturali tagħhom, kwalunkwe konsolidazzjoni fiskali m’għandhiex titwettaq għad-detriment tan-nefqa soċjali (eż. fuq is-saħħa, l-edukazzjoni, is-servizzi ta’ kura fit-tul jew il-pensjonijiet) bħala “l-aktar soluzzjoni faċli”. Huwa kruċjali li tali nefqa tiġi salvagwardjata u garantita b’mod sostenibbli fit-tul. Il-KESE jaqbel mal-opinjoni tal-BĊE li l-analiżi tas-sostenibbiltà tad-dejn għandha tiżgura r-replikabbiltà, il-prevedibbiltà u t-trasparenza u li għandha tiġi speċifikata f’konsultazzjoni mal-Istati Membri u appoġġjata minnhom.

4.9.

L-applikazzjonijet tas-sanzjonijiet taħt il-Proċedura ta’ Defiċit Eċċessiv m’għandhomx jiġu applikati awtomatikament, fuq bażi ta’ diviżjoni tal-pajjiżi f’kategoriji skont il-proporzjon tad-dejn pubbliku biss. Din id-diviżjoni u l-applikazzjoni ta’ sanzjonijiet finanzjarji jew ta’ reputazzjoni jżidu l-ispiża tad-dejn, u jaggravaw il-problema li l-proċedura hija maħsuba li ssolvi. Il-KESE jipproponi li l-konformità mal-miri u r-riformi tat-tnaqqis tad-dejn għandha tiġi inċentivata b’mod pożittiv, skont il-mudell tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, li jagħmel ir-riċeviment ta’ parti mill-fondi tal-UE dipendenti fuq li l-Istat Membru kkonċernat jilħaq il-miri impenjati fil-pjan fiskali strutturali.

4.10.

Rigward it-“trajettorja teknika”, nifhmu r-“raġunament” kumpless tal-Proposta tal-Kummissjoni biex jintlaħaq kompromess bejn il-fehmiet differenti ħafna tal-Istati Membri dwar il-proċess tal-valutazzjoni tal-konformità tagħhom mar-rekwiżiti ewlenin tar-regolament. Madankollu, filwaqt li għandu dubji dwar aktar riġidità u filwaqt li jqis il-ħtieġa li tissaħħaħ is-sjieda, il-KESE jemmen li tali trajettorja għandha tkun l-ewwel f’idejn il-gvernijiet nazzjonali, soġġetta għall-opinjoni ta’ korpi fiskali nazzjonali indipendenti u, fit-tieni stadju, tkun ir-riżultat ta’ djalogu tekniku mal-Kummissjoni, fid-dawl tal-preżentazzjoni ta’ pjani strutturali fiskali nazzjonali fuq perjodu medju ta’ żmien.

---

(1)  Nota ta’ Politika ta’ Bruegel 10/23 (April 2023); Jeromin Zettelmeyer u oħrajn The longer-term fiscal challenges facing the European Union (L-isfidi fiskali fit-tul li qed tiffaċċja l-Unjoni Ewropea).

(2)  L-artiklu reċenti European public goods (Il-beni pubbliċi Ewropej) (Buti, Coloccia y Messori (CEPR, 09/06/2023)) jidentifika sitt oqsma ta’ politika (it-tranżizzjoni diġitali, it-tranżizzjoni ekoloġika u l-enerġija, it-tranżizzjoni soċjali, il-materja prima, is-sigurtà u d-difiża, u s-saħħa) li jirrispondu għall-isfidi ewlenin li qed tiffaċċja l-UE, u fejn il-beni Ewropej komuni għandhom jintgħażlu u jiġu ffinanzjati.

(3)  Opinjoni tal-Bank Ċentrali Ewropew tal-5 ta' Lulju 2023 dwar proposta għal riforma tal-governanza ekonomika fl-Unjoni (CON/2023/20) 2023/C 290/03 (CON/2023/20) (ĠU C 290, 18.8.2023, p. 17).

(4)  Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Kontroll tal-kompetittività biex nibnu ekonomija tal-UE aktar b’saħħitha u aktar reżiljenti” (opinjoni esploratorja) (ĠU C 100, 16.3.2023, p. 76).

(5)  Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar il-Proċedura ta’ Żbilanċi Soċjali (opinjoni esploratorja mitluba mill-Presidenza Spanjola) (ĠU C 228, 29.6.2023, p. 58).

(6)  Riżoluzzjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “L-Involviment tas-Soċjetà Ċivili Organizzata fil-Pjani Nazzjonali għall-Irkupru u r-Reżiljenza – Kif nistgħu ntejbuh?” (ĠU C 323, 26.8.2022, p. 1) u Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Ir-rakkomandazzjonijiet tal-KESE għal riforma soda tas-Semestru Ewropew” (opinjoni fuq inizjattiva proprja) (ĠU C 228, 29.6.2023, p. 1).

(7)  Artikolu 18(4)(q) tar-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (ĠU L 57, 18.2.2021, p. 17).