Riżoluzzjoni dwar “Il-kontribut tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew għall-programm ta’ ħidma tal-Kummissjoni Ewropea għall-2021 ibbażat fuq il-ħidma tal-Grupp ad hoc‘Il-kontribut tal-KESE għall-programm ta’ ħidma tal-Kummissjoni Ewropea għall-2021’”

(2020/C 364/01)

Relaturi:

Petr ZAHRADNIK Stefano PALMIERI Jan DIRX

Matul is-sessjoni plenarja tiegħu tal-15 u s-16 ta’ Lulju 2020 (laqgħa tas-16 ta’ Lulju), il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew adotta r-Riżoluzzjoni li ġejja b’140 vot favur, 15-il vot kontra u 17-il astensjoni.

1.   Introduzzjoni

1.1.

Kif indika fir-riżoluzzjoni tiegħu dwar “Proposti tal-KESE għar-rikostruzzjoni u l-irkupru wara l-kriżi tal-COVID-19” (1), il-KESE jilqa’ bi pjaċir u jappoġġja l-proposti tal-Kummissjoni Ewropea: il-pjan Next Generation EU u l-baġit ġenerali tal-UE għall-2021-2027. Il-Kumitat jittama u jistenna li, minħabba l-ħtieġa għall-irkupru u r-rikostruzzjoni wara l-kriżi tal-coronavirus, il-linji stabbiliti mill-Kummissjoni f’dawn il-pjani jiġu estiżi bis-sħiħ u b’mod konkret fil-programm ta’ ħidma tal-Kummissjoni għall-2021.

1.2.

Għall-KESE, il-programm ta’ ħidma għandu jiffoka fuq ir-ristrutturar u t-titjib tal-ekonomija u s-soċjetà tagħna, abbażi tal-prinċipji li ġejjin: il-protezzjoni tad-drittijiet tal-bniedem u dawk soċjali, il-valuri demokratiċi u l-istat tad-dritt, l-isfruttar tal-potenzjal sħiħ tas-Suq Uniku, it-tilħiq tal-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli (SDGs), il-ħolqien ta’ ekonomija ċirkolari u l-kisba tan-newtralità klimatika fl-UE sa mhux aktar tard mill-2050, u l-iżgurar ta’ governanza tajba u responsabbiltà demokratika.

1.3.

Il-KESE jenfasizza li s-sitt ambizzjonijiet ewlenin magħżulin mill-Kummissjoni (Patt Ekoloġiku Ewropew, Ewropa lesta għall-era diġitali, Ekonomija għas-servizz tan-nies, Ewropa aktar b’saħħitha fid-dinja, Promozzjoni tal-istil ta’ ħajja Ewropew tagħna, u Spinta ġdida għad-demokrazija Ewropea) jipprovdu qafas b’saħħtu biex jiġi żviluppat il-programm ta’ ħidma għall-2021. Forsi jenħtieġ li ssir enfasi aktar espliċita fuq l-investimenti u l-ħtieġa li dawn jiġu aċċellerati, anke bis-saħħa tal-miżuri li qed jiġu adottati bħalissa. Xi dettalji għall-programm ta’ ħidma futur jistgħu jinstabu fil-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni dwar il-Pjan ta’ Rkupru Ewropew (2) u proposti ġodda se jkunu riflessi fid-diskors mill-President tal-Kummissjoni von der Leyen dwar l-Istat tal-Unjoni f’Settembru u fl-Ittra ta’ Intenzjoni lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill. Il-KESE japprezza wkoll il-programm aġġustat ta’ ħidma għall-2020, li jirreaġixxi għall-kriżi tal-COVID-19 u jista’ jindika l-iżvilupp fil-futur qrib.

1.4.

Il-KESE jilqa’ bi pjaċir il-fatt li l-Kummissjoni Ewropea aġġustat il-programm ta’ ħidma tagħha għall-2020 bħala parti mill-irkupru tal-Ewropa sabiex tirrispondi għall-pandemija tal-coronavirus. Hija ffokat mill-ġdid il-ħidma tagħha u tat prijorità lill-azzjonijiet meħtieġa biex jixprunaw l-irkupru u r-reżiljenza tal-Ewropa, filwaqt li għadha qed timpenja ruħha li twettaq l-inizjattivi ewlenin tagħha, il-Patt Ekoloġiku Ewropew u l-Istrateġija Diġitali, peress li dawn huma kruċjali għat-tnedija mill-ġdid tal-ekonomija Ewropea u għall-bini ta’ Ewropa aktar reżiljenti, sostenibbli, ġusta u prospera. Huwa ħa nota li disa’ inizjattivi ġew posposti għall-2021.

1.5.

Speċjalment issa li qed nesperjenzaw l-importanza tal-kooperazzjoni bejn il-pajjiżi f’dawn iż-żminijiet ta’ kriżi, il-KESE jittama li l-Konferenza dwar il-Ġejjieni tal-Ewropa ser twassal għat-tisħiħ u l-approfondiment tal-istruttura istituzzjonali tal-UE u għat-tiġdid veru tal-proġett tal-UE, li jkun kapaċi jindirizza l-isfidi tad-deċennji li ġejjin. Il-Kummissjoni għalhekk tista’ sserraħ fuq l-appoġġ sħiħ tal-Kumitat.

1.6.

Il-KESE huwa konvint li l-proċess tal-irkupru u r-rikostruzzjoni tal-ekonomija u tas-soċjetà se jkun possibbli biss bil-parteċipazzjoni attiva tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u tal-imsieħba soċjali.

1.7.

Fil-kapitoli u l-paragrafi li ġejjin, il-Kumitat jifformula l-proposti konkreti tiegħu għall-programm ta’ ħidma tal-2021 skont is-sitt ambizzjonijiet ewlenin tal-Kummissjoni.

2.   Patt Ekoloġiku Ewropew

2.1.   Il-Patt Ekoloġiku

2.1.1.

Il-Patt Ekoloġiku tal-UE jista’ jitqies ukoll bħala għodda effettiva għat-tnedija mill-ġdid tal-ekonomija b’mod sostenibbli permezz ta’ investimenti kbar li jappoġġjaw il-bidliet strutturali meħtieġa li qed tiffaċċja l-Ewropa. Minn din il-perspettiva, il-Patt jista’ jitqies bħala opportunità biex jingħata appoġġ għal irkupru ekonomiku aktar fit-tul. Dan jirrikjedi kunsens ġdid fl-Ewropa biex jiġu kkonċentrati biżżejjed sorsi finanzjarji pubbliċi u privati għal dan il-għan u biex tiġi adottata governanza ġdida li timplimenta b’suċċess l-irkupru ekonomiku fil-prattika.

2.1.2.

Il-KESE jappoġġja bis-sħiħ it-tranżizzjoni lejn l-ekonomija ċirkolari. Il-KESE minn dejjem kien jappoġġja politiki ambizzjużi fil-qasam permezz tal-impenn tiegħu lejn il-Pjattaforma Ewropea tal-Partijiet Interessati tal-Ekonomija Ċirkolari. It-talbiet li ilu jressaq quddiem il-Kummissjoni fir-rigward tal-effiċjenza fl-użu tar-riżorsi jinkludu talba għal rieżami tal-leġislazzjoni tal-ekodisinn u l-leġislazzjoni rilevanti dwar il-politika tal-prodotti, għall-inklużjoni gradwali ta’ rekwiżiti obbligatorji ta’ effiċjenza fir-riżorsi għad-disinn tal-prodotti, u għal proċeduri ġodda ta’ akkwist pubbliku biex jiġu mħeġġa prodotti ċirkolari u mudelli ġodda ta’ negozju, filwaqt li jiġu rispettati ċ-ċirkostanzi ekonomiċi fil-perjodu wara l-COVID-19 u fattibbiltà reali biex issir bidla.

2.1.3.

Il-KESE jieħu nota li r-reviżjoni tad-Direttiva dwar ir-rappurtar mhux finanzjarju, bil-ħsieb li jitjiebu l-kwalità u l-ambitu tad-divulgazzjonijiet ta’ informazzjoni mhux finanzjarja, inkluż dwar aspetti ambjentali bħall-bijodiversità, ġiet posposta għall-2021. Il-KESE jemmen li l-politiki tat-tassazzjoni b’mod ġenerali għandhom jiġu riformati biex ikunu konformi mal-ambizzjonijiet klimatiċi, u li s-sistemi tat-taxxa u l-ipprezzar għandhom jirriflettu l-ispejjeż ambjentali, inkluż it-telfien tal-bijodiversità. Dan għandu jinkoraġġixxi bidliet fis-sistemi fiskali nazzjonali biex il-piż tat-taxxa jiċċaqlaq minn fuq ix-xogħol għal fuq it-tniġġis, ir-riżorsi bi prezz baxx, u esternalitajiet ambjentali oħra. Il-prinċipji ta’ “min juża jħallas” u “min iniġġes iħallas” għandhom jiġu applikati għall-prevenzjoni u r-restawr mid-degradazzjoni ambjentali.

2.1.4.

Il-KESE jilqa’ bi pjaċir il-fatt li l-bijodiversità se tiġi integrata fl-oqsma kollha ta’ politika kif iddikjarat fil-Komunikazzjoni dwar l-Istrateġija għall-Bijodiversità għall-2030 (3). Il-KESE jilqa’ bi pjaċir il-fatt li l-Kummissjoni se tistabbilixxi qafas ġdid ta’ governanza tal-bijodiversità Ewropea. Dan se jgħin biex jiġu mmappjati l-obbligi u l-impenji u biex jiġi stabbilit pjan direzzjonali biex jiggwida l-implimentazzjoni. Se jkun ta’ benefiċċju wkoll kemm għall-PAK kif ukoll għas-sistema alimentari Ewropea, u b’hekk jista’ jkompli jagħmilhom aktar sostenibbli. Bħala parti minn din l-implimentazzjoni, il-Kummissjoni se tistabbilixxi mekkaniżmu ta’ monitoraġġ u rieżami b’sett ċar ta’ indikaturi maqbula, li se jippermetti valutazzjoni regolari tal-progress u jekk ikun meħtieġ jistabbilixxi azzjoni korrettiva. Dan il-mekkaniżmu għandu jikkontribwixxi għar-Rieżami tal-Implimentazzjoni Ambjentali u jikkontribwixxi għas-Semestru Ewropew.

2.1.5.

Il-KESE jilqa’ bi pjaċir il-Liġi Ewropea dwar il-Klima, li tistabbilixxi mira komuni u legalment vinkolanti għall-UE kollha ta’ emissjonijiet netti żero ta’ gass b’effett ta’ serra sal-2050 u tistabbilixxi qafas għall-kisba ta’ dak l-objettiv. Il-KESE għalhekk iqis il-proposta għal Liġi Ewropea dwar il-Klima bħala waħda mill-istrumenti li jikkontribwixxu għall-bini mill-ġdid mixtieq u meħtieġ tal-ekonomija Ewropea (4). Sa Settembru 2020, il-Kummissjoni tippjana li tippreżenta r-rieżami tal-mira tal-Unjoni għall-2030 fir-rigward tal-klima, fid-dawl tal-objettiv tan-newtralità klimatika, u teżamina alternattivi għal mira ġdida għall-2030 ta’ tnaqqis ta’ emissjonijiet ta’ 50-55 % meta mqabbla mal-1990, kif ukoll biex tippreżenta proposti leġislattivi korrispondenti sa nofs l-2021. Il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni tagħżel tnaqqis minimu ta’ 55 % sal-2030, flimkien mal-proposti leġislattivi korrispondenti, sabiex twieġeb min-naħa tagħha għall-ħtieġa enormi ta’ tnaqqis fl-emissjonijiet fil-livell globali (5).

2.1.6.

Il-parteċipazzjoni taċ-ċittadini kollha, permezz tal-organizzazzjonijiet, l-assoċjazzjonijiet u n-networks tas-soċjetà ċivili, se tippermetti li l-proċess ta’ riforma tal-ekonomija u tas-soċjetà jitwettaq tassew. L-Istati Membri u l-UE għandhom għalhekk jiżguraw li f’dan il-proċess kumpless ħadd ma jitħalla jibqa’ lura, b’mod partikolari dawk l-aktar vulnerabbli.

2.1.7.

L-azzjoni klimatika u l-impenji tas-sostenibbiltà għandhom ikunu fuq quddiem fil-politika tal-irkupru u tar-rikostruzzjoni, li ma tistax tibqa’ żżomm lill-UE bi kwantitajiet kbar ta’ karbonju fil-futur.

2.1.8.

Jeħtieġ li l-QFP jżid u jalloka biżżejjed finanzjament għall-ħtiġijiet ta’ investiment, sabiex titwettaq tranżizzjoni ekoloġika ġenwina u profonda. Huwa importanti wkoll li tkompli tingħata prijorità lil kwistjonijiet ambjentali oħrajn bħall-protezzjoni tal-ħamrija, tal-art u tal-baħar li ma jistgħux jingħataw il-ġenb minħabba l-kriżi tal-COVID-19.

2.1.9.

Jinħtieġ aktar titjib fis-sigurtà tal-enerġija fil-livelli kollha u fir-reżiljenza tas-soċjetà, pereżempju permezz ta’ programmi ta’ rinnovazzjoni tal-bini. Il-kooperazzjoni transfruntiera fl-enerġija u l-interkonnessjonijiet madwar l-UE għadhom importanti, l-istess bħall-ħtieġa li tiġi promossa diversifikazzjoni akbar tas-sorsi ta’ provvista, pereżempju billi jkun hemm għażla usa’ ta’ enerġiji rinnovabbli u soluzzjonijiet ta’ ħżin tal-enerġija disponibbli.

2.1.10.

Tieqa ta’ opportunità biex jitħaffef il-pass tal-progress lejn l-għan tal-UE dwar in-newtralità klimatika hija li jiżdied l-użu tal-elettriku rinnovabbli u b’livell baxx ta’ karbonju permezz tal-elettrifikazzjoni tas-setturi li attwalment għadhom jiddependu minn sorsi tal-enerġija bbażati fuq il-fossili. Il-pjani nazzjonali dwar l-enerġija u l-klima jikkostitwixxu pass importanti biex jiġu żgurati l-Unjoni tal-Enerġija u l-Patt Ekoloġiku Ewropew.

2.1.11.

Fil-kuntest tal-objettiv stabbilit fil-Liġi Ewropea dwar il-Klima li l-UE tkun newtrali għall-klima sal-2050, jeħtieġ tingħata attenzjoni speċjali għas-settur tat-trasport. Tabilħaqq, l-emissjonijiet tas-CO2 minn dan is-settur għadhom qed jiżdiedu, iżda sal-2050 se jkun hemm bżonn tnaqqis ta’ 90 % fl-emissjonijiet tat-trasport biex tintlaħaq il-mira tan-newtralità klimatika.

2.1.12.

Il-KESE talab Strateġija tal-UE aġġornata għall-Foresti wara l-2020, bħala parti mill-Patt Ekoloġiku Ewropew. L-istrateġija l-ġdida tista’ b’mod fattibbli tkun orjentata lejn l-2050. L-importanza li l-foresti, il-forestrija u l-industriji bbażati fuq il-foresti jilħqu dawn l-għanijiet għandha tiġi rikonoxxuta fis-setturi kollha u twassal għal kooperazzjoni transsettorjali ottimizzata;

2.1.13.

Il-KESE jemmen li l-azzjoni ta’ adattament tista’ tikkontribwixxi b’mod sinifikanti biex tiżgura li t-tranżizzjoni sostenibbli u r-rikostruzzjoni wara l-COVID-19 jiġu implimentati b’mod aktar ġust. Il-komunitajiet u r-reġjuni li huma affettwati f’livell ogħla mill-medja mill-impatti negattivi tat-tibdil fil-klima għandhom jiġu megħjuna biex jindirizzaw l-impatti u r-riskji perċepiti. Dan jgħodd partikolarment għal komunitajiet u reġjuni li l-emissjonijiet attwali u storiċi tagħhom ta’ gass b’effett ta’ serra huma taħt il-medja.

2.1.14.

Il-KESE japprezza lis-suġġett tal-Patt Ekoloġiku Ewropew huwa kopert b’mod suffiċjenti fil-programm ta’ ħidma aġġustat tal-Kummissjoni għall-2020, u huwa pjuttost mifrux b’mod bilanċjat fil-partijiet prinċipali tal-programm. Huwa jenfasizza b’mod speċjali l-attenzjoni prijoritarja mogħtija għall-finanzjament tat-tranżizzjoni sostenibbli, speċjalment għall-Pjan ta’ Investiment għall-Patt Ekoloġiku Ewropew, u għall-Fond għal Tranżizzjoni Ġusta. Barra minn hekk, l-oqsma ta’ interess l-oħrajn imsemmija fil-programm ta’ ħidma aġġustat, pereżempju l-mobbiltà sostenibbli u intelliġenti, il-produzzjoni u l-konsum sostenibbli, is-sostenibbiltà tas-sistemi alimentari, u d-dekarbonizzazzjoni tal-enerġija, huma pjuttost rilevanti biex jitqiesu bħala prijoritajiet għal dan l-objettiv. Il-KESE jemmen li, anke fil-każ tal-programm ta’ ħidma tal-Kummissjoni għall-2021, il-prijoritajiet tiegħu se jkunu ffukati fuq dawn l-inizjattivi.

2.2.   Il-prijoritajiet ta’ investiment

2.2.1.

Il-flus pubbliċi investiti fi pjani ta’ rkupru ma għandhomx jgħinu biss biex l-ekonomija u s-soċjetà Ewropej jerġgħu lura għan-normal, iżda wkoll jgħinu biex inaqqsu drastikament l-impatti ta’ skossi ulterjuri billi jiġu investiti f’ekonomija reżiljenti, inklużiva u li ma tagħmilx ħsara lill-klima (l-hekk imsejħa “ekonomija tal-benesseri”).

2.2.2.

It-tassonomija tal-finanzi sostenibbli tal-UE għandha tiggwida l-investiment pubbliku u privat matul l-irkupru biex taċċellera t-tranżizzjoni minn setturi li jniġġsu għal setturi ekoloġiċi.

2.2.3.

Jeħtieġ li jiġi żgurat li l-QFP il-ġdid jalloka riżorsi sinifikanti għall-implimentazzjoni tal-SDGs u l-indirizzar tat-tibdil fil-klima, filwaqt li jitneħħa gradwalment il-finanzjament kontroproduttiv (eż. b’rabta mal-fjuwils fossili).

2.2.4.

Fid-deċennju ta’ wara l-kriżi, wara l-2009, l-ekonomija Ewropea ffunzjonat b’diskrepanza fl-investiment. Biex ikollha rekord tajjeb, l-irkupru tal-investiment huwa xi ħaġa ta’ bilfors. Din hija r-raġuni għaliex il-KESE japprezza l-proposta għal Pjan ta’ Rkupru, li huwa l-aktar irrappreżentat mill-Programm Next Generation EU u l-pilastri tiegħu, u mill-QFP 2021-2027 aġġustat. Il-Programm Next Generation EU jista’ jitqies bħala pass straordinarju, iżda wkoll meħtieġ u urġenti biex jitjieb l-ambjent tal-investiment fl-UE. Dan huwa elaborat aktar, pereżempju, fl-Opinjoni tal-KESE ECO/523 (6).

2.2.5.

Il-KESE jinnota li l-investimenti ma jirrappreżentawx objettiv ta’ politika tal-Kummissjoni għall-mandat tagħha sal-2024 u, anke fl-inizjattivi partikolari, mhumiex irrappreżentati b’mod adatt fil-programm aġġustat ta’ ħidma għall-2020. Il-KESE għalhekk jirrakkomanda l-inklużjoni ta’ inizjattivi bbażati fuq l-investiment fil-programm ta’ ħidma għall-2021, inkluż l-isforz biex jiġu mmobilizzati investimenti privati favur l-iżvilupp ekonomiku sostenibbli futur tal-UE.

3.   Ewropa lesta għall-era diġitali

3.1.

Il-kriżi tal-coronavirus turi li r-rivoluzzjoni diġitali hija komponent importanti biex tissaħħaħ ir-reżiljenza tas-soċjetajiet tagħna fil-kriżijiet. L-investiment fid-diġitalizzazzjoni ta’ servizzi essenzjali u fiż-żieda tal-kapaċità tal-gvernijiet, tal-leġislaturi u tal-istituzzjonijiet pubbliċi biex jipprovdu s-servizzi tagħhom matul il-kriżijiet huwa tal-akbar importanza. Fl-istess ħin, irridu nirrealizzaw li t-teknoloġiji diġitali huma għodda u mhux għan aħħari. Jeħtieġ li jkollna sjieda pubblika tal-qafas li jiġbor fih it-teknoloġiji diġitali u niggwidawh lejn standards ta’ sostenibbiltà għolja, bl-inklużjoni ta’ salvagwardji demokratiċi u teknoloġiċi b’saħħithom, u akkumpanjat minn miżuri ta’ appoġġ fir-rigward tal-ispejjeż u l-għarfien li ma jħallu lil ħadd jibqa’ lura. Dan jinvolvi l-ħtieġa li, f’konformità mal-Att tal-UE dwar l-Aċċessibbiltà, jiġi żgurat li r-rivoluzzjoni diġitali tiżgura l-aċċessibbiltà għall-100 miljun persuna b’diżabilità fl-UE.

3.2.

Id-diġitalizzazzjoni hija kemm opportunità kif ukoll riskju għall-irkupru. Huwa l-qasam tal-innovazzjoni li jista’ jpoġġi lill-UE fuq quddiem nett, bħal fil-qasam tal-blockchain, fejn l-UE tinsab fuq quddiem nett. Il-blockchain bħala teknoloġija (mhux bitcoin) għandha valuri demokratiċi, filwaqt li toffri trasparenza u titjib fl-istrutturi ta’ governanza. Madankollu, ir-riskji bħalma huma aktar qgħad, marġinalizzazzjoni diġitali u esklużjoni soċjali, li huma inerenti fid-diġitalizzazzjoni, għandhom jiġu ġestiti. U għandhom jinstabu modi biex jittieħed vantaġġ mill-opportunitajiet u jiġu bbilanċjati r-riskji fl-istess ħin, f’xena globali fejn l-UE qed tfittex li tibqa’ globalment kompetittiva.

3.3.

Huwa importanti li jiġi ppreservat il-mudell Ewropew tad-drittijiet, l-istandards u l-politiki tal-konsumatur. Dan huwa dak li jagħmel lill-UE unika. Pereżempju, fil-qasam tad-diġitalizzazzjoni l-kodiċi etiku tal-UE dwar l-intelliġenza artifiċjali (IA) jiddistingwi l-perspettiva tal-UE dwar “human-in-command” minn dik ta’ reġjuni oħrajn. Dan l-approċċ, ibbażat fuq id-drittijiet u l-libertajiet fundamentali, huwa parti mill-mudell tal-UE u għandu jiġi ppreservat minkejja l-klima kompetittiva diffiċli li qed tfiġġ bħalissa.

3.4.

Il-KESE jenfasizza l-importanza tad-diġitalizzazzjoni fis-setturi kollha tas-soċjetà, b’mod partikolari permezz tat-telexogħol u s-servizzi diġitali, inklużi l-kummerċ elettroniku u s-saħħa elettronika.

3.5.

Il-pandemija wriet li d-diġitalizzazzjoni fl-edukazzjoni mhijiex ugwalment aċċessibbli fis-soċjetà, u dan jista’ jwassal għal aktar problemi fil-prestazzjonijiet akkademiċi u fl-opportunitajiet edukattivi. Għalhekk, jeħtieġ li jiġu introdotti miżuri li jappoġġjaw gruppi żvantaġġati u b’hekk jgħinu fil-prevenzjoni tas-segregazzjoni.

3.6.

Hemm bżonn ta’ aġġornament kontinwu tal-qafas legali għall-intelliġenza artifiċjali u d-diġitalizzazzjoni: biex jinżamm il-pass mal-progress tekniku, u b’mod partikolari, b’rabta mal-kwistjoni tas-sigurtà tal-komunikazzjoni diġitali, kemm f’termini ta’ networks kif ukoll ta’ kontenut.

3.7.

Il-KESE jieħu nota li l-Kummissjoni qed tipposponi sal-2021 il-proposta leġislattiva dwar l-impatt tal-intelliġenza artifiċjali, inkluż fuq is-sikurezza, ir-responsabbiltà, id-drittijiet fundamentali u d-data. Huwa jistieden lill-Kummissjoni biex: (i) trawwem il-multidixxiplinarjetà fir-riċerka, billi tinvolvi dixxiplini oħra bħal-liġi, l-etika, il-filosofija, il-psikoloġija, ix-xjenzi tax-xogħol, l-istudji umanistiċi, l-ekonomija, eċċ.; (ii) tinvolvi lill-partijiet interessati rilevanti (trade unions, organizzazzjonijiet professjonali, organizzazzjonijiet tan-negozji, organizzazzjonijiet tal-konsumatur, NGOs) fid-dibattitu dwar l-IA u bħala msieħba ndaqs fi proġetti ta’ riċerka u fi proġetti oħrajn iffinanzjati mill-UE bħas-Sħubija Pubblika-Privata dwar l-IA, djalogi mas-settur, u l-programm għall-adozzjoni tal-IA fis-settur pubbliku u ċ-ċentru ta’ referenza; u (iii) tibqa’ teduka u tinforma lill-pubbliku ġenerali dwar l-opportunitajiet u l-isfidi tal-IA. Huwa jirrakkomanda wkoll li l-Kummissjoni tikkunsidra aktar fil-fond l-impatt tal-IA fuq l-ispettru sħiħ tad-drittijiet fundamentali u l-libertajiet, inklużi, iżda mhux limitati għad-dritt ta’ proċess ġust, ta’ elezzjonijiet ġusti u miftuħa, u ta’ għaqda u dimostrazzjoni, kif ukoll id-dritt ta’ nondiskriminazzjoni. Il-KESE jibqa’ jopponi l-introduzzjoni ta’ kwalunkwe forma ta’ personalità ġuridika għall-IA. Din iddgħajjef l-effett ta’ rimedju preventiv tal-liġi dwar ir-responsabbiltà u tkun ta’ riskju serju ta’ periklu morali kemm fl-iżvilupp kif ukoll fl-użu tal-IA, meta toħloq opportunitajiet għall-abbuż (7).

3.8.

Minħabba l-użu dejjem jikber tal-ismartphones u l-introduzzjoni tan-networks tal-5G, huwa relevanti ferm it-tħassib dwar l-interoperabbiltà bejn l-applikazzjonijiet u n-networks fl-Unjoni Ewropea, speċjalment f’sitwazzjonijiet ta’ emerġenza.

3.9.

Minħabba l-iżviluppi ulterjuri fid-diġitalizzazzjoni u l-impatt dejjem jikber tagħha fuq il-ħajja privata, soċjali u tax-xogħol u fuq is-setturi kollha, għaċ-ċittadini huwa essenzjali li jingħata tagħlim dwar il-ħiliet diġitali u li tittieħed azzjoni kontra d-distakk diġitali.

3.10.

Huwa tajjeb li t-tħejjija tal-Ewropa għall-era diġitali hija waħda mill-prijoritajiet ewlenin, kif jidher ċar ukoll fil-programm aġġustat ta’ ħidma għall-2020. Il-KESE japprezza l-isforz qawwi tal-Kummissjoni Ewropea biex tipproċedi f’oqsma bħall-intelliġenza artifiċjali, is-servizzi diġitali, iċ-ċibersigurtà, it-tagħmir diġitali u s-soluzzjonijiet għall-konsumaturi, iżda wkoll il-finanzi diġitali. Il-KESE jilqa’ bi pjaċir b’mod partikolari l-enfasi qawwija dwar il-qasam diġitali fi ħdan il-proposta dwar Strateġija Industrijali Ġdida għall-Ewropa. Id-diġitalizzazzjoni hija viżibbli wkoll fil-Pakkett dwar is-Servizzi tal-Avjazzjoni. Il-KESE japprezza ħafna wkoll li d-diġitalizzazzjoni hija riflessa fl-oqsma ta’ prijorità proposti taż-Żona Ewropea tar-Riċerka.

4.   Ekonomija għas-servizz tan-nies

4.1.

Għandna bżonn nibnu mill-ġdid il-governanza ekonomika tagħna abbażi ta’ sistema ekonomika Ewropea reżiljenti, sostenibbli u inklużiva. L-għan tagħna huwa li nilħqu mhux biss irkupru ekonomiku mekkaniku, iżda pjuttost bidla kwalitattiva fil-ġestjoni u l-governanza tal-politika ekonomika.

4.2.

L-impatt sħiħ tal-kriżi għad irid jiġi ddeterminat, u r-rikostruzzjoni u l-irkupru se jirrikjedu sforz konsiderevoli. Għalhekk hemm ħtieġa urġenti għal implimentazzjoni rapida tal-proposti ta’ Mejju 2020 għal strument ta’ rkupru u għal QFP rinforzat. Irridu wkoll inkunu lesti għal aktar miżuri u emendi minbarra dawk li diġà ġew adottati, jekk dan ikun iġġustifikat mis-sitwazzjoni hekk kif tevolvi.

4.3.

Il-Kummissjoni hija mistiedna tkompli tuża s-Semestru bħala xprun għall-irkupru abbażi tal-prijoritajiet ta’ investiment u investiment identifikati bħala parti mis-Semestru Ewropew. Il-Kumitat jilqa’ b’sodisfazzjon l-enfasi reċenti fuq l-inklużjoni aħjar tal-kwistjonijiet soċjali u dwar il-Patt Ekoloġiku Ewropew, kif ukoll l-implimentazzjoni tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza permezz tas-Semestru. Fis-Semestru kollu, il-Kummissjoni għandha tappoġġja lill-Istati Membri taż-żona tal-euro biex jieħdu l-miżuri kollha meħtieġa biex jiżguraw aktar konverġenza u integrazzjoni fil-qasam ekonomiku. Dan jinkludi pożizzjoni fiskali pożittiva aggregata għaż-żona tal-euro kollha kemm hi sabiex ikun possibbli toħroġ mill-kriżi attwali.

4.4.

Il-prijoritajiet u l-azzjonijiet kollha deskritti fil-qosor f’oqsma ta’ politika oħrajn ser jinvolvu l-ħtieġa li jiġi fformulat qafas ġdid ta’ governanza ekonomika li jkun kapaċi jindirizza l-isfidi tas-sitwazzjoni makroekonomika tal-lum u li jippermetti l-implimentazzjoni ta’ politiki strateġiċi dwar l-industrija, il-kompetittività, is-soċjetà, l-ambjent u l-kummerċ mill-Unjoni u l-Istati Membri tagħha. Fil-bidu tal-2020, il-Kummissjoni nediet konsultazzjoni pubblika wiesgħa dwar dan is-suġġett, iżda il-proċess twaqqaf minħabba l-kriżi tal-coronavirus u l-applikazzjoni tal-klawsola liberatorja ġenerali tal-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir. Ma jistax ikun naħsbu li fl-2021 nistgħu nerġgħu lura għal applikazzjoni awtomatika tal-patt. Għalhekk, il-Kummissjoni għandha ssegwi b’inizjattivi ġodda biex tippromovi riforma tal-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir sabiex fl-istess ħin jiġu żgurati l-istabbiltà u t-tkabbir.

4.5.

F’dan il-kuntest, il-KESE jappella għal aġġustament makroekonomiku aktar simmetriku, kondiviż kemm mill-Istati Membri b’defiċits kif ukoll minn dawk b’eċċessi. L-Istati Membri kollha jeħtieġ li jkunu jistgħu jinvestu aktar fis-servizzi pubbliċi minħabba li, bħalma wriet il-kriżi, is-servizzi pubbliċi jaqdu rwol kruċjali biex isalvaw ħajjet in-nies u biex jindirizzaw il-pandemija. Barra dan, il-mexxejja Ewropej għandhom jikkunsidraw l-hekk imsejħa “Regola tad-Deheb” meta jerġgħu japplikaw ir-regoli fiskali tal-UE, u jeżentaw ċertu investiment pubbliku mill-kalkoli tad-defiċit u jikkunsidraw is-sostenibbiltà tal-livelli tad-dejn eżistenti.

4.6.

Fl-aħħar nett, ilha tinħass il-ħtieġa għal mekkaniżmu permanenti ta’ stabbilizzazzjoni fiskali għaż-żona tal-euro, peress li dan ikun ta’ appoġġ kbir għall-politiki kontroċikliċi tal-Unjoni f’każ ta’ skossi oħrajn fil-futur. Tali mekkaniżmu jkun jikkontribwixxi għall-istabbiltà u s-sostenibbiltà fit-tul tal-finanzi pubbliċi nazzjonali u jirrappreżenta l-pass li jmiss fl-approfondiment tal-Unjoni Ekonomika u Monetarja tal-Ewropa.

4.7.

L-irkupru wara l-COVID-19 se jiddependi b’mod kruċjali mill-kapaċità tas-swieq finanzjarji Ewropej li jiżguraw likwidità suffiċjenti. Il-funzjonament tajjeb tas-swieq finanzjarji u żieda fil-kapaċità ta’ kondiviżjoni tar-riskji finanzjarji huma wkoll meħtieġa biex isaħħu r-reżiljenza tal-ekonomija Ewropea. Għalhekk jenħtieġ li l-armonizzazzjoni u l-integrazzjoni ulterjuri tas-swieq finanzjarji Ewropej jissoktaw mingħajr dewmien, inklużi l-ikkompletar tal-Unjoni Bankarja u t-tisħiħ tal-Unjoni tas-Swieq Kapitali. Fir-reviżjoni tar-regoli prudenzjali bankarji sabiex jiġu implimentati l-ftehimiet li fadal tal-qafas ta’ Basel, għandhom jitqiesu l-ispeċifiċitajiet tax-xenarju bankarju tal-UE. Barra minn hekk, huwa kruċjali li s-swieq finanzjarji jkunu kapaċi jappoġġjaw it-trasformazzjoni ekoloġika u diġitali. Il-KESE jħoss li huma meħtieġa aktar sforzi biex is-sostenibbiltà tiġi integrata fis-settur finanzjarju; għalhekk, il-Kumitat jilqa’ bi pjaċir l-għan tal-Kummissjoni li ġġedded l-Istrateġija tagħha għall-Finanzi Sostenibbli.

4.8.

Il-KESE jemmen bis-sħiħ li, fil-kuntest tad-diġitalizzazzjoni tal-ekonomija, kwalunkwe bidla fir-regoli għall-allokazzjoni tad-drittijiet ta’ tassazzjoni tal-profitti fost il-pajjiżi għandha tiġi kkoordinata globalment, u għalhekk jilqa’ b’sodisfazzjon il-kooperazzjoni mill-qrib bejn il-Kummissjoni, l-Istati Membri u l-OECD/G20 biex jappoġġjaw l-iżvilupp ta’ soluzzjoni internazzjonali. Madankollu, jekk ma tkunx tista’ tinstab soluzzjoni internazzjonali, l-UE trid tikkunsidra li tipproċedi waħedha. Il-ġlieda kontra l-frodi tat-taxxa u l-evażjoni tat-taxxa kif ukoll kontra l-ħasil tal-flus għandha tibqa’ l-ogħla prijorità fl-aġenda.

4.9.

Il-politika ta’ koeżjoni se jkollha rwol ewlieni biex jiġi żgurat irkupru bbilanċjat, titrawwem il-konverġenza u jiġi żgurat li ħadd ma jitħalla jibqa’ lura. Il-flessibbiltà finanzjarja hija verament kruċjali għall-programmi ta’ koeżjoni u se tagħti lill-Istati Membri l-possibbiltà li jittrasferixxu l-fondi skont il-ħtiġijiet tagħhom biex jindirizzaw il-kriżi. Il-KESE jemmen li għandha tiġi stabbilita skeda ta’ żmien realistika sabiex il-fondi jiġu allokati lill-Istati Membri malajr kemm jista’ jkun. L-enfasi tal-politika ta’ koeżjoni tal-UE fl-2021-2027 għandha tibqa’ fuq il-kompetittività ekonomika permezz tar-riċerka u l-innovazzjoni, it-tranżizzjoni diġitali kif ukoll l-aġenda tal-Patt Ekoloġiku Ewropea u l-iżvilupp sostenibbli.

4.10.

Il-kriżi tas-saħħa u dik ekonomika kkawżata mit-tifqigħa tal-COVID-19 aggravat l-inugwaljanzi eżistenti tal-ġid u tad-dħul u wriet b’mod ċar il-ħtieġa għal mudell soċjetali ġdid, li jikkontribwixxi aktar għall-koeżjoni ekonomika u soċjali, għall-produttività u għad-distribuzzjoni aktar ġusta tal-ġid. Il-Kummissjoni issa teħtieġ b’mod urġenti li taġixxi fuq il-proposti preċedenti tal-KESE li jgħinu biex titreġġa’ lura x-xejra ta’ żieda fl-inugwaljanzi, li qed tikkawża diviżjoni bejn l-Istati Membri u l-gruppi soċjali differenti u kkontribwiet għaż-żieda fil-movimenti u l-partiti estremi. Għal dan il-għan, hija meħtieġa azzjoni deċiżiva tal-UE li tikkomplementa l-isforzi tal-Istati Membri biex tingħata spinta lill-investiment fl-infrastruttura soċjali (l-edukazzjoni u t-tagħlim tul il-ħajja; is-saħħa, il-kura fit-tul, u l-kura soċjali; l-akkomodazzjoni affordabbli), biex jiġu żviluppati assi pubbliċi li jindirizzaw il-lakuni fis-sistema tas-suq, biex isseħħ it-tranżizzjoni gradwali tad-dħul fiskali minn tassazzjoni bbażata fuq ix-xogħol għal waħda bbażata aktar fuq il-ġid; biex jiġi żviluppat mekkaniżmu trasparenti għall-monitoraġġ u l-konsolidazzjoni tad-data dwar id-dħul u l-ġid kollu; biex jiġi stabbilit reġistru ta’ azzjonisti korporattivi fil-livell Ewropew, eċċ.

4.11.

Fil-kuntest tal-kriżi tal-COVID-19, il-Kummissjoni għandha wkoll tibni fuq inizjattivi aktar bikrija biex issaħħaħ u tippromovi r-rwol tal-Ewropa bħala attur ekonomiku globali. Għandha tkompli tanalizza u tipproponi metodi u mezzi aktar speċifiċi biex issaħħaħ ir-rwol internazzjonali tal-euro, biex tiddiversifika l-ktajjen tal-provvista u tippromovi r-regoli u l-istandards Ewropej f’ċerti setturi strateġiċi, biex tiżgura rispons Ewropew aktar reżiljenti għas-sanzjonijiet extraterritorjali minn pajjiżi terzi u biex gradwalment tersaq lejn rappreżentanza Ewropea unifikata fil-forums finanzjarji internazzjonali.

4.12.

Il-prosperità ekonomika għandha tiġi diżakkoppjata mid-degradazzjoni ambjentali u l-eżawriment soċjali. Mudelli bħall-ekonomija ċirkolari, u l-ekonomija kooperattiva u kollaborattiva joffru opportunitajiet ġodda għall-impjieg, is-sjieda u l-innovazzjoni, u dawn jittrasformaw ir-relazzjonijiet bejn il-produtturi, id-distributuri u l-konsumaturi, u b’hekk l-atturi kollha jsiru aktar reżiljenti għall-kriżijiet meta jkunu regolati kif suppost. Minbarra l-implimentazzjoni adatta tal-Pjan ta’ Azzjoni ġdid għal Ekonomija Ċirkolari u l-kontinwazzjoni tal-Pjattaforma Ewropea tal-Partijiet Interessati tal-Ekonomija Ċirkolari tal-KESE/KE, il-prijoritajiet ewlenin jinkludu: il-promozzjoni ta’ strateġija komprensiva dwar il-konsum sostenibbli, l-iżvilupp ta’ indikaturi ġodda biex jissostitwixxu l-użu mhux adatt tal-PDG, u l-adattament tal-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir tal-UE biex jitqiesu s-sostenibbiltà u l-benesseri.

4.13.

Hemm bżonn li tinbena mill-ġdid soċjetà b’servizzi ta’ interess ġenerali iktar b’saħħithom, kif minquxa fl-Artikolu 14 tat-TFUE, li jittratta s-servizzi ta’ interess ġenerali, il-Protokoll 26 dwar is-s-servizzi ta’ interess ġenerali anness mat-TFUE, u l-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali, b’mod partikolari, kif ukoll is-servizzi tas-saħħa u dawk soċjali, il-komunikazzjonijiet elettroniċi, it-trasport pubbliku, l-enerġija, l-ilma u l-ġbir tal-iskart, u programm ta’ investiment ta’ akkumpanjament.

4.14.

Il-kunċetti moderni tal-iżvilupp ekonomiku huma bbażati mhux biss fuq il-kriterji tal-prosperità, il-profittabilità u l-effiċjenza, iżda wkoll fuq ir-rispett tar-rekwiżiti soċjali u ambjentali u l-eliminazzjoni tat-tipi kollha ta’ esternalitajiet negattivi u fallimenti tas-suq. Bħala lezzjoni mill-kriżi l-aktar reċenti tal-COVID-19, l-ekonomija għandha wkoll tkun reżiljenti u b’saħħitha biżżejjed biex tiffaċċja skossi futuri. Għal dan il-għan, l-eliminazzjoni tal-iżbilanċi strutturali hija ferm rakkomandata.

4.15.

L-ekonomija moderna teħtieġ ukoll funzjonament bla xkiel tas-suq fis-segmenti kollha tiegħu, inklużi dawk maħluqa reċentement (ekonomiji virtwali, kondiviżi, ċirkolari u diġitali). Għal din ir-raġuni, funzjonament aħjar tal-intermedjazzjoni finanzjarja huwa wkoll xieraq; fil-kuntest tal-UE, dan ifisser b’mod speċjali l-approfondiment tal-Unjoni tas-Swieq Kapitali u l-ikkompletar tal-Unjoni Bankarja. Biex tiġi appoġġjata aktar il-bidla għal ekonomija aktar sostenibbli, is-sistema tat-tassazzjoni għandha tiġi aġġustata wkoll biex tkun involuta fil-bidla.

4.16.   Is-Suq Uniku

4.16.1.

Is-Suq Uniku huwa fil-qalba tal-binja Ewropea. Suq Uniku li jaħdem jistimola l-kompetizzjoni, itejjeb l-effiċjenza, iżid il-kwalità u jgħin biex jitnaqqsu l-prezzijiet. Is-Suq Uniku Ewropew huwa ċertament wieħed mill-akbar kisbiet tal-UE. Għalhekk huwa kruċjali li jiġi eżaminat kif il-funzjonament tas-suq intern jista’ jistimola jew ifixkel l-irkupru ekonomiku wara l-kriżi tas-saħħa.

4.16.2.

Il-koerenza u l-unità tas-Suq Uniku għaddew minn prova diffiċli ħafna matul il-pandemija reċenti tal-COVID-19. F’xi oqsma, is-Suq Uniku kien serjament affettwat u paralizzat, speċjalment fil-moviment liberu tal-persuni. Il-kontinwità tal-ktajjen ta’ konsenja transfruntiera ġiet influwenzata b’mod negattiv ukoll. Il-volum tal-kummerċ transfruntier fl-UE ddeterjora b’ammont li jilħaq ċifri b’żewġ numri abbażi ta’ sena għall-oħra. Iżda l-qofol tiegħu baqa’ u ssopraviva. L-isfida ewlenija għalih bħalissa hija li jiġu rkuprati l-flussi transfruntiera naturali kollha fl-UE u li jitneħħew l-ostakli eżistenti għas-Suq Uniku li saħansitra bdew jaċċelleraw dan l-aħħar b’xi strateġiji mmirati lejn il-livell nazzjonali u kunċetti implimentati wara l-kriżi preċedenti.

4.16.3.

Hemm opportunità fil-promozzjoni tal-innovazzjoni soċjali bħala mudell għall-irkupru permezz tal-kokreazzjoni, il-kodisinn u l-koproduzzjoni. F’xenarju soċjali kumpless bi sfidi soċjetali kbar, l-uniku mod huwa li jiġu mobilizzati r-riżorsi kollha fis-soċjetà, filwaqt li ssir ħidma b’mod transsettorjali u multidixxiplinari sabiex jiġu identifikati s-soluzzjonijiet. Is-soċjetà ċivili organizzata hija xprun għall-innovazzjoni soċjali, moviment li kkontribwixxa biex jitfasslu sistemi ta’ protezzjoni soċjali li rriżultaw f’politiki, strutturi, prodotti, servizzi u metodi ta’ ħidma ġodda. Il-parteċipazzjoni tas-soċjetà ċivili issa hija meħtieġa iktar minn qatt qabel – iżda l-innovazzjoni soċjali vera sseħħ biss meta s-soċjetà ċivili tkun involuta.

4.16.4.

L-Istrateġija tas-Suq Uniku tinsab fil-qalba tal-proġett Ewropew, u tippermetti lin-nies, is-servizzi, il-prodotti u l-kapital jiċċaqalqu b’mod aktar liberu, u b’hekk toffri opportunitajiet għan-negozji, il-konsumaturi u l-ħaddiema Ewropej. Hemm bżonn ta’ miżuri sabiex jiġi sfruttat bis-sħiħ il-potenzjal kollu tagħha li tneħħi l-ostakli. Barra minn hekk, fiż-żmien ta’ wara l-kriżi u fid-dawl ta’ aspetti oħrajn ta’ ambjent li qed jinbidel, bħad-diġitalizzazzjoni, is-Suq Uniku jeħtieġ li jadatta bis-sħiħ għal ideat u mudelli ta’ negozju ġodda. Għalhekk, l-għan huwa li s-Suq Uniku li jintradd lura, jingħata nifs ġdid u jinbena mill-ġdid bħala strument ta’ rkupru. Azzjonijiet fuq medda qasira ta’ żmien jinkludu l-ftuħ immedjat tal-fruntieri. Barra minn hekk, għandna bżonn azzjonijiet fuq medda qasira ta’ żmien fuq żewġ binarji: l-indirizzar tat-tensjonijiet u li tingħata spinta ġdida lill-ekonomija u l-produttività.

4.16.5.

Is-sitwazzjoni ta’ kundizzjonijiet mhux ekwi li qed tinħoloq hija ta’ tħassib serju. Il-pakketti ta’ stimolu tal-Istati Membri huma estremament varjati u (minkejja l-intenzjoni tajba li jassorbu parti mill-iskoss fid-domanda) irriżultaw f’kundizzjonijiet mhux ekwi bejn l-Istati Membri. Barra minn hekk, l-għajnuna bħala appoġġ mill-Istat għandha tiġi indirizzata u analizzata minn perspettiva settorjali, billi wieħed iħares lejn kif fuq medda qasira u twil ta’ żmien dawn l-azzjonijiet se jfixklu l-kompetizzjoni u l-kundizzjonijiet ekwi.

4.16.6.

Neħtieġu produttività fl-ekonomija reali (dan ifisser impjiegi, kapaċità tal-akkwist u prodotti u servizzi bażiċi). Din il-produttività tista’ tkun f’forma differenti u tiġi pprovduta minn diversi mudelli ta’ negozju, iżda għandna bżonn azzjoni f’dan il-qasam jekk irridu nevitaw li jkomplu jikbru d-diskrepanzi fl-inugwaljanza. Din l-attivazzjoni mill-ġdid tfisser pakketti ta’ appoġġ u ambjent favorevoli għall-SMEs u l-industrija. Kif nafu sew, l-SMEs huma s-sinsla tal-ekonomija Ewropea u jeħtieġu appoġġ speċifiku, iżda mingħajr piżijiet żejda jew burokrazija żejda. L-irkupru jkun possibbli biss għall-SMEs jekk ikun disponibbli appoġġ finanzjarju nazzjonali u tal-UE. Hawnhekk se jkunu kruċjali s-sussidji, is-self, l-iżgurar tal-likwidità, l-inċentivi tat-taxxa, kundizzjonijiet favorevoli biex il-persunal jinżamm u jingħata x-xogħol, reviżjoni tal-leġislazzjoni dwar il-falliment u appoġġ ieħor. Rigward il-liġijiet dwar il-falliment, l-UE għandha tieħu azzjoni leġislattiva biex tippermetti li negozji żgħar li fallew minħabba l-COVID-19 ikunu f’pożizzjoni li jerġgħu jibdew l-attività tagħhom malajr. Dawn l-azzjonijiet għandhom ikunu limitati fiż-żmien.

4.17.   Strateġija industrijali

4.17.1.

Ħafna mill-punti ta’ qabel f’sens ġenerali huma wkoll kompletament validi għall-istrateġija industrijali. Iżda l-industrija Ewropea qed tiffaċċja mhux biss sfida għat-titjib tas-Suq Uniku, iżda, minflok is-servizzi, anke bidliet strutturali fundamentali, li huma rilevanti l-aktar għall-industriji tal-estrazzjoni tal-faħam u dawk intensivi fl-użu tal-karbonju.

4.17.2.

Is-sustanza tal-istrateġija industrijali l-ġdida għall-Ewropa tikkonsisti fis-sejba ta’ koeżistenza bejn industrija Ewropea moderna u b’saħħitha, u l-isfidi li ġejjin mir-rekwiżiti ambjentali tal-klima. Il-KESE huwa konvint li din il-koeżistenza hija fattibbli u, jekk tirnexxi, tista’ tagħti vantaġġ komparattiv globali lill-Ewropa. Min-naħa l-oħra, il-KESE jaf bis-sħiħ u jirrispetta l-ispejjeż enormi relatati ma’ din it-tranżizzjoni u jappoġġja l-mitigazzjoni u l-kumpens għalihom b’mod adatt u billi jiġu rispettati l-possibbiltajiet ekonomiċi.

4.18.   Is-sistemi tas-saħħa

4.18.1.

L-aktar importanti, waħda mit-tagħlimiet ewlenin tal-kriżi tal-coronavairus hija li s-sistemi tas-saħħa fi kważi kull pajjiż Ewropew jeħtieġ li jissaħħu, l-ewwel u qabel kollox billi ssir enfasi fuq il-prevenzjoni. L-impatt tal-coronavirus qiegħed ipoġġi lis-sistemi tas-saħħa fl-Ewropa taħt pressjoni enormi. Filwaqt li r-responsabbiltà għall-kura tas-saħħa hija responsabbiltà nazzjonali, it-tixrid tal-virus ma jagħrafx fruntieri. Dan qed jaffettwa lill-Ewropa kollha, internament u lil hinn mill-fruntieri tagħna, b’konsegwenzi sanitarji, soċjali u ekonomiċi li jirrikjedu reazzjonijiet komuni fil-livell Ewropew.

4.18.2.

Il-kriżi tal-coronavirus żvelat id-dipendenza tal-UE mill-importazzjonijiet ta’ prodotti mediċi minn pajjiżi li mhumiex fl-UE. Huma meħtieġa investimenti fil-protezzjoni tas-saħħa, fil-kura, u fis-servizzi tal-kura fit-tul, f’politiki tal-kura tas-saħħa preventiva u tas-saħħa u s-sigurtà fuq il-post tax-xogħol — b’approċċ taċ-ċiklu tal-ħajja — u għandhom jiġu appoġġjati mill-istituzzjonijiet tal-UE.

4.18.3.

Il-kriżi tal-coronavirus tagħmilha ċara li l-kumpaniji multinazzjonali farmaċewtiċi għandhom ammont ta’ poter kbir. Sabiex tiżdied l-indipendenza tal-industrija tal-farmaċewtika, irid jinħoloq ukoll fond Ewropew kbir tar-riċerka biex jiġu żviluppati mediċini u vaċċini ġodda. L-istituzzjonijiet tal-UE għandu jkollhom l-awtorità meħtieġa biex jikkoordinaw il-provvista, id-distribuzzjoni u l-prezzijiet ta’ tagħmir mediku u protettiv essenzjali fi ħdan is-Suq Uniku.

4.18.4.

Il-KESE jappella għal strateġija dwar is-sustanzi kimiċi għas-sostenibbiltà li tiżgura l-protezzjoni tas-saħħa tal-bniedem u tal-ambjent, filwaqt li timminimizza l-esponiment għal sustanzi kimiċi perikolużi. L-istrateġija l-ġdida se jkollha tkun kompletament koerenti mal-Patt Ekoloġiku Ewropew.

4.18.5.

Jeħtieġ li terġa’ tinkiseb il-fiduċja tal-passiġġieri fit-trasport, u għandha tingħata attenzjoni partikolari lit-trasport pubbliku. Dan jinvolvi, fost miżuri oħra, li tiżdied is-sigurtà tas-saħħa tal-passiġġieri (eż. sistemi ta’ arja kkondizzjonata, sistema ta’ identifikazzjoni ta’ persuni morda, miżuri ta’ tindif u ta’ disinfezzjoni, eċċ.). F’dan il-kuntest, id-drittijiet tal-passiġġieri jeħtieġ li jiġu kkunsidrati mill-ġdid u saħansitra jissaħħu (eż. rimborż għal vjaġġi kkanċellati).

5.   Ewropa aktar b’saħħitha fid-dinja

5.1.

Jeħtieġ li l-UE ssaħħaħ u tappoġġja l-pożizzjoni globali tagħha f’termini ta’ rwol aktar importanti u strateġiku fl-ekonomija dinjija kif ukoll fil-politika. Din il-pożizzjoni ddgħajfet matul l-aħħar għaxar snin. L-ekonomija tal-UE għandha potenzjal li tuża aħjar il-vantaġġi komparattivi tagħha fis-suq globali tal-kummerċ u tal-investiment, speċjalment fis-servizzi ta’ manifattura u innovazzjoni avvanzati, flimkien ma’ ambizzjoni li tkun mexxej globali. Dan l-isforz għandu jkun akkumpanjat minn rappreżentanza aħjar u aktar effettiva tal-UE fl-organizzazzjonijiet globali ewlenin u l-ħtieġa li titkellem hemm b’vuċi waħda. Il-KESE jappella lill-Kummissjoni Ewropea biex tagħmel sforz rilevanti biex tirrifletti b’mod aktar speċifiku l-ħtieġa li tissaħħaħ il-pożizzjoni globali tal-UE fil-programm ta’ ħidma tagħha għall-2021.

5.2.

L-UE għandha tkompli tappoġġja l-approċċ multilaterali fil-kummerċ. L-inkorporazzjoni ta’ standards soċjali, tax-xogħol u dwar l-iżvilupp sostenibbli (8) fir-regoli tad-WTO u ta’ aġenziji oħra relatati tan-NU tista’ tikkontribwixxi sostanzjalment għall-kostruzzjoni ta’ ordni ekonomika u kummerċjali ġdida u ġusta u għal globalizzazzjoni ġusta u intelliġenti. Fl-istess waqt, għandha topponi l-isforz biex jiġu stabbiliti ostakli u restrizzjonijiet ġodda fl-ekonomija globali.

5.3.

Bħala waħda mit-tagħlimiet konkreti mill-kriżi tal-COVID-19, l-UE għandha tikkunsidra aktar bir-reqqa l-protezzjoni tal-assi u l-investimenti strateġiċi tagħha u ssaħħaħ l-iskrinjar f’oqsma fejn hemm riskju ta’ użu ħażin politiku ta’ tranżazzjoni ta’ investiment f’industrija ta’ strateġija.

5.4.

Wara l-Brexit, l-UE m’għandhiex tiffoka biss fuq it-tisħiħ tal-koerenza u l-unità tagħha, iżda f’każi rilevanti m’għandhiex tinsa tkompli l-proċess ta’ tkabbir li reċentement kien xi ftit imdewwem, minkejja xi progress, speċjalment fir-rigward tal-adeżjoni ta’ xi pajjiżi kandidati tal-Balkani tal-Punent. It-tkabbir jista’ jikkontribwixxi b’mod qawwi biex jiġu eliminati l-inċertezzi politiċi u ekonomiċi u tiżdied l-istabbiltà f’din il-parti tal-Ewropa.

5.5.

Fl-aħħar deċennju, is-sitwazzjoni ġeopolitika marret għall-agħar, li tikkonċerna wkoll it-territorji eqreb lejn il-fruntiera esterna tal-UE. Biex tiġi appoġġjata l-istabbiltà u jitjiebu r-relazzjonijiet reċiproċi mal-UE, għandha titkompla l-inizjattiva ta’ sħubija strateġika u politika tal-viċinat inklużiva. Għandha tirreaġixxi b’mod flessibbli għaċ-ċirkostanzi l-ġodda u tkun ibbażata fuq rispett komuni u l-benefiċċji li ġġib għaż-żewġ naħat.

5.6.

Is-sitwazzjoni ġeopolitika li qed tinbidel u l-konsegwenzi tal-kriżi reċenti tal-migrazzjoni kif ukoll id-deterjorament tar-relazzjonijiet esterni fid-dinja b’ħafna fenomeni riskjużi ġodda bidlu wkoll il-firxa tal-għajnuna għall-iżvilupp u l-assistenza tal-UE. Il-QFP li jmiss fih żieda enormi ta’ riżorsi finanzjarji għal dan il-għan u jistenna l-inklużjoni tal-Fond Ewropew għall-Iżvilupp fil-qafas. Il-KESE jappoġġja din l-attività u jenfasizza l-ħtieġa li tingħata attenzjoni speċjali lill-Afrika, sabiex tgħin lil dak il-kontinent jegħleb sitwazzjoni politika, ekonomika, soċjali u ambjentali diffiċli.

5.7.

Jeħtieġ li terġa’ tingħata spinta lir-rwol ġeopolitiku strateġiku tal-UE fil-promozzjoni ta’ proċessi ta’ paċi globali, sabiex jiġu mnedija mill-ġdid opportunitajiet għall-iżvilupp ekonomiku fil-viċinat tal-UE: fil-Balkani tal-Punent, l-imsieħba Ewro-Mediterranji u tal-Lvant, u f’żoni oħrajn mifnijin bil-kunflitti.

6.   Promozzjoni tal-istil ta’ ħajja Ewropew tagħna

6.1.   Il-miżuri soċjali

6.1.1.

Lil hinn mill-kwistjonijiet ekonomiċi u ambjentali, il-programm ta’ ħidma tal-UE għall-2021 għandu jkun xprunat mid-dimensjoni soċjali. Dan ifisser li l-impenn tiegħu lejn Ewropa soċjali u sostenibbli għandu jkun prijorità. F’dan ir-rigward, l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili jaqdu rwol importanti wkoll. Hemm opportunità fil-promozzjoni tal-innovazzjoni soċjali bħala mudell għall-irkupru permezz tal-kokreazzjoni, il-kodisinn u l-koproduzzjoni. F’xenarju soċjali kumpless bi sfidi soċjetali kbar, l-uniku mod huwa li jiġu mobilizzati r-riżorsi kollha fis-soċjetà, filwaqt li ssir ħidma b’mod transsettorjali u multidixxiplinari sabiex jiġu identifikati s-soluzzjonijiet. Is-soċjetà ċivili organizzata hija xprun għall-innovazzjoni soċjali.

6.1.2.

Jeħtieġ li jiġi żviluppat fehim usa’ tat-“tranżizzjoni ġusta” (lil hinn mill-faħam) u li jiġi implimentat bis-sħiħ il-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali, filwaqt li jiġu xprunati riformi tas-sistemi ridistributtivi, il-bilanċ bejn ix-xogħol u l-ħajja privata u l-ugwaljanza bejn il-ġeneri.

6.1.3.

L-implimentazzjoni tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali fil-livell Ewropew u fl-Istati Membri kollha hija pass importanti ta’ azzjoni proattiva biex jinbeda proċess ta’ konverġenza soċjali. Il-linji gwida ta’ politika tal-Kummissjoni wiegħdu tranżizzjoni ġusta għal kulħadd lejn ekonomija soċjali tas-suq ekoloġika. F’dan il-kuntest, il-Kummissjoni ppreżentat pjan direzzjonali dwar “Ewropa soċjali b’saħħitha għal tranżizzjonijiet ġusti”, li nieda diskussjoni mal-pajjiżi, ir-reġjuni, u l-imsieħba tal-UE dwar impenji konkreti biex jiġi implimentat il-Pilastru biex isir progress fil-livell tal-UE, nazzjonali, reġjonali u lokali sa Novembru 2020 (9). Abbażi tal-kontributi li rċeviet, kmieni fl-2021 il-Kummissjoni se tippreżenta Pjan ta’ Azzjoni għall-implimentazzjoni tal-pilastru soċjali. Fl-Anness tal-pjan direzzjonali jinsabu proposti addizzjonali għall-2021. Dawn jinkludu garanzija għat-tfal, pjan ta’ azzjoni għall-ekonomija soċjali, strateġija għad-diżabilità u viżjoni fit-tul għaż-żoni rurali (10).

6.1.4.

Fil-kuntest tal-pjan direzzjonali, il-Kummissjoni nediet l-ewwel u, imbagħad, it-tieni stadju tal-konsultazzjoni tal-imsieħba soċjali dwar pagi minimi ġusti (11). Il-KESE qed jistenna l-possibbiltà ta’ inizjattiva legali futura tal-Kummissjoni dwar pagi minimi ġusti deċenti. L-objettiv għandu jkun l-iżgurar li l-pagi minimi fl-Istati Membri tal-UE kollha jipprovdu lill-ħaddiema kollha bi standard tal-għajxien deċenti. Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon ir-rikonoxximent tal-Kummissjoni li hemm lok għall-azzjoni min-naħa tal-UE sabiex trawwem ir-rwol ta’ negozjar kollettiv fl-appoġġ tal-adegwatezza u l-kopertura tal-paga minima, u li miżuri ta’ appoġġ tan-negozjar kollettiv, b’mod partikolari fil-livell settorjali, għandhom ikunu inklużi fl-azzjoni tal-UE dwar pagi minimi (12).

6.1.5.

Minħabba l-kumplessità tad-dimensjoni soċjali tal-UE, it-tisħiħ tagħha jeħtieġ li l-mekkaniżmi ta’ governanza fis-seħħ jippermettu li tinstab soluzzjoni kollettiva tal-problemi minn diversi atturi f’setturi differenti. Ir-rwol tad-djalogu soċjali huwa essenzjali. Irkupru soċjali qawwi jfisser ukoll aċċess aħjar għat-trade unions u protezzjoni aħjar. Għandhom jiġu appoġġjati n-negozjar kollettiv u d-demokrazija fuq il-post tax-xogħol. L-UE u l-Istati Membri jeħtieġ li jappoġġjaw lill-imsieħba soċjali biex iżidu l-kopertura tan-negozjar kollettiv b’mod sinifikanti. Hemm bżonn li jissaħħu r-rappreżentattività u l-awtonomija u r-rabtiet bejn il-livelli Ewropej u nazzjonali tad-djalogu soċjali. Barra minn hekk, hemm bżonn li jittejbu aktar il-kapaċità u l-involviment tal-imsieħba soċjali fit-tfassil tal-politika, kif ukoll biex jiġi żgurat qafas stabbli u bbilanċjat tar-relazzjonijiet industrijali. Il-KESE jemmen li l-Kummissjoni Ewropea għandha tirrevedi l-Qafas ta’ Kwalità tal-UE għall-Antiċipazzjoni tal-Bidla u r-Ristrutturar u tipproponi bażi legali għal kundizzjonijiet ta’ qafas speċifiċi li jikkonċernaw il-parteċipazzjoni tal-ħaddiema, mingħajr ma tinterferixxi fil-kompetenzi nazzjonali (13), sabiex ittejjeb l-involviment tal-ħaddiema fil-ġestjoni tal-isfidi tal-Patt Ekoloġiku u tal-proċess ta’ trasformazzjoni diġitali.

6.1.6.

Il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni biex tirriforma l-governanza ekonomika tal-Unjoni Ewropea. Il-KESE huwa konvint li huma meħtieġa xi bidliet: a) fil-governanza, jiġifieri hemm bżonn ta’ mekkaniżmi ta’ governanza ddedikati biex jiġu indirizzati l-problemi urġenti aktar malajr u jiġu indirizzati kwistjonijiet kumplessi. Ir-rwol ta’ mekkaniżmi bħal dawn ikun li ikkollegaw il-livell tal-UE mal-livell tal-Istati Membri, u mhux biex jieħdu post l-azzjoni fi kwalunkwe wieħed minn dawn il-livelli; b) fl-integrazzjoni tal-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli (SDGs) fil-proċessi ekonomiċi u ta’ monitoraġġ soċjali u bbaġitjar tal-UE. F’dan ir-rigward, is-Semestru Ewropew jista’ jiġi mgħammar b’indikaturi soċjali, ekonomiċi u ambjentali ġodda, imtejba, li jistgħu jitkejlu u komplementari biex jimmonitorjaw u jsegwu l-aspetti u l-prinċipji kollha tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali, kif ukoll tas-17-il SDG (14).

6.1.7.

Il-KESE jilqa’ l-proposta mħabbra għat-titjib tal-kundizzjonijiet tax-xogħol għall-ħaddiema tal-pjattaforma fl-2021. Madankollu, il-KESE jinnota b’dispjacir li l-isfida ferm usa’ ta’ tranżizzjoni inklużiva u ġusta mhijiex indirizzata b’mod dirett fil-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni (15). Huwa jinsisti fuq il-ħtieġa ta’ pjan ta’ azzjoni ambizzjuż biex iħeġġeġ lill-Istati Membri jwettqu l-wegħdiet tagħhom dwar il-proklamazzjoni tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali (16).

6.1.8.

Fil-fażi ta’ rkupru mill-kriżi tal-COVID-19 huwa ta’ importanza kruċjali li tingħata perspettiva ġdida tax-xogħol. Kemm fis-settur privat kif ukoll f’dak pubbliku tas-saħħa u tal-kura, l-objettiv tal-produttività ħadem kontra l-kwalità tas-servizz u kontra l-esperjenza tax-xogħol, b’konsegwenzi drammatiċi matul il-kriżi tas-saħħa fil-biċċa l-kbira tal-pajjiżi tal-UE. It-tranżizzjoni lejn attivitajiet ibbażati fuq is-servizzi tista’ twassal biex tinħoloq ekonomija li tirrikjedi aktar ħaddiema, u tikkumpensa għall-prekarjetà tal-impjiegi f’dawn is-setturi, tappoġġja livelli ogħla ta’ impjieg u ġġib lura l-impjiegi fl-ekonomija reali. Għalhekk, il-politiki li jappoġġjaw ix-xogħol ta’ kwalità f’setturi li jirrikjedu ħafna ħaddiema u li jipprovdu servizzi ta’ kwalità għolja huma essenzjali.

6.1.9.

Il-KESE għadu mħasseb li l-faqar inġenerali u l-faqar fost dawk li jaħdmu għadu problema sinifikanti f’ħafna Stati Membri. Minbarra t-titjib tal-livelli tal-pagi, jenħtieġ approċċ komprensiv fil-livell tal-UE u tal-Istati Membri, inkluża azzjoni biex jiġu żgurati skemi adegwati ta’ introjtu minimu, standards minimi komuni fil-qasam tal-assigurazzjoni tal-qgħad u skemi effettivi ta’ inklużjoni attiva, appoġġjati minn servizzi soċjali essenzjali u abilitanti. Huma meħtieġa wkoll swieq tax-xogħol li jiffunzjonaw tajjeb, u politiki attivi tas-suq tax-xogħol (17).

6.1.10.

Il-KESE jappoġġja l-Istrateġija tal-Kummissjoni dwar l-Ugwaljanza bejn il-Ġeneri 2020-2025 u jirrakkomanda li l-Kummissjoni tadotta strateġiji għall-integrazzjoni tal-perspettiva tal-ġeneri fil-korpi kollha ta’ programmazzjoni u ta’ governanza, kif ukoll approċċ intersezzjonali għall-ugwaljanza bejn il-ġeneri. L-Istrateġija għandha tiġi implimentata flimkien mal-indirizzar tal-impatt tal-COVID-19, permezz ta’ reazzjonijiet politiċi mfasslin apposta u mmirati. Il-Kumitat jinnota l-intenzjoni tal-Kummissjoni li tipproponi inizjattiva leġislattiva dwar miżuri ta’ trasparenza vinkolanti fir-rigward tal-pagi. Fl-indirizzar tad-diskrepanzi fil-pagi u diskrepanzi oħrajn bejn il-ġeneri, jenħtieġ li jingħataw rikonoxximent soċjali u valur ekonomiku akbar lill-impjiegi u s-setturi li tradizzjonalment jimpjegaw ħafna nisa, u li ħafna drabi huma mħallsa inqas u sottovalutati.

6.1.11.

Huwa importanti li jkomplu jiġu indirizzati u jittaffew il-konsegwenzi soċjoekonomiċi tal-pandemija, li huma eċċezzjonalment sostanzjali fl-oqsma ewlenin tat-trasport, l-ivvjaġġar u t-turiżmu.

6.2.   Il-migrazzjoni u l-era wara l-COVID-19

6.2.1.

Bil-wasla tal-pandemija tal-COVID-19, it-traġedja kbira li nħolqot għas-sistemi tas-saħħa nazzjonali u bil-kollass tal-ekonomija fil-pajjiżi kollha, il-kwistjoni tal-migrazzjoni qisha sparixxiet mix-xenarju, b’ċerta indifferenza min-naħa tal-opinjoni pubblika. L-applikanti għall-ażil ma jistgħux jiġu abbandunati minħabba l-kriżi attwali. Id-drittijiet protettivi bażiċi huma l-qofol tal-valuri Ewropej u ma jistgħux jingħataw il-ġenb meta jkunu inkonvenjent.

7.   Spinta ġdida għad-demokrazija Ewropea

7.1.

L-Unjoni Ewropea hija bbażata fuq valuri komuni Ewropej li m’għandhom qatt ikunu negozjabbli: ir-rispett għad-dinjità tal-bniedem u d-drittijiet tal-bniedem, il-libertà, id-demokrazija, l-ugwaljanza u l-istat tad-dritt. Dawn il-valuri ma jistgħux jintesew anke meta l-UE u l-Istati Membri tagħha jiffaċċjaw emerġenza u l-konsegwenzi tagħha f’termini ta’ sfidi ekonomiċi u soċjali. Filwaqt li r-rispons għall-kriżi attwali jeħtieġ li jkun rapidu u jiġġustifika ċerti miżuri eċċezzjonali għal żmien limitat, dawn ma jistgħux imorru kontra l-istat tad-dritt u ma jistgħux jipperikolaw id-demokrazija, is-separazzjoni tas-setgħat u d-drittijiet fundamentali taċ-ċittadini Ewropej. Il-KESE jinsisti li l-miżuri kollha ta’ politika f’dan ir-rigward jridu jkunu konformi għalkollox mal-valuri komuni tagħna kif stabbiliti fl-Artikolu 2 tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea.

7.2.

F’dan il-proċess ġdid ta’ rkupru u rikostruzzjoni, il-KESE jittama li l-Konferenza li jmiss dwar il-Ġejjieni tal-Ewropa tkun opportunità biex tissaħħaħ u tiġi approfondita l-istruttura istituzzjonali tal-UE u sabiex jitwettaq tiġdid reali tal-proġett tal-UE, li jkun kapaċi jiffaċċja l-isfidi tad-deċennji li ġejjin.

7.3.

Il-kriżi tal-COVID-19 ħarġet fid-dieher il-limiti istituzzjonali u n-nuqqasijiet tal-Unjoni Ewropea attwali, filwaqt li wriet li hemm ħtieġa urġenti għal Unjoni effiċjenti u effettiva. Hija meħtieġa struttura ġdida tal-Unjoni Ewropea li tmur lil hinn mis-suq uniku tal-UE biex twassal għal Ewropa aktar integrata b’kapaċità fiskali reali u li l-objettiv ewlieni tagħha jkun li ttejjeb il-kundizzjonijiet tal-għajxien u tax-xogħol taċ-ċittadini tagħha. Għal dawn ir-raġunijiet, il-KESE huwa tal-fehma li l-proċess tal-Konferenza għandu jqis l-istrumenti ta’ rkupru eżistenti tal-UE u s-solidarjetà li diġà ġiet stabbilita, filwaqt li jiġu żgurati s-sostenibbiltà ekoloġika, l-iżvilupp ekonomiku, il-progress soċjali, is-sigurtà u d-demokrazija. Il-KESE jenfasizza li minkejja l-pandemija, l-involviment dirett tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, u tal-imsieħba soċjali u tar-rappreżentanti eletti jrid jibqa’ prijorità tal-Konferenza u jistenna bil-ħerqa li tibda l-Konferenza sabiex tinbena Unjoni aktar demokratika, aktar effettiva u aktar reżiljenti flimkien maċ-ċittadini kollha tal-UE. Il-KESE jemmen li l-Kummissjoni għandha żżomm l-ambitu tal-Konferenza miftuħ għall-eżiti kollha possibbli, inklużi proposti leġislattivi, li jwittu t-triq għal tibdil fit-trattat jew tip ieħor ta’ tibdil.

7.4.

Fil-fehma tal-KESE, id-diżinformazzjoni tippreżenta theddida diretta mhux biss għall-kapaċità tan-nies li jieħdu deċiżjonijiet politiċi infurmati, iżda wkoll għall-proġett ta’ integrazzjoni Ewropea u għalhekk għall-unità, il-prosperità u l-influwenza globali tal-Unjoni Ewropea. Li jiddgħajfu l-kapaċitajiet deċiżjonali demokratiċi tal-UE huwa fl-interess ta’ firxa ta’ setgħat barranin, kif ukoll ta’ gruppi estremisti li jopponu l-kooperazzjoni Ewropea u koeżjoni aktar b’saħħitha. Il-KESE jesprimi l-appoġġ sod tiegħu għall-isforzi attwali tal-UE fil-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni – esterna u domestika – u jħeġġeġ lill-Kummissjoni tiżgura konformità sħiħa u azzjoni regolatorja ta’ segwitu fir-rigward tal-Kodiċi ta’ Prattika dwar id-Diżinformazzjoni, aktar żvilupp ta’ “sistema ta’ twissija rapida” u unitajiet ta’ intelligence STRATCOM li ġew stabbiliti reċentement, u l-espansjoni tal-azzjoni tas-Servizz Ewropew għall-Azzjoni Esterna kontra d-diżinformazzjoni, u fl-istess ħin espansjoni konsiderevoli tal-azzjoni tal-UE kontra d-diżinformazzjoni domestika (18).

7.5.

Il-KESE jappoġġja bis-sħiħ il-proposta tal-Kummissjoni Ewropea li jiġi żviluppat “Pjan ta’ Azzjoni għad-Demokrazija Ewropea” li għandu jkun komprensiv u kontinwu, bil-kapaċità li jwettaq bidla, bis-saħħa ta’ appoġġ finanzjarju u koordinazzjoni interistituzzjonali. Il-Pjan ta’ Azzjoni għad-Demokrazija Ewropea u inizjattivi futuri relatati għandhom jirsistu ħafna aktar biex jiksbu mezzi tax-xandir ħielsa u pluralistiċi kif ukoll ġurnaliżmu indipendenti ta’ kwalità tajba, ir-regolazzjoni effettiva tal-midja soċjali, b’mod partikolari biex tiġi miġġielda d-diżinformazzjoni, inkluża r-regolaazzjoni tar-reklamar politiku online u r-responsabbiltà tal-kontenut, proċess elettorali modernizzat, l-inklużjoni ta’ gruppi mhux emanċipati, primarjament persuni b’diżabilità, u edukazzjoni ċivika mifruxa dwar l-Unjoni Ewropea u l-proċess demokratiku tagħha fl-Istati Membri kollha. Il-KESE jfakkar fil-proposta tiegħu għal komunikazzjoni ambizzjuża tal-UE, strateġija ta’ edukazzjoni u sensibilizzazzjoni pubblika dwar id-drittijiet fundamentali u l-istat tad-dritt u d-demokrazija (19).

7.6.

Hija meħtieġa aktar azzjoni sabiex jintlaħaq l-għan ta’ midja ħielsa u pluralistika u ġurnaliżmu indipendenti ta’ kwalità tajba, kif ukoll regolazzjoni effettiva tal-midja soċjali b’mod partikolari fil-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni, inkluża r-regolazzjoni tar-reklamar politiku online u r-responsabbiltà tal-kontenut.

7.7.   Regolamentazzjoni aħjar u prospettiva

7.7.1.

Il-KESE jtenni s-sejħa għal Aġenda għal Regolamentazzjoni Aħjar riveduta li tintegra “kontroll tas-sostenibbiltà” biex tiżgura li l-leġislazzjoni u l-politiki kollha tal-UE jikkontribwixxu għall-implimentazzjoni tal-SDGs.

7.7.2.

Il-KESE jimpenja ruħu li jikkontribwixxi għas-suċċess tal-Pjattaforma l-ġdida Fit For Future (F4F) li tieħu post il-Pjattaforma REFIT u jilqa’ l-aġġornament tar-rwol tal-KESE fil-F4F f’termini ta’ parteċipazzjoni, rappreżentazzjoni u kontribut. Din il-pjattaforma ġdida ser tinvolvi lill-Istati Membri u lir-rappreżentanti tas-soċjetà ċivili biex jaħdmu fuq is-semplifikazzjoni u t-tnaqqis tal-piż regolatorju mhux neċessarju, u biex iħejju l-Ewropa għal sfidi ġodda fil-futur bħad-diġitalizzazzjoni. Il-kriżi tal-COVID-19 uriet l-importanza tat-tfassil ta’ politiki u t-tisħiħ tal-kapaċitajiet b’tali mod li jkunu adatti biex jindirizzaw l-inċertezzi tal-futur.

7.7.3.

Il-KESE jfakkar li r-regolamentazzjoni aħjar ma tistax tieħu post id-deċiżjonijiet politiċi u m’għandha fl-ebda każ twassal għal deregolamentazzjoni u lanqas ikollha l-effett li tnaqqas il-livell tal-protezzjoni soċjali, il-protezzjoni tal-ambjent u tal-konsumaturi u d-drittijiet fundamentali. Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tirrevedi l-linji gwida u l-kriterji tas-sett ta’ għodod għal “Regolamentazzjoni Aħjar” bil-għan li l-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli (SDGs) tal-Aġenda 2030 jiġu integrati fil-proċessi ta’ evalwazzjoni. Għandu jiġi inkluż b’mod espliċitu “kontroll tas-sostenibbiltà” fl-istrumenti għal Regolamentazzjoni Aħjar. Il-KESE jtenni t-talba tiegħu biex l-ekosistema Ewropea fil-qasam tal-valutazzjoni tal-impatt tiżviluppa iżjed biex tissaħħaħ il-kwalità tagħha u tiġi promossa l-parteċipazzjoni attiva tas-soċjetà ċivili organizzata fit-tfassil u l-implimentazzjoni tal-leġislazzjoni (20).

7.7.4.

Il-KESE jissuġġerixxi li l-Kummissjoni tikkombina l-konsultazzjonijiet pubbliċi (minħabba l-limitazzjonijiet tagħha) ma’ round tables ad hoc ta’ partijiet interessati rilevanti, bħall-imsieħba soċjali u s-soċjetà ċivili organizzata, sabiex tissaħħaħ id-demokrazija parteċipattiva.

7.7.5.

L-involviment tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili fil-valutazzjoni tal-impatt u l-prospettiva strateġika għandu jissaħħaħ sabiex jiġi żgurat li l-għarfien espert u l-għarfien tagħhom fuq il-post jitqies meta titfassal leġislazzjoni futura u politiki futuri fil-kuntest il-ġdid ta’ wara l-COVID-19.

7.7.6.

L-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili stess huma fost il-vittmi tal-inugwaljanzi u d-dgħufijiet fis-sistema. Il-kapaċità attwali u futura tagħhom li jirrispondu għall-ħtiġijiet hija mhedda minn riżorsi ta’ spiss skarsi u mhux kostanti. Dan jeħtieġ li jiġi indirizzat billi jiġu żgurati mekkaniżmi ta’ finanzjament għalihom. Il-programm ta’ ħidma tal-Kummissjoni għall-2021 wara l-kriżi huwa opportunità enormi biex jiġi rivedut l-impenn tal-UE lejn l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili f’termini ta’ appoġġ finanzjarju aktar sostenibbli u strutturali vs finanzjament ibbażat fuq proġetti.

---

(1)  Riżoluzzjoni dwar il-perjodu wara l-kriżi tal-COVID-19 (ĠU C 311, 18.9.2020, p. 1).

(2)  https://eur-lex.europa.eu/legal-content/MT/TXT/?qid=1590732521013&uri=COM:2020:456:FIN

(3)  https://eur-lex.europa.eu/legal-content/MT/TXT/?qid=1590574123338&uri=CELEX%3A52020DC0380

(4)  NAT/784 – Liġi Ewropea dwar il-Klima (ara l-paġna 143 ta’ dan il-Ġurnal Uffiċjali).

(5)  Ara n-nota ta’ qiegħ il-paġna 4.

(6)  Ara l-paġna 124 ta’ dan il-Ġurnal Uffiċjali.

(7)  INT/894 – Il-White Paper dwar l-Intelliġenza Artifiċjali (ara l-paġna 87 ta’ dan il-Ġurnal Uffiċjali).

(8)  Ara, pereżempju, https://www.ilo.org/global/standards/lang--en/index.htm

(9)  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/mt/qanda_20_20

(10)  Ewropa soċjali b’saħħitha għal tranżizzjonijiet ġusti

(11)  https://ec.europa.eu/social/main.jsp?langId=mt&catId=1226&furtherNews=yes&newsId=9696

(12)  SOC/632 — Pagi minimi deċenti fl-Ewropa kollha.

(13)  CCMI/124 — Qafas ta’ Kwalità tal-UE għall-Antiċipazzjoni tal-Bidla u r-Ristrutturar (ĠU C 19, 21.1.2015, p. 50).

(14)  https://www.eesc.europa.eu/mt/documents/resolution/european-economic-and-social-committees-contribution-2020-commissions-work-programme-and-beyond

(15)  https://eur-lex.europa.eu/legal-content/MT/TXT/?qid=1600965538199&uri=CELEX:52020DC0102

(16)  INT/897 — Strateġija industrijali (ara l-paġna 108 ta’ dan il-Ġurnal Uffiċjali).

(17)  Opinjoni SOC/632 tal-KESE li għaddejja bħalissa dwar “Pagi minimi deċenti fl-Ewropa”, u l-Opinjoni tal-KESE SOC/583: https://www.eesc.europa.eu/mt/our-work/opinions-information-reports/opinions/common-minimum-standards-field-unemployment-insurance-eu-member-states-concrete-step-towards-effective-implementation (ĠU C 97, 24.3.2020, p. 32), u Opinjoni tal-KESE dwar “Lejn Direttiva Qafas Ewropea dwar l-introjtu minimu” (ĠU C 190, 5.6.2019, p. 1).

(18)  SOC/630 — L-effetti tal-kampanji fuq il-parteċipazzjoni fit-teħid tad-deċiżjonijiet politiċi.

(19)  ĠU C 282, 20.8.2019, p. 39 u l-Komunikazzjoni mill-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill Ewropew u lill-Kunsill dwar Aktar tisħiħ tal-Istat tad-Dritt fl-Unjoni – Sitwazzjoni attwali u l-passi possibbli li jmiss, it-3 ta’ April 2019.

(20)  INT/886 — Regolazzjoni aħjar: nagħtu rendikont u nżommu l-impenn tagħna (ĠU C 14, 15.1.2020, p. 72).

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Il-promozzjoni ta’ Unjoni Bankarja aktar inklużiva u sostenibbli billi jittejjeb il-kontribut tal-banek tal-Komunità għall-iżvilupp lokali u għall-bini ta' sistema finanzjarja internazzjonali u Ewropea soċjalment responsabbli”

(opinjoni fuq inizjattiva proprja)

(2020/C 364/02)

Relatur:

Giuseppe GUERINI

Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	20.2.2020
Bażi legali	Artikolu 32(2) tar-Regoli ta’ Proċedura
	Opinjoni fuq inizjattiva proprja
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għall-Unjoni Ekonomika u Monetarja u l-Koeżjoni Ekonomika u Soċjali
Adottata fis-sezzjoni	24.6.2020
Data tal-adozzjoni fis-sessjoni plenarja	16.7.2020
Sessjoni tal-plenarja Nru	553
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	205/6/6

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Ir-regoli approvati f’dawn l-aħħar snin fil-livell internazzjonali u dak Ewropew mhux dejjem ikkunsidraw bis-sħiħ il-mudelli differenti li jikkontribwixxu għad-diversità bankarja fl-Ewropa, u dan kellu impatt sinifikanti fuq banek iżgħar u nazzjonali, li ħafna drabi huma kooperattiva, speċjalment fi Stati Membri bħall-Italja u Spanja.

1.2.

Il-mudelli differenti li jikkaratterizzaw il-pluraliżmu u d-diversità tas-sistema bankarja Ewropea ma ġewx milquta bl-istess mod mill-interventi regolatorji b'segwitu għall-kriżi finanzjarja li għaddiet. F’xi każijiet, il-banek li l-anqas ikkontribwew għall-kriżi tal-2008 kienu fil-fatt l-aktar milqutin riżultat tal-pressjoni mir-regoli adottati b’reazzjoni għall-kriżi nnifisha.

1.3.

Filwaqt li jirrikonoxxi l-progress li għamlet il-Kummissjoni fil-kunsiderazzjoni tagħha tal-iżgħar istituzzjonijiet bankarji u l-inqas kumplessi fl-interventi regolatorji l-aktar reċenti tagħha, il-KESE jemmen li huwa utli li tiżdied aktar il-proporzjonalità tar-regoli bankarji fir-rigward tal-karatteristiċi tal-banek destinatarji, mingħajr ma tiġi ssagrifikata l-effettività tar-regolamenti prudenzjali. Fl-istess ħin, il-prinċipji ġenerali u l-objettivi li fuqhom huma bbażati l-miżuri li ttieħdu minn mindu faqqgħet il-kriżi finanzjarja m’għandhomx jiġu pperikolati jew imdgħajfa, peress li dawn urew li huma bżonnjużi u effettivi. Is-sigurtà, l-istabbiltà u r-reżiljenza tas-sistema finanzjarja huma ta’ importanza kbira.

1.4.

Il-KESE jilqa’ l-posponiment tal-implimentazzjoni tal-ftehimiet ta’ Basel III maqbula reċentement, filwaqt li jinkoraġġixxi, meta jkun il-waqt, it-traspożizzjoni tal-qafas il-ġdid dwar ir-rekwiżiti tal-kapital b'mod li tqis b’mod adegwat id-diversità tal-mudelli ta’ negozju tal-banek fl-Ewropa u l-kontribut tagħhom għad-diversifikazzjoni u r-reżiljenza tal-Unjoni Bankarja.

1.5.

Il-KESE jixtieq, b’mod partikolari, li jiġi valorizzat ir-rwol speċifiku li l-banek nazzjonali u tal-komunità għandhom, li ħafna drabi, f’xi Stati Membri bħall-Italja u Spanja, huma organizzati f’forma ta’ kooperattiva, favur l-SMEs u l-familji fuq skala lokali, u li f’xi każijiet jikkostitwixxu s-sors ewlieni, jekk mhux l-uniku sors, ta’ aċċess għall-kreditu għal eluf ta’ ċittadini u negozji Ewropej.

1.6.

Il-KESE jitlob ukoll rikonoxximent adatt tal-kontribut li l-banek kooperattivi ta’ daqs ikbar fi Stati oħrajn bħall-Ġermanja, l-Awstrija, in-Netherlands u Franza jiġġeneraw għas-sistema bankarja Ewropea. Meta jikkontribwixxu għal riskju sistemiku, dan għandu jitqies kif dovut fir-regolamentazzjoni u s-superviżjoni.

1.7.

Jeħtieġ ukoll niftakru li huma għandhom rwol importanti fit-tħaddim tad-demokrazija ekonomika, li jiffavorixxi l-parteċipazzjoni tal-partijiet interessati tagħhom stess, li mhumiex sempliċement azzjonisti jew klijenti, iżda membri li jistgħu jipparteċipaw fuq bażi ta’ vot dritt ta' vot wieħed biss għall-membru fil-linji gwida dwar il-governanza, li fil-fatt huma orjentati aktar lejn il-valur tal-partijiet interessati minflok lejn il-valur tal-azzjonisti.

1.8.

Il-KESE jemmen li l-banek Ewropej, inklużi l-banek nazzjonali u kooperattivi, se jaqdu rwol fundamentali fl-irkupru ekonomiku wara l-emerġenza tal-COVID-19 b’appoġġ għall-ekonomija u l-impjiegi.

1.9.

Sistema bankarja diversifikata, li fiha jipparteċipaw għadd ta’ partijiet interessati li għandha għeruq fir-reġjuni u fil-komunitajiet lokali, hija wkoll garanzija importanti għaż-żamma ta’ responsabbiltà soċjali kondiviża li fiha jipparteċipaw iċ-ċittadini, l-SMEs u l-operaturi ekonomiċi individwali b’involviment qawwi fl-ekonomija reali.

2.   Kummenti ġenerali

2.1.

Din l-Opinjoni fuq inizjattiva proprja hija mfassla bħala kontribut mill-KESE għal proġett ta’ Unjoni Bankarja li taqdi l-għanijiet ta’ żvilupp sostenibbli u inklużjoni soċjali meħtieġa biex tiġi żgurata l-kompetittività futura tal-Unjoni Ewropea f’kuntest ta’ sfidi diversi fuq livell globali. F’dan ir-rigward, il-KESE jixtieq jippreżenta l-interessi tas-soċjetà ċivili fir-rigward tal-kisba ta’ Unjoni Bankarja inklużiva, diversifikata u sostenibbli.

2.2.

Dan il-kontribut isegwi numru ta’ pożizzjonijiet oħrajn tal-KESE dwar ir-rwol tal-banek lokali u kooperattivi (1) u llum huwa meħtieġ aktar minn qatt qabel, minħabba x-xenarju l-ġdid riżultat tal-kriżi tas-saħħa, umanitarja, ekonomika, tal-impjiegi u soċjali globali kkawżata mill-emerġenza tal-COVID-19.

2.3.

Iż-żieda kostanti tar-regoli bankarji fil-livell Ewropew u l-issikkar progressiv tagħhom matul is-snin mhux dejjem waslu biex iqisu l-mudelli differenti li jikkontribwixxu għad-diversità bankarja fl-Ewropa u għall-iżvilupp ta’ regoli proporzjonali li huma adattati wkoll għal banek iżgħar u reġjonali.

2.4.

L-argumenti li se jiġu żviluppati hawn taħt jirreferu primarjament għall-banek tal-komunità, li spiss ikunu ta’ dimensjonijiet żgħar u jkollhom struttura ta’ ġestjoni simplifikata. Dawn jirreferu wkoll għall-banek kooperattivi li jinsabu fl-Ewropa skont il-mudelli differenti tagħhom u d-daqsijiet differenti tagħhom. Fil-fatt dawn il-banek huma ta’ daqs żgħir, iżda jinsabu f’ammonti kbar u joperaw fuq livell lokali biss f’xi pajjiżi bħall-Italja u Spanja. Min-naħa l-oħra, fi Stati Membri bħall-Ġermanja, l-Awstrija u n-Netherlands, dawn huma atturi rilevanti, iżda fir-rigward tal-operat tagħhom bħala kooperattiva, huma xorta waħda jikkondividu l-istess karatteristika distinta ta’ banek kooperattivi oħra, jiġifieri li jfittxu l-valur tal-partijiet interessati aktar milli (b’mod predominanti) il-valur tal-azzjonisti. Meta jkunu organizzati fi grupp bankarju elenkat fis-suq tal-ishma, il-banek kooperattivi huma meħtieġa li jikkondividu diversi karatteristiċi ma’ kumpaniji elenkati oħrajn.

2.5.

L-indirizzar tal-kwistjoni tar-regolamentazzjoni bankarja jitlob impenn doppju, jiġifieri ħarsa lura kritika fir-rigward tal-avvenimenti li mas-snin influwenzaw il-qafas regolatorju Ewropew, kif ukoll viżjoni b'perspettiva ċara dwar fejn irridu naslu fil-ġejjieni.

2.6.

B’referenza għall-passat, ta’ min infakkru li l-qafas attwalment fis-seħħ huwa, fil-biċċa l-kbira tiegħu, reazzjoni għall-kriżi tal-2008. Il-leġislatur Ewropew kellu l-intenzjoni li jfassal mill-ġdid ir-regoli biex jirrimedja l-lakuni żvelati mill-kriżi u, fuq kollox, biex il-banek ikunu mgħammra aħjar u jkunu aktar b’saħħithom f’każ ta’ kriżijiet futuri.

2.7.

Filwaqt li l-għanijiet tar-riformi li seħħew kienu u jibqgħu relevanti, huwa żgur li l-impatti u r-riżultati fuq id-diversi partijiet tas-sistema bankarja kienu asimmetriċi minħabba l-approċċ adottat s’issa mir-regolatur bankarju.

2.8.

Il-mudelli differenti li jikkaratterizzaw il-pluraliżmu u d-diversità tas-sistema bankarja Ewropea ma ġewx milquta bl-istess mod mir-riformi li seħħew. F’xi każijiet, fil-fatt, il-mudelli ta’ negozju li l-anqas li kkontribwew għall-kriżi tal-2008, bħal-banek lokali, li ħafna drabi huma ta’ daqs żgħir sa medju u f’xi Stati huma kooperattiva, kienu soġġetti għal pressjoni akbar bħala riżultat ta’ dawn ir-regoli.

2.9.

Minħabba li r-regoli saru dejjem aktar diffiċli li jiġu sostnuti fuq numru ta’ aspetti, il-banek lokali ta’ daqs żgħir u medju ġew soġġetti għal pressjoni regolatorja progressiva biex jingħaqdu ma’ gruppi akbar u jiġu inkorporati, biex ma jiġux mġiegħla joħorġu mis-suq, u dan naqqas id-diversità fis-sistema bankarja Ewropea.

3.   Il-banek reġjonali u r-regolazzjoni bankarja: kunsiderazzjonijiet ġenerali

3.1.

Id-diversi liġijiet introdotti f’dawn l-aħħar snin, permezz tal-implimentazzjoni ta’ ftehimiet internazzjonali u regoli Ewropej, ippenalizzaw lil banek żgħar u medji, speċjalment dawk li huma kooperattivi, reġjonali u b’għan ta’ mutwalizzazzjoni, għal tliet raġunijiet: a. l-ispejjeż ta’ konformità riżultat ta’ regolamentazzjoni sostanzjali, kumplessa, dettaljata wisq u li dejjem tinbidel; b. rikonoxximent fqir tal-impatt sistemiku li jvarja tal-banek lokali f’termini ta’ riskju; c. il-vantaġġ f’termini ta’ spejjeż ta’ finanzjament li jgawdu minnhom banek sistemiċi kbar.

3.2.

Għal dawn ir-raġunijiet, il-KESE jqis li l-leġislatur għandu jaġixxi malajr biex jiżgura li r-regoli bankarji huma strutturalment aktar proporzjonati u adatti għall-karatteristiċi tal-banek destinatarji. Il-leġislatur għandu jkollu l-għan li jilħaq tliet objettivi: a. it-tnaqqis tad-distorsjonijiet kompetittivi artifiċjali, ikkaġunati minn regoli mhux proporzjonati/adegwati fir-rigward tal-karatteristiċi differenti tal-banek destinatarji, inklużi l-għanijiet kummerċjali li jiddistingwuhom; b. iż-żamma ta’ industrija bankarja Ewropea diversifikata u, għaldaqstant, aktar reżistenti għall-kriżijiet finanzjarji u ekonomiċi ġodda futuri; c. il-promozzjoni (u mhux it-tnaqqis) ta’ appoġġ ta’ kreditu għall-intrapriżi żgħar u ta’ daqs medju, meqjusa bħala settur ewlieni tal-ekonomija fl-Ewropa.

3.3.

Il-KESE jappoġġja l-posponiment tal-implimentazzjoni tal-ftehimiet ta’ Basel III maqbula reċentement, filwaqt li jinkoraġġixxi, fil-mument opportun, it-traspożizzjoni fid-dritt tal-Unjoni b'mod li tqis adegwatament id-diversità tal-mudelli ta’ negozju tal-banek fl-Ewropa.

3.4.

Fid-dawl tal-proċess ta’ traspożizzjoni tar-riformi l-ġodda tal-ftehim ta’ Basel, il-KESE jqis li huwa utli li jitfakkru u jkunu appoġġjati s-seba’ prinċipji stabbiliti f’Ġunju 2019 mill-Kumitat Xjentifiku tal-BERS (Bord Ewropew dwar ir-Riskju Sistemiku), li tfasslu qabel it-tnedija finali tal-valutazzjoni konsultattiva tal-BERS innifsu (2). a. Adattabbiltà : ir-regolamentazzjoni finanzjarja għandha tkun tista’ tevolvi flimkien mas-sistema finanzjarja u ma għandhiex issir ostaklu għall-innovazzjoni. Dan ifisser ukoll li ma jinħolqux ostakli materjali għad-dħul ta’ banek ġodda fis-settur u li ma jiġux skoraġġuti l-ħolqien ta’ mudelli kummerċjali ġodda jew is-salvagwardja ta’ mudelli bankarji alternattivi stabbiliti fil-passat, bħal pereżempju dak kooperattiv. b. Diversità : id-diversità tal-istituzzjonijiet finanzjarji u tal-prattiki kummerċjali għandha tiġi ppreservata, billi din id-diversità hija salvagwardja effiċjenti kontra l-instabbiltà sistemika. L-omoġenizzazzjoni eċċessiva ta’ negozji u attivitajiet regolati għandha tiġi evitata: il-kapaċità li jiġu żviluppati “antikorpi” u forom differenti ta’ reazzjoni/reżiljenza fir-rigward ta’ ċikli ekonomiċi negattivi, pereżempju, billi tissaħħaħ l-istabbiltà ġenerali tal-industrija finanzjarja u, b’mod aktar ġenerali, tal-ekonomija. c. Proporzjonalità : il-piż tar-regolamentazzjoni għandu jkun proporzjonat mal-importanza li l-imperfezzjoni tas-suq tiġi kkoreġuta u mal-importanza sistemika ta’ dawk affettwati mir-regolazzjoni. d. Possibbiltà ta’ riżoluzzjoni : ir-regolamentazzjoni għandha tippermetti lill-istituzzjonijiet li mhumiex sostenibbli ekonomikament biex joħorġu mis-sistema mingħajr ma jikkompromettu l-istabbiltà sistemika. Madankollu, għandhom jiġu adottati politiki li jqisu l-istruttura interna u l-kumplessità tal-istituzzjonijiet ikkonċernati. e. Perspettiva sistemika : ir-regolamentazzjoni finanzjarja għandu jkollha l-għan li tiżgura li s-servizzi finanzjarji essenzjali jiġu pprovduti lis-soċjetà mingħajr interruzzjoni. Sistema regolatorja li tiffavorixxi l-konċentrazzjoni ta’ attivitajiet lejn numru limitat ta’ istituzzjonijiet finanzjarji tista’ twassal għal vulnerabbiltà akbar minħabba li tiddependi fuq is-sopravivenza finanzjarja ta’ dawn il-ftit istituzzjonijiet. f. Disponibbiltà tal-informazzjoni : il-fluss ta’ informazzjoni mill-banek għall-awtoritajiet regolatorji, previst mir-regolamenti settorjali, għandu jippermetti l-identifikazzjoni rapida ta’ kanali ta’ “kontaġju”, kif ukoll l-lakuni vulnerabbli. g. Leġislazzjoni mhux regolatorja : il-preżenza ta’ qafas regolatorju ma għandhiex twassal biex teskludi soluzzjonijiet stabbiliti barra minn oqsma regolatorji stretti.

4.   Xi proposti konkreti għat-traspożizzjoni tar-regoli l-ġodda fil-qafas regolatorju tal-Unjoni Bankarja

4.1.

Fil-leġislatura Ewropea 2019-2024, jingħata x'nifhmu li l-Kummissjoni Ewropea se tirrevedi l-programm leġislattiv tagħha bħala riżultat tal-emerġenza tal-COVID-19. Sakemm insiru nafu f’hiex se jkun jikkonsisti l-ippjanar il-ġdid, il-KESE jikkunsidra li huwa importanti li ssir ħidma fuq l-għanijiet ewlenin ta' adattament regolatorju tas-sistema bankarja Ewropea li ġejjin.

4.2.

Huwa neċessarju li l-ftehimiet ta’ Basel (konklużi f’Diċembru 2017) jiġu trasposti b’użu aħjar tal-marġnijiet ta’ interpretazzjoni u diskrezzjoni disponibbli għall-UE, meta mqabbel ma’ dak li ġara għal Basel II u Basel III. F’termini ġenerali, huwa ġust li wieħed jagħraf li l-Kummissjoni Ewropea ħadet xi passi fid-direzzjoni t-tajba biex tissimplifika r-regoli fir-rigward ta' istituzzjonijiet bankarji ta’ daqs iżgħar, kif ukoll għamlithom inqas kumplessi f’oqsma differenti bħal rekwiżiti ta’ rappurtar, superviżjoni u ħtiġijiet tal-kapital (fattur ta’ sostenn għall-SMEs). Madankollu, huwa meħtieġ li tkompli taħdem f’din id-direzzjoni billi tadatta, kemm jista’ jkun, ir-regoli għad-diversi mudelli ta’ negozju, mingħajr ma tiġi ssagrifikata l-effettività tar-regolazzjoni prudenzjali.

4.3.

Il-KESE jirrikonoxxi, b’mod partikolari, ir-rwol speċifiku li l-banek reġjonali u tal-komunità, ħafna drabi f’forma ta’ kooperattiva f’ċerti Stati Membri bħall-Italja u Spanja, għandhom għall-SMEs u l-familji. Il-KESE jirrikonoxxi wkoll il-kontribut li l-banek kooperattivi ta’ daqs ikbar minn Stati oħrajn, bħall-Ġermanja, l-Awstrija u n-Netherlands, jiġġeneraw għas-sistema bankarja Ewropea. Meta jikkontribwixxu għal riskju sistemiku, dan għandu jitqies kif dovut fir-regolamentazzjoni u s-superviżjoni.

4.4.

Ikun ta' benefiċċju għan-nisġa ekonomika u bankarja Ewropea li navvanzaw lil hinn mill-ekwazzjoni (prevista mill-Artikolu 40 tar-Regolament (UE) Nru 468/2014 tal-Bank Ċentrali Ewropew (3)), li skontha l-banek li jagħmlu parti minn grupp bankarju “sinifikanti” jsiru huma stess “sinifikanti” minkejja li, fil-fatt, jibqgħu pjuttost żgħar f’termini ta’ daqs, rwol u skopertura għall-hekk imsejħa riskji sistemiċi, bil-għan li jiġu rikonoxxuti l-forom ta’ proporzjonalità introdotti f’Mejju 2019 mis-CRDV u s-CRRII (l-hekk imsejjaħ “pakkett bankarju”). B’mod partikolari l-Artikolu 84(4), tas-CRD V u l-Artikolu 4(1)(145) tas-CRR II jintroduċu l-kunċett ta’ “entità żgħira u mhux kumplessa”, li konsegwenza tiegħu għandhom jiġu limitati ċerti rekwiżiti, partikolarment b’rabta mat-termini ta’ obbligi ta’ rappurtar.

4.5.

Il-KESE jemmen li d-definizzjoni ta’ “istituzzjoni żgħira u mhux kumplessa” issa tista’ tippermetti approċċ sistematiku b’rabta mal-kwistjoni tal-proporzjonalità. Is-simplifikazzjoni tal-obbligi għal istituzzjoni żgħira u mhux kumplessa ma għandhiex tkun limitata għall-kamp ta’ applikazzjoni tal-obbligi ta’ rappurtar. Għandha tkun tista' tiġi estiża għal rekwiżiti prudenzjali u superviżorji oħra. Pereżempju, entità żgħira u mhux kumplessa ma għandhiex tkun sorveljata bħala entità “sinifikanti” jekk tkun affiljata ma’ grupp “sinifikanti” li jkun jeħtieġ jiġi sorveljat skont id-dritt nazzjonali. Sitwazzjoni bħal din tista’ fil-fatt tiskatta tip ta’ superviżjoni doppja ta’ banek minuri, superviżjoni li ssir fuq livelli differenti b’impatt negattiv sinifikanti f’termini kemm ta’ spejjeż ta’ konformità għall-banek kif ukoll ta’ spejjeż regolatorji għall-awtoritajiet bankarji.

4.6.

Il-KESE jappella wkoll għar-rieżami tar-regoli u l-mekkaniżmi li jirregolaw ir-riżoluzzjoni u l-likwidazzjoni tal-banek, il-metodi għall-kalkolu tal-MREL (4), l-interventi alternattivi li jistgħu jitwettqu permezz ta’ “Fondi ta’ garanzija tad-depożitanti” (5) stabbiliti minn xi sistemi ta’ banek reġjonali jew kooperattivi, skont dak stabbilit fis-“sentenza Tercas” tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-UE tad-19 ta’ Marzu 2019 (6).

4.7.

Huwa meħtieġ li r-regolamenti primarji l-ġodda, kif ukoll ir-regoli superviżorji dwar il-finanzi sostenibbli, ma jinbidlux f’aktar piżijiet ta’ “konformità” u mudelli superviżorji “mhux sostenibbli” għal banek żgħar u li għandhom forma legali ta’ soċjetà kooperattiva.

4.8.

Il-KESE jappoġġja dak li l-Kumitat tal-Parlament Ewropew għall-Affarijiet Ekonomiċi u Monetarji kien ippropona fl-2019 fir-rigward tal-opportunità biex jiġi introdott “fattur ta’ sostenn ekoloġiku u soċjali”, li jippermetti li jitnaqqas l-assorbiment tal-kapital għal self maħruġ mill-banek lill-intrapriżi tal-ekonomija soċjali u lil intrapriżi li huma involuti ġenwinament fi programmi ta’ żvilupp sostenibbli u inklużivi. Għalhekk, fid-dawl tal-ħtieġa ta’ reżiljenza u stabbiltà tas-settur finanzjarju, l-opportunità li jiġi żviluppat fattur ta’ sostenn ekoloġiku u soċjali għandha tiġi eżaminata u vvalutata tajjeb.

4.9.

Il-KESE jemmen li huwa importanti li l-miżuri regolatorji l-ġodda dwar l-Unjoni Bankarja jagħmlu disponibbli għodod konkreti biex jirrikonoxxu li l-investimenti tal-banek f’attivitajiet b’impatt soċjali u ambjentali pożittiv għandhom jiġu mħeġġa, anke permezz ta’ trattament favorevoli mill-perspettiva tal-kontinġenzi prudenzjali mitlubin mill- Awtorità Bankarja Ewropea (EBA).

4.10.

Din is-sensittività regolatorja hija appoġġjata wkoll mid-data li turi r-riskju aktar baxx ta’ investimenti magħmula minn intrapriżi tal-ekonomija soċjali, li kkawżaw lis-sistema bankarja Ewropea inċidenza kważi insinifikanti ta’ self improduttiv.

4.11.

Il-koleġislaturi laħqu kompromess fir-rebbiegħa tal-2019, u wara li kkonsultaw mal-Bord Ewropew dwar ir-Riskju Sistemiku (BERS) fdaw lill-EBA (l-Artikolu 501 tar-Regolament (UE) Nru 575/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (7), CRR) bil-kompitu li tevalwa, abbażi tad-data disponibbli u l-konklużjonijiet tal-grupp ta’ esperti ta’ livell għoli tal-Kummissjoni dwar il-finanzi sostenibbli, jekk trattament prudenzjali ddedikat għall-iskoperturi relatati ma’ attivitajiet sostanzjalment assoċjati ma’ għanijiet ambjentali u/jew soċjali huwiex ġustifikat. Il-KESE jittama li din l-evalwazzjoni tkun dettaljata u pożittiva.

5.   Gruppi bankarji u superviżjoni

5.1.

Fir-rigward tat-twaqqif ta’ gruppi bankarji kooperattivi kif stipulat mir-regolamentazzjoni Ewropea, li permezz tagħhom il-banek komunitarji u reġjonali jingħaqdu flimkien fi gruppi, b’mod partikolari f’xi Stati bħall-Italja u Spanja, biex jilħqu massa kritika akbar għall-attività tagħhom, il-banek reġjonali għandhom ikunu jistgħu jimmaniġġjaw b’mod xieraq l-assorbiment tal-kapital tal-ishma fil-kapital tal-kumpaniji omm rispettivi, sabiex ma jikkompressawx eċċessivament il-kapital destinat għall-iżborż tal-kreditu.

5.2.

Fil-preżent il-qafas legali previst mil-leġislazzjoni Ewropea dwar il-gruppi bankarji jsegwi tliet artikoli tas-CRR: a. l-Artikolu 10: gruppi bankarji magħmula minn banek affiljati b’mod permanenti ma’ korp ċentrali, b’kontrogaranziji u b'poteri ta’ ġestjoni u koordinazzjoni (l-Italja, in-Netherlands, il-Finlandja, il-Portugall, il-Lussemburgu); b. l-Artikolu 113.6: gruppi b’setgħat ta’ ġestjoni u koordinazzjoni taħt il-kumpanija omm jew sistemi integrati ħafna (Franza); c. l-Artikolu 113.7: sistemi ta’ protezzjoni istituzzjonali (IPS): il-Ġermanja, l-Awstrija, Spanja, il-Provinċja ta’ Bolzano, l-Italja.

5.3.

Dawn it-tliet faċilitajiet differenti, fil-fatt, mhumiex kapaċi jirrikonoxxu xi speċifiċitajiet li pjuttost jikkaratterizzaw u jiddistingwu l-operazzjonijiet ta’ dawk il-banek kooperattivi li kienu obbligati jissieħbu fi gruppi bankarji kooperattivi jew sistemi ta’ protezzjoni istituzzjonali wara l-ħolqien tal-Unjoni Bankarja.

5.4.

L-obbligu għall-banek kooperattivi biex jikkonformaw mar-rekwiżiti ta’ mutwalizzazzjoni, biex jiżviluppaw operat limitat għar-reġjuni fejn ġew stabbiliti, il-governanza demokratika tagħhom, in-nuqqas ta’ objettivi ta' ġenerazzjoni ta’ profitti individwali, il-limiti stabbiliti għat-tqassim tal-profitti u l-indiviżibbiltà tal-assi ma jirrikonċiljawx mal-qafas regolatorju attwali.

5.5.

Dan iwassal għar-riskju li tiddgħajjef l-effikaċja tradizzjonali tagħhom bħala banek ta’ żvilupp reġjonali b’funzjoni kontroċiklika li tat prova li taħdem.

6.   Il-qafas ta’ wara l-COVID-19

6.1.

L-impatt tal-pandemija tal-COVID-19 issa jidher b’mod drammatiku. Ser ikollna nidraw li ngħixu b’livelli ferm ogħla ta’ dejn pubbliku u, sabiex jiġi żgurat li r-riżorsi jaslu fejn għandhom jaslu fil-ħin, is-sistema finanzjarja kollha ser ikollha tiġi mobilizzata bħala parti minn sforz ġenerali komuni li jinvolvi l-awtoritajiet pubbliċi u l-atturi privati.

6.2.

Meta tqiesu l-effetti ta’ wara l-COVID-19, min-naħa tal-awtoritajiet ġie osservat li l-banek Ewropej ser ikollhom isiru “vettura għall-interventi pubbliċi” li jappoġġjaw l-ekonomija u l-impjiegi wara din l-kriżi tas-saħħa. B’konsegwenza ta’ dan, “la r-regolamentazzjoni u lanqas ir-regoli dwar il-kollateral ma għandhom jostakolaw il-ħolqien tal-flessibbiltà kollha meħtieġa fil-karti tal-bilanċ tal-bank għal dan il-għan” (8).

6.3.

Għadu mhux possibbli li nkunu nafu x’evoluzzjoni għall-ekonomija se ġġib il-kriżi tal-COVID-19 u x’se jkun l-impatt aħħari tagħha fuq il-banek, iżda jeħtieġ li jsiru xi riflessjonijiet fid-dawl tal-qafas attwali u futur. a. Minn perspettiva regolatorja, l-objettiv ewlieni wara l-kriżi finanzjarja tal-2008 kien li jitnaqqas ir-riskju fil-karti tal-bilanċ tal-banek. Madankollu, wara t-tifqigħa tal-COVID-19 u għal tul ta' żmien li fil-preżent ħadd ma jista’ jbassar, il-karti tal-bilanċ tal-banek se jimtlew bir-riskji tal-Istati u tal-ekonomija reali. b. L-SSM, l-EBA u l-ESMA adottaw serje ta’ miżuri fl-ambitu tal-ispazji ta’ flessibbiltà li l-qafas regolatorju attwali jippermettilhom, biex jissospendu xi obbligi jew jillimitaw xi rekwiżiti prudenzjali. c. Jekk l-effetti ekonomiċi u finanzjarji tal-kriżi jibqgħu viżibbli b’mod sinifikanti fil-karti bilanċjali tal-banek fil-futur, dan l-impatt se jkollu jitqies matul l-implimentazzjoni tal-ftehim ta’ Basel ta’ Diċembru 2017 fl-UE. d. Id-deċiżjoni tal-Kumitat ta’ Basel dwar il-posponiment tal-implimentazzjoni tal-ftehimiet ta' Diċembru 2017 hija bla dubju adatta u neċessarja biex tippermetti lill-banek jiffaċċjaw il-konsegwenzi tal-pandemija, kemm biex jitqies l-impatt tal-kriżi tal-COVID-19 fuq is-sitwazzjoni finanzjarja tal-banek, kif ukoll biex tiġi kkunsidrata aħjar id-diversità bankarja fl-Ewropa.

---

(1)  Il-KESE diġà kien ta l-fehma tiegħu bosta drabi permezz ta’ Opinjonijiet dwar l-Unjoni Bankarja (“Ir-rwol tal-kooperattivi u tal-banek tat-tfaddil fil-koeżjoni territorjali”, għalkemm r-rakkomandazzjonijiet tiegħu ma ngħatawx widen). Fl-2014, fir-rigward tal-Proposta għal Regolament dwar miżuri strutturali li jtejbu r-reżiljenza ta’ istituzzjonijiet ta’ kreditu tal-UE (COM(2014) 43 final – 2014/0020 (COD)), il-KESE ppropona rakkomandazzjonijiet relatati mal-appoġġ għall-ekonomiji lokali u l-ħtieġa għal tfassil ta’ regolamentazzjoni bankarja li tirrispetta l-prinċipju tal-proporzjonalità. Fl-2018, il-KESE ppubblika l-istudju Europe's cooperative banking models (ISBN: 978-92-830-4024-8 Numru tal-katalgu: QE-01-18-233-EN-N) li jiddeskrivi s-sitwazzjoni u l-prospetti tas-sistema bankarja kooperattiva fil-kuntest Ewropew.

(2)  Reports of the Advisory Scientific Committee Regulatory — Complexity and the Quest for Robust Regulation, No 8 / June 2019 [Rapporti tal-Kumitat Xjentifiku Konsultattiv — Il-Kumplessità regolatorja u t-Tfittxija għal Regolamentazzjoni Robusta, Nru 8/Ġunju 2019].

(3)  ĠU L 141, 14.5.2014, p. 1.

(4)  Il-MREL (ir-Rekwiżit Minimu għal fondi proprji u Obbligazzjonijiet Eliġibbli) huwa rekwiżit introdott mid-Direttiva Ewropea dwar l-Irkupru u r-Riżoluzzjoni tal-Banek (BRRD), li l-għan tagħha huwa li tiżgura l-funzjonament tajjeb tal-mekkaniżmu ta’ rikapitalizzazzjoni interna, biex b’hekk iżżid il-kapaċità ta’ assorbiment tat-telf bankarju.

(5)  Wieħed minn dawn il-fondi li għandu l-għan li jissalvagwardja d-depożitanti huwa operat mill-konsorzju tal-Banek Kooperattivi Taljani (Banche Cooperative Italiane consorziate – BCC-CR). Huwa eżempju tajjeb ta’ mekkaniżmu li ġie stabbilit biex jipproteġi d-depożitanti, u huwa kompletament awtofinanzjat mir-riżorsi proprji tal-banek, b’mekkaniżmu tat-tip mutwalistiku u kooperattiv. Il-Fond jintervjeni f’każ ta’ likwidazzjoni amministrattiva obbligatorja tal-banek membri fil-konsorzju u, f’każ ta’ fergħat ta’ banek ta’ kreditu kooperattivi komunitarji li huma membri u li joperaw fl-Italja, meta s-sistema ta’ garanzija tal-pajjiż ta’ oriġini tkun intervjeniet; fil-każ tar-riżoluzzjoni ta’ banek membri; f’operazzjonijiet għad-disponiment tal-assi, obbligazzjonijiet, kumpaniji, fergħat ta’ attività tal-kumpaniji, beni u tranżazzjonjijiet ġuridiċi identifikabbli fi grupp; biex jingħeleb il-falliment bankarju jew riskju ta’ falliment bankarju ta’ membru fil-konsorzju.

(6)  Din is-sentenza effettivament tannulla d-deċiżjoni tal-Kummissjoni fejn intervent ta’ appoġġ minn konsorzju irregolat mid-dritt privat favur wieħed mill-membri tiegħu kien jikkostitwixxi “għajnuna mill-Istat”.

(7)  ĠU L 176, 27.6.2013, p. 1.

(8)  Ara, pereżempju, l-argumenti tal-president preċedenti tal-BĊE Mario Draghi fil-Financial Times, tas-26 ta’ Marzu 2020.

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Mekkaniżmi ta’ tassazzjoni għat-tnaqqis tal-emissjonijiet tas-CO2

(Opinjoni fuq inizjattiva proprja)

(2020/C 364/03)

Relatur:

Krister ANDERSSON

Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	20.2.2020
Bażi legali	Artikolu 32(2) tar-Regoli ta’ Proċedura
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għall-Unjoni Ekonomika u Monetarja u l-Koeżjoni Ekonomika u Soċjali
Adottata fis-sezzjoni	24 ta’ Ġunju 2020
Adottata fil-plenarja	16.7.2020
Sessjoni plenarja Nru	553
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	209/1/6

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jemmen li hemm raġunijiet imsejsin fuq il-fatti biex jiġu stabbiliti regoli uniformi fl-UE għall-ġlieda kontra t-tisħin globali, u abbażi ta’ dawn biex jinbdew diskussjonijiet internazzjonali ma’ blokok kummerċjali oħrajn.

1.2.

Id-diskussjonijiet s’issa ffokaw fuq ir-regolamenti u t-taxxi ambjentali, b’mod partikolari fuq it-taxxi biex jitnaqqsu l-emissjonijiet. Il-KESE jsostni li hemm bżonn li t-tisħin globali jiġi indirizzat b’mod globali, komprensiv u simmetriku, filwaqt li jitqies il-livell tas-CO2 fl-atmosfera.

1.3.

Fil-ħidma tagħha biex tnaqqas il-karbonju, il-Kummissjoni ffokat l-attenzjoni tagħha fuq is-sistema għall-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet (Emissions Trading System — ETS). Il-KESE jqis li, fil-futur, jista’ jkun utli u meħtieġ li jitfasslu wkoll miżuri ta’ tassazzjoni ġodda li jistgħu jissupplimentaw l-ETS attwali u t-taxxi nazzjonali fuq il-karbonju sabiex jinkiseb qafas ta' politika effettiv u simmetriku biex jiġi indirizzat l-ammont dejjem jiżdied ta’ emissjonijiet ta’ CO2.

1.4.

Il-KESE jfaħħar l-approċċ tal-Kummissjoni peress li jidher pass tajjeb sabiex jiġu stabbiliti prezzijiet tal-karbonju aktar effettivi fl-ekonomija kollha kemm hi. Għodda bħal din għandha tkun ikkoordinata ma’ strumenti addizzjonali oħrajn, inkluż approċċ ġdid għat-tassazzjoni fis-suq intern tal-UE f’qafas ta’ politika koerenti, kif ukoll ma’ għodod simili oħrajn implimentati f’ġurisdizzjonijiet oħrajn fuq livell dinji.

1.5.

Il-KESE jinkoraġġixxi lill-Kummissjoni Ewropea biex twettaq inizjattivi konkreti biex jiġu stabbiliti taxxi simili fuq il-karbonju fl-Istati Membri sabiex jiġu armonizzati l-isforzi lejn tnaqqis effettiv tal-livell tas-CO2. Eżitu ideali għandu joħloq kundizzjonijiet uniformi fis-suq uniku tal-UE fir-rigward tal-emissjonijiet/it-tnaqqis li għandhom jiġu ntaxxati, kif ukoll il-metodi speċifiċi u r-rati ta’ tassazzjoni għal impatt ugwali fuq il-livell tas-CO2 fl-atmosfera.

1.6.

Il-KESE jemmen li anke bit-taxxi l-ġodda u l-miżuri addizzjonali li qed jiġu implimentati, it-tisħin globali x’aktarx ikompli sakemm is-CO2 diġà emess ma jkunx jista’ jinħareġ mill-atmosfera.

1.7.

Il-KESE jinkoraġġixxi l-iżvilupp, permezz ta’ investimenti ddedikati, ta’ teknoloġiji ta’ ġbir u ħżin tad-diossidu tal-karbonju (CCS) u ta’ ġbir u użu tad-diossidu tal-karbonju (CCU), kemm fil-livell tal-UE kif ukoll f’dak nazzjonali, peress li jikkontribwixxu għall-objettiv li jitnaqqas l-impatt tal-emissjonijiet tas-CO2 u, b’mod aktar ġenerali, kemm għall-għanijiet ta’ żvilupp sostenibbli promossi min-NU kif ukoll għall-objettivi tal-Ftehim ta’ Pariġi dwar it-tibdil fil-klima.

1.8.

L-Istati Membri għandhom b’mod partikolari jadottaw politika dwar it-taxxa ambjentali komprensiva u simmetrika għall-effett tas-CO2 fuq it-tisħin globali. Hemm bżonn li jiġu introdotti taxxi b’rati kemm pożittivi, kif ukoll negattivi. Id-dħul iġġenerat mit-taxxi fuq is-CO2 għandu jintuża biex jiffinanzja inċentivi għal tekniki ta’ tnaqqis tas-CO2 fil-livell lokali, reġjonali u nazzjonali.

1.9.

Il-KESE jiġbed l-attenzjoni għal strumenti ta’ politika oħrajn għat-tnaqqis tal-karbonju. Dawn ivarjaw minn teknoloġiji ġodda għal prattiki tal-immaniġġjar tal-art, li għandhom jiġu mħeġġa u appoġġjati kemm fil-livell tal-UE kif ukoll f’dak nazzjonali. L-ewwel u qabel kollox, il-foresti jneħħu d-diossidu tal-karbonju b’mod naturali, u s-siġar huma speċjalment tajbin biex jaħżnu l-karbonju li jitneħħa mill-atmosfera permezz tal-fotosinteżi. L-espansjoni, l-irkupru u l-immaniġġjar korrett tal-foresti jistgħu jsaħħu s-setgħa tal-fotosinteżi biex tindirizza s-CO2.

1.10.

Filwaqt li l-bejgħ ta’ prodotti tal-foresti huwa ntaxxat bħala introjtu għas-sid, għandu jkun rikonoxxut li t-tħawwil ta’ siġar u t-tkabbir tal-foresti jnaqqsu s-CO2 fl-atmosfera u għalhekk għandhom, f’approċċ simmetriku ta’ ntaxxar fuq it-tisħin globali, jitħeġġu permezz ta' taxxa negattiva fuq is-CO2. Din tkun miżura importanti biex jintlaħqu objettivi relatati mal-klima.

1.11.

Il-KESE jixtieq jenfasizza l-ħtieġa li jiġu implimentati miżuri effiċjenti b’mod soċjalment aċċettabbli għal kulħadd.

2.   Kummenti ġenerali

2.1.

It-tisħin globali huwa ta’ tħassib għal kulħadd u l-gvernijiet qed ifittxu metodi effiċjenti biex jillimitaw iż-żieda globali fit-temperatura. Diversi fatturi jikkontribwixxu għat-tisħin globali iżda l-emissjoni tad-diossidu tal-karbonju (CO2) hija ta’ importanza partikolari.

2.2.

Is-CO2 huwa l-gass serra l-aktar komunement prodott mill-attivitajiet tal-bniedem, u jikkontribwixxi għal 64 % tat-tisħin globali magħmul mill-bniedem (1). Il-konċentrazzjoni ta’ gass serra fl-atmosfera rat żieda sostanzjali fuq bosta għexieren ta’ snin u bħalissa hija 40 % ogħla milli kienet meta bdiet l-industrijalizzazzjoni.

2.3.

It-temperatura medja tal-wiċċ tad-dinja żdiedet b’0,9 gradi Celsius mill-aħħar tas-seklu 19 (2). Din il-bidla kienet xprunata miż-żieda fl-emissjoni fl-atmosfera ta’ diossidu tal-karbonju u emissjonijiet oħrajn magħmula mill-bniedem, li ħafna riċerkaturi jiddikjaraw li huma responsabbli għaż-żieda kumplessiva fit-temperatura globali.

2.4.

L-attivitajiet tal-bniedem qed ibiddlu ċ-ċiklu tal-karbonju kemm billi jżidu aktar CO2 fl-atmosfera, u b’hekk jinfluwenzaw il-kapaċità ta’ bjar naturali, bħall-foresti, biex ineħħu s-CO2 mill-atmosfera, kif ukoll billi jkollhom impatt fuq l-abbiltà tal-ħamrija biex taħżen il-karbonju. L-attività ewlenija tal-bniedem li tiġġenera CO2 hija l-kombustjoni tal-fjuwils fossili — faħam, gass naturali, u żejt — għall-enerġija u t-trasport, segwita minn ċerti proċessi industrijali u prattiki tal-użu tal-art.

2.5.

Fil-preżent l-Asja hija l-akbar emittent reġjonali fid-dinja, u tirrappreżenta 53 % tal-emissjonijiet globali, biċ-Ċina responsabbli għal 10 biljun tunnellata (b’hekk taqbeż kwart tat-total globali), filwaqt li l-Amerika ta’ Fuq hija t-tieni l-akbar emittent (bi 18 % tal-emissjonijiet globali), segwita mill-qrib mill-Ewropa bi 17 % (3).

2.6.

L-impatt tal-emissjonijiet tas-CO2 fuq it-temperatura tad-Dinja u fuq it-tibdil fil-klima qed isir progressivament rilevanti għall-opinjoni pubblika u s-soċjetà ċivili, kif ukoll għall-partiti politiċi kemm fil-livell Ewropew kif ukoll f’dak nazzjonali.

2.7.

Il-Kummissjoni Ewropea, min-naħa tagħha, qabel ma ġiet imġiegħla tiffoka fuq l-emerġenza tal-COVID-19 fl-ewwel xhur tal-2020, għamlet l-iżvilupp ta’ inizjattivi konkreti kontra t-tibdil fil-klima bħala prijorità ewlenija fl-aġenda politika tagħha, pereżempju l-Patt Ekoloġiku (4).

2.8.

Il-Patt Ekoloġiku (5) huwa pedament għall-aġenda politika l-ġdida tal-Kummissjoni Ewropea. Huwa jsegwi rispons effettiv għall-isfidi ambjentali li għaddejjin bħalissa u huwa strateġija ta’ tkabbir immirat biex jinkisbu emissjonijiet ta’ gassijiet serra b’newtralità karbonika fl-UE sal-2050.

2.9.

Il-Patt Ekoloġiku jkopri setturi ewlenin tal-ekonomija Ewropea, inklużi t-trasport, l-enerġija, l-agrikoltura, il-bini, u industriji speċifiċi bħall-azzar, is-siment, l-ICT, it-tessuti u l-kimiċi. Il-Kummissjoni qed taħdem fuq l-ewwel “Liġi Ewropea dwar il-Klima” u fuq strateġiji u investimenti addizzjonali speċifiċi biex tiffavorixxi tkabbir ekonomiku ekoloġiku. Il-Fond għal Tranżizzjoni Ġusta huwa importanti iżda jista’ jkollu bżonn aktar riżorsi (6).

3.   Strumenti ta’ politika possibbli li għandhom jintużaw għat-tnaqqis tas-CO2  (7)

3.1.

Ħafna attivitajiet jistgħu jikkawżaw tniġġis li jaffettwa atturi oħra fl-ekonomija, effetti li forsi ma jitqiesux meta tittieħed id-deċiżjoni biex jitwettqu dawn l-istess attivitajiet. Għalhekk attività titwettaq mingħajr ma jitqiesu l-esternalitajiet li toħloq. Fi kliem ieħor, mingħajr ma titqies l-ispiża soċjali vera tal-attività. Huwa importanti li tiġi inkluża l-ispiża soċjali tat-tniġġis meta jittieħdu d-deċiżjonijiet. Dan jista’ jsir billi tiġi imposta taxxa fuq l-attività. L-esternalità mbagħad ser tkun internalizzata fid-deċiżjoni u t-tniġġis jitnaqqas skont l-ispejjeż li joħloq.

3.2.

Madankollu, attività tista’ toħloq ukoll tnaqqis fil-livelli ġenerali tat-tniġġis, u b’hekk toħloq esternalità pożittiva. Tali attivitajiet għandhom jiġu inċentivatisabiex jiżdiedu sal-punt li l-benefiċċji jiġu kkumpensati b’mod sħiħ. Dan jista’ jsir billi jiġu imposti sussidju jew taxxa negattiva.

3.3.

Minħabba li l-impatt tal-emissjonijiet tas-CO2 għandu kamp ta’ applikazzjoni globali, il-prezz għat-tniġġis għandu jkun l-istess kullimkien għal impatti negattivi ekwivalenti. Huwa biss wara dan li t-taxxa għandha tkun imposta b’mod kosteffiċjenti. Għalhekk hemm il-ħtieġa ta’ approċċ globali (8).

3.4.

Madankollu huwa diffiċli li tivvaluta eżattament kemm CO2 toħloq kull attività u m’hemm l-ebda suq dinji fejn tista’ tiġi imposta taxxa uniformi fuq attivitajiet li jipproduċu CO2. Il-pajjiżi kellhom għalhekk jirrikorru għal miżuri frammentati. Huwa importanti li l-miżuri meħuda jitwessgħu għal reġjuni usa’ u għal attivitajiet li jniġġsu aktar.

3.5.

Il-KESE jemmen li hemm raġunijiet imsejsa fuq il-fatti biex jiġu stabbiliti regoli uniformi fl-UE u abbażi ta’ dawn biex jinbdew diskussjonijiet internazzjonali ma’ blokok kummerċjali oħrajn.

3.6.

L-użu tal-permessi tal-kummerċ fl-UE u bnadi oħrajn huwa metodu biex tiġi indirizzata l-ħtieġa li jiġi impost prezz uniformi għal kull tunnellata emessa ta’ CO2.

3.7.

Madankollu, id-diskussjonijiet s’issa ffokaw fuq ir-regolamenti u t-taxxi ambjentali, b’mod partikolari fuq it-taxxi biex jitnaqqsu l-emissjonijiet. Il-KESE jsostni li hemm bżonn li jiġi indirizzat it-tisħin globali b’mod komprensiv u simmetriku, filwaqt li jitqies il-livell eżistenti tas-CO2 fl-atmosfera.

3.8.

Billi t-tnaqqis tal-livell tas-CO2 fl-atmosfera jikkumbatti t-tisħin globali, huwa daqstant ta’ benefiċċju li jitnaqqsu l-emissjonijiet tas-CO2 b’ċertu ammont jew li jitneħħa dak l-istess ammont ta’ CO2 mill-atmosfera. Għalhekk, iż-żieda jew it-tnaqqis tal-livell għandhom jiġu ttrattati b’mod simmetriku. Dan ifisser li l-attivitajiet li jżiedu s-CO2 fl-atmosfera (it-tniġġis) għandhom jiffaċċjaw spiża żejda (taxxa) filwaqt li l-attivitajiet li jnaqqsu l-livell tas-CO2 għandhom jingħataw sussidju (taxxa negattiva).

3.9.

Madankollu, l-enfasi s’issa kważi esklussivament kienet fuq il-prevenzjoni ta’ aktar emissjonijiet. Anke bit-taxxi l-ġodda u l-miżuri addizzjonali li qed jiġu implimentati, it-tisħin globali x’aktarx ikompli sakemm is-CO2 diġà emess ikun jista’ jinħareġ mill-atmosfera. Il-KESE għalhekk jemmen li l-Istati Membri għandhom jintroduċu miżuri simmetriċi.

3.10.

L-iskop ta’ taxxa fuq l-emissjonijiet tal-karbonju u ta’ taxxa negattiva fuq it-tnaqqis ta’ CO2 fl-atmosfera huwa li jħallu impatt fuq l-imġiba, kif ukoll biex tiġi internalizzata l-esternalità tat-tisħin globali. Madankollu, it-taxxa/is-sussidju se jkollhom impatt fuq l-opportunitajiet ta’ produzzjoni u impjiegi fis-setturi kollha tal-ekonomija. A priori, mhuwiex ovvju li r-rata ta’ taxxa pożittiva u dik negattiva għandhom ikunu indaqs (9).

3.11.

Huwa tal-akbar importanza li jiġu allinjati l-inċentivi differenti biex jistimulaw l-investiment sostenibbli, dment li jiġu kkunsidrati l-esternalitajiet pożittivi assoċjati. Metodoloġija armonizzata għall-indiċijiet tal-livelli baxxi ta’ emissjonijiet tal-karbonju għandha sservi bħala gwida għall-kalkolu ta’ impatti oħrajn.

3.12.

Sabiex it-tranżizzjoni għal ekonomija ħielsa mill-karbonju ssir aktar ekonomikament b’saħħitha u politikament aktar kredibbli, għandha tittieħed azzjoni mill-aktar fis possibbli biex jitnaqqsu s-sussidji diretti u indiretti għas-settur tal-fjuwils fossili, li huwa responsabbli għal spejjeż ambjentali kbar.

3.13.

Peress li l-ħtieġa finanzjarja tal-Patt Ekoloġiku Ewropew hija enormi u r-riżorsi baġitarji komuni tal-UE huma pjuttost limitati, ir-rwol tas-settur privat huwa sostanzjali. Ftehim dwar il-qafas finanzjarju pluriennali għandu jqis dan. Madankollu, it-taxxi fuq is-CO2 primarjament qegħdin hemm bħala riżultat tal-ħtieġa li tinbidel l-imġiba tal-unitajiet domestiċi, tad-ditti u tal-entitajiet pubbliċi u mhux bħala sors ta’ dħul. Il-KESE jixtieq jenfasizza l-ħtieġa li jiġu implimentati miżuri effiċjenti b’mod soċjalment aċċettabbli għal kulħadd.

4.   Sistema għall-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet

4.1.

Strument ta’ politika possibbli biex jitnaqqsu l-emissjonijiet tas-CO2 hija s-sistema Ewropea għall-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet (ETS) (10). Din hija bbażata fuq il-prinċipju ta’ “limitu u skambju”. Skont tali prinċipju, huwa stabbilit limitu fuq l-ammont kumplessiv ta’ ċerti gassijiet serra li jistgħu jiġu emessi minn installazzjonijiet soġġetti għas-sistema. Il-limitu jitnaqqas fuq perjodu ta’ żmien, li jwassal biex l-emissjonijiet totali jiġu mġiegħla jonqsu. Sal-limitu massimu, il-kumpaniji soġġetti għas-sistema jirċievu jew jixtru kwoti tal-emissjonijiet, li huma negozjabbli skont il-bżonn (11).

4.2.

Skont il-Komunikazzjoni dwar Il-Patt Ekoloġiku Ewropew — COM (2019) 640 — sabiex jitnaqqsu l-emissjonijiet ta’ gassijiet serra, il-Kummissjoni se tirrevedi bosta strumenti ta’ politika relatati mal-klima rilevanti sa Ġunju 2021 (12). Fosthom se jkun hemm l-ETS attwali, inkluża l-estensjoni possibbli tas-sistema fis-seħħ għal setturi ġodda, kif ukoll interventi addizzjonali rigward: i) il-miri tal-Istati Membri biex inaqqsu l-emissjonijiet fis-setturi barra mill-ETS; ii) ir-regolament dwar l-użu tal-art, il-bidla fl-użu tal-art u l-forestrija.

4.3.

Il-KESE jfaħħar l-approċċ tal-Kummissjoni, peress li jidher pass tajjeb sabiex jiġu stabbiliti prezzijiet tal-karbonju aktar effettivi fl-ekonomija kollha kemm hi. Tali għodda għandha tkun ikkoordinata ma’ strumenti addizzjonali oħrajn, inkluż approċċ ġdid għat-tassazzjoni fis-suq intern tal-UE f’qafas ta’ politika koerenti, kif ukoll ma’ għodod simili oħrajn implimentati f’ġurisdizzjonijiet oħrajn fuq livell dinji.

4.4.

Minn perspettiva internazzjonali, l-għadd ta’ sistemi għall-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet madwar id-dinja żdied. Minbarra s-sistema tal-UE għall-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet (EU ETS), sistemi nazzjonali jew sottonazzjonali diġà qegħdin joperaw jew qegħdin jiġu żviluppati fil-Kanada, iċ-Ċina, il-Ġappun, New Zealand, il-Korea t’Isfel, l-Iżvizzera u l-Istati Uniti.

4.5.

Il-KESE jilqa’ l-inizjattivi reġjonali li qed jaħdmu favur tnaqqis sostanzjali tas-CO2, bħala passi meħtieġa sabiex ikun jista’ jlaħħaq b’mod effettiv mat-tibdil fil-klima kkawżat mill-emissjonijiet tas-CO2. F’dan ir-rigward, il-KESE jinkoraġġixxi lill-Kummissjoni Ewropea tkompli u ttejjeb l-isforz tagħha biex tagħmel l-Ewropa reġjun ewlieni f’dan il-qasam.

5.   It-taxxa fuq l-emissjonijiet tal-karbonju

5.1.

Strument politiku ieħor possibbli huma t-taxxi fuq il-karbonju. Dawn inaqqsu l-emissjonijiet prinċipalment b’żewġ modi: i) iżidu l-ispiża tal-fjuwils u l-elettriku bbażati fuq il-karbonju; ii)ob'konsegwenza, jimmotivaw lill-kumpaniji biex jaqilbu għal enerġija nadifa, bħal, pereżempju, l-enerġija idroelettrika, solari, jew mir-riħ.

5.2.

It-taxxi fuq il-karbonju, jekk imfassla b’mod korrett, huma konsistenti mal-prinċipju ta’ “min iniġġes iħallas”, li skonthom min iniġġes għandu jħallas l-ispejjeż tal-miżuri biex jitnaqqas it-tniġġis f’konformità ma' kemm issir ħsara lis-soċjetà, kif iddikjarat fid-Dikjarazzjoni ta’ Rio tan-NU (13) (1992) u fid-Direttiva 2004/35/KE dwar ir-responsabbiltà ambjentali f’dak li għandu x’jaqsam mal-prevenzjoni u r-rimedju għal danni ambjentali (14).

5.3.

Fil-ħidma tagħha ta’ tnaqqis tal-karbonju l-Kummissjoni ffokat l-attenzjoni tagħha fuq l-ETS. Il-KESE jqis li, fil-futur, jista’ jkun utli u meħtieġ li jitfasslu wkoll miżuri ta’ tassazzjoni ġodda li jistgħu jissupplimentaw l-ETS attwali u t-taxxi nazzjonali fuq il-karbonju sabiex jinkiseb qafas ta' politika effettiv u simmetriku biex jiġi indirizzat l-ammont dejjem jiżdied ta’ emissjonijiet ta’ CO2. Koordinazzjoni tal-isforz fil-livell globali hija tal-akbar importanza, kif spjegat kif xieraq mill-FMI (15).

5.4.

Fl-Ewropa, għadd ta’ pajjiżi imponew taxxi fuq l-enerġija, jew taxxi fuq l-enerġija bbażati parzjalment fuq il-kontenut tal-karbonju. Dawn jinkludu l-Iżvezja, id-Danimarka, il-Finlandja, in-Netherlands, in-Norveġja, is-Slovenja, l-Iżvizzera u r-Renju Unit (16).

5.5.

L-Iżvezja tiġbor l-ogħla rata tat-taxxa fuq il-karbonju b’EUR 112,08 għal kull tunnellata ta’ emissjonijiet tal-karbonju, b’riżultat ta’ tnaqqas fl-emissjonijiet tagħha bi 23 % fl-aħħar 25 sena. It-taxxa Żvediża fuq il-karbonju ġiet introdotta fl-1991 b'rata li tikkorrispondi għal SEK 250 (EUR 23) għal kull tunnellata ta’ diossidu tal-karbonju fossili emess, u żdiedet gradwalment għal SEK 1 190 (EUR 110) fl-2020; hija tibqa’ l-pedament tal-politika Żvediża dwar il-klima (17).

5.6.

It-taxxa Żvediża fuq il-karbonju pprovdiet inċentivi biex jitnaqqas il-konsum tal-enerġija, tittejjeb l-effiċjenza fl-enerġija u jiżdied l-użu ta’ sorsi alternattivi ta’ enerġija rinnovabbli. Biż-żieda gradwali fil-livell tat-taxxa, il-partijiet interessati ngħataw iż-żmien biex jadattaw, u jtejbu l-aċċettazzjoni politika taż-żidiet fit-taxxa maż-żmien.

5.7.

B’mod ġenerali, l-esperjenza Żvediża turi li huwa possibbli li jitnaqqsu l-emissjonijiet, anke jekk din teħtieġ trasformazzjoni sostanzjali tal-ekonomija. Bejn l-1990 u l-2017, il-PDG żdied bi 78 %, filwaqt li l-emissjonijiet domestiċi ta’ gassijiet serra naqsu b’26 % fl-istess medda ta’ żmien, u b'hekk l-Iżvezja tinsab fit-tmien post fl-Indiċi Globali Kompetittiv.

5.8.

Fl-1990, il-Finlandja kienet l-ewwel pajjiż fid-dinja li introduċiet taxxa fuq il-karbonju. It-taxxa kienet oriġinarjament ibbażata biss fuq il-kontenut tal-karbonju b’rabta mal-ġenerazzjoni tas-sħana u l-elettriku. Din ġiet estiża biex tintaxxa kemm il-karbonju kif ukoll l-enerġija u tinkludi wkoll il-fjuwils għat-trasport.

5.9.

Fl-1992, id-Danimarka introduċiet taxxa fuq il-karbonju li kienet tkopri l-konsum kollu ta’ fjuwils fossili (gass naturali, żejt mhux raffinat u faħam). Fin-Norveġja, sa 55 % tal-emissjonijiet kollha huma koperti mit-taxxa fuq il-karbonju; l-emissjonijiet li jifdal huma koperti mis-sistema domestika għall-iskambju ta' kwoti tal-emissjonijiet (18).

5.10.

Il-KESE jinkoraġġixxi lill-Kummissjoni Ewropea biex twettaq inizjattivi konkreti biex jiġu stabbiliti taxxi fuq il-karbonju simili fl-Istati Membri sabiex jiġu armonizzati l-isforzi lejn tnaqqis effettiv tal-livell tas-CO2. Eżitu ideali għandu joħloq kundizzjonijiet uniformi fis-suq uniku tal-UE fir-rigward tal-emissjonijiet/it-tnaqqis li għandhom jiġu ntaxxati, kif ukoll il-metodi speċifiċi u r-rati ta’ tassazzjoni għal impatt ugwali fuq il-livell tas-CO2 fl-atmosfera. Tali eżitu jista’, madankollu, jieħu ż-żmien, minħabba l-ħtiġijiet speċifiċi għall-pajjiż.

5.11.

L-adozzjoni ta’ taxxi fuq is-CO2 simili fost l-Istati Membri għandha tintuża biex tinfluwenza lill-imsieħba kummerċjali biex jieħdu passi simili, u b’hekk testendi l-isforzi fuq livell globali u tillimita l-impatt fuq il-kompetittività Ewropea. Hija meħtieġa soluzzjoni globali biex jiġu evitati regoli kompensatorji kkumplikati.

5.12.

Barra minn hekk, jekk imfassla b’mod korrett, it-taxxi jistgħu jikkontribwixxu għat-tkabbir ekonomiku billi jiġġeneraw, fost oħrajn, investimenti produttivi f’teknoloġiji ġodda. Dan huwa partikolarment il-każ għall-iżvilupp ta’ teknoloġiji biex inaqqsu l-livelli eżistenti ta’ CO2 fl-atmosfera.

6.   Teknoloġiji għall-ġbir u l-ħżin tad-diossidu tal-karbonju u għall-ġbir u l-użu tad-diossidu tal-karbonju

6.1.

Madankollu strument ieħor ta’ politika possibbli huwa l-użu ta’ tekniki li jnaqqsu l-livelli eżistenti ta’ CO2 fl-atmosfera. Tali tekniki x’aktarx ikunu meħtieġa flimkien mat-taxxi tal-ETS u tas-CO2. Huwa meħtieġ approċċ simmetriku. Attivitajiet li jnaqqsu l-livell tas-CO2 li diġà hemm fl-atmosfera huma ta’ benefiċċju sabiex jiġi limitat it-tisħin globali bħat-tnaqqis ta’ attivitajiet li jarmu s-CO2.

6.2.

Iż-żewġ teknoloġiji ewlenin immirati lejn it-tnaqqis tal-livelli tas-CO2 huma t-teknoloġija għall-ġbir u l-ħżin tad-diossidu tal-karbonju ( carbon capture and storage — CCS) u għall-ġbir u l-użu tad-diossidu tal-karbonju (carbon capture and utilisation — CCU) (19). Iż-żewġ teknoloġiji jiġbdu s-CO2 mill-atmosfera, jikkompressawh u jittrasportawh f’post tal-ħżin. It-teknoloġiji għandhom potenzjal sinifikanti biex jimmitigaw it-tibdil fil-klima (20). Hemm ukoll teknoloġiji oħra u aktar huma mistennija li jiġu żviluppati fil-futur qrib.

6.3.

Id-differenza bejn is-CCS u s-CCU tinsab fid-destinazzjoni finali tas-CO2 maqbud. Fis-CCS, is-CO2 maqbud huwa trasferit lejn sit adattat għall-ħżin fit-tul, filwaqt li fis-CCU s-CO2 maqbud jiġi trasformat fi prodotti kummerċjali.

6.4.

Is-CCU tirreferi għall-ġbir u l-użu tas-CO2 bħala materja prima fil-produzzjoni ta’ minerali, elementi kostitwenti kimiċi, fjuwils sintetiċi u materjali tal-bini. Tista’ tintuża biex tillimita l-emissjonijiet ta’ CO2 billi tirriċikla s-CO2 fi prodotti, taqbad b’mod permanenti s-CO2 f’materjali tal-bini bħall-konkrit, kif ukoll tirriċikla mill-ġdid is-CO2 bi ġbid dirett tal-arja. Tista’ toffri wkoll għażliet ta’ ħżin tal-elettriku permezz tal-produzzjoni ta’ metan sintetiku.

6.5.

L-UE waqqfet qafas regolatorju biex tikkummerċjalizza u tissussidja din it-teknoloġija ġdida, minkejja li l-ispejjeż tal-ġbir u l-ħżin għadhom fattur negattiv sinifikanti. Bħalissa, il-komponent tal-ġbid huwa l-aktar parti għalja tal-proċess.

6.6.

Illum, l-akbar faċilitajiet tas-CCS u s-CCU jinsabu fl-Istati Uniti.

6.7.

Fl-Ewropa, in-Norveġja ilha mill-1996 tuża tekniki tas-CCS u s-CCU (21). Miljuni ta’ tunnellati ta’ CO2 fis-sena mill-produzzjoni tal-gass naturali f’bosta faċilitajiet iddedikati ġew miġbuda u maħżuna f’siti xierqa, u b’hekk ġiet stabbilita bħala l-aktar esperjenza Ewropea ta’ suċċess fl-użu tas-CCS sal-lum. Fis-snin reċenti, forom addizzjonali oħrajn ta’ teknoloġija tas-CCS u s-CCU ġew żviluppati fl-Iżvezja, fin-Netherlands, fil-Belġju, fi Franza, u fl-Irlanda (22).

6.8.

Il-KESE jinkoraġġixxi l-iżvilupp, permezz ta’ investimenti ddedikati, ta’ teknoloġiji tas-CCS u s-CCU, kemm fil-livell tal-UE kif ukoll f’dak nazzjonali, peress li jikkontribwixxu għall-objettiv li jitnaqqas l-impatt tal-emissjonijiet tas-CO2 u, b’mod aktar ġenerali, kemm għall-għanijiet ta’ żvilupp sostenibbli promossi min-NU kif ukoll għall-objettivi tal-Ftehim ta’ Pariġi dwar it-tibdil fil-klima.

6.9.

Jekk it-tisħin globali għandu jitnaqqas b’mod effiċjenti u kosteffikaċi, hemm bżonn li jiġu promossi t-teknoloġiji tas-CCS u s-CCU (23). B’mod partikolari, il-baġits nazzjonali għandhom ikollhom rwol kruċjali lejn użu mtejjeb ta’ tali teknoloġiji, li jippromovu investimenti pubbliċi kif ukoll inċentivi fiskali. F’dan ir-rigward, il-Kummissjoni Ewropea qed tikkunsidra tirrevedi l-linji gwida rilevanti dwar l-għajnuna mill-Istat inklużi l-linji gwida dwar l-ambjent u l-enerġija, li se jiġu emendati sal-2021 sabiex tkun tista’ tagħti aktar flessibbiltà lill-Istati Membri.

6.10.

L-Istati Membri għandhom b’mod partikolari jadottaw politika dwar intaxxar ambjentali komprensiva u simmetrika għall-effett tas-CO2 fuq it-tisħin globali. Hemm bżonn li jiġu introdotti taxxi b’rati kemm pożittivi, kif ukoll negattivi. Id-dħul iġġenerat mit-taxxi fuq is-CO2 jista’ preferibbilment jintuża biex jiffinanzja inċentivi għal tekniki ta’ tnaqqis tas-CO2.

6.11.

Il-fondi Ewropej iddedikati għar-riċerka fil-qasam tas-CCS u s-CCU jistgħu jiġu msaħħa finanzjarjament u mmirati strateġikament biex jagħtu riżultati aħjar u konkreti f’termini ta’ kapaċità ta’ ġbid u alternattivi ta’ ħżin tas-CO2.

6.12.

Ir-rwol tar-regoli tal-akkwist pubbliku m’għandux ikun sottovalutat (24). L-objettivi ekoloġiċi u l-għodod ambjentali speċifiċi mnaqqxa fid-Direttiva 2014/24/UE (25), id-Direttiva 2014/25/UE (26) u d-Direttiva 2014/23/UE (27) dwar l-akkwist pubbliku u l-kuntratti ta’ konċessjoni għandhom ikunu sfruttati aktar u aħjar mill-gvernijiet nazzjonali u mill-amministrazzjonijiet pubbliċi lokali. Għalhekk, l-investimenti nazzjonali u n-nefqa pubblika, minn naħa, jistgħu jaħdmu f’sinerġija mal-miżuri previsti mill-Patt Ekoloġiku Ewropew, min-naħa l-oħra.

7.   Għodod addizzjonali biex jitnaqqsu l-emissjonijiet

7.1.

Fl-aħħar nett, il-KESE jiġbed l-attenzjoni għal strumenti ta’ politika oħrajn għat-tnaqqis tal-karbonju. Dawn ivarjaw minn teknoloġiji ġodda għal prattiki tal-immaniġġjar tal-art, li għandhom jiġu mħeġġa u appoġġjati kemm fil-livell tal-UE kif ukoll f’dak nazzjonali. L-ewwel u qabel kollox, il-foresti jneħħu d-diossidu tal-karbonju b’mod naturali, u s-siġar huma speċjalment tajbin biex jaħżnu l-karbonju li jitneħħa mill-atmosfera permezz tal-fotosinteżi. L-espansjoni, l-irkupru u l-immaniġġjar korrett tal-foresti jistgħu jsaħħu s-setgħa tal-fotosinteżi biex tindirizza s-CO2.

7.2.

Filwaqt li l-bejgħ ta’ prodotti tal-foresti huwa ntaxxat bħala dħul għas-sid, għandu jkun rikonoxxut li t-tħawwil ta’ siġar u t-tkabbir tal-foresti jnaqqsu s-CO2 fl-atmosfera u għalhekk għandhom, f’approċċ simmetriku ta’ ntaxxar fuq it-tisħin globali, jitħeġġu permezz ta' taxxa negattiva fuq is-CO2. Din tkun miżura importanti biex jintlaħqu objettivi relatati mal-klima.

7.3.

Barra minn hekk, il-ħamrija taħżen il-karbonju b’mod naturali. L-aħħar PAK introduċiet xi miżuri favur l-ambjent li għandhom l-għan li jżidu l-kontribut tal-agrikoltura Ewropea għat-tkabbir ekoloġiku fl-Ewropa. Miżuri bħal dawn għandhom jiġu mħeġġa sa fejn ikunu kompatibbli mal-ħtieġa dejjem tiżdied tal-produzzjoni tal-ikel u t-twettiq tal-objettivi ambjentali. L-ekonomija ċirkolari tista’ wkoll tinvolvi żieda fil-possibbiltajiet biex jinkisbu l-objettivi ambjentali u klimatiċi.

---

(1)  Il-kawżi tat-tibdil fil-klima, il-Kummissjoni Ewropea (l-Enerġija, it-Tibdil fil-Klima, l-Ambjent) – https://ec.europa.eu/clima/change/causes_mt

(2)  Global Climate Change (Tibdil fil-Klima Globali), NASA – https://climate.nasa.gov/evidence/

(3)  Global Carbon Project, CO2 emissions (Proġett Globali dwar il-Karbonju, emissjonijiet tas-CO2) – http://www.globalcarbonatlas.org/en/CO2-emissions

(4)  Ara l-Komunikazzjoni tal-KE Patt Ekoloġiku Ewropew – Nirsistu biex inkunu l-ewwel kontinent newtrali għall-klima.

(5)  Jekk jogħġbok ara l-Opinjoni tal-KESE dwar Pjan ta’ Investiment tal-Patt Ekoloġiku Ewropew (għadha għaddejja) u l-Opinjoni tal-KESE (ĠU C 282, 20.8.2019, p. 51).

(6)  Jekk jogħġbok ara l-Opinjoni tal-KESE Il-Fond għal Tranżizzjoni Ġusta u l-emendi għar-Regolament dwar Dispożizzjonijiet Komuni (ĠU C 311, 18.9.2020, p. 55).

(7)  Jekk jogħġbok ara l-Emissions Gap Report 2019 (Rapport tal-2019 dwar id-Distakk fl-Emissjonijiet) tal-UNEP rigward l-isforzi globali.

(8)  Jekk ma tinstabx soluzzjoni verament globali, il-kwistjoni ta’ kif jiġu ttrattati prodotti minn pajjiżi terzi ssir problema u jkun hemm bżonn li jiġi applikat mekkaniżmu ta’ aġġustament tat-taxxa fuq il-fruntiera, bil-konsegwenzi li dan iġib miegħu.

(9)  Jista’ jiġi argumentat li s-sussidju għal kull tunnellata ta’ tnaqqis ta’ CO2 għandu jkun ogħla mir-rata tat-taxxa fuq l-emissjonijiet ta’ CO2 peress li l-effett fuq l-impjieg minn produzzjoni mnaqqsa ta’ attivitajiet li jarmu s-CO2 x’aktarx jikkawża xi qgħad persistenti. Barra minn hekk, probabbilment, huwa aktar faċli li jinkiseb appoġġ pubbliku għal bidla strutturali fl-ekonomija li twassal għall-iżvilupp ta’ teknoloġija ġdida minflok ma jitnaqqsu l-metodi ta’ produzzjoni eżistenti.

(10)  Jekk jogħġbok ara l-Opinjoni tal-KESE dwar Reviżjoni tal-iskema tal-UE għan-negozjar tal-emissjonijiet (ĠU C 71, 24.2.2016, p. 57).

(11)  L-ETS u l-ipprezzar tal-permessi qajmu ħafna dibattiti. L-għadd ta’ permessi u ċ-ċiklu tan-negozju ekonomiku għandhom tendenza li jinfluwenzaw b’mod qawwi l-prezz tal-permessi. Is-sitwazzjoni ekonomika attwali, fid-dawl tal-kriżi tal-COVID-19, x’aktarx twassal ukoll biex jerġa’ jkun hemm diskussjonijiet dwar l-ETS.

(12)  Jekk jogħġbok ara l-Opinjoni tal-KESE Pjan ta’ Investiment tal-Patt Ekoloġiku Ewropew (ĠU C 311, 18.9.2020, p. 63).

(13)  Ara r-Rapport tal-Konferenza tan-Nazzjonijiet Uniti dwar l-Ambjent u l-Iżvilupp.

(14)  ĠU L 143, 30.4.2004, p. 56.

(15)  Monitoraġġ Fiskali tal-FMI, How to Mitigate Climate Change (Kif ħandu Jiġi Mmitigat it-Tibdil fil-Klima), 2019. F'paġna IX tad-dokument jiġi enfasizzat li għodod ta’ politika differenti għandhom il-vantaġġi u l-iżvantaġġi tagħhom, iżda l-kriżi klimatika hija urġenti u eżistenzjali, u l-partijiet interessati ewlenin jintalbu jużaw il-miżuri ta’ politika xierqa kollha. Il-ministri tal-Finanzi jistgħu jaffrontaw din il-kriżi billi jintaxxaw l-emissjonijiet tal-karbonju jew politiki simili, jagħmlu l-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima aktar aċċettabbli permezz ta’ miżuri komplementari tat-taxxa jew tan-nefqa, billi jiżguraw baġitjar adegwat għal investiment f’teknoloġija nadifa, u jikkoordinaw strateġiji fuq livell internazzjonali.

(16)  L-introduzzjoni jew iż-żieda fit-taxxi tal-emissjonijiet tal-karbonju spiss jinvolvu kompromessi diffiċli. It-taxxi jiskattaw il-ħtieġa għal riforma fit-tekniki ta’ produzzjoni u mezzi ta’ trasport. Dan jista’ jwassal għal qgħad f’xi setturi u l-ħtieġa għal tranżizzjoni lejn tipi oħra ta’ xogħol. Għal dawk affettwati, l-ispejjeż soċjali jistgħu jkunu għoljin. Il-pajjiżi għandhom possibbiltajiet differenti meta jiġu biex jipprovdu protezzjoni soċjali u dan jeħtieġ li jitqies sabiex kwalunkwe implimentazzjoni tkun soċjalment aċċettabbli.

(17)  It-taxxa tal-Iżvezja fuq il-karbonju, Uffiċċji tal-Gvern tal-Iżvezja — https://www.government.se/government-policy/taxes-and-tariffs/swedens-carbon-tax/

(18)  Putting a Price on Carbon with a Tax (Nipprezzaw il-karbonju permezz ta’ taxxa), Grupp tal-Bank Dinji – https://www.worldbank.org/content/dam/Worldbank/document/SDN/ background-note_carbon-tax.pdf

(19)  Il-potenzjal għal CCS u CCU fl-Ewropa, il-Kummissjoni Ewropea https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/iogp_-_report_-_ccs_ccu.pdf

(20)  Jekk jogħġbok ara l-Opinjoni tal-KESE (ĠU C 341, 21.11.2013, p. 82).

(21)  CCS, Norwegian Petroleum – https://www.norskpetroleum.no/en/environment-and-technology/carbon-capture-and-storage/

(22)  How European CO2 Transport and Storage Infrastructure can enable an Innovative Industrial Transition (Kif l-Infrastruttura Ewropea tat-Trasport u l-Ħżin tas-CO2 tista’ tippermetti Tranżizzjoni Industrijali Innovattiva), il-Parlament Ewropew – https://zeroemissionsplatform.eu/wp-content/uploads/ZEP-Conference-Presentations.pdf

(23)  Fl-2020, kumitat governattiv Żvediż ikkonkluda li l-Iżvezja tista’ tikseb eżitu ta’ newtralità karbonika sal-2045, jekk id-dħul mit-taxxi tas-CO2 jintuża biex jissussidja t-tneħħija tas-CO2 fl-atmosfera. Ir-rati ta’ taxxa pożittivi u negattivi għandhom ikunu indaqs. Ara SOU 2020:4, Swedish government public investigations (Investigazzjonijiet pubbliċi mill-Gvern Żvediż).

(24)  Dan ġie enfasizzat fil-pubblikazzjoni Public Procurement for a Circular Economy (Akkwist Pubbliku għal Ekonomija Ċirkolari) tal-Kummissjoni Ewropea, Ottubru 2017, https://ec.europa.eu/environment/gpp/circular_procurement_en.htm. Il-Bank Dinji enfasizza wkoll ir-rwol tar-regoli tal-akkwist pubbliku fl-akkwist tiegħu stess; https://www.worldbank.org/en/about/corporate-procurement/vendors

(25)  ĠU L 94, 28.3.2014, p. 65.

(26)  ĠU L 94, 28.3.2014, p. 243.

(27)  ĠU L 94, 28.3.2014, p. 1.

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwat “It-titjib tat-tkabbir ekonomiku sostenibbli madwar l-UE”

(opinjoni fuq inizjattiva proprja)

(2020/C 364/04)

Relatur:

Philip VON BROCKDORFF

Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	20.2.2020
Bażi legali	Artikolu 32(2) tar-Regoli ta’ Proċedura
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għall-Unjoni Ekonomika u Monetarja u l-Koeżjoni Ekonomika u Soċjali
Adottata fis-sezzjoni	24.6.2020
Adottata fil-plenarja	16.7.2020
Sessjoni plenarja Nru	553
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	194/11/12

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-pandemija tal-COVID-19 ħalliet impatt fuq l-Unjoni Ewropea, kif ukoll fuq pajjiżi oħra fid-dinja. Il-Kummissjoni Ewropea rreaġixxiet għal din il-kriżi b’pakkett wiesa’ ta’ strumenti li għandhom l-għan li jtaffu l-impatt tad-daqqa ta’ ħarta minn dan ix-xokk eżoġenu. Dawn jinkludu strument ta’ Appoġġ għall-Kriżi Pandemika permezz tal-Mekkaniżmu Ewropew ta’ Stabbiltà (MES), self temporanju biex jiġu ffinanzjati skemi nazzjonali ta’ xogħol għal żmien qasir u miżuri simili sabiex jiġu ssalvagwardjati l-impjiegi fl-Istati Membri tal-UE bħala parti mill-inizjattiva SURE. Min-naħa tiegħu, il-Bank Ewropew tal-Investiment (BEI) ipprovda appoġġ ta’ likwidità lin-negozji. Aktar reċentement, il-Kummissjoni Ewropea pproponiet strument ġdid ta’ EUR 750 biljun imsejjaħ Next Generation EU, maħsub biex jgħin lill-Istati Membri jirkupraw mill-kriżi ekonomika.

1.2.

Fuq dan l-isfond, il-KESE huwa tal-fehma li l-kriżi tal-COVID-19 m’għandhiex tidderieġi lill-UE ’l bogħod mill-objettivi tagħha fuq medda medja u twila ta’ żmien, kif stabbiliti fil-Patt Ekoloġiku Ewropew, l-Istrateġija għat-Tkabbir Sostenibbli tal-2020, u l-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali. Jekk xejn, dawn l-għanijiet jirrikonoxxu l-ħtieġa li terġa’ tingħata spinta lill-ekonomija Ewropea biex ikun żgurat tkabbir sostenibbli fis-snin li ġejjin, mibni fuq il-pilastri tas-sostenibbiltà ambjentali, il-gwadanji tal-produttività, il-ġustizzja u l-progress soċjali, u l-istabbiltà makroekonomika.

1.3.

Biex ikunu żgurati l-ktajjen ta’ provvista, li wrew li huma vulnerabbli matul il-kriżi, il-KESE jemmen li l-operaturi tal-UE jeħtieġ li jfasslu mill-ġdid strateġiji għall-ktajjen ta’ provvista, inkluża d-diversifikazzjoni, kif ukoll l-allinjament mill-ġdid tal-ktajjen ta’ provvista f’diversi setturi. Element daqstant ieħor importanti huwa li l-UE jeħtieġ li jkollha rwol aktar prominenti fil-kummerċ dinji, li huwa vitali għall-kumpaniji tal-UE u l-prospetti tan-negozju tagħhom. Il-KESE jemmen ukoll li għandhom japplikaw kundizzjonijiet ekwi f’firxa wiesgħa ta’ aspetti (mhux l-inqas standards tax-xogħol internazzjonali, kompetizzjoni ġusta u konformità mal-miri dwar it-tibdil fil-klima) għall-kumpaniji globali li joperaw f’suq globali. Ma jistgħux jiġu esklużi kumpaniji tal-UE li jirrilokaw l-impjanti tal-manifattura tagħhom (tal-anqas għal prodotti essenzjali) fl-UE biex jevitaw problemi fil-ktajjen ta’ provvista.

1.4.

Il-globalizzazzjoni, bl-effetti sekondarji kollha tagħha, irriżultat f’investimenti fil-pajjiżi iżda dawn mhux dejjem neċessarjament qed isiru daqstant biex jibnu l-investiment kapitali milli biex ifittxu pajjiżi bl-inqas taxxi. Il-KESE huwa tal-fehma li l-problemi ekonomiċi u konsegwenzi oħra maħluqa mill-kriżi tal-COVID-19 jissuġġerixxu li hija meħtieġa bidla fil-modus operandi ta’ negozji fl-UE u fid-dinja. Ir-rakkomandazzjonijiet tal-KESE biex jiġu aċċellerati l-iskedi ta’ żmien biex jindirizzaw l-evitar tat-taxxa u l-evażjoni tat-taxxa issa assumew rilevanza akbar, u l-istess jgħodd għad-diskussjoni bejn l-Istati Membri dwar bidla gradwali għal votazzjoni b’maġġoranza kwalifikata u l-proċedura leġislattiva ordinarja fi kwistjonijiet fil-qasam tat-tassazzjoni.

1.5.

Il-politika u l-appoġġ tal-gvern saru iktar importanti matul il-kriżi. Il-politika fiskali, b’mod partikolari, hija kruċjali mhux biss għall-istabilità ekonomika iżda wkoll biex il-gvernijiet ikunu jistgħu jappoġġjaw in-negozji permezz ta’ inċentivi, kif permess skont il-leġislazzjoni tal-UE. Għaldaqstant, il-KESE jemmen li kwalunkwe tentattiv biex jinkiseb u jissaħħaħ it-tkabbir sostenibbli jirrikjedi d-direzzjoni u r-regolamentazzjoni tal-gvern fl-oqsma kollha tal-attività ekonomika u l-protezzjoni tal-ambjent, b’enfasi fuq l-integrazzjoni tal-protezzjoni tal-ambjent fl-attività ekonomika. Naturalment, djalogu miftuħ mal-imsieħba soċjali u s-soċjetà ċivili jibqa’ kruċjali għall-istabbiliment tad-direzzjoni ekonomika.

1.6.

Il-ħtieġa kbira ta’ self biex jiġi pprovdut appoġġ għall-introjtu u garanziji ta’ self għal negozji ffriżati minn restrizzjonijiet matul il-kriżi bla dubju se tillimita l-punt sa fejn il-gvernijiet jistgħu jipprovdu inċentivi biex jerġgħu jqajmu l-attività ekonomika. Din tillimita wkoll l-ammont ta’ finanzjament meħtieġ biex jiġu appoġġjati kemm il-protezzjoni tal-ambjent kif ukoll l-investiment produttiv. Għalhekk il-gvernijiet se jkunu meħtieġa jsibu modi kreattivi biex jappoġġjaw in-nefqa mmirata lejn it-tkabbir ekonomiku sostenibbli, filwaqt li jiżguraw ukoll is-sostenibbiltà fiskali fit-tul.

1.7.

It-tranżizzjoni lejn triq ekonomika aktar sostenibbli jeħtieġ li tinvolvi, sa fejn ikun possibbli, kemm l-iżvilupp ta’ setturi ekoloġiċi kif ukoll l-“ekoloġizzazzjoni” ta’ mudelli u setturi ta’ negozji eżistenti lil hinn minn dawk “ekoloġiċi” tradizzjonali. Għaldaqstant, il-KESE jemmen li l-għajnuna offruta lin-negozji, kemm fil-livell nazzjonali kif ukoll tal-UE, trid tkun tiddependi fuq il-kisba tal-għanijiet stabbiliti fil-Patt Ekoloġiku Ewropew u l-Istrateġija għat-Tkabbir Sostenibbli tal-2020, u abbażi ta’ evidenza ta’ progress soċjali.

1.8.

Fid-determinazzjoni tal-istrateġiji meħtieġa għall-irkupru ekonomiku, l-investiment u s-sostenibbiltà, l-attivazzjoni min-naħa tal-Kummissjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali fil-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir, li tippermetti lill-pajjiżi taż-żona tal-euro jissospendu temporanjament kwalunkwe aġġustament meħtieġ biex jintlaħqu l-miri fiskali fuq perjodu ta’ żmien medju, hija pass fid-direzzjoni t-tajba. Madankollu, il-KESE jemmen li jista’ jagħti l-każ li tkun meħtieġa reviżjoni tar-regoli eżistenti hekk kif nidħlu fil-fażi tal-irkupru ta’ wara l-COVID.

1.9.

Il-KESE huwa tal-fehma li pedament tat-tkabbir ekonomiku sostenibbli fl-UE jrid ikun il-ħolqien u l-iżvilupp ta’ ekonomija verament ċirkolari li timmassimizza u żżomm il-valur tul il-ktajjen kollha tal-valur, filwaqt li timminimizza l-iskart u tħabrek biex ikun hemm l-effiċjenza fl-użu tar-riżorsi. Il-mudelli ta’ negozju tal-ekonomija ċirkolari joffru potenzjal sinifikanti għat-trawwim tal-kompetittività Ewropea, mhux biss f’termini tas-salvagwardja tal-ambjent naturali, iżda anke fil-ħolqien ta’ impjiegi ta’ kwalità għolja u l-iżvilupp ta’ industriji anċillari.

1.10.

Ma jistax jiġi enfasizzat biżżejjed ir-rwol tal-innovazzjoni u d-diġitalizzazzjoni u l-investiment kontinwu fil-kapital uman fl-iffaċilitar tat-tranżizzjoni lejn l-iżvilupp sostenibbli. Madankollu, il-pandemija attwali serviet ukoll biex tenfasizza mill-ġdid l-importanza li ssir enfasi fuq is-saħħa u l-benessri tal-individwu, mhux sempliċement fuq il-produttività u t-tkabbir ekonomiku. Il-produttività għandha rwol ewlieni fil-kisba tat-tkabbir ekonomiku sostenibbli. Il-KESE jemmen li biex ekonomija tkompli tikber b’mod sostenibbli fil-futur, jeħtieġ li żżid il-kapaċità tagħha li tikber, iżda biss sal-punt fejn tali tkabbir iżid il-valur lill-ekonomija billi jżid kemm il-pagi kif ukoll il-bilanċi favorevoli, u b’hekk iżid id-domanda fis-Suq Uniku, u mingħajr ma jonqos milli jirrispetta d-drittijiet miksuba bħall-protezzjoni soċjali u n-negozjar kollettiv.

2.   Reżiljenza għall-iskossi ekonomiċi (l-esperjenza tal-COVID-19)

2.1.

Fil-konklużjonijiet tal-Opinjoni tiegħu dwar il-Funzjoni Ewropea ta’ Stabbilizzazzjoni tal-Investimenti (1), il-KESE nnota li fil-każ ta’ kriżi ekonomika li taffettwa diversi Stati Membri u meta jitqies id-daqs tal-fond, il-Funzjoni Ewropea ta’ Stabbilizzazzjoni tal-Investimenti (FESI), li għandha l-għan li tagħmel il-politiki fiskali nazzjonali aktar stabilizzanti fir-rigward ta’ skossi ekonomiċi, ma tkunx effettiva biżżejjed. Għalkemm l-FESI kienet ikkunsidrata bħala pass lejn integrazzjoni aktar mill-qrib taż-żona tal-euro, il-KESE kkunsidra li skema ta’ assigurazzjoni mfassla tajjeb madwar l-Unjoni kollha li aġixxiet bħala stabbilizzatur awtomatiku fost l-iskossi makroekonomiċi tkun aktar effettiva kontra l-FESI proposta.

2.2.

F’dawn l-aħħar xhur, l-Unjoni Ewropea, flimkien ma’ pajjiżi oħra fid-dinja, intlaqtet b’mod negattiv mit-tifqigħa tal-COVID-19. Din il-kriżi żvelat dgħufijiet inerenti fl-UE: it-tmexxija tagħha, għall-inqas fil-bidu, dehret inkapaċi li tirreaġixxi b’mod effettiv u koordinat fil-konfront tal-konsegwenzi ekonomiċi u soċjali serji li rriżultaw mill-kriżi tal-COVID-19. Is-sistemi tal-kura tas-saħħa, b’mod speċjali fl-Italja u fi Spanja, tħabtu biex ilaħħqu man-numru ta’ persuni infettati u r-reazzjoni ġenerali ironikament irriflettiet ir-riċetta “kull nazzjon għalih innifsu” sostnuta mill-partiti tal-lemin estrem u n-nazzjonalisti.

2.3.

Wieħed jista’ jargumenta li l-kriżi reċenti kienet l-akbar test għall-proġett tal-UE, l-istituzzjonijiet tagħha u l-arkitettura proprja li tappoġġja l-euro. Lura fl-2008, is-settur bankarju kien iċ-ċentru tal-kriżi. Il-Bank Ċentrali Ewropew (BĊE) ipprovda likwidità lil swieq finanzjarji u appoġġja l-banek. L-għodod monetarji kienu kruċjali dak iż-żmien, iżda l-kriżi reċenti kienet sfida kompletament differenti, bl-oneru fuq miżuri fiskali biex tiġi żgurata r-robustezza tas-sistemi tal-kura tas-saħħa pubblika, u fl-istess ħin jiġi pprovdut appoġġ għall-introjtu għal negozji vulnerabbli u l-impjegati tagħhom. Min-naħa tiegħu, il-BĊE ta appoġġ indirett lill-kapaċitajiet tal-gvernijiet li joħorġu dejn u jissellfu biex jiffinanzjaw l-infiq, inkluż infiq immirat lejn programmi ta’ żvilupp soċjali u benefiċċji soċjali.

2.4.

Il-konsegwenzi ekonomiċi tal-COVID-19 laqtu lill-membri kollha tal-blokk monetarju. Madankollu, ma jeżisti l-ebda mekkaniżmu li jippermetti lill-gvernijiet taż-żona tal-euro jirrispondu b’mod konġunt għal dan it-tip ta’ skoss. Ir-riżultat huwa li r-reazzjonijiet politiċi għall-pandemija kienu fil-biċċa l-kbira tagħhom nazzjonali — u enfasizzaw differenzi aktar milli ġabu flimkien lill-Ewropa f’mument ta’ kriżi. Fil-konfront ta’ skoss simmetriku, iż-żona tal-euro rreaġixxiet b’mod asimmetriku. Id-differenzi bejn il-kundizzjonijiet fiskali ta’ kull Stat Membru kkawżaw differenzi kbar fir-reazzjonijiet politiċi. F’għadd mill-Opinjonijiet tiegħu l-KESE ddeskriva r-rilevanza ta’ konverġenza akbar fil-politika ekonomika kif ukoll soċjali u approċċ koordinat fil-politika fiskali, inkluża t-tassazzjoni, iżda l-kriżi attwali wriet għal darb’oħra li hemm disparità sostanzjali fir-rispons tal-politika fiskali kkawżata minn differenzi fil-kundizzjoni fiskali ta’ kull pajjiż. L-ekonomiji taż-żona tal-euro aktar b’saħħithom irreaġixxew b’mod qawwi għall-COVID-19 billi żiedu s-self biex jiffinanzjaw il-pakketti ta’ salvataġġ. L-ekonomiji l-aktar vulnerabbli ma għandhomx l-istess flessibbiltà finanzjarja u rreaġixxew b’pakkett ta’ salvataġġ aktar modest. Dan juri kemm hemm diverġenza bejn l-ekonomiji fiż-żona tal-euro. Aktar ma l-kriżi bdiet tieħu fit-tul, aktar saru viżibbli dawn id-differenzi.

2.5.

Bi tweġiba għall-kriżi, il-BĊE ħabbar programm straordinarju ġdid ta’ xiri ta’ assi biex jistabbilizza s-swieq Ewropej. Ir-reazzjoni inizjali fil-bliet kapitali Ewropej kienet prevedibbli: ladarba s-swieq ikkalmaw u naqsu l-firxiet tal-bonds bejn il-pajjiżi, il-ħtieġa perċepita għal azzjoni fiskali konġunta evaporat. Kull pajjiż tefa’ l-attenzjoni tiegħu lura fuq pakketti ta’ salvataġġ nazzjonali. Madankollu, il-ħidma sussegwenti mill-Kummissjoni, il-Grupp tal-Euro u l-Kunsill Ewropew dwar il-pjan ta’ rkupru tat spinta tant meħtieġa lill-Istati Membri. Iżda għad fadal ħafna xi jsir biex ikun hemm reazzjoni effettiva għal din il-kriżi, inkluż il-ħolqien ta’ strument ta’ dejn komuni li għandu l-għan li jiġbor fih l-investiment meħtieġ biex l-ekonomija terġa’ tqum fuq saqajha u biex jiġi evitat li miljuni ta’ impjiegi jintilfu fl-UE.

2.6.

Dan iwassalna għall-Mekkaniżmu Ewropew ta’ Stabbiltà (MES) u l-kapaċità ta’ self tiegħu ta’ EUR 410 biljun. L-Istati Membri kienu tipikament pjuttost retiċenti biex jirrikorru għall-MES, minħabba li s-self kollu jġib miegħu kundizzjonijiet. It-tieni, anke meta dawn il-kundizzjonijiet ikunu rinunzjati jew aġġustati, kif kien l-eżitu tal-laqgħa tal-Grupp tal-Euro fid-9 ta’ April 2020, il-bonds “sintentiċi” tal-MES jistgħu biss jipperpetwaw in-natura frammentata taż-żona tal-euro. Il-frammentazzjoni ma ġietx indirizzata mill-qafas attwali għas-sorveljanza ekonomika u fiskali, b’mod speċjali r-riformi tas-six pack u tat-two pack, u tikkostitwixxi r-raġuni ewlenija għal Komunikazzjoni reċenti tal-Kummissjoni Ewropea (2). L-objettiv ta’ dan ir-rieżami huwa essenzjalment iffokat fuq x’inhu meħtieġ biex jinkiseb it-tkabbir ekonomiku filwaqt li jinżammu finanzi tal-gvern sostenibbli u jiġu evitati żbilanċi makroekonomiċi permezz ta’ koordinazzjoni aktar mill-qrib tal-politiki ekonomiċi u l-konverġenza fil-prestazzjoni ekonomika tal-Istati Membri. Dan jista’ jkun pass importanti fid-direzzjoni t-tajba sakemm il-kawżi ewlenin għall-iżbilanċi jiġu identifikati permezz tal-Proċedura ta’ Żbilanċ Makroekonomiku jew permezz tas-Semestru Ewropew, b’enfasi fuq politiki aktar effettivi, inklużi dawk immirati lejn sistemi mtejba ta’ protezzjoni soċjali.

2.7.

Fid-9 ta’ April 2020, il-Kummissjoni Ewropea ħabbret pakkett wiesa’ ta’ strumenti bil-għan li jittaffa l-impatt tal-kriżi tal-COVID-19, li jammonta għal EUR 540 biljun. Dan jinkludi strument ġdid ta’ Appoġġ għall-Kriżi Pandemika permezz tal-MES ta’ mhux aktar minn EUR 240 biljun, immirat lejn l-appoġġ tal-Istati Membri taż-żona tal-euro fil-finanzjament domestiku ta’ spejjeż diretti u indiretti relatati mal-kura tas-saħħa, il-fejqan u dawk relatati mal-prevenzjoni minħabba l-kriżi tal-COVID-19, li jkun limitat għal 2 % tal-PDG tal-2019 ta’ kull pajjiż. Il-pakkett jinkludi wkoll EUR 100 biljun f’self temporanju biex jiġu ffinanzjati skemi nazzjonali ta’ xogħol għal żmien qasir u miżuri simili sabiex jiġu ssalvagwardjati l-impjiegi fl-Istati Membri tal-UE bħala parti mill-inizjattiva SURE, b’garanziji pprovduti mill-pajjiżi tal-UE. Barra minn hekk, il-Bank Ewropew tal-Investiment (BEI) se jipprovdi appoġġ ta’ likwidità ta’ mhux aktar minn EUR 200 biljun lil negozji madwar l-Ewropa, b’enfasi fuq l-SMEs. Barra minn hekk, fis-27 ta’ April 2020, il-Kunsill Ewropew qabel fil-prinċipju mal-istabbiliment ta’ fond għall-irkupru għall-UE, li jammonta għal mill-inqas EUR 1 triljun, u talab lill-Kummissjoni tiżviluppa proposta dwar kif se jiġi żviluppat u utilizzat fond bħal dan.

2.8.

Xahar wara, fis-27 ta’ Mejju 2020, il-Kummissjoni Ewropea pproponiet strument ġdid ta’ EUR 750 biljun imsejjaħ Next Generation EU, maħsub biex jgħin lill-Istati Membri jirkupraw mill-kriżi ekonomika kkawżata mill-kriżi tal-COVID-19. Il-pakkett il-ġdid, li huwa parti mill-baġit fit-tul li jmiss tal-UE għall-2021-2027, jinkludi EUR 500 biljun f’għotjiet u EUR 250 biljun f’self, u se jiġi ffinanzjat permezz ta’ self fis-swieq finanzjarji, u dan jeħtieġ żieda temporanja fil-limitu massimu tar-riżorsi proprji tal-Kummissjoni għal 2 % tal-Introjtu Nazzjonali Gross tal-UE. Il-programm ta’ rkupru jinkludi EUR 560 biljun għall-appoġġ tal- investimenti u r-riformi mill-Istati Membri b’rabta mal-ekonomija ekoloġika, id-diġitalizzazzjoni u r-reżiljenza ekonomika (EUR 310 biljun f’għotjiet u EUR 250 biljun f’self), EUR 55 biljun addizzjonali biex tingħata spinta lill-programmi eżistenti tal-politika ta’ koeżjoni u EUR 40 biljun supplimentari għall-Fond għal Tranżizzjoni Ġusta, kif ukoll investiment ulterjuri ta’ EUR 15-il biljun fil-Fond Agrikolu Ewropew għall-Iżvilupp Rurali. Il-fond għandu wkoll l-għan li tingħata spinta mill-ġdid lill-investiment privat, bi Strument ta’ Appoġġ għas-Solvenza ġdid għan-negozji Ewropej, ibbaġitjat għal EUR 31 biljun, flimkien ma’ żieda ta’ EUR 15,3-il biljun għall-programm ta’ investiment tal-UE InvestEU kif ukoll EUR 15-il biljun addizzjonali għall-Faċilità ta’ Investiment Strateġiku (parti mill-InvestEU) li għandhom l-għan li jiġġeneraw investiment f’setturi strateġiċi fi ħdan l-UE, b’mod partikolari fir-rigward tal-bini tar-reżiljenza, it-trasformazzjoni ekoloġika u diġitali u l-ktajjen ta’ valur ewlenin.

2.9.

Fid-dawl ta’ dawn l-iżviluppi, il-kriżi reċenti tal-COVID-19 ma għandhiex tbiegħed lill-UE mill-objettivi fit-tul tagħha kif deskritti fil-Patt Ekoloġiku Ewropew u l-Istrateġija għat-Tkabbir Sostenibbli tal-2020. Jekk xejn, stranament, dawn l-għanijiet huma prexjenti, inkwantu jirrikonoxxu l-ħtieġa li terġa’ tingħata spinta lill-ekonomija Ewropea biex ikun żgurat tkabbir sostenibbli fis-snin li ġejjin, mibni fuq il-pilastri tas-sostenibbiltà ambjentali, il-gwadanji tal-produttività, il-ġustizzja u l-progress soċjali, u l-istabilità makroekonomika.

3.   L-interdipendenza globali, id-dimensjoni internazzjonali tal-UE u l-futur tal-globalizzazzjoni

3.1.

Għalkemm il-globalizzazzjoni wasslet għal żieda fl-Investiment Barrani Dirett (IBD), fejn l-IDB qed jiżdied b’rata medja annwali ta’ madwar 10 % mill-1990 (3) ’l hawn, meta mqabbel maż-żieda medja ta’ 5 % fil-kummerċ dinji (4), wieħed irid jirrikonoxxi l-effetti sekondarji tagħha, b’mod partikolari fir-rigward tal-kundizzjonijiet tax-xogħol u l-kundizzjonijiet soċjali. Filwaqt li huwa minnu li l-globalizzazzjoni tat spinta lit-trasferiment tat-teknoloġija, ir-ristrutturar industrijali u t-tkabbir tal-kumpaniji globali, dan ta’ spiss seħħ għad-detriment tad-drittijiet soċjali u n-negozjar kollettiv. Għal darb’oħra, għalkemm il-globalizzazzjoni ppermettiet li kumpaniji kbar iwettqu ekonomiji ta’ skala li jnaqqsu l-ispejjeż u l-prezzijiet, dan għamel ħsara lil ħafna negozji żgħar tal-UE li jikkompetu domestikament.

3.2.

Fir-rigward tal-kummerċ bejn in-nazzjonijiet, il-fatt li l-interdipendenza żdiedet ħalla għadd ta’ effetti pożittivi, mhux l-inqas l-għarfien li l-kunflitti bejn in-nazzjonijiet ifissru l-aħħar tad-dinja kif nafuha aħna, bl-armamenti militari li jippossjedu nazzjonijiet bħaċ-Ċina, l-Istati Uniti tal-Amerka u r-Russja. Madankollu, din mhijiex l-istorja kollha. Il-konsegwenzi negattivi tal-globalizzazzjoni, bħat-tniġġis żejjed u kundizzjonijiet tax-xogħol inġusti, huma ħafna drabi injorati. Barra minn hekk, meta kriżi tolqot ekonomiji bħaċ-Ċina u l-Istati Uniti tal-Amerka, jiġu affettwati għadd kbir ta’ pajjiżi, u jinħolqu instabbiltajiet kemm reġjonali kif ukoll globali. Hemm għadd ta’ żvantaġġi oħra kkawżati mill-globalizzazzjoni, mhux l-inqas il-fatt li d-ditti multinazzjonali jew globali huma ħafna drabi meqjusa bħala theddida għas-sovranità tan-nazzjon minħabba l-influwenza domestika tagħhom.

3.3.

Il-mistoqsija rilevanti li wieħed irid isaqsi f’dan l-istadju hija l-punt sa fejn il-COVID-19 se tibdel il-modus operandi ta’ kumpaniji li qed joperaw f’kummerċ jew servizzi transfruntiera ma’ ċerti setturi — b’mod partikolari l-ivvjaġġar u t-turiżmu/l-avjazzjoni — li qed iġorru l-piż tal-kriżi ekonomika. L-implikazzjonijiet finanzjarji ta’ din il-kriżi huma kbar ħafna, b’ħafna kumpaniji — inklużi dawk fis-settur tal-manifattura — affettwati minn restrizzjonijiet fil-katina ta’ provvista u l-esportazzjoni kif ukoll il-waqfien tan-negozju tal-klijenti li jixpruna dak li jista’ jissejjaħ bħala effett multiplikatur invertit, jew il-propagazzjoni ta’ skossi (negattivi) fin-netwerks tal-produzzjoni. Il-kriżi serviet biex tfakkarna dwar ix-xibka ta’ ftehimiet ta’ provvista li fuqhom hija bbażata l-ekonomija globalizzata.

3.4.

L-espansjoni tal-kummerċ globali fl-ewwel kwart tas-seklu 20 saret possibbli permezz ta’ żewġ fatturi mhux relatati: iż-żieda fit-trasport intermodali tal-merkanzija (jiġifieri l-merkanzija f’kontejners) u l-abbandun mifrux ta’ kontrolli kapitali fil-bidu tas-snin tmenin. Billi issa l-flussi tal-kapital huma aktar irregolati, jibqgħu l-iktar fattur importanti tal-flussi kummerċjali u ta’ investiment fid-dinja. It-tielet raġuni wara l-espansjoni tal-kummerċ globali kienet il-liberalizzazzjoni tal-kummerċ u l-ftehimiet kummerċjali relatati, forsi b’mod partikolari l-fatt li ċ-Ċina ssieħbet fid-WTO. Il-kummerċ huwa importanti ħafna għall-UE fi kwalunkwe sforz immirat lejn it-tisħiħ tat-tkabbir ekonomiku sostenibbli u hemm vantaġġi ovvji għaż-żieda fil-flussi kummerċjali bejn l-UE u l-imsieħba kummerċjali tagħha, iżda l-kriżi tal-COVID-19 enfasizzat il-vulnerabbiltà tal-ktajjen ta’ provvista globali. Tfixkil fil-kummerċ jista’ jaffettwa t-tkabbir ekonomiku sostenibbli. Fid-dawl ta’ dan, hemm aktar x’isir min-naħa tal-UE permezz tal-ftehimiet internazzjonali tagħha biex tiżgura ktajjen ta’ provvista biex jiġi mminimizzat it-tfixkil ikkawżat minn skossi ekonomiċi. Dan jinvolvi tfassil mill-ġdid ta’ strateġiji tal-katina ta’ provvista, inkluża d-diversifikazzjoni, iżda anke l-allinjament mill-ġdid tal-ktajjen ta’ provvista madwar setturi multipli. Dan ikun ifisser ukoll xi forma ta’ deglobalizzazzjoni settorjali, li jwassal biex ċerti kumpaniji tal-UE jirrilokaw l-impjanti tal-manifattura tagħhom (tal-anqas għal prodotti essenzjali) fi ħdan l-UE biex jiġu evitati problemi fil-ktajjen ta’ provvista.

3.5.

Id-dimensjoni internazzjonali tal-UE u r-relazzjonijiet tagħha mal-atturi globali, b’mod partikolari ċ-Ċina, l-Istati Uniti tal-Amerka u r-Russja huma ta’ rilevanza għat-tema inkwistjoni. Billi d-diplomazija internazzjonali hija ta’ importanza kritika għall-prospetti ekonomiċi futuri tal-UE u l-munita tagħha, l-UE jeħtieġ li jkollha rwol ħafna aktar prominenti u li jħares ’il quddiem fl-affarijiet internazzjonali, inklużi n-negozjati kummerċjali man-nazzjonijiet kompetituri. Il-KESE xorta waħda jippreferi negozjati kummerċjali multilaterali u għandu jibqa’ jagħmel dan, iżda huwa evidenti li l-pożizzjoni tal-UE dwar il-kummerċ multilaterali qed tiġi injorata miċ-Ċina, l-Istati Uniti tal-Amerka u r-Russja. Jekk l-UE trid li jkollha rwol aktar prominenti fil-kummerċ dinji, li huwa vitali għall-kumpaniji tal-UE u l-prospetti kummerċjali tagħhom, allura hemm ħafna aktar x’isir min-naħa tagħha biex iġġib nazzjonijiet oħra lura madwar il-mejda tan-negozjati multilaterali, u jekk dan ma jseħħx, il-kummerċ bilaterali jkollu jassumi importanza akbar. Il-globalizzazzjoni f’futur wara l-kriżi għandu jkollha kundizzjonijiet ekwi f’firxa wiesgħa ta’ aspetti (fosthom il-kompetizzjoni fil-qasam tat-taxxa, il-konformità mal-istandards tax-xogħol, u t-tilħiq tal-miri tat-tibdil fil-klima) għall-kumpaniji globali li joperaw f’suq globali. Jekk le, imbagħad l-UE tirriskja li ssir aktar u aktar vulnerabbli u dipendenti minn ġlidiet kummerċjali bejn l-Istati Uniti tal-Amerka u ċ-Ċina.

3.6.

Sa fejn huma kkonċernati l-investimenti transfruntiera, huwa pjuttost evidenti li l-investimenti mhux dejjem qed isiru daqstant biex jibnu l-investiment kapitali milli biex ifittxu pajjiżi bl-inqas taxxi (5). Xi forma ta’ globalizzazzjoni tista’ tkun inevitabbli wara li tkun għaddiet il-kriżi, iżda l-problemi ekonomiċi u konsegwenzi oħra maħluqa mill-kriżi jissuġġerixxu li hija meħtieġa bidla fil-modus operandi tan-negozji fl-UE u fid-dinja. Ir-rakkomandazzjonijiet tal-KESE biex jiġu aċċellerati l-iskedi ta’ żmien biex jindirizzaw l-evitar tat-taxxa u l-evażjoni tat-taxxa issa assumew rilevanza akbar, u l-istess jgħodd għall-votazzjoni b’maġġoranza kwalifikata. Fil-fatt, is-sena l-oħra l-KESE jappoġġja bis-sħiħ it-tnedija tad-diskussjonijiet dwar il-bidla gradwali lejn il-votazzjoni b’maġġoranza kwalifikata u l-proċedura leġislattiva ordinarja fi kwistjonijiet ta’ taxxa, filwaqt li jirrikonoxxi li l-Istati Membri kollha jeħtiġilhom f’kull ħin ikollhom biżżejjed possibbiltajiet biex jipparteċipaw fil-proċess tat-teħid tad-deċiżjonijiet.

4.   Nikkunsidraw mill-ġdid ir-rwol tal-gvern

4.1.

M’hemm l-ebda dubju li l-kriżi tal-COVID-19 żvelat l-importanza tar-rwol tal-gvernijiet fl-indirizzar tal-kriżijiet tas-saħħa u ekonomiċi. Dan ukoll huwa partikolarment rilevanti għall-objettiv tal-kisba ta’ tkabbir ekonomiku sostenibbli. Issa, ħadd fl-UE ma għandu dubju dwar ir-rwol tal-gvernijiet fil-provvista ta’ sistemi tas-saħħa effettivi u programmi li jappoġġjaw b’mod indirett l-attività ekonomika. Lanqas ma nitfgħu f’dubju r-rwol tal-gvernijiet fl-infurzar ta’ regolamenti bankarji u finanzjarji wara l-kriżi finanzjarja fl-2008. Madankollu, huwa dejjem aktar evidenti li l-gvernijiet għad għandhom rwol ewlieni fl-istabbiliment ta’ direzzjoni ekonomika, aktar u aktar fi kriżi. Dan għandu jkun il-każ ukoll fejn tapplika l-governanza f’diversi livelli, fejn l-involviment tal-awtoritajiet lokali u reġjonali fil-politika ekonomika tal-gvern ċentrali huwa ta’ importanza kritika. Il-politika fiskali, kif spjegat qabel, hija vitali mhux biss għall-istabilità ekonomika iżda wkoll biex il-gvernijiet ikunu jistgħu jappoġġjaw in-negozji permezz ta’ inċentivi, kif permess skont il-leġislazzjoni tal-UE. Kwalunkwe tentattiv biex jinkiseb u jissaħħaħ it-tkabbir sostenibbli jirrikjedi d-direzzjoni u r-regolamentazzjoni tal-gvern fl-oqsma kollha tal-attività ekonomika u l-protezzjoni tal-ambjent, b’enfasi fuq l-integrazzjoni tal-protezzjoni tal-ambjent fl-attività ekonomika. Naturalment, djalogu miftuħ mal-imsieħba soċjali u s-soċjetà ċivili jibqa’ kruċjali għall-istabbiliment tad-direzzjoni ekonomika.

4.2.

F’xenarju ta’ wara l-kriżi, il-politika fiskali tassumi importanza akbar, mhux l-inqas minħabba l-ammont massiv li ssellef li qabeż dak li kien ipproġettat qabel il-kriżi. Il-ħtieġa kbira ta’ self biex jiġi pprovdut appoġġ għall-introjtu u garanziji fuq is-self għal negozji ffriżati minn restrizzjonijiet matul il-pandemija tal-COVID-19 bla dubju se tillimita l-punt sa fejn il-gvernijiet jistgħu jipprovdu inċentivi biex jerġgħu jqajmu l-attività ekonomika. Din tillimita wkoll l-ammont ta’ finanzjament meħtieġ biex jiġu appoġġjati kemm il-protezzjoni tal-ambjent kif ukoll l-investiment produttiv. Għalhekk il-gvernijiet se jkunu meħtieġa jsibu modi kreattivi biex jappoġġjaw in-nefqa mmirata lejn it-tkabbir ekonomiku sostenibbli, filwaqt li jiżguraw ukoll is-sostenibbiltà fiskali fit-tul. Il-pożizzjoni tal-Kummissjoni li l-irkupru għandu jkun allinjat mal-Patt Ekoloġiku hija pass fid-direzzjoni t-tajba billi tipprovdi evidenza li r-reazzjoni għall-kriżi jeħtieġ li jkollha, fiha nnifisha, natura sostenibbli.

4.3.

Eżempju ta’ sors ekstrabaġitarju ta’ finanzjament tal-infrastruttura jinvolvi istituzzjonijiet finanzjarji internazzjonali u kumpaniji privati u huwa evidenti fl-hekk imsejħa sħubijiet pubbliċi-privati (PPPs). Jekk wieħed jassumi li dawn huma ġestiti b’mod trasparenti u li huma soġġetti għal skrutinju demokratiku, il-PPPs jistgħu jitqiesu f’xenarju ta’ wara l-kriżi bħala għażla possibbli biex jappoġġjaw il-finanzjament ta’ proġetti tal-infrastruttura u ambjentali, minħabba li joffru soluzzjonijiet għal problemi ta’ finanzjament, tlestija tax-xogħol, u investiment fi proġetti kbar, mingħajr ma jiġu ssagrifikati l-finanzi tal-gvern għal politiki ewlenin.

4.4.

L-UE għandha tfittex ukoll implimentazzjoni aktar rapida tal-għodod u l-inizjattivi proposti skont il-Patt Ekoloġiku Ewropew, li jirrikonoxxi b’mod espliċitu r-rwol ċentrali li għandu jkollhom l-UE u l-gvernijiet nazzjonali, flimkien mas-settur privat, biex issir din it-trasformazzjoni f’Ewropa verament sostenibbli. Dawn jinkludu d-diversi għodod ta’ finanzjament inklużi bħala parti mill-Mekkaniżmu ta’ Tranżizzjoni Ġusta, b’enfasi fuq l-SMEs u l-industriji vulnerabbli, sabiex jiġu assistiti fl-irkupru ekonomiku tagħhom kif ukoll biex tittejjeb is-sostenibbiltà u r-reżiljenza tagħhom għal xokkijiet futuri, b’xi flessibbiltà permessa fuq bażi ta’ każ b’każ f’termini ta’ rekwiżiti ta’ kollateral u finanzjament konġunt, minħabba ċ-ċirkostanzi attwali. Fid-dawl tal-kriżi attwali tal-COVID-19, dan is-sentiment jakkwista riżonanza ferm akbar, u jrid jidher bħala opportunità biex terġa’ tingħata spinta lill-iżvilupp soċjali u ekonomiku filwaqt li jiġu kkunsidrati l-prinċipji tal-Patt Ekoloġiku. Fil-kuntest attwali, il-kunċett tas-solidarjetà pan-Ewropea qatt ma kien aktar rilevanti.

5.   Strateġiji għall-irkupru ekonomiku, l-investiment u s-sostenibbiltà

5.1.

Dan iwassalna għall-identifikazzjoni tal-istrateġiji meħtieġa għall-irkupru ekonomiku, l-investiment u s-sostenibbiltà. Meta jiġi kkunsidrat li l-ekonomiji qed jiċkienu minħabba restrizzjonijiet tal-COVID-19, wieħed ikun qed jitlob wisq jekk jistenna li l-ekonomiji jirkupraw għal-livelli ta’ qabel il-COVID. Iridu jgħaddu diversi xhur biex nerġgħu nkunu f’sitwazzjoni simili bħal dik li kienu fiha ż-żona tal-euro u l-ekonomiji tal-UE qabel il-kriżi. Barra minn hekk, bil-gvernijiet jissellfu minn diversi sorsi biex ikopru ż-żieda mhux mistennija u monumentali fl-infiq pubbliku, x’aktarx inaqqsu l-infiq u possibbilment jintroduċu mill-ġdid miżuri ta’ awsterità li jwasslu għal tnaqqis fil-konsum u l-produzzjoni. L-esperjenza tal-miżuri ta’ awsterità fil-Greċja, pereżempju, ġabet il-pajjiż għarkupptejh fejn kwart tal-prodott domestiku gross (PDG) tiegħu evapora fuq perjodu ta’ tmien snin u l-qgħad żdied għal aktar minn 27 % (6). Ripetizzjoni tal-miżuri ta’ awsterità tkun kontroproduttiva. L-attivazzjoni tal-Kummissjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali fil-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir (PST), li tippermetti lill-pajjiżi taż-żona tal-euro jissospendu temporanjament kwalunkwe aġġustament meħtieġ biex jintlaħqu l-miri fiskali fuq perjodu ta’ żmien medju, hija pass fid-direzzjoni t-tajba. Madankollu, tista’ tkun meħtieġa reviżjoni tar-regoli tal-PST hekk kif nidħlu fil-fażi tal-irkupru ta’ wara l-COVID.

5.2.

Billi l-objettivi ġenerali kif deskritti fil-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni Ewropa fl-Istrateġija Annwali għall-Iżvilupp Sostenibbli (7) tagħha huma kkunsidrati kruċjali biex jinkiseb tkabbir ekonomiku sostenibbli, dan ma jistax jinkiseb bl-applikazzjoni ta’ miżuri ta’ awsterità li jagħmlu ħsara lill-gruppi soċjoekonomiċi l-aktar vulnerabbli fil-komunitajiet tagħna.

5.3.

Minflok, il-gvernijiet tal-UE jeħtieġ li jiżviluppaw strateġiji ta’ rkupru ekonomiku li jappoġġjaw attivitajiet ekonomiċi aktar produttivi u sostenibbli. Ix-xenarju ta’ wara l-COVID-19 jippreżenta opportunità biex jiġu kkunsidrati mill-ġdid setturi ekonomiċi ewlenin li taw prova li huma partikolarment mhux reżiljenti. L-ekonomija xorta waħda se tiddependi b’mod estensiv fuq l-intrapriżi żgħar u ta’ daqs medju, iżda jista’ jkun opportun li jkomplu jiġu inkoraġġiti negozji ġodda u jiġi kkunsidrat mill-ġdid ir-rwol tal-intrapriżi tal-ekonomija soċjali bħala parti rilevanti tal-ekonomija soċjali. Għalkemm il-profitti mhumiex il-motivazzjoni primarja wara intrapriża soċjali, id-dħul xorta għandu rwol essenzjali fis-sostenibbiltà ta’ proġett bħal dan. L-intrapriżi kollha tal-ekonomija soċjali xorta waħda jistgħu jagħmlu profitti kbar u waħda mill-prijoritajiet tagħhom hija l-investiment mill-ġdid tal-profitti fl-intrapriża tagħhom aktar milli f’pagamenti lill-azzjonisti. Intrapriża tal-ekonomija soċjali tista’ fuq kollox tibbilanċja t-tensjoni bejn l-appoġġ tal-missjoni soċjali tal-organizzazzjoni tagħha u l-massimizzazzjoni tal-produttività tal-proġett kummerċjali tagħha biex tiġi żgurata s-sostenibbiltà. Għaldaqstant, dawn l-istrutturi huma idealment adattati għal ekonomija li għandha l-għan li tikseb u ssaħħaħ it-tkabbir ekonomiku sostenibbli.

5.4.

Il-gvernijiet se jkunu qed ifittxu rkupru rapidu wara l-kriżi u xi setturi li wrew li huma reżiljenti se jkunu mistennija li jerġgħu jiġu fuq saqajhom, iżda t-tentazzjoni għall-gvernijiet se tkun li tinċentivizza setturi li qabel il-kriżi kienu meqjusa mhux sostenibbli jew li marru kontra l-objettivi rigward it-tibdil fil-klima u dawk ambjentali, kif deskritti fil-Patt Ekoloġiku Ewropew. Minflok, il-gvernijiet għandhom iħarsu lejn l-investiment ulterjuri fi proġetti mmirati lejn l-użu effiċjenti tal-enerġija u l-enerġija alternattiva permezz tal-mudelli ta’ finanzjament imsemmija qabel, u għaldaqstant lejn il-ħolqien ta’ opportunitajiet kummerċjali għall-kumpaniji kbar, l-SMEs u l-intrapriżi tal-ekonomija soċjali. It-tranżizzjoni ekoloġika jeħtieġ li tinvolvi mhux biss l-iżvilupp ta’ setturi ekoloġiċi iżda wkoll l-“ekoloġizzazzjoni” ta’ mudelli u setturi ta’ negozji eżistenti lil hinn minn dawk “ekoloġiċi” tradizzjonali safejn huwa possibbli. Għaldaqstant, l-għajnuna offruta lin-negozji, kemm fil-livell nazzjonali kif ukoll tal-UE, trid tkun tiddependi fuq il-kisba tal-għanijiet stabbiliti fil-Patt Ekoloġiku Ewropew u l-Istrateġija għat-Tkabbir Sostenibbli 2020.

5.5.

Pedament tat-tkabbir ekonomiku sostenibbli fl-UE jrid ikun il-ħolqien u l-iżvilupp ta’ ekonomija verament ċirkolari li timmassimizza u żżomm il-valur tul il-ktajjen kollha tal-valur, filwaqt li timminimizza l-iskart u ssegwi l-effiċjenza fl-użu tar-riżorsi. Il-mudelli ta’ negozju tal-ekonomija ċirkolari joffru potenzjal sinifikanti għat-trawwim tal-kompetittività Ewropea, mhux biss f’termini tas-salvagwardja tal-ambjent naturali, iżda anke fil-ħolqien ta’ impjiegi ta’ kwalità għolja u l-iżvilupp ta’ industriji anċillari. Barra minn hekk, il-mudelli ta’ negozju tal-ekonomija ċirkolari jassistu fl-iżvilupp ta’ aktar reżiljenza għat-tip ta’ xokkijiet tal-ktajjen ta’ provvista esperjenzati bħala riżultat tal-pandemija tal-COVID-19, filwaqt li jimmitigaw kontra l-volatilità fil-prezzijiet tal-materja prima u d-disponibbiltà li tirriżulta mill-iżviluppi ambjentali u ġeopolitiċi, inkluż l-impatt tat-tibdil fil-klima u t-tilwim kummerċjali. Ir-rwol tal-innovazzjoni u d-diġitalizzazzjoni u l-investiment kontinwu fil-kapital uman fl-iffaċilitar ta’ din it-tranżizzjoni ma jistax jiġi enfasizzat biżżejjed, u jrid jiġi segwit b’impetu ġdid permezz tal-appoġġ għar-riċerka u l-iżvilupp u b’aktar enfasi fuq il-kummerċjalizzazzjoni. Madankollu, l-impatt tad-diġitalizzazzjoni fuq is-suq tax-xogħol irid jiġi evalwat bis-sħiħ sabiex jiġi minimizzat kemm jista’ jkun it-telf ta’ impjiegi u biex dawk affettwati jiġu megħjuna f’termini ta’ taħriġ mill-ġdid u ta’ riallokazzjoni.

5.6.

Il-pandemija attwali serviet biex tenfasizza mill-ġdid l-importanza li ssir enfasi fuq is-saħħa u l-benessri tal-individwu, għall-kuntrarju ta’ sempliċement fuq it-tkabbir ekonomiku li, kif iddikjarat fl-Istrateġija għat-Tkabbir Sostenibbli tal-2020, mhuwiex għan fih innifsu. It-titjib tal-kwalità u l-aċċessibbiltà tas-sistemi tal-kura tas-saħħa pubbliċi madwar il-pajjiżi għandu jkun ta’ prijorità ewlenija għall-UE, filwaqt li jiġu indirizzati l-inugwaljanzi fl-aċċess għall-kura tas-saħħa u l-infiq kbir mill-but li jservi biss biex jipperpetwa dawn id-disparitajiet. F’konformità ma’ setturi oħra, l-investiment fid-diġitalizzazzjoni u l-intelliġenza artifiċjali għas-sistemi tal-kura tas-saħħa pubbliċi għandu jiġi segwit ukoll. Il-bidu ta’ skossi ekonomiċi fuq skala kbira jissottolinja wkoll ir-rwol kruċjali tal-governanza tajba fil-bini ta’ reżiljenza u l-formulazzjoni ta’ reazzjonijiet xierqa biex jiġu indirizzati r-riperkussjonijiet ekonomiċi. Għaldaqstant, l-insegwiment ta’ tkabbir ekonomiku sostenibbli u ekwitabbli jiddependi fuq il-kwalità tal-istituzzjonijiet nazzjonali u lokali fl-Istati Membri u hija r-responsabbiltà tal-UE li tiżgura b’mod attiv li l-pajjiżi jissalvagwardjaw u jrawmu l-prinċipji tad-demokrazija, it-tolleranza u r-rispett għall-istat tad-dritt. Huwa fatt pożittiv li wieħed jinnota li s-Semestru Ewropew issa jittratta l-kwalità tal-amministrazzjoni pubblika u l-governanza b’mod ħafna aktar sistematiku.

5.7.

Il-punt finali jikkonċerna r-rwol tal-produttività fil-kisba ta’ tkabbir ekonomiku sostenibbli. Biex ekonomija tikber b’mod sostenibbli fil-futur, din jeħtieġ li żżid il-kapaċità tagħha li tikber, iżda sal-punt fejn dan it-tkabbir iżid valur lill-ekonomija u lil niesha. Dan jinkludi titjib fil-pagi u l-kundizzjonijiet tax-xogħol speċjalment permezz tan-negozjar kollettiv, u ċertament mhux għad-detriment ta’ distribuzzjoni aktar ekwa tal-introjtu. Għalhekk jeħtieġ li jiġu żviluppati madwar il-produttività strateġiji mmirati lejn sostenibbiltà ekonomika msaħħa, iżda ma jistgħux jitħallew iseħħu għad-detriment tad-drittijiet tal-ħaddiema u l-iżvilupp soċjali. Il-produttività ogħla, għalhekk, mhijiex għan fiha nnifisha iżda l-mezz biex jittejbu l-pagi, tiżdied id-domanda globali fl-ekonomiji tal-UE, u b’hekk jitjiebu l-istandards tal-għajxien. Produttività ogħla twassal ukoll għall-iżvilupp ta’ prodotti u servizzi ġodda u aħjar, u b’hekk id-ditti jkunu jistgħu jimxu lejn ktajjen ta’ valur ogħla ta’ oġġetti u servizzi, u l-UE jkun jista’ jkollha vantaġġ kompetittiv fis-suq globali. Għal darb’oħra, u kif iddikjarat hawn fuq, produttività ogħla għandha tkun strettament relatata mal-għan li jinkiseb tkabbir ekonomiku sostenibbli u ma tinkisibx għad-detriment tal-kundizzjonijiet tax-xogħol, l-iżvilupp soċjali jew il-politiki ambjentali. Għall-kuntrarju, l-għanijiet globali kif iddikjarati fil-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali (EPSR), b’mod partikolari l-protezzjoni soċjali u t-tisħiħ tal-proċess tan-negozjar kollettiv, għandhom jiġu rrispettati. L-istess japplika fil-każ tal-objettivi kif stabbiliti fil-Patt Ekoloġiku u l-miri tal-UE dwar it-tibdil fil-klima. Barra minn hekk, reazzjoni verament Ewropea għall-kriżi attwali tal-COVID-19 u kwalunkwe tentattiv unifikat biex jitrawwem it-tkabbir sostenibbli madwar il-blokk għandhom jevitaw il-mentalità tal-“ġirja lejn l-aktar livell baxx” tal-kompetizzjoni fiskali bejn il-pajjiżi, li sservi biss biex tiskoraġġixxi l-kooperazzjoni madwar l-Istati Membri, u tqanqal tendenzi nazzjonalistiċi. Pjuttost, l-enfasi għandha tkun fuq l-għajnuna lill-pajjiżi biex jiżviluppaw il-kapital uman u tingħata spinta lill-produttività tagħhom, filwaqt li jiġu indirizzati d-disparitajiet reġjonali fl-opportunitajiet tat-tkabbir u l-impjiegi permezz ta’ investiment immirat, dan kollu waqt li jiġu indirizzati nuqqasijiet strutturali ewlenin li joħolqu ostakli għan-negozju.

---

(1)  ĠU C 62, 15.02.2019, p.126.

(2)  Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Bank Ċentrali Ewropew, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni Rieżami tal-governanza ekonomika Rapport dwar l-applikazzjoni tar-Regolamenti (UE) Nru 1173/2011, 1174/2011, 1175/2011, 1176/2011, 1177/2011, 472/2013 u 473/2013 dwar l-idoneità tad-Direttiva tal-Kunsill 2011/85/UE.

(3)  UNCTAD (2019). World Investment Report 2019 (Rapport dwar l-Investiment Dinji 2019).

(4)  Bank Dinji (2020). Exports of goods and services (annual % growth). World Development Indicators (Esportazzjoni ta’ oġġetti u servizzi (% tkabbir annwali). Indikaturi Dinjija tal-Iżvilupp).

(5)  Bénassy-Quéré, A., Fontagné, L., & Lahrèche-Révil, A. (2005). How does FDI react to corporate taxation? International Tax and Public Finance (L-IDB kif jirreaġixxi għal tassazzjoni korporattiva? Taxxa Internazzjonali u Finanzi Pubbliċi), 12(5), 583-603.

(6)  https://www.theguardian.com/world/2018/aug/20/greece-emerges-from-eurozone-bailout-after-years-of-austerity

(7)  Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Bank Ċentrali Ewropew, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew, lill-Kumitat tar-Reġjuni u lill-Bank Ewropew tal-Investiment: L-Istrateġija Annwali għall-Iżvilupp Sostenibbli 2020.

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “It-trawwim tal-kompetittività, l-innovazzjoni, it-tkabbir u l-ħolqien tal-impjiegi billi jsir progress fil-kooperazzjoni regolatorja globali, billi tiġi appoġġjata skema mġedda ta’ kummerċ multilaterali u billi jitnaqqsu s-sussidji li joħolqu distorsjoni tas-suq”

(opinjoni fuq inizjattiva proprja)

(2020/C 364/05)

Relatur:	Georgi STOEV
Korelatur:	Thomas STUDENT

Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	20.2.2020
Bażi legali	Artikolu 32(2) tar-Regoli ta’ Proċedura
	Opinjoni fuq inizjattiva proprja
Sezzjoni kompetenti	CCMI
Adottata fis-sezzjoni	26.6.2020
Adottata fil-plenarja	16.7.2020
Sessjoni plenarja Nru	553
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	211/1/3

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Sitwazzjonijiet ta’ tfixkil bħall-coronavirus (COVID-19) jheddu li jwaqqfu ħesrem l-ekonomija dinjija u l-ħajja soċjali. L-impatti tagħhom jistgħu jinkludu riċessjonijiet fl-Istati Uniti, fl-UE, fil-Ġappun u f’reġjuni oħrajn tad-dinja, tkabbir bil-mod ħafna fiċ-Ċina u telf kbir f’termini ta’ produzzjoni. Il-gvernijiet għandhom jikkumpensaw għall-ħsara ekonomika b’politiki fiskali u monetarji u jindirizzaw il-bidliet mistennija fil-paradigma ekonomika. Il-KESE jenfasizza l-ħtieġa ta’ mudelli kummerċjali u mekkaniżmi għad-difiża tal-kummerċ effiċjenti, b’mod partikolari fir-rigward tal-Asja, u jinnota li 36 miljun impjieg fl-UE jiddependu fuq il-potenzjal tal-esportazzjoni tal-UE, u li s-sehem tal-impjiegi tal-UE appoġġjati mill-bejgħ ta’ oġġetti u servizzi lejn il-bqija tad-dinja b’rabta mal-impjiegi totali żdied minn 10,1 % fl-2000 għal 15,3 % fl-2017 (1). Ir-rispons fiskali, ekonomiku u soċjali għall-kriżi huwa meħtieġ biex jiġi evitat l-impatt negattiv tagħha fuq dawn is-setturi u setturi oħrajn.

1.2.

Il-kriżi tal-coronavirus għandha twassal lill-UE, bħala parti mir-riformulazzjoni ġenerali tal-politika industrijali imposta mis-sostenibbiltà ambjentali u d-diġitalizzazzjoni, biex tagħti spinta lis-settur tat-tagħmir tas-saħħa u dak farmaċewtiku, bil-għan li jiġu żgurati s-sovranità kondiviża u l-awtosuffiċjenza f’dawn is-setturi. L-abbozzar ta’ din l-Opinjoni beda qabel ma faqqgħet kriżi tas-saħħa u ekonomika imprevedibbli li bla dubju se tbiddel l-ekonomiji u l-mudelli tal-globalizzazzjoni tagħna fuq terminu qasir u fit-tul. Filwaqt li l-kriżi mhijiex is-suġġett ewlieni tal-Opinjoni, din għandha u se jkollha impatt kbir fuq is-setturi u s-suġġetti diskussi fil-punti li jmiss. Huwa diġà evidenti li din il-kriżi qed timbotta xi żoni tad-dinja lejn mewġa ġdida ta’ protezzjoniżmu u nazzjonaliżmu ekonomiku, kemm madwar id-dinja kif ukoll fl-UE. Dawn il-fatturi kollha qed jitqiesu f’din l-Opinjoni, kemm jista’ jkun sad-data preżenti, u b’mod orizzontali.

1.3.

Il-KESE jikkondividi l-fehma li n-negozji u l-kummerċ internazzjonali għandhom il-potenzjal li jikkontribwixxu għat-tkabbir globali, li jirriżulta minn grad ogħla ta’ speċjalizzazzjoni, ekonomiji ta’ skala, ktajjen tal-valur globali avvanzati u t-tixrid tar-riċerka u t-teknoloġiji. Għandha tiġi indikata wkoll il-bidla minn ktajjen ta’ valur għal networks tal-ħolqien tal-valur, minn lineari għal ċirkolari u minn tanġibbli għal intanġibbli, li se tkun teħtieġ aġilità mill-industrija biex tadatta.

1.4.

Il-KESE jenfasizza li l-politika tal-UE għandha tiżgura li l-parteċipanti fl-iżvilupp industrijali u l-forza tax-xogħol ma jisfawx vittmi ta’ dumping ekonomiku, soċjali u ambjentali inġust. Fir-rigward tal-politiki urġenti li għandhom jiġu implimentati, l-UE qed tiffaċċja dawn l-isfidi li ġejjin: is-suq tal-Istati Uniti għall-esportazzjonijiet tal-UE, kollaborazzjoni potenzjali bejn l-UE u l-Istati Uniti, ir-rwol futur taċ-Ċina, u l-ħtieġa li d-WTO tissawwar mill-ġdid. L-industriji għandhom isiru fattur li jiffaċilita soluzzjonijiet għall-isfidi soċjetali u ambjentali, u b’hekk joħolqu valur ġdid għas-soċjetà.

1.5.

Il-KESE jaqbel li l-globalizzazzjoni mingħajr regolazzjoni twassal għal żieda fl-inugwaljanzi, pressjoni ’l isfel fuq il-kumpaniji, il-pagi u l-kundizzjonijiet tal-ħaddiema u sigurtà soċjali mdgħajfa. Dan jista’ jsir theddida reali għall-mudelli soċjali Ewropej. Globalizzazzjoni mhux regolata għandha wkoll effetti negattivi fuq l-istandards ambjentali. Il-KESE huwa mħasseb dwar il-fatt li l-kumpaniji u l-impjiegi Ewropej qed isofru pressjoni minn prattiki kummerċjali inġusti mhux tas-suq li ma jirrispettawx il-ftehimiet soċjali u ambjentali internazzjonali. L-industrija tal-UE għandha tibni fuq il-vantaġġ uniku tagħha billi tikkombina l-valuri Ewropej, it-teknoloġiji ġodda u approċċ orjentat lejn il-futur. Is-Suq Uniku huwa kruċjali għall-industrija Ewropea u għat-tixrid tal-innovazzjoni – mhux biss fir-rigward tat-teknoloġiji diġitali, iżda wkoll ta’ Teknoloġiji Abilitanti Essenzjali oħrajn, bħall-bijoteknoloġija. Jista’ jiġi enfasizzat ukoll ir-rwol tal-koeżjoni soċjali u reġjonali u tad-djalogu soċjali biex tiġi żgurata l-aċċettazzjoni soċjali tat-trasformazzjoni industrijali.

1.6.

L-istrateġija industrijali u l-politika kummerċjali tal-UE ma għandhomx jimminaw l-isforzi tagħha li tipprovdi għajnuna għall-iżvilupp lill-pajjiżi terzi, u l-KESE jirrakkomanda li jiġi adottat approċċ ibbilanċjat, koordinazzjoni u kombinament aħjar tal-għajnuna nazzjonali għall-iżvilupp, b’rabta ma’ ekonomiji aktar fraġli. Il-KESE huwa mħasseb dwar il-fatt li l-eskalazzjoni tal-miżuri tad-WTO għal nuqqas ta’ konformità u l-arranġamenti mhux tariffarji diskriminatorji ġodda joħolqu r-riskju li jiġu imposti piżijiet regolatorji reċiproċi eċċessivi b’tali mod li qed isir il-prattika ġdida fil-kummerċ globali. Il-programmi ta’ appoġġ u l-monitoraġġ tal-UE għandhom jiġu evalwati mill-ġdid, f’konformità mar-regoli tal-kompetizzjoni tal-UE, biex jappoġġjaw lill-Istati Membri tal-UE, lill-imsieħba, lill-kumpaniji u lill-impjegati li ntlaqtu ħażin mill-kriżi ekonomika u l-gwerer kummerċjali u biex jitnaqqas il-piż li dawn qed iġarrbu.

1.7.

Il-KESE jemmen li sabiex jiġu indirizzati l-isfidi esterni, is-suq intern tal-UE għandu jsir “l-aħjar post biex isir investiment fih”. L-istrateġija industrijali ġdida u l-ingranaġġi l-oħra kollha għandhom jiġu vvalutati fir-rigward tal-kapaċità tagħhom li jippromovu u jappoġġjaw investimenti fl-infrastruttura industrijali, tal-enerġija, tat-trasport u diġitali permezz ta’ approċċ ta’ konnettività mwessa’. Ir-rieżami tal-fużjonijiet u l-akkwisti u tar-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat jista’ jpoġġi lill-UE fuq bażi aktar ugwali fir-rigward tal-kompetizzjoni globali. Il-livelli kollha ta’ governanza għandhom jiżguraw li l-benefiċċji tal-globalizzazzjoni jiġu ddistribwiti b’mod ġust, u li l-impatti negattivi fil-livell globali, reġjonali u lokali jitnaqqsu.

Skema komuni għall-investiment dirett barrani tgħin biex jiġi żgurat li l-interessi kollha jkunu jistgħu jinħatfu f’assi strateġiċi, bħal infrastruttura kritika, teknoloġiji kritiċi u s-sigurtà tal-provvista ta’ inputs kritiċi. L-użu tad-Direttivi dwar l-akkwist pubbliku, strumenti effettivi għad-difiża tal-kummerċ u network b’saħħtu ta’ ftehimiet ta’ kummerċ ħieles huma meħtieġa aktar minn qatt qabel biex jiġu miġġielda l-prattiki illeċiti, japprofondixxu l-konverġenza regolatorja u jippromovu standards tas-sostenibbiltà, u b’hekk jitnaqqsu d-distorsjonijiet tas-suq.

1.8.

Il-KESE huwa mħasseb dwar in-negattività reċenti fir-rigward tal-kummerċ internazzjonali u l-globalizzazzjoni, u ż-żieda ta’ movimenti populisti li jitolbu nazzjonaliżmu akbar. Huwa jemmen li l-protezzjoniżmu u n-nazzjonaliżmu ma jistgħux jipprovdu t-tweġibiet it-tajba għall-problemi ekonomiċi u soċjali. Prijoritajiet ta’ riforma u ta’ investiment fuq medda medja ta’ żmien huma meħtieġa biex l-ekonomiji jerġgħu lura fit-triq lejn tkabbir sostenibbli u inklużiv, filwaqt li jintegraw it-tranżizzjoni ekoloġika u t-trasformazzjoni diġitali. L-UE għandha tieħu l-miżuri kollha possibbli biex tippreserva d-demokrazija sħiħa minkejja ċ-ċirkostanzi tal-pandemija.

1.9.

Il-KESE jemmen li l-Patt Ekoloġiku għandu jintegra l-istrateġija industrijali ġdida u l-politika kummerċjali flimkien mal-politika ekonomika, regolatorja u tal-kompetizzjoni fi sforz komprensiv biex jiġi megħjun l-ambjent, mingħajr ma tinħoloq theddida għas-suq uniku u l-kumpaniji u l-impjiegi Ewropej, u għandu jistabbilixxi ambizzjonijiet ambjentali għolja għall-industrija kollha kemm hi.

1.10.

Il-KESE jaqbel mal-fehma li wieħed mill-messaġġi ewlenin dwar l-istabbiltà ekonomika huwa li l-Istati Membri għandhom jagħtu attenzjoni xierqa lill-kwalità tal-finanzi pubbliċi, billi jippromovu investimenti meħtieġa u orjentati lejn il-futur.

2.   Kummenti ġenerali

2.1.

Bis-sistema multilaterali taħt pressjoni kostanti, il-kumpaniji tal-UE li joperaw f’livell globali jiffaċċjaw frizzjoni u inċertezza dejjem akbar flimkien ma’ żieda fil-protezzjoniżmu u t-tensjonijiet kontinwi bejn l-imsieħba kummerċjali tal-UE. Il-ktajjen tal-valur globali qed jonqsu u madwar id-dinja hemm xejra ġeneralizzata lejn ritorn għar-reġjonalizzazzjoni. L-UE, flimkien mal-Istati Uniti u ċ-Ċina, tinsab fiċ-ċentru ta’ tali dinamika u għadd ta’ setturi tal-industrija ewlenin jinsabu taħt pressjoni konsiderevoli. Għandhom jittieħdu deċiżjonijiet fundamentali biex tiżdied il-possibbiltà li jiġi evitat ir-riskju ta’ marġinalizzazzjoni, u biex jiġi ppreservat ir-rwol globali tal-UE. Hemm ħtieġa urġenti biex jiġu kkunsidrati mill-ġdid l-investimenti fit-territorju tal-UE u li tingħata attenzjoni lin-negozji, speċjalment lill-SMEs, biex jiġu żgurati l-forniment u l-istabbiltà tal-likwidità fis-settur finanzjarju, il-preservazzjoni tas-Suq Uniku u l-iżgurar tal-fluss ta’ oġġetti kritiċi. Tali għan jista’ jintlaħaq biss permezz ta’ taħlita ta’ miżuri, bħal: ir-regolamenti u l-politiki applikabbli wkoll għal kumpaniji ta’ pajjiżi terzi meta joperaw fl-UE, l-infrastruttura, l-investiment f’beni pubbliċi (jiġifieri s-saħħa, l-edukazzjoni, l-infrastruttura diġitali), ir-reċiproċità fl-akkwist pubbliku, politika kummerċjali effettiva, l-indipendenza diġitali.

2.2.

Il-kompetittività globali tal-industrija tal-UE hija mxekkla mir-ritorn għall-unilateraliżmu u min-nuqqas ta’ governanza globali effettiva fir-rigward ta’ kwistjonijiet ekonomiċi u kummerċjali, kif ukoll asimmetriji u tfixkil tas-suq ikkawżati minn kompetituri sussidjati, b’mod partikolari intrapriżi tal-istat, u mill-kriżi. L-investimenti tal-kumpaniji tal-UE fir-riċerka u l-innovazzjoni għandhom l-għan li jikkombinaw il-kompetittività u s-sostenibbiltà, iżda dawn l-investimenti u riskji kuraġġużi jistgħu jsiru ineffettivi mit-tnaqqis fl-aċċess għal swieq internazzjonali u minn kompetizzjoni inġusta. F’dan il-qafas, l-SMEs huma aktar vulnerabbli minn qatt qabel.

2.3.

F’dawn iċ-ċirkostanzi, l-alleati li l-UE trawwem jistgħu jgħinu biex jippromovu l-interessi tagħha f’organizzazzjonijiet multilaterali, bħall-Organizzazzjoni Dinjija tal-Kummerċ (WTO) u n-Nazzjonijiet Uniti (NU). Għalhekk, l-istrateġija industrijali li ġiet adottata reċentement, u r-rapport annwali tal-Kummissjoni dwar l-implimentazzjoni tal-FTAs jirrappreżentaw tranżizzjoni lejn trasparenza akbar, iżda jipprovdu wkoll strument effettiv biex tiġi pprovduta informazzjoni ta’ sfond oġġettiva lis-soċjetà ċivili dwar ftehimiet kummerċjali nnegozjati mill-UE. Minkejja li fih xi elementi pożittivi, il-pakkett ġenerali tal-istrateġija industrijali li ġiet adottata reċentement għadu ma kkonvinċiex lil kulħadd li se jagħmel differenza perċettibbli għan-negozji, il-ħaddiema u s-soċjetà ċivili, li qed jagħmlu ħilithom biex iżidu l-kompetittività u t-tkabbir ekonomiku tal-Ewropa.

2.4.

L-adozzjoni ta’ politika industrijali Ewropea b’saħħitha u d-difiża tal-interessi kummerċjali tal-UE huma kompatibbli mal-għan ta’ prijorità tal-politika barranija tagħha: it-tisħiħ tal-multilateraliżmu fl-istituzzjonijiet tas-sistema tan-NU. Ir-riformi li dawn jeħtieġu għandhom jagħmluha possibbli biex issir tranżizzjoni lejn dinja rregolata minn regoli ġusti bi prinċipji demokratiċi.

3.   It-twettiq tal-potenzjal tal-perspettivi tan-negozju

3.1.

Il-KESE jaqbel mal-fehma tal-Kummissjoni li l-kumpaniji tal-UE jistgħu jibbenefikaw biss mill-istrateġija industrijali u l-ftehimiet kummerċjali tal-UE jekk ikollhom informazzjoni pertinenti dwar il-kontenut ta’ dawn l-istrateġiji u l-ftehimiet u jifhmu kif dawn jiffunzjonaw fil-prattika.

3.2.

Il-KESE jinnota bi tħassib li l-kumplessità tar-regoli tal-oriġini u tal-formoli amministrattivi meħtieġa mill-imsieħba kummerċjali tal-UE biex jingħataw preferenzi lill-kumpaniji tal-UE, kif ukoll l-isforzi involuti biex tiġi ppruvata l-oriġini preferenzjali, jidhru li huma sproporzjonati għall-SMEs tal-UE meta mqabbla mad-daqs tal-kuntratti konklużi minnhom.

3.3.

Il-KESE jipproponi li fil-każ li l-pajjiżi jinvolvu ruħhom f’kompetizzjoni, kundizzjonijiet tal-ħaddiema jew standards tas-sostenibbiltà inġusti, għandhom jitfasslu wkoll dispożizzjonijiet biex jiġu esplorati kwistjonijiet essenzjali dwar l-iżvilupp ta’ mekkaniżmi alternattivi għas-soluzzjoni tat-tilwim u l-implimentazzjoni ta’ mekkaniżmi għas-soluzzjoni ta’ tilwim online tan-NU. Il-KESE jilqa’ l-Arranġament ta’ Arbitraġġ Interim b’Diversi Partijiet li tħabbar reċentement mill-KE bħala soluzzjoni temporanja biex tinżamm funzjoni indipendenti u fuq żewġ stadji għas-soluzzjoni tat-tilwim.

3.4.

Il-KESE jfakkar li l-parti l-kbira tal-attività kummerċjali tal-SMEs issir primarjament fis-Suq Uniku (2), b’madwar nofs l-SMEs biss ibigħu l-oġġetti tagħhom barra l-UE-28 (3) u jinnota wkoll li l-attività ta’ esportazzjoni tal-SMEs hija kkonċentrata ħafna f’xi Stati Membri u reġjuni, b’sitt Stati Membri (4) jammontaw għal aktar minn żewġ terzi tan-negozju u l-kummerċ totali tal-SMEs fl-UE.

3.5.

Il-KESE jilqa’ l-ħidma avvanzata tal-Kummissjoni fuq il-portal online li se jintegra żewġ bażijiet tad-data, il-Bażi tad-Data dwar l-Aċċess għas-Suq u l-Helpdesk tal-Kummerċ, u li qed jindirizza l-kumplessità u n-nuqqas ta’ koerenza tar-regoli tal-oriġini u l-proċeduri doganali u jimplimenta kalkulatur tar-regoli tal-oriġini bla ħlas u online biex jingħata appoġġ addizzjonali lill-SMEs tal-UE.

3.6.

Il-KESE jemmen li l-Kummissjoni u s-Servizz Ewropew għall-Azzjoni Esterna, kif ukoll ir-rappreżentanzi diplomatiċi u konsulari tal-Istati Membri, jista’ jkollhom rwol importanti biex jippromovu l-istrateġija, is-servizzi u l-kummerċ tal-UE mal-pajjiżi terzi biex jiġu ffaċilitati kemm l-investiment eżoġenu kif ukoll l-opportunitajiet ta’ esportazzjoni għan-negozji u l-ħaddiema Ewropej.

3.7.

Il-KESE jilqa’ wkoll l-inizjattivi tal-Kummissjoni Ewropea biex jiġu promossi u appoġġjati l-SMEs tal-UE fl-isforzi ta’ internazzjonalizzazzjoni tagħhom sabiex dawn isiru aktar kompetittivi fil-livell globali, u jenfasizza l-ħtieġa li jiġi żgurat li dawn l-inizjattivi ikunu wkoll axxendenti fl-applikazzjoni tagħhom. Flimkien ma’ dawn l-inizjattivi, il-paradigma ġdida tista’ ġġib aktar opportunitajiet għall-SMEs u atturi reġjonali oħra.

3.8.

Il-KESE jqis bi tħassib il-kwistjonijiet pendenti mal-imsieħba kummerċjali tal-UE kif ippreżentati fir-rapport tal-Kummissjoni, b’mod partikolari l-fatt li l-prodotti tal-UE jibqgħu jiffaċċjaw ostakli biex jaċċessaw is-swieq f’pajjiżi msieħba. Ir-rikonoxximent reċiproku mingħajr burokrazija tal-istandards tekniċi għandu jingħata prijorità għolja.

3.9.

Il-KESE jenfasizza li, kif ġie enfasizzat minn studju tal-EPRS (5) ibbażat fuq analiżi tal-flussi kummerċjali f’xi Stati Membri, il-prestazzjoni tal-esportazzjoni tal-UE hija marbuta b’mod pożittiv u b’saħħtu mal-PDG u li l-kummerċ huwa kkonċentrat ħafna fi ftit Stati Membri.

3.10.

Il-KESE jfakkar li l-impatt mhux indaqs tal-globalizzazzjoni mil-lat territorjali ġie rikonoxxut mill-Kummissjoni fid-Dokumenti ta’ Riflessjoni tagħha dwar L-isfruttar tal-Globalizzazzjoni u Il-Futur tal-Finanzi tal-UE, fejn ġie enfasizzat li filwaqt li l-benefiċċji tal-globalizzazzjoni huma mifruxa, l-ispejjeż ta’ spiss jiġu lokalizzati.

3.11.

Il-KESE jpoġġi enfasi partikolari fuq ir-rwol tal-politika ta’ koeżjoni biex tittejjeb il-kompetittività tal-UE permezz ta’ investimenti mmirati f’setturi ewlenin bħall-infrastrutturi tan-network, ir-riċerka u l-innovazzjoni, is-servizzi tal-IT, l-azzjoni ambjentali u klimatika, l-impjiegi ta’ kwalità u l-inklużjoni soċjali.

3.12.

Il-KESE jenfasizza r-rwol li l-Fond Ewropew ta’ Aġġustament għall-Globalizzazzjoni (FEG) jista’ jkollu biex jgħin lin-nies li huma qiegħda bħala riżultat ta’ bidliet strutturali minħabba l-globalizzazzjoni, id-diġitalizzazzjoni, il-migrazzjoni u t-tibdil fil-klima. Fid-dawl tal-iskala kbira ħafna tal-kriżi imminenti ekonomika u tal-impjiegi, il-FEG għandu jissaħħaħ mil-lat finanzjajru, ir-regoli tiegħu għandhom isiru aktar flessibbli biex ikunu xierqa għan-natura u d-daqs tal-kriżi, u għandu jintrabat mal-Fond għal Tranżizzjoni Ġusta.

3.13.

Il-KESE jaqbel li l-arranġamenti tax-xogħol flessibbli u t-telexogħol għandhom rwol importanti fil-preservazzjoni tal-impjiegi u l-produzzjoni, iżda minkejja l-isforzi biex jittaffa l-impatt soċjali tagħha, il-kriżi hija mistennija li żżid b’mod sinifikanti l-qgħad u l-inugwaljanzi fid-dħul. Il-politika riveduta tal-Patt Ekoloġiku jista’ jkollha rwol importanti biex jiġi żgurat li l-globalizzazzjoni tirriżulta f’effetti ekonomiċi, soċjali, territorjali u ambjentali pożittivi għan-negozji, għall-ħaddiema, u għas-soċjetà ċivili u tikkontribwixxi għat-tnaqqis tad-distorsjoni tas-suq.

3.14.

Il-KESE jemmen li jista’ jintuża mekkaniżmu li jindirizza l-“impronta tal-karbonju” fil-manifattura u l-isforzi biex l-industriji jiġu dekarbonizzati jistgħu jintużaw biex jinħolqu kundizzjonijiet ekwi għall-kompetizzjoni; jinnota, madankollu, li tali miżura għandha tibbilanċja t-tħassib relatat mal-ambjent, il-kummerċ u l-ġustizzja biex jiġu evitati d-distorsjonijiet tas-suq, li joħolqu ritaljazzjoni kontra l-pajjiżi tal-UE, u b’hekk issir ħsara lill-industrija u l-impjiegi industrijali tal-UE.

3.15.

Il-KESE jaqbel mal-fehma li huwa kruċjali li jitnaqqas id-distakk fil-prestazzjoni tal-produttività bejn ekonomiji, reġjuni u kumpaniji produttivi ħafna u l-bqija, u li istituzzjonijiet effettivi u sistemi effiċjenti ta’ tassazzjoni jistgħu jappoġġjaw il-produttività.

3.16.

Politika industrijali ġdida hija meħtieġa biex tiffoka fuq it-tisħiħ tal-attivitajiet b’kontenut ta’ innovazzjoni akbar u li tiġġenera valur miżjud akbar, li ma jistax jiġi sseparat mill-promozzjoni ta’ impjiegi ta’ kwalità u ġodda. Politika bħal din, jekk imfassla bir-reqqa u mwettqa sew, għandha tikkontribwixxi biex tiġi evitata l-influwenza negattiva ta’ tnaqqis ulterjuri fil-PDG, il-frammentazzjoni tas-Suq Uniku u t-tfixkil tal-ktajjen ta’ valur.

4.   It-tnaqqis tal-impatt negattiv ta’ żviluppi uniċi

4.1.

Il-KESE jappella lill-atturi istituzzjonali ewlenin kollha biex iqisu mill-ġdid ir-rabtiet bejn l-UE-27 u r-Renju Unit, li se jiddefinixxu bil-bosta l-impatt tal-ħruġ tar-Renju Unit fuq l-ekonomiji rispettivi tagħhom; għandhom jitfasslu miżuri xierqa għas-setturi li se jsofru impatt negattiv partikolari.

4.2.

Il-KESE jiddispjaċih dwar il-fatt li d-deċiżjoni tal-Istati Uniti li tintroduċi tariffi addizzjonali fuq il-prodotti Ewropej, bħala kontromiżura għall-għajnuna mogħtija mill-UE lill-manifattur tal-Airbus, se taffettwa l-aktar il-prodotti agrikoli u agroalimentari prodotti fl-Istati Membri tal-UE. L-effettività tal-miżuri ta’ salvagwardja tal-UE fis-settur tal-azzar, li tradizzjonalment ikunu fil-qalba tal-attenzjoni tas-CCMI, għandha tiġi vvalutata mill-ġdid fid-dawl tal-ambjent ekonomiku tal-industrija tal-azzar li jinsab f’diffikultà, sabiex jiġi evitat li ssir aktar ħsara lill-kumpaniji domestiċi tal-azzar u jiġu żgurati kondizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni għan-negozji u l-ħaddiema tal-UE. Il-KESE jenfasizza li t-tariffi tal-azzar tal-Istati Uniti wasslu għal devjazzjoni serja tal-kummerċ tal-prodotti tal-azzar minn pajjiżi terzi, li qed jidħlu dejjem aktar fis-suq Ewropew, b’mod partikolari qed jintużaw f’kuntratti ta’ bini ta’ infrastruttura pubblika.

4.3.

Il-KESE jinnota li għalkemm l-ebda pajjiż ma jista’ jiżola lilu nnifsu mill-globalizzazzjoni mingħajr ma jġarrab spejjeż enormi, ir-riskju ta’ kollass tas-sistema kummerċjali multilaterali huwa reali u għalhekk l-UE għandha tirrifletti dwar dan. Huwa jilqa’ b’sodisfazzjon, f’dan ir-rigward, il-Programm ta’ Ħidma tal-Kummissjoni għall-2020, li jistabbilixxi inizjattiva għar-riforma tad-WTO sal-aħħar tal-2020 kif ukoll il-Pjan ta’ Rkupru propost.

4.4.

KESE jikkondividi l-fehma li l-UE trid tinbidel għal approċċ aktar deċiżiv attiv biex tiżgura r-reċiproċità reali fil-prattika u tindirizza l-protezzjoniżmu fl-aċċess għas-swieq tal-akkwist fil-pajjiżi terzi. Is-suq tal-akkwist pubbliku Ċiniż u l-protezzjoni tad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali huma notevoli għad-diverġenzi tagħhom minn standards internazzjonali u, minkejja li ssieħbet mad-WTO, fil-parti l-kbira tagħha ċ-Ċina għadha suq protett. Barra minn hekk, iċ-Ċina għadha ma aderixxietx mal-Ftehim dwar l-Akkwisti Pubbliċi tad-WTO, minkejja l-wegħda tagħha meta ġiet aċċettata fid-WTO. Id-dibatittu dwar iċ-Ċina sar aktar sensittiv fl-UE. Programmi ambizzjużi bħall-Inizjattiva “Belt and Road”, Made in China 2025 u l-“Linji Gwida 16+1” (2017 Budapest, 2018 Sofija, 2019 Dubrovnik) (6) ġibdu l-attenzjoni ta’ għadd ta’ atturi privati u pubbliċi inklużi l-istituzzjonijiet tal-UE. Il-kwistjoni dwar il-5G ġabet is-sigurtà diġitali fl-istampa, filwaqt li pprovdiet bażi fertili biex isir progress lejn l-indipendenza diġitali tal-UE. It-tisħiħ tal-programmi tal-UE għal investiment fir-riċerka u l-innovazzjoni jidher li huwa l-aktar approċċ razzjonali u ta’ sodisfazzjon f’dan ir-rigward.

4.5.

Ir-rakkomandazzjonijiet ta’ politika u miżuri konkreti għandhom iqisu żewġ karatteristiċi strateġiċi. L-ewwel waħda hija li l-G20, li seta’ jsir forum politiku globali, b’mod komplementari għas-sistema tan-Nazzjonijiet Uniti, biex jindirizza wkoll l-iżbilanċi u l-inugwaljanzi globali tilef ħafna mill-importanza tiegħu. It-tieni, li hija marbuta mill-qrib, hija li l-UE ma għandhiex “politika ekonomika barranija” effettiva. Il-politika industrijali u politiki oħrajn tal-UE li jaffettwaw fatturi li huma relatati mal-produzzjoni, l-enerġija, is-suq intern, ir-riċerka u l-innovazzjoni, it-trasport eċċ. qed jiġu esklużi mill-previżjoni esterna tas-servizzi kummerċjali u esterni tal-UE jew qed jiġu riflessi biss parzjalment fiha, kif ukoll l-aġenziji ta’ kreditu għall-esportazzjoni tal-Istati Membri li għandhom jikkombinaw il-forzi. Dan in-nuqqas jagħmilha aktar diffiċli biex jiġu ffaċċjati atturi internazzjonali ewlenin, u jnaqqas ir-rwol tal-UE fil-fora multilaterali u internazzjonali u fil-prevenzjoni tad-distorsjonijiet tas-suq.

5.   L-impatt tal-kriżi ġġenerata mill-pandemija tal-coronavirus (COVID-19)

5.1.

It-tifqigħa tal-COVID-19 kellha impatt makroekonomiku u fiskali straordinarju, li għadu qed jiżvolġi. Il-KESE jikkondividi l-fehma li ma kien hemm l-ebda alternattiva għall-politiki monetarji espansivi u finanzjarji mħabbra reċentement fl-UE u madwar id-dinja. L-isfidi ewlenin jinkludu rkupru mhux komplut u irregolari u żieda fil-qgħad. Għalkemm il-miżuri ta’ politika għandhom jillimitaw iż-żieda fil-qgħad, il-miżuri ta’ politika meħtieġa se jikkawżaw defiċits pubbliċi u jżidu d-dejn pubbliku.

5.2.

Il-KESE jenfasizza l-fatt li din il-kriżi għandha implikazzjonijiet serji fit-tul għall-UE. Minħabba l-fatt li l-politika dewmet l-impenn ikkoordinat tal-UE fil-ġlieda kontra l-pandemija, jista’ jkun hemm telf ta’ fiduċja fil-politika inġenerali.

5.3.

Riskji oħra jinkludu pandemija li ddum iżjed milli kien maħsub, l-instabbiltà finanzjarja kemm globalment kif ukoll fl-UE, żieda fil-protezzjoniżmu, il-frammentazzjoni tas-Suq Uniku u diverġenzi strutturali profondi.

5.4.

Il-KESE jemmen li l-Ewropa teħtieġ b’mod urġenti proġett ġdid għall-integrazzjoni interna, strateġija ekonomika, soċjali (inkluża l-koordinazzjoni tas-saħħa pubblika), fiskali, tal-enerġija u ambjentali komuni u politika kummerċjali koerenti. In-nuqqas ta’ strateġija Ewropea effettiva kien allarmanti u għandu jiġi mreġġa’ lura għal approċċ Ewropew kollettiv ġdid.

5.5.

Huwa meħtieġ pakkett kbir ħafna ta’ rkupru u ta’ rikostruzzjoni għall-investiment biex tiġi appoġġjata l-ekonomija tal-UE wara l-kriżi bħala parti mill-qafas finanzjarju pluriennali, flimkien ma’ dak li diġà qed iwettqu l-Mekkaniżmu Ewropew ta’ Stabbiltà, il-Bank Ewropew tal-Investiment u l-Bank Ċentrali Ewropew. Il-pjan ta’ rkupru ta’ investiment meħtieġ għandu jkun iffinanzjat aktar permezz tal-fondi, l-istrumenti finanzjarji u l-bonds ta’ rkupru tal-UE, definiti b’mod ċar f’termini ta’ problemi li jirriżultaw mill-kriżi tal-coronavirus, u ggarantiti mill-baġit tal-UE. F’dan il-kuntest, il-KESE jqis il-Pjan ta’ Rkupru li ġie ppreżentat reċentement mill-Kummissjoni Ewropea bħala l-ewwel pass konkret f’din id-direzzjoni.

5.6.

Il-KESE jenfasizza li l-kummerċ ibbażat fuq ir-regoli huwa essenzjali fi żminijiet ta’ kriżi u bħala parti mill-istrateġija tal-UE biex toħroġ mill-kriżi. L-Istati Membri tal-UE għandhom jirrispettaw is-Suq Uniku u jiżguraw li ma jkun hemm l-ebda ostaklu intern għall-kummerċ tal-UE billi jniedu negozjati aktar komprensivi dwar ftehim plurilaterali li jwassal għal kondizzjonijiet ta’ kompetizzjoni ekwi, inkluża l-liberalizzazzjoni permanenti possibbli tat-tariffi fuq it-tagħmir mediku u jgħinu biex jiġi żgurat li l-ktajjen tal-provvista globali jkunu jistgħu joperaw b’mod liberu f’dan is-settur kritiku. Flimkien ma’ dawn il-miżuri, il-liberalizzazzjoni tat-tariffi u l-finanzi tal-esportazzjoni, ikkoordinati sew bejn il-korpi rispettivi tal-UE u tal-Istati Membri, jistgħu jtaffu l-pressjoni fuq in-negozji u jipprevjenu distorsjonijiet tas-suq.

---

(1)  http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2018/november/tradoc_157516.pdf

(2)  EPRS, CETA implementation: SMEs and regions in focus (L-implimentazzjoni tas-CETA: l-SMEs u r-reġjuni fiċ-ċentru), studju mwettaq fuq talba tal-KtR, 18 ta’ Novembru 2019, disponibbli f’ https://www.europarl.europa.eu/thinktank/mt/document.html?reference=EPRS_IDA%282019%29644179 (mhux disponibbli bil-Malti).

(3)  L-Ewrobarometru Flash 42, Internationalisation of Small and Medium-sized Enterprises (L-Internazzjonalizzazzjoni tal-Intrapriżi ż-Żgħar u Daqs Medju), Ottubru 2015. (mhux disponibbli bil-Malti).

(4)  Il-Belġju, il-Ġermanja, Spanja, l-Italja, in-Netherlands u r-Renju Unit.

(5)  EPRS, “Interactions between trade, investment and trends in EU industry: EU regions and international trade” (L-interazzjonijiet bejn il-kummerċ, l-investiment u x-xejriet fl-industrija tal-UE: ir-reġjuni tal-UE u l-kummerċ internazzjonali), studju mwettaq fuq talba tal-KtR, 27 ta' Ottubru 2017, disponibbli f'http://www.europarl.europa.eu/thinktank/en/document.html?reference=EPRS_STU(2017)608695 (mhux disponibbli bil-Malti).

(6)  2017: https://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/wjdt_665385/2649_665393/t1514534.shtml;

2018: https://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/wjdt_665385/2649_665393/t1577455.shtml;

2019: https://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/wjdt_665385/2649_665393/t1655224.shtml.

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Id-dimensjoni industrijali tal-Unjoni tas-Sigurtà”

(opinjoni fuq inizjattiva proprja)

(2020/C 364/06)

Relatur:	José Custódio LEIRIÃO
Korelatur:	Jan PIE

Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	20.2.2020
Bażi legali	Artikolu 29(2) tar-Regoli ta’ Proċedura
	Opinjoni fuq inizjattiva proprja
Sezzjoni kompetenti	Kummissjoni Konsultattiva dwar il-Bidliet Industrijali (CCMI)
Adottat fis-CCMI	26.6.2020
Data tal-adozzjoni fis-sessjoni plenarja	16.7.2020
Sessjoni plenarja Nru	553
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	209/3/4

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Aħna nilqgħu d-determinazzjoni tal-Kummissjoni Ewropea l-ġdida li ssaħħaħ is-sovranità teknoloġika tal-Unjoni u nenfasizzaw l-importanza tas-settur tas-sigurtà f'dan ir-rigward. Mingħajr teknoloġija m'hemmx sigurtà u l-Ewropa għandha tħaddem b'ħila t-teknoloġiji li huma kruċjali għas-sigurtà tagħha.

1.2.

Sabiex jintlaħaq dan l-objettiv, aħna nistiednu lill-Kummissjoni Ewropea tniedi strateġija li ssaħħaħ il-kapaċitajiet industrijali u teknoloġiċi tal-Ewropa fil-qasam tas-sigurtà. Din hija meħtieġa ħafna b’mod partikolari f’oqsma sensittivi fejn id-dipendenza fuq fornituri mhux Ewropej tista’ ssir riskju ta’ sigurtà fiha nnifisha. L-istrateġija għandha tappoġġja l-għanijiet tal-Istrateġija l-ġdida ta’ Sigurtà Interna u tikkomplementaha b’dimensjoni industrijali. Għandha tgħin jintlaħqu l-ħtiġijiet attwali u futuri ta’ kapaċità tal-utenti finali Ewropej u għandha tindirizza l-isfidi ewlenin li s-settur jiffaċċja fl-Ewropa: il-frammentazzjoni tas-suq, in-nuqqas ta' kapaċità u ta' ppjanar tat-teknoloġija fit-tul, u l-inkoerenza tal-politiki u tal-istrumenti ta' finanzjament tal-UE.

1.3.

L-istrateġija industrijali tas-sigurtà għandha tkun ibbażata fuq il-prinċipji li ġejjin: a) l-eżistenza ta’ industrija tas-sigurtà innovattiva hija kruċjali għas-sovranità teknoloġika u l-awtonomija strateġika tal-Ewropa; b) is-sigurtà hija kwistjoni ta' sovranità, li ma tistax titħalla għall-forzi tas-suq biss. Huma meħtieġa rieda u azzjoni politika biex tinżamm il-kapaċità li jiġu żviluppati soluzzjonijiet kumplessi ta' sigurtà teknoloġika avvanzata. c) fid-dawl tal-pandemija COVID-19, ir-reżiljenza għal diżastri naturali u dawk ikkawżati mill-bniedem fuq skala kbira trid issir prijorità politika ewlenija għall-Unjoni u tista’ tinkiseb biss bl-appoġġ tal-industrija Ewropea tas-sigurtà. L-istrateġija għandha tiġi żviluppata bħala parti mill-Unjoni tas-Sigurtà u tagħmel il-politiki tal-UE relatati mas-sigurtà aktar effettivi. Għandha ssegwi approċċ olistiku u tinkludi l-objettivi li ġejjin:

—	valutazzjoni tal-vulnerabilitajiet u d-dipendenza kritika tal-Ewropa minn sigurtà mhux militari;

—	l-iskrinjar ta' teknoloġiji emerġenti għal implikazzjonijiet ta' sigurtà potenzjali;

—	id-definizzjoni ta' teknoloġiji “essenzjali” kritiċi li għalihom l-Ewropa ma għandhiex tiddependi fuq il-fornituri ta' pajjiżi terzi, għal raġunijiet ta' sigurtà;

—	l-identifikazzjoni ta’ katini ta’ valur strateġiċi fis-settur tas-sigurtà;

—	l-użu tal-aġenziji tal-UE bħala xprunaturi għall-ippjanar tal-kapaċitajiet u l-armonizzazzjoni tar-rekwiżiti nazzjonali;

—	l-użu ta' strumenti tal-UE relatati mas-sigurtà (ISF, IBMF, Ewropa Diġitali, Orizzont Ewropa, RescEU) għal investiment immirat f’teknoloġiji u applikazzjonijiet ta’ sigurtà kritiċi;

—	l-użu ta' strumenti oħra tal-UE (Fondi Strutturali, InvestEU, eċċ.) għal investimenti rilevanti għas-sigurtà (infrastruttura), idealment permezz tal-ħolqien ta' Faċilità ta' Sigurtà Ewropea (simili għas-CEF);

—	l-użu tal-akkwist Ewropew u l-koordinazzjoni tal-akkwist nazzjonali biex tiġi appoġġjata l-bażi industrijali rilevanti;

—	l-użu ta' strumenti ta' finanzjament orjentati lejn il-kapaċità (bħall-ISF u l-IBMF) sabiex titrawwem l-adozzjoni tas-suq tar-riċerka dwar is-sigurtà tal-UE lil hinn minn Orizzont Ewropa;

—	l-identifikazzjoni ta' inizjattivi leġislattivi ġodda possibbli, bħal reviżjoni tad-Direttiva dwar il-Ħarsien tal-Infrastruttura Kritika jew strument possibbli dwar is-sigurtà urbana;

—	il-koordinazzjoni ta' programmi rilevanti tal-UE (difiża, sigurtà, spazju, ċibernetika).

Introduzzjoni

1.4.

L-ambjent ta' sigurtà tal-Ewropa huwa kumpless ħafna. It-theddid għas-sigurtà tal-lum il-ġurnata ta' spiss ikollhom ħafna aspetti, ikunu transnazzjonali, jevolvu malajr u diffiċli jkunu mbassra. Dawn jistgħu jolqtu varjetà wiesgħa ta’ miri fl-Unjoni (eż. avvenimenti tal-massa, trasport, infrastrutturi kritiċi, istituzzjonijiet) u jiġu minn varjetà daqstant wiesgħa ta’ atturi ta’ theddid (eż. awturi individwali ta’ reati, organizzazzjonijiet kriminali, gruppi terroristiċi, stati nazzjonali) li jista’ jkollhom motivazzjonijiet differenti ħafna (bħall-ġeopolitika, l-estremiżmu reliġjuż jew politiku, l-interessi ekonomiċi jew finanzjarji, jew diżordni mentali) u jużaw kull tip ta’ mezz biex iwettqu l-intenzjoni malizzjuża tagħhom (bħal armi tan-nar, tagħmir splużiv improvizzat, materjal kimiku, bijoloġiku, radjoloġiku u nukleari, attakki ċibernetiċi jew diżinformazzjoni).

1.5.

Minbarra t-theddid għas-sigurtà magħmul mill-bniedem, hemm diżastri naturali bħalma huma l-għargħar, in-nixfiet, il-maltempati jew il-pandemiji, li huma ta’ riskju dejjem jikber minħabba t-tibdil fil-klima, it-tniġġis ambjentali u l-isfruttament żejjed tar-riżorsi naturali. Id-diżastri naturali normalment huma saħansitra aktar devastanti minn diżastri kkawżati mill-bniedem u jheddu s-sigurtà direttament u indirettament.

1.6.

It-theddid għas-sigurtà jvarja, u b’hekk anke l-forzi tas-sigurtà u l-ħtiġijiet tal-kapaċitajiet tagħhom. Fl-istess ħin, il-forzi tas-sigurtà ta’ spiss jikkooperaw, pereżempju bħala dawk li jagħtu l-ewwel rispons matul diżastru, u jeħtieġu tagħmir interoperabbli li jilqa’ l-isfida tat-theddid li jiffaċċjaw.

1.7.

Minkejja d-diversità tagħhom, it-theddid għas-sigurtà tal-lum għandu ħaġa waħda komuni: ma jistgħux jiġu indirizzati mingħajr l-appoġġ tekniku. It-teknoloġija nnifisha ma tistax tipprovdi sigurtà, iżda fis-soċjetajiet kumplessi u konnessi tagħna, hija faċilitatur indispensabbli fl-oqsma kollha tas-sigurtà u fil-fażijiet kollha taċ-ċiklu tas-sigurtà (prevenzjoni, tħejjija, azzjoni u rkupru). L-evoluzzjoni u l-proliferazzjoni rapidi ta’ teknoloġiji diġitali ġodda, bħall-intelliġenza artifiċjali, il-computing kwantistiku u l-blockchain, se jsaħħu aktar l-importanza tat-teknoloġija għas-sigurtà, peress li dawn mhux biss joħolqu opportunitajiet ġodda, iżda wkoll jimmultiplikaw kemm il-vulnerabbiltajiet kif ukoll il-kapaċitajiet li ssir il-ħsara.

1.8.

Mingħajr l-għarfien espert ta’ industrija tas-sigurtà speċjalizzata, huwa impossibbli li jiġu żviluppati teknoloġiji avvanzati meħtieġa biex jiġi indirizzat t-theddid attwali u futur għas-sigurtà. L-industrija tas-sigurtà hija msieħba vitali, b’mod partikolari għal sistemi kumplessi ta’ sigurtà u l-protezzjoni minn theddid sofistikat.

1.9.

Il-bażi tas-sigurtà industrijali u teknoloġika fl-Ewropa hija varjata daqs il-ħtiġijiet tas-sigurtà tas-soċjetajiet u l-ekonomiji moderni. Din tinkludi kumpaniji ta’ kull daqs mill-Unjoni kollha b’portafolli u speċjalizzazzjonijiet differenti. Ħafna minnhom għandhom ukoll attivitajiet fil-qasam tad-difiża jew l-ajruspazjali jew attivitajiet kummerċjali fis-settur tal-IT jew huma sussidjarji ta’ gruppi akbar li jappartjenu għal dawn is-setturi. Kollha kemm huma jiżviluppaw u jipproduċu sistemi ta’ teknoloġija avvanzata u jipprovdu servizzi li huma meħtieġa biex jipproteġu s-soċjetajiet, il-kumpaniji, l-istituzzjonijiet u ċ-ċittadini tagħna kontra kull tip ta’ theddid u diżastri għas-sigurtà. L-iktar studju komprensiv reċenti jistma li l-industrija tas-sigurtà fl-UE tiġġenera fatturat ta’ kważi EUR 200 biljun u toħloq impjieg għal 4,7 miljun ruħ (1).

2.   Kummenti ġenerali

2.1.

L-Unjoni għandha interess ekonomiku, iżda wkoll interess strateġiku fit-trawwim ta’ bażi industrijali Ewropea vivaċi ta’ sigurtà. Aktar ma żona ta’ sigurtà tkun kritika, aktar ikun hemm dipendenza fuq fornituri minn pajjiżi terzi li tista’ ssir hija stess riskju ta’ sigurtà. Huwa kruċjali li jintużaw teknoloġiji, servizzi u tagħmir żviluppati minn sorsi affidabbli, b’mod partikolari meta l-infrastrutturi kritiċi u l-istituzzjonijiet tal-istat jeħtieġ li jkunu protetti kontra theddid minn atturi statali jew appoġġjati mill-istat.

2.2.

L-andament tal-pandemija COVID-19 u l-konsegwenzi diretti u indiretti tagħha wrew ukoll il-ħtieġa għal industrija b’saħħitha ta’ sigurtà bbażata fl-Ewropa. Ir-rikors enormi għal għodod diġitali, pereżempju, wassal għal żieda drammatika f’attakki ċibernetiċi kemm minn atturi mhux statali kif ukoll minn atturi statali kontra kumpaniji u operaturi ta’ servizzi essenzjali. It-titjib tar-reżiljenza ċibernetika u ċ-ċibersigurtà fil-proċessi kollha bbażati fuq id-diġitalizzazzjoni ta’ kumpaniji u istituzzjonijiet jenħtieġ għalhekk ikun lezzjoni ewlenija li għandha tinsilet mill-pandemija. Minn mindu faqqa’ l-virus, għal darb’oħra rajna kampanji ta’ diżinformazzjoni, li spiss jiġu sponsorjati minn gvernijiet barranin u ma jistgħux jiġu miġġielda b’mod effettiv mingħajr l-użu ta’ għodod teknoloġiċi sofistikati. Il-COVID-19 żvela wkoll nuqqasijiet kbar fil-kapaċitajiet tal-UE fil-maniġġar ta’ kriżijiet, bħan-nuqqas ta’ ġabra komuni ta’ tagħmir kimiku, bijoloġiku, radjoloġiku u nukleari. Fil-qosor, huma meħtieġa diversi miżuri biex l-Ewropa ssir aktar reżiljenti għal diżastri fuq skala kbira. Minħabba s-sensittività ta’ ħafna minn dawn il-miżuri, huwa essenzjali li dawn jiġu implimentati bl-appoġġ ta’ fornituri li huma affidabbli u li jiżguraw is-sigurtà tal-provvista fi żminijiet ta’ kriżi.

2.3.

Għalhekk, l-Unjoni għandha interess strateġiku li fl-Ewropa ssostni l-kapaċitajiet industrijali li huma meħtieġa sabiex jiġi żgurat livell xieraq ta' awtonomija u ta' sovranità teknoloġika f'oqsma kritiċi ta’ sigurtà. Fl-istess ħin, il-kundizzjonijiet attwali tas-suq sfortunatament jagħmluha diffiċli biex jiġi ssodisfat dan l-interess strateġiku. Għall-kuntrarju, il-karatteristiċi speċifiċi tas-suq tas-sigurtà fl-Ewropa ta' spiss jagħmluha diffiċli għall-kumpaniji biex jibnu mudelli ekonomiċi vijabbli għat-teknoloġiji kkonċernati.

2.4.

Mil-lat kummerċjali, hemm biss domanda limitata għall-prodotti tas-sigurtà tal-ogħla livell li jiswew ħafna flus. Peress li l-operaturi privati tas-suq ifittxu kontinwament tnaqqis fl-ispejjeż, dawn normalment jillimitaw l-investimenti fis-sigurtà għal dak li huwa strettament meħtieġ u jagħtu preferenza lill-orħos prodott disponibbli fis-suq (ta' spiss minn fornituri ta' pajjiżi terzi).

2.5.

Mil-lat tad-domanda pubblika tas-suq tas-sigurtà, hemm varjetà wiesgħa ta' xerrejja u utenti finali, ħafna minnhom b'baġits ta' akkwist limitati u ordnijiet żgħar, u li huma legalment marbuta biex jixtru bl-orħos prezz. Barra minn hekk, il-maġġoranza vasta tal-klijenti tas-sigurtà pubblika ma għandhom l-ebda ppjanar tal-iżvilupp tal-kapaċità. Huma jixtru l-prodotti disponibbli fis-suq biex jissodisfaw il-ħtiġijiet immedjati tagħhom, mingħajr l-ebda kunsiderazzjoni fit-tul dwar kif it-theddid u t-teknoloġiji jistgħu jevolvu fil-futur, wisq inqas kwalunkwe investiment biex iħejju għal dan.

2.6.

Minħabba l-ispeċifiċitajiet taż-żewġ naħat tad-domanda għas-sigurtà, hemm biss suq żgħir għal teknoloġiji u applikazzjonijiet kritiċi. Soluzzjonijiet kumplessi ta' sigurtà ta' spiss ikunu magħmula apposta għal klijent wieħed jew għal ftit klijenti, li jillimita l-volumi ta' produzzjoni u l-ekonomiji ta' skala għal minimu. Fl-aħjar xenarju, it-teknoloġiji użati għal tali sistemi jistgħu jintużaw għal applikazzjonijiet oħra inqas sensittivi għal suq tal-klijenti kummerċjali aktar wiesa'. Għalhekk, il-kundizzjonijiet attwali tas-suq jagħmluha impossibbli li fl-UE tiġi sostnuta bażi teknoloġika u industrijali li tista' tiżviluppa l-kapaċitajiet ta' sigurtà li l-Ewropa teħtieġ biex tipproteġi l-fruntieri esterni, it-territorju u ċ-ċittadini tagħha. Dan idgħajjef il-kredibbiltà tal-Unjoni tas-Sigurtà u jitlob azzjoni tal-UE msaħħa.

Is-sitwazzjoni attwali tal-politiki ta' sigurtà tal-UE

2.7.

Minn mindu tnediet l-Aġenda Ewropea dwar is-Sigurtà f’April 2015, l-UE stinkat għal Unjoni tas-Sigurtà ġenwina li tipprovdi l-għodod, l-infrastruttura u l-ambjent li fihom l-awtoritajiet nazzjonali u tal-UE jaħdmu flimkien b’mod effettiv biex jindirizzaw sfidi komuni, filwaqt li fl-istess ħin jipproteġu d-drittijiet u l-libertajiet taċ-ċittadini (2). L-għadd biss ta' inizjattivi f'dan il-kuntest juri li bla dubju s-sigurtà saret waħda mill-prijoritajiet ta' politika ewlenin tal-Unjoni: — id-Direttiva dwar il-ġlieda kontra t-terroriżmu (3) — ir-regoli riveduti dwar il-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus (4) — il-ħolqien tas-Sistema ta’ Informazzjoni ta’ Schengen (SIS) (5) — l-interoperabbiltà tas-sistemi ta’ informazzjoni tal-UE għas-sigurtà, il-fruntieri u l-migrazzjoni (6) — il-ħolqien tal-Aġenzija tal-Unjoni Ewropea għat-Tmexxija Operattiva ta' Sistemi tal-IT fuq Skala Kbira fl-Ispazju ta' Libertà, Sigurtà u Ġustizzja (eu-LISA) (7) — l-Att dwar iċ-Ċibersigurtà (8) — il-gwardja Ewropea tal-fruntiera u tal-kosta (“Frontex”) imsaħħa (9) — Sistema Ewropea ta' Informazzjoni u ta' Awtorizzazzjoni għall-Ivvjaġġar (ETIAS) (10). Dawn l-inizjattivi huma supplimentari għall-programmi u l-istrumenti ta' finanzjament diġà stabbiliti, bħall-Fond għas-Sigurtà Interna.

2.8.

Il-proposta tal-Kummissjoni għall-qafas finanzjarju pluriennali li jmiss inkludiet żieda konsiderevoli tal-linji baġitarji rilevanti ewlenin (eż. EUR 35,3 biljun għall-migrazzjoni u l-ġestjoni tal-fruntieri, EUR 4 biljun għas-sigurtà interna, EUR 15,6 biljun għar-reżiljenza u r-rispons għall-kriżi) meta mqabbla mal-QFP preċedenti (11). L-Unjoni se tiffinanzja wkoll programm ieħor ta' riċerka dwar is-sigurtà taħt Orizzont Ewropa, li diġà ta kontribut importanti għat-tfassil u l-iżvilupp ta' kapaċitajiet ta' sigurtà futuri taħt Orizzont 2020.

2.9.

Fir-rigward tat-teknoloġiji diġitali, il-Kummissjoni Ewropea tipproponi wkoll li żżid l-infiq b’mod sinifikanti (eż. Orizzont Ewropa jew il-Programm Ewropa Diġitali) biex issaħħaħ is-sovranità teknoloġika tal-Ewropa f’oqsma ta’ importanza strateġika. F'dan ir-rigward, il-Kummissjoni ddikjarat ukoll l-intenzjoni tagħha li trawwem sinerġiji bejn is-setturi tal-ispazju, tad-difiża u tas-sigurtà.

2.10.

Is-sovranità teknoloġika hija wkoll terminu ewlieni fl-“Istrateġija Industrijali Ġdida għall-Ewropa”, fejn il-Kummissjoni tenfasizza li “it-trasformazzjoni diġitali, is-sigurtà u s-sovranità teknoloġika futura [tal-Ewropa] jiddependu fuq l-infrastrutturi diġitali strateġiċi tagħna” u tħabbar li se “tappoġġa l-iżvilupp ta' teknoloġiji abilitanti essenzjali li huma strateġikament importanti għall-futur industrijali tal-Ewropa” (12).

Kummenti speċifiċi

2.11.

Il-kompetenza tal-UE fil-qasam tas-sigurtà tibqa' limitata u ta' spiss ma tinvolvi xejn aktar ħlief rwol ta' koordinazzjoni bejn l-awtoritajiet nazzjonali. Għalhekk, il-politiki ta' sigurtà jibqgħu frammentati u ta' spiss ineffettivi. L-istess jgħodd għal setturi oħra rilevanti għas-sigurtà bħas-saħħa pubblika.

2.12.

Is-sigurtà fl-UE hija prijorità politika mingħajr dimensjoni industrijali. Jeżisti għadd impressjonanti ta' politiki u ta' strumenti ta' finanzjament relatati mas-sigurtà b'baġits konsiderevoli. Madankollu, la hemm koordinazzjoni tal-ħtiġijiet tal-kapaċitajiet, u lanqas politika koerenti li tappoġġja l-bażi industrijali u teknoloġika rilevanti. Kunċetti bħall-kompetittività industrijali, l-awtonomija strateġika, l-ippjanar tal-kapaċità u t-teknoloġiji kritiċi ma kienux inklużi fid-dibattitu dwar l-Unjoni tas-Sigurtà u qatt ma tqiesu bħala objettivi ta' programmi ta' finanzjament relatati mas-sigurtà.

2.13.

Il-Pjan ta' Azzjoni għal Industrija tas-Sigurtà innovattiva u kompetittiva tal-Kummissjoni tal-2012 ma kellux ambizzjoni, kien limitat fil-kamp ta' applikazzjoni u għalhekk baqa' mingħajr impatt notevoli.

2.14.

Il-programm tal-UE ta' riċerka dwar is-sigurtà jimmobilizza diversi riżorsi, iżda jbati minn nuqqasijiet serji. L-adozzjoni mis-suq ta' riżultati tar-riċerka tibqa' sfida kbira peress li la hemm proċess komuni ta' ppjanar tal-kapaċitajiet għas-sigurtà, li jgħin jikkonsolida d-domanda għall-utenti finali pubbliċi, u lanqas użu sistematiku ta' strumenti oħra tal-UE ta’ finanzjament orjentati lejn il-kapaċità bħala mezz biex jiġi appoġġjat l-iskjerament ta' soluzzjonijiet ta' sigurtà.

2.15.

L-Istrateġija l-ġdida tas-Sigurtà Interna tiggwida l-politiki tas-sigurtà tal-UE u għalhekk għandha tfittex li ssolvi dawn in-nuqqasijiet. Għandha tindirizza l-evoluzzjoni rapida tat-teknoloġija u l-implikazzjonijiet tagħha għas-sigurtà, tinsisti li jkun hemm definizzjoni komuni tal-ħtiġijiet ta’ kapaċità ta’ sigurtà u trawwem il-kooperazzjoni Ewropea biex tissodisfa dawn il-ħtiġijiet. Dan isaħħaħ l-Unjoni tas-Sigurtà, jikkontribwixxi b’mod konsiderevoli għall-ħolqien ta’ suq intern ġenwin għas-sigurtà u jgħin biex tiġi sostnuta industrija tas-sigurtà kompetittiva fl-Ewropa.

2.16.

L-industrija hija indispensabbli biex tbiddel it-teknoloġiji f'soluzzjonijiet. Għalhekk, politika industrijali ambizzjuża għal oqsma ewlenin ta' sovranità għandha tkun prijorità politika għall-Unjoni. L-iżvilupp ta' tali politika huwa partikolarment urġenti għas-settur tas-sigurtà, li attwalment qiegħed ibati minn fallimenti tas-suq serji li jagħmluha diffiċli ħafna biex jiġu sostnuti l-kapaċitajiet industrijali u teknoloġiċi kritiċi.

2.17.

Għalhekk nappellaw lill-Kummissjoni Ewropea biex tiżviluppa strateġija industrijali speċifika ta’ sigurtà biex tappoġġja l-Istrateġija l-ġdida ta’ Sigurtà Interna u tagħmel l-Unjoni tas-Sigurtà aktar effettiva. Din l-istrateġija industrijali għandha tkun ambizzjuża u komprensiva, filwaqt li tiżgura li l-politiki u l-istrumenti pertinenti kollha jikkontribwixxu għas-sovranità teknoloġika tal-Unjoni f'oqsma ta' sigurtà kritiċi. Għandha tiżgura wkoll li l-istrumenti kollha tal-UE relatati mas-sigurtà (il-Fond għas-Sigurtà Interna, il-Fond għall-Ġestjoni Integrata tal-Fruntieri, ir-RescEU) jinkludu dimensjoni industrijali, u l-programmi kollha relatati mat-teknoloġija (Ewropa Diġitali, Orizzont Ewropa) jinkludu dimensjoni ta’ sigurtà. Dan jgħin biex jiġu ssodisfati l-ħtiġijiet tas-sigurtà tal-klijenti pubbliċi, joffri opportunitajiet ġodda għall-industrija Ewropea, u jagħmilha aktar faċli biex wieħed ilaħħaq f’ħin tajjeb mal-implikazzjonijiet tas-sigurtà tat-teknoloġiji emerġenti.

2.18.

Għal dan il-għan, il-kunċett ta’ sovranità teknoloġika jeħtieġ li jkompli jiġi definit u jsir operattiv. Il-fokus attwali tal-Kummissjoni fuq it-teknoloġiji diġitali jintlaqa' tajjeb iżda ma għandux ikun esklussiv. Għandha tingħata prijorità lit-teknoloġiji kritiċi kollha f'oqsma ewlenin ta' sovranità, jiġifieri s-sigurtà, id-difiża u l-ispazju. Il-kunċett għandu jiġi rivedut ukoll fid-dawl tal-pandemija tal-COVID-19 u jinkludi r-reżiljenza bħala objettiv strateġiku.

2.19.

L-“Istrateġija Industrijali Ġdida għall-Ewropa” tal-Kummissjoni tinkludi elementi importanti għat-trawwim tas-sovranità teknoloġika f’oqsma kritiċi ta’ sigurtà. Il-kunċett ta’ katini tal-valur strateġiċi b’mod partikolari għandu jintuża bħala l-qafas għal approċċ komprensiv li jkopri ċ-ċiklu industrijali kollu mill-provvista ta’ materjali kritiċi għall-industrijalizzazzjoni u l-manutenzjoni, u li jikkoordina l-użu tal-istrumenti ta’ politika xierqa kollha, inkluż il-kontroll tal-Investimenti Diretti Barranin.

2.20.

Il-Qafas Finanzjarju Pluriennali li jmiss se jkollu jiġi adattat għall-ħtiġijiet taż-żmien ta’ (wara) l-COVID-19, u għalhekk anke il-politiki appoġġjati mill-QFP u l-programmi li jiffinanzja. Prijoritajiet u strumenti definiti qabel iridu jiġu riveduti u jqisu l-lezzjonijiet misluta mid-diffikultajiet tal-Ewropa biex tiġi indirizzata l-pandemija. Dan japplika wkoll għall-Unjoni tas-Sigurtà u għall-Istrateġija l-ġdida ta’ Sigurtà Interna, li għandha tenfasizza l-ħtieġa għal aktar sovranità u reżiljenza teknoloġika.

2.21.

Biex tingħeleb ir-reċessjoni kkawżata mill-pandemija, matul iċ-ċiklu baġitarju li jmiss, l-UE għandha tiffoka l-investimenti fuq setturi ta’ teknoloġija avvanzata, peress li dawn għandhom l-akbar valur miżjud u effetti multiplikaturi għall-ekonomija kollha kemm hi (13). Strateġija tal-UE dwar is-sigurtà industrijali li tgħin biex l-Ewropa ssir aktar awtonoma u reżiljenti tkun taqbel perfettament ma’ dan l-approċċ u għalhekk għandha tinbeda b’urġenza taħt il-pjan ta’ rkupru tal-Unjoni wara l-COVID-19.

---

(1)  Minħabba d-diversità tas-settur, bħalissa m’hemm l-ebda definizzjoni ċara tal-industrija tas-sigurtà u stimi approssimattivi biss tad-daqs tas-suq. Klassifikazzjoni metodoloġika ta’ din l-industrija hija mxekkla minn numru ta’ fatturi: 1) l-industrija tas-sigurtà mhix koperta bħala tali min-nomenklaturi statistiċi ewlenin (NACE, Prodcom, eċċ.); 2) il-produzzjoni ta’ oġġetti relatati mas-sigurtà hija moħbija taħt firxa wiesgħa ta’ intestaturi, u l-istatistika għal dawn l-intestaturi ma tiddistingwixxix bejn attivitajiet relatati mas-sigurtà u dawk mhux relatati mas-sigurtà; 3) ma hemm l-ebda sors ta’ data statistika disponibbli fil-livell Ewropew mill-industrija nnifisha. Ara l-istudju dwar l-iżvilupp ta’ data statistika dwar il-bażi teknoloġika u industrijali Ewropea ta’ sigurtà, Rapport Finali ta’ Ecorys għall-Kummissjoni Ewropea, DĠ Migrazzjoni u Affarijiet Interni, Ġunju 2015.

(2)  Komunikazzjoni mill-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill Ewropew u lill-Kunsill – Azzjoni fuq l-Aġenda Ewropea dwar is-Siġurtà biex jiġi miġġieled it-terroriżmu u titwitta t-triq lejn Unjoni ta' Sigurtà effettiva u ġenwina, Brussell, 20.4.2016, COM (2016) 230 final https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:9aeae420-0797-11e6-b713-01aa75ed71a1.0002.02/DOC_1&format=PDF

(3)  Id-Direttiva dwar il-ġlieda kontra t-terroriżmu (ĠU L 88, 31.3.2017, p. 6).

(4)  Id-Direttiva dwar il-prevenzjoni tal-użu tas-sistema finanzjarja għall-finijiet tal-ħasil tal-flus jew il-finanzjament tat-terroriżmu (ĠU L 141, 5.6.2015, p. 73).

(5)  Ir-Regolament dwar l-istabbiliment, it-tħaddim u l-użu tas-Sistema ta' Informazzjoni ta' Schengen (SIS) fil-qasam tal-verifiki fuq il-fruntieri (ĠU L 312, 7.12.2018, p. 14) u r-Regolament dwar l-istabbiliment, it-tħaddim u l-użu tas-Sistema ta' Informazzjoni ta' Schengen (SIS) fil-qasam tal-kooperazzjoni tal-pulizija u l-kooperazzjoni ġudizzjarja f'materji kriminali (ĠU L 312, 7.12.2018, p. 56).

(6)  Ir-Regolament dwar l-interoperabbiltà (fruntieri u viża) (ĠU L 135, 22.5.2019, p. 27) u r-Regolament dwar l-interoperabbiltà (il-kooperazzjoni tal-pulizija u ġudizzjarja, l-ażil u l-migrazzjoni) (ĠU L 135, 22.5.2019, p. 85).

(7)  Ir-Regolament dwar l-Aġenzija tal-Unjoni Ewropea għat-Tmexxija Operattiva ta' Sistemi tal-IT fuq Skala Kbira fl-Ispazju ta' Libertà, Sigurtà u Ġustizzja (eu-LISA) (ĠU L 295, 21.11.2018, p. 99).

(8)  Ir-Regolament dwar l-ENISA (l-Aġenzija tal-Unjoni Ewropea għaċ-Ċibersigurtà) u dwar iċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà tat-teknoloġija tal-informazzjoni u tal-komunikazzjoni (ĠU L 151, 7.6.2019, p. 15).

(9)  Ir-Regolament dwar il-Gwardja Ewropea tal-Fruntiera u tal-Kosta, (ĠU L 295, 14.11.2019, p. 1).

(10)  Ir-Regolament li jistabbilixxi Sistema Ewropea ta’ Informazzjoni u ta' Awtorizzazzjoni għall-Ivvjaġġar (ETIAS) (ĠU L 236, 19.9.2018, p. 1).

(11)  Skont il-prezzijiet attwali. Komunikazzjoni tal-Kummissjoni dwar Il-baġit tal-UE jmexxi l-pjan ta’ rkupru għall-Ewropa, Brussell, 27.5.2020 COM(2020) 442 final: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/MT/TXT/?qid=1601035899164&uri=CELEX%3A52020DC0442

(12)  Komunikazzjoni tal-Kummissjoni dwar Strateġija Industrijali Ġdida għall-Ewropa, Brussell, 10.3.2020, COM (2020) 102 final https://eur-lex.europa.eu/legal-content/MT/TXT/PDF/?uri=CELEX:52020DC0102&from=MT

(13)  Ara pereżempju “Il ruolo dell’innovazione e dell’alta tecnologia in Italia nel confronto con il contesto internazionale” (Ir-rwol tal-innovazzjoni u t-teknoloġija avvanzata fl-Italja fir-rigward tal-kuntest internazzjonali), Centro economia digitale, Ruma, Ottubru 2019.

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “L-introduzzjoni ta’ miżuri ta’ salvagwardja għall-prodotti agrikoli fil-ftehimiet kummerċjali”

(opinjoni fuq inizjattiva proprja)

(2020/C 364/07)

Relatur:

Arnold PUECH D’ALISSAC

Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	20.2.2020
Bażi legali	Artikolu 32(2) tar-Regoli ta’ Proċedura
	Opinjoni fuq inizjattiva proprja
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għall-Agrikoltura, l-Iżvilupp Rurali u l-Ambjent
Adottata fis-sezzjoni	29.6.2020
Adottata fil-plenarja	16.7.2020
Sessjoni plenarja Nru	553
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	204/2/3

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Kooperazzjoni internazzjonali b’saħħitha hija prerekwiżit għal klawżoli ta’ salvagwardja effettivi.

1.1.1.

Il-KESE jenfasizza li l-provvista tal-ikel għall-umanità għadha u se tibqa’ sfida kbira mill-inqas sal-2050. Biex nitimgħu minn 9 sa 10 biljun ruħ, se jkollna bżonn l-agrikoltura kollha fid-dinja. L-FAO tistma li l-produzzjoni globali se jkollha tiżdied b’70 % bejn l-2007 u l-2050. Għalhekk, jeħtieġ li tiġi protetta l-kapaċità ta’ produzzjoni ta’ kull pajjiż, billi jiġu promossi politiki agrikoli u kummerċjali adatti, filwaqt li jiġi żgurat kummerċ internazzjonali organizzat, u b’hekk jiġu indirizzati kemm l-inċertezzi fil-produzzjoni kif ukoll l-iskarsezzi dejjiema f’ċerti żoni ġeografiċi.

1.1.2.

Għall-KESE, l-armonizzazzjoni tal-istandards tal-produzzjoni sabiex jiġu evitati d-distorsjonijiet tal-kompetizzjoni u biex kull pajjiż ikun jista’ jipproduċi l-alimentazzjoni bażika hija essenzjali.

1.2.

Jeħtieġ li tkompli titjieb it-trasparenza tas-swieq.

1.2.1.

Is-Sistema ta’ Informazzjoni dwar is-Swieq Agrikoli, li tnediet fl-2011 mil-laqgħa tal-ministri tal-agrikoltura tal-G20, u li tlaqqa’ flimkien il-produtturi u l-importaturi globali ewlenin taċ-ċereali u ż-żrieragħ taż-żejt, tagħmilha possibbli li tiġi aċċertata s-sitwazzjoni reali fis-swieq u hija wkoll forum għal djalogu u koordinazzjoni bejn l-uffiċjali tal-gvern fi żminijiet ta’ volatilità qawwija fis-swieq agrikoli. Din l-inizjattiva wriet is-siwi tagħha, iżda jeħtieġ li tiġi żviluppata aktar f’termini tal-għadd tal-pajjiżi parteċipanti u l-ambitu tagħha, sabiex tkopri wkoll prodotti oħra negozjati fis-swieq dinjija.

1.3.

Jeħtieġ li l-klawżoli ta’ salvagwardja agrikoli tad-WTO, kemm dawk ġenerali kif ukoll dawk bilaterali, jittejbu skont kriterji differenti li l-KESE jelenka f’din l-Opinjoni. L-għan huwa li jiġu żgurati kompetizzjoni ġusta u s-sostenibbiltà tal-industriji Ewropej, sabiex jiggarantixxu s-sovranità tal-ikel għall-benefiċċju taċ-ċittadini kollha, kemm tal-produtturi kif ukoll tal-konsumaturi. Din il-ħtieġa għas-sovranità tal-ikel ġiet enfasizzata b’mod qawwi matul il-kriżi tal-COVID-19.

1.3.1.   Reazzjoni rapida

Il-klawżoli attwali huma ineffettivi għax l-implimentazzjoni tieħu żmien twil. Madankollu, bis-saħħa tad-diġitalizzazzjoni tal-ekonomija, id-data tista’ tkun disponibbli fi ftit sigħat. Il-monitoraġġ tal-volumi u tal-prezzijiet illum il-ġurnata huwa effettiv u jippermetti reazzjoni minnufih.

1.3.2.   Reazzjoni awtomatika

Bl-għarfien dettaljat dwar il-kummerċ, il-flussi kummerċjali jistgħu jiġu rregolati faċilment. Ladarba tkun ġiet rreġistrata żieda ta’ 10 % fil-volum tal-kummerċ fuq perjodu ta’ żmien definit, pereżempju sena, l-implimentazzjoni miftiehma bejn l-esportaturi u l-importaturi tista’ ssir b’mod awtomatiku. Jekk iż-żieda tkun ġustifikata abbażi ta’ skarsezza li tkun ikkawżat produzzjoni aktar baxxa, il-klawżola ma tiġix attivata. Min-naħa l-oħra, jekk iż-żieda ma tkunx ġustifikata, jiġi applikat dazju doganali addizzjonali biex tiġi limitata din iż-żieda.

1.3.3.   Reazzjoni proporzjonata

Skont in-natura u l-oriġini taż-żieda fil-flussi kummerċjali, ir-reazzjoni għandha tkun proporzjonata sabiex tnaqqas din iż-żieda jew tiżgura s-sospensjoni effettiva tal-flussi destabbilizzanti għall-katini tal-provvista kkonċernati.

1.3.4.   Reazzjoni komprensiva

Għandhom jitqiesu l-flussi kollha tal-importazzjoni, ikun x’ikun l-istatus tagħhom u mingħajr notifika minn qabel. Huwa proprju għall-prodotti hekk imsejħa sensittivi li fil-ftehimiet ta’ Kummerċ Ħieles (FTAs) jingħataw l-kwoti ta’ dazju mnaqqas, u dawn huma s-setturi li huma l-aktar destabilizzati malajr. Għalhekk għandhom ikunu soġġetti wkoll għall-klawżoli ta’ salvagwardja.

1.3.5.   Miżuri simmetriċi

L-introduzzjoni ta’ miżuri simmetriċi fir-regoli tal-UE dwar l-importazzjonijiet trid, min-naħa waħda, tiżgura l-istess protezzjoni tal-konsumaturi irrispettivament mill-oriġini tal-prodotti u, min-naħa l-oħra, tillimita d-distorsjonijiet ekonomiċi għall-operaturi Ewropej.

1.3.6.   Jitqies il-qafas ta’ implimentazzjoni tal-Ftehim ta’ Pariġi

L-impenji għat-tnaqqis tal-emissjonijiet ta’ gassijiet b’effett ta’ serra huma sfida internazzjonali ewlenija. Jekk ċerti pajjiżi ma jirrispettawhomx, m’għandhomx jibbenefikaw minnhom f’termini ta’ kummerċ. Jeħtieġ li jiġi implimentat mekkaniżmu ta’ aġġustament tal-karbonju fil-fruntiera għas-settur agroalimentari. Minħabba l-kumplessità tal-Ftehim ta’ Pariġi, u sakemm jiġi approvat, il-klawżoli ta’ salvagwardja speċifiċi tiegħu jridu jinkisbu fid-WTO u għandhom jiġu inklużi fil-ftehimiet ta’ kummerċ ħieles kollha nnegozjati mill-Kummissjoni Ewropea.

1.3.7.   Jitqiesu l-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli

Bħal fil-każ tal-Ftehim ta’ Pariġi, għandhom jinkisbu klawżoli ta’ salvagwardja fid-WTO u jiġu inklużi fil-ftehimiet kollha ffirmati mill-Unjoni Ewropea.

2.   Kunċett u storja tal-klawżoli ta’ salvagwardja

2.1.

Id-WTO tipprevedi klawżoli speċifiċi għas-settur agrikolu, iżda tillimita l-użu tagħhom.

2.1.1.

Il-miżuri ta’ salvagwardja huma definiti bħala “miżuri ta’ emerġenza” relatati maż-żieda fl-importazzjonijiet ta’ prodotti partikolari, meta tali importazzjonijiet jikkawżaw, jew jheddu li jikkawżaw, dannu serju lill-industrija domestika tal-pajjiż importatur. Dawn il-miżuri, li huma b’mod ġenerali fil-forma ta’ sospensjoni ta’ konċessjonijiet jew ta’ obbligi, jistgħu jikkonsistu fl-applikazzjoni ta’ restrizzjonijiet kwantitattivi fuq l-importazzjoni jew dazji doganali fuq l-importazzjoni.

2.1.2.

Fil-qasam tal-agrikoltura, l-applikazzjoni ta’ tariffi ta’ salvagwardja ogħla tista’ tiġi attivata awtomatikament meta l-volum tal-importazzjonijiet jaqbeż ċertu livell jew meta l-prezzijiet jaqgħu taħt ċertu livell mingħajr il-bżonn li jintwera dannu serju kkawżat lill-industrija domestika.

2.1.3.

Madankollu, il-klawżola ta’ salvagwardja speċjali għall-agrikoltura tista’ tiġi invokata biss fir-rigward ta’ prodotti li jkunu ġew stabbiliti rati għalihom u sakemm il-gvern ikun irriżerva d-dritt li jagħmel hekk fl-iskeda ta’ impenji tiegħu dwar l-agrikoltura. Barra minn hekk, ma tistax tiġi invokata għal importazzjonijiet taħt kwoti tariffarji.

2.2.

Il-ftehimiet ta’ kummerċ ħieles bilaterali jagħmluha possibbli li wieħed imur lil hinn.

2.2.1.

Il-ftehimiet ta’ kummerċ ħieles għandhom ikopru l-biċċa l-kbira tal-flussi kummerċjali u jeħtieġ li jrawmu l-liberalizzazzjoni tal-kummerċ bejn il-pajjiżi firmatarji mingħajr ostakli għall-kummerċ mal-bqija tad-dinja. Minħabba d-diffikultajiet fil-proċess ta’ negozjati multilaterali fid-WTO, f’dawn l-aħħar snin ġew innegozjati ħafna ftehimiet ta’ kummerċ ħieles.

2.2.2.

L-Unjoni Ewropea tagħti preferenza lil din l-opzjoni biex tingħata spinta lil-liberalizzazzjoni tal-kummerċ u biex jintlaħaq progress dwar kwistjonijiet li mhumiex kunsenswali, bħall-kapitoli dwar l-iżvilupp sostenibbli. Madankollu, l-aħħar ftehimiet urew il-limitazzjonijiet ta’ din is-sistema u d-diffikultajiet li jkun hemm approċċ komuni jew li jitqiesu bis-sħiħ ftehimiet internazzjonali oħrajn bħall-Ftehim ta’ Pariġi.

2.3.

Il-kummerċ internazzjonali agroalimentari għadu essenzjali.

2.3.1.

Hemm għadd ta’ ostakli għat-tentattivi ta’ awtosuffiċjenza alimentari, l-ewwel nett l-espansjoni demografika, li ħafna drabi tagħmel l-użu tal-importazzjonijiet fattur essenzjali. Għalhekk, il-kummerċ jagħti kontribut kruċjali għas-sigurtà alimentari fid-dinja. L-isfida għall-pajjiżi hija li jinstab il-bilanċ it-tajjeb bejn l-iżvilupp tal-produzzjoni agrikola tagħhom stess u l-ftuħ għall-kummerċ. Iżda jeħtieġ ukoll li jagħmlu mezz biex jiżguraw li, meta jkun possibbli, u f’kundizzjonijiet li ma jfixklux bla bżonn il-kompetizzjoni, l-agrikoltura tagħhom tkun tista’ tindirizza d-domanda internazzjonali u li jesportaw l-ikel lejn pajjiżi li ma jkunux jistgħu jipproduċu l-kwantitajiet neċessarji għall-ħtiġijiet tagħhom.

2.3.2.

Tabilħaqq, studju prospettiv mill-Istitut Nazzjonali ta’ Riċerka għall-Agrikoltura, l-Ikel u l-Ambjent (INRAE) juri li, sal-2050, il-konċentrazzjoni tal-esportazzjonijiet agrikoli madwar id-dinja tista’ tiżdied aktar. Dan ikun ta’ benefiċċju prinċipalment għal numru żgħir ta’ pajjiżi jew reġjuni, fejn it-tibdil fil-klima jkollu impatt pożittiv fuq l-agrikoltura u b’hekk ikunu jistgħu jżidu ż-żona kkultivata tagħhom, kif ukoll ir-rendimenti tal-uċuħ tar-raba’ tagħhom.

2.4.

Il-kummerċ agrikolu jintuża ħażin fid-diplomazija. Is-settur agrikolu huwa vittma ta’ negozjati politiċi li ma jikkonċernawhx: jekk hux fil-każ tal-kunflitt bejn l-Istati Uniti u ċ-Ċina, dak bejn Boeing u Airbus jew fil-fażi finali tan-negozjati kummerċjali, is-settur agrikolu jkun regolarment soġġett għal miżuri ta’ ritaljazzjoni jew offerti kompensatorji tan-negozjati.

3.   Nuqqasijiet fil-klawżoli ta’ salvagwardja attwali

3.1.

Il-proċeduri ta’ salvagwardja huma twal u onerużi żżejjed.

3.1.1.

Fil-passat, l-introduzzjoni ta’ klawżoli ta’ salvagwardja kienet fit-tul u diffiċli, u b’hekk dawn ma kinux effiċjenti. Għalkemm l-Unjoni Ewropea hija waħda mill-membri tad-WTO li rriżervaw id-dritt li jinvokaw din il-klawżola fuq ħafna prodotti, fil-prattika kważi qatt ma tapplikaha. Għalhekk, fil-każ “tad-devjazzjoni” tal-laħam tat-tiġieġ fis-salmura ffriżat (jekk ikun fis-salmura, ma jkollux bżonn jiġi ffriżat) mill-Brażil, id-dazju doganali aktar baxx applikat wassal għal żidiet sinifikanti sew fl-importazzjonijiet tal-laħam tat-tjur bejn l-1996 u l-2001, mingħajr l-applikazzjoni tal-klawżoli ta’ salvagwardja.

3.2.

Il-proċeduri attwali ma jiggarantixxux kompetizzjoni ġusta.

3.2.1.

Il-vantaġġ kompetittiv tal-produtturi ta’ pajjiżi terzi li mhumiex mitlubin jikkonformaw strettament mal-istandards Ewropej huwa importanti. Għalhekk, fl-aħħar ftehim iffirmat mal-Kanada, il-produtturi Kanadiżi għandhom il-possibbiltà li jużaw madwar erbgħin prodott għall-protezzjoni tal-pjanti pprojbiti fl-UE, bħall-atrażina, li tnaqqas b’mod sinifikanti l-kost tal-produzzjoni tagħhom. Il-pajjiżi tal-Amerika qed jużaw żrieragħ modifikati ġenetikament li fl-UE huma awtorizzati għat-tqegħid fis-suq iżda mhux għall-produzzjoni, b’mod partikolari fil-każ tal-proteini veġetali bħas-soja.

3.2.2.

Il-konsegwenza ta’ dawn in-nuqqasijiet hija żieda fl-importazzjonijiet tal-prodotti agrikoli, inklużi prodotti agrikoli mhux ipproċessati. Dan jista’ jqajjem dubji dwar is-sovranità alimentari Ewropea. Skont l-aktar pubblikazzjoni reċenti tal-Kummissjoni Ewropea Agri-food trade statistical factsheet (Skeda informattiva bi statistika dwar il-kummerċ agroalimentari) (1), id-defiċit fil-bilanċ kummerċjali tal-UE għall-prodotti agrikoli mhux ipproċessati kien jaqbeż l-EUR 20 biljun fl-2019.

3.3.

Dawn in-nuqqasijiet jolqtu ħażin lill-konsumaturi wkoll. In-nuqqas ta’ regolamentazzjoni jwassal għal volatilità ta’ prezzijiet eċċessivi, li żdiedet f’dawn l-aħħar snin. L-ispekulazzjoni li nħolqot fis-swieq agrikoli tkompli taggrava din il-volatilità, u tagħmilha diffiċli għal ħafna konsumaturi bi dħul baxx biex ikollhom aċċess għall-ikel. Barra minn hekk, id-destabbilizzazzjoni tal-katini tal-provvista twassal għal tnaqqis fil-kapaċità tal-produzzjoni, li jżid l-inċertezza tal-provvista lill-konsumaturi.

3.4.

B’xorti ħażina, il-pandemija tal-COVID-19 enfasizzat kemm il-ħtieġa għall-kummerċ agrikolu kif ukoll il-fatt li s-sovranità tal-ikel hi indispensabbli. Fil-qasam tal-kummerċ internazzjonali, l-Unjoni Ewropea għalhekk irid ikollha l-għodod biex issaħħaħ ir-reżiljenza tal-UE għall-iskossi ekonomiċi sabiex terġa’ tinkiseb il-fiduċja, l-istabbiltà u l-prosperità kondiviża għall-Ewropej kollha.

---

(1)  Kummissjoni Ewropea: Agri-food trade statistical factsheet (Skeda informattiva bi statistika dwar il-kummerċ agroalimentari

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Emerġenza wara l-COVID-19: it-tfassil ta’ Matriċi Multilaterali Ġdida”

(opinjoni fuq inizjattiva proprja)

(2020/C 364/08)

Relatur:

Emmanuelle BUTAUD-STUBBS

Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	20.2.2020
Bażi legali	Artikolu 32(2) tar-Regoli ta’ Proċedura
	Opinjoni fuq inizjattiva proprja
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għar-Relazzjonijiet Esterni
Adottata fis-sezzjoni	16.6.2020
Adottata fil-plenarja	16.7.2020
Sessjoni plenarja Nru	553
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	213/3/3

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

Il-COVID-19 u l-multilateraliżmu

1.1.

L-impatt ekonomiku, soċjali u finanzjarju profond u mingħajr preċedent tal-kriżi tas-saħħa tal-COVID-19 jirrikjedi rispons mingħajr preċedent, fit-tul u inekwivoku. L-UE jeħtieġ li tappoġġja l-ekonomija u l-kummerċ internazzjonali sabiex tipprevjeni li l-kummerċ dinji jgħaddi minn perjodu ta’ rpiljar, bħal fl-1929, u biex tiffinanzja l-irkupru, u fl-istess ħin tipproteġi lin-negozji, lill-ħaddiema kollha (fosthom il-persuni b’diżabbiltà), lill-gruppi vulnerabbli u liċ-ċittadini, fi spirtu ta’ solidarjetà u responsabbiltà, mingħajr ma tħalli lil ħadd jibqa’ lura. In-negozji kollha, inklużi l-intrapriżi tal-ekonomija soċjali, bħala komponenti essenzjali tas-soluzzjoni, jeħtieġu aċċess sħiħ għall-miżuri ta’ rkupru.

1.2.

L-irkupru wara l-“Lockdown il-Kbir” irid ikun ibbażat fuq is-sostenibbiltà, u t-tkabbir inklużiv u ambjentalment sostenibbli. Il-miżuri tal-Patt Ekoloġiku għalhekk huma aktar rilevanti minn qatt qabel (l-istrateġija industrijali, l-aġġustament tal-karbonju fil-fruntiera u n-newtralità f’termini ta’ emissjonijiet tal-karbonju sal-2050).

1.3.

Il-kriżi tal-COVID-19 tat daqqa ta’ ħarta qawwija lill-multilateraliżmu, li diġà kien aggravat minn dgħufijiet strutturali bħal organizzazzjonijiet li jirkbu fuq xulxin, funzjonament li qed isir antikwat, u proċess unanimu tat-teħid tad-deċiżjonijiet b’għadd kbir ta’ membri, u dan kollu wassal għat-tmiem tal-Korp tal-Appell tal-mekkaniżmu tad-WTO għas-soluzzjoni ta’ tilwim u l-kontribuzzjoni finanzjarja ffriżata tal-Istati Uniti u t-tluq sussegwenti tagħhom mill-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa (WHO). Barra minn hekk, restrizzjonijiet nazzjonali fuq l-esportazzjoni ta’ provvisti mediċi essenzjali u tagħmir protettiv personali, inkluż mill-Istati Membri tal-UE, l-egoiżmu nazzjonali u xi nuqqasijiet fis-solidarjetà u l-kooperazzjoni internazzjonali jaffettwaw b’mod negattiv l-aktar pajjiżi vulnerabbli, u jdewmu l-irkupru tal-ekonomija globali.

Hija meħtieġa viżjoni aktar olistika

1.4.

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) jixtieq jaqsam ir-riflessjonijiet tiegħu dwar “Matriċi Multilaterali Ġdida”, billi jibni fuq il-lista estensiva ta’ proposti preċedenti (dwar ir-riforma tad-WTO, ir-rwol tal-Organizzazzjoni Internazzjonali tax-Xogħol (ILO) …), u jippreżenta soluzzjonijiet ġodda għall-era ta’ wara l-COVID-19 (1).

1.5.

Din ir-riflessjoni, li twettqet matul il-kriżi, għandha l-għan li tispira kooperazzjoni ġdida u aktar konsistenza fid-deċiżjonijiet meħuda minn organizzazzjonijiet internazzjonali, supranazzjonali u intergovernattivi, fi kwistjonijiet li jinvolvu l-kummerċ u l-investiment, ix-xogħol deċenti, id-drittijiet soċjali u tal-bniedem, u t-tibdil fil-klima. Hija tħeġġeġ lill-pajjiżi josservaw il-prinċipju tal-kooperazzjoni leali f’dawn l-organizzazzjonijiet u jagħtu spinta lis-sinerġiji, minflok jisfruttaw il-lakuni.

1.6.

Wara kull Gwerra Dinjija, in-nies irrikorrew għal organizzazzjonijiet internazzjonali biex iżommu l-paċi u l-prosperità. Din il-kriżi sanitarja globali hija preċiżament il-mument biex jerġgħu jiġu kkunsidrati r-regoli ta’ governanza globali u biex tiġi inkorporata parti mill-ispirtu ta’ innovazzjoni li toħroġ fid-dieher meta jfeġġu sitwazzjonijiet li qatt ma kien hemm bħalhom qabel.

Sett ta’ proposti konkreti

1.7.

Diversi partijiet interessati minn firxa wiesgħa ta’ sfondi (ara l-Appendiċi 1) għenu lir-relatur jidentifika r-rakkomandazzjonijiet, filwaqt li tqiesu l-limitazzjonijiet legali, politiċi u organizzattivi.

1.8.

Dawn il-proposti għandhom l-għan li jiżguraw koordinazzjoni aħjar bejn: — l-istandards soċjali globali u l-impenji dwar it-tibdil fil-klima u l-ħarsien tal-ambjent; — ir-regoli relatati mal-kummerċ u t-trattati dwar it-tibdil fil-klima u l-ħarsien tal-ambjent; u — ir-regoli relatati mal-kummerċ u l-istandards soċjali globali.

1.9.

Dawn jinkludu aċċess akbar għall-istatus ta’ osservatur, il-finanzjament għall-promozzjoni tal-istudji, il-ħolqien ta’ gruppi ta’ ħidma ġodda, il-koordinazzjoni mtejba bejn is-segretarjati, politiki komuni fil-qasam tar-riċerka, l-interpretazzjoni ta’ xi dispożizzjonijiet legali u impenji politiċi eżistenti.

1.10.

Il-KESE huwa konxju li t-tibdil għandu jinbeda fil-livell politiku, u jemmen bis-sħiħ li l-UE, bħala waħda mill-ftit atturi globali bi dmir kostituzzjonali u mandat għal governanza globali tajba, għandha rwol kruċjali x’taqdi fit-tfassil ta’ matriċi multilaterali aktar effiċjenti minn ġewwa.

2.   Ir-riżultati timidi tas-sejħa dejjiema tagħna għall-koerenza fir-regoli multilaterali

2.1.    Appell lill-atturi ewlenin tas-soċjetà ċivili

2.1.1.

Bosta partijiet interessati talbu kemm-il darba għal aktar koerenza fit-tfassil tal-politika minn organizzazzjonijiet internazzjonali, sopranazzjonali u intergovernattivi.

2.1.2.

Fir-rigward tal-komunità kummerċjali, il-Kamra Internazzjonali tal-Kummerċ (KIK) irrimarkat b’mod partikolari li wieħed mill-punti ta’ tensjoni sottostanti fid-dibattitu attwali dwar il-globalizzazzjoni huwa d-dissonanza perċepita bejn il-kummerċ, ix-xogħol u l-istandards ambjentali (2).

2.1.3.

Is-summit tal-G7-L7 fl-2019 iddikjara wkoll li l-governanza globali għandha tikkunsidra aħjar l-isfidi soċjali attwali, inkluża l-ħtieġa għal ħiliet ġodda, sabiex tiżgura xogħol deċenti f’konformità mal-istandards internazzjonali u l-kundizzjonijiet għan-negozji biex jappoġġjaw il-produttività, pagi ogħla, u jinħolqu impjiegi tajbin (il-paragrafu 3).

2.2.    Ħarsa ġenerali lejn il-passi preċedenti

2.2.1.   Nifhmu l-kumplessità tal-globalizzazzjoni

2.2.1.1.

In-Nazzjonijiet Uniti (NU) għandha rwol ewlieni bħala l-organizzazzjoni internazzjonali globali li kapaċi tipproduċi regoli u standards bl-akbar kopertura ġeografika. Din hija r-raġuni għala l-KESE jappoġġja r-riforma tan-NU li trid twassal għal approċċ iċċentrat fuq il-proċedura lejn approċċ ibbażat fuq ir-riżultati. F’Settembru tal-2015, in-Nazzjonijiet Uniti adottat 17-il Għan ta’ Żvilupp Sostenibbli (SDGs) li jirrappreżentaw l-isfidi l-aktar universali tal-umanità. Għalkemm l-SDGs mhumiex legalment vinkolanti, il-gvernijiet, inklużi l-istituzzjonijiet tal-UE, huma mistennija li jieħdu s-sjieda tagħhom u jistabbilixxu oqfsa domestiċi bil-għan li jintlaħqu.

2.2.1.2.

Fl-2017, l-Organizzazzjoni għall-Kooperazzjoni u l-Iżvilupp Ekonomiċi (OECD) indikat li kellna bżonn nirranġaw il-globalizzazzjoni iżda ma konniex nafu kompletament kif nagħmlu dan (3). Id-dokument ta’ politika elenka l-politiki ta’ akkumpanjament (is-suq soċjali u tax-xogħol, l-edukazzjoni u l-ħiliet, ir-responsabbiltà soċjali u ambjentali tal-azjendi), u rrefera għall-ħtieġa urġenti li jiżdiedu l-konsultazzjoni pubblika u l-involviment tal-partijiet interessati tas-soċjetà ċivili fl-attivitajiet ta’ stabbiliment tal-istandards tal-organizzazzjonijiet internazzjonali.

2.2.2.   L-istandards soċjali globali u r-regoli tal-kummerċ multilaterali: l-istorja ta’ opportunità mitlufa

2.2.2.1.

Eżatt wara t-tentattiv li ma rnexxiex biex iddaħħal klawsola soċjali fir-regoli tagħha, fl-1996, (4) id-WTO ċċarat li l-ILO kienet il-korp kompetenti sabiex jistabbilixxi u jittratta l-istandards [ewlenin tax-xogħol]. Minn dak iż-żmien ’l hawn, l-ILO adottat diversi strumenti ewlenin. It-Taqsima 5 tad-Dikjarazzjoni tal-ILO tal-1998 tirrikonoxxi li l-istandards tax-xogħol ma għandhomx jintużaw għal finijiet ta’ kummerċ protezzjonist, u li l-ebda parti tad-Dikjarazzjoni u s-segwitu tagħha ma għandu jiġi invokat jew użat b’xi mod ieħor għal dawn il-finijiet; barra minn hekk, il-vantaġġ komparattiv ta’ kwalunkwe pajjiż ma għandu bl-ebda mod jiġi kkontestat bid-Dikjarazzjoni u s-segwitu tagħha.

2.2.2.2.

Fid-dikjarazzjoni taċ-Ċentinarju tagħha tal-2019, l-ILO twitti t-triq, billi timpenja ruħha li ssaħħaħ il-kooperazzjoni tagħha u tiżviluppa arranġamenti istituzzjonali ma’ organizzazzjonijiet oħra biex tippromovi l-koerenza tal-politiki fl-insegwiment tal-approċċ tagħha ċċentrat fuq il-bniedem għall-ġejjieni tax-xogħol, filwaqt li tirrikonoxxi r-rabtiet b’saħħithom, kumplessi u kruċjali bejn il-politiki soċjali, kummerċjali, finanzjarji, ekonomiċi u ambjentali (Taqsima IV, il-paragrafu F).

2.2.2.3.

Għalkemm għandhom għanijiet distinti minn xulxin, l-ILO u d-WTO xorta waħda jikkollaboraw f’għadd ta’ oqsma, u b’mod partikolari jipproduċu pubblikazzjonijiet konġunti interessanti dwar il-kummerċ u l-impjieg, il-kummerċ u l-impjieg informali, kif il-globalizzazzjoni tista’ ssir soċjalment sostenibbli u l-importanza tal-politiki għall-iżvilupp tal-ħiliet biex il-ħaddiema u l-azjendi jisfruttaw il-benefiċċji tal-kummerċ.

2.2.2.4.

Din il-politika ta’ kooperazzjoni qatt ma qabżet il-limitu mhux negozjabbli stabbilit fid-Dikjarazzjoni Ministerjali tad-WTO ta’ Singapore tal-1996 li tgħid li l-ministri jirrifjutaw l-użu tal-istandards tax-xogħol għall-finijiet ta’ protezzjoniżmu, u jaqblu li l-vantaġġ komparattiv tal-pajjiżi, b’mod partikolari tal-pajjiżi li qegħdin jiżviluppaw li għandhom pagi baxxi, ma għandu bl-ebda mod jiġi kkontestat. F’dan ir-rigward, jinnotaw li s-Segretarjati tad-WTO u tal-ILO se jkomplu l-kollaborazzjoni eżistenti tagħhom.

2.2.3.   L-integrazzjoni gradwali tal-impenji klimatiċi u ambjentali fil-panorama multilaterali

2.2.3.1.

Mill-1994 ’l hawn, meta daħlet fis-seħħ il-Konvenzjoni Qafas tan-Nazzjonijiet Uniti dwar it-Tibdil fil-Klima (UNFCCC), il-gvernijiet iltaqgħu regolarment biex jimmonitorjaw il-progress permezz ta’ sistema b’saħħitha ta’ trasparenza u responsabbiltà. Madankollu, kien biss lejn l-aħħar tal-2015 li ġie adottat il-Ftehim ta’ Pariġi, l-ewwel ftehim universali, legalment vinkolanti, dwar it-tibdil fil-klima, li stabbilixxa sistema ta’ kontributi stabbiliti fil-livell nazzjonali li għandhom jiġu mmonitorjati.

2.2.3.2.

Bl-istatus tagħha ta’ osservatur fil-UNFCCC u mandat biex tmexxi ’l quddiem xogħol deċenti u tranżizzjoni ġusta, l-ILO tat kontribut sostanzjali għall-ħidma tal-Forum Imtejjeb dwar l-impatti tal-implimentazzjoni tal-miżuri ta’ rispons (2015-2018). Il-Forum investiga b’mod partikolari l-effetti li jirriżultaw mill-implimentazzjoni ta’ politiki, programmi u azzjonijiet ta’ mitigazzjoni, “il-ġurisdizzjoni” u “barra mill-ġurisdizzjoni” jew l-impatti transfruntiera, meħuda mill-Partijiet skont il-Konvenzjoni, il-Protokoll ta’ Kyoto u l-Ftehim ta’ Pariġi biex jiġġieldu t-tibdil fil-klima.

2.2.3.3.

Wara Memorandum ta’ Qbil tal-2016, l-ILO ħadmet mill-qrib mal-persunal u l-esperti tal-UNFCCC biex iżżid il-fehim reċiproku: taħriġ dwar ir-rwol tal-atturi soċjali, bini tal-kapaċità sabiex jitkejjel l-impatt tal-miżuri dwar it-tibdil fil-klima, workshops reġjonali dwar it-Tranżizzjoni Ġusta u forum globali darbtejn fis-sena.

2.2.3.4.

Il-mezz ewlieni ta’ azzjoni tal-ILO dwar l-ambjent huwa konsorzju konġunt mal-UNEP, l-UNDP, l-UNIDO u l-UNITAR, imsejjaħ Sħubija għal Azzjoni dwar l-Ekonomija Ekoloġika (PAGE).

2.2.3.5.

Ma’ dawn, insibu wkoll firxa ta’ Ftehimiet Ambjentali Multilaterali jżidu mal-istampa. Użati prinċipalment min-Nazzjonijiet Uniti, dawn ikopru firxa wiesgħa ta’ temi ambjentali dwar il-Bijodiversità, l-Art, l-Ibħra, is-Sustanzi Kimiċi u l-Iskart Perikoluż jew l-Atmosfera. L-UE hija parti f’madwar 30 ftehim bħal dawn.

2.2.3.6.

Minbarra n-netwerk tan-Nazzjonijiet Uniti, il-Kumitat tad-WTO dwar il-Kummerċ u l-Klima jipprovdi forum għall-kondiviżjoni ta’ informazzjoni, avvenimenti u skambju ta’ fehmiet dwar il-kummerċ u s-sostenibbiltà (jiġifieri l-ekonomija ċirkolari, l-inizjattivi volontarji fl-istandards, ir-riforma tas-sussidji fuq il-fjuwils fossili, il-plastik, eċċ.).

2.2.3.7.

Skont il-ġurisprudenza tad-WTO, il-membri jistgħu jdaħħlu fis-seħħ miżuri biex itejbu s-saħħa taċ-ċittadini, il-protezzjoni tal-ambjent jew il-konservazzjoni tal-bijodiversità sakemm jikkonformaw ma’ kriterji stabbiliti sabiex jiżguraw il-konformità mar-regoli u d-dixxiplini tad-WTO. Dawn id-derogi, ibbażati fuq l-Artikolu XX tal-GATT, jitqiesu bħala kompatibbli jekk ikunu proporzjonati u mhux diskriminatorji. L-applikazzjoni ta’ tali miżuri ma tridx tikkostitwixxi “mezz ta’ diskriminazzjoni arbitrarja jew mhux ġustifikata” jew “restrizzjoni moħbija fuq il-kummerċ internazzjonali”.

2.2.3.8.

Renato Ruggiero, Direttur Ġenerali tad-WTO, f’konferenza li saret f’Bonn (9 ta’ Diċembru 1997) iddikjara b’mod ċar ħafna l-limiti ta’ dak li gvern jista’ jew ma jistax jagħmel. Huwa qal li l-gvernijiet jistgħu jużaw kwalunkwe tip ta’ restrizzjoni tal-kummerċ, inklużi kwoti u projbizzjonijiet tal-importazzjoni u l-esportazzjoni, jew l-impożizzjoni ta’ taxxi jew imposti oħra fuq il-fruntiera, għall-iskop ta’ protezzjoni tal-ambjent jew konservazzjoni tar-riżorsi fi ħdan il-ġurisdizzjoni tagħhom – sakemm jiġu ssodisfati r-rekwiżiti bażiċi relatati man-nondiskriminazzjoni u l-anqas restrizzjoni tal-kummerċ. Żied jgħid li dak li pajjiż ma jistax jagħmel skont ir-regoli tad-WTO, madankollu, huwa li japplika restrizzjonijiet tal-kummerċ biex jipprova jibdel il-metodi ta’ proċess u produzzjoni – jew politiki oħra – tal-imsieħba kummerċjali tiegħu. Għaliex? Bażikament minħabba li l-kwistjoni tal-metodi ta’ produzzjoni u proċess taqa’ fi ħdan il-ġurisdizzjoni sovrana ta’ kull pajjiż.

2.2.3.9.

Dan il-limitu, li jipprevjeni l-interferenza ma’ metodi ta’ proċess u ta’ produzzjoni, huwa ostaklu ċar għall-istabbiliment ta’ inċentivi għall-produzzjoni u l-kummerċ ta’ oġġetti li jservu fit-tul.

2.2.4.   Rimedji bilaterali għal koerenza akbar bejn ir-regoli ekonomiċi, soċjali u ambjentali

2.2.5.   Il-merti u l-limiti tal-kapitoli dwar il-kummerċ u l-iżvilupp sostenibbli

2.2.5.1.

L-UE ħolqot kapitoli dwar il-kummerċ u l-iżvilupp sostenibbli fi Ftehimiet ta’ Kummerċ Ħieles (FTAs) biex tiżgura li l-liberalizzazzjoni tal-kummerċ u tal-investiment ma twassalx għal deterjorament fil-kundizzjonijiet ambjentali u tax-xogħol.

2.2.5.2.

Fl-2017, il-Qorti Ewropea tal-Ġustizzja (QĠUE) irrikonoxxiet ir-“rwol essenzjali” tad-dispożizzjonijiet dwar l-iżvilupp sostenibbli fi ftehim (5).

2.2.5.3.

Fl-2018 (6), il-KESE sejjaħ għal ambizzjoni akbar u żieda fl-infurzabbiltà tal-kapitoli dwar il-kummerċ u l-iżvilupp sostenibbli, li għandu jkollhom l-istess piż bħal dawk li jkopru kwistjonijiet kummerċjali, tekniċi jew tariffarji.

2.2.5.4.

Fl-2016, l-ILO (7) rrappurtat li 63 % tal-ftehimiet b’dispożizzjonijiet dwar ix-xogħol ġew adottati wara l-2008, li jindika aċċellerazzjoni, u 46,8 % tal-FTAs b’dispożizzjonijiet dwar ix-xogħol kienu jinvolvu lill-UE, l-Istati Uniti jew il-Kanada. It-testi ta’ referenza huma, f’ordni dixxendenti, id-Dikjarazzjoni tal-1998 dwar il-Prinċipji u d-Drittijiet Fundamentali fuq ix-Xogħol, il-Konvenzjoni Nru 182 (l-Agħar Forom tax-Xogħol tat-Tfal), l-Aġenda tax-Xogħol Deċenti, u d-Dikjarazzjoni dwar il-Ġustizzja Soċjali.

3.   Mod ta’ ħsieb ġdid għat-tfassil ta’ Matriċi Multilaterali Ġdida

3.1.    Premessi ġenerali

3.1.1.

Kwalunkwe proposta ġdida għal koeżjoni akbar għandha tirrispetta erba’ prinċipji: — speċjalizzazzjoni: L-organizzazzjonijiet internazzjonali għandhom kompetenzi biss sa fejn dawn ġew konferiti lilhom mill-Istati Membri tagħhom (8); — kapaċità ta’ teħid ta’ deċiżjonijiet: l-organizzazzjonijiet għandhom regoli u proċessi interni ċari li jippermettu lill-korpi ta’ governanza (kumitati tekniċi jew assembleji ġenerali) li jaġixxu; — trasparenza: kwalunkwe bidla formali bħall-introduzzjoni ta’ gruppi konġunti, statuti ġodda jew dikjarazzjonijiet komuni jridu jiġu kkomunikati b’mod trasparenti kemm internament kif ukoll esternament; — evalwazzjoni: għandu jiġi inkoraġġit l-istabbiliment ta’ kultura ta’ evalwazzjoni dwar il-funzjonament intern.

3.1.2.

Il-KESE jappoġġja intrinsikament komunikazzjoni u konsultazzjoni aktar miftuħa mas-soċjetà ċivili dwar il-politiki tal-organizzazzjonijiet internazzjonali, u jsejjaħ għall-istabbiliment gradwali ta’ proċessi ta’ djalogu permanenti. Fid-dawl tal-esperjenza tiegħu, il-KESE huwa lest li jkollu rwol ewlieni bħala faċilitatur fl-istabbiliment ta’ tali proċeduri. Bħall-UNFCCC u l-OECD li jrawmu djalogu rikk ma’ firxa wiesgħa ta’ msieħba, id-WTO reċentement tat spinta lill-involviment tagħha mas-soċjetà ċivili, lil hinn mill-forum pubbliku annwali tagħha. Dawn il-kuntatti jistgħu jikkontribwixxu b’mod sinifikanti għal aktar effettività u demokrazija fis-sistema kummerċjali multilaterali. Il-KESE huwa grat għall-appoġġ tal-KE biex tiżdied il-vuċi tas-soċjetà ċivili fil-livell multilaterali, u jilqa’ l-Pjan ta’ Azzjoni reċenti ta’ 6 punti tal-Grupp ta’ Ottawa (9).

3.1.3.

Il-kapaċità ta’ negozjar tal-imsieħba soċjali titlob ukoll rikonoxximent akbar. Id-dikjarazzjoni tripartita tal-imsieħba soċjali fil-livell internazzjonali u l-firxa ta’ ftehimiet qafas multinazzjonali jinkludu regoli u għodod prattiċi utli (standards soċjali, ir-relazzjonijiet mal-fornituri, id-djalogu soċjali, il-ġlieda kontra t-tħaddim tat-tfal u x-xogħol furzat).

3.2.    Is-sett ta’ strumenti multilaterali

Integrazzjoni tad-WTO fis-sistema tan-Nazzjonijiet Uniti minn perspettiva funzjonali

3.2.1.

Is-sistema tan-NU hija l-pilastru tal-ordni internazzjonali bin-netwerk tagħha ta’ aġenziji speċjalizzati bħall-ILO, il-UNESCO, id-WHO, l-FMI, il-Bank Dinji u l-banek għall-iżvilupp reġjonali. Filwaqt li r-regoli kummerċjali jridu jikkontribwixxu biex jintlaħqu l-SDGs, id-WTO twaqqfet bħala organizzazzjoni “indipendenti” u tibqa’ barra mis-sistema tan-NU. Id-direttur ġenerali tad-WTO, madankollu, jieħu sehem fil-Bord tal-Kapijiet Eżekuttivi tan-NU flimkien mad-diretturi ġenerali kollha tal-aġenziji speċjalizzati u korpi ewlenin oħra tan-NU. Il-KESE jissuġġerixxi li d-WTO żżomm lill-Bord tal-Kapijiet Eżekuttivi tan-NU infurmat dwar kwalunkwe sistema ta’ regoli tal-kummerċ li tista’ tgħin biex jintlaħqu l-SDGs.

3.2.2.

Ir-referenza espliċita għall-“iżvilupp sostenibbli” fil-Preambolu tal-Ftehim tad-WTO tal-1994 trid tinftiehem li tkopri l-SDGs, li huma r-rappreżentazzjoni ġdida maqbula b’mod universali tas-sostenibbiltà fil-liġi internazzjonali. Id-WTO tidher li qed taċċettaha diġà minħabba li hija stess qed tipproklama fuq is-sit web tagħha bħala “ċentrali biex jintlaħqu l-SDGs”.

Konnessjoni ulterjuri ta’ settijiet ta’ regoli separati

3.2.3.   Regoli soċjali u ambjentali aktar stretti

3.2.3.1.

Fl-2018, l-ILO pproduċiet diversi studji dwar l-impatt potenzjali globali tal-Ftehim ta’ Pariġi, dwar il-kwistjoni tat-tranżizzjoni u l-ħiliet ekoloġiċi (10) jew dwar il-ħiliet għal futur aktar ekoloġiku u l-impatt tat-tisħin fuq il-kundizzjonijiet tax-xogħol (11).

3.2.3.2.

Il-KESE jitlob disseminazzjoni aktar wiesgħa ta’ dawn ir-rapporti u jiffavorixxi l-organizzazzjoni ta’ workshops reġjonali ffinanzjati mill-KE fil-pajjiżi li qegħdin jiżviluppaw, b’mod partikolari l-Pajjiżi l-Anqas Żviluppati u l-ekonomiji insulari u vulnerabbli li huma l-aktar milquta soċjalment mill-effetti brutali tat-tisħin globali.

3.2.3.3.

Fl-2015, l-ILO ppubblikat Linji gwida għal tranżizzjoni ġusta lejn ekonomiji u soċjetajiet ambjentalment sostenibbli għal kulħadd. Il-KESE jissuġġerixxi użu akbar ta’ dawn il-Linji Gwida fis-servizzi tal-Kummissjoni fl-attivitajiet tagħhom ta’ stabbiliment tal-istandards. Barra minn hekk, l-aġġornament ta’ dawn il-Linji Gwida għandu jkun fuq l-aġenda tal-Korp Governattiv tal-ILO.

3.2.4.   Aktar rabtiet bejn ir-regoli kummerċjali u l-istandards soċjali

3.2.4.1.

Bħala kwistjoni ta’ reċiproċità, il-KESE jixtieq li d-WTO tagħti lill-ILO status formali ta’ osservatur fil-laqgħat tal-korpi u l-kumitati ewlenin tagħha. Lil hinn mill-parteċipazzjoni uffiċjali tal-ILO fil-konferenzi ministerjali tad-WTO, dan jagħti spinta lill-involviment tal-ILO f’korpi interni tad-WTO u jista’ jikkontribwixxi għall-integrazzjoni bħala parti mill-Mekkaniżmu ta’ Reviżjoni tal-Politika Kummerċjali tad-WTO (TPRM) dwar ir-rispett tal-istandards internazzjonali tax-xogħol. Il-KESE jissuġġerixxi li jiġi stabbilit grupp ta’ ħidma temporanju ddedikat bejn is-segretarjati tad-WTO u tal-ILO biex jiżviluppa u jippreżenta linji gwida sa Ġunju 2021.

3.2.4.2.

Barra minn hekk, il-Kummissjoni Dinjija tal-ILO dwar id-dimensjoni soċjali tal-globalizzazzjoni għandha terġa’ tiġi msaħħa fid-dawl tal-impatt tal-COVID-19 fuq il-ktajjen ta’ valur mondjali. Filwaqt li jibni fuq l-Opinjoni tiegħu dwar Trattat vinkolanti tan-NU (12), matul il-Presidenza Ġermaniża tal-UE, il-KESE jirrakkomanda qafas regolatorju effettiv li jiżgura r-rispett tad-drittijiet tal-bniedem u għal xogħol deċenti fi ktajjen ta’ valur mondjali li jkun jinkludi Pjan ta’ Azzjoni Ewropew bi strumenti leġislattivi u kisbiet tanġibbli, u azzjonijiet normattivi effettivi u ambizzjużi fil-livell globali. Kemm l-ILO kif ukoll id-WTO jeħtieġ li jikkontribwixxu fir-rwoli rispettivi tagħhom.

3.2.4.3.

Fil-proċess tal-eżami tal-arranġamenti kummerċjali reġjonali u bilaterali, li n-numru u l-kopertura ġeografika tagħhom qed jiżdiedu b’mod kostanti, id-WTO għandu jkollha rwol ġdid fil-qasam tad-dispożizzjonijiet tax-xogħol. Minħabba li l-maġġoranza tal-ftehimiet ta’ kummerċ ħieles il-ġodda fihom dispożizzjonijiet dwar ix-xogħol, is-segretarjat tad-WTO għandu jiġbor, iqabbel u jimmonitorja dan il-korpus ġdid. Tali ħidma ta’ monitoraġġ tista’ tiġi kondiviża mal-ILO, fil-qafas tal-Pjan ta’ Azzjoni tal-ILO dwar xogħol deċenti fil-ktajjen tal-provvista globali, u tista’ twassal għal aktar kooperazzjoni bejn l-ILO u d-WTO.

3.2.5.   Aktar rabtiet bejn ir-regoli u l-politiki kummerċjali u klimatiċi

3.2.5.1.

Eżenzjoni għall-klima tad-WTO, diġà diskussa f’ambjenti akkademiċi u tan-negozju, tista’ tiddefinixxi l-“miżuri klimatiċi”: karatteristiċi, għanijiet ta’ interess ġenerali u kriterji għall-kompatibbiltà mar-regoli tad-WTO. Eżenzjoni bħal din tippermetti lill-membri tad-WTO jintroduċu miżuri ta’ rispons għat-tibdil fil-klima fil-livell domestiku (Skema għan-Negozjar tal-Emissjonijiet) jew fil-fruntieri tagħhom billi jiżguraw li dawn il-miżuri ma jikkostitwixxux miżuri protezzjonisti moħbija.

3.2.5.2.

Dikjarazzjoni ministerjali tad-WTO dwar il-kummerċ u l-ambjent li tirrikonoxxi r-rwol tal-kummerċ, il-politika kummerċjali u s-sistema ta’ kummerċ multilaterali b’appoġġ għall-isforzi tal-komunità internazzjonali sabiex jintlaħqu l-SDGs u impenji ambjentali internazzjonali oħra komuni bħall-Ftehim ta’ Pariġi għandha tiġi ppreparata għall-MC 12 fl-2021 minn Grupp ta’ Ħidma informali tad-WTO. Il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni tkompli bl-isforzi tagħha f’dan ir-rigward.

3.2.5.3.

Il-KESE jitlob lill-Kummissjoni Ewropea tiċċara l-pożizzjoni tagħha dwar it-tneħħija gradwali tas-sussidji fuq il-fjuwils fossili fl-UE u biex tappoġġja b’mod sħiħ kwalunkwe inizjattiva emerġenti fuq livell plurilaterali fi ħdan id-WTO.

3.2.5.4.

Il-KESE jitlob tnedija mill-ġdid rapida tan-negozjati plurilaterali tad-WTO dwar Ftehim dwar il-Beni Ambjentali. Dan għandu jkun marbut aktar direttament mal-Ftehim ta’ Pariġi, eż. il-proposta Ċiniża ta’ Taipei tal-2019 għal Ftehim dwar Beni u Servizzi Ambjentali relatat mal-Ftehim ta’ Pariġi li tibbaża fuq l-eliminazzjoni tat-tariffi fuq prodotti u servizzi relatati mat-tnaqqis tal-karbonju. Il-bidu ta’ negozjar ġdid bħall-PAEGSA, bil-għan li jiġu indirizzati kwistjonijiet li bħalissa huma rilevanti bħat-tibdil fil-klima u l-liberalizzazzjoni tal-kummerċ internazzjonali, se jkun kisba ewlenija għas-sistema ta’ kummerċ multilaterali (13).

3.2.5.5.

Għal koerenza akbar, is-segretarjati tal-Ftehimiet Ambjentali Multilaterali għandu jkollhom status ta’ osservatur f’firxa wiesgħa ta’ kumitati tad-WTO, mhux biss il-Kumitat għall-Kummerċ u l-Ambjent (pereżempju l-kumitati li jittrattaw l-Ostakli Tekniċi u l-Miżuri Sanitarji u Fitosanitarji).

3.2.5.6.

Il-KESE jirrakkomanda l-ħolqien ta’ grupp ta’ ħidma konġunt għall-Programm tan-NU dwar l-Ambjent, il-UNFCCC u d-WTO. Dan ikollu l-għan li jittratta l-emissjonijiet ta’ gassijiet b’effett ta’ serra u kwistjonijiet relatati mal-kummerċ internazzjonali u jipprovdi metodoloġiji ta’ kejl jew sistemi ta’ kumpens fi ħdan l-FTAs (pereżempju, permezz tar-riforestazzjoni). Il-kontributi stabbilit fil-livell nazzjonali skont il-Ftehim ta’ Pariġi għandhom jikkunsidraw tali sistemi ta’ kumpens maqbula ma’ pajjiżi terzi.

4.   Il-kontribut tal-UE għal mudell ġdid ta’ multilateraliżmu sostenibbli

4.1.

Sabiex tiġi miġġielda r-rilokazzjoni tal-emissjonijiet tal-karbonju, il-KESE jappoġġja mekkaniżmu ta’ aġġustament tal-karbonju fil-fruntieri tal-UE li jkun kompatibbli mad-WTO, u li joħloq kundizzjonijiet ekwi għas-setturi intensivi fis-CO2 (14). Il-KESE jitlob lill-Kummissjoni Ewropea żżomm mal-iskeda oriġinali tagħha bi proposta leġislattiva fir-Rebbiegħa tal-2021. Il-valutazzjoni reċenti tal-impatt (pjan direzzjonali) uriet appoġġ, b’mod partikolari minn setturi bħall-azzar, is-siment, sustanzi kimiċi u l-elettriku.

4.2.

Il-KESE jenfasizza l-importanza li jkun hemm kundizzjonalità soċjali u ambjentali komprensiva għall-pajjiżi riċevituri fis-Sistema Ġeneralizzata ta’ Preferenzi (GSP) li jmiss (ir-Regolament (UE) Nru 978/2012 (15)).

4.3.    Dispożizzjonijiet dwar l-iżvilupp sostenibbli aktar b’saħħithom fl-FTAs

4.3.1.

Il-kapitoli dwar il-kummerċ u l-iżvilupp sostenibbli fil-ftehimiet kummerċjali u ta’ investiment tal-UE għandhom jissaħħu: — Kif rakkomandat mill-Parlament Ewropew, il-kapitoli dwar il-kummerċ u l-iżvilupp sostenibbli għandhom jirrikjedu li ż-żewġ imsieħba jirratifikaw u jimplimentaw l-istrumenti internazzjonali ewlenin dwar id-drittijiet tal-bniedem (jiġifieri l-Karta Internazzjonali tad-Drittijiet tal-Bniedem), il-konvenzjonijiet ewlenin tal-ILO, inkluża l-Konvenzjoni dwar is-Sikurezza u s-Saħħa Okkupazzjonali, u l-Ftehim ta’ Pariġi u ftehimiet ambjentali internazzjonali oħra. — Il-Kumitat ta’ Segwitu tal-KESE dwar il-Kummerċ Internazzjonali jqis li l-Valutazzjonijiet tal-Impatt għas-Sostenibbiltà għandhom jirrieżaminaw il-“mudell tal-ekwilibriju ġenerali komputabbli (CGE) […] kontra mudelli alternattivi, u għandu jinkludi sett usa’ ta’ indikaturi li jkejjel l-impatti fuq id-drittijiet tal-bniedem u tax-xogħol, it-tibdil fil-klima, il-bijodiversità, il-konsumaturi u l-IDB. Huwa meħtieġ sett usa’ ta’ indikaturi, b’ħarsa miftuħa lejn mudelli alternattivi”. — Il-KESE jitlob tiġdid tal-mekkaniżmi tal-bord fejn l-avukati kummerċjali, iżda wkoll l-esperti tax-xogħol, tal-klima jew tad-drittijiet tal-bniedem, jistgħu jinvestigaw ilmenti taħt il-kapitoli dwar il-kummerċ u l-iżvilupp sostenibbli. F’każ li tali bordijiet isibu ksur, dan għandu jiskatta mekkaniżmu ta’ soluzzjoni tat-tilwim bejn Stat u Stat skont it-trattat, bil-possibbiltà ta’ penali jew sanzjonijiet finanzjarji, u rimedji għall-parti aggravata.

4.3.2.

Il-ftehimiet ta’ kummerċ ħieles futuri tal-UE għandhom jinkludu referenza għall-Ftehim ta’ Pariġi u jridu jipprovdu inċentivi bħal dazju żero għall-prodotti jew servizzi ambjentali. L-Artikolu 22(3) tal-Ftehim Ekonomiku u Kummerċjali Komprensiv (CETA), fejn il-partijiet jimpenjaw ruħhom li jippromovu flussi ekonomiċi u kummerċjali li jgħinu biex irawmu x-xogħol deċenti u l-protezzjoni tal-ambjent, għandu jintuża ma’ msieħba kummerċjali oħra (New Zealand, l-Awstralja). L-FTAs futuri tal-UE għandhom jespandu wkoll ir-rwol ta’ monitoraġġ tal-Gruppi Konsultattivi Domestiċi lil hinn mill-oqsma ambjentali, tal-impjieg u soċjali.

4.3.3.

Kwalunkwe trattat ta’ investiment innegozjat mill-UE, b’mod partikolari maċ-Ċina, irid jinkludi dispożizzjonijiet komprensivi dwar: — l-użu sostenibbli tar-riżorsi naturali; — l-approċċ tal-prinċipju tal-prekawzjoni għas-saħħa tal-bniedem, ir-riżorsi naturali u l-ekosistemi; — il-prinċipju tal-parteċipazzjoni pubblika u l-aċċess għall-informazzjoni u l-ġustizzja; u — il-prinċipju tal-integrazzjoni u l-interrelazzjoni, b’mod partikolari fir-rigward tad-drittijiet tal-bniedem u l-objettivi soċjali, ekonomiċi u ambjentali.

4.3.4.

Il-ħatra li jmiss ta’ Uffiċjal Kap tal-Infurzar għall-Kummerċ tal-UE ser tgħin biex tiġi żgurata l-implimentazzjoni effettiva tal-ftehimiet kummerċjali, inklużi d-drittijiet tax-xogħol, l-impenji ambjentali u r-rwol tas-soċjetà ċivili.

4.4.    Rwol ewlieni għall-UE fit-tfassil ta’ Matriċi Multilaterali Ġdida

4.4.1.

L-Unjoni hija waħda mill-ftit atturi globali bi dmir u mandat kostituzzjonali li “tippromwovi sistema internazzjonali bbażata fuq koperazzjoni multilaterali msaħħa u t-tmexxija globali tajba” (l-Artikolu 21(2)(h) tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea (TUE)).

4.4.2.

Bħala organizzazzjoni ta’ integrazzjoni reġjonali, madankollu, l-UE ma setgħetx tipparteċipa bis-sħiħ fil-ħidma ta’ ħafna korpi, organi u organizzazzjonijiet tas-sistema tan-Nazzjonijiet Uniti, minħabba li jeħtiġilha tiddependi mill-Istati Membri sabiex tiddefendi l-pożizzjonijiet u l-interessi tal-Unjoni. Aktar minn għaxar snin wara d-dħul fis-seħħ tat-Trattat ta’ Lisbona, li impenja lill-UE biex “tippromwovi soluzzjonijiet multilaterali għal problemi komuni, b’mod partikolari fil-qafas tan-Nazzjonijiet Uniti” (l-Artikolu 21(1) TUE), wasal iż-żmien li l-Unjoni, flimkien mal-Istati Membri tagħha, tiżviluppa strateġija integrata biex tikseb pożizzjoni aktar imsaħħa fi ħdan is-sistema tan-NU.

---

(1)  L-opinjonijiet REX/509 — Ir-riforma tad-WTO biex tadatta għal żviluppi fil-kummerċ dinji (ĠU C 159, 10.5.2019), REX/486 — Ir-rwol tal-politiki tal-UE dwar il-kummerċ u l-investiment fit-titjib tal-prestazzjoni ekonomika tal-UE (ĠU C 47, 11.2.2020), REX/500 — Kapitoli dwar il-kummerċ u l-iżvilupp sostenibbli (TSD) fi Ftehimiet ta’ Kummerċ Ħieles tal-UE (FTA) (ĠU C 227, 28.6.2018), NAT/760 — Dokument ta’ Riflessjoni Lejn Ewropa Sostenibbli sal-2030 (ĠU C 14, 15.1.2020).

(2)  KIK, Rakkomandazzjonijiet dwar ir-riforma tad-WTO, Ottubru 2019.

(3)  http://www.oecd.org/about/sge/fixing-globalisation-time-to-make-it-work-for-all-9789264275096-en.htm, p. 9.

(4)  Id-Dikjarazzjoni Ministerjali tad-WTO ta’ Singapore 1996, il-paragrafu 4.

(5)  Opinjoni 2/15 tas-16 ta’ Mejju 2017, EU:C:2017:376.

(6)  L-opinjoni tal-KESE REX 500 — Kapitoli dwar il-kummerċ u l-iżvilupp sostenibbli (TSD) fi Ftehimiet ta’ Kummerċ Ħieles tal-UE (FTA) (ĠU C 227, 28.6.2018), il-punt 2.4.

(7)  ILO Labour-related provisions in trade agreements: Recent trends and relevance to the ILO (Dispożizzjonijiet relatati max-xogħol fi ftehimiet kummerċjali: Xejriet reċenti u r-rilevanza għall-ILO), GB.328/POL/3, il-paragrafu 9.

(8)  Jan Wouters, Cedric Ryngaert, Tom Ruys and Geert De Baere, International Law: A European Perspective (Oxford, Hart Publishing, 2018), p. 259.

(9)  Il-Kanada tmexxi grupp ta’ membri tad-WTO, magħruf bħala l-Grupp ta’ Ottawa, bil-għan li jiġu indirizzati l-isfidi speċifiċi tas-sistema kummerċjali multilaterali. Stqarrija tal-20 ta’ Ġunju tal-Grupp ta’ Ottawa: Focusing Action on COVID-19, Ġunju 2020

(10)  World employment social outlook 2018 – Greening with jobs, ILO, Ġinevra, 2018.

(11)  Working on a warmer planet: The impact of heat stress on labour productivity and decent work, ILO, Ġinevra, 2019.

(12)  L-opinjoni tal-KESE REX/518 — Trattat vinkolanti tan-Nazzjonijiet Uniti dwar in-negozju u d-drittijiet tal-bniedem (ĠU C 97, 24.3.2020, p. 9) .

(13)  Dokument Informali JOB/TE/19 19 ta’ Jannar 2018.

(14)  L-opinjoni tal-KESE CCMI/167 — Il-perspettiva industrijali settorjali ta’ rikonċiljazzjoni tal-politiki dwar il-klima u l-enerġija (ĠU C 353, 18.10.2019, p. 59).

(15)  ĠU L 303, 31.10.2012, p. 1.

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “It-tassazzjoni tal-ekonomija kollaborattiva — obbligi ta’ rappurtar”

(opinjoni addizzjonali)

(2020/C 364/09)

Relatur:

Ester VITALE

Deċiżjoni tal-Bureau	18.6.2019
Bażi legali	Artikolu 29 tar-Regoli ta’ Implimentazzjoni (2010)
	Opinjoni addizzjonali
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għall-Unjoni Ekonomika u Monetarja u l-Koeżjoni Ekonomika u Soċjali
Adottata fis-sezzjoni	24.6.2020
Adottata fil-plenarja	16.7.2020
Sessjoni plenarja Nru	553
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	210/1/6

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

It-tassazzjoni u l-politiki fiskali jeħtieġ li jadattaw għall-iżvilupp kontinwu tal-ekonomija kollaborattiva. F’dan ir-rigward, m’għandhomx jiġu żviluppati reġimi ta’ tassazzjoni ġodda jew speċjali, u l-KESE jqis li jkun aktar xieraq li r-regoli u l-mudelli fiskali eżistenti jiġu adattati għall-kuntesti ekonomiċi ġodda, sabiex tinżamm sitwazzjoni ta’ kundizzjonijiet ekwi fost l-operaturi differenti involuti.

1.2.

Il-KESE jitlob li s-sistemi tat-taxxa nazzjonali jqisu l-fenomenu tal-ekonomija kollaborattiva u l-pjattaformi diġitali, filwaqt li f’dan il-qasam jiġu rrispettati l-prinċipji li jikkaratterizzaw sistema ta’ tassazzjoni ġusta, jiġifieri l-koerenza, il-prevedibbiltà u n-newtralità li jiggarantixxu, fl-istess waqt, l-interess pubbliku fit-twettiq tal-obbligi tat-taxxa mill-partijiet interessati kollha.

1.3.

Il-KESE huwa konvint li l-politiki fiskali li għandhom jiġu applikati għad-diġitalizzazzjoni tal-ekonomija u għall-iżvilupp ta’ għodod u soluzzjonijiet operattivi għandhom jiġu kkoordinati fil-livell internazzjonali. Għalhekk, il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon il-kooperazzjoni mill-qrib bejn il-Kummissjoni, l-Istati Membri u l-OECD/G20 filwaqt li jirrikonoxxi li l-forom ta’ kooperazzjoni li nbdew diġà wasslu għal xi riżultati tanġibbli u jaf ikollhom riżultati aktar rilevanti fil-futur.

1.4.

Huwa importanti li l-istituzzjonijiet internazzjonali, Ewropej u nazzjonali jaġixxu b’mod effikaċi u rapidu biex jindirizzaw il-kwistjonijiet ġodda maħluqa mill-ekonomija diġitali u kollaborattiva permezz ta’ approċċ proattiv pjuttost milli jirreaġixxu għall-emerġenza ta’ sfidi speċifiċi.

1.5.

Kwistjoni ewlenija fir-rigward tas-sistemi tat-tassazzjoni li għandha tiġi applikata għall-ekonomija kollaborattiva tikkonċerna l-obbligi imposti fuq il-pjattaformi diġitali għall-ġbir, il-komunikazzjoni lill-awtoritajiet tat-taxxa u l-ħażna tal-informazzjoni dwar it-tranżazzjonijiet imwettqa (obbligi ta’ rappurtar). Tali obbligi m’għandhomx jikkostitwixxu piż amministrattiv eċċessiv għall-pjattaformi.

1.6.

Il-kondiviżjoni adegwata ta’ informazzjoni fi ħdan sistema funzjonali u proporzjonata għall-ġbir u l-iskambju ta’ data tista’ tabilħaqq tiffaċilita l-ħidma tal-awtoritajiet tat-taxxa, minn naħa waħda, u min-naħa l-oħra tiżgura sistema sigura u prevedibbli għan-negozji, li tkun ta’ benefiċċju għall-ekonomija kollaborattiva kollha kemm hi.

1.7.

Il-KESE jixtieq jara l-iżvilupp ta’ standard Ewropew għall-ġbir tad-data u l-informazzjoni dwar l-utenti tal-pjattaformi diġitali, li għandhom jiġu kkomunikati lill-awtoritajiet tat-taxxa u jinżammu maż-żmien. L-obbligi ta’ rapportar għandhom ikunu ċari u armonizzati fl-Istati Membri kollha. Standard Ewropew jista’ jillimita l-azzjonijiet unilaterali mill-Istati Membri sal-punt li jinħoloq nuqqas ta’ omoġeneità regolatorja kontroproduttiva u applikazzjoni inċerta fis-suq intern.

1.8.

Fir-rigward tal-prinċipji ġenerali li għandhom jiggwidaw l-azzjoni regolatorja fil-qasam tar-rapportar, il-KESE jqis li jeħtieġ li jiġi adottat approċċ li jirrispetta l-prinċipju tal-proporzjonalità, skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-UE, u li jippermetti li jintlaħaq l-għan regolatorju, jiġifieri l-ġbir ta’ informazzjoni ċara li tkun utli għall-ħidma tal-awtoritajiet tat-taxxa, mingħajr sagrifiċċju eċċessiv u bla bżonn tal-interessi privati tal-pjattaformi u tal-utenti aħħarin.

1.9.

Il-KESE jqis li r-regoli tat-taxxa dwar l-ekonomija kollaborattiva, inklużi r-regoli dwar l-obbligi ta’ rappurtar, għandhom f’kull każ jadattaw għas-setturi differenti u l-attivitajiet differenti tal-ekonomija kollaborattiva, li ħafna drabi huma differenti minn xulxin.

1.10.

Il-KESE jqis li huwa importanti li jiġi eżaminat jekk l-implimentazzjoni imminenti tad-Direttiva dwar ċerti rekwiżiti għall-fornituri ta’ servizzi ta’ pagament fir-rigward ta’ talbiet għal informazzjoni għad-detezzjoni ta’ frodi tal-VAT tistax tintuża wkoll għal skopijiet ta’ taxxa diretta fir-rigward tal-obbligi ta’ rappurtar.

1.11.

L-iskambju ta’ informazzjoni bejn il-partijiet privati u l-awtoritajiet pubbliċi għandu jsir f’konformità mal-leġislazzjoni Ewropea dwar il-protezzjoni tal-privatezza u l-ipproċessar tad-data personali tal-individwi, skont il-kriterji fir-rigward tal-ħtieġa, il-proporzjonalità u l-interpretazzjoni stretta ta’ eżenzjonijiet possibbli mill-prinċipji ġenerali ta’ privatezza għal raġunijiet ta’ infurzar tar-regoli tat-taxxa.

2.   Introduzzjoni u prinċipji ġenerali

2.1.

L-iżvilupp ta’ politiki fiskali effettivi b’referenza għas-settur tal-ekonomija kollaborattiva huwa sfida kemm għall-istituzzjonijiet Ewropej u nazzjonali kif ukoll għall-operaturi f’dan is-settur. F’dan ir-rigward, huwa kruċjali li jiġu żgurati kundizzjonijiet ekwi bejn l-atturi differenti fl-ekonomija kollaborattiva u bejn dawk l-operaturi u l-operaturi tradizzjonali li joperaw fl-istess setturi.

2.2.

Il-KESE jemmen li l-ekonomija kollaborattiva qed tikber b’mod kostanti u konsiderevoli f’dawn l-aħħar snin u hija opportunità għal aktar żvilupp għall-pajjiżi tal-Unjoni Ewropea, anke għall-futur, sa fejn tippermetti li jiġu mobilizzati riżorsi li għadhom ma ġewx sfruttati u tiġi implimentata l-inizjattiva taċ-ċittadini individwali. Fl-istess ħin, jirrikonoxxi l-ħtieġa għal regolamentazzjoni li tiżgura l-protezzjoni tal-konsumatur, il-protezzjoni tad-drittijiet tal-ħaddiema, l-obbligi tat-taxxa u l-kompetizzjoni ġusta.

2.3.

Id-definizzjoni tal-“ekonomija kollaborattiva” kif użata f’din l-Opinjoni tirreferi għall-mudelli kummerċjali fejn l-attivitajiet huma appoġġjati minn pjattaformi ta’ kollaborazzjoni li jippermettu l-użu temporanju ta’ oġġetti jew servizzi li sikwit jiġu pprovduti minn partijiet privati. F’dan ir-rigward, inkluż mil-lat metodoloġiku, ikun importanti li jintlaħaq kunsens minimu bejn l-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri dwar il-kunċett ta’ “ekonomija kollaborattiva”, sabiex tiġi evitata diskrepanza sinifikanti bejn id-definizzjonijiet differenti applikati fis-suq intern.

2.4.

L-ekonomija kollaborattiva hija fenomenu ekonomiku kumpless li trid tiġi koperta b’mod globali għal finijiet regolatorji, billi tinvolvi aspetti differenti tas-soċjetà u għadd ta’ entitajiet legali li tradizzjonalment jindirizzaw kwistjonijiet differenti u distinti. Pereżempju, l-iżvilupp kontinwu tal-ekonomija kollaborattiva jolqot ir-regoli dwar il-liġi tal-konsumatur, il-liġi tax-xogħol, is-sigurtà soċjali, id-dritt kuntrattwali, id-dritt għall-privatezza u l-liġi dwar is-servizzi pubbliċi.

2.5.

Il-KESE jenfasizza l-ħtieġa li s-sistemi tat-taxxa nazzjonali, li jikkoordinaw b’mod effikaċi fil-livell Ewropew, iqisu b’mod xieraq il-mudelli ta’ attività marbuta mal-fenomenu tal-ekonomija kollaborattiva. Ir-rispett tal-prinċipji ta’ sistema tat-taxxa ġusta (jiġifieri l-konsistenza, il-prevedibbiltà u n-newtralità) fir-rigward ta’ dawn il-mudelli l-ġodda huwa neċessarju għal kull parti interessata: l-awtoritajiet pubbliċi, in-negozji u l-konsumaturi.

2.6.

Ir-regoli tradizzjonali dwar it-taxxa, madankollu, qed jitħabtu biex jadattaw għall-evoluzzjoni kontinwa tat-teknoloġija, u r-regoli tat-taxxa ta’ spiss qed jaqgħu lura meta mqabbel mal-ekonomija diġitali li qed tiżviluppa b’rata mgħaġġla ħafna. Għalhekk huwa opportun li l-adattament tar-regoli u l-prinċipji tradizzjonali għall-bidliet kontinwi jkun puntwali u adatt, filwaqt li tiġi kkoordinata l-azzjoni tal-leġislatur Ewropew u tal-leġislaturi nazzjonali differenti.

2.7.

Huwa partikolarment importanti li l-istituzzjonijiet internazzjonali, Ewropej u nazzjonali jaġixxu b’mod rapidu, effikaċi u koordinat biex jindirizzaw il-kwistjonijiet ġodda maħluqa mill-ekonomija diġitali u kollaborattiva permezz ta’ approċċ proattiv pjuttost milli jirreaġixxu għall-emerġenza ta’ sfidi speċifiċi.

2.8.

Il-KESE huwa konvint li, fil-kuntest tad-diġitalizzazzjoni tal-ekonomija, il-politiki dwar it-taxxa u l-iżvilupp ta’ għodod u soluzzjonijiet konkreti jridu jiġu kkoordinati fil-livell internazzjonali jew saħansitra globali. Għalhekk, il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon il-kooperazzjoni mill-qrib bejn il-Kummissjoni, l-Istati Membri u l-OECD/G20 filwaqt li jirrikonoxxi li din il-kollaborazzjoni diġà waslet għal xi riżultati tanġibbli u jaf ikollha riżultati aktar rilevanti fil-futur.

3.   L-obbligi ta’ rappurtar

3.1.

Kwistjoni ewlenija fir-rigward tas-sistemi tat-tassazzjoni tal-ekonomija kollaborattiva tikkonċerna l-obbligi imposti fuq il-pjattaformi diġitali għall-ġbir, il-komunikazzjoni lill-awtoritajiet tat-taxxa u l-ħżin tal-informazzjoni dwar it-tranżazzjonijiet imwettqa. Il-kondiviżjoni adegwata ta’ informazzjoni fi ħdan sistema funzjonali u proporzjonata għall-ġbir u l-iskambju ta’ data tista’ tabilħaqq tiffaċilita l-ħidma tal-awtoritajiet tat-taxxa li jistgħu jakkwistaw id-data b’mod rapidu u faċilment, minn naħa waħda, u min-naħa l-oħra tiżgura sistema prevedibbli għall-pjattaformi u għall-utenti tagħhom. L-obbligi ta’ rappurtar m’għandhomx jikkostitwixxu piż amministrattiv eċċessiv għall-pjattaformi u l-operaturi tas-settur.

3.2.

Diġà hemm diversi eżempji ta’ kollaborazzjoni effettiva bejn il-pjattaformi u l-awtoritajiet tat-taxxa fis-settur tat-trasport, bħal fil-każ tal-Estonja fejn ġew adottati dispożizzjonijiet li jiffaċilitaw il-mili tad-dikjarazzjonijiet tat-taxxa għas-sewwieqa li jappartjenu għall-pjattaformi ta’ car-pooling. Eżempju ieħor ta’ soluzzjoni innovattiva, ukoll fl-Estonja, huwa l-identifikazzjoni ta’ ammont minimu u proporzjonat ta’ data li għandu jiġi kkomunikat lill-awtoritajiet u l-possibbiltà, għall-operaturi tal-pjattaforma, li jużaw kont kurrenti speċifiku għall-konformità mat-taxxa. Dan il-kont kurrenti jiffaċilita relazzjoni diretta u rapida bejn l-operaturi, il-banek tagħhom u l-awtoritajiet tat-taxxa. Min-naħa l-oħra, f’xi reġjuni, il-pjattaformi diġitali ftit għandhom rieda li jikkooperaw mal-awtoritajiet finanzjarji.

3.3.

Għaldaqstant, il-KESE jixtieq jara l-iżvilupp ta’ standard Ewropew għall-ġbir tad-data u informazzjoni li l-pjattaformi għandhom jikkomunikaw lill-awtoritajiet tat-taxxa u li jinżamm maż-żmien. Il-pluralità ta’ azzjonijiet unilaterali mill-Istati Membri u l-koeżistenza ta’ sistemi inugwali fis-suq intern – bħalma qed jiġri diġà parzjalment – fil-fatt huma maħsuba biex jiġġeneraw diffikultajiet operazzjonali u ineffiċjenzi għas-settur kollu tal-ekonomija kollaborattiva.

3.4.

L-iżvilupp ta' mudell Ewropew armonizzat ta’ rapportar għandu jkun ibbażat fuq l-esperjenza u l-feedback miġbura sal-lum il-ġurnata fil-prattika. Fl-Istati Membri differenti llum il-ġurnata hemm diversi sistemi ta’ rappurtar applikabbli li jvarjaw f’termini ta’ dispożizzjonijiet organizzattivi u l-kwantità u t-tip ta’ data li għandha tinġabar u tintbagħat. F’xi Stati Membri, is-sistemi ta’ rappurtar jinvolvu ħafna burokrazija u jirrikjedu sforz konsiderevoli min-naħa tal-pjattaformi diġitali, filwaqt li fi Stati Membri oħrajn is-sistemi huma aktar flessibbli u għandhom inqas impatt fuq l-operazzjonijiet ta’ kuljum. L-esperjenzi ta’ xi Stati Membri juru wkoll li sistemi ta’ rappurtar fakultattivi u volontarji, barra minn obbligi legali speċifiċi, ma jiffunzjonawx b’mod effettiv.

3.5.

Il-KESE jqis li l-frammentazzjoni attwali mhijiex sostenibbli fit-tul, peress li tista’ toħloq spejjeż ta’ konformità eċċessivi u ineffiċjenzi konnessi man-nuqqas ta’ omoġeneità tar-regolamentazzjoni fl-oqsma differenti tas-suq intern. Għal din ir-raġuni, għandu jinstab approċċ ibbilanċjat u proporzjonat għall-kwistjoni tar-rapportar, li jiżgura sistema simplifikata u funzjonali. Is-simplifikazzjoni tal-obbligi ta’ rapportar tista’ tabilħaqq tipprovdi inċentiv konkret biex il-pjattaformi diġitali jikkonformaw mar-regoli.

3.6.

Fir-rigward tal-prinċipji ġenerali li għandhom jiggwidaw l-azzjoni regolatorja fil-qasam tat-tassazzjoni tal-ekonomija kollaborattiva b’mod ġenerali u l-obbligi ta’ rappurtar b’mod aktar speċifiku, il-KESE jemmen li jeħtieġ li jiġi adottat approċċ li jirrispetta l-prinċipju tal-proporzjonalità kif żviluppat fil-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-UE. Għalhekk ser ikun meħtieġ li jkun jista' jintlaħaq l-għan regolatorju segwit, jiġifieri l-ġbir ta’ informazzjoni ċara u utli għall-ħidma tal-awtoritajiet tat-taxxa fl-interess pubbliku, mingħajr sagrifiċċju eċċessiv tal-interess privat tal-pjattaformi diġitali u tal-utenti aħħarin.

3.7.

Dan l-approċċ għandu jiżgura regoli ċari u prevedibbli għall-operaturi tas-settur, sabiex ma jiġġenerawx spejjeż ta’ konformità eċċessivi (pereżempju permezz ta’ talbiet bla bżonn u sproporzjonati għal data), minn naħa waħda, u min-naħa l-oħra jiżgura l-ġbir effettiv ta’ informazzjoni mill-awtoritajiet tat-taxxa.

3.8.

Barra minn hekk, sistema ta’ rapportar proporzjonata u raġonevoli għandha tidentifika, mill-perspettiva kwalitattiva, liema data hija strettament meħtieġa u għandha tinġabar għall-finijiet ta’ infurzar tar-regoli tat-taxxa, mingħajr ma jiġu imposti piżijiet eċċessivi fuq il-pjattaformi diġitali u l-utenti professjonali jew l-utenti aħħarin tagħhom. Approċċ proporzjonat għandu jiddistingwi wkoll bejn entitajiet professjonali attivi fl-ekonomija kollaborattiva u dawk mhux professjonali, u jaġġusta b’mod xieraq l-obbiligi ta’ rapportar għaż-żewġ kategoriji differenti.

3.9.

Aspetti oħrajn li għandhom ikunu soġġetti għal regolamentazzjoni armonizzata fil-livell Ewropew huma: i) il-kundizzjonijiet ġenerali li jirregolaw il-legalità tal-ipproċessar mill-parti responsabbli għall-ipproċessar; ii) il-persuni kkonċernati mill-ipproċessar; iii) ir-raġunijiet u l-entitajiet li għalihom tista’ tiġi żvelata d-data personali; iv) l-identifikazzjoni tal-metodi speċifiċi tal-ipproċessar; v) il-limitazzjoni tar-raġunijiet wara l-ipproċessar; vi) il-perjodi taż-żamma tad-data.

3.10.

L-iskambju ta’ informazzjoni bejn il-partijiet privati u l-awtoritajiet pubbliċi għandu jsir f’konformità mal-leġislazzjoni Ewropea dwar il-protezzjoni tal-privatezza u l-ipproċessar tad-data personali tal-individwi, skont il-kriterji fir-rigward tal-ħtieġa, il-proporzjonalità u l-interpretazzjoni stretta ta’ eżenzjonijiet possibbli mill-prinċipji ġenerali ta’ privatezza għal raġunijiet ta’ infurzar tar-regoli tat-taxxa.

3.11.

F’dan ir-rigward, jista’ jkun utli li jittejjeb u jitħeġġeġ anke l-iskambju ta’ informazzjoni bejn l-awtoritajiet nazzjonali tat-taxxa differenti bil-għan li tiġi strutturata kooperazzjoni effettiva intiża biex jiġu evitati l-evitar tat-taxxa u l-frodi, kif ukoll sabiex jiġu armonizzati l-prattiki operattivi tal-awtoritajiet differenti.

3.12.

Ir-regoli tat-taxxa fl-ekonomija kollaborattiva, inklużi s-sistemi ta’ rappurtar, għandhom fi kwalunkwe każ jadattaw għas-setturi differenti tal-ekonomija kollaborattiva, peress li l-attivitajiet differenti f’dan is-settur ħafna drabi jkollhom karatteristiċi differenti u distintivi li jirrikjedu regoli speċifiċi u dedikati.

3.13.

Il-KESE jirrakkomanda li fi kwalunkwe każ jiġu garantiti kundizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni għall-finijiet tat-taxxa għal attivitajiet imwettqa permezz tal-ekonomija kollaborattiva u għal attivitajiet tradizzjonali simili, f’konformità mal-prinċipju tan-newtralità fiskali, sabiex jiġu evitati distorsjonijiet fil-funzjonament ta’ dawk is-swieq li jikkombinaw forom konvenzjonali ta’ attivitajiet u dawk imwettqa permezz tal-ekonomija kollaborattiva.

3.14.

Fl-aħħar nett, jista’ jkun utli għall-inċentivar tat-tkabbir tal-ekonomija kollaborattiva li jiġu identifikati limiti minimi li taħthom ċerti attivitajiet jitqiesu bħala mhux professjonali jew mhux ekonomikament rilevanti u b’hekk jikkwalifikaw għal eżenzjonijiet fiskali speċifiċi. Madankollu, huwa importanti li dawn il-limiti jiġu determinati b’mod raġonevoli b’segwitu għal valutazzjoni bir-reqqa tal-impatt regolatorju.

4.   Il-VAT u l-ekonomija kollaborattiva

4.1.

Għall-finijiet tal-VAT, huwa fundamentali li jiġi determinat b’mod preċiż il-kunċett ta’ “persuna taxxabbli” u li jiġi stabbilit jekk din il-persuna hijiex qed twettaq attività ekonomika. Barra minn hekk, huwa daqsxejn ikkumplikat li jiġi determinat kif għandhom jiġu intaxxati t-tranżazzjonijiet tal-ekonomija kollaborattiva li mhumiex soġġetti għal pagamenti fi flus kontanti, iżda xorta waħda jinvolvu xi forma ta’ ritorn, pereżempju abbażi tal-użu tad-data personali tal-utenti u l-estrazzjoni ta’ valur minn tali data.

4.2.

F'termini aktar preċiżi, għall-finijiet tal-VAT, għandha ssir distinzjoni bejn sitwazzjonijiet differenti li jikkonċernaw il-ħlas għal servizzi: (i) sitwazzjonijiet fejn is-servizzi jingħataw bi ħlas ta’ somma flus; (ii) sitwazzjonijiet li fihom il-ħlas ma jsirx bil-flus, iżda b’forma ta’ servizz ieħor jew remunerazzjoni mhux monetarja; u (iii) sitwazzjonijiet li fihom is-servizz jingħata liberament mingħajr ebda ritorn (1).

4.3.

Fir-rigward taċ-ċirkostanzi prattiċi li possibbilment jaqgħu taħt il-punt ii), il-KESE jitlob li ssir analiżi bir-reqqa ta’ jekk l-attivitajiet tal-pjattaformi kollaborattivi humiex soġġetti għall-obbligi tal-VAT.

4.4.

F’dan ir-rigward, il-KESE jikkunsidra li l-ħidma tal-grupp ta’ esperti dwar il-VAT tal-Kummissjoni Ewropea dwar It-trattament tal-VAT tal-ekonomija kollaborattiva hija utli u jirrakkomanda li din il-kwistjoni tiġi analizzata b’aktar reqqa.

4.5.

Ikun xieraq ukoll li l-Kummissjoni Ewropea u l-amministrazzjonijiet nazzjonali tat-taxxa jippromovu kooperazzjoni u koordinazzjoni reċiproċi fir-rigward tal-applikazzjoni tar-regoli tal-VAT għas-settur tal-ekonomija kollaborattiva, kemm bil-għan li jinbnew prattiki operattivi armonizzati, kif ukoll bil-ħsieb li tiġi skambjata informazzjoni utli għall-finijiet ta’ infurzar u sabiex jiġu evitati l-frodi u l-evitar tat-taxxa.

4.6.

Il-KESE jqis li huwa importanti li jiġi eżaminat jekk l-implimentazzjoni imminenti tad-Direttiva rigward ċerti rekwiżiti għall-fornituri ta’ servizzi ta’ pagament dwar l-identifikazzjoni ta’ frodi tal-VAT tistax tintuża fir-rigward tal-obbligi ta’ rappurtar, inkluż għal finijiet ta’ taxxa diretta, kemm fir-rigward ta’ pagamenti fuq l-Internet b’karta ta’ kreditu, kif ukoll fir-rigward ta’ pagamenti magħmula permezz ta’ trasferimenti bankarji diretti u metodi oħra ta’ pagament rapidu.

---

(1)  Grupp ta’ esperti dwar il-VAT, laqgħa tal-1 ta’ April 2019 – taxud.c.1(2019)2026442 – EN, VAT Treatment of the sharing economy, VEG 081.

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Patt Klimatiku Ewropew”

(opinjoni esploratorja)

(2020/C 364/10)

Relatur:	Dimitris DIMITRIADIS
Korelatur:	Peter SCHMIDT

Konsultazzjoni	Kummissjoni Ewropea, 11.3.2020
Bażi legali	Artikolu 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għall-Agrikoltura, l-Iżvilupp Rurali u l-Ambjent
Adottata fis-sezzjoni	29.6.2020
Adottata fil-plenarja	16.7.2020
Sessjoni plenarja Nru	553
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	206/4/2

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Ninsabu f’emerġenza klimatika. Fi żmien il-kriżijiet tas-saħħa globali, u dawk ekonomiċi imminenti, ikkawżati mill-pandemija tal-COVID-19, l-impenn tal-UE għat-tranżizzjoni lejn ekonomija tal-benesseri sostenibbli, reżiljenti, newtrali għall-klima u effiċjenti fir-riżorsi jrid jiġi affermat mill-ġdid. Li għandna bżonn issa huma bidliet trasformazzjonali fil-kultura, fl-infrastruttura, fl-imġiba, fil-parteċipazzjoni u fl-għajxien li se jħallu impatt fuq iċ-ċittadini, iżda li jsaħħu wkoll il-pożizzjoni tagħhom b’diversi modi.

1.2.

It-tibdil fil-klima jheddidna lkoll, iżda, bħall-pandemija, għandu l-akbar effett ta’ dannu fuq il-persuni l-aktar vulnerabbli u marġinalizzati. Huwa essenzjali li t-tranżizzjoni ma tħalli lil ħadd jibqa’ lura.

1.3.

Il-KESE jissottolinja li l-parteċipazzjoni attiva tal-partijiet kollha tas-soċjetà — l-intrapriżi, il-ħaddiema, ir-riċerkaturi, il-konsumaturi, il-komunitajiet u ċ-ċittadini u l-organizzazzjoni tagħhom — hija kruċjali għall-mobilizzazzjoni tat-tranżizzjoni lejn in-newtralità klimatika.

1.4.

B’hekk, il-KESE jappoġġja s-sejħa biex l-Unjoni Ewropea timpenja ruħha li tikseb in-newtralità karbonika sal-2050 u, għaldaqstant, iżżid il-mira tagħha għat-tnaqqis tal-gassijiet serra għall-2030. Ir-Rapport dwar id-Diskrepanza fl-Emissjonijiet 2019 tal-Programm tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Ambjent (UNEP), jindika li l-emissjonijiet globali jeħtieġ li jitnaqqsu b’7,6 % fis-sena, li mil-lum, sabiex it-tisħin globali jiġi limitat għal 1,5 oC. Skont il-kalkoli, dan ifisser mira għat-tnaqqis ta’ mill-inqas 68 % sal-2030.

1.5.

Hija meħtieġa bidla għal mudell parteċipattiv fil-livelli kollha ta’ skala u, fl-implimentazzjoni tal-Patt Klimatiku, il-Kummissjoni għandha opportunità importanti u obbligu biex turi approċċ innovattiv li se jirrifletti, jappoġġja u jispira azzjoni li diġà qed issir fis-soċjetà ċivili, fil-komunitajiet, il-bliet u r-reġjuni.

1.6.

Mudelli parteċipattivi li huma ffukati b’mod limitat wisq, jew li huma mfassla b’modi li jillimitaw l-iskala tat-tibdil eżaminat, jew li jistgħu jiġu injorati mill-istituzzjoni li stabbilixxiethom, se jservu biss biex ixekklu u jiddiżappuntaw lil dawk li jinvolvu ruħhom.

1.7.

L-Ewropa teħtieġ tixpruna bidla sistematika għall-azzjoni klimatika permezz tal-innovazzjoni (teknoloġika u soċjali) billi tgħaqqad il-provvista tal-innovazzjoni mal-atturi fuq in-naħa tad-domanda, kull min huwa kkonċernat mill-problemi (problem owners) u dawk b’ambizzjoni kbira għal bidla. It-trasformazzjoni diġitali għandha tkun iggwidata mill-SDGs biex jiġu evitati r-riskji, inklużi dawk relatati mad-drittijiet tal-ħaddiema (1). L-implimentazzjoni tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali, flimkien mal-Patt Ekoloġiku Ewropew, jipprovdu opportunità biex tiġi żgurata tranżizzjoni ġusta ffukata fuq l-objettiv ta’ impjiegi ta’ kwalità għal kulħadd.

1.8.

L-isfidi globali identifikati l-aktar mill-atturi tas-soċjetà ċivili involuti fl-azzjoni klimatika huma nuqqas ta’ aċċess għall-finanzjament, nuqqas ta’ għarfien espert, nuqqas ta’ persunal u nuqqas ta’ rikonoxximent, kif ukoll in-nuqqas ta’ narrattiva konsistenti mill-UE u l-gvernijiet nazzjonali.

1.9.

Il-kisba tal-għanijiet klimatiċi tal-UE u dawk internazzjonali se teħtieġ riżorsi finanzjarji sinifikanti. Il-baġit tal-Patt Ekoloġiku Ewropew (fondi pubbliċi u privati), il-fond ta’ rkupru ta’ EUR 750 biljun, inkluża l-allokazzjoni ta’ fondi għall-proċess tas-Semestru tal-UE, għandhom ikunu ffukati fuq l-irkupru sostenibbli, inkluża l-azzjoni klimatika.

1.10.

Il-kundizzjonalità tal-finanzjament fuq prattiki sostenibbli fis-setturi kollha għandha tkun in-norma għat-tfassil ta’ pjani ta’ rkupru għal wara l-COVID-19 immirati lejn l-Aġenda 2030 għall-Iżvilupp Sostenibbli tan-NU u l-Ftehim ta’ Pariġi. Ir-rispons għall-irkupru wara l-COVID-19 ma għandux ikun wieħed li “joħodna lura” fejn konna qabel, iżda li “jmexxina” għal xi ħaġa ġdida u aħjar.

1.11.

Il-bini tal-kapaċitajiet u l-appoġġ tekniku huma meħtieġa biex il-partijiet interessati kollha jagħmlu t-tranżizzjoni għal futur aktar reżiljenti u sostenibbli. It-twaqqif ta’ Forum tal-UE dwar il-Finanzjament għall-Klima tal-UE għandu jistimula l-aċċess għall-finanzi u jneħħi l-ostakli.

1.12.

Il-KESE jipproponi Pjattaforma tal-Partijiet Interessati tal-Patt Klimatiku Ewropew ibbażata fuq il-prinċipji tal-inklużività, it-trasparenza u l-parteċipazzjoni ġenwina u s-sjieda minn atturi klimatiċi fil-livelli kollha.

1.13.

Il-Patt Klimatiku għandu jkun iffukat fuq ir-responsabbilizzazzjoni tan-nies biex jibdlu s-sistemi — permezz tal-esplorazzjoni, l-esperimentazzjoni u d-dimostrazzjoni. Il-perspettivi ta’ diversi livelli, il-ħolqien ta’ viżjoni, ir-rakkontar tal-istejjer u l-ippjanar billi jiġi definit il-futur mixtieq kollha se jkunu kruċjali. Għandha tiġi mrawma u ffaċilitata varjetà wiesgħa ta’ inizjattivi klimatiċi.

2.   Introduzzjoni

2.1.

L-indirizzar tal-isfidi klimatiċi u ambjentali sar kompitu li dejjem qed isir aktar urġenti u jeħtieġ reviżjoni drastika tal-approċċi soċjoekonomiċi attwali mhux sostenibbli. Il-pandemija globali tal-COVID-19 uriet li aġġustamenti sempliċi fl-istili ta’ ħajja u s-sistemi tagħna mhux se jkunu biżżejjed. Qabel il-pandemija, diġà kienu qed iseħħu bidliet fundamentali fil-metodi ta’ produzzjoni, li jaffettwaw in-negozji, il-ħaddiema u l-organizzazzjoni tax-xogħol, u jistgħu jiġu aċċellerati bħala riżultat. Il-Kummissjoni Ewropea adottat il-Patt Ekoloġiku Ewropew bħala l-istrateġija l-ġdida għall-mudelli soċjoekonomiċi u finanzjarji tal-UE li huma sostenibbli, aktar nodfa, aktar sikuri u aktar tajbin għas-saħħa.

2.2.

Fid-dawl tal-konsegwenzi tal-kriżi tal-COVID-19, l-azzjoni klimatika u l-impenji tas-sostenibbiltà jridu jkunu fuq quddiem fil-politika tal-irkupru u r-rikostruzzjoni, u tal-baġits korrispondenti, sabiex ma jkunux jistgħu jżommu lill-UE aktar f’futur bi kwantitajiet kbar ta’ karbonju. Il-miżuri ta’ wara l-kriżi għandhom jitfasslu b’mod li joħloqu reżiljenza tas-sistema, jipproteġu u jirrestawraw il-bijodiversità, jagħtu prijorità lis-saħħa pubblika, filwaqt li ma jħallu lil ħadd jibqa’ lura u jwittu t-triq għal ekonomija tal-benesseri. F’dan il-kuntest, il-Patt Ekoloġiku Ewropew ma għandux jiġi abbandunat jew ittardjat, iżda għandu jissaħħaħ.

2.3.

Is-suċċess tal-Patt Ekoloġiku Ewropew se jiddependi ħafna mill-kapaċità tal-UE li tinvolvi liċ-ċittadini tagħha. Fid-dawl ta’ dan, il-Kummissjoni qed tħejji Patt Klimatiku Ewropew biex ilaqqa’ flimkien diversi atturi, inklużi r-reġjuni, l-awtoritajiet lokali, il-komunitajiet lokali, is-soċjetà ċivili, l-iskejjel, in-negozji u l-individwi.

3.   Il-ħtieġa li s-soċjetà ċivili u ċ-ċittadini jiġu involuti fi kwistjonijiet marbuta mal-klima

3.1.

Qegħdin niffaċċjaw emerġenza klimatika globali. Ir-rispons tal-gvernijiet għall-kriżi klimatika s’issa ma kienx biżżejjed u d-dinja għadha mhix fit-triq it-tajba biex tissodisfa l-objettiv tal-Ftehim ta’ Pariġi u tal-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli (SDGs). L-istrajks għall-klima miż-żgħażagħ u oħrajn mis-soċjetà ċivili ilhom jappellaw bil-qawwa għal azzjoni klimatika aktar ambizzjuża u urġenti. Il-persuni li jieħdu d-deċiżjonijiet, li ntrabtu bl-Aġenda 2030 u l-Ftehim ta’ Pariġi, għandhom ir-responsabbiltà li jindirizzaw b’mod urġenti dawn id-domandi, jieħdu deċiżjonijiet ta’ politika deċiżivi u ambizzjużi u jimxu lejn mudell ġdid ta’ azzjoni klimatika inklużiva, fejn il-partijiet interessati kollha jkunu involuti b’mod attiv.

3.2.

B’hekk, il-KESE jappoġġja s-sejħa biex l-Unjoni Ewropea timpenja ruħha li tikseb in-newtralità karbonika sal-2050 u, għaldaqstant, iżżid il-mira tagħha għat-tnaqqis tal-gassijiet serra għall-2030 (2). Il-KESE jistenna li l-mira l-ġdida tal-emissjonijiet għall-2030 se tkun ibbażata fuq rieżami wiesa’ u valutazzjoni tal-impatt adegwata. Il-KESE jsostni wkoll li hemm argumenti deċiżivi għall-mira għal tnaqqis minimu ta’ 55 % sal-2030, sabiex l-UE twieġeb min-naħa tagħha għall-ħtieġa enormi fil-livell globali għal tnaqqis fl-emissjonijiet. Pereżempju, ir-Rapport dwar id-Diskrepanza fl-Emissjonijiet 2019 tal-Programm tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Ambjent (UNEP) (3), jindika li mira aktar ambizzjuża ta’ tnaqqis fl-emissjonijiet 2030 hija meħtieġa fil-livell globali sabiex tintlaħaq il-mira ta’ 1,5 oC stabbilita fil-Ftehim ta’ Pariġi (4).

3.3.

Mill-Ewrobarometru tal-2019 joħroġ li 93 % taċ-ċittadini tal-UE jqisu t-tibdil fil-klima bħala problema serja; 79 % iqisuha bħala problema serja ħafna. Il-maġġoranza vasta ta’ dawk li wieġbu jaħsbu li huwa importanti li l-gvern nazzjonali tagħhom jistabbilixxi miri ambizzjużi biex tiżdied l-enerġija rinnovabbli (92 %) u titjieb l-effiċjenza fl-enerġija (89 %).

3.4.

Il-Patt Klimatiku jeħtieġ li jaffettwa s-setgħa tal-Ewropej biex tinkiseb il-viżjoni tal-Patt Ekoloġiku Ewropew ta’ soċjetà għanja, inklużiva, reżiljenti għall-klima b’ekonomija ċirkolari ta’ emissjonijiet żero netti sal-2050. Ir-rapport tal-Grupp Intergovernattiv ta’ Esperti dwar it-Tibdil fil-Klima (IPCC) jirreferi b’mod espliċitu għall-ħtieġa għal bidliet rapidi, estensivi u mhux preċedenti fl-aspetti kollha tas-soċjetà. Bidliet inkrementali mhux se jkunu biżżejjed. Fokus limitat fuq it-tnaqqis tas-CO2 huwa kontroproduttiv fil-livell lokali, billi jillimita l-involviment u l-ħsieb u billi jillimita b’mod konsiderevoli l-bidliet li jiġu immaġinati u implimentati. Fil-preżent hija meħtieġa trasformazzjoni fundamentali tas-sistemi ekonomiċi, soċjali u finanzjarji li tiskatta bidla esponenzjali fir-rati ta’ dekarbonizzazzjoni u ssaħħaħ ir-reżiljenza għall-klima. Biex dan iseħħ, hemm bżonn ta’ narrativi ispiranti wiesgħa u diversi, li jikkommunikaw għalfejn id-dinja jeħtiġilha tinbidel.

3.5.

Il-kriżi globali attwali kkawżata mill-pandemija tal-COVID-19 uriet il-ħila tal-gvernijiet li jieħdu miżuri drammatiċi biex inaqqsu theddida eżistenzjali, kif ukoll il-ħila tan-nies, almenu għal żmien qasir, li jadattaw għal stili ta’ ħajja ristretti ġodda imposti minn dawn il-miżuri. B’mod importanti, il-komunitajiet, l-intrapriżi, l-imsieħba soċjali u atturi oħra mhux statali qed jaqdu rwol importanti fir-rispons għall-pandemija, ta’ spiss billi jidentifikaw il-ħtiġijiet, ifasslu u jimplimentaw interventi adatti għall-kuntest b’mod aktar rapidu, effettiv u kreattiv milli ntwera li kien possibbli permezz ta’ direzzjoni minn fuq għal isfel.

3.6.

Hemm opportunità kbira u riskju kbir hekk kif nersqu għall-fażi li jmiss ta’ rispons għall-COVID-19. Il-miżuri ekonomiċi u l-pakketti fiskali li qed jitfasslu biex isostnu u jerġgħu jagħtu bidu lill-ekonomija Ewropea jridu jħaddnu t-tassonomija tal-UE għal investimenti sostenibbli u finanzjamenti diretti għal dawk li huma sostenibbli jew li għandhom il-potenzjal li jsiru sostenibbli u li se jimpenjaw ruħhom, soġġetti għal monitoraġġ, biex jidentifikaw u jagħmlu l-bidliet meħtieġa b’urġenza.

3.7.

Ix-xkiel traġiku kkawżat mill-COVID-19, li wassal għas-sospensjoni tar-regoli fiskali, wera li hija possibbli viżjoni oħra meta l-ħajjiet tal-persuni, l-ekonomiji tagħna u s-sopravivenza għall-ħajja fid-Dinja kif nafuha jkunu f’periklu. Viżjoni tal-progress soċjali li tiddependi biss mill-insegwiment ta’ tkabbir fil-Prodott Domestiku Gross (PDG) tinjora elementi fundamentali għall-benesseri individwali u soċjali u ma tqisx kif imiss kunsiderazzjonijiet ambjentali u soċjali. Għalhekk, jeħtieġ li ssir il-qabża minn ekonomija bbażata fuq il-prodott domestiku gross (PDG) għal ekonomija tal-benesseri (5) (6).

3.8.

Mod ta’ kif insaħħu l-ambizzjoni klimatika huwa li noħolqu ambjenti abilitanti għal aktar azzjoni minn atturi mhux statali, li jinkludu diversi tipi ta’ negozji, inklużi l-intrapriżi ż-żgħar u ta’ daqs medju u l-mikrointrapriżi; l-investituri; l-imsieħba soċjali; il-kooperattivi; il-bliet u r-reġjuni, it-trade unions; il-komunitajiet lokali u gruppi ta’ ċittadini; il-bdiewa; l-iskejjel; l-organizzazzjonijiet ta’ ispirazzjoni reliġjuża; gruppi taż-żgħażagħ u organizzazzjonijiet mhux governattivi oħra.

3.9.

Ambjent abilitanti jeħtieġ bidla ewlenija minn konsultazzjoni u involviment minn fuq għal isfel għal kodisinn, kokreazzjoni u awtonomizzazzjoni. Il-mudelli ta’ konsultazzjoni standard rari jilħqu lil hinn minn setturi tas-soċjetà limitati ħafna u b’ħafna riżorsi. L-individwi, l-organizzazzjonijiet u l-intrapriżi li għandhom l-aktar x’jiggwadanjaw mill-bidla trasformattiva u x’jikkontribwixxu għaliha jeħtieġ li jiġu offruti opportunitajiet ġenwini biex jipparteċipaw fit-teħid tad-deċiżjonijiet jekk se jimpenjaw ħin u enerġija għall-proċess.

3.10.

Fl-2018, il-KESE appella għal “Djalogu Ewropew dwar Azzjoni Klimatika Mhux Statali” (7). L-għan tad-djalogu ma għandux ikun biss li jenfasizza u juri l-azzjonijiet, iżda wkoll li jwieġeb għall-ħtiġijiet tal-atturi mhux statali billi jispira sħubijiet ġodda bejniethom u livelli differenti ta’ gvern; billi jiffaċilita t-tagħlim bejn il-pari, it-taħriġ u l-kondiviżjoni ta’ pariri, u jiffaċilita l-aċċess għall-finanzjament.

3.11.

Il-KESE ppropona (8) li jiġi stabbilit djalogu maċ-ċittadini permanenti bħala element preparatorju obbligatorju għad-deċiżjonijiet politiċi ewlenin kollha u l-inizjattivi kollha pertinenti fil-livelli kollha.

3.12.

S’issa, il-Kummissjoni ma segwietx dawn ir-rakkomandazzjonijiet (9). Il-Patt Klimatiku jipprovdi opportunità biex l-istituzzjonijiet jaħdmu mill-qrib flimkien għal qafas ta’ abilitazzjoni għall-involviment tas-soċjetà ċivili u taċ-ċittadini, li jibni fuq il-proċessi ta’ konsultazzjoni eżistenti iżda li jmur lil hinn minnhom.

4.   It-tagħlim minn prattiki eżistenti dwar is-soċjetà ċivili u l-involviment taċ-ċittadini

4.1.

Eżempji eżistenti fil-livell nazzjonali, reġjonali u muniċipali tal-assembleji taċ-ċittadini, id-djalogi maċ-ċittadini u proċessi ta’ involviment deliberattivi (10) simili juru l-kapaċità u x-xewqa taċ-ċittadini li jieħdu r-responsabbiltà għas-soluzzjonijiet tal-kriżi klimatika. Ta’ sikwit, l-approċċi parteċipattivi usa’, meta dawn jitfasslu b’attenzjoni, jiġġeneraw kisbiet sinifikanti għas-sostenibbiltà mingħajr ma jkunu ffukati b’mod espliċitu fuq il-kriżi klimatika. Dawn huma xhieda mhux biss tal-ħtieġa u x-xewqa qawwija għal demokrazija parteċipattiva, iżda wkoll għall-ħila tal-gvernijiet li joħolqu spazji bħal dawn u biex jagħtu segwitu għall-proposti tagħhom b’mod politiku.

4.1.1.

Fl-2019, 150 ċittadin Franċiż magħżula b’mod każwali bdew jiddeliberaw fuq il-mistoqsija “kif nistgħu nnaqqsu l-emissjonijiet ta’ gassijiet serra b’tal-inqas 40 % sal-2030, fi spirtu ta’ ġustizzja soċjali?”. Is-sessjonijiet ta’ din il-Konvenzjoni taċ-Ċittadini jsiru fil-Kunsill Ekonomiku u Soċjali Franċiż. Il-Gvern għandu wkoll il-pjan li jindirizza b’mod pubbliku l-proposti u se jippubblika skeda ta’ żmien provviżorja għall-implimentazzjoni tagħhom (11).

4.1.2.

L-Assemblea taċ-Ċittadini Irlandiżi stabbilita fl-2016, kienet tikkonsisti f’100 ċittadin, magħżula b’mod aleatorju biex jirrappreżentaw l-elettorat Irlandiż. Dawn ingħataw il-kompitu li jiddeliberaw dwar suġġetti li jvarjaw mill-projbizzjoni kostituzzjonali fuq l-abort sal-idea li l-Irlanda tkun il-mexxejja fl-indirizzar tat-tibdil fil-klima. Il-kumitat parlamentari stabbilit biex imexxi r-rakkomandazzjonijiet tal-Assemblea dwar it-tibdil fil-klima sawwar b’mod sinifikanti l-Pjan ta’ Azzjoni Klimatika ferm importanti tal-Irlanda li ġie ppubblikat f’Ġunju 2019.

4.1.3.

Fiż-żewġ bliet ewlenin ta’ Spanja, ġew stabbiliti djalogi maċ-ċittadini u forums lokali biex jippromovu parteċipazzjoni usa’ taċ-ċittadini u l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili fit-teħid tad-deċiżjonijiet dwar partijiet tal-baġit lokali u brainstorming dwar il-futur tal-belt.

4.1.4.

Il-Kunsill taż-Żgħażagħ dwar il-Klima fil-Ministeru tal-Enerġija, il-Provvista u l-Klima fid-Danimarka għandu l-għan li jwassal mod ta’ ħsieb ġdid fil-politika dwar it-tibdil fil-klima u jipprovdi input lill-ministru dwar soluzzjonijiet futuri għall-klima.

4.1.5.

Il-belt ta’ Gdańsk fil-Polonja organizzat tliet assembleji taċ-ċittadini dwar l-adattament għal avvenimenti tat-temp estremi, it-tnaqqis fit-tniġġis tal-arja u t-titjib fl-involviment ċiviku.

4.1.6.

Fil-Finlandja, l-ewwel Panel taċ-Ċittadini dwar l-iżvilupp sostenibbli laqqa’ flimkien madwar 500 Finlandiż biex jivvalutaw l-istat tal-iżvilupp sostenibbli. Ir-riżultati se jintużaw biex jippromovu x-xogħol fuq l-iżvilupp sostenibbli mill-Gvern u l-Parlament Finlandiż.

4.1.7.

Fl-Italja, wara l-COP 25, saret proposta leġislattiva mir-rappreżentati tas-soċjetà ċivili biex tiġi stabbilita Assemblea taċ-Ċittadini fuq il-mudell Franċiż. Fir-Renju Unit tnieda proċess simili, bl-“Assemblea dwar il-Klima tar-Renju Unit: it-triq għan-newtralità”.

4.1.8.

F’Bolonja, l-Italja, il-muniċipalità ħolqot “Uffiċċju tal-Immaġinazzjoni Ċivika” bħala parti mill-ħidma usa’ tagħha biex terġa’ tinvolvi liċ-ċittadini. Din ħolqot sitt “laboratorji” li jorganizzaw avvenimenti regolari bil-għan li tinħoloq viżjoni, li jużaw Open Space u għodod oħra. Meta joħorġu ideat tajbin ħafna għal proġett, il-muniċipalità toħloq “patti” mal-komunità biex tiżgura li dawn isiru realtà. Matul l-aħħar ħames snin sar qbil dwar aktar minn 500 patt, li jvarjaw minn bankijiet ġodda fit-toroq sa proġetti ħafna akbar u aktar ambizzjużi. Dan sar ukoll il-mezz li permezz tiegħu jiġi organizzat il-baġit għall-parteċipazzjoni.

4.2.

Bosta inizjattivi oħra mmexxija mill-komunità jimmobilizzaw l-azzjoni lokali biex jinħoloq futur aktar sostenibbli b’suċċessi notevoli u ta’ ispirazzjoni. Fost oħrajn, “Viċinati Sostenibbli” fi Brussell; in-Network ta’ Azzjoni Klimatika tal-Komunitajiet Skoċċiżi, li huwa network fil-livell lokali ta’ madwar 120 grupp tal-komunità; Coopérnico — kooperattiva dwar l-enerġija rinnovabbli (RESCoop) fil-Portugall; u l-moviment Transition, li issa huwa attiv fi sforzi biex tinbena reżiljenza fl-iskala tal-komunità f’aktar minn 50 pajjiż, li jispira lin-nies biex jibdlu l-mod ta’ kif jaħsbu, jaġixxu u jgħixu fid-dinja. Il-Programm ta’ Azzjoni “Komunitajiet għall-Futur”, li se jitnieda dan is-sajf, jista’ jgħin biex jipprovdi l-ambjent istituzzjonali għall-parteċipazzjoni pubblika.

4.3.

Fil-livell Ewropew, l-involviment strutturat tas-soċjetà ċivili huwa meħtieġ u għandu jingħata mandat ċar għall-parteċipazzjoni tas-soċjetà ċivili fl-iżvilupp, l-implimentazzjoni u l-monitoraġġ tal-politiki u l-istrateġija li għandhom l-għan li jiksbu n-newtralità klimatika.

4.3.1.

Il-pjattaforma ta’ diversi partijiet ikkonċernati dwar l-SDGs kellha rwol importanti, iżda ħalliet ukoll lok għal titjib f’termini ta’ għoti ta’ riżorsi, il-frekwenza tal-laqgħat, is-sjieda tal-ippjanar tal-aġenda, l-opportunitajiet għal dibattitu estiż u involviment u ffaċilitar ta’ konsultazzjonijiet aktar regolari, trasparenti u aċċessibbli.

4.3.2.

Il-Pjattaforma Ewropea tal-Partijiet Interessati tal-Ekonomija Ċirkolari, li hija mmexxija b’mod konġunt mill-KESE u l-Kummissjoni, tipprovdi spazju għal grupp ta’ varjetà kbira ta’ partijiet interessati biex jiskambjaw prattiki u ideat tajbin, u joħolqu networks siewja. L-għoti tas-sjieda tal-pjattaforma lill-partijiet interessati jirrappreżenta d-differenza ewlenija tal-pjattaforma ta’ diversi partijiet ikkonċernati dwar l-SDGs u hija prattika tajba li wieħed għandu jsegwi.

4.4.

L-objettivi ta’ Pariġi mhux se jintlaħqu mingħajr l-involviment qawwi tal-imsieħba soċjali fil-livelli kollha, u b’mod partikolari fl-industriji u s-setturi li huma affettwati b’mod qawwi mid-dekarbonizzazzjoni u d-diġitalizzazzjoni. L-implimentazzjoni tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali, flimkien mal-Patt Ekoloġiku Ewropew, jipprovdu opportunità biex tiġi żgurata tranżizzjoni ġusta li tiffoka fuq l-objettiv ta’ impjiegi ta’ kwalità tajba għal kulħadd. Id-djalogu soċjali mmexxi mit-trade unions u mill-impjegaturi huwa wieħed mill-aħjar forums biex ikun hemm sensibilizzazzjoni dwar il-kriżi klimatika. Huma l-protagonisti ewlenin jekk irridu niksbu trasformazzjoni soċjalment ġusta, produttiva u kummerċjali li jġib miegħu l-Patt Ekoloġiku Ewropew. Dawn ix-xenarji jvarjaw minn Summits ta’ Djalogu Soċjali fil-livell Ewropew, sad-djalogu transkonfinali, li huwa essenzjali biex isir aktar sforz għall-integrazzjoni soċjali Ewropea, kif ukoll ftehimiet kollettivi settorjali u fil-livell tal-kumpaniji. L-involviment tal-ħaddiema jifforma parti integrali mid-demokrazija fil-post tax-xogħol u jagħti l-opportunità lill-ħaddiema biex jieħdu sehem attiv f’deċiżjonijiet li jittieħdu fil-post tax-xogħol li jistgħu jagħtu kontribut pożittiv għall-azzjoni klimatika.

4.5.

Il-komunità ta’ konoxxenza u innovazzjoni dwar il-klima (Climate-KIC) tal-Istitut Ewropew tal-Innovazzjoni u t-Teknoloġija (EIT) jiffoka fuq id-disinn, it-twettiq u l-konnessjoni ta’ esperimenti intraprenditorjali u effetti ta’ dimostrazzjoni fil-fond fuq il-lievi tal-bidla sistemika. Il-Climate-KIC tal-EIT għandu portafoll magħmul minn esperimenti bil-għan li jistimulaw modi ġodda ta’ ħsieb, li jixprunaw l-effetti esponenzjali tat-teknoloġiji, networks u forzi tal-komunità ġodda u li jfittxu li wieħed jitgħallem b’mod aktar mgħaġġel mill-pass tal-bidla (12).

5.   It-tagħlim mir-risponsi tan-negozju

5.1.

L-innovazzjoni tirreferi għaż-żieda ta’ passi addizzjonali fl-iżvilupp ta’ servizzi u prodotti ġodda fis-suq jew fil-pubbliku li jissodisfaw il-ħtiġijiet mhux issodisfati jew isolvu l-problemi li ma kienx hemm fil-passat. L-innovazzjoni teknoloġika tiffoka fuq l-aspetti teknoloġiċi ta’ prodott jew servizz. L-innovazzjoni soċjali tirreferi għal prattiki soċjali ġodda li jimmiraw biex jissodisfaw il-ħtiġijiet soċjali b’mod aħjar mis-soluzzjonijiet eżistenti, li jirriżultaw minn, pereżempju, il-kundizzjonijiet tax-xogħol, l-edukazzjoni, l-iżvilupp tal-komunità jew is-saħħa. It-teknoloġija diġitali għandha rwol importanti x’taqdi fl-innovazzjoni soċjali permezz tal-użu tal-ICT bħal networks online u għodod diġitali oħrajn.

5.2.

Il-proċess tal-innovazzjoni sistematika għandu jkun disponibbli bi prezz affordabbli għall-partijiet interessati kollha li jeħtieġ li jkunu involuti fil-kodisinn tas-soluzzjonijiet li se jixprunaw it-tranżizzjoni għas-sostenibbiltà meħtieġa. Il-vijabbiltà finanzjarja hija prerekwiżit għall-koeżjoni soċjali u l-punt ta’ li “ħadd ma jitħalla jibqa’ lura” fil-proċess tal-implimentazzjoni tal-Patt Ekoloġiku Ewropew. Għal din ir-raġuni, aspetti tal-bidla sistemika li għandhom karatteristiċi pubbliċi tajbin għandhom jiġu ffinanzjati jew issussidjati minn sorsi pubbliċi li jippermettu ingranaġġ ulterjuri tal-fondi privati għal investimenti marbuta mat-tibdil fil-klima.

5.3.

Il-komunitajiet li jirnexxu fit-twassil ta’ innovazzjoni tas-sistemi huma dawk li jeċċellaw fil-fehim tal-problema, li jiġbru soluzzjonijiet, li jallokaw is-soluzzjonijiet skont il-ħtiġijiet speċifiċi u r-riżorsi ta’ postijiet u kuntesti differenti. Jeħtieġ li nsaħħu l-pożizzjoni tal-komunitajiet Ewropej permezz ta’ dawn il-ħiliet u noħolqu l-ambjenti abilitanti rilevanti għal aktar azzjoni mill-atturi mhux statali.

5.4.

Hemm ħtieġa urġenti għal mekkaniżmi ta’ finanzjament innovattivi li jirrikonoxxu u jwieġbu għall-potenzjal tas-sistema mmexxija mill-komunità u l-isfidi tagħha, li teħtieġ appoġġ flessibbli u ċentrali sabiex tiġi stabbilita u sostnuta, u kapital għan-negozji ġodda f’riskju għal proġetti ikbar, kif ukoll mentoraġġ u appoġġ professjonali. Il-Patt Klimatiku jista’ joħloq rotta siewja ħafna għall-innovaturi soċjali sabiex ikunu jistgħu jipprovdu feedback dwar l-ostakli ta’ politika u dawk ekonomiċi, li jimblokkawhom u jpoġġuhom fi żvantaġġ u li ta’ sikwit jistgħu jirrendu mhux vijabbli proġetti ta’ trasformazzjoni bżonnjużi ferm.

5.5.

Ir-risponsi tal-kumpaniji huma referenza importanti ħafna, kif muri minn dawn l-eżempji: — Kumpaniji multinazzjonali li jipproduċu l-ħwejjeġ li jintlibsu u jintremew, li jippromovu linja ta’ bejgħ ta’ ħwejjeġ użati, bħala strateġija ta’ riċiklaġġ; — Il-mentoraġġ ta’ produtturi kbar taż-żejt u kumpaniji tal-assigurazzjoni, li se jkollhom jorjentaw mill-ġdid in-negozji tagħhom.

5.6.

Eżempji ta’ risponsi sinifikanti mis-settur finanzjarju jinkludu: — Id-deċiżjoni tal-fondi ta’ investiment li ma jinvestux fi proġetti li ma jikkunsidrawx il-parametru tal-klima; — In-Network għall-Ekoloġizzazzjoni tas-Sistema Finanzjarja, imwaqqaf minn tmien banek ċentrali u superviżuri, għal finanzjament ekoloġiku.

6.   Il-kondiviżjoni tal-informazzjoni u l-fehim pubbliku tal-azzjoni klimatika

6.1.

Huma meħtieġa djalogi diretti maċ-ċittadini biex ikun hemm sensibilizzazzjoni dwar l-importanza ta’ tranżizzjoni għal soċjetajiet aktar sostenibbli u komunitajiet lokali aktar b’saħħithom. Tali djalogi għandhom l-aktar valur miżjud meta jiġu organizzati fil-livell lokali, reġjonali jew nazzjonali. Madankollu, gwida, koordinazzjoni u appoġġ mil-livell tal-UE jkunu essenzjali.

6.2.

Primarjament, għandha tkun ir-responsabbiltà tal-pajjiżi individwali li jiżviluppaw sistema ta’ regolamentazzjoni ambjentali li tkun ibbażata fuq l-ambjent lokali tagħhom u l-ħtiġijiet tiegħu, u li tkun aġġustata għall-iżvilupp sostenibbli ta’ dak il-pajjiż. Ir-rikonoxximent tad-drittijiet tan-natura jkun element importanti ta’ dan (13).

6.3.

Kwalunkwe intervent fil-livell tal-UE għandu jitfassal b’mod konġunt mal-utenti, li jitgħallmu minn, jimmudellaw u jispiraw l-approċċ parteċipattiv meħtieġ fil-livelli l-oħra tal-iskala. Jeħtieġ li jinġiebu għarfien espert u riżorsi bil-għan li jappoġġjaw id-disinn u l-iffaċilitar ta’ spazji kollaborattivi innovattivi, ir-rakkontar ta’ stejjer interessanti u l-użu ta’ teknoloġija innovattiva. Aspett fundamentali għas-suċċess tal-Patt Klimatiku se tkun il-ħila tal-komunitajiet involuti li jsiru l-aħjar rakkontaturi tal-istejjer possibbli, li jagħtu l-ħajja lill-futur mibdul li qed jippromovu, jesploraw u u jingħaqdu ma’ ħtiġijiet u x-xewqat eżistenti, u jirresponsabilizzaw lin-nies biex jaġixxu.

6.4.

Ambjent tan-netwerk li jwassal għat-tħeġġiġ u l-appoġġ tal-azzjoni klimatika jeħtieġ pjattaforma online għall-iskambju tal-prattiki u l-lezzjonijiet meħuda mill-proġetti u l-approċċi. Tali pjattaforma parteċipattiva tista’ tiffaċilita t-tagħlim bejn il-pari u l-kondiviżjoni tal-pariri fost l-atturi billi tgħinhom jegħlbu l-ostakli regolatorji. Din tista’ tistimula l-edukazzjoni u l-innovazzjoni billi tipprovdi korsijiet online, webinars u sessjonijiet ta’ ħidma.

6.5.

Ir-rikonoxximent u l-komunikazzjoni kredibbli tal-azzjonijiet eżistenti jistgħu jkunu stimuli b’saħħithom biex tittieħed azzjoni klimatika. Il-finanzjament u riżorsi oħra, appoġġ tal-ispeċjalisti u s-setgħa li jissawru deċiżjonijiet li jħallu impatt fuq ix-xogħol tagħhom se jippermettu l-applikazzjoni usa’ ta’ approċċi li taw xhieda tal-effettività tagħhom.

6.6.

L-ambaxxaturi għall-azzjoni klimatika jistgħu jingħataw il-kompitu li jiffaċilitaw il-kooperazzjoni bejn bosta atturi; jistabbilixxu prirjoritajiet strateġiċi/tematiċi; jorganizzaw avvenimenti; u jinċentivaw azzjonijiet klimatiċi ġodda.

6.7.

Tali Ambaxxaturi tal-Patt Klimatiku jistgħu jservu bħala punti fokali għal setturi differenti tal-ekonomija. Għandhom jinħatru wkoll ambaxxaturi speċifiċi għaż-żgħażagħ, il-komuntiajiet lokali, il-bliet u r-reġjuni. L-ambaxxaturi fil-livell tal-UE jkollhom rwol differenti mill-ambaxxaturi fil-livell nazzjonali/reġjonali/lokali. Ikun hemm bżonn li tiġi żgurata l-koordinazzjoni bejn id-diversi livelli.

6.8.

Il-ħatra ta’ membri tal-KESE u l-KtR bħala ambaxxaturi fil-livell tal-UE għall-kostitwenzi li jirrappreżentaw tkun ibbażata fuq in-networks estensivi tagħhom fost is-soċjetà ċivili u l-awtoritajiet lokali u reġjonali, kif ukoll it-tisħiħ tal-kooperazzjoni bejn il-korpi konsultattivi u l-Kummissjoni.

6.9.

Pereżempju, it-trade unions u l-organizzazzjonijiet tan-negozju għandhom perspettiva reali, u jirrappreżentaw b’mod demokratiku l-ħaddiema f’diversi setturi. Dawn huma kruċjali fit-tiswir tal-miżuri differenti sabiex jakkomodaw il-ħtiġijiet tal-ħaddiema u n-negozji u jidentifikaw l-isfidi. L-ambaxxaturi tal-klima fil-livelli differenti fl-ambjent tat-trade unions u tan-negozji jistgħu jibbażaw fuq il-punti pożittivi tad-djalogu soċjali, jagħtu spinta lill-kondiviżjoni tal-informazzjoni b’mod effettiv u jistimulaw l-azzjoni klimatika. Din il-ħidma tat-trade unions teħtieġ ambjent istituzzjonali favorevoli għad-drittijiet fuq il-post tax-xogħol.

6.10.

It-trasformazzjoni diġitali tibdel l-organizzazzjoni u l-mod tal-produzzjoni tal-kumpaniji, u bosta SMEs qed ibatu minħabba nuqqasijiet serji ħafna fid-diġitalizzazzjoni. It-tħassib ta’ bosta ħaddiema huwa dwar l-impatt tad-diġitalizzazzjoni fuq l-impjiegi tagħhom, li jista’ jwassal għal żieda fil-qgħad u l-inugwaljanzi.

6.11.

Sabiex “jiġi promoss il-finanzjament u l-investiment ekoloġiku u tiġi żgurata tranżizzjoni ġusta” fil-Patt Ekoloġiku Ewropew, il-Kummissjoni żviluppat tassonomija biex tinċentiva l-investimenti fi 8 gruppi ekonomiċi kbar u 70 settur tal-attività, li se jibdlu drastikament il-produzzjoni tagħhom u l-kwantità u l-kwalità tal-impjiegi tagħhom. F’dan id-dokument, il-pedament tal-Pjan ta’ Investiment għall-Patt Ekoloġiku Ewropew, hemm biss referenza waħda għad-drittijiet tax-xogħol tal-istandards fundamentali tal-ILO.

7.   Il-ħolqien ta’ spazji reali u virtwali għall-iskambju dwar il-klima

7.1.

Il-Patt Klimatiku għandu jkun iffukat fuq ir-responsabbilizzazzjoni tan-nies biex jibdlu s-sistemi — permezz tal-esplorazzjoni, l-esperimentazzjoni u d-dimostrazzjoni. Huma meħtieġa programmi ta’ edukazzjoni u taħriġ li jkopru l-ispettru kollu tas-soċjetà ċivili, u atturi mhux statali oħra. It-titjib fl-għarfien u l-fehim tal-isfida tal-klima billi wieħed juża approċċ aktar fil-fond u miftuħ, u billi titjieb il-kwalità tad-diskussjonijiet u l-konversazzjonijiet dwar il-problema fost il-partijiet interessati huwa kruċjali.

7.2.

Se jkunu meħtieġa għodod lesti għall-implimentazzjoni biex jistrutturaw u jimmaniġġjaw l-isfidi u jisfruttaw l-opportunitajiet ta’ innovazzjonijiet u tranżizzjonijiet tas-sostenibbiltà. Il-programm Orizzont 2020 tal-KE pproduċa u mexxa ħafna minn dawn l-għodod. F’ambjenti multidixxiplinari, għandu jiġi segwit l-approċċ “tagħlim permezz tal-azzjoni, bl-applikazzjoni tal-għodod għall-każijiet tal-utenti”.

7.3.

L-immaniġġjar tal-partijiet interessati, il-perspettiva ta’ diversi livelli, il-ħolqien ta’ viżjoni u l-ippjanar billi jiġi ddefinit il-futur mixtieq u l-immaniġġjar tan-niċeċ se jkunu kruċjali fil-mobilizzazzjoni tal-Patt Klimatiku. Din l-istruttura għandha l-għan li tiffaċilita l-proċess tas-soluzzjoni tal-problemi billi tistabbilixxi perkors għall-innovazzjoni tas-sistema għat-tibdil fil-klima u l-implimentazzjoni tal-Patt Ekoloġiku Ewropew.

7.4.

Is-suċċess tal-Patt Klimatiku se jkun parzjalment definit bil-ħila tal-intraprenditorija u n-negozji li jattiraw finanzjament b’għotjiet minn sorsi pubbliċi, filantropiċi u privati. Tali finanzjament għandu l-ambizzjoni li jindirizza l-fallimenti tas-suq li kkawżaw it-tibdil fil-klima, għandu r-rieda għal bidla li tfixkel u jista’ jilħaq skala sinifikanti. Il-Qafas ta’ Finanzjament Multilaterali tal-UE, fondi pubbliċi u privati Ewropej u internazzjonali xprunati mill-missjoni b’rieda li jixprunaw bidla sistemika fl-oqsma tal-mitigazzjoni u l-adattament tal-klima jistgħu jintużaw biex jimmobilizzaw biljuni ta’ azzjonijiet klimatiċi innovattivi. L-għan globali għandu jkun li jiġu ġġenerati r-riżorsi, l-esperjenza u l-kapaċità b’relazzjoni għal eżiti utli għat-tnaqqis fl-emissjonijiet u reżiljenza klimatika akbar li jistgħu jiġu mmultiplikati biex jaċċelleraw il-bidla u jiġġeneraw it-tama. Il-Patt Klimatiku għandu jilqa’ l-involviment tas-settur finanzjarju nazzjonali u internazzjonali, billi jinkludi l-fondi multilaterali u privati rilevanti. Barra minn hekk, is-sistema tat-taxxa għandha tirrifletti l-prinċipju tal-massimizzazzjoni u s-sostenn tal-ekonomija tal-benesseri.

7.5.

L-inkorporazzjoni ta’ spazji fiżiċi u virtwali għall-iskambji tal-klima f’assoċjazzjonijiet tas-soċjetà ċivili eżistenti, li jinteraġixxu permezz tal-Pjattaforma tal-Partijiet Interessati tal-Patt Klimatiku, għandha tiġi kkunsidrata wkoll.

7.5.1.

Fil-qasam tax-xogħol, ikun tajjeb li jitwaqqfu Osservatorji tal-Prospettiva, l-Analiżi u l-Interpretazzjoni tax-xogħol, il-bidliet organizzattivi u teknoloġiċi, li jkopru t-tmien gruppi tat-tassonomija, bil-parteċipazzjoni tat-trade unions, l-impjegaturi u l-amministrazzjonijiet, fil-livell Ewropew u tal-Istati Membri, b’appoġġ materjali mill-Kummissjoni.

8.   Il-bini tal-kapaċitajiet għall-iffaċilitar ta’ inizjattivi fil-livell lokali

8.1.

Il-qafas ġenerali għandu jiġi ddefinit b’mod ċar, sabiex jiġu evitati inkonsistenzi mal-Patt Ekoloġiku Ewropew.

8.2.

L-isfidi globali identifikati l-aktar mill-atturi tas-soċjetà ċivili għall-involviment fl-azzjoni klimatika huma nuqqas ta’ aċċess għall-finanzjamenti; nuqqas ta’ għarfien espert; nuqqas ta’ persunal; u nuqqas ta’ rikonoxximent (14), kif ukoll in-nuqqas ta’ narrattiva konsistenti mill-UE u l-gvernijiet nazzjonali.

8.3.

Diversi partijiet interessati ilhom jindikaw ambjenti regolatorji u amministrattivi kumplessi bħala ostakli għal azzjoni klimatika mhux statali. L-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, u inizjattivi mmexxija mill-komunità jistgħu jibbenefikaw minn sforzi fil-bini tal-kapaċitajiet li jgħinuhom jorjentaw ruħhom fl-ambjenti regolatorji u amministrattivi.

8.4.

L-għoti ta’ appoġġ kemm materjali (assistenza teknika, bini tal-kapaċitajiet, finanzjament, eċċ.) u mhux materjali (rikonoxximent, viżibbiltà akbar, eċċ.), kif ukoll l-iffaċilitar tan-networking u l-konnessjonijiet ma’ oqsma u proċessi tal-politika speċifiċi, għandhom ikunu elementi essenzjali ta’ Pjattaforma tal-Partijiet Interessati tal-Patt Klimatiku Ewropew li għandha l-għan li tistimula l-azzjoni klimatika fil-prattika.

8.5.

L-atturi mhux statali jistgħu jiffaċċjaw diversi sfidi fil-valutazzjoni tal-finanzjament għall-inizjattivi klimatiċi tagħhom, li jinkludu: rekwiżiti tad-daqs tal-proġett projbittivi, nuqqas ta’ rieda mill-investituri privati biex jiffinanzjaw il-proġetti, proċessi u rekwiżiti kkumplikati għall-applikazzjoni u l-aċċess għall-fondi (15). Ostakli oħra jinkludu nuqqas ta’ għarfien dwar l-għażliet ta’ finanzjament għall-klima, kapaċità amministrattiva u għarfien tekniku insuffiċjenti biex jiġu żgurati l-limitazzjonijiet ta’ finanzjament, baġitarji u regolatorji, l-iżgurar tal-bankabbiltà tal-investimenti potenzjali, il-limitazzjonijiet politiċi u d-diffikultajiet biex jiġu ssodisfati kriterji ta’ eleġibbiltà preskrittivi żżejjed għall-fondi tal-UE u dawk internazzjonali (16).

8.6.

Il-KESE ppropona l-istabbiliment ta’ Forum dwar il-Finanzjament għall-Klima, li jlaqqa’ flimkien lil partijiet interessati prinċipali biex jindirizzaw il-kwistjonijiet ewlenin, jidentifikaw l-ostakli, jiddisinjaw soluzzjonijiet u jidentifikaw l-aktar mekkaniżmi effiċjenti għal titjib fid-distribuzzjoni tal-finanzjament f’konformità mal-prinċipju tas-sussidjarjetà. Għaddej studju (17) biex jiġi propost pjan ta’ azzjoni u biex, fl-aħħar mill-aħħar, jittejjeb l-aċċess tal-atturi klimatiċi mhux statali għall-finanzjament.

9.   Lejn Pjattaforma tal-Partijiet Interessati tal-Patt Klimatiku Ewropew

9.1.

Fid-dawl tal-esperjenzi pożittivi bil-Pjattaforma Ewropea tal-Partijiet Interessati tal-Ekonomija Ċirkolari, il-KESE jipproponi li tiġi stabbilita Pjattaforma tal-Partijiet Interessati tal-Patt Klimatiku Ewropew simili.

9.2.

L-inklużività, it-trasparenza u l-parteċipazzjoni ġenwina u s-sjieda mill-atturi klimatiċi lokali għandhom ikunu l-prinċipji ta’ gwida għall-Pjattaforma.

9.3.

Il-KESE talab biex it-tranżizzjoni għal ekonomija sostenibbli, newtrali f’termini ta’ emissjonijiet tal-karbonju, u effiċjenti fir-riżorsi tkun ġusta u ma tħalli l-ebda unità domestika, komunità, reġjun, settur u minoranza tibqa’ lura (18). Il-Pjattaforma tal-Partijiet Interessati tal-Patt Klimatiku Ewropew għandha tinkludi Osservatorju tat-tranżizzjoni għan-newtralità klimatika biex jimmonitorja l-implimentazzjoni ta’ politika dwar it-tibdil fil-klima tal-UE fil-livell nazzjonali u reġjonali u biex jiġbor data bħala appoġġ għall-iżvilupp tal-politika fil-livell kollha.

9.4.

Il-KESE jappoġġja l-organizzazzjoni ta’ Assembleji taċ-Ċittadini fl-Istati Membri biex jinfurmaw, jispiraw u jrawmu l-fehim u biex jingħataw pariri lil-livelli kollha ta’ governanza fir-rigward tal-politiki dwar it-tibdil fil-klima. Il-Pjattaforma tal-Partijiet Interessati tal-Patt Klimatiku Ewropew tista’ tippromovi l-esperjenzi ta’ suċċess eżistenti u xxerred gwida u l-aħjar prattiki lill-pajjiżi, ir-reġjuni u l-bliet interessati li jospitaw assembleji simili.

9.5.

Il-Pjattaforma tal-Partijiet Interessati tal-Patt Klimatiku Ewropew tista’ tingħata l-kompitu li torganizza Assemblea taċ-Ċittadini fil-livell tal-UE ospitata b’mod konġunt mill-KESE, il-KtR u l-PE bl-appoġġ tal-Kummissjoni.

9.6.

Element essenzjali tal-Pjattaforma huwa li tkun ċentru li jibni l-kapaċitajiet u ċentru ta’ finanzjament, li jipprovdi gwida, informazzjoni u edukazzjoni dwar il-politiki u l-istrateġiji dwar il-klima kif ukoll jiffaċilita l-aċċess għall-finanzjament għal proġetti fuq skala żgħira. Iċ-ċentru tal-UE kif ukoll iċ-ċentri nazzjonali jistgħu jiġu stabbiliti f’kooperazzjoni mal-awtoritajiet lokali u reġjonali.

9.7.

Il-pjattaforma online tal-Partijiet Interessati tal-Patt Klimatiku Ewropew isservi biex toħloq spazji għall-kondiviżjoni tal-informazzjoni u l-għarfien, billi tiffaċilita n-networking u l-bini ta’ impenji.

9.8.

Il-Pjattaforma tal-Partijiet Interessati tal-Patt Klimatiku Ewropew tkun teħtieġ l-istabbiliment ta’ grupp ta’ koordinazzjoni magħmul minn rappreżentanti ta’ diversi atturi. L-għażla tal-membri tal-grupp ta’ koordinazzjoni se teħtieġ kriterji trasparenti u ċari sabiex tiġi żgurata l-inklużività u r-rappreżentanza, filwaqt li tinżamm governanza effiċjenti tal-istruttura. Għandhom jiġu rrappreżentati l-partijiet interessati li ġejjin: l-istituzzjonijiet tal-UE, is-soċjetà ċivili, inklużi n-negozju, it-trade unions, l-awtoritajiet lokali u reġjonali, il-komunità tax-xjenza, il-komunità ta’ finanzjament u ż-żgħażagħ. Il-partijiet interessati mill-istituzzjonijiet u s-setturi b’inqas riżorsi għandhom jingħataw biżżejjed riżorsi biex jipparteċipaw u jkollhom rwol fil-proċess tat-teħid tad-deċiżjonijiet.

---

(1)  Network ta’ Soluzzjonijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli tan-NU, Six Transformations to achieve the Sustainable Development Goals (Sitt trasformazzjonijiet biex jinkisbu l-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli — mhux disponibbli bil-Malti)

(2)  Ir-rapporteur tal-Parlament Ewropew dwar il-Liġi Ewropea dwar il-Klima (COM(2020)0080), Jytte Guteland, qed tipproponi li l-mira klimatika tal-Unjoni għall-2030 tiżdied għal tnaqqis fl-emissjonijiet ta’ 65 % meta mqabbel mal-livelli tal-1990. Konsegwentement, il-Kummissjoni, sat-30 ta’ Ġunju 2021, għandha tivvaluta kif il-leġislazzjoni tal-Unjoni li timplimenta l-mira ogħla tkun teħtieġ tiġi emendata kif imiss.

(3)  Rapport dwar id-Diskrepanza fl-Emissjonijiet 2019

(4)  Ir-Rapport dwar id-Diskrepanza fl-Emissjonijiet tal-2019 tal-UNEP, jindika li l-emissjonijiet globali jeħtieġ li jitnaqqsu b’7,6 % fis-sena, mil-lum, sabiex it-tisħin globali jiġi limitat għal 1,5 oC. Skont il-kalkoli għall-UE, dan ifisser tnaqqis ta’ 68 % sal-2030 meta mqabbel mal-livelli tal-2030.

(5)  Opinjoni tal-KESE dwar L-ekonomija sostenibbli li neħtieġu (ĠU C 106, 31.03.2020, p. 1).

(6)  L-ekonomija għall-benesseri — fergħa tal-ekonomija li tfittex li tevalwa l-politiki ekonomiċi f’termini tal-effetti tagħhom fuq il-benesseri tal-komunità. Matul is-seklu 20, ġiet stabbilita bħala fergħa definita sew tat-teorija ekonomika.

(7)  Opinjoni tal-KESE dwar Il-promozzjoni ta’ azzjonijiet klimatiċi minn atturi mhux statali (ĠU C 227, 28.6.2018, p. 35).

(8)  Opinjoni tal-KESE dwar Strateġija għat-tnaqqis fit-tul tal-emissjonijiet ta’ gass serra tal-UE (ĠU C 282, 20.8.2019, p. 51).

(9)  Proposti diġà fl-Opinjoni tal-KESE dwar Il-ħolqien ta’ koalizzjoni tas-soċjetà ċivili u tal-awtoritajiet lokali sottonazzjonali biex jiġu ssodisfati l-impenji tal-Ftehim ta’ Pariġi (ĠU C 389, 21.10.2016, p. 20).

(10)  https://www.thersa.org/discover/publications-and-articles/rsa-blogs/2018/07/our-call-for-action-on-deliberative-democracy.

(11)  https://www.conventioncitoyennepourleclimat.fr/en/.

(12)  Il-programm “Deep Demonstrations” tal-Climate-KIC tal-EIT jirrappreżenta “vantaġġ fit-tkabbir” ekonomiku potenzjali mill-aktar “sidien ta’ sfidi” ambizzjużi tal-Ewropa biex jifhmu l-“ispazju tal-problema” tagħhom u d-“disinjaturi” biex ifasslu s-sistema u joħolqu portafoll ta’ pożizzjonijiet ta’ intervent.

(13)  Opinjoni tal-KESE dwar Dokument ta’ Riflessjoni “Lejn Ewropa Sostenibbli sal-2030”; Opinjoni tal-KESE dwar Il-ġustizzja klimatika (ĠU C 81, 2.3.2018, p. 22).

(14)  Studju tal-KESE.

(15)  Opinjoni tal-KESE dwar L-iffaċilitar tal-aċċess għall-finanzjament għall-klima għal atturi mhux statali (ĠU C 110, 22.03.2019, p. 14).

(16)  Rossi, L., Gancheva, M. and O'Brien, S., 2017.

(17)  Climate Finance Forum — modalities and first tasks (Forum dwar il-Finanzjament għall-Klima — modalitajiet u l-ewwek kompiti), Studju għall-KESE minn Milieu Consulting SPRL.

(18)  Opinjoni tal-KESE dwar Ħadd ma jitħalla jibqa’ lura meta tiġi implimentata l-Aġenda għall-Iżvilupp Sostenibbli 2030 (ĠU C 47, 11.2.2020, p. 30).