10.10.2018

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 367/1

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar L-effetti ta’ struttura ġdida tal-provvista tal-enerġija mingħajr karbonju, deċentralizzata u diġitalizzata fuq l-impjiegi u l-ekonomija reġjonali

(Opinjoni fuq inizjattiv proprja)

(2018/C 367/01)

Relatur:

Lutz RIBBE

Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	15.2.2018
Bażi legali	Artikolu 29(2) tar-Regoli ta’ Proċedura
	Opinjoni fuq inizjattiva proprja
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni Speċjalizzata għat-Trasport, l-Enerġija, l-Infrastruttura u s-Soċjetà tal-Informazzjoni
Adottata fis-sezzjoni	28.6.2018
Adottata fil-plenarja	11.7./2018
Sessjoni plenarja Nru	536
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	123/1/1

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

It-trasformazzjoni tas-sistema tal-enerġija lejn provvista ħielsa mill-karbonju, deċentralizzata u diġitalizzata toffri opportunitajiet kbar – b’mod partikolari għar-reġjuni strutturalment dgħajfin u rurali fl-Ewropa. L-iżvilupp tal-enerġija rinnovabbli (minn hawn ’il quddiem “ER”) jista’ jħalli effetti pożittivi ferm fuq l-impjiegi, u jista’ jiġi mfassal b’tali mod sabiex joħloq impetu kompletament ġdid għall-ekonomija reġjonali.

1.2.

B’mod partikolari, hemm il-potenzjal li l-politika Ewropea dwar l-enerġija flimkien ma’ dik ta’ koeżjoni jistgħu jsaħħu lil xulxin fl-effetti pożittivi tagħhom. Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) jiddispjaċih dwar il-fatt li dan il-potenzjal għadu ma ġiex rikonoxxut biżżejjed, u wisq inqas attivat, kemm min-naħa tal-Kummissjoni kif ukoll min-naħa tal-Istati Membri.

1.3.

Il-KESE jilqa’ l-fatt li, mir-ristrutturar tagħha, il-politika ta’ koeżjoni kkontribwiet għall-promozzjoni tal-ER u tal-effiċjenza fl-użu tal-enerġija. Madankollu, sa issa l-politika Ewropea dwar l-enerġija ftit li xejn serviet ta’ appoġġ għall-politika ta’ koeżjoni. Il-fatt li l-ER tista’ tagħti kontribut sostanzjali lill-iżvilupp ta’ reġjuni żvantaġġjati ma ġiex rikonoxxut. Dan qed iwassal għal ħela ta’ potenzjal politiku enormi għal tkabbir reġjonali.

1.4.

Sabiex dan il-potenzjal jiġi realizzat, jeħtieġ li jittieħdu passi sabiex ir-reġjuni jingħataw is-setgħa u l-appoġġ biex jiżviluppaw l-ER, u l-infrastruttura tan-netwerk speċifika relatata, biex b’hekk jiġi stimulat it-tkabbir ekonomiku reġjonali u tiġi żgurata l-parteċipazzjoni wiesgħa tal-pubbliku f’dan it-tkabbir. Dawn il-konsumaturi jistgħu, bħala prosumaturi, jagħmlu użu (fost affarijiet oħrajn) mid-diġitalizzazzjoni sabiex jieħdu responsabbiltajiet kompletament ġodda b’rabta mal-ekonomija tal-enerġija; jinvolvu ruħhom fil-parteċipazzjoni ekonomika; u jappoġġjaw għanijiet usa’ ta’ politika billi jsegwu approċċ ta’ “azzjoni klimatika minn isfel għal fuq”.

1.5.

Fir-rigward tal-iżvilupp tal-ER, huwa importanti li jiġi segwit approċċ ekonomiku reġjonali olistiku. Dan ifisser li l-produzzjoni u l-użu tal-enerġija rinnovabbli, jiġifieri s-setturi tal-elettriku, it-tisħin u l-mobbiltà, jiġu kkoordinati lokalment. Hawnhekk, l-intelliġenza artifiċjali u l-“grilji intelliġenti” jistgħu jagħtu kontribut importanti.

1.6.

L-estent sa fejn ir-reġjuni jirnexxu f’dan il-qasam għandu jinftiehem abbażi tar-relazzjoni tal-enerġija mitluba reġjonalment u l-ER iġġenerata jew li tista’ tiġi ġġenerata reġjonalment. Il-KESE jirrakkomanda li fil-kuntest tal-“pjani reġjonali dwar l-ekonomija ċirkolari tal-enerġija” għandha ssir analiżi li tippermetti valutazzjoni differenzjata tal-potenzjal ekonomiku reġjonali tal-ER għal kull reġjun. Il-pjani għandhom jistabbilixxu wkoll l-effetti relatati mal-politika tal-impjiegi għal kull reġjun. Anki jekk huwa minnu li t-tranżizzjoni enerġetika toħloq aktar impjiegi milli kien hemm fis-sistema preċedenti, xorta ser ikun hemm reġjuni li jibbenefikaw minn dan l-effett aktar minn oħrajn.

1.7.

Il-pjani għall-ekonomiji ċirkolari tal-enerġija reġjonali jistgħu jservu ta’ bażi għal djalogu strutturat u differenzjat man-nies lokali, li huwa importanti a) għall-preservazzjoni jew il-ħolqien ta’ aċċettazzjoni lokali tal-ER u b) għat-tisħiħ ta’ ċentri ta’ attività tan-negozji reġjonali. Il-KESE huwa sorpriż bil-fatt li sa issa, din l-analiżi u dawn il-pjani saru biss fi ftit każijiet iżolati.

1.8.

Approċċ olistiku b’rabta mal-ekonomija reġjonali għall-iżvilupp tal-ER jista’ jagħti kontribut importanti għall-politika Ewropea ta’ koeżjoni. Dan l-approċċ għandu wkoll għadd ta’ vantaġġi relatati mal-politika dwar l-enerġija (tnaqqis tad-dipendenza fuq l-enerġija u tal-faqar enerġetiku, appoġġ għall-akkoppjar tas-settur, użu tal-potenzjal tad-diġitalizzazzjoni għall-innovazzjoni, eżenzjoni mill-grilja).

1.9.

F’dan il-kuntest, il-KESE jistieden lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri jieħdu l-passi meħtieġa biex jiksbu approċċ olistiku fir-rigward tal-ġestjoni tal-enerġija għall-iżvilupp tal-ER: permezz ta’ definizzjoni ta’ reġjuni tal-enerġija, appoġġ biex issir evalwazzjoni empirika tar-relazzjoni bejn l-enerġija mitluba reġjonalment u l-ER iġġenerata jew li tista’ tiġi ġġenerata reġjonalment, edukazzjoni u taħriġ immirati, inċentivi għall-implimentazzjoni, pereżempju billi jappoġġjaw l-iżvilupp tal-infrastruttura tal-ER, il-ftuħ ta’ netwerks u l-ipprezzar xieraq tal-ispiża.

2. Sfond

2.1.

L-Unjoni Ewropea qed taffaċċja bidliet kbar fil-politika u l-provvista tal-enerġija tagħha. Dan mhux ser jaffettwa biss il-produzzjoni (bidla minn fjuwils fossili abbażi tal-karbonju lejn l-iżvilupp tal-enerġiji rinnovabbli), ser jinvolvi wkoll bidliet strutturali kbar, kemm f’termini tal-post tal-produzzjoni tal-enerġija (bidla minn impjanti tal-enerġija ċentrali kbar lejn strutturi deċentralizzati) kif ukoll f’termini tal-istruttura tal-fornituri u tal-konsum (partijiet interessati ġodda kif ukoll mudelli ġodda ta’ konsum u ta’ distribuzzjoni fost l-oħrajn b’riżultat tad-diġitalizzazzjoni).

2.2.

F’diversi opinjonijiet, il-KESE diġà kkummenta dwar l-effetti tat-tranżizzjoni tal-enerġija fuq ir-reġjuni li se jiġu affettwati b’mod negattiv, pereżempju r-reġjuni tal-minjieri tal-faħam (1). Ħafna nies f’dawn ir-reġjuni diġà tilfu l-impjieg tagħhom; huwa diffiċli li jiġi evitat aktar telf ta’ impjiegi. Huwa wisq aktar importanti li wieħed jagħraf il-bidla strutturali fi stadju bikri u li din tiġi appoġġjata fil-livell politiku, sabiex l-impatt ekonomiku u soċjali jkun jista’ jiġi mminimizzat u mitigat. Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon l-ewwel inizjattivi tal-Kummissjoni f’dan ir-rigward (2).

2.3.

Madankollu, il-KESE nnota li, s’issa, it-tibdil pożittiv, pereżempju fir-rigward tal-valur miżjud reġjonali u tal-ħolqien ta’ impjiegi, ġie diskuss biss marġinalment. F’diversi punti tal-premessi tad-direttiva attwali dwar l-ER (2009/28/KE), il-Kummissjoni tirreferi għall-importanza tal-ER għall-iżvilupp ekonomiku reġjonali; madankollu, fil-kors tar-riċerka tiegħu, il-KESE sab li a) ftit li xejn jeżistu studji dwar l-eżiti possibbli għall-ekonomiji reġjonali fir-rigward tal-iżvilupp tal-ER u li b) fi ħdan il-Kummissjoni, kif ukoll l-Istati Membri, ma hemm l-ebda strateġija ċara sabiex il-politika tal-enerġija u l-iżvilupp reġjonali ġenwinament jingħaqdu b’mod aktar immirat. Għalhekk, m’hemm l-ebda strateġija politika rikonoxxibbli biex ikun sfruttat bis-sħiħ il-potenzjal imsemmi.

2.4.

Fl-istess ħin, wieħed diġà jista’ josserva għadd kbir ta’ eżempji pożittivi “minn isfel għal fuq” ta’ żviluppi tal-ER fil-livell reġjonali fl-Ewropa. Pereżempju – f’Langres, li jinsab fil-Lvant ta’ Franza (10 000 abitant) twaqqaf impjant ta’ tisħin bl-injam, li permezz ta’ grilja ta’ tisħin distrettwali twila 5 Km jforni 22 sistema ta’ tisħin tal-ilma u, indirettament, lukanda, park akwatiku u dar tal-anzjani fost oħrajn; kull sena jiġu ffrankati 3 400 tunnellata ta’ karbonju. Ta’ min jirrimarka li ħafna minn dawn l-inizjattivi rarament jiġu evalwati għall-importanza tagħhom għall-ekonomija reġjonali. F’dan ir-rigward, għandu jiġi stabbilit li hemm “lack of statistical knowledge” kbir (nuqqas sinifikanti ta’ għarfien statistiku).

2.5.

Sadanittant, f’Feldheim (qrib Berlin), ir-riżorsi lokali ma ġewx użati biss b’mod konsistenti għall-produzzjoni u l-fornitura tal-enerġija lokali għal dawn l-aħħar 20 sena; l-impatt fuq l-ekonomija reġjonali ġie spjegat ukoll fid-dettall. Id-domanda tal-villaġġ għall-elettriku attwalment hija koperta għal bosta drabi, filwaqt li d-domanda għat-tisħin hija koperta kompletament. Apparti d-dħul dirett mill-bejgħ tal-enerġija, l-iffrankar huwa notevoli: ir-residenti lokali jħallsu prezz tal-elettriku ta’ 16,6 ct/kWh, li huwa ftit aktar minn 50 % tal-prezz medju tal-elettriku fil-Ġermanja. Il-popolazzjoni lokali – il-“kontributuri ewlenin” – għandhom ikunu involuti kemm jista’ jkun mill-qrib fl-ekonomija ċirkolari tal-enerġija mħaddma b’mod sistematiku (3).

Għall-KESE, paragun ġenerali huwa importanti, il-mod kif dan l-impatt ekonomiku pożittiv potenzjali jikkumpara mal-effetti negattivi imsemmijin aktar kmieni kkawżati mit-tranżizzjoni tal-enerġija.

2.6.

Din l-opinjoni fuq inizjattiva proprja għandha tikkontribwixxi sabiex tistimola diskussjoni fil-fond billi tiddeskrivi l-potenzjal u l-approċċi eżemplari kif ukoll billi tidentifika n-nuqqasijiet.

3. L-importanza tal-ER għall-iżvilupp ekonomiku u soċjali tal-Ewropa u r-reġjuni tagħha

3.1.

L-UE hija l-akbar importatur tal-enerġija fid-dinja; 53 % tad-domanda għall-enerġija primarja tagħna hija importata għal somma totali ta’ aktar minn EUR 400 biljun kull sena. Id-dipendenza tal-Unjoni fuq l-enerġija tirrappreżenta problema soċjali u ġeopolitika serja.

3.2.

L-għan tal-“Unjoni tal-Enerġija Ewropea” huwa li a) iżżid is-sigurtà tal-enerġija tal-Ewropa, billi tnaqqas l-importazzjonijiet tal-enerġija, b) issaħħaħ il-protezzjoni tal-klima, c) toħloq impjiegi ġodda. Il-KESE jemmen li dan l-għan makroekonomiku Ewropew huwa sinifikanti għal-livell reġjonali fejn għandu jiġi applikat ukoll.

3.3.

F’dan il-kuntest, il-promozzjoni tal-ER bħala sorsi tal-enerġija “domestiċi” li, għall-kuntrarju tar-riżorsi fossili, huma disponibbli f’kull reġjun tal-Unjoni, m’għandhiex tiġi diskussa biss minħabba raġunijiet marbuta mal-protezzjoni tal-klima, iżda din għandha titqies bħala objettiv importanti għall-ekonomija reġjonali: il-produzzjoni tal-enerġija tista’ u għandha tistimola lill-ekonomiji reġjonali.

3.4.

Aktar ma atturi reġjonali – li jistgħu jkunu ċittadini, intrapriżi reġjonali jew il-munċipalitajiet stess – jirnexxilhom jippermettu parteċipazzjoni ekonomika, aktar se tkun għolja l-aċċettazzjoni meħtieġa għall-iżvilupp tal-infrastruttura tal-ER. Aktar ma l-partijiet ikkonċernati reġjonali jieħdu sehem b’mod attiv, aktar se jiżdied il-valur miżjud reġjonali permezz tal-ER.

3.5.

Il-mod dettaljat ta’ kif tista’ ssir tali parteċipazzjoni ekonomika huwa spjegat permezz ta’ analiżi differenzjata tal-katina tal-valur miżjud fl-ER.

—

L-ewwel nett għandha ssir referenza għall-investiment attwali fl-impjanti tal-ER: Normalment, l-impjanti stess ikollhom jiġu “importati” minn reġjuni oħra. Dan jgħodd ukoll għall-proċess tal-ippjanar, li ta’ spiss isir minn inġiniera jew konsulenti, speċjalment fi proġetti kbar, u li ħafna drabi ma jkunux stabbiliti f’dak ir-reġjun; b’hekk l-impatt fuq l-ekonomija reġjonali jkun pjuttost limitat.

—

Għall-kuntrarju, il-ħolqien ta’ valur reġjonali dirett jirriżulta mill-ispejjeż operattivi u ta’ manutenzjoni tal-impjanti. Madankollu, dawn l-ispejjeż huma relattivament baxxi għas-sistemi tal-ER. Dan jista’ jwassal għal effetti pożittivi fuq, pereżempju, impjanti miftuħa tar-riħ jew fotovoltajċi, ħlas ta’ kera lis-sidien lokali tal-art, kif ukoll dħul addizzjonali mit-taxxa għall-muniċipalitajiet.

—	Il-benefiċċju ekonomiku attwali tal-impjanti ER jirriżulta mill-użu jew mill-bejgħ tal-enerġija ġġenerata. Fatturi bħall-operatur tal-impjanti u min jista’ jiġġenera profitt mit-tħaddim tagħhom huma għalhekk kruċjali għall-ekonomija reġjonali.

3.6.

Forma ta’ parteċipazzjoni ekonomika hija riflessa fl-impjiegi reġjonali, li jistgħu jinħolqu fis-settur tal-enerġija bħala parti mill-iżvilupp tal-ER. Diversi studji juru li l-effett nett tat-trasformazzjoni tas-sistema tal-enerġija fuq l-impjiegi huwa pożittiv b’mod ċar – dan jintwera minn studju riċenti li sar għan-Netherlands (4). Għandu jiġi enfasizzat li skont dan l-istudju, il-provinċji kollha tan-Netherlands se jibbenefikaw minn dawn l-effetti pożittivi.

Sabiex tali żviluppi pożittivi jinkisbu fir-reġjuni kollha tal-Ewropa, jeħtieġ li jsir investiment mill-aktar fis possibbli fit-taħriġ xieraq tal-persuni.

3.7.

Huwa evidenti li dawn l-effetti pożittivi ma jistgħux jikkumpensaw għall-iżvantaġġi kollha tal-bidla strutturali f’kull każ, bħal pereżempju għar-reġjuni tal-minjieri tal-faħam. Iżda l-bidla lejn l-ER toffri opportunitajiet kbar għal żvilupp pożittiv f’diversi reġjuni tal-Ewropa, li llum il-ġurnata huma biss importaturi tal-enerġija.

3.8.

Forma oħra ta’ parteċipazzjoni ekonomika reġjonali hija bbażata fuq il-parteċipazzjoni diretta fl-investimenti f’impjanti tal-ER u għaldaqstant fit-tħaddim tagħhom. Fir-rigward tal-impjanti tal-ER, l-ispejjeż kapitali jammontaw għall-parti l-kbira tal-ispejjeż totali. Aktar importanti minn dan huwa l-fatt li għall-valur miżjud reġjonali, il-partijiet interessati reġjonali jkunu jistgħu jinvestu fl-impjanti tal-ER. Skont studju li sar għall-provinċija federali ta’ Hessen, il-valur miżjud reġjonali jista’ jkun sa tmien darbiet aktar meta park eoliku jitħaddem minn operatur reġjonali (5).

3.9.

F’xi reġjuni Ewropej, il-mexxejja politiċi rrikonoxxew din ir-responsabbiltà politika u nedew inizjattivi li jippromovu l-parteċipazzjoni reġjonali fl-ER, bħal: Community Empowerment Bill (l-Iskozja), Lov om fremme af vedvarende energi (id-Danimarka), Bürger- und Gemeindenbeteiligungsgesetz (fil-provinċja federali Ġermaniża Mecklenburg-Vorpommern) jew National Energy Independence Strategy fil-Litwanja.

3.10.

It-tielet forma possibbli ta’ parteċipazzjoni tinvolvi li l-konsumaturi jkollhom is-setgħa li jakkwistaw direttament enerġija ġġenerata mill-installazzjonijiet fir-reġjun tagħhom, pereżempju permezz tal-hekk imsejħa “power purchase agreements” (PPA). Id-diġitalizzazzjoni ser tippermetti li l-PPA jsiru disponibbli wkoll għal konsumaturi żgħar tal-enerġija, u x-xejriet tal-prezzijiet jindikaw dejjem aktar li l-ispejjeż tal-enerġija ġġenerata lokalment mir-riħ jew mix-xemx se jkunu orħos mill-prezzijiet tas-suq bl-ingrossa.

3.11.

Jista’ jkun hemm effett importanti ieħor. Jekk ekonomija ċirkolari għall-enerġija reġjonali tiġġenera valur miżjud ġdid f’reġjun permezz tal-iffrankar jew tad-dħul minn sorsi tal-ER u tnaqqas il-flussi tal-ħruġ tal-flus mill-importazzjonijiet tal-enerġija, se jsir disponibbli kapital li jista’ jiġi investit ukoll f’setturi oħra tal-ekonomija – jiġifieri f’setturi mhux relatati mas-settur tal-enerġija. Għalhekk, m’għandhomx jitqiesu biss l-effetti “diretti” fuq l-impjiegi (bħall-impjiegi fil-qasam tal-ER), iżda anke dawk “indiretti”, li jirriżultaw minn flussi finanzjarji reġjonali ġodda.

4. L-ER bħala Politika Reġjonali – “xenarju tal-aħjar każ” mill-Polonja (Podlaskie)

4.1.

Ir-reġjun Pollakk ta’ Podalskie jipprovdi eżempju partikolarment ċar ta’ kif jistgħu jiġu implimentati l-kunsiderazzjonijiet minn Kapitolu 3 fuq bażi reġjonali. L-eżempju juri kif reġjun li huwa strutturalment dgħajjef jista’ jwettaq politika reġjonali ta’ suċċess billi jiżviluppa l-ER – anke b’għanijiet nazzjonali li mhumiex ottimali. Madankollu, approċċ sistematiku, kif deskritt hawn taħt, huwa prerekwiżit.

4.2.

Fis-sena 2012, il-Parlament reġjonali (Sejmik) adotta pjan ta’ żvilupp reġjonali, li dan serva ta’ bażi għall-implimentazzjoni tal-Programmi Operazzjonali għall-Użu tal-Fondi Strutturali Ewropej.

4.3.

Podlaskie, li huwa wieħed mir-reġjuni l-aktar sottożviluppati tal-Ewropa, jimporta madwar PLN 5,2 biljun (= EUR 1,25 biljun) ta’ enerġija kull sena. Din il-provinċja ma għandha l-ebda sors tal-enerġija fossili tagħha stess.

4.4.

L-istrateġija ta’ żvilupp tipprevedi “rivoluzzjoni” ppjanata b’erba’ għanijiet: 1.) indipendenza mill-importazzjoni tal-elettriku, 2.) espansjoni tas-sehem tal-ER fil-konsum tal-enerġija, 3.) tnaqqis tal-emissjonijiet tal-karbonju u 4.) żieda tal-potenzjal ekonomiku tar-reġjun, fejn is-sorsi tal-enerġija (b’livell għoli ta’ karbonju) importati jiġu sostitwiti b’forom tal-enerġija reġjonali (nodfa).

4.5.

F’Podlaskie, ġie rikonoxxut li l-“politika reġjonali dwar l-enerġija” tista’ tirnexxi biss jekk tittieħed inkonsiderazzjoni wkoll l-istruttura tal-partijiet interessati fis-suq tal-enerġija. L-għan huwa li “dass Einwohner und Unternehmer von Podlachien Besitzer der dezentralen Energiequellen werden” (l-abitanti u l-intraprendituri ta’ Podalskie jsiru sidien ta’ sorsi ta’ enerġija deċentralizzata).

4.6.

Sa minn tmiem l-2016, il-muniċipalità ta’ Turośń Kościelna f’Podlaskie organizzat ix-xiri ta’ 38 pompa tas-sħana, 77 sistema PV u 270 sistema termali solari għaċ-ċittadini tagħha. Il-muniċipalità tikkoordina l-fatturar, l-ordnijiet u l-installazzjoni u tieħu ħsieb ix-xogħol kollu legali u tekniku għaċ-ċittadini tagħha. 85 % tal-investimenti ġew iffinanzjati mill-Fond Strutturali Ewropew. Fil-futur, kwart tad-djar kollha ser ikunu mgħammra b’teknoloġija moderna tal-ER.

4.7.

B’rabta mal-“metraġġ nett” li jeżisti fil-Polonja għal sistemi PV żgħar, iċ-ċittadini jipproduċu l-elettriku “ekoloġiku” tagħhom stess (inklużi l-ispejjeż kollha addizzjonali) għal madwar 0,18 PLN/kWh (madwar 4,3 ct/kWh). B’paragun ma’ dan: meta wieħed jixtri l-elettriku (elettriku ġġenerat prinċipalment mill-faħam), attwalment wieħed iħallas PLN 0,65/kWh (= 15,5 ct/kWh). Minn dan jirriżulta tnaqqis tal-ispejjeż tal-elettriku b’madwar 75 %, filwaqt li l-ekonomija reġjonali tibbenefika mill-flus iffrankati.

4.8.

L-Uffiċċju tal-Marixxall adotta dan l-approċċ u fl-2017 ippermetta li jsiru proġetti simili f’62 muniċipalità oħra. B’kollox saru applikazzjonijiet għal 4 700 sistema termali solari li jiġu installati fuq is-soqfa u 2 250 sistema PV li jiġu installati fuq is-soqfa tad-djar b’kapaċità totali ta’ ftit iktar minn 7 mWp mitluba; l-implimentazzjoni għandha seħħ fl-2018.

4.9.

Madankollu, ingħatat kunsiderazzjoni ulterjuri fit-tul, pereżempju fid-direzzjoni tal-elettromobbiltà. Mill-PLN 5,2 biljun li jintefqu annwalment fuq l-importazzjonijiet tal-enerġija minn Podlaskie, madwar PLN 1,5 biljun jintefqu fuq l-importazzjonijiet tal-petrol u d-diżil għall-karozzi tal-passiġġieri.

4.9.1.

Il-“kunsiderazzjoni ta’ Podlaskie” dwar dan: il-karozzi tal-passiġġieri rreġistrati fir-reġjun ikopru madwar 5,2 biljun km kull sena. Kieku l-karozzi kollha kellhom jaħdmu bl-elettriku, wieħed irid madwar 800 000 MWh ta’ elettriku għal konsum ta’ 15 kWh/100 km. Bl-ispejjeż attwali tal-konnessjoni mal-grilja ta’ PLN 0,63/kWh, ikun hemm il-ħtieġa għal PLN 500 miljun biex jitħaddmu dawn il-karozzi, minflok PLN 15-il biljun għall-fjuwils fossili użati llum il-ġurnata. Dan ifisser li jkun għad fadal madwar PLN 1 biljun fir-reġjun u dan jista’ jikkontribwixxi għat-tisħiħ tal-ekonomija.

4.9.2.

L-ammont tal-elettriku meħtieġ jista’ jiġi ġġenerat b’madwar 70 turbina tar-riħ (installati reġjonalment). L-elettriku annwali ta’ tali impjant iservi biex iħaddem madwar 7 000 karozza tal-passiġġieri, peress li kWh wieħed jiswa madwar 6-7 ct. Kieku 7 000 sewwieq kellhom jingħaqdu u joperaw tali impjant bħala kooperattiva, kieku l-ispiża tagħhom biex iħaddmu l-karozzi elettriċi tonqos mill-ġdid b’mod sinifikanti. Madankollu, dan għandu jsir b’mod legali u amministrattiv, pereżempju, billi l-grilji jinfetħu għal distribuzzjoni bejn il-pari. Filwaqt li d-diġitalizzazzjoni tippermetti tali opportunitajiet, ir-realtà politika qed ixxekkilhom!

4.10.

F’Podlaskie, qed jiġi kkunsidrat ukoll l-użu tal-elettriku mir-riħ iġġenerat reġjonalment bħala sostituzzjoni tal-faħam fl-impjanti ta’ tisħin. L-elettriku mir-riħ jintuża f’pompi tat-tisħin industrijali u f’tagħmir għall-ħażna ta’ sħana. Dan huwa approċċ li huwa ekonomikament sensibbli, madankollu, s’issa dawn il-kunsiderazzjonijiet għadhom ma marrux lil hinn mill-fażi preliminari ta’ ppjanar. Il-mezzi finanzjarji lanqas biss huma disponibbli sabiex jitwettaq studju ta’ fattibbiltà.

5. Aktar valur miżjud reġjonali permezz tal-użu reġjonali tal-ER iġġenerata reġjonalment

5.1.

L-eżempju ta’ Podalskie juri li: effett sinifikanti tal-ER huwa t-tisħiħ potenzjali tal-kapaċità tal-akkwist reġjonali. Sabiex dan jinftiehem, huwa importanti li l-ewwel jiġi stmat il-potenzjal fil-kuntest ta’ “ekonomija ċirkolari tal-enerġija reġjonali”, f’termini tal-elettriku kif ukoll tat-tisħin u t-trasport.

5.2.

Il-potenzjal tal-approċċ relatat mal-ekonomija reġjonali jista’ jintwera b’mod ċar permezz tal-eżempju tal-enerġija termali solari. L-installazzjoni u l-operat ftit li xejn iġibu valur miżjud lir-reġjun, speċjalment minħabba l-fatt li hemm ukoll effetti negattivi, pereżempju s-sostituzzjoni taż-żejt għat-tisħin, li joħloq pressjoni fuq il-postijiet tax-xogħol tal-bejjiegħa tal-istess żejt. Tabilħaqq, l-enerġija termali solari għandha effett pożittiv kbir fuq il-konsumaturi. Dan jirriżulta mill-fatt li aktar ma s-sehem tat-tisħin solari mid-domanda totali tagħhom għat-tisħin ikun kbir, aktar jistgħu jiġu evitati l-importazzjonijiet ta’ riżorsi tal-enerġija bħall-faħam, iż-żejt jew il-gass naturali, li jirrappreżentaw ħruġ tal-kapaċità tal-akkwist mir-reġjun u jappoġġjaw pajjiżi li jesportaw il-faħam, iż-żejt jew il-gass jew kumpaniji multinazzjonali taż-żejt minerali u tal-gass naturali.

5.3.

B’mod ġenerali, jidher li huwa meħtieġ li jiġi rreġistrat, fi ħdan bilanċ tal-enerġija reġjonali, sa liema estent ikun possibbli, jew huwa possibbli, li l-konsum tal-enerġija reġjonali jiġi kopert b’ER iġġenerata reġjonalment (u f’xi każijiet maħżuna b’mod temporanju). Il-bilanċ għandu jinkludi erba’ aspetti:

Jeħtieġ li tiġi ddeterminata d-domanda ta’ reġjun għall-enerġija fis-setturi tal-elettriku, tat-tisħin u tal-mobbiltà. It-teħid inkunsiderazzjoni tas-setturi tat-tisħin u tal-mobbiltà huwa importanti minħabba żewġ raġunijiet: minn naħa waħda 75 % tal-konsum tal-enerġija huwa allokat għal dawn l-oqsma. Min-naħa l-oħra, l-applikazzjonijiet tat-tisħin u tal-mobbiltà huma għażliet ta’ flessibbiltà importanti, li ħafna drabi huma disponibbli biss lokalment.

L-ammont ta’ pontenzjal eżistenti biex jissodisfa din id-domanda bl-ER mir-reġjun għad irid jiġi kkalkulat. Abbażi ta’ dan, għandu jiġi ddeterminat sa liema estent jista’ jinkiseb ridirezzjonar tal-flussi tal-kapital favur ir-reġjun. Fil-każ tal-bijoenerġija, dan jiddependi fuq l-oriġini tal-bijomassa u, fir-rigward tat-teknoloġiji kollha tal-ER, dan jiddependi fuq l-orġini tal-impjanti u l-kumpanija kkummissjonata bl-installazzjoni u l-manutenzjoni. Barra minn hekk, l-istruttura tal-operatur u, fejn applikabbli, il-volum tal-konsum tal-elettriku intrareġjonali jridu jintużaw sabiex jiġi ddeterminat jekk id-dħul iġġenerat mill-operat jibqax fir-reġjun u sa liema estent dan jimplika parteċipazzjoni ekonomika tal-atturi reġjonali.

Id-differenza bejn id-domanda għall-enerġija reġjonali u l-proporzjon ta’ din id-domanda li tista’ tiġi koperta mill-ER reġjonali turi l-ammont ta’ enerġija li jeħtieġ ikun importat minn reġjuni oħrajn (fluss ta’ kapital ’il barra mir-reġjun). Anke fil-futur, ħafna reġjuni Ewropej mhux ser ikunu jistgħu jevitaw l-importazzjoni tal-enerġija, minħabba li huwa ekonomikament impossibbli, ineffiċjenti jew sempliċement teknikament impossibbli li tiġi koperta d-domanda tal-enerġija reġjonali kollha bl-enerġija prodotta reġjonalment.

4.	Jekk fir-reġjun tiġi ġġenerata aktar enerġija milli kemm jiġi kkunsmat reġjonalment, jeħtieġ li jiġi ddeterminat min jibbenefika mir-rikavati tal-bejgħ tal-elettriku.

5.4.

Il-bilanċ bejn il-produzzjoni u l-konsum tal-enerġija reġjonali għandu jiġi kkalkulat għal kull reġjun Ewropew, għalkemm dan m’għandux ikun rekwiżit legali. Minflok, dan għandu jkun fl-interess ta’ kull reġjun biex jikkalkula dan il-bilanċ fuq inizjattiva proprja. Għandu jiġi eżaminat jekk il-kategorija stabbilita tar-reġjuni NUTS 3 tistax tinuża għal dan il-għan. F’xi każijiet, reġjuni tal-enerġija transkonfinali jidhru attraenti wkoll, anke fis-sens tal-idea ta’ “Ewropa tar-Reġjuni”. F’dan il-kuntest, iċ-ċentru ta’ informazzjoni dwar l-enerġija, li l-KESE talab it-twaqqif tiegħu f’opinjoni (6) preċedenti, jista’ jwettaq kompitu ta’ koordinazzjoni.

6. Il-potenzjal tal-politika reġjonali u tal-enerġija ta’ bilanċ tal-enerġija bbilanċjat jew pożittiv

6.1.

Jekk jirnexxielna ntejbu l-bilanċ deskritt f’Kapitolu 5 tal-ER iġġenerata u kkunsmata reġjonalment, dan se jgħin biex innaqqsu d-dipendenza tal-Ewropa fuq l-enerġija.

6.2.

Jekk il-partijiet interessati reġjonali jkunu jistgħu jipparteċipaw b’mod aktar effettiv fl-ER, dan isaħħaħ il-koeżjoni reġjonali. Dan huwa dovut għall-fatt li, ta’ spiss, ir-reġjuni strutturalment dgħajfa jkollhom l-akbar potenzjal tal-art għall-ER u b’hekk l-effett tal-ER fuq l-ekonomija reġjonali jkollu l-akbar impatt.

6.3.

Il-ħolqien ta’ bilanċ tal-enerġija speċifiku għar-reġjuni jippermetti li tiġi stabbilita l-importanza tat-tranżizzjoni tal-enerġija għal kull reġjun. Id-dibattitu dwar it-tibdil strutturali f’ċerti reġjuni jista’ jissejjes fuq bażi soda. Miżuri ta’ politika reġjonali korrispondenti jistgħu jkunu żviluppati aħjar milli huma attwalment, peress li t-termini “reġjuni tal-faħam” u “gżejjer tal-enerġija” qed jintużaw b’mod relattivament usa’.

6.4.

Fatturi bħalma huma dawk relatati ma’ jekk reġjun huwiex reġjun li jesporta l-enerġija jew reġjun li jimporta l-enerġija jew jekk għandux bilanċ tal-enerġija bbilanċjat, iħallu impatt konkret fuq in-nies li jgħixu f’dak ir-reġjun. Dan jirrikjedi djalogu mal-partijiet interessati reġjonali. Ma teżistix soluzzjoni perfetta li tkun adatta għal kull reġjun bl-istess mod. Minflok, għandhom jinstabu soluzzjonijiet speċifiċi għal kull reġjun, anke fir-rigward tal-ġustizzja territorjali (“spatial justice”), jiġifieri l-kwistjoni li tirrigwarda l-użu tal-art. Ir-rappreżentanti tal-politika u l-amministrazzjoni reġjonali għandhom ikunu kkwalifikati kif xieraq.

6.5.

Aktar ma d-domanda għall-enerġija tiġi ssodisfata b’ER reġjonali, il-konsumaturi li jgħixu u jaħdmu fir-reġjun aktar mhux se jkunu affettwati mill-iżvilupp tal-prezzijiet dinjija, b’mod partikolari taż-żejt minerali u tal-gass naturali. Dan huwa l-aħjar mod sabiex jitnaqqsu l-faqar enerġetiku u l-vulnerabbiltà tal-utenti finali. Peress li l-prezzijiet tal-enerġija jikkostitwixxu fattur dejjem aktar importanti fir-rigward tad-deċiżjonijiet dwar l-investiment, dan irendi wkoll lill-ekonomiji lokali u ċ-ċentri industrijali aktar attraenti.

6.6.

L-integrazzjoni li ġejja tas-setturi tas-sħana u tal-mobbiltà fis-sistema tal-elettriku tista’ tiġi promossa speċifikament permezz ta’ inċentivi li jħeġġu l-użu reġjonali ta’ ER iġġenerata reġjonalment, u b’hekk dan iwassal għal tisħiħ.

6.7.

Id-diġitalizzazzjoni tal-industrija tal-enerġija toffri opportunitajiet kbar. Barra minn hekk, f’dan il-kuntest, l-inċentivi għat-titjib tal-użu reġjonali tal-ER iġġenerata reġjonalment jistgħu jisfruttaw il-potenzjal tad-diġitalizzazzjoni u b’hekk jippromovu l-innovazzjoni.

6.8.

L-għan tal-Unjoni tal-Enerġija Ewropea huwa li jissaħħaħ ir-rwol taċ-ċittadini jew tal-konsumaturi tal-enerġija fit-tranżizzjoni tal-enerġija. Madankollu, fi swieq tal-enerġija interreġjonali jeżistu ostakli kbar għad-dħul fis-suq, u l-ekonomiji ta’ skala jaqdu rwol importanti (7). Fl-aħħar nett, din hija konsegwenza ta’ strutturi tas-suq monopolistiċi li żviluppaw matul iż-żminijiet. Fil-livell reġjonali, ir-rwol il-ġdid, aktar attiv taċ-ċittadini u tal-konsumaturi, jiġifieri fi ħdan il-kuntest ta’ ekonomija ċirkolari tal-enerġija reġjonali, jista’ jiġi eżerċitat b’mod aktar faċli.

6.9.

Jekk l-ER iġġenerata reġjonalment tintuża aktar fil-livell reġjonali, dan itaffi l-piż minn fuq il-grilja u possibbilment inaqqas il-ħtieġa li n-netwerks Ewropej tat-trażmissjoni tal-elettriku jespandu b’mod massiv (ara wkoll il-premessa 52 tal-proposta għal Direttiva dwar il-promozzjoni tal-użu tal-enerġija minn sorsi rinnovabbli (COM(2016) 767 final)).

7. Rekwiżiti relatati ma’ ekonomija ċirkolari tal-enerġija reġjonali

7.1.

Il-KESE jistieden lill-istituzzjonijiet tal-UE jqisu l-użu reġjonali tal-ER iġġenerata reġjonalment bħala għan tal-politika dwar l-enerġija u tal-politika ta’ koeżjoni, u jużaw il-bilanċ bejn id-domanda għall-enerġija reġjonali u l-produzzjoni reġjonali tal-ER bħala punt ta’ referenza. Min-naħa waħda, dan jinkludi l-iżvilupp ulterjuri tal-ER li jqis il-karatteristiċi speċifiċi tal-enerġija komunitarja u ta’ partijiet interessati reġjonali oħrajn, li ma jibbenefikawx mill-ekonomiji ta’ skala (8). L-għan partikolari għandu jkun li jitneħħew l-ostakli għall-aċċess tas-suq li jillimitaw l-opportunitajiet ta’ partijiet interessati (reġjonali) ta’ skala żgħira. L-istabbiliment ta’ programm Ewropew relatat mal-kwalifiki tal-atturi reġjonali kif ukoll mat-tisħiħ tal-iskambju tal-aħjar prattiki jista’ jkun ukoll ta’ għajnuna.

7.2.

Dan għandu jkun soġġett għal deċiżjoni strateġika li tiffoka l-politika dwar l-enerġija fuq id-deċentralizzazzjoni. F’dan ir-rigward, għad hemm ħafna kontradizzjonijiet fil-pakkett dwar “Enerġija Nadifa għal kull Ewropew” bejn politika dwar l-enerġija aktar deċentralizzata u politika ċentralizzata b’mod inekwivoku. Għandha tiġi appoġġjata l-idea li r-reġjuni u l-muniċipalitajiet Ewropej jingħataw is-setgħa li jirregolaw b’mod dirett il-parteċipazzjoni tal-atturi reġjonali fl-użu tal-enerġija rinnovabbli reġjonali. Dan ikun jikkorrispondi wkoll mat-tradizzjoni tas-servizzi lokali ta’ interess ġenerali li kibret f’bosta Stati Membri.

7.3.

Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tressaq pjan ta’ azzjoni dwar liema miżuri tat-taħlita tal-politika dwar l-enerġija fil-livell Ewropew, nazzjonali u sottonazzjonali jistgħu jkunu ta’ għajnuna sabiex tiġi promossa l-enerġija reġjonali. Bħala parti minnha, din tista’ tinkludi verżjoni korrispondenti tal-liġi dwar il-kuntratti pubbliċi u l-akkwist pubbliku. Barra minn hekk, għandha tiġi żviluppata metodoloġija li permezz tagħha r-reġjuni jkunu jistgħu jiżviluppaw il-bilanċ tal-enerġija speċifiku tagħhom. Applikazzjoni onlajn għall-politiċi u l-partijiet interessati reġjonali, li tal-inqas tipproduċi riżultati approssimattivi, tkun idea tajba.

7.4.

Strutturar mill-ġdid tat-tariffi tal-grilja, u possibbilment anke ta’ imposti u taxxi oħra, jista’ jgħin sabiex jinkisbu l-effetti deskritti fuq l-ekonomija reġjonali permezz tal-iżvilupp tal-ER. L-esportazzjoni u b’mod speċjali l-importazzjoni għandhom jiġu pprezzati b’tali mod li tal-inqas iqis l-ispejjeż tat-trasport.

7.5.

Tariffi differenzjati tan-netwerk – jiġifieri l-iffissar ta’ prezz għal tranżizzjoni tal-elettriku abbażi ta’ kemm hemm bżonn livelli tal-grilja biex titwettaq it-tranżazzjoni – flimkien ma’ kopertura akbar tad-domanda għall-enerġija reġjonali bl-użu tal-ER prodotta reġjonalment jagħmluha eħfef biex tkun aċċertata l-ħtieġa attwali għall-iżvilupp tal-grilja fuq il-bażi tal-orjentazzjoni tas-suq. Tabilħaqq, se jkun importanti li r-reġjuni Ewropej tal-enerġija jiġu konnessi kif xieraq. Dan ma jfissirx li l-espansjoni tal-grilja għandha tiġi pprijoritizzata bilfors u f’kull każ. Madankollu, illum il-ġurnata dan għadu jsir ta’ spiss, mingħajr ma jkun ekonomikament ġustifikabbli (9).

Brussell, il-11 ta’ Lulju 2018.

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

Luca JAHIER

(1) ĠU C 303, 19.8.2016, p. 1.

(2) Https://ec.europa.eu/info/news/no-region-left-behind-launch-platform-coal-regions-transition-2017-dec-08_en.. (Mhux disponibbli bil-Malti)

(3) Għal aktar dettalji ara l-preżentazzjoni tal-istudju tal-każ fis-seduta tal-KESE dwar “Energy transition in Europe’s Regions – Assessing regional economic effects of the transition to a smart and low-carbon energy supply” (Mhux disponibbli bil-Malti) tal-31 ta’ Mejju 2018 https://www.eesc.europa.eu/en/news-media/presentations/presentation-michael-knape.

(4) Weterings, A. et al. (2018): Effecten van de energietransitie op de regionale arbeidsmarkt – een quickscan (l-effetti tat-tranżizzjoni tal-enerġija fuq is-suq tal-impjiegi reġjonali – stħarriġ fil-qosor), PBL, Den Haag, p. 36.

(5) Institut für dezentrale Energietechnologien (Istitut għat-teknoloġiji tal-enerġija deċentralizzati) (2016). Regionale Wertschöpfung in der Windindustrie am Beispiel Nordhessen (Valur miżjud reġjonali fl-industrija tal-enerġija mir-riħ, permezz tal-eżempju ta’ Nordhessen).

(6) ĠU C 262, 25.7.2018, p. 86.

(7) ĠU C 288, 31.8.2017, p. 91.

(8) ĠU C 246, 28.7.2017, p. 55.

(9) Ara Peter, F.; Grimm, V. & Zöttl, G. (2016). Dezentralität und zellulare Optimierung – Auswirkungen auf den Netzausbaubedarf (Id-deċentralizzazzjoni u l-ottimizzazzjoni ċellulari – l-impatt fuq il-ħtiġijiet għal espansjoni tal-grilja) https://www.fau.de/files/2016/10/Energiestudie_Studie.pdf. (Mhux disponibbli bil-Malti)

10.10.2018

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 367/9

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Ir-rwol tat-trasport biex jintlaħqu l-għanijiet ta’ żvilupp sostenibbli, u l-implikazzjonijiet konsegwenti għat-tfassil tal-politika tal-UE

[Opinjoni fuq inizjattiva proprja]

(2018/C 367/02)

Relatur:

Tellervo KYLÄ-HARAKKA-RUONALA

Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	15.2.2018
Bażi legali	L-Artikolu 29(2) tar-Regoli ta’ Proċedura
	Opinjoni fuq inizjattiva proprja
Sezzjoni kompetenti	It-Trasport, l-Enerġija, l-Infrastruttura u s-Soċjetà tal-Informazzjoni
Adottata fis-sezzjoni	28.6.2018
Adottata fil-plenarja	11.7.2018
Sessjoni plenarja Nru	536
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	136/0/3

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

It-trasport huwa faċilitatur essenzjali għal diversi Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli (SDGs). Dan jikkontribwixxi b’mod qawwi għall-SDGs fir-rigward tal-iżvilupp ekonomiku, l-industrija u l-SMEs, kif ukoll il-kummerċ u l-investiment. Konsegwentement, jgħin ukoll biex jintlaħqu l-SDGs li għandhom l-għan li jippromovu l-impjieg u l-benesseri, u li jnaqqsu l-inugwaljanzi u l-esklużjoni. Sadanittant, it-trasport jippreżenta ħafna sfidi fir-rigward tal-SDGs, bħalma huma l-ħtieġa li jitnaqqsu l-impatti ambjentali u klimatiċi, sistemi biex itejbu t-trasport u s-sigurtà tat-traffiku, u kif jiġu indirizzati l-preokkupazzjonijiet relatati mal-impjiegi u x-xogħol deċenti.

1.2.

Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tħejji qafas ta’ politika ġdid u integrat għall-ġenerazzjoni li jmiss tal-politika tat-trasport, bil-għan li jħejji l-bażi għat-titjib tat-trasport u l-mobbiltà filwaqt li fl-istess ħin issir ħidma biex jintlaħqu l-objettivi soċjali u ambjentali.

1.3.

Għalhekk, it-tfassil tal-politika tal-UE għandu jipprovdi kundizzjonijiet favorevoli għat-trasport sabiex jiġu indirizzati l-ħtiġijiet ta’ mobbiltà tal-persuni u n-negozji. Dan jirrikjedi, f’konformità mal-SDGs, investimenti sinifikanti f’infrastruttura adatta, fl-innovazzjoni u fil-funzjonament tajjeb tas-sistemi tat-trasport, inkluż it-trasport pubbliku.

1.4.

Jinħtieġu wkoll sforzi li jindirizzaw l-SDGs li jirrigwardaw l-aspetti soċjali tat-trasport, bħalma huma l-promozzjoni ta’ impjiegi produttivi u għal kulħadd, xogħol deċenti u żvilupp ta’ ħiliet, kif ukoll jindirizzaw il-ħidma dwar l-ugwaljanza bejn is-sessi u li tingħata attenzjoni għall-ħtiġijiet ta’ dawk li jinsabu f’sitwazzjonijiet vulnerabbli bħalma huma t-tfal, il-persuni b’diżabilità u l-anzjani. Id-djalogu soċjali jeħtieġ jaqdi rwol ewlieni għall-ġestjoni adatta tat-tibdil strutturali.

1.5.

L-Għan dwar it-tibdil fil-klima huwa sfida diffiċli ħafna għat-trasport u jirrikjedi l-iżvilupp intensiv tas-sistemi tat-trasport, l-introduzzjoni ta’ firxa wiesgħa ta’ miżuri ta’ dekarbonizzazzjoni, u approċċi ġodda u innovattivi għall-mobbiltà.

1.6.

Id-diġitalizzazzjoni u r-robotizzazzjoni huma fost il-megatendenzi li jaffettwaw l-iżvilupp ta’ trasport, u jirrikjedu ġestjoni adatta tal-opportunitajiet u l-isfidi. Id-diġitalizzazzjoni tikkontribwixxi għat-trasport sostenibbli għax ittejjeb l-effiċjenza tal-loġistika, tgħin biex tingħata informazzjoni aħjar tat-trasport għall-passiġġieri, u ttejjeb is-sigurtà tat-traffiku.

1.7.

Peress li t-trasport huwa kwistjoni għas-soċjetà kollha, huwa essenzjali li s-soċjetà ċivili tkun involuta fit-tħejjija u fl-implimentazzjoni tal-politika tat-trasport. Filwaqt li r-rwol tas-settur pubbliku huwa essenzjali, l-azzjoni minn isfel għal fuq u s-sħubijiet għandhom jiġu ffaċilitati sabiex jinstabu l-aħjar soluzzjonijiet possibbli għat-trasport.

1.8.

Barra minn hekk, il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tivvaluta l-indikaturi tal-SDG mil-lat tat-trasport u sabiex ittejjeb l-iżvilupp ta’ indikaturi li jkunu relevanti, jagħtu stampa realistika u informattiva tal-iżviluppi, u jkunu konformi mal-approċċ integrat.

2. Kuntest tal-Opinjoni

2.1.

L-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli (SDGs) tal-Aġenda 2030 tan-Nazzjonijiet Uniti b’mod ġenerali jkopru l-aspetti differenti tal-isfidi ekonomiċi, soċjali u ambjentali li qegħdin naffaċċjaw fuq livell globali. L-ebda wieħed mill-SDGs ma jiffoka speċifikament fuq it-trasport u l-mobbiltà, madankollu t-trasport huwa relatat b’mod impliċitu ma’ diversi Għanijiet. Barra minn hekk, xi ftit mill-169 mira li jikkomplementaw l-Għanijiet huma relatati direttament mat-trasport, l-aktar dawk dwar l-infrastruttura, is-sistemi tat-trasport lokali, u s-sigurtà fit-toroq. B’mod korrispondenti, tlieta mill-232 indikatur li jintużaw għall-monitoraġġ tal-progress huma relatati mat-trasport, u jkejlu l-volumi tat-trasport, l-aċċess għat-trasport pubbliku, u l-imwiet tat-traffiku fit-toroq.

2.2.

It-trasport għandu rwol varju fir-rigward tal-SDGs. Għat-trasport, l-SDGs jipprovdu kemm opportunitajiet kif ukoll sfidi, u t-trasport għandu rwol abilitanti kif ukoll rwol ta’ adattament fl-implimentazzjoni tal-SDGs. “Trasport” hawnhekk jirreferi għat-trasport ta’ merkanzija u passiġġieri, inklużi l-modi kollha ta’ trasport.

2.3.

L-għan ta’ din l-Opinjoni fuq inizjattiva proprja huwa li

—	tidentifika kif it-trasport jikkontribwixxi biex jintlaħqu l-SDGs, kif ukoll kif l-SDGs jistgħu jkunu ta’ benefiċċju għat-trasport jew isawruh;

—	tanalizza l-implikazzjonijiet possibbli tar-rabtiet bejn it-trasport u l-SDGs għall-politiki tal-UE relatati mat-trasport, kemm internament kif ukoll fil-kuntest globali;

—

tipprovdi l-fehmiet u l-proposti tal-KESE dwar kif dawn ir-rabtiet għandhom jitqiesu fil-politiki u t-tfassil tal-politika tal-UE, sabiex jinħatfu l-opportunitajiet u sabiex ir-riskji jiġu ġestiti b’mod adatt.

Ir-rwol tat-trasport bħala faċilitatur biex jintlaħqu l-SDGs huwa analizzat fil-Kapitoli 3 u 4. Il-Kapitolu 5 iqis kif l-SDGs jibbenefikaw it-trasport peress li jsaħħulu l-pedamenti. Il-Kapitoli 6 u 7 janalizzaw x’tip ta’ sfidi u aspettattivi jippreżentaw l-SDGs għat-trasport. Abbażi ta’ din l-analiżi, il-Kapitolu 8 jiġbor fil-qosor is-sejbiet bħala implikazzjonijiet u rakkomandazzjonijiet għat-tfassil tal-politika.

3. It-trasport u l-SDGs: faċilitazzjoni tal-iżvilupp ekonomiku u l-impjiegi

3.1.

It-trasport huwa wieħed mill-faċilitaturi ewlenin tal-iżvilupp ekonomiku kemm fl-UE kif ukoll fil-kuntest globali u b’hekk jistħoqqlu post ċentrali fl-aġenda tal-UE. It-trasport għandu rwol essenzjali biex jgħin biex jintlaħaq l-Għan 8, li jimmira għal tkabbir ekonomiku kontinwu, inklużiv u sostenibbli, impjieg sħiħ u produttiv u xogħol deċenti għal kulħadd.

3.2.

Għalkemm id-diġitalizzazzjoni qiegħda tespandi fl-oqsma kollha tal-ekonomija u tas-soċjetà, din ma twaqqafx il-produzzjoni tal-materjal u l-konsum. Il-loġistika tikkombina l-partijiet differenti tal-katini tal-provvista, li jkopru t-trasport ta’ materja prima, prodotti intermedjarji, u prodotti finali lill-konsumaturi. Għalhekk, it-trasport huwa neċessità għall-industriji, l-agrikoltura, u l-kummerċ.

3.3.

Trasport li jkun ġestit tajjeb jista’ jikkontribwixxi wkoll għall-mira speċifika tal-Għan 8 li jitlob politiki li jippromovu t-turiżmu sostenibbli, favur il-ħolqien tal-impjiegi u l-promozzjoni tal-kultura u l-prodotti lokali.

3.4.

Minbarra li jaqdi negozji oħra, it-trasport, fih innifsu, jikkostitwixxi settur ta’ negozju notevoli li jipprovdi miljuni ta’ impjiegi u jikkontribwixxi bil-kbir għall-ekonomija. Barra minn hekk, it-trasport jagħti lok għal industriji tal-manifattura, bħall-industriji tal-karozzi, ferrovjarji, tat-tbaħħir u dawk aeronawtiċi.

3.5.

B’mod ġenerali, it-trasport jikkontribwixxi biex tintlaħaq il-mira tal-Għan 9 li jitlob żieda sinifikanti fis-sehem tal-industrija fil-qasam tal-impjieg u tal-PDG. Peress li n-negozji relatati mat-trasport jinvolvu ħafna intrapriżi żgħar u ta’ daqs medju, it-trasport jikkontribwixxi wkoll għall-integrazzjoni tal-SMEs fil-katini tal-valur u fis-swieq u għat-trawwim tat-tkabbir tagħhom, kif jintalab mill-Għanijiet 9 u 8.

3.6.

B’mod korrispondenti, it-trasport jikkontribwixxi għall-ħolqien ta’ impjiegi, kif jintalab mill-Għan 8, fis-setturi relatati mat-trasport. Aktar minn hekk, it-trasport jippermetti tqabbil ġeografiku aħjar bejn l-impjiegi u x-xogħol, u b’hekk għal rata ta’ impjieg akbar. Madankollu, hemm ukoll sfidi, bħat-tranżizzjoni kkawżata mid-diġitalizzazzjoni u mir-robotizzazzjoni, li hija prevista li tirriżulta f’bidliet profondi fir-rigward tal-impjiegi u x-xogħol.

3.7.

Fil-kuntest globali, it-trasport jikkontribwixxi għall-Għan 17, li jimmira biex isaħħaħ is-sħubija globali għall-iżvilupp sostenibbli. Dan l-għan jitlob il-promozzjoni ta’ sistema kummerċjali multilaterali universali, ibbażata fuq ir-regoli, miftuħa, mhux diskriminatorja u ekwitabbli taħt id-WTO. Peress li t-trasport huwa s-sinsla tal-kummerċ, dan għandu potenzjal sinifikanti fil-promozzjoni ta’ dan l-għan.

3.8.

L-Għan 9 jitlob l-iżvilupp ta’ infrastruttura reżiljenti u sostenibbli f’pajjiżi li qed jiżviluppaw. Dan huwa relatat mal-Għan 10, li jirrigwarda t-tnaqqis fl-inugwaljanza fi ħdan kif ukoll fost il-pajjiżi, u jitlob għajnuna għall-iżvilupp u investiment dirett barrani lill-istati fejn hemm l-aktar bżonn.

3.9.

Billi jgħin fil-ġenerazzjoni ta’ żvilupp ekonomiku u ta’ impjiegi deċenti permezz tal-produzzjoni, il-kummerċ u l-investiment, it-trasport għandu wkoll rwol fl-isforzi biex jintlaħaq l-Għan 1, li jimmira biex itemm il-faqar fil-forom kollha tiegħu kullimkien.

4. It-trasport u l-SDGs: faċilitazzjoni tal-aċċess għall-oġġetti u s-servizzi

4.1.

Il-konsumaturi jużaw it-trasport biex jaċċessaw prodotti bażiċi, sew jekk ikel, kif indirizzat fl-Għan 2, u sew jekk prodotti bażiċi oħra jew prodotti aktar ta’ lussu. Barra minn hekk, in-nies jeħtieġu wkoll it-trasport biex jilħqu s-servizzi, bħal dawk relatati mat-turiżmu, mal-passatempi, jew mas-sistemi ta’ protezzjoni soċjali.

4.2.

It-trasport huwa wieħed mill-elementi ewlenin li jgħaqqad is-swieq, kemm is-suq uniku kif ukoll il-kummerċ internazzjonali. Is-swieq konnessi jġibu effiċjenza u benefiċċji ta’ skala, u b’hekk jikkontribwixxu għall-aċċessibbiltà u l-affordabbiltà tal-oġġetti għall-konsumaturi.

4.3.

It-trasport huwa wkoll kruċjali għall-provvista u l-użu tas-servizzi tal-kura tas-saħħa, kemm fl-UE kif ukoll fuq livell globali. It-trasport huwa għalhekk kontributur biex jintlaħaq l-Għan 3, li jimmira biex jipprevjeni u jikkura l-mard, u jiżgura ħajjiet b’saħħithom u benesseri għal kulħadd.

4.4.

L-istess jgħodd fir-rigward tal-forniment u l-attendenza għall-edukazzjoni. It-trasport għalhekk jikkontribwixxi għall-Għan 4, li jimmira biex jiżgura edukazzjoni ta’ kwalità inklużiva u ekwitabbli u biex jippromovi opportunitajiet ta’ tagħlim tul il-ħajja għal kulħadd.

5. It-trasport u l-SDGs: tħejjija tal-pedamenti għall-mobbiltà

5.1.

Sabiex jippermetti l-mobbiltà tal-persuni u tal-merkanzija, it-trasport jeħtieġ ikun aċċessibbli, affordabbli, bla xkiel u effettiv, kif ukoll mingħajr periklu u sigur. Għalhekk, huwa kruċjali li l-UE tagħti spinta lill-investimenti f’infrastruttura adatta u teknoloġija adatta, u ttejjeb is-sistemi tat-trasport li jiffunzjonaw tajjeb.

5.2.

L-Għan 9 għandu effett ta’ benefiċċju dirett fuq it-trasport, peress li jippromovi “infrastruttura ta’ kwalità, affidabbli, sostenibbli u reżiljenti” sabiex tappoġġja l-iżvilupp ekonomiku u l-benesseri tal-bniedem.

5.3.

Il-fluss transkonfinali bla xkiel fis-suq intern, u fit-trasport u l-ivvjaġġar internazzjonali, huma ta’ importanza kbira għas-swieq li jiffunzjonaw tajjeb u l-fluss tal-beni u tal-persuni. L-Għan 9 jippromovi dan l-objettiv billi jenfasizza r-rwol tal-infrastruttura transkonfinali.

5.4.

L-Għan 11 jimmira li jagħmel il-bliet u ż-żoni fejn jgħixu n-nies aktar inklużivi, sikuri, reżiljenti u sostenibbli. Huwa jitlob li jingħata aċċess għal sistemi tat-trasport sikuri, affordabbli, aċċessibbli u sostenibbli lil kulħadd filwaqt li tingħata attenzjoni speċjali għall-ħtiġijiet ta’ dawk li jinsabu f’sitwazzjonijiet vulnerabbli bħalma huma n-nisa, it-tfal, il-persuni b’diżabilità u l-anzjani. Dan jirrikjedi ppjanar adatt tas-sistemi ta’ użu tal-art u tat-traffiku, kif ukoll investimenti pubbliċi adatti fl-infrastruttura. L-iżvilupp tat-trasport pubbliku għandu rwol importanti hawnhekk, kemm fiż-żoni urbani kif ukoll f’dawk rurali.

5.5.

Fir-rigward tal-innovazzjoni, l-Għan 9 jirrakkomanda t-tisħiħ tar-riċerka xjentifika u t-titjib fil-kapaċitajiet teknoloġiċi tas-setturi industrijali. Dan huwa importanti wkoll mil-lat tal-iżvilupp tat-trasport u tas-setturi relatati mat-trasport.

5.6.

Barra minn hekk, l-Għan 7 jitlob kooperazzjoni internazzjonali biex jiġi ffaċilitat l-aċċess għal riċerka u teknoloġiji ta’ enerġija nadifa, kif ukoll il-promozzjoni tal-investiment fl-infrastruttura tal-enerġija u fit-teknoloġiji tal-enerġija nadifa. Dawn il-miżuri, inkluża l-infrastruttura għal fjuwils alternattivi u l-iċċarġjar elettriku, huma ta’ benefiċċju wkoll għad-dekarbonizzazzjoni tat-trasport.

5.7.

Biż-żieda fid-diġitalizzazzjoni u fir-robotizzazzjoni tat-trasport, għandha tingħata aktar attenzjoni għall-ħtiġijiet tal-infrastruttura diġitali, inklużi s-sistemi ta’ ġestjoni u kontroll tat-traffiku awtomatizzati. L-Għan 9 isemmi l-ħtieġa li l-aċċess għall-ICT jiżdied b’mod sinifikanti u li għandhom isiru sforzi biex jingħata aċċess universali u affordabbli għall-Internet. Min-naħa tiegħu, l-Għan 17 jitlob li jissaħħaħ l-użu tat-teknoloġija abilitanti, b’mod partikolari l-ICT. Id-diġitalizzazzjoni ttejjeb l-effiċjenza tal-loġistika, u tgħin biex tingħata informazzjoni aħjar tat-trasport għall-passiġġieri, pereżempju.

6. It-trasport u l-SDGs: l-indirizzar tal-aspettattivi soċjali

6.1.

Filwaqt li t-trasport jikkontribwixxi għall-kura tas-saħħa u l-benesseri, dan jiġġenera wkoll riskji tas-saħħa permezz tat-tniġġis, bħall-partikuli fl-arja, u l-inċidenti tat-traffiku. L-Għan 3 għandu l-għan li jwassal għal tnaqqis sostanzjali ta’ dawn ir-riskji. Sistemi ta’ ġestjoni tat-traffiku, regolamentazzjoni effettiva u l-infurzar huma lkoll mezzi meħtieġa għat-titjib fis-sigurtà tat-traffiku. Peress li tnaqqas l-iżbalji umani, l-awtomatizzazzjoni avvanzata se żżid is-sikurezza tat-trasport, minkejja t-tħassib li hemm dwar it-teknoloġija.

6.2.

L-edukazzjoni u t-taħriġ mitluba mill-Għan 4 huma kruċjali sabiex jiġu żgurati l-ħiliet meħtieġa għall-ħaddiema u għall-intraprendituri fis-setturi relatati mat-trasport. Il-bidliet fil-kompiti kkawżati, pereżempju, mid-diġitalizzazzjoni, jimplikaw bidla konsiderevoli fit-talba għall-ħiliet. L-Għan 4 huwa għalhekk fattur importanti li jippermetti t-twettiq tat-trasport.

6.3.

L-Għan 5 jitlob li tintlaħaq ugwaljanza bejn is-sessi u li tissaħħaħ il-pożizzjoni tan-nisa u tat-tfajliet kollha. Is-settur tat-trasport jista’ jtejjeb l-ugwaljanza bejn is-sessi billi jħajjar aktar nisa jingħaqdu mas-settur bħala intraprendituri jew ħaddiema, u b’hekk jiġi sfruttat il-potenzjal tal-persuni miż-żewġ sessi. It-trasport, speċjalment it-trasport pubbliku, għandu jsir ukoll sikur għan-nisa sabiex jivvjaġġaw.

6.4.

L-Għan 8 jitlob impjiegi produttivi u għal kulħadd, il-prevenzjoni tal-esklużjoni taż-żgħażagħ, xogħol deċenti għal kulħadd, u l-protezzjoni tad-drittijiet tax-xogħol. F’dan ir-rigward il-kundizzjonijiet ivarjaw. Fil-pajjiżi fil-fażi tal-iżvilupp, l-implimentazzjoni tad-drittijiet bażiċi tal-ħaddiema tista’ tkun l-aktar mira rilevanti, filwaqt li fl-UE l-akbar tħassib għall-futur huwa marbut mal-promozzjoni ta’ livell massimu ta’ impjieg u xogħol deċenti għal kulħadd.

6.5.

L-immaniġġjar tal-bidliet strutturali li l-UE taffaċċja minħabba d-diġitalizzazzjoni u t-tranżizzjoni lejn ekonomija b’livell baxx ta’ karbonju jirrikjedi strateġiji komprensivi dwar kif għandha tiġi żgurata tranżizzjoni ġusta u bla xkiel, jitnaqqsu l-impatti soċjali negattivi u jiġu indirizzati d-diskrepanzi fil-ħiliet.

6.6.

Barra minn hekk, l-Għan 10 jitlob il-promozzjoni tal-inklużjoni soċjali, ekonomika u politika ta’ kulħadd, u l-adozzjoni ta’ politiki li jimmiraw għal ugwaljanza akbar. Dawn il-politiki jsaħħu bl-istess mod l-Għan 1, dwar il-qerda tal-faqar. Fir-rigward tat-trasport, l-Għan 9 jitlob aċċess affordabbli u ekwitabbli għal kulħadd. Billi jippermetti aċċess għax-xogħol, għall-beni u għas-servizzi, it-trasport – b’mod partikolari t-trasport pubbliku – għandu rwol x’jaqdi fil-prevenzjoni tal-esklużjoni tal-persuni.

6.7.

L-Għan 10 jitlob ukoll li jiġu faċilitati l-migrazzjoni u l-mobbiltà tal-persuni f’ordni, f’sikurezza, u b’mod regolari u responsabbli. Dan huwa relatat mat-trasport f’żewġ modi: it-trasport għandu rwol x’jaqdi fil-prevenzjoni ta’ telf ta’ ħajjiet u biex jikkontribwixxi għall-moviment sikur u legali tar-refuġjati u tal-migranti. Min-naħa l-oħra, is-settur tat-trasport jipprovdi opportunitajiet għall-migranti biex jintegraw ruħhom fis-swieq tax-xogħol.

7. It-trasport u l-SDGs: twettiq tal-objettivi ambjentali

7.1.

Minbarra li jaqdi l-ħtiġijiet ta’ mobbiltà tan-nies u tan-negozji, it-trasport jeħtieġ jissodisfa r-rekwiżiti tal-klima u dawk ambjentali. L-Għan 13 jenfasizza l-ħtieġa għal azzjoni urġenti biex jiġu miġġielda it-tibdil fil-klima u l-impatti tiegħu. Peress li t-trasport huwa sors ewlieni ta’ emissjonijiet globali tal-gassijiet b’effett ta’ serra u huwa settur li fih l-emissjonijiet għadhom jiżdiedu, dan l-Għan huwa sfida diffiċli ħafna għat-trasport. Dan jirrikjedi sforzi akbar biex jintlaħqu l-għanijiet definiti minn politiki tal-UE, kif ukoll kooperazzjoni globali rigward it-trasport internazzjonali bl-ajru u bil-baħar.

7.2.

Il-mira ta’ diżakkoppjar tat-tkabbir ekonomiku mid-degradazzjoni ambjentali, kif mitlub mill-Għan, 8 hija wkoll sfida enormi mil-lat tat-trasport, peress li hemm korrelazzjoni b’saħħitha bejn it-trasport u t-tkabbir ekonomiku. Għaldaqstant, l-isforzi għad-diżakkoppjar jirrikjedu l-iżvilupp intensiv tas-sistemi tat-trasport sostenibbli bl-inqas impatt ambjentali, u l-introduzzjoni ta’ teknoloġiji avvanzati, kif ukoll approċċi ġodda u innovattivi għall-mobbiltà. Dan jindirizza wkoll l-Għan 12, li jirrigwarda konsum u produzzjoni responsabbli.

7.3.

L-infrastruttura għandha rwol importanti fir-rigward tal-impatti ambjentali tat-trasport. L-Għan 15 jimmira li jipproteġi, jirrestawra u jippromovi l-użu sostenibbli ta’ ekosistemi terrestri, li għandu jitttieħed inkunsiderazzjoni fl-ippjanar tal-użu tal-art u fil-kostruzzjoni tal-infrastruttura. L-istess jgħodd għall-Għan 11, li jindirizza l-ħtieġa li jissaħħu l-isforzi biex jiġi protett u salvagwardjat il-wirt kulturali u naturali tad-dinja.

7.4.

Peress li l-enerġija hija prerekwiżit għat-trasport, l-Għan 7 relatat mal-enerġija japplika wkoll direttament għat-trasport. Dan jitlob żieda sostanzjali fis-sehem tal-enerġija rinnovabbli fit-taħlita tal-enerġija globali, kif ukoll titjib sinifikanti f’termini tal-effiċjenza fl-enerġija. Min-naħa tiegħu, l-Għan 12 jinkludi mira ta’ eliminazzjoni gradwali tas-sussidji għal fjuwils fossili li jagħmlu ħsara lill-ambjent. Minħabba l-użu wiesa’ tal-fjuwils fossili fit-trasport, din il-mira għandha impatt ovvju fuq it-trasport u l-utenti tiegħu.

7.5.

L-Għan 14, jindirizza l-konservazzjoni u l-użu sostenibbli tal-oċeani, tal-ibħra u tar-riżorsi tal-baħar. Minbarra attivitajiet fuq l-art, huwa ta’ sfida għat-trasport marittimu biex itejjeb il-ġestjoni tal-iskart u jnaqqas l-emissjonijiet.

7.6.

L-impatti ambjentali mhumiex relatati biss mat-trasport innifsu iżda wkoll maċ-ċiklu tal-ħajja tal-vetturi, tal-inġenji tal-ajru u tal-vapuri, mill-manifattura sa tmiem il-ħajja. L-impatti jistgħu jitnaqqsu permezz ta’ effiċjenza akbar fl-użu tar-riżorsi u permezz tal-użu ta’ teknoloġiji nodfa fil-proċessi industrijali, flimkien mar-riċiklaġġ u l-użu mill-ġdid, kif mitlub mill-Għanijiet 9 u 12.

7.7.

Il-miżuri li jtejbu l-fluss tat-traffiku għandhom ukoll rwol x’jaqdu fit-tnaqqis tal-emissjonijiet. Għal dan l-għan, l-infrastruttura ta’ kwalità għolja u l-qsim tal-fruntieri bla xkiel, l-użu tal-art u l-ippjanar urban, trasport pubbliku effiċjenti u l-alternattivi ta’ trasport tal-merkanzija multimodali huma ta’ importanza kbira.

7.8.

L-iżvilupp ta’ trasport awtonomu jista’ jwassal għal użu akbar ta’ karozzi privati minħabba ż-żieda fil-konvenjenza għall-passiġġieri. Min-naħa l-oħra, il-car-sharing – flimkien mal-użu tat-trasport pubbliku – huwa maħsub li jnaqqas in-numru ta’ karozzi privati. B’mod ġenerali, id-diġitalizzazzjoni u r-robotizzazzjoni jwasslu għal trasport u loġistika aktar effiċjenti, li għandu impatt pożittiv fuq l-effetti relatati mal-klima u ambjentali tat-trasport.

7.9.

Minkejja l-fatt li hemm il-ħtieġa li jitnaqqsu l-emissjonijiet ikkawżati mit-trasport, it-trasport jikkontribwixxi wkoll biex jiġu evitati u solvuti l-problemi tal-klima u dawk ambjentali, billi jiffaċilita d-disseminazzjoni ta’ teknoloġiji, prodotti u soluzzjonijiet b’livell baxx ta’ emissjonijiet ta’ karbonju u ekoloġiċi, kif mitlub mill-Għan 17.

8. It-trasport u l-SDGs: implikazzjonijiet għat-tfassil tal-politiki

8.1.

L-analiżi fit-taqsimiet preċedenti turi biċ-ċar li t-trasport huwa relatat ma’ għadd kbir ta’ SDGs. Peress li t-trasport huwa faċilitatur essenzjali għal diversi SDGs, ir-rwol tat-trasport għandu jiġi rikonoxxut bis-sħiħ fl-implimentazzjoni tal-SDGs fil-livell tal-UE, tal-Istati Membri u dak lokali

8.2.

Sadanittant, il-politika tat-trasport tal-UE għandha tqis l-SDGs b’mod integrat, bil-għan li jitqiegħdu l-pedamenti għat-titjib tat-trasport u l-mobbiltà filwaqt li fl-istess ħin issir ħidma biex jintlaħqu l-objettivi soċjali u ambjentali.

8.3.

L-indirizzar tat-trasport mill-punti tat-tluq differenti ta’ oqsma ta’ politika varji, bil-kwistjonijiet jiġu indirizzati “waħda waħda”, iwassal għal soluzzjonijiet subottimali. Huwa għalhekk essenzjali li l-politika tat-trasport tiġi żviluppata b’mod olistiku. Għaldaqstant, il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tħejji qafas ta’ politika ġdid u integrat għall-ġenerazzjoni li jmiss tal-politika tat-trasport. Dan il-qafas għandu mbagħad jiggwida deċiżjonijiet relatati mat-trasport aktar dettaljati.

8.4.

Il-qafas ta’ politika għandu jinkludi wkoll dimensjoni globali, li timmira li tintegra l-SDGs fil-kooperazzjoni internazzjonali u l-azzjoni barranija tal-UE relatati mat-trasport.

8.5.

Peress li t-trasport huwa kwistjoni għas-soċjetà kollha, huwa importanti li s-soċjetà ċivili tkun involuta fl-iżvilupp u fl-implimentazzjoni tal-politika tat-trasport. Dan iwieġeb għall-Għan 16, li jitlob teħid ta’ deċiżjonijiet risponsiv, inklużiv, parteċipatorju u rappreżentattiv fil-livelli kollha. F’dak li għandu x’jaqsam mal-kwistjonijiet relatati mas-suq tax-xogħol u l-proċessi ta’ tranżizzjoni, id-djalogu soċjali għandu jkollu rwol ewlieni.

8.6.

Min-naħa tiegħu, l-Għan 17 jappoġġja l-inkoraġġiment u l-promozzjoni ta’ sħubijiet pubbliċi, sħubijiet pubbliċi-privati u sħubijiet tas-soċjetà ċivili effettivi, ibbażati fuq l-esperjenzi u l-istrateġiji għall-provvista ta’ riżorsi tas-sħubijiet. Filwaqt li r-rwol tas-settur pubbliku huwa essenzjali, il-KESE jistieden lil dawk li jfasslu l-politika tal-UE jirrikonoxxu bis-sħiħ ir-rwol essenzjali tal-azzjoni minn isfel għal fuq u tas-sħubijiet, peress li jikkontribwixxu biex jinstabu l-aqwa soluzzjonijiet possibbli għall-isfidi relatati mat-trasport u l-modi biex jinħatfu l-opportunitajiet, pereżempju, permezz ta’ mudelli ġodda tal-produzzjoni u tal-konsum żviluppati min-negozji u miċ-ċittadini.

8.7.

Il-KESE jistieden ukoll lill-Kummissjoni tivvaluta l-indikaturi tal-SDG mill-perspettiva tat-trasport u sabiex ittejjeb l-iżvilupp ta’ indikaturi li jkunu relevanti, jagħtu stampa realistika u informattiva tal-iżviluppi, u jkunu konformi mal-approċċ integrat, kif deskritt aktar ’il quddiem.

Brussell, il-11 ta’ Lulju 2018.

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

Luca JAHIER

10.10.2018

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 367/15

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Il-kunċetti tal-UE fil-qasam tat-tħejjija tat-tranżizzjonijiet f’dinja ta’ xogħol diġitalizzat — kontribut importanti għal White Paper dwar il-ġejjieni tax-xogħol

[Opinjoni esploratorja mitluba mill-Presidenza Awstrijaka]

(2018/C 367/03)

Relatur:	Franca SALIS-MADINIER
Korelatur:	Ulrich SAMM

Opinjoni mitluba mill-Presidenza Awstrijaka tal-Kunsill	Ittra tat-12.2.2018
Bażi legali	Artikolu 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea Artikolu 29(1) tar-Regoli ta’ Proċedura Opinjoni esploratorja
Deċiżjoni tal-Bureau	13.3.2018
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni Speċjalizzata għax-Xogħol, l-Affarijiet Soċjali u ċ-Ċittadinanza
Adottata fis-sezzjoni	6.6.2018
Adottata fil-plenarja	11.7.2018
Sessjoni plenarja Nru	536
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	152/1/4

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) jappoġġja tranżizzjoni diġitali ġusta, imsejsa fuq ir-rispett tal-valuri Ewropej li jippromovu impjieg sħiħ, progress soċjali, livell għoli ta’ protezzjoni, tnaqqis fil-faqar u fl-inugwaljanzi.

1.2.

Il-KESE jsostni li l-possibbiltajiet enormi li joffru t-teknoloġiji l-ġodda għandhom ikunu ta’ benefiċċju għal kulħadd: ħaddiema, ċittadini, intrapriżi. F’din l-evoluzzjoni, ma għandux ikun hemm telliefa. Il-politiki għandhom, bħala prijorità, ikunu ggwidati lejn it-tisħiħ tal-perkorsi individwali, sabiex iċ-ċittadini kollha jkunu mgħammra b’ħiliet tajbin, u tas-sistemi ta’ sigurtà soċjali organizzati b’mod kollettiv sabiex jiffavorixxu l-aċċess għall-benefiċċji tas-sigurtà soċjali kif previst fil-Karta tad-Drittijiet Fundamentali, fil-prijoritajiet iddikjarati mill-qrati Ewropej f’Göteborg fil-qafas tal-pilastru Ewropew tad-drittijiet soċjali, u fil-konvenzjonijiet tal-ILO.

1.3.

L-impjiegi jistgħu jinbidlu minħabba l-awtomatizzazzjoni, id-diġitalizzazzjoni u l-IA. Il-KESE jqis bħala prijorità l-adattament tal-kompetenzi tal-ħaddiema Ewropej, b’mod partikolari għal dawk li l-livelli ta’ kwalifika tagħhom u l-obsolexxenza tal-ħiliet tagħhom ma jippermettulhomx jidħlu f’impjiegi ġodda jew dawk li se jinbidlu bit-teknoloġija. Jafferma l-urġenza ta’ politika, fil-livell tal-UE u fl-Istati Membri, favur bidla fit-taħriġ inizjali u fit-taħriġ tul il-ħajja, sabiex tiffavorixxi l-ħiliet rilevanti fit-tagħlim, biex ikunu jistgħu jiġu żviluppati l-kompetenzi kreattivi u diġitali, dejjem aktar neċessarji fl-impjiegi l-ġodda.

1.4.

Id-diversità għandha tkun fil-qalba tal-prijoritajiet: is-sitwazzjoni hija allarmanti fis-setturi b’komponent diġitali qawwi, tant kemm hemm rappreżentanza baxxa tan-nisa (1). Huwa importanti li jiġu mmonitorjati u mkejla dawn ix-xejriet u li jiġi promoss l-aċċess tan-nisa f’dawn is-setturi.

1.5.

Il-KESE jinnota li 0,3 % biss tan-nefqa pubblika totali fl-UE (2) huwa mmirat lejn investimenti fil-politiki soċjali. Riżorsi adegwati, b’mod partikolari fi ħdan il-qafas tal-Pjan baġitarju pluriennali li ġej tal-UE għal wara l-2020 (3), għandhom ikunu disponibbli biex isaħħu dawn il-politiki u jakkumpanjaw it-trasformazzjoni diġitali fid-dinja tax-xogħol għall-benefiċċju tal-ħaddiema, tal-kumpaniji u tas-soċjetà inġenerali.

1.6.

Riżorsi addizzjonali jistgħu jiddaħħlu fil-qligħ mill-produttività prodotta mid-diġitalizzazzjoni. Il-KESE jirrakkomanda li d-djalogu soċjali fil-livell rilevanti dwar il-qsim tal-valur miżjud għandu jiġi organizzat fil-livell tas-settur u tal-intrapriża biex jiġu maqbula l-modalitajiet ta’ użu.

1.7.

Biex jiġu koperti t-tipi kollha ta’ forom flessibbli ta’ impjieg li toħloq id-diġitalizzazzjoni u biex l-ebda ħaddiem ma jitħalla barra (4), il-KESE jqiegħed iż-żamma tal-kwalità u s-sostenibbiltà finanzjarja tas-sistemi ta’ protezzjoni soċjali bħala waħda mill-prijoritajiet tiegħu. Huwa jinkoraġġixxi lill-Kummissjoni Ewropea u lill-Istati Membri biex jorganizzaw il-konsultazzjoni mal-imsieħba soċjali biex jadattaw is-sistemi tas-sigurtà soċjali, għall-benefiċċju b’mod partikolari tal-ħaddiema li, minħabba l-istatus tagħhom, ma jkunux koperti b’mod adegwat minn dawn l-iskemi.

1.8.

Skont l-introduzzjoni tat-teknoloġiji l-ġodda bħar-robots jew il-magni intelliġenti, il-KESE jfakkar fl-istudju tiegħu l-importanza tal-informazzjoni u tal-konsultazzjoni mar-rappreżentanti tal-ħaddiema minn qabel u l-ħtieġa tan-negozjar kollettiv biex jakkumpanja l-bidliet (5) li dawn it-teknoloġiji jipproduċu. Huwa jfakkar ukoll li d-Direttiva dwar il-Kunsilli tax-Xogħol Ewropej tipprevedi l-obbligu tal-konsultazzjoni (6).

1.9.

Fir-rigward tal-intelliġenza artifiċjali (IA), il-KESE jenfasizza li l-opaċità tal-funzjonament tal-algoritmi u l-mod kif dawn jagħmlu għażliet li jevitaw il-kontroll mill-bniedem joħolqu sfidi enormi għall-UE kif ukoll mistoqsijiet fundamentali dwar is-soċjetà fejn irridu ngħixu. Il-KESE diġà enfasizza li, fid-dinja l-ġdida tax-xogħol, id-definizzjoni tar-relazzjoni tal-bniedem mal-magna hija essenzjali. Approċċ iffokat fuq il-kontroll tal-bniedem fuq il-magna huwa fundamentali (7).

1.10.

Il-KESE jappoġġja oqfsa strateġiċi universali tal-IA li jagħtu lill-UE vantaġġ kompetittiv (8) u jinkoraġġixxi l-iżvilupp ta’ IA li hija soċjalment responsabbli u għall-ġid komuni. Huwa jenfasizza li l-UE għandha tappoġġja qasam ġdid ta’ riċerka li huwa l-ergonomija konjittiva, li tipprovdi għall-adozzjoni ta’ miżuri li jippromovu l-użu ta’ teknoloġiji intelliġenti iċċentrat fuq il-bniedem.

2. Introduzzjoni

2.1.

Il-KESE diġà ħa pożizzjoni, fil-qafas ta’ tliet opinjonijiet esploratorji mitluba mill-Presidenzi Estonjana u Bulgara tal-Kunsill, dwar il-forom il-ġodda ta’ xogħol u l-futur tax-xogħol (9). Dawn l-opinjonijiet ġew arrikkiti minn riflessjoni aktar wiesgħa dwar “Kunċett soċjalment sostenibbli għall-era diġitali”, żviluppat fil-qafas ta’ opinjoni esploratorja oħra mitluba mill-Presidenza Bulgara (10).

2.2.

Il-KESE jopponi għall-preżunzjoni li “bid-diġitalizzazzjoni se jkun hemm rebbieħa u telliefa”. F’din l-opinjoni, il-KESE jagħmel proposti sabiex id-diġitalizzazzjoni tkun ta’ benefiċċju għaċ-ċittadini kollha u biex il-persuni ma jitwarrbux.

2.3.

Sabiex jiġi evitat li titħalla barra parti mill-ħaddiema u ċ-ċittadini, in-nefqa fuq l-investiment fil-politiki soċjali, li llum il-ġurnata tirrappreżenta biss 0,3 % tan-nefqa pubblika totali fl-UE (11), jistħoqqilha tissaħħaħ. Riżorsi adegwati, b’mod partikolari fi ħdan il-qafas tal-Pjan baġitarju pluriennali li ġej tal-UE għal wara l-2020 (12), għandhom ikunu disponibbli sabiex jakkumpanjaw it-trasformazzjoni diġitali fid-dinja tax-xogħol.

2.4.

Il-KESE jenfasizza li, sabiex l-awtomatizzazzjoni tibbenefika s-soċjetà sħiħa, l-UE u l-Istati Membri jridu jkunu jistgħu jiddependu fuq sistema ta’ taħriġ tul il-ħajja li taħdem sew u ta’ kwalità, djalogu soċjali permanenti fost il-partijiet ikkonċernati, negozjar kollettiv pertinenti u sistema tat-tassazzjoni adegwata.

2.5.

Huwa urġenti li tittieħed azzjoni minn issa sabiex tiġi ggarantita d-disponibbiltà tal-kompetenzi xierqa għall-futur, b’tali mod li l-UE u l-Istati Membri kollha tagħha jibqgħu kompetittivi u jkunu kapaċi joħolqu intrapriżi ġodda u impjiegi ġodda, jiggarantixxu li l-persuni jibqgħu kapaċi jidħlu fis-suq tax-xogħol tul il-karriera professjonali tagħhom, u jiżguraw il-benesseri għal kulħadd.

3. IA fis-servizz tal-bniedem għal tranżizzjoni ġusta u ta’ kwalità

3.1.

Il-KESE jqajjem l-isfidi ppreżentati għall-UE mill-IA – mifhuma bħala t-teknoloġiji kollha intiżi biex iwettqu bl-informatika kompiti konjittivi tradizzjonalment imwettqa mill-bniedem.

3.2.

Jekk id-diġitalizzazzjoni u IA dejjem aktar b’saħħitha u effiċjenti għandhom ikunu ta’ benefiċċju għall-ħaddiema, għaċ-ċittadini, għall-intrapriżi u għall-Istati Membri u għall-UE, din għandha tkun ikkontrollata, u l-effetti tagħha potenzjalment negattivi għandhom ikunu antiċipati u regolati.

3.3.

Il-KESE jqis il-ġenerazzjoni l-ġdida ta’ robots imsejħa “kollaborattivi” bħala opportunità li tista’ tibbenefika s-soċjetà kollha kemm hi. Dawn ir-robots jistgħu jsiru msieħba reali tal-ħaddiema biex itaffu l-piż tax-xogħol ta’ kuljum b’mod li jsir inqas stressanti. Dawn jistgħu wkoll jgħinu persuni b’diżabbiltajiet fiżiċi jew konjittivi, u aktar minn hekk lil dawk b’mobilità mnaqqsa.

3.4.

Il-KESE għal darb’oħra (13) jenfasizza l-approċċ human-in-command għall-partijiet kollha tal-proċess tad-diġitalizzazzjoni. Is-soċjetà tagħna trid tindirizza l-biża’ li s-sistemi tal-IA, b’mod partikolari, xi darba jistgħu jieħdu deċiżjonijiet dwar aspetti importanti tal-ħajja tagħna mingħajr l-involviment ta’ xi interazzjoni tal-bniedem. L-approċċ human-in-command jiddefinixxi prinċipju li jagħti l-garanzija li r-rwol tal-magni b’mod ċar huwa li jaqdu lill-bnedmin u li l-kwistjonijiet aktar kumplessi relatati mal-bnedmin, bħat-teħid tar-responsabbiltà, il-ġudizzju li jingħata dwar każijiet kontroversjali/etiċi jew imġiba irraġonevoli, jibqgħu taħt il-kontroll tal-bnedmin. Dan il-prinċipju ġenerali ħafna jista’ jservi bħala prinċipju ta’ gwida għal regolamenti futuri.

3.5.

Bħalma fakkar il-KESE fl-opinjoni tiegħu fuq inizjattiva proprja dwar “L-intelliġenza artifiċjali” (14), il-kontroll tal-algoritmi u t-trasparenza tagħhom jikkostitwixxi tħassib kbir għad-demokraziji tagħna u għal-libertajiet fundamentali tagħna, inkluż fid-dinja tax-xogħol. Bidla diġitali soċjalment u etikament responsabbli għandha tkun skop tal-UE. Il-KESE jappoġġja oqfsa strateġiċi universali tal-IA li jagħtu lill-UE vantaġġ kompetittiv. Huwa jenfasizza li l-UE għandha tappoġġja qasam ġdid ta’ riċerka li huwa l-ergonomija konjittiva, li tipprovdi għall-adozzjoni ta’ miżuri li jippromovu l-użu ta’ teknoloġiji intelliġenti iċċentrat fuq il-bniedem.

3.6.

Permezz ta’ algoritmi distorti, id-deċiżjonijiet u l-għażliet magħmula jistgħu jenfasizzaw id-diskriminazzjonijiet fl-intrapriżi, pereżempju fil-prattiki tar-reklutaġġ u fl-attivitajiet tar-riżorsi umani b’mod ġenerali (15). Madankollu, programmazzjoni tajba tad-data u tal-algoritmi tista’ wkoll tagħmel ir-reklutaġġ u l-politiki fil-qasam tar-riżorsi umani aktar “intelliġenti” u ġusti.

3.7.

Ir-riċerkaturi, l-inġiniera u l-intraprendituri Ewropej li jikkontribwixxu għad-disinn, għall-iżvilupp u għall-kummerċjalizzazzjoni ta’ sistemi ta’ IA, għandhom jaġixxu skont kriterji ta’ responsabbiltà etika u soċjali. L-integrazzjoni tal-etika u tax-xjenzi umani fl-iżvilupp tat-taħriġ ta’ inġinier tista’ tkun tweġiba tajba fil-konfront ta’ dan l-obbligu (16). Kodiċi ta’ kondotta tal-IA jista’ jkun xieraq.

3.8.

Il-KESE jixtieq li jiġbed l-attenzjoni għal theddida li ġejja mill-IA li tirrigwarda ċ-ċibersigurtà u l-privatezza. It-teknoloġija l-ġdida tagħmilha ħafna aktar faċli biex jiġu prodotti ritratti foloz ta’ kwalità għolja, vidjows foloz, diskors falz u test falz. L-indirizzar ta’ din it-theddida serja jrid jingħata l-ogħla prijorità fil-politika tal-UE.

4. Kummenti ġenerali

4.1. Impatt fuq l-impjiegi

4.1.1.

Il-kwistjoni tal-impatt li se jkollhom fuq il-volum tal-impjiegi l-awtomatizzazzjoni, id-diġitalizzazzjoni u l-IA fil-proċessi differenti tal-produzzjoni hija kontroversjali ħafna. Skont il-metodu adottat – analiżi tal-kompiti jew tal-impjiegi –, dan it-tbassir dwar it-telf ta’ impjiegi, ivarja ħafna (17).

4.1.2.

Irrispettivament minn dawn il-varjazzjonijiet, li huwa ċert huwa li l-maġġoranza l-kbira tal-impjiegi se tkun milquta mid-diġitalizzazzjoni; ċerti snajja’ se jkunu milquta aktar minn oħrajn u jistgħu jisparixxu fi żmien qasir (18). Oħrajn ser jinbidlu u jeħtieġu rikwalifikazzjoni.

4.1.3.

Barra minn hekk, id-differenzi dwar l-impatt tal-awtomatizzazzjoni fuq l-impjiegi huma importanti fost l-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea (19). Skont studju tal-OECD, ġeneralment, l-impjiegi fir-Renju Unit, fil-pajjiżi tat-Tramuntana u fin-Netherlands huma inqas suġġetti għall-awtomazzjoni mill-impjiegi fil-pajjiżi tal-UE tal-Lvant u tan-Nofsinhar (20). Diversi fatturi jistgħu jispjegaw dawn id-differenzi: differenzi fl-organizzazzjoni tal-kompiti fi ħdan setturi ekonomiċi, differenzi fl-istruttura settorjali u fl-investimenti (il-pajjiżi li għadhom ma adottawx u ma investewx fit-teknoloġiji li jistgħu jkunu sostitut għall-forza tax-xogħol għandhom struttura ta’ kompiti li toqgħod aktar għall-awtomatizzazzjoni). Jeżistu differenzi wkoll fl-organizzazzjoni tal-post tax-xogħol b’mod ġenerali, jew ukoll fil-livelli ta’ edukazzjoni tal-ħaddiema.

4.2. Żgurar tal-kompetenzi ewlenin taċ-ċittadini kollha

4.2.1.

Fid-dawl ta’ dan, kompetenzi adegwati jistgħu jgħinu lill-Istati Membri tal-UE biex jiġu integrati aħjar fis-swieq globalizzati u jispeċjalizzaw fit-teknoloġiji l-aktar avvanzati, b’intrapriżi aktar innovattivi, li jlaħħqu mal-iżvilupp. Biex dan isir, is-setturi kollha għandhom bżonn ħaddiema li ma jkollhomx biss kompetenzi kreattivi u konjittivi għolja (fil-litteriżmu u fin-numeriżmu u fis-soluzzjoni ta’ problemi kumplessi), iżda wkoll kapaċitajiet maniġerjali u ta’ komunikazzjoni u ħila fl-apprendistat.

4.2.2.

Il-ħaddiema li jeħtieġu miżuri ta’ prijorità u appoġġ aktar b’saħħtu huma dawk ippożizzjonati fuq impjiegi b’livell baxx ta’ kwalifiki u b’potenzjal għoli ta’ awtomatizzazzjoni, ta’ trasformazzjoni, ta’ sostituzzjoni jew ta’ għajbien.

4.2.3.

Fl-Unjoni, id-distakk bejn il-kompetenzi u l-impjiegi futuri qed imur għall-agħar. Fl-Istati Membri tal-UE, 22 % tal-ħaddiema jinsabu f’riskju li ma jkollhomx il-kompetenzi diġitali t-tajba fir-rigward tal-evoluzzjonijiet tal-impjieg tagħhom (21). Mill-2008, it-tul medju tal-qgħad u tal-qgħad fit-tul żdied, b’mod partikolari għal ħaddiema b’livell baxx ta’ ħiliet.

4.2.4.

Bħalma ġie espress f’opinjoni reċenti tal-KESE, minħabba d-diffikultà biex dawk qiegħda jaċċessaw l-impjieg huwa urġenti li, permezz tad-djalogu soċjali, fil-fergħat, it-territorji u fil-livell nazzjonali u Ewropej, tiġi indirizzata l-kwistjoni tat-taħriġ u tal-kompetenzi (22) sabiex il-ħaddiema kollha jkunu jistgħu jaċċedu għal impjieg u jevolvu fil-perkors professjonali tagħhom.

4.3. Il-bidla tat-taħriġ inizjali u t-tħeġġiġ tat-taħriġ tul il-ħajja

4.3.1.

Fil-konfront ta’ dan it-tħassib, il-KESE jafferma l-urġenza ta’ politika, fil-livell tal-UE u tal-Istati Membri tagħha, favur bidla fit-taħriġ inizjali u tul il-ħajja sabiex tiffavorixxi l-ħiliet rilevanti fit-tagħlim, biex ikunu jistgħu jiġu żviluppati l-kompetenzi kreattivi li qegħdin isiru dejjem aktar kruċjali.

4.3.2.

Politika uniformi waħda fil-livell Ewropew tirriskja li tkun ineffettiva, minħabba li l-Istati Membri jbatu minn problemi differenti, iżda politika għat-tnaqqis tad-distakk bejn il-kompetenzi disponibbli u l-impjiegi futuri hija meħtieġa b’mod universali (23).

4.4. Punti ta’ viġilanza fuq ir-riskju ta’ diskriminazzjoni fuq il-post tax-xogħol u fis-soċjetà

4.4.1.

Ugwaljanza bejn l-irġiel u n-nisa: L-impjiegi tal-futur u dawk li se jkunu l-aktar rikonoxxuti u mħallsin se jkunu dawk fil-qasam tal-iSTEM (xjenzi, teknoloġiji, inġinerija u matematika), u b’mod partikolari fis-settur tat-teknoloġiji tal-informatika (IT). Id-diversità għandha tkun fil-qalba tal-prijoritajiet: is-sitwazzjoni hija allarmanti fis-setturi b’komponent diġitali qawwi, tant kemm hemm rappreżentanza baxxa tan-nisa (24). Huwa importanti li jiġu segwiti u mkejla dawn ix-xejriet u li jiġi promoss l-aċċess tan-nisa għas-setturi, jekk irridu nevitaw aktar inugwaljanzi fid-dinja futura tax-xogħol (25).

4.4.2.

Inugwaljanzi fil-konfront tal-età: Il-bidliet fid-dinja tax-xogħol għandhom implikazzjonijiet fuq il-kundizzjonijiet tal-impjieg tal-ħaddiema, irrispettivament mill-età tagħhom. Dawn il-bidliet jista’ jkollhom impatt fuq xogħol sostenibbli tul il-ħajja professjonali. Pereżempju, l-użu ta’ kuntratti għal terminu fiss, illum inġustament aktar riżervati fil-biċċa l-kbira għall-ħaddiema żgħażagħ (26), jista’ jiġi estiż għall-ħaddiema akbar fl-età b’konsegwenzi possibbli. Fl-istess ħin, l-iżvilupp teknoloġiku assoċjat mad-diġitalizzazzjoni jista’ joffri opportunitajiet lill-ħaddiema akbar fl-età. Studji dwar ix-xogħol jeħtieġu li jsegwu dawn l-evoluzzjonijiet.

5. Djalogu soċjali u ċivili li jkun innovattiv u proattiv

5.1.

Id-djalogu soċjali fil-livelli kollha – Ewropew, nazzjonali, tal-industrija, tat-territorju u tal-intrapriża – għandu jintegra bis-sħiħ it-tħassib diġitali u jiżviluppa politiki ta’ antiċipazzjoni ċari permezz ta’ data rilevanti dwar professjonijiet affetwati mill-bidliet, l-impjiegi ġodda maħluqa u l-ħiliet li għandhom jiġu żviluppati biex jokkupaw tali impjiegi ġodda.

5.2.

Id-djalogu soċjali għandu jittratta b’mod aktar globali l-kundizzjonijiet tax-xogħol fiż-żmien tal-awtomatizzazzjoni sabiex iqis ir-riskji u l-opportunitajiet il-ġodda. Il-ftehimiet li d-djalogu soċjali pproduċa fid-diversi Stati Membri tal-UE u s-setturi, għandhom ikunu s-soġġett għal analiżi min-naħa tal-Kummissjoni bl-għan tal-implimentazzjoni ta’ dawn ir-riżultati (dritt ta’ skonnessjoni (27), ftehimiet ta’ telexogħol, drittijiet trasferibbli marbuta mal-persuna, ftehim kollettiv iffirmat mal-pjattaformi (28), eċċ.) (29).

5.3.

Biex jiġu koperti t-tipi kollha ta’ forom flessibbli ta’ impjieg li toħloq id-diġitalizzazzjoni u biex l-ebda ħaddiem ma jitħalla barra (30), il-KESE jqiegħed iż-żamma tal-kwalità u s-sostenibbiltà finanzjarji tas-sistemi ta’ protezzjoni soċjali bħala waħda mill-prijoritajiet tiegħu, b’mod li tkun konsistenti mal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali. Il-Kumitat iħeġġeġ lill-Kummissjoni Ewropea u lill-Istati Membri biex jorganizzaw il-konsultazzjoni mal-imsieħba soċjali biex jadattaw is-sistemi tal-protezzjoni soċjali għal forom ġodda ta’ xogħol.

5.4.

Riżorsi addizzjonali jistgħu jiddaħħlu fil-qligħ mill-produttività prodotta mid-diġitalizzazzjoni. Id-djalogu soċjali madwar il-kondiviżjoni tal-valur miżjud u d-distribuzzjoni mill-ġdid tiegħu għandu jiġi organizzat fil-livell tal-industrija u tal-impriża.

5.5.

Fil-livell fiskali, ir-riformi tas-sistemi tat-taxxa għandhom ikunu vverifikati bir-reqqa biex jiżguraw livelli simili ta’ tassazzjoni għall-forom kollha ta’ dħul, kemm jekk huwa ġġenerat f’setturi organizzata b’mod konvenzjonali jew fl-ekonomija kollaborattiva.

5.6.

Il-partijiet interessati tas-soċjetà ċivili għandhom ikunu involuti b’mod attiv f’dawn l-iżviluppi. Il-politiki ta’ taħriġ favur gruppi vulnerabbli minħabba l-bidliet teknoloġiċi rapidi, il-politiki tal-iżvilupp tal-IA u d-diġitalizzazzjoni, li l-effetti tagħhom jaffettwaw liċ-ċittadini kollha, jagħmlu leġittimu r-rwol importanti tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili.

Brussell, il-11 ta’ Lulju 2018

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

Luca JAHIER

(1) Il-Kummissjoni Ewropea (2018). In-nisa fl-era diġitali (bl-Ingliż).

(2) COM(2017) 206 final, p. 28.

(3) ĠU C 262, 25.7.2018, p. 1.

(4) ĠU C 303, 19.8.2016, p. 54, u ĠU C 129, 11.4.2018, p. 7.

(5) CESE (2017). Impact of digitalization and the on-demand economy on labour markets and the consequences for employment and industrial relations.

(6) ĠU L 122, 16.5.2009, p. 28

(7) ĠU C 288, 31.08.2017, p. 1.

(8) ĠU C 288, 31.08.2017, p. 1.

(9) ĠU C 434, 15.12.2017, p. 30 u p. 36, u ĠU C 237, 6.7.2018, p. 8.

(10) ĠU C 237, 6.7.2018, p. 1..

(11) L-Unjoni Ewropea (2017)Dokument ta’ riflessjoni dwar id-dimensjoni soċjali tal-Ewropa, p. 24.

(12) ĠU C 262, 25.7.2018, p. 1

(13) ĠU C 288, 31.08.2017, p. 1.

(14) ĠU C 288, 31.08.2017, p. 1.

(15) ILO (2018). Impact des technologies sur la qualité et la quantité des emplois; cf. Villani, C. (2018). Donner un sens à l'intelligence artificielle: Pour une stratégie nationale et européenne.

(16) Ara r-rapport tas-Sur Cédric Villani dwar l-intelliġenza artifiċjali (Marzu 2018).

(17) Nedelkoska, L. u G. Quintini (2018). “Automation, skills use and training”. Dokumenti ta’ ħidma tal-OECD dwar il-kwistjonijiet soċjali, l-impjiegi u l-migrazzjonijiet, Nru 202, Pubblikazzjonijiet tal-OECD, Pariġi.

(18) France Stratégie (2018). Intelligence artificielle et travail: rapport à la ministre du travail et au secrétaire d'État auprès du premier ministre, chargé du numérique.

(19) Cedefop (2018). Insights into skill shortages and skill mismatch: learning from Cedefop's European skills and job survey.

(20) Nedelkoska, L. u G. Quintini (2018). “Automation, skills use and training”. Dokumenti ta’ ħidma tal-OECD dwar il-kwistjonijiet soċjali, l-impjiegi u l-migrazzjonijiet, Nru 202, Pubblikazzjonijiet tal-OECD, Pariġi.

(21) Cedefop (2018). Insights into skill shortages and skill mismatch: learning from Cedefop's European skills and job survey.

(22) ĠU C 237, 6.7.2018, p. 8.

(23) Cedefop (2018). Insights into skill shortages and skill mismatch: learning from Cedefop's European skills and job survey.

(24) CE (2018). In-nisa fl-era diġitali (bl-Ingliż).

(25) CE (2015). Monitoring the digital economy & society 2016-2021.

(26) Eurofound (2017), Non-standard forms of employment: Recent trends and future prospects, p. 7, et Eurofound (2017) Working conditions of workers at different ages.

(27) ĠU C 237, 6.7.2018, p. 8.

(28) Ara l-ftehim iffirmat fid-Danimarka.

(29) ĠU C 434, 15.12.2017, p. 30.

(30) ĠU C 303, 19.8.2016, p. 54 u ĠU C 129, 11.4.2018, p. 7.

10.10.2018

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 367/20

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Is-sitwazzjoni ta’ nisa b’diżabilità

[Opinjoni esploratorja mitluba mill-Parlament Ewropew]

(2018/C 367/04)

Relatur:

Gunta ANČA

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 3.4.2018
Bażi legali	Artikolu 29 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	13.3.2018
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni Speċjalizzata għax-Xogħol, l-Affarijiet Soċjali u ċ-Ċittadinanza
Adottat fis-sezzjoni	6.6.2018
Adottata fil-plenarja	11.7.2018
Sessjoni Plenarja Nru	536
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	187/2/0

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

In-nisa u l-bniet b’diżabilità jkomplu jiffaċċjaw diskriminazzjoni multipla u intersettorjali abbażi kemm tas-sess tagħhom kif ukoll tad-diżabilità tagħhom. In-nisa b’diżabilità m’għandhomx opportunitajiet ugwali biex jipparteċipaw fuq bażi ugwali ma’ oħrajn fl-aspetti kollha tas-soċjetà. Huma ta’ spiss esklużi, fost affarijiet oħra, minn edukazzjoni u taħriġ inklużivi, impjieg, aċċess għal skemi ta’ tnaqqis tal-faqar, akkomodazzjoni adegwata u parteċipazzjoni fil-ħajja politika u pubblika, u għadd ta’ atti leġislattivi jimpedixxuhom milli dawn jieħdu deċiżjonijiet dwar ħajjithom stess, inklużi d-drittijiet sesswali u riproduttivi tagħhom. Huma jiffaċċjaw ostakoli għat-tgawdija tad-drittijiet tagħhom bħala ċittadini tal-UE (1).

1.2.

Din l-opinjoni tistieden lill-UE, b’mod konġunt mal-Istati Membri kollha tagħha, biex timplimenta l-Konvenzjoni tan-NU dwar id-Drittijiet ta’ Persuni b’Diżabilità (UNCRPD) (2), ir-rakkomandazzjonijiet li l-UE rċeviet mill-Kumitat UNCRPD fir-rigward tan-nisa u l-bniet b’diżabilità fl-2015 u l-Kumment Ġenerali Nru 3 tal-Kumitat tal-NU dwar l-Artikolu 6 tas-CRPD.

1.3.

Aħna nistiednu lill-UE u lill-Istati Membri tagħha jinkludu perspettiva tad-diżabilità fl-istrateġija, il-politiki u l-programmi li jmiss tagħhom dwar l-ugwaljanza bejn is-sessi u perspettiva tal-ugwaljanza bejn is-sessi fl-istrateġiji tagħhom dwar id-diżabilità, inkluża l-Istrateġija Ewropea tad-Diżabilità 2020-2030 futura tagħhom u l-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali (3). Is-suċċessur għall-istrateġija Ewropa 2020 għal tkabbir intelliġenti, sostenibbli u inklużiv għandu jinkludi wkoll il-perspettiva tan-nisa b’diżabilità billi l-parteċipazzjoni ekonomika u soċjali tagħhom hija essenzjali għas-suċċess tal-istrateġija ekonomika u soċjali globali tal-Ewropa (4).

1.4.

Fil-livell tal-UE kif ukoll f’dak nazzjonali, għandhom jittieħdu l-miżuri neċessarji biex jiġi stabbilit djalogu strutturat b’linja baġitarja indipendenti suffiċjenti biex tiġi ggarantita konsultazzjoni sinifikanti ma’ persuni b’diżabilità u l-parteċipazzjoni tagħhom, inklużi n-nisa, il-bniet u s-subien b’diżabilità, permezz tal-organizzazzjonijiet rappreżentattivi tagħhom fl-implimentazzjoni u l-monitoraġġ tas-CRPD (5).

1.5.

1.6.

L-UE u l-Istati Membri tagħhom għandhom jissieħbu malajr mal-Konvenzjoni tal-Kunsill tal-Ewropa dwar il-Prevenzjoni u l-Ġlieda Kontra l-Vjolenza fuq in-Nisa u l-Vjolenza Domestika (il-Konvenzjoni ta’ Istanbul) bħala pass fil-ġlieda kontra l-vjolenza fuq in-nisa u l-bniet b’diżabilità (7). Dawn il-miżuri għandhom jinkludu l-kriminalizzazzjoni tal-vjolenza sesswali u ta’ tipi oħra ta’ vjolenza kontra n-nisa u l-bniet b’diżabilità, inkluż it-tmiem tal-isterilizzazzjoni furzata (8).

1.7.

L-UE u l-Istati Membri għandhom jieħdu l-miżuri kollha biex jiżguraw li n-nisa u l-bniet b’diżabilità jkollhom aċċess indaqs għas-servizzi tal-kura tas-saħħa speċifiċi għad-diżabilità għal persuni b’diżabilità, kif ukoll għal servizzi ewlenin aċċessibbli. In-nisa u l-bniet b’diżabilitajiet iridu jkunu jistgħu jeżerċitaw il-kapaċità legali tagħhom billi jieħdu d-deċiżjonijiet tagħhom stess, b’appoġġ meta jkun mixtieq, fir-rigward ta’ trattament mediku u/jew terapewtiku, inkluż billi jieħdu d-deċiżjonijiet tagħhom stess dwar iż-żamma tal-fertilità u l-awtonomija riproduttiva (9).

2. Introduzzjoni

2.1.

In-nisa b’diżabilità għadhom biss osservaturi fis-soċjetà. Is-sitwazzjoni tan-nisa b’diżabilità hija mhux biss agħar minn dik tan-nisa mingħajr diżabilità, iżda hija wkoll agħar minn dik tal-irġiel pari tagħhom (10).

2.2.

In-nisa b’diżabilità jikkostitwixxu 16 % tal-popolazzjoni totali tan-nisa fl-Ewropa. Din iċ-ċifra hija bbażata fuq il-popolazzjoni attwali tan-nisa ta’ ftit anqas minn 250 miljun, għalhekk fl-Unjoni Ewropea (UE) hemm madwar 40 miljun mara u tfajla b’diżabilità (11).

2.3.

L-għadd ta’ persuni anzjani qiegħed jikber fl-Ewropa u madwar id-dinja, li jfisser li l-għadd ta’ persuni b’diżabilità se jiżdied b’konsegwenza. L-għadd ta’ nisa b’diżabilitajiet se jiżdied b’mod sproporzjonat minħabba l-istennija tal-għomor itwal tan-nisa (12).

2.4.

Din l-opinjoni tistieden lill-UE, b’mod konġunt mal-Istati Membri kollha tagħha, biex timplimenta l-Konvenzjoni tan-NU dwar id-Drittijiet ta’ Persuni b’Diżabilità (UNCRPD) (13), ir-rakkomandazzjonijiet li l-UE rċeviet mill-UNCRPD fir-rigward tan-nisa u l-bniet b’diżabilità fl-2015 u l-Kumment Ġenerali Nru 3 tal-Kumitat tal-NU dwar l-Artikolu 6 tas-CRPD. Pjan ta’ azzjoni, perjodu ta’ żmien u riżorsi għall-implimentazzjoni tas-CRPD għandhom jiġu stabbiliti minnufih mill-UE u l-Istati Membri tagħha.

3. Kummenti ġenerali

Il-qafas legali internazzjonali u Ewropew

3.1.

L-UE hija Stat Parti għall-UNCRPD, flimkien mat-28 Stat Membru tal-UE. Issa dawn huma marbuta mas-CRPD bil-liġi internazzjonali, li jfisser li huma impenjati li jippromovu, jipproteġu u jiżguraw b’mod konġunt id-drittijiet tal-persuni b’diżabilità kif minqux fis-CRPD, inklużi dawk tan-nisa u l-bniet b’diżabilità. L-UE u l-Istati Membri tagħha għandhom ikunu ta’ eżempju billi l-UE hija l-unika organizzazzjoni ta’ integrazzjoni reġjonali dinjija li hija Stat Parti għas-CRPD u hija f’pożizzjoni unika biex tiżgura l-protezzjoni armonizzata u ugwali tan-nisa u l-bniet b’diżabilità fl-Ewropa kollha.

3.2.

Is-CRPD tirrikonoxxi fl-Artikolu 6 li “in-nisa u tfajliet jew bniet b’diżabbiltà huma suġġetti għal numru ta’ diskriminazzjonijiet, u f’dan ir-rigward għandha tieħu miżuri biex tiżgura t-tgawdija sħiħa u ugwali minnhom tad-drittijiet tal-bniedem u tal-libertajiet fundamentali kollha. L-Istati Partijiet għandhom jieħdu l-miżuri adegwati kollha biex jiżguraw l-iżvilupp sħiħ, l-avvanz sħiħ u l-indipendenza sħiħa tan-nisa, bl-iskop li jiggarantulhom l-eżerċitar u t-tgawdija tad-drittijiet tal-bniedem u tal-libertajiet fundamentali stabbiliti f’din il-Konvenzjoni”.

3.3.

Fl-2015, irċeviet rakkomandazzjonijiet importanti mill-Kumitat tan-NU dwar id-Drittijiet ta’ Persuni b’Diżabilità dwar kif għandha tittejjeb is-sitwazzjoni ta’ persuni, inklużi nisa u bniet b’diżabilità fl-Unjoni Ewropea.

3.4.

Fl-2016, il-Kumitat tal-UNCRPD adotta l-Kumment Ġenerali Nru 3 tiegħu dwar l-Artikolu 6 tas-CRPD li jenfasizza li l-Istati Partijiet għas-CRPD, inkluża l-UE, għandhom jieħdu l-miżuri msemmija hawn fuq biex jippromovu d-drittijiet tan-nisa u l-bniet b’diżabilità.

3.5.

L-Istati Membri kollha tal-UE huma wkoll Stati Partijiet għall-Konvenzjoni tan-NU dwar l-Eliminazzjoni ta’ Kull Forma ta’ Diskriminazzjoni kontra n-Nisa (CEDAW), l-aktar strument legali internazzjonali komprensiv li jippromovi r-rikonoxximent, it-tgawdija u l-eżerċitar ugwali tad-drittijiet tal-bniedem kollha tan-nisa fl-oqsma politiċi, ekonomiċi, soċjali, kulturali, ċivili u domestiċi. In-nisa u l-bniet b’diżabilità għandhom igawdu b’mod sħiħ minn, u jiġu inklużi wkoll fi, sforzi nazzjonali biex tiġi implimentata s-CEDAW.

3.6.

L-Artikoli 10 u 19 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (TFUE) jirrikjedu li l-UE tiġġieled kontra d-diskriminazzjoni bbażata fuq is-sess, ir-razza jew l-oriġini etnika, ir-reliġjon jew it-twemmin, id-diżabilità, l-età jew l-orjentazzjoni sesswali meta tiddefinixxi u timplimenta l-politiki u l-attivitajiet tagħha, u billi tadotta azzjonijiet xierqa. L-Artikolu 8 tat-TFUE jiddikjara li: “Fl-azzjonijiet kollha tagħha l-Unjoni għandha tfittex li telimina l-inugwaljanzi, u li tinkoraġixxi ugwaljanza, bejn l-irġiel u n-nisa.”

3.7.

L-Artikoli 20 u 26 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea jipprojbixxu d-diskriminazzjoni bbażata fuq id-diżabilità u jirrikonoxxu d-dritt tal-persuni b’diżabilità li jibbenefikaw minn miżuri mfassla biex jiżguraw l-indipendenza, l-integrazzjoni soċjali u professjonali tagħhom u l-parteċipazzjoni tagħhom fil-ħajja tal-komunità. Il-Karta tirreferi wkoll għall-ugwaljanza bejn l-irġiel u n-nisa u għan-nondiskriminazzjoni għal firxa ta’ raġunijiet – inkluż is-sess.

4. Rakkomandazzjonijiet ġenerali

4.1.

Għall-kuntrarju tar-referenzi fis-CRPD, is-CEDAW, it-TFUE u l-Karta, l-Unjoni Ewropea la integrat il-perspettiva tad-diżabilità fil-politiki, il-programmi u l-istrateġiji kollha tagħha dwar l-ugwaljanza bejn is-sessi, u lanqas adottat il-perspettiva tal-ugwaljanza bejn is-sessi fl-istrateġiji tagħha dwar id-diżabilità. Fil-preżent, l-UE u l-Istati Membri tagħha m’għandhomx qafas legali b’saħħtu biex jiġu mħarsa, promossi u żgurati d-drittijiet tal-bniedem kollha tan-nisa u l-bniet b’diżabilità. Aħna nistiednu lill-UE u lill-Istati Membri tagħha jinkludu perspettiva tad-diżabilità fl-istrateġija, il-politiki u l-programmi li jmiss tagħhom dwar l-ugwaljanza bejn is-sessi u perspettiva tal-ugwaljanza bejn is-sessi fl-istrateġiji tagħhom dwar id-diżabilità, inkluża l-Istrateġija Ewropea tad-Diżabilità 2020-2030 futura tagħhom u l-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali. Is-suċċessur għall-istrateġija Ewropa 2020 għal tkabbir intelliġenti, sostenibbli u inklużiv għandu jinkludi wkoll il-perspettiva tan-nisa b’diżabilità billi l-parteċipazzjoni ekonomika u soċjali tagħhom hija essenzjali għas-suċċess tal-istrateġija ekonomika u soċjali globali tal-Ewropa (14).

4.2.

L-UE u l-Istati Membri tagħha ma jikkonsultawx u ma jiffinanzjawx b’mod suffiċjenti organizzazzjonijiet rappreżentattivi tan-nisa u l-bniet b’diżabilità. Fil-livell tal-UE kif ukoll f’dak nazzjonali, għandhom jittieħdu l-miżuri neċessarji biex jiġi stabbilit djalogu strutturat b’linja baġitarja indipendenti suffiċjenti biex tiġi ggarantita konsultazzjoni sinifikanti ma’ persuni b’diżabilità u l-parteċipazzjoni tagħhom, inklużi n-nisa, il-bniet u s-subien b’diżabilità, permezz tal-organizzazzjonijiet rappreżentattivi tagħhom fl-implimentazzjoni u l-monitoraġġ tas-CRPD (15).

4.3.

In-nisa u l-bniet b’diżabilità xorta waħda jsibu ruħhom fuq il-marġni tal-organizzazzjonijiet kollha tad-drittijiet tal-bniedem. Rapporti perjodiċi prodotti mill-korpi tat-trattati rilevanti tad-drittijiet tal-bniedem tal-Unjoni Ewropea u tal-Istati Membri jridu awtomatikament jinkludu informazzjoni dwar in-nisa b’diżabilità. Din il-prattika għandha tiġi estiża għall-istituzzjonijiet kollha involuti fl-appoġġ tad-drittijiet tal-bniedem kemm fil-livell Ewropew kif ukoll f’dak nazzjonali, inklużi l-organizzazzjonijiet rappreżentattivi ta’ persuni b’diżabilità u l-familji tagħhom, in-nisa b’mod ġenerali u n-nisa b’diżabilità (16).

4.4.

L-UE u l-Istati Membri tagħha huma neqsin minn data konsistenti u komparabbli u indikaturi tad-drittijiet tal-bniedem dwar in-nisa u l-bniet b’diżabilità, kif ukoll mir-riċerka dwar is-sitwazzjoni tan-nisa u l-bniet b’diżabilità fl-UE (17). Il-KESE jirrakkomanda li l-aġenziji Ewropej, b’mod partikolari l-Eurofound, is-Cedefop, l-FRA u l-EIGE, jeħtieġ jadottaw approċċ aktar sistematiku għax-xogħol tagħhom fir-rigward tal-persuni b’diżabilità u s-sitwazzjoni tagħhom fis-suq tax-xogħol u fis-soċjetà. B’mod partikolari għandha titqies is-sitwazzjoni tan-nisa u l-fatt li l-intersezzjonalità tista’ twassal għal dfiversi forom ta’ diskriminazzjoni. Il-KESE jirrakkomanda wkoll li din il-kwistjoni għandha tiġi inkluża b’mod ċar fil-Programmi ta’ Ħidma tagħhom. Fil-livell tal-UE kif ukoll f’dak nazzjonali, il-kwistjonijiet tan-nisa u l-bniet b’diżabilità għandhom jiġu inkorporati fil-ġbir tad-data u l-istatistika dwar il-ġeneru u l-età kif ukoll f’serje u stħarriġ ta’ statistiċi eżistenti b’mod konformi mal-prinċipji tal-UNCRPD. Għandu jiġi stabbilit mekkaniżmu li jimmonitorja l-progress u jiffinanzja l-ġbir tad-data, studji u riċerka dwar in-nisa u l-bniet b’diżabilità u d-diskriminazzjoni intersezzjonali li jħabbtu wiċċhom magħhom, inkluż mill-gruppi l-aktar emarġinati fis-soċjetà bħal pereżempju minn minoranzi etniċi u reliġjużi, biex jiggwida l-ippjanar tal-politika. Ir-riċerka kollha dwar id-drittijiet tal-persuni b’diżabilità għandha tqis il-perspettiva tal-ugwaljanza bejn is-sessi, u r-riċerka dwar in-nisa u l-bniet għandha tqis il-perspettiva tad-diżabilità.

4.5.

L-użu ta’ strumenti ta’ finanzjament attwali u futuri tal-UE, b’mod partikolari l-Fondi Strutturali u l-Fond Soċjali Ewropew, għandhom jintużaw bħala l-għodod ewlenin biex jiġu appoġġjati l-Istati Membri fil-promozzjoni tal-aċċessibilità u n-nondiskriminazzjoni rigward in-nisa u l-bniet b’diżabilità (18) u għas-sensibilizzazzjoni u ż-żieda tal-viżibbiltà ta’ opportunitajiet ta’ finanzjament għal miżuri ta’ dan it-tip fi programmi ta’ wara l-2020. L-organizzazzjonijiet tal-persuni b’diżabbiltà għandhom jirċievu informazzjoni u appoġġ aċċessibbli biex jaċċessaw l-opportunitajiet ta’ finanzjament.

4.6.

In-nisa u l-bniet b’diżabilità huma f’riskju akbar li jkunu vittmi ta’ diskriminazzjoni multipla u intersettorjali fl-Ewropa. L-intersezzjoni tar-razza, l-oriġini etnika, il-klassi soċjali, l-età, l-orjentazzjoni sesswali, in-nazzjonalità, ir-reliġjon, is-sess, id-diżabilità, l-istatus ta’ refuġjat jew ta’ migrant, eċċ. għandha effett multiplikatur li jżid id-diskriminazzjoni esperjenzata min-nisa u l-bniet b’diżabilità (19). Din id-diskriminazzjoni tinħoloq mill-mod kif in-nies jiffurmaw l-identitajiet tagħhom, filwaqt li jonqsu milli jirrikonoxxu d-diversità li teżisti fost in-nisa b’diżabilità u jkunu disposti li jintegraw lin-nisa b’diżabilità fl-ispazji soċjali kollha u jħarsu lejn ir-realtà tagħhom minn perspettiva esklużiva (20). L-UE u l-Istati Membri tagħha għandhom iħassru l-leġislazzjoni, il-politiki u l-prattiki diskriminatorji kollha, u jipprojbixxu d-diskriminazzjoni bbażata fuq is-sess u d-diżabilità kollha u l-forom intersettorjali kollha tagħha, inkluż billi jadottaw leġislazzjoni tal-UE b’saħħitha u wiesgħa li tipproteġi lin-nisa b’diżabilità minn diskriminazzjoni intersettorjali fl-oqsma kollha tal-ħajja (21).

4.7.

L-istorja, l-attitudnijiet u l-preġudizzji fil-komunità, inkluż fiċ-ċirku familjari, stereotipaw lin-nisa u lill-bniet b’diżabilità b’mod negattiv, u għaldaqstant dan ikkontribwixxa għall-iżolament u l-esklużjoni soċjali tagħhom. Huma kważi kompletament injorati mill-midja u meta jidhru, l-approċċ huwa li n-nisa b’diżabilità jiġu trattati minn perspettiva medika asesswali u jiġu injorati l-kapaċitajiet tagħhom u l-kontribuzzjoni tagħhom lejn l-ambjent tal-madwar (22). In-nisa u l-bniet b’diżabilità mhumiex konxji biżżejjed mid-drittijiet tagħhom skont is-CRPD, is-CEDAW u l-leġislazzjoni tal-UE. L-UE u l-Istati Membri tagħha għandhom jiżviluppaw kampanja komprensiva biex iqajmu sensibilizzazzjoni dwar is-CRPD u s-CEDAW, iżidu l-viżibbiltà rigward is-sitwazzjoni tan-nisa b’diżabilità u jiġġieldu kontra l-preġudizzji kontra n-nisa u l-bniet b’diżabilità (23). Il-mezzi tax-xandir għandhom jiġu inkoraġġuti biex jikkonsultaw u jinvolvu lin-nisa b’diżabilitajiet, preferibbilment nominati mill-organizzazzjonijiet tagħhom, li għandhom ukoll jieħdu sehem fi preżentazzjonijiet u jimmonitorjaw il-programmi. L-organizzazzjonijiet tal-persuni b’diżabilità għandhom jirċievu l-finanzjament meħtieġ sabiex jinfurmaw u jħarrġu lin-nisa u l-bniet b’diżabilitajiet u l-familji tagħhom rigward id-drittijiet tagħhom skont is-CRPD.

4.8.

L-UE bħala amministrazzjoni pubblika għandha d-dmir li timplimenta s-CRPD internament fl-istituzzjonijiet tagħha. L-UE għandha tiżgura li l-kwistjonijiet tan-nisa u l-bniet b’diżabilità jkunu inklużi u rrispettati b’mod sħiħ fl-avvenimenti u l-laqgħat, l-isforzi ta’ komunikazzjoni, ta’ informazzjoni u ta’ konsultazzjoni u l-politiki ta’ sigurtà soċjali u ta’ impjiegi tagħhom, u għandha tagħmel sforz biex tiżgura li l-baġits tagħhom huma sensittivi għal kwistjonijiet marbuta mal-ugwaljanza bejn is-sessi. Għandhom jittieħdu azzjonijiet pożittivi biex jiġi żgurat li n-nisa b’diżabilità jkunu jistgħu jipparteċipaw fuq bażi ugwali ma’ ħaddieħor fil-ħidma u l-funzjonament tal-istituzzjonijiet tal-UE.

5. Kummenti speċifiċi

5.1. Vjolenza

5.1.1.

In-nisa b’diżabilità huma f’riskju ħafna akbar ta’ vjolenza, sfruttament u abbuż meta mqabbla ma’ nisa oħra. Il-vjolenza hija interpersonali, istituzzjonali u/jew strutturali. Il-vjolenza istituzzjonali u/jew strutturali hija kwalunkwe forma ta’ inugwaljanza strutturali jew diskriminazzjoni istituzzjonali li żżomm mara f’pożizzjoni inferjuri, kemm jekk fiżikament kif ukoll jekk ideoloġikament, meta mqabbla ma’ persuni oħra fil-familja, l-unità domestika jew il-komunità tagħha (24). Fi studju tal-2014 mill-Aġenzija tal-Unjoni Ewropea għad-Drittijiet Fundamentali ġie stmat li n-nisa u l-bniet b’diżabilità huma 3 sa 5 darbiet aktar probabbli li jkunu vittmi ta’ vjolenza, b’mod partikolari vjolenza domestika (25).

5.1.2.

Il-leġislazzjoni tal-UE u dik nazzjonali dwar il-prevenzjoni tal-isfruttament, il-vjolenza u l-abbuż ħafna drabi ma jiffokawx fuq in-nisa u l-bniet b’diżabilità. L-UE għandha tieħu l-miżuri neċessarji biex tintegra d-diżabilità fil-leġislazzjoni, il-politiki u l-istrateġiji kollha biex jiġu miġġielda l-vjolenza, l-abbuż u l-isfruttament (26) Il-vjolenza kontra n-nisa għandha tiġi kriminalizzata. Huma għandhom jieħdu l-miżuri leġislattivi, amministrattivi, soċjali u edukattivi xierqa kollha biex jipproteġu lin-nisa u lill-bniet b’diżabilità, kemm fid-dar kif ukoll barra mid-dar, minn kull sura ta’ sfruttament, vjolenza u abbuż u li jiġi ffaċilitat l-aċċess tagħhom għall-ġustizzja permezz tal-għoti ta’ appoġġ u assistenza xierqa bbażati fil-komunità, billi jitqiesu l-bżonnijiet speċifiċi tagħhom, fosthom tagħmir ta’ assistenza, sabiex jiġi evitat li jiġu iżolati u ristretti għad-dar. (27)

5.1.3.

L-UE u l-Istati Membri tagħhom għandhom jissieħbu malajr mal-Konvenzjoni tal-Kunsill tal-Ewropa dwar il-Prevenzjoni u l-Ġlieda Kontra l-Vjolenza fuq in-Nisa u l-Vjolenza Domestika (il-Konvenzjoni ta’ Istanbul) bħala pass fil-ġlieda kontra l-vjolenza fuq in-nisa u l-bniet b’diżabilità. Dawn il-miżuri għandhom jinkludu l-kriminalizzazzjoni tal-vjolenza sesswali u ta’ tipi oħra ta’ vjolenza kontra n-nisa u l-bniet b’diżabilità, inkluż it-tmiem tal-isterilizzazzjoni furzata (28).

5.2. Is-saħħa u d-drittijiet sesswali u riproduttivi, inklużi r-rispett għad-dar u għall-familja

5.2.1.

L-istereotipar inġust relatat mad-diżabilità u s-sessi huwa forma ta’ diskriminazzjoni li għandha b’mod partikolari impatt serju fuq it-tgawdija tas-saħħa u d-drittijiet sesswali u riproduttivi, u d-dritt għat-twaqqif ta’ familja. L-istereotipar ta’ ħsara ta’ nisa b’diżabilità jinkludi t-twemmin li huma asesswali, inkapaċi, irraġonevoli, bla kontroll u/jew ipersesswali (29).

5.2.2.

L-għażliet ta’ nisa b’diżabilità, b’mod speċjali nisa b’diżabilità psikosoċjali jew intellettwali, huma ħafna drabi injorati u d-deċiżjonijiet tagħhom huma ħafna drabi sostitwiti minn dawk ta’ partijiet terzi, inklużi rappreżentanti legali, fornituri ta’ servizzi, gwardjani u membri tal-familja, bi ksur tad-drittijiet tagħhom skont l-Artikolu 12 tas-CRPD (30). Ħafna drabi, nisa u bniet b’diżabilità huma suġġetti b’mod furzat għal sterilizzazzjoni u abort, jew forom oħra kif jikkontrollaw il-fertilità tagħhom. L-UE u l-Istati Membri għandhom jieħdu l-miżuri kollha biex jiżguraw li n-nisa kollha b’diżabilità jkunu jistgħu jeżerċitaw il-kapaċità legali tagħhom billi jieħdu d-deċiżjonijiet tagħhom stess, b’appoġġ fejn mixtieq, fir-rigward tat-trattament mediku u/jew terapewtiku, inklużi billi jieħdu d-deċiżjonijiet tagħhom stess dwar iż-żamma tal-fertilità u l-awtonomija riproduttiva tagħhom, l-eżerċitar tad-dritt tagħhom li jagħżlu n-numru u l-ispazjar tat-tfal, kwistjonijiet relatati mas-sesswalità tagħhom u l-eżerċitar tad-dritt tagħhom li jistabbilixxu relazzjonijiet. Dan għandu jseħħ mingħajr koerċizzjoni, diskriminazzjoni u vjolenza. L-isterilizzazzjoni sfurzata u l-abort sfurzat huma forma ta’ vjolenza kontra n-nisa u għandu jiġi ppenalizzat, kif definit mill-Artikolu 39 tal-Konvenzjoni tal-Kunsill tal-Ewropa dwar il-prevenzjoni u l-ġlieda kontra l-vjolenza fuq in-nisa u l-vjolenza domestika (31).

5.2.3.

In-nisa b’diżabilità jistgħu jiġu miċħuda wkoll l-aċċess għal informazzjoni, komunikazzjoni u edukazzjoni dwar is-saħħa u d-drittijiet sesswali u riproduttivi tagħhom, abbażi ta’ stereotipi ta’ ħsara li jassumu li huma asesswali u għalhekk ma jiirrikjedux din l-informazzjoni fuq bażi ugwali mal-oħrajn. Barra minn hekk, l-informazzjoni tista’ ma tkunx disponibbli f’formati aċċessibbli. Il-faċilitajiet u t-tagħmir tal-kura tas-saħħa, inklużi magni mammografiċi u sodod ta’ eżami ġinekoloġiku, huma ħafna drabi fiżikament inaċċessibbli għan-nisa b’diżabilità (32). L-UE u l-Istati Membri għandhom jieħdu l-miżuri kollha biex jiżguraw li n-nisa u l-bniet b’diżabilità ikollhom aċċess ugwali għal servizzi tal-kura tas-saħħa speċifiċi għad-diżabilità għal persuni b’diżabilità, kif ukoll għal servizzi ta’ integrazzjoni aċċessibbli, bħall-kura dentali u tal-għajnejn, is-saħħa sesswali u riproduttiva u servizzi preventivi, inklużi konsultazzjonijiet ġinekoloġiċi, eżamijiet mediċi, l-ippjanar tal-familja u appoġġ adattat matul it-tqala.

5.2.4.

Għandhom jittieħdu l-miżuri meħtieġa f’termini ta’ taħriġ professjonali, speċjalment professjonisti tal-kura tas-saħħa u dawk involuti fil-qasam legali, biex jiġi żgurat li dawn jisimgħu l-ilħna ta’ bniet u nisa b’diżabilità matul l-investigazzjonijiet u l-proċedimenti legali. Dawn il-miżuri għandhom jittieħdu f’kooperazzjoni mill-qrib ma’ organizzazzjonijiet rappreżentattivi tal-persuni b’diżabilità.

5.3. L-edukazzjoni u t-taħriġ

5.3.1.

Stereotipi tas-sessi u tad-diżabilità li jagħmlu l-ħsara jingħaqdu flimkien biex jinkoraġġixxu attitudnijiet, politiki u prattiki diskriminatorji, bħal: l-użu ta’ materjal edukattiv li jkompli jsostni l-istereotipar inġust tas-sessi u tad-diżabilità, it-twettiq ta’ attivitajiet familjari bbażati fuq is-sessi, l-għoti ta’ rwoli ta’ indokraturi lin-nisa u lill-bniet u, f’ċerti oqsma, l-għoti ta’ aktar valur lill-edukazzjoni tas-subien milli dik tal-bniet, ul-inkoraġġiment taż-żwieġ tat-tfal ta’ bniet b’diżabilità n-nuqqas ta’ provvista ta’ faċilitajiet ta’ sanitazzjoni aċċessibbli fl-iskejjel biex tiġi żgurata ġestjoni menstruwali iġenika. Min-naħa tagħhom, dawn jirriżultaw f’rati ogħla ta’ illitteriżmu, falliment fl-iskola, rati ta’ attendenza ta’ kuljum irregolari, assenteiżmu u tluq mill-iskola b’mod permanenti (33).

5.3.2.

Analiżi komparattiva tal-UE wriet li fl-2011, 27 % tal-persuni b’diżabilità li għandhom bejn it-30 u l-34 sena biss kienu lestew l-edukazzjoni terzjarja jew edukazzjoni ekwivalenti fl-UE (34). Madankollu, m’hemm l-ebda data disponibbli b’mod speċifiku dwar in-nisa u l-bniet b’diżabilità. Fl-iskejjel Ewropej u fi Stati Membri differenti tal-UE, ħafna bniet u nisa b’diżabilità m’għandhomx aċċess għal edukazzjoni inklużiva u ta’ kwalità għolja f’konformità mas-CRPD. Intwera li l-kriżi finanzjarja influwenzat b’mod negattiv l-isforzi lejn edukazzjoni inklużiva.

5.3.3.

L-edukazzjoni ewlenija inklużiva għall-bniet u n-nisa b’diżabilità trid titqies permezz tal-paradigma ta’ edukazzjoni ta’ kwalità għolja, opportunitajiet ugwali, appoġġ u akkomodazzjoni raġonevoli (35), u aċċessibilità universali tul iċ-ċiklu tal-ħajja kollu, filwaqt li jiġi żgurat li n-nisa b’diżabilità jgawdu minn aċċess għal edukazzjoni kontinwa bħala mezz kif jissaħħu l-indipendenza personali, l-iżvilupp liberu tal-personalità u l-inklużjoni soċjali tagħhom, filwaqt li jiġi eżerċitat b’mod permanenti d-dritt li jiddeċiedu għalihom infushom u jagħżlu l-istil ta’ ħajja tagħhom. Il-ġenituri ta’ tfal b’diżabilità għandhom jingħataw l-informazzjoni meħtieġa dwar il-benefiċċji tal-edukazzjoni ewlenija inklużiva.

5.3.4.

L-UE u l-Istati Membri għandhom jevalwaw is-sitwazzjoni attwali u jieħdu miżuri biex jiffaċilitaw l-aċċess għal u t-tgawdija ta’ edukazzjoni inklużiva u ta’ kwalità għolja għall-istudenti kollha b’diżabilità f’konformità mas-CRPD permezz tal-promozzjoni tal-użu tal-istrumenti ta’ finanzjament Ewropej, u jinkludu indikaturi speċifiċi għad-diżabilità fl-istrateġija Ewropa 2020 meta jsegwu l-mira tal-edukazzjoni.

5.3.5.

Regolamenti rilevanti tal-UE u programmi ta’ skambju tal-istudenti (bħall-Erasmus+) ittejbu fis-snin riċenti billi inkludew appoġġ finanzjarju għall-mobilità ta’ studenti b’diżabilità. Fil-prattika, madankollu, l-istudenti b’diżabilità jiffaċċjaw ħafna ostakoli meta jippruvaw jaċċessaw is-servizzi edukattivi nazzjonali tal-pajjiż tad-destinazzjoni (ostakoli ta’ attitudni, fiżiċi, ta’ komunikazzjoni u ta’ informazzjoni u nuqqas ta’ flessibbiltà fil-kurrikuli) (36). Il-programmi tal-UE dwar edukazzjoni ogħla, taħriġ u tagħlim tul il-ħajja għandhom jinkludu appoġġ għan-nisa b’diżabilità. Il-Programm ta’ Skambji tal-Intraprendituri Ewropej għandu jinkludi l-appoġġ finanzjarju għal żgħażagħ b’diżabilità, peress li bħalissa mhuwiex il-każ. Għandhom jiġu kondiviżi prattiki tajbin u sfidi għal programmi ta’ skambju ta’ studenti u intraprendituri żgħażagħ, u għandu jiġi pprovdut taħriġ għal professjonisti fl-edukazzjoni, l-imsieħba soċjali u l-mezzi tax-xandir.

5.3.6.

Aċċess ugwali għad-diversi komponenti tal faċilitajiet tal-ICT u s-soċjetà tal-informazzjoni għandhom ikunu garantiti għan-nisa u l-bniet b’diżabilità. Meta jkunu qed jiġu żviluppati t-teknoloġiji tal-informazzjoni u l-komunikazzjoni, għandhom jitqiesu fatturi ekonomiċi, il-ħtieġa għal taħriġ u opportunitajiet ugwali irrispettivament mill-età sabiex in-nisa u l-bniet b’diżabilità li huma f’riskju ta’ esklużjoni soċjali jew ta’ faqar ikunu jistgħu jkollhom aċċess għalihom.

5.4. Xogħol

5.4.1.

Il-parteċipazzjoni tan-nisa b’mod ġenerali fis-suq tax-xogħol tibqa’ ħafna aktar baxxa minn dik tal-irġiel (46,6 % meta mqabbla ma’ 61,9 %). Is-swieq tax-xogħol fl-Istati Membri kollha juru segregazzjoni tas-sessi persistenti u sinifikanti. In-nisa b’diżabilità huma madankollu ħafna aktar esklużi mis-suq tax-xogħol. 18,8 % biss tan-nisa b’diżabilità huma impjegati fl-UE skont l-Indiċi tal-Ugwaljanza bejn is-Sessi tal-2015 tal-Istituzzjoni Ewropea tal-Ugwaljanza bejn is-Sessi. 28,1 % tal-irġiel b’diżabilità huma impjegati. Ir-rata għolja ta’ qgħad fost in-nisa b’diżabilità tibqa’ mhux aċċettabbli u tagħmilhom aktar probabbli li jgħixu fil-faqar u fl-esklużjoni soċjali. In-nisa u l-bniet b’diżabilità jħabbtu wiċċhom ma’ diffikultajiet akbar biex jidħlu fis-suq tax-xogħol, u dan jagħmilha aktar iebsa għalihom biex jgħixu ħajja indipendenti. In-nisa u l-bniet b’diżabilità spiss jitħallsu inqas milli jistħoqqilhom. L-ostakoli għall-mobilità kif ukoll aktar dipendenza fuq il-membri tal-familja u l-persuni li jindukraw joħolqu ostakoli għall-parteċipazzjoni attiva tagħhom fl-edukazzjoni, is-suq tax-xogħol u l-ħajja soċjali u ekonomika tal-komunità (37).

5.4.2.

Filwaqt li jitqiesu r-rati għoljin tal-qgħad u ta’ inattività fis-suq tax-xogħol fost in-nisa b’diżabilità, l-UE u l-Istati Membri tagħha jeħtieġ li jiżviluppaw azzjonijiet kemm ta’ integrazzjoni kif ukoll pożittivi li jkollhom fil-mira tagħhom in-nisa b’diżabilità biex jiġu promossi t-taħriġ, il-kollokamenti f’impjieg, l-aċċess għall-impjieg, iż-żamma tal-impjieg, paga ugwali għal xogħol ugwali, rotta ugwali għall-karriera, adattamenti fil-post tax-xogħol u l-bilanċ bejn ix-xogħol u l-ħajja privata. In-nisa b’diżabilità jrid ikollhom id-dritt, fuq bażi ugwali mal-oħrajn, għal kundizzjonijiet tax-xogħol ġusti u favorevoli, inklużi opportunitajiet ugwali u remunerazzjoni ugwali għal xogħol ta’ valur ugwali (38).

5.4.3.

Filwaqt li jiġi kkunsidrat l-istrument tal-UE għall-mikrofinanzjament u l-Fond Soċjali Ewropew biex tingħata spinta lill-impjieg u tiġi promossa l-inklużjoni soċjali, l-opportunitajiet għall-impjieg indipendenti, l-intraprenditorja fost in-nisa b’diżabilità, rappreżentanza ugwali fil-bordijiet ta’ ġestjoni tal-intrapriżi, l-iżvilupp ta’ intrapriżi soċjali jew li wieħed jiftaħ in-negozju tiegħu stess għandhom jiġu promossi. In-nisa b’diżabilità għandu jkollhom drittijiet ugwali għall-assistenza finanzjarja tul iċ-ċiklu tal-ħajja tal-kumpanija u għandhom jiġu kkunsidrati bħala imprendituri kompetenti. F’dan ir-rigward għandhom jiġu pprovduti miżuri ta’ azzjoni pożittiva lin-nisa b’diżabilità li huma imprendituri permezz ta’ self b’rata mnaqqsa, mikrokreditu u għotjiet mhux rimborsati, inkluż għal nisa li jgħixu f’żoni rurali.

5.4.4.

Iż-żieda fin-numru ta’ persuni b’diżabilità se żżid il-piż fuq il-persuni li jindukraw, speċjalment dawk fi ħdan il-familja, li fil-biċċa l-kbira huma nisa li jsibu ruħhom obbligati li jnaqqsu l-ġranet tax-xogħol tagħhom u wkoll li jħallu s-suq tax-xogħol sabiex jieħdu ħsieb lill-membri familjari dipendenti fuqhom (39).

5.4.5.

L-UE u l-Istati Membri għandhom jippromovu bilanċ aħjar bejn il-ħajja professjonali u privata għan-nisa b’diżabilità u l-persuni li jindukraw lill-persuni b’diżabilità permezz ta’ miżuri effettivi bbażati fuq it-talbiet speċifiċi tagħhom. Miżuri possibbli li jistgħu jkunu opzjonijiet biex jinkiseb dan l-għan jinkludu t-trasparenza tas-salarju, il-proċeduri tal-kiri u l-pagamenti tas-sigurtà soċjali, sigħat tax-xogħol flessibbli jew telexogħol part-time, il-bilanċ bejn l-ispejjeż assoċjati mad-diżabilità fir-rigward tal-maternità u l-kura għal persuni oħra bi bżonnijiet kbar ta’ appoġġ, il-promozzjoni ta’ aċċess universali għal servizzi ta’ appoġġ affordabbli u ta’ kwalità għolja f’ħinijiet differenti tal-ġurnata, bħal skejjel preprimarji jew servizzi ta’ kura għal persuni mdaħħlin fiż-żmien u persuni oħra bi bżonnijiet kbar ta’ appoġġ (40).

5.4.6.

L-UE u l-Istati Membri għandhom jinkludu lin-nisa b’diżabilità u lill-familji ta’ persuni b’diżabilità fid-Direttiva proposta tagħha dwar il-Bilanċ bejn ix-Xogħol u l-Ħajja Privata għall-Ġenituri u għall-Persuni li Jindukraw u miżuri ta’ politika oħra biex jittejjeb il-bilanċ bejn ix-xogħol u l-ħajja privata tal-ħaddiema u l-persuni li jindukraw (41).

5.4.7.

In-nisa b’diżabilità jiffaċċjaw ukoll ostakoli uniċi għall-parteċipazzjoni ugwali tagħhom fuq il-post tax-xogħol, inkluż il-fastidju sesswali, paga mhux ugwali u nuqqas ta’ aċċess biex wieħed ifittex rimedju minħabba attitudnijiet diskriminatorji li jinjoraw it-talbiet tagħhom. L-UE u l-Istati Membri għandhom jiżguraw ukoll kundizzjonijiet tax-xogħol sikuri u b’saħħithom għan-nisa b’diżabilità u persuni li jindukraw lill-persuni b’diżabilità, inklużi l-protezzjoni minn fastidju u r-rimedju ta’ lmenti. Il-fastidju fuq il-post tax-xogħol għandu jiġi prevenut permezz tal-adozzjoni ta’ protokolli ta’ fastidju effettivi b’mod konformi mal-applikazzjoni tad-Direttiva tal-UE 2000/78 (42).

5.5. Parteċipazzjoni fil-ħajja politika u pubblika

5.5.1.

Il-vuċijiet tan-nisa u l-bniet b’diżabilità ġew storikament imsikkta, u għalhekk huma sproporzjonalment sottorappreżentati fit-teħid tad-deċiżjonijiet pubbliċi. Fil-maġġoranza tal-Istati Membri tal-UE, iċ-ċaħda tal-kapaċità legali taċ-ċittadini b’diżabilità tirriżulta fit-telf tagħhom tad-dritt tal-vot. L-ostakoli għad-dritt tal-vot jieħdu wkoll il-forma ta’ proċeduri ta’ votazzjoni inaċċessibbli, inklużi postijiet tal-votazzjoni inaċċessibbli (43). L-UE għandha tiżgura li n-nisa b’diżabilità jkunu jistgħu jipparteċipaw b’mod sħiħ fil-ħajja pubblika u politika, u b’mod speċjali fl-elezzjonijiet Parlamentari Ewropej tal-2019.

5.5.2.

Minħabba l-iżbilanċi fil-poteri u d-diskriminazzjonijiet multipli, huma għandhom inqas opportunitajiet biex jistabbilixxu jew jingħaqdu ma’ organizzazzjonijiet li jistgħu jirrappreżentaw il-ħtiġijiet tagħhom bħala nisa, tfal u persuni b’diżabilità. L-UE għandha tieħu miżuri biex tinkoraġġixxi lin-nisa b’diżabilità jassumu rwoli ta’ tmexxija fil-korpi pubbliċi tat-teħid tad-deċiżjonijiet fil-livelli kollha u tagħmilha possibbli biex ikunu jistgħu jiffurmaw u jingħaqdu ma’ organizzazzjonijiet u netwerks ta’ nisa b’diżabilità (44). Taħriġ u programmi ta’ konsulenza għandhom jiġu provduti għan-nisa b’diżabilità biex jingħataw is-setgħa li jidħlu fil-ħajja politika u pubblika.

Brussell, il-11 ta’ Lulju 2018.

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

Luca JAHIER

(1) UNCRPD, General comment No 3 (CRPD/C/GC/3), p. 1; EDF Alternative report to the UNCRPD, p. 57

(2) Konvenzjoni tan-NU dwar id-Drittijiet ta' Persuni b'Diżabilità

(3) UNCRPD, Concluding observations on the initial report of the EU, United Nations (Article 6 CRPD/C/EU/CO/1)

(4) Rapport dwar in-nisa b’diżabilitajiet, Parlament Ewropew, 14/10/2013, p. 6

(5) Idem nota 3 ta’ qiegħ il-paġna, Artikolu 4.3.; Idem nota 1 ta’ qiegħ il-paġna, p. 17

(6) Idem nota 4 f’qiegħ il-paġna, p. 9

(7) Idem nota 3 f’qiegħ il-paġna, Artikolu 16

(8) Rapport dwar it-tmiem tal-isterilizzazzjoni furzata kontra n-nisa u l-bniet b’diżabilitajiet, Forum Ewropew dwar id-Diżabbiltà, 2018, p. 49

(9) Manifesto dwar id-Drittijiet tan-Nisa u l-Bniet b’Diżabilitajiet, Forum Ewropew dwar id-Diżabbiltà, 2011, p. 18 u 34

(10) Idem nota 9 f’qiegħ il-paġna, p. 4

(11) Modulu ad hoc tal-Istħarriġ tal-UE dwar il-Forza tax-Xogħol (LFS) dwar il-persuni b’diżabbiltà u problemi tas-saħħa fit-tul, 2002

(12) Idem nota 4 f’qiegħ il-paġna, p. 24

(13) Konvenzjoni tan-NU dwar id-Drittijiet ta' Persuni b'Diżabilità

(14) Idem nota 3 f’qiegħ il-paġna, Artikolu 6; Idem nota 4 f’qiegħ il-paġna, p. 6

(15) Idem nota 3 f’qiegħ il-paġna, Artikolu 4.3; Idem nota 1 f’qiegħ il-paġna, p. 17

(16) Idem nota 9 f’qiegħ il-paġna, p.47

(17) Idem nota 4 f’qiegħ il-paġna, p. 16

(18) Idem nota 4 f’qiegħ il-paġna, p. 9

(19) Idem nota 1 f’qiegħ il-paġna, p.2

(20) Idem nota 9 f’qiegħ il-paġna, p.52

(21) Idem nota 1 f’qiegħ il-paġna, p. 15

(22) Idem nota 9 f’qiegħ il-paġna, p. 11

(23) Idem nota 3 f’qiegħ il-paġna, Artikolu 8

(24) Idem nota 1 f’qiegħ il-paġna, p. 8

(25) Stħarriġ dwar il-Vjolenza kontra n-Nisa, l-Aġenzija għad-Drittijiet Fundamentali, 2014, p. 186

(26) Idem nota 3 f’qiegħ il-paġna, Artikolu 16

(27) Idem nota 9 f’qiegħ il-paġna, p.21

(28) Idem nota 3 f’qiegħ il-paġna, Artikolu 16; Idem nota 8 f’qiegħ il-paġna, p. 49

(29) Idem nota 1 f’qiegħ il-paġna, p.10

(30) Idem nota 1 f’qiegħ il-paġna, p. 11

(31) Rapport dwar it-tmiem tal-isterilizzazzjoni furzata kontra n-nisa u l-bniet b’diżabilitajiet, Forum Ewropew dwar id-Diżabbiltà, 2018, p. 49-50

(32) Idem nota 1 f’qiegħ il-paġna, p.11; Idem nota 9 f’qiegħ il-paġna, p. 34

(33) Idem nota 1 f’qiegħ il-paġna, p. 14

(34) EU – SILC 2011

(35) Idem nota 9 f’qiegħ il-paġna, p. 32

(36) Rapport alternattiv lill-UNCRPD, p. 43

(37) Idem nota 4 f’qiegħ il-paġna, p.7

(38) Idem nota 9 f’qiegħ il-paġna, p. 41

(39) Idem nota 9 f’qiegħ il-paġna, p.45; Idem nota 4 f’qiegħ il-paġna, p. 6

(40) Idem nota 4 f’qiegħ il-paġna, p.14; Idem nota 9 f’qiegħ il-paġna, p. 43

(41) Idem nota 3 f’qiegħ il-paġna, Artikolu 23

(42) Idem nota 4 f’qiegħ il-paġna, p. 25

(43) Rapport alternattiv tal-UNCRPD

(44) Idem nota 1 f’qiegħ il-paġna, p. 16

10.10.2018

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 367/28

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda r-Regolament (KE) Nru 924/2009 fir-rigward ta’ ċerti imposti fuq ħlas transkonfinali fl-Unjoni u l-imposti fuq il-kambju tal-munita

[COM(2018) 163 final — 2018/0076 (COD)]

(2018/C 367/05)

Relatur:

Daniel MAREELS

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 19.4.2018 Kunsill Ewropew, 3.5.2017
Bażi legali	Artikolu 114 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni Speċjalizzata għas-Suq Uniku, il-Produzzjoni u l-Konsum
Adottata fis-sezzjoni	7.6.2018
Adottata fil-plenarja	11.7.2018
Sessjoni plenarja Nru	536
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	116/0/0

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet Il-Kumitat jilqa’ l-proposta eżaminata, li se tgħin biex jonqsu l-ispejjeż għall-pagamenti trankonfinali f’euro fl-Istati Membri li mhumiex fiż-żona tal-euro u żżid it-trasparenza tal-ispejjeż tal-kambju. Il-KESE jitlob li din il-proposta tiġi implimentata kemm jista’ jkun malajr.

1.2.

L-effetti diretti ta’ din il-proposta se jinħassu għall-ewwel fl-Istati Membri li mhumiex fiż-żona tal-euro. L-ispejjeż għoljin imposti għall-ħlas transkonfinali f’euro fi ħdan l-UE se jispiċċaw peress li se jkollhom jiġu allinjati mal-ispejjeż aktar baxxi li jiġu applikati għat-tranżazzjonijiet nazzjonali f’munita nazzjonali. Il-Kumitat jilqa’ dan it-tnaqqis fl-ispejjeż, li minnu se jgawdu b’mod partikolari l-konsumaturi u l-impriżi, speċjalment l-SMEs.

1.3.

Min-naħa tiegħu, dan it-tnaqqis tal-ispejjeż żgur se jwassal għal żieda fil-movimenti transkonfinali u fil-kummerċ ħieles fl-UE kollha, li minnu se jgawdu l-Istati Membri kollha tal-Unjoni. Il-Kumitat jemmen li dan l-approfondiment tas-suq uniku u l-impatt ekonomiku pożittiv li se jġib miegħu huma importanti ħafna.

1.4.

Il-KESE jilqa’ l-fatt li din il-miżura se tikkontribwixxi wkoll sabiex jintlaħaq l-objettiv inizjali tas-SEPA, jiġifieri li l-pagamenti kollha fl-euro fl-UE jiġu kkunsidrati bħala pagamenti nazzjonali. Fl-istess ħin, hija se tippermetti li jinħoloq is-suq uniku tas-servizzi finanzjarji għall-konsumatur billi telimina d-distakk li hemm f’dan is-suq bejn l-utenti fiż-żona tal-euro u dawk li qegħdin barra minnha. Għaldaqstant l-ispejjeż aktar baxxi li għandhom l-utenti fiż-żona tal-euro issa se jkunu aċċessibbli wkoll għall-utenti li mhumiex f’din iż-żona.

1.5.

Fil-kuntest tal-appelli ripetuti tiegħu għas-salvagwardja tal-bijodiversità tax-xenarju bankarju, li hija garanzija tal-istabilità u tal-effiċjenza tas-sistema, u biex jitqiesu l-iżviluppi u l-isfidi futuri, il-KESE jitlob li tingħata aktar attenzjoni lill-kwistjoni tal-ispejjeż li se jkollhom jiffaċċjaw il-banek ikkonċernati minħabba din il-proposta.

1.6.

Il-parteċipanti fis-suq se jkunu meħtieġa jiżvelaw l-ispiża totali ta’ skambju tar-rati tal-kambju barra l-pajjiż u jinfurmaw dwar dan lill-persuni kkonċernati qabel ma jagħmlu t-tranżazzjonijiet tagħhom. Fil-fehma tal-Kumitat, dawn l-obbligi ġodda ta’ trasparenza addizzjonali huma f’waqthom, peress li għandhom jippermettu lill-konsumaturi jagħmlu għażla għaqlija bi prezz ġust f’dawn it-tranżazzjonijiet. Madankollu, anki f’dan il-każ, għandha titqies il-kumplessità teknika ħafna tal-kwistjoni u tal-ispejjeż relatati għall-fornituri.

1.7.

Fl-aħħar nett, il-KESE jixtieq jenfasizza wkoll li, minkejja li s-suġġett huwa tekniku ħafna, din hija bla dubju opportunità kbira għal komunikazzjoni effettiva u ċara maċ-ċittadini kollha tal-Unjoni. Il-bidliet f’dan il-qasam jistgħu jintużaw biex jispjegaw kif l-UE twassal għal bidliet pożittivi għal kulħadd u ssib soluzzjonijiet għall-problemi ta’ kuljum.

2. Kuntest

2.1.

Sa mill-bidu tas-snin 2000, saru sforzi biex jiġi armonizzat il-mod li bih isiru l-pagamenti mingħajr flus kontanti fl-Ewropa. Malli ġiet introdotta l-euro, tnediet żona unika ta’ pagamenti bl-euro (SEPA, Single Euro Payments Area) (1). F’dan il-kuntest, kien hemm bidla gradwali minn sistema nazzjonali ta’ pagament għal sistema Ewropea. Dan il-proċess intemm fl-2014.

2.2.

Dan jippermetti lill-gvernijiet, lill-impriżi u lin-negozjanti jagħmlu faċilment pagamenti fiż-żona kollha tal-euro u tal-Unjoni Ewropea (2) billi jużaw l-istess mezzi ta’ ħlas: kards, trasferimenti u debiti diretti. Ma għadx hemm distinzjoni skont il-pajjiż ta’ residenza: il-pagamenti kollha huma “pagamenti interni” fl-Ewropa.

2.3.

Barra minn hekk, tnedew bosta inizjattivi oħra, mhux biss biex l-ispejjeż tal-pagamenti jsiru aktar trasparenti, iżda wkoll biex jitnaqqsu. Abbażi ta’ dan, l-ispejjeż applikabbli għall-ħlas transkonfinali f’euro ġewwa l-Unjoni ġew allinjati, b’mod partikolari, ma’ dawk tal-pagamenti domestiċi f’din l-istess munita. Dan it-tibdil inkiseb bir-Regolament (KE) Nru 2560/2001, sostitwit aktar tard bir-Regolament (KE) Nru 924/2009.

2.4.

Fil-prattika, dan l-iżvilupp kien effettiv biss fl-Istati Membri taż-żona tal-euro (3). Affettwa wkoll lill-Iżvezja, li għamlet użu minn opzjoni maħsuba (4) għall-Istati Membri l-oħrajn biex jestendu din is-sistema għall-munita nazzjonali tagħhom.

2.5.

Fil-qafas tal-“Pjan ta’ Azzjoni għas-Servizzi Finanzjarji għall-Konsumatur: Prodotti Aħjar u aktar għażla għall-konsumaturi Ewropej” ta’ Marzu 2017, il-Kummissjoni impenjat ruħha li tipproponi miżuri sabiex tnaqqas il-miżati għat-tranżazzjonijiet transkonfinali fl-Istati Membri kollha u li tivvaluta l-prassi tal-konverżjoni dinamika (5).

2.6.

Il-proposta (6) li temenda r-Regolament (KE) Nru 924/2009 li qed tiġi analizzata hija maħsuba biex testendi l-benefiċċju tal-iskema msemmija hawn fuq għat-tranżazzjonijiet f’euro fl-UE lill-individwi u lill-impriżi tal-Istati Membri li mhumiex fiż-żona tal-euro. L-ispejjeż applikabbli għall-ħlas transkonfinali fl-UE jistgħu jitnaqqsu billi jiġu allinjati mal-pagamenti applikabbli għat-tranżazzjonijiet domestiċi fil-munita nazzjonali tal-Istat Membru.

2.7.

Fl-istess waqt (7), qed jiġu imposti obbligi ta’ trasparenza addizzjonali fuq il-prassi tal-konverżjoni tal-muniti. Dawn jipprovdu li fil-futur il-kostijiet ta’ tranżazzjoni transkonfinali jsiru pubbliċi.

2.8.

Il-Kumitat jilqa’ l-fatt li għadd ta’ obbligi ta’ trasparenza addizzjonali huma imposti wkoll fuq il-parteċipanti fis-suq f’każ ta’ tranżazzjoni ta’ kambju. L-ispiża totali ta’ tranżazzjoni transkonfinali se tkun għalhekk magħrufa mill-persuni kkonċernati qabel ma jagħmlu t-tranżazzjonijiet tagħhom.

3. Kummenti u osservazzjonijiet

3.1.

Il-KESE jilqa’ l-proposti sabiex il-vantaġġi tas-SEPA jiġu estiżi għaċ-ċittadini u għall-impriżi tal-Istati Membri li mhumiex fiż-żona tal-euro. Dan se jnaqqas b’mod ġenerali l-ispejjeż tal-pagamenti transkonfinali f’euro fl-UE, b’mod partikolari f’dawn l-Istati Membri. Barra minn hekk, u fl-istess waqt, l-obbligi ta’ trasparenza rigward l-ispejjeż tal-kambju se jiżdiedu.

3.2.

B’hekk dawn il-proposti jikkontribwixxu għall-ħolqien ta’ suq uniku tas-servizzi finanzjarji għall-konsumatur, billi jeliminaw id-diviżjoni attwali fis-suq tal-pagamenti transkonfinali f’euro fl-UE. L-utenti taż-żona tal-euro jistgħu jieħdu benefiċċju sħiħ mill-vantaġġi tas-SEPA għal dan it-tip ta’ pagament, meta fil-preżent dan mhuwiex il-każ għall-utenti tal-Istati Membri li l-munita tagħhom mhix l-euro.

3.3.

Il-parti l-kbira tal-utenti taż-żona tal-euro jistgħu jagħmlu l-pagamenti inkwistjoni bi spiża baxxa ħafna, kważi negliġibbli. Iżda dan mhuwiex il-każ tal-utenti barra miż-żona tal-euro. Ġeneralment, dawn ikunu jridu jħallsu spejjeż għoljin għal dawn it-tranżazzjonijiet. Huwa ġust u importanti ħafna li din is-sitwazzjoni tintemm. Il-fornituri tas-servizzi ta’ pagament ta’ dawn l-Istati Membri se jkollhom jallinjaw l-ispejjeż tagħhom għat-tranżazzjonijiet transkonfinali f’euro ma’ dawk tat-tranżazzjonijiet nazzjonali f’munita nazzjonali, li ġeneralment huma aktar baxxi.

3.4.

Dan it-tnaqqis fl-ispejjeż għandu jkollu impatt pożittiv fuq il-kummerċ ħieles u l-kummerċ transkonfinali fl-UE u fl-Istati Membri kollha. Dan se jagħti lill-konsumaturi barra miż-żona tal-euro aċċess aktar faċli għas-swieq tagħha u biex jibbenefikaw minnhom. L-impriżi, b’mod partikolari l-SMEs, se jibbenefikaw mill-istess aċċess aktar faċli biex ikunu jistgħu jtejbu l-pożizzjoni tagħhom fis-swieq u l-kompetittività tagħhom, li għandu jkun ta’ vantaġġ għalihom.

3.5.

Il-KESE jappoġġja d-deċiżjoni li l-iskema proposta tiffoka fuq it-tranżazzjonijiet tal-euro. Fil-fatt, fl-Opinjoni tiegħu dwar il-“Pjan ta’ Azzjoni għas-Servizzi Finanzjarji għall-Konsumatur”, il-Kumitat laqa’ l-fatt “li f’dan l-istadju l-Kummissjoni Ewropea qiegħda toqgħod lura minn miżuri regolatorji” (8). Fl-istess waqt, huwa pass kbir ’il quddiem għall-Istati Membri kkonċernati, li huma stess ilu jkollhom l-okkażjoni biex jieħdu din l-inizjattiva, iżda qatt m’għamlu dan (9).

3.6.

Mingħajr preġudizzju għal għadd ta’ raġunijiet oħrajn (10), din l-għażla hija wkoll f’nofs triq bejn it-talbiet l-aktar insistenti kemm tal-fornituri tas-servizzi tal-pagamenti (11) kif ukoll tal-utenti tagħhom (12). Barra minn hekk, is-soluzzjoni proposta hija aktar konformi mal-idea ta’ soluzzjoni “imfassla apposta”. Hija tagħmilha possibbli li jitqiesu s-sitwazzjonijiet speċifiċi tal-Istati Membri kkonċernati, l-aktar fil-livell tas-sistemi ta’ pagament u tal-fornituri tas-servizzi.

3.7.

Għadd ta’ obbligi ta’ trasparenza addizzjonali huma imposti wkoll fuq il-parteċipanti fis-suq sabiex il-konsumaturi jkunu jistgħu jagħmlu għażla tajba meta jiskambjaw muniti barra mill-pajjiż, li bħalissa jidher li huwa diffiċli peress li mhux dejjem ikollhom informazzjoni tajba fil-ħin. Għaldaqstant, l-ispiża totali ta’ tranżazzjoni transkonfinali se tkun ippubblikata u magħrufa mill-persuni kkonċernati qabel ma jagħmlu t-tranżazzjonijiet tagħhom.

3.8.

Fil-fehma tal-Kumitat, dan l-obbligu ta’ trasparenza għall-utenti u l-konsumaturi huwa importanti ħafna, bħalma hija s-sigurtà tat-tranżazzjonijiet. Huwa jagħti l-istess importanza lill-iffissar ta’ limitu għall-ispejjeż ta’ dawn is-servizzi, sakemm jiġu implimentati l-miżuri definittivi ta’ implimentazzjoni (13). Għall-fornituri ta’ servizzi ta’ pagament, din hija kwistjoni kumplessa ħafna u diffiċli. Din hija r-raġuni għalfejn għandha tingħata attenzjoni għall-ispejjeż assoċjati magħha.

3.9.

L-ispejjeż u t-telf ta’ dħul finanzjarjuli se jinvolvu dawn il-proposti għall-fornituri tas-servizzi ta’ pagamenti mhumiex ftit (14). Anki jekk is-sitwazzjoni attwali tista’ ma tkunx kompletament sodisfaċenti u t-telf jista’, sa ċertu punt, jittaffa maż-żmien, jidher li dan l-aspett tal-ispiża għandu jingħata attenzjoni xierqa.

3.10.

Kif irrimarka l-Kumitat dan l-aħħar (15) fl-appell tiegħu favur il-bijodiversità tal-pajsaġġ bankarju, għandha tingħata attenzjoni għall-kwistjoni tal-ispejjeż sabiex tiġi żgurata l-istabilità u l-effiċjenza tas-sistema (16). Għandna nżommu f’moħħna wkoll li l-banek bħalissa qed jiffaċċjaw għadd ta’ sfidi sinifikanti, b’mod partikolari f’dak li jirrigwarda l-qafas regolatorju u superviżorju, għadd ta’ prospetti ta’ żviluppi (17), il-persistenza tar-rati tal-imgħax baxxi u għadd ta’ kwistjonijiet oħrajn (18).

3.11.

Fl-aħħar nett, il-KESE jixtieq jenfasizza wkoll li, minkejja li s-suġġett huwa tekniku ħafna, din hija bla dubju opportunità kbira għal komunikazzjoni effettiva u ċara maċ-ċittadini kollha tal-Unjoni. Fil-fatt, il-bidliet f’dan il-qasam jistgħu jintużaw biex jispjegaw kif l-UE twassal għal bidliet pożittivi fil-ħajja tal-intraprendituri, iċ-ċittadini u l-konsumaturi u ssib soluzzjonijiet għall-problemi ta’ kuljum, bħal dawk li wieħed jiltaqa’ magħhom waqt vjaġġ.

Brussell, il-11 ta’ Lulju 2018.

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

Luca JAHIER

(1) Għal tagħrif dwar is-SEPA, ara s-sit web tal-Kunsill Ewropew tal-pagamenti: https://www.europeanpaymentscouncil.eu/.

(2) Mill-aspett ġeografiku, is-sistema SEPA tkopri 34 pajjiż u territorju: it-28 Stat Membru, l-Iżlanda, in-Norveġja, il-Liechtenstein, l-Iżvizzera, Monaco u San Marino. Ara s-sit web imsemmi fin-nota 1.

(3) U għalhekk, għall-pagamenti f’euro.

(4) Opzjoni prevista għall-Istati Membri kollha fir-Regolament (KE) Nru 2560/2001 u s-suċċessur tiegħu, ir-Regolament (KE) Nru 924/2009 dwar il-ħlas transkonfinali.

(5) Ara COM(2017) 139 final, http://eur-lex.europa.eu/legal-content/MT/TXT/?uri=CELEX:52017DC0139. Ara, b’mod partikolari, l-azzjonijiet 1 u 2 proposti.

(6) Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda r-Regolament (KE) Nru 924/2009 fir-rigward ta’ ċerti imposti fuq ħlas transkonfinali fl-Unjoni u l-imposti fuq il-kambju tal-munita Ara https://eur-lex.europa.eu/legal-content/MT/TXT/?qid=1524213305690&uri=CELEX:52018PC0163.

(7) Fl-istess proposta ta’ Regolament.

(8) Ara ĠU C 434, 15.12.2017, p. 51, punt 1.1.

(9) Ara l-opzjoni msemmija fil-punt 2.4.

(10) Numru minnhom huma miġbura fil-qosor fil-“Mistoqsijiet frekwenti: Il-ħlas transkonfiali”, ippubblikati flimkien mal-istqarrija għall-istampa dwar il-proposti eżaminati. Ara http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-18-2424_en.htm (mhux disponibbli bil-Malti)

(11) Dawn qabel kienu jħeġġu l-istatus quo.

(12) Dawn kienu pjuttost favur li saħansitra numru akbar ta’ tranżazzjonijiet jiġu rregolati.

(13) Minħabba n-natura teknika ta’ din il-kwistjoni u l-bidliet rapidi fl-ambjent, hija prevista skadenza li ma tistax taqbeż is-36 xahar wara d-dħul fis-seħħ tar-Regolament.

(14) Fil-memorandum ta’ spjegazzjoni tal-proposta, jissemma l-ammont ta’ EUR 900 miljun fis-sena għat-tranżazzjonijiet transkonfinali f’euro.

(15) Ara ĠU C 434, 15.12.2017, p. 51, l-Opinjoni INT 822, punt 3.6.

(16) Ara ĠU C 251, 31.7.2015, p. 7, punt 1.1. u ĠU C 451, 16.12.2014, p. 45, punt 1.11.

(17) Pereżempju, f’dak li jirrigwarda t-teknoloġija finanzjarja u l-katini ta’ blokok ta’ tranżazzjonijiet, kif ukoll il-finanzjament tal-ekonomija sostenibbli. B’rabta mal-Pjan ta’ Azzjoni tal-Kummissjoni rigward Il-Finanzjament tat-Tkabbir Sostenibbli, ara COM (2018) 97 final https://ec.europa.eu/info/publications/180308-action-plan-sustainable-growth_en (COM(2018) 97 final).

(18) B’mod partikolari l-istrateġija tal-UE dwar is-self improduttiv (https://ec.europa.eu/info/business-economy-euro/banking-and-finance/financial-supervision-and-risk-management/managing-risks-banks-and-financial-institutions/non-performing-loans-npls_en).

10.10.2018

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 367/32

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda r-Regolament (UE) Nru 168/2013 fir-rigward tal-istadju Euro 5 għall-approvazzjoni tat-tip ta’ vetturi b’żewġ jew tliet roti u kwadriċikli

[COM(2018) 137 final — 2018/0065 (COD)]

(2018/C 367/06)

Relatur:

Gerardo LARGHI

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 16.4.2018 Kunsill, 4.4.2018

Bażi legali	L-Artikolu 114 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropa
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni Speċjalizzata għas-Suq Uniku, il-Produzzjoni u l-Konsum
Adottata fis-sezzjoni	7.6.2018
Adottata fil-plenarja	11.7.2018
Sessjoni plenarja Nru	536
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	125/0/1

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) jilqa’ b’sodisfazzjon il-proposta għal Regolament COM(2018) 137 final peress li tintroduċi emendi f’waqthom għar-Regolament Nru (UE) Nru 168/2013, li għandhom l-għan li jsibu bilanċ bejn il-ħtieġa għall-iżvilupp ta’ teknoloġiji b’impatt ambjentali baxx (l-istadju Euro 5) u l-kapaċitajiet effettivi tal-impriżi sabiex jimplimentawhom fiż-żmien previst (fattibbiltà teknoloġika). Id-derogi għandhom għalhekk jevitaw l-effetti negattivi fuq is-suq u fil-livelli ta’ impjieg, filwaqt li jiġi żgurat l-ilħuq ta’ standards aħjar tal-emissjonijiet fi żmien qasir.

1.2.

Il-KESE jenfasizza li l-bidliet proposti mill-Kummissjoni huma konformi mar-rakkomandazzjonijiet tal-Opinjoni preċedenti tal-KESE dwar is-suġġett (1). Fost dawn insibu: l-applikazzjoni gradwali u flessibbli tar-Regolament fid-dawl tal-fattibbiltà teknoloġika effettiva, spejjeż raġonevoli għall-impriżi u l-konsumaturi, l-esklużjoni ta’ vetturi tal-kategoriji L1 u L2 mill-użu tas-sistema dijanjostika abbord (OBD) (2). Il-Kumitat jinnota wkoll appoġġ wiesa’ għall-proposta li juru l-Istati Membri u l-partijiet interessati involuti kollha.

1.3.

Il-KESE jemmen li l-leġislazzjoni se jkollha effetti pożittivi fuq l-ispejjeż imġarrba mill-impriżi u, konsegwentement, fuq dawk imġarrba mill-konsumaturi. F’dan il-kuntest, għandu jiġi enfasizzat ir-rwol soċjali ta’ vetturi tal-kategorija L f’żoni rurali, fejn ta’ spiss huma alternattiva għan-nuqqas ta’ trasport pubbliku, u fil-bliet, għaliex dawn jgħinu jnaqqsu l-konġestjoni kkawżata mit-traffiku.

1.4.

Il-KESE huwa favur li s-setgħa tal-Kummissjoni biex tadotta atti ddelegati tiġġedded għal perjodu ulterjuri ta’ ħames snin. Il-Kumitat iqis li din il-kundizzjoni hija kruċjali sabiex isir aġġustament f’waqtu tal-leġislazzjoni eżistenti fid-dawl tal-evoluzzjoni teknoloġika u tas-suq kontinwa fis-settur.

1.5.

Il-KESE jinnota li l-istudju tal-Kummissjoni (3) ma jqisx l-ispiża, il-fattibbiltà teknika u r-riproduċibbiltà tat-test tal-konsum tal-enerġija (test tat-tip VII) għaċ-ċikli approvati bi propulsjoni elettrika (L1e-A) u ċikli approvati bil-pedali assistiti (pedelecs) (L1e-B). Dan l-istudju, fil-fatt, jiffoka biss fuq l-analiżi tal-vetturi b’magna b’kombustjoni. Għalhekk, il-Kumitat jirrakkomanda li l-Kummissjoni tniedi kemm jista’ jkun malajr studju addizzjonali dwar il-konsum tal-enerġija ta’ vetturi tal-kategoriji L1e-A u L1e-B sabiex tipprovdi qafas legali ċar għas-settur.

1.6.

Il-KESE jaqbel mal-proposta tal-Kummissjoni li tipposponi l-applikazzjoni tal-limiti tal-emissjonijiet tal-Euro 5 għal vetturi bil-mutur b’erba’ roti – (minicar – L6e-B)), mopeds bi tliet roti (L2eU) u muturi Trial (L3e-AxT) u dawk magħrufa bħala “enduro” (L3e-AxE). Madankollu, billi dawn jikkostitwixxu produzzjoni ta’ niċċa (4) minn negozji żgħar u mikro, il-KESE jirrakkomanda l-estensjoni ta’ din id-deroga sal-2024, kif kien mistenni qabel mill-valutazzjoni tal-impatt. Din il-miżura għandha tgħin lill-impriżi tas-settur ikollhom tranżizzjoni inqas trawmatika, u jinżammu l-livelli tal-impjiegi.

2. Introduzzjoni

2.1.

Is-settur ta’ “vetturi tal-kategorija L” huwa kkaratterizzat minn firxa wiesgħa ta’ vetturi ħfief b’żewġ, tliet u erba’ roti. Dan jinkludi seba’ kategoriji ta’ vetturi: roti bil-pedali assistiti (pedelecs) u mopeds b’żewġ (L1e) u bi tliet (L2e) roti, muturi b’żewġ roti (L3e) u bi tlieta (L4e – sidecar), triċikli (L5e) u kwadriċikli ħfief (L6e) u kwadriċikli tqal (L7e – quad). Kull kategorija hija subdiviża ulterjorment/aktar, għal total ta’ 25 sottokategorija.

2.2.

Id-diversità ta’ mudelli, sistemi ta’ propulsjoni u użi, jagħmlu l-kategorija L fost l-iktar varjata u versatili fis-settur tal-vetturi. Huwa stmat li aktar minn 35 miljun vettura tal-kategorija L jiċċirkolaw fl-UE.

2.3.

Ir-rekwiżiti tal-approvazzjoni tat-tip għal “vetturi tal-kategorija L” (5) ġew stabbiliti mill-1 ta’ Jannar 2016 fir-Regolament (UE) Nru 168/2013 u fl-erba’ atti delegati u ta’ implimentazzjoni tiegħu (6).

2.4.

Il-Kummissjoni, fid-dawl tal-punti kritiċi/kruċjali enfasizzati fl-istudju dwar l-impatt tal-istandard/stadju ambjentali Euro 5 għal vetturi tal-kategorija L, tipproponi li timmodifika jew tintegra ċerti Artikoli tar-Regolament (UE) Nru 168/2013 sabiex tiċċara l-prinċipji u tiffaċilita l-implimentazzjoni.

2.5.

Din il-proposta, mixtieqa anke mill-istess kumpaniji fi ħdan is-settur (7), ġiet imfassla wara konsultazzjoni formali mal-partijiet interessati kollha (il-manifatturi, l-awtoritajiet tal-approvazzjoni tat-tip, l-imsieħba soċjali).

3. Sommarju tal-proposta tal-Kummissjoni

3.1. Sistemi dijanjostiċi abbord (OBD)

3.1.1.

L-OBD (8) sservi biex jiġi verifikat l-funzjonament ġenerali tal-vettura u b’mod partikolari biex tiġi identifikata ħsara jew funzjonament ħażin li jkollhom implikazzjonijiet f’termini tal-emissjonijiet li jagħmlu ħsara. L-OBD diġà kienet teżisti fl-Euro 4, u se tkun żviluppata iktar fil-Euro 5. Minħabba l-leġislazzjoni Euro 5, l-OBD se tintervjeni fir-rigward tas-sensuri u l-attwaturi tal-vetturi, sabiex timmonitorja l-funzjonament bla xkiel mhux biss tal-magna iżda wkoll tat-trattament ta’ gassijiet tal-egżost, kif ukoll tal-katalizzatur.

3.1.2.

Il-Kummissjoni tipproponi li jiġu posposti sal-2025 ċerti aspetti li għandhom x’jaqsmu mal-obbligu ta’ installazzjoni tal-OBD tal-istadju II u b’mod partikolari fir-rigward tal-kontroll tal-katalizzatur. Din il-miżura hija maħsuba biss għal ċerti tipi ta’ vetturi, peress li tagħmir bħal dan jista’ ma jkunx disponibbli fl-2020 għal raġunijiet tekniċi. L-emenda ta’ din id-dispożizzjoni għandha tiżgura żmien suffiċjenti għal kumpaniji li japplikaw il-leġislazzjoni.

3.1.3.

Il-Kummissjoni tiċċara wkoll li huma esklużi mis-sistema OBD-stadju II il-mopeds (kategoriji L1 u L2) kif ukoll il-kwadriċikli ħfief (kategorija L6e) u l-muturi tas-sottokategoriji “enduro” (L3e-AxE) u “trial” (L3e-AxT).

3.2. Metodu ta’ kontroll tal-emissjonijiet (proċedura matematika tad-durabilità)

3.2.1.

L-istudju dwar l-impatt ambjentali tal-Euro 5 jindika li l-metodu biex jiġu ttestjati vetturi wara “100 km ta’ użu” ma jippermettix li tiġi evalwata d-degradazzjoni reali tas-sistema ta’ kontroll tal-emissjonijiet tal-vettura matul iċ-ċiklu ta’ ħajja tagħha (9).

3.2.2.

Il-Kummissjoni tipproponi li telimina gradwalment dan il-metodu sal-2025. Sadanittant, qed jiġi propost li tikber id-distanza vvjaġġata mill-vettura qabel ma tiġi soġġetta għal test, sabiex tiġi żgurata aktar affidabilità tad-data. Għaldaqstant, il-proposta tipprevedi li vetturi rreġistrati bejn l-1 ta’ Jannar 2020 u l-31 ta’ Diċembru 2024 għandhom ikunu soġġetti għat-test tar-rendiment ambjentali wara 2 500 km jekk il-vettura għandha veloċità massima ta’ inqas minn 130 km/h, u wara 3 500 km jekk ikollha veloċità massima ugwali għal jew iktar minn 130 km/h.

3.3. L-applikazzjoni tal-limiti tal-Euro 5

3.3.1.

L-istudju dwar l-impatt tal-Euro 5 jikkonferma li t-teknoloġija meħtieġa biex jiġu ssodisfati l-livelli limiti ambjentali hija diġà disponibbli, ħlief għal xi tipi ta’ vetturi tal-kategorija L (L6e-B, L-2e-U, L3e-AxT u L3e-AxE).

3.3.2.

Il-Kummissjoni, għalhekk, tipproponi li tipposponi l-applikazzjoni ta’ dawn il-limiti mill-2020 sal-2022 għal dawn is-sottokategoriji. Din il-miżura se tippermetti lill-produtturi, speċjalment l-SMEs, biex jirrispettaw l-iskadenzi ta’ tranżizzjoni previsti lejn sistemi ta’ propulsjoni b’emissjonijiet żero, barra minn impatt pożittiv f’termini ta’ spejjeż għall-benefiċċju tal-konsumaturi.

3.3.3.

Il-Kummissjoni tinnota wkoll li hemm bżonn jiġu ċċarati aktar il-liveli limiti tal-ħoss tal-Euro 5. Għalhekk, jipproponi li ssir deroga mill-validità tal-limiti attwali tal-emissjonijiet tal-Euro 4 sakemm ma jiġux stabbiliti l-limiti ġodda tal-Euro 5.

3.4. L-atti delegati

3.4.1.

Ir-Regolament (UE) Nru 168/2013 jagħti lill-Kummissjoni s-setgħa li tadotta atti delegati għal perjodu ta’ ħames snin, li skadiet fil-21 ta’ Marzu 2018. Minħabba l-ħtieġa li jsir aġġornament kontinwu tal-leġislazzjoni f’konformità ma’ avvanzi teknoloġiċi, il-Kummissjoni titlob li ġġedded is-setgħa li tadotta atti delegati għal perjodu ulterjuri ta’ ħames snin, bil-possibilità ta’ tiġdid taċitu.

Brussell, il-11 ta’ Lulju 2018.

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

Luca JAHIER

(1) ĠU C 84, 17.3.2011, p. 30.

(2) ĠU C 84, 17.3.2011, p. 30, punti 4.1, 4.3 u 5.3.

(3) Rapport dwar l-istudju: “Effect study of the environmental step Euro 5 for L-category vehicles”, EU-Books, ET-04-17-619-EN-N.

(4) Dawn is-sottokategoriji ta’ vetturi jammontaw għal inqas minn 1 % tal-produzzjoni globali tal-vetturi tal-kategorija L.

(5) ĠU L 60, 2.3.2013, p. 52 – Ir-Regolament (UE) Nru 168/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-15 ta’ Jannar 2013 dwar l-approvazzjoni u s-sorveljanza tas-suq ta’ vetturi b’żewġ jew tliet roti u kwadriċikli.

ĠU L 53, 21.2.2014, p. 1 – Ir-Regolament ta’ Delega tal-Kummissjoni (UE) Nru 134/2014 tas-16 ta’ Diċembru 2013 li jissupplimenta r-Regolament (UE) Nru 168/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill fir-rigward tar-rekwiżiti tal-prestazzjoni ambjentali u tal-prestazzjoni tal-unità tal-propulsjoni, u li jemenda l-Anness V tiegħu.

ĠU L 25, 28.1.2014, p. 1 – Ir-Regolament ta’ Delega tal-Kummissjoni (UE) Nru 44/2014 tal-21 ta’ Novembru 2013 li jissupplimenta r-Regolament (UE) Nru 168/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill fir-rigward tal-kostruzzjoni tal-vetturi u r-rekwiżiti ġenerali għall-approvazzjoni ta’ vetturi b’żewġ jew tliet roti u kwadriċikli.

ĠU L 7, 10.1.2014, p. 1 – Ir-Regolament ta’ Delega tal-Kummissjoni (UE) Nru 3/2014 tal-24 ta’ Ottubru 2013 li jissupplimenta r-Regolament (UE) Nru 168/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill fir-rigward tar-rekwiżiti tas-sikurezza funzjonali tal-vetturi għall-approvazzjoni ta’ vetturi b’żewġ jew tliet roti u kwadriċikli

(6) Ara nota 3.

(7) https://www.acem.eu/newsroom/press-releases/329-stefan-pierer-acem-president-we-urgently-need-clarity-from-the-ec-regarding-the-implementation-of-euro-5.

(8) On board technology. Ir-Regolament (UE) Nru 168/2013, l-Artikolu 21 u l-Anness IV 1.8.1, 1.8.2, 1.8.3.

(9) Artikolu 23(3)(c).

10.10.2018

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 367/35

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar it-tqegħid fis-suq u l-użu ta’ prekursuri tal-isplussivi, li jemenda l-Anness XVII tar-Regolament (KE) Nru 1907/2006 u li jħassar ir-Regolament (UE) Nru 98/2013 dwar it-tqegħid fis-suq u l-użu ta’ prekursuri tal-isplussivi

[COM(2018) 209 final — 2018/0103 (COD)]

(2018/C 367/07)

Relatur:

David SEARS

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 28.5.2018 Kunsill, 31.5.2018
Bażi legali	Artikolu 114 tat-TFUE
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni Speċjalizzata għas-Suq Uniku, il-Produzzjoni u l-Konsum
Adottata fis-sezzjoni	7.6.2018
Adottata fil-plenarja	11.7.2018
Sessjoni plenarja Nru	536
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	128/0/1

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jilqa’ r-Regolament propost. Il-proposta tibni fuq u tieħu post ir-Regolament eżistenti, li l-KESE kkummenta dwaru f’Jannar 2011 (1), u tipprova tislet mill-esperjenzi fil-livell nazzjonali u tal-UE minn mindu daħal fis-seħħ fl-2013 u b’effett sħiħ (previst) minn Settembru 2014.

1.2.

Il-KESE jinnota li ż-żmien permess għat-tħejjija tar-Regolament il-ġdid kien limitat minn fatturi proċedurali, inkluż iż-żmien qasir li issa huwa disponibbli qabel it-tmiem tal-mandat attwali kemm tal-Kummissjoni kif ukoll tal-Parlament Ewropew. Minħabba l-implimentazzjoni pjuttost qasira u bil-mod tar-Regolament eżistenti u l-ħtieġa għal appoġġ serju u ta’ xiri sfurzat mill-Istati Membri u l-atturi kollha tal-katina ta’ provvista għas-sostituzzjoni tiegħu, dan huwa ta’ dispjaċir. Ir-raġunijiet għal din l-implimentazzjoni bil-mod, b’mod partikolari minn pajjiżi ewlenin li qed jesperjenzaw atti terroristiċi kontra l-popolazzjoni tagħhom stess, jeħtieġ li jiġu eżaminati aktar mill-qrib.

1.3.

Il-KESE jinnota għadd ta’ oqsma fejn għandha tiġi kkunsidrata aktar ċarezza fir-rigward tal-kamp ta’ applikazzjoni u l-implimentazzjoni tar-Regolament; dawn jeħtieġ li jiġu diskussi wkoll f’aktar dettall mal-Istati Membri fix-xhur li ġejjin. Jeħtieġ li ssir aktar ħidma fuq id-dispożizzjonijiet fir-rigward tal-bejgħ permezz tal-Internet biex dawn ikollhom xi effett reali; huwa diffiċli li wieħed jara kif dawn jistgħu jkunu effettivi fil-livell tal-Istat Membru biss.

1.4.

Fl-aħħar nett, u għal darb’oħra, il-KESE għandu dubju dwar l-effikaċja tar-raggruppament ta’ dawn is-sustanzi diverġenti ħafna taħt reġim regolatorju wieħed. B’riżultat ta’ dan ikun diffiċli biex tiġi abbozzata l-leġislazzjoni u ħafna aktar diffiċli biex tiġi implimentata jew mifhuma minn utent professjonali jew membru tal-pubbliku ġenerali. Approċċ speċifiku għas-sustanza differenti huwa għalhekk rakkomandat. Il-leġislazzjoni tal-UE fir-rigward tal-prekursuri tad-droga tipprovdi mudell siewi għal dan (2).

2. Introduzzjoni

2.1.

Apparat esplożiv improvviżat (IED) li jinkorpora varjetà ta’ splussivi magħmulin id-dar (HMEs) jintuża minn terroristi u atturi mhux statali oħra biex iwettqu attakki statiċi, permezz ta’ vettura (VB) jew permezz ta’ persuni (PB) fuq stabbilimenti militari u ekonomiċi, primarjament biex ikattru t-terrur fost il-popolazzjonijiet ċivili, għal għanijiet politiċi jew reliġjużi.

2.2.

L-għarfien meħtieġ biex jinbena, jinħażen u jitwassal dan l-apparat huwa disponibbli faċilment fuq l-Internet. Il-materja prima tista’ tkun disponibbli b’mod ġenerali (id-dqiq, iz-zokkor, id-diżil, fertilizzanti). Splussivi u detonaturi aktar b’saħħithom (TATP, PETN, HMTD) jeħtieġu sinteżi kimika minn sustanzi oħra disponibbli fis-suq tal-konsumaturi għal għanijiet leġittimi. Splussivi kummerċjali (inklużi d-dinamita, it-trab iswed u t-TNT) huma diġà kkontrollati b’mod strett u issa ftit li xejn jintużaw, tal-anqas fid-dinja żviluppata.

2.3.

Il-maġġornaza tal-inċidenti terroristiċi jseħħu, ħafna drabi fuq bażi ta’ kuljum u mhux dejjem irreġistrati, fid-dinja inqas żviluppata. Dawn jammontaw għal kważi 99 % tal-imwiet relatati mat-terroriżmu. Madankollu, il-pajjiżi aktar sinjuri – u aktar stabbli u protetti aħjar – huma wkoll fil-mira u meta jirnexxu l-attakki, l-effetti tagħhom jistgħu jkunu devastanti, kif issa jistgħu jixhdu ċittadini ta’ għadd ta’ bliet ewlenin tal-UE (u tal-Istati Uniti).

2.4.

Minkejja dan, ir-riskju reali ta’ kuljum għadu baxx (tal-anqas meta mqabbel ma’ perikli oħra fiżika jew ġeneralment aċċettati) – u r-reazzjonijiet mill-gvernijiet għandhom it-tendenza li jvarjaw skont l-esperjenza lokali u l-prattika nazzjonali. Naturalment, huwa possibbli li r-reġimi awtoritarji (għadhom) ma ġewx ikkunsidrati bħala miri; leġislaturi aktar liberali jistgħu jiġu attakkati b’mod aktar frekwenti iżda huma kkonċernati wkoll bil-preservazzjoni tad-drittijiet tal-bniedem. Bħal dejjem, m’hemm l-ebda tweġiba faċli.

2.5.

Dawn il-mistoqsijiet ġew indirizzati f’opinjonijiet preċedenti mill-KESE, fl-2008 (3), dwar it-tqegħid fis-suq u l-użu ta’ “ċerti sustanzi perikolużi” inkluż in-nitrat tal-ammonju (AN) użat fi kwantitajiet kbar ħafna bħala fertilizzant ibbażat fuq in-nitroġenu u anke bħala komponent effettiv irħis ta’ splussivi kummerċjali u magħmulin id-dar, u fl-2011 (4), dwar l-ewwel Regolament dwar il-kontroll tal-prekursuri tal-isplussivi, li issa se jiġi mħassar u sostitwit fid-dawl tal-esperjenza miksuba. Prekursuri għal drogi illeċiti u l-iżvijar tagħhom mill-użu leġittimu ġew indirizzati wkoll u l-leġislazzjoni relatata tista’ tipprovdi mudell utli li għandu jiġi segwit hawnhekk.

3. Il-proposti tal-Kummissjoni

3.1.

Ir-Regolament il-ġdid propost dwar il-kontroll tal-prekursuri tal-isplussivi (15-il paġna) fih introduzzjoni (17-il paġna.), 3 Annessi (kull wieħed ta’ paġna) u valutazzjoni tal-impatt (IA) (188 paġna.). Huwa bbażat fuq l-Artikolu 114 tat-TFUE dwar il-funzjonament tas-suq intern. Jimponi obbligi ġodda fuq l-Istati Membri u fuq dawk kollha kkonċernati bil-kummerċ fis-sustanzi elenkati fl-Annessi I (għal prekursuri “ristretti”) u II (għal prekursuri “rapportabbli”), u jistabbilixxi l-format meħtieġ għal liċenzja għal “utenti professjonali” fl-Anness III. Ir-Regolament huwa maħsub biex jidħol fis-seħħ 20 jum wara l-pubblikazzjoni tiegħu fil-Ġurnal Uffiċjali u japplika sena wara dik id-data.

3.2.

L-approċċ ġenerali għalhekk jibqa’ bħal qabel; għadd ta’ sustanzi (disgħa) huma elenkati bħala ristretti f’termini tal-konċentrazzjoni tagħhom (u għalhekk il-valur u l-użu tagħhom fil-manifattura ta’ HMEs) għal bejgħ lill-pubbliku ġenerali. Sett ulterjuri ta’ sustanzi (għal darb’ oħra disgħa) jistgħu jinbiegħu b’mod liberu, iżda għandhom jiġu rrappurtati transazzjonijiet “suspettużi” lil punti ta’ kuntatt magħżula nazzjonalment.

3.3.

F’dawn il-listi, in-nitrat tal-ammonju (AN) tmexxa mit-tieni għall-ewwel lista (b’emenda korrispondenti għall-Anness XVII tar-Regolament REACH dwar ir-reġistrazzjoni ta’ sustanzi kimiċi) u tliet sustanzi jew gruppi ġodda li kienu ġew miżjuda permezz ta’ atti delegati tal-Kummissjoni f’Novembru 2016 żdiedu ġew inklużi mat-tieni lista (trab tal-aluminju, trab tal-manjeżju u eżaidrat tan-nitrat tal-manjeżju). L-14-il sustanza l-oħra diġà elenkati ma nbidlux. Il-Valutazzjoni tal-Impatt tistabbilixxi r-raġunament wara dan it-tibdil (minkejja li t-tliet żidiet mhumiex diskussi fid-dettall u ma tingħata ebda informazzjoni hawnhekk jew bħala parti mill-atti delegati dwar il-katini tal-provvista affettwati, l-impatti potenzjali tas-suq, jew il-kwantitajiet li x’aktarx ser jinxtraw minn utenti professjonali jew minn membri tal-pubbliku ġenerali).

3.4.

Ir-Regolament jipprovdi wkoll il-kjarifika tant meħtieġa tar-rwoli differenti fid-diversi katini ta’ provvista, u jipprovdi b’mod partikolari definizzjonijiet ċari ta’ “operaturi ekonomiċi”, “utenti professjonali”, “bdiewa” u “membri tal-pubbliku ġenerali”.

3.5.

Billi r-Regolament eżistenti jaqa’ taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tal-programm REFIT tal-Kummissjoni, il-proposta l-ġdida tfittex li tnaqqas il-kostijiet u żżid l-effiċjenza (u jekk jista’ jkun l-effikaċja) billi tnaqqas l-għadd ta’ opzjonijiet disponibbli lill-Istati Membri. Il-membri mill-pubbliku (L-utenti mhux professjonali) se jkunu meħtieġa jiksbu liċenzja biex jużaw prekursuri ristretti f’ċerti konċentrazzjonijiet li jaqbżu l-valuri ta’ limitu speċifikati fl-Anness 1, u l-proċess anqas strett eżistenti tal-awtoreġistrazzjoni ma jibqax biżżejjed. Il-liċenzji eżistenti jistgħu jiġġeddu biss jekk jitqiesu li jissodisfaw ir-rekwiżiti tar-Regolament il-ġdid.

3.6.

Il-ħtieġa ta’ informazzjoni u sensibilizzazzjoni dwar il-miżuri l-ġodda għal dawk kollha fil-katini ta’ provvista fiżiċi u onlajn rilevanti hija rikonoxxuta – għalkemm il-mekkanika attwali ta’ dan għadha mhijiex ċara. L-iskedi tad-data tas-sikurezza, pereżempju, huma maħsuba għas-sikurezza tal-ħaddiema u l-konsumaturi waqt il-ħidma li tinvolvi s-sustanzi, u mhux għall-prevenzjoni tal-użu illegali tagħhom. Il-valuri ta’ limitu, tant importanti u stabbiliti f’Anness I, huma diffiċli biex jiġu interpretati għal uħud mis-sustanzi elenkati u jaf jirrikjedu reviżjoni, speċjalment peress li kull wieħed minnhom jirreferi għal katina tal-provvista u għal sett ta’ operaturi ekonomiċi differenti. Jekk ikun jagħti il-każ li hemm l-aħjar prattiki f’dan ir-rigward fil-livell tal-Istat Membru, dawn għandhom jiġu kondiviżi b’mod ċar u b’mod kemm jista’ jkun wiesa’.

3.7.

L-Istati Membri jistgħu jipproponi kontrolli aktar stretti (inklużi livelli aktar baxxi ta’ konċentrazzjoni jew projbizzjonijiet kompleti) u l-Kummissjoni tista’ żżid sustanzi ġodda mal-Annessi jekk dan jirriżulta li jkun meħtieġ biex jiġi kkontrollat it-terroriżmu.

3.8.

L-Istati Membri huma meħtieġa jipprovdu lill-Kummissjoni sommarji annwali tan-numru ta’ tranżazzjonijiet suspettużi, applikazzjonijiet għal-liċenzi u raġunijiet għal rifjut, azzjonijiet ta’ sensibilizzazzjoni, u dettalji tal-ispezzjonijiet li jitwettqu fuq attivitajiet onlajn u offlajn.

3.9.

Finalment, il-Kummissjoni, mhux inqas minn sitt snin wara d-data tal-applikazzjoni, għandha tirrevedi u tirrapporta dwar l-effikaċja tar-Regolament lill-Parlament Ewropew, il-Kunsill u l-KESE.

4. Kummenti ġenerali u speċifiċi

4.1.

Il-KESE jilqa’ l-proposta għal Regolament ġdid u jappoġġja b’mod qawwi l-objettivi tiegħu. Is-sustanzi li qed jiġu kkontrollati huma konformi b’mod wiesa’ mal-listi prijoritarji f’partijiet oħra tad-dinja żviluppata. Id-definizzjonijiet il-ġodda għandhom iġibu ċarezza għal dawk li qed jipprovaw isegwuh. Ikun hemm xi kostijiet addizzjonali għal gvernijiet, iżda dawn jidhru li huma proporzjonali għall-benefiċċji ta’ aktar minimizzazzjoni tal-attività terroristika. Reġim regolatorju komuni fl-Istati Membri kollha għandu jkun ta’ benefiċċju għal fornituri u operaturi ekonomiċi oħra. Il-bżonn li jitnaqqsu r-riskji għall-pubbliku ġenerali (u oħrajn inklużi għal individwi bi profil għoli, pulizija u persunal militari) filwaqt li jippermetti l-moviment liberu ta’ merkanzija għal skopijiet leġittimi, jidher raġjonevolment bilanċjat.

4.2.

Il-KESE jaqbel ukoll li hemm il-ħtieġa għal azzjoni urġenti u kkoordinata mill-Istati Membri u jikkondividi t-tħassib tal-Kummissjoni dwar ir-rispons bil-mod u mhux uniformi għar-Regolament eżistenti.

4.3.

Madankollu, dan, min-naħa tiegħu, iqajjem tħassib dwar il-proċessi segwiti fit-tħejjija tas-sostituzzjoni tiegħu, b’mod partikolari fil-kuntest u l-kwalità tad-dokumenti ta’ prova. Il-Valutazzjoni tal-Impatt imħejjija mill-Kummissjoni bbażata fuq ħidma mill-konsulenti Ernst & Young, tiddependi b’mod qawwi fuq statistika fil-livell tal-UE pubblikament disponibbli li tista’ jew ma tistax tkun adegwata jew kompleta. Il-format, li jsegwi linji gwida interni, ma jippermettix li din tinqara faċilment jew b’mod ċar. Il-Konsultazzjoni Pubblika Miftuħa attirat 83 tweġiba biss ta’ sinifikanza varjabbli. It-tnejn li huma tħejjew fuq perjodu qasir inkluż il-Milied u l-Ewwel tas-Sena 2017-18, bi ftit ħin jew bl-ebda ħin biex jimtlew lakuni fl-evidenza ppreżentata. Id-disponibbiltà tal-prodotti onlajn ġiet ikkontrollata minn tiftix tal-Amazon; ma ssir l-ebda referenza għal sorsi aktar oskuri fuq id-dark web.

4.4.

Il-KESE jifhem li l-kwistjoni ewlenija tal-kamp ta’ applikazzjoni tar-Regolament, jiġifieri, liema prodotti għandhom ikunu kkontrollati, ġiet riveduta mill-Kummissjoni fi stadju bikri iżda din ma ġietx spjegata fil-Valutazzjoni tal-Impatt. Kif diġà ġie nnotat, ma jidher li hemm l-ebda analiżi tas-suq għat-tliet sustanzi miżjuda fl-2016 permezz ta’ atti delegati. In-nuqqas ta’ kontrolli fuq l-aċidu idrokloriku, li kien inkluż fil-Valutazzjoni tal-Impatt imħejji għar-Regolament attwali iżda li tneħħa fl-aħħar mument mil-lista eżistenti mingħajr spjega. Prekursuri oħra ta’ prijorità medja inklużi l-permanganat tal-potassju, in-nitrat tas-sodju, l-urea u t-trab taż-żingu li qegħdin f’listi oħrajn ta’prodotti b’użu doppju potenjali għandhom tal-inqas jiġu diskussi. Il-progress lejn lista rikonoxxuta fuq livell globali, tal-anqas għad-dinja żviluppata, ikun għan utli.

4.5.

Il-KESE jaqbel mal-lista ta’ miżuri ta’ kontroll possibbli li tneħħew fi stadju bikri. Madankollu, irid ikun hemm xi tħassib rigward il-firxa dejqa ta’ kontrolli li qed tiġi proposta bħalissa, b’mod speċjali minħabba n-natura diverġenti ħafna tal-prodotti kkonċernati. Id-daqsijiet tal-pakkett, il-barcodes u l-insistenza fuq pagament permezz ta’ kards traċċabbli jew trasferimenti bankarji minn kontijiet personali jew korporattivi kollha jista’ jkollhom sehem fil-limitazzjoni jew l-intraċċar tal-bejgħ. Prattiki attwali fl-Istati Membri jistgħu jkunu differenti ħafna, iżda dan ma jidhirx li huwa argument konvinċenti fil-gwerra kontra t-terroriżmu.

4.6.

Id-differenzi fl-applikazzjoni tar-Regolament eżistenti, madankollu, se jaffettwaw l-ispejjeż għal xi Stati Membri u għal dawk involuti fid-distribuzzjoni legali u l-użu tal-prodotti ristretti. Minħabba li għadd ta’ ordnijiet ta’ ksur kienu meħtieġa biex tiġi żgurata azzjoni taħt ir-reġim attwali, jista’ jkun hemm xi nuqqas ta’ rieda biex jiġi aċċettat l-approċċ ta’ liċenzja biss, huma x’inhuma l-benefiċċji fit-tul. Il-kontrolli fuq il-bejgħ permezz tal-Internet jissemmew iżda jitħallew mingħajr aktar analiżi bħala responsabbiltà nazzjonali.

4.7.

Il-proposta tinkludi analiżi fit-tul tal-kompatibbiltà tagħha ma’ leġislazzjoni oħra tal-UE u l-legalità tagħha, inkluż dik dwar il-Protezzjoni Ġenerali tad-Data (GDPR) li għadha kemm bdiet tapplika b’mod sħiħ. Il-limitazzjonijiet tas-sistema attwali ta’ kodiċijiet NM li jintużaw biex jiġu identifikati movimenti transfruntiera ta’ sustanzi u taħlitiet huma diskussi wkoll – kif kienu tmien snin ilu meta nkitbet l-opinjoni preċedenti. Minħabba li attwalment huma elenkati biss 18-il sustanza – u probabbilment ma jiġux elenkati aktar minn 12 oħra –għandu jkun possibbli li jiġu żviluppati kodiċijiet doganali xierqa speċifikament għall-użu skont dan ir-Regolament u biex jiġi żgurat li leġislazzjoni oħra tal-UE żviluppata għal finijiet oħra ma tkunx f’kunflitt mal-għanijiet bażiċi tas-sigurtà u s-sikurezza taċ-ċittadini tal-UE.

4.8.

Il-KESE jinnota wkoll li l-prodotti elenkati jvarjaw b’mod wiesa’ fil-volumi tal-produzzjoni, il-katini ta’ provvista u l-użu finali leġittimu tagħhom kemm għal utenti professjonali kif ukoll għall-pubbliku ġenerali. L-unika ħaġa li għandhom komuni bejniethom hija li huma potenzjalment ta’ valur għat-terroristi – u l-intenzjoni tal-leġislazzjoni hija għalhekk li jiġu mfixkla dawn il-katini ta’ provvista mhux mixtieqa permezz tal-miżuri disponibbli kollha.

4.9.

Dawn il-miżuri mhux se jkunu l-istess għal kull prodott; l-integrazzjoni sfurzata tagħhom f’sistema ta’ kontroll waħda x’aktarx li ma tkunx effettiva daqs kemm għandha tkun. Approċċ preferut għandu jkun direttiva qafas sempliċi li tistabbilixxi l-għanijiet fil-wisa’, b’konsultazzjonijiet, analiżijiet, Valutazzjonijiet tal-Impatt u Regolamenti partikolari li japplikaw għal kull waħda mis-sustanzi elenkati. B’mod ġenerali, dan jiffranka l-ħin u jsalva l-ħajjiet – u ċertament jissodisfa aħjar ir-rekwiżiti tal-programm REFIT.

4.10.

Dan jippermetti wkoll kollaborazzjoni fit-tul aktar mill-qrib u skambju ta’ informazzjoni mal-manifatturi u oħrajn affettwati, li kollha kemm huma jappoġġjaw miżuri biex jitnaqqas l-użu ħażin tal-prodotti tagħhom. Il-volumi ddevjati lejn użu llegali huma trivjali meta mqabbla ma’ kwalunkwe telf ta’ reputazzjoni jew ir-riskju ta’ aktar restrizzjonijiet. Sforzi globali biex jiġu kkontrollati l-ammonti żgħar ħafna ta’ anidride aċetiku meħtieġa għall-manifattura ta’ drogi illeċiti inkluża l-eroina jipprovdu eżempju utli ta’ x’jista’ jinkiseb f’dan ir-rigward. Il-KESE ppubblika l-Opinjoni tiegħu dwar din il-proposta fir-rigward tal-prekursuri tad-droga f’Jannar 2013 (5). Ħafna mill-ideat ikkunsidrati f’dak iż-żmien japplikaw bl-istess mod għall-prekursuri tal-isplussivi soġġetti għal restrizzjoni jew rapportar skont din il-proposta.

4.11.

Fl-aħħar nett il-KESE jilqa’ l-involviment kontinwu tiegħu fl-iżvilupp u l-applikazzjoni ta’ dan ir-Regolament iżda, b’mod speċjali fid-dawl tal-iskedi ta’ żmien stretti fis-seħħ matul l-iżvilupp tal-proposta, jikkunsidra li kwalunkwe reviżjoni sussegwenti mill-Kummissjoni għandha titwettaq mhux aktar tard minn, aktar milli mhux inqas minn, sitt snin wara d-data tal-applikazzjoni tiegħu.

Brussell, il-11 ta’ Lulju 2018.

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

Luca JAHIER

(1) ĠU C 84, 17.3.2011, p. 25.

(2) ĠU C 76, 14.3.2013, p. 54.

(3) ĠU C 204, 9.8.2008, p. 13.

(4) ĠU C 84, 17.3.2011, p. 25.

(5) ĠU C 76, 14.3.2013, p. 54.

10.10.2018

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 367/39

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda r-Regolament (UE) Nru 952/2013 li jistabbilixxi l-kodiċi doganali tal-Unjoni

[COM(2018) 259 final — 2018/0123 (COD)]

(2018/C 367/08)

Relatur:

Antonello PEZZINI

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 28.5.2018 Kunsill, 29.5.2018
Bażi legali	Artikolu 114 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropa
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni Speċjalizzata għas-Suq Uniku, il-Produzzjoni u l-Konsum
Adottata fil-plenarja	12.7.2018
Sessjoni plenarja Nru	536
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	147/0/2

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) dejjem sostna li unjoni doganali effiċjenti hija “conditio sine qua non” tal-proċess ta’ integrazzjoni Ewropea, biex tiżgura moviment liberu effiċjenti, sigur u trasparenti tal-merkanzija; bl-ogħla livell ta’ ħarsien tal-konsumaturi u tal-ambjent, bl-aħjar impjiegi, u bi ġlieda effettiva kontra l-frodi u l-falsifikazzjoni.

1.2.

Il-KESE jenfasizza l-importanza li jiġi żgurat qafas regolatorju ċar, trasparenti u mhux ambigwu għall-operaturi u l-atturi pubbliċi u privati kollha, li jaġixxu fit-territorju doganali tal-Unjoni, billi jintużaw definizzjonijiet, proċeduri u skadenzi ċari applikabbli għall-merkanzija li tidħol fit-territorju doganali tal-UE jew toħroġ minnu, li jippermettu lill-unjoni doganali nfisha li taħdem b’mod effettiv u konsistenti mal-implimentazzjoni tal-politika kummerċjali komuni.

1.3.

Għaldaqstant, il-KESE jappoġġja l-qafas regolatorju propost, jiġifieri:

—	l-emendi tal-istandards u r-regoli tekniċi tal-Kodiċi Doganali tal-Unjoni (KDU);

—	il-korrezzjonijiet tal-iżbalji tekniċi u tal-ommissjonijiet, bl-allinjament tal-Kodiċi mal-Ftehim Internazzjonali bejn l-UE u l-Kanada (CETA);

—	l-inklużjoni tal-enklav tal-muniċipalità ta’ Campione u tal-ilmijiet territorjali tal-Lag ta’ Lugano fit-territorju doganali tal-Unjoni, kif mitlub mill-Istat Membru kkonċernat.

1.4.

Il-Kumitat iqis li huwa essenzjali għall-Unjoni u għall-pajjiżi li magħhom ikkonkludiet ftehimiet ta’ kummerċ ħieles, li jappoġġjaw dan l-impenn konġunt, immirat lejn il-promozzjoni ta’ kummerċ ħieles u ġust, f’soċjetà dinamika u li tħares ’il quddiem, bl-għan li tiġi stimulata l-attività ekonomika u li jiġu promossi l-valuri u l-ideat komuni li ġew espressi b’mod konkret fl-Att Uniku Ewropew tal-1986, fil-Kodiċi Doganali tal-1992, ipperfezzjonat fil-KDU tal-2013, u li ddaħħlu bħala proposta fil-baġit fit-tul għall-2021-2027, bħala appoġġ għal kooperazzjoni fiskali u doganali tal-UE aktar effiċjenti.

1.5.

F’dak li jirrigwarda l-inklużjoni tal-“enklavi territorjali”, il-Kumitat jirrakkomanda li tingħata attenzjoni partikolari biex fl-istess ħin isiru l-emendi meħtieġa fid-Direttiva 2008/118/KE (id-Direttiva dwar id-dazju tas-sisa) u d-Direttiva 2006/112/KE (id-Direttiva dwar il-VAT).

1.6.

Il-KESE jappella lill-Kummissjoni biex fl-2021 tibgħatlu r-rapport ta’ rieżami ta’ nofs it-terminu tal-qafas ġuridiku tal-KDU, bl-għan li jivvaluta l-adegwatezza tiegħu għall-emendi introdotti minn dan ir-regolament, u l-effiċjenza tas-sistemi diġitali komuni, li għandhom jibdew jitħaddmu sa dik id-data.

2. Introduzzjoni

2.1.

Skont l-Artikolu 3 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (TFUE), l-Unjoni Doganali (UD) hija l-kompetenza esklużiva tal-Unjoni Ewropea, u l-Kodiċi Doganali tal-Unjoni (KDU) ippermetta:

—	l-armonizzazzjoni tad-diversi standards preċedenti;

—	l-applikazzjoni ta’ trattamenti ugwali;

—	l-impożizzjoni leġittima ta’ sanzjonijiet.

2.2.

Mill-1 ta’ Mejju 2016 daħlu fis-seħħ regoli doganali ġodda, bl-għan li tiġi ssimplifikata l-ħajja tal-kumpaniji li joperaw fl-Ewropa u bl-għan ta’ protezzjoni akbar tal-konsumatur. Bil-Kodiċi Doganali l-ġdid tal-Unjoni l-leġislazzjoni doganali tal-Unjoni, li daħlet fis-seħħ fl-1992, ġiet imġedda.

2.3.

Bl-Att Uniku Ewropew tal-1986, li daħal fis-seħħ f’Lulju tal-1987, beda proċess li, permezz ta’ tliet fażijiet – fl-1990 għall-kapital, fl-1993 għall-oġġetti u fl-1999 bil-munita unika – wassal għal dak li hu stipulat fl-Artikolu 28 tat-Trattament dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, jiġifieri: “l-abolizzjoni, bejn l-Istati Membri ta’ dazji doganali fuq l-importazzjoni u l-esportazzjoni u kull piż b’effett ekwivalenti”.

2.4.

Wara l-Kodiċi tal-1992 u r-Regolament tal-2008, wasalna għall-KDU attwali tal-2013 – issupplimentat b’diversi regolamenti delegati u ta’ implimentazzjoni – li jirrappreżenta pass importanti fl-Unjoni Doganali Ewropea: il-KDU huwa l-qafas li jippermetti d-dħul u l-ħruġ mill-UE ta’ aktar minn EUR 3 000 biljun f’oġġetti kull sena.

2.5.

Wara d-dħul fis-seħħ tad-dispożizzjonijiet sostanzjali l-ġodda tar-Regolament (UE) Nru 952/2013, li jistabbilixxi l-KDU, il-proċess ta’ konsultazzjoni regolari mal-Istati Membri u man-negozji wassal għall-identifikazzjoni ta’ żbalji u ta’ anomaliji tekniċi li jeħtieġ li jiġu kkoreġuti sabiex jiġu żgurati ċ-ċertezza tad-dritt u l-konsistenza.

2.6.

Fil-fatt, it-territorju doganali tal-UE ma jikkoinċidix eżattament mat-territorji kollha li jagħmlu parti mit-territorju ġeofiżiku tal-UE. Fil-fatt, xi żoni li jaqgħu fit-territorji nazzjonali huma esklużi mit-territorju doganali tal-Komunità, filwaqt li territorji oħrajn li ma jagħmlux parti mit-territorju ġeofiżiku tal-Unjoni huma kkunsidrati li jagħmlu parti mit-territorju doganali.

2.7.

Filwaqt li t-territorji Awstrijaċi ta’ Jungholz u Mittelberg, tal-Prinċipat ta’ Monaco, tar-Repubblika ta’ San Marino, tad-Dipartimenti Franċiżi extra-Ewropej (DOM – Martinique, Guadeloupe, il-Guyana Franċiża u Réunion), tal-Isle of Man u tal-Gżejjer Kanarji jagħmlu parti mit-territorju doganali tal-UE, xi territorji li jagħmlu parti mit-territorju ġeofiżiku tal-UE, bħall-Gżejjer ta’ Faeroe, il-Gżira ta’ Helgoland u t-territorju ta’ Busingen, Ceuta u Melilla, it-Territorji extra-Ewropej Franċiżi (TOM – il-Polineżja Franċiża, Wallis u Futuna, New Caledonia, it-Territorji Franċiżi tan-Nofsinhar u l-Kollettività Franċiża ’l barra minn Franza ta’ Mayotte, ta’ St. Pierre u Miquelon), Livigno, huma esklużi minnu. L-Italja talbet l-inklużjoni ta’ Campione d’Italia u tal-ilmijiet nazzjonali Taljani tal-Lag ta’ Lugano, bejn Ponte Tresa u Porto Ceresio, li sa issa kienu esklużi wkoll.

2.8.

In-negozjati għal Ftehim Ekonomiku u Kummerċjali Komprensiv bejn l-UE u l-Kanada (CETA) ġew konklużi f’Settembru 2014, bid-Deċiżjoni tal-Kunsill (UE) 2017/37 tat-28 ta’ Ottubru 2016. Il-Ftehim, li daħal fis-seħħ fil-21 ta’ Settembru 2017, abolixxa 99 % tad-dazji doganali u bosta ostakli oħrajn li, sal-lum, kienu ta’ piż fuq il-kummerċjanti.

2.9.

Il-Ftehim tal-CETA – li dwaru l-KESE kkumenta f’diversi okkażjonijiet (1) – fih għadd ta’ aspetti ta’ interess doganali kbir, minħabba l-fatt li, kif previst fl-Artikolu 1.4 tiegħu, jistabbilixxi żona ta’ kummerċ ħieles bejn il-Kanada u l-Unjoni Ewropea, skont l-Artikolu XXIV tal-GATT (1994) (2) u l-Artikolu V tal-GATS (3). Fi kwalunkwe każ, il-ftehim ma jaffettwax id-drittijiet u l-obbligi addizzjonali li diġà jeżistu bejn il-partijiet kontraenti skont il-Ftehim tad-WTO, u lanqas fuq il-ftehimiet l-oħrajn li huma parti għalihom rispettivament (4).

2.10.

Sakemm ma jkunx indikat mod ieħor, iż-żona ta’ kummerċ ħieles tinkludi (5):

—

fir-rigward tal-Kanada: it-territorju tal-art tagħha, l-ispazju tal-ajru, l-ilmijiet interni u l-baħar territorjali, iż-żona ekonomika esklużiva tagħha, kif determinata mil-liġi nazzjonali Kanadiża, konsistenti mal-Parti V tal-Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti dwar id-Dritt tal-Baħar, li saret f’Montego Bay fl-10 ta’ Diċembru 1982 (“il-Konvenzjoni UNCLOS (6)”); il-blata kontinentali tagħha, kif determinat mil-liġi nazzjonali Kanadiża, konsistenti mal-Parti VI tal-UNCLOS;

—

fir-rigward tal-Unjoni Ewropea, it-territorji li fihom jiġu applikati t-TUE u t-TFUE u bil-kundizzjonijiet stipulati f’dawk it-Trattati u, fir-rigward tad-dispożizzjonijiet li jikkonċernaw it-trattament tariffarju tal-prodotti, il-Ftehim jinkludi wkoll dawk iż-żoni tat-territorju doganali tal-Unjoni Ewropea li mhumiex koperti mill-ewwel sentenza ta’ dan is-subparagrafu.

2.10.1.

Minbarra l-CETA, l-UE u l-Kanada ffirmaw ukoll strument interpretattiv konġunt (7) li se jkollu validità legali u li jiddeskrivi b’mod ċar il-kontenut ta’ dak miftiehem bejn il-Kanada u l-UE f’sensiela ta’ Artikoli tal-CETA, bħal dawk li jikkonċernaw is-sistema ġudizzjarja l-ġdida għall-protezzjoni tal-investimenti, id-dritt tar-regolamentazzjoni, is-servizzi pubbliċi u l-ħarsien tal-ambjent u tal-impjiegi.

2.10.2.

Il-proċess ta’ konsultazzjoni regolari mal-Istati Membri u man-negozji wassal għall-identifikazzjoni ta’ żbalji u ta’ anomaliji tekniċi li jeħtieġ li jiġu kkoreġuti sabiex jiġu żgurati ċ-ċertezza tad-dritt u l-konsistenza. Għal dan il-għan il-Kummissjoni ħejjiet proposti, inkluż l-allinjament tal-KDU ma’ ftehim internazzjonali li ma kienx fis-seħħ meta ġie adottat il-KDU, u t-talba mill-Italja biex tiġi inkluża parti mit-territorju tagħha.

3. Il-proposti tal-Kummissjoni

3.1.

Il-Kummissjoni qed tipproponi li temenda l-Kodiċi Doganali tal-UE sabiex:

—	tikkoreġi l-iżbalji tekniċi u l-ommissjonijiet, inkluża l-armonizzazzjoni tal-KDU mad-dispożizzjonijiet ta’ ftehimiet internazzjonali li ma kinux għadhom daħlu fis-seħħ meta ġie adottat il-Kodiċi, bħall-Ftehim Ekonomiku u Kummerċjali Komprensiv (CETA) bejn l-UE u l-Kanada;

—	tiġi emendata d-definizzjoni tat-territorju doganali tal-Unjoni, sabiex ikun jinkludi l-muniċipalità Taljana ta’ Campione d’Italia u l-ilmijiet Taljani tal-Lag ta’ Lugano;

—

jiġu pprovduti speċifikazzjonijiet u estensjonijiet għad-deċiżjonijiet u għall-iskadenzi proċedurali dwar l-informazzjoni vinkolanti dwar it-tariffi (BTI), dikjarazzjonijiet fil-qosor tad-dħul, dikjarazzjonijiet għall-kustodja temporanja, dikjarazzjoni fil-qosor jew ta’ notifika tal-esportazzjoni mill-ġdid, eżenzjonijiet mid-dazji tal-importazzjoni, skont il-proċedura ta’ proċessar passiv.

4. Kummenti ġenerali

4.1.

Il-KESE japprova bis-sħiħ l-għan tal-Kummissjoni li tagħmel emendi tekniċi fil-Kodiċi Doganali tal-Unjoni (KDU) biex tiżgura li l-Kodiċi jissodisfa l-għanijiet tiegħu li jtejjeb il-kompetittività tan-negozji Ewropej filwaqt li jipproteġi aħjar l-interessi finanzjarji u ekonomiċi tal-Unjoni, itejjeb l-impjiegi u s-sikurezza tal-konsumaturi tal-UE.

4.2.

Il-KESE jenfasizza l-importanza li l-CETA jagħti lill-kummerċ u lill-iżvilupp sostenibbli, u l-impenji rilevanti li ħadu l-partijiet kontraenti, bħala parti mill-istrument interpretattiv konġunt, sabiex isaħħu d-dispożizzjonijiet tiegħu, kif ukoll l-approċċ pożittiv tal-mudell il-ġdid li ġie adottat għas-soluzzjoni tat-tilwim dwar l-investimenti.

4.3.

Għaldaqstant il-Kumitat jaqbel li d-dispożizzjonijiet regolatorji tal-UE jiġu allinjati mal-ftehimiet iffirmati mal-Kanada, f’termini ta’:

—	Informazzjoni Vinkolanti dwar it-Tariffi;

—	ħażna temporanja;

—	dikjarazzjoni fil-qosor tad-dħul u indikazzjonijiet li għandhom jiddaħħlu f’każ li ma tiġix ippreżentata informazzjoni qabel il-wasla ta’ oġġetti mhux tal-UE;

—	invalidazzjoni ta’ dikjarazzjoni ta’ ħażna temporanja;

—	eżenzjoni sħiħa mid-dazji fuq l-importazzjoni f’ċerti każijiet;

—	termini eżatti ta’ invalidazzjoni f’każijiet ta’ dikjarazzjoni ta’ ħażna temporanja, dikjarazzjoni fil-qosor ta’ ħruġ jew notifika ta’ esportazzjoni mill-ġdid.

4.4.

Il-Kumitat jappoġġja t-traspożizzjoni tat-talba tal-Gvern Taljan li mill-1 ta’ Jannar 2019, il-muniċipalità ta’ Campione d’Italia u l-ilmijiet nazzjonali Taljani tal-Lag ta’ Lugano jiġu inklużi fit-territorju doganali tal-UE.

4.5.

Il-Kumitat jirrakkomanda li fl-istess waqt ta’ dan il-proċess ta’ inklużjoni, isiru l-emendi meħtieġa fid-Direttiva 2008/118/KE (id-Direttiva dwar id-dazju tas-sisa) u fid-Direttiva 2006/112/KE (id-Direttiva dwar il-VAT) biex jibdew japplikaw fl-istess data tal-1 ta’ Jannar 2019.

4.6.

Il-Kumitat jappella lill-Kummissjoni biex fl-2021 tippreżentalu r-rapport ta’ rieżami previst dwar l-effettività, il-konsistenza u l-korrettezza tal-qafas ġuridiku l-ġdid tal-KDU, kif emendat mill-proposti leġislattivi attwali.

Brussell, it-12 ta’ Lulju 2018.

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

Luca JAHIER

(1) ĠU C 48, 15.2.2011, p. 87; ĠU C 332, 8.10.2015, p. 45; ĠU C 227, 28.6.2018, p. 27.

(2) Ftehim Ġenerali dwar it-Tariffi u l-Kummerċ.

(3) Ftehim Ġenerali dwar il-Kummerċ fis-Servizzi.

(4) Ara l-Artikolu 1.5 CETA.

(5) Ara l-Artikolu 1.3 CETA.

(6) United Nations Convention on the Law of the Sea.

(7) Approvat mill-Kunsill fl-iffirmar tiegħu fit-28 ta’ Ottubru 2016, li jipprovdi interpretazzjoni vinkolanti tas-CETA skont l-Artikolu 31 tal-Konvenzjoni ta’ Vjenna dwar il-Liġi tat-Trattati http://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-13541-2016-INIT/mt/pdf

10.10.2018

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 367/43

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar

Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar l-emendar tar-Regolament (UE) Nru 575/2013 fir-rigward tal-kopertura minima għat-telf għal skoperturi improduttivi

[COM(2018) 134 final — 2018/0060 (COD)]

u Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar is-servizzjanti tal-kreditu, ix-xerrejja tal-kreditu u l-irkupru tal-kollateral

[COM(2018) 135 final — 2018/0063 (COD)]

(2018/C 367/09)

Relatur:

Juan MENDOZA CASTRO

Konsultazzjoni	Kunsill tal-Unjoni Ewropea, 24.4.2018; Parlament Ewropew, 19.4.2018
Bażi legali	L-Artikoli 114 u 53(1) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għall-Unjoni Ekonomika u Monetarja u l-Koeżjoni Ekonomika u Soċjali
Adottata fis-sezzjoni	27.6.2018
Adottata fil-plenarja	11.7.2018
Sessjoni plenarja Nru	536
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	145/0/2

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

Pakkett dwar self improduttiv (NPL)

1.1.

Il-KESE jilqa’ l-pakkett tal-Kummissjoni, li huwa l-qofol fl-inizjattiva tal-UE biex tiġi indirizzata l-kwistjoni persistenti tal-NPLs u li huwa fundamentali biex isir progress lejn l-Unjoni Bankarja.

1.2.

L-istituzzjonijiet finanzjarji tal-UE għamlu progress kemm fil-kwalità tal-portafolji tas-self kif ukoll fil-volum totali ta’ self improduttiv (NPLs); madankollu, fil-livell tal-UE, huma meħtieġa miżuri addizzjonali sabiex jiġi evitat li l-NPLs jakkumulaw fil-futur.

1.3.

Kwalunkwe tqabbil tal-UE tal-livell ta’ NPLs għandu jqis il-fatt li f’xi pajjiżi, il-banek ibbenefikaw minn ammonti sostanzjali ta’ għajnuna mill-Istat fil-fażi bikrija tal-kriżi (2008-2012), filwaqt li oħrajn ma setgħux jagħmlu dan minħabba t-tibdil fir-regoli tal-għajnuna mill-istat.

1.4.

Il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-konsegwenzi soċjali tal-kriżi finanzjarja f’termini ta’ esklużjoni, ġustizzja soċjali u ostakoli għat-tlestija tas-suq intern.

1.5.

It-tneħħija ta’ dejn indebolit mill-kontijiet tal-istituzzjonijiet finanzjarji hija vitali sabiex jiġu evitati l-konsegwenzi ta’ dejn eċċessiv fil-futur. Il-KESE jitlob ukoll li jingħata self responsabbli mill-istituzzjonijiet ta’ kreditu.

Garanziji ta’ kontinġenza prudenzjali statutorji

1.6.

Il-KESE jaqbel mal-applikazzjoni ta’ garanziji ta’ kontinġenza prudenzjali statutorji bħala miżura preventiva sabiex jiġi żgurat li jkun hemm biżżejjed provvediment għal telf ta’ kreditu minn NPLs futuri.

1.7.

Il-KESE jinnota l-ħsieb wara l-proposta tal-Kummissjoni, waqt li jżid li garanzija ta’ kontinġenza tkun iġġustifikata mill-għanijiet differenti tal-qafas ta’ kontabilità relatati mar-regolamentazzjoni prudenzjali.

1.8.

Madankollu, il-KESE għandu jinnota wkoll li:

—	L-approċċ “wieħed tajjeb għal kulħadd”, ma jqisx id-differenzi li għadhom jeżistu fil-liġijiet ċivili nazzjonali u t-tul tal-proċeduri fil-qrati ċivili.

—	Il-kalendarju għall-provvediment ta’ NPLs ġodda jista’ jġiegħel lill-banek ibigħuhom malajr, minflok jistennew lill-kumpanija/ditta f’qagħda finanzjarja ħażina tirritorna għal sitwazzjoni aktar vijabbli.

1.9.

Il-Kummissjoni għandha tikkunsidra, jekk ikun possibbli, is-sitwazzjoni speċifika ta’ kumpaniji iżgħar u speċjalizzati bi struttura tal-assi anqas kumplessa.

1.10.

Il-KESE jikkunsidra li l-IFRS 9 għandu jkun obbligatorju għall-banek kollha tal-UE.

1.11.

Il-KESE jipproponi li titnieda analiżi tal-impatt speċifika maħsuba biex tistma l-impatt potenzjali tar-regolament propost fuq il-banek, fuq it-trażmissjoni ta’ kreditu lejn id-djar, fuq l-SMEs u fuq it-tkabbir tal-PDG.

1.12.

L-iżvilupp ta’ swieq sekondarji

1.13.

Il-KESE jirrikonoxxi li l-Kummissjoni tagħti tweġiba għal ħafna mill-problemi ta’ NPLs frammentati fi swieq sekondarji fl-UE u jenfasizza l-proposti speċifiċi f’dan l-aspett. Madankollu, huwa tal-fehma li r-regolaturi ma għandhomx jinkoraġġixxu l-bejgħ tal-NPLs.

1.14.

Is-suġġerimenti tal-KESE fir-rigward tal-konsegwenzi ta’ trasferimenti ta’ kreditu huma kif ġej:

—	Il-protezzjoni tal-konsumatur: il-proposti tal-Kummissjoni huma milqugħa b’mod ġenerali. L-awtoritajiet għandhom joqogħdu attenti għal miżuri speċifiċi u r-rakkomandazzjonijiet biex jiġu protetti d-drittijiet tad-debituri.

—	Il-protezzjoni tal-ħaddiema: l-awtoritajiet kompetenti għandhom iqisu l-mobbiltà u l-protezzjoni tal-ħaddiema tal-kumpaniji involuti fi trasferimenti ta’ kumpaniji skont il-liġijiet tal-UE u dawk nazzjonali.

Eżekuzzjoni extraġudizzjarja aċċellerata tal-kollateral

1.15.

Il-KESE jenfasizza, f’sens pożittiv, id-dritt għal proċess ġust quddiem qorti nazzjonali jekk ikun meħtieġ u jekk l-applikazzjoni ta’ din il-proċedura kif proposta fid-direttiva tkun ristretta.

1.16.

F’ħafna Stati Membri l-proċess tal-infurzar diġà huwa effiċjenti. Is-soluzzjoni għall-problema tal-NPLs tinsab prinċipalment fit-tisħiħ tal-proċeduri ġudizzjarji madwar l-UE kollha.

2. Il-proposti tal-Kummissjoni Ewropea

2.1.

Fl-14 ta’ Marzu, il-Kummissjoni ppreżentat proposta għal regolament (1) li jemenda r-Regolament (UE) Nru 575/2013 fir-rigward tal-kopertura minima għat-telf għal skoperturi improduttivi (NPEs), flimkien ma’ proposta għal direttiva (2) dwar is-servizzjanti tal-kreditu, ix-xerrejja tal-kreditu u l-irkupru tal-kollateral.

2.2.

Iż-żewġ proposti kienu akkumpanjati minn dokumenti ta’ ħidma tal-persunal u valutazzjonijiet tal-impatt tal-Kummissjoni, u fl-istess jum il-Kummissjoni ppubblikat ukoll it-Tieni Rapport ta’ Progress tagħha (3) dwar it-Tnaqqis tas-Self Improduttiv fl-Ewropa u Pjan ta’ Azzjoni (4) li jipprovdi gwida teknika dwar kif għandhom jiġu stabbiliti Kumpaniji Maniġerjali tal-Assi (KMA) nazzjonali.

2.3.

Dawn il-proposti huma komponenti importanti tal-isforzi tal-Kummissjoni biex issaħħaħ l-Unjoni Ekonomika u Monetarja (UEM) tal-Ewropa u huma essenzjali biex tiġi kkompletata l-Unjoni Bankarja. L-indirizzar ta’ stokkijiet kbar ta’ self improduttiv (NPLs) u ta’ skoperturi improduttivi (NPEs) kif ukoll l-akkumulazzjoni possibbli tagħhom fil-futur jiffurmaw parti importanti mill-isforzi tal-Unjoni biex jitnaqqsu ulterjorment ir-riskji fis-sistema bankarja u biex il-banek ikunu jistgħu jiffukaw fuq is-self lin-negozji u liċ-ċittadini.

2.4.

Fil-proposta għal regolament, il-Kummissjoni tipproponi li tistabbilixxi garanzija ta’ kontinġenza prudenzjali statutorja billi tistabbilixxi livelli minimi komuni ta’ kopertura għal self li għadu kif joriġina li jsir improduttiv, bil-għan li tevita kwalunkwe akkumulazzjoni futura eċċessiva ta’ NPLs mingħajr kopertura għat-telf suffiċjenti fuq il-karti bilanċjali tal-banek u li tagħmel r-riżoluzzjoni tagħhom aktar faċli.

2.5.

Fil-proposta għal direttiva, il-Kummissjoni għandha l-għan li żżid l-effiċjenza tal-proċeduri ta’ rkupru tad-dejn permezz tad-disponibbiltà ta’ proċedura ta’ eżekuzzjoni extraġudizzjarja aċċellerata tal-kollateral (AECE) komuni u distinta. Il-proposta tħeġġeġ ukoll l-iżvilupp ta’ swieq sekondarji għall-NPLs billi jiġu armonizzati r-rekwiżiti u jinħoloq suq uniku għas-servizzjar tal-kreditu u t-trasferiment ta’ self bankarju lil partijiet terzi madwar l-UE.

3. Kummenti ġenerali

3.1.

Il-KESE jilqa’ l-pakkett tal-Kummissjoni, li huwa l-qofol fl-inizjattiva tal-UE biex tiġi indirizzata l-kwistjoni persistenti tal-NPLs (5) u li huwa fundamentali biex isir progress lejn l-Unjoni Bankarja.

3.2.

Minħabba li s-solvenza u l-istabbiltà fis-sistema finanzjarja huma fundamentali għall-UE, il-volum kbir ta’ NPLs akkumulat fil-banek ta’ xi Stati Membri waqt il-kriżi u r-riċessjoni li segwiet huwa ħażin għas-sistema finanzjarja kollha kemm hi, huwa ta’ detriment għall-ekonomija u, f’ċerti każijiet, wassal għal spejjeż kbar għall-kontribwent.

3.3.

Fis-snin reċenti, l-isitituzzjonijiet finanzjarji tal-UE għamlu progress kemm fil-kwalità tal-portafolji tas-self kif ukoll fil-volum totali tal-NPLs; madankollu, dawn tal-aħħar jibqgħu fil-livell għoli ta’ EUR 813 biljun (6) gross. Il-banek u s-superviżuri għandhom l-għodod meħtieġa biex inaqqsu n-numru ta’ self inadempjenti jew indebolit, iżda huma meħtieġa miżuri addizzjonali fil-livell tal-UE sabiex dawn ma jkunux jistgħu jakkumulaw fil-futur.

3.4.

Il-KESE jinnota li f’xi pajjiżi, il-banek ibbenefikaw minn ammonti sostanzjali ta’ għajnuna mill-Istat fil-fażi bikrija tal-kriżi (2008-2012), filwaqt li oħrajn ma setgħux jagħmlu dan minħabba bidliet fir-regoli tal-għajnuna mill-istat għas-settur finanzjarju. Għal din ir-raġuni, kwalunkwe tqabbil tal-livell ta’ NPLs għandu jqis dawn id-differenzi.

3.5.

Il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-konsegwenzi soċjali tal-kriżi finanzjarja f’termini ta’ esklużjoni, ġustizzja soċjali u ostakoli għat-tlestija tas-suq intern. F’xi Stati Membri, l-NPLs huma riflessjoni ta’ kemm ġew affettwati ħażin il-familji u l-intraprendituri tal-SMEs, fosthom li jkunu f’riskju li jitilfu djarhom jew ikunu soġġetti għal esklużjoni.

3.6.

It-tneħħija ta’ dejn indebolit mill-kontijiet tal-istituzzjonijiet finanzjarji hija vitali sabiex jiġu evitati l-konsegwenzi ta’ dejn eċċessiv fil-futur, u l-pjan tal-ECOFIN għandu jikkontribwixxi għal dan l-objettiv. Il-KESE jappella wkoll għal self responsabbli, li ser jirrikjedi li l-istituzzjonijiet ta’ kreditu jagħtu iktar attenzjoni għall-bżonnijiet u s-sitwazzjonijiet tal-persuni individwali li jissellfu u sabiex jinstab l-iktar strument finanzjarju xieraq skont iċ-ċirkostanzi ta’ kull persuna (7).

4. Kummenti speċifiċi

4.1. Garanziji ta’ kontinġenza prudenzjali statutorji

4.1.1.

4.1.2.

Sabiex jitnaqqsu l-NPLs u l-NPEs (8), l-emenda proposta tar-Regolament dwar ir-Rekwiżiti ta’ Kapital (CRR) tinkludi kalendarju progressiv għal self iggarantit (sa tmien snin) u mhux iggarantit (sentejn).

4.1.3.

Il-ħsieb tal-Kummissjoni fir-rigward tal-proposta huwa (9):

—	Ix-xogħol ta’ telf ta’ self mhux dejjem huwa adegwat minn perspettiva prudenzjali, li għandu skop, objettiv u għan differenti.

—

L-IFRS 9 (10) huwa mistenni li jġib allinjament ferm aktar mill-qrib ma’ standards prudenzjali mill-IAS 39 (11) u li jikkontribwixxi fl-indirizzar tal-kwistjoni ta’ dispożizzjonijiet imdewma u inadegwati, peress li jopera fuq approċċ ta’ “telf mistenni”. Madankollu, l-istandard il-ġdid xorta jħalli lok għal diskrezzjoni fl-evalwazzjoni tal-NPLs u tal-kollateral sottostanti u, bħala konsegwenza, fid-determinazzjoni tad-dispożizzjonijiet.

—

Regolament prudenzjali jagħti s-setgħa lis-superviżur tal-bank li jinfluwenza l-livell ta’ provvediment tal-bank (inkluż fir-rigward tal-NPLs) fi ħdan il-limiti tal-qafas ta’ kontabbiltà applikabbli u li jeżiġi aġġustamenti speċifiċi għall-kalkoli tal-fondi proprji ta’ dak il-bank. Madankollu, il-miżuri u r-rekwiżiti vinkolanti jistgħu jiġu applikati biss mis-superviżur fuq bażi ta’ każ b’każ skont iċ-ċirkostanzi individwali tal-bank (magħrufa bħala l-miżuri tal-Pilastru 2).

—	Miżuri superviżorji mfassla individwalment fuq valutazzjoni ta’ każ b’każ mis-superviżur kompetenti huma xierqa biex jiġu indirizzati r-riskji speċifiċi relatati mal-NPL ta’ banek individwali.

4.1.4.

Il-KESE jżid li garanzija ta’ kontinġenza tkun iġġustifikata mill-għanijiet differenti tal-qafas ta’ kontabilità relatati mar-regolamentazzjoni prudenzjali.

4.1.5.

Madankollu, il-KESE għandu jinnota wkoll li:

—	Ir-regolament propost, li jsegwi approċċ “wieħed tajjeb għal kulħadd”, ma jqisx id-differenzi li għadhom jeżistu fil-liġijiet ċivili nazzjonali u t-tul tal-proċeduri fil-qrati ċivili.

—

Il-kalendarju għall-provvediment ta’ NPLs ġodda jista’ jġiegħel lill-banek ibigħuhom malajr, minflok jistennew lill-kumpanija/ditta f’qagħda finanzjarja ħażina tirritorna għal sitwazzjoni aktar vijabbli. Dan jista’ jnaqqas il-possibbiltà li jippermetti ristrutturar tad-dejn u li l-intraprendituri jingħataw it-tieni opportunità, b’impatt soċjali potenzjalment negattiv ħafna u impatt negattiv fuq il-proporzjon tal-impjieg.

—

Skont analiżi waħda (12), ditti iżgħar u speċjalizzati bi struttura ta’ assi inqas kumplessa x’aktarx jiġu affettwati b’mod aktar serju bl-introduzzjoni kontemporanja tal-IFRS 9 u garanziji ta’ kontinġenza prudenzjali għall-NPE. Il-Kummissjoni għandha tqis jekk huwiex meħtieġ li tiġi rfinata l-proposta sabiex tiġi indirizzata din il-problema.

4.1.6.

Għalkemm il-garanziji ta’ kontinġenza proposti jistgħu jnaqqsu d-differenzi fil-provvediment li jirriżulta mill-adozzjoni ta’ oqfsa ta’ kontabbiltà differenti (IFRS 9 kuntrarju għal GAAPs Nazzjonali (13)), il-KESE jikkunsidra li l-IFRS 9 għandu jkun obbligatorju għall-banek kollha tal-UE.

4.1.7.

Il-KESE jissuġġerixxi li titnieda analiżi speċifika maħsuba biex tistma l-impatt potenzjali tar-regolament propost fuq il-banek, fuq it-trażmissjoni ta’ kreditu lejn id-djar, fuq l-SMEs u fuq it-tkabbir tal-PDG.

4.1.8.

Riskji oħra jistgħu jipproduċu problemi simili għal dawk ta’ NPLs, b’mod partikolari r-riskji konnessi ma’ derivattivi kumplessi ħafna u assi li ttieħdu lura tal-livell 2 u tal-livell 3. Fid-dawl ta’ dan, il-KESE huwa tal-fehma li dawn ir-riskji għandhom jiġu inklużi fil-lista ta’ prijorità għal tnaqqis tar-riskju.

4.1.9.

Il-KESE jinnota li l-BĊE diġà ħareġ l-addendum tiegħu, mingħajr ma qies ir-regoli tal-Pilastru 1 li għandhom jinħarġu mill-Parlament/Kunsill/Kummissjoni u mingħajr ma stenna l-linji gwida tal-Awtorità Bankarja Ewropea (EBA). Dan jista’ jikser il-prinċipji ta’ regolamentazzjoni aħjar. L-addendum tal-BĊE dwar l-NPLs għandu għalhekk jiġi adattat għall-qafas tal-Pilastru 1 futur dwar l-NPLs, sabiex titkompla tiġi żgurata l-konsistenza tar-regoli Ewropej.

4.2. Miżuri biex jiġu żviluppati aktar swieq sekondarji għall-NPLs

4.2.1.

Fl-UE, it-tranżazzjonijiet tas-swieq sekondarji huma relattivament żgħar (14). Il-kawżi jinkludu: regolament frammentat; limitazzjonijiet leġislattivi fuq detenturi ta’ xi klassijiet ta’ assi, fuq il-kamp ta’ applikazzjoni għall-involviment ta’ kumpaniji ta’ servizzjanti u fuq it-tipi ta’ investituri (f’xi każijiet banek oħra biss ikunu jistgħu jisservizzjaw NPLs jew jixtruhom); u fehmiet differenti dwar il-perspettiva ekonomika bejn il-banek lokali u l-investituri barranin. Il-KESE jqis li l-Kummissjoni toffri tweġiba għal uħud minn dawn il-problemi.

4.2.2.

Waħda mill-isfidi ewlenin għas-suq tal-NPL hija n-nuqqas ta’ data ta’ kwalità għolja dwar l-NPLs, li tirriżulta f’asimmetriji ta’ informazzjoni. Il-KESE jilqa’ l-mudelli ta’ data maħsuba biex jipprovdu data uniformi u standardizzata għal kuntratti ta’ kreditu improduttivi.

4.2.3.

Madankollu, il-KESE jqis li r-regolaturi ma għandhomx iħeġġu l-bejgħ ta’ NPLs minħabba li l-immaniġġjar ta’ self indebolit fil-banek jista’ jimplika valur għoli permezz tal-irkupru tiegħu mill-prezzijiet miġbura għall-bejgħ tiegħu.

4.2.4.

Il-KESE jenfasizza u jappoġġja l-aspetti li ġejjin tal-proposta tal-Kummissjoni:

—

Is-servizzjanti tal-kreditu. Ir-regoli madwar l-UE jistabbilixxu rekwiżiti speċifiċi għall-għoti, ir-rifjut jew l-irtirar ta’ awtorizzazzjoni (Artikoli 5 sa 7), inkluża “reputazzjoni tajba biżżejjed, rekord tal-pulizija nadif u li attwalment mhi soġġetta għall-ebda proċedura ta’ insovlenza”. Dawn ikopru wkoll: ir-reġistru (Artikolu 8), ir-relazzjoni kuntrattwali mal-kreditur (Artikolu 9), l-attivitajiet ta’ esternalizzazzjoni (Artikolu 10) u servizzjar transkonfinali (Artikoli 11 u 12).

—

Ix-xerrejja tal-kreditu. Il-kreditur għandu jipprovdi l-informazzjoni meħtieġa kollha dwar il-kuntratt ta’ kreditu (Artikolu 13) skont standards tekniċi li se jiġu żviluppati mill-EBA (Artikolu 14) u li ma jistgħux jiġu sottomessi għall-ebda rekwiżit addizzjonali għajr dawk previsti skont il-liġijiet nazzjonali ta’ traspożizzjoni (Artikolu 15). Dawn jistgħu jinfurzaw il-kreditu direttament (Artikolu 18) jew jittrasferixxuh (Artikolu 19).

—	Is-servizzjanti tal-kreditu, l-istituzzjonijiet ta’ kreditu jew is-sussidjarji tagħhom, li għandhom rwol attiv fl-operazzjonijiet relatati mal-NPLs, huma inklużi fl-Artikolu 16.

—	Superviżjoni. Aspett kruċjali, minħabba li din titlob l-applikazzjoni tal-istess regoli madwar l-UE, rwol superviżorju tal-awtoritajiet nazzjonali kompetenti u penali amministrattivi (Artikoli 20 sa 22).

—	Il-protezzjoni tad-data. Kundizzjoni għat-trasferiment ta’ self hija “ir-rispett għad-drittijiet tal-mutwatarji u l-konformità mar-regoli dwar il-protezzjoni tad-data personali skont il-liġijiet li jirregolaw il-kuntratt ta’ kreditu” (Artikolu 5(1)(c)).

4.2.5. Il-protezzjoni tal-konsumatur

—	Il-KESE jqis li huwa importanti li jiġi żgurat livell għoli ta’ protezzjoni tal-konsumatur fil-qasam tas-servizzi finanzjarji.

—

F’dan is-sens, il-prinċipju ġenerali fil-proposta huwa li “jiġi żgurat l-istess livell ta’ protezzjoni, irrispettivament minn min jippossjedi jew jisservizzja l-kreditu u irrispettivament mir-reġim legali fis-seħħ fl-Istat Membru tax-xerrej tal-kreditu jew tas-servizzjant tal-kreditu”; b’mod partikolari, għandhom jiġu osservati d-Direttiva dwar il-Kreditu Ipotekarju (15), id-Direttiva dwar il-Kreditu tal-Konsumatur (16) u d-Direttiva dwar it-Termini Kuntrattwali Inġusti (17).

—	Il-KESE jenfasizza wkoll l-obbligi tal-kreditur lejn il-konsumatur f’każ ta’ modifiki għall-ftehim ta’ kreditu (Artikolu 34).

—

Il-KESE josserva li t-trasferiment ta’ self ifisser li d-debitur għandu jinnegozja ma’ kumpanija mhux finanzjarja li għandha persunal differenti, metodi ta’ ħidma differenti u għan differenti. Għalhekk huwa xieraq li l-awtoritajiet nazzjonali għandhom joqogħdu attenti għall-miżuri u r-rakkomandazzjonijiet biex jipproteġu d-drittijiet tad-debituri, bħal fil-każ tal-Uffiċċju għall-Protezzjoni Finanzjarja tal-Konsumatur (Consumer Financial Protection Bureau) tal-Istati Uniti (18).

4.2.6. Il-protezzjoni tal-ħaddiema.

Fil-każijiet kollha tat-trasferimenti ta’ kreditu lil kumpaniji esterni, l-awtoritajiet kompetenti għandhom iqisu l-mobbiltà u l-protezzjoni tal-ħaddiema tal-kumpaniji involuti f’tali trasferimenti skont il-liġijiet tal-UE u dawk nazzjonali.

4.3. Eżekuzzjoni extraġudizzjarja aċċellerata tal-kollateral (AECE)

4.3.1.

Il-KESE jenfasizza, f’sens pożittiv, l-obbligu tal-Istati Membri li jiżguraw li l-mutwatarju kummerċjali għandu d-dritt li jikkontesta l-użu ta’ dan il-mekkaniżmu quddiem qorti nazzjonali (l-Artikolu 28). Dan għandu jipproteġi b’mod xieraq id-dritt fundamentali taċ-ċittadini u tal-kumpaniji għal proċess ġust (19), speċjalment fil-każ ta’ termini kuntrattwali mhux ġusti u abbużivi.

4.3.2.

Barra minn hekk, il-KESE jinnota d-dubji li esprimew xi Stati Membri dwar il-fatt li tali strument jista’ jaċċellera l-proċess ta’ eżekuzzjoni b’mod sinifikanti f’dawk l-Istati Membri fejn il-proċeduri fil-qrati diġà jiġu mmaniġġjati f’perjodu ta’ żmien qasir; filwaqt li proċeduri barra l-qorti jistgħu jkunu ta’ benefiċċju għall-kreditur, is-soluzzjoni għall-problema tal-NPLs tinsab prinċipalment fit-tisħiħ tal-proċeduri ġudizzjarji madwar l-UE.

4.3.3.

Fi kwalunkwe każ, il-KESE jenfasizza b’mod pożittiv ir-restrizzjonijiet fuq l-applikazzjoni tal-AECE fil-proposta. L-ewwel nett, huma biss il-ftehimiet konklużi bejn il-kredituri u d-debituri tan-negozju li huma inklużi. Barra minn hekk, dawn li ġejjin huma speċifikament esklużi:

—	il-konsumaturi involuti f’attivitajiet mhux professjonali (20);

—	il-kumpaniji li ma jagħmlux profitt;

—	arranġamenti ta’ kollateral finanzjarju (21), u

—	proprjetà residenzjali immobbli li tkun ir-residenza ewlenija ta’ mutwatarju kummerċjali (22).

4.4. Pjan ta’ Azzjoni dwar Kumpaniji Maniġerjali tal-Assi (KMA)

Regoli dwar l-għajnuna mill-Istat

4.4.1.

Il-KESE jaqbel mal-Kummissjoni li l-KMA kienu parti importanti mis-soluzzjonijiet għat-tindif tal-karti bilanċjali tal-banek f’xi Stati Membri, speċjalment wara l-kriżi finanzjarja. Madankollu, huwa jaqbel ukoll li – fil-każ ta’ vetturi appoġġjati jew iggarantiti mill-pubbliku – dawn jistgħu jikkontribwixxu wkoll għal riskji ta’ stabbiltà finanzjarja, inkluż it-tisħiħ potenzjali ta’ dak magħruf bħala “ċirku vizzjuż bejn is-sovrani”.

4.4.2.

Għalhekk il-KESE jappoġġja konsistenza mal-qafas legali tal-UE, speċjalment id-Direttiva dwar l-Irkupru u r-Riżoluzzjoni tal-Banek (BRRD) (23) u r-Regolament dwar Mekkaniżmu Uniku ta’ Riżoluzzjoni (SRMR) (24).

4.4.3.

Fil-prattika, kważi l-KMA nazzjonali kollha bbenefikaw minn xi forma ta’ appoġġ tal-gvern, fosthom: garanziji biex jiġi kkumpensat kwalunkwe telf jew biex jiġi ggarantit finanzjament tal-KMA (dan jista’ jirriżulta fil-fatt li l-KMA jkollha klassifikazzjoni “sovrana”, sabiex it-titoli tal-KMA jkunu, pereżempju, eliġibbli bħala kollateral repo); KMA li jixtru l-assi ogħla mill-valur tas-suq tagħhom (il-valur li investitur lest li jħallas), bħala riżultat tat-teħid ta’ perspettiva fit-tul ta’ valur ekonomiku – l-eċċess tal-valur ekonomiku fuq il-valur tas-suq jikkostitwixxi għajnuna mill-Istat u jeżiġi l-approvazzjoni fil-livell tal-banek mill-Kummissjoni Ewropea; u r-rikapitalizzazzjoni tal-banek tal-gvern li jipparteċipaw fl-iskemi tal-KMA (25).

4.4.4.

Anke fejn tkun ġiet permessa xi forma ta’ assistenza tal-gvern, l-aktar regoli reċenti tal-UE ġeneralment jeżiġu li bħala minimu d-dejn subordinat ta’ bank ikun soġġett għal rikapitalizzazzjoni (jitħassar jew jiġi kkonvertit f’ekwità), sabiex kwalunkwe piż ta’ rikapitalizzazzjoni jkun mill-inqas kondiviż bejn is-settur pubbliku u privat.

Brussell, il-11 ta’ Lulju 2018.

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

Luca JAHIER

(1) COM(2018) 134 final – Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar l-emendar tar-Regolament (UE) Nru 575/2013 fir-rigward tal-kopertura minima għat-telf għal skoperturi improduttivi.

(2) COM(2018) 135 final – Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar is-servizzjanti tal-kreditu, ix-xerrejja tal-kreditu u l-irkupru tal-kollateral.

(3) COM(2018) 133 final – Komunikazzjoni mill-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill Ewropew, lill-Kunsill u lill-Bank Ċentrali Ewropew – It-Tieni Rapport ta’ Progress dwar it-Tnaqqis tas-Self Improduttiv fl-Ewropa.

(4) SWD(2018) 72 final – Pjan ta’ Azzjoni KMA – Dokument ta’ Ħidma tal-Persunal tal-Kummissjoni li jakkumpanja l-Komunikazzjoni mill-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill Ewropew, lill-Kunsill u lill-Bank Ċentrali Ewropew – It-Tieni Rapport ta’ Progress dwar it-Tnaqqis tas-Self Improduttiv fl-Ewropa.

(5) Konklużjonijiet tal-Kunsill dwar Pjan ta’ azzjoni biex jiġi indirizzat is-self improduttiv fl-Ewropa (11 ta’ Lulju 2017).

(6) Data tat-tabella operattiva tar-riskji tal-EBA Q4 2017.

(7) Opinjoni tal-KESE dwar Il-kreditu u l-esklużjoni soċjali f’soċjetà għanja (ĠU C 44, 16.2.2008, p. 74).

(8) Id-definizzjoni tal-Awtorità Bankarja Ewropea (EBA): “NPE hija kull skopertura li tkun qabżet id-data tal-għeluq b’90 jum jew li x’aktarx ma titħallasx mingħajr realizzazzjoni tal-kollateral, anke jekk ma tkunx rikonoxxuta bħala inadempjenti jew indebolita. Skoperturi inadempjenti jew indeboliti skont l-Artikolu 178 CRR u l-qafas ta’ kontabbiltà applikabbli, rispettivament, dejjem jitqiesu bħala improduttivi. Barra minn hekk, kwalunkwe skopertura lil debitur għandha titqies bħala improduttiva meta l-karta bilanċjali tagħha li tkun qabżet id-data tal-għeluq b’90 jum tilħaq 20 % tal-ammont pendenti tal-iskopertura tal-karta bilanċjali totali għad-debitur (‘pulling effect’). L-NPE totali tingħata bis-somma ta’ self improduttiv, titoli ta’ dejn improduttiv u entrati improduttivi li ma jidhrux fil-karta bilanċjali”.

(9) Dokument ta’ konsultazzjoni dwar garanziji ta’ kontinġenza statutorji.

(10) Standard Internazzjonali tar-Rappurtar Finanzjarju. Fis-seħħ mill-1.1.2018.

(11) Standards Internazzjonali tal-Kontabbiltà.

(12) Eurofinas: rispons għall-konsultazzjoni tal-Kummissjoni Ewropea dwar garanziji ta’ kontinġenza prudenzjali statutorji.

(13) Prinċipji tal-Kontabbiltà Aċċettati b’mod Ġenerali

(14) KPGM: EUR 100 biljun, inqas minn 10 % tal-ishma pendenti.

(15) Direttiva 2014/17/UE (ĠU L 60, 28.2.2014, p. 34).

(16) Direttiva 2011/83/UE (ĠU L 304, 22.11.2011, p. 64).

(17) Direttiva 93/13/KEE (ĠU L 95, 21.4.1993, p. 29).

(18) https://www.consumerfinance.gov/about-us/newsroom/consumer-financial-protection-bureau-reminds-mortgage-servicers-of-legal-protections-for-consumers-when-transferring-loans.

(19) Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea, Artikolu 47.

(20) Id-Direttiva 2008/48/KE dwar ftehim ta’ kreditu għall-konsumatur, Artikolu 3 a).

(21) Id-Direttiva 2002/47/KE dwar ftehim ta’ kreditu għall-konsumatur, Artikolu 2(1)(a).

(22) “Il-kriżi finanzjarja, li wasslet għall-falliment ta’ bosta xerrejja li ġew obbligati jerġgħu jbigħu bi prezzijiet redikoli l-proprjetajiet li kienu xtraw”. Opinjoni tal-KESE dwar Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar ftehimiet ta’ kreditu b’rabta ma’ proprjetà residenzjali; (ĠU C 318, 29.10.2011, p. 133).

(23) Direttiva 2014/59/UE.

(24) Regolament (UE) Nru 806/2014 (ĠU L 225, 30.7.2014, p. 1).

(25) KPGM.

10.10.2018

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 367/50

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar

“Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni dwar il-liġi applikabbli għall-effetti proprjetarji tat-tranżazzjonijiet ta’ titoli”

(COM(2018) 89 final)

“Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li temenda d-Direttiva tal-Kunsill 2009/65/KE u d-Direttiva 2011/61/UE dwar id-distribuzzjoni transfruntiera tal-fondi ta’ investiment kollettiv”

(COM(2018) 92 final — 2018/0041 (COD))

“Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar il-liġi applikabbli għall-effetti fuq partijiet terzi fiċ-ċessjonijiet tal-pretensjonijiet”

(COM(2018) 96 final — 2018/0044 (COD))

“Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar l-iffaċilitar tad-distribuzzjoni transfruntiera ta’ fondi ta’ investiment kollettiv u li jemenda r-Regolamenti (UE) Nru 345/2013 u (UE) Nru 346/2013”

(COM(2018) 110 final — 2018/0045 (COD))

(2018/C 367/10)

Relatur:

Petr ZAHRADNÍK

Konsultazzjoni	Kunsill tal-Unjoni Ewropea, 12.4.2018; Parlament Ewropew, 16.4.2018
Bażi legali	Artikoli 53(1), 114 u 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea.
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni Speċjalizzata għall-Unjoni Ekonomika u Monetarja u l-Koeżjoni Ekonomika u Soċjali
Adottata fis-sezzjoni	27.6.2018
Adottata fil-plenarja	11.7.2018
Sessjoni plenarja Nru	536
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	152/0/1

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jappoġġja l-isforzi sistematiċi sabiex jitniedu l-elementi prinċipali kollha tal-Unjoni tas-Swieq Kapitali sal-2019 u jantiċipa li l-benefiċċji prospettivi ser jinkludu opportunitajiet ta’ investiment akbar, l-istandardizzazzjoni tal-proċess ta’ intermedjazzjoni finanzjarja, id-diversifikazzjoni tal-investiment u titjib fil-kapaċitajiet tal-ġestjoni tar-riskji.

1.2.

Fejn jidħol il-ftuħ ta’ opportunitajiet ġodda għad-distribuzzjoni transfruntiera ta’ fondi ta’ investiment, il-KESE jqis li huwa importanti li tiġi stabbilita relazzjoni bbilanċjata bejn ir-rekwiżiti tal-protezzjoni tal-investituri, li huma essenzjali f’dan ir-rigward, filwaqt li d-disinjaturi u d-distributuri tal-prodotti ta’ investiment jingħataw biżżejjed lok għall-kreattività.

1.3.

L-istess bħall-Kummissjoni Ewropea, il-KESE huwa tal-fehma li l-ostakli regolatorji ewlenin għad-distribuzzjoni transfruntiera tal-fondi ta’ investiment f’dan iż-żmien huma r-rekwiżiti tal-kummerċjalizzazzjoni, l-ispejjeż regolatorji, il-proċeduri ta’ notifika u r-rekwiżiti amministrattivi fil-livell nazzjonali. Fl-istess waqt, huwa konxju tal-eżistenza ta’ ostakli oħra li l-miżuri proposti ma jkoprux, bħall-armonizzazzjoni tar-regoli tat-tassazzjoni, li hija realistikament fattibbli fuq perjodu ta’ żmien twil.

1.4.

Madankollu, il-KESE huwa wkoll tal-fehma li r-raġunijiet ewlenin għall-ostakli li jeżistu għad-distribuzzjoni transfruntiera tal-fondi ta’ investiment ma jinsabux primarjament fir-regolamenti u fid-direttivi attwali, iżda l-aktar fin-nuqqas ta’ gwida u struzzjonijiet dettaljati mill-Awtorità Ewropea tat-Titoli u s-Swieq (ESMA), li jwassal biex kull ġurisdizzjoni nazzjonali jkollha regoli differenti. Għaldaqstant, il-biċċa l-kbira tal-proposti għandhom ikunu akkumpanjati minn struzzjonijiet dettaljati u ta’ spjegazzjoni tal-ESMA u l-Proposta għal Regolament ġdid għandha sservi biss bħala l-qafas ġenerali li jiżgura approċċ uniformi għar-regolamentazzjoni.

1.5.

Il-KESE jemmen li sabiex jinkiseb effett ta’ ekonomiji ta’ skala, il-manifestazzjonijiet ta’ “kreattività nazzjonali” fit-tfassil ta’ strutturi ta’ imposti għandhom jitrażżnu u li jiġi segwit perkors li fih ikun hemm dispożizzjonijiet nazzjonali ddefiniti b’mod ċar u mhux ambigwi li jkunu konsistenti madwar l-UE kollha.

1.6.

Il-KESE jilqa’ u jappoġġja l-intenzjoni li tittejjeb it-trasparenza fir-rigward tal-ispejjeż regolatorji, peress li dan jista’ jgħin iħaffef id-distribuzzjoni transfruntiera tal-fondi ta’ investiment. Ir-rwol tal-ESMA huwa kruċjali hawnhekk.

1.7.

Il-KESE jitlob li jiġu introdotti regoli għan-notifika sistematika ta’ komunikazzjonijiet ta’ kummerċjalizzazzjoni li jkunu rigorużi biżżejjed fl-effett tagħhom biex jimpedixxi t-tkomplija ta’ prattiki li jistgħu jifframmentaw is-suq tal-UE.

1.8.

Il-KESE jilqa’ l-ħolqien tal-bażi tad-data tal-ESMA, iżda jinnota li dan ma għandux jinvolvi l-impożizzjoni ta’ rekwiżiti addizzjonali ta’ notifika fuq il-maniġers tal-assi u li dawn ir-rekwiżiti għandhom japplikaw esklużivament għall-awtoritajiet nazzjonali kompetenti.

1.9.

Rigward ir-regoli proposti biex jintemmu l-promozzjoni u l-kummerċjalizzazzjoni tal-fondi ta’ investiment, il-KESE huwa pjuttost tal-fehma li d-deċiżjoni dwar it-terminazzjoni għandha tkun fakultattiva u tiddependi mid-deċiżjoni kummerċjali tal-maniġer tal-assi.

1.10.

Il-KESE jirrakkomanda li jiġu stabbiliti regoli aktar dettaljati sabiex jiġu żgurati l-verifika tal-kwalifiki u l-kompetenza tal-persuni li jipprovdu s-servizzi ta’ investiment.

2. Sfond u kuntest usa’: l-introduzzjoni tal-elementi kollha tal-Unjoni tas-Swieq Kapitali sal-2019

2.1.

L-Unjoni tas-Swieq Kapitali hija proġett fit-tul tal-UE sabiex l-intermedjazzjoni finanzjarja ssir aktar effiċjenti u effettiva. L-impatt tagħha għandu jidher wara l-2019 – meta l-elementi kostitwenti kollha attwalment previsti tagħha huma mistennija li jitniedu – bil-ħolqien ta’ ambjent ta’ investiment favorevoli fuq perjodu ta’ żmien twil li se jgħin biex ikun hemm tkafil-kompetittività u impjiegi.

2.2.

F’simbjożi mal-Unjoni Bankarja, Unjoni tas-Swieq Kapitali funzjonali se tappoġġja l-ambjent operattiv tas-suq uniku u ssaħħaħ l-Unjoni Ekonomika u Monetarja. Din se tgħin ukoll tagħmel l-UE aktar attraenti fuq livell globali għall-investiment. Element kruċjali huwa t-tisħiħ tal-aspett tad-diversifikazzjoni bħala mezz ta’ kondiviżjoni privata u transfruntiera tar-riskji. Biex dan il-prerekwiżit jaħdem, trid tiġi evitata l-firxa ta’ assi ta’ kwalità ħażina, inkella r-riskju jkompli jiżdied.

2.3.

Il-proposti tal-Kummissjoni Ewropea jkomplu l-passi li ttieħdu biex tinħoloq l-Unjoni tas-Swieq Kapitali minn meta din tnediet fl-2015 bil-għan li jiżdied il-kapital b’mod effettiv u — skont il-profittabbiltà tiegħu — jitqiegħed b’tali mod li jkun disponibbli għat-tipi kollha ta’ negozji, inklużi l-SMEs.

2.4.

Il-proposti attwali tal-Kummissjoni Ewropea jimmiraw speċifikament lejn l-appoġġ għas-suq transfruntier fil-fondi ta’ investiment u jiffokaw fuq is-suq tal-bonds kopert fi ħdan l-UE bħala sors ta’ finanzjament fit-tul u fuq il-provvista ta’ aktar ċertezza tad-dritt għat-tranżazzjonijiet transfruntieri fit-titoli u fil-pretensjonijiet. Dawn il-proposti jridu jitqiesu mil-lat tal-interkonnettività tagħhom. Fl-istess waqt, huwa essenzjali wkoll li jiġi rrispettat il-pjan ta’ azzjoni ta’ FinTech u l-pjan ta’ azzjoni dwar il-finanzi sostenibbli, peress li dawn ukoll huma importanti ħafna biex tinkiseb Unjoni tas-Swieq Kapitali sħiħa.

2.5.

L-idea hija li jsir aktar progress rigward l-Unjoni tas-Swieq Kapitali sal-2019, tal-inqas, fuq tliet aspetti: it-tisħiħ tar-rwol tat-tikketti u tal-passaporti Ewropej għall-prodotti finanzjarji, l-armonizzazzjoni u s-semplifikazzjoni tar-regoli biex jissaħħu u jiġu omoġenizzati s-swieq kapitali bejn il-fruntieri u l-iżgurar ta’ superviżjoni aktar konsistenti u effiċjenti fuqhom.

2.6.

L-għan maħsub tal-miżuri proposti huwa li jinkisbu livelli ogħla ta’ integrazzjoni u omoġeneità fis-suq tal-fondi ta’ investiment, jitnaqqsu l-ispejjeż bejn il-fruntieri, tiżdied b’mod sostanzjali l-offerta lill-investituri u tinkiseb protezzjoni aħjar tal-investituri abbażi ta’ regoli komuni. F’dan l-ispirtu, il-ftuħ tas-swieq għad-distribuzzjoni transfruntiera ta’ fondi ta’ investiment huwa opportunità, għalkemm hija waħda li teħtieġ it-tneħħija tal-ostakli leġislattivi u mhux leġislattivi nazzjonali.

3. Skop tal-faċilitazzjoni tad-distribuzzjoni transfruntiera ta’ fondi ta’ investiment kollettiv

3.1.

Il-fondi ta’ investiment kollettiv huma għodda importanti fil-proċess tal-intermedjazzjoni finanzjarja li jippermettu t-tqegħid u l-investiment kemm ta’ assi finanzjarji privati kif ukoll ta’ assi pubbliċi fi proġetti kummerċjali reali u fi proġetti produttivi ta’ investiment pubbliku. Is-suq tal-fondi ta’ investiment tal-UE jammonta għal total ta’ EUR 14,3 triljun, li jqarreb ħafna lejn il-PDG tal-UE.

3.2.

Madankollu, il-potenzjal tiegħu għadu ma ġiex sfruttat kompletament fil-kuntest transfruntier, fejn madwar 37 % tal-impriżi għall-investiment kollettiv fit-titoli trasferibbli u madwar 3 % tal-fondi ta’ investiment alternattiv huma rreġistrati għall-bejgħ f’aktar minn tliet Stati Membri.

3.3.

Ir-raġunijiet għal din is-sitwazzjoni, minbarra l-ostakli naturali li jifdal, huma r-restrizzjonijiet regolatorji li jimpedixxu distribuzzjoni transfruntiera aktar mifruxa tal-fondi ta’ investiment. L-intenzjoni tal-proposti tal-Kummissjoni hija li jnaqqsu l-katalgu ta’ dawn ir-restrizzjonijiet għat-tipi kollha ta’ fondi ta’ investiment u li jiffaċilitaw id-distribuzzjoni transfruntiera tagħhom, li tista’ tħaffef dan il-proċess u traħħas il-prodotti distribwiti bis-saħħa tal-ekonomiji ta’ skala li jkunu nkisbu. Ir-restrizzjonijiet regolatorji jinstabu l-iżjed fil-qasam tar-rekwiżiti ta’ kummerċjalizzazzjoni, l-ispejjeż regolatorji, il-proċeduri tan-notifika u r-rekwiżiti amministrattivi fil-livell nazzjonali. Dawn l-ostakli jistgħu jitneħħew billi jiġu żgurati t-trasparenza u l-armonizzazzjoni. Il-miżuri proposti uma l-iżjed ta’ natura teknika.

4. Kummenti ġenerali

4.1.

Il-KESE huwa tal-fehma li r-raġunijiet ewlenin għall-ostakli eżistenti għad-distribuzzjoni transfruntiera tal-fondi ta’ investiment primarjament ma jiddependux mir-regolamenti u d-direttivi rilevanti kif inhu mfassal bħalissa, iżda aktar min-nuqqas ta’ gwida jew struzzjonijiet dettaljati mill-ESMA u, għaldaqstant, ir-regoli differenti f’diversi ġurisdizzjonijiet Ewropej. Għalhekk, ir-regolament il-ġdid għandu jiġi adottat għal numru minimu ta’ każijiet, filwaqt li l-proposti għandhom jiffukaw fuq struzzjonijiet dettaljati u ta’ spjegazzjoni min-naħa tal-ESMA li jiżguraw spjegazzjoni ċara tar-regoli eżistenti, minflok ma jiffukaw fuq l-adozzjoni ta’ standards ġodda, u għalhekk jibnu fuq il-kontribut pożittiv li tat s’issa l-ESMA għall-allinjament tar-regoli.

4.2.

Il-KESE jikkunsidra li l-miżuri proposti f’din l-Opinjoni ċertament huma sinifikanti, għalkemm ħafna minnhom huma l-iżjed proċeduri ta’ appoġġ u ta’ natura teknika. B’mod ġenerali, madankollu, dawn jikkostitwixxu wkoll kontribut kbir għall-funzjonament tal-UEM. Fl-istess waqt, il-KESE jirrakkomanda li tiġi inkorporata s-sustanza tal-erba’ dokumenti kollha inkwistjoni fi proposta komprensiva ġdida għal regolament.

4.3.

Il-KESE huwa tal-fehma li, meta jkunu qed jiġu introdotti regoli ġodda, jeħtieġ li tiġi rispettata r-relazzjoni bilanċjata bejn ir-rekwiżiti tal-protezzjoni tal-investituri u l-għoti ta’ biżżejjed lok għall-kreattività lill-oriġinaturi u lill-bejjiegħa ta’ prodotti ta’ investiment. L-impatt fuq il-protezzjoni tal-investituri jissaħħaħ minn edukazzjoni finanzjarja sistematika.

4.4.

Leġislazzjoni tal-UE ta’ kwalità tajba ħafna, bħad-dispożizzjonijiet dwar l-impriżi ta’ investiment kollettiv f’titoli trasferibbli (UCITS) u d-Direttiva dwar il-Maniġers ta’ Fondi ta’ Investiment Alternattivi (AIFM), għandha tieħu preċedenza fuq ir-regoli ġenerali inkorporati, pereżempju, fid-Direttiva dwar is-Swieq fl-Istrumenti Finanzjarji (MiFID). Dan għaliex l-esperjenza reali turi li l-UCITS u l-AIFM jipprovdu qafas sod ħafna għall-fondi ta’ investiment, filwaqt li l-KESE jemmen li l-MiFID tinvolvi – flimkien ma’ għadd ta’ benefiċċji – għadd ta’ inċertezzi li, b’riżultat ta’ dan, paradossalment, wasslet għal aktar frammentazzjoni tas-suq uniku u differenzi bejn il-pajjiżi fi ħdan l-UE.

4.5.

Il-KESE jirrispetta l-fatt li d-distribuzzjoni transfruntiera tal-fondi ta’ investiment tirrikjedi sistema stabbli ta’ tassazzjoni li toħloq il-punti essenzjali għal ambjent sostenibbli tan-negozju. L-armonizzazzjoni sħiħa tar-regoli tat-taxxa, inklużi t-tariffi, ma jeħtiġx li tiġi kkunsidrata f’dan l-istadju. Madankollu, irid jiġi previst li, fil-ġejjieni, l-isforzi għall-armonizzazzjoni tat-taxxa jistgħu jgħinu joħolqu kundizzjonijiet tat-taxxa uniformi f’dan il-qasam madwar l-UE kollha. Madankollu, l-isforzi attwali biex jiġu allinjati l-parametri tat-taxxa huma ffukati fuq strumenti oħra tat-taxxa.

4.6.

Il-fehma tal-KESE hija li l-mod kif jinkisbu l-ekonomiji ta’ skala mixtieqa huwa li titrażżan il-“kreattività nazzjonali” fit-tfassil ta’ strutturi ta’ imposti (li f’ħafna każijiet imorru lil hin mir-regolamentazzjoni tal-UE sabiex jirkupraw l-ispejjeż essenzjali) u li jkun hemm dispożizzjonijiet nazzjonali ddefiniti b’mod ċar, mhux ambigwi u konsistenti.

4.7. Komunikazzjoni tal-Kummissjoni dwar il-liġi applikabbli għall-effetti proprjetarji tat-tranżazzjonijiet ta’ titoli

4.7.1.

Il-KESE jappoġġja l-għan li jiġu implimentati miżuri biex titnaqqas l-inċertezza tad-dritt għat-tranżazzjonijiet transfruntiera ta’ titoli u pretensjonijiet. Huwa jemmen li huwa importanti li jiġu żgurati ċ-ċarezza u l-prevedibbiltà tal-liġi domestika li għandha tintuża biex jiġi ddeterminat is-sid tal-assi sottostanti fil-konfront tat-tranżazzjoni, peress li r-riskji legali li jirriżultaw mill-inċertezzi jistgħu joħolqu telf addizzjonali. Għalhekk, huwa fundamentali u għandha tiġi spjegata t-terminoloġija legali biex jiġu speċifikati s-sjieda u l-elementi kuntrattwali.

4.8. Regolament dwar il-liġi applikabbli għall-effetti fuq partijiet terzi fiċ-ċessjonijiet tal-pretensjonijiet

4.8.1.

Fid-dawl tal-komunikazzjoni msemmija hawn fuq, il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon l-idea li tiġi eliminata l-inċertezza legali deskritta qabel billi jipproponi regoli uniformi sabiex jiġi ddeterminat liema liġi nazzjonali tirregola s-sjieda ta’ pretensjoni ċeduta fuq bażi transfruntiera. Iċ-ċessjoni transfruntiera tal-pretensjonijiet hija proċess li permezz tiegħu l-kumpaniji jistgħu jiksbu l-likwidità u l-aċċess għall-kreditu permezz ta’ kumpaniji speċjalizzati. Il-KESE jirrikonoxxi li ċ-ċertezza legali f’dan il-qasam ser tikkontribwixxi għat-tisħiħ tal-investimenti transfruntiera, anke billi jiġu involuti l-intrapriżi ż-żgħar u ta’ daqs medju (SMEs); dan jinvolvi l-fatturament, il-kollateralizzazzjoni u t-titolizzazzjoni.

4.9. Direttiva dwar id-distribuzzjoni transfruntiera ta’ fondi ta’ investiment kollettiv

4.9.1.

Il-KESE jappoġġja l-ħolqien ta’ ambjent bil-għan li jiġi sfruttat aħjar il-potenzjal għad-distribuzzjoni transfruntiera tal-fondi ta’ investiment billi r-rekwiżiti nazzjonali għat-tqegħid fis-suq isiru aktar trasparenti fil-livell nazzjonali u tal-UE, l-istruttura tal-ispejjeż regolatorji ssir aktar trasparenti fil-livell tal-UE u jiġi żgurat li dawn l-ispejjeż ikunu stabbiliti b’konformità ma’ ċerti prinċipji komuni.

4.9.2.

Il-KESE jippreferi li l-għażla tal-mezzi li jappoġġjaw lill-investituri tkun f’idejn il-maniġers tal-fondi ta’ investiment.

4.9.3.

Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon l-armonizzazzjoni tal-proċeduri għall-użu tal-“passaport” biex il-fondi ta’ investiment jitqassmu f’kuntest transfruntier.

4.9.4.

Il-KESE jappoġġja l-ħolqien ta’ regoli armonizzati għall-komunikazzjoni marbuta mal-kummerċjalizzazzjoni.

4.9.5.

Il-KESE jappoġġja l-ħolqien ta’ sistema li fiha l-Istati Membri se jiżguraw aċċess faċli għal-leġislazzjoni li tirregola l-kummerċjalizzazzjoni transfruntiera tal-fondi ta’ investiment fit-territorju tagħhom (permezz ta’ mezzi elettroniċi u b’lingwa li normalment tintuża fl-isfera tal-finanzi internazzjonali).

4.10. Regolament dwar l-iffaċilitar tad-distribuzzjoni transfruntiera ta’ fondi ta’ investiment kollettiv

4.10.1.

Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon l-għan essenzjali ta’ dan ir-regolament, li huwa li jkun hemm fehim komuni dwar l-ispeċifikazzjoni tar-rekwiżiti għall-komunikazzjonijiet marbutin mal-kummerċjalizzazzjoni u l-miżuri maħsuba biex jiżguraw it-trasparenza tad-dispożizzjonijiet nazzjonali dwar ir-rekwiżiti għall-kummerċjalizzazzjoni tal-fondi.

4.10.2.

Il-KESE jappoġġja l-prattika proposta li permezz tagħha t-tariffi jkunu proporzjonati għall-kompiti superviżorji li jkunu twettqu. Il-KESE jistenna li jkun hemm benefiċċji reali miż-żamma ta’ bażi tad-data onlajn tat-tariffi u l-metodi rilevanti biex jiġu kkalkulati u jqis dan bħala sfida ġenwina. Madankollu, huwa jirrakkomanda li dawn il-benefiċċji jiġu evalwati fil-konfront tal-ispejjeż imġarrba u li jiġu identifikati r-riskji potenzjali assoċjati mal-funzjonament tal-bażi tad-data. Il-KESE qed jippjana li jiżviluppa l-implimentazzjoni ta’ standards tekniċi marbuta mal-informazzjoni dwar it-tariffi, kif ukoll li l-ESMA tippubblika u żżomm aġġornata bażi tad-data onlajn dwar it-tariffi.

4.10.3.

Il-KESE japprezza l-ispeċifikazzjoni tar-rekwiżiti għal flussi tal-informazzjoni u l-istandardizzazzjoni u s-semplifikazzjoni tagħhom, kif ukoll ir-regolament tal-proċess ta’ qabel il-kummerċjalizzazzjoni, fejn jiġi ttestjat l-interess tal-investituri għall-opportunitajiet jew strateġiji ta’ investiment.

5. Kummenti speċifiċi

5.1.

Fir-rigward tal-ispejjeż u t-tariffi imposti mill-awtoritajiet nazzjonali kompetenti u t-trasparenza tagħhom, il-KESE jappoġġja l-intenzjoni tal-proposta li tingħata spinta lit-trasparenza b’rabta mal-ispejjeż regolatorji, inkluż li jiġi speċifikat ir-rwol tal-ESMA fil-ġbir tal-informazzjoni meħtieġa. Il-KESE jemmen li din il-miżura għandha l-potenzjal li tkompli tiffaċilita d-distribuzzjoni transfruntiera tal-fondi ta’ investiment.

5.2.

Is-suġġeriment huwa li jiġu introdotti regoli fil-livell tal-awtoritajiet nazzjonali kompetenti għan-notifika sistematika tal-komunikazzjonijiet marbutin mal-kummerċjalizzazzjoni sabiex dan il-materjal ikun jista’ jiġi kkontrollat ex-ante. Madankollu, il-KESE huwa tal-fehma li jekk ikun hemm regoli differenti għall-awtoritajiet nazzjonali kompetenti, dan jista’ jwassal għal frammentazzjoni tas-suq tal-UE, peress li ma għandux ikun hemm differenzi fi ħdan is-suq uniku. Il-KESE jirrakkomanda li ma għandux ikun possibbli li d-diversi awtoritajiet nazzjonali kompetenti jadottaw approċċi differenti f’din il-kwistjoni.

5.3.

Filwaqt li l-KESE jilqa’ l-ħolqien ta’ bażi tad-data tal-ESMA li telenka l-AIFMs, il-kumpaniji maniġerjali tal-UCITS, l-AIFs u l-UCITS, madankollu huwa jżid li ma jixtieqx jimponi aktar rekwiżiti ta’ notifika fuq il-maniġers tal-assi. Għaldaqstant, il-KESE huwa tal-fehma li għandu jkun ċar li r-rekwiżiti ta’ notifika bbażati fuq l-Artikoli 10 u 11 tal-Proposta għal Regolament għandhom ikunu r-rekwiżiti ta’ notifika għall-awtoritajiet nazzjonali kompetenti u dawn ma għandhomx jimponu rekwiżiti addizzjonali bħal dawn fuq il-parteċipanti fis-suq.

5.4.

Il-KESE jindika li d-definizzjoni proposta ta’ kummerċjalizzazzjoni minn qabel ma għandhiex tittieħed mid-definizzjoni fid-Direttiva dwar Maniġers ta’ Fondi ta’ Investiment Alternattivi; huma meħtieġa aktar purità u konsistenza legali u l-esperjenza fil-prattika tissuġġerixxi li l-mezzi u l-istrumenti mhux leġislattivi jistgħu jkunu mod aħjar – jew saħansitra l-uniku mod – kif dan jinkiseb. Il-KESE jibża’ li l-proposta attwali tista’ twassal għal aktar frammentazzjoni tas-suq uniku billi tħeġġeġ interpretazzjonijiet nazzjonali.

5.5.

Fir-rigward tar-regoli biex jintemmu l-promozzjoni u l-kummerċjalizzazzjoni tal-fondi ta’ investiment, il-KESE jadotta l-fehma li r-regoli proposti jistgħu jwasslu għad-distorsjoni tas-suq uniku fejn jidħlu l-fondi ta’ investiment. Id-deċiżjoni li tintemm il-kummerċjalizzazzjoni ta’ kwalunkwe unità/sehem ta’ fond ta’ investiment fi kwalunkwe ġurisdizzjoni għandha tkun esklużivament deċiżjoni kummerċjali tal-kumpanija li tkun qed timmaniġġja l-assi. Mil-lat tal-protezzjoni tal-investituri, din tiġi prevista b’mod adegwat (kif tikkonferma l-esperjenza prattika):

—	bil-pubblikazzjoni ta’ deċiżjonijiet;

—	billi tiġi pprovduta informazzjoni lill-investituri;

—	billi l-investituri jingħataw il-possibbiltà li jirtiraw mill-fond f’perjodu speċifiku ta’ żmien.

5.6. Ostakli oħra għad-distribuzzjoni transfruntiera tal-fondi ta’ investiment

5.6.1.

Wieħed mill-ostakli eżistenti l-oħra għad-distribuzzjoni transfruntiera huma r-regoli dwar il-verifika tal-kwalifiki tal-persuni li jipprovdu servizzi ta’ investiment. Il-KESE huwa tal-fehma li għandhom jiġu adottati regoli aktar dettaljati, pereżempju:

—	għal liema servizzi japplikaw ir-regoli eżistenti;

—	għal liema tip ta’ attivitajiet fl-għoti ta’ dawn is-servizzi japplikaw ir-regoli;

—	dwar kif għandha ssir il-verifika tal-kwalifiki meta r-regolaturi (nazzjonali) lokali ma jkunux jistgħu jintroduċi proċeduri nazzjonali;

—	dwar ir-rikonoxximent ta’ diversi modi kif jiġu vverifikati l-kwalifiki fil-livell tal-UE bl-użu ta’ proċeduri pan-Ewropej jew dinjija, bħat-testijiet mis-CFA.

5.6.2.

Il-KESE jappoġġja l-istabbiliment ta’ regoli dettaljati u mhux ambigwi fir-rigward ta’ liema leġislazzjoni tkopri d-distribuzzjoni tal-fondi ta’ investiment: bħalissa mhuwiex ċar liema regoli (jekk hux il-MiFID jew l-UCITS/Id-Direttiva dwar Maniġers ta’ Fondi ta’ Investiment Alternattivi) japplikaw għad-distribuzzjoni tal-fondi. Fil-fehma tal-KESE, wieħed mill-ostakli ewlenin għad-distribuzzjoni transfruntiera jkun jekk kull leġislatur jadotta approċċ differenti. Għandu jiġi ddikjarat b’mod ċar li d-distribuzzjoni tal-fondi taqa’ biss fi ħdan il-kamp ta’ applikazzjoni tal-UCITS/id-Direttiva dwar Maniġers ta’ Fondi ta’ Investiment Alternattivi (għall-fondi proprji, il-fondi amministrati u fondi minn partijiet terzi), fejn il-kumpanija maniġerjali la teħtieġ liċenzja MiFID u lanqas liċenzji għal servizzi taħt il-MiFID.

5.6.3.

Il-KESE jinsab konvint li ma għandu jkun hemm bżonn tal-ebda notifika (nazzjonali) lokali. Ir-regolaturi ma għandux ikollhom l-opportunità li jintroduċu rapportar dwar il-fondi (nazzjonali) lokali jew permezz ta’ rapporti regolatorji fir-rigward tar-regolaturi, jew permezz ta’ xi obbligu biex jippubblikaw id-data – pereżempju fl-istampa.

5.6.4.

Il-KESE huwa tal-fehma li l-bażi tad-data interattiva tal-ESMA dwar l-ispejjeż u t-tariffi għandha fil-futur tiġi estiża biex tinkludi:

—	rekwiżit taż-żmien meħtieġ għal kwalunkwe tip ta’ liċenzja/reġistrazzjoni;

—	rekwiżit ta’ informazzjoni dettaljata meħtieġa għal rapportar (nazzjonali) lokali;

—	rekwiżit ta’ regoli ta’ distribuzzjoni (nazzjonali) lokali.

Brussell, il-11 ta’ Lulju 2018.

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

Luca JAHIER

10.10.2018

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 367/56

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar

Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda r-Regolament (UE) Nru 575/2013 fir-rigward ta’ skoperturi fil-forma ta’ bonds koperti

[COM(2018) 93 final — 2018/0042 (COD)]

u Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar il-ħruġ ta’ bonds koperti u s-superviżjoni pubblika ta’ bonds koperti u li temenda d-Direttiva 2009/65/KE u d-Direttiva 2014/59/UE

[COM(2018) 94 final — 2018/0043 (COD)]

(2018/C 367/11)

Relatur:

Daniel MAREELS

Konsultazzjoni	Kunsill tal-Unjoni Ewropea, 28.3.2018 Parlament Ewropew, 16.4.2018
Bażi legali	L-Artikoli 53, 114 u 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għall-Unjoni Ekonomika u Monetarja u l-Koeżjoni Ekonomika u Soċjali
Adottata fis-sezzjoni	27.6.2018
Adottata fil-plenarja	11.7.2018
Sessjoni plenarja Nru	536
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	165/0/1

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Għar-raġunijiet elenkati hawn taħt, il-KESE tassew jilqa’ l-proposti dwar il-bonds koperti (ara l-punt 1.2 u ta’ wara). Il-Kumitat jappella li jsir kull sforz għal progress rapidu u jinkiseb riżultat ta’ suċċess. F’dan ir-rigward iressaq ukoll numru ta’ suġġerimenti (ara l-punt 1.7 u ta’ wara).

1.2.

L-ewwel, dawn il-proposti jidħlu f’kuntest usa’ u jikkontribwixxu sabiex jinkisbu l-għanijiet li huma għal qalb il-Kumitat, bħall-ħolqien rapidu tal-Unjoni tas-Swieq Kapitali u t-tlestija tal-Unjoni Ekonomika u Monetarja. Barra minn hekk, il-bonds koperti jippromovu l-operazzjonijiet ta’ finanzjament transkonfinali u għalhekk jkun hemm aktar kondiviżjoni tar-riskju privat.

1.3.

Barra minn hekk, numru ta’ Stati Membri tal-UE tradizzjonalment kellhom pożizzjoni b’saħħitha fis-swieq internazzjonali u globali. L-approċċ Ewropew għat-trattament prudenzjali tal-bonds koperti jservi ta’ gwida fid-dinja kollha. Il-proposti attwali għandhom jintużaw mhux biss biex tiġi kkonsolidata din il-pożizzjoni ta’ tmexxija, iżda fejn ikun possibbli anke biex tissaħħaħ. Partikolarment fid-dawl tad-diversi tibdil globali fil-poter li għaddejjin bħalissa bejn il-Lvant u l-Punent, huwa importanti li l-UE tieħu pożizzjoni deċiżiva u effettiva.

1.4.

Għandha tinħataf l-opportunità ppreżentata f’dawn il-proposti sabiex jiġi promoss l-użu wiesgħa tal-bonds koperti u jiġu żviluppati swieq għalihom fl-UE kollha. Għandu jsir kull sforz biex jinkiseb suċċess hawnehkk, partikolarment fl-Istati Membri fejn dawn l-istrumenti u s-swieq għadhom mhux magħrufa.

1.5.

Il-Kumitat jilqa’ wkoll b’mod ġenerali kemm l-approċċ magħżul ta’ armonizzazzjoni minima abbażi ta’ skemi nazzjonali kif ukoll il-kontenut tal-proposti, li għalihom, barra minn hekk, tfasslu pedamenti sodi mill-Parlament Ewropew, is-superviżuri u partijiet interessati oħra. Dan kollu wassal biex jinkiseb riżultat kwalitattiv mingħajr ma jiġu distorti s-swieq eżistenti, u bi prezz raġonevoli.

1.6.

Huwa importanti ħafna li l-bonds koperti jippermettu lill-banek li joħolqu riżorsi addizzjonali għall-iffinanzjar fit-tul tal-ekonomija. Dawn il-fondi l-ġodda mbagħad iridu jintużaw biex jiġi pprovdut finanzjament addizzjonali għall-gvernijiet, negozji u familji. Jekk dan huwa l-każ, din il-proposta tista’ tgħin biex terġa’ tinkiseb il-fiduċja fid-dinja bankarja u finanzjarja.

1.7.

Il-Kumitat huwa partikolarment sodisfatt li l-proposta tipprevedi wkoll li l-bonds koperti jkunu jistgħu jintlaħqu mill-banek iżgħar. Madankollu, il-Kumitat jappella sabiex jitqies aktar kif din il-possibbiltà tista’ tiġi sfruttata b’mod sħiħ. Mingħajr ma jkun hemm devjazzjoni mir-regoli ġeneralment applikabbli, jistgħu jitqiesu, pereżempju, liema rekwiżiti amministrattivi u obbligi oħra jistgħu jiġu adattati għal banek iżgħar.

1.8.

Il-KESE jirrakkomanda wkoll bil-qawwa li l-użu tat-tikketta Ewropea għall-bonds koperti jsir obbligatorju, u mhux fakultattiv kif huwa previst bħalissa. Hawnhekk hemm bżonn ta’ viżjoni li tħares ’il quddiem. L-użu obbligatorju ġeneralizzat tat-tikketta Ewropea bla dubju ser isaħħaħ il-pożizzjoni ta’ tmexxija tal-Ewropa fil-livell globali u joħloq opportunitajiet għall-Istati Membri (l-aktar dawk li huma żgħar) li ser ikunu jixtiequ jieħdu vantaġġ sħiħ mill-opportunitajiet offruti mis-sistema l-ġdida. Dan għandu jagħtihom garanzija li l-prodotti tagħhom jistgħu jitqassmu fis-suq u dan l-użu obbligatorju tat-tikketta jista’ wkoll itejjeb il-fiduċja tal-investituri.

1.9.

Waqt li jitqiesu s-sigurtà u l-likwidità ġeneralment aċċettati tal-bonds koperti, kif ukoll il-protezzjoni addizzjonali li jipprovdu peress li mhumiex soġġetti għar-rikapitalizzazzjoni interna (bail-in), il-Kumitat jappella li jitqies x’miżuri jridu jittieħdu sabiex dawn il-bonds jiġbdu lil dawk li jfaddlu b’mod privat u lill-konsumaturi privati. Bħala strumenti fit-tul, il-bonds koperti jidhru li huma partikolarment adatti sabiex tiġi ffurmata l-pensjoni, u hawnhekk għandhom jitqiesu l-proposti dwar il-Prodott tal-Pensjoni Personali pan-Ewropew (PEPP).

1.10.

Il-Kumitat jilqa’ l-fatt li hija pprovduta evalwazzjoni tas-sistema l-ġdida, iżda l-perjodu propost sabiex din l-evalwazzjoni ssir wara tliet snin huwa wisq qasir. Peress li din hija kwistjoni tas-suq, u għandu jgħaddi biżżejjed żmien sabiex tinkiseb esperjenza utli bir-regoli l-ġodda, il-Kumitat jappella sabiex dan il-perjodu jiġi estiż għal, pereżempju, 5 snin. L-Istati Membri ovvjament jistgħu jissorveljaw mill-qrib is-sitwazzjoni fil-livell nazzjonali.

2. Sfond

2.1.

Meta bdiet il-mandat fl-2014, il-Kummissjoni Juncker fasslet “pjan ta’ investiment għall-Ewropa” bil-għan li jinkisbu l-prijoritajiet ewlenin fit-tkabbir, l-impjiegi u l-investiment (1). Wieħed mill-għanijiet ewlenin tal-pjan huwa t-twettiq gradwali ta’ unjoni tas-swieq kapitali, flimkien ma’ suq uniku diġitali u unjoni tal-enerġija. L-għan huwa li tiġi żviluppata unjoni tas-swieq kapitali integrata, li tiffunzjona sew u li tkopri lill-Istati Membri kollha.

2.2.

Permezz tal-Pjan ta’ Azzjoni għall-Bini ta’ Unjoni tas-Swieq Kapitali (2), il-Kummissjoni impenjat ruħha li timplimenta l-elementi kostitwenti kollha għal din l-unjoni sal-2019. B’kollox kienu ppjanati aktar minn 33 inizjattiva u azzjoni.

2.3.

Wara appelli għal progress rapidu (3) (4) twettaq rieżami ta’ nofs it-terminu tal-Pjan ta’ Azzjoni fl-2017. Dan irriżulta f’għadd ta’ azzjonijiet prijoritarji ġodda bil-għan li jitqiesu l-isfidi li qed jevolvu u ċ-ċirkostanzi li qed jinbidlu, inkluż il-“Brexit”.

2.4.

Barra minn hekk, il-Kummissjoni indikat, f’dik l-okkażjoni, li kien meħtieġ li “ngħollu l-livell ta’ ambizzjoni, sabiex nindirizzaw l-ostakli iżda aktar importanti minn hekk biex nieħdu vantaġġ minn dawn l-opportunitajiet ġodda” (5). F’dan l-isfond, fit-8 ta’ Marzu 2018, il-Kummissjoni ppubblikat Komunikazzjoni dwar Inlestu l-Unjoni tas-Swieq Kapitali sal-2019 żmien li nħaffu l-proċes u ħabbret pakkett ta’ miżuri.

2.5.

Il-proposti attwali dwar il-bonds koperti, li jiffurmaw parti minn dan il-pakkett (6), jinkludu żewġ testi, speċifikament:

2.5.1.

proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar il-ħruġ ta’ bonds koperti u s-superviżjoni pubblika ta’ bonds koperti u li temenda d-Direttiva 2009/65/KE u d-Direttiva 2014/59/UE (7); u

2.5.2.

proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda r-Regolament (UE) Nru 575/2013 fir-rigward ta’ skoperturi fil-forma ta’ bonds koperti (8).

2.6.

Dawn il-proposti għandhom l-għan li joħolqu qafas ta’ abilitazzjoni għal bonds koperti fil-livell tal-UE. Dan jinkludi definizzjoni ta’ tali bonds, l-użu ta’ tikketta Ewropea fis-suq, ir-rekwiżiti prudenzjali għall-ksib tat-trattament ta’ kapital preferenzjali u ċerti obbligi min-naħa tal-awtoritajiet kompetenti.

3. Osservazzjonijiet u kummenti

3.1.

Il-KESE jilqa’ bi pjaċir dawn il-proposti li jiffurmaw parti minn miżuri biex tinbena Unjoni tas-Swieq Kapitali, u jitlob li jsir kull sforz biex l-affarijiet jimxu malajr u jinkiseb eżitu ta’ suċċess.

3.2.

L-ewwel u qabel kollox, dawn il-proposti jikkontribwixxu għal għadd ta’ għanijiet usa’ li huma ta’ interess partikolari għall-KESE u li kien talab preċedentement (9). Dawn jinkludu:

3.2.1.

Il-bini ta’ Unjoni tas-Swieq Kapitali, li għandu jsir id f’id ma’ konverġenza ekonomika u soċjali akbar u ma’ integrazzjoni finanzjarju u ekonomika, għandu jżid is-sigurtà, l-istabbiltà u r-reżiljenza tas-sistema finanzjarja u ekonomika billi jwessa’ u jiddiversifika s-sorsi ta’ finanzjament tal-ekonomija. Implimentazzjoni rapida tal-Unjoni tas-Swieq Kapitali għandha tibqa’ prijorità ewlenija.

3.2.2.

Ir-regoli proposti għall-bonds koperti jippromovu l-operazzjonijiet ta’ finanzjament transkonfinali u għalhekk jkun hemm aktar kondiviżjoni tar-riskju privat. Għall-Istati Membri dan huwa importanti ħafna biex jiġu evitati skossi asimmetriċi fil-każ ta’ kriżi, jew biex jitnaqqas l-impatt tagħha. Barra minn hekk, l-Unjoni tas-Swieq Kapitali qed tagħti kontribut importanti għal tkabbir konverġenti bejn l-Istati Membri tal-Unjoni, li għandu jippermetti lill-ekonomiji inqas żviluppati jlaħħqu aktar malajr ma’ dawk li qed jagħtu prestazzjoni aħjar.

3.2.3.

L-Unjoni tas-Swieq Kapitali għandha wkoll importanza kruċjali sabiex tkompli titlesta l-Unjoni Ekonomika u Monetarja u huwa indispensabbli li din tiġi implimentata. Flimkien ma’ unjoni bankarja kompluta, l-Unjoni tas-Swieq Kapitali għandha twassal għal unjoni finanzjarja ġenwina, li tikkostitwixxi wieħed mill-erba’ pilastri tal-UEM.

3.2.4.

L-Ewropa hija tradizzjonalment b’saħħitha ħafna fil-qasam tal-bonds koperti (10). Dawn il-proposti għandhom jintużaw bħala opportunità biex tkompli tissaħħaħ il-pożizzjoni ta’ tmexxija tal-Ewropa fil-livell globali. B’mod aktar ġenerali, u minn perspettiva internazzjonali, huwa importanti li l-UE taġixxi b’mod effettiv u ssib pożizzjoni b’saħħitha, speċjalment peress li bħalissa għaddejjin għadd ta’ tibdil globali bejn il-Lvant u l-Punent.

3.3.

Dawn il-proposti ser jgħinu li jinħoloq riżorsi addizzjonali għall-iffinanzjar fit-tul tal-ekonomija. Fil-fatt, il-ħruġ ta’ bonds koperti jippermetti lill-banek li jiksbu finanzjament kosteffettiv fuq żmien twil. Id-daqs totali tal-potenzjal tas-suq li attwalment mhuwiex sfruttat għall-bonds koperti f’termini ta’ ħruġ jista’ jkun sa EUR 342 biljun u dan jista’ jwassal għal frankar annwali potenzjali għas-selliefa tal-UE ta’ EUR 1,5 sa 1,9 biljun. (11)

3.4.

Fi kwalunkwe każ, huwa importanti li r-riżorsi l-ġodda jkunu ta’ benefiċċju għall-ekonomija. Dan il-finanzjament addizzjonali għandu jintuża mill-banek għal self addizzjonali lill-gvernijiet, l-unitajiet domestiċi u n-negozji. Jekk dak huwa l-każ, din il-proposta tista’ tgħin biex terġa’ tinkiseb il-fiduċja fid-dinja bankarja u finanzjarja.

3.5.

Fl-interess tal-istabbiltà u s-sigurtà tas-sistema finanzjarja, huwa importanti li dan il-finanzjament il-ġdid jiġi permezz ta’ strumenti li huma sikuri u likwidi fiċ-ċirkostanzi kollha, u li dawn il-proposti jinkludu numru ta’ salvagwardji għal dak il-għan. Sistema soda għall-bonds koperti għandha tkun ukoll ta’ benefiċċji għall-investituri permezz ta’ aktar għażliet u għażliet aħjar fis-swieq. Il-mekkaniżmu ta’ rikors doppju (12) huwa ta’ importanza kbira għal dawn l-investituri u għalhekk huwa importanti li l-awtoritajiet jinsistu li l-assi sottostanti huma vvalutati tajjeb mill-emittenti.

3.6.

B’konformità ma’ dan, il-proposta biex jinħoloq qafas ta’ abilitazzjoni li jiffaċilita l-iżvilupp ta’ bonds koperti u s-swieq għal dawn l-istrumenti madwar l-UE jistħoqqilha l-appoġġ sħiħ tal-Kumitat. Għandu jsir kull sforz biex jinkiseb suċċess hawnhekk, partikolarment fl-Istati Membri (13) fejn dawn l-istrumenti u s-swieq għadhom mhux magħrufa. Huwa importanti li jitneħħew l-aħħar punti vojta fuq il-mappa u jiġi żgurat li jkun fis-seħħ qafas għall-bonds koperti fl-Istati Membri kollha.

3.7.

Permezz ta’ dan l-appoġġ, il-Kumitat jixtieq jirrikonoxxi u japprova l-isforzi preċedenti li saru matul bosta snin mill-Kummissjoni, il-Parlament Ewropew, l-ABE u oħrajn lejn skema għall-bonds koperti fil-livell tal-UE. Il-biċċa l-kbira tal-Istati Membri u partijiet interessati oħra, bħal pereżempju l-Kunsill Ewropew ta’ Bond Kopert, ukoll esprimew appoġġ għal din il-proposta (14).

3.8.

Il-Kumitat jappoġġja bi sħiħ l-għażla li jkun hemm armonizzazzjoni minima fil-livell Ewropew abbażi tar-regolamenti nazzjonali, peress li din tippermetti li jinkisbu diversi għanijiet bi spiża raġonevoli. Ser tipprevjeni wkoll id-distorsjonijiet fis-swieq eżistenti u ser jitnaqqsu l-ispejjeż ta’ tranżizzjoni. Madankollu, huwa importanti li r-regolamenti nazzjonali eżistenti japprovaw l-għan tal-proposta Ewropea sabiex jiġi stimolat is-suq tal-bonds koperti. L-ostakli jew ir-restrizzjonijiet possibbli fuq livell nazzjonali li jmorru kontra din il-proposta m’humiex għalhekk mixtieqa.

3.9.

Kif issemma aktar ’il fuq, għadd ta’ Stati Membri huma b’saħħithom ħafna f’dan is-suq, iżda fl-istess ħin żviluppi reċenti juru li qed jikber l-interess f’bonds koperti x’imkien ieħor fid-dinja. Fid-dawl ta’ dan, il-Kumitat iqis li huwa importanti li jiġi żgurat li l-pożizzjoni attwali ta’ tmexxija tal-Ewropa f’dan il-qasam fil-kuntest internazzjonali tkompli tissaħħaħ aktar, u jsiru sforzi biex jiġi promoss l-approċċ Ewropew bħala standard globali.

3.10.

Il-Kumitat jilqa’ wkoll il-fatt li tiġi prevista evalwazzjoni tar-riżultati u s-suċċess ta’ dawn ir-regoli l-ġodda. Peress li din hija kwistjoni tas-suq, u għandu jgħaddi biżżejjed żmien sabiex tinkiseb esperjenza utli, partikolarment fl-Istati Membri li għalihom din hija ġdida, il-Kumitat jemmen li l-perjodu propost ta’ tliet snin huwa qasir wisq u jappella sabiex dan il-perjodu jiġi estiż għal, pereżempju, ħames snin. L-Istati Membri ovvjament huma ħielsa li jissorveljaw mill-qrib is-sitwazzjoni fi kwalunkwe ħin.

4. Aktar osservazzjonijiet u kummenti

4.1.

Għaldaqstant, b’mod ġenerali, jiġi appoġġjat l-approċċ tal-Kummissjoni li tfassal regoli ċari u komprensivi, inklużi definizzjoni, deskrizzjoni tal-karatteristiċi strutturali tagħhom, is-sorveljanza pubblika u l-ħolqien ta’ tikketta Ewropea għall-bonds koperti, kif ukoll it-trattament prudenzjali ta’ dan l-istrument.

4.2.

Huwa importanti li din l-iskema hija aċċessibbli u tista’ tintuża b’mod effettiv mill-banek kollha. F’dan ir-rigward, il-Kumitat jilqa’ l-fatt li qed tingħata attenzjoni speċjali lid-diffikultajiet u l-problemi li l-banek iż-żgħar jistgħu jiltaqgħu magħhom meta jkunu jixtiequ joħorġu bonds koperti. Il-Kumitat iqis li huwa importanti li din il-possibbiltà tiġi sfruttata b’mod sħiħ. Mingħajr ma jkun hemm devjazzjoni mir-regoli ġeneralment applikabbli, jistgħu jitqiesu, pereżempju, liema rekwiżiti amministrattivi u obbligi oħra jistgħu jiġu adattati għal banek iżgħar.

4.3.

L-użu tat-tikketta Ewropea għall-bonds koperti hija purament fakultattiva, sabiex tippermetti lill-Istati Membri jżommu fis-seħħ id-denominazzjonijiet nazzjonali tagħhom stess u l-qafas tat-tikkettar (15). Il-Kumitat mhuwiex tal-istess fehma, u b’mod qawwi jappoġġja, għall-kuntrarju, l-użu obbligatorju tat-tikketta Ewropea. Hawnhekk hemm bżonn ta’ viżjoni li tħares ’il quddiem. L-użu obbligatorju tat-tikketta Ewropea bla dubju ser isaħħaħ il-pożizzjoni ta’ tmexxija tal-Ewropa fil-livell globali u joħloq opportunitajiet għall-Istati Membri (l-aktar dawk li huma żgħar) li ser ikunu jixtiequ jieħdu vantaġġ sħiħ mill-opportunitajiet offruti mis-sistema l-ġdida. Għalihom it-tikketta tal-UE ser tkun garanzija li l-bonds koperti tagħhom jistgħu jitqassmu fis-swieq. Dan l-użu obbligatorju jista’ wkoll itejjeb il-fiduċja tal-investituri.

4.4.

Is-suq tal-bonds koperti bħalissa huwa ddominat minn investituri professjonali u istituzzjonali (16). il-Kumitat jappella li jitqies x’aktar miżuri jridu jittieħdu sabiex dawn il-bonds jiġbdu lil dawk li jfaddlu b’mod privat u lill-konsumaturi privati. Hemm għadd ta’ fatturi li huma favurihom. Il-bonds koperti tradizzjonali, u anke fi żminijiet ta’ kriżi, tqiesu bħala assi likwidi u sikuri; barra minn dan għandu jitqies il-kontribut li jagħtu l-proposti attwali. Barra minn hekk, mhumiex soġġetti għar-rikapitalizzazzjoni interna, li mhuwiex insinifikanti fil-kuntest tal-protezzjoni ta’ dawk li jfaddlu b’mod privat. B’hekk, huma jidhru li huma iktar adattati minn xi prodotti oħra (17). Bħala strumenti fit-tul, il-bonds koperti jidhru li huma partikolarment utli sabiex tiġi ffurmata l-pensjoni, u hawnhekk għandha ssir referenza għall-proposti dwar il-Prodott tal-Pensjoni Personali pan-Ewropew (PEPP).

Brussell, il-11 ta’ Lulju 2018.

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

Luca JAHIER

(1) Ara s-sit web tal-Kummissjoni Ewropea.

(2) Pjan ta’ azzjoni ta’ Settembru 2015. “Pjan ta’ Azzjoni għall-Bini ta’ Unjoni tas-Swieq Kapitali” – Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni. Ara COM(2015) 468 final.

(3) Pereżempju, il-Kunsill Ewropew appella għal “progress rapidu u determinat” fuq il-pjan sabiex “jiġi żgurat aċċess aktar faċli għal finanzjament għan-negozji u jingħata appoġġ għall-investiment fl-ekonomija reali”.

(4) Il-Kummissjoni adottat ukoll Komunikazzjoni li appellat biex jiġu intensifikati r-riformi. Ara COM(2016) 601 final.

(5) Ara l-Komunikazzjoni mill-Kummissjoni “Inlestu l-Unjoni tas-Swieq Kapitali sal-2019 – żmien li nħaffu l-proċess”. Ara COM(2018) 114 final.

(6) Apparti l-proposta msemmija, il-pakkett jinkludi wkoll proposta biex tkun iffaċilitata d-distribuzzjoni transkonfinali ta’ fondi ta’ investiment kollettiv, proposta għal qafas ta’ abilitazzjoni dwar fornituri ta’ servizzi ta’ finanzjament kollettiv (crowdfunding) Ewropew (ECSP) għan-negozju, kif ukoll proposta dwar il-liġi applikabbli għall-effetti tal-partijiet terzi ta’ assenjazzjonijiet ta’ talbiet u Komunikazzjoni dwar il-liġi applikabbli għall-effetti proprjetarji ta’ transazzjonijiet f’titoli.

(7) Ara Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar il-ħruġ ta’ bonds koperti u s-superviżjoni pubblika ta’ bonds koperti u li temenda d-Direttiva 2009/65/KE u d-Direttiva 2014/59/UE.

(8) Ara Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda r-Regolament (UE) Nru 575/2013 fir-rigward ta’ skoperturi fil-forma ta' bonds koperti.

(9) Ara, fost affarijiet oħra, ECO/437 – Rieżami ta’ nofs it-terminu tal-Pjan ta’ Azzjoni tal-Unjoni tas-Swieq Kapitali (ĠU C 81, 2.3.2018, p. 117).

(10) Madwar 90 % tal-bonds koperti kollha fid-dinja jinħarġu minn disa’ pajjiżi Ewropej. Ara wkoll iċ-ċifri ppubblikati mill-Kunsill Ewropew ta’ Bond Kopert fit-12-il edizzjoni tal-European Covered Bond Fact Book (2017). Globalment, il-volum pendenti ta’ bonds koperti jammonta għal EUR 2,5 triljuni, li minnhom EUR 2,1 triljuni ħarġu mill-istituzzjonijiet residenti tal-UE (ara d-Dokument ta’ Ħidma tal-Persunal tal-Kummissjoni – Valutazzjoni tal-Impatt, SWD(2018) 50 final).

(11) Ara d-Dokument ta' Ħidma tal-Persunal tal-Kummissjoni “Impact Assessment” [SWD(2018) 50 final], li jakkumpanja din il-proposta.

(12) Ir-rikors doppju għad-detenturi ta’ bonds koperti huwa d-dritt doppju fil-konfront tal-aggregat ta’ kopertura u l-emittent.

(13) Bħalissa, għad hemm madwar tużżana Stati Membri fl-UE li ma għandhom l-ebda qafas leġislattiv fis-seħħ għal bonds koperti.

(14) Għal ħarsa ġenerali, ara l-kapitolu 3 kemm tal-proposta għal Direttiva kif ukoll tal-proposta għal Regolament.

(15) Ara l-premessa 33 tal-proposta għal Direttiva.

(16) Skont l-informazzjoni pprovduta bil-fomm minn rappreżentanti tal-Kummissjoni, il-banek jirrappreżentaw terz tas-suq, il-BĊE terz ieħor, u partijiet oħrajn bħall-fondi ta’ investiment u l-fondi tal-pensjoni t-terz li jifdal.

(17) Tista’ wkoll issir referenza għall-proposti dwar il-finanzjament kollettiv u s-self bejn il-pari. L-istrumenti finanzjarji offruti f’dak il-qafas essenzjalment huma strumenti finanzjarji negozjabbli li jservu bħala ekwità (pereż. ishma) jew dejn (pereż. bonds). Il-protezzjoni prevista f’dan il-kuntest għal min ifaddal u għall-investituri tista’ titqies bħala limitata ħafna.

10.10.2018

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 367/61

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar il-“Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Bank Ċentrali Ewropew, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni — Pjan ta’ Azzjoni tal-FinTech: Għal settur finanzjarju Ewropew iktar kompetittiv u innovattiv”

(COM(2018) 109 final)

(2018/C 367/12)

Relatur:

Petru Sorin DANDEA

Konsultazzjoni	Kummissjoni Ewropea, 10.4.2018
Bażi legali	Artikolu 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Kummissjoni kompetenti	Sezzjoni Speċjalizzata għall-Unjoni Ekonomika u Monetarja u l-Koeżjoni Ekonomika u Soċjali
Adottata fis-sezzjoni speċjalizzata	27.6.2018
Adottata fis-sessjoni plenarja	12.7.2018
Sessjoni plenarja Nru	536
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	126/1/1

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-Kumitat jappoġġja l-pjan tal-Kummissjoni, u jqis li l-iżvilupp tal-FinTech fis-settur Ewropew tal-finanzi jista’ joffri għadd ta’ vantaġġi lill-impriżi Ewropej kif ukoll lill-klijenti tagħhom.

1.2.

Il-KESE huwa tal-fehma li l-pjan imressaq mill-Kummissjoni jista’ jagħti spinta lill-iżvilupp tas-swieq kapitali, kif ukoll l-SMEs attivi fis-settur finanzjarju.

1.3.

Il-Kumitat jemmen li fir-rigward tat-titjib tas-sigurtà ċibernetika, iżda wkoll ir-reżiljenza tas-settur finanzjarju, il-miżuri ppreżentati fil-Pjan ta’ Azzjoni, importanti kemm huma importanti, għandhom madankollu jiġu supplimentati minn dispożizzjonijiet li jiżguraw uniformità fl-iżvilupp ta’ teknoloġiji finanzjarji fi ħdan l-UE. Barra minn hekk, iqis li l-atturi fil-qasam tal-FinTech għandhom ikunu soġġetti għall-istess regoli bħal tas-settur finanzjarju, b’mod partikolari fir-rigward tar-reżiljenza, is-sorveljanza u ċ-ċibersigurtà.

1.4.

Il-KESE huwa tal-fehma li jekk irridu li l-kundizzjonijiet indaqs fir-rigward tal-aċċess għad-data tal-klijenti jiġu introdotti fil-qafas tad-Direttiva dwar is-servizzi ta’ ħlas bħar-Regolament dwar il-protezzjoni tad-data personali, huwa kruċjali li jiġi implimentat id-dritt għall-portabbiltà tad-data personali b’mod li jkun kompatibbli mal-imsemmija direttiva.

1.5.

Minħabba l-iżviluppi fil-muniti kriptografiċi u l-livell għoli ta’ volatilità tagħhom, il-KESE jirrakkomanda li l-Kummissjoni ssegwi s-sitwazzjoni f’dan il-qasam mill-qrib u fuq bażi permanenti, f’kollaborazzjoni mal-awtoritajiet Ewropej ta’ sorveljanza. Fejn ikun jaqbel, fil-livell tal-Unjoni għandhom jittieħdu l-miżuri kollha meħtieġa biex ikun żgurat li s-sigurtà u l-istabilità tas-sistema finanzjarja u ekonomika ma jkunu mhedda bl-ebda modu fl-ebda ħin.

1.6.

Diversi studji reċenti wrew li l-introduzzjoni tal-FinTech qed tikkawża l-għejbien ta’ għadd akbar ta’ postijiet ta’ xogħol f’istituzzjonijiet tas-settur finanzjarju. Il-KESE jirrakkomanda lill-Istati Membri biex ifasslu u jimplimentaw programmi ta’ miżuri attivi fis-suq tax-xogħol bil-għan li l-ħaddiema affettwati mid-dħul ta’ innovazzjonijiet teknoloġiċi fis-settur finanzjarju jintegraw malajr kemm jista’ jkun għal impjieg ġdid.

1.7.

Il-KESE jirrakkomanda li l-Kummissjoni tistabbilixxi r-regoli li għandhom eventwalment jiġu applikati għall-kumpaniji li joffru servizzi ta’ cloud computing, dwar ir-responsabbiltà tagħhom li jipproteġu d-data li jkun fihom. Huma għandhom ikunu soġġetti, fir-rigward tal-protezzjoni tad-data personali, għall-istess regoli bħall-impriżi li jesternalizzaw ċerti tipi ta’ servizzi.

2. Il-proposta tal-Kummissjoni

2.1.

Sabiex is-suq finanzjarju jsir aktar kompetittiv u innovattiv, il-Kummissjoni Ewropea ppreżentat, fit-8 ta’ Marzu 2018, pjan ta’ azzjoni dwar kif isir użu tal-possibbiltajiet li toffri l-innovazzjoni bbażata fuq it-teknoloġija tal-qasam tas-servizzi finanzjarji, jew “FinTech”.

2.2.

Il-pjan ta’ azzjoni ppubblikat mill-Kummissjoni għandu l-għan li jiżgura li s-settur finanzjarju jkun jista’ jintegra u jisfrutta l-progress qawwi tat-teknoloġiji l-ġodda, bħall-blockchain (1), l-intelliġenza artifiċjali jew is-servizzi tal-cloud computing. Hija tqis li fil-qasam tal-FinTech, l-Ewropa għandha ssir ċentru dinji, b’kumpaniji u investituri li jistgħu jibbenefikaw, f’dan il-qasam dinamiku, mill-vantaġġi offruti mis-suq uniku.

2.3.

Abbażi tar-riżultati tal-konsultazzjoni pubblika li saret matul il-perjodu minn Marzu sa Ġunju 2017, il-Kummissjoni tqis li, f’dan l-istadju, il-bżonnijiet huma limitati biex iwettqu riforma ta’ kwalunkwe liġi jew regolament fil-livell tal-UE. Madankollu, għandha titnieda sensiela ta’ inizjattivi speċifiċi biex l-UE tqis id-diġitalizzazzjoni fis-settur finanzjarju.

2.4.

Il-pjan ta’ Azzjoni għall-FinTech jipprevedi b’mod partikolari li jiġu adottati l-miżuri meħtieġa sabiex il-mudelli innovattivi tan-negozju jakkwistaw dimensjoni Ewropea, tappoġġja l-adozzjoni ta’ innovazzjonijiet teknoloġiċi fis-settur finanzjarju u titjieb ir-reżiljenza u s-sigurtà.

2.5.

Fil-kuntest tal-pjan ta’ azzjoni u b’mod parallel ma’ din il-Komunikazzjoni, il-Kummissjoni ppreżentat ukoll proposta għal Regolament tal-UE dwar il-fornituri Ewropej tas-servizzi ta’ finanzjament kollettiv, minn investiment jew self, li huma intiżi għall-impriżi.

2.6.

Rigward l-approvazzjoni ta’ intrapriżi tal-FinTech, il-Kummissjoni talbet lill-Awtoritajiet Superviżorji Ewropej biex jivvalutaw il-proċeduri attwali f’dan il-qasam, u jiġi rakkomandat lilhom li, jekk meħtieġ, tadatta l-leġislazzjoni tal-UE applikabbli għall-qasam tas-servizzi finanzjarji. Matul is-sena 2018, il-Kummissjoni se tkompli wkoll timmonitorja l-iżviluppi fil-qasam tal-assi kriptografiċi, b’kooperazzjoni mal-awtoritajiet superviżorji Ewropej, il-Bank Ċentrali Ewropew u l-Bord għall-Istabbiltà Finanzjarja. Huwa abbażi tal-valutazzjoni tar-riskju li l-Kummissjoni se tivvaluta l-ħtieġa possibbli li jiġu adottati r-regolamenti fil-livell tal-UE.

2.7.

Fil-qasam ta’ standards komuni u approċċi interoperabbli għall-FinTech, il-Kummissjoni se taħdem mal-Kumitat Ewropew għall-Istandardizzazzjoni u l-Organizzazzjoni Internazzjonali għall-Istandardizzazzjoni, b’mod partikolari fil-qasam tal-blockchain. Biex jiġu żviluppati fil-livell tal-UE mudelli ta’ negozju innovattivi, il-Kummissjoni se tinkoraġġixxi lill-awtoritajiet kompetenti fl-Istati Membri biex jadottaw inizjattivi li jiffaċilitaw l-innovazzjoni. Bl-istess mod, hija tista’ titlob lill-Awtoritajiet Superviżorji Ewropej biex jiffaċilitaw il-kollaborazzjoni f’dan il-qasam tas-sorveljanza, b’mod partikolari fir-rigward tal-koordinazzjoni u l-informazzjoni dwar teknoloġiji innovattivi u l-ħolqien ta’ ċentri ta’ innovazzjoni u ta’ sperimentazzjoni regolatorja.

2.8.

Sabiex jitħeġġu l-iżviluppi teknoloġiċi fis-settur finanzjarju, il-Kummissjoni se twaqqaf grupp ta’ esperti bil-kompitu li jeżaminaw jekk hemmx ostakoli regolatorji li jimpedixxu l-innovazzjoni fil-qasam tal-finanzi. Hija tistieden lill-Awtoritajiet Superviżorji Ewropej biex jagħmlu analiżi dwar il-bżonn li jiġu ppubblikati linji gwida dwar l-esternalizzazzjoni lill-fornituri tas-servizzi li jaqgħu taħt il-kategorija tal-cloud computing. Il-Kummissjoni se tiffaċilita l-iżvilupp ta’ klawsoli kuntrattwali standard għal esternalizzazzjoni tas-servizzi tal-cloud computing mill-istituzzjonijiet finanzjarji.

2.9.

Skont il-Kummissjoni, il-qafas regolatorju u superviżorju Ewropew għandu jippermetti lill-kumpaniji li joperaw fis-Suq Uniku jibbenefikaw mill-innovazzjonijiet finanzjarji u b’hekk joffru lill-klijenti tagħhom prodotti ta’ kwalità superjuri.

2.10.

Il-Kummissjoni se torganizza konsultazzjoni pubblika dwar aktar diġitalizzazzjoni tal-informazzjoni regolatorja relatata mal-kumpaniji elenkati fis-swieq regolati tal-UE, inkluż il-ħolqien possibbli ta’ portal Ewropew ta’ trasparenza finanzjarja li ser ikun ibbażat fuq it-teknoloġija tar-reġistri distribwiti (RegTech).

2.11.

Rigward it-teknoloġiji blockchain, il-Kummissjoni stabbilixxiet Osservatorju u Forum tal-UE dwar il-kwistjoni, fi Frar 2018, u nediet studju dwar il-fattibbiltà ta’ infrastruttura pubblika Ewropea ta’ blockchain, għall-iżvilupp ta’ servizzi transkonfinali. Hija tixtieq tivvaluta sa liema punt it-teknoloġija blockchain tista’ tintuża bħala infrastruttura ta’ servizzi diġitali permezz tal-Faċilità Nikkollegaw l-Ewropa. Barra minn hekk, hija ser tospita laboratorju Ewropew tal-FinTech.

2.12.

Sabiex tiżdied is-sikurezza u r-reżiljenza tas-settur finanzjarju, il-Kummissjoni se torganizza seminar pubbliku-privat, sabiex jiġu vvalutati l-ostakli li jxekklu l-iskambju tal-informazzjoni dwar it-theddid ċibernetiku bejn il-parteċipanti fis-swieq finanzjarji, kif ukoll biex jiġu identifikati soluzzjonijiet possibbli. Barra minn hekk, il-Kummissjoni titlob lill-Awtoritajiet Superviżorji Ewropej biex jivvalutaw l-ispejjeż u l-benefiċċji marbuta mal-iżvilupp ta’ qafas koerenti biex jittestjaw ir-reżiljenza ċibernetika, li jinvolvi lill-partijiet interessati kollha u l-infrastrutturi kbar tas-settur finanzjarju tal-UE.

3. Kummenti ġenerali u speċifiċi

3.1.

Il-Kumitat jappoġġja l-pjan tal-Kummissjoni, peress li jqis li l-iżvilupp tal-FinTech fis-settur Ewropew tal-finanzi joffri, lill-impriżi kif ukoll lill-konsumaturi, għadd ta’ vantaġġi kbar.

3.2.

Il-KESE huwa tal-ħsieb li l-Pjan ta’ Azzjoni għall-FinTech huwa ta’ importanza kbira għall-approfondiment u l-espansjoni tas-swieq tal-kapital u bl-integrazzjoni tad-diġitalizzazzjoni, u għalhekk anke għall-Unjoni ta’ dawn is-swieq, li hija prijorità importanti għall-Unjoni Ewropea. Fl-istess ħin, huwa tal-fehma li dan il-pjan ta’ azzjoni jista’ jkun lieva importanti fis-settur tal-SMEs, li jirrappreżentaw 99 % tal-intrapriżi kollha fil-livell Ewropew, inkwantu jżid l-opportunitajiet ta’ finanzjament tagħhom u li għalhekk se jagħmilha possibbli li jiġu adottati soluzzjonijiet aktar sempliċi u aċċessibbli.

3.3.

3.4.

Il-KESE jikkondividi l-fehma tal-Kummissjoni, li l-qafas regolatorju u superviżorju Ewropew għandu jippermetti lill-kumpaniji li joperaw fis-Suq Uniku jibbenefikaw mill-innovazzjonijiet finanzjarji u b’hekk joffru lill-klijenti tagħhom prodotti ta’ kwalità superjuri. Madankollu, jemmen li dan m’għandux isir għad-detriment tas-sigurtà. Jenħtieġ ukoll li jiġu stabbiliti kundizzjonijiet ta’ kompetizzjoni ugwali għall-operaturi kollha, irrispettivament mill-mod ta’ intervent tagħhom (2).

3.5.

Fil-livell Ewropew, iżda wkoll nazzjonali, ir-regolamenti li jaffettwaw l-istituzzjonijiet finanzjarji ġew issikkati wara l-aħħar kriżi finanzjarja. Dawn ikopru wkoll iċ-ċibersigurtà u jippromulgaw dispożizzjonijiet u standards ta’ sikurezza obbligatorji għall-istituzzjonijiet mis-settur finanzjarju. Il-KESE jemmen li l-istandards taċ-ċibersigurtà għandhom jiġu implimentati fil-livell tal-UE ukoll fil-każ ta’ kumpaniji li joffru servizzi ta’ teknoloġija fiinanzjarja. Sabiex jiġi żgurat li jkunu applikati b’mod uniformi, għandhom jiġu stabbiliti fil-livell Ewropew, jew saħansitra li jiġu estiżi għal dak madwar id-dinja.

3.6.

Il-KESE jfakkar li l-attakki ċibernetiċi, bħala regola, isseħħu fil-livell transkonfinali. Attwalment, l-iskambju ta’ informazzjoni bejn l-awtoritajiet tal-Istati Membri dwar it-theddid ċibernetiku u ċ-ċiberattakki huwa pjuttost limitat, minħabba d-dispożizzjonijiet tad-dritt nazzjonali. Huwa essenzjali li jiżdiedu l-isforzi ta’ koordinazzjoni, regolatorji u ta’ sorveljanza fil-livell tal-Unjoni.

3.7.

Fir-rigward tal-assi kriptografiċi, u speċjalment il-muniti kriptografiċi, dan l-aħħar, fl-Ewropa, kienu evidenti t-tkabbir u l-volatilità tagħhom. Fid-dawl ta’ dawn l-iżviluppi, in-nuqqas ta’ trasparenza li tikkaratterizzahom u r-riskji għoljin li jġibu magħhom, il-KESE jirrakkomanda li l-Kummissjoni ssegwi s-sitwazzjoni f’dan il-qasam mill-qrib u fuq bażi permanenti, f’kollaborazzjoni mal-awtoritajiet Ewropej ta’ sorveljanza. Fil-każ fejn, f’xi mument partikolari jew bi kwalunkwe mod ieħor, is-sigurtà u l-istabilità tas-sistema finanzjarja jkunu fil-periklu, huwa importanti wkoll li jittieħdu miżuri li għandhom, l-ewwel u qabel kollox, ikun japplikaw għall-UE kollha u, għaldaqstant, jiġu adottati f’dan il-livell.

3.8.

Fil-qasam tal-assi kriptografiċi, wieħed seta’ josserva li l-innovazzjonijiet ibbażati fuq it-teknoloġija jistgħu jgħaddu mill-malji tax-xbieki regolatorji, anki jekk, fil-prattika, dawn il-muniti joperaw f’suq regolat ħafna. Minħabba li s-settur jippreżenta livell għoli ta’ volatilità u nuqqas ta’ trasparenza u li dawn l-assi jinkludu riskji serji għall-investituri, il-KESE jirrakkomanda lill-Kummissjoni u l-Istati Membri jeżaminaw metodi li għandhom jitwaqqfu biex jimmonitorjaw it-tranżazzjonijiet li japplikawhom.

3.9.

Il-Kummissjoni pproponiet it-twaqqif ta’ osservatorju fil-qasam tat-teknoloġija blockchain. Il-KESE jemmen li l-mandat ta’ dan il-bord għandu jiġi estiż biex ikopri s-settur kollu, minħabba d-dinamika b’saħħitha tal-FinTech li tikkaratterizza l-iżvilupp tal-applikazzjonijiet relatati. Barra minn hekk, l-applikazzjonijiet tat-tip blockchain iqajmu kwistjonijiet ta’ ġurisdizzjoni u ta’ responsabilità fir-rigward tal-liġi applikabbli. Il-KESE jappoġġja l-idea tal-Kummissjoni li tniedi fil-livell tal-Unjoni inizjattiva dwar il-blockchain, b’tali mod li tispjega l-mod kif tintuża u biex tiġi miġġielda l-frammentazzjoni attwali.

3.10.

Instab li l-introduzzjoni tal-FinTech qed tikkawża l-għejbien ta’ għadd akbar ta’ postijiet ta’ xogħol f’istituzzjonijiet tas-settur finanzjarju. Il-KESE jirrakkomanda lill-Istati Membri biex ifasslu u jimplimentaw programmi ta’ miżuri attivi fis-suq tax-xogħol bil-għan li l-ħaddiema affettwati mid-dħul ta’ innovazzjonijiet teknoloġiċi fis-settur finanzjarju jintegraw malajr kemm jista’ jkun għal impjieg ġdid.

3.11.

Il-Kummissjoni tibża’ li, peress li l-impriżi finanzjarji ser jesternalizzaw is-servizzi minn fornituri ta’ servizzi tal-cloud computing, it-trasferiment ta’ informazzjoni u data se jiffoka b’mod eċċessiv fost kumpaniji li joperaw f’dan is-suq, li n-numru tagħhom huwa żgħir u li normalment mhumiex tal-kumpaniji Ewropej. Il-KESE jirrakkomanda li l-Kummissjoni tistabbilixxi r-regoli li għandhom eventwalment jiġu applikati għall-kumpaniji li joffru servizzi ta’ cloud computing, dwar ir-responsabbiltà tagħhom li jipproteġu d-data li jkun fihom.

Brussell, it-12 ta’ Lulju 2018.

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

Luca JAHIER

(1) Il-blockchain hija lista dejjem tikber ta’ reġistrazzjonijiet, imsejħin “blocks”, li huma konnessi u sikuri bil-kriptografija. Mit-tfassil tagħha, blockchain hija protetta kontra l-immodifikar tad-data Din tikkostitwixxi reġistru miftuħ u mqassam, li jippermetti r-reġistrazzjoni ta’ tranżazzjonijiet bejn żewġ partijiet b’mod effikaċi, verifikabbli u permanenti. Bħala regola ġenerali, ladarba tiġi rreġistrata d-data kontenuta fi “block” ma tistax tinbidel b’mod retroattiv mingħajr tibdil tal-“blocks” kollha downstream, operazzjoni li teħtieġ il-kunsens tal-maġġoranza tal-komponenti tan-netwerk. (sors: Wikipedia)

(2) ĠU C 227, 28.6.2018, p. 63.

10.10.2018

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 367/65

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar il-“Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li temenda d-Direttiva 2014/65/UE dwar is-swieq fl-istrumenti finanzjarji”

(COM(2018) 99 final — 2018/0047 (COD))

u l-“Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar il-Fornituri ta’ Servizzi ta’ Finanzjament Kollettiv (ECSP) għan-Negozji”

(COM(2018) 113 final — 2018/0048 (COD))

(2018/C 367/13)

Relatur:

Daniel MAREELS

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 16.4.2018 Kunsill Ewropew, 27/03/2018
Bażi legali	Artikoli 114 u 53(1) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għall-Unjoni Ekonomika u Monetarja u l-Koeżjoni Ekonomika u Soċjali
Adottata fis-sezzjoni	27.6.2018
Adottata fil-plenarja	11.7.2018
Sessjoni plenarja Nru	536
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	146/0/1

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon kbir dawn il-proposti biex jinħoloq qafas li jiffaċilita l-finanzjament kollettiv permezz tad-29 reġim. Il-Kumitat għalhekk jappella għal azzjoni rapida sabiex jinkiseb riżultat ta’ suċċess, partikolarment peress li dawn il-miżuri jidħlu f’qafas usa’ li huwa ta’ interess partikolari għall-Kumitat (1).

1.2.

Il-KESE jilqa’ l-fatt li tqis il-finanzjament ta’ intrapriżi żgħar, innovattivi u li għadhom jibdew. Il-finanzjament kollettiv huwa parti importanti mill-iskata tal-finanzjament tagħhom, b’mod partikolari meta dawn jgħaddi mill-fażi ta’ start-up għal dik ta’ espansjoni u l-finanzjament tradizzjonali ma jkunx dejjem disponibbli. Fl-istess ħin, qegħdin jinħolqu aktar opportunitajiet u opportunitajiet aħjar għall-investituri.

1.3.

Huwa pożittiv ħafna li, għal dan il-għan, qiegħed isir użu minn prodotti u soluzzjonijiet innovattivi appoġġati mit-teknoloġija moderna. Dan ifisser li l-proposta progressiva tifforma wkoll parti mill-implimentazzjoni ta’ suq uniku diġitali. Il-proposta żżid ukoll dimensjoni transkonfinali, li tikkontribwixxi għall-integrazzjoni effettiva u l-approfondiment tas-swieq tal-kapital. Il-ħolqien ta’ suq uniku armonizzat fl-UE bl-istess regoli kemm għall-intraprendituri kif ukoll għall-investituri għandu jkun ta’ prijorità.

1.4.

Waqt li jitqies il-fatt li l-ostakli artifiċjali m’għandhomx iservu biex jitwaqqaf dan il-qafas innovattiv, il-Kumitat xorta waħda jappella fuq il-bażi ta’ approċċ globali u olistiku għal proposti iktar b’saħħithom u miżuri addizzjonali b’rabta ma’ ċerti punti, għall-inqas fl-istadji inizjali (ara punt 1.5 u ta’ wara). Il-Kumitat huwa spirat b’mod partikolari hawnhekk mill-prinċipji tal-“kredibilità”, iċ-“ċarezza” u l-“fiduċja”. Dan ifisser ukoll ċertezza u protezzjoni għal dawk kollha kkonċernati.

1.5.

L-ewwel nett, il-Kumitat jilqa’ b’sodisfazzjon il-fatt li ġew ikkunsidrati l-aspetti tar-riskji assoċjati mal-operazzjonijiet u s-swieq tal-finanzjament kollettiv, iżda fl-istess ħin jemmen li għall-inqas fl-istadji inizjali għandu jkun hemm saħansitra enfasi aktar b’saħħitha fuq dawn l-aspetti sabiex jiġu identifikati aħjar jew jittaffew fejn possibbli. Dan jikkonċerna l-kwistjonijiet li ġejjin:

1.5.1.

It-trasparenza u l-protezzjoni tal-investituri. Il-Kumitat huwa tal-fehma li l-valutazzjoni tar-riskju ta’ proġetti speċifiċi dwar il-pjattaformi tal-finanzjament kollettiv titħalla wisq f’idejn is-swieq u l-investituri. Il-KESE jemmen li hemm bżonn ta’ miżuri adegwati biex jiġu identifikati aħjar jew jittaffew ir-riskji kollha, kemm finanzjarji kif ukoll dawk mhux finanzjarji. Fl-aħħar mill-aħħar, dan huwa marbut ma’ protezzjoni aħjar għall-investituri. L-approċċ MiFID jista’ jipprovdi bażi f’dan ir-rigward. Barra minn hekk, hemm il-periklu li jinħolqu kundizzjonijiet mhux indaqs mal-fornituri tradizzjonali, bħall-istituzzjonijiet finanzjarji li jridu japplikaw regoli stretti ta’ protezzjoni fir-relazzjonijiet mal-klijenti tagħhom.

1.5.2.

oqsma possibbli ta’ tensjoni fil-livell ta’ status tal-fornituri u s-servizzi li joffru. Il-possibbiltà li l-fornituri jistgħu jidħlu f’kuntratti b’“marġni ta’ diskrezzjoni” ma’ investituri sabiex jinkiseb l-aħjar riżultat għal dawn l-investituri, tista’ twassal għal sitwazzjonijiet sensittivi għall-fornituri li jridu jaġixxu l-ewwel u qabel kollox bħala “intermedjarji newtrali”.

1.5.3.

is-superviżjoni. Ir-rwol tal-EMSA jidher ċar waqt li dak tas-superviżuri nazzjonali inqas. Il-Kumitat huwa tal-fehma li hemm bżonn ta’ aktar ċarezza f’dan ir-rigward. Barra minn hekk, il-KESE jistaqsi jekk għandux jiġi assenjat rwol sostanzjali lis-superviżuri nazzjonali, speċjalment peress li huma eqreb tas-swieq nazzjonali u jistgħu jivvalutaw aħjar iċ-ċirkostanzi lokali. Fi kwalunkwe każ, huwa importanti għall-Kumitat li l-awtoritajiet u s-superviżuri fil-livell nazzjonali u Ewropew jikkonsultaw u jikkooperaw fuq bażi permanenti u konsistenti, kemm biex tiġi żgurata aktar armonizzazzjoni u integrazzjoni fl-Unjoni kif ukoll sabiex il-proposti attwali jkollhom suċċess.

1.6.

Peress li d-29 reġim u s-sistemi nazzjonali ser jeżistu b’mod parallel bħala riżultat tal-għażliet li saru, il-partijiet interessati jistgħu jiġu kkonfrontati b’liġijiet differenti, kundizzjonijiet differenti u protezzjoni inugwali fl-istess waqt u fl-istess suq, li jista’ jagħti lok għal konfużjoni u inċertezza. Hawnhekk jinħtieġu aktar miżuri sabiex tiġi żgurata aktar ċarezza:

1.6.1.

Fil-fehma tal-Kumitat, għandu jkun hemm obbligi addizzjonali fuq l-awtoritajiet u s-superviżuri sabiex jipprovdu lill-utenti kollha b’informazzjoni preċiża u faċilment aċċessibbli, li tipprovdi ċertezza u hija disponibbli fil-lingwa tagħhom stess.

1.6.2.

Għażla waħda hija li l-pjattaformi tal-finanzjament kollettiv ikunu obbligati jsemmu b’mod espliċitu u ċar it-“tikketta tal-UE” tagħhom, kull meta jindirizzaw il-pubbliku u fil-komunikazzjonijiet esterni kollha tagħhom.

1.7.

Il-Kumitat jikkunsidra wkoll li r-regoli proposti dwar il-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus u l-iffinanzjar tat-terroriżmu jibqgħu relattivament limitati u l-biċċa l-kbira indiretti. Id-dispożizzjonijiet dwar li l-pjattaformi tal-finanzjament kollettiv ikunu soġġetti għal dawn ir-regoli għandhom jiġu estiżi u msaħħa. Il-KESE jemmen li ma jistax ikun il-każ li din il-possibbiltà teżisti darba biss, u li hija biss il-Kummissjoni li għandha s-setgħa li tipproponi li l-fornituri tas-servizzi tal-finanzjament kollettiv ikunu soġġetti għar-regoli msemmija hawn fuq. Barra minn hekk għandhom jiġu stabbiliti kriterji u kundizzjonijiet ċari għal deċiżjoni bħal din.

1.8.

Huwa wkoll sorprendenti li ma jiġux indirizzati t-trattament fiskali tad-dħul finanzjarju mill-finanzjament kollettiv u l-obbligi tat-taxxa fuq id-debituri, minkejja l-fatt li wieħed jista’ jkompli jassumi b’mod raġonevoli li t-tassazzjoni tkun wieħed mill-fatturi determinanti jekk din l-inizjattiva tkunx suċċess jew le. Għalhekk, il-Kumitat jitlob li dawn l-aspetti jiġu inklużi fid-diskussjoni. Jekk ikun meħtieġ, ir-regoli għandhom jiġu adattati fil-livell xieraq.

1.9.

Minħabba li din hija kwistjoni dwar is-suq, il-Kumitat iqis li huwa tal-ikbar importanza li kulħadd ikun jaqbel ma’ dawn il-proposti sabiex jiġu implimentati b’suċċess. Huwa essenzjali li l-kumpaniji u l-investituri jagħmlu użu effettiv u estensiv tad-29 reġim. Minn perspettiva tas-suq, din tqajjem il-kwistjoni dwar jekk ir-restrizzjoni għal EUR 1 miljun għal kull proġett hux ser tkun ta’ ostaklu.

1.10.

Fl-aħħar nett, sabiex jiġi żgurat is-suċċess fil-ġejjieni u kontinwu tal-pjattaformi ta’ finanzjament kollettiv, il-Kumitat huwa tal-fehma li għandu jkun hemm preparamenti minn qabel għal miżuri regolari biex jiġi mmonitorjat, evalwat u mkejjel is-suċċess tad-29 reġim. Hawnhekk huma ugwalment importanti il-konsultazzjoni u d-djalogu mal-partijiet interessati kollha.

2. Sfond

2.1.

Meta bdiet il-mandat fl-2014, il-Kummissjoni Juncker fasslet “pjan ta’ investiment għall-Ewropa” bil-għan li jinkisbu l-prijoritajiet ewlenin fit-tkabbir, l-impjiegi u l-investiment (2). Wieħed mill-għanijiet ewlenin tal-pjan huwa t-twettiq gradwali ta’ unjoni tas-swieq kapitali, flimkien ma’ suq uniku diġitali u unjoni tal-enerġija. L-għan huwa li tiġi żviluppata unjoni tas-swieq kapitali integrata, li tiffunzjona sew u li tkopri lill-Istati Membri kollha.

2.2.

Permezz tal-Pjan ta’ Azzjoni għall-Bini ta’ Unjoni tas-Swieq Kapitali (3), il-Kummissjoni impenjat ruħha li timplimenta l-elementi kostitwenti kollha għal din l-unjoni sal-2019. B’kollox kienu ppjanati aktar minn 33 inizjattiva u azzjoni.

2.3.

Wara appelli għal progress rapidu (4) (5) twettaq rieżami ta’ nofs it-terminu tal-pjan ta’ azzjoni fl-2017. Dan irriżulta f’għadd ta’ azzjonijiet prijoritarji ġodda bil-għan li jitqiesu l-isfidi li qed jevolvu u ċ-ċirkostanzi li qed jinbidlu, inkluż il-“Brexit”. Fl-istess ħin, huwa importanti li jsir progress reali dwar l-istabbiliment tal-Unjoni Bankarja u l-Unjoni tas-Swieq Kapitali. Il-koerenza u l-konsistenza huma l-kunsiderazzjonijiet ewlenin hawnhekk.

2.4.

Barra minn hekk, il-Kummissjoni indikat, f’dik l-okkażjoni, li kien meħtieġ li “ngħollu l-livell ta’ ambizzjoni, sabiex nindirizzaw l-ostakli iżda aktar importanti minn hekk biex nieħdu vantaġġ minn dawn l-opportunitajiet ġodda” (6). Huwa f’dan il-kuntest li fit-8 ta’ Marzu 2018 il-Kummissjoni ppubblikat Komunikazzjoni b’żewġ pjani ta’ azzjoni (7).

2.5.

Il-Pjan ta’ Azzjoni dwar it-Teknoloġija Finanzjarja (FinTech) għandu l-għan li jesprimi l-ambizzjoni li l-Ewropa tinbidel f’ċentru globali ta’ teknoloġija finanzjarja, fejn in-negozji u l-investituri fl-UE jkunu jistgħu jieħdu l-akbar benefiċċju mill-vantaġġi tas-suq uniku f’dan is-settur li qed jevolvi malajr (8).

2.6.

Il-promozzjoni tal-finanzjament kollettiv u s-self bejn il-pari hija waħda mill-miżuri ewlenin taħt il-Pjan ta’ Azzjoni. L-enfasi hija kemm fuq l-iżvilupp ta’ servizzi u tikketti ġodda kif ukoll fuq l-integrazzjoni tas-swieq kapitali.

2.7.

B’mod aktar speċifiku, l-ideat tal-Kummissjoni huma stipulati:

2.7.1.

fil-“Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar il-Fornituri ta’ Servizzi ta’ Finanzjament Kollettiv (ECSP) għan-Negozji” (9) u

2.7.2.

fil-“Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li temenda d-Direttiva tal-Kunsill 2014/65/UE dwar is-swieq fl-istrumenti finanzjarji” (10)

2.8.

Dawn il-proposti għandhom l-għan li jintroduċu tikketta Ewropea għall-pjattaformi ta’ crowdfunding, li tiffaċilita l-attivitajiet transkonfinali. Din għandha tippermetti lis-servizzi ta’ finanzjament kollettiv biex iżidu l-attivitajiet tagħhom u biex jiżviluppaw fil-livell tal-UE filwaqt li jiġi pprovdut aċċess akbar għall-finanzjament għall-intraprendituri u n-negozji, speċjalment intrapriżi żgħar, ġodda u innovattivi. Il-proposti japplikaw biss fir-rigward ta’ titoli trasferibbli għal servizzi ta’ crowdfunding ibbażati fuq l-investiment.

2.9.

Fl-istess ħin, l-għan huwa li dawn il-pjattaformi jkunu soġġetti għal regolamentazzjoni u sorveljanza li huma kemm adattati kif ukoll xierqa. Dan għandu jippermetti mhux biss li tinżamm l-istabbiltà ekonomika u finanzjarja fl-UE, iżda, aktar importanti minn hekk, li tiżdied il-fiduċja tal-investituri, b’mod partikolari f’kuntest transkonfinali.

3. Osservazzjonijiet u kummenti

Kummenti ġenerali inizjattiva milqugħa

3.1.

Il-KESE jilqa’ bi pjaċir dawn il-proposti biex jiġi introdott id-29 reġim dwar il-finanzjament kollettiv, u jappella li jsir kull sforz biex jinkiseb eżitu ta’ suċċess u rapidu.

3.2.

L-ewwel u qabel kollox, dawn il-proposti jikkontribwixxu għal għadd ta’ għanijiet usa’ li huma ta’ interess partikolari għall-KESE u li kien talab preċedentement (11). Dawn jinkludu:

3.2.1.

3.2.2.

Tikketta unika tal-UE għall-pjattaformi ta’ finanzjament kollettiv tippromovi l-operazzjonijiet ta’ finanzjament transkonfinali u għalhekk jkun hemm aktar kondiviżjoni tar-riskju privat. Dan huwa importanti biex jiġu evitati skossi asimmetriċi fil-każ ta’ kriżi, jew biex jitnaqqas l-impatt tagħha. B’dan il-mod jista’ jsir kontribut importanti għal tkabbir konverġenti bejn l-Istati Membri tal-Unjoni, fis-sens li ekonomiji inqas żviluppati ser ikunu kapaċi jlaħħqu aktar malajr ma’ dawk li qed jagħtu prestazzjoni aħjar.

3.2.3.

L-Unjoni tas-Swieq Kapitali għandha wkoll importanza kruċjali għall-appofondiment u l-kisba tal-Unjoni Ekonomika u Monetarja (UEM) u huwa indispensabbli li din titwettaq. Flimkien ma’ unjoni bankarja kompluta, l-Unjoni tas-Swieq Kapitali għandha twassal għal unjoni finanzjarja ġenwina, li tikkostitwixxi wieħed mill-erba’ pilastri tal-UEM.

3.2.4.

Billi l-finanzjament kollettiv għadu mhux żviluppat biżżejjed fl-UE meta mqabbel ma’ ekonomiji kbar oħra, hawnhekk tista’ tissemma wkoll il-pożizzjoni tal-UE fir-rigward tal-bqija tad-dinja. L-UE għandha tistabbilixxi fis-sod il-pożizzjoni tagħha u tħejji ruħha b’mod effettiv, speċjalment peress li qegħdin joħorġu fid-dieher għadd ta’ bidliet globali fil-poter bejn il-Lvant u l-Punent.

3.3.

F’opinjonijiet preċedenti (12), il-Kumitat wera tħassib u qajjem mistoqsijiet dwar kemm l-Unjoni tas-Swieq Kapitali hija rilevanti u effettiva għall-SMEs. Il-Kumitat jilqa’ l-fatt li issa qiegħed jieħu l-forma approċċ rilevanti. Il-finanzjament kollettiv huwa mmirat b’mod partikolari għal ċertu grupp ta’ SMEs u parti speċifika tal-iskala tal-finanzjament. Il-KESE jilqa’ l-proposti attwali li jtejbu l-finanzjament ta’ intrapriżi żgħar, ġodda u innovattivi u jagħmlu tali finanzjament aktar faċli, filwaqt li jinħolqu aktar opportunitajiet u opportunitajiet aħjar għall-investituri.

3.4.

Fl-aħħar nett hawnhekk tista’ tissemma n-natura orjentata lejn il-futur tal-proposti bħala parti mill-Pjan ta’ Azzjoni għall-FinTech, li jfittex li jesprimi l-ambizzjoni li l-Ewropa tinbidel f’ċentru globali ta’ teknoloġija finanzjarja. Billi jiġi sfruttat il-potenzjal ta’ prodotti u soluzzjonijiet innovattivi appoġġati mit-teknoloġija moderna, din il-proposta tifforma wkoll parti integrali mill-implimentazzjoni ta’ suq uniku diġitali.

Il-proposti — bażi tajba iżda huma meħtieġa miżuri protettivi addizzjonali

3.5.

Il-KESE jemmen li għandu jsir kull sforz biex dawn il-proposti jkollhom suċċess. Għall-Kumitat, huwa ta’ importanza kbira li s-sistema l-ġdida hija kkaratterizzata mill-“kredibilità”, iċ-“ċarezza” u l-“fiduċja”. Il-finanzjament kollettiv għandu jiġi pprovdut fi ħdan qafas li jipprovdi ċertezza u protezzjoni għal dawk kollha kkonċernati.

3.6.

Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon l-għażla tad-“29 reġim”, li, permezz tat-teknoloġiji ġodda u orjentati lejn il-futur, jistabbilixxi s-sisien għall-ħolqien ta’ suq uniku armonizzat bl-istess regoli, kemm għal intraprendituri żgħażagħ li jkunu qed ifittxu finanzjament transkonfinali kif koll għal investituri li qed ifittxu opportunitajiet ta’ investiment addizzjonali.

3.7.

L-għażla ta’ “regolament” biex jintlaħaq dan il-għan hija għalhekk għalkollox xierqa hawnhekk. Din il-proposta tista’ titqies bħala eżempju ta’ integrazzjoni effettiva u l-approfondament tas-swieq tal-kapital.

3.8.

Minkejja dan, il-Kumitat jilqa’ b’sodisfazzjon ukoll il-fatt li l-Kummissjoni, mill-bidu nett, tat kas l-aspetti tar-riskji assoċjati ma’ operazzjonijiet u swieq ta’ finanzjament kollettiv. Il-KESE huwa favur il-kundizzjonijiet li għandhom jiġu ssodisfati mill-pjattaformi ta’ finanzjament kollettiv u s-servizzi li jipprovdu (13), kif ukoll il-pjani għal superviżjoni. Barra minn hekk, l-investituri jingħataw il-parir li jillimitaw ir-riskji li jieħdu (14).

3.9.

Fl-istess ħin, u minn perspettiva olistika, il-Kumitat jemmen li għall-inqas fl-istadji inizjali għandu jkun hemm enfasi aktar b’saħħitha fuq dawn l-aspetti tar-riskju. Il-Kumitat huwa tal-fehma li r-riskji kollha, kemm finanzjarji kif ukoll dawk li mhumiex finanzjarji, għandhom jiġu identifikati aħjar u possibbilment jiġu limitati. Barra minn hekk, għandha tingħata attenzjoni akbar lil għadd ta’ fatturi ambjentali oħra li huma importanti għas-suċċess ta’ dawn il-proposti.

3.10.

L-għażla ta’ politika li saret favur soluzzjoni komplementari bbażata fuq is-servizz (15) tfisser li ser jeżistu u jiġu applikati b’mod parallel regolamenti nazzjonali u tal-UE. Il-partijiet interessati ser jiġu kkonfrontati, fl-istess waqt u fl-istess suq, mal-operaturi ta’ status differenti, bħal fornituri b’tikketta tal-UE li joperaw f’livell transkonfinali, l-istess fornituri li jaħdmu lokalment u fornituri li huma soġġetti għal regoli nazzjonali (eżistenti) jew awtorizzazzjonijiet eżistenti (16). Dan jista’ jwassal għal liġijiet differenti, kundizzjonijiet differenti u protezzjoni inugwali (17). Il-Kumitat jitlob li tingħata aktar attenzjoni lil din il-kwistjoni, li tista’ tagħti lok għal inċertezzi u konfużjoni (18). Hawn taħt huma stabbiliti għadd ta’ proposti speċifiċi.

Il-fornituri ta’ servizzi ta’ finanzjament kollettiv

3.11.

Il-fornituri ta’ servizzi ta’ finanzjament kollettiv ikunu jistgħu jwettqu l-attivitajiet tagħhom fl-Unjoni Ewropea billi jużaw awtorizzazzjoni unika, li tippermettilhom iżidu l-attivitajiet tagħhom. Din hija innovazzjoni importanti u pass kbir ’il quddiem meta mqabbla mas-sitwazzjoni attwali fejn huwa kważi impossibbli li jitwettqu attivitajiet transkonfinali.

3.12.

Minkejja dak li ntqal hawn fuq (19), il-KESE jitlob li tingħata aktar attenzjoni lil oqsma possibbli ta’ tensjoni fir-rigward tal-istatus tal-fornituri u s-servizzi li joffru. Pereżempju, l-għażla disponibbli għall-fornituri li jidħlu f’kuntratti ma’ investituri li taħtha jistgħu “jeżerċitaw diskrezzjoni”, tista’ twassal għal sitwazzjonijiet sensittivi. Bħala intermedjarji, il-fornituri għandhom ikunu “newtrali”, anke jekk dawn huma kontrattwalment obbligati “li jiksbu l-aħjar riżultat possibbli għall-klijenti tagħhom” (20). Għall-Kumitat, l-obbligu ta’ newtralità ma għandu jiġi ddubbitat taħt l-ebda ċirkostanza. Huma meħtieġa miżuri addizzjonali f’dan ir-rigward. Il-pjattaformi għandhom joffru servizzi ta’ kwalità għolja.

3.13.

Għall-utenti potenzjali kollha, kemm jekk intraprendituri kif ukoll investituri, huwa essenzjali u importanti ferm f’kull ħin li jkunu jafu b’mod ċar liema pjattaforma qegħdin jużaw. Dan huwa aktar u aktar importanti minħabba li, kif imsemmi hawn fuq, ser jeżistu u japplikaw b’mod parallel regolamenti nazzjonali u tal-UE (21). F’dan ir-rigward, ir-reġistri ta’ pjattaformi tal-UE li għandhom jinżammu mill-ESMA mhumiex strument biżżejjed għar-riklamar. Fil-fehma tal-Kumitat, għandu jkun hemm obbligi addizzjonali fuq l-awtoritajiet u s-superviżuri sabiex jipprovdu lill-utenti kollha b’informazzjoni preċiża u faċilment aċċessibbli, li toffri ċertezza u hija disponibbli fil-lingwa tagħhom stess.

3.14.

Il-Kumitat jemmen li l-pjattaformi għandhom ukoll ikunu soġġetti għall-obbligi tar-riklamar. Speċifikament, jista’ jkun stipulat li l-pjattaformi għandhom jiddikjaraw espliċitament u b’mod ċar li għandhom “tikketta tal-UE” kull meta dawn jindirizzaw lill-pubbliku jew lill-partijiet interessati (22) u fil-komunikazzjonijiet esterni kollha tagħhom (23).

3.15.

Ir-rwol superviżorju u ta’ responsabbiltà tal-ESMA jidher li huwa ċar, iżda tista’ wkoll tqum il-mistoqsija jekk is-superviżuri nazzjonali għandux ikollhom rwol, speċjalment minħabba li huma eqreb lejn is-swieq nazzjonali u huma aktar familjari maċ-ċirkostanzi lokali. Fi kwalunkwe każ, hemm bżonn ta’ ċarezza hawnhekk. Dan huwa importanti wkoll għall-ħrajn, inklużi dawk l-intraprendituri li jixtiequ jagħmlu użu mill-finanzjament kollettiv.

3.16.

B’mod iktar ġenerali, u kif imsemmi hawn fuq, peress li ser jeżistu u jkunu japplikaw b’mod parallel regoli nazzjonali u tal-UE, il-KESE jqis li fi kwalunkwe każ (24) huwa importanti li d-diversi awtoritajiet u superviżuri fil-livell nazzjonali u Ewropew jikkonsultaw lil xulxin u jikkooperaw b’mod konsistenti u permanenti, bil-għan li jkun hemm aktar armonizzazzjoni u integrazzjoni fl-Unjoni. Barra minn hekk, huma wkoll għandhom rwol ewlieni x’jaqdu fil-“fiduċja” li hija vitali biex il-finanzjament kollettiv jirnexxi.

3.17.

Jekk l-EMSA timponi sanzjonijiet bħala parti mir-rwol superviżorju tagħha, fejn ikun xieraq għandu jitressaq appell quddiem il-Qorti Ewropea tal-Ġustizzja. Dan mhuwiex biss proċess tqil, iżda, barra minn hekk, iqajjem ukoll il-kwistjoni ta’ jekk dan għandux jaqa’ taħt il-mandat tal-Qorti tal-Ġustizzja.

Intrapriżi li jużaw il-finanzjament kollettiv

3.18.

Il-finanzjament kollettiv huwa prinċipalment immirat lejn intrapriżi ġodda u dawk li huma fi stadju bikri li jkollhom inqas aċċess faċli għall-finanzjament bankarju jew li jittrattaw proġetti aktar riskjużi u innovattivi, fil-perjodu inizjali tal-attivitajiet tagħhom, speċjalment meta dawn jiċċaqalqu mill-fażi inizjali għal dik ta’ espansjoni. Il-Kumitat jilqa’ l-fatt li l-proposti l-ġodda joħolqu possibbiltajiet addizzjonali ta’ finanzjament għal dan it-tip ta’ SME u intrapriża li huwa usa’ u aktar faċilment aċċessibbli, u b’dimensjoni transkonfinali wkoll.

3.19.

Barra minn hekk, il-Kumitat jaqbel mal-fehma (25) li hemm benefiċċji oħra għall-finanzjament kollettiv għajr dawk diġà msemmija. Pereżempju, jista’ jipprovdi validazzjoni tal-kunċett u tal-idea lis-sid tal-proġett, jagħti aċċess lil għadd kbir ta’ nies u b’hekk jipprovdi lill-intraprenditur b’osservazzjonijiet u b’informazzjoni u jkun għodda tal-kummerċjalizzazzjoni jekk kampanja ta’ finanzjament kollettiv tkun ta’ suċċess.

3.20.

L-intrapriżi għandhom l-għażla li l-proġetti tagħhom jiġu ffinanzjati għal ammont sa EUR 1 miljun fuq perjodu ta’ 12-il xahar. Dan iqajjem il-mistoqsija dwar jekk dan il-limitu huwiex baxx wisq, speċjalment meta l-finanzjament kollettiv huwa “ibbażat fuq l-investiment” (26). F’dawn iċ-ċirkustanzi, t-transferibbiltà obbligatorja ta’ titoli huwa salvagwardja importanti għal investituri li jixtiequ jirtiraw mill-proġett (27). Tqum il-mistoqsija jekk il-limitu ppjanat ta’ miljun jistax ikun ta’ ostaklu għall-istabbiliment u l-funzjonament bla xkiel tas-swieq għal dan it-tip ta’ titoli. Barra minn hekk, limiti ogħla jidhru li huma possibbli taħt ir-regoli nazzjonali (28).

Investituri (potenzjali)

3.21.

Il-Kumitat jilqa’ b’sodisfazzjon il-fatt li qed jinfetaħ mezz ġdid għall-investituri li joperaw fuq bażi transkonfinali. Dan ser iwessa’ l-għażliet tal-investituri u jżid l-għażla.

3.22.

Huwa bla dubju pożittiv li l-proposta tipprovdi għal valutazzjoni inizjali ta’ kemm huwa adatt investitur potenzjali permezz ta’ test dwar l-għarfien, u għal simulazzjoni tal-kapaċità li jiġi mġarrab it-telf (29), iżda mhux l-istess jista’ jingħad dwar il-fatt li r-riskju (u l-valutazzjoni tiegħu) ser jitħalla kompletament f’idejn is-suq u l-investituri potenzjali.

3.23.

Fil-fatt, il-fatt li, skont il-proposta, l-awtoritajiet kompetenti ma għandhomx jeħtieġu approvazzjoni “ex ante” (30) tal-“iskeda bl-informazzjoni ewlenija dwar l-investiment”, jew kwalunkwe obbligu ta’ notifika (31), ċertament ma jiffavorixxix il-ħarsien tal-investituri potenzjali. Lanqas ma jgħinu l-obbligi limitati dwar it-traduzzjoni ta’ dokumenti ewlenin (32). Din is-sitwazzjoni tidher li mhix sodisfaċenti. Għalhekk il-Kumitat jemmen li, tal-anqas fl-istadji inizjali tar-reġim, hemm bżonn ta’ miżuri xierqa sabiex jiġi identifikat aħjar ir-riskju jew jitnaqqas kemm jista’ jkun, fir-rigward tal-investituri. L-istess japplika għall-informazzjoni li jirċievu.

3.24.

Jekk wieħed jikkunsidra wkoll l-mod aktar tradizzjonali li bih jiġu offruti t-titoli, partikolarment permezz ta’ banek u kumpaniji kwotati fil-borża, allura l-ħarsien limitat tal-investituri skont il-proposti attwali jirriskja li joħloq kundizzjonijiet inugwali bejn il-fornituri differenti (33). Il-Kumitat jemmen li differenzi eċċessivi f’dan il-qasam għandhom jiġu evitati minħabba li jistgħu jdgħajfu l-kunfidenza f’ċerti parteċipanti tas-suq u jwasslu għal inċertezza u arbitraġġ regolatorju. Fl-aħħar mill-aħħar, dan jista’ jkollu wkoll konsegwenzi għall-istabbiltà finanzjarja tal-UE.

Kummenti addizzjonali

3.25.

Rigward il-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus u l-finanzjament tat-terroriżmu, ir-regoli proposti jidhru li mhumiex effikaċi biżżejjed, b’mod partikolari billi l-ESMA diġà enfasizzat r-riskji speċifiċi u l-perikli f’dan il-qasam (34). Tqajmu dubji dwar in-natura relattivament limitata tar-regoli proposti f’dan ir-rigward (35), u s-setgħa mogħtija lill-Kummissjoni biex potenzjalment tissoġġetta l-fornituri tas-servizz tal-finanzjament kollettiv għar-regoli rilevanti (36). Hawnhekk tqum il-kwistjoni dwar jekk din id-deċiżjoni għandhiex taqa’ f’idejn il-Kummissjoni. Jekk iva, liema huma l-kriterji applikabbli f’dan il-każ (37)? Barra minn hekk, għaliex din il-possibbiltà, jiġifieri li l-fornituri tas-servizzi tal-finanzjament kollettiv ikunu soġġetti għal dawn ir-regoli, hija pprovduta darba biss (38)? Il-Kumitat jemmen li din il-possibilità għandha teżisti f’kull ħin u ma għandhiex tkun kompetenza biss tal-Kummissjoni. Barra minn hekk, il-kundizzjonijiet u l-kriterji skont liema din tkun possibbli għandhom ikunu ċari.

3.26.

B’mod partikolari fid-dawl tal-objettivi segwiti, huwa evidenti li t-trattament fiskali tad-dħul mill-finanzjament kollettiv u l-obbligi dwar id-debituri (39) f’dan il-qasam mhumiex indirizzati jew diskuss fil-proposti attwali (40). Dan huwa minkejja l-fatt li wieħed jista’ jassumi b’mod raġonevoli li t-tassazzjoni hija waħda mill-fatturi determinanti jekk din l-inizjattiva tkunx ta’ suċċess jew le. Għalhekk, il-Kumitat jitlob li dawn l-aspetti jitqiesu. Jekk ikun meħtieġ, ir-regoli għandhom jiġu adattati fil-livell xieraq.

Nibdew b’kawtela, nibnu l-kredibbiltà u nżommu għajnejna fuq il-ġejjieni

3.27.

Sabiex din il-proposta relatata mas-suq ikollha suċċess ġenwin, huwa tal-akbar importanza li jkun hemm il-kunses ta’ kulħadd. Dan ser jiġri biss jekk l-intrapriżi u l-investituri jagħmlu użu effettiv u estensiv tal-qafas ta’ sostenn maħluq skont il-proposti attwali. Huwa biss b’hekk li jista’ joħroġ fid-dieher suq ta’ veru fejn id-domanda u l-provvista għall-kreditu jistgħu jingħaqdu flimkien. Għall-KESE, huwa importanti li tinbena l-kredibbiltà fil-fażi inizjali, u li nibdew b’attenzjoni u b’kawtela, b’aktar enfasi fuq il-ġestjoni tar-riskju u l-fatturi ambjentali.

3.28.

Fil-fehma tal-Kumitat, il-proposti għandhom ċertament jipprevedu miżuri regolari biex jiġi segwit, evalwat u jitkejjel is-suċċess tad-29 reġim sabiex jiġi żgurat il-ġejjieni tiegħu. Sistemi oħra ta’ finanzjament kollettiv li jeżistu fl-Istati Membri għandhom ikunu involuti wkoll f’dan l-eżerċizzju. Huwa importanti li wieħed jitgħallem mill-aħjar prattiki tas-suq u li jiġu inkorporati fis-sistema Ewropea. Hawnhekk huma ugwalment importanti il-konsultazzjoni u d-djalogu mal-partijiet interessati kollha.

Brussell, il-11 ta’ Lulju 2018.

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

Luca JAHIER

(1) Ara l-punti 3.1 sa 3.4.

(2) Ara s-sit tal-Internet tal-Kummissjoni Ewropea http://ec.europa.eu/priorities/jobs-growth-investment/plan/index_en.htm

(3) Pjan ta’ azzjoni ta’ Settembru 2015. “Pjan ta’ Azzjoni għall-Bini ta’ Unjoni tas-Swieq Kapitali” – Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni, COM(2015) 468 final. Ara http://eur-lex.europa.eu/legal-content/MT/TXT/?qid=1447000363413&uri=CELEX:52015DC0468

(4) Il-Kummissjoni adottat ukoll Komunikazzjoni li appellat biex jiġu intensifikati r-riformi. Ara COM(2016) 601 final.

(5) Pereżempju, il-Kunsill Ewropew appella għal “progress rapidu u determinat” fuq il-pjan sabiex “jiġi żgurat aċċess aktar faċli għal finanzjament għan-negozji u jingħata appoġġ għall-investiment fl-ekonomija reali”. Ara http://www.consilium.europa.eu/mt/press/press-releases/2016/06/28-euco-conclusions/

(6) Ara l-Komunikazzjoni mill-Kummissjoni “Inlestu l-Unjoni tas-Swieq Kapitali sal-2019 – żmien li nħaffu l-proċess”. Ara https://ec.europa.eu/transparency/regdoc/rep/1/2018/MT/COM-2018-114-F1-MT-MAIN-PART-1.PDF

(7) Il-“Pjan ta’ Azzjoni dwar il-Finanzi Sostenibbli”, minbarra l-Pjan ta’ Azzjoni li hemm referenza għalih fil-punt 2.5.

(8) Stqarrija għall-Istampa tat-8 ta’ Marzu 2018: “FinTech: Il-Kummissjoni tieħu azzjoni għal suq finanzjarju aktar kompetittiv u innovattiv”. Ara http://europa.eu/rapid/press-release_IP-18-1403_mt.htm

(9) Ara http://eur-lex.europa.eu/legal-content/MT/TXT/?qid=1521456325451&uri=CELEX:52018PC0113

(10) Ara http://eur-lex.europa.eu/legal-content/MT/TXT/?qid=1521456325451&uri=CELEX:52018PC0099

(11) Ara l-Opinjoni tal-KESE dwar Rieżami ta’ nofs it-terminu tal-Pjan ta’ Azzjoni tal-Unjoni tas-Swieq Kapitali (ĠU C 81, 2.3.2018, p.117).

(12) Ara b’mod partikolari l-Opinjonijiet tal-KESE dwar Il-Pjan ta’ Azzjoni għall-Bini ta’ Unjoni tas-Swieq Kapitali (ĠU C 133, 14.4.2016, p. 17) u dwar Rieżami ta’ nofs it-terminu tal-Pjan ta’ Azzjoni tal-Unjoni tas-Swieq Kapitali (ĠU C 81, 2.3.2018, p. 117)

(13) Ara l-memorandum ta’ spjegazzjoni għall-abbozz ta’ Regolament u l-Artikoli 1 sa 9 tiegħu.

(14) Ara l-Artikolu 16 tal-abbozz ta’ Regolament. L-iskeda bl-informazzjoni ewlenija dwar l-investiment li għandha ssir disponibbli għall-partijiet interessati tinkludi din ir-rakkomondazzjoni: “ma għandekx tinvesti aktar minn 10 % tal-ġid nett tiegħek fi proġetti ta’ finanzjament kollettiv.”

(15) Il-valutazzjoni tal-impatt iressaq 4 għażliet ta’ politika. Ara l-abbozz ta’ Regolament, Kapitolu 3, “Il-Valutazzjoni tal-Impatt”.

(16) Inklużi dawk fuq il-bażi tad-Direttiva dwar is-Swieq fl-Istrumenti Finanzjarji (MiFID II), id-Direttiva dwar is-Servizzi ta’ Ħlas (PSD) kif ukoll id-Direttiva dwar Maniġers ta’ Fondi ta’ Investiment Alternattiv (AIFMD).

(17) Skont jekk il-parti interessata tkunx intraprenditur jew investitur.

(18) Dan huwa wieħed mill-“fatturi ambjentali” li l-Kumitat talab li jiġi kkunsidrat fil-punt 3.9.

(19) Ara l-punt 3.8.

(20) Ara l-premessa 16 tal-abbozz ta’ Regolament.

(21) Ara l-punt 3.10.

(22) Pereżempju fuq is-sit tal-Internet tagħhom.

(23) Pereżempju fid-dokumenti kollha maħsuba għall-partijiet interessati.

(24) Irrispettivament mis-sorveljanza u l-kwistjoni msemmija fil-punt 3.15.

(25) Premessa 4 tal-abbozz ta’ Regolament.

(26) Ara l-premessa 11 tal-abbozz ta’ Regolament.

(27) Pereżempju, ishma jew titoli oħra tal-istess tip.

(28) Ir-Regolament dwar il-Prospett (li jidħol fis-seħħ f’Lulju 2018) ma fiha l-ebda deroga speċifika għall-finanzjament kollettiv. Bosta Stati Membri, fosthom il-Belġju, għandhom l-arranġamenti tagħhom sess fis-seħħ dwar id-derogi. Dan huwa permissibbli għal transazzjonijiet taħt it-EUR 8 miljun, li m’humiex armonizzati (għal ammont ogħla hemm bżonn ta’ prospett f’kull każ). Ir-riżultat huwa li kull Stat Membru żviluppa s-sistema tiegħu ta’ eżenzjonijiet mill-obbligu li jiġi pprovdut prospett għal tranżazzjonijiet ta’ finanzjament kollettiv, li jwassal għal frammentazzjoni tas-suq. Pjattaformi li jixtiequ jkunu attivi f’diversi Stati Membri għandhom għalhekk jimmonitorjaw u jikkonformaw mas-sistema nazzjonali f’kull każ. Il-proposta hija attwalment limitata għal tranżazzjonijiet ta’ inqas minn EUR 1 miljun, u għalhekk ftit li xejn tikkontribwixxi għas-suq tal-finanzjament kollettiv għal tranżazzjonijiet ta’ aktar minn EUR 1 miljun.

(29) Artikolu 15 tal-abbozz ta’ Regolament

(30) Ara l-Artikolu 16 tal-abbozz ta’ Regolament.

(31) B’mod partikolari, l-awtoritajiet nazzjonali kompetenti. Ara l-Artikolu 16(8) tal-abbozz ta’ Regolament.

(32) Il-proposta tistipula li “L-iskeda bl-informazzjoni ewlenija dwar l-investiment għandha tiġi mfassla b’tal-anqas waħda mil-lingwi uffiċjali tal-Istat Membru kkonċernat jew b’lingwa abitwali fil-isfera tal-finanzjament internazzjonali”. Investitur “jista’ jitlob lil fornitur ta’ servizzi ta’ finanzjament kollettiv biex iħejji traduzzjoni tal-iskeda bl-informazzjoni ewlenija dwar l-investiment f’lingwa tal-għażla tal-investitur”, iżda l-fornitur ma jidher li għandu l-ebda obbligu assolut li jipprovdi din it-traduzzjoni. Ara l-Artikolu 16 tal-abbozz ta’ Regolament.

(33) Il-banek u l-kumpaniji kwotati fil-borża huma soġġetti għar-regoli tal-MiFID, filwaqt li l-pjattaformi tal-finanzjament kollettiv huma eżentati (ara l-abbozz ta’ Direttiva). Dawn tal-aħħar huma soġġetti għal regoli speċifiċi, kif stipulat fl-abbozz ta’ Regolament.

(34) L-ESMA indikat li l-finanzjament kollettiv ibbażat fuq l-investment iġorr riskju ta’ użu ħażin għall-finanzjament tat-terroriżmu, partikolarment fejn il-pjattaformi jwettqu diliġenza limitata jew l-ebda diliġenza fuq is-sidien tal-proġetti u l-proġetti tagħhom. Is-sidien tal-proġetti jistgħu jużaw pjattaformi tal-finanzjament kollettiv ibbażat fuq l-investiment sabiex jiġbru fondi biex jiffinanzjaw it-terroriżmu, kemm bil-miftuħ kif ukoll b’mod sigriet. ESMA, Questions and Answers Investment-based crowdfunding: money laundering/terrorist financing. (Mhux disponibbli bil-Malti) Ara https://www.esma.europa.eu/sites/default/files/library/2015/11/esma_2015_1005_qa_crowdfunding_money_laundering_and_terrorist_financing.pdf

(35) Ara l-abbozz ta’ Regolament. B’mod partikolari, l-Artikolu 9 jirrikjedi li l-pagamenti għat-tranżazzjonijiet ta’ finanzjament kollettiv iridu jsiru permezz ta’ entitajiet awtorizzati skont id-Direttiva dwar is-Servizzi ta’ Pagament (PSD – Payment Service Directive) u għaldaqstant, soġġetti għar-raba’ Direttiva dwar il-Ħasil tal-Flus (AMLD – Anti-Money Laundering Directive), kemm jekk il-pagament isir permezz tal-pjattaforma nnifisha kif ukoll jekk permezz ta’ parti terza. L-Artikolu 9 jistipula wkoll li l-fornituri tas-servizz ta’ finanzjament kollettiv iridu jiżguraw li s-sidien tal-proġetti jaċċettaw il-finanzjament tal-offerti ta’ finanzjament kollettiv jew kull pagament ieħor permezz ta’ entità awtorizzata skont il-PSD biss. L-Artikolu 10 jintroduċi rekwiżiti għar-“reputazzjoni tajba” tal-maniġers, li jinkludi n-nuqqas ta’ preżenza ta’ kwalunkwe rekord kriminali skont il-leġiżlazzjoni dwar l-ħasil tal-flus. L-Artikolu 13 jirrikjedi li l-Awtoritajiet Nazzjonali Kompetenti (NCAs – National Competent Authorities), inklużi l-awtoritajiet nazzjonali kompetenti deżinjati skont id-dispożizzjonijiet tad-Direttiva (UE) 2015/849, jinnotifikaw lill-ESMA b’kull kwistjoni li tkun rilevanti skont l-AMLD u li tinvolvi pjattaforma ta’ finanzjament kollettiv. L-ESMA tista’ sussegwentement tirtira l-awtorizzazzjoni abbażi ta’ din l-informazzjoni.

(36) L-Artikolu 38 tal-abbozz ta’ Regolament

(37) Ara l-Artikolu 38 tal-abbozz ta’ Regolament. F’ħarsa ġenerali lejn kull punt, il-proposta tiddikjara li l-Kummissjoni għandha tressaq rapport lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill dwar l-applikazzjoni tar-Regolament sa perjodu ta’ żmien li għandu jiġi speċifikat (sentejn). Ir-rapport għandu jivvaluta “l-ħtieġa u l-proporzjonalità li l-fornituri ta’ servizzi ta’ finanzjament kollettiv jiġu soġġetti għal obbligi ta’ konformità mad-dispożizzjonijiet nazzjonali” (fir-rigward tal-ħasil tal-flus u l-finanzjament tat-terroriżmu). Fejn adatt, dan ir-rapport għandu jiġi akkumpanjat minn proposta leġislattiva.

(38) Ara n-nota f’qiegħ il-paġna preċedenti: abbażi tal-Artikolu 38 msemmi qabel, dan jidher għalhekk li huwa l-uniku żmien fejn tista’ tittieħed deċiżjoni dwar il-pjattaformi tal-finanzjament kollettiv għandhomx jiġu soġġetti għal dawn ir-regoli.

(39) Dak li b’mod speċifiku qiegħed jiġi riferit għalih hawnhekk huma l-obbligi fuq id-debituri ta’ (fost affarijiet oħra) imgħax u dividendi, abbażi tal-obbligi ta’ trasparenza, pereżempju l-obbligi ta’ żamma u rappurtar.

(40) Dan jikkonċerna “fattur ambjentali” ieħor li l-Kumitat talab li jiġi kkunsidrat fil-punt 3.9.

10.10.2018

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 367/73

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar il-“Proposta għal Direttiva tal-Kunsill li tistabbilixxi r-regoli dwar it-tassazzjoni korporattiva ta’ preżenza diġitali sinifikanti”

(COM(2018) 147 final — 2018/0072 (CNS))

u l-“Proposta għal Direttiva tal-Kunsill dwar is-sistema komuni ta’ taxxa fuq is-servizzi diġitali fir-rigward tad-dħul li jirriżulta mill-provvista ta’ ċerti servizzi diġitali”

(COM(2018) 148 final — 2018/0073 (CNS))

(2018/C 367/14)

Relatur:	Krister ANDERSSON
Korelatur:	Petru Sorin DANDEA

Konsultazzjoni	Kunsill tal-Unjoni Ewropea, 11.4.2018
Bażi legali	Artikoli 113 u 115 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni Speċjalizzata għall-Unjoni Ekonomika u Monetarja u l-Koeżjoni Ekonomika u Soċjali
Adottata fis-sezzjoni	27.6.2018
Adottata fil-plenarja	12.7.2018
Sessjoni plenarja Nru	536
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	175/6/3

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

1.2.

Il-KESE jikkunsidra d-diġitalizzazzjoni tal-ekonomija kollha u, bħall-Kummissjoni, jemmen b’mod qawwi li s-soluzzjoni fl-aħħar mill-aħħar trid tkun waħda globali sabiex jiġu sfruttati aħjar il-benefiċċji tal-globalizzazzjoni, b’governanza globali u regoli globali xierqa. Għalhekk, il-KESE jilqa’ l-kooperazzjoni mill-qrib bejn il-Kummissjoni, l-Istati Membri u l-OECD biex jiġi appoġġjat l-iżvilupp ta’ soluzzjoni internazzjonali.

1.3.

Il-KESE jemmen li huwa importanti ħafna li jiġu żviluppati prinċipji ġodda dwar kif jiġu attribwiti profitti korporattivi lil pajjiż tal-UE u kif jiġu ntaxxati, fi djalogu mal-imsieħba kummerċjali, sabiex tiġi evitata kwalunkwe żieda fit-tensjonijiet kummerċjali u fiskali bejn l-atturi ekonomiċi ewlenin fid-dinja. Il-KESE jenfasizza l-ħtieġa għal soluzzjonijiet ġusti u bbażati fuq il-kunsens.

1.4.

Il-KESE jemmen li l-valutazzjoni tal-impatt għandha tiġi kkumplementata minn analiżi ta’ x’impatt ser ikollha l-miżura interim fuq l-investimenti, in-negozji ġodda, l-impjiegi u t-tkabbir. Jeħtieġ li turi wkoll kif il-proposta ser taffettwa lill-SMEs.

1.5.

Il-miżura interim proposta mill-Kummissjoni biex jiġu ntaxxati ċerti servizzi diġitali ma tintaxxax il-profitti korporattivi iżda, minflok, il-fatturat. Il-KESE jenfasizza li dan l-approċċ huwa differenti mis-sistema tat-taxxa korporattiva globali, li hija bbażata fuq it-tassazzjoni tal-profitti iżda jirrikonoxxi li għal kumpaniji diġitali li m’għandhomx preżenza fiżika, il-pajjiż tal-bejgħ mhux ser jirċievi taxxi fuq il-profitti korporattivi.

1.6.

Il-KESE jinsab imħasseb dwar il-fatt li din il-bidla fit-tassazzjoni se tkun ta’ benefiċċju għal ekonomiji akbar b’ħafna konsumaturi għad-detriment ta’ ekonomiji esportaturi iżgħar. Il-KESE jenfasizza li kwalunkwe soluzzjoni, kemm għal perjodu qasir kif ukoll għal perjodu twil, għat-tassazzjoni ta’ mudelli kummerċjali diġitali trid tirriżulta f’eżitu ekonomiku ġust u ugwali għall-ekonomiji kollha fl-UE.

1.7.

Meta jivvaluta l-livell effettiv tat-tassazzjoni tas-settur diġitali, il-KESE jenfasizza l-ħtieġa li jitqiesu it-tibdiliet fil-kodiċijiet tat-taxxa li jirriżulta mill-implimentazzjoni kontinwa tar-regoli BEPS, u, b’mod partikolari, li jiġi kkunsidrat il-livell tat-tassazzjoni sostanzjalment miżjud fl-Istati Uniti ta’ ditti diġitali tal-Istati Uniti li qed joperaw fl-UE, minħabba tibdil fil-Kodiċi tat-Taxxa tal-Istati Uniti.

1.8.

Il-KESE jinnota li ma hemm l-ebda klawżola ta’ estinzjoni jew mekkaniżmu ieħor li jiżgura li l-miżura tat-taxxa interim tiġi rtirata meta tinstab soluzzjoni aktar fit-tul. Il-KESE jinkoraġġixxi b’mod qawwi lill-Kunsill biex jiżviluppa dawn ir-regoli jekk għandha tiġi introdotta l-miżura interim.

1.9.

Il-KESE jenfasizza li l-proposta biex tkun implimentata taxxa fuq il-fatturat tat bidu għal dibattitu internazzjonali intensiv, li kien wieħed mill-għanijiet tal-inizjattiva. L-Ewropa issa jeħtieġ li tasal għal pożizzjoni komuni, fid-diskussjonijiet li għaddejjin fl-OECD.

2. Introduzzjoni u kuntest

2.1.

Bil-komunikazzjoni tagħha intitolata Wasal iż-żmien li jiġi stabbilit standard modern, ġust u effiċjenti tat-tassazzjoni għall-ekonomija diġitali, ippubblikata fil-21 ta’ Marzu 2018, il-Kummissjoni ppreżentat il-pakkett leġislattiv tagħha għal riforma armonizzata tar-regoli tat-taxxa korporattivi tal-UE għall-attivitajiet diġitali. Il-pakkett jinkludi żewġ Direttivi tal-Kunsill akkumpanjati minn rakkomandazzjoni tal-liġi mhux vinkolanti relatata mat-tassazzjoni korporattiva ta’ preżenza diġitali sinifikanti.

2.2.

B’mod partikolari, il-Kummissjoni pproponiet żewġ Direttivi ġodda: i) proposta għal terminu twil, li tistabbilixxi regoli u dispożizzjonijiet għal “preżenza diġitali”(PE diġitali) (1) li għandha l-għan li tirriforma r-regoli dwar it-taxxa korporattiva sabiex il-profitti jkunu reġistrati u ntaxxati fil-post fejn in-negozji għandhom interazzjoni sinifikanti mal-utenti permezz tal-mezzi diġitali aktar milli fil-post fejn jagħmlu l-profitti tagħhom: u ii) proposta għal terminu qasir, taxxa fuq il-fatturat interim fuq il-provvista ta’ ċerti tipi ta’ servizzi diġitali (2). Is-suq uniku tal-UE jeħtieġ qafas tat-taxxa stabbli li jkun aġġornat mal-mudelli kummerċjali diġitali. Dan għandu jistimola l-innovazzjoni billi jipprovdi ambjent stabbli fejn in-negozji jkunu jistgħu jinvestu u fejn ikunu jistgħu jikbru. Il-kumpaniji involuti fis-servizzi diġitali, bħall-kumpaniji l-oħrajn kollha, iridu jikkontribwixxu għall-finanzi pubbliċi u jikkondividu l-piż tat-taxxa meħtieġ biex jiġu ffinanzjati s-servizzi pubbliċi (3).

2.3.

B’mod speċifiku, il-proposta għal terminu twil tistabbilixxi regoli li jistabbilixxu konnessjoni taxxabbli għal negozji diġitali li qed joperaw b’mod transfruntier fil-każ ta’ preżenza kummerċjali mhux fiżika, kif ukoll il-prinċipji biex il-profitti jiġu attribwiti lil negozju diġitali li jaqbad aħjar il-ħolqien tal-valur tan-negozji diġitali. Dawn il-miżuri japplikaw għall-kumpaniji li jissodisfaw wieħed mill-kriterji li ġejjin i) livell limitu li jaqbeż is-EUR 7 miljun fi dħul annwali fi Stat Membru; ii) aktar minn 100 000 utent fi Stat Membru f’sena taxxabbli; jew iii) aktar minn 3 000 kuntratt ta’ negozju għal servizzi diġitali maħluqa bejn l-utenti tal-kumpanija u tan-negozju f’sena taxxabbli.

2.4.

Fil-proposta għal terminu qasir, it-taxxa fuq il-fatturat interim tkun tapplika, bħala taxxa indiretta, għall-attivitajiet li d-dħul tagħhom jinħoloq i) mill-bejgħ ta’ spazju ta’ reklamar online; ii) minn attivitajiet intermedjarji diġitali li jippermettu lill-utenti jinteraġixxu ma’ utenti oħrajn u li jistgħu jiffaċilitaw il-bejgħ ta’ oġġetti u servizzi bejniethom; u; iii) mill-bejgħ ta’ data ġġenerata minn informazzjoni pprovduta mill-utent. Din it-taxxa tkun tapplika biss għal kumpaniji bi dħul dinji totali annwali ta’ EUR 750 miljun, u dħul tal-UE ta’ EUR 50 miljun kull sena. Jekk din tiġi applikata b’rata ta’ 3 %, huwa stmat li l-Istati Membri jistgħu jiġġeneraw EUR 5 biljun fi dħul kull sena.

2.5.

Il-proposta tal-Kummissjoni hija li d-Direttivi l-ġodda jiġu kkombinati ma’ emendi għall-Bażi Komuni Konsolidata għat-Taxxa Korporattiva (BKKTK), filwaqt li jiġi żgurat li s-sistemi tat-taxxa korporattiva tal-Istati Membri u l-BKKTK proposta jkollhom regoli li jindirizzaw l-isfida tat-tassazzjoni tal-ekonomija diġitali (4).

2.6.

Meta tħares ’il quddiem, il-Kummissjoni temmen b’mod qawwi li s-soluzzjoni trid tkun waħda globali, u qed taħdem mill-qrib mal-Organizzazzjoni għall-Kooperazzjoni u l-Iżvilupp Ekonomiċi (OECD) biex tappoġġja l-iżvilupp ta’ soluzzjoni internazzjonali b’mod konformi mar-rapport interim tal-OECD dwar it-tassazzjoni tal-ekonomija diġitali, ippubblikat fis-16 ta’ Marzu 2018.

3. Kummenti ġenerali

3.1.

Il-KESE jikkunsidra l-ekonomija kollha bħala diġitalizzata. Minħabba l-iżvilupp rapidu tal-mudelli kummerċjali, b’mod partikolari fil-qasam tas-servizzi diġitali, huwa tal-akbar importanza li jiġu żviluppati wkoll is-sistemi tat-taxxa tagħna. L-ekonomija diġitali tmur lil hinn mill-fruntieri u hemm ħtieġa dejjem tikber li l-qafas tat-taxxa jkun aġġornat mal-mudelli kummerċjali diġitali.

3.2.

Il-KESE, bħall-Kummissjoni, jemmen b’mod qawwi li s-soluzzjoni fl-aħħar mill-aħħar trid tkun waħda globali sabiex jiġu sfruttati aħjar il-benefiċċji tal-globalizzazzjoni, b’governanza globali u regoli globali xierqa. Għalhekk, il-KESE jilqa’ l-kooperazzjoni mill-qrib bejn il-Kummissjoni, l-Istati Membri u l-OECD biex jiġi appoġġjat l-iżvilupp ta’ soluzzjoni internazzjonali.

3.3.

B’mod parallel ma’ diskussjonijiet internazzjonali, u wara l-Komunikazzjoni (5) tagħha ppubblikata f’Settembru 2017, il-Kummissjoni issa qiegħda tipproponi soluzzjonijiet fil-livell tal-UE. Kif tiddikjara l-Kummissjoni (6), dan se jagħti spinta ulterjuri lid-diskussjonijiet internazzjonali billi se jipprovdi eżempju ċar ta’ kif il-prinċipji diskussi fil-livell internazzjonali jistgħu jiġu trasformati f’qafas modern, ġust u effiċjenti ta’ tassazzjoni korporattiva li jkun adattat għall-ekonomija diġitalizzata.

3.4.

Il-KESE jikkunsidra l-kundizzjonijiet ekwi fil-qasam tat-tassazzjoni korporattiva bħala importanti ħafna. Is-snin riċenti wrew li l-kumpaniji individwali setgħu jagħmlu użu minn regoli speċifiċi dwar it-taxxa f’xi Stati Membri, u dan naqqas ir-rata tat-taxxa effettiva tagħhom għal kważi żero. In-nuqqas ta’ trasparenza kkontribwiet għal dan l-eżitu. Xi wħud mill-każijiet involvew kumpaniji multinazzjonali attivi fil-qasam tas-servizzi diġitali. Il-Kumitat għalhekk jikkondividi l-ambizzjoni tal-Kummissjoni li tkompli tindirizza l-imġiba aggressiva fl-ippjanar tat-taxxa u n-nuqqas ta’ trasparenza mill-Istati Membri biex jiġi żgurat trattament ugwali tad-ditti u biex tiġi promossa l-kompetittività Ewropea.

3.5.

Il-KESE jilqa’ l-fatt li l-Kummissjoni qed tieħu inizjattivi marbuta mat-taxxa diġitali, filwaqt li tagħti aktar momentum lid-diskussjonijiet internazzjonali billi tipprovdi eżempju ċar ta’ kif il-prinċipji tat-taxxa attwali jistgħu jiġu ttrasformati. Il-proposta tal-implimentazzjoni ta’ taxxa fuq il-fatturat tat bidu għal dibattitu internazzjonali intensiv, li kien wieħed mill-għanijiet tal-inizjattiva. L-Ewropa issa jeħtieġ li tasal għal pożizzjoni komuni, fid-diskussjonijiet li għaddejjin fl-OECD.

3.6.

Il-KESE jaqbel mal-Kummissjoni li kwalunkwe soluzzjoni proposta fil-livell tal-UE trid tqis ukoll id-dimensjoni globali, u jirrikonoxxi, bħall-Kummissjoni, li “dawn il-proposti huma l-kontribut tal-Kummissjoni biex issawwar is-soluzzjoni abbażi ta’ kunsens li l-OECD beħsiebha tikseb sal-2020. Dawn jipprovdu eżempju ta’ kif jistgħu jitħaddmu l-prinċipji li qegħdin jiġu diskussi fil-livell internazzjonali” (7).

3.7.

Huwa importanti ħafna li jiġu żviluppati prinċipji ġodda dwar kif jiġu attribwiti profitti korporattivi lil pajjiż tal-UE u kif jiġu ntaxxati, fi djalogu mal-imsieħba kummerċjali, sabiex tiġi evitata kwalunkwe żieda fit-tensjonijiet kummerċjali u fiskali bejn l-atturi ekonomiċi ewlenin fid-dinja. Il-KESE jenfasizza l-ħtieġa għal soluzzjonijiet ġusti u bbażati fuq il-kunsens.

3.8.

Is-sistemi tat-taxxa korporattiva preżenti fid-dinja huma bbażati fuq l-ivvalutar tal-profitt korporattiv attribwibbli lil kull ġurisdizzjoni rilevanti. It-tassazzjoni għandha tkun ibbażata fuq fejn jinħoloq il-valur. Minħabba d-diffikultajiet biex ikun stabbilit f’liema punt tal-katina tal-valur jinkiseb il-profitt, hemm il-ħtieġa li jinstabu prinċipji universali dwar kif jiġi vvalutat fejn jinħoloq il-valur. Dawn ir-regoli ġew żviluppati fil-ħidma komprensiva tal-OECD, il-formulazzjoni tal-priniċipji tat-taxxa u d-definizzjonijiet ta’ kif jiġu pprezzati oġġetti u servizzi (regoli tal-ipprezzar ta’ trasferiment) għal kumpaniji fi grupp kummerċjali.

3.9.

Il-KESE jemmen li r-regoli dwar it-taxxa internazzjonali jeħtieġ li jiġu riveduti minn żmien għal żmien hekk kif jevolvu mudelli kummerċjali. Ir-regoli attwali ġew riveduti riċentement f’konnessjoni mal-ftehim dwar l-Erożjoni tal-Bażi u Trasferiment tal-Profitt (BEPS) (8). Attwalment, ir-regoli u d-definizzjonijiet il-ġodda qegħdin jiġu implimentati. Huma mistennija li jnaqqsu b’mod sostanzjali l-opportunità għall-ippjanar aggressiv tat-taxxa u l-erożjoni tal-bażijiet tat-taxxa (9).

3.10.

Huwa importanti li żviluppi oħrajn fil-qasam tat-taxxa korporattiva jkunu konformi mal-kisbiet diġà magħmula fil-BEPS. Wieħed mill-prinċipji fil-BEPS huwa l-allokazzjoni ta’ profitti lil pajjiżi f’konformità ma’ fejn jinħoloq il-valur.

3.11.

Il-KESE jixtieq jenfasizza l-ħtieġa għal valutazzjonijiet tal-impatt xierqa. Il-KESE jemmen li l-valutazzjoni tal-impatt mhijiex komprensiva biżżejjed. Il-Kummissjoni ma analizzatx x’impatt se jkollha l-miżura interim fuq l-investimenti, in-negozji ġodda, l-impjiegi u t-tkabbir. Il-valutazzjoni tal-impatt lanqas ma turi kif il-proposti se jaffettwaw lill-SMEs.

3.12.

Jeħtieġ li jiġi analizzat l-impatt tad-dħul għal ekonomiji iżgħar u ikbar kif ukoll l-effett li jirriżulta mill-miżuri li joperaw flimkien mal-implimentazzjoni tal-BEPS f’diversi pajjiżi u r-riforma tat-taxxa tal-Istati Uniti.

3.13.

Il-KESE jinsab imħasseb għall-fatt li bl-intaxxar tal-fatturat, bl-effetti kaskata negattivi rikonoxxuti b’mod espliċitu mill-Kummissjoni, tista’ ssir ħsara lill-iżvilupp tas-servizzi diġitali, b’mod partikolari n-negozji ġodda. L-effett kaskata jseħħ meta s-servizzi jinbiegħu bosta drabi u jiġu ntaxxati kull darba.

3.14.

Il-KESE jikkunsidra li għandu jiżdied il-livell limitu ta’ EUR 7 miljun għall-ħolqien ta’ stabbiliment permanenti li minnu japplika r-reġim il-ġdid. Ikun aħjar jekk id-deliberazzjonijiet fil-Kunsill jirriżultaw f’eżitu li ma jwassalx għar-riskju li jfixkel id-diġitalizzazzjoni iżda minflok isaħħaħ il-funzjonament tas-suq uniku. Meta jivvaluta l-livell effettiv tat-tassazzjoni tas-settur diġitali, il-KESE jenfasizza l-ħtieġa li jitqies it-tibdil fil-kodiċijiet tat-taxxa li jirriżulta mill-implimentazzjoni kontinwa tar-regoli BEPS, u, b’mod partikolari, li jiġi kkunsidrat il-livell tat-tassazzjoni sostanzjalment miżjud fl-Istati Uniti ta’ ditti diġitali tal-Istati Uniti li qed joperaw fl-UE, minħabba tibdil fil-Kodiċi tat-Taxxa tal-Istati Uniti (10).

3.15.

L-intaxxar tal-fatturat minflok tal-profitt u l-intaxxar fil-post fejn iseħħ il-bejgħ minflok fil-post fejn jinħoloq il-valur jikkostitwixxi bidla fundamentali fir-rigward tal-prinċipji attwali tat-tassazzjoni. Il-KESE jinsab imħasseb għall-fatt li din il-bidla fit-tassazzjoni se tkun ta’ benefiċċju għal ekonomiji akbar b’ħafna konsumaturi għad-detriment ta’ ekonomiji esportaturi iżgħar. Il-KESE jenfasizza li kwalunkwe soluzzjoni, kemm għal perjodu qasir kif ukoll għal perjodu twil, għat-tassazzjoni ta’ mudelli kummerċjali diġitali trid tirriżulta f’eżitu ekonomiku ġust u ugwali għall-ekonomiji kollha fl-UE.

3.16.

Il-miżura interim proposta tfisser li anke negozji li ma jagħmlux qligħ se jiġu ntaxxati. Il-KESE jenfasizza li s-sistema attwali dwar it-taxxa korporattiva globali hija bbażata fuq it-tassazzjoni tal-profitti iżda jirrikonoxxi li għal kumpaniji diġitali li m’għandhomx preżenza fiżika, il-pajjiż tal-bejgħ mhux ser jirċievi taxxi fuq il-profitti korporattivi.

3.17.

Il-KESE jinnota li ma hemm l-ebda klawżola ta’ estinzjoni jew mekkaniżmu ieħor li jiżgura li l-miżura tat-taxxa interim tiġi rtirata meta tinstab soluzzjoni fit-tul. Il-KESE jinkoraġġixxi b’mod qawwi lill-Kunsill biex jiżviluppa dawn ir-regoli jekk għandha tiġi introdotta l-miżura interim.

4. Kummenti speċifiċi

4.1.

Ir-rata fissa ta’ 3 %, wieħed mill-fatturi stabbiliti mill-Kummissjoni Ewropea, tista’ tiġi kkunsidrata fuq bażi proviżorja biss, b’evalwazzjoni xierqa kif meħtieġ. Barra minn hekk, jista’ jkun previst grad ta’ flessibbiltà sabiex jittieħed kont tal-kapaċità taxxabbli ta’ negozji individwali.

4.2.

In-nuqqas ta’ kumpens transfruntier tal-profitti u tat-telf u l-għadd kbir ta’ tilwim fl-UE fir-rigward tal-ipprezzar ta’ trasferiment u ta’ stabbilimenti fissi fl-UE ħafna drabi jirriżultaw f’tassazzjoni doppja internazzjonali, u b’hekk jikkostitwixxi ostakoli sinifikanti għas-suq uniku. L-introduzzjoni ta’ taxxa fuq il-fatturat fuq servizzi diġitali li ma tiġix imnaqqsa mit-taxxi fuq id-dħul f’pajjiżi oħra tkompli żżid it-tassazzjoni doppja, u għaldaqstant iżżid ostakolu ieħor għas-suq uniku. Il-KESE jqis li huwa importanti li tiġi evitata l-introduzzjoni ta’ miżuri li jwasslu għal kwalunkwe forma ta’ tassazzjoni doppja.

4.3.

Il-metodu tal-OECD tal-iżvilupp tad-definizzjoni ta’ stabbilimenti fissi huwa proċedura dinamika fejn it-tibdiliet fil-prinċipju sabu aċċettazzjoni globali. Bid-devjazzjoni minn din il-proċedura permezz tal-proposta ta’ definizzjoni unilaterali, il-kumplessità tas-sistema tat-taxxa internazzjonali tiżdied bħalma tiżdied l-inċertezza għall-investituri. Anke fil-każ mhux tant probabbli li l-OECD tadotta l-istess definizzjoni fir-rapport finali mistenni tagħha dwar l-ekonomija diġitali fl-2020, iż-żewġ sistemi ma jdumux wisq sakemm jiddevjaw (11).

4.4.

Il-KESE jinsab imħasseb dwar il-fatt li n-numru ta’ utenti tas-servizzi diġitali jkun kriterju għal rabta taxxabbli. In-numru ta’ klikks fuq sit web jista’ jiġi mmanipulat faċilment u l-kumpaniji jirriskjaw li jitilfu l-kontroll fuq liema ġurisdizzjoni qed jitqiesu li joperaw fiha.

Brussell, it-12 ta’ Lulju 2018.

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

Luca JAHIER

(1) COM(2018) 147 final.

(2) COM(2018) 148 final.

(3) COM(2018) 146 final.

(4) COM(2018) 146 final. Għal aktar informazzjoni, ara ĠU C 434, 15.12.2017, p. 58.

https://www.eesc.europa.eu/en/our-work/opinions-information-reports/opinions/common-consolidated-corporate-tax-base

(5) COM(2017) 547 final.

(6) COM(2018) 146 final, p. 5.

(7) COM(2018) 146 final, p. 6.

(8) OECD 2015.

(9) Fl-UE, it-trasferiment tal-profitt korporattiv u l-erożjoni tal-bażi minn kumpaniji ġew irrapportati mill-Kummissjoni li jammontaw għal EUR 50-70 biljun, ekwivalenti għal 4 kull elf tal-PDG (COM(2018) 81 final).

(10) “Tax Cuts and Jobs Act”, 22 ta’ Diċembru 2017.

(11) Ir-raġuni għal dan huwa li d-definizzjoni ta’ stabbilimenti fissi promulgata mill-UE permezz ta’ Direttiva tiżviluppa permezz ta’ sentenzi mill-Qorti tal-Ġustizzja, billi d-definizzjoni tal-OECD applikata fil-bqija tad-dinja tiżviluppa permezz tal-kunsens internazzjonali espress mill-OECD permezz tar-reviżjonijiet kontinwi tagħha.

10.10.2018

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 367/78

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar il-“Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar it-tisħiħ tas-sigurtà tal-karti tal-identità taċ-ċittadini tal-Unjoni u tad-dokumenti ta’ residenza maħruġa liċ-ċittadini tal-Unjoni u lill-membri tal-familja tagħhom li jeżerċitaw id-dritt tagħhom ta’ moviment liberu”

(COM(2018) 212 final — 2018/0104 (COD))

(2018/C 367/15)

Relatur ġenerali:

Jorge PEGADO LIZ

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 28.5.2018 Kunsill, 18.6.2018
Bażi legali	Artikoli 21(2) u 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni Speċjalizzata għax-Xogħol, l-Affarijiet Soċjali u ċ-Ċittadinanza
Deċiżjoni tal-Bureau	22.5.2018
Adottata fil-plenarja	11.7.2018
Sessjoni plenarja Nru	536
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	155/8/5

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jilqa b’sodisfazzjon kbir l-inizjattiva li qiegħda tiġi evalwata, li jqis bħala neċessarja u urġenti, jaqbel mal-bażi legali li hija adattata għat-termini limitati tal-proposta u mal-għażla tal-istrument leġislattiv, jikkonferma li l-proposta tirrispetta l-prinċipji tas-sussidjarjetà u l-proporzjonalità kif ukoll id-drittijiet fundamentali, u jsejjaħ biex tiġi adottata b’urġenza.

1.2.

Jaqbel ukoll mal-inklużjoni obbligatorja tax-xbiha tal-wiċċ tad-detentur u ta’ żewġ marki tas-swaba’ f’formats interoperattivi u wkoll mar-rekwiżit tas-separabbiltà tad-data bijometrika mid-data l-oħra kollha li tista’ tinsab f’dawn il-karti.

1.3.

Il-KESE jemmen, madankollu, li l-Kummissjoni ma tiġġustifikax bis-sħiħ l-għażla leġislattiva tagħha u ma tagħtix ir-raġunijiet li żammewha milli tressaq proposta bbażata fuq armonizzazzjoni leġislattiva aktar estensiva, biex b’hekk tinħoloq sistema tabilħaqq unika ta’ dokumenti ta’ identifikazzjoni b’vantaġġi li ma jistgħux jiġu miċħuda fil-livell ta’ sigurtà, ta’ sempliċità u ta’ rapidità tal-kontrolli u ta’ uniformità tal-proċeduri b’benefiċċji inkontestabbli għaċ-ċittadini, u mhijiex ċara r-raġuni għaliex ma ġewx stabbiliti l-elementi obbligatorji previsti fl-appendiċi tal-Valutazzjoni tal-Impatt, bħalma jiġri għad-dokumenti ta’ residenza għaċ-ċittadini tal-Unjoni, b’mod partikolari t-titolu tad-dokument, l-isem, is-sess, in-nazzjonalità, id-data tat-twelid, il-post tat-twelid u l-post minn fejn inħareġ, il-firma u d-data ta’ skadenza tad-dokument.

1.4.

Barra minn hekk, huwa tal-fehma li l-proposta ma tissodisfax il-konklużjonijiet tar-REFIT u l-konsultazzjonijiet maċ-ċittadini, li identifikaw sitwazzjonijiet li jimpedixxu b’mod ċar il-moviment liberu fiż-żona Ewropea, meta l-Istati Membri jitħallew bl-għażla jekk jintroduċux karti tal-identità fit-territorji nazzjonali tagħhom, kif ukoll biex jiddefinixxu l-ambitu, l-informazzjoni minima u t-tip ta’ karti ta’ identità.

1.5.

Il-KESE jixtieq kieku l-Kummissjoni analizzat il-possibbiltà li tinħoloq karta tal-identità Ewropea li tagħti liċ-ċittadini Ewropej id-dritt li jeżerċitaw il-vot permezz ta’ din il-karta anki jekk għal dan il-għan ikollha tintuża bażi legali oħra.

1.6.

Il-KESE jibża’ li l-ispejjeż ta’ konformità tal-karti l-ġodda ser jiġu ttrasferiti liċ-ċittadini b’valur indeterminat, inadegwat jew sproporzjonat, peress li dan jiddependi totalment mill-amministrazzjonijiet tal-Istati Membri.

1.7.

Il-KESE jemmen ukoll li elementi addizzjonali oħrajn li l-Istati Membri jassoċjaw mal-imsemmija karti setgħu jiġu pproċessati ukoll u, fejn meħtieġ, isiru uniformi, kemm mil-lat tal-inklużjoni tagħhom kif ukoll fir-rigward tal-użu tagħhom mill-partijiet ikkonċernati u minn partijiet terzi.

1.8.

Għall-KESE, huwa essenzjali li l-implimentazzjoni ta’ din il-proposta tkun segwita u mmonitorjata mill-Kummissjoni Ewropea, sabiex jiġi ggarantit ir-rikonoxximent ċar tad-dokumenti, li huma s-suġġett tal-proposta li qiegħda tiġi evalwata, mhux biss bħala elementi ta’ identifikazzjoni iżda wkoll bħala strument li jawtorizza lid-detentur biex iwettaq għadd ta’ atti fi kwalunkwe Stat Membru, inkluż il-moviment fiż-żona Schengen, l-akkwist ta’ beni u servizzi, b’mod partikolari fir-rigward ta’ servizzi finanzjarji u aċċess għal servizzi pubbliċi u privati.

1.9.

Minħabba n-neċessità u l-urġenza ta’ dan ir-Regolament, il-KESE jirrakkomanda li jitqassru l-iskadenzi ġenerali għad-dħul fis-seħħ tiegħu u l-monitoraġġ futur tiegħu.

1.10.

Isejjaħ lill-Kummissjoni, lill-Parlament Ewropew u lill-Istati Membri biex jikkunsidraw il-proposti li jagħmlu f’dan il-qasam speċjalizzat, b’mod partikolari fir-rigward ta’ elementi meqjusa bħala essenzjali, kif ukoll għal ċerti regoli dwar l-użu tal-istess dokumenti minn terzi, li huwa essenzjali f’xi Stati Membri.

2. Sommarju fil-qosor tal-kontenut tal-proposta u tal-bażi tagħha

2.1.

Fil-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill Ewropew u lill-Kunsill – L-erbatax-il rapport ta’ progress lejn Unjoni tas-Sigurtà effettiva u ġenwina (1), fost riflessjoniijiet oħrajn dwar l-iżviluppi fiż-żewġ pilastri ewlenina tad-difiża Ewropea: il-ġlieda kontra t-terroriżmu, il-kriminalità organizzata u l-mezzi li jappoġġjawhom; u t-tisħiħ tad-difiżi u r-reżiljenza tagħna fil-konfront ta’ dawn it-theddidiet, il-Kummissjoni, fost miżuri oħrajn (2), tirreferi għal proposta leġislattiva intiża biex iżżid is-sigurtà tal-karti tal-identità nazzjonali u tal-permessi ta’ residenza li “se tagħmilha aktar diffiċli għat-terroristi u kriminali oħra biex jagħmlu użu ħażin jew jiffalsifikaw dokumenti bħal dawn biex jidħlu jew jiċċaqilqu fl-UE”.

2.2.

F’dik il-komunikazzjoni ssir referenza b’mod partikolari għall-fatt li, kif jirriżulta mill-istatistika tal-Aġenzija Ewropea għall-Gwardja tal-Fruntieri dwar id-dokumenti foloz, “il-karti tal-identità nazzjonali b’karatteristiċi tas-sigurtà dgħajfa huma d-dokumenti tal-ivvjaġġar [li] ta’ sikwit jintużaw l-aktar b’mod frodulenti fl-UE”. Bħala parti mir-reazzjoni Ewropea għall-falsifikazzjoni tad-dokumenti tal-ivvjaġġar stabbilita fil-Pjan ta’ Azzjoni ta’ Diċembru 2016, il-Kummissjoni adottat, flimkien mar-Rapport ta’ Progress, Proposta għal Regolament biex tissaħħaħ is-sigurtà tal-karti tal-identità maħruġa liċ-ċittadini tal-Unjoni u tad-dokumenti ta’ residenza maħruġa liċ-ċittadini tal-Unjoni u lill-membri tal-familja tagħhom. “It-tisħiħ tal-elementi tas-sigurtà ta’ karti tal-identità u ta’ dokumenti tar-residenza se jagħmilha aktar diffiċli għall-kriminali biex jużaw ħażin jew jiffalsifikaw dokumenti bħal dawn biex jiċċaqilqu fl-UE jew biex jaqsmu l-fruntieri esterni tal-UE. Dokumenti tal-identità iktar siguri se jikkontribwixxu biex tissaħħaħ il-ġestjoni tal-fruntieri esterni tal-UE (inkluż fir-rigward tal-isfida tal-ġellieda terroristi barranin li jirritornaw u l-membri tal-familja tagħhom), filwaqt li fl-istess ħin, dokumenti aktar siguri u affidabbli se jagħmluha eħfef għaċ-ċittadini tal-UE biex jeżerċitaw id-drittijiet tagħhom tal-moviment ħieles.” – siltiet li jinsabu fil-proposta.

2.3.

Il-proposta tal-Kummissjoni, ibbażata fuq valutazzjoni tal-impatt u konsultazzjoni pubblika, tistabbilixxi standards minimi ta’ sigurtà għall-karti tal-identità nazzjonali, inklużi b’mod partikolari ritratt bijometriku u marki tas-swaba’ biex jinħażnu f’ċippa fuq il-karta tal-identità. Il-proposta tipprevedi wkoll informazzjoni minima li għandha tiġi pprovduta dwar id-dokumenti ta’ residenza maħruġa liċ-ċittadini mobbli tal-UE, kif ukoll l-armonizzazzjoni sħiħa tal-karti ta’ residenza ta’ membri tal-familja li mhumiex mill-UE. Il-Kummissjoni tistieden lill-koleġislaturi biex jeżaminaw il-proposta leġislattiva mingħajr dewmien sabiex jintlaħaq ftehim malajr.

2.4.

Huwa fi ħdan dan il-qafas wiesa’ li għandha tiġi kkunsidrata l-Proposta għal Regolament inkwistjoni; l-għanijiet tagħha huma:

(a)	titjib u tisħiħ tal-ġestjoni tal-fruntieri esterni;

(b)	jiġu miġġielda t-terroriżmu u l-kriminalità organizzata waqt li tinbena Unjoni ta’ Sigurtà ġenwina;

(c)	tiġi ffaċilitata l-mobilità taċ-ċittadini tal-UE hekk kif jeżerċitaw id-dritt tagħhom ta’ moviment liberu u jagħtu prova tal-identità tagħhom lill-entitajiet pubbliċi u privati, meta jeżerċitaw id-dritt tagħhom ta’ residenza f’pajjiż ieħor tal-UE;

(d)	tissaħħaħ ir-risposta Ewropea kontra l-frodi ta’ dokumenti tal-ivvjaġġar u jitnaqqas ir-riskju ta’ falsifikazzjoni u frodi tad-dokumenti;

(e)	prevenzjoni tal-abbużi u theddid għas-sigurtà interna li jirriżultaw minn nuqqasijiet fir-rigward tas-sigurtà tad-dokumenti;

(f)	jiġu evitati trasferimenti lejn pajjiżi terzi bl-iskop ta’ parteċipazzjoni f’attivitajiet terroristiċi u impunità meta jsir ritorn lejn l-UE.

2.5.

Sabiex jinkisbu dawn l-għanijiet, il-Kummissjoni ressqet il-Proposta għal Regolament inkwistjoni, li tikkunsidra bħala l-istrument legali adatt abbażi tal-Artikolu 21(2) tat-TFUE, li jirrispetta l-prinċipju tas-sussidjarjetà u fi ħdan il-limiti tal-prinċipju tal-proporzjonalità.

2.6.

Mit-tliet opzjonijiet evalwati – li jinżamm l-istatus quo, li ssir armonizzazzjoni wiesgħa jew li tiġi adottata sistema għad-definizzjoni ta’ regoli minimi ta’ sigurtà għall-karti tal-identità u r-rekwiżiti minimi komuni għall-permessi ta’ residenza maħruġa liċ-ċittadini tal-UE u, fil-każ tad-dokumenti ta’ residenza għall-membri tal-familja ta’ ċittadini tal-UE minn pajjiżi terzi, l-użu ta’ mudell uniformi komuni tal-permessi ta’ residenza taċ-ċittadini ta’ pajjiżi terzi – intgħażlet din l-aħħar opzjoni, peress li tqieset li tirrispetta d-drittijiet fundamentali, b’mod speċjali l-protezzjoni tad-data u r-rispett tal-privatezza.

2.7.

Il-proposta li qiegħda tiġi evalwata ser tkun akkumpanjata wkoll minn miżuri mhux vinkolanti (bħal azzjonijiet ta’ sensibilizzazzjoni u taħriġ) maħsuba biex jiżguraw l-implimentazzjoni armonjuża tagħha, adattata għas-sitwazzjoni u għall-ħtiġijiet speċifiċi ta’ kull Stat Membru, fosthom:

(a)	programm ta’ monitoraġġ tal-kisbiet, ir-riżultati u l-impatti ta’ dan ir-Regolament;

(b)	komunikazzjoni mill-Istati Membri lill-Kummissjoni, sena wara l-bidu tal-implimentazzjoni u, sussegwentement, kull sena, tal-informazzjoni meqjusa bħala essenzjali għal monitoraġġ effettiv tal-funzjonament ta’ dan ir-Regolament,

(c)

evalwazzjoni mill-Kummissjoni tal-effettività, l-effiċjenza, ir-rilevanza, il-koerenza u l-valur miżjud Ewropew tal-qafas legali li issa ġie approvat, iżda biss sitt snin wara d-data ta’ implimentazzjoni, sabiex jiġi żgurat li hemm data suffiċjenti u li l-partijiet interessati ġew ikkonsultati sabiex jinġabru fehmiet dwar l-effetti tal-bidliet leġislattivi u tal-miżuri mhux vinkolanti applikati.

3. Kummenti ġenerali

3.1.

Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon kbir l-inizjattiva li qiegħda tiġi evalwata, li l-ħtieġa għaliha diġà wera f’Opinjonijiet oħrajn, jaqbel mal-bażi legali tagħha li hija adattata għat-termini limitati tal-proposta u mal-għażla tal-istrument leġislattiv, jikkonferma li l-proposta tirrispetta l-prinċipji tas-sussidjarjetà u l-proporzjonalità u tirrispetta wkoll id-drittijiet fundamentali, u jsejjaħ ukoll biex tiġi adottata b’urġenza.

3.2.

Jaqbel ukoll mal-inklużjoni obbligatorja tax-xbiha tal-wiċċ tad-detentur u ta’ żewġ marki tas-swaba’ f’formats interoperattivi, kif ukoll bl-eżenzjonijiet previsti, u wkoll mar-rekwiżit ta’ separabbiltà tad-data bijometrika tad-data l-oħra kollha li tista’ tinsab f’dawn il-karti b’deċiżjoni tal-Istati Membri.

3.3.

Il-KESE ifakkar il-konklużjonijiet tar-REFIT u l-konsultazzjonijiet taċ-ċittadini, li minnhom jirriżulta b’mod ċar li hemm sitwazzjonijiet li jimpedixxu l-moviment liberu fiż-żona Ewropea, b’mod partikolari minħabba l-karti tal-identità li mhumiex rikonoxxuti mill-awtoritajiet bħala dokumenti validi għall-ivvjaġġar, perjodi ta’ validità differenti li jagħmluha diffiċli biex jiġu rikonoxxuti minn parti mill-Istati Membri u diffikultajiet fl-aċċess għal beni u servizzi miċ-ċittadini.

3.4.

Għaldaqstant, jikkunsidra li l-proposta ma tissodisfax dawn il-konklużjonijiet meta tħalli l-għażla f’idejn l-Istati Membri jekk jintroduċux karti tal-identità fit-territorji nazzjonali tagħhom, kif ukoll biex jiddefinixxu l-ambitu, l-informazzjoni minima u t-tip ta’ karti ta’ identità.

3.5.

Il-KESE jfakkar li l-karti tal-identità huma, normalment, maħruġa bħala prova ewlenija tal-identità tad-detentur, u jippermettu liċ-ċittadini l-aċċess għal servizzi finanzjarji – b’mod partikolari l-ftuħ ta’ kont – benefiċċji soċjali, servizzi tas-saħħa, edukazzjoni u l-eżerċitar ta’ drittijiet legali u politiċi.

3.6.

Fil-fatt, b’konformità mal-istudju tal-Parlament Ewropew, The legal and political framework for the creation of a European identity document [Il-qafas legali u politiku għall-ħolqien ta’ dokument ta’ identità Ewropew], il-KESE jixtieq kieku l-Kummissjoni kkunsidrat ukoll il-possibbiltà li tinħoloq karta tal-identità Ewropea li tagħti liċ-ċittadini Ewropej id-dritt tal-vot esklużivament permezz ta’ din il-karta anki jekk għal dan il-għan ikollha tintuża bażi legali oħra.

3.7.

Il-KESE jibża’ fil-fatt li l-ispejjeż ta’ konformità tal-karti l-ġodda ser jiġu ttrasferiti liċ-ċittadini b’valur indeterminat peress li dan jiddependi totalment mill-amministrazzjonijiet tal-Istati Membri. F’dan ir-rigward, il-KESE jidhirlu li jenħtieġ li l-ispejjeż tal-impatt ta’ din il-proposta jiġu evalwati qabel sabiex ikunu aġġustati u proporzjonati.

3.8.

Il-KESE ma jistax jonqos milli jirrimarka li, skont l-istudju tal-impatt tal-proposta inkwistjoni, ħafna Stati Membri li joħorġu karti tal-identità għadhom ma jippermettux il-ġbir ta’ data bijometrika (l-Italja, Franza, ir-Rumanija, il-Kroazja, ir-Repubblika Ċeka, il-Finlandja, Malta, is-Slovakkja u s-Slovenja), u għaldaqstant jeħtieġ li jiġi stabbilit u vvalutat l-impatt finanzjarju u teknoloġiku li dawn il-miżuri ser ikollhom għaċ-ċittadini u għall-amministrazzjonijiet pubbliċi rispettivi.

3.9.

Il-KESE jisħaq ukoll dwar il-ħtieġa li din il-proposta tiċċara l-leġittimità tal-karta ta’ identità bħala strument li jawtorizza lid-detentur biex iwettaq għadd ta’ atti fi kwalunkwe Stat Membru, b’mod partikolari l-moviment fiż-żona Schengen, u l-akkwist ta’ beni u servizzi, b’mod partikolari fir-rigward tas-servizzi finanzjarji.

3.10.

Min-naħa l-oħra, ma jistax ma jsemmix il-problemi li ġew identifikati fir-rigward tad-dokumenti ta’ residenza, b’mod partikolari l-firxa wiesgħa ta’ dokumenti, ir-rifjut ta’ dħul fl-Istati Membri, kif ukoll fl-aċċess għal beni u servizzi fundamentali, u għaldaqstant jibża’ li din il-proposta mhijiex biżżejjed biex issolvi dawn is-sitwazzjonijiet.

3.11.

Madankollu, jenfasizza l-ħtieġa li jitwettaq il-prinċipju tal-minimizzar tal-ipproċessar tad-data, billi jiġi żgurat li l-għanijiet tal-ġbir tad-data bijometrika jkunu ċari, trasparenti u bi skopijiet leċiti, delimitati u trasparenti.

3.12.

Il-KESE jidhirlu li l-Kummissjoni Ewropea ma tiġġustifikax bis-sħiħ l-għażla leġislattiva tagħha u ma tagħtix ir-raġunijiet li żammewha milli tressaq proposta bbażata fuq armonizzazzjoni leġislattiva aktar estensiva, biex b’hekk tinħoloq sistema tabilħaqq unika ta’ dokumenti ta’ identifikazzjoni, b’vantaġġi li ma jistgħux jiġu miċħuda fil-livell ta’ sigurtà, ta’ sempliċità u ta’ rapidità tal-kontrolli u ta’ uniformità tal-proċeduri b’benefiċċji inkontestabbli għaċ-ċittadini, u lanqas ma tressqet, tal-inqas, bħala mira mixtieqa fuq medda ta’ żmien medju. Fil-fatt, din l-opzjoni, li tissemma espressament fid-Dokument ta’ Ħidma tal-Persunal tal-Kummissjoni (SWD (2018) 111 final (3)), ġiet ippreferuta mill-biċċa l-kbira taċ-ċittadini tal-UE kkonsultati li jappoġġjaw armonizzazzjoni usa’ tad-dokumenti tal-identità nazzjonali (ID 2) u li huma favur dokumenti ta’ residenza li jkunu uniformi globalment (RES 3).

3.13.

Fil-verità, mhijiex ċara r-raġuni għaliex, bħal ma jseħħ fil-każ ta’ dokumenti ta’ residenza għaċ-ċittadini tal-Unjoni, ma ġewx stabbiliti l-elementi obbligatorji previsti fl-appendiċi għall-Valutazzjoni tal-Impatt tal-proposta li qiegħda tiġi evalwata, b’mod partikolari, it-titolu tad-dokument, l-isem, is-sess, in-nazzjonalità, id-data tat-twelid, il-post tat-twelid u l-post tal-ħruġ, il-firma u d-data ta’ skadenza tad-dokument.

3.14.

Il-KESE jisħaq dwar il-ħtieġa li tissaħħaħ il-politika ta’ kontroll tas-sitwazzjonijiet ta’ frodi, b’attenzjoni speċjali għat-trasport, jiġifieri dak bl-ajru, fuq l-art u bil-baħar, u li s-servizzi tal-fruntieri jkunu mgħammra b’riżorsi umani, loġistiċi u tekniċi sabiex ikunu jistgħu jiggarantixxu mhux biss ir-rikonoxximent tad-dokumenti tal-Istati Membri kollha, iżda wkoll it-tisħiħ tal-ispezzjoni tagħhom.

3.15.

F’dan ir-rigward huwa fundamentali li l-implimentazzjoni ta’ din il-proposta tkun segwita u mmonitorjata mill-Kummissjoni Ewropea, sabiex jiġi ggarantit ir-rikonoxximent ċar tad-dokumenti, li huma s-suġġett tal-proposta li qiegħda tiġi evalwata, bħala dokumenti tal-ivvjaġġar u ta’ aċċess għal servizzi pubbliċi u privati.

3.16.

Il-KESE jemmen ukoll li elementi addizzjonali oħrajn li l-Istati Membri jassoċjaw mal-imsemmija karti setgħu, f’każ ta’ bżonn, jiġu pproċessati ukoll u, fejn meħtieġ, isiru uniformi, kemm mil-lat tal-inklużjoni tagħhom kif ukoll fir-rigward tal-użu tagħhom mill-partijiet ikkonċernati u minn partijiet terzi.

4. Kummenti speċifiċi

4.1.

ARTIKOLU 1 – Fid-dawl tal-kamp ta’ applikazzjoni tal-proposta li qiegħda tiġi analizzata, il-KESE jemmen li għandu jirreferi għar-rekwiżiti minimi ta’ informazzjoni.

Il-KESE jisħaq dwar il-ħtieġa li jiġi stabbilit b’mod ċar li r-regolament li qiegħed jiġi eżaminat josserva l-prinċipju tal-legalità kif ukoll il-prinċipji tal-awtentiċità, il-veraċità, univoċità u s-sigurtà tad-data identifikanti taċ-ċittadini.

4.2.

ARTIKOLU 2 – Minbarra l-kamp ta’ applikazzjoni u mingħajr preġudizzju għad-Direttiva 2004/38/KE, il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-ħtieġa li l-proposta tiddefinixxi “karti tal-identità maħruġa mill-Istati Membri liċ-ċittadini tagħhom stess”, b’mod li jiġi żgurat li dan ikun dokument armonizzat fl-Istati Membri kollha.

4.3.

ARTIKOLU 3(2) – Il-KESE joġġezzjona għar-rekwiżit ta’ inklużjoni ta’ “waħda mil-lingwi uffiċjali l-oħra”, peress li dan mhuwiex adegwat u adatt biex jiffaċilita r-rikonoxximent transkonfinali tad-dokumenti.

4.4.

ARTIKOLU 3(10) – Il-KESE jemmen li l-perjodi ta’ validità ta’ dawn id-dokumenti għandhom jiġu ffissati b’mod uniformi fir-regolament, skont livelli ta’ età uniformi.

4.5.

ARTIKOLU 5 – Il-perjodu għall-eliminazzjoni gradwali tal-karti għandu jkun ta’ tliet snin minflok ħamsa.

4.6.

ARTIKOLU 6

4.6.1.

Id-dokumenti ta’ residenza għandhom jinkludu wkoll dawn l-elementi:

—	isem il-ġenituri

—	in-nazzjonalità

—	il-post tat-twelid

—

is-sess

—

it-tul

—	lewn l-għajnejn

—

il-firma

4.6.2.

Fir-rigward tal-isem u l-kunjom tad-detentur, sabiex tiġi żgurata l-identifikazzjoni taċ-ċittadini, l-isem ippreżentat għandu jkun sħiħ, skont dak li jingħad fiċ-ċertifikat tat-twelid, waqt li tiġi rrispettata l-ortografija uffiċjali.

4.7.

ARTIKOLU 8(2) – Il-perjodu għall-eliminazzjoni gradwali tal-karti għandu jkun ta’ tliet snin minflok ħamsa.

4.8.

ARTIKOLU 10 – Mingħajr preġudizzju għall-applikazzjoni tar-Regolament (UE) 2016/679, il-KESE jemmen li din il-proposta għandha tinkludi regoli speċifiċi dwar l-għan tal-bażi tad-data, il-mod ta’ ġbir u ta’ aġġornament, il-komunikazzjoni, l-ikkonsultar u l-aċċess għad-data, kif ukoll iż-żamma tad-data personali.

4.9.

ARTIKOLU 12(1) – L-iskadenza għall-preżentazzjoni tar-rapport ta’ implimentazzjoni għandha tkun ta’ tliet snin minflok erba’, kif imsemmi fil-premessa 21.

4.10.

ARTIKOLU 12(2) – L-iskadenza għall-preżentazzjoni tar-rapport ta’ evalwazzjoni għandha tkun ħames snin u mhux sitt snin.

4.11.

Il-KESE huwa tal-parir li r-regolament għandu jiffissa l-iskadenza meta l-karta tal-identità tintalab wara t-twelid (pereżempju 30 jum).

4.12.

Ir-Regolament għandu jistipula wkoll li kwalunkwe verifika tal-identità tal-karti tal-identità validi minn kwalunkwe entità pubblika jew privata għandhom jillimitaw iż-żamma jew il-preservazzjoni meta l-karta tiġi ppreżentata għall-minimu neċessarju biex tinżamm is-sigurtà u d-difiża tal-Istati Membri. Għandu wkoll jiġi pprojbit li jiġu riprodotti karti billi jsiru fotokopji jew kwalunkwe mezz ieħor, mingħajr il-kunsens espliċitu tad-detentur, ħlief b’deċiżjoni ta’ awtorità ġudizzjarja, għal raġunijiet ovvji ta’ sigurtà, ta’ prevenzjoni ta’ frodi jew użu ħażin u għal raġunijiet ta’ protezzjoni tad-data u tal-ħarsien tal-privatezza.

4.13.

Barra minn hekk, għandu jipprevedi espressament it-tħassir immedjat tad-data f’każ ta’ telf, serq jew sostituzzjoni tal-karti, sabiex jiġi evitat l-użu frodulenti ta’ dokumenti uffiċjali.

Brussell, il-11 ta’ Lulju 2018.

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

Luca JAHIER

(1) COM(2018) 211 final, 17.4.2018

(2) Ta’ min jinnota b’mod partikolari l-istrumenti l-ġodda għall-ġbir ta’ provi elettroniċi fi proċeduri kriminali; l-iffaċilitar tal-użu ta’ informazzjoni finanzjarja għall-iskop ta’ prevenzjoni, skoperta, investigazzjoni jew prosekuzzjoni ta’ reati kriminali serji; it-tisħiħ tar-regoli kontra l-prekursuri ta’ splussivi utilizzati għall-manifattura ta’ splussivi artiġjanali; it-titjib tal-kontrolli fuq l-importazzjoni u l-esportazzjoni ta’ armi tan-nar sabiex jitwaqqaf it-traffiku ta’ armi tan-nar illegali; il-ġlieda kontra kontenut terroristiku fuq l-Internet, l-interoperabbiltà tas-sistemi ta’ informazzjoni u t-titjib tal-iskambju ta’ informazzjoni; il-protezzjoni kontra r-riskji kimiċi, bijoloġiċi, radjoloġiċi u nukleari u l-protezzjoni tal-ispazji pubbliċi; il-ġlieda kontra ċ-ċiberkriminalità u t-tisħiħ taċ-ċibersigurtà.

(3) Sommarju Eżekuttiv li jakkumpanja d-dokument Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar it-tisħiħ tas-sigurtà tal-karti tal-identità taċ-ċittadini tal-Unjoni u tad-dokumenti ta’ residenza maħruġa liċ-ċittadini tal-Unjoni u lill-membri tal-familja tagħhom li jeżerċitaw id-dritt tagħhom ta’ moviment liberu.

10.10.2018

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 367/84

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li tistabbilixxi regoli li jiffaċilitaw l-użu ta’ informazzjoni finanzjarja u informazzjoni oħra għall-prevenzjoni, l-identifikazzjoni, l-investigazzjoni jew il-prosekuzzjoni ta’ ċerti reati kriminali u li tħassar id-Deċiżjoni tal-Kunsill 2000/642/ĠAI

[COM(2018) 213 final — 2018/0105 (COD)]

(2018/C 367/16)

Relatur ġenerali:

Victor ALISTAR

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 28.5.2018
Bażi legali	L-Artikolu 87(2) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Kompetenza	Sezzjoni Speċjalizzata għax-Xogħol, l-Affarijiet Soċjali u ċ-Ċittadinanza
Deċiżjoni tal-Bureau	22.5.2018
Adottata fil-plenarja	12.7.2018
Sessjoni plenarja Nru	536
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	176/0/1

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jinnota li l-azzjoni tal-Unjoni għandha l-għan li tiġġenera valur miżjud billi tipprovdi approċċ armonizzat li jsaħħaħ il-kooperazzjoni nazzjonali u transfruntiera fl-investigazzjonijiet finanzjarji dwar ir-reati serji u t-terroriżmu. Barra minn hekk, l-azzjoni fil-livell Ewropew se twassal għal dispożizzjonijiet armonizzati, b’mod partikolari dwar il-protezzjoni tad-data, sabiex tkun żgurata l-effikaċja ta’ spazju komuni ta’ sigurtà u ġustizzja.

1.2.

Sabiex jintlaħaq dan l-objettiv, huwa meħtieġ li jiġi kkompletat il-qafas regolatorju tal-unitajiet tal-intelligence finanzjarja (UIF) stabbiliti skont l-Artikolu 114, flimkien ma’ strument legali stabbilit skont l-Artikolu 87, paragrafu 2 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (TFUE). L-alternattiva magħżula hi dik li torbot l-aċċess għad-data finanzjarja, skont il-ħames Direttiva dwar il-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus (1), mal-mekkaniżmi ta’ kooperazzjoni ġudizzjarja bejn l-Istati Membri.

1.3.

Il-proposta għal Direttiva tikkostitwixxi strument maħsub biex isaħħaħ il-kapaċità ta’ investigazzjoni u ġlieda kontra l-kriminalità fit-territorju tal-Unjoni Ewropea, filwaqt li jiżgura li l-awtoritajiet kompetenti tal-Istati Membri jkollhom aktar aċċess dirett għad-data finanzjarja, bl-għan li jipproċedu kontra reati u biex jidentifikaw forom ta’ kriminalità.

1.4.

Il-kamp ta’ applikazzjoni definit mill-Kummissjoni jkopri l-investigazzjoni u l-ġlieda kontra r-reati fil-qafas ta’ mekkaniżmi ta’ kooperazzjoni ġudizzjarja u jirreferi għall-Artikolu 2, ittra l) u l-Artikolu 3, paragrafu 1 tar-Regolament (UE) 2016/794 dwar l-Europol fir-rigward tad-definizzjoni ta’ reati serji (2). Dwar dan il-punt, il-KESE jqis li jeħtieġ tiġi stabbilita lista aktar preċiża u restrittiva tar-reati kriminali li għalihom ikun permess l-użu ta’ dan il-mekkaniżmu.

1.5.

Jeħtieġ li fil-proposta tagħha għal Direttiva, il-Kummissjoni jirnexxielha ttejjeb il-bilanċ bejn id-drittijiet fundamentali stabbiliti fit-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea u l-ħtieġa li tiġi żgurata applikazzjoni aħjar tal-leġislazzjoni relatata mal-ġlieda kontra l-kriminalità u t-trażżin tagħha, sabiex tiġi żgurata klima ta’ sigurtà u ġustizzja fil-livell tal-Unjoni.

1.6.

Sabiex jintlaħaq bilanċ bejn l-aċċess għad-data finanzjarja taċ-ċittadini Ewropej u l-prinċipju tal-bżonn ta’ għarfien, huwa neċessarju li d-Direttiva tkun limitata esklużivament għall-għan ta’ detezzjoni u nfurzar tar-reati kriminali u ma tipprovdix, u ma jkollhiex, bħala prinċipju, l-għan ta’ azzjoni preventiva ġenerali wisq, u għaldaqstant ir-rakkomandazzjoni biex tintuża r-regola debitament ġustifikata skont il-każ.

1.7.

Ir-reġistri ċentralizzati tal-kontijiet bankarji jistgħu jiġu kkompletati permezz tal-inklużjoni tad-data finanzjarja dwar kontijiet ta’ investiment mill-maniġers tal-azzjonijiet fis-suq tal-kapital, peress li huwa magħruf li dawn l-azzjonijiet huma fost il-forom attwali ta’ ħasil tal-flus u l-ħabi ta’ prodotti finanzjarji miksuba b’mod illegali. Barra dan, il-KESE jirrakkomanda li l-Kummissjoni twettaq analiżi biex tara jekk huwiex possibbli li tikkorrelata d-data miġbura skont il-ħames Direttiva kontra l-ħasil tal-flus (3), skont id-Direttiva attwali u skont ir-Raba’ Direttiva dwar il-kooperazzjoni amministrattiva fil-qasam tat-tassazzjoni (4), fir-rigward ta’ din tal-aħħar għal dokumentazzjoni ta’ reati serji biss, u bl-objettiv uniku ta’ identifikazzjoni tad-disparitajiet fid-data miġbura matul l-investigazzjonijiet u l-informazzjoni ġestita.

1.8.

Fir-rigward tal-elementi tekniċi tar-regolamentazzjoni, il-KESE jirrakkomanda li l-Artikolu 17 jiġi supplementat b’dispożizzjonijiet proċedurali li jirreferu għar-regolamentazzjoni Ewropea dwar il-kooperazzjoni ġudizzjarja u l-iskambju ta’ informazzjoni finanzjarja mal-pajjiżi terzi.

1.9.

Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni biex tirrevedi d-definizzjonijiet fl-Artikolu 2, ittra f), “informazzjoni dwar l-infurzar tal-liġi”, u ittra l) “reati kriminali serji” sabiex tiġi żgurata ċ-ċarezza, il-prevedibbiltà u l-proporzjonalità tal-istandards li jistabbilixxu l-mekkaniżmi għall-aċċess għad-data finanzjarja taċ-ċittadini tal-Unjoni.

1.10.

Barra minn hekk, il-KESE jistieden lill-Kummissjoni biex tirregola l-għan tal-aċċess għad-data li tinsab f’kontijiet bankarji nazzjonali ċentralizzati billi tillimitah, fil-każi ta’ prevenzjoni, għal reati kriminali li jheddu s-sigurtà kollettiva u individwali taċ-ċittadini Ewropej, jiġifieri t-terroriżmu, it-traffikar tal-bnedmin u tad-drogi, filwaqt li testendieh għar-reati serji kollha meta dan jirrigwarda d-detezzjoni, kif ukoll l-investigazzjoni u l-prosekuzzjoni ta’ reati kriminali, jew l-irkupru ta’ assi li joriġinaw mir-reati.

2. Kuntest tal-Opinjoni

2.1.

Il-gruppi kriminali, inklużi t-terroristi, joperaw fi Stati Membri differenti u l-assi tagħhom, inklużi l-kontijiet tal-bank, normalment ikunu jinsabu f’diversi pajjiżi, ġewwa l-UE jew saħansitra barra minnha. Huma jużaw teknoloġija moderna li tippermettilhom jittrasferixxu l-flus bejn diversi kontijiet tal-bank u bejn muniti differenti fi ftit sigħat.

2.2.

Il-KESE jinnota li l-azzjoni tal-Unjoni għandha l-għan li tiġġenera valur miżjud billi tipprovdi approċċ armonizzat li jsaħħaħ il-kooperazzjoni nazzjonali u transfruntiera fl-investigazzjonijiet finanzjarji dwar ir-reati serji u t-terroriżmu. Barra minn hekk, azzjoni fil-livell tal-Unjoni se tgħin sabiex tiżgura dispożizzjonijiet armonizzati, inkluż dwar il-protezzjoni tad-data, filwaqt li jekk l-Istati Membri jitħallew jilleġislaw b’mod indipendenti, ikun diffiċli biex jintlaħaq livell armonizzat ta’ salvagwardji.

2.3.

Il-ħames Direttiva dwar il-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus (5) tistabbilixxi reġistri nazzjonali ċentralizzati tal-kontijiet bankarji li jżidu l-kapaċità ta’ pproċessar u l-effettivitá tal-Unitajiet tal-Intelligence Finanzjarja (UIF). L-awtoritajiet ġudizzjarji jeħtieġu aċċess aktar rapidu għall-informazzjoni finanzjarja sabiex l-investigazzjonijiet u l-prosekuzzjonijiet tar-reati kriminali jsiru aktar effikaċi. Sabiex jintlaħaq dan l-objettiv, il-qafas regolatorju tal-unitajiet tal-intelligence finanzjarja stabbilit skont l-Artikolu 114 jeħtieġ li jiġi kkompletat, flimkien ma’ strument legali stabbilit skont l-Artikolu 87, paragrafu 2 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea.

2.4.

B’hekk, l-awtoritajiet kompetenti se jkollhom aċċess dirett għar-reġistri nazzjonali ċentralizzati tal-kontijiet bankarji, u dan jiffaċilita x-xogħol tal-awtoritajiet ġudizzjarji, l-awtoritajiet tat-taxxa u tal-unitajiet responsabbli għall-ġlieda kontra l-korruzzjoni, li għandhom setgħat investigattivi skont il-liġi nazzjonali. Fi ħdan din il-kategorija, ikun jaqbel ukoll li jitqiesu l-Uffiċċji għall-Irkupru tal-Assi, li huma inkarigati mir-rintraċċar u l-identifikazzjoni tar-reati kriminali għall-finijiet ta’ ffriżar u ta’ konfiska possibbli tagħhom, sabiex jiġi żgurat li l-kriminali jiġu mċaħħda mid-dħul tagħhom.

2.5.

Il-kamp ta’ applikazzjoni definit mill-Kummissjoni jkopri l-investigazzjoni u l-ġlieda kontra r-reati fil-qafas ta’ mekkaniżmi ta’ kooperazzjoni ġudizzjarja u jirreferi għall-Artikolu 2, ittra l) u l-Artikolu 3, paragrafu 1 tar-Regolament (UE) 2016/794 dwar l-Europol fir-rigward tad-definizzjoni ta’ reati serji (6). Dwar dan il-punt, il-KESE jqis li jeħtieġ tiġi stabbilita lista aktar preċiża u restrittiva tar-reati kriminali li għalihom ikun permess l-użu ta’ dan il-mekkaniżmu.

2.6.

Barra minn hekk, skont ir-Regolament (UE) 2017/1939, l-aċċess għal reġistri nazzjonali ċentralizzati tal-kontijiet bankarji huwa mogħti wkoll lill-prosekuturi Ewropej (7), u b’hekk din l-awtorizzazzjoni se żżid il-kapaċitajiet ta’ investigazzjoni f’każijiet ta’ frodi li jaffettwaw l-interessi finanzjarji tal-Unjoni Ewropea.

3. Kummenti ġenerali

3.1.

Il-KESE jirrikonoxxi l-importanza tal-mekkaniżmi ta’ kooperazzjoni bejn l-awtoritajiet tal-infurzar tal-liġi tal-Istati Membri, u jilqa’ b’sodisfazzjon l-inizjattiva tal-Kummissjoni biex jinħolqu mekkaniżmi li jippermettu lill-awtoritajiet kompetenti tal-Istati Membri jkollhom aċċess aktar rapidu u dirett għad-data finanzjarja li tinsab fit-territorju ta’ Stati Membri oħrajn.

3.2.

Il-proposta għal Direttiva tikkostitwixxi strument maħsub biex isaħħaħ il-kapaċità ta’ investigazzjoni u ġlieda kontra l-kriminalità ġewwa l-Unjoni Ewropea, filwaqt li jiżgura li l-awtoritajiet kompetenti tal-Istati Membri jkollhom aktar aċċess dirett għad-data finanzjarja, bl-għan li jidentifikaw ir-reati u jidentifikaw forom ta’ kriminalità.

3.3.

Jeħtieġ li fil-proposta tagħha għal Direttiva, il-Kummissjoni jirnexxielha ttejjeb il-bilanċ bejn id-drittijiet fundamentali stabbiliti fit-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea u l-ħtieġa li tiġi żgurata applikazzjoni aktar effikaċi tal-leġislazzjoni relatata mal-ġlieda kontra l-kriminalità u t-trażżin tagħha.

3.4.

Għaldaqstant ikun jaqbel li d-dritt għar-rispett u l-protezzjoni tal-privatezza ma jkunx ristrett sakemm il-miżura tkun proporzjonata mal-interess pubbliku li tiġi żgurata klima ta’ sigurtà u ġustizzja fil-livell territorjali tal-Unjoni Ewropea.

3.5.

Sabiex jintlaħaq bilanċ bejn l-aċċess għad-data finanzjarja taċ-ċittadini Ewropej u l-prinċipju tal-bżonn ta’ għarfien, huwa meħtieġ li d-Direttiva tkun limitata esklużivament għall-għan ta’ detezzjoni u kontroll tar-reati kriminali u ma jkollhiex, bi prinċipju, l-għan ta’ azzjoni preventiva ġenerali wisq, u għaldaqstant ir-rakkomandazzjoni biex tintuża r-regola debitament ġustifikata skont il-każ.

3.6.

L-aċċess għad-data finanzjarja għandu jingħata biss lill-awtoritajiet kompetenti biex jinvestigaw u jipproċedu kontra reati kriminali kif ukoll lill-uffiċċji tal-irkupru tal-assi, fil-każijiet debitament ġustifikati, sabiex jiġi evitat li jinħolqu settijiet ta’ metadata li mbagħad jinżammu minn entitajiet nazzjonali jew Ewropej li ma jkollhomx il-kompetenzi adatti fil-qasam tad-detezzjoni u tal-investigazzjoni.

3.7.

3.8.

Ikun jaqbel ukoll li l-proposta għal Direttiva tiġi kkompletata bl-inklużjoni ta’ dispożizzjonijiet proċedurali li jirreferu għal testi leġislattivi Ewropej oħrajn dwar il-koperazzjoni ġudizzjarja u l-iskambju tal-informazzjoni finanzjarja mal-pajjiżi terzi, sabiex jiġu rispettati ż-żewġ rekwiżiti segwenti: minn naħa, id-definizzjoni ta’ regoli ġuridiċi ġenerali dwar il-proċedimenti ġudizzjarji li jippermettu ġbir validu tal-provi filwaqt li strumenti leġislattivi oħrajn jintużaw għal finijiet komplementari, u min-naħa l-oħra, l-implimentazzjoni b’mod aktar mifrux tal-objettivi tal-politika pubblika li huma definiti fil-memorandum ta’ spjegazzjoni u fl-analiżi ex-post inwettqa mill-Kummissjoni

3.9.

Il-KESE jinnota u jilqa’ bi pjaċir il-fatt li l-proposta għal Direttiva tal-Kummissjoni tipprevedi dispożizzjonijiet ċari ħafna dwar il-protezzjoni tad-drittijiet fundamentali, iżda jinnota li dawn huma limitati għall-protezzjoni tad-data personali trażmessa fil-qafas tal-mekkaniżmu stabbilit u għall-aċċess għar-reġistri ċentralizzati tal-kontijiet bankarji, u li dawn ma jinkludux regoli speċifiċi li jipproteġu d-drittijiet fundamentali tar-rispett tal-ħajja privata u li jiżguraw garanziji proċedurali rigward il-limitazzjoni ta’ dawn id-drittijiet.

4. Kummenti speċifiċi u rakkomandazzjonijiet

4.1.

Sabiex jiġi żgurat li, matul l-implimentazzjoni tal-istrumenti ta’ kooperazzjoni previsti fil-proposta għal Direttiva inkwistjoni, ir-restrizzjoni tad-drittijiet fundamentali relatati mal-protezzjoni tal-privatezza tibqa’ proporzjonata mal-objettiv li jrid jinkiseb b’mod leġittimu, ikun jaqbel li jitneħħa l-għan ta’ prevenzjoni fid-definizzjoni tal-informazzjoni finanzjarja fl-Artikolu 2, punt e) mingħajr preġudizzju għad-definizzjoni stabbilita fil-ħames Direttiva dwar il-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus (8), li tibqa’ l-istess fl-Artikolu 1, paragrafu 2, punt a), tal-proposta għal Direttiva proposta li hija s-suġġett ta’ din l-Opinjoni. B’dan il-mod, jiġi eskluż kull riskju ta’ ksur tad-dispożizzjonijiet tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea fir-rigward tad-drittijiet fundamentali.

4.2.

Meta ssir analiżi tad-definizzjoni ta’ “reati kriminali serji” mogħtija fl-Artikolu 2, punt l), li jirreferi għall-Anness 1 tar-Regolament (UE) 2016/794 dwar l-Europol (9), fl-istess spirtu tat-test tal-proposta għal Direttiva, kif ukoll mill-perspettiva tar-regoli dwar l-aċċess għad-data għall-finijiet tal-prevenzjoni ta’ kriminalità serja, jidher li l-aċċess previst huwa sproporzjonat meta mqabbel mal-għan ġenerali segwit. Pereżempju, jista’ jingħata aċċess għad-data finanzjarja taċ-ċittadini bl-għan ta’ prevenzjoni ta’ reati li jinvolvu inċidenti fatali fit-toroq jew atti ta’ razziżmu, ta’ ksenofobija jew ta’ rikatt.

4.3.

Il-KESE jirrakkomanda li d-definizzjoni mogħtija fl-Artikolu 2, punt l) tinbidel kif ġej: “reati kriminali serji” tfisser il-forom ta’ kriminalità relatati mat-terroriżmu, kriminalità organizzata, traffikar ta’ droga, traffikar tal-bnedmin, korruzzjoni, attivitajiet ta’ ħasil tal-flus, reati konnessi ma’ sustanzi nukleari u radjuattivi, traffikar ta’ migranti, kummerċ illegali ta’ organi u tessuti umani, ħtif ta’ persuni, ħtif ta’ persuni, sekwestru u teħid ta’ ostaġġi, serq bi vjolenza jew mingħajrha, traffikar illeċitu ta’ oġġetti kulturali, inklużi antikitajiet u opri ta’ arti, kriminalità kontra l-interessi finanzjarji tal-Unjoni, abbuż minn informazzjoni pprivileġġjata u manipulazzjoni tas-suq finanzjarju, rikattar organizzat u estorsjoni, falsifikazzjoni u piraterija tal-prodotti, falsifikazzjoni ta’ flus u mezzi ta’ ħlas, traffikar fl-armi, munizzjon u splussivi, reati ambjentali, inkluż it-tniġġis mill-bastimenti, abbuż sesswali u sfruttament sesswali, inkluż materjal marbut mal-abbuż tat-tfal u s-solleċitazzjoni tat-tfal għal skopijiet sesswali, ġenoċidji, delitti kontra l-umanità u delitti tal-gwerra.

4.4.

Bl-istess raġunament, sabiex jiġi ċċarat l-għan tar-regoli u biex tiġi żgurata l-koerenza mal-objettivi tal-politika pubblika ddikjarata, l-aċċess għal reġistri nazzjonali ċentralizzati tal-kontijiet bankarji għandu jkun permess biss għall-prevenzjoni ta’ atti ta’ terroriżmu, ta’ traffikar tad-drogi jew ta’ traffikar tal-bnedmin, kif ukoll għall-finijiet ta’ identifikazzjoni, investigazzjoni, prosekuzzjoni kriminali, piena u rkupru tad-danni, kemm għall-ksur imsemmi hawn fuq kif ukoll għar-reati l-oħrajn kollha definiti mid-Direttiva proposta.

4.5.

L-Artikolu 5 tal-proposta għal Direttiva jeħtieġ jiġi supplementat b’paragrafu ġdid 3, li jkun jipprevedi garanziji tal-proporzjonalità u tal-leġittimità fir-rigward tal-aċċess għall-awtoritajiet tal-infurzar tal-liġi għal data, inkluża data finanzjarja, marbuta mal-privatezza. F’dan is-sens, jeħtieġ li fil-paragrafu 3 jiddaħħal l-obbligu ta’ analiżi tat-talbiet għal aċċess fuq bażi ta’ każ b’każ, abbażi tal-prinċipju ta’ “każ debitament ġustifikat”, b’tali mod li, f’każ li dawn l-elementi jinbidlu f’evidenza ġudizzjarja, tali aċċess għad-data jkun konformi mal-kundizzjonijiet ta’ legalità dwar l-irkupru u l-użu ta’ evidenza, kif ukoll mad-drittijiet u l-libertajiet fundamentali, inkluż fil-qafas ta’ proċedura ġusta, kif jirriżulta mill-prattika tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem (QEDB) fi Strasburgu, u li dawn ikunu jistgħu jiġu applikati tajjeb biex jiġu imposti sanzjonijiet minħabba ksur imwettaq mill-qrati nazzjonali.

4.6.

F’dan ir-rigward, ma huwiex biżżejjed li jkun hemm dispożizzjonijiet li permezz tagħhom l-aċċess għad-data finanzjarja ta’ persuni fiżiċi għandu jingħata taħt il-garanziji proċedurali previsti fl-Artikoli 7 u 8 tal-proposta għal Direttiva, peress li dawk id-data huma aċċessibbli wkoll għal korpi, bħall-Europol, li ma għandhomx is-setgħat ta’ investigazzjoni adatti kif previst fl-Artikolu 10.

4.7.

Ikun jaqbel li l-Artikolu 7, paragrafu 1 jiġi allinjat mal-osservazzjonijiet fil-paragrafu 4.1, dwar l-Artikolu 2, punt e), tal-proposta għal Direttiva. Għalhekk, qed jiġi propost li l-Artikolu 7, paragrafu 1 jiġi emendat kif ġej: “hija meħtieġa (…) għall-prevenzjoni tar-reati kriminali fil-qasam tat-terroriżmu, it-traffiku tal-bnedmin u tad-drogi, kif ukoll għal l-identifikazzjoni ta’ reati bħal dawn, u ta’ kull reat kriminali gravi ieħor, jew għal l-investigazzjoni jew il-prosekuzzjoni ta’ reati kriminali serji.” Għal raġunijiet ta’ koerenza u simmetrija, qed jiġi ssuġġerit li l-Artikolu 7, paragrafu 2 jiġi emendat bl-istess mod.

4.8.

Il-KESE jinnota bi pjaċir li, fl-Artikolu 9, paragrafu 4 tal-proposta għal Direttiva, il-Kummissjoni tipprevedi li f’każ ta’ falliment tekniku tan-netwerk FIU.net il-mekkaniżmi alternattivi għat-trażmissjoni tal-informazzjoni jeħtieġ jirrispettaw l-istess kundizzjonijiet tas-sigurtà bħal dawk applikabbli għan-netwerk. Meta s-sitwazzjoni tkun tirrikjedi dan, il-KESE jemmen li l-mekkaniżmi alternattivi għat-trażmissjoni tal-informazzjoni finanzjarja jeħtieġ ikollhom ukoll il-kapaċità li jiġġeneraw dokument bil-miktub f’kundizzjonijiet li jippermettu l-verifika tal-awtentiċità, bħal fil-każ tal-FIU.net.

4.9.

Fir-rigward tal-Artikolu 10, li jiddefinixxi l-aċċess tal-Europol, b’mod parallel ma’ dak tal-awtoritajiet kompetenti msemmija fl-Artikolu 3, il-KESE jitlob li dan id-dritt ta’ aċċess jiġi definit abbażi tas-setgħat investigattivi ta’ din l-aġenzija u li dan ikun akkumpanjat mill-garanziji meħtieġa fir-rigward tal-analiżi ta’ metadata.

Brussell, it-12 ta’ Lulju 2018.

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

Luca JAHIER

(1) Id-Direttiva (UE) 2018/843 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-30 ta’ Mejju 2018 li temenda d-Direttiva (UE) 2015/849 dwar il-prevenzjoni tal-użu tas-sistema finanzjarja għall-finijiet tal-ħasil tal-flus jew il-finanzjament tat-terroriżmu, u li temenda d-Direttivi 2009/138/KE u 2013/36/UE (ĠU L 156, 19.6.2018, p. 43).

(2) Ir-Regolament (UE) 2016/794 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-11 ta’ Mejju 2016 dwar l-Aġenzija tal-Unjoni Ewropea għall-Kooperazzjoni fl-Infurzar tal-Liġi (Europol) u li jissostitwixxi u jħassar id-Deċiżjonijiet tal-Kunsill 2009/371/ĠAI, 2009/934/ĠAI, 2009/935/ĠAI, 2009/936/ĠAI u 2009/968/ĠAI (ĠU L 135, 24.5.2016, p. 53).

(3) Ara n-nota nru 1 f’qiegħ il-paġna.

(4) Id-Direttiva tal-Kunsill (UE) 2016/881 tal-25 ta’ Mejju 2016 li temenda d-Direttiva 2011/16/UE fir-rigward tal-iskambju awtomatiku u obbligatorju ta’ informazzjoni fil-qasam tat-tassazzjoni (ĠU L 146, 3.6.2016, p. 8).

(5) Ara n-nota nru 1 f’qiegħ il-paġna.

(6) Ara nota nru 2 f’qiegħ il-paġna.

(7) Ir-Regolament tal-Kunsill (UE) 2017/1939 tat-12 ta’ Ottubru 2017 li jimplimenta kooperazzjoni msaħħa dwar l-istabbiliment tal-Uffiċċju tal-Prosekutur Pubbliku Ewropew (ĠU L 283, 31.10.2017, p. 1).

(8) Ara n-nota Nru 1 f’qiegħ il-paġna.

(9) Ara nota Nru 2 f’qiegħ il-paġna.

10.10.2018

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 367/88

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar l-Ordnijiet ta’ Produzzjoni u ta’ Preservazzjoni Ewropej għall-evidenza elettronika f’materji kriminali

[COM(2018) 225 final — 2018/0108 (COD)]

u Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li tistabbilixxi regoli armonizzati dwar il-ħatra ta’ rappreżentanti legali għall-finijiet tal-ġbir tal-evidenza fi proċeduri kriminali

[COM(2018) 226 final — 2018/0107(COD)]

(2018/C 367/17)

Relatur:

Christian BÄUMLER

Konsultazzjoni	Kummissjoni Ewropea, 31.5.2018
Bażi legali	L-Artikolu 82(1) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni Speċjalizzata għax-Xogħol, l-Affarijiet Soċjali u ċ-Ċittadinanza
Deċiżjoni tal-Bureau	22.5.2018
Adottata fil-plenarja	12.7.2018
Sessjoni plenarja Nru	536
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	157/2/0

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jqis li l-użu dejjem jikber tas-servizzi ta’ informazzjoni huwa sfida għall-infurzar tal-liġi. Attwalment hemm nuqqas ta’ kooperazzjoni affidabbli mal-fornituri tas-servizzi, u ta’ trasparenza, u hemm inċertezza legali dwar il-ġurisdizzjoni għal miżuri investigattivi.

1.2.

Il-KESE jilqa’ l-fatt li l-proposta għal Regolament dwar l-Ordnijiet ta’ Produzzjoni u ta’ Preservazzjoni Ewropej għall-evidenza elettronika tintroduċi strumenti Ewropej vinkolanti għall-iżgurar u l-aċċess tad-data.

1.3.

1.4.

Il-KESE jilqa’ l-fatt li l-Ordni ta’ Produzzjoni Ewropea ser tintuża biss għal reati aktar serji. Il-KESE jinnota li dan il-għan jista’ jinkiseb aħjar bl-użu ta’ piena minima ta’ tliet xhur bħala linja gwida, aktar milli piena massima ta’ tliet snin.

1.5.

1.6.

Il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-fatt li ħafna drabi fil-livell nazzjonali hemm tweġibiet differenti għall-mistoqsijiet b’rabta mal-aċċess tad-data matul proċedimenti kriminali u min jiddeċiedi dwar l-aċċess tagħha. Il-KESE jappoġġja l-iżvilupp ta’ standards uniformi mifruxin mal-Ewropa kollha fir-rigward tal-kundizzjonijiet għall-aċċess għad-data.

1.7.

Il-KESE jilqa’ l-fatt li ż-żewġ ordnijiet għandhom jinħarġu jew jiġu kkonfermati minn awtorità ġudizzjarja ta’ Stat Membru. Madankollu, il-KESE jikkunsidra bħala problematiku l-fatt li Ordni ta’ Produzzjoni għad-data dwar l-aċċess u l-abbonati jistgħu jinħarġu wkoll minn prosekutur, u huwa favur l-estensjoni ta’ skrutinju minn imħallef għall-ġbir tad-data personali kollha.

1.8.

Bħall-Kummissjoni, il-KESE jqis problematiku l-fatt li pajjiżi terzi jistgħu jimponu obbligi fuq fornituri ta’ servizzi tal-UE li ma jkunux konformi mad-drittijiet fundamentali tal-UE. Il-KESE jilqa’ l-fatt li l-proposta tinkludi garanziji b’saħħithom u referenzi espliċiti għall-kundizzjonijiet u s-salvagwardji diġà inerenti fl-acquis tal-UE.

1.9.

Il-KESE jappoġġja l-possibbiltà prevista fil-proposta tal-Kummissjoni li l-legalità, in-neċessità jew il-proporzjonalità ta’ Ordni ta’ Produzzjoni tista’ tiġi kkontestata mid-destinatarju u li l-immunitajiet u l-privileġġi li jipproteġu d-data mitluba fl-Istat Membru tal-fornitur tas-servizz għandhom jiġu rrispettati mill-Istat emittenti.

1.10.

Il-KESE jilqa’ l-fatt li l-proposta tal-Kummissjoni tagħmilha obbligatorja għall-fornituri ta’ servizzi li jaħtru rappreżentant fl-Unjoni sabiex jirċievu, ikunu konformi u jinfurzaw deċiżjonijiet immirati għall-ġbir tal-evidenza.

1.11.

Il-KESE jqis li l-fornituri ta’ servizzi għandu jkollhom id-dritt għal rimborż tal-ispejjeż f’kull każ fejn dan ikun previst fil-liġi tal-Istat emittenti.

2. Kuntest tal-proposta

2.1.

Aktar minn nofs l-investigazzjonijiet kriminali kollha llum jinkludu talba transkonfinali għal aċċess għal evidenza elettronika bħal messaġġi, e-mails jew apps tal-messaġġi. Għaldaqstant, il-Kummissjoni qed tipproponi regoli ġodda bil-għan li jippermettu lill-pulizija u lill-awtoritajiet ġudizzjarji jiksbu aċċess b’aktar faċilità u rapidità għall-evidenza elettronika li jqisuha meħtieġa għall-investigazzjonijiet tagħhom sabiex jarrestaw u jikkundannaw kriminali u terroristi.

2.2.

Fl-2016, il-Kunsill (1) sejjaħ għal azzjoni konkreta abbażi ta’ approċċ komuni tal-UE sabiex irendi l-assistenza legali reċiproka aktar effiċjenti; itejjeb il-kooperazzjoni bejn l-awtoritajiet tal-Istati Membri u l-fornituri tas-servizzi bbażati f’pajjiżi mhux tal-UE; u biex jipproponi soluzzjonijiet ħalli tkun determinata l-ġurisdizzjoni għall-investigazzjonijiet fiċ-ċiberspazju, u l-kwistjoni parallela tal-ġurisdizzjoni għall-infurzar.

2.3.

Il-Parlament Ewropew (2) enfasizza bl-istess mod l-isfidi li l-qafas legali frammentat ta’ bħalissa jista’ joħloq għall-fornituri tas-servizzi li jkunu qegħdin ifittxu li jikkonformaw mat-talbiet ta’ infurzar tal-liġi. Il-Parlament sejjaħ għal qafas legali Ewropew, inklużi s-salvagwardji għad-drittijiet u l-libertajiet ta’ dawk kollha kkonċernati.

2.4.

Għal sitwazzjonijiet fejn l-evidenza jew il-fornitur tas-servizzi jkunu jinsabu f’pajjiż ieħor, kienu ġew żviluppati mekkaniżmi għall-kooperazzjoni bejn il-pajjiżi diversi deċennji ilu. Minkejja riformi regolari, dawn il-mekkaniżmi ta’ kooperazzjoni jinsabu taħt pressjoni dejjem tiżdied mill-ħtieġa dejjem akbar ta’ aċċess transfruntier għall-evidenza elettronika. Bi tweġiba, għadd ta’ Stati Membri u pajjiżi terzi espandew l-għodod nazzjonali tagħhom. Fil-fehma tal-KESE, il-frammentazzjoni li tirriżulta tiġġenera inċertezza tad-dritt u obbligi konfliġġenti u tqajjem mistoqsijiet fir-rigward tal-ħarsien tad-drittijiet fundamentali u dwar is-salvagwardji proċedurali għall-persuni affettwati minn dawn it-talbiet.

2.5.

Il-KESE jipperċepixxi ż-żieda fl-użu tas-servizzi ta’ informazzjoni bħala sfida għall-infurzar tal-liġi, minħabba l-fatt li l-awtoritajiet rilevanti ħafna drabi ma jkunux mgħammra kif suppost sabiex jittrattaw l-evidenza online. Il-proċess fit-tul sabiex tinkiseb l-evidenza huwa wieħed mill-ostakli ewlenin. Attwalment hemm nuqqas ta’ kooperazzjoni affidabbli mal-fornituri tas-servizzi, u ta’ trasparenza, u hemm inċertezza legali dwar il-ġurisdizzjoni għal miżuri investigattivi. Il-KESE jappoġġja l-kooperazzjoni transkonfinali diretta bejn l-awtoritajiet tal-infurzar tal-liġi u l-fornituri tas-servizzi diġitali fl-investigazzjonijiet kriminali.

2.6.

Il-qafas legali attwali tal-UE jikkonsisti minn strumenti ta’ kooperazzjoni tal-Unjoni f’materji kriminali, bħad-Direttiva 2014/41/UE dwar l-Ordni ta’ Investigazzjoni Ewropew f’materji kriminali (3) (id-Direttiva dwar l-OIE), il-Konvenzjoni dwar l-Assistenza Reċiproka f’Materji Kriminali bejn l-Istati Membri fl-Unjoni Ewropea (4), id-Deċiżjoni tal-Kunsill 2002/187/JHA li tistabbilixxi Eurojust (5), ir-Regolament (UE) 2016/794 dwar il-Europol (6), id-Deċiżjoni Kwadru tal-Kunsill 2002/465/JHA dwar l-iskwadri ta’ investigazzjoni konġunti (7), kif ukoll ftehimiet bilaterali bejn l-Unjoni u pajjiżi mhux tal-UE.

3. Ordnijiet ta’ Produzzjoni u Preservazzjoni

3.1.

Il-KESE jilqa’ l-fatt li l-proposta għal Regolament dwar l-Ordnijiet ta’ Produzzjoni u ta’ Preservazzjoni Ewropej għall-evidenza elettronika f’materji kriminali (COM(2018) 225) tintroduċi strumenti Ewropej vinkolanti għall-iżgurar u l-aċċess tad-data. Id-destinatarji huma fornituri ta’ servizzi tal-komunikazzjoni elettronika, netwerks soċjali, swieq online, fornituri oħrajn ta’ servizzi ta’ hosting u fornituri ta’ servizzi tal-infrastruttura tal-Internet bħalma huma r-reġistri ta’ indirizzi IP u l-ismijiet ta’ dominji.

3.2.

Id-Direttiva tal-OIE tkopri kwalunkwe miżura investigattiva transkonfinali fl-UE. Dan jinkludi l-aċċess għall-evidenza elettronika, iżda d-Direttiva dwar l-OIE ma tinkludi l-ebda dispożizzjoni speċifika dwar il-ġbir ta’ evidenza transkonfinali. Għalhekk, il-KESE jilqa’ l-fatt li l-Kummissjoni qed tipproponi regoli ġodda li jippermettu lill-pulizija u lill-awtoritajiet ġudizzjarji biex jiksbu aċċess b’aktar faċilità u rapidità għall-evidenza elettronika.

3.3.

Il-KESE jilqa’ l-fatt li l-Ordni ta’ Produzzjoni Ewropea u l-Ordni ta’ Preservazzjoni Ewropea huma miżuri investigattivi li jistgħu jinħarġu biss f’investigazzjonijiet kriminali jew fi proċedimenti kriminali għal reati kriminali konkreti. Ir-rabta ma’ investigazzjoni konkreta tiddistingwihom mill-miżuri preventivi jew l-obbligi ta’ żamma tad-data stabbiliti mil-liġi u tassigura l-applikazzjoni tad-drittijiet proċedurali applikabbli għall-proċedimenti kriminali.

3.4.

Il-KESE jinnota li l-Ordnijiet sabiex tiġi prodotta data dwar l-abbonati u data ta’ aċċess għandhom jinħarġu għal kwalunkwe reat kriminali filwaqt li l-Ordni sabiex tiġi prodotta data ta’ tranżazzjonijiet jew ta’ kontenut tista’ tinħareġ biss għal reati kriminali li fl-Istat emittenti jkunu punibbli b’piena ta’ kustodja ta’ perjodu massimu ta’ minn tal-anqas 3 snin, jew għal kriminalità speċifika msemmija fil-proposta u fejn ikun hemm rabta speċifika mal-għodod elettroniċi u r-reati koperti mid-Direttiva dwar il-Ġlieda kontra t-Terroriżmu 2017/541/UE. Din il-linja gwida ta’ sentenza massima ta’ tliet snin għandha tassigura li l-Ordni ta’ Produzzjoni Ewropea tintuża biss għall-forom aktar serji ta’ kriminalità fir-rigward ta’ dik id-data. Il-KESE jinnota li dan il-għan, li huwa kondiviż mill-KESE, jista’ jinkiseb aħjar bl-użu ta’ piena minima ta’ tliet xhur bħala linja gwida.

3.5.

Il-bażi ġuridika sabiex tiġi appoġġjata azzjoni f’dan il-qasam ġudizzjarju hija l-Artikolu 82(1) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea. L-Artikolu 82(1) jistipula li jistgħu jiġu adottati miżuri skont il-proċedura leġislattiva ordinarja sabiex jiġu stabbiliti regoli u proċeduri sabiex jiġi assigurat ir-rikonoxximent madwar l-Unjoni tal-forom kollha ta’ sentenzi u deċiżjonijiet ġudizzjarji.

3.6.

L-istrumenti l-ġodda jibnu fuq dawn il-prinċipji ta’ rikonoxximent reċiproku sabiex jiffaċilitaw il-ġbir transkonfinali ta’ evidenza elettronika. Awtorità fil-pajjiż fejn jinsab id-destinatarju tal-ordni m’għandhiex għalfejn tkun direttament involuta fin-notifika u l-eżekuzzjoni tal-ordni. Il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-fatt li dan jista’ jfisser li ċittadini tal-UE jkollhom id-data tagħhom aċċessata minn awtorità ta’ Stat Membru ieħor skont ir-regoli ta’ dik l-awtorità.

3.7.

Il-KESE jenfasizza l-fatt li dan ir-Regolament għandu jirrispetta d-drittijiet fundamentali u josserva l-prinċipji rikonoxxuti b’mod partikolari mill-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea u l-kostituzzjonijiet tal-Istati Membri. Dawn jinkludu d-dritt għal-libertà u s-sigurtà, ir-rispett għall-ħajja privata u għall-ħajja tal-familja, il-protezzjoni tad-data personali, il-libertà ta’ intrapriża, id-dritt għall-proprjetà, id-dritt għal rimedju effettiv u għal proċess ġust, il-preżunzjoni tal-innoċenza u d-dritt tad-difiża, il-prinċipji ta’ legalità u ta’ proporzjonalità, u d-dritt li wieħed ma jiġix ipproċessat jew ikkastigat darbtejn fi proċeduri kriminali għall-istess reat kriminali. Il-KESE jirrimarka li ħafna drabi jkun hemm tweġibiet differenti fil-livell nazzjonali għal mistoqsijiet relatati mal-kundizzjonjiet għal aċċess għal data matul il-proċedimenti kriminali u min jiddeċiedi dwar dan l-aċċess.

3.8.

Il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-fatt li ħafna drabi fil-livell nazzjonali hemm tweġibiet differenti għall-mistoqsijiet b’rabta mal-aċċess tad-data matul proċedimenti kriminali u min jiddeċiedi dwar l-aċċess tagħha. Il-pulizija, il-prosekutur jew il-qorti jistgħu jkunu responsabbli mill-aċċess għad-data. Barra minn hekk, jirriżultaw differenzi fir-rigward tal-istadju tal-proċedura ta’ investigazzjoni u l-grad ta’ suspett li jagħmlu l-aċċess għad-data legalment permissibbli. Il-KESE huwa tal-fehma li għandhom jiġu żviluppati standards uniformi mal-Ewropa kollha għal meta d-data tista’ tiġi aċċessata.

3.9.

Il-KESE jilqa’ l-fatt li ż-żewġ ordnijiet għandhom jinħarġu jew jiġu kkonfermati minn awtorità ġudizzjarja ta’ Stat Membru. Meta tinħareġ Ordni ta’ Produzzjoni jew ta’ Preservazzjoni Ewropea, awtorità ġudizzjarja dejjem trid tkun involuta bħala awtorità emittenti jew ta’ konferma. Fil-każ tal-ordnijiet sabiex tiġi prodotta data dwar it-tranżazzjonijiet u ta’ kontenut, huma meħtieġa mħallef jew qorti. Il-proposta tal-Kummissjoni żżid il-livell ta’ protezzjoni legali fl-Ewropa b’mod ġenerali.

3.10.

Madankollu, il-KESE jqis problematiku l-fatt li Ordni ta’ Produzzjoni għal data dwar l-aċċess u l-abbonati tista’ tinħareġ ukoll minn prosekutur, għaliex id-data dwar l-aċċess u l-abbonati hija wkoll data personali, u l-protezzjoni legali retrospettiva hija diffiċli f’każijiet ta’ aċċess ta’ data minn Stati Membri oħrajn. Il-KESE huwa favur l-estensjoni tal-awtorità tal-imħallef għall-ġbir tad-data personali kollha.

3.11.

Il-KESE jappoġġja l-possibbiltà prevista fil-proposta tal-Kummissjoni li l-legalità, in-neċessità jew il-proporzjonalità ta’ Ordni ta’ Produzzjoni jistgħu jiġu kkontestati mid-destinatarju. Skont il-proposta tal-Kummissjoni, id-drittijiet skont il-liġi tal-Istat tal-infurzar huma rrispettati b’mod sħiħ billi jkun assigurat li l-immunitajiet u l-privileġġi li jipproteġu d-data mfittxija fl-Istat Membru tal-fornitur tas-servizzi jridu jiġu rrispettati mill-Istat emittenti. Dan huwa speċjalment il-każ, skont il-proposta, meta jipprovdu għal protezzjoni aktar b’saħħitha mil-liġi tal-Istat emittenti.

3.12.

Il-KESE jirrimarka li l-Ordni taffettwa wkoll id-drittijiet tal-fornituri ta’ servizz, b’mod partikolari l-libertà ta’ intrapriża. Il-KESE jilqa’ l-fatt li l-proposta tinkludi d-dritt li l-fornitur tas-servizzi jqajjem ċerti talbiet fl-Istat Membru emittenti, pereżempju jekk l-Ordni ma tkunx inħarġet jew ġiet konfermata minn awtorità ġudizzjarja. Jekk l-Ordni tiġi trażmessa għall-infurzar lill-Istat tal-infurzar, l-awtorità tal-infurzar tista’ tiddeċiedi, wara li tikkonsulta mal-awtorità emittenti, li ma tirrikonoxxix jew ma tinforzax l-Ordni jekk ir-raġunijiet mogħtija għall-oppożizzjoni jkunu evidenti.

3.13.

Il-proposta tal-Kummissjoni tiġbor fiha dispożizzjoni li permezz tagħha l-fornituri tas-servizzi jistgħu jitolbu rimborż tal-ispejjeż tagħhom mingħand l-Istat emittenti, skont il-liġi nazzjonali ta’ dak l-Istat, jekk dan ikun previst mil-liġi nazzjonali tal-Istat emittenti għal ordnijiet domestiċi f’każijiet domestiċi simili. Il-KESE jqis li l-fornituri ta’ servizzi għandu jkollhom id-dritt għal rimborż tal-ispejjeż f’kull każ fejn dan ikun previst fil-liġi tal-Istat emittenti.

4. Kunflitti ta’ obbligi

4.1.

Il-KESE, bħall-Kummissjoni, iqis problematiku l-fatt li pajjiżi terzi jistgħu jintroduċu obbligi reċiproċi għall-fornituri tas-servizzi tal-UE li ma jkunux konsistenti mad-drittijiet fundamentali tal-UE, inkluż il-livell għoli ta’ protezzjoni tad-data assigurat mill-acquis tal-UE.

4.2.

Il-proposta tindirizza din il-kwistjoni billi tressaq miżura li tinkludi salvagwardji b’saħħithom u referenzi espliċiti għall-kundizzjonijiet u s-salvagwardji diġà inerenti fl-acquis tal-UE. Il-KESE jaqbel mal-fehma tal-Kummissjoni li dan jista’ jservi ta’ mudell għal leġislazzjoni ta’ pajjiżi terzi.

4.3.

Il-KESE jappoġġja wkoll l-inklużjoni ssuġġerita tal-proposta ta’ klawżola speċifika dwar “kunflitti ta’ obbligi” li tippermetti lill-fornituri tas-servizz biex jidentifikaw u jqajmu l-obbligi konfliġġenti li jiffaċċjaw, u b’hekk jiskattaw stħarriġ ġudizzjarju. Din il-klawsola għandha tiżgura r-rispett għal dawn iż-żewġ tipi ta’ liġijiet: l-istatuti tal-imblukkar ġenerali, bħal pereżempju l-Electronic Communications Privacy Act (ECPA) tal-Istati Uniti, li tipprojbixxi l-iżvelar b’rabta ma’ data ta’ kontenut fi ħdan il-kamp ta’ applikazzjoni ġeografiku tagħha għajr f’ċirkostanzi limitati, u liġijiet li ġeneralment ma jipprojbixxux l-iżvelar iżda jistgħu jagħmlu dan f’każijiet individwali.

4.4.

Il-KESE, bħall-Kummissjoni, huwa tal-fehma li l-ftehimiet internazzjonali ma’ sħab ewlenin oħrajn jistgħu jnaqqsu ulterjorment is-sitwazzjonijiet ta’ kunflitti tal-liġijiet. Dan ikun l-aħjar mod biex jiġu evitati l-kunflitti.

5. Direttiva dwar il-ħatra ta’ rappreżentanti legali

5.1.

Il-proposta tal-Kummissjoni dwar l-Ordnijiet ta’ Produzzjoni u ta’ Preservazzjoni Ewropej għandha titlesta permezz ta’ Direttiva li tistabbilixxi regoli uniformi dwar il-ħatra ta’ rappreżentanti legali fil-proċedimenti kriminali (COM (2018) 226). Attwalment, jeżistu approċċi differenti fl-Istati Membri fir-rigward tal-obbligi imposti fuq il-fornituri tas-servizzi. Din il-frammentazzjoni hija partikolarment evidenti fil-każ ta’ evidenza elettronika. Din toħloq inċertezza legali għal dawk involuti u tista’ tqiegħed lill-fornituri ta’ servizzi taħt obbligi u reġimi ta’ sanzjonijiet differenti, u xi drabi kunfliġġenti f’dan ir-rigward, skont jekk jipprovdux is-servizzi tagħhom fuq livell nazzjonali, transfruntier fl-Unjoni jew minn barra l-Unjoni.

5.2.

Id-Direttiva proposta mill-Kummissjoni tagħmilha obbligatorja għall-fornituri tas-servizzi li jaħtru rappreżentant legali fl-Unjoni sabiex jirċievi, jikkonforma ma’ u jinforza deċiżjonijiet immirati lejn il-ġbir tal-evidenza mill-awtoritajiet nazzjonali kompetenti fi proċeduri kriminali.

5.3.

Fil-fehma tal-KESE, dawn ir-regoli jiżguraw funzjonament aħjar tas-suq intern b’tali mod li jkun koerenti mal-iżvilupp ta’ żona komuni ta’ libertà, sigurtà u ġustizzja. L-obbligu għall-fornituri tas-servizzi kollha li qed joperaw fl-Unjoni biex jaħtru rappreżentant legali jiżgura li jkun hemm dejjem destinatarju ċar għal miżuri invesigattivi. Min-naħa tiegħu, dan jagħmilha aktar faċli għall-fornituri ta’ servizzi li jikkonformaw ma’ dawk l-ordnijiet, minħabba li r-rappreżentant legali jkun responsabbli sabiex jirċievi, jikkonforma ma’ u jinforza dawk l-ordnijiet f’isem il-fornitur ta’ servizzi.

Brussell, it-12 ta’ Lulju 2018.

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

Luca JAHIER

(1) Il-Konklużjonijiet tal-Kunsill tal-Unjoni Ewropea tad-9 ta’ Ġunju 2016 dwar it-titjib tal-ġustizzja kriminali fiċ-ċiberspazju, ST9579/16.

(2) P8_TA(2017)0366.

(3) Id-Direttiva 2014/41/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-3 ta’ April 2014 dwar l-Ordni ta’ Investigazzjoni Ewropew f’materji kriminali (ĠU L 130, 1.5.2014, p. 1).

(4) L-Att tal-Kunsill tad-29 ta’ Mejju 2000 li jistabbilixxi skont l-Artikolu 34 tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea l-Konvenzjoni dwar l-Assistenza Reċiproka f’Materji Kriminali bejn l-Istati Membri fl-Unjoni Ewropea.

(5) Id-Deċiżjoni tal-Kunsill 2002/187/JHA tat-28 ta’ Frar 2002 li tistabbilixxi Eurojust bil-għan li tiġi msaħħa l-ġlieda kontra l-kriminalità serja.

(6) Regolament (UE) 2016/794 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-11 ta’ Mejju 2016 dwar l-Aġenzija tal-Unjoni Ewropea għall-Kooperazzjoni fl-Infurzar tal-Liġi (Europol).

(7) Deċiżjoni Qafas tal-Kunsill 2002/465/ĠAI tat-13 ta’ Ġunju 2002.

10.10.2018

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 367/93

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar il-pollutanti organiċi persistenti (riformulazzjoni)”

(COM(2018) 144 final — 2018/0070 (COD))

(2018/C 367/18)

Relatur:

Brian CURTIS

Konsultazzjoni tal-Kunsill Konsultazzjoni tal-Parlament	13.4.2018 16.4.2018
Bażi legali	L-Artikoli 192(1) u 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Deċiżjoni tal-Bureau	19.9.2017 (bi stennija tal-konsultazzjoni)
Sezzjoni kompetenti	L-Agrikoltura, l-Iżvilupp Rurali u l-Ambjent
Adottata fis-sezzjoni	26.6.2018
Adottata fil-plenarja	12.7.2018
Sessjoni plenarja Nru	536
Riżultat (favur/kontra/astensjonijiet)	157/0/4

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) jilqa’ b’sodisfazzjon il-proposta tal-Kummissjoni li għandha l-għan li tfassal mill-ġdid ir-Regolament dwar il-POPs (pollutanti organiċi persistenti) sabiex tiġi żgurata l-implimentazzjoni koerenti u effikaċi tal-obbligi tal-UE skont il-Konvenzjoni ta’ Stokkolma.

1.2.

Il-Kumitat jinnota li fl-UE, it-tqegħid fis-suq u l-użu tal-parti l-kbira tal-POPs diġà ġew eliminati. Madankollu, minħabba l-impatt ta’ POPs estremament perikolużi fuq il-bniedem u l-ambjent, il-manifattura ta’ sustanzi bħal dawn għandha tiġi pprojbita u l-eżenzjonijiet limitati għal applikazzjonijiet speċifiċi. Għal din ir-raġuni, il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni biex tistabbilixxi miżuri ta’ kontroll aktar stretti, b’konformità mal-approċċ prekawzjonali u mad-Dikjarazzjoni ta’ Rio dwar l-Ambjent u l-Iżvilupp.

1.3.

Il-KESE japprova l-proposta għal trasferiment tal-kompiti mill-Kummissjoni lill-ECHA sabiex jiġi stabbilit kuntest iktar xieraq biex jingħata appoġġ amministrattiv, xjentifiku u tekniku għall-implimentazzjoni. Madankollu, il-Kumitat jiġbed l-attenzjoni dwar il-ħtieġa li jkun stabbilit metodu ta’ ħidma robust li jinvolvi lill-Kummissjoni, lill-ECHA, lill-Istati Membri u lill-partijiet interessati.

1.4.

Il-KESE jirrakkomanda użu adatt u limitat ta’ atti delegati sabiex jinżamm djalogu miftuħ mal-partijiet interessati kollha, b’enfasi speċifika fuq is-sensibilizzazzjoni tal-pubbliku u t-trasparenza.

1.5.

Il-KESE jħeġġeġ lill-UE tkun mexxejja globali fil-ġlieda kontra l-POPs. L-azzjoni tal-UE għandha tkun iffukata fuq l-armonizzazzjoni ta’ strateġiji nazzjonali u leġislazzjoni dwar il-monitoraġġ u l-kontroll tal-POPs. B’mod partikolari, il-Kumitat jemmen li l-UE għandha tippromovi s-sostenibbiltà u ż-żamma tad-dispożizzjonijiet dwar il-POPs fi ftehimiet kummerċjali bilaterali u multilaterali.

1.6.

Il-Kumitat jappoġġja l-proposta li tiġi organizzata kampanja wiesgħa ta’ sensibilizzazzjoni dwar il-POPs fil-livell tal-UE fil-kuntest tal-iżvilupp sostenibbli. Il-KESE jqis li bank ta’ data miftuħa dwar il-POPs jista’ jservi ta’ għodda siewja għall-intrapriżi u l-konsumaturi.

1.7.

Il-KESE jirrimarka li l-korsijiet ta’ taħriġ dwar il-POPs għandhom ikunu obbligatorji u disponibbli għall-ħaddiema kollha Ewropej li l-impjiegi tagħhom huma marbutin direttament jew indirettament ma’ dawn is-sustanzi. B’mod partikolari, il-KESE jirrakkomanda li l-inizjattivi ta’ edukazzjoni u ta’ taħriġ għandhom jiġu armonizzati u meqjusin bħala parti mill-istess strateġija skont approċċ ta’ tagħlim tul il-ħajja.

2. Introduzzjoni

2.1.

Il-Pollutanti Organiċi Persistenti (POPs) huma komposti organiċi li huma reżistenti għad-degradazzjoni ambjentali permezz ta’ proċessi kimiċi, bijoloġiċi u fotolitiċi. Minħabba l-persistenza tagħhom, il-bijoakkumulazzjoni tal-POPs għandha impatti potenzjalment negattivi fuq is-saħħa tal-bniedem u l-ambjent. Attwalment ħafna POPs jintużaw, jew kienu jintużaw fil-passat, bħala pestiċidi, solventi, farmaċewtiċi u kimiċi industrijali. Għalkemm uħud mill-POPs jinstabu b’mod naturali, pereżempju fil-vulkani u f’diversi rotot bijosintetiċi, il-parti l-kbira huma prodotti mill-bniedem permezz ta’ sinteżi totali.

2.2.

L-effett tal-POPs fuq is-saħħa tal-bniedem u tal-ambjent ġie diskuss mill-komunità internazzjonali fil-Konvenzjoni ta’ Stokkolma dwar il-Pollutanti Organiċi Persistenti fl-2001 (1). Il-Konvenzjoni ta’ Stokkolma, ratifikata minn 180 Parti u bbażata fuq il-prinċipju tal-prekawzjoni, hija trattat globali li jipprovdi qafas legali biex jiġu eliminati l-produzzjoni, l-użu, l-importazzjoni u l-esportazzjoni tal-POPs. Il-Konvenzjoni, li kienet tinkludi lista ta’ tnax-il element (inkluż id-DDT), kienet iffirmata mill-UE fl-2005.

2.3.

L-impenn tal-Unjoni Ewropea kien jinkludi l-introduzzjoni ta’ miżuri biex inaqqsu l-emissjoni ta’ POPs fl-ambjent u b’hekk jitnaqqas l-esponiment tal-bnedmin u tal-ħajja selvaġġa. L-Unjoni Ewropea kienet attiva ħafna fin-nomina ta’ sustanzi ġodda taħt il-Konvenzjoni (2). Ir-Regolament (KE) Nru 850/2004 (jew “ir-Regolament dwar il-POPs”) huwa l-istrument legali li jimplimenta l-impenn tal-UE u l-membri tagħha taħt il-Konvenzjoni.

2.4.

Konvenzjoni oħra, il-Protokoll ta’ Aarhus dwar is-Sustanzi Niġġiesa Organiċi Persistenti (emendat l-aħħar fl-2009), tirrigwarda t-trażmissjoni transkonfinali fuq medda twila ta’ sustanzi li jniġġsu l-arja. Din tipprojbixxi direttament il-produzzjoni ta’ wħud minn dawn il-pollutanti, filwaqt li tistabbilixxi limitu ta’ żmien għall-eliminazzjoni ta’ oħrajn. Bħalissa, hemm 22 sustanza fuq il-lista tal-protokoll.

3. Il-kontenut essenzjali tal-proposta

3.1.

Il-proposta tal-Kummissjoni għandha l-għan li tfassal mill-ġdid ir-Regolament dwar il-POPs. Din l-inizjattiva ma tbiddilx il-leġislazzjoni attwali f’termini tal-prinċipji (il-prinċipju tal-prekawzjoni) u l-għanijiet (il-protezzjoni tal-ambjent u tas-saħħa tal-bniedem), iżda pjuttost twieġeb għall-ħtieġa ta’ allinjament leġislattiv sħiħ u implimentazzjoni aħjar.

3.2.

B’mod partikolari, il-proposta qed tiffaċċja l-isfidi li ġejjin:

—

L-allinjament tar-Regolament dwar il-POPs, li jirreferi għad-Direttiva 67/548/KEE u d-Direttiva 75/442/KEE, flimkien mar-Regolament (KE) Nru 1907/2006, ir-Regolament (KE) Nru 1272/2008 u d-Direttiva 2008/98/KE. B’mod speċifiku, ir-Regolament dwar il-POPs jirreferi għal kumitat regolatorju li mgħadux jeżisti (3), u hemm bżonn jiġi allinjat mad-dispożizzjonijiet tat-Trattat ta’ Lisbona (TFUE). Fl-aħħar nett, għandu jiġi speċifikat liema regoli huma soġġetti għal atti ta’ implimentazzjoni u liema kundizzjonijiet japplikaw għall-adozzjoni ta’ atti delegati.

—

It-trasferiment ta’ kompiti mill-Kummissjoni lill-ECHA (4) sabiex jiġi stabbilit kuntest iktar xieraq biex jingħata appoġġ amministrattiv, xjentifiku u tekniku għall-implimentazzjoni. Huwa propost ukoll li l-infurzar tar-Regolament dwar il-POPs mill-Istati Membri għandu jingħata appoġġ permezz tal-inklużjoni ta’ rwol ta’ koordinazzjoni għall-Forum ta’ Skambju ta’ Informazzjoni dwar l-Infurzar stabbilit mir-Regolament (KE) Nru 1907/2006 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (“REACH”) (5).

—

L-inklużjoni ta’ emendi tekniċi fid-dispożizzjonijiet operattivi, bħall-kjarifika tad-definizzjonijiet eżistenti, u ż-żieda tad-definizzjonijiet ta’ “manifattura”, “użu” u “prodott intermedju limitat għas-sit ta’ produzzjoni u f’sistema magħluqa” sabiex il-proċeduri attwali jittejbu u jiġu semplifikati.

3.3.

Il-proposta tinkludi fokus speċifiku dwar it-trasparenza u l-aċċess pubbliku għall-informazzjoni. Il-programmi ta’ sensibilizzazzjoni tal-pubbliku dwar il-POPs għandhom jiġu promossi u faċilitati, speċjalment għal gruppi vulnerabbli, l-istess bħat-taħriġ tal-ħaddiema, ix-xjentisti, l-għalliema u l-persunal tekniku u maniġerjali. Barra minn hekk, il-pubbliku għandu jkollu l-opportunità li jipparteċipa fit-tfassil, l-implimentazzjoni u l-aġġornar ta’ pjani ta’ implimentazzjoni fil-livell nazzjonali.

4. Kummenti ġenerali

4.1.

Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon il-proposta tal-Kummissjoni li għandha l-għan li tirriformula r-Regolament dwar il-POPs sabiex tiġi żgurata l-implimentazzjoni koerenti u effettiva tal-obbligi tal-UE skont il-Konvenzjoni ta’ Stokkolma. Dawn il-miżuri huma fundamentali biex jiġi stabbilit qafas legali komuni, li fih jistgħu jittieħdu miżuri biex jiġu eliminati l-manifattura, it-tqegħid fis-suq u l-użu ta’ POPs prodotti intenzjonalment, kif ukoll biex jiġu introdotti kontrolli annwali minn pajjiżi individwali u biex tiġi żviluppata data komparattiva għall-UE.

4.2.

Il-Kumitat jinnota li fl-UE, it-tqegħid fis-suq u l-użu tal-parti l-kbira tal-POPs diġà nqatgħu. Madankollu, sabiex jiġi minimizzat ir-rilaxx ta’ POPs, il-manifattura ta’ sustanzi bħal dawn għandha tiġi pprojbita u l-eżenzjonijiet għandhom jiġu ristretti għal dawk li jaqdu funzjoni essenzjali f’applikazzjoni speċifika. Għal din ir-raġuni, il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni biex tistabbilixxi miżuri ta’ kontroll aktar stretti minn dawk skont il-Konvenzjoni ta’ Stokkolma, b’konformità mal-approċċ prekawzjonali għall-protezzjoni ambjentali kif stabbilit fid-Dikjarazzjoni ta’ Rio dwar l-Ambjent u l-Iżvilupp (6).

4.3.

Il-Kumitat huwa konxju li d-deċiżjoni tal-Kummissjoni li ma ssirx konsultazzjoni formali mal-partijiet interessati u l-Istati Membri hija motivata minn qbil ikkonsolidat ġenerali mal-partijiet interessati pubbliċi u privati kollha dwar il-miżuri li għandhom jittieħdu għal riformulazzjoni tar-Regolament dwar il-POPs. Madankollu, il-KESE jirrakkomanda li l-Kummissjoni ssegwi approċċ effettiv u inklużiv għall-passi implimentattivi li jmiss.

4.4.

4.5.

Il-KESE jqis li ċerti aspetti tar-riformulazzjoni huma kompletament tekniċi. B’konformità mal-Opinjonijiet preċedenti tiegħu (7), il-Kumitat iqis li l-POPs huma ta’ theddida serja għall-ambjent u s-saħħa pubblika. Għalhekk il-KESE jirrakkomanda użu adatt u limitat ta’ atti delegati (fejn ikun strettament meħtieġ) sabiex jinżamm djalogu miftuħ mal-partijiet interessati kollha, b’enfasi speċifika fuq is-sensibilizzazzjoni tal-pubbliku u t-trasparenza.

5. Kummenti speċifiċi

5.1.

Il-Kumitat iħeġġeġ lill-Kummissjoni biex tiddefinixxi b’mod aktar preċiż il-proposta li permezz tagħha l-Istati Membri għandhom jipprovdu opportunitajiet għall-parteċipazzjoni pubblika fit-tfassil, l-implimentazzjoni u l-aġġornar tal-pjani ta’ implimentazzjoni nazzjonali. B’mod partikolari, il-KESE jqis li l-metodi ta’ parteċipazzjoni għandhom ikunu ċari u komuni għall-Istati Membri kollha. Il-Kumitat huwa konvint li aktar milli l-persuni individwali, is-soċjetà ċivili organizzata tista’ taqdi rwol importanti. Barra minn hekk, mhuwiex ċar jekk u kif dawn l-inizjattivi se jirċievu appoġġ finanzjarju mill-Kummissjoni u kif din l-opportunità importanti se tiġi kkomunikata.

5.2.

Il-POPs huma theddida globali. Bħalissa, l-isfida ewlenija fil-livell globali hija li jiġu armonizzati l-istrateġiji u leġislazzjoni nazzjonali għall-monitoraġġ u l-kontroll tal-POPs. Għal din ir-raġuni, il-KESE jappoġġja l-proposta tal-Kummissjoni Ewropea għal rwol tal-UE aktar proattiv fir-rigward tal-pajjiżi terzi bil-ħsieb li jiġu indirizzati l-emissjonijiet tal-POPs.

5.3.

Madankollu, il-Kumitat iqis li “l-iskambju ta’ informazzjoni” (8) ma’ pajjiżi terzi li mhumiex Parti għall-Konvenzjoni ta’ Stokkolma, jew “l-assistenza teknika f’waqtha fuq talba u skont ir-riżorsi disponibbli” (9) għall-implimentazzjoni tal-Konvenzjoni għadhom vagi wisq għat-tneħħija tal-POPs. B’mod partikolari, il-KESE jemmen li l-UE għandha tippromovi s-sostenibbiltà u tiddefendi d-dispożizzjonijiet tal-POPs fi ftehimiet kummerċjali bilaterali u multilaterali (10). Anke l-korpi faċilitaturi internazzjonali, bħall-Kumitat għall-Implimentazzjoni u l-Konformità stabbilit mill-Konvenzjoni ta’ Minamata, jistgħu jkunu punt ta’ referenza importanti hawnhekk (11). Il-KESE huwa konvint li l-UE tista’ tkun minn ta’ quddiem nett fl-innovazzjoni sostenibbli.

5.4.

Il-Kumitat jappoġġja l-proposta li tiġi organizzata kampanja wiesgħa ta’ sensibilizzazzjoni dwar il-POPs fil-livell tal-UE. Fl-istess ħin, l-Ewropa għandha tkun aktar attiva biex tippromovi l-edukazzjoni dwar is-sostenibbiltà, u biex ixxerred l-informazzjoni dwar l-aħjar prattiki fil-qasam tas-sostenibbiltà (12). B’mod partikolari, il-KESE jirrakkomanda li jinħoloq bank ta’ data miftuħa dwar il-POPs sabiex jipprovdu għodda utli għall-intrapriżi u l-konsumaturi.

5.5.

Il-Kumitat iqis li l-korsijiet ta’ taħriġ dwar il-POPs għandhom ikunu obbligatorji u disponibbli għall-ħaddiema kollha Ewropej li l-impjieg tagħhom huwa marbut direttament jew indirettament ma’ dawn l-elementi. Il-KESE jfakkar li dawn l-aspetti huma diġà parti mil-leġislazzjoni attwali, iżda implimentazzjoni dgħajfa u inċerta tfisser li jeħtieġ jiġu identifikati għodod ġodda għal implimentazzjoni aktar effettiva. B’mod partikolari, il-KESE jirrakkomanda li l-informazzjoni, l-edukazzjoni u l-inizjattivi ta’ taħriġ għandhom jiġu armonizzati u meqjusin bħala parti mill-istess strateġija skont approċċ ta’ tagħlim tul il-ħajja.

Brussell, it-12 ta’ Lulju 2018.

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

Luca JAHIER

(1) http://chm.pops.int/

(2) Fis-snin reċenti, sittax-il element ieħor ġew miżjuda mal-lista oriġinali. http://chm.pops.int/TheConvention/ThePOPs/TheNewPOPs/tabid/2511/Default.aspx

(3) Sa mill-1 ta’ Ġunju 2015.

(4) Ir-Regolament (KE) Nru 1907/2006.

(5) Ir-Reġistrazzjoni, il-Valutazzjoni, l-Awtorizzazzjoni u r-Restrizzjoni ta’ Sustanzi Kimiċi (REACH).

(6) Id-Dikjarazzjoni ta’ Rio, 1992. Il-Prinċipju 15 jgħid li sabiex jiġi protett l-ambjent, l-approċċ ta’ prekawzjoni għandu jiġi applikat b’mod wiesa’ mill-Istati skont il-kapaċitajiet tagħhom. Fejn hemm theddid ta’ dannu serju jew irriversibbli, in-nuqqas ta’ ċertezza xjentifika sħiħa ma għandux jintuża bħala raġuni biex ikunu posposti miżuri kosteffikaċi ta’ prevenzjoni tad-degradazzjoni ambjentali.

(7) Opinjoni tal-KESE dwar Persistent Organic Pollutants (ĠU C 32, 5.2.2004, p. 45 – Mhux disponibbli bil-Malti)

(8) COM(2018) 144 final, punt 18.

(9) COM(2018) 144 final, punt 21.

(10) L-Opinjoni tal-KESE dwar It-tranżizzjoni lejn futur Ewropew iżjed sostenibbli – strateġija għall-2050 (ĠU C 81, 2.3.2018, p. 44).

(11) Il-Konvenzjoni ta’ Minamata dwar il-Merkurju hija trattat globali biex jipproteġi s-saħħa tal-bniedem u l-ambjent mill-effetti negattivi tal-merkurju. Intlaħaq qbil dwarha f’Ġinevra (l-Iżvizzera) fid-19 ta’ Jannar 2013, u ġiet adottata fl-10 ta’ Ottubru 2013 waqt Konferenza Diplomatika li saret f’Kumamoto (fil-Ġappun) u daħlet fis-seħħ fis-16 ta’ Awwissu 2017. Tirrifletti approċċ komprensiv u innovattiv, li jindirizza ċ-ċiklu tal-ħajja kollu tal-merkurju mit-tħaffir sal-immaniġġjar tal-iskart. http://www.mercuryction.org/. L-Artikolu 15.

(12) Opinjoni tal-KESE dwar Rio+20: lejn l-ekonomija ekoloġika u governanza aħjar (ĠU C 376, 22.12.2011, p.102), ara l-punt 4.13.

10.10.2018

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 367/97

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni dwar qafas ta’ monitoraġġ għall-ekonomija ċirkolari”

(COM(2018) 29 final)

(2018/C 367/19)

Relatur:	Cillian LOHAN
Korelatur:	Tellervo KYLÄ-HARAKKA-RUONALA

Konsultazzjoni	Kummissjoni Ewropea, 12.2.2018
Bażi legali	L-Artikolu 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Data tal-Assemblea Plenarja	19.9.2017
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni Speċjalizzata għall-Agrikoltura, l-Iżvilupp Rurali u l-Ambjent
Adottata fis-sezzjoni	26.6.2018
Adottata fil-plenarja	11.7.2018
Sessjoni plenarja Nru	536
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	172/0/1

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon il-Komunikazzjoni dwar il-Monitoraġġ tal-Implimentazzjoni tal-Ekonomija Ċirkolari bħala segwitu importanti tal-Pjan ta’ Azzjoni għall-Ekonomija Ċirkolari u kif rakkomandat f’NAT/676.

1.2.

Din il-Komunikazzjoni hija punt ta’ tluq tajjeb, iżda jonqosha għadd ta’ indikaturi rilevanti u essenzjali:

—	Eko-Disinn

—	Żvilupp ta’ mudelli ta’ negozju (ġodda)

—	Ekonomija kollaborattiva

—	Indikaturi soċjali

—	Data dwar l-emissjonijiet

1.3.

Il-KESE jinnota li, minkejja li huwa korp konsultattiv għall-istituzzjonijiet tal-UE, ma kienx ikkonsultat matul il-proċess ta’ konsultazzjoni għall-iżvilupp ta’ dawn l-indikaturi.

1.4.

L-ekonomija ċirkolari hija marbuta mal-ekonomija b’livell baxx ta’ karbonju u mal-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli, u minħabba f’hekk, l-indikaturi ta’ monitoraġġ għandhom jirriflettu dan.

1.5.

Il-monitoraġġ jeħtieġ li jimxi lil hinn minn enfasi żejda fuq l-iskart.

1.6.

Id-definizzjoni ta’ “setturi tal-ekonomija ċirkolari” hija ristretta u għandha tiġi elaborata aktar, minħabba li għandha implikazzjonijiet għal diversi indikaturi.

1.7.

In-nuqqas ta’ data f’qasam speċifiku ma għandux ikun raġuni għall-esklużjoni. Il-lakuni tad-data għandhom isiru espliċiti, u għandhom jiġu identifikati strateġiji biex jiżguraw li dawn il-lakuni jiġu indirizzati. Jekk inkomplu nillimitaw ruħna għal data antika tradizzjonali allura mhux se nkunu qed inkejlu b’mod preċiż it-tranżizzjoni lejn mudell ekonomiku ġdid.

1.8.

Hemm inkonsistenzi fil-politiki u r-regolamenti li jammontaw għal ostakli għat-tranżizzjoni lejn mudell tal-ekonomija ċirkolari għas-settur tan-negozju. Dawn l-inkonsistenzi għandhom jiġu mmappjati bħala parti mill-qafas ta’ monitoraġġ.

1.9.

L-użu ta’ flus pubbliċi għandu jkun mmonitorjat bl-indikatur speċifiku tiegħu. L-investimenti li saru speċifikament għal inizjattivi tal-ekonomija ċirkolari għandhom ikunu jinkludu data integrata fihom li tkun tista’ tintuża biex jiġi żviluppat dan l-indikatur. Huwa wkoll importanti li jiġu mmonitorjati “l-flus minfuqa” kif ukoll “il-flus investiti”.

1.10.

Il-Pjattaforma Ewropea tal-Partijiet Interessati tal-Ekonomija Ċirkolari għandha tintuża bħala strument biex jiġi żgurat l-involviment attiv tal-partijiet interessati fil-qasam, u għandha titfassal u tiġi implimentata strateġija ta’ komunikazzjoni b’għanijiet konkreti biex jintlaħaq dan.

1.11.

Is-sensibilizzazzjoni u l-edukazzjoni fil-livelli tal-konsumatur u tal-utent għandhom jiġu mkejla sabiex jiġi żgurat fehim akbar tar-rwol tal-konsumatur fl-ekonomija ċirkolari u fil-fluss ta’ materjali. Għandhom jitħeġġu u jitkejlu sew l-appoġġ infrastrutturali li jippermetti lill-konsumaturi jtejbu l-imġiba tagħhom fir-rigward tal-effiċjenza fl-użu tar-riżorsi, kif ukoll l-attivitajiet li jappoġġjaw it-trasformazzjoni minn “konsumatur” għal “utent”.

2. Kummenti ġenerali

2.1.

Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon il-Komunikazzjoni mill-Kummissjoni. Il-monitoraġġ tal-progress li jsir biex jintlaħqu l-għanijiet u l-objettivi tal-Pjan ta’ Azzjoni għall-Ekonomija Ċirkolari huwa parti essenzjali tal-proċess.

2.2.

Il-konsultazzjoni dwar l-iżvilupp tal-qafas ta’ monitoraġġ għamlet enfasi fuq il-partijiet interessati. Din kellha tinkludi lill-KESE, peress li r-rwol tiegħu bħala korp konsultattiv huwa stabbilit fit-Trattati, u s-sħubija tiegħu tinkludi ħafna mill-gruppi ta’ partijiet interessati rilevanti.

2.3.

Huwa essenzjali li l-metrika fi kwalunkwe sistema ta’ monitoraġġ effettiv tkun ibbażati fuq data affidabbli paragunabbli bejn l-Istati Membri differenti.

2.4.

Il-monitoraġġ tal-progress lejn ekonomija ċirkolari huwa bla dubju kompitu impenjattiv. Ser ikun ta’ importanza kruċjali li jitkejlu l-elementi kollha tat-tranżizzjoni ċirkolari, u li jiġi żgurat li l-lakuni tad-data jiġu identifikati b’mod ċar.

2.5.

L-indirizzar tal-lakuni tad-data għandu jiġi żgurat permezz tal-allokazzjoni ta’ riżorsi sabiex b’mod urġenti jiġu stabbiliti l-kriterji u l-ġbir ta’ data biex jiġu stabbiliti l-valuri tal-linja bażi. Huwa rakkomandat li jsiru riċerka u monitoraġġ kontinwi dwar il-kriterji, il-kejl u l-indikaturi.

2.6.

Id-definizzjoni ta’ “setturi tal-ekonomija ċirkolari” hija pjuttost ristretta u tista’ tittejjeb jekk tiġi elaborata aktar. Din id-definizzjoni għandha konsegwenza ta’ effett ta’ limitazzjoni fuq il-metrika li tintuża biex tivvaluta l-attività ekonomika, il-ħolqien tal-impjiegi, l-innovazzjoni u indikaturi oħrajn.

Figura 1 — il-flussi ta’ materjali fl-ekonomija (UE-28, 2014)

Figura 1: Disponibbli minn http://ec.europa.eu/eurostat/web/circular-economy/material-flow-diagram

2.7.

L-istampa ġenerali tal-flussi tal-materjali turi li, kull sena, 8 biljun tunnellata ta’ materjali jiġu proċessati f’enerġija u fi prodotti fl-UE. Filwaqt li 0,6 biljun tunnellata minn dawn huma sussegwentement esportati, il-maġġoranza kbira tibqa’ taħt il-kontroll ta’ atturi fi ħdan l-UE. Madankollu, din l-analiżi hija selettiva f’termini tal-materjali inklużi, peress li jiġu esklużi flussi importanti, pereżempju tal-ikel u t-tessuti. Għandha tittieħed kunsiderazzjoni tal-impatt tal-produzzjoni meta mqabbla mal-impatt tal-konsum, b’analiżi ta’ dak li qed nipproduċu, nesportaw u nimportaw.

2.8.

Il-Komunikazzjoni għandha tqis il-fatt li l-awturi tar-riċerka jissuġġerixxu li ċ-ċifri għar-riċiklaġġ huma ottimisti, u x’aktarx li huma akbar milli dak li jseħħ fir-realtà.

2.9.

Huwa essenzjali li l-ekonomija ċirkolari tintrabat mal-ekonomija b’livell baxx ta’ karbonju. Qafas ta’ monitoraġġ għandu jinkludi din ir-rabta sabiex tissaħħaħ l-azzjoni u biex tiġi evitata d-dupplikazzjoni tal-isforzi, filwaqt li tittejjeb l-effiċjenza tat-tranżizzjoni.

2.10.

Il-Komunikazzjoni hija ffokata żżejjed fuq l-iskart. Spjega parzjali għal dan huwa l-fatt li d-data dwar l-iskart hija b’saħħitha, konsistenti u komparabbli. Madankollu, kull monitoraġġ fil-futur jeħtieġ imur lil hinn mill-iskart u r-riċiklaġġ, u jiffoka fuq id-disinn, il-produzzjoni u l-konsum.

2.11.

Is-sensibilizzazzjoni u l-edukazzjoni fil-livelli tal-konsumatur u tal-utent għandhom jitkejlu biex ikun żgurat għarfien aħjar dwar ir-rwol li l-konsumatur jaqdi fl-ekonomija ċirkolari u fil-fluss ta’ materjali. Għandhom jiġu introdotti soluzzjonijiet ibbażati fuq il-fatti u prattiċi – l-impenn tas-soċjetà ċivili għandu rwol sinifikanti, u l-kultura ċirkolari bbażata fuq ir-reviżjoni tal-valuri u fuq it-tibdil tax-xejriet ta’ konsum eżistenti, hija ta’ importanza kbira.

2.12.

Hemm bżonn li jinħoloq dizzjunarju approvat mill-UE għad-definizzjonijiet relatati mal-ekonomija ċirkolari. Il-monitoraġġ li qed isir bħalissa tas-setturi tal-ekonomija ċirkolari huwa ristrett wisq biex jidentifika b’mod effettiv it-tip ta’ bidla sistemika prevista fil-Pjan ta’ Azzjoni għall-Ekonomija Ċirkolari u mixtieqa mis-soċjetà. Hemm bżonn ukoll definizzjoni mill-ġdid dwar x’nifhmu bi skart.

3. L-għaxar indikaturi

3.1.

L-għaxar indikaturi jinsabu elenkati taħt l-intestaturi tal-produzzjoni u l-konsum, l-immaniġġjar tal-iskart, il-materja prima sekondarja, il-kompetittività u l-innovazzjoni.

3.2.

Ma hemm l-ebda indikatur għall-analiżi tal-emissjonijiet fl-arja, inklużi l-gassijiet serra, assoċjati mal-mudell lineari eżistenti. Dan huwa essenzjali għall-konnessjoni tal-ekonomija ċirkolari mal-ekonomija b’livell baxx ta’ karbonju, mal-Objettivi tal-UE dwar il-klima u l-enerġija, u mal-Ftehim ta’ Pariġi.

3.3.

L-għaxar indikaturi huma ffukati żżejjed fuq l-iskart. Għandu jkun hemm analiżi iktar wiesgħa sabiex tiġi inkorporata l-katina tal-valur kollha tal-prodotti u l-materjali, inkluż l-ekodisinn, il-mudelli kummerċjali ġodda, il-bidliet fis-sistemi tan-negozju u s-simbjożi industrijali, kif ukoll it-tipi ġodda ta’ mudelli ta’ konsum.

3.4.

B’mod ġenerali, l-indikaturi għandhom, minn naħa, ikejlu l-prestazzjoni u l-benefiċċji tal-ekonomija ċirkolari u, min-naħa l-oħra, janalizzaw iċ-ċirkolarità tar-riżorsi.

3.5.

Filwaqt li hemm preferenza għal ċirkwiti iqsar u iżgħar f’ekonomija ċirkolari, l-enfasi fuq l-awtosuffiċjenza f’iżolament minn indikaturi oħrajn mhijiex indikatur taċ-ċirkolarità. Ir-rata tal-irkupru ta’ materja prima u l-użu ta’ materja prima sekondarja tista’ żżid l-awtosuffiċjenza. L-enfasi fuq l-awtosuffiċjenza bħala indikatur toħloq riskju li din issir mira, u din mhix l-intenzjoni. Din tista’, b’mod involontarju, twassal biex l-enfasi titbiegħed lil hinn minn enfasi fuq l-aktar użu effiċjenti tal-materja prima u l-prodotti. Hemm bżonn ta’ mod ta’ ħsieb sistemiku.

3.6.

Nifhmu li tqieset id-disponibbiltà tad-data meta ntagħżlu l-għaxar indikaturi. Madankollu, il-lakuni fid-data għandhom jiġu identifikati b’mod ċar u espliċitu. Għandu jiġi żviluppat pjan, b’mod urġenti u bħala parti mill-qafas ta’ monitoraġġ, sabiex jiġu indirizzati dawn il-lakuni.

3.7.

Il-pjan attwali għat-titjib tal-bażi tal-għarfien għadu ffukat wisq fuq l-iskart, u għandu jitwessa’ biex jinkludi aspetti oħra tal-ekonomija ċirkolari.

3.8.

Il-Pjattaforma Ewropea tal-Partijiet Interessati tal-Ekonomija Ċirkolari, inizjattiva konġunta tal-Kummissjoni Ewropea u tal-KESE, għandha tintuża bħala riżorsa biex jiġu identifikati il-lakuni fid-data, biex jiġu mifhuma x-xejriet fost il-partijiet interessati, u biex tingħata għajnuna fl-identifikazzjoni tal-ostakli għat-transizzjoni.

4. L-ewwel sejbiet

4.1. Produzzjoni u konsum:

4.1.1.

L-indikaturi dwar il-produzzjoni u l-konsum huma ffukati wisq fuq l-iskart.

4.1.2.

Fin-nuqqas ta’ data rilevanti, qed titkejjel l-awtosuffiċjenza fil-forniment ta’ materja prima. L-awtosuffiċjenza minnha stess mhijiex indikatur ta’ ekonomija ċirkolari (ara 3.4). Id-diviżjoni bejn materja prima verġni u materja prima sekondarja jew terzjarja għandha tiġi ċċarata. Ikun siewi wkoll li jiġu monitorjati l-iżviluppi b’mod aktar diżaggregat, pereżempju billi jitkejjel l-użu tas-sorsi rinnovabbli mqabbel mas-sorsi mhux rinnovabbli, l-irkupru ta’ riżorsi kritiċi, bħal metalli rari, kif ukoll l-impatti tal-produzzjoni, l-importazzjonijiet u l-esportazzjonijiet (ara 2.8).

4.1.3.

L-Akkwist Pubbliku Ekoloġiku (APE) huwa indikatur tajjeb tal-użu ta’ flus pubbliċi u jista’ jkun xprun għaċ-ċirkolarità. L-implimentazzjoni tal-pjani tal-APE fl-Istati Membri tista’ tiġi ffaċilitata permezz ta’ komunikazzjoni ċara u allokazzjoni ta’ riżorsi għal taħriġ dwar ir-rabtiet bejn l-APE ċ-ċirkolarità, l-SDGs u l-għanijiet tal-Ftehim ta’ Pariġi għal ekonomija b’livell baxx ta’ karbonju.

4.1.4.

Mal-valutazzjoni tal-pjani reġjonali u nazzjonali tal-APE għandhom jiġu mmonitorjati l-programmi edukattivi għal akkwirenti, u l-informazzjoni għandha tiġi kondiviża. In-nuqqas ta’ fehim dwar il-kontradizzjonijiet evidenti bejn l-akkwist ċirkolari jew ekoloġiku u r-regoli tas-suq uniku jeħtieġ jiġi indirizzat.

4.1.5.

L-għodod użati biex ikejlu l-aspett kumpless ta’ fejn qed jinħela l-ikel tul il-katina tal-provvista huma essenzjali. Mhuwiex biżżejjed li jiġi identifikat biss il-ħela tal-ikel fil-livell tal-konsumatur meta hemm bżonn bidla sistemika biex tindirizza din il-problema enormi.

4.1.6.

Madankollu, il-ħela tal-ikel hija biss aspett wieħed fl-introduzzjoni taċ-ċirkolarità fis-settur agroalimentari. Hemm bżonn definizzjonijiet ċari biex jidentifikaw il-prattiki agrikoli li huma ċirkolari. Dawn jeħtieġ li jiġu żviluppati b’urġenza f’konsultazzjoni mal-partijiet interessati (ara 2.13). Il-ħela tal-ikel għandha tiġi mmonitorjata bħala parti minn sistema waħda, sabiex jitqiesu l-interdipendenzi li jeżistu bejn il-produzzjoni tal-ikel, il-ħela tal-ikel, u setturi oħra bħal dawk tal-enerġija, il-mobilità u l-ġestjoni tal-ilma.

4.1.7.

Hemm aspetti ewlenin ta’ tranżizzjoni lejn ekonomija ċirkolari li mhumiex indirizzati hawnhekk, u dawn għandhom ikunu parti mill-produzzjoni u l-konsum fil-qafas ta’ monitoraġġ. Dawn jinkludu l-ekodisinn, mudelli ta’ sjieda ġodda, ftehimiet volontarji, informazzjoni għall-konsumaturi, l-imġiba tal-konsumatur, infrastruttura ta’ appoġġ, sussidji tal-immappjar li jistgħu jappoġġaw l-attivitajiet li jmorru kontra dawk ċirkolari, u r-rabtiet ma’ ekonomija b’użu baxx tal-karbonju u mal-SDGs.

4.2. Immaniġġjar tal-iskart

4.2.1.

Id-definizzjoni mill-ġdid tal-ġestjoni tal-iskart, id-definizzjoni mill-ġdid tal-iskart, il-promozzjoni tar-riċerka u l-innovazzjoni fil-qasam tar-riċiklaġġ, il-mudelli kummerċjali ġodda, ktajjen ta’ valur ġodda u l-azzjoni lil hinn mir-riċiklaġġ huma fundamentali għall-ekonomija ċirkolari. Il-proċess għandu jinkorpora bidla minn ġestjoni tal-iskart għal ġestjoni tar-riżorsi.

4.2.2.

L-iktar kwistjoni importanti fir-rigward tal-monitoraġġ tal-iskart muniċipali u l-perċentwali tar-riċiklaġġ tiegħu, hija fejn qed isir il-kejl tul il-katina – qabel l-issortjar (pre-sorting) jew wara (post-sorting). Fid-Dokument ta’ Ħidma tal-Persunal issir referenza għal dan, iżda mhux b’mod espliċitu fil-Komunikazzjoni. Il-KESE b’mod konsistenti ħa l-pożizzjoni li wara l-issortjar huwa l-aktar punt tal-kejl preċiż.

4.2.3.

Il-monitoraġġ tal-iskart muniċipali għandu jinkludi d-drenaġġ ukoll. L-iskart uman huwa sors ta’ enerġija vijabbli meta jkun ttrattat f’diġestituri anaerobiċi. Dan jista’ jikkontribwixxi wkoll għal tnaqqis fl-emissjonijiet minn sorsi oħra tal-enerġija.

4.3. Materja prima sekondarja

4.3.1.

Ir-rwol ta’ suq vibranti u funzjonali tal-materja prima sekondarja bħala parti mill-ekonomija ċirkolari huwa kruċjali.

4.3.2.

F’ekonomija ċirkolari, il-kunċetti dwar il-fluss tal-materjali jeħtieġ li jmorru lil hinn mir-riċiklaġġ, u jinkludu l-monitoraġġ tal-flussi ta’ materjali fl-oqsma tat-tiswija u l-użu mill-ġdid, inklużi l-attivitajiet ta’ rimanifatturar. Id-definizzjonijiet huma għal darb’oħra essenzjali, peress li l-iskart ta’ settur partikolari għandu jkun riżorsa potenzjali għal settur ieħor.

4.3.3.

Għandha tiġi rikonoxxuta d-distinzjoni bejn it-tmiem tal-ħajja ta’ prodott (li bih qed infissru tmiem il-funzjonament tal-prodott) u t-tmiem tal-ħajja tal-partijiet u l-materjali komponenti użati fil-manifattura tiegħu.

4.3.4.

Il-fluss ta’ materjali f’ekonomija ċirkolari għandu jintraċċa wkoll il-bidla fis-sjieda f’mudell ta’ negozju bbażat fuq is-servizzi.

4.3.5.

Din is-sezzjoni tiffoka fuq l-immaniġġar tal-iskart li attwalment qed jiġi prodott, u tenfasizza l-opportunità biex tinħoloq materja prima sekondarja minnu. Din l-inizjattiva hija milqugħa tajjeb; madankollu, hija limitata minħabba li fost dawk ivvalutati jiġu esklużi tipi importanti ta’ flussi ta’ materjali, inklużi tal-ikel u t-tessuti.

4.3.6.

Huwa essenzjali li tiġi mmonitorjata l-karatteristika tal-istokk fis-soċjetà, sabiex jiġi żgurat li l-materja prima użata f’dan l-ispazju jkollha l-potenzjal li tiġi rkuprata meta jintemmu l-funzjonalità jew ix-xewqa għal dak l-istokk partikolari. Dan iżid il-potenzjal għall-ġestjoni tal-flussi materjali għal aktar mid-doppju. Id-diġitalizzazzjoni tista’ tkun faċilitatur siewi għal dan il-monitoraġġ.

4.3.7.

Il-Komunikazzjoni tista’ ttejjeb it-trasparenza u ċ-ċarezza dwar liema materjali huma inklużi fl-istokk fis-soċjetà, u kif isir il-kejl u l-monitoraġġ tiegħu.

4.4. Kompetittività u innovazzjoni

4.4.1.

L-innovazzjoni, l-investiment u l-kummerċ huma l-operazzjonijiet prinċipali li permezz tagħhom in-negozji jikkontribwixxu għall-progress lejn l-ekonomija ċirkolari. Peress li l-ekonomija ċirkolari hija rilevanti għas-setturi kollha tan-negozju u, b’mod kruċjali, tirrikjedi kooperazzjoni bejn is-setturi, hemm bżonn ta’ approċċ usa’ għas-setturi tal-ekonomija ċirkolari.

4.4.2.

Żviluppi speċifiċi fl-ekodisinn għandhom jiġu mmonitorjati, u l-istess għall-iżvilupp ta’ mudelli ta’ negozju ġodda bbażati fuq is-servizzi u l-opzjonijiet ta’ sjieda flessibbli. Pereżempju, għandhom jiġu mmonitorjati l-iżvilupp u l-adozzjoni ta’ standards relatati mal-ekodisinn li huma rilevanti għall-ekonomija ċirkolari.

4.4.3.

Hemm kumpaniji li qegħdin fi tranżizzjoni lejn l-ispazju tar-rimanifatturar u qed jieħdu pożizzjonijiet dominanti f’partijiet sinifikanti tas-swieq. Dawn għandhom ikunu parti minn qafas ta’ monitoraġġ.

4.4.4.

L-użu ta’ flus pubbliċi għandu jkun immonitorjat bl-indikaturi speċifiċi tiegħu wkoll. L-investimenti li saru speċifikament għal inizjattivi tal-ekonomija ċirkolari għandhom ikollhom data integrata fihom stess li tkun tista’ tintuża għall-iżvilupp ta’ dan l-indikatur, b’tali mod li ma jitkejlux biss il-flus minfuqa iżda anke l-impatt miksub.

4.4.5.

L-investiment privat jaqdi wkoll rwol kruċjali fit-tranżizzjoni lejn ekonomija ċirkolari b’livell baxx ta’ emissjonijiet ta’ karbonju. Is-setturi tal-investiment, tal-assigurazzjoni u dak bankarju diġà żviluppaw għodod u mudelli ta’ evalwazzjoni. Bħala tali, l-investimenti privati kif ukoll il-finanzi pubbliċi għandhom jiġu kkwantifikati fis-sistema ta’ monitoraġġ.

Brussell, il-11 ta’ Lulju 2018.

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

Luca JAHIER

10.10.2018

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 367/103

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jistabbilixxi pjan pluriennali għas-sajd li jisfrutta l-istokkijiet tal-ħut tal-qiegħ fil-Punent tal-Mediterran

[COM(2018) 115 final — 2018/0050 (COD)]

(2018/C 367/20)

Relatur:

Gabriel SARRÓ IPARRAGUIRRE

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 15.3.2018 Kunsill, 20.3.2018
Bażi legali	Artikoli 43(2), 114(1) u 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	13.2.2018 (bi stennija tal-konsultazzjoni)
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni Speċjalizzata għall-Agrikoltura, Żvilupp Rurali u Ambjent
Adottata fis-sezzjoni	26.6.2018
Adottata fil-plenarja	11.7.2018
Sessjoni plenarja Nru	536
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	165/0/2

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jaqbel mal-Kummissjoni dwar il-ħtieġa li jiġi adottat pjan pluriennali għas-sajd tal-ħut tal-qiegħ fil-Punent tal-Mediterran li jipprevedi miżuri biex titreġġa’ lura s-sitwazzjoni tas-sajd żejjed tal-biċċa l-kbira tal-istokkijiet tal-ispeċijiet tal-ħut tal-qiegħ li għalihom hemm data disponibbli. F’dan ir-rigward, il-Kumitat huwa tal-fehma li l-użu ta’ sistema ta’ ġestjoni tal-isforz tas-sajd fuq il-bażi ta’ jiem tas-sajd u unitajiet ta’ ġestjoni (GSA) għas-sajd bit-tkarkir huwa adatt, u jilqa’ b’sodisfazzjon il-possibbiltà li tinħoloq sistema ta’ qabdiet totali permissibbli (TACs) f’każ li tfalli l-ġestjoni permezz tal-isforz.

1.2.

Il-Kumitat huwa tal-fehma li l-għan tal-pjan għandu jkun il-ksib ta’ sajd sostenibbli mill-perspettiva tripla tal-ambjent, is-soċjetà u l-ekonomija. Għalhekk, il-miżuri għandhom ikunu proporzjonati, b’mod li l-impatt soċjoekonomiku jkun aċċettabbli u vijabbli għas-sajjieda tal-Mediterran. F’dan ir-rigward, fid-dawl tad-data tal-adozzjoni u d-dħul fis-seħħ ta’ din il-proposta (mhux qabel nofs l-2019), ser ikun diffiċli li jinkiseb ir-rendiment massimu sostenibbli (MSY) għall-istokkijiet kollha sal-2020. Madankollu, il-Kumitat jappoġġja l-impenn internazzjonali tal-UE li jintlaħaq l-MSY sal-2020, u jemmen li huwa kruċjali fil-qafas ta’ dan il-pjan pluriennali, speċjalment għall-ispeċijiet li l-iżjed jiġu sfruttati żżejjed u huma f’riskju ta’ qerda bijoloġika. Għalhekk, ikun ta’ benefiċċju jekk l-MSY tal-popolazzjonijiet kollha jkunu jistgħu jintlaħqu abbażi ta’ miri iżjed realistiċi u raġonevoli.

1.3.

Il-KESE, filwaqt li jirrikonoxxi l-ispeċifiċitajiet tas-sajd reġjonali, huwa tal-fehma li n-natura “partikolari” tal-Mediterran titlob li tittieħed azzjoni fil-qasam tar-riforma tas-sajd, u jirrakkomanda li l-koleġislaturi jappoġġjaw sistema adatta ta’ ġestjoni li tiggarantixxi bilanċ bejn ir-reġjuni Ewropej marittimi, u li r-reġjun tal-Mediterran jilħaq għalkollox l-għanijiet tal-Politika Komuni tas-Sajd.

1.4.

Il-KESE jirrikonoxxi t-tnaqqis konsiderevoli fl-għadd ta’ bastimenti tas-sajd f’dawn l-aħħar snin, madankollu jiddispjaċih li dawn l-isforzi tas-settur tas-sajd ma rnexxielhomx inaqqsu l-mortalità reali mis-sajd f’dak li jirrigwarda l-istokkijiet ewlenin, partikolarment minħabba l-kapaċità strutturali żejda ta’ ċerti segmenti tal-flotta, b’mod partikolari tat-tkarkir, u minħabba ż-żieda fl-effiċjenza tas-sajd bis-saħħa tal-immodernizzar tal-magni, it-tagħmir u t-teknoloġiji tas-sajd.

1.5.

Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tikkunsidra wkoll il-fatturi u l-attivitajiet tal-bniedem l-oħra li jaffettwaw l-istat tal-istokkijiet tal-ħut u tal-ekosistemi fil-Mediterran, kif imsemmi fil-punt 3.5 ta’ din l-Opinjoni, u jipproponi li jiġu adottati miżuri adatti għat-tnaqqis tal-impatt tagħhom fuq l-istokkijiet tal-ħut.

1.6.

Fid-dawl tal-fatt li l-Mediterran huwa baħar nofsu magħluq b’tnejn u għoxrin pajjiż kostali, il-biċċa l-kbira minnhom mhux Ewropej, il-Kumitat iħeġġeġ lill-Kummissjoni tagħmel l-aqwa sforz possibbli biex tikkoordina mal-bqija tal-pajjiżi l-miżuri ta’ ġestjoni tal-ispeċijiet kondiviżi, b’mod partikolari fil-qafas tal-Kummissjoni Ġenerali għas-Sajd fil-Mediterran (GFCM).

1.7.

Il-KESE jirrikonoxxi, fil-kuntest ta’ sajd żejjed qawwi fir-reġjun, il-ħtieġa li jiġu adottati miżuri ta’ restrizzjoni ġeotemporali speċifiċi fuq it-tkarkir, l-irkaptu prinċipali użat mill-attivitajiet tas-sajd koperti mill-pjan sabiex, meta jkun meħtieġ u b’konformità mar-rapporti xjentifiċi, jitnaqqas sostanzjalment l-impatt tiegħu fuq il-qabdiet mhux mixtieqa ta’ speċijiet tal-qiegħ, b’mod partikolari l-ħut li għadu żgħir, kif ukoll il-ħabitats essenzjali tal-ħut (żoni ta’ riproduzzjoni u trobbija).

1.8.

Il-KESE jirrakkomanda li l-koleġislaturi jneħħu l-projbizzjoni fuq l-użu ta’ xbieki tat-tkarkir fl-isobat ta’ 100 m bejn l-1 ta’ Mejju u l-31 ta’ Lulju ta’ kull sena għar-raġunijiet stabbiliti fil-punt 4.3 ta’ din l-Opinjoni.

1.9.

Il-Kumitat jirrakkomanda li l-Kummissjoni tipproponi l-inklużjoni ta’ miżuri straordinarji ta’ akkumpanjament biex is-sajjieda jiġu kkumpensati għat-telf li jsofru bit-tnaqqis tal-isforz tas-sajd u l-mortalità mis-sajd. F’dan il-kuntest, tkun ħaġa tajba li tiġi estiża l-għajnuna għall-waqfien temporanju u li tiġi kkunsidrata mill-ġdid l-għajnuna għall-waqfien permanenti.

1.10.

Fl-aħħar nett, il-Kumitat jirrakkomanda li l-Kummissjoni tqis il-kummenti kollha fit-taqsimiet iddedkati għall-kummenti ġenerali u speċifiċi f’din l-Opinjoni.

2. Il-kontenut essenzjali tal-Proposta tal-Kummissjoni

2.1.

Il-Kummissjoni Ewropea ressqet Proposta għal Regolament li jistabbilixxi pjan pluriennali għas-sajd li jisfrutta l-istokkijiet tal-ħut tal-qiegħ fil-Punent tal-Mediterran, li jaffettwa s-sajd tal-gamblu aħmar, il-gamblu abjad, il-gamblu aħmar kbir, il-merluzz Ewropew, l-iskampu u t-trilja tal-ħama mill-flotot tat-tkarkir, l-aktar mill-Italja, Franza u Spanja.

2.2.

L-għanijiet ġenerali tal-proposta huma li jintlaħaq l-MSY għall-istokkijiet imsemmija, li jiġi applikat l-approċċ ta’ prekawzjoni u tal-ekosistema u tiġi ffaċilitata l-implimentazzjoni tal-obbligu tal-ħatt l-art, ilkoll b’tali mod li l-attivitajiet tas-sajd ikunu ambjentalment sostenibbli fuq perjodu twil ta’ żmien u jkunu ġestiti b’tali mod li jinkisbu benefiċċji ekonomiċi, soċjali u tal-impjieg.

2.3.

Ir-raġuni għala l-Kummissjoni Ewropea ressqet il-proposta hija li fil-fehma tagħha r-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1967/2006 (1) u l-pjani nazzjonali ta’ ġestjoni ma ħadmux tajjeb biżżejjed peress li, skont il-komunità xjentifika Ewropea u internazzjonali, aktar minn 80 % tal-istokkijiet ivvalutati huma sfruttati żżejjed f’dan is-sottoreġjun, fejn isir sajd f’livelli ħafna ogħla mill-meded ta’ mortalità mis-sajd li jwasslu biex jintlaħq l-għan tal-MSY.

2.4.

Il-proposta tressaq sensiela ta’ miżuri, fosthom l-istabbiliment ta’ għanijiet tal-mortalità mis-sajd (FMSY), punti ta’ referenza ta’ konservazzjoni, miżuri ta’ emerġenza u numru massimu ta’ jiem tas-sajd, flimkien ma’ tnaqqis sostanzjali tal-isforz fl-ewwel sena. Fil-każ li dawn il-miżuri ma jaħdmux, hija tipproponi li jiġu adottati qabdiet totali permissibbli (TAC) u, permezz ta’ atti delegati, firxa wiesgħa ta’ miżuri tekniċi ta’ konservazzjoni. Barra minn hekk, tipproponi għeluq ġeotemporali, għall-kamp ta’ applikazzjoni ġeografiku sħiħ tal-proposta, li jipprojbixxi l-użu ta’ xbieki tat-tkarkir milli jistadu fl-isobat ta’ 100 metru bejn l-1 ta’ Mejju u l-31 ta’ Lulju ta’ kull sena.

3. Kummenti ġenerali

3.1.

Il-KESE, filwaqt li jieħu nota tal-istudji xjentifiċi ppubblikati dwar il-kwistjoni, jirrikonoxxi l-iskala tal-problema marbuta mas-sajd żejjed u l-kriżi ekoloġika kbira bħala konsegwenza ta’ dan u jaqbel dwar il-ħtieġa li jittieħdu miżuri addizzjonali ta’ ġestjoni biex jitnaqqas l-isforz u l-mortalità mis-sajd sabiex jiġu rkuprati l-istokkijiet prinċipali ta’ ħut tal-qiegħ li jsir sajd żejjed għalihom fil-Punent tal-Mediterran.

3.2.

Madankollu, il-Kumitat huwa tal-fehma li dan jeħtieġ li jsir b’mod proporzjonat, mingħajr ma tkun f’riskju l-vijabbiltà tas-sajjieda fil-Mediterran li diġà sofrew f’dawn l-aħħar snin tnaqqis konsiderevoli fl-għadd tal-bastimenti tas-sajd u, għaldaqstant, fl-għadd tal-impjiegi.

3.3.

Bl-istess mod, il-KESE huwa tal-fehma li, fid-dawl tas-sitwazzjoni tal-istokkijiet u d-data ppjanata tal-adozzjoni u d-dħul fis-seħħ ta’ din il-proposta (mhux qabel nofs l-2019), ser ikun diffiċli li jinkiseb l-MSY għall-istokkijiet kollha sal-2020. Għal dan il-għan, il-Kumitat jixtieq li tingħata attenzjoni partikolari lill-ispeċijiet li l-iżjed jiġu sfruttati żżejjed u huma f’riskju ta’ qerda bijoloġika (pereżempju, il-merluzz u t-trilja tal-ħama) bil-għan li dawn l-għanijiet ma jonqsux milli jintlaħqu. Għalhekk, ikun ta’ benefiċċju jekk l-MSY tal-popolazzjonijiet kollha jkunu jistgħu jintlaħqu abbażi ta’ miri iżjed realistiċi u raġonevoli.

3.4.

Il-Kumitat huwa tal-fehma wkoll li, għal darb’oħra, hija u tanalizza l-istat tal-istokkijiet u hija u tressaq miżuri għat-titjib tagħhom, jidher li l-Kummissjoni Ewropea tinsa tikkunsidra l-fatturi u l-attivitajiet tal-bniedem l-oħra li jagħmlu impatt fuqhom: dawn jinkludu t-tibdil fil-klima, l-aċidifikazzjoni, it-tniġġis, attivitajiet marbutin maż-żejt u l-gass, it-trasport marittimu, l-iskart fil-baħar, il-ġestjoni ħażina tal-attivitajiet kostali, eċċ. Għaldaqstant, il-KESE huwa tal-fehma li s-settur tas-sajd ma jistax ikun esklużivament responsabbli għall-istat tal-istokkijiet tal-ħut, u li għandu jiġi applikat approċċ ekosistemiku ġenwin, filwaqt li jiġu kkunsidrati l-fatturi u l-attivitajiet kollha msemmijin hawn fuq.

3.5.

Min-naħa l-oħra, il-KESE huwa favur ir-rikonoxximent tal-importanza tat-tkarkir minn perspettiva soċjoekonomika fil-Mediterran. Madwar 75 % tal-qabdiet tal-ispeċijiet tal-qiegħ jiġu mit-tkarkir. Għalhekk, jeħtieġ li dan jiġi regolat kif imiss (miżuri ġeotemporali), isir iżjed selettiv u jiġi mantnut aħjar. Is-sajd tat-tkarkir huwa l-uniku rkaptu tas-sajd fil-Mediterran li jippermetti l-qbid f’volum kbir ta’ speċijiet bħall-gamblu abjad u l-gamblu aħmar, l-iskampu, il-gamblu mantis, l-istokkafixx, il-lipp abjad, il-gattarell, il-klamar, is-siċċ u l-klamar żgħir, fost oħrajn. Madankollu, jeżistu rkapti aktar selettivi u li jagħmlu inqas impatt għal ċerti speċijiet, pereżempju permezz tal-użu ta’ nases, kavetti, għeżula jew xbiek.

3.6.

Il-KESE jirrikonoxxi l-importanza li jiġu protetti b’mod effettiv iż-żoni funzjonali tas-sajd u l-ħabitats sensittivi fiż-żoni fondi, b’mod partikolari meta l-opinjonijiet xjentifiċi jindikaw konċentrazzjonijiet ta’ ħut żgħir jew żoni fejn ibid il-ħut ta’ speċijiet tal-qiegħ bħall-merluzz, l-iskampu u l-gamblu. Dawn iż-żoni li huma importanti biex jerġgħu jinbnew l-istokkijiet għandhom jiġu definittivament jew temporanjament magħluqa għas-sajd, b’konformità mal-Artikolu 8 tal-PKS dwar l-istabbiliment ta’ żoni għall-irkupru tal-istokkijiet tal-ħut. Il-Kumitat jappoġġja l-introduzzjoni ta’ diversi żoni f’dan il-Pjan, pereżempju fid-Delta tal-Ebro, fil-Golf tal-Iljun, u fil-baxxifondi ta’ Carloforte.

3.7.

Il-Kumitat huwa tal-fehma li, għal darb’oħra, il-Kummissjoni Ewropea qed tipproponi użu esklużiv mill-atti delegati. Bosta mill-miżuri li tipproponi jagħmlu parti mill-kamp ta’ applikazzjoni tal-kodeċiżjoni (Artikoli 13, 16 u 18).

4. Kummenti speċifiċi

4.1.

Il-Kumitat jinnota l-opinjoni tal-Kumitat Xjentifiku, Tekniku u Ekonomiku għas-Sajd (17-02) dwar l-ineffiċjenza relattiva tal-ġestjoni permezz ta’ sforz tas-sajd biex titnaqqas il-mortalità mis-sajd b’mod effettiv, u li jinħtieġ tnaqqis drastiku biex l-istokkijiet jerġgħu jiġu għal livelli ta’ sostenibbiltà. Il-KESE jixtieq ukoll jinkoraġġixxi bidla għal approċċ ta’ ġestjoni b’limitu tal-qbid (TAC), b’konformità mal-opinjonijiet xjentifiċi, l-uniku mod li jagħmel possibbli kontroll ġenwin tal-mortalità mis-sajd.

4.2.

Il-KESE huwa tal-fehma li fil-Premessa 5, li tirreferi għall-għanijiet tal-Politika Komuni tas-Sajd (PKS), għandha tissemma wkoll is-sostenibbiltà soċjali u ekonomika, apparti dik ambjentali.

4.3.

Fir-rigward tal-Premessa 26, li hija marbuta mal-Artikolu 8, il-Kumitat jipproponi li tinżamm ir-referenza għall-adozzjoni ta’ miżuri ta’ ġestjoni bbażati fuq qabdiet totali permissibbli (TACs), bħala ambizzjoni fuq perjodu twil ta’ żmien tal-ġestjoni tas-sajd fil-Mediterran għal iktar minn speċi waħda. Ikun tajjeb li l-Kumitat Xjentifiku, Tekniku u Ekonomiku għas-Sajd ikun jista’ jagħti parir dwar l-istokkijiet ewlenin li jistgħu jirċievu opinjonijiet xjentifiċi marbuta mat-TAC bħala prekawzjoni għall-MSY.

4.4.

Il-Premessa 28 u l-Artikolu 11 jipproponu li jiġi projbit l-użu tax-xbieki tat-tkarkir fl-isobat ta’ 100 metru mill-1 ta’ Mejju sal-31 ta’ Lulju ta’ kull sena. Il-KESE jemmen li din il-miżura hija sproporzjonata u mhux ġustifikata. Diġà jeżistu fil-leġislazzjoni tal-UE u fil-programmi nazzjonali garanziji biżżejjed sabiex jiġi evitat li x-xbieki jintużaw f’qigħan vulnerabbli. Bl-istess mod, hemm żoni fil-Mediterran fejn il-blat huwa iżjed estensiv u l-għeluq propost jagħmilha impossibbli għal ħafna bastimenti tat-tkarkir li jistadu. Il-Kumitat huwa favur il-ħolqien ta’ żoni magħluqin speċifiċi, ġustifikati kif imiss minn perspettiva xjentifika, bħal dawk li qed jiġu proposti mis-settur tas-sajd innifsu f’għadd ta’ pajjiżi tal-UE.

4.5.

Rigward il-Premessa 37, marbuta mal-Artikolu 19, dwar il-Fond Ewropew għall-Affarijiet Marittimi u s-Sajd (FEMS) u li tipproponi l-użu ta’ miżuri ta’ waqfien temporanju, il-KESE jappella lill-Kummissjoni Ewropea biex tinkludi wkoll il-waqfien permanenti u li jistgħu jiġu ffinanzjati mill-FEMS attwali u dak li ser jidħol fis-seħħ b’effett mill-2021, peress li ser jiġi esiġit tnaqqis tal-isforz u tal-kapaċità tas-sajd, li min-naħa tagħhom jitolbu miżuri ta’ kumpens għas-sidien tal-bastimenti u l-ħaddiema.

4.6.

Kif issemma fil-punt 3.3 hawn fuq, il-Kumitat jemmen li realistikament ser ikun diffiċli li jinkisbu l-meded FMSY għall-istokkijiet ikkonċernati sa mhux aktar tard mill-2020, kif issuġġerit fl-Artikolu 4(1), mingħajr impatt soċjoekonomiku inaċċettabbli fuq il-flotta. Il-pjani pluriennali tressqu ferm wara d-dħul fis-seħħ tar-Regolament (UE) Nru 1380/2013 dwar il-Politika Komuni tas-Sajd, minħabba raġunijiet li ma għandhomx x’jaqsmu mas-settur tas-sajd, u għalhekk il-Kumitat jemmen li issa ma nistgħux nippretendu li jintlaħqu għanijiet li huma impossibbli li jintlaħqu.

4.7.

Fir-rigward tal-Artikolu 7(1), il-Kumitat huwa tal-fehma li l-użu ta’ sistema ta’ ġestjoni tal-isforz tas-sajd fuq il-bażi ta’ ġranet tas-sajd bit-tkarkir huwa adatt. Min-naħa l-oħra, il-Kumitat mhuwiex favur li ssir distinzjoni skont il-kategoriji tat-tul tal-bastimenti, kif imsemmi fl-Anness I, jew skont gruppi ta’ sforz tas-sajd skont l-ispeċijiet tal-qabda, kemm jekk huma l-gamblu aħmar u l-gamblu aħmar kbir f’ilmijiet profondi, jew it-trilja tal-ħama, il-merluzz, il-gamblu abjad, u l-iskampu fil-blata kontinentali u fix-xaqliba ta’ fuq. Il-KESE huwa tal-fehma li jkun aħjar li l-ġestjoni tal-bastimenti tat-tkarkir issir permezz ta’ unitajiet ta’ ġestjoni (GSA), mingħajr ma ssir distinzjoni skont it-tul u l-profondità, peress li din tkun distinzjoni artifiċjali minħabba li, għal raġunijiet prattiċi, din id-distinzjoni ma teżistix minħabba li fl-istess vjaġġ jistgħu jsiru qabdiet ta’ speċijiet li jinsabu kemm fil-blata kontinentali kif ukoll f’baħar fond. Huwa importanti li l-ġestjoni ta’ kull GSA ssir indipendentement, b’miżuri speċifiċi għall-irkuprar tal-ispeċijiet ta’ kull GSA, mingħajr ma tiġi kkunsidrata s-sitwazzjoni tal-ispeċijiet ta’ GSAs oħra differenti.

4.8.

Fir-rigward tal-valur ta’ referenza tal-Artikolu 7(4), il-Kumitat huwa tal-fehma li sabiex jiġi evitat li naslu fi stat ta’ mingħajr ritorn għall-profittabilità tal-impriżi, ikun tajjeb li jiġi kkunsidrat livell minimu ta’ jiem li m’għandux jitnaqqas iżjed.

4.9.

Il-Kumitat jaqbel li, b’mod ġenerali, jiġu permessi biss 12-il siegħa għal kull jum tas-sajd, ħamest ijiem tas-sajd fil-ġimgħa jew perjodi ekwivalenti, kif previst fl-Artikolu 9(3). Madankollu, il-KESE jirrakkomanda li jistgħu jiġu permessi ċerti eċċezzjonijiet għal żoni ta’ sajd imbiegħda jew l-ibħra miftuħa tal-Mediterran, debitament iġġustifikati u b’awtorizzazzjoni speċifika, b’mod li tiġi awtorizzata żieda fil-ħinijiet tal-vjaġġi (mhux żieda fis-sigħat tas-sajd), kif diġà huwa l-każ f’ċerti pajjiżi.

4.10.

Il-KESE huwa tal-fehma li fl-Artikolu 9(5) għandha titħalla miftuħa l-possibbiltà ta’ skambju tal-kapaċità bejn iż-żoni differenti ta’ ġestjoni, fejn dan ikun possibbli minħabba titjib fl-istat tar-riżorsi (b’konformità mal-kriterji diġà stabbiliti fil-leġislazzjoni dwar il-limiti massimi globali tal-kapaċità).

Brussell, il-11 ta’ Lulju 2018.

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

Luca JAHIER

(1) Ir-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1967/2006 tal-21 ta’ Diċembru 2006 dwar miżuri ta' ġestjoni għall-isfruttament sostenibbli ta' riżorsi tas-sajd fil-Baħar Mediterran u li jemenda r-Regolament (KE) Nru 2847/93 u r-Regolament (KE) Nru 973/2001 u jħassar ir-Regolament (KE) Nru 1626/94 (ĠU L 409, 30.12.2006, p. 11).

10.10.2018

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 367/107

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar il-kwalità tal-ilma maħsub għall-konsum mill-bniedem (riformulazzjoni)

[COM(2017) 753 final — 2017/0332(COD)]

(2018/C 367/21)

Relatur:

Gerardo LARGHI

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 8.2.2018 Il-Kunsill, 28.2.2018
Bażi ġuridika	L-Artikolu 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Data tal-Assemblea Plenarja	13.2.2018
Sezzjoni kompetenti	L-Agrikoltura, l-Iżvilupp Rurali u l-Ambjent
Adottata fis-sezzjoni	26.6.2018
Adottata fil-plenarja	12.7.2018
Sessjoni plenarja Nru	536
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	161/1/2

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) jilqa’ l-proposta tal-Kummissjoni biex taġġorna d-Direttiva dwar l-Ilma tax-Xorb, u b’mod ġenerali jaqbel mal-istruttura, l-għanijiet u l-miżuri tagħha. Il-Kumitat jinnota b’sodisfazzjon li għall-ewwel darba twettaq proċess leġislattiv imniedi fuq Inizjattiva taċ-Ċittadini Ewropej, b’rispett lejn ix-xewqat ġenerali tagħha. Il-Kumitat jinnota wkoll li aktar minn 99 % tal-ilma tax-xorb tal-UE tikkonforma mad-Direttiva 98/83/KE eżistenti.

1.2.

F’konformità mal-Opinjoni preċedenti tiegħu (1), il-KESE huwa diżappuntat li l-proposta għal Direttiva tonqos milli tirrikonoxxi b’mod espliċitu d-dritt universali ta’ aċċess għall-ilma tax-xorb u għas-servizzi tas-sanità, kif mitlub mill-inizjattiva Right2Water u inkluż fl-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli tan-Nazzjonijiet Uniti (2).

1.3.

Il-KESE jqis il-mudell propost mill-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa (WHO), ibbażat fuq kwantitajiet minimi ta’ ilma għal kull persuna kuljum, bħala għażla vijabbli. Huwa importanti li dwar din il-kwistjoni jittieħed approċċ olistiku (3), li jintegra l-istandards tas-sostenibbiltà u ta’ ekonomija ċirkolari kif ukoll id-dimensjonijiet ambjentali, ekonomiċi u soċjali (4).

1.4.

Fil-fehma tal-KESE l-Kummissjoni għandha: tapprova l-valuri parametiċi ssuġġeriti mid-WHO, tkompli l-mekkaniżmu ta’ derogi fil-forma attwali tiegħu u tikkunsidra mill-ġdid il-mekkaniżmu awtomatiku pprovdut fl-Artikolu 12 tad-direttiva. Din il-proposta għandha l-għan li tiżgura l-aħjar standards ta’ kwalità flimkien mal-identifikazzjoni ta’ protokolli li jiġu attivati fi żminijiet ta’ riskju reali għall-utenti.

1.5.

Il-KESE huwa favur l-introduzzjoni ta’ miżuri li jesiġu lill-Istati Membri jiffaċilitaw l-aċċess għall-ilma tax-xorb lin-nies vulnerabbli u dawk li jgħixu f’postijiet iżolati, u f’żoni rurali żvantaġġati jew periferiċi. F’konformità mal-prinċipju ta’ sussidjarjetà, l-implimentazzjoni dettaljata tal-miżuri għandha, madankollu, issir bi ftehim mal-Istati Membri.

1.6.

Il-KESE huwa kuntent li jinnota l-adozzjoni (5) tal-prinċipji ta’ prekawzjoni u ta’ “min jiżbalja jħallas” u japprova l-kampanji ta’ komunikazzjoni favur użu aktar mifrux u informat tal-ilma pubbliku u jirrakkomanda l-użu ta’ kull strument disponibbli u mhux biss dawk onlajn.

1.7.

Il-KESE jirrikonoxxi li d-Direttiva fiha innovazzjonijiet sinifikanti rigward il-monitoraġġ u t-trasparenza tal-informazzjoni. Madankollu, sabiex jittejjeb l-għarfien tal-utenti dwar l-importanza tal-konsum tal-ilma tal-vit, huwa rrakkomandat li l-informazzjoni komunikata tkun ċara u tinftiehem. Il-KESE jenfasizza r-rwol importanti tal-SMEs fis-settur tad-distribuzzjoni tal-ilma. Sabiex jiġi evitat piż burokratiku għall-SMEs, ir-rwoli għandhom ikunu proporzjonati.

1.8.

Il-KESE jqis li huwa importanti li jiġu monitorjati s-sorsi tal-provvista tal-ilma skont id-Direttiva 2000/60/KE filwaqt li jiġu stabbiliti – fejn meħtieġ – riżervi tal-ilma għar-rispons għal emerġenzi, għall-esplorazzjoni ta’ approċċi ġodda għal sorsi alternattivi, bħall-ilma tax-xita, u li jsir użu aktar razzjonali tal-ilma ta’ taħt l-art sabiex jiġi limitat l-iskart.

1.9.

Il-KESE jemmen li l-ilma domestiku għandu jaqa’ fl-ambitu tal-ekonomija ċirkolari u li huwa importanti li d-Direttiva tal-Kummissjoni tintegrah f’dak il-qafas, u tistipula regoli ġodda għall-produzzjoni, l-irkupru u l-użu mill-ġdid tal-ilma mormi.

1.10.

Il-KESE huwa mħasseb li ż-żieda fl-ispejjeż previsti għall-kontrolli u għall-interventi ta’ modernizzazzjoni u t-titjib tan-netwerk tista’ taqa’ biss fuq il-konsumaturi finali, minflok ma jinqasmu wkoll bejn l-awtoritajiet pubbliċi u l-fornituri.

1.11.

Il-KESE jappella lill-Istati Membri joħolqu prezzijiet għall-ilma adattati għaċ-ċittadini li għandhom dħul modest, dawk li jgħixu taħt il-linja tal-faqar, kif ukoll għal dawk li jgħixu f’żoni rurali żvantaġġati. Fl-istess ħin, il-Kumitat jirrakkomanda miżuri sabiex jiġi skoraġġit l-użu ta’ ammonti sproporzjonati ta’ ilma, u b’hekk tiġi inkoraġġita l-imġiba tajba minflok. Dan għandu japplika wkoll għal użu industrijali u agrikolu tal-ilma. Il-KESE jiġbed l-attenzjoni dwar il-ħtieġa ta’ manutenzjoni effiċjenti tan-netwerk tal-provvista tal-ilma. Din il-miżura għandha tnaqqas id-differenza bejn il-volum ippompjat u l-volum iffatturat sabiex jiġi miġġieled l-ħela. Huwa fundamentali wkoll, sabiex tiġi żgurata s-solidarjetà ma’ gruppi bi dħul aktar baxx, li jinżammu t-tariffi digressivi għal utenti kbar li jistgħu jikkontribwixxu għat-tnaqqis ta’ spejjeż fissi.

1.12.

Il-KESE jqis li l-ilma huwa ġid pubbliku primarju. Għal din ir-raġuni, akwiferi, baċiri idroloġiċi u riservi naturali kbar tal-ilma ma għandhomx jiġu privatizzati, jew xorta għandhom jibqgħu disponibbli pubblikament. Sabiex tiġi żgurata d-disponibbiltà ta’ ilma tax-xorb għal kulħadd, l-Istat Membru jista’ jinvolvi operaturi privati fid-distribuzzjoni tal-ilma għall-użu domestiku u industrijali. Madankollu, l-operaturi privati għandu jkollhom rwol ta’ appoġġ aktar milli rwol predominanti fil-konfront tal-entitajiet pubbliċi.

1.13.

Il-KESE jħeġġeġ li, fil-futur, issir distinzjoni bejn ir-rikonoxximent tad-dritt għall-ilma u d-dritt għall-ħarsien tas-saħħa.

2. Sfond

2.1.

L-ilma tax-xorb huwa ġid primarju u fundamentali għas-saħħa, għall-benesseri u għad-dinjità ta’ kull bniedem. Il-kwalità tal-ħajja ta’ kull bniedem, u l-attivitajiet ekonomiċi u produttivi, huma affettwati b’mod sinifikanti mid-disponibilità tal-ilma jew min-nuqqasijiet fiċ-ċiklu idroġeoloġiku.

2.2.

Sal-lum madwar 40 % tal-popolazzjoni tad-dinja għadha tiddependi fuq il-baċiri transfruntieri tal-provvista tal-ilma, u sal-2030 madwar żewġ biljun persuna jistgħu jkunu qed jgħixu f’żoni milquta minn nuqqas ta’ ilma.

2.3.

Filwaqt li l-UE bla dubju għandha wieħed mill-aqwa rekords fil-ġestjoni tal-ilma tax-xorb, għad hemm żewġ miljun Ewropew li ma jgawdux minn ilma sikura, nadifa u rħisa, minkejja li aktar minn 99 % tal-ilma tax-xorb jilħaq ir-rekwiżiti tad-Direttiva 98/83/KE.

2.4.

Il-kwalità tal-ilma għandha impatt fuq il-katina alimentari u, f’konformità mar-Regolament (KE) Nru 178/2002, u għandhekk għandu jkun hemm aċċess għall-ilma nadif fl-oqsma kollha tal-katina alimentari.

2.5.

Ħafna fatturi, bħaż-żieda fil-popolazzjoni dinjija, il-ħtieġa dejjem tikber għall-użu domestiku, industrijali u agrikolu, it-tniġġis u t-tibdil fil-klima qegħdin joħolqu sfidi ġodda f’termini ta’ provvista, aċċess, ġestjoni u riċiklar tal-ilma. Dan qed iħeġġeġ sforzi favur l-aġġornament tal-leġislazzjoni fis-seħħ inter alia d-Direttiva 98/83/KE.

2.6.

Fl-2013 l-Inizjattiva taċ-ċittadini Ewropej imsejħa Right2Water ġabret aktar minn 1,8 miljun firma bl-għan li tiġi aġġornata l-leġislazzjoni fs-seħħ skont l-isfidi l-ġodda, billi talbet l-ewwel nett ir-rikonoxximent tad-dritt universali ta’ aċċess għall-ilma tax-xorb u għas-servizzi tas-sanità (6).

2.7.

Il-Parlament Ewropew (7) u l-KESE (8) appoġġjaw bis-sħiħ din l-inizjattiva, li sabet il-pediment tagħha fl-Aġenda 2030 tan-Nazzjonijiet Uniti (9).

2.8.

B’riżultat tal-Inizjattiva Right2Water, il-Kummissjoni nediet konsultazzjoni pubblika (10) segwita minn konsultazzjoni formali mal-partijiet ikkonċernati kollha, li wasslet inter alia għar-reviżjoni tad-Direttiva 98/83/KE fil-kuntest tal-programm REFIT. L-aċċess għall-ilma tax-xorb ta’ kwalità għolja u l-ġestjoni effiċjenti tiegħu jikkostitwixxu wieħed mil-linji tal-pilastru soċjali Ewropew, is-sistema ta’ kura tas-saħħa preventiva u tal-provvista ta’ ikel sikur, u jistgħu, flimkien mal-użu mill-ġdid tal-ilma, jiffurmaw parti mill-pjan ta’ azzjoni għall-ekonomija ċirkolari (11).

3. Il-kontenut essenzjali tal-Proposta tal-Kummissjoni

3.1.

Il-pilastri li d-Direttiva tidentifika huma: l-aġġornament tal-lista tal-parametri; l-introduzzjoni tal-approċċ ibbażat fuq ir-riskju; it-titjib tar-regoli dwar it-trasparenza u l-aċċess tal-konsumaturi għal informazzjoni aġġornata; aktar trasparenza u aċċess għad-data; it-titjib tal-kummerċ ħieles ta’ materjal f’kuntatt mal-ilma tax-xorb; l-aċċess għall-ilma tax-xorb għal kulħadd.

3.2.

Il-proposta tipprovdi għal żieda fil-parametri applikabbli għall-ilma maħsub għall-użu mill-bniedem parzjalment skont ir-rakkomandazzjonijiet speċifiċi tad-WHO (12) sabiex jiġi żgurat li jkun tajjeb għas-saħħa; aktar kontrolli fuq il-patoġeni u l-leġjonella; parametri ġodda kimiċi u fuq l-interferenti endokrinali; restrizzjonijiet akbar fuq iċ-ċomb u fuq il-kromju.

3.3.

L-Istati Membri għandhom jiżguraw ukoll li l-forniment, it-trattament u d-distribuzzjoni tal-ilma maħsub għall-konsum mill-bniedem ikunu kkaratterizzati minn approċċ ibbażat fuq ir-riskju tal-perikli għall-korpi tal-ilma użati għall-estrazzjoni tal-ilma, il-forniment u d-distribuzzjoni domestika (għal din tal-aħħar il-valutazzjonijiet se jsiru kull tliet snin, filwaqt li dawk tar-riskju marbut mal-forniment se jsiru kull sitt snin).

3.3.1.

L-Istati għandhom id-dritt li jadottaw kontrolli addizzjonali għal sustanzi jew mikroorganiżmi li ma ġewx stabbiliti parametri għalihom.

3.3.2.

L-approċċ il-ġdid ibbażat fuq ir-riskju huwa akkumpanjat mill-prinċipju ta’ “min iniġġes iħallas”.

3.4.

Il-proposta tintroduċi dispożizzjonijiet biex jonqsu d-differenzi li jeżistu u jiġu armonizzati l-istandards dwar il-materjali f’kuntatt mal-ilma, li sal-lum jirrappreżentaw ostaklu għall-kummerċ ħieles.

3.5.

L-Istati Membri huma msejħa sabiex jiżguraw aċċess għall-ilma għal kulħadd, b’attenzjoni partikolari għall-individwi vulnerabbli u marġinalizzati; itejbu l-kwalità tas-servizz fejn huwa diġà offrut; jiżguraw prezzijiet aċċessibbli għall-ilma domestiku; u jniedu kampanji biex iħeġġu l-użu tal-ilma tax-xorb, biex jinformawhom dwar il-kwalità tal-ilma tax-xorb fit-territorju tagħhom, dwar il-miżuri adottati għall-kontroll, il-ġbir u r-rimi tal-ilma mormi.

3.6.

L-ispejjeż addizzjonali ser jitħallsu prinċipalment mill-operaturi tal-ilma. Il-konsumaturi għandhom ijħossu biss żieda marġinali ħafna fl-ispejjeż domestiċi tagħhom. Fi kwalunkwe każ, dan ma jirriskjax li l-ilma tax-xorb issir inaffordabbli. L-infiq għal kull familja jista’ jiżdied bejn 0,73 % u 0,76 %, jiġifieri bejn EUR 7,90 u EUR 10,40 fis-sena, iżda t-titjib fil-kwalità tal-ilma domestiku jista’ jwassal biex ma jibqax jintuża l-ilma tal-flixken.

3.7.

It-telf potenzjali tal-postijiet tax-xogħol jista’ jkun kkumpensat minn żieda fl-impjiegi fis-settur tal-provvista tal-ilma u bl-iffrankar ta’ imballaġġ u riċiklar tal-plastik. L-impjiegi għandhom ikunu maħluqa l-ewwel fejn hemm is-sorsi tal-provvista.

3.8.

Huwa mistenni impatt pożittiv fuq l-SMEs, b’mod partikolari fuq dawk relatati mal-analiżi u t-trattament tal-ilma. L-ispejjeż amministrattivi għall-awtoritajiet nazzjonali ġew ivvalutati bħala negliġibbli jew bħala li se jonqsu.

4. Kummenti ġenerali

4.1.

Il-KESE studjat il-proposta tal-Kummissjoni biex tiġi aġġornata bir-reqqa d-Direttiva dwar l-ilma tax-xorb. B’mod partikolari, il-Kumitat huwa sodisfatt li għall-ewwel darba qed jitwettaq proċess leġislattiv imniedi fuq Inizjattiva taċ-Ċittadini Ewropej, filwaqt li jirrispetta x-xewqat ġenerali tagħha. Madankollu, huwa nnotat li aktar minn 99 % tal-ilma tax-xorb tal-UE tikkonforma mad-Direttiva 98/83/KE u hija tal-ogħla kwalità (13).

4.2.

Madankollu, il-Kumitat jiddispjaċih li d-direttiva ma tasalx li tirrikonoxxi d-dritt univerali tal-aċċess għall-ilma tax-xorb u għas-servizzi tas-sanità, kif mitlub mill-Inizjattiva taċ-Ċittadini Ewropej Right2Water u inkluż fir-Riżoluzzjoni tal-Assemblea Ġenerali tan-Nazzjonijiet Uniti tal-25 ta’ Settembru 2015: Nittrasformaw id-Dinja Tagħna: l-Aġenda 2030 għall-Iżvilupp Sostenibbli, kif ukoll l-Għanijiet tal-Iżvilupp Sostenibbli (Għan 6: Jinkiseb aċċess universali u ġust għal ilma tax-xorb sikur u affordabbli għal kulħadd).

4.3.

Il-KESE jaqbel mal-għażla tal-Kummissjoni li tuża l-istrument tad-direttiva, f’konformità mas-sussidjarjetà, peress li din hija aktar adattata għar-rekwiżiti speċifiċi u għall-problemi li jeżistu fil-livell nazzjonali u lokali, dejjem sakemm jinżamm approċċ olistiku li jinvolvi b’mod partikolari l-leġislazzjonijiet l-oħrajn dwar l-iżvilupp sostenibbli u l-ekonomija ċirkolari, sabiex tiġi ggarantita kwalità għolja tal-provvista tal-ilma tax-xorb.

4.4.

Il-KESE jipproponi li, b’konformità mas-sussidjarjetà, l-Istati Membri jkunu jistgħu jadottaw miżuri speċifiċi biex jiffaċilitaw l-aċċess għall-ilma tax-xorb għal gruppi vulnerabbli u marġinalizzati. Madankollu, il-Kumitat għandu dubji serji dwar il-kombinazzjoni tal-abolizzjoni tas-sistema attwali ta’ derogi fil-livell nazzjonali u l-introduzzjoni ta’ mekkaniżmi awtomatiċi skont l-Artikolu 12 tad-Direttiva. Dawn il-miżuri ma jqisux biżżejjed l-ispeċifiċitajiet territorjali u jistgħu jagħtu lok għal interruzzjonijiet mhux mistennija tal-provvista, għalkemm mingħajr periklu reali għas-saħħa tal-bniedem. F’dan il-kuntest, huwa mħeġġeġ li tingħata aktar importanza lil xejriet identifikati fil-kompożizzjoni tal-ilma, pjuttost milli għal data okkażjonali individwali.

4.5.

Il-Kumitat huwa favur l-organizzazzjoni ta’ kampanji ta’ komunikazzjoni kbar biex iċ-ċittadini jiġu informati dwar regolamenti ġodda rigward il-protezzjoni tas-saħħa u biex jippromwovu użu aktar mifrux u informat tal-ilma pubbliku. Dawn il-kampanji għandhom jitwettqu wkoll bi strumenti mhux diġitali sabiex jinvolvu lill-oqsma kollha tal-popolazzjoni. Il-Kummissjoni għandha tevalwa miżuri ekonomiċi favur kampanji ta’ riċiklaġġ kif ukoll il-finanzjament ta’ dawk li jixtru apparat domestiku b’konsum baxx tal-ilma.

4.6.

Il-KESE jappoġġja l-proposta li tiġi armonizzata l-leġislazzjoni eżistenti dwar il-materjali f’kuntatt mal-ilma tax-xorb. B’mod partikolari, il-Kumitat jemmen li din il-miżura tista’ tgħin l-iġġenerar ta’ ekonomiji kbar ta’ skala fis-suq intern u progress fil-qasam tas-saħħa.

5. Kummenti speċifiċi

5.1.

Il-KESE jikkunsidra l-esperjenza tal-Inizjattiva Right2Water bħala studju tal-każ importanti, li l-Kummissjoni għandha tikkunsidra bl-għan li ssaħħaħ l-istrument tal-Inizjattiva taċ-Ċittadini Ewropej. B’mod partikolari, il-Kumitat jenfasizza li din hija l-ewwel u l-unika inizjattiva li temmet il-proċess tagħha, li juri l-kumplessità eċċessiva għall-Kumitat promotur tal-istrument kemm fil-fażi tal-preżentazzjoni u tal-ġbir ta’ firem, kif ukoll fis-segwitu mill-Kummissjoni (14), kif diġà kien rikonoxxut parzjalment mill-proposta riċenti għal Regolament COM(2017) 482.

5.2.

Il-Kumitat jemmen li l-mudell tad-WHO, ibbażat fuq kwantitajiet minimi ta’ ilma kuljum għal kull persuna, jista’ jkun opzjoni valida (15). Il-KESE jqis li hu fundamentali li l-UE tkun fuq quddiem fil-ġlieda kontra l-faqar tal-ilma globali.

5.3.

Skont il-linji gwida tad-WHO, huw aimportanti li jitfasslu politiki li għandhom l-għan li jtejbu l-aċċess għall-ilma tax-xorb abbażi tal-indikaturi li ġejjin:

—	sikurezza: l-ebda traċċa ta’ mikro-organiżmi patoġeniċi u sustanzi kimiċi ma għandha taqbeż limitu ta’ tolleranza jew tiġġenera riskji radjoloġiċi;

—	aċċettabbli: l-ilma jrid ikollu lewn, riħa u togħma aċċettabbli;

—	aċċessibbli: kulħadd għandu d-dritt għal servizz tal-ilma u tas-sanità li jkun fiżikament aċċessibbli fid-djar tal-familji jew fil-qrib ħafna tagħhom, tal-iskejjel, tal-post tax-xogħol jew tal-istituzzjoni tas-saħħa;

—	affordabbli: il-Programm ta’ Żvilupp tan-Nazzjonijiet Uniti (UNDP) jissuġġerixxi li l-kost tal-ilma ma għandux jaqbeż it-3 % tad-dħul tal-familji.

5.4.

Il-KESE huwa mħasseb dwar ir-riskju li jiżdiedu l-ispejjeż għall-konsumaturi u jtenni t-talba tiegħu li jiġi rikonoxxut id-dritt ta’ kull ċittadin għal ilma tax-xorb bi prezz raġonevoli. Għalhekk, jistieden lill-Istati Membri u lill-Kummissjoni biex, bil-ħsieb li jkun hemm aktar trasparenza, jissorveljaw l-iżviluppi fil-prezzijiet.

5.5.

Il-KESE jemmen li l-aġġornament tad-Direttiva jista’ joħloq opportunitajiet u postijiet tax-xogħol ġodda f’ħafna SMEs, l-aktar dawk attivi fil-qasam tal-analiżi u tal-kontrolli tal-ilma, tal-manutenzjoni u impjanti ġodda. Madankollu, il-Kumitat jinnota li l-Kummissjoni ma tantx tat attenzjoni lil għadd suffiċjenti ta’ ħaddiema b’ħiliet adegwati u b’kapaċità li jilqgħu għall-isfidi l-ġodda tas-settur. Il-KESE jenfasizza r-rwol importanti tal-SMEs fis-settur tad-distribuzzjoni tal-ilma. Sabiex jiġi evitat piż burokratiku għall-SMEs, ir-rwoli għandhom ikunu proporzjonati.

5.6.

Il-KESE jikkundanna r-riskji li d-direttiva tista’ toħloq fis-settur tal-produzzjoni tal-ilma minerali b’konsegwenzi kbar fuq l-impjiegi. Dan ir-riskju mhuwiex żviluppat b’mod adegwat mill-Kummissjoni kemm fir-rigward ta’ appoġġ lill-impriżi għar-rikonverżjoni industrijali eventwali, kif ukoll fir-rigward ta’ appoġġ eventwali lill-ħaddiema waqt li jkunu qiegħda u waqt it-tiswir mill-ġdid tal-ħiliet tagħhom bl-għan li jiġu reintegrati fid-dinja tax-xogħol. Il-KESE jemmen li dawn il-problemi jeħtieġu li jkunu ġestiti fil-livell Ewropew billi jiġu attivati l-istrumenti kollha previsti, inkluż id-djalogu soċjali.

5.7.

Il-KESE jqis li huwa importanti li jiġu monitorjati s-sorsi tal-provvista tal-ilma skont id-Direttiva 2000/60/KE filwaqt li jiġu stabbiliti – fejn meħtieġ – riżervi tal-ilma għar-rispons għal emerġenzi, jiġu esplorati approċċi ġodda għal sorsi alternattivi, bħall-ilma tax-xita, id-desalinazzjoni u l-użu aktar razzjonali tal-ilma ta’ taħt l-art sabiex titrażżan il-ħela.

Brussell, it-12 ta’ Lulju 2018.

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

Luca JAHIER

(1) L-Opinjoni tal-KESE dwar “L-ilma u s-sanità huma dritt tal-bniedem!” (ĠU C 12, 15.1.2015, p. 33). Punt 1.8.

(2) Ir-Riżoluzzjoni tal-Assemblea Ġenerali tan-NU tal-25 ta’ Settembru 2015“Nittrasformaw id-dinja tagħna: l-Aġenda 2030 għall-Iżvilupp Sostenibbli”. Għan Nru 6 “Jinkiseb aċċess universali u ġust għal ilma tax-xorb sikur u affordabbli għal kulħadd”.

(3) L-Opinjoni tal-KESE dwar“Is-Sħubija Ewropea għall-Innovazzjoni dwar l-Ilma” (ĠU C 44, 15.2.2013, p. 147). Punt 1.2.

(4) L-Opinjoni tal-KESE dwar “L-integrazzjoni tal-politika tal-ilma fil-politiki Ewropej l-oħra” (ĠU C 248, 25.8.2011, p. 43). Punt 1.1.

(5) Opinjoni tal-KESE dwar “Blueprint għas-Salvagwardja tar-Riżorsi tal-Ilma tal-Ewropa” (ĠU C 327, 12.11.2013, p. 93). Punt 1.5.

(6) www.right2water.eu.

(7) Ir-Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tat-8 ta’ Settembru 2015 dwar is-segwitu għall-Inizjattiva taċ-Ċittadini Ewropej “Right2Water”.

(8) L-Opinjoni tal-KESE dwar “L-ilma u s-sanità huma dritt tal-bniedem!” (ĠU C 12, 15.1.2015, p. 33).

(9) Ir-Riżoluzzjoni tal-Assemblea Ġenerali tan-NU tal-25 ta’ Settembru 2015“Nittrasformaw id-dinja tagħna: l-Aġenda 2030 għall-Iżvilupp Sostenibbli”. Għan Nru 6 “Jinkiseb aċċess universali u ġust għal ilma tax-xorb sikur u affordabbli għal kulħadd”.

(10) Il-Kummissjoni rċeviet aktar minn 5 900 tweġiba, u sussegwentement organizzat laqgħat formali sabiex tiddiskuti t-trasparenza u l-analiżi komparattiva.

(11) COM (2017) 614 final.

(12) Il-Proġett ta’ Kooperazzjoni tal-Uffiċċju Reġjonali tad-WHO għall-Ewropa dwar il-Parametri tal-Ilma tax-Xorb “Appoġġ għar-Rakkomandazzjoni dwar ir-reviżjoni tal-Anness I tad-Direttiva tal-Kunsill 98/83/KE dwar il-kwalità tal-ilma maħsub għall-konsum mill-bniedem (id-Direttiva dwar l-Ilma tax-Xorb)”, il-11 ta’ Settembru 2017.

(13) COM 2016/666.

(14) L-Opinjoni tal-KESE dwar “L-Inizjattiva taċ-Ċittadini Ewropej” (ĠU C 237, 6.7.2018, p. 74).

(15) http://www.ohchr.org/Documents/Publications/FactSheet35en.pdf.

10.10.2018

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 367/112

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar l-implimentazzjoni u l-funzjonament tal-isem tad-Dominju tal-Ogħla Livell .eu u li jħassar ir-Regolament (KE) Nru 733/2002 u r-Regolament tal-Kummissjoni (KE) Nru 874/2004”

(COM(2018) 231 final — 2018/0110 (COD))

(2018/C 367/22)

Relatur:

Philippe DE BUCK

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 28.5.2018 Kunsill, 5.6.2018
Bażi legali	L-Artikolu 172, l-ewwel paragrafu, tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni Speċjalizzata għat-Trasport, l-Enerġija, l-Infrastruttura u s-Soċjetà tal-Informazzjoni
Adottata fis-sezzjoni	28.6.2018
Adottata fil-plenarja	11.7.2018
Sessjoni plenarja Nru	536
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	133/1/0

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jappoġġja l-objettivi inklużi fir-Regolament propost dwar l-implimentazzjoni u l-funzjonament tal-isem tad-Dominju tal-Ogħla Livell .eu u li jħassar ir-Regolament (KE) Nru 733/2002 u r-Regolament tal-Kummissjoni (KE) Nru 874/2004. Minn naħa, l-għan huwa li jiġu indirizzati dispożizzjonijiet li ma għandhomx japplikaw u, min-naħa l-oħra, li tkun tista’ ssir reazzjoni aktar malajr għall-iżviluppi li ġejjin.

1.2.

Il-KESE jixtieq jenfasizza l-fatt li minħabba l-importanza ta’ identifikatur tal-Internet għal ċittadini, kumpaniji u organizzazzjonijiet tal-UE, l-isem tad-dominju .eu għandu jitqies bħala servizz ta’ interess ġenerali. Din hija r-raġuni għalfejn għandu jiġi kkunsidrat li r-reġistru jrid ikun organizzazzjoni mingħajr skop ta’ qligħ, li jittratta biss it-tmexxija operattiva tal-isem tad-dominju, u kwalunkwe bilanċ pożittiv għandu jiġi trasferit lill-baġit tal-UE.

1.3.

Il-KESE jieħu nota li r-reġistru jiġi appuntat wara proċedura ta’ sejħa għall-offerti miftuħa iżda jixtieq jenfasizza li għandu jsir dak kollu possibbli sabiex id-dominju .eu jinżamm operattiv, mingħajr interruzjonijiet. Proċedura miftuħa tal-offerti jista’ jkollha effett negattiv fuq l-istabbiltà tal-persunal involut, fuq ir-relazzjonijiet stabbli ma’ diversi reġistraturi u fuq il-fiduċja u r-reputazzjoni tal-isem tad-dominju. Għalhekk, il-kriterji kollha tal-għażla għandhom jiġu definiti b’mod ċar minn qabel. B’mod partikolari jekk ir-reġistru jista’ jew ma jistax ikun kumpanija kummerċjali. Fi kwalunkwe każ, jitlob li l-proċess kollu jkun kompletament trasparenti.

1.4.

Il-Kummissjoni għandha tiddefinixxi jekk ir-reġistru għandux ikun organizzazzjoni mingħajr skop ta’ qligħ jew le.

1.5.

Il-KESE jappoġġja l-ħolqien ta’ Kunsill tad-Diversi Partijiet Interessati u jixtieq li jkun rappreżentat fih.

1.6.

Il-KESE japprova t-twessigħ tal-kundizzjonijiet ta’ eliġibbiltà għall-persuni fiżiċi għall-kisba ta’ isem tad-dominju .eu. Ir-residenza fi Stat Membru tal-Unjoni Ewropea ma għadhiex prerekwiżit. Li ċittadin ta’ Stat Membru, hu x’inhu l-pajjiż ta’ residenza tiegħu, jitħalla jikseb isem tad-dominju .eu mhux biss iżid il-profil tal-UE, iżda juri b’mod ċar ukoll affinità mal-UE.

1.7.

Brexit se jkollha konsegwenzi għall-kriterji ta’ eliġibbiltà meta u jekk ir-Renju Unit joħroġ mill-Unjoni Ewropea, u meta kull perjodu ta’ tranżizzjoni potenzjali jintemm. Il-korpi kollha li jindirizzaw il-governanza u r-responsabbiltajiet operazzjonali tal-isem tad-dominju .eu għandhom jippreparaw għaċ-ċirkostanzi l-ġodda, u l-proprjetarji tal-ismijiet tad-dominju .eu kkonċernati għandhom ikunu infurmati fil-ħin mingħajr l-irtirar tad-drittijiet tagħhom. Għandhom jiġu stabbiliti skadenzi realistiċi.

1.8.

Il-KESE jitlob li jkun hemm perjodu ta’ tranżizzjoni bla xkiel mal-operatur preeżistenti attwali. Minħabba li l-kuntratt tar-reġistru attwali, jiġifieri l-EURid se jintemm f’Ottubru 2019, u x’aktarx li dak iż-żmien ir-regolament u l-atti ta’ implimentazzjoni l-ġodda tal-Kummissjoni mhux se jkunu infurzabbli bis-sħiħ, se jkun hemm bżonn ta’ perjodu ta’ tranżizzjoni, li jfisser li l-kuntratt mal-EURid se jkollu jiġi estiż jew negozjat mill-ġdid. Il-KESE jqis li, minħabba li jista’ jkun hemm bżonn li l-kuntratt jiġi emendat, dawk in-negozjati għandhom jibdew malajr kemm jista’ jkun sabiex jiġi evitat kwalunkwe tfixkil fl-operazzjoni tal-isem tad-dominju .eu.

2. Introduzzjoni

2.1.

Id-dominju tal-ogħla livell (TLD) .eu huwa l-isem tad-dominju tal-Unjoni Ewropea u taċ-ċittadini tagħha. Huwa assenjat lill-UE u ġestit mill-Kummissjoni Ewropea. It-TLD .eu ġie stabbilit mir-Regolament (KE) Nru 733/2002 dwar l-implimentazzjoni u l-funzjonijiet tad-dominju tal-ogħla livell .eu. Barra minn hekk, huwa kkontrollat mir-regoli stabbiliti fir-Regolament (KE) Nru 874/2004, u emendi sussegwenti, li jistabbilixxu regoli dwar il-politika pubblika rigward l-implimentazzjoni u l-funzjonament tat-TLD .eu u l-prinċipji li jirregolaw ir-reġistrazzjoni. It-TLD .eu ġie delegat mill-ICANN (il-Korporazzjoni tal-Internet għall-Ismijiet u n-Numri Assenjati) f’Marzu 2005, u tnieda f’April 2006 wara l’hekk imsejjaħ “sunrise period” f’Diċembru 2005.

2.2.

It-TLD .eu ġie stabbilit bil-għan li jagħti spinta lill-identità tal-Internet tal-Unjoni Ewropea u ċ-ċittadini tagħha, li jippromovi d-dehra tan-netwerks tal-informazzjoni globali tal-UE u li jgħolli l-profil tas-suq intern tal-UE fis-suq virtwali tal-Internet.

2.3.

F’konformità mal-objettivi tal-Istrateġija għal Suq Uniku Diġitali, it-TLD .eu jippermetti lin-negozji u liċ-ċittadini Ewropej jipparteċipaw fil-kummerċ elettroniku u jżid il-parteċipazzjoni tagħhom fis-suq uniku online.

2.4.

Ir-reġistru tat-TLD .eu huwa organizzazzjoni magħżula mill-Kummissjoni Ewropea bbażata fuq offerta miftuħa u għal perjodu ta’ ħames snin. Sa mill-bidu tiegħu, ġie ġestit mill-EURid, organizzazzjoni mingħajr skop ta’ qligħ, li topera fuq kuntratt għall-Kummissjoni Ewropea. Il-kuntratt attwali mal-EURid jintemm f’Ottubru 2019. Sa issa l-isem tad-dominju .eu kien ġestit tajjeb. EURid irċeviet premju tal-aħjar reġistru abbażi ta’ stħarriġ dwar is-sodisfazzjon tar-reġistraturi.

2.5.

L-ismijiet tad-dominji .eu jistgħu jiġu rreġistrati permezz ta’ netwerk ta’ “reġistraturi akkreditati”. Bħalissa, l-isem tad-dominju .eu jista’ jiġi rreġistrat biss minn persuna fiżika, kumpanija jew organizzazzjoni (“reġistrant”) li tirrisjedi jew hija stabbilita fl-Unjoni Ewropea, l-Iżlanda, il-Liechtenstein jew in-Norveġja (“restrizzjoni fuq ir-residenza”).

2.6.

Xi ismijiet relatati mal-kunċetti ġeografiċi huma rriżervati. Dawn ir-riżervazzjonijiet jistgħu jiġu implimentati mill-istituzzjonijiet tal-UE, l-Istati Membri, il-pajjiżi taż-ŻEE, u pajjiżi fil-fażi tal-adeżjoni mal-UE, kif ukoll mill-EURid. Ir-Regolament (KE) Nru 1654/2005 jistabbilixxi l-lista ta’ ismijiet riżervati (pereżempju “republicaportuguesa”, “hrvatska”) u jiddikjara li l-lista ta’ ismijiet stabbiliti fl-anness tar-Regolament għandhom jiġu rriżervati jew irreġistrati biss bħala ismijiet ta’ dominji tat-tieni livell direttament taħt it-TLD .eu.

2.7.

It-TLD .eu huwa fost wieħed mill-akbar TLDs internazzjonali. Skont id-data tal-Kummissjoni, hemm ’il fuq minn 3,8 miljun reġistrazzjoni. Wara .de, .uk u..nl huwa r-raba’ l-akbar TLD fuq livell Ewropew. Mad-dinja kollha hawn ’il fuq minn 700 reġistratur akkreditat. It-tkabbir fir-reġistrazzjonijiet ta’ .eu mit-tnedija tiegħu huwa sinifikanti, madankollu, matul l-aħħar sentejn dan it-tkabbir beda jonqos. Ir-rata medja ta’ tiġdid (80 %) hija ogħla mir-rata medja globali (bejn 70 % u 75 %). Barra minn hekk, l-użu ta’ applikazzjonijiet mobbli, magni tat-tiftix u midja soċjali għall-aċċess ta’ kontenut onlajn inaqqas il-viżibbiltà tal-ismijiet tad-dominji, filwaqt li jagħmel pressjoni fuq ismijiet ta’ dominji tradizzjonali.

2.8.

Sa mill-adozzjoni tar-regolamenti dwar l-.eu, l-ambjent online u l-kuntest politiku u leġislattiv tal-UE raw bidliet sinifikanti. Biż-żieda rapida tad-dominji tal-ogħla livell ġeneriċi ġodda (bħal.top,.trade,.club jew.xyz), il-kompetizzjoni fil-qasam tal-ismijiet tad-dominji żdiedet b’mod konsiderevoli. Dan kellu impatt fuq id-dinamika reġistri-reġistraturi. Dawn tal-aħħar issa għandhom aktar setgħa sabiex jiddeċiedu dwar liema reġistri għandhom jingħataw l-aħjar viżibbiltà meta joffru l-ismijiet tad-dominji lill-klijenti tagħhom. Fl-istess ħin, il-governanza tal-Internet u l-ekosistema dinamika tat-TLD raw bidliet tekniċi sostanzjali. L-operatur tar-reġistru tat-TLD .eu jeħtieġ li jwieġeb għal rekwiżiti ta’ kwalità dejjem aktar kumplessi.

2.8.1.

Barra minn hekk, l-introduzzjoni u ż-żieda ta’ pjattaformi ta’ midja soċjali bidlu d-domanda għall-identifikaturi uniċi onlajn. L-identifikaturi uniċi onlajn huma kwalunkwe tip ta’ sekwenzi (dominji, ismijiet tal-utenti) li jippermettu preżenza onlajn. Individwi u SMEs għandhom alternattivi rħas u konvenjenti sabiex jistabbilixxu l-preżenza onlajn tagħhom. Dan għandu impatt sinifikanti fuq is-suq tal-ismijiet tad-dominji.

2.9.

Skont il-Kummissjoni, il-problemi ewlenin fil-qafas attwali li għandhom jiġu indirizzati huma:

2.9.1.

It-TLD huwa rregolat minn qafas legali skadut u riġidu u li ma jistax jiġi aġġornat faċilment. Ir-regolamenti fihom dispożizzjonijiet dettaljati ħafna li jaf ma għadhomx rilevanti aktar, filwaqt li jaffettwaw il-ġestjoni ta’ kuljum tad-dominju .eu. Huwa ma għandux il-flessibbiltà meħtieġa biex ilaħħaq b’mod effiċjenti ma’ suq tas-Sistema tal-Ismijiet tad-Dominji (DNS) li qed jinbidel b’mod rapidu.

2.9.2.

L-istruttura attwali ma tipprovdix l-aħjar struttura ta’ governanza f’termini ta’ sorveljanza u responsabbiltà fil-konfront tal-operatur tar-reġistru; ma tqisx in-natura tad-diversi partijiet ikkonċernati tal-governanza tal-Internet u ma tipprovdix biżżejjed setgħat superviżorji lill-Kummissjoni fil-konfront tal-operatur tar-reġistru.

2.9.3.

Ir-regoli attwali ma jippermettux lir-reġistru tat-TLD .eu nnifsu jbigħ ismijiet ta’ dominji .eu direttament lill-konsumaturi. Dan jista’ jfixkel il-kapaċità tiegħu li jikkummerċjalizza s-servizzi tiegħu b’mod effettiv.

3. Sommarju tal-proposta tal-Kummissjoni

3.1.

L-aspetti ewlenin tal-proposta huma:

3.1.1.

Qafas legali li se jinkorpora:

—	regolamenti bbażati fuq il-prinċipji, flessibbli u li jibqgħu validi fil-futur,

—	proċeduri ta’ komitoloġija ristretti għal aspetti ewlenin tal-ġestjoni tat-TLD .eu, bħall-kriterji tal-għażla għall-operatur tar-reġistru jew ismijiet ta’ dominji riżervati,

—

kuntratt bejn il-Kummissjoni u l-operatur tar-reġistru bil-prinċipji u l-proċeduri dettaljati rilevanti kollha. Dan jinkludi politiki u proċeduri b’rabta mal-ġestjoni tal-isem tad-dominju bħala anness. Dan ikun ifisser li kwalunkwe tibdil tekniku fil-futur se jkollu jgħaddi minn reviżjoni kuntrattwali.

3.1.2.

Titjib fir-rigward tal-governanza u l-ġestjoni tat-TLD .eu permezz ta’:

—	korp konsultattiv, il-Kunsill tad-Diversi Partijiet Ikkonċernati, biex jassisti u jagħti pariri lill-Kummissjoni dwar l-implimentazzjoni korretta tar-regolazzjoni u l-operazzjoni tad-dominju .eu.

—

setgħat superviżorji ġodda għall-Kummissjoni fil-konfront tar-reġistru bil-għan li jkun hemm superviżjoni aħjar tal-organizzazzjoni, l-amministrazzjoni u l-operazzjonijiet tat-TLD .eu u l-verifika tal-konformità tar-reġistru mar-regolament. Ir-reġistru se jiġi awditjat kull sentejn minn awditur estern.

3.1.3.

L-espansjoni tal-kriterji ta’ eliġibbiltà attwali għar-reġistrazzjoni ta’ ismijiet tad-dominju .eu:

—	Iċ-ċittadini tal-UE kollha li jirrisjedu f’pajjiżi terzi se jkunu intitolati li jirreġistraw dominju .eu, filwaqt li l-persuni fiżiċi u l-impriżi minn pajjiżi terzi bbażati fl-Unjoni Ewropea (b’residenza/stabbiliment rispettivament) huma intitolati ukoll biex jirreġistraw dominju .eu.

3.1.4.

It-tneħħija tal-projbizzjonijiet stretti fuq is-separazzjoni vertikali:

—	il-Kummissjoni tista’ testendi l-kamp ta’ applikazzjoni tas-servizzi tar-reġistru (billi tbigħ ismijiet ta’ dominji lil utenti aħħarija ta’ ismijiet ta’ dominji fuq is-sit web tar-reġistru) mingħajr preġudizzju għall-applikazzjoni tar-regoli dwar il-kompetizzjoni ġusta.

3.2.

Il-Kummissjoni se tissorvelja l-applikazzjoni tar-regolament u tissottometti rapport dwar l-evalwazzjoni tagħha mhux aktar tard minn ħames snin wara d-data ta’ applikazzjoni tagħha. Barra minn hekk, il-progress tat-TLD .eu se jiġi ssorveljat b’mod regolari permezz tas-sottomissjoni ta’ rapport dwar l-implimentazzjoni, l-effettività u l-funzjonament tal-isem tad-dominju tliet snin wara s-sottomissjoni tar-rapport ta’ evalwazzjoni msemmi qabel u kull tliet snin wara dan.

3.3.

Il-proposta hija konsistenti mal-objettivi tal-Istrateġija għal Suq Uniku Diġitali, li tinkludi l-promozzjoni ta’ intraprenditorija u negozji ġodda Ewropej filwaqt li fl-istess ħin tirrinforza s-sigurtà u l-fiduċja fl-ambjent online. Ir-regolament għandu jiġi implimentat f’konformità mad-drittijiet fundamentali fil-qasam tal-protezzjoni tad-data, il-privatezza, is-sigurtà u l-multilingwiżmu. Il-protezzjoni tad-data personali permezz tad-disinn u l-protezzjoni tad-data għandha awtomatikament tkun inkorporata fis-sistemi tal-ipproċessar tad-data u l-bażijiet tad-data żviluppati u/jew miżmuma kollha.

4. Kummenti ġenerali

4.1.

4.2.

4.3.

4.4.

L-ambjent u s-suq tal-ismijiet tad-dominji fil-fatt qed jevolvu minħabba partijiet ikkonċernati tal-Internet ġodda, il-multiplikazzjoni ta’ ismijiet ta’ dominji ġeneriċi u l-evoluzzjoni rapida tal-komunikazzjoni tal-Internet bħala parti min-negozji u l-utenti privati.

4.5.

Il-KESE jappoġġja l-fatt li r-regolament il-ġdid huwa bbażat fuq prinċipji, li jfisser li l-prinċipji bażiċi u ġenerali biss huma stabbiliti fir-regoli proposti. Dan ifisser li numru ta’ elementi regolatorji speċifiċi, bħall-ismijiet tad-dominji riżervati u l-kriterji għall-għażla tar-reġistru, se jiġu stabbiliti fid-dettall mill-Kummissjoni permezz ta’ atti ta’ implimentazzjoni u komitoloġija. Speċifikazzjonijiet aktar dettaljati oħra imposti fuq ir-reġistru tal-għażla se jiġu nnegozjati u stabbiliti bħala parti mill-kuntratt.

4.6.

Għalkemm il-KESE jiffavorixxi approċċ aktar flessibbli fin-negozjati dwar ir-Regolament u l-kuntratt, huwa jitlob li l-proċess kollu għall-pubblikazzjoni tas-sejħa għall-offerti u n-negozjar tal-kuntratt ikun kollu trasparenti mill-bidu u matul il-proċess. L-applikanti għandu jkollhom idea ċara tal-obbligi, tal-kundizzjonijiet u tad-drittijiet meta jippreparaw it-tweġibiet tagħhom għall-offerta kif ukoll meta jippreparaw in-negozjati tal-kuntratt.

4.6.1.

Meta mqabbel mar-regolament attwali, ir-regolament il-ġdid ma jeskludix l-integrazzjoni vertikali, li jfisser li r-reġistru magħżul jista’ jiffunzjona wkoll bħala reġistratur u joffri l-isem tad-dominju .eu lis-suq. Il-KESE jista’ jaċċetta din l-innovazzjoni, b’mod partikolari f’pajjiżi jew reġjuni fejn ir-reġistranti jkollhom għażla limitata ta’ reġistraturi lokali. Dan iħeġġeġ żieda fil-penetrazzjoni tas-suq tal-isem tad-dominju .eu, speċjalment għall-varjanti tiegħu fi scripts oħrajn.

4.6.2.

Bl-istess mod, skont il-proposta l-ġdida, mhux se jkun hemm l-obbligu li r-reġistru magħżul ikun organizzazzjoni mingħajr skop ta’ qligħ. Skont il-KESE, jekk il-Kummissjoni tikkonferma dan l-approċċ, dan se jikkostitwixxi bidla prinċipali li se jkollha konsegwenzi sinifikanti. Dan minħabba li l-entitajiet kummerċjali se jaġixxu b’mod differenti, minħabba li se jkollhom jagħmlu profitt fuq l-isem tad-dominju .eu, u l-bilanċi pożittivi ġġenerati mir-reġistru mhux se jibqgħu jiġu ttrasferiti fil-baġit tal-UE. Il-KESE jixtieq li l-Kummissjoni tikkjarifika dan malajr kemm jista’ jkun, sabiex il-proċess leġislattiv ikun jista’ jitwettaq bl-informazzjoni rilevanti kollha disponibbli.

4.6.3.

Kif miktub fil-Valutazzjoni tal-Impatt, ta’ min jenfasizza l-fatt li l-Unjoni Ewropea bbenefikat mill-istruttura tar-reġistru attwali għax ippermettiet lill-Kummissjoni tappoġġja sensiela ta’ proġetti u inizjattivi bħal-laqgħat EuroDIG u ICANN fi Brussell.

4.7.

Żieda ġdida importanti se tkun il-ħolqien ta’ Kunsill tad-Diversi Partijiet Ikkonċernati, li skont il-Premessa 20 se jkun ibbażat fuq sett ta’ prinċipji tal-Internet globali u inklużivi koerenti. L-isħubija tal-Kunsill, skont l-Artikolu 14(2), se tkun magħmula mis-sitt gruppi li ġejjin: gvernijiet tal-Istati Membri, is-settur privat, is-soċjetà ċivili, akkademiċi, organizzazzjonijiet internazzjonali u l-komunità teknika.

4.7.1.

Il-KESE jista’ jappoġġja bis-sħiħ dan l-appoġġ, minħabba li fir-rigward tal-Internet, dawn il-partijiet ikkonċernati se jkunu jistgħu jagħtu pariri lill-istituzzjonijiet tal-UE dwar il-prinċipji, in-normi, ir-regoli, il-prinċipji u l-programmi kondiviżi li jiffurmaw l-użu u l-iżvilupp tal-Internet. Minkejja dan il-KESE jissottolinja l-importanza li jiġi speċifikat aħjar li r-rwol tal-Kunsill tad-Diversi Partijiet Ikkonċernati mhux se jkun li jintervjeni fil-ġestjoni operazzjonali ta’ .eu. Il-KESE, għalhekk jistieden lill-Kummissjoni sabiex tiċċara r-rwol u l-ambitu ta’ dan il-kunsill. Għandhom jiġu pprovduti mezzi finanzjarji suffiċjenti sabiex dan il-kunsill ikun jista’ jiffunzjona sew.

4.7.2.

Jidher loġiku li l-Kumitat, bħala rappreżentant tas-soċjetà ċivili organizzata, u filwaqt li jitqies ix-xogħol importanti li pproduċa (inkluż dwar suġġetti rilevanti bħad-diġitalizzazzjoni tal-ekonomija u l-evoluzzjoni tal-kummerċ elettroniku), għandu l-kredenzjali neċessarji li jiġi rrappreżentat fil-Kunsill.

4.8.

Il-KESE jilqa’ wkoll il-fatt li s-superviżjoni tal-konformità mal-obbligi legali tal-proċessi kollha mwettqa mir-reġistru se tiġi msaħħa bl-impożizzjoni ta’ awditu estern li għandu jitwettaq kull sentejn. Barra minn hekk, il-Kunsill tad-Diversi Partijiet Ikkonċernati se jagħti pariri dwar kif u sa fejn għandu jitwettaq awditu.

4.9.

5. Kummenti speċifiċi

5.1.

Minħabba li l-kuntratt tar-reġistru attwali, jiġifieri l-EURid se jintemm f’Ottubru 2019, u x’aktarx li dak iż-żmien ir-regolament u l-atti ta’ implimentazzjoni l-ġodda tal-Kummissjoni mhux se jkunu infurzabbli bis-sħiħ, se jkun hemm bżonn ta’ perjodu ta’ tranżizzjoni, li jfisser li l-kuntratt mal-EURid se jkollu jiġi estiż jew negozjat mill-ġdid. Il-KESE jqis li, minħabba li jista’ jkun hemm bżonn li l-kuntratt jiġi emendat, dawk in-negozjati għandhom jibdew malajr kemm jista’ jkun sabiex jiġi evitat kwalunkwe tfixkil fl-operazzjoni tal-isem tad-dominju .eu.

5.2.

Il-KESE jinnota bi pjaċir li l-proċeduri tas-soluzzjoni alternattiva għat-tilwim (ADR) huma kkomplementati b’possibbiltajiet ta’ soluzzjoni online għat-tilwim (ODR).

5.3.

Il-Premessa 16, Artikolu 11(f) tippermetti li l-awtoritajiet kompetenti jkollhom aċċess għal data tar-reġistru għall-finijiet tal-prevenzjoni, is-sejbien u l-prosekuzzjoni ta’ reati kriminali. L-abbozzar attwali jissuġġerixxi li l-awtoritajiet tal-infurzar tal-liġi jista’ jkollhom aċċess mingħajr xkiel u indiskriminat għad-data tar-reġistrazzjoni. Kwalunkwe obbligu legali għall-kooperazzjoni mal-awtoritajiet kompetenti għandu jenfasizza wkoll il-limitazzjonijiet, il-kontrolli u l-bilanċi fuq dawn l-obbligi.

5.4.

L-Artikolu 12.1 jgħid li: “Ir-Reġistru għandu jistabbilixxi u jimmaniġġa l-faċilità tal-bażi tad-dejta WHOIS bl-iskop li tingħata informazzjoni preċiża u aġġornata dwar ir-reġistrazzjoni tal-ismijiet tad-dominju taħt it-TLD .eu.” Il-kisba tal-preċiżjoni tad-data fil-WHOIS tirrappreżenta sfida fis-sistema tal-ismijiet tad-dominji, fejn id-data tiddaħħal minn partijiet diversi u r-reġistru ma tantx għandu kontroll effettiv dwar dan. Pereżempju, ġeneralment ikun ir-reġistratur li jkollu l-kuntratt mal-utent finali (reġistrant). Filwaqt li xi reġistri jimplimentaw kontrolli suċċessivi għall-preċiżjoni tad-data, mhuwiex fattibbli għal kwalunkwe reġistru tal-ismijiet ta’ dominji li jiggarantixxi li d-data fil-WHOIS hija 100 % preċiża jew aġġornata. Hemm riskju li din id-dispożizzjoni tista’ tistabbilixxi livell ta’ preċiżjoni li ma jkunx realistiku u ma jistax jintlaħaq.

5.5.

Id-definizzjoni tat-terminu “Reġistru” (Artikolu 2(a)) tinkludi l-formulazzjoni “… u t-tqassim ta’ fajls taż-żona tat-TLD”. Il-lingwa hija ambigwa, u tista’ tiġi interpretata fis-sens li r-Reġistru huwa obbligat jippubblika l-fajls taż-żona tiegħu. Ħafna ccTLDs ma jippubblikawx il-fajls taż-żona tagħhom għal raġunijiet tal-privatezza u ċ-ċibersigurtà. L-abbozzar tad-definizzjoni għandu jiċċara li l-pubblikazzjoni tal-fajls taż-żona mhijiex meħtieġa.

5.6.

Brexit se jkollu konsegwenzi għall-kriterji ta’ eliġibbiltà meta u jekk ir-Renju Unit joħroġ mill-Unjoni Ewropea, jew meta jintemm kwalunkwe perjodu ta’ tranżizzjoni potenzjali. Il-korpi kollha li jindirizzaw il-governanza u r-responsabbiltajiet operazzjonali tal-isem tad-dominju .eu għandhom jippreparaw għaċ-ċirkostanzi l-ġodda, u l-proprjetarji tal-ismijiet tad-dominju .eu kkonċernati għandhom ikunu infurmati fil-ħin mingħajr l-irtirar tad-drittijiet tagħhom. Għandhom jiġu stabbiliti skadenzi realistiċi.

Brussell, il-11 ta’ Lulju 2018.

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

Luca JAHIER

		ISSN 1977-0987
Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea		C 367

Edizzjoni bil-Malti	Informazzjoni u Avviżi	Volum 61 10 ta' Ottubru 2018

Werrej		Paġna
	I Riżoluzzjonijiet, rakkomandazzjonijiet u opinjonijiet
	OPINJONIJIET
	Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew
	Il-536 Sessjoni Plenarja tal-KESE, 11.7.2018–12.7.2018
2018/C 367/01	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar L-effetti ta’ struttura ġdida tal-provvista tal-enerġija mingħajr karbonju, deċentralizzata u diġitalizzata fuq l-impjiegi u l-ekonomija reġjonali (Opinjoni fuq inizjattiv proprja)	1
2018/C 367/02	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Ir-rwol tat-trasport biex jintlaħqu l-għanijiet ta’ żvilupp sostenibbli, u l-implikazzjonijiet konsegwenti għat-tfassil tal-politika tal-UE [Opinjoni fuq inizjattiva proprja]	9
2018/C 367/03	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Il-kunċetti tal-UE fil-qasam tat-tħejjija tat-tranżizzjonijiet f’dinja ta’ xogħol diġitalizzat — kontribut importanti għal White Paper dwar il-ġejjieni tax-xogħol [Opinjoni esploratorja mitluba mill-Presidenza Awstrijaka]	15
2018/C 367/04	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Is-sitwazzjoni ta’ nisa b’diżabilità [Opinjoni esploratorja mitluba mill-Parlament Ewropew]	20

	III Atti preparatorji
	IL-KUMITAT EKONOMIKU U SOĊJALI EWROPEW
	Il-536 Sessjoni Plenarja tal-KESE, 11.7.2018–12.7.2018
2018/C 367/05	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda r-Regolament (KE) Nru 924/2009 fir-rigward ta’ ċerti imposti fuq ħlas transkonfinali fl-Unjoni u l-imposti fuq il-kambju tal-munita [COM(2018) 163 final — 2018/0076 (COD)]	28
2018/C 367/06	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda r-Regolament (UE) Nru 168/2013 fir-rigward tal-istadju Euro 5 għall-approvazzjoni tat-tip ta’ vetturi b’żewġ jew tliet roti u kwadriċikli [COM(2018) 137 final — 2018/0065 (COD)]	32
2018/C 367/07	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar it-tqegħid fis-suq u l-użu ta’ prekursuri tal-isplussivi, li jemenda l-Anness XVII tar-Regolament (KE) Nru 1907/2006 u li jħassar ir-Regolament (UE) Nru 98/2013 dwar it-tqegħid fis-suq u l-użu ta’ prekursuri tal-isplussivi [COM(2018) 209 final — 2018/0103 (COD)]	35
2018/C 367/08	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda r-Regolament (UE) Nru 952/2013 li jistabbilixxi l-kodiċi doganali tal-Unjoni [COM(2018) 259 final — 2018/0123 (COD)]	39
2018/C 367/09	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar l-emendar tar-Regolament (UE) Nru 575/2013 fir-rigward tal-kopertura minima għat-telf għal skoperturi improduttivi [COM(2018) 134 final — 2018/0060 (COD)] u Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar is-servizzjanti tal-kreditu, ix-xerrejja tal-kreditu u l-irkupru tal-kollateral [COM(2018) 135 final — 2018/0063 (COD)]	43
2018/C 367/10	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni dwar il-liġi applikabbli għall-effetti proprjetarji tat-tranżazzjonijiet ta’ titoli(COM(2018) 89 final), Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li temenda d-Direttiva tal-Kunsill 2009/65/KE u d-Direttiva 2011/61/UE dwar id-distribuzzjoni transfruntiera tal-fondi ta’ investiment kollettiv(COM(2018) 92 final — 2018/0041 (COD)), Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar il-liġi applikabbli għall-effetti fuq partijiet terzi fiċ-ċessjonijiet tal-pretensjonijiet(COM(2018) 96 final — 2018/0044 (COD)), Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar l-iffaċilitar tad-distribuzzjoni transfruntiera ta’ fondi ta’ investiment kollettiv u li jemenda r-Regolamenti (UE) Nru 345/2013 u (UE) Nru 346/2013(COM(2018) 110 final — 2018/0045 (COD))	50
2018/C 367/11	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda r-Regolament (UE) Nru 575/2013 fir-rigward ta’ skoperturi fil-forma ta’ bonds koperti [COM(2018) 93 final — 2018/0042 (COD)] u Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar il-ħruġ ta’ bonds koperti u s-superviżjoni pubblika ta’ bonds koperti u li temenda d-Direttiva 2009/65/KE u d-Direttiva 2014/59/UE [COM(2018) 94 final — 2018/0043 (COD)]	56
2018/C 367/12	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Bank Ċentrali Ewropew, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni — Pjan ta’ Azzjoni tal-FinTech: Għal settur finanzjarju Ewropew iktar kompetittiv u innovattiv(COM(2018) 109 final)	61
2018/C 367/13	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar il-Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li temenda d-Direttiva 2014/65/UE dwar is-swieq fl-istrumenti finanzjarji(COM(2018) 99 final — 2018/0047 (COD)) u l-Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar il-Fornituri ta’ Servizzi ta’ Finanzjament Kollettiv (ECSP) għan-Negozji(COM(2018) 113 final — 2018/0048 (COD))	65
2018/C 367/14	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar il-Proposta għal Direttiva tal-Kunsill li tistabbilixxi r-regoli dwar it-tassazzjoni korporattiva ta’ preżenza diġitali sinifikanti(COM(2018) 147 final — 2018/0072 (CNS)) u l-Proposta għal Direttiva tal-Kunsill dwar is-sistema komuni ta’ taxxa fuq is-servizzi diġitali fir-rigward tad-dħul li jirriżulta mill-provvista ta’ ċerti servizzi diġitali(COM(2018) 148 final — 2018/0073 (CNS))	73
2018/C 367/15	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar il-Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar it-tisħiħ tas-sigurtà tal-karti tal-identità taċ-ċittadini tal-Unjoni u tad-dokumenti ta’ residenza maħruġa liċ-ċittadini tal-Unjoni u lill-membri tal-familja tagħhom li jeżerċitaw id-dritt tagħhom ta’ moviment liberu(COM(2018) 212 final — 2018/0104 (COD))	78
2018/C 367/16	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li tistabbilixxi regoli li jiffaċilitaw l-użu ta’ informazzjoni finanzjarja u informazzjoni oħra għall-prevenzjoni, l-identifikazzjoni, l-investigazzjoni jew il-prosekuzzjoni ta’ ċerti reati kriminali u li tħassar id-Deċiżjoni tal-Kunsill 2000/642/ĠAI [COM(2018) 213 final — 2018/0105 (COD)]	84
2018/C 367/17	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar l-Ordnijiet ta’ Produzzjoni u ta’ Preservazzjoni Ewropej għall-evidenza elettronika f’materji kriminali [COM(2018) 225 final — 2018/0108 (COD)] u Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li tistabbilixxi regoli armonizzati dwar il-ħatra ta’ rappreżentanti legali għall-finijiet tal-ġbir tal-evidenza fi proċeduri kriminali [COM(2018) 226 final — 2018/0107(COD)]	88
2018/C 367/18	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar il-pollutanti organiċi persistenti (riformulazzjoni)(COM(2018) 144 final — 2018/0070 (COD))	93
2018/C 367/19	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni dwar qafas ta’ monitoraġġ għall-ekonomija ċirkolari(COM(2018) 29 final)	97
2018/C 367/20	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jistabbilixxi pjan pluriennali għas-sajd li jisfrutta l-istokkijiet tal-ħut tal-qiegħ fil-Punent tal-Mediterran [COM(2018) 115 final — 2018/0050 (COD)]	103
2018/C 367/21	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar il-kwalità tal-ilma maħsub għall-konsum mill-bniedem (riformulazzjoni) [COM(2017) 753 final — 2017/0332(COD)]	107
2018/C 367/22	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar l-implimentazzjoni u l-funzjonament tal-isem tad-Dominju tal-Ogħla Livell .eu u li jħassar ir-Regolament (KE) Nru 733/2002 u r-Regolament tal-Kummissjoni (KE) Nru 874/2004(COM(2018) 231 final — 2018/0110 (COD))	112
2018/C 367/23	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Direttiva tal-Kunsill li temenda d-Direttivi 2006/112/KE u 2008/118/KE dwar l-inklużjoni tal-muniċipalità Taljana ta’ Campione d’Italia u l-ilmijiet Taljani tal-Lag ta’ Lugano fit-territorju doganali tal-Unjoni u fl-applikazzjoni territorjali tad-Direttiva 2008/118/KE(COM(2018) 261 final — 2018/0124 (CNS))	117
2018/C 367/24	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal direttiva tal-Kunsill li temenda d-Direttiva 2006/112/KE dwar is-sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud fir-rigward tal-perjodu ta’ applikazzjoni tal-mekkaniżmu tar-reverse charge fakultattiv fir-rigward ta’ provvisti ta’ ċerti merkanzija u servizzi suxxettibbli għall-frodi u tal-Mekkaniżmu ta’ Reazzjoni Rapida kontra l-frodi tal-VAT(COM(2018) 298 final — 2018/0150(CNS))	118
2018/C 367/25	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda r-Regolament (KE) Nru 110/2008 f’dak li għandu x’jaqsam mal-kwantitajiet nominali għat-tqegħid fis-suq tal-Unjoni tal-ispirtu ddistillat darba biss imsejjaħ shochu, li jsir fil-Ġappun b’lampik tat-tip pot still u li jiġi bbottiljat f’dan il-pajjiż(COM(2018) 199 final — 2018/0097 COD)	119
2018/C 367/26	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Deċiżjoni tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li temenda d-Deċiżjoni tal-Kunsill 2003/17/KE fir-rigward tal-ekwivalenza tal-ispezzjonijiet fuq il-post imwettqa fil-Brażil għal uċuħ tar-raba’ li jipproduċu żerriegħa tal-pjanti tal-għalf, u għal uċuħ tar-raba’ li jipproduċu żerriegħa taċ-ċereali, u fir-rigward tal-ekwivalenza taż-żerriegħa tal-pjanti tal-għalf u ż-żerriegħa taċ-ċereali prodotti fil-Brażil, kif ukoll fir-rigward tal-ekwivalenza tal-ispezzjonijiet fuq il-post imwettqa fil-Moldova għal uċuħ tar-raba’ li jipproduċu żerriegħa taċ-ċereali, uċuħ tar-raba’ li jipproduċu żerriegħa tal-ħxejjex, u fir-rigward tal-ewkivalenza taż-żerriegħa taċ-ċereali, taż-żerriegħa tal-ħxejjex u taż-żerriegħa tal-pjanti taż-żejt u tal-fibra prodotti fil-Moldova(COM(2017) 643 final — 2017/0297 (COD))	120

Konsultazzjoni	Kunsill tal-Unjoni Ewropea, 29.5.2018
Bażi legali	L-Artikolu 113 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni Speċjalizzata għall-Unjoni Ekonomika u Monetarja u l-Koeżjoni Ekonomika u Soċjali
Adottata fis-sessjoni plenarja	11.7.2018
Sessjoni plenarja Nru	536
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	174/0/2

Konsultazzjoni	Kunsill tal-Unjoni Ewropea, 11.6.2018
Bażi legali	Artikolu 113 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni Speċjalizzata għall-Unjoni Ekonomika u Monetarja u l-Koeżjoni Ekonomika u Soċjali
Adottata fis-sessjoni plenarja	11.7.2018
Sessjoni plenarja Nru	536
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	175/1/3

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 2.5.2018 Kunsill tal-Unjoni Ewropea, 30.4.2018
Bażi legali	Artikolu 114(1) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni Speċjalizzata għall-Agrikoltura, l-Iżvilupp Rurali u l-Ambjent
Adottata fil-plenarja	11.7.2018
Sessjoni plenarja Nru	536
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	170/0/5

Konsultazzjoni	Kunsill tal-Unjoni Ewropea, 18.6.2018
Bażi legali	Artikolu 43(2) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni Speċjalizzata għall-Agrikoltura, l-Iżvilupp Rurali u l-Ambjent
Adottata fil-plenarja	11.7.2018
Sessjoni plenarja Nru	536
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	166/0/4