10.7.2013   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 198/1

1.1

Il-KESE appoġġja bis-sħiħ is-sorsi ta’ enerġija rinnovabbli fl-opinjonijiet preċedenti tiegħu u t-tħejjija tal-hekk imsejjaħ pakkett 20/20/20.

1.2

Il-promozzjoni tas-sorsi ta’ enerġija rinnovabbli fil-livell tal-UE hija maħsuba biex tnaqqas l-emissjonijiet tal-karbonju relatati mal-produzzjoni tal-enerġija (u b’hekk jingħata kontribut għal sehem l-Ewropa fil-protezzjoni tal-klima) u d-dipendenza mill-importazzjonijiet (u b’hekk tittejjeb is-sigurtà tal-provvista tal-enerġija).

1.3

Is-sehem dejjem akbar ta’ sorsi intermittenti ta’ enerġija rinnovabbli qanqal dibattitu ħaj dwar il-konsegwenzi tekniċi u ekonomiċi ta’ tali żieda. Fuq talba tal-Presidenza Irlandiża, l-għan tal-KESE hu li jipprovdi aktar ċarezza u trasparenza dwar din il-kwistjoni.

1.4

Apparti sehem partikolari mit-taħlita tal-enerġija, is-sorsi intermittenti ta’ enerġija rinnovabbli jirrikjedu l-implimentazzjoni ta’ komponenti addizzjonali tas-sistema tal-enerġija: estensjonijiet tal-grilja, faċilitajiet ta’ ħżin, kapaċitajiet ta’ riżerva u sforzi favur l-użu flessibbli. Għaldaqstant il-Kumitat jirrakkomanda li jiġu żviluppati u installati bis-sħiħ dawn il-komponenti neqsin.

1.5

F’każ li dawn il-komponenti ma jkunux disponibbli, jista’ jagħti l-każ li jew l-enerġija prodotta ma tkunx tista’ tintuża l-ħin kollu jew li n-netwerks u s-sistemi ta’ kontroll xi drabi jkunu mgħobbija żżejjed. Konsegwentement, il-faċilitajiet installati ma jintużawx b’mod effiċjenti u jistgħu jiġu pperikolati s-sigurtà tal-provvista tal-enerġija u l-vijabbiltà ta’ suq Ewropew tal-enerġija.

1.6

Għaldaqstant, ir-regoli dwar it-tqegħid tas-sorsi ta’ enerġija rinnovabbli fuq il-grilja (feed-in) għandhom jiġu riveduti bir-reqqa, tiġi żgurata s-sigurtà tal-provvista f’kull ħin u jiġi żgurat li l-produzzjoni tal-elettriku mill-enerġija rinnovabbli tkun tista’ tissodisfa d-domanda.

1.7

L-espansjoni tal-faċilitajiet ta’ produzzjoni għall-enerġiji rinnovabbli intermittenti għadha tirrikjedi aktar investimenti sostanzjali biex jiġu żviluppati u mħaddma l-komponenti neqsin tas-sistema kompluta. B’mod partikolari, l-iżvilupp u l-installazzjoni ta’ kapaċità ġenerali ta’ ħżin adatta jirrappreżentaw sfida, opportunità u neċessità assoluta.

1.8

B’riżultat ta’ dan, iż-żieda fl-użu tat-teknoloġiji tal-enerġija rinnovabbli intermittenti tista’ twassal għal żieda sinifikanti fl-ispejjeż tal-elettriku li, jekk tiġi mgħoddija lill-konsumaturi, tista’ twassal għal żieda sinifikanti fil-prezzijiet tal-elettriku.

1.9

Sistema tal-enerġija sostenibbli li tkun magħmula prinċipalment minn sorsi rinnovabbli, għalkemm tfisser spejjeż addizzjonali meta mqabbla mas-sistemi attwali bbażati fuq il-fossili, hija l-unika soluzzjoni fit-tul għall-ġejjieni tiegħi mil-lat tal-enerġija. Għandu jiġi nnutat ukoll li ż-żieda fl-ispiża hija inevitabbli minħabba l-ftehim li jiġu inklużi l-ispejjeż esterni u jinqatgħu s-sussidji b’rabta mal-enerġija bbażata fuq il-fossili.

1.10

Għaldaqstant, il-Kumitat jirrakkomanda li l-Kummissjoni tara li jitfassal studju ekonomiku adatt u bir-reqqa dwar il-kwistjoni koperta minn din l-Opinjoni. Dan l-istudju għandu jagħti ħarsa kwantitattiva lejn il-mistoqsijiet li għadhom ma ġewx indirizzati.

1.11

Fost ir-riperkussjonijiet ekonomiċi l-oħra minħabba din iż-żieda fl-ispejjeż jista’ jkun hemm (i) ħsara potenzjali lill-kompetittività tal-industrija Ewropea, kif ukoll (ii) piż akbar b’mod partikolari fuq il-gruppi soċjalment żvantaġġati.

1.12

Għaldaqstant hemm riskju li aktar manifatturi jirrilokaw f’pajjiżi terzi, fejn l-enerġija hija irħas. Dan mhux biss ixekkel il-ġlieda kontra t-tibdil fil-klima (ir-rilokazzjoni tal-emissjonijiet ta’ karbonju) iżda jdgħajjef ukoll l-ekonomija u l-prosperità tal-Ewropa.

1.13

Peress li jista’ jkun hemm aktar spejjeż addizzjonali minħabba sussidji u inċentivi mhux adatti li jvarjaw minn pajjiż Ewropew għal ieħor, jeħtieġ li l-kwistjoni kollha tal-ispejjeż kif ukoll l-istrateġiji dwar l-enerġija alternattiva jiġu diskussi b’mod miftuħ u trasparenti, filwaqt li tiġi indirizzata l-kwistjoni tal-ispejjeż esterni tad-diversi sistemi tal-enerġija u l-interdipendenza tagħhom.

1.14

B’konsegwenza t’hekk, jinħtieġu politika komuni Ewropea dwar l-enerġija u suq intern tal-enerġija. Dawn jistgħu jipprovdu l-bażi għal qafas leġislattiv affidabbli li jkun jispira l-fiduċja u jippermetti kemm l-investiment fl-enerġija kif ukoll sistemi tal-enerġija madwar l-Ewropa kollha – l-għan globali tal-isforzi biex tinbena Komunità Ewropea tal-Enerġija.

1.15

Jinħtieġ strument ta’ appoġġ effettiv u aktar orjentat lejn is-suq li jaqdi l-objettivi ambjentali, soċjali u ekonomiċi, li jirrifletti l-ispejjeż esterni possibbli u li jkopri l-UE kollha sabiex it-teknoloġiji tal-enerġija rinnovabbli jkunu jistgħu jikkompetu fi swieq ħielsa.

1.16

Għal dan il-għan jista’ jintuża l-ipprezzar adatt tal-karbonju (pereżempju taxxa). Il-Kumitat jirrakkomanda li l-Kummissjoni, flimkien mal-Istati Membri, tiżviluppa inizjattivi ta’ politika adatti għal tali strument ta’ appoġġ. L-istrumenti kollha l-oħra li jappoġġjaw il-penetrazzjoni fis-suq ta’ diversi sorsi ta’ enerġija mbagħad jistgħu jiġu eliminati.

1.17

In-natura globali tal-problema tal-klima u l-integrazzjoni ekonomika internazzjonali jirrikjedu enfasi aktar qawwija fuq is-sitwazzjoni ekonomika internazzjonali u l-emissjonijiet globali tal-karbonju. Għaldaqstant, il-ftehimiet globali dwar il-protezzjoni tal-klima huma ta’ importanza vitali.

1.18

Element importanti tal-proċedura ulterjuri jkun it-twaqqif ta’ djalogu pubbliku – Djalogu Ewropew dwar l-Enerġija – dwar l-enerġija madwar l-Ewropa kif enfasizzat fil-proposta li ġiet adottata dan l-aħħar mill-Kumitat, u li ntlaqgħet mill-Kummissjoni Ewropea. Eventwalment, jinħtieġ li jsir studju dwar l-impatt tal-Pjan Direzzjonali 2050 dwar l-eknomija tal-UE u l-kompetittività globali tagħha, qabel ma jittieħdu deċiżjonijiet finali b’impatti fit-tul.

2.1

Il-Kumitat jilqa’ t-talba tal-Presidenza Irlandiża, li tindirizza problema serja – problema li għad trid tiġi solvuta jekk għandu jinkiseb l-għan tal-Pjan Direzzjonali għall-Enerġija 2050. Il-KESE appoġġja bis-sħiħ is-sorsi ta’ enerġija rinnovabbli fl-opinjonijiet preċedenti tiegħu u t-tħejjija tal-hekk imsejjaħ pakkett 20/20/20.

2.2

Barra minn hekk, dan l-aħħar il-Kumitat iddiskuta kwistjonijiet relatati ma’ dan is-suġġett fl-Opinjoni tiegħu dwar “L-enerġija rinnovabbli: attur ewlieni fis-suq Ewropew tal-enerġija” (CESE 1880/2012). Il-Kumitat talab biex jiġu installati aktar faċilitajiet għall-konverżjoni ta’ sorsi ta’ enerġija rinnovabbli f’enerġija elettrika, iżda fil-qafas ta’ taħlita bbilanċjata tal-enerġija. Huwa rrakkomanda enfasi aktar qawwija fuq l-aspetti ekonomiċi u soċjali u fuq il-limitazzjoni tal-ispejjeż li dejjem jiżdiedu, qabel kollox permezz tal-ipprezzar adatt tal-karbonju li għandu jkun l-uniku strument ta’ appoġġ użat. Dan il-prinċipju huwa l-bażi ta’ din l-Opinjoni.

2.3

Fir-rigward tal-kuntest u l-punti ta’ tluq ta’ din l-Opinjoni, għandu jiġi nnotat li:

3.1

Il-kwistjoni ekonomika ewlenija li qed tiffaċċja kull sistema tal-provvista tal-enerġija hija l-ispiża biex tiġi żviluppata u mħaddma s-sistema kollha – mill-produtturi tal-enerġija sal-konsumaturi – u l-impatt tagħha fuq il-kapaċità ekonomika, il-kompetittività u s-sostenibbiltà soċjali.

3.2

Tul dawn l-aħħar snin l-ispejjeż żdiedu b’mod sinifikanti fis-setturi kollha tal-provvista tal-enerġija. Dan japplika għas-sorsi tal-karburant fossili bħaż-żejt jew il-gass (fejn iż-żidiet huma aggravati bit-taxxi u imposti oħra), l-impjanti ġodda tal-enerġija nukleari minħabba l-ispejjeż addizzjonali sinifikanti tas-sistemi ta’ sigurtà, u b’mod partikolari anke fil-każ tas-sorsi ta’ enerġija rinnovabbli minħabba s-sussidji sostanzjali u l-mekkaniżmi ta’ appoġġ meħtieġa biex jirnexxilhom jippenetraw is-suq. Barra minn hekk, fis-sistema kompluta hemm spejjeż indiretti li jirriżultaw mill-iżvilupp tal-grilja, ir-regolazzjoni tal-enerġija, riżerva ta’ kapaċità supplimentari (backup capacity), kif ukoll spejjeż esterni li jvarjaw minn teknoloġija tal-enerġija għal oħra.

3.3

Minħabba s-sussidji u/jew taxxi differenti fuq is-sorsi individwali tal-enerġija fl-Istati Membri individwali, huwa partikolarment diffiċli u kkumplikat li tingħata stampa ġenerali u li tkopri l-UE kollha tal-ispejjeż tas-sorsi differenti tal-enerġija. Dan l-aspett ser jerġa’ jiġi kkunsidrat fil-kummenti fit-taqsima 4.

3.4

F’din it-taqsima, ser niddiskutu l-ispejjeż mistennija ta’ sehem dejjem akbar ta’ sorsi intermittenti ta’ enerġija rinnovabbli, qabel ma nħarsu lejn ir-riperkussjonijiet ekonomiċi possibbli l-oħra u nagħmlu rakkomandazzjonijiet għal azzjoni fit-taqsimiet ta’ wara. Filwaqt li sorsi oħra tal-enerġija jistgħu jesperjenzaw ukoll żieda fl-ispejjeż, filwaqt li t-tbassir tal-iżviluppi ta’ karburanti fossili fil-futur – f’termini ta’ użu u anke ta’ spejjeż – jirrifletti b’mod wiesa’ d-dibattiti dwar il-potenzjal tal-gass u ż-żejt tax-shale u dwar id-differenzi sinifikanti fil-prezz tal-enerġija bejn l-Istati Membri tal-UE u pereżempju l-Istati Uniti tal-Amerika, u filwaqt li dan jista’ jkun fattur importanti biex jiġu vvalutati l-benefiċċji ekonomiċi u r-riskji ta’ żieda fl-installazzjoni ta’ faċiltajiet ta’ enerġija rinnovabbli intermittenti, din it-taqsima tiffoka fuq l-ispejjeż mistennija ta’ żieda fl-użu tas-sorsi intermittenti ta’ enerġija rinnovabbli.

3.5

Ta’ min jinnota n-natura tentattiva ta’ din l-analiżi peress li ma teżisti l-ebda analiżi indipendenti u awtorevoli li tipprovdi mudell komprensiv għalkollox tal-ispejjeż tal-enerġija, li mhux biss jinkludi l-esternalitajiet magħrufa kollha iżda jirrikonoxxi wkoll l-impatt sinifikanti tal-iżviluppi reċenti fil-provvista u l-produzzjoni ta’ karburanti fossili mhux konvenzjonali. Jinħtieġ ukoll li, qabel ma jsiru deċiżjonijiet finali b’impatti fit-tul, eventwalment il-Kummissjoni tniedi studju dwar l-impatt tal-Pjan Direzzjonali 2050 dwar l-ekonomija tal-UE u l-kompetittività globali tagħha. Madankollu l-benefiċċji soċjali u ekonomiċi tas-sorsi tal-enerġija rinnovabbli għandhom jiġu analizzati.

3.6

L-ispejjeż esterni jaqdu rwol ewlieni fid-dibattitu dwar is-sorsi differenti ta’ enerġija (speċjalment l-enerġija nukleari). It-teknoloġiji tal-enerġija rinnovabbli jistgħu jkunu assoċjati wkoll ma’ riskji (pereżempju materjal tossiku jew li tinfaqa’ xi diga) u spejjeż esterni (pereżempju okkupazzjoni kbira tal-art). Madankollu, analiżi kwantitattiva ta’ dawn il-fatturi u l-interdipendenza tagħhom (pereżempju minħabba impjanti ta’ riżerva li jużaw il-karburanti fossili) tmur lil hinn mill-ambitu ta’ din l-Opinjoni, iżda għandha tiġi indirizzata f’dibattiti futuri.

3.7

Jekk ikomplu jiżdiedu l-installazzjonijiet ta’ sorsi intermittenti ta’ enerġija rinnovabbli, l-ispejjeż sistemiċi indiretti ser jisbqu l-ispejjeż diretti tal-“faċilitajiet tal-produzzjoni tal-elettriku”. Għalkemm sadanittant l-ispejjeż diretti ta’ tali “faċilitajiet tal-produzzjoni” naqsu b’mod sinifikanti għadhom mhumiex kompetittivi mingħajr sussidji u għadhom qed jikkontribwixxu għaż-żieda fil-kont tal-enerġija. Madankollu, il-fatturi tal-ispejjeż addizzjonali tas-sistema kompluta tal-provvista tal-enerġija msemmija hawn taħt ser isiru sostanzjalment aktar sinifikanti ladarba jiżdied is-sehem relattiv tas-sorsi ta’ enerġija rinnovabbli. Dan huwa spjegat f’aktar dettal hawn taħt.

3.8

Il-produzzjoni intermittenti: l-enerġija mir-riħ u mix-xemx tiġi prodotta biss meta jkun ir-riħ u/jew ix-xemx. Dan ifisser li l-faċilitajiet li jintużaw għall-konverżjoni ta’ sorsi intermittenti ta’ enerġija rinnovabbli f’elettriku jiksbu produzzjoni massima għal numru limitat ta’ sigħat fis-sena biss – il-perjodu tal-użu tal-kapaċità installata huwa ta’ madwar 800 – 1 000 siegħa għaċ-ċelloli fotovoltajċi (fil-Ġermanja) u madwar 1 800 – 2 200 siegħa għall-enerġija mir-riħ fuq l-art, jew madwar darbtejn iktar għal dik lil hinn mill-kosta. Pereżempju, fil-Ġermanja r-rendiment tal-enerġija (sors: Energie-Daten 2011, Bundesministerium für Wirtschaft BRD (Data dwar l-enerġija għall-2011, il-Ministeru Ġermaniż tal-Ekonomija)) fl-2011 miċ-ċelloli fotovoltajċi u t-turbini tar-riħ kien ftit iktar minn 10 % u ftit anqas minn 20 % rispettivament tar-rendiment totali teoretiku annwali li jista’ jinkiseb bi produzzjoni kostanti. B’ kuntrast, l-impjanti tal-enerġija fossila u nukleari jistgħu jiksbu livelli ħafna ogħla (80 - 90 %) tal-użu medju annwali (jiġifieri aktar minn 7 000 siegħa b’kapaċità sħiħa), u b’hekk dan il-potenzjal jista’ jintuża għall-kapaċità ta’ tagħbija bażi (baseload capacity).

3.9

Kapaċità żejda: dan ifisser li biex tiġi sostitwita l-produzzjoni medja annwali mis-sorsi ta’ enerġija “konvenzjonali” – fossili jew nukleari – bl-użu ta’ sorsi intermittenti ta’ enerġija rinnovabbli, il-kapaċità tal-produzzjoni jkollha tiżdied b’numru ta’ drabi ħafna aktar mill-ogħla livell tat-tagħbija annwali; ser ikun hemm bżonn li jiġi installat għadd sinifikanti ta’ faċilitajiet ta’ produzzjoni b’kapaċità żejda u ser ikollhom jinżammu operattivi flimkien ma’ għadd sinifikanti żejjed ta’ faċilitajiet ta’ trażmissjoni/distribuzzjoni. Ser ikun hemm bżonn saħansitra aktar minn dawn il-faċilitajiet minħabba t-telf tal-enerġija matul il-ħżin u l-użu mill-ġdid.

3.10

Żewġ każijiet tipiċi: il-konsegwenzi ta’ din in-neċessità jistgħu jintwerew permezz ta’ żewġ sitwazzjonijiet tipiċi; minn naħa hemm sitwazzjoni fejn matul il-perjodu kkonċernat ħafna mill-“faċilitajiet ta’ produzzjoni” jipprovdu l-elettriku ( provvista żejda ) u, min-naħa l-oħra, hemm sitwazzjoni fejn qed topera biss minoranza insuffiċjenti ta’ faċilitajiet ( domanda żejda ).

3.11

Provvista żejda: fid-dawl tal-bżonn ta’ kapaċitajiet għall-provvista żejda, kull meta l-elettriku ġġenerat mir-riħ jew mix-xemx jisboq il-kapaċità tal-grilja u d-domanda attwali tal-konsumaturi li għandhom aċċess, jistgħu jiġru tliet affarijiet: jew il-produzzjoni tieqaf parzjalment (jiġifieri xi enerġija li tista’ tiġi prodotta ma tintużax) jew il-grilji jiġu mgħobbija żżejjed, jew – jekk ikunu jeżistu l-faċilitajiet meħtieġa – l-enerġija elettrika żejda tinħażen u mbagħad tiġi provduta lill-konsumaturi meta l-produzzjoni mir-riħ jew mix-xemx ma tkunx biżżejjed. Huwa mistenni li l-possibbiltajiet ta’ konsum flessibbli jimmitigaw għal dan (punt 3.16).

3.11.1

Tagħbija eċċessiva tal-grilja u s-sigurtà tal-provvista tal-enerġija. L-enerġija prodotta mill-impjanti tar-riħ u/jew solari fil-Ġermanja xi drabi diġà qed twassal biex il-grilji ta’ trażmissjoni eżistenti fil-pajjiżi ġirien (speċjalment il-Polonja, ir-Repubblika Ċeka, is-Slovakkja, l-Ungerija (EurActiv, 21 ta’ Jannar 2013)) jiġu mgħobbija żżejjed. Dan huwa sors ta’ tensjoni li jista’ jhedded l-operazzjoni tal-grilja u jista’ joħloq ukoll spejjeż addizzjonali minħabba miżuri ta’ rimedju, apparti l-bżonn li jsir investiment f’sistemi protettivi (bħat-trasformaturi li jbiddlu l-kurrent (phase-shifting transformers)). Hemm riskju li l-limitu ta’ tolleranza jinqabeż b’mod sinifikanti u li s-sigurtà tal-provvista tiġi pperikolata b’mod serju.

3.11.2

Ħżin. Sabiex (i) titnaqqas minn fuq il-grilja t-tagħbija ta’ provvista żejda mill-kapaċitajiet eċċessivi li huma riżultat inerenti tal-applikazzjoni dejjem akbar ta’ sorsi intermittenti ta’ enerġija rinnovabbli u (ii) din l-enerġija tinħażen biex tintuża aktar tard, l-iżvilupp u l-installazzjoni ta’ kapaċità ta’ ħżin ġenerali u suffiċjenti jirrappreżentaw sfida, opportunità u neċessità assoluta.

3.11.3

It-telf tal-ħażniet. Għalkemm l-impjanti tal-ħżin tal-ilma jitilfu l-inqas ammont ta’ enerġija u ilhom għexieren ta’ snin jintużaw fuq skala kbira, minħabba fatturi ekonomiċi u naturali u l-bżonn ta’ aċċettazzjoni mill-pubbliku, l-ambitu għal użu akbar u suffiċjenti ta’ tali sistemi fl-Ewropa huwa limitat ħafna attwalment. Għadhom qed jiġu żviluppati sistemi oħra ta’ ħżin għal użu fuq skala kbira. Qed jitbassar li l-provvisti tal-elettriku minn faċilitajiet ta’ ħżin innovattivi ser jiswew tal-anqas darbtejn aktar mill-elettriku mhux maħżun (Niels Ehlers, Strommarktdesign angesichts des Ausbaus fluktuierender Stromerzeugung, (It-tfassil ta’ suq tal-elettriku fid-dawl tal-iżvilupp tal-produzzjoni intermittenti tal-enerġija), 2011); u dan ifisser fattur ta’ telf tal-anqas bin-nofs. B’mod partikolari f’dan il-qasam, hemm bżonn kbir ta’ riċerka u żvilupp.

3.11.4

L-iżvilupp ta’ sistema kompluta tal-provvista tal-elettriku għandu jkun prijorità. Għaldaqstant, sabiex jiġu installati aktar faċilitajiet għall-produzzjoni tal-enerġija minn sorsi intermittenti ta’ enerġija rinnovabbli, għall-ewwel ser ikollha tingħata prijorità lill-installazzjoni u t-tħaddim tal-komponenti neqsin tas-sistema kollha, b’mod partikolari sistemi ta’ ħżin u infrastrutturi ta’ trażmissjoni adegwati, kif ukoll sistemi ta’ użu flessibbli.

3.11.5

Miżuri preliminari. Dan għandu jseħħ sabiex ikun hemm bażi loġika kontinwa għat-tqegħid (feed-in) prijoritarju fuq il-grilja, sabiex ma jinqabiżx il-limitu massimu li tiflaħ l-grilja u sabiex il-produzzjoni tal-elettriku rinnovabbli tkun tista’ tissodisfa d-domanda mingħajr ma tiġi mhedda s-sigurtà tal-provvista tal-enerġija. Inkella ser ikollhom jiġu riveduti r-regoli dwar it-tqegħid (feed-in) prijoritarju.

3.12

Domanda żejda: fid-dawl tal-fatt li s-sorsi ta’ enerġija rinnovabbli għandhom produzzjoni li tvarja, jistgħu jagħtu biss kontribut limitat ħafna għall-“kapaċità kostanti”, jiġifieri biex tiġi żgurata l-kopertura tal-ogħla livell ta’ konsum annwali. L-Aġenzija tal-Enerġija Ġermaniża (Dena) (Integration EE, Dena, 2012) tistma li dan il-kontribut huwa ta’ madwar 5-10 % għall-enerġija mir-riħ, u daqs 1 % għall-enerġija mix-xemx (meta mqabbel mat-92 % għall-impjanti li jaħdmu bil-linjite). Dawn ir-relazzjonijiet jistgħu jkunu ta’ għajnuna jew ta’ xkiel skont il-pożizzjoni ġeografika u l-kundizzjonijiet klimatiċi tal-pajjiżi individwali.

3.13

Impjanti ta’ riżervi supplimentari (backup). Dan ifisser li l-impjanti konvenzjonali tal-elettriku (l-impjanti ta’ riżervi supplimentari) ser jibqgħu meħtieġa biex tiġi kkumpensata l-produzzjoni mhux suffiċjenti mill-enerġija rinnovabbli u biex tiġi provduta kapaċità affidabbli li tista’ tiġi rregolata. Sakemm ma jkollniex biżżejjed faċilitajiet innovattivi għall-ħżin tal-elettriku, tali impjanti konvenzjonali ser jibqgħu essenzjali. Xi teknoloġiji konvenzjonali m’għadhomx irendu qligħ ekonomiku, għalkemm huma meħtieġa biex tiġi żgurata l-istabbiltà tal-operazzjoni tal-grilja. Jekk dawn l-impjanti ta’ riżervi supplimentrari jużaw il-karburanti fossili (b’kuntrast, pereżempju, mal-idroġenu ġġenerat permezz ta’ proċess ta’ elettroliżi mħaddma bl-elettriku minn sorsi tal-enerġija rinnovabbli) ser jagħmluha aktar diffiċli li jinkiseb l-għan tal-Pjan Direzzjonali għall-Enerġija 2050.

3.13.1

Inżommu riżerva ta’ kapaċità: meta mqabbla mal-impjanti “normali” li jipprovdu kapaċità ta’ tagħbija bażi, l-impjanti ta’ riżervi supplimentari jintużaw b’mod inqas intensiv matul is-sena u jistgħu joperaw b’livelli aktar baxxi ta’ effiċjenza u bi spejjeż varjabbli ogħla. Għalhekk għandhom spejjeż taċ-ċiklu tal-ħajja ogħla minn impjanti normali. L-inċentivi ekonomiċi meħtieġa biex tiġi żgurata r-riżerva ta’ kapaċità supplimentari meħtieġa qed jiġu diskussi bħalissa (Veit Böckers et alt., Braucht Deutschland Kapazitätsmechanismen für Kraftwerke? Eine Analyse des deutschen Marktes für Stromerzeugung (Il-Ġermanja għandha bżonn mekkaniżmi ta’ kapaċità għall-impjanti tal-elettriku? Analiżi tas-suq tal-elettriku Ġermaniż), Vierteljahrshefte zur Wirtschaftsforschung, 2012).

3.14

L-ibbilanċjar tad-differenzi reġjonali. Flimkien mal-impjanti ta’ riżervi supplimentari u t-teknoloġija tal-ħżin, possibbiltà oħra hija li jiġu bbilanċjati d-differenzi reġjonali f’termini ta’ provvista u domanda eċċesivi f’ċertu ħinijiet, pereżempju meta jkun ir-riħ fil-Majjistral tal-Ewropa iżda mhux fix-Xlokk. Madankollu, l-użu ta’ din il-possibbiltà jjirrikjedi li r-reġjuni li jibbenefikaw minn livelli għoljin ta’ riħ f’ċerti mumenti jkollhom bżonn ukoll biżżejjed kapaċità għall-provvista żejda biex ikopru d-domanda f’reġjuni fejn f’dak il-ħin ma jkunx hemm riħ u jfisser ukoll li ż-żewġ reġjuni jridu jkunu interkonnessi b’linji ta’ trażmissjoni adegwati.

3.15

L-espansjoni tal-grilji ta’ trażmissjoni tal-elettriku: fid-dawl tal-fatt li l-maġġoranza kbira tal-kapaċità ta’ ġenerazzjoni ta’ elettriku rinnovabbli talimenta grilji b’vultaġġ baxx jew medju, dawn tal-aħħar ser ikollhom jiġu żviluppati u msaħħa. It-transformaturi u s-sistemi ta’ kontroll (“grilji intelliġenti”) ser ikollhom jiġu adattati wkoll għar-rwol il-ġdid tal-grilji ta’ distribuzzjoni. Barra minn hekk, jinħtieġ ukoll b’mod urġenti investiment fil-grilji ta’ trażmissjoni b’vultaġġ għoli peress li n-nuqqas ta’ interkonnessjonijiet (pereżempju bejn it-Tramuntana u n-Nofsinhar tal-Ġermanja) jikkaġuna flussi ta’ enerġija mhux ippjanati li jipperikolaw is-sigurtà tal-operazzjonijiet tas-sistemi ta’ trażmissjoni. Sa ċertu punt dan huwa minħabba l-fatt li ħafna mill-faċilitajiet tal-enerġija mir-riħ ma jinsabux viċin konċentrazzjonijiet kbar ta’ konsumaturi jew ta’ faċilitajiet ta’ ħżin, u minħabba l-fatt li l-kapaċità addizzjonali tista’ tippermetti sinkronizzazzjoni aktar mill-qrib fl-Ewropa sabiex jiġu sostitwiti parzjalment il-faċilitajiet ta’ ħżin u l-kapaċitajiet ta’ riżervi supplimentari.

3.15.1

L-iżgurar tal-użu ekonomikament vijabbli tal-potenzjal tal-enerġija rinnovabbli Ewropea flimkien mal-iżgurar tas-sigurtà tal-provvista tal-enerġija għalhekk ser jirrikjedu estensjoni sinifikanti tal-grilji eżistenti tal-elettriku fil-livell lokali, nazzjonali u transnazzjonali-Ewropew sabiex jiġi ottimizzat l-użu tal-produzzjoni tal-enerġija li tvarja.

3.16

Il-ġestjoni tad-domanda (Demand-Side Management, DSM) u l-elettromobbiltà: it-trasferiment tad-domanda mill-perjodi tal-ogħla livell ta’ konsum għal perjodi kwieti (“ħżin funzjonali tal-enerġija”), inkluża l-elettromobbiltà, hija possibbiltà oħra li tista’ tikkontribwixxi biex jittaffew l-effetti tal-intermittenza. Xi użi tal-elettriku jippermettu li dan iseħħ, pereżempju s-sistemi tal-arja kkondizzjonata u s-sistemi tat-tkessiħ u tat-tisħin, l-elettrolizzaturi u l-fran elettriċi għat-tidwib. L-elettromobbiltà permezz ta’ vetturi li jaħdmu bil-batteriji tista’ tkun possibbiltà oħra. Għandu jiġi stabbilit x’inċentivi finanzjarji, flimkien mal-użu tal-arloġġi intelliġenti, jistgħu jħeġġu lill-konsumaturi biex jagħmlu l-kapaċità rilevanti disponibbli.

3.17

L-ispejjeż tas-sistema b’mod ġenerali. L-ekonomija b’mod ġenerali, jiġifieri l-konsumaturi (u/jew il-kontribwenti), inevitabbilment ser iġġarrab l-ispejjeż totali tal-użu tas-sorsi intermittenti ta’ enerġija rinnovabbli. Dawn jinkludu l-ispejjeż taċ-ċiklu tal-ħajja ta’ mill-anqas żewġ sistemi ta’ provvista tal-enerġija: minn naħa għadd ta’ impjanti li jaħdmu bl-enerġija rinnovabbli, li inevitabbilment jirrikjedu kapaċità sinifikanti għall-provvista żejda li tkun trid tintuża, u, min-naħa l-oħra, għadd addizzjonali ta’ impjanti tal-elettriku flimkien ma’ riżerva konvenzjonali ta’ kapaċità supplimentari, ħżin tal-elettriku, kapaċità ta’ trażmissjoni ġdida, u ġestjoni tad-domanda għall-klijenti aħħarin. Naturalment, dawn għandhom ikunu bbilanċjati mal-ispejjeż assoċjati mal-użu kontinwu tal-karburanti fossili (ara punt 3.3) u s-sussidji potenzjali għall-produzzjoni tal-elettriku minn sorsi mhux rinnovabbli.

3.18

Sakemm m’hemmx raġunijiet oħra, għandu jiġi nnutat li f’pajjiżi fejn hemm skemi ta’ appoġġ proattivi għas-sorsi intermittenti ta’ enerġija rinnovabbli, pereżempju fil-Ġermanja u d-Danimarka, il-prezzijiet tal-elettriku domestiku diġà huma madwar 40-60 % ogħla mill-medja tal-UE (EUROSTAT 2012). B’riżultat ta’ dan, iż-żieda fl-użu tat-teknoloġiji tal-enerġija rinnovabbli intermittenti b’konformità mal-miri tal-Pjan Direzzjonali 2050 ser twassal għal żieda fl-ispejjeż tal-elettriku li skont l-istimi ġenerali inizjali, jekk tiġi mgħoddija lill-konsumaturi, tista’ twassal għal żieda sinifikanti fil-prezzijiet tal-elettriku. F’dan ir-rigward ara r-rakkomnadazzjoni f’punt 3.5.

3.19

L-ewwel tweġiba għall-mistoqsija tal-Presidenza Irlandiża għalhekk hija li l-produzzjoni dejjem akbar ta’ aktar elettriku minn sorsi intermittenti ta’ enerġija rinnovabbli, b’konformità mal-miri tal-Pjan Direzzjonali 2050, ser twassal għal spejjeż ogħla b’mod sinfikanti għall-utenti tal-elettriku. S’issa, id-dibattitu pubbliku ġeneralment ma analizzax mill-qrib biżżejjed l-ispejjeż tas-sistema kompluta, u minflok iffoka biss fuq l-alimentazzjoni (intermittenti) tal-grilja mill-produzzjoni tal-enerġija, li hija stmata li tirrappreżenta nofs l-ispejjeż totali.

4.1

Is-sistema tal-enerġiji rinnovabbli b’mod ġenerali. Sabiex jiġu evitati ħela bla bżonn tar-riżorsi finanzjarji u prezzijiet tal-enerġija saħansitra ogħla, għandha tingħata prijorità lill-ippjanar, l-iżvilupp u l-installazzjoni tal-komponenti meħtieġa tas-sistema kompluta – faċilitajiet ta’ ħżin, netwerks u impjanti ta’ riżervi supplimentari – fuq skala /kbira biżżejjed biex titwitta t-triq biex jiġu installati aktar impjanti li jaħdmu bis-sorsi intermittenti ta’ enerġija rinnovabbli. L-eżempju tal-Ġermanja u r-reazzjoni tal-pajjiżi ġirien juri x’jiġri meta dan il-prinċipju ma jiġix ikkunsidrat mill-bidu nett.

4.1.1

Kundizzjonijiet għall-provvedituri tal-enerġija. Dan ifisser li għandha tiġi installata tali sistema kompluta tal-enerġija rinnovabbli li tkopri l-UE kollha, sabiex tiġi evitata r-reviżjoni tar-regoli dwar it-tqegħid fuq il-grilja (feed-in) (ara punt 3.10.5). Pereżempju, il-provvedituri tal-elettriku minn sorsi intermittenti ta’ enerġija rinnovabbli jistgħu jintalbu jsegwu skeda ta’ produzzjoni tal-enerġija ġurnata bil-quddiem. Dan jista’ jiġi ffaċilitat billi jiġu kkunsidrati wkoll is-sinerġiji potenzjali mas-sistemi tal-provvista bbażati fuq it-tisħin u t-tkessiħ distrettwali u mas-sistemi tat-trasport.

4.2

Id-dibattitu dwar x’passi addizzjonali għandhom jittieħdu għandu jiddistingwi bejn il-kategoriji differenti, il-perjodi ta’ żmien u l-oqsma ta’ azzjoni (avolja dawn huma korrelati), pereżempju:

4.3

Lista ta’ prijoritajiet. Meta jiġu kkunsidrati l-possibbiltajiet għal azzjoni, għandha tingħata aktar attenzjoni lit-tendenzi u l-fatti globali. Għandha titfassal lista ċara ta’ prijoritajiet għall-objettivi ewlenin u għandha titwaqqaf it-tendenza li kulma jmur dejjem tiżdied ta’ interferenza regolatorja mhux armonizzata mill-gvernijiet tal-Istati Membri differenti (ara punt 4.7). Għall-kuntrarju, jeħtieġ li nibnu l-fiduċja u b’hekk nirrilaxxaw l-interess potenzjali tas-settur privat fl-investiment. Il-punti li ġejjin jikkunsidraw xi aspetti ta’ din il-problema.

4.4

Approċċ globali: l-għan ġenerali tal-politika Ewropea dwar l-enerġija u l-klima għandu jkun li jittieħdu l-passi t-tajbin u jintbagħtu l-messaġġi t-tajbin b’mod li huwa kemm jista’ jkun propizju – minkejja x-xkiel sal-lum il-ġurnata (Kopenħagen, Cancun, Durban, Doha) – biex tiġi minimizzata ż-żieda fil-livelli globali ta’ konċentrazzjoni ta’ CO2 , tissaħħaħ il-kompetittività ekonomika Ewropea fis-swieq globali u biex is-swieq Ewropej tal-enerġija jkunu kemm jista’ jkun ekonomiċi. Peress li l-klima hija kwistjoni globali, approċċ li jiffoka biss fuq l-Ewropa huwa qarrieqi. Jekk niddikjaraw rwol “pijunier” dan jista’ mhux biss iwassal għall-investiment u l-ħolqien tal-impjiegi iżda jista’ jdgħajjef il-pożizzjoni internazzjonali ta’ negozjar tagħna u l-apprezzament tagħna tar-realtà.

4.5

Trasparenza, is-soċjetà ċivili u l-interessi tal-konsumatur: jekk irridu ninvolvu b’mod kostruttiv lis-soċjetà ċivili f’dawn il-proċessi (TEN/503) u biex nimplimentaw politiki tal-enerġija li jkunu mmirati aktar lejn l-interessi tal-konsumatur, jeħtieġ li jkun hemm aktar trasparenza u ċ-ċittadini ordinarji Ewropej u dawk li jieħdu d-deċiżjonijiet jiġu infurmati aktar bil-fatti kwantitattivi u l-korrelazzjonijiet. Dan huwa aktar diffiċli li jinkiseb minħabba li diversi partijiet interessati privileġġati jressqu argumenti u informazzjoni żbilanċjati li jaħbu l-punti negattivi tal-pożizzjonijiet tagħhom. Il-Kumitat jilqa’ l-Konklużjonijiet rilevanti tal-Kunsill (il-Kunsill Enerġija Rinnovabbli, 3/12/2012), iżda fl-istess waqt jitlob għal politiki ta’ informazzjoni aktar ambizzjużi u trasparenti.

4.6

Djalogu Ewropew dwar l-Enerġija. Element importanti tal-proċedura ulterjuri huwa t-twaqqif ta’ djalogu pubbliku dwar l-enerġija madwar l-Ewropa kif enfasizzat fil-proposta li ġiet adottata dan l-aħħar mill-Kumitat (TEN/503), u li ntlaqgħet mill-Kummissjoni Ewropea. Huwa essenzjali li l-pubbliku jiġi involut, jifhem u jaċċetta d-diversi bidliet li s-sistema tal-enerġija tagħna ser ikollha tesperjenza tul id-deċennji li ġejjin. F’dan ir-rigward, is-sħubija u l-kostitwenza tal-KESE, li jirriflettu s-soċjetà Ewropea, huma f’pożizzjoni tajba biex jikkomunikaw maċ-ċittadini u l-partijiet interessasti fl-Istati Membri u biex jiġi stabbilit programm komprensiv ta’ demokrazija parteċipattiva u azzjoni prattika.

4.7

Komunità Ewropea tal-enerġija: il-Kumitat jikkonferma l-impenn tiegħu għal komunità Ewropea tal-enerġija (CESE 154/2012). Hija biss komunità bħal din li tista’ tirrappreżenta l-pożizzjonijiet u l-interessi tal-Ewropa b’mod effettiv fir-relazzjonijiet mal-imsieħba internazzjonali filwaqt li jsir l-aħjar użu tal-kundizzjonijiet reġjonali u klimatiċi rilevanti. Barra minn hekk, dan huwa l-uniku mezz kif jiġu kkoordinati u mtejba r-regoli nazzjonali u l-istrumenti ta’ appoġġ, li sikwit jikkontradixxu lil xulxin, u biex jiġi ġestit u implimentat l-iżvilupp tal-grilja fi ħdan l-Ewropa fl-aqwa mod possibbli.

4.8

Suq intern tal-enerġija: komunità Ewropea tal-enerġija timplika suq intern tal-enerġija ħieles (CESE 2527/2012), li jinkludi l-enerġiji rinnovabbli. Dan jista’ jiżgura li, fid-dawl tar-reviżjoni totali tas-sistema tal-provvista tal-enerġija maħsuba fil-Pjan Direzzjonali għall-Enerġija 2050, il-produzzjoni tal-elettriku tista’ tiffoka fuq il-bżonnijiet tal-konsumatur b’mod kemm jista’ jkun ekonomiku, u li jsir investiment fi żmien tajjeb, fil-postijiet it-tajba (pereżempju fir-reġjuni bi klima tajba) u fl-aktar teknoloġiji ekonomiċi tal-ġenerazzjoni tal-elettriku. L-enerġiji rinnnovabbli għalhekk għandhom jiġu integrati f’suq intern tal-enerġija Ewropew li jopera b’konformità mal-prinċipji tas-suq ħieles.

4.8.1

Enerġiji rinnovabbli kompetittivi: biex l-enerġiji rinnovabbli jsiru kompetittivi fis-suq tal-enerġija, l-emissjonijiet tas-CO2 mill-karburanti fossili għandhom jiġu kkunsidrati b’mod suffiċjenti fil-prezzijiet permezz ta’ strument ta’ prezzar jew tas-suq adatt u koerenti. Għaldaqstant fil-perjodu medju l-enerġiji rinnovabbli għandhom isiru “kompetittivi”. Il-prezzijiet mhux regolati tal-enerġija flimkien ma’ prezzijiet adatti tal-karbonju (pereżempju taxxi) bħala inċentiv ta’ investiment għandhom ikunu biżżejjed biex dan iseħħ. Flimkien ma’ tariffi adatti għall-użu tan-netwerk, dan għandu jkun kundizzjoni neċessarja u suffiċjenti għall-investiment fl-impjanti ta’ riżervi supplimentari, il-faċilitajiet ta’ ħżin u l-ġestjoni tal-enerġija min-naħa tad-domanda fil-ħin it-tajjeb, fil-post it-tajjeb u fil-kwantità t-tajba. F’din is-sitwazzjoni,is-sussidji jkun hemm bżonnhom biss għal attivitajiet ta’ riċerka, ta’ żvilupp u ta’ demostrazzjoni marbutin mat-teknoloġiji l-ġodda.

4.9

Approċċ kawt fir-rigward tal-kondiviżjoni tal-ispejjeż. Għalkemm iż-żieda mistennija fl-ispejjeż tal-elettriku għadha tibda, diġà qed jiġu diskussi jew saħansitra installati miżuri għal każijiet eċċezzjonali. Minn naħa, kif talab il-Kumitat (1), il-gruppi soċjali bi dħul baxx għandhom jiġu protetti mill-faqar enerġetiku. Min-naħa l-oħra, is-setturi industrijali li jagħmlu l-aktar użu intensiv tal-enerġija jeħtieġu protezzjoni miż-żieda fl-ispejjeż tal-enerġija sabiex ma tiddgħajjifx il-kompetittività globali tagħhom. Jekk dan ma jseħħx, is-siti ta’ produzzjoni tagħħom ikollhom jirrilokaw barra mill-Ewropa, f’pajjiżi fejn l-enerġija hija irħas. Dan żgur li ma jgħinx il-kawża tal-klima (“ir-rilokazzjoni tal-emissjonijiet ta’ karbonju”) (TEN/492).

4.9.1

Madankollu, waħda mir-riperkussjonijiet ta’ din is-sitwazzjoni hija li l-SMEs u l-gruppi bi dħul medju ser ikollhom iġarrbu wkoll l-ispejjeż li jkunu frankaw setturi speċifiċi.

4.10

Nevitaw id-deindustrijalizzazzjoni: għandu jiġi evitat li jkun hemm aktar deindustrijalizzazzjoni tal-UE. Attwalment, id-deindustrijalizzazzjoni qed toħloq l-illużjoni li l-isforzi Ewropej biex jitnaqqsu l-emissjonijiet tas-CO2 qed jirnexxu. Madankollu, dak li verament qed jiġri huwa forma moħbija ta’ “rilokazzjoni tal-emissjonijiet ta’ karbonju”: jekk il-prodotti jiġu manifatturati bnadi oħra minflok fl-Ewropa kif kien qed jiġri qabel, il-“marka tal-karbonju” assoċjata ser tibqa’ jew saħansitra tiġi aggravata.

4.11

Aktar riċerka u żvilupp minflok tnedijiet prematuri u mgħaġġla fis-suq fuq skala kbira. Id-distinzjoni bejn ir-riċerka, l-iżvilupp u d-demostrazzjoni fuq naħa, u t-tnedijiet fis-suq u l-appoġġ fuq skala kbira fuq in-naħa l-oħra m’għandhiex tiċċajpar; fost affarijiet oħra, din tista’ twassal saħansitra għal sitwazzjonijiet tas-suq li jfixklu l-innovazzjoni. Is-sussidji eċċessivi għall-enerġija fotovoltajka (pereżempju fil-Ġermanja, Frondel et al. Economic impacts from the promotion of renewable technologies. (L-impatti ekonomiċi tal-promozzjoni tat-teknoloġiji rinnovabbli),Energy Policy, 2010) ma għenux biex tiġi żviluppata sistema kompetittiva fl-UE (Hardo Bruhns u Martin Keilhacker, Energiewende – wohin führt der Weg, (Fejn ser twassalna t-tranżizzjoni enerġetika?), Politik und Zeitgeschichte, 2011). Illum għandna pannelli solari orħos minħabba ċ-Ċina u mhux minħabba l-Ewropa!Għaldaqstant, jeħtieġ li niffokaw fuq l-iżvilupp tal-possibbiltajiet kollha li jistgħu jkunu vijabbli għall-enerġija b’livell baxx ta’ emissjonijiet ta’ karbonju, speċjalment sorsi li jistgħu jikkontribwixxu għall-kapaċità ta’ tagħbija bażika, bħall-enerġija ġeotermali u l-fużjoni nukleari. Din il-problema mhux ser tiġi solvuta sal-2050, la fl-Ewropa u lanqas fil-bqija tad-dinja!

4.12

Inċentivi offruti għall-investiment: fid-dawl tal-kriżi attwali u l-bżonn li tiġi żviluppata s-sistema kompluta tal-provvista, jinħtieġu b’mod urġenti investimenti f’teknoloġiji u infrastrutturi ġodda. Tali investimenti jħeġġu l-ottimiżmu, u jgħinu biex jinħolqu l-impjiegi u titrawwem il-fiduċja. Dan japplika wkoll għall-biċċa l-kbira tal-investimenti fit-teknoloġiji b’livell baxx ta’ emissjonijiet ta’ karbonju bħas-sorsi ta’ enerġija rinnovabbli, madankollu soġġett għal ċerti limitazzjonijiet u kundizzjonijiet, li wħud minnhom diġà ssemmew aktar ’il fuq f’din l-Opinjoni. B’mod partikolari, il-politiki għandhom jevitaw dispożizzjonijiet li jitolbu teknoloġiji speċifiċi, peress li dawn jistgħu jwasslu għal aktar allokazzjoni ħażina tar-riżorsi limitati (ara hawn fuq).

4.13

Rakkomandazzjoni ġenerali. Ir-rakkomandazzjoni ġenerali għalhekk hija li jiġi rivedut il-qafas tar-regolamenti u l-kundizzjonijiet u li jiġi żgurat li dawn joħolqu klima li tistimola r-riċerka, tħeġġeġ l-investiment, tippromovi l-innovazzjoni, tappoġġja s-suq intern u ma tipperikolax is-sigurtà tal-provvista tal-enerġija. Is-sussidji għandhom jiffokaw fuq ir-riċerka, l-iżvilupp u d-demostrazzjoni ta’ teknoloġiji u sistemi. Fl-istess waqt, l-uniku appoġġ biex is-sorsi ta’ enerġija rinnovabbli jkunu kompetittivi fis-suq għandu jiġi mill-kriterju tal-ispejjeż marbuta mal-evitar tas-CO2 (l-ipprezzar tal-karbonju) (CESE 271/2008). Fl-istess ħin is-sussidji kollha għall-konsum tal-karburanti fossili għandhom jitneħħew.

4.14

Kundizzjonijiet ekwivalenti għall-kompetizzjoni globali. Sabiex jiġi żgurat li dan l-approċċ jikkontribwixxi biżżejjed għall-indirizzar tal-isfidi globali tal-klima mingħajr ma jiġu imponuti żvantaġġi kompetittivi addizzjonali fil-livell internazzjonali fuq l-industrija Ewropea, il-pajjiżi f’partijiet oħra fid-dinja għandhom jagħmlu sforzi simili b’mod urġenti jew jaqblu dwar miri konġunti u realistiċi sabiex jiġu żgurati kundizzjonijiet ġusti u komparabbli għall-kompetizzjoni fil-livell globali. Minkejja d-diżappunti sal-lum il-ġurnata, il-Kumitat jappoġġja l-isforzi kontinwi tal-UE biex dan jinkiseb.

4.15

L-Ewropa tinqata’ għal rasha. Madankollu, jekk dawn l-isforzi ma jirnexxux, tibqa’ l-mistoqsija ta’ kemm l-UE tiflaħ tibqa’ maqtugħa għal rasha u taħdem għal miri radikali mingħajr ma ddgħajjef b’mod serju s-saħħa ekonomika tagħha stess u b’hekk iċċaħħad lilha nnifisha mir-riżorsi li tant teħtieġ biex tħejji għat-tibdil fil-klima – li f’dak il-każ probabbilment ikun inevitabbli – flimkien mar-riperkussjonijiet ekonomiċi u politiċi kollha tiegħu.

10.7.2013   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 198/9

1.1

L-ikkompletar tal-Ajru Uniku Ewropew (SES – Single European Sky) tal-UE jagħmel parti integrali mill-proċess għat-titjib tal-kompetittività u t-tkabbir tal-ekonomija tal-UE billi jsaħħaħ iżjed is-suq uniku Ewropew. L-għan tiegħu huwa li jipprovdi kundizzjonijiet tal-ivvjaġġar bl-ajru li jkunu aħjar, iżjed effettivi u affidabbli għaċ-ċittadini Ewropej.

1.2

Il-kriżi li għadha għaddejja fis-settur tal-avjazzjoni tal-UE, u b’mod partikolari fl-industrija tal-linji tal-ajru titlob b’iżjed qawwa l-implimentazzjoni urġenti tal-SES. Huwa tal-akbar importanza li s-servizzi marbuta mal-Ġestjoni tat-Traffiku tal-Ajru Ewropew (ATM) ikollhom livell ta’ effiċjenza f’termini ta’ prestazzjoni, ekonomiji, kwalità, sigurtà u protezzjoni tal-ambjent, li jixbah lill-aħjar prattiki globali.

1.3

B’konformità mal-Opinjonijiet preċedenti tiegħu TEN/451 (20/06/2011) u TEN 354/355 (21/01/2009) il-KESE jappoġġja bis-sħiħ il-ħtieġa ta’ implimentazzjoni f’waqtha u komprensiva tal-SES u l-inizjattivi relatati mar-Riċerka dwar il-Ġestjoni tat-Traffiku bl-Ajru tal-Ajru Uniku Ewropew (SESAR) fi ħdan l-ambitu li oriġinarjament intlaħaq ftehim dwaru fl-2004 u l-2009. L-istrumenti legali previsti fir-regolamenti tal-UE għall-Kummissjoni Ewropea huma biżżejjed biex jintlaħaq dan l-għan. Minħabba l-kriżi għadu għaddej minnha s-settur tal-avjazzjoni tal-UE u b’mod partikolari l-industrija tal-linji tal-ajru, tista’ ssir riflessjoni dwar l-għanijiet għall-2025.

1.4

Il-KESE jiddispjaċih li l-biċċa l-kbira tal-Istati Membri li l-miri kienu indirizzati għalihom naqsu milli jikkonformaw ma’ dawn il-miri mingħajr ma ffaċċjaw l-ebda konsegwenza legali effettiva. Il-KESE jiddispjaċih ukoll li l-biċċa l-kbira tal-inizjattiva tal-blokk ta’ spazju tal-ajru funzjonali (FAB – Functional Airspace Block) ma tatx ir-riżultati mistennija u li ma ġietx rispettata l-iskadenza vinkolanti tal-4 ta’ Diċembru 2012.

1.5

F’dan il-kuntest, il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon il-pjan tal-Kummissjoni li tagħti iżjed impetu lill-SES permezz tal-inizjattiva hekk imsejħa SES II+.

1.6

Il-KESE huwa tal-fehma li r-reviżjoni tal-qafas legali attwali tal-SES m’għandhiex tiffoka biss fuq l-iżviluppi istituzzjonali u fuq it-titjib taċ-ċarezza ġuridika, iżda wkoll fuq it-tisħiħ tal-elementi li ġejjin:

1.7

L-industrija Ewropea tal-linji tal-ajru qiegħda f’sitwazzjoni ekonomika diffiċli ħafna, li diġà kkawżat it-telf ta’ eluf ta’ impjiegi. Għalhekk, l-implimentazzjoni tal-SES u ż-żieda fl-effiċjenza tiegħu huma importanti wkoll biex jitħarsu l-impjiegi f’din il-parti tal-katina ta’ valur tal-avjazzjoni.Il-ħames pilastru tal-SES huwa fundamentali hawnhekk f’termini ta’ adegwatezza peress li jindirizza l-isfidi fir-rigward tal-impjiegi, il-mobbiltà tal-ħaddiema, il-bidliet fil-ġestjoni tal-persunal u t-taħriġ vokazzjonali. Għaldaqstant, id-djalogu soċjali għandu jkun imsaħħa u jħares lil hinn minn sempliċement is-settur tal-ATM u jkopri wkoll il-parteċipazzjoni ta’ msieħba soċjali oħrajn apparti r-rappreżentanti tal-provveditur ta’ servizz tan-navigazzjoni bl-ajru (ANSP), u għandu jwessa’ l-ambitu tiegħu biex jiġu diskussi l-konsegwenzi soċjali għall-ħaddiema tas-settur tal-ATM, il-kumpaniji tal-ajru u tal-ajruporti u l-modi kif jitħarsu l-impjiegi fl-industrija usa’ tal-avjazzjoni fil-livell tal-UE.

1.8

L-Istati Membri, inklużi dawk li għadhom lura fl-implimentazzjoni tal-SES, għandhom jippreżentaw l-istrateġiji tagħhom għall-iżvilupp futur tas-settur tat-trasport bl-ajru.

1.9

Il-KESE jemmen li l-livell għoli ta’ sikurezza miksub mis-settur tal-avjazzjoni tal-UE għandu jibqa’ assolutament importanti. Huwa fundamentali li jiġi żgurat li l-miżuri neċessarji sabiex jintlaħqu l-għanijiet ekonomiċi jkomplu jappoġġjaw iż-żieda fil-livell tas-sikurezza.

2.1

L-ikkompletar tal-Ajru Uniku Ewropew (SES – Single European Sky) jagħmel parti integrali mill-proċess għat-titjib tal-kompetittività u t-tkabbir tal-ekonomija tal-UE billi jsaħħaħ iżjed is-suq uniku Ewropew. L-SES għandu l-għan li jtejjeb l-effiċjenza globali tal-mod li bih l-ispazju tal-ajru Ewropew jiġi organizzat u ġestit. Dan jnkludi t-tnaqqis tal-ispejjeż, it-titjib tas-sigurtà u l-kapaċità u t-tnaqqis tal-impatt fuq l-ambjent. L-għan tiegħu huwa li jipprovdi kundizzjonijiet tal-ivvjaġġar bl-ajru li jkunu aħjar, iżjed effettivi u affidabbli għaċ-ċittadini Ewropej.

2.2

Fid-dawl tar-rapporti reċenti tal-Eurocontrol (ACE Benchmarking Report 2010. abbozz tal-ACE Benchmarking Report 2011 u abbozz tal-PRU Report 2011), jeħtieġ li jingħad li matul il-perjodu 2007-2011 kien hemmm bosta tibdil. Għaldaqstant, kwalunkwe analiżi tal-varjazzjoni globali fil-kosteffettività m’għandhiex issir mingħajr ma jiġu kkunsidrati l-avvenimenti prinċipali matul dan il-perjodu.

2.3

Fl-2010, l-ispiża annwali kkawżata mill-frammentazzjoni tal-ispazju tal-ajru Ewropew kienet ta’ EUR 4 biljun. Dan jinkludi d-19,4 minuti ta’dewmien minħabba l-ġestjoni tal-fluss tat-traffiku tal-ajru (air traffic flow management – ATFM) waqt it-titjiriet; barra minn hekk, kull titjira, bħala medja, kienet 49 km itwal mir-rotta ta’ titjira diretta. Fil-livell Ewropew, l-ispiża ekonomika għal kull siegħa ta’ titjira b’mod kompost żdiedet kemxejn bejn l-2006 u l-2009 (jiġifieri +1 % fis-sena f’termini reali); żdiedet b’mod sostanzjali fl-2010 (jiġifieri +4,6 % f’termini reali) qabel ma reġgħet niżlet fl-2011 (-4,3 %) qabel l-Ewwel Perjodu ta’ Referenza tal-SES II. Fl-2010, l-ispejjeż relatati mal-ġestjoni tat-traffiku tal-ajru/il-komunikazzjoni, in-navigazzjoni u s-sorveljanza (ATM/CNS) naqsu b’-4,8 % f’termini reali, li ġie kkonsmat minn żieda sostanzjali fl-ispejjeż għal kull unità tad-dewmien fil-qasam tal-ATFM (+77,5 %) li, għall-kuntrarju, naqsu b’42 % fl-2011.

2.4

Il-varjazzjoni kbira fl-ispejjeż totali li ġarrbu l-linji tal-ajru għas-servizzi tan-navigazzjoni bl-ajru, li fl-2010 kienu jvarjaw minn EUR 849 sa EUR 179 – jiġifieri fattur ta’ ’l fuq minn 5 – hija ta’ importanza partikolari. Barra minn hekk, il-ħames l-ikbar ANSPs, li lkoll joperaw taħt kundizzjonijiet ekonomiċi u operattivi li, b’mod ġenerali, huma simili, taw xhieda ta’ differenzi kbar ħafna fl-ispejjeż tagħhom għal kull unità, li kienu jvarjaw bejn EUR 466 u EUR 720. Din id-distribuzzjoni twassal messaġġ ċar li mhux qed ikun hemm l-aqwa ATM possibbli fl-Ewropa.

2.5

Ir-riżultati tal-iskemi tal-SES I u l-SES II (introdotti fl-2004 u l-2009 rispettivament) juru li l-prinċipji u d-direzzjoni ġenerali tal-inizjattiva tal-SES huma validi u li saru biżżejjed sforzi biex ir-regoli tal-ATM ikunu l-aħjar possibbli, liema ħaġa diġà qed tibda tagħti l-frott. Iżda dawn l-iskemi wrew ukoll għadd ta’ dgħufijiet, l-iżjed dovuti għan-nuqqas tal-Istati Membri li jipprovdu linji ċari dwar il-prijoritajiet attwali tagħhom fil-qasam tan-navigazzjoni. Il-prijoritajiet tagħhom ivarjaw minn kwistjonijiet bħall-ħolqien ta’ valur miżjud għall-utenti tal-ispazju tal-ajru sal-massimazzjoni tad-dħul tagħhom mill-operazzjonijiet tal-ajru, kif ukoll l-użu tal-avjazzjoni bħala għodda għall-iżvilupp reġjonali u mikroekonomiku. Għalhekk, il-provvista tas-servizzi tan-navigazzjoni tal-ajru (air navigation services – ANS) fl-Ewropa għadha turi nuqqasijiet kbar mil-lat tal-effiċjenza u l-kwalità tagħha, iżda ma hemm l-ebda spjegazzjoni ċara dwar din is-sitwazzjoni. Barra minn hekk, l-istruttura istituzzjonali attwali mhijiex fl-aqwa qagħda possibbli peress li fiha għadd kbir ta’ dupplikazzjonijiet, lakuni u nuqqas ta’ direzzjoni komuni fost id-diversi partijiet interessati. Għalhekk, jeħtieġ li l-qafas istituzzjonali tal-SES jissaħħaħ.

2.6

Is-SESAR (Riċerka dwar il-Ġestjoni tat-Traffiku bl-Ajru tal-Ajru Uniku Ewropew) hija l-element teknoloġiku tal-SES. Skont studju mill-Impriża Konġunta SESAR, l-impatt makroekonomiku tas-SESAR jista’ jiġġenera PDG addizzjonali ta’ EUR 418-il biljun għall-ekonomija Ewropea u joħloq mat-320 000 impjieg. L-ikkompletar tal-programm tas-SESAR ser jeħtieġ investimenti kbar mill-utenti tal-ispazju tal-ajru, li diffiċilment jiġu ġġustifikati sakemm ma jiġix stabbilit redditu aċċettabbli fuq l-investimenti abbażi tal-implimentazzjoni sinkronizzata tal-elementi tal-art u tal-ajru, fosthom l-utenti tal-ispazju tal-ajru, l-ANSPs u l-ajruporti. Jeħtieġ li l-qafas istituzzjonali jevolvi biex jiġi żgurat li l-implimentazzjoni tas-SESAR tirnexxi; fl-istess ħin, għandhom isiru studji sodi dwar ir-relazzjoni bejn l-ispejjeż u l-benefiċċji min-naħa tal-partijiet kooperattivi kollha għas-sensiela sħiħa ta’ proġetti ta’ investiment tul il-katina ta’ valur kollha kemm hi tal-avjazzjoni.

2.7

Għalhekk, il-Kummissjoni Ewropea tippjana li toħroġ pakkett leġislattiv (SES II+) li jibni fuq l-inizjattivi eżistenti tal-SES u li ser ifittxu li jtejbu iżjed il-kosteffiċjenza, il-kapaċità, is-sikurezza u l-kwalità regolatorja.

2.8

Abbażi tal-informazzjoni pprovduta mill-Kummissjoni Ewropea, l-inizjattiva SES II+ ser ikollha l-għan li:

3.1

B’konformità mal-Opinjonijiet preċedenti tiegħu TEN/451 (20/06/20110 u TEN 354/355 (21/01/2009) il-KESE jappoġġja bis-sħiħ il-ħtieġa ta’ implimentazzjoni f’waqtha u komprensiva tal-Ajru Uniku Ewropew tal-UE u l-inizjattivi tas-SESAR. Din il-kwistjoni għandha ġġib magħha sens ikbar ta’ urġenza, peress li bħalissa s-sitwazzjoni ekonomika ta’ ħafna linji tal-ajru Ewropej hija ħażina ħafna.

3.2

Il-KESE jistenna li l-implimentazzjoni tal-pakkett tal-SES tiġi kkompletata bis-sħiħ, jiġifieri fi ħdan l-ambitu li oriġinarjament intlaħaq ftehim dwaru fl-2004 u l-2009. L-istrumenti legali previsti fir-regolamenti tal-UE għall-Kummissjoni Ewropea huma biżżejjed f’dan ir-rigward.

3.3

F’dan il-kuntest, il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon il-pjan tal-Kummissjoni li tagħti impetu ġdid lill-inizjattiva tal-SES. Jinħtieġ li l-Istati Membri kollha tal-UE jirrispettaw l-impenji politiċi preċedenti tagħhom li jimplimentaw bis-sħiħ l-SES f’ħin f’waqtu. Huwa wkoll ta’ importanza fundamentali li l-Kummissjoni Ewropea żżomm tmexxija soda u sens ta’ responsabbiltà fil-proċess kollu tal-implimentazzjoni.

3.4

Meta nqisu r-riżultati relattivament dgħajfin tal-implimentazzjoni tal-Ajru Uniku Ewropew (SES) wara d-dħul fis-seħħ tal-SES I f’April 2004 u tal-SES II f’Diċembru 2009, il-KESE huwa tal-fehma li r-reviżjoni tal-qafas legali attwali tal-SES m’għandhiex tiffoka jiffoka biss fuq l-iżviluppi istituzzjonali iżda wkoll fuq it-tisħiħ tal-elementi li ġejjin:

4.1

Il-KESE jiddispjaċih li għadd sostanzjali tal-Istati Membri li l-miri kienu indirizzati għalihom naqsu milli jikkonformaw mal-miri ta’ prestazzjoni mingħajr l-ebda konsegwenza legali effettiva. Il-pjani nazzjonali ta’ prestazzjoni li tressqu dan l-aħħar juru li dawn l-Istati Membri taffew il-miri tagħhom terġa’ iżjed. Għalhekk, sabiex jiġi żgurat li l-Istati Membri joħolqu sinerġiji ikbar fi ħdan l-FABs tagħhom, u fl-aħħar mill-aħħar bejniethom, hemm bżonn ċar ta’ miri ta’ prestazzjoni ambizzjużi flimkien ma’ mekkaniżmu effettiv ta’ sanzjonijiet u strateġiji ċari u mhux ambigwi min-naħa tal-Istati Membri li jiġu appoġġjati mill-armonizzazzjoni meħtieġa tal-liġi f’dan il-qasam fil-livell pan-Ewropew. L-SES għandu jistimula l-iżvilupp tal-istrumenti legali komuni Ewropej meħtieġa (jiġifieri l-liġi ċivili) u approċċ komuni għas-settur Ewropew tad-difiża tal-ajru.

4.2

Il-KESE huwa tal-fehma li għandhom jingħataw iżjed setgħat fil-livell tal-UE u tal-FAB biex tingħeleb id-diffikultà attwali marbuta mal-fatt li l-Istati Membri jiffukaw fuq li jipproteġu l-provvedituri nazzjonali tal-ANSPs tagħhom jew jużawhom bħala għodod ekonomiċi nazzjonali pjuttost milli fuq il-ħolqien ta’ valur miżjud għall-utenti u l-klijenti/passiġġieri tal-ispazju tal-ajru. Miri ta’ prestazzjoni fil-livell tal-UE għandhom jgħinu biex jiġi żgurat li jintlaħqu l-għanijiet ta’ livell għoli fil-qasam tal-SES għall-2020: fi kliem ieħor, meta nqabblu mas-sitwazzjoni fl-2005, li jkun hemm żieda ikbar bi tliet darbiet, tnaqqis ta’ 10 % fl-impatt ambjentali tat-titjiriet u tnaqqis ta’ mill-inqas 50 % fl-ispiża tas-servizzi tal-ATM għall-utenti tal-ispazju tal-ajru; il-miri għandhom iwasslu wkoll għad-deframmentazzjoni tal-ispazji nazzjonali tal-ajru.

4.3

Il-KESE jenfasizza l-bżonn li tiġi protetta l-indipendenza tal-ħidma tal-Korp ta’ Analiżi tal-Prestazzjoni (Performance Review Body – PRB). L-attivitajiet tiegħu għandhom ikunu distinti minn dawk tal-Eurocontrol u jiġu trasferiti lejn korp sħiħ tal-UE taħt ir-responsabbiltà tal-Kummissjoni. L-UE għandha tagħti wkoll rwol iżjed b’saħħtu lill-PRB fil-proċess tal-istabbiliment ta’ miri ta’ prestazzjoni fil-livell tal-UE u pjani nazzjonali ta’ prestazzjoni. M’għandhiex titkompla r-rappreżentanza eċċessiva min-naħa tal-ANSPs.

4.4

Il-KESE huwa tal-fehma li għandhom jiġu stabbiliti sanzjonijiet u inċentivi fil-livell tal-UE biex jimpedixxu n-nonkonformià mal-miri ta’ prestazzjoni u jiżguraw li tali miri jibqgħu separati mill-interessi nazzjonali. B’mod partikolari, għandu jkun hemm rabta bejn ir-rata tal-qligħ fuq l-investimenti magħmula mill-ANSP u l-ekwità tal-azzjonisti u l-kisbiet tal-iskema tal-prestazzjoni.

4.5

Il-KESE jiddispjaċih li l-biċċa l-kbira tal-inizjattiva tal-FAB ma tatx ir-riżultati mistennija u li ma ġietx rispettata d-data tal-għeluq tal-4 ta’ Diċembru 2012 tal-SES II. Għandu jingħata impetu ġdid lill-inizjattivi tal-FAB permezz ta’ iżjed tmexxija minn fuq għal isfel fil-livell tal-UE. Approċċ iżjed minn fuq għal isfel jiżgura li l-FABs jagħtu benefiċċji reali pjuttost milli l-eżerċizzji attwali fejn l-enfasi hija fuq l-apparenzi mentri l-fatti juru mod ieħor. F’dan il-kuntest, l-amministratur tan-netwerks tal-SES għandu jingħata s-setgħa li jipproponi u jimplimenta proġetti speċifiċi mill-FABs biex isir l-aqwa użu mill-governanza tal-FAB u l-ispazju tal-ajru, flimkien mar-riżorsi tekniċi u umani, abbażi ta’ skadenzi ċari. Għandhom jiġu stabbiliti s-sanzjonijiet f’każi ta’ nonkonformità. L-amministratur tan-netwerks u l-utenti tal-ajru kkonċernati għandhom ukoll jingħataw status ta’ osservaturi fil-korpi prinċipali tal-FAB.

4.6

Il-kontribut tal-Istati Membri għall-Kumitat tal-Ajru Uniku Ewropew tal-UE kien iddominat minn interessi nazzjonali pjuttost milli l-għanijiet tal-UE. L-iżjed deċiżjoni reċenti ta’ dan il-Kumitat dwar l-iskema għall-prestazzjoni u l-iċċarġjar għall-perjodu 2015-2019 tikkostitwixxi intopp ieħor fl-implimentazzjoni tal-SES. Il-KESE jipproponi li kemm l-utenti tal-ispazju tal-ajru kif ukoll l-ANSPs għandhom jingħataw l-istatus ta’ osservaturi u d-dritt ta’ inizjattiva fl-attivitajiet kollha tal-Kumitat tal-SES.

4.7

Għal darb’oħra, il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon l-intenzjoni tal-Kummissjoni li tagħti ħarsa mill-ġdid lejn is-separazzjoni tas-servizzi anċillari tal-ATM bħala mod kif ikun hemm enfasi ikbar fuq il-konsumatur u titjieb l-effiċjenza. L-istrumenti regolatorji tal-UE għandhom jintużaw biex iħaffu l-proċess tas-separazzjoni. F’dan il-kuntest, il-KESE jiddispjaċih li l-Kummissjoni ma rrispettatx l-iskadenza legali tal-4 ta’ Diċembru 2012 biex tħejji u tressaq studju quddiem il-Parlament Ewropew u l-Kunsill, li jivvaluta l-impatt legali, dak tas-sikurezza, u dak industrijali, u dak ekonomiku u soċjali tal-applikazzjoni tal-prinċipji tas-suq għall-provvediment tal-komunikazzjoni, in-navigazzjoni, is-sorveljanza u s-servizzi ta’ informazzjoni dwar l-ajrunawtika, fid-dawl tal-iżviluppi fil-blokok tal-ispazju tal-ajru funzjonali u fit-teknoloġija disponibbli.

4.8

Il-KESE huwa tal-fehma li l-leġislazzjoni dwar l-SES II + għandha tindirizza s-separazzjoni bejn l-ANSPs bażiċi separati u s-servizzi anċillari bħas-CNS, id-Dipartiment tal-Meteoroloġija (MET) u t-taħriġ, u tiftaħ is-suq għalihom, liema ħaġa tista’ twassal għal żieda fl-effiċjenza, kwalità ogħla u tnaqqis globali fl-ispejjeż. Il-KESE josserva li l-importanza li s-servizzi anċillari jiġu liberalizzati iżjed ġiet enfasizzata wkoll fil-valutazzjoni tal-impatt tal-leġislazzjoni dwar l-SES II + u l-Konferenza ta’ Livell Għoli dwar l-SES li saret f’Limassol. Għalkemm il-leġislazzjoni attwali tipprevedi separazzjoni fil-livell nazzjonali, l-Istati Membri xorta waħda joqogħdu lura milli jużaw din l-għodda biex iżidu l-prestazzjoni. Safejn hu possibbli, il-forniment ta’ servizzi relatati mas-CNS u l-MET għandu jkun soġġett għall-kundizzjonijiet tas-suq u l-proċeduri relatati mas-sejħiet għall-offerti. Barra minn hekk, il-kundizzjonijiet tas-suq ma għandhomx ikun kkombinati ma’ mekkaniżmu ta’ identifikazzjoni (designation mechanism) fl-istess suq, inkella dan tal-aħħar jiddomina. Għandhom jiġu pprojbiti s-sussidji inkroċjati lokali u sostanzjali kollha.

4.9

Il-kunċett il-ġdid tal-Eurocontrol ta’ servizzi ċentralizzati għandu jingħata l-konsiderazzjoni meħtieġa, bil-kundizzjoni li dawn is-servizzi jkunu bbażati fuq każijiet aċċettabbli ta’ negozju li ġew approvati mill-partijiet interessati operattivi (il-linji tal-ajru, l-ANSPs u l-ajruporti), u fuq sejħiet miftuħa għall-offerti bil-għan li jingħataw kuntratti għal terminu fiss lil dawk il-kumpaniji li għamlu l-aħjar offerta.

4.10

Il-KESE jenfasizza l-fatt li d-deframmentazzjoni tal-faċilitajiet tal-ANS tista’ tkun possibbli permezz tal-użu ta’ ċentri ta’ konsolidazzjoni. Il-kunċett hekk imsejjaħ “Ċentru Virtwali” jista’ jirrappreżenta punt tat-tluq siewi. Dan l-approċċ jipprevedi l-użu ta’ metodi standardizzati bis-sħiħ ta’ unitajiet tas-servizzi tat-traffiku tal-ajru li joperaw minn postijiet differenti li jużaw metodi ta’ operazzjoni standardizzati bis-sħiħ u adattabbli, u proċeduri u tagħmir b’mod li l-utenti tal-ispazju tal-ajru jikkunsidrawhom bħala sistema waħda. Dan l-effett jidher biċ-ċar ukoll fl-użu attwali tal-programmi tal-SES, bħas-SERA u s-SESAR. Dawn l-arranġamenti jappoġġjaw interoperabbiltà teknika u operazzjonali sħiħa fost l-ANSPs parteċipanti, li, min-naħa tagħhom, jagħmluha possibbli li setturi allokati f’unità speċifika jiġu trasferiti temporanjament taħt ir-responsabbiltà operazzjonali ta’ unità oħra. B’hekk, ikun possibbli li jsir l-aqwa użu possibbli miċ-ċentri ta’ kontroll tal-erja (ACCs) awl il-lejl, u li tiġi żgurata l-aqwa prestazzjoni possibbli fi kwalunkwe perjodu.

4.11

Għalhekk, il-KESE huwa tal-fehma li l-leġislazzjoni dwar l-SES II+ għandha tipprovdi qafas regolatorju adatt li jmexxi u jiggwida l-implimentazzjoni tal-miżuri tal-istandardizzazzjoni b’mod konsistenti u koerenti. Għandu jiġi stabbilit korp komuni tat-tmexxija fi ħdan l-FABs sabiex tiġi żgurata implimentazzjoni konsistenti u kkoordinata. Il-miżuri tal-istandardizzazzjoni jirrappreżentaw mezzi realistiċi u effettivi biex jintlaħqu l-miri ta’ prestazzjoni fil-livell tal-UE.

4.12

Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon il-pjani tal-Kummissjoni li żżid il-kompiti u s-setgħat tal-Amministratur tan-Netwerk tal-SES. F’dan il-kuntest, ser ikun essenzjali li l-utenti tal-ispazju tal-ajru jitħallew jipparteċipaw f’deċiżjonijiet strateġiċi li jolqtu lill-prestazzjoni tan-netwerk u jagħtu rwol fit-teħid tad-deċiżjonijiet dwar il-prestazzjoni lokali lill-ANSPs.

4.13

Il-KESE jieħu nota tal-fatt li l-Kummissjoni qed tippjana li tespandi l-ambitu tal-EASA sabiex tittratta r-regolamentazzjoni teknika u s-sorveljanza kollha, inklużi l-oqsma mhux relatati mas-sikurezza. Il-KESE jaqbel li dan jista’ jkun l-approċċ ġust iżda jesprimi tħassib li, anke bl-appoġġ tal-kunċett tal-prijoritajiet abbażi tar-riskji, jekk l-EASA titgħabba żżejjed b’kompiti ġodda, jistgħu jinħolqu iżjed problemi milli benefiċċji billi l-attenzjoni tal-aġenżija ma tibqax iffukata fuq il-missjoni ċentrali tagħha ta’ sikurezza. Għalhekk, il-KESE huwa tal-fehma li l-espansjoni tal-kamp ta’ attività tal-EASA m’għandhiex tkun prijorità f’dan il-perjodu. Minflok, il-KESE huwa tal-fehma li d-dupplikazzjonijiet potenzjali bejn l-oqfsa tal-EASA u l-SES jistgħu jiiġu solvuti permezz ta’ mekkaniżmi adatti ta’ koordinazzjoni bejn l-EASA, il-Eurocontrol u l-Kummissjoni mingħajr ma jkun hemm bżonn neċessarjament ta’ tibdil fil-qafas istituzzjonali.

4.14

Ir-rwol tal-Eurocontrol fl-implimentazzjoni operazzjonali tal-SES huwa importanti ħafna. Sabiex tiġi żgurata l-prestazzjoni effiċjenti futura tas-servizzi ċentralizzati bħal dawk ipprovduti mill-Amministratur tan-Netwerk, tinħtieġ reviżjoni tal-konvenzjoni tal-Eurocontrol.

4.15

Rigward is-SESAR, il-KESE jenfasizza l-importanza li jkun hemm biżżejjed fondi pubbliċi biex jappoġġjaw l-implimentazzjoni sinkronizzata tal-elementi tal-art u tal-ajru. Barra minn hekk, l-investituri operazzjonali (l-utenti tal-ispazju tal-ajru, l-ANSPs u l-ajruporti) għandhom jingħataw rwol prominenti fil-governanza tal-implimentazzjoni tas-SESAR huma u jiddeċiedu dwar il-prijoritajiet, fuq il-bażi ta’ każi ċari ta’ intraprenditorija. Il-KESE jenfasizza l-importanza tal-implimentazzjoni tas-SESAR bħala proġett Ewropew ta’ infrastruttura prinċipali. Il-Kumitat jesprimi t-tħassib serju tiegħu dwar il-possibbiltà ta’ tnaqqis fil-baġit tal-Faċilità Nikkollegaw l-Ewropa, liema ħaġa tista’ tinfluwenza l-possibbiltà li din l-implimentazzjoni timxi ’l quddiem. Huwa wkoll tal-ikbar importanza li jitfasslu l-mudelli potenzjali għall-finanzjament futur tal-implimentazzjoni militari tas-SESAR.

4.16

Il-KESE ma jappoġġjax il-proposta tal-Kummissjoni li tiġi introdotta l-modulazzjoni tal-prezzijiet għar-rotot soġġetti għall-konġestjoni. Dan fil-fatt ma jwassalx għal titjib fl-użu tal-kapaċità tal-ispazju tal-ajru; barra minn hekk, peress li l-introduzzjoni tal-modulazzjoni tista’ ġġiegħel lill-operaturi tal-inġenji tal-ajru jtiru fuq rotot itwal, hija tmur ukoll kontra l-għanijiet tal-UE għat-tnaqqis tal-emissjonijiet bħala mezz għall-ġlieda kontra t-tibdil fil-klima. Barra minn hekk, tali sistema tkun inġusta peress li l-operaturi tal-inġenji tal-ajru diġà jbatu l-konsegwenzi tal-konġestjoni minħabba l-ispejjeż indiretti relatati mad-dewmien. Tali approċċ iwassal għal sanzjoni doppja li tkun totalment inaċċettabbli, l-iżjed minħabba li l-operaturi tal-inġenji tal-ajru jużaw il-ħlasijiet relatati mar-rotot biex jiffinanzjaw il-modernizzazzjoni tal-infrastruttura, liema ħaġa fl-aħħar mill-aħħar għandha tnaqqas il-konġestjoni.

4.17

Minflok, il-KESE huwa tal-fehma li l-modulazzjoni tal-prezzijiet għandha tiffoka fuq li timmotiva l-operaturi tal-inġenji tal-ajru biex jixtru t-tagħmir meħtieġ biex itejbu l-prestazzjoni globali tas-Sistema għall-Ġestjoni tat-Traffiku tal-Ajru. Dan jista’ jinkiseb billi l-fondi pubbliċi jintużaw biex jitnaqqsu l-ispejjeż għall-utenti għal dawk l-operaturi tal-inġenji tal-ajru li jinvestu kmieni fit-teknoloġiji tas-SESAR. Dan l-approċċ jista’ mbagħad ikun akkumpanjat minn miżuri addizzjonali bħall-kunċett “Best Equipped, Best Served” li huwa appoġġjat bis-sħiħ mill-KESE.

5.1

L-industrija Ewropea tal-linji tal-ajru qiegħda f’sitwazzjoni ekonomika diffiċli ħafna, li diġà kkawżat it-telf ta’ eluf ta’ impjiegi. Għalhekk, l-implimentazzjoni tal-SES u ż-żieda fl-effiċjenza tiegħu huma importanti wkoll biex jitħarsu l-impjiegi f’din il-parti tal-katina ta’ valur tal-avjazzjoni. Il-ħames pilastru tal-SES hawnhekk huwa fundamentali sabiex l-isfidi dwar l-impjiegi, il-mobilità tal-ħaddiema, il-bidliet fil-ġestjoni tal-persunal u t-taħriġ professjonali jiġu indirizzati b’mod adegwat. Għaldaqstant, id-djalogu soċjali għandu jissaħħaħ u jħares lil hinn minn sempliċement is-settur tal-ATM u jkopri wkoll il-parteċipazzjoni ta’ msieħba soċjali oħrajn apparti r-rappreżentanti tal-ANSP, u għandu jwessa’ l-ambitu tiegħu biex jiġu diskussi l-konsegwenzi soċjali għall-ħaddiema fis-settur tal-ATM, tal-linji tal-ajru, tal-ajruporti u l-modi kif jitħarsu l-impjiegi fl-industrija usa’ tal-avjazzjoni fil-livell tal-UE.

5.2

Il-KESE jemmen bil-qawwa li jinħtieġ djalogu soċjali effettiv biex jgħin fil-proċess tat-tranżizzjoni. Jekk il-membri tal-persunal ma jkunux involuti bis-sħiħ f’din it-tranżizzjoni, ir-riskju ta’ falliment jiżdied b’mod sostanzjali. B’mod partikolari, teknoloġiji ġodda u kunċetti operazzjonali żviluppati mis-SESAR għandhom jibdlu r-rwol tradizzjonali tal-kontrolluri tat-traffiku tal-ajru, li jibdew jaġixxu bħala amministraturi tat-traffiku tal-ajru.

5.3

Huwa importanti li d-djalogu soċjali fi ħdan il-qafas tal-SES jirrifletti l-preokkupazzjonijiet tal-partijiet kollha involuti fl-implimentazzjoni. Għalhekk, id-dominanza attwali tar-rappreżentanti tal-ANSPs mhijiex ġustifikata, u hemm il-periklu li tkompli tiddiskrimina kontra atturi importanti oħrajn fl-industrija.

10.7.2013   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 198/14

1.1

Is-settur tat-tessuti tekniċi rreġistra xejriet ekonomiċi u ta’ impjieg pożittivi fl-UE u huwa eżempju ta’ “settur tradizzjonali” li kien kapaċi “jerġa’ jissawwar” fuq mudell tan-negozju ġdid b’adattament sħiħ għall-bżonnijiet tar-rivoluzzjoni l-ġdida industrijali (aktar intelliġenti, aktar inklużiva u aktar sostenibbli).

1.2

Il-materjali u t-teknoloġiji tat-tessuti huma innovazzjonijiet ewlenin li jistgħu jagħtu rispons għal varjetà kbira ħafna ta’ sfidi tas-soċjetà. It-tessuti tekniċi jagħmlu possibbli l-implimentazzjoni f’industriji oħrajn billi jipproponu u joffru:

1.3

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew jiġbed l-attenzjoni tal-Kummissjoni Ewropea u tal-Parlament Ewropew għall-fatturi ewlenin tas-suċċess li għandhom jiġu inkoraġġuti sabiex jitħeġġeġ it-tkabbir f’dan is-settur promettenti:

—

tat-tessuti mhux minsuġa b’rata tat-tkabbir ta’ 60 % matul dan l-aħħar deċennju,

—

tal-kompożiti b’rata tat-tkabbir ta’ 75 % matul dan l-aħħar deċennju.

—

livell dejjem jikber ta’ riċerka u żvilupp u ta’ innovazzjoni fi ħdan il-kumpaniji, irrispettivament mid-daqs tagħhom;

—

għodod kollettivi u effiċjenti biex jappoġġjaw l-innovazzjoni fuq livell nazzjonali (clusters tat-tessuti, ċentri tar-riċerka u żvilupp ...) partikolarment fil-Ġermanja, fi Franza, fil-Belġju, fl-Italja, fi Spanja, fil-Pajjiżi l-Baxxi, fil-Polonja;

—

għodod kollettivi u effiċjenti fil-livell tal-UE: il-pjattaforma għat-teknoloġija tat-tessuti u l-ilbies b’għadd kbir ta’ proġetti ta’ kollaborazzjoni li wasslu għall-influwenza reċiproka bejn is-swieq t’applikazzjoni, il-kumpaniji tat-tessuti u r-riċerkaturi; netwerk Ewropew li jinvolvi l-istituti prinċipali tat-teknoloġija tat-tessuti (Textranet), netwerks universitarji (AUTEX) kif ukoll netwerk li jinvolvi r-reġjuni prinċipali tat-tessuti innovattivi;

—

mexxejja tal-UE fi swieq li qed jikbru (pereżempju Freudenberg, jew Fiberweb għat-tessuti mhux minsuġa);

—

pożizzjoni tal-UE fuq quddiemnett fil-manifattura tal-makkinarju tat-tessuti b’75 % tas-suq globali;

—

id-diversità tal-utenti aħħarija li hija assi matul perjodu ta’ tkabbir limitat;

—

inkoraġġiment qawwi għat-tagħmir għall-protezzjoni personali li huwa meqjus mill-KE bħala wieħed mis-sitt swieq ewlenin;

—

b’mod ġenerali, proporzjonijiet finanzjarji aħjar mill-kumpaniji l-oħra tat-tessuti u tal-ilbies (aktar valur miżjud għal kull impjegat, fluss tal-flus ogħla, livell tal-marġni ogħla …);

—

kontroll tal-fiera kummerċjali li hija l-akbar fid-dinja (Techtextil).

—

bżonnijiet tal-utenti aħħarija dejjem jikbru fir-rigward ta’ soluzzjonijiet tessili: soluzzjonijiet ta’ kumdità u ta’ monitoraġġ għal stil ta’ ħajja attiva, tnaqqis fil-livell ta’ emissjonijiet tal-karbonju fit-trasport (permezz ta’ tnaqqis fit-toqol) u fil-kostruzzjoni (permezz tal-iżolament termiku), titjib fit-teknoloġija medika (prevenzjoni tal-infezzjonijiet li jittieħdu mill-isptar, impjanti (implants), monitoraġġ tas-saħħa) …;

—

kooperazzjoni mill-qrib bejn il-produtturi u l-klijenti sabiex jiġu trattati bżonnijiet speċifiċi ħafna (“soluzzjonijiet imfassla apposta”) u innovazzjoni mmexxija mid-domanda;

—

domanda li qed tikber għat-titjib fir-riċiklabbilità, bħal pereżempju fis-sostituzzjoni tal-fowm bit-tessuti mhux minsuġa, materjali kompożiti u fil-filtri tal-arja tal-kabina ġewwa l-vetturi;

—

tkabbir rapidu fir-rata tal-konsum tat-tessuti tekniċi għal kull persuna madwar id-dinja kollha u speċjalment fiċ-Ċina, l-Indja u l-Brażil.

—

kumpaniji żgħar u ta’ daqs medju b’kapaċità limitata għall-investiment;

—

aċċess aktar diffiċli għall-kreditu;

—

industrija tat-tessuti inqas attraenti għall-gradwati żgħażagħ;

—

tnaqqis fil-produzzjoni tal-fibri naturali u dawk magħmula mill-bniedem fl-UE, li jwassal għal diffikultajiet fl-innovazzjoni minħabba n-numru żgħir ta’ gradi tal-fibri disponibbli u r-riskju dejjem jikber ta’ dipendenzi mill-importazzjoni;

—

bħalissa r-riċiklabbiltà tat-tessuti tekniċi hija baxxa meta mqabbla ma’ materjali tradizzjonali;

—

industrija li tuża livelli għolja ta’ enerġija;

—

speċjalizzazzjoni fi swieq ta’ applikazzjoni li huma maturi, bħalma huma Mobiltech (bil-qagħda kritika tal-industrija tal-UE tal-manifattura tal-karozzi) jew Hometech partikolarment għat-twapet, għad-drappijiet tat-tagħmir u għas-saqqijiet.

—

skarsezza tal-materja prima u żieda fil-prezzijiet (prinċipalment tal-fibri sintetiċi, riġenerati jew inorganiċi, polimeri, ħjut magħżula jew ħjut tal-filamenti);

—

żieda fil-prezzijiet tal-enerġija (gass u elettriku) fl-UE li tista’ twassal għal rilokazzjoni tal-impjanti tal-produzzjoni fl-Istati Uniti jew fl-Asja fil-każ tal-produtturi li jużaw livelli aktar għolja ta’ enerġija (fibri magħmula mill-bniedem, tessuti mhux minsuġa, għoti tal-kulur (dyers) u tlestija (finishers) ...);

—

żieda fil-kompetizzjoni mill-pajjiżi emerġenti u zieda fl-ostakli għall-aċċess għas-suq f’dawk il-pajjizi. L-Asja hija diġà l-ewwel reġjun ta’ produzzjoni li fl-2010, f’termini ta’ tunnellaġġ, żied il-valur tal-produzzjoni tiegħu b’2,6 drabi;

—

pressjoni fuq il-prezzijiet li qed tikber, partikolarment fis-swieq maturi;

—

żieda fir-riskju ta’ falsifikazzjoni u ta’ kopji.

—

bil-promozzjoni tal-aħjar prattiki ta’ transferiment tat-teknoloġiji minn settur għall-ieħor (influwenza reċiproka);

—

bit-twettiq ta’ sforzi biex tiżdied l-effiċjenza tal-użu tal-enerġija fil-produzzjoni;

—

bl-abbiltà biex jiġu kombinati l-innovazzjoni teknoloġika u dik li mhix teknoloġika: ċinturin lumbari għandu jkun effiċjenti imma ddisinjat b’mod sabiħ għall-pazjent ukoll;

—

bil-kapaċità li jħeġġeġ il-kreattività fit-tfassil, fl-użu u t-tmiem tal-ħajja tal-prodotti jew fil-materjali;

—

bl-esperjenza mit-titjib fil-kwalifiki tal-impjegati sabiex jintrebħu swieq ġodda;

—

bit-tixrid tat-teknoloġija tal-informazzjoni u tal-komunikazzjoni fil-ħajja ta’ kuljum bis-saħħa tat-tessuti intelliġenti li huma tessuti li jikkomunikaw mal-ambjent tagħhom: pereżempju l-“ilbies intelliġenti” għal persuni xjuħ li jippermetti l-monitoraġġ u t-trażmissjoni ta’ data fiżjoloġika kritika lill-isptarijiet jgħinhom jibqgħu fi djarhom.

—

il-kapaċità li jpoġġi fuq is-suq oġġetti u servizzi adegwati u innovattivi għall-persuni b’diżabilitajiet, morda jew xjuħ: ħwejjeġ imfassla apposta, ħwejjeġ li jgħinu biex ma taqax (anti-fall), tagħmir speċifiku għall-isports u r-rikreazzjoni;

—

il-kapaċità, permezz tal-adattament, biex iwassal soluzzjonijiet għat-tibdil demografiku u soċjali li joħloq domanda akbar għal prodotti u servizzi aktar sofistikati u personalizzati (ara xi eżempji tal-proġett Prosumer.net – Inizjattiva Ewropea għar-Riċerka tal-Oġġetti tal-Konsumatur (European Consumer Goods Research Initiative).

—

billi jnaqqas l-emissjonijiet tas-CO2 bis-saħħa ta’ materjali eħfef fit-trasport (kompożiti għall-aeronawtika u fibri tal-karbonju għall-karozzi);

—

billi joffri soluzzjonijiet tessili konkreti, pereżempju fil-qasam tal-filtrazzjoni, ir-rinfurzar, u l-insulazzjoni sabiex tittejjeb l-effiċjenza enerġetika fis-setturi tal-akkomodazzjoni u tal-bini;

—

billi jirriċikla il-PET (polietilentereftalat) mill-flixken tal-plastik għall-produzzjoni tal-poliester.

—

jikkusidraw l-ekodisinn fit-tfassil tal-prodotti u tal-mezzi ta’ produzzjoni;

—

iwettqu l-valutazzjonijiet taċ-ċiklu tal-ħajja (LCA) tal-prodotti tagħhom li se jkollhom rwol importanti dejjem jikber fil-futur għax sal-lum huwa rħas biex tirriċikla l-materjali tradizzjonali bħall-metall.

—

l-ewwel, li tiġi żviluppata, bil-quddiem qabel tintemm l-era tal-żejt mhux maħdum, fibra tal-karbonju bbażata fuq il-fibri naturali (5) u riċiklabbli fl-UE;

—

it-tieni, li jiġu żviluppati metodi għar-riċiklaġġ li jippermetti r-riċiklaġġ totali tat-tessuti li fihom drappijiet imħallta (80 – 90 %);

—

it-tielet, li hija kwistjoni ta’ natura aktar ambizzjuża, li jingħata appoġġ lill-industrija u lill-komunità xjentifika fl-iżvilupp ta’ proċessi adegwati għall-użu tal-karbonju mis-CO2 bħala riżorsa, pereżempju permezz tat-trasformazzjoni bil-fotosinteżi aċċellerata jew approċċi oħra. Diġà twettqet riċerka fil-kuntest ta’ applikazzjonijiet oħrajn, però din għandha tiġi intensifikata (“lejn ekonomija tas-CO2” (6)).

—

sfidi tas-soċjetà

—

tmexxija fit-teknoloġiji abilitanti u industrijali

—

eċċellenza fil-bażi xjentifika.

—

titjib fil-parteċipazzjoni u l-benefiċċji tal-industrija u tal-SMEs;

—

iżjed proġetti iżgħar bi tnaqqis fil-piż amministrattiv (tul massimu ta’ sentejn, 3 sa 6 imsieħba);

—

impenn ċar għall-appoġġ tal-innovazzjoni, inkluż l-innovazzjoni mhux teknoloġika.

—

l-iżvilupp ta’ komunikazzjoni sempliċi u faċli għall-SMEs fir-rigward tal-programmi tar-riċerka u l-iżvilupp relatati ma’ prodotti ġodda u materjali ġodda minħabba li parti kbira minn dawn għandhom konnessjonijiet mat-tessuti;

—

appoġġ lil strutturi għall-kollaborazzjoni bejn l-industrija u l-akkademiċi fil-qasam tar-riċerka, u, għall-innovazzjoni (Pjattaforma Teknoloġika tal-UE għall-Futur tat-Tessuti u l-Ilbies, kunsilli u netwerks fil-livell nazzjonali, clusters innovattivi fil-livell reġjonali ...);

—

li jiġu żgurati l-komunikazzjoni u l-interazzjoni bejn tali strutturi madwar l-UE kollha u strutturi simili f’industriji oħrajn biex titrawwem l-innovazzjoni transettorjali;

—

proposti għal fondi ġodda u aktar ambizzjużi fl-Orizzont 2020 għar-riċiklaġġ tat-tessuti (kemm l-iskart mill-produzzjoni u dak mill-prodotti finali), sabiex tittejjeb il-prestazzjoni ta’ riċiklabbiltà tat-tessuti kif imqabbla ma’ dik fil-każ tal-industriji tal-karta, jew dik tal-ħġieġ; ir-reviżjoni tad-direttiva dwar l-iskart hija opportunità biex jiġi organizzat is-settur tar-riċiklaġġ tat-tessuti;

—

l-intensifikazzjoni tar-riċerka dwar l-approċċi għas-CO2 bħala riżorsa, inkluża l-fotosinteżi aċċellerata.

—

billi jagħti aktar attenzjoni lill-investimenti (u mhux l-esportazzjoni biss);

—

billi jagħti aktar attenzjoni lil dawk l-intestaturi doganali kollha li mhumiex inklużi speċifikament fil-Kapitli 50 sa 63 (mill-ħjut sal-ħwejjeġ), pereżempju drappijiet mill-fibri ta’ ħġieġ (HS 70.19) jew prodotti tal-iġene mhux minsuġin (HS 96.19);

—

billi jistħarreġ aktar il-problemi li l-kumpaniji tal-UE jiffaċċjaw biex ikollhom aċċess għall-akkwist pubbliku barra l-pajjiż f’oqsma bħalma huma dawk tal-ilbies tax-xogħol, l-isptarijiet, eċċ.;

—

billi jinkludi pereżempju, numru ta’ impenji dwar standardizzazzjoni fi ftehim Transatlantiku futur.

—

tikkunsidra, fejn meħtieġ, il-materja prima li hija kritika għat-tessuti tekniċi fid-“diplomazija” tagħha dwar il-materja prima;

—

tinkoraġġixxi l-produzzjoni ta’ fibri naturali - kittien, qanneb, suf, fibri ċellulożiċi – u bijopolimeri, biex b’hekk tassigura riżorsi tal-materja prima mkabbra lokalment għall-industriji tat-tessuti.

—

Opinjoni supplimentari dwar il-Komunikazzjoni “Il-futur tas-settur tat-tessuti u l-ħwejjeġ fl-Unjoni Ewropea wara t-Tkabbir”(CCMI/009), adottata fis-7 ta’ Ġunju 2004, relatur: is-Sur Nollet.

—

Opinjoni dwar il-Komunikazzjoni “Il-futur tas-settur tat-tessuti u l-ħwejjeġ fl-Unjoni Ewropea wara t-Tkabbir”(CCMI/009), adottata fl-1 ta’ Lulju 2004, relatur: is-Sur Pezzini.

—

Rapport ta’ Informazzjoni tas-CCMI dwar L-iżvilupp ta’ l-industrija Ewropea tat-tessuti u ż-żraben (CCMI/041), adottat fl-4 ta’ Frar 2008, relatur: is-Sur Cappellini.

—

(Opinjoni dwar il-Proposta għal Regolament dwar ismijiet ta’ tessuti u l-ittikkettjar relatat tal-prodotti tat-tessuti (INT/477), adottata fis-16 ta’ Diċembru 2009, relatur: is-Sur Cappelini.

10.7.2013   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 198/26

1.1

L-Artiku għaddej minn perjodu ta’ tibdil profond. It-tibdil fil-klima qed ikollu impatt sostanzjali fuq it-tisħin globali u kappa tas-silġ li dejjem qed tonqos fir-reġjun, li min-naħa tagħhom qed jaffettwaw il-kundizzjonijiet tat-temp u t-tibdil ambjentali fid-dinja. Fl-istess ħin, qed ikollhom impatt fuq l-ekonomija globali, peress li jippreżentaw opportunitajiet ġodda għall-attività ekonomika fir-reġjun li hu mogħni b’tant riżorsi. Id-dinja qed tixħet ħarsitha lejn ir-reġjun Artiku, li l-ekosistema u l-popolazzjoni fraġli tiegħu jitolbu protezzjoni u attenzjoni adatta. Dan it-tibdil jista’ jkollu konsegwenzi ġeopolitiċi.

1.2

Il-KESE jitlob lill-UE tipprovdi strateġija ċara għall-Artiku u impenn kredibbli għall-kooperazzjoni mal-Istati Artiċi. L-Artiku huwa ta’ importanza kbira ħafna għall-UE, u l-UE għandha ħafna x’tikkontribwixxi għall-kooperazzjoni relatata mal-Artiku. Il-Kumitat jitlob li jsir investiment f’attività ekonomika responsabbbli bbażata fuq l-għarfien dwar il-klimi kesħin, u jitlob ukoll li tiġi żviluppata l-infrastruttura. Jitlob ukoll li titkompla l-kooperazzjoni fil-qasam tar-riċerka dwar it-tibdil fil-klima, u li jsir sforz determinat biex jitħares l-ambjent fraġli tar-reġjun.

1.3

Għandha tissaħħaħ il-pożizzjoni tal-Kunsill tal-Artiku kif ukoll dik tal-UE fil-Kunsill. Is-soċjetà ċivili għandha tiġi involuta b’mod wiesa’ fil-kooperazzjoni relatata mal-Artiku. Hemm bżonn ta’ iżjed ftuħ u sforz determinat biex tittejjeb il-komunikazzjoni fil-kooperazzjoni relatata mal-Artiku.

1.4

Is-seduta pubblika organizzata fit-Tramuntana tal-Finlandja (Rovaniemi) bil-kooperazzjoni taċ-Ċentru Artiku tal-Università tal-Lapponja (1) kienet ta’ siwi kbir għall-KESE. Il-Kumitat għandu l-għan li jikkontribwixxi għall-kooperazzjoni relatata mal-Artiku u għall-politika tal-UE dwar l-Artiku, u li jsaħħaħ ir-rabtiet tiegħu mas-soċjetà ċivili fir-reġjun.

2.1

L-importanza strateġika tal-Artiku żdiedet b’mod konsiderevoli, u l-interess fir-reġjun qiegħed kulma jmur jikber fil-livell dinji. Għalhekk, huwa kruċjali li l-UE tiffinalizza l-politika tagħha dwar l-Artiku mill-iżjed fis possibbli, sabiex tkun tista’ tieħu sehem bħala attur kredibbli u kostruttiv, u bħala inizjatur fil-kooperazzjoni relatata mal-Artiku. Jeħtieġ li l-UE turi l-impenn tagħha lejn l-Artiku u lejn il-kooperazzjoni fir-reġjun. L-ewwel u qabel kollox għandhom jiġu kkunsidrati l-partijiet tal-Istati Membri Artiċi tal-UE li qegħdin fit-Tramuntana u għandha tiġi kkonkretizzata l-kooperazzjoni mal-Istati Artiċi, b’mod partikolari mal-pajjiżi ġirien fl-Ewropa (inkluża l-Groenlandja). Is-sitwazzjoni titlob strateġija mill-UE dwar l-Artiku li tkun żviluppata bis-sħiħ.

Il-konċentrazzjoni tar-riżorsi tal-UE allokati għar-reġjun Artiku f’post wieħed jew il-koordinazzjoni effettiva tagħhom, inkluża partita baġitarja għar-reġjun Artiku fil-baġit tal-UE, jikkontribwixxu biex jiżguraw implimentazzjoni kredibbli tal-politika jew l-strateġija tal-UE dwar l-Artiku.

2.2

Il-politika jew l-istrateġija tal-UE u l-istrateġiji tal-Istati Artiċi għandhom ikunu konsistenti ma’ xulxin; il-governanza Artika għandha tiġi żviluppata u implimentata fuq il-bażi ta’ kooperazzjoni effettiva ma’ dawk il-pajjiżi u ma’ msieħba ewlenin. Il-kooperazzjoni u l-koeżistenza relatati mal-Artiku għandhom, safejn possibbli, ikunu bbażati fuq ftehimiet internazzjonali u kooperazzjoni f’organizzazzjonijiet internazzjonali (inklużi n-NU, l-IMO, il-FAO u l-ILO). Il-kooperazzjoni tkun iżjed faċli minħabba l-fatt li l-pajjiżi parteċipanti jkunu rratifikaw l-iżjed ftehimiet importanti li għandhom impatt fuq l-Artiku.

2.3

It-tellieqa li għaddejja bħalissa fl-Artiku ma għandhiex titħalla tinbidel f’kunflitt. L-UE għandha tippromovi d-djalogu dwar mekkaniżmu legali internazzjonali għas-soluzzjoni tat-tilwim li jkun vinkolanti għall-partijiet involuti kollha. Din hija waħda mir-raġunijiet għala, kif kien ġie propost fl-2010 u kif ġie approvat mill-Parlament Ewropew (3), għandu jiġi organizzat summit dwar l-Artiku taħt il-patroċinju tal-Kunsill tal-Artiku kemm jista’ jkun malajr. Dan għandu jagħti l-opportunità lill-atturi kollha ewlenin interessati fir-reġjun u fil-kooperazzjoni li jiddiskutu l-ġejjieni tar-reġjun u jfittxu li jistabbilixxu kunsens dwar il-prinċipji għall-kollaborazzjoni fir-reġjun. Ikun għaqli li summits ta’ dan it-tip jiġu organizzati wkoll fuq bażi regolari fil-futur. Sabiex il-kooperazzjoni bejn l-atturi fl-Artiku tirnexxi, jinħtieġu għodda effettivi, pereżempju netwerk kondiviż għall-komunikazzjoni u l-monitoraġġ ibbażat fuq teknoloġija moderna.

2.4

Il-KESE jaqbel li l-pożizzjoni tal-Kunsill tal-Artiku għandha tissaħħaħ, u jemmen li għandu jkollu mandat biex jaħdem bħala forum internazzjonali għan-negozjati dwar kwistjonijiet ewlenin fl-Artiku. Sabiex il-kooperazzjoni fil-Kunsill tal-Artiku tirnexxi, jeħtieġ li l-Istati tal-Artiku kollha jiġu ttrattati bl-istess mod.

L-UE għandha jkollha pożizzjoni aktar b’saħħitha fil-Kunsill, peress li b’hekk tkun tista’ tikkontribwixxi aktar għall-ħidma tal-Kunsill u ssaħħaħ l-influwenza tal-Kunsill bil-parteċipazzjoni tagħha. L-UE għandha ħafna x’tikkontribwixxi għall-kooperazzjoni. Wieħed mill-modi kif il-pożizzjoni tal-UE tista’ tissaħħaħ hija billi tingħata status ta’ osservatur u l-Istati Membri Artiċi tal-UE għandhom jikkunsidraw ukoll il-fehmiet tal-UE fil-Kunsill.

L-UE għandha tfittex ukoll li ssaħħaħ il-kooperazzjoni mal-Kunsill Ewro-Artiku ta’ Barents (u l-Kunsill Reġjonali ta’ Barents), peress li dawn jaqdu rwol ewlieni fl-interazzjoni transkonfinali fost it-13-il reġjun membru (fin-Norveġja, l-Isvezja, il-Finlandja u r-Russja) tar-reġjun ta’ Barents li huwa mogħni b’bosta riżorsi. L-UE għandha tippromovi l-kooperazzjoni fost il-forums reġjonali ta’ kooperazzjoni differenti kif ukoll tuża l-għarfien espert tagħhom, anke dawk imsemmijin fit-taqsima 4, bħall-Kunsill Nordiku tal-Ministri, il-Kunsill tal-Istati tal-Baħar Baltiku jew it-Tmien Pajjiżi Nordiċi-Baltiċi.

2.5

Il-KESE jaqbel dwar il-bżonn ta’ data iżjed komprensiva u kredibbli dwar it-tibdil fil-klima fid-dinja kollha u fl-Artiku, li għandu kundizzjonijiet ambjentali uniċi u ekosistema fraġli. Għandu jibqa’ jkun hemm konċentrazzjoni determinata fuq ir-riċerka xjentifika u l-monitoraġġ marbutin mat-tibdil fil-klima u l-kwistjonijiet ekoloġiċi, ambjentali u meteoroloġiċi. L-ACIA (Arctic Climate Impact Assessment), il-valutazzjoni SWIPA (Snow, Water, Ice and Permafrost in the Arctic), il-programm Ice2sea, il-proġett tal-UE dwar l-impronta ekoloġika tal-Artiku u l-valutazzjoni tal-politika dwar l-Artiku u l-parteċipazzjoni fis-SAON (Sustaining Arctic Observing Networks) jistgħu jikkontribwixxu għat-tisħiħ tal-kooperazzjoni fl-Artiku relatata mar-riċerka. In-netwerks stabbiliti tal-UE għall-kooperazzjoni fir-riċerka u l-monitoraġġ li jaħdmu tajjeb għandhom ikunu iżjed effettivi bil-għan li jkabbru l-għarfien u jsaħħu l-kapaċità.

2.5.1

S’issa, l-attenzjoni tar-riċerka kienet iffukata l-aktar fuq il-mitigazzjoni u l-ġestjoni tat-tibdil fil-klima fi nħawi differenti tad-dinja, iżda t-tibdil fil-klima u l-konsegwenzi tiegħu diġà jidhru li waslu f’punt li ma nistgħux naħarbu minnhom u li ma tantx nistgħu nwaqqfuhom (4). Għalhekk, għandu jkun hemm aktar enfasi fuq riċerka li tistudja l-preservazzjoni tal-ambjent Artiku u l-ġestjoni sostenibbli tar-riżorsi naturali, kif ukoll il-mod li bih nistgħu nadattaw għall-konsegwenzi soċjali u ekonomiċi tat-tibdil fil-klima. L-attivitajiet u r-riżultati tar-riċerka għandhom isiru pubbliċi; ir-riċerka għandha tkopri l-aspetti kollha tal-kwistjoni u għandha tkun miftuħa u tinkludi s-soċjetà ċivili u r-riċerkaturi mill-pajjiżi kollha tal-UE (ara wkoll il-punt 2.9).

2.5.2

Ir-riċerka dwar l-Artiku għandha tingħata iżjed enfasi fil-programmi ta’ riċerka tal-UE u għandhom jitwarrbu fondi separati għaliha fil-qafas finanzjarju tal-UE għall-perjodu 2014-2020.

2.6

Ir-reġjun Artiku għandu importanza ekonomika kbira għall-popolazzjoni lokali, għall-Ewropa inġenerali u lil hinn minnha. L-intraprenditorija fir-reġjun, inklużi l-industrija tal-ipproċessar u l-intraprenditorija rurali għandhom jitħeġġu b’modi differenti, pereżempju permezz ta’ inizjattivi bħall-ArcticStartup u t-taħriġ. L-investiment għandu jiġi promoss. Fir-rigward tal-estrazzjoni tar-riżorsi u attivitajiet ekonomiċi oħra, l-UE għandha tinvesti f’teknoloġija adattata għall-kundizzjonijiet tal-Artiku u fl-iżvilupp u l-użu ta’ għarfien rilevanti dwar il-klimi kesħin. Dan għandu jinkludi t-tħaffir fl-ibħra fondi lil hinn mill-kosta, l-industrija tal-minjieri u dik marittima, id-disinjar u l-bini tal-bastimenti u tal-makkinarju u t-teknoloġija relatata mal-portijiet, it-tarzna u t-trasportazzjoni.

2.6.1

L-iżvilupp tal-infrastruttura, b’mod partikolari t-trasport bil-ferrovija, bit-triq, bl-ajru u bil-baħar kif ukoll in-netwerks għat-trasportazzjoni tal-enerġija, għandhom ikunu wkoll ibbażati fuq it-teknoloġija u l-għarfien adattati għall-kundizzjonijiet ambjentali ħorox tal-Artiku. Il-ħolqien ta’ loġistika jew infrastruttura li taħdem tajjeb (kemm mit-Tramuntana għan-Nofsinhar kif ukoll mill-Punent għal-Lvant) huwa ta’ importanza fundamentali għall-iżvilupp fl-Artiku.

2.6.2

Oqsma oħra importanti għall-iżvilupp li jeħtieġu l-fondi fir-reġjun huma l-bini ta’ ċentri għall-popolazzjoni, l-użu tal-IT f’żoni b’popolazzjoni baxxa (it-tagħlim remot, il-kura tas-saħħa elettronika) u t-turiżmu.

2.6.3

Fil-waqt li tkun qed tiżviluppa r-rotta tal-Baħar tat-Tramuntana għat-trasport, bħala alternattiva aktar kosteffettiva u f’ċerti aspetti aktar sigura mir-rotta tan-Nofsinhar li tuża l-Kanal ta’ Suez, l-UE għandha tqis b’mod adegwat il-kunsiderazzjonijiet ambjentali. L-UE għandha tħabrek biex isiru aċċessibbli rotot tat-tbaħħir ġodda fl-Artiku għal “passaġġ innoċenti” b’konformità ma’ ftehimiet internazzjonali (UNCLOS), anke fi nħawi fejn ir-rotot jgħaddu minn żoni ekonomiċi esklużivi ta’ pajjiżi differenti. Dan huwa ta’ importanza kruċjali għall-iżvilupp tat-traffiku kemm tal-merkanzija kif ukoll tal-passiġġieri fir-reġjun.

2.6.4

L-UE għandha tagħmel sforz ikbar biex tintegra dawn il-prijoritajiet fl-Istrateġija Ewropa 2020 għat-tkabbir u fi programmi oħra, bħall-Unjoni għall-Innovazzjoni u l-Orizzont 2020. Il-politika reġjonali u l-politika ta’ koeżjoni tal-UE u l-programmi Interreg u l-ENPI (Strument Ewropew ta’ Viċinat u Sħubija) huma ta’ importanza ewlenija għar-reġjuni ultraperiferiċi tat-Tramuntana tal-UE, u huwa kruċjali li jkomplu jilħqu dawn ir-reġjuni u r-reġjuni ġirien tagħhom b’mod effettiv, filwaqt li jappoġġjaw l-ekonomija u l-attività soċjetali u jippromovu l-kooperazzjoni transkonfinali.

2.6.5

Jeħtieġ li l-UE tinvesti wkoll f’inizjattivi relatati mal-kooperazzjoni fir-reġjun bi qbil mal-imsieħba tagħha. Il-proġett tad-Dimensjoni tat-Tramuntana għal sħubija fil-qasam tat-trasport jitlob attenzjoni speċjali u riżorsi suffiċjenti, għax jista’ jħeġġeġ l-iżvilupp ta’ rotot ta’ trasportazzjoni mir-reġjun ta’ Barents – li huwa mogħni b’bosta riżorsi – fosthom sas-swieq Ewropej. Pereżempju, huwa essenzjali li, mingħajr dewmien, jinbnew konnessjonijiet tal-art bejn l-UE u l-portijiet ewlenin tal-Artiku bħal Murmansk u Narvik. Dawn il-proġetti għandhom jitqiesu bħala urġenti ferm (ara wkoll il-punti 2.6.1 u 2.6.3).

L-użu tar-riżorsi għall-promozzjoni tal-attività ekonomika jista’ jkollu effetti pożittivi fuq l-impjiegi, it-tkabbir ekonomiku u l-benesseri tan-nies fir-reġjun.

2.7

Huwa ta’ importanza kbira li jiġi żgurat bilanċ sostenibbli bejn il-ħarsien tal-ambjent u l-attività ekonomika fl-Artiku. L-UE għandha tagħmel sforz determinat biex tgħin lill-pajjiżi tal-Artiku jiksbu dan il-bilanċ, peress li l-ekosistema tar-reġjun hija partikolarment fraġli. L-attività fl-Artiku għandha tikkonforma mal-ogħla standards internazzjonali ta’ żvilupp sostenibbli li jitolbu l-kundizzjonijiet fir-reġjun. Ir-responsabbiltà soċjali korporattiva hija aspett ewlieni, l-istess kif inhuma l-Linji Gwida għall-Intrapriżi Multinazzjonali tal-OECD. Il-kumpaniji għandhom joperaw bi prudenza responsabbli, b’mod speċjali f’postijiet b’valur naturali partikolari jew li huma meqjusin sagri mill-popli indiġeni. Is-sajd ukoll għandu josserva din l-istess prudenza responsabbli; għandha tingħata l-attenzjoni meħtieġa biex l-istokkijiet tal-ħut fl-ibħra fondi jintużaw b’mod sostenibbli fuq il-bażi tar-regoli tal-UE dwar is-sajd fl-ibħra miftuħa, il-linji gwida rilevanti tal-FAO, il-Komunikazzjoni Konġunta JOIN(2012) 19 final u d-dokument ta’ ħidma tal-persunal mehmuż magħha SWD(2012) 182 final, u possibbilment ukoll il-ftehim fil-kuntest tal-Kummissjoni tas-Sajd tal-Atlantiku tal-Grigal (NEAFC/CPANE) (5). Dan huwa essenzjali sabiex jiġu mħarsa l-vitalità ekonomika u l-benesseri fl-Artiku.

2.7.1

Il-linji gwida tal-UE dwar il-valutazzjonijiet tal-impatt ambjentali u l-politika marittima u l-esperjenza tagħha dwarhom għandhom ikunu disponibbli b’mod attiv għall-kooperazzjoni relatata mal-Artiku. Minbarra l-valutazzjoni tal-impatt ambjentali tal-attività ekonomika, l-impatt ekonomiku tagħha għandu dejjem jiġi vvalutat ukoll.

2.7.2

L-UE għandha taħdem biex tiżgura li l-ftehim il-ġdid tal-Kunsill tal-Artiku dwar kif għandu jiġi evitat it-tixrid taż-żejt jiġi implimentat bis-sħiħ, u li jinbdew in-negozjati dwar il-prinċipji li jirregolaw it-tħaffir.

2.7.3

Huwa kruċjali wkoll li n-negozjati dwar il-kodiċi dwar it-tbaħħir tal-IMO għar-reġjuni polari (Kodiċi Polari) jiġu konklużi b’suċċess. Mill-perspettiva tar-rotot tat-tbaħħir fl-Artiku, l-UE għandha tagħmel is-servizzi tagħha tas-sistema Galileo għas-sorveljanza bis-satellita disponibbli, sabiex issaħħaħ in-navigazzjoni u s-sikurezza, u tikkombina din is-sistema ma’ oħrajn bħalha fejn possibbli.

2.8

Il-KESE jappoġġja bil-qawwa d-djalogu mniedi mill-UE mas-Sami u popli indiġeni oħra u mal-gruppi ta’ interess fir-reġjun Artiku. Għandu jkun hemm sforz determinat biex dan id-djalogu jinżamm u jissaħħaħ. Il-wirt kulturali tal-popli indiġeni u l-mod tradizzjonali kif jaqilgħu l-għajxien tagħhom (it-trobbija tar-renni) għandhom jiġu rispettati. Iżda, fil-parti l-kbira tagħhom, ir-residenti fir-reġjun jagħmlu parti minn gruppi mhux nindiġeni (madwar 90 %), u għalhekk id-djalogu għandu fl-istess ħin jiġi estiż għall-popolazzjoni kollha. Il-KESE jaqbel ukoll mal-osservazzjoni fil-Komunikazzjoni ta’ Ġunju 2012 li: “L-Artiku joffri kemm sfidi kif ukoll opportunitajiet li se jaffettwaw b’mod sinifikanti l-ħajja taċ-ċittadini Ewropej għall-ġenerazzjonijiet li ġejjin”. It-tibdil fl-Artiku ser ikollu impatt fuq il-kundizzjonijiet tal-għajxien tal-persuni mhux hemmhekk biss u fir-reġjuni ġirien, iżda wkoll fi nħawi oħra tad-dinja (pereżempju, il-potenzjal ekonomiku, episodji aktar frekwenti ta’ kundizzjonijiet estremi ta’ temp minħabba t-tibdil fil-klima, ċaqliq fil-kurrenti tal-oċeani, livelli tal-baħar iżjed għoljin, perjodi ta’ nixfa u nżul qawwi ta’ xita u silġ).

2.8.1

Is-soċjetà ċivili trid tiġi involuta b’mod wiesa’ u regolari fil-ħidma dwar l-Artiku flimkien mal-popli indiġeni. Diversi partijiet interessati, fosthom negozji, impjegati u attivisti ambjentali, għandhom ikunu involuti fl-attivitajiet kemm multilaterali kif ukoll tal-UE marbutin mal-Artiku. Għandhom jiġu organizzati djalogi regolari, diskussjonijiet round-table u seduti ma’ diversi gruppi tas-soċjetà ċivili.

2.8.2

Il-KESE jirrakkomanda li l-UE taħdem biex ittejjeb il-parteċipazzjoni tas-soċjetà ċivili f’diversi oqsma:

2.8.3

L-għan tal-KESE huwa li jieħu sehem f’din il-ħidma, u jippreżenta l-fehmiet u l-proposti tas-soċjetà ċivili organizzata fl-UE. L-KESE beħsiebu wkoll isaħħaħ ir-rabtiet tiegħu mas-soċjetà ċivili fl-Artiku kemm fi ħdan il-fruntieri tal-UE kif ukoll lil hinn minnhom. L-għan huwa li jappoġġja l-leħen u r-rappreżentanza organizzata tas-soċjetà ċivili fil-pajjiżi Artiċi. Għandhom ukoll jittieħdu passi biex jiġi żgurat li l-atturi sottoreġjonali u lokali jkollhom il-pjattaforma adatta biex jesprimu l-fehmiet tagħhom fil-livell tal-UE.

2.9

Il-KESE jaqbel mal-fehma li jinħtieġu ferm iżjed trasparenza u informazzjoni pubblika dwar l-Artiku u l-kooperazzjoni fir-reġjun. Għalhekk, l-UE għandha titlob strateġija effettiva fil-qasam tal-komunikazzjoni għall-kooperazzjoni relatata mal-Artiku. Għal dan il-għan, il-KESE japprova bis-sħiħ il-proposta mressqa mill-Kummissjoni fl-2008 (6), li ħa nota tagħha l-Kunsill tal-Ministri fl-2009 (7) u mbagħad il-Parlament Ewropew (8), għat-twaqqif ta’ Ċentru tal-UE għall-Informazzjoni dwar l-Artiku. Dan ikun responsabbli b’mod partikolari għall-forniment ta’ informazzjoni dwar ir-riżultati tar-riċerka u attivitajiet oħra relatati mal-kooperazzjoni fl-Artiku. Din l-inizjattiva hija importanti espressament f’termini ta’ trasparenza akbar. Jilqa’ b’sodisfazzjon il-fatt li l-Kummissjoni Ewropea inkarigat liċ-Ċentru Artiku tal-Università tal-Lapponja biex tagħmel ix-xogħol ta’ tħejjija għaċ-ċentru. Iċ-Ċentru tal-Informazzjoni jista’ jopera bħala netwerk, bil-parteċipazzjoni mill-korpi tar-riċerka u tal-komunikazzjoni dwar l-Artiku mill-Ewropa u bnadi oħra. Is-soċjetà ċivili tista’ taqdi rwol f’dan ir-rigward.

3.1.1

Il-biċċa l-kbira ta’ dan ir-reġjun huwa magħmul mill-Oċean Artiku, li fil-biċċa l-kbira tiegħu huwa miksi bis-silġ – il-Pol Nord jinsab f’nofs l-Oċean. Il-Baħar Barents, il-Baħar Kara, il-Baħar tal-Groenlandja, il-Baħar Norveġiż, il-Baħar Beaufort, il-Baħar Laptev u xi reġjuni oħra tal-baħar li ngħatalhom isem kollha jiffurmaw parti mill-Oċean Artiku. L-Oċean Artiku huwa mdawwar minn blat kontinentali. Tmien Stati Artiċi – il-Kanada, id-Danimarka (inkluża l-Groenlandja), il-Finlandja, in-Norveġja (inkluża Svalbard), ir-Russja, l-Isvezja u l-Istati Uniti (inkluża l-Alaska) – jinsabu parzjalment fit-Tramuntana taċ-Ċirku Artiku u għandhom ammonti kbar tat-territorju Artiku. L-Island kemm tmiss iċ-Ċirku Artiku. Tal-inqas ħamsa minn dawn il-pajjiżi – in-Norveġja, ir-Russja, il-Kanada, id-Danimarka/il-Groenlandja u l-Istati Uniti (l-hekk imsejħa Arctic Five) – għandhom kosta fuq l-Oċean Artiku. Fost l-Istati Artiċi hemm tliet Stati Membri tal-UE: il-Finlandja l-Isvezja u d-Danimarka. In-Norveġja u l-Islanda huma membri taż-ŻEE iżda mhumiex fl-UE, filwaqt li l-Islanda applikat għal sħubija fl-UE. L-Istati Uniti, ir-Russja u l-Kanada huma msieħba strateġiċi tal-UE. Il-Groenlandja tagħmel parti mid-Danimarka iżda ilha tgawdi minn status ta’ awtonomija wiesgħa sa mill-2009; mhijiex imsieħba fl-UE iżda għandha ftehim ta’ sħubija magħha.

3.1.2

L-Artiku jkopri 14,5 miljun km2 u għandu popolazzjoni ta’ madwar 4 miljuni (ħafna minnhom fir-Russja), li xi 10 % minnhom jappartienu għal gruppi indiġeni (Sami, Inuit, Nenets, Athabascans, Gwich’in). Is-Sami tal-Finlandja u l-Isvezja huma l-uniċi popli indiġeni li jgħixu ġewwa l-fruntieri tal-UE. Murmansk, li jinsab fil-Majjistral tar-Russja, huwa l-akbar port tal-Artiku (9). Ir-reġjun għandu komunitajiet li jaħdmu tajjeb u ppjanar komunitarju; bħala eżempju, nistgħu nsemmu l-Kunsill Reġjonali tal-programm tal-Lapponja għall-iżvilupp rurali għall-perjodu 2014-2020 (10). Jiġu pprattikati wkoll l-agrikoltura, il-foresterija, it-trobbija tal-annimali għall-pil tagħhom u forom differenti ta’ negozju adatti għall-klima ħarxa tal-Artiku fir-reġjun (11).

3.2.1

Tradizzjonalment, l-Artiku huwa reġjun stabbli, u l-koeżistenza bejn l-Istati Artiċi hija bbażata fuq il-kooperazzjoni kostruttiva u l-fiduċja. L-Artiku għandu status ġeopolitiku importanti, u l-interess fir-reġjun żdied b’mod konsiderevoli fid-deċennji reċenti fl-Istati Artiċi, fl-Ewropa u fid-dinja. Għal diversi raġunijiet, ir-reġjun għaddej minn perjodu ta’ tibfil profond.

3.2.2

It-tibdil antropoġeniku fil-klima fil-livell dinji, speċjalment it-tisħin globali, huwa eċċezzjonalment importanti u rapidu fl-Artiku. Dan qed jikkawża li l-kappa tas-silġ iddub u l-permafrost tinħall, u dan qed iħaffef il-formazzjoni ta’ gassijiet b’effett ta’ serra fid-dinja (parzjalment minħabba r-rilaxx tal-gass metan). Il-gassijiet b’effett ta’ serra qed jikkawżaw żieda fil-kundizzjonijiet estremi tat-temp, ċaqliq fil-kurrenti tar-riħ u tal-oċeani, iżjed u iżjed perjodi twal ta’ nixfa, u nżul qawwi ta’ xita u silġ fi nħawi differenti tad-dinja. Silġ li jdub, partikolarment fl-Antartiku u fil-Groenlandja, jista’ jikkawża li l-livelli tal-baħar jogħlew bejn metru u żewġ metri. Sa Settembru 2012, il-kappa tas-silġ tal-Artiku naqset b’ammont rekord (għal 3,41 miljun km2). Is-silġ fuq l-art, b’mod partikolari, qed idub b’rata mgħaġġla (mill-1980 ’l hawn madwar 70 % dab) u qed ikun sostitwit minn silġ irqiq li jdum sena. Fis-sajf tal-2008, l-Oċean Artiku kien 65 % ħieles mis-silġ, u biċċiet kbar minnu jistgħu jdubu fid-deċennji li ġejjin (12).

3.2.3

Ir-reġjun fih riżorsi naturali vasti li għadhom ma ġewx sfruttati, kemm fl-oċean kif ukoll fuq l-art. Kappa tas-silġ li qed tirqaq u tiċkien minħabba t-tisħin tal-atmosfera, flimkien mal-iżvilupp u l-użu ta’ teknoloġiji ġodda, qed iżżid l-opportunitajiet ta’ esplorazzjoni biex jiġu estratti idrokarburi ġodda (żejt u gass) u depożiti ta’ materja prima oħra fl-ibħra fondi. Pereżempju, kwart tad-depożiti tal-gass identifikati tad-dinja u 80 % tad-depożiti identifikati ta’ gass naturali tar-Russja jinsabu fl-Artiku. Huwa stimat li 13 % tad-depożiti taż-żejt mhux skoperti tad-dinja, 30 % tad-depożiti mhux skoperti tal-gass, u 20 % tad-depożiti tal-gass likwidu jinsabu f’dan ir-reġjun.

3.2.4

Il-biċċa l-kbira tal-akbar kumpaniji taż-żejt u tal-gass tad-dinja joperaw fl-Artiku, u diġà hemm għadd kbir ta’ siti tat-tħaffir taż-żejt lil hinn mill-kosta, u siti ġodda aktar fit-Tramuntana qed jiġu esplorati u investigati (pereżempju, in-Norveġja għandha 89 sit fil-Baħar Barents u ser tibda tħaffer dalwaqt f’disa’ siti ġodda). Iż-żieda fl-importanza tal-enerġija mix-shale ma tnaqqasx l-attrazzjoni ta’ dawn is-sorsi.

3.2.5

Għal xi deċennji issa diġà hemm attività estensiva ta’ tħaffir fil-minjieri għal metalli u minerali f’partijiet differenti tal-Artiku, fejn hemm depożiti sostanzjali li għadhom ma ġewx sfruttati. Pereżempju, 90 % tal-produzzjoni tal-minerali tal-ħadid tal-UE u madwar 20 % tal-produzzjoni tan-nikil tad-dinja jiġu mill-Artiku, l-aktar mir-reġjun ta’ Barents. L-Artiku għandu wkoll ammonti sostanzjali ta’ foresti, riżorsa naturali rinnovabbli ewlenija.

3.2.6

Madwar kwart tal-istokkijiet tal-ħut fid-dinja jinsabu fl-Artiku. Iż-żieda fit-temperatura tal-ilmijiet qed ikollha impatt fuq iċ-ċaqliq tal-ħut, liema ħaġa min-naħa tagħha taffettwa s-sajd. Is-sajd qed jersaq dejjem iktar lejn it-Tramuntana f’ilmijiet li qabel ma kinux jiġu sfruttati.

3.2.7

Hekk kif il-kappa tas-silġ qed issir dejjem aktar fraġli u t-temperaturi atmosferiċi qed jogħlew, hemm opportunitajiet akbar li jinfetħu jew jiġu żviluppati rotot ġodda tat-tbaħħir (il-Passaġġ tal-Majjistral u r-Rotta tal-Baħar tat-Tramuntana) minn ġol-Oċean Artiku lejn u mil-Lvant tal-Asja, rotot li huma madwar 40 % iqsar mir-rotot tal-baħar attwali għal pajjiżi fil-fruntiera tal-Oċean Atlantiku u lejn l-Istati kostali Asjatiċi. Dan ser inaqqas b’mod sostanzjali l-ispiża tat-traffiku fi tranżitu u l-emissjonijiet tal-karbonju. Proporzjon sostanzjali tal-merkanzija tal-baħar fil-livell dinji jitgħabba fuq bastimenti tal-UE, u madwar 90 % tal-merkanzija marittima tad-dinja bħalissa tivvjaġġa tul ir-rotta marittima tradizzjonali, dik tan-Nofsinhar. Fl-2012, sitta u erbgħin vapur użaw ir-Rotta tal-Baħar tat-Tramuntana mill-Baħar Barents għall-Istrett ta’ Bering. It-traffiku tal-merkanzija qed jiżdied għalkemm għad hemm inċertezzi kbar dwar l-użu tar-rotta, l-aktar minħabba r-regoli tan-navigazzjoni, l-ispejjeż, is-sigurtà u l-kundizzjonijiet estremi tat-temp fir-reġjun.

3.2.8

Il-potenzjal ekonomiku huwa enormi u l-Artiku jista’ jiżviluppa f’reġjun ewlieni għall-ekonomija tad-dinja minħabba r-riżorsi tal-enerġija u ta’ materja prima tiegħu u r-rotot il-ġodda ta’ trasport marittimu.

3.2.9

Il-kundizzjonijiet ambjentali fl-Artiku huma uniċi u l-ekosistema tiegħu hija fraġli u vulnerabbli. L-iforzi għat-titjib tal-ġestjoni tat-tibdil ambjentali u l-prevenzjoni ta’ diżastri ambjentali kkawżati mill-bniedem minħabba attività ekonomika (tixrid taż-żejt, eċċ.) huma prijorità ewlenija fil-kooperazzjoni reġjonali.

3.2.10

Dan it-tibdil għandu impatt fuq il-kundizzjonijiet tal-ħajja tal-popli indiġeni u nies oħra li jgħixu fl-Artiku u fir-reġjuni ġirien. It-tibdil fil-kundizzjonijiet tat-temp u tal-ambjent, l-opportunitajiet ekonomiċi evidenti u ż-żieda fl-interessi ġeopolitiċi u dawk relatati mas-sigurtà ukoll qed jaffettwaw ħajjet in-nies fi bnadi oħra tal-Ewropa u tad-dinja.

3.2.11

It-tiftix ta’ bilanċ strateġiku fl-Artiku bejn theddidiet u opportunitajiet jista’ jitqies bħala kritiku għall-futur tad-dinja kollha.

4.1

Kull wieħed mit-tmien Stati Artiċi għandu l-istrateġija Artika tiegħu (13). Fil-parti l-kbira huma jiffukaw fuq prijoritajiet simili: l-importanza politika u ekonomika tal-Artiku għalihom; il-pożizzjoni speċifika tal-pajjiż fir-reġjun; il-kundizzjonijiet naturali u l-ekosistema; u l-ħtieġa ta’ kooperazzjoni għall-iżvilupp ta’ governanza tar-reġjun b’mod sostenibbli. Il-punt tat-tluq tal-istrateġiji kollha huwa l-potenzjal tar-reġjun Artiku mil-lat tal-enerġija, il-materja prima u l-iżvilupp ta’ rotot ta’ tranżitu. L-Istati żviluppaw ukoll relazzjonijiet bilaterali ma’ xulxin biex iħarsu u jippromovu l-interessi komuni tagħhom fl-Artiku. L-Assemblea Parlamentari tan-NATO ħarġet riżoluzzjoni dwar l-Artiku f’Ottubru 2012 (14).

4.2

Hemm erba’ forums għall-kooperazzjoni reġjonali fit-Tramuntana:

Il-Kunsill tal-Artiku  (15) huwa l-iżjed strument importanti għall-kooperazzjoni reġjonali, u għandu tmien membri (l-Istati Artiċi, fosthom il-Gżejjer Faroe u l-Groenlandja bħala dipendenzi tad-Danimarka), sitt parteċipanti permanenti (il-forums varji għall-kooperazzjoni bejn il-popli indiġeni tal-pajjiżi Artiċi) (16), u għadd kbir ta’ osservaturi (il-Pajjiżi l-Baxxi, Spanja, ir-Renju Unit, il-Polonja, Franza, il-Ġermanja u 18-il organizzazzjoni intergovernattiva u NGOs). L-UE, l-Italja, iċ-Ċina, l-Indja, il-Korea t’Isfel u s-Singapor talbu d-dritt li jkunu osservaturi permanenti. Fi snin reċenti, iċ-Ċina żiedet sostanzjalment l-attività tagħha f’rabta mar-reġjun Artiku u l-pajjiżi fir-reġjun. L-Istati Membri tal-Kunsill tal-Artiku kkonkludew ftehimiet bħall-ftehim dwar it-tfittxija u s-salvataġġ fil-baħar. Qed isir sforz biex il-Kunsill ikollu rwol aktar importanti, b’ġurisdizzjoni aktar mifruxa u b’influwenza akbar bħala strument ta’ kooperazzjoni internazzjonali.

4.3

Il-Kunsill Ewro-Artiku ta’ Barents  (17) ikopri r-reġjuni Ewropej Artiċi u sotto-Artiċi. Huwa jippromovi l-kooperazzjoni fir-reġjun ta’ Barents li fih bosta riżorsi u li jeħtieġ rotot tat-trasport aħjar għas-swieq Ewropej u nħawi oħra. Il-Kunsill hu magħmul minn seba’ membri: il-Finlandja, in-Norveġja, l-Isvezja, id-Danimarka, l-Islanda, ir-Russja u l-Kummissjoni Ewropea. Il-Kunsill jospita wkoll il-Kunsill Reġjonali ta’ Barents  (18) li fih it-13-il sottoreġjun ta’ Barents u li jaħdem biex jiffaċilita kooperazjoni prammatika.

4.4

Il-Kunsill Nordiku tal-Ministri  (19), u l-Kunsill Nordiku) għandu l-istrateġija proprja tiegħu għall-Artiku. Fil-ħames pajjiżi Nordiċi, tradizzjonalment hemm kooperazzjoni mill-qrib u ta’ importanza kbira fosthom, kif ukoll kompetenza u għarfien dwar il-kundizzjonijiet tat-Tramuntana. Il-Groenlandja tieħu sehem f’din il-kooperazzjoni bħala membru bi drittijiet sħaħ.

4.5

Il-Kunsill tal-Istati tal-Baħar Baltiku (CBSS) (20) isostni l-kooperazzjoni fost it-tmien pajjiżi fir-reġjun tal-Baħar Baltiku. L-UE għandha l-Istrateġija makroreġjonali proprja tagħha għar-Reġjun tal-Baħar Baltiku (EUSBR).

4.6

Id-Dimensjoni tat-Tramuntana  (21), li hija politika komuni mħaddna mill-UE, l-Islanda, in-Norveġja u r-Russja, tkopri żona ġeografika li tinkludi r-reġjuni Artiċi u sotto-Artiċi tal-Ewropa mill-Majjistral tar-Russja fil-Lvant sal-Islanda u l-Groenlandja fil-Punent. Il-kooperazzjoni hija bbażata fuq erba’ Sħubijiet tematiċi (NDEP, NDPHS, NDPTL u NDPC) u Tieqa tal-Artiku separata. Is-Sħubija dwar it-Trasportazzjoni u l-Loġisitika (NDPTL), li fil-qafas tagħha bħalissa qed tiġi żviluppata proposta għal netwerk tat-trasport reġjonali, hija importanti għall-kooperazzjoni fl-Artiku. Is-Sħubija Ambjentali tad-Dimensjoni tat-Tramuntana (NDEP) ukoll taqdi rwol ċentrali fl-Artiku, anke minħabba l-fatt li pprovdiet qafas għat-tindif b’suċċess tal-iskart radjuattiv fil-Peninsula Kola. It-tielet laqgħa tal-ministri tal-affarijiet barranin tad-Dimensjoni tat-Tramunatana saret fi Frar 2013 fi Brussell (22). Il-Kunsill tan-Negozju tad-Dimensjoni tat-Tramuntana (23) jaħdem l-iżjed biex itejjeb il-kundizzjonijiet tal-investiment fir-reġjun u jagħmlu iżjed kompetittiv. L-Istati Uniti u l-Kanada għandhom status ta’ osservaturi fil-laqgħat tad-Dimensjoni tat-Tramuntana.

4.7

Id-deputati parlamentari fil-pajjiżi tar-reġjun Artiku jipparteċipaw fil-forums kollha msemmija għall-kooperazzjoni, u jikkooperaw ukoll b’mod regolari permezz tal-Konferenza tad-Deputati Parlamentari tar-Reġjun Artiku (Conference of Parliamentarians of the Arctic Region – CPAR).

4.8

Is-sitt forums għall-kooperazzjoni għall-popli indiġeni tar-reġjun jikkooperaw fuq bażi regolari.

4.9

Il-Fondazzjoni Internazzjonali Polari (IPF) iżżomm ħajja l-kooperazzjoni internazzjonali bejn il-partijiet interessati fil-kwistjonijiet tal-Artiku, u f’Settembru 2012 organizzat is-Simpożju dwar il-Futur tal-Artiku 2012 fil-kwartieri tal-Kumitat tar-Reġjuni.

5.1

Il-kooperazzjoni dwar kwistjonijiet li jikkonċernaw ir-reġjun tal-Artiku hija mibnija kemm jista’ jkun fuq ftehimiet internazzjonali u sseħħ f’forums internazzjonali.

5.2

L-aktar ftehim internazzjonali importanti li jikkonċerna r-reġjun tal-Artiku huwa l-Konvenzjoni tan-NU tal-1982 dwar id-Dritt tal-Baħar (UNCLOS) (24), li tittratta ż-żoni tal-oċeani u tal-ibħra bejn Stati indipendenti, u li taħtu twaqqfet il-Kummissjoni dwar il-Limiti tal-Blata Kontinentali (CLCS).

5.3

Permezz ta’ dawn il-ftehimiet, l-Istati bi fruntiera fuq l-Oċean Artiku fittxew li jilħqu fehim komuni dwar il-limiti tal-ilmijiet territorjali reġjonali u ż-żoni ekonomiċi esklużivi tagħhom (inklużi 200 mil nawtiku lil hinn mill-blata kontinentali). Qed isir sforz biex jiġi evitat it-tilwim territorjali, iżda hemm xi punti ta’ diżgwid ġeografiku li għadhom ma ġewx solvuti. Hemm il-periklu li t-tilwim jiżdied. Fl-2008, l-Istati kostali ħarġu dikjarazzjoni konġunta f’Ilulissat, il-Groenlandja li enfasizzat id-dritt sovran tal-pajjiżi kollha firmatarji li jirregolaw l-attività ekonomika fiż-żona ekonomika esklużiva tagħhom.

5.4

L-iżvilupp ta’ passaġġi potenzjali għat-tbaħħir – il-Passaġġ tal-Majjistral (li jgħaddi miż-żona ekonomika esklużiva tal-Kanada) u r-Rotta tal-Baħar tat-Tramuntana (li tgħaddi miż-żona ekonomika esklużiva tar-Russja) – kif ukoll il-faċilitajiet, il-kundizzjonijiet u s-sigurtà biex dawn jintużaw qed jiġu studjati b’mod estensiv u diskussi f’diversi forums għall-kooperazzjoni. L-għan hu li jintlaħaq l-aħjar fehim kondiviż possibbli bejn il-partijiet dwar il-prinċipji li jirregolaw l-użu u l-ġestjoni ta’ dawn ir-rotot. Jeżistu ftehimiet internazzjonali dwar is-suġġett, bħall-ftehim dwar id-dritt għal passaġġ innoċenti tal-UNCLOS u l-Organizzazzjoni Marittima Internazzjonali (IMO) (25), filwaqt li bħalissa għaddejja ħidma dwar Kodiċi Polari tal-IMO.

5.5

Il-kwistjonijiet marbutin mat-tibdil fil-klima u l-iżvilupp sostenibbli għandhom importanza partikolari fl-Artiku. Il-Konvenzjoni Qafas tan-Nazzjonijiet Uniti dwar it-Tibdil fil-Klima (UNFCCC)  (26) għadha punt tat-tluq prinċipali għar-relazzjonijiet internazzjonali. Dan ikollu implikazzjonijiet importanti ħafna għall-Artiku wkoll.

Il-Programm tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Ambjent (UNEP)  (27) nieda l-programm proprju tiegħu għall-monitoraġġ tal-Artiku.

5.6

Il-gruppi favur il-ħarsien tal-ambjent jipparteċipaw b’mod attiv f’din il-ħidma. Il-grupp Greenpeace ippropona li ma għandux ikun hemm attività ekonomika mingħajr l-ebda riżerva fl-Artiku mingħajr qbil preċedenti dwar il-prinċipji għall-ħarsien tar-reġjun.

6.1

L-UE għandha interessi importanti ta’ natura ġeopolitika, ambjentali u ekonomiċi fl-Artiku u dawn qed jikbru. L-UE hija msieħba fil-kooperazzjoni fir-reġjun, anke minħabba l-Istati Membri Artiċi tagħha.

6.2

Il-politika tal-UE dwar l-Artiku għadha qed tissawwar. Ingħatat spinta fl-2008, l-iżjed fuq l-inizjattiva tal-Parlament Ewropew (28). Il-Kummissjoni ħarġet żewġ pubblikazzjonijiet (fl-2008 u fl-2012) dwar il-kwistjoni (ara n-noti 2 u 7 f’qiegħ il-paġna). Il-Kunsill tal-Ministri ħareġ żewġ Riżoluzzjonijiet (fl-2008 u fl-2009) (29). Il-Kunsill iddiskuta l-qagħda attwali fil-laqgħa tiegħu tal-31 ta’ Jannar 2013.

6.3

Fl-2008 u f’Ġunju 2012, l-UE ħabbret l-intenzjoni tagħha li tadotta approċċ komprensiv għall-politika dwar l-Artiku, u li ser tiffoka fuq tliet għanijiet ewlenin:

Illum il-ġurnata l-politika hija bbażata fuq tliet aspetti ewlenin: l-għarfien, ir-responsabbiltà u l-impenn.

6.4

Ir-relazzjonijiet bilaterali tal-UE mal-pajjiżi Artiċi jkopru wkoll il-kooperazzjoni fir-reġjun. L-UE għandha ftehim separat mal-Groenlandja, u d-Dimensjoni tat-Tramuntana multilaterali taqdi wkoll rwol ewlieni fl-Artiku.

6.5

Bosta programmi attwali tal-UE jistgħu jiġu applikati wkoll għar-reġjun tal-Artiku. Tul l-2007-2013, l-UE investiet madwar EUR 1,4 biljun biex tippromovi l-iżvilupp sostenibbli fl-Artiku u r-reġjuni ġirien. Il-kooperazzjoni fir-riċerka xjentifika ngħatat prijorità: is-sitt ftehim qafas li tnieda fl-2002 inkluda proġetti marbuta mal-Artiku. F’dawn l-aħħar snin, l-UE investiet ’il fuq minn EUR 200 miljun fir-riċerka marbuta mal-Artiku, u qed tipparteċipa f’bosta proġetti konġunti, l-aktar bħala parti mis-Seba’ Programm Kwadru għall-Attivitajiet ta’ Riċerka  (30). Teżisti kooperazzjoni li taħdem tajjeb u tiffaċilita n-netwerking bejn id-diversi istituti tar-riċerka (kemm fi ħdan l-UE kif ukoll lil hinn minnha). Ġew elenkati l-proġetti ewlenin ta’ riċerka għall-perjodu 2008-2012 u l-programmi ta’ finanzjament għall-kooperazzjoni reġjonali għall-perjodu 2007-2013 (31) Twettqu għadd ta’ proġetti fl-Artiku fil-qafas tal-politika reġjonali tal-UE, il-programmi tagħha Interreg u dak dwar il-Kooperazzjoni Territorjali Ewropea, il-Linji Gwida tagħha dwar l-Għajnuna Reġjonali u l-ENPI.

Il-Faċilità Nikkollegaw l-Ewropa u t-TEN-T ma jkoprux l-Artiku. Dan l-aħħar, il-Kummissjoni Ewropea ddeċidiet li tinvestiga kif tista’ tiġi organizzata l-informazzjoni dwar ir-riċerka marbuta mal-Artiku fl-UE. Qed jiġi kkunsidrat Ċentru tal-UE għall-Informazzjoni dwar l-Artiku.

6.6

L-UE tieħu sehem fid-Dimensjoni tat-Tramuntana u hija membru tal-Kunsill Ewro-Artiku ta’ Barents. Hija osservatur ad hoc fil-Kunsill tal-Artiku u applikat għall-istatus ta’ osservatur permanenti. L-UE issa ilha tipparteċipa għal xi snin b’mod sħiħ fl-attivitajiet tad-diversi Gruppi ta’ Ħidma tal-Kunsill.

6.7

L-MEPs jattendu l-Konferenza tad-Deputati Parlamentari tar-Reġjun Artiku (ara l-punt 3.3.7) u jieħdu sehem fil-kooperazzjoni parlamentari tal-erba’ kunsilli reġjonali tat-Tramuntana u d-Dimensjoni tat-Tramuntana. Il-Parlament Ewropew ħareġ żewġ Riżoluzzjonijiet dwar l-Artiku (fl-2008 u fl-2011) (ara n-nota 9 f’qiegħ il-paġna u P6_TA(2008)0474).

6.8

L-UE stabbilixxiet djalogu regolari mal-organizzazzjonijiet fir-reġjun li jirrappreżentaw il-popli indiġeni u gruppi oħra tas-soċjetà ċivili, u tipparteċipa fl-attivitajiet tal-Fondazzjoni Polari Internazzjonali.

6.9

Il-KESE ħareġ opinjonijiet li jittrattaw il-kooperazzjoni relatata mal-Artiku, fosthom Opinjonijiet dwar id-Dimensjoni tat-Tramuntana, il-politika reġjonali u marittima, l-iżvilupp sostenibbli u r-relazzjonijiet mal-pajjiżi ġirien. L-UE għandha relazzjonijiet istituzzjonali mas-soċjetà ċivili fin-Norveġja, l-Islanda u r-Russja (permezz tal-kumitat konsultattiv taż-Żona Ekonomika Ewropea, il-Kumitat Konsultattiv Konġunt tal-Islanda u l-Kamra Ċivika tal-Federazzjoni Russa), u organizzat żewġ forums għas-soċjetà ċivili fil-qafas tad-Dimensjoni tat-Tramuntana (fl-2002 u fl-2006) kif ukoll laqgħa tal-partijiet interessati b’rabta mal-laqgħa ministerjali tad-Dimensjoni tat-Tramuntana fi Frar 2013.

10.7.2013   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 198/34

1.1

Il-KESE huwa favur il-pjan imressaq mill-Kummissjoni u jappoġġja l-isforzi tagħha biex jinstabu soluzzjonijiet speċifiċi għat-tnaqqis tal-frodi u l-evażjoni fiskali. Ma jista’ jsir l-ebda progress ġenwin ħlief jekk l-Istati Membri jagħtu iktar attenzjoni biex tiżdied l-effikaċja tas-servizzi fiskali, billi jiddedikaw riżorsi umani u finanzjarji suffiċjenti u jiżguraw il-koordinazzjoni aħjar tagħhom.

1.2

Il-KESE jirrakkomanda lill-Kummissjoni u lill-Kunsill biex fl-analiżi annwali tat-tkabbir u s-Semestru Ewropew jintegraw it-temi tal-frodi u l-evażjoni tat-taxxa, u anki l-pjanifikazzjoni tat-taxxa aggressiva, u biex jimplimentaw miżuri speċifiċi li jiġġieldu kontra dawn il-fenomeni, b’tali mod li jiġi żgurat il-progress rigward il-ħlas u l-ġbir tat-taxxi, biex isiru iktar ekwitabbli, tittejjeb ir-ridistribuzzjoni u jiġi miġġieled aħjar il-faqar.

1.3

Il-KESE jilqa’ l-proposti tal-Kummissjoni li tistabbilixxi lista sewda tal-pajjiżi li joperaw bħala rifuġji fiskali, li ma jirrispettawx il-prinċipji tal-governanza tajba fil-qafas fiskali, u jitlob li l-kriterji komuni li jippermettu li jiġu identifikati dawn il-pajjiżi u t-territorji jiġu stabbiliti fil-livell Ewropew, sabiex jiġi evitat li jiġu applikati b’mod differenti fil-livell nazzjonali. Il-kontenut ta’ din il-lista sewda m’għandux ikun limitat għal pajjiżi terzi, imma għandu jinkludi wkoll it-territorji jew il-ġurisdizzjonijiet li jagħmlu parti mill-Istati Membri u l-intrapriżi li joperaw f’dawn iż-żoni.

1.4

Il-KESE huwa tal-fehma li l-Kummissjoni għandha tikkompleta l-proposti tagħha għal din il-lista sewda b’sanzjonijiet kontra intrapriżi, pereżempju biex dawn jiġu esklużi mill-akkwist pubbliku jew milli jieħdu fondi mill-UE jew għajnuna mill-Istat.

1.5

Il-KESE huwa tal-fehma li l-pjanifikazzjoni tat-taxxa aggressiva, minħabba li tagħmel il-ħsara lill-bażi fiskali u tobbliga lill-Istati Membri jgħollu t-taxxi, fiha nnifisha hija prattika immorali b’impatt serju fuq it-tħaddim tas-suq intern u xxekkel il-kunċett ta’ ġustizzja tas-sistema fiskali għall-kontribwenti. Minħabba l-kumplessità ta’ dan il-fenomenu, jeħtieġ li l-proposti tal-Kummissjoni dwar ir-regolament ġenerali kontra l-abbuż u d-definizzjoni tal-ftehimiet bilaterali artifiċjali jiġu ċċarati biżżejjed, b’tali mod li jkunu faċli li jiġu applikati mill-Istati Membri kollha.

1.6

Il-KESE jirrikonoxxi l-importanza tal-isforzi li għamlet il-Kummissjoni biex jiġu negozjati l-ftehimiet dwar il-governanza tajba fil-qasam fiskali mal-pajjiżi ġirien tal-UE. Huwa jirrakkomanda lill-Kunsill li jagħti mandat lill-Kummissjoni biex tmexxi dawn in-negozjati, peress li dawn l-istrumenti jistgħu jkunu ferm utli biex jiġu miġġielda l-frodi u l-evażjoni tat-taxxa.

1.7

Il-KESE jirrakkomanda li l-Kummissjoni u l-Istati Membri jassumu l-kompitu li jissemplifikaw u jarmonizzaw il-qafas ġuridiku eżistenti, sew fil-livell Ewropew u sew f’dak nazzjonali. Qafas ġuridiku semplifikat u iktar armonizzat fil-qasam fiskali, kapaċi li jiżgura taxxi ġusti, u kompletat minn strumenti li jużaw it-teknoloġija tal-informazzjoni moderna għall-verifika, il-kontroll u l-iskambju tal-informazzjoni, jista’ wkoll inaqqas b’mod konsiderevoli l-possibbiltajiet tal-frodi u l-evażjoni tat-taxxa.

1.8

Il-KESE jirrakkomanda lill-Kummissjoni, il-Kunsill u l-Parlament Ewropew biex jikkonvinċu lill-Istati Membri biex ma jżommux id-differenzi kbar bejniethom fil-livelli ta’ intaxxar dirett jew indirett, ħaġa li tħeġġeġ il-kompetizzjoni fiskali.

1.9

Il-KESE jilqa’ d-deċiżjoni tal-Kummissjoni li tistudja l-possibbiltà li tintroduċi sistema Ewropea tan-numru ta’ identifikazzjoni tat-taxxa (Tax Identification Number). Il-KESE jtenni t-talba li kien diġà indirizza lill-Istati Membri f’ħafna mill-Opinjonijiet tiegħu, biex tiġi armonizzata s-sistema ta’ taxxi indiretti. Huwa jħeġġeġ lill-Kummissjoni tagħmel proposti f’dan is-sens. Tali armonizzazzjoni, b’mod parallel mal-introduzzjoni ta’ sistema Ewropea dwar in-numru ta’ identifikazzjoni tat-taxxa (NIT), tippermetti li jitnaqqas sew il-frodi karużell.

2.1

Il-frodi u l-evażjoni tat-taxxa, u anki l-fatt li jiġi evitat il-ħlas tat-taxxi b’metodu ta’ pjanifikazzjoni tat-taxxa aggressiva, iwasslu għal inugwaljanzi dejjem ikbar ikkawżati mill-kriżi ekonomika u l-programmi tal-awsterità, u jirrappreżentaw theddida kbira għall-isforzi tal-Istati Membri tal-UE biex jiżguraw tħaddim effikaċi tas-sistemi fiskali, kif ukoll il-finanzjament tas-servizzi pubbliċi, ir-ridistribuzzjoni tal-benesseri u l-ġlieda kontra l-faqar, u li jiġi evitat il-ħolqien ta’ kompetizzjoni fiskali bejn l-Istati Membri u l-pajjiżi terzi. Huwa stmat li t-telf għall-Istati Membri jammonta għal iktar minn EUR 1 000 biljun fis-sena (1).

2.2

Fit-2 ta’ Marzu 2012, il-Kunsill Ewropew stieden lill-Kunsill u lill-Kummissjoni Ewropa biex ifasslu mezzi konkreti għall-ġlieda kontra l-frodi u l-evażjoni tat-taxxa.

2.3

F’Ġunju 2012, il-Kummissjoni adottat Komunikazzjoni (2) fejn indikat kif jistgħu jiġu rispettati aħjar l-obbligi fiskali u kif jistgħu jitnaqqsu l-frodi u l-evażjoni tat-taxxa. F’din il-Komunikazzjoni l-Kummissjoni ħabbret il-preżentazzjoni ta’ pjan ta’ azzjoni biex tiġi kkonsolidata l-ġlieda kontra l-frodi u l-evażjoni tat-taxxa.

2.4

F’Diċembru 2012, il-Kummissjoni ppreżentat il-pjan ta’ azzjoni mħabbar, li jkopri kemm l-inizjattivi li ttieħdu reċentement kif ukoll miżuri ġodda li jistgħu jiġu implimentati fil-perjodu l-qasir kif ukoll fit-tul. Dan il-pjan huwa akkumpanjat mir-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni dwar miżuri maħsuba biex jinkoraġġixxu lill-pajjiżi terzi biex japplikaw standards minimi ta’ governanza tajba fi kwistjonijiet tat-taxxa (3), kif ukoll ir-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni dwar il-pjanifikazzjoni tat-taxxa aggressiva (4).

3.1

Il-KESE huwa favur il-pjan imressaq mill-Kummissjoni u jappoġġja l-isforzi tagħha biex jinstabu soluzzjonijiet speċifiċi għat-tnaqqis tal-frodi u l-evażjoni fiskali (5). Madankollu, il-Kumitat jesprimi x-xettiċiżmu tiegħu rigward l-implimentazzjoni ta’ xi wħud mill-miżuri proposti, fid-dawl tad-differenzi kbar li jeżistu bejn l-Istati Membri, li jwasslu għad-dewmien fit-teħid tad-deċiżjonijiet fil-livell tal-Kunsill. Fl-istess ħin, it-tnaqqis li qed isir fil-maġġoranza tal-Istati Membri fir-riżorsi finanzjarji u umani tal-amministrazzjonijiet fiskali (6), minħabba l-miżuri ta’ awsterità applikati f’dawn l-aħħar snin, jirrappreżenta ostaklu kbir għall-implimentazzjoni ta’ miżuri ġodda. Ma jista’ jsir l-ebda progress ġenwin ħlief jekk l-Istati Membri jagħtu iktar attenzjoni biex tiżdied l-effikaċja tas-servizzi fiskali, billi jiddedikaw riżorsi umani u finanzjarji suffiċjenti u jiżguraw il-koordinazzjoni aħjar tagħhom.

3.2

Biċċa kbira minn dan it-telf li l-ekonomija sotterranja tiġġenera għas-sistemi fiskali hija dovuta għall-pjanifikazzjoni tat-taxxa aggressiva. Il-Kummissjoni tagħraf li din il-prattika tisfrutta n-nuqqas ta’ koerenza li hemm bejn is-sistemi fiskali ta’ żewġ Stati Membri jew iktar; filwaqt li tali prattika hija meqjusa leġittima fil-livell globali, din tmur kontra l-prinċipji tar-responsabbiltà soċjali korporattiva. Il-KESE huwa tal-fehma li l-pjanifikazzjoni tat-taxxa aggressiva, peress li hija ta’ ħsara għall-bażi fiskali u tobbliga lill-Istati Membri jgħollu t-taxxi, fiha nnifisha hija prattika immorali b’impatt serju fuq it-tħaddim tas-suq intern - billi tiskoraġġixxi l-kompetizzjoni effettiva bejn l-intrapriżi b’mod ġenerali, u b’mod partikolari bejn l-SMEs - u xxekkel il-kunċett ta’ ġustizzja fis-sistema fiskali għall-kontribwenti.

3.3

Il-KESE bi pjaċir jilqa’ r-rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni dwar il-pjanifikazzjoni tat-taxxa aggressiva, iżda huwa tal-fehma li l-miżuri proposti għall-ġlieda kontra din il-prattika mhumiex biżżejjed. Minħabba l-kumplessità tal-fenomenu (il-pjanifikazzjoni tat-taxxa aggressiva), jista’ jkun diffiċli li, fil-qafas tal-ftehimiet konklużi bejn l-Istati Membri, tiġi applikata r-regola ġenerali kontra l-abbuż u li jiġu definiti ftehimiet bilaterali artifiċjali. Fl-istess ħin, il-KESE jaħseb li dawn il-miżuri jwasslu għal aktar problemi ta’ implimentazzjoni għall-Istati Membri milli kieku dawn itemmu minnufih dawn il-ftehimiet, partikolarment dawk li jinvolvu ġurisdizzjonijiet ġeneralment meqjusa bħala rifuġji fiskali jew li ma jirrispettawx l-istandards minimi tal-governanza tajba fil-qasam fiskali.

3.4

Il-Kummissjoni tipproponi lill-Istati Membri li jadottaw ġabra ta’ kriterji li permezz tagħhom jiġu identifikati l-pajjiżi terzi li ma jirrispettawx l-istandards minimi tal-governanza tajba fil-qasam fiskali, u li dawn il-pajjiżi jitqiegħdu fuq lista sewda. Il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-fatt li din il-miżura għandha tkopri wkoll il-ġurisdizzjonijiet tal-Istati Membri, kif ukoll l-intrapriżi li jkomplu jwettqu tranżazzjonijiet li jinvolvu lil entitajiet minn dawn it-territorji.

3.5

Il-Kummissjoni għamlet għadd ta’ proposti għal modifika ta’ ċerti direttivi (7) biex tikkorreġi l-lakuni li jistgħu jħeġġu l-frodi u l-evażjoni tat-taxxa. Min-naħa tagħha, il-Kummissjoni talbet lill-Kunsill jagħtiha mandat biex tinnegozja ftehimiet dwar il-kooperazzjoni fiskali u l-ġlieda kontra l-frodi ma’ erba’ pajjiżi terzi ġirien u biex tiffirma l-abbozz ta’ ftehim bejn l-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri tagħha minn naħa u Liechtenstein min-naħa l-oħra. Il-KESE jirrakkomanda li l-Kunsill jikkunsidra dawn il-proposti mill-iktar fis, peress li dawn l-istrumenti jistgħu jkunu ferm utli fil-ġlieda kontra l-frodi u l-evażjoni fiskali.

3.6

Il-KESE jqis li, fil-qafas tal-implimentazzjoni tal-pjan ta’ azzjoni, il-Kummissjoni u l-Istati Membri għandhom jassumu l-kompitu li jissemplifikaw u jarmonizzaw il-qafas ġuridiku eżistenti, sew fil-livell Ewropew u sew f’dak nazzjonali. Qafas ġuridiku semplifikat u iktar armonizzat fil-qasam fiskali, kapaċi li jiżgura taxxi ġusti, u akkumpanjat minn strumenti li jużaw it-teknoloġija tal-informazzjoni moderna għall-verifika, il-kontroll u l-iskambju tal-informazzjoni, jista’ wkoll inaqqas b’mod konsiderevoli l-possibbiltajiet tal-frodi u l-evażjoni tat-taxxa. Dan għandu jippermetti li jittaffa l-piż amministrattiv u fiskali fuq l-intrapriżi u ċ-ċittadini, b’vantaġġi diretti għad-dħul fil-finanzi pubbliċi.

3.7

Il-KESE jirrakkomanda lill-Kummissjoni, il-Kunsill u l-Parlament Ewropew biex jikkonvinċu lill-Istati Membri biex ma jżommux id-differenzi kbar bejniethom fil-livelli ta’ intaxxar dirett jew indirett, ħaġa li tħeġġeġ il-kompetizzjoni fiskali. Min-naħa tiegħu il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-korrelazzjoni diretta bejn il-livell ta’ taxxi u l-evażjoni tat-taxxa. Ġlieda effettiva kontra l-frodi u l-evażjoni tat-taxxa u kontra l-pjanifikazzjoni tat-taxxa aggressiva tista’ twassal għal tnaqqis fil-livell ġenerali tal-intaxxar, għall-benefiċċju tal-kontribwenti kollha.

4.1

Il-Kummissjoni tagħraf li, b’kunsiderazzjoni tal-libertà li għandhom biex joperaw fis-suq intern, l-intrapriżi jistgħu jistabbilixxu ftehimiet mal-ġurisdizzjonijiet meqjusa bħala rifuġji fiskali, billi jagħżlu l-Istat Membru l-inqas reattiv. Dan il-fenomenu jwassal għat-tnaqqis fil-bażi fiskali tal-Istati Membri u jikkomprometti l-kundizzjonijiet tal-kompetizzjoni effettiva bejn l-intrapriżi b’mod ġenerali, u b’mod partikolari bejn l-SMEs, billi joħloq id-distorsjonijiet fit-tħaddim tas-suq intern. Il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri jħejju lista sewda ta’ intrapriżi li jippromovu l-prattiki ta’ dan it-tip. Fost miżuri oħra applikati fil-livell nazzjonali, l-Istati Membri għandhom jipprevedu li jissospendu d-drittijiet ta’ dawn l-intrapriżi milli jieħdu sehem fil-proċeduri tal-akkwist pubbliku, jew anke li jirrifjutaw, jekk hemm bżonn, li jagħtuhom l-għajnuna mill-Istat mitluba.

4.2

Skont l-istimi tal-Kummissjoni, il-pjanifikazzjoni tat-taxxa aggressiva hija responsabbli għal nofs it-telf reġistrat mill-Istati Membri minħabba prattiki speċifiċi tal-ekonomija sotterranja. Il-KESE jqis li l-miżuri proposti mill-Kummissjoni (8) għall-ġlieda kontra dawn il-prattiki mhumiex suffiċjenti u jirrakkomanda li l-klawżola kontra l-abbuż u d-definizzjoni tal-ftehimiet artifiċjali jiġu definiti b’mod aktar konkret, b’tali mod li l-Istati Membri jkunu jistgħu jipproċedu b’mod rapidu għall-implimentazzjoni tagħhom mingħajr ma jinħolqu sitwazzjonijiet kumplessi fil-livell tal-ġurisdizzjonijiet, fil-każ ta’ proċeduri fil-qorti relatati mal-pjanifikazzjoni tat-taxxa aggressiva.

4.3

Il-KESE jqis li l-proposta tal-Kummissjoni li tinħoloq pjattaforma għall-governanza fiskali tajba hija utli. Huwa jirrakkomanda lill-Kummissjoni tistieden ukoll lill-imsieħba soċjali biex jieħdu sehem f’din il-pjattaforma, l-iktar dawk li għandhom membri li huma ħaddiema mill-amministrazzjonijiet finanzjarji, li għandhom esperjenza vasta fil-qasam tal-ġlieda kontra l-frodi jew l-evażjoni tat-taxxa. Huwa daqstant neċessarju li jiġi speċifikat kif il-pjattaforma ser tinteraġixxi mal-istrutturi l-oħra li joperaw fil-qasam fiskali fil-livell Ewropew.

4.4

Fil-qafas tan-negozjati, koordinati mill-OECD, dwar il-kodiċi ta’ kondotta fil-qasam tat-taxxi tal-intrapriżi, il-Kummissjoni tipproponi li tittieħed azzjoni biex jitneħħew mid-direttivi eżistenti d-dispożizzjonijiet eżistenti li f’ċerti sitwazzjonijiet joffru l-possibbiltajiet ta’ pjanifikazzjoni tat-taxxa aggressiva jew li jżommu milli jinstabu soluzzjonijiet adatti billi jippermettu n-non-tassazzjoni doppja. Il-KESE bi pjaċir jinnota din l-inizjattiva tal-Kummissjoni u jirrakkomanda li dawn il-miżuri jittieħdu mill-iktar fis possibbli.

4.5

Il-Kummissjoni tipproponi li tiżdied il-ħidma fis-sistemi fiskali partikolari mmirati lejn il-persuni li jkunu telqu minn pajjiżhom (expats) u l-persuni sinjuri, li jagħmlu ħsara lit-tħaddim tas-suq intern u jnaqqsu d-dħul fiskali globali. Il-KESE jħeġġeġ lill-Istati Membri jneħħu dawn l-iskemi speċjali għat-taxxa. Il-KESE jtenni wkoll t-talbiet tiegħu (li diġà ressaq f’Opinjonijiet (9) oħra indirizzati lill-istituzzjonijiet tal-UE) biex jittieħdu miżuri għall-impediment tar-rikors abbużiv għall-prinċipju tar-residenza fil-qafas tas-sistemi tal-proprjetà u domiċiljazzjoni fittizji li permezz tagħhom kumpaniji fittizji jew kumpaniji holding mingħajr l-ebda attività jippermettu lis-sidien tagħhom li jevitaw li jiġu intaxxati fil-pajjiż fejn ikunu domiċiljati.

4.6

Il-KESE jilqa’ t-tnedija tal-portal “NIT Ewropa”. Dan l-istrument jippermetti kull parti terza, b’mod partikolari l-entitajiet finanzjarji, jidentifikaw u jirreġistraw malajr, faċilment u b’mod korrett in-numri ta’ identifikazzjoni tal-persuna li tħallas it-taxxa. Barra minn hekk, dan l-istrument jista’ jintuża biex tittejjeb l-effikaċja tal-iskambju awtomatiku tal-informazzjoni. B’kunsiderazzjoni tad-deċiżjoni tal-Kummissjoni li tistudja l-possibbiltà li tiddaħħal sistema ta’ NIT Ewropea, il-KESE jtenni t-talba tiegħu li kien diġà indirizza lill-Istati Membri f’bosta Opinjonijiet, li s-sistema tat-taxxi indiretti tiġi armonizzata. Huwa jħeġġeġ lill-Kummissjoni tagħmel proposti f’dan is-sens. Tali armonizzazzjoni, b’mod parallel mal-introduzzjoni ta’ sistema ta’ NIT Ewropea tippermetti li jitnaqqas sew il-frodi karużell, u fil-futur din l-għodda tista’ ssir identifikatur uniku tal-kontribwenti għal kull tip ta’ taxxa.

4.7

Il-Kummissjoni bdiet il-ħidma tagħha fl-istandardizzazzjoni tal-formoli għall-iskambju tal-informazzjoni fil-qasam fiskali. Diġà ġiet żviluppata applikazzjoni tal-IT għall-ġestjoni ta’ dan it-tip ta’ formoli fil-lingwi kollha tal-Unjoni; din saret disponibbli mill-1 ta’ Jannar 2013. Il-KESE jagħraf li dawn il-formati l-ġodda jistgħu jaqdu rwol importanti fil-kooperazzjoni amministrattiva bejn l-Istati Membil fil-qasam tat-taxxi, l-iktar fejn l-iżvilupp ta’ sistema tal-IT tippermetti l-iskambju awtomatiku tal-informazzjoni.

4.8

Il-KESE japprezza b’mod partikolari d-deċiżjoni tal-Kummissjoni li tirrevedi d-direttiva tal-kumpaniji prinċipali u sussidjarji u li teżamina mill-ġdid id-dispożizzjonijiet kontra l-abbuż li jinsabu f’direttivi oħra. Din ir-reviżjoni hija neċessarja biex tiġi żgurata l-implimentazzjoni tar-rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni dwar il-pjanifikazzjoni tat-taxxa aggressiva. Il-KESE jirrakkomanda lill-Istati Membri jappoġġjaw l-isforzi tal-Kummissjoni biex din ir-reviżjoni tkun tista’ sseħħ f’perjodu ta’ żmien raġonevoli. Fil-qafas ta’ din ir-reviżjoni għandu jiddaħħal l-obbligu għall-intrapriżi multinazzjonali li jkollhom kontabilità separata għal kull pajjiż li fih ikollhom attività, u li għal kull wieħed minnhom jiġi speċifikat il-volum tal-produzzjoni mwettqa u l-qligħ miksub. Il-preżentazzjoni tal-informazzjoni dwar il-kontabilità f’din il-forma tiffaċilita l-identifikazzjoni tal-intrapriżi li jabbużaw mill-prezz tat-trasferimenti jew li jippromovu l-pjanifikazzjoni tat-taxxa aggressiva. Il-KESE jirrakkomanda wkoll li tinħoloq regolamentazzjoni għat-tassazzjoni tal-qligħ tal-intrapriżi, ibbażata fuq korp ta’ regoli komuni.

4.9

Il-KESE jilqa’ l-isforzi mill-Kummissjoni għall-promozzjoni tal-istrumenti tal-IT żviluppati mill-UE fil-qafas tal-OECD. Li kieku l-OECD tapprova l-formoli elettroniċi żviluppati għall-iskambju spontanju tal-informazzjoni u l-provvediment tal-informazzjoni fil-qasam tat-tassazzjoni diretta, dawn l-istrumenti jkunu ferm utli u effikaċi għall-ġlieda kontra l-każijiet serji ta’ frodi jew evażjoni tat-taxxa.

4.10

Il-Kummissjoni tipproponi li tiġi stabbilita kodiċi Ewropea ta’ kontribwenti li tiġbor l-aħjar prattiki eżistenti fil-livell tal-Istati Membri, bil-għan li tissaħħaħ il-fiduċja bejn l-amministrazzjonijiet fiskali u l-kontribwenti b’tali mod li tiġi żgurata iktar trasparenza fir-rigward tad-drittijiet u l-obbligi tal-kontribwenti u li jiġi promoss approċċ ibbażat fuq is-servizzi. Il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-fatt li semplifikazzjoni tas-sistemi fiskali jkollha l-effett li tnaqqas il-piż amministrattiv fuq il-kontribwenti u żżid il-fiduċja min-naħa tagħhom. L-Istati Membri għandhom jipprevedu tnaqqis fil-piż amministrattiv għall-kontribwenti tajba, kemm persuni fiżiċi u kemm intrapriżi, u żieda fil-piż għal min jikser il-liġi. Huwa magħruf sew li ġeneralment, l-intrapriżi involuti fl-attivitajiet relatati mal-pjanifikazzjoni tat-taxxa aggressiva huma intrapriżi multinazzjonali kbar.

4.11

Il-Kummissjoni tirrakkomanda lill-Istati Membri li jippromovu approċċ ta’ punt uniku ta’ servizz, fejn il-kontribwenti, residenti jew non-residenti jkunu jistgħu jiksbu informazzjoni dwar it-taxxi. Il-KESE jaqbel mal-proposta tal-Kummissjoni u jqis li tali approċċ jippermetti biex tiġi eliminata parti mill-ostakli li jiffaċċjaw il-kontribwenti li jwettqu operazzjonijiet transkonfinali. Barra minn hekk, biċ-ċentralizzazzjoni tal-informazzjoni eżistenti permezz ta’ punt uniku ta’ servizz f’kull Stat Membru, il-Kummissjoni tkun tista’ tiżviluppa portal web dwar it-taxxi fil-livell Ewropew, bħall-mudell tal-portal e-Justice.

4.12

Il-Kummissjoni tipproponi li abbażi tal-esperjenza li takkumula l-Eurofisc fil-ġlieda kontra l-frodi fil-qasam tal-VAT, bis-saħħa tal-iskambju rapidu tal-informazzjoni, fil-ġejjieni dan in-netwerk jista’ jiġi estiż għall-qasam tat-tassazzjoni diretta. Il-KESE jqis li l-estensjoni tal-Eurofisc għat-tassazzjoni diretta tippermetti l-ikkompletar tal-istrumenti kollha tal-ġlieda kontra l-frodi, l-evażjoni fiskali u l-pjanifikazzjoni tat-taxxa aggressiva li diġà jeżistu fil-livell Ewropew.

4.13

Il-KESE huwa favur l-idea li tiġi allinjata d-definizzjoni ta’ ċerti tipi ta’ reati fiskali, inklużi s-sanzjonijiet amministrattivi u kriminali, għal kull tip ta’ taxxa. Jekk it-tali allinjament jitwettaq, ikun possibbli li l-intrapriżi jiġu skoraġġuti milli jagħżlu l-Istati Membri l-inqas reattivi biex jiżviluppaw l-operazzjonijiet tagħhom. Il-Kummissjoni tipproponi li jiġi eżaminat jekk allinjament ta’ dan it-tip huwiex opportun.

4.14

Fil-Komunikazzjoni tagħha ta’ Ġunju 2012, il-Kummissjoni ressqet għadd ta’ azzjonijiet potenzjali, li fil-fehma tal-Kunsill ma kinux prijorità. Il-KESE jqis li l-garanzija ta’ aċċess dirett għall-bażijiet ta’ informazzjoni nazzjonali fil-qasam tat-taxxi diretti, li hija waħda mill-proposti tal-Kummissjoni, hija waħda mill-istrumenti l-iktar b’saħħithom għall-benefiċċju tal-Istati Membri fil-ġlieda kontra l-frodi u l-evażjoni tat-taxxa. Barra minn hekk, il-Kummissjoni tipproponi li tiġi evalwata l-possibbiltà li jitħejja strument legali uniku għall-kooperazzjoni amministrattiva għat-taxxi kollha. Il-KESE jappoġġja dawn il-proposti tal-Kummissjoni, li jistgħu jżidu l-effikaċja tal-ġlieda kontra l-frodi u l-evażjoni tat-taxxa.

10.7.2013   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 198/39

1.1

Il-Kumitat huwa konvint li għall-Ewropa l-kultura u l-kreattività huma:

1.2

Il-KESE jqis li quddiem l-importanza dejjem ikbar tar-rwol tas-setturi kulturali u kreattivi fl-iżvilupp tal-ekonomija Ewropea u fil-projezzjoni internazzjonali tagħha hemm bżonn ta’ strateġija fuq żmien medju u twil li tassigura:

1.3

Il-KESE jitlob lill-Kummissjoni li tagħmel reviżjoni dettaljata tal-applikazzjoni tal-acquis communautaire għas-setturi kulturali u kreattivi, l-aktar fir-rigward tar-regoli relevanti għall-politika tal-kompetizzjoni, id-drittijiet tal-proprjetà intellettwali u d-dritt għax-xogħol, u tal-ħarsien tal-klawsoli tal-ftehimiet internazzjonali li ntlaħqu bejn l-UE u pajjiżi terzi.

1.4

Il-Kumitat jipproponi lill-Kummissjoni li tistudja l-possibbiltajiet u l-mezzi biex torganizza forum wiesa’ tal-partijiet interessati fis-setturi kulturali u kreattivi, biex permezz ta’ eżerċizzju ta’ previżjoni parteċipattiva, fost l-oħrajn, jiġu identifikati aħjar l-atturi kollha fil-qasam u jiġu stabbiliti l-punti li jistgħu jiffurmaw Pjan Strateġiku ta’ Azzjoni fuq perjodu medju u twil biex jiġu rilanċjati t-tkabbir u l-ħolqien tal-postijiet tax-xogħol ta’ kwalità. Dan il-pjan ta’ azzjoni jrid ikun ibbażat fuq strateġija trasversali fil-livell lokali, reġjonali u dak Ewropew, bil-parteċipazzjoni attiva tal-Istati Membri, l-awtoritajiet reġjonali u lokali, il-partijiet soċjali u s-soċjetà ċivili.

1.5

Il-Kumitat jitlob li minn issa jitniedu inizjattivi speċifiċi biex jiġġieldu kontra x-xogħol prekarju fis-setturi kulturali u kreattivi, biex jiġu assigurati kundizzjonijiet ekwi tax-xogħol għall-ħaddiema kollha tas-settur, b’mod partikolari għall-impjiegi “indipendenti” jew anomali li jitwettqu b’sottokuntratti, speċjalment ix-xogħol intermittenti; biex kulħadd ikollu garanzija ta’ aċċess sikur u ugwali għan-netwerk diġitali.

1.6

Il-KESE jiġbed l-attenzjoni tal-Kummissjoni għall-ħtieġa li l-qafas regolamentarju jiġi adattat għall-karatteristiċi speċifiċi ta’ dawn is-setturi, speċjalment fl-oqsma tal-proprjetà intellettwali, tas-simplifikazzjoni amministrattiva u fiskali u tat-trattament ugwali fir-rigward tal-VAT bejn il-komunikazzjoni bl-istampa u dik diġitali speċjalment għall-intrapriżi ż-żgħar f’dan is-settur.

1.7

Fil-fehma tal-KESE, għandha tiġi kkunsidrata l-possibbiltà li jinħoloq djalogu strutturat mas-soċjetà ċivili ffukat fuq iċ-ċittadini, fl-okkażjoni tas-Sena Ewropea taċ-Ċittadini.

2.1

Is-setturi kulturali u kreattivi fl-Ewropa jiffurmaw riżorsa strateġika essenzjali: l-eċċellenza u l-kompetittività tal-Ewropa f’dawn is-setturi huma r-riżultat tal-isforzi tal-artisti, l-awturi, id-disinjaturi, il-professjonisti u l-imprendituri, jiġifieri ta’ nies mogħnija b’talenti tradizzjonali u innovattivi kif ukoll b’ħiliet formali u informali li għandhom jiġu preżervati, promossi u użati.

2.2

Il-Kumitat diġà sab il-mod biex jenfasizza li “Hekk kif inhu rikonoxxut mill-Istrateġija Ewropa 2020, l-industriji kulturali u kreattivi għandhom rwol ċentrali fit-tkabbir, il-kompetittività u l-futur tal-UE u taċ-ċittadini tagħha. […] Barra minn hekk dawn huma ġeneraturi ta’ vantaġġ komparattiv li ma jistax jiġi riprodott xi mkien ieħor, fatturi għall-iżvilupp lokali u muturi tat-tibdil industrijali” (1).

2.3

Skont id-definizzjoni tal-Green Paper tal-2010 (2), kulturali “huma dawk l-industriji li jipproduċu u jqassmu oġġetti jew servizzi li fiż-żmien meta jkunu żviluppati jitqiesu li għandhom attribut, użu jew skop speċjali li jiġbor jew iwassal espressjonijiet kulturali, irrispettivament mill-valur kummerċjali li jista’ jkollhom” – b’konformità mal-Konvenzjoni tal-UNESCO tal-2005 (3) – u huma kreattivi “dawk l-industriji li jużaw il-kultura bħala sors u għandhom dimensjoni kulturali, minkejja li l-prodotti tagħhom huma prinċipalment funzjonali. Dawn jinkludu l-arkitettura u d-disinn, li jintegraw elementi kreattivi fi proċessi usa’, kif ukoll sottosetturi bħalma huma d-disinn grafiku, il-moda jew ir-reklamar”.

2.4

L-identifikazzjoni tal-oqsma koperti mis-settur kulturali u/jew is-settur kreattiv s’issa għadha vaga (4) u b’hekk huwa diffiċli li jiġi deċiż kemm fil-fatt jikkontribwixxu għall-iżvilupp tal-prodott domestiku gross u għall-impjiegi.

2.5

Fil-kuntest tal-proposta tal-Programm Qafas “Ewropa Kreattiva” (5), li dwarha l-Kumitat diġà esprima ruħu (6), jiġu definiti bħala setturi kulturali u kreattivi “is-setturi kollha li l-attivitajiet tagħhom huma bbażati fuq valuri kulturali u/jew espressjonijiet artistiċi u kreattivi, irrispettivament jekk dawn l-attivitajiet humiex orjentati lejn is-suq jew le u mit-tip ta’ struttura li twettaqhom.” Dan għandu jinkludi b’mod espliċitu l-industriji editorjali u grafiċi, tal-karta stampata u diġitali.

2.6

Fl-2008, dawn is-setturi kienu jirrappreżentaw 4,5 % tal-PDG totali Ewropew u kienu jokkupaw madwar 3,8 % tal-forza tax-xogħol, jiġifieri aktar minn 8,5 miljun persuna (7).

2.7

Il-Parlament Ewropew qabel mad-definizzjoni ta’ hawn fuq u żied b’mod espliċitu l-mużewijiet u l-moda.

2.8

Anke jekk il-piż tas-setturi kulturali u kreattivi fil-produzzjoni ekonomika Ewropea jibqa’ kbir ħafna, u qed jikber, b’impatt sinifikanti fuq l-impjiegi (8), id-diversità tad-definizzjonijiet li jeżistu – minn dawk tal-WIPO u tal-OECD għal dawk tal-UNCTAD u tal-UNESCO sa dawk tal-Kunsill tal-Ewropa, ma tippermettix li jsir xogħol fuq bażi sikura u fuq statistiċi internazzjonalment komparabbli: fl-UE jeżistu perċentwali tal-PDG li jvarjaw minn 2,6 % (Green Paper), għal 3,3 % (Programm “Ewropa Kreattiva”), għal 4,5 % (9) sa 6,5 % (Kunsill tal-Ewropa), u varjazzjoni li tmur minn iktar minn 5 miljun persuna għal 8,5 (10) sa kważi 18-il miljun (11).

2.9

Id-diversifikazzjoni tal-industriji kulturali u kreattivi Ewropej hija riflessa fil-karatteristiċi tal-istrutturi tas-settur, bil-preżenza qawwija ta’ intrapriżi ta’ daqs medju, żgħir u mikro, li jiffurmaw madwar 80 % tal-ambjent produttiv kollu. L-intrapriżi l-kbar jirrappreżentaw inqas minn 1 %, iżda huma responsabbli għal aktar minn 40 % tal-impjegati (12).

2.10

Din l-istruttura tas-setturi kulturali u kreattivi fl-Ewropa toħloq problemi minn diversi aspetti: l-iżvilupp tal-kompetenzi, l-aċċess għall-finanzi, il-promozzjoni ta’ mudelli ġodda ta’ negozju, il-ħarsien tad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali, l-aċċess diffiċli għas-swieq internazzjonali u t-titjib tar-rabtiet ma’ setturi oħra, biex ma nsemmux id-diffikultà marbuta mar-rikonoxximent reċiproku tal-kwalifiki (formali u informali, eċċ) (13).

2.11

Jekk fl-Ewropa is-setturi li jiffurmaw in-nukleu mhux industrijali, jiġifieri l-oqsma tal-arti viżiva, l-arti tal-ispettaklu u l-patrimonju storiku-artistiku, spiss għandhom importanza strateġika qawwija, fl-Istati Uniti din l-importanza hija kkonċentrata fuq kollox fis-setturi industrijali, b’indirizz qawwi lejn is-suq.

2.12

Il-mudell Amerikan huwa punt ta’ referenza naturali għall-pajjiżi li fihom l-interess prinċipali huwa li tinħoloq sistema ta’ produzzjoni kulturali li ma tantx tiddependi mill-finanzi pubbliċi u li hija indirizzata ħafna lejn il-profitt.

2.13

Il-Ġappun huwa pajjiż-gwida, mhux biss fil-kuntest Asjatiku, peress li tul iż-żmien, żviluppa forom sekulari u speċifiċi ħafna ta’ produzzjoni, b’forom ġodda u oriġinali tal-industrija kulturali, li huma indirizzati lejn pubbliku wiesa’ u indirizzati biex jissodisfaw is-suq.

2.14

Fiċ-Ċina qed isir sforz formidabbli ta’ investiment fl-infrastruttura, fil-qasam kulturali, bi strateġija determinata, li tillimita l-infiltrazzjoni tal-offerta kulturali Amerikani, u b’interess ċar lejn il-mudelli ta’ organizzazzjoni Ewropej u għar-rwol tal-miżuri pubbliċi biex jagħtu forma u appoġġ lis-sistemi kulturali lokali.

2.15

Fl-Indja, l-industrija kulturali li rat l-akbar żvilupp kienet dik taċ-ċinema, bi tkabbir fl-introjti li huwa straordinarju, anke jekk bi produzzjonijiet li huma ankrati ferm fil-kultura tradizzjonali Indjana, u għallhekk bi ftit interess għall-pubbliku li mhux midħla ta’ din il-kultura.

2.16

L-Amerika Latina llum tinsab fil-qalba ta’ proċess qawwi ta’ tkabbir tal-industriji kulturali tagħha, anke bis-saħħa tal-influwenza tal-kultura Spanjola fl-Istati Uniti u tat-tkabir ekonomiku u demografiku mgħaġġel fil-Messiku, mentri fil-Brażil is-settur kulturali qed jgħaddi minn żvilupp notevoli lil hinn mill-kamp mużikali. Min-naħa l-oħra, l-Afrika qed tiżviluppa identità kulturali oriġinali, li hija influwenzata wkoll mill-multipliċità ta’ kuntatti mad-dinja kulturali pan-Ewropea: l-interazzjoni bejn iż-żewġ kontinenti u l-edukazzjoni artistika jistgħu jgħallmuna ħafna dwar il-ħajja ta’ kuljum u l-kultura globali ta’ reġjun, filwaqt li jingħelbu l-ostakli li jxekklu l-kooperazzjoni.

2.17

Il-Kumitat minn dejjem saħaq fuq l-importanza li titnieda strateġija mmirata li tiżviluppa b’mod sħiħ il-potenzjal tas-setturi kulturali u tal-professjonijiet kreattivi tal-UE biex jiġu stimolati l-impjiegi u t-tkabbir: fl-2004, f’Opinjoni mfassla fuq it-talba tal-Kummissarju Viviane Reding kienu diġà ġew identifikati għadd ta’ problemi fis-setturi kulturali u kreattivi Ewropej (14). Dawn il-pożizzjonijiet ġew diskussi mill-ġdid u aktar fil-fond f’diversi opinjonijiet li segwew (15).

2.18

Fid-dinja, l-Ewropa hija fuq quddiem nett fir-rigward tal-esportazzjoni ta’ prodotti tal-industrija kreattiva. Biex din il-pożizzjoni tinżamm, hemm bżonn li ninvestu fil-kapaċità ta’ dawn is-setturi li jaħdmu lil hinn mill-fruntieri nazzjonali. Il-Kunsill esprima din il-fehma fit-12 ta’ Mejju 2009, u l-Parlament għamel l-istess fir-Riżoluzzjoni tiegħu tat-12 ta’ Mejju 2011.

3.1

Il-Kumitat huwa konxju li l-eċċellenza u l-kompetittività tal-Ewropa fis-setturi kulturali u kreattivi huma r-riżultat tal-isforzi tal-artisti, id-disinjaturi, il-professjonisti, l-intrapriżi u n-nies mogħnija b’talenti tradizzjonali u innovattivi kif ukoll b’ħiliet formali u informali li għandhom jiġu preżervati, promossi u użati.

3.2

Il-KESE huwa konvint li l-kultura u l-kreattività jiffurmaw element ewlieni mill-identità stess tal-Unjoni u tal-leġittimità tagħha, fl-espressjonijiet differenti tagħha: unità fid-diversità tal-kreattività u tal-kultura, li jridu jinfiltraw fl-iżvilupp ta’ ekonomija Ewropea bbażata fuq l-għarfien.

3.3

Biex tiġi rispettata u promossa l-identità kulturali tal-Ewropa u tiġi garantita s-sostenibbiltà sħiħa tas-setturi kulturali u kreattivi, il-miżuri tal-UE li jippromovu dawn is-setturi jridu jiġu implimentati fir-rispett sħiħ tal-mudell soċjali Ewropew, tal-prinċipji demokratiċi u tal-istandards ambjentali.

3.4

Mill-ħafna analiżijiet li saru fil-livell Ewropew u nazzjonali, jidher ċar li s-setturi kulturali u kreattivi għandhom quddiemhom sfidi komuni, jiġifieri:

3.5

Fil-fehma tal-KESE, l-importanza u l-kumplessità tas-setturi kulturali u kreattivi jeħtieġu pjan strateġiku tal-UE koerenti u fuq perjodu ta’ żmien li huwa ħafna itwal, bi programmi ta’ ħidma nazzjonali u reġjonali dettaljati u għanijiet kwantifikabbli u verifikabbli b’kalendarju ta’ skadenzi li jkun issorveljat mill-Kummissjoni u l-Parlament, li jistabbilixxi l-kontribuzzjonijiet u r-responsabbiltajiet fil-livelli differenti ta’ azzjoni: lokali, reġjonali, nazzjonali u tal-UE.

3.6

Għaldaqstant, il-Kumitat jitlob lill-Kummissjoni li tiżviluppa strateġija ġdida koordinata, għal żmien medju u twil, ibbażata fuq viżjoni ta’ parteċipazzjoni u kunsens li testendi sal-2020 u li tikkunsidra kompletament il-karatteristiċi speċifiċi ta’ dawn is-setturi u li tistabbilixxi qafas ta’ ċertezzi li hu indispensabbli għall-investiment innovattiv f’dawn is-setturi u għall-iżvilupp tar-riżorsi umani kwalifikati.

3.7

Barra minn hekk, din l-istrateġija trid bilfors tqis il-fatt li s-setturi kulturali u kreattivi huma karatterizzati minn perċentwali sproporzjonata ta’ impjiegi atipiċi, b’mod partikolari x-xogħol intermittenti, b’ħafna impjiegi temporanji u freelance, numru kbir ħafna ta’ ħaddiema indipendenti u ta’ mikrointrapriżi, spiss ta’ persuna waħda, u grupp kbir ħafna ta’ SMEs b’inqas minn 10 impjegati (16). Għaldaqstant, spiss il-ħlas tal-ħaddiema fis-settur huwa irregolari u xi drabi viċin jew taħt il-livell tal-faqar.

3.8

Ħafna ħaddiema jsibu quddiem wiċċhom kundizzjonijiet diffiċli tax-xogħol kif ukoll in-nuqqas ta’ drittijiet bażiċi ta’ ħarsien soċjali. B’mod partikolari, il-ħaddiema nisa, li huma perċentwali kbira mill-forza tax-xogħol fis-settur, huma diskriminati b’mod ħafna aktar serju fil-livell tal-kundizzjonijiet tal-impjieg u tax-xogħol b’inugwaljanzi kbar fis-salarji u l-pagi.

3.9

Is-settur fih għadd relattivament għoli ta’ ħaddiema indipendenti. Din il-kategorija spiss hija maqsuma f’żewġ estermi: estrem wieħed huwa magħmul minn professjonisti kwalifikati ħafna u b’esperjenza twila, b’pożizzjoni qawwija fis-suq; l-esterm l-ieħor huwa ffurmat mill-ħaddiema indipendenti li l-istatus tagħhom m’għandu ebda skop għajr li joffri xogħol irħis biex jonqsu l-piżijiet amministrattivi u finanzjarji fuq il-klijenti. L-ILO ilha li wissiet kontra l-abbużi li jistgħu jsiru f’dan is-settur (17).

3.9.1

Huwa veru wkoll li l-kriżi ekonomika is-setturi kulturali u kreattivi kollha minħabba fil-miżuri ta’ awsterità u ta’ tnaqqis, b’severità bla preċedent madwar l-Ewropa kollha, fl-appoġġ pubbliku għall-kultura.

3.10

Fil-fehma tal-KESE, il-miżuri li huwa semma fl-opinjonijiet tiegħu dwar kif jiġu antiċipati l-proċessi ta’ ristrutturazzjoni għandhom japplikaw għas-setturi kulturali u kreattivi wkoll (18). It-teknoloġiji u l-mudelli ta’ negozju ta’ dawn is-setturi qed jinbidlu b’ritmu mgħaġġel u ħafna intrapriżi kbar qed iwettqu riorganizzazzjonijiet produttivi fuq l-ispinta tad-diġitalizzazzjoni tal-istampa bil-miktub, tat-tnaqqis fl-appoġġ mill-fondi pubbliċi, tat-take-overs u l-fużjonijiet.

3.11

Dawn il-bidliet għandhom impatt dirett fuq il-ħaddiema ta’ dawn is-setturi, li spiss jirriżulta fil-liċenzjar ta’ impjegati, pressjoni fuq il-pagi, skemi ta’ rtirar bikri, użu akbar ta’ kuntratti temporanji, tnaqqir mill-kundizzjonijiet tax-xogħol u ansjetà akbar, kuntratti tax-xogħol iqsar u nuqqas ta’ informazzjoni u konsultazzjoni tal-ħaddiema.

3.12

Biex jiġu garantiti d-diversità u r-rikkezza kulturali tal-Unjoni, il-Kumitat iqis li għandhom jiġu evitati konċentrazzjonijiet eċċessivi kemm fil-qasam produttiv kif ukoll dak tad-distribuzzjoni. Il-KESE jissuġġerixxi li tingħata preferenza lin-netwerks diġitali u ’l-metadistretti, li jippermettu li tintlaħaq massa kritika ta’ investiment u li tissaħħaħ ir-riċerka u l-preżenza internazzjonali biex jiġu miżmuma l-impjiegi.

3.13

Fil-fehma tal-KESE, hemm bżonn daqstant ieħor ta’ sforzi konġunti fil-livell tal-UE u dak nazzjonali biex jiġu appoġġjati programmi ta’ taħriġ u kwalifiki għal profili professjonali ġodda u aġġornati permezz ta’ inizjattivi ta’ taħriġ tul il-ħajja, biex jitqies it-tibdil li qed iseħħ fis-settur u biex jiġu żviluppati l-professjonalità u l-għarfien espert b’mod kostanti u adegwat. Hemm bżonn li jitħaffef l-investiment fl-immodernizzar tas-sistemi edukattivi u ta’ taħriġ tal-artisti, id-disinjaturi u l-ħaddiema fis-setturi kulturali u kreattivi, biex tinżamm il-pożizzjoni prominenti li għandha bħalissa l-UE u biex tilħaq l-għanijiet tal-Ewropa 2020.

3.13.1

Dawn l-azzjonijiet huma aktar urġenti fid-dawl tat-trasformazzjonijiet profondi li qed iseħħu minħabba l-iżvilupp fil-kompetizzjoni globali, li tidher ukoll fil-ħidma professjonali intellettwali, u li wasslu għall-ħtieġa li b’mod kostanti jinħolqu kunċetti ġodda u metodi ġodda tax-xogħol li jeħtieġu livell għoli ta’ għarfien bħall-Kooperattivi Ewropej tal-Għarfien.

3.14

Jekk, kif tiġbed l-attenzjoni l-Kummissjoni stess, “l-istituzzjonijiet finanzjarji jeħtieġu jżidu l-għarfien tagħhom tal-potenzjal ekonomiku ta’ dawn is-setturi u jiżviluppaw il-kapaċità tagħhom biex jevalwaw in-negozji li jiddependu fuq assi intanġibbli”, dan għandu jgħodd l-ewwel u qabel xejn għall-qafas baġitarju tal-UE 2014-2020, billi jiġu eliminati l-inċertezzi li hemm bħalissa – każ tipiku huma dawk dwar l-Erasmus – filwaqt li jitfasslu mill-ġdid il-programmi u l-istrumenti ta’ intervent tal-UE (fondi strutturali, BEI, FEI, eċċ.) biex jiddaħħlu u jingħataw preferenza l-innovazjoni “mhux teknoloġika” u l-espansjoni internazzjonali kompetittiva tas-setturi kulturali u kreattivi.

3.15

Fit-tħejjija tal-politika ta’ koeżjoni futura, li tibda mill-2014, iridu jitqiesu l-lezzjonijiet mill-proġetti u l-istudji dwar il-ħolqien ta’ strumenti li jisfruttaw il-potenzjal kollu tas-setturi tal-industriji kreattivi. Fil-fehma tal-KESE, is-setturi kulturali u kreattivi jridu jiddaħħlu fi strateġiji integrati ta’ żvilupp reġjonali jew lokali, bil-kollaborazzjoni tal-awtoritajiet pubbliċi u tar-rappreżentanti interessati tas-soċjetà ċivili organizzata.

3.16

Hemm bżonn ta’ qafas tal-UE li jiffaċilita l-mobbiltà tal-artisti u d-disinjaturi, tax-xogħlijiet tagħhom, tas-servizzi u tas-sistemi ta’ distribuzzjoni, bir-rikonoxximent reċiproku tal-kwalifiki, bi strumenti edukattivi u ta’ taħriġ avvanzati, fi ħdan u barra mill-ispazju kulturali u kreattiv Ewropew li jpoġġi fil-prattika r-rakkomandazzjonijiet li żviluppa f’dan ir-rigward il-grupp tal-esperti dwar il-mobbiltà tal-artisti tal-Kummissjoni (19).

3.17

Il-KESE jenfasizza li l-industriji kulturali u kreattivi jgħinu fl-istimolazzjoni tat-tiġdid tal-ekonomiji lokali, billi jippromovu l-iżvilupp ta’ attivitajiet ekonomiċi ġodda, joħolqu impjiegi ġodda u sostenibbli (20), u jżidu l-kapaċità tar-reġjuni u l-bliet Ewropej li jkunu attraenti kif ġie deskritt fl-istudju “The rise of the creative class” (21).

3.18

Fil-fehma tal-KESE, aspett ċentrali ta’ strateġija ġdida ġenwina għall-istrumenti għall-konverġenza u l-kompetittività (CCI) irid ikun pjan ta’ azzjoni tal-UE “Creative Europe Open to the World-CEOW” biex jiġi żgurat li l-artisti u l-industriji kulturali u kreattivi, speċjalment l-SMEs ikunu preżenti fis-swieq internazzjonali ewlenin, permezz tat-twaqqif ta’ skemi partikolari u l-promozzjoni ta’ skambji ma’ pajjiżi terzi, u permezz ta’ qbil fuq klawsoli preċiżi u vincolanti fil-ftehimiet bilaterali u multilaterali tal-UE.

4.1.1

L-Istati Membri u l-Kummissjoni għandhom jadottaw, bil-parteċipazzjoni sħiħa u l-kontribut sħiħ tal-imsieħba soċjali, miżuri regolatorji speċifiċi, adattati għall-partikolaritajiet tas-setturi kulturali u kreattivi, li jinkludu regoli adegwati tal-kompetizzjoni biex tiġi evitata l-konċentrazzjoni eċċessiva tas-swieq u jitħarsu d-diversità kulturali, il-varjetà tal-għażla għall-konsumaturi u l-pluralità tal-forom ta’ intraprenditorija.

4.1.2

L-Istati Membri għandhom inaqqsu l-piż amministrattiv u burokratiku li jtaqqlu b’mod partikolari lill-SMEs kulturali u kreattivi u lill-ħaddiema indipendenti, billi jiġu simplifikati l-proċeduri għall-għoti ta’ servizzi u tiġi faċilitata l-mobbiltà tas-servizzi, tal-artisti u tal-operaturi kulturali.

4.2.1

L-industriji tas-setturi kulturali u kreattivi dejjem huma l-frott ta’ disinjaturi individwali, awturi, artisti, atturi u artisti interpreti li jeħtieġu aċċess sempliċi għall-finanzi u għall-kreditu, anke meta jkunu indirizzati aktar lejn is-suq: huwa essenzjali li l-appoġġ finanzjarju fis-setturi kulturali u kreattivi jiġi marbut mal-ħolqien u ż-żamma ta’ kundizzjonijiet tajbin tax-xogħol għall-kategoriji kollha tal-ħaddiema anke mill-aspett finanzjarju.

4.2.2

Għaldaqstant huwa importanti li jinħoloq ambjent fiskali li jappoġġja l-iżvilupp tal-SMEs u l-ħaddiema indipendenti, b’eżenzjonijiet mit-taxxa doppja f’każ ta’ mobbiltà transkonfinali u transnazzjonali u skemi adegwati tas-sigurtà soċjali.

4.2.3

L-UE u l-Istati Membri għandhom iħeġġu l-kooperazzjoni bejn is-settur pubbliku u dak privat biex jiżguraw is-sostenibbiltà tas-setturi kulturali u kreattivi u tiġi promossa d-diversità kulturali tal-oġġetti u s-servizzi.

4.2.4

L-UE u l-Istati Membri jridu jappoġġjaw il-mekkaniżmi ta’ benchmarking fuq il-metodi tal-garanziji, is-self, l-investiment u l-inċentivi għall-esportazzjoni, biex il-proġetti kulturali u kreattivi jkollhom kundizzjonijiet ta’ aċċess aktar faċli għall-mekkaniżmi privati ta’ finanzjament u biex jiġu faċilitati l-kuntatti bejn is-setturi mhux kummerċjali li spiss jibbenefikaw minn fondi pubbliċi ma’ setturi li huma aktar orjentati lejn is-suq, bħad-disinn, il-moda jew il-pubbliċità.

4.2.4.1

Il-KESE jirrakkomanda li:

4.3.1

L-iżvilupp ta’ mudelli ġodda ta’ negozju jeħtieġu l-aċċettazzjoni tal- modi ġodda ta’ diġitalizzazzjoni, remixing, immaxxjar (mashing) u kampjunar (sampling) – jiġifieri l-kapaċità li jittieħed fajl multimedjali diġitali, li jkun fih element wieħed jew kollha minn kitba, grafika, awdjo, vidjo u animazzjonijiet meħudin minn sorsi li kienu jeżistu minn qabel, biex jinħoloq xogħol ġdid derivat, jew kampjun.

4.3.2

Fil-fatt il-mudell tal-“kreattività għall-kwalità soċjali” (“creativity for social quality”) jirreferi għall-kultura, it-territorju u s-soċjetà fid-distretti kreattivi, filwaqt li jintegra miżuri ta’ mobilizzazzjoni tal-għarfien u ta’ promozzjoni tal-użu tad-diżinjaturi bħala “sensara” jew faċilitaturi tal-proċessi li jlaqqgħu flimkien l-iżvilupp, it-teknoloġija u l-produzzjoni.

4.3.3

Għall-KESE huwa indispensabbli li jiġu promossi mudelli ġodda ta’ negozju li jintegraw id-disinn fil-katina ta’ valur u li permezz tagħhom l-atturi kollha jistgħu jżidu l-valur tal-prodotti u tal-proċessi li jistgħu jiġu identifikati bħala eżempji tal-eċċellenza Ewropea fis-swieq globali.

4.3.4

Fil-fehma tal-KESE huwa daqstant ieħor importanti li tiġi inkoraġġita l-mobbiltà transkonfinali u transnazzjonali u l-kapaċità li jiġu attratti l-professjonalità u t-talenti, kif ukoll it-trasferiment tal-għarfien, l-iskambju tal-esperjenzi u tal-kapaċitajiet intraprenditorjali, il-ħolqien ta’ netwerks u ta’ clusters bejn atturi differenti tal-UE u setturi differenti tal-ekonomijia fit-territorju tal-UE.

10.7.2013   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 198/45

1.1

Il-KESE jilqa’ l-Pjan ta’ Azzjoni tal-Kummissjoni dwar il-kompetittività sostenibbli fis-settur tal-kostruzzjoni mniedi f’Lulju 2012.

1.2

Il-KESE jirrikonoxxi l-importanza strateġika tas-settur tal-kostruzzjoni fl-ekonomija Ewropea f’termini tal-kontribut tas-settur għall-PDG, f’termini tar-rwol tal-kostruzzjoni fl-impjiegi u wkoll bħala vettur għat-tkabbir ekonomiku.

1.3

Il-KESE jikkunsidra s-settur tal-kostruzzjoni bħala attur vitali biex tonqos id-domanda għall-enerġija tal-UE. Dan inaqqas l-impronta ekoloġija tal-bniedem u jgħin fil-mitigazzjoni u l-adattament għall-effetti tat-tibdil fil-klima. Il-KESE jistenna li l-Pjan ta’ Azzjoni jiffaċilita s-settur billi jaħdem fuq dawn l-isfidi importanti għas-soċjetà.

1.4

Is-settur tal-kostruzzjoni, li jirrappreżenta kważi 10 % tal-PDG tal-UE, huwa kruċjali għas-saħħa tal-ekonomija inġenerali. Sabiex jinkiseb l-għan tat-tkabbir, ir-responsabbli nazzjonali mit-tfassil tal-politika għandhom jikkomunikaw mas-settur tal-kostruzzjoni kif għamlet il-Kummissjoni permezz ta’ din il-Komunikazzjoni u jaraw li s-settur, bil-kundizzjonijiet finanzjarji u regolatorji tajbin garantiti, jista’ jwassal għat-tkabbir, l-impjiegi u l-protezzjoni tal-ambjent li ċ-ċittadini tal-UE jixirqilhom bi dritt.

Il-KESE jemmen li s-settur tal-kostruzzjoni m’għandux bżonn appoġġ finanzjarju dirett bħalma huma s-sussidji, iżda li l-Pjan ta’ Azzjoni għandu jfittex li joħloq qafas ta’ politika u regolatorju li jippermetti lis-settur iwettaq bl-aħjar mod ir-rwol tiegħu ta’ kontributur għat-tkabbir ekonomiku, il-benesseri soċjali u l-ġestjoni ambjentali; dan jinkludi l-iżgurar ta’ fluss xieraq ta’ investiment pubbliku u ta’ finanzjament privat biex jiġu sostnuti proġetti vijabbli kif ukoll il-finanzjament tal-ekonomija tal-Istati Membri prinċipalment permezz ta’ self mill-banek, waqt li jiġu imposti miżuri immedjati u effettivi bil-għan li jitjieb l-aċċess tal-SMEs għall-kreditu, inkluż permezz tal-iżvilupp ta’ strumenti speċifiċi ta’ garanzija u kontrogaranzija.

1.5

Is-sempliċità, l-istabbiltà u l-koerenza tal-qafas regolatorju u ta’ standardizzazzjoni tal-UE huma fatturi kruċjali wkoll għall-kompetittività kemm interna kif ukoll esterna tas-settur tal-kostruzzjoni fl-Ewropa.

1.6

Il-KESE jagħraf sew li waqt li l-awsterità qed tibbilanċja mill-ġdid in-nuqqasijiet strutturali, mhix twassal għal tkabbir ġdid; minflok, qed tgħarraq il-kriżi ekonomika f’ħafna pajjiżi. Huwa meħtieġ investiment fil-bini u l-infrastruttura sostenibbli sabiex nassiguraw il-prospettivi futuri tal-Ewropa għat-tkabbir u l-impjiegi.

1.7

Is-soċjetà ċivili organizzata tistieden lill-Kummissjoni, lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill u lill-gvernijiet tal-Istati Membri biex iqisu l-investiment fl-infrastruttura vitali u l-bini sostenibbli bħala kontribut strateġiku għat-tkabbir ekonomiku u l-impjiegi fil-futur u mhux biss bħala forma oħra ta’ nfiq pubbliku. Barra minn hekk, il-KESE jirrakkomanda li investiment bħal dan m’għandux ikun użat fil-kalkoli tar-rendiment ta’ pajjiż fir-rigward tal-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir.

1.8

Hemm potenzjal enormi sabiex titnaqqas id-domanda għall-enerġija permezz tar-rinovazzjoni tal-bini tal-UE li qed jiqdiem sabiex jintlaħqu l-għanijiet tal-UE biex jonqsu l-emissjonijiet tal-gassijiet serra b’20% u jonqos il-konsum tal-enerġija b’20%. Azzjoni bħal din tnaqqas ukoll l-importazzjoni tal-enerġija fossili u tgħin biex ikun żgurat li iktar mill-ġid tal-UE jibqa’ fl-Ewropa, u għalhekk tgħin biex iżżomm u toħloq l-impjiegi matul il-kriżi ekonomika u finanzjarja attwali. Sabiex jintlaħaq dan il-potenzjal, il-pajjiżi għandhom jiżguraw li jkun hemm inċentivi finanzjarji u fiskali adegwati disponibbli biex imexxu s-suq lejn iktar frankar tal-enerġija u biex jiżguraw li tonqos id-differenza fil-ħiliet.

1.9

Hemm sfida enormi oħra biex tiġi aġġornata l-infrastruttura Ewropea għat-trasport, l-enerġija u l-broadband biex jintlaħqu l-ħtiġijiet tal-ġenerazzjonijiet futuri u jiżguraw il-kompetittività u l-attrazzjoni internazzjonali tal-Ewropa bħala destinazzjoni għall-Investiment Dirett Barrani (IDB). Jekk il-gvernijiet jonqsu milli jifhmu l-importanza ta’ dan it-tip ta’ investiment, l-Ewropa tkun fir-riskju li tibqa’ lura meta mqabbla ma’ partijiet oħra tad-dinja, kemm ekonomikament kif ukoll fil-benesseri soċjali.

1.10

It-tibdil demografiku jikkostitwixxi sfidi ġodda għall-ambjent mibni li s-settur se jkollu bżonn jindirizza. Dawn jinkludu l-effetti fuq l-aċċess għall-ambjent mibni ta’ popolazzjoni li qed tixjieħ. Il-KESE jinnota l-ħidma kontinwa tal-Kumitat Ewropew għall-Istandardizzazzjoni (CEN), skont mandat mill-Kummissjoni Ewropea, biex jadatta standards rilevanti għall-prinċipji ta’ “Disinn għal kulħadd”. Barra minn dan, is-settur tal-kostruzzjoni qed ikollu jiffaċċja l-isfida tal-forza tax-xogħol li qed tixjieħ. F’dan ir-rigward, il-KESE jfakkar fl-Istateġija Ewropa 2020 għal Tkabbir Intelliġenti, Sostenibbli u Inklużiv (1) u fl-isfida għall-ekonomija inġenerali.

1.11

Barra mill-kontribuzzjoni tas-settur tal-kostruzzjoni għall-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima, l-adattament għall-effetti tat-tibdil fil-klima jpoġġi sfidi ġodda għall-ambjent mibni, li s-settur se jkollu jindirizza. Dawn jinkludu l-effetti ta' temp estrem li jitlob ambjent mibni iktar reżistenti, kif ukoll strutturi protettivi xierqa. Il-KESE jisħaq dwar il-bżonn li dan jittieħed f’kunsiderazzjoni wkoll fil-metodoloġiji tekniċi standardizzati eżistenti bħall-Eurocodes.

1.12

Il-kostruzzjoni għandha rwol vitali f’dawn l-isfidi sakemm l-investiment meħtieġ ikun disponibbli u, għalkemm il-bonds tal-proġetti huma mod kif jinġabru finanzjamenti privati addizzjonali għall-proġetti, dawn ma jistgħux jieħdu post ir-rwol tal-investment pubbliku.

1.13

Ħafna kumpaniji fis-settur tal-kostruzzjoni, speċjalment l-SMEs, qed iħossu pressjoni kbira minħabba l-ħlasijiet tard mill-klijenti tas-settur pubbliku, u tas-settur privat. Id-Direttiva 2011/7/UE relatata mal-ġlieda kontra l-Ħlasijiet Tard għandha tkun infurzata sew biex tiżgura li l-kumpaniji jkunu jistgħu jibqgħu fuq saqajhom. Sabiex id-dispożizzjonijiet tad-Direttiva 2011/7/UE u l-objettivi tagħha jitwettqu bis-sħiħ, il-KESE jisħaq b’mod partikolari dwar il-ħtieġa li l-iskadenza għall-ħlas/ir-riċeviment fil-kuntratti relatati mal-akkwisti pubbliċi titnaqqas għal massimu ta’ 30 ġurnata – permezz tal-ħlas effettiv tal-fatturi – billi jiġu adottati miżuri baġitarji u amministrattivi adegwati (inkluż il-ksib ta’ krediti bankarji sabiex jitħallsu l-arretrati). Il-KESE jsostni l-ħtieġa li tiġi riżolta wkoll, b’mod prijoritarju, il-problema tal-arretrati li jkunu mmaturaw qabel ma tiġi trasposta d-Direttiva 2011/7/UE, peress li t-tardjar fil-ħlas tal-fatturi importanti relatati ma’ kuntratti ta’ akkwisti pubbliċi għandu impatt qawwi fuq il-kompetittività, ir-rendiment u s-sostenibbiltà tal-impriżi. Dawk il-pajjiżi li s’issa kellhom żmien iqsar għall-ħlasijiet m’għandhomx jużaw id-derogi tad-Direttiva biex itawlu dan iż-żmien. F’dan il-qafas, il-KESE jirrakkomanda li perjodu ta’ 30 ġurnata għall-ħlas għandu jkun il-massimu aċċettat għall-ħlasijiet tal-fatturi (inklużi l-aċċettazzjoni u l-verifika).

1.14

Sabiex ma jiġux kompromessi jew jitnaqqsu b’mod sostanzjali l-opportunitajiet ta’ rkupru ekonomiku, il-KESE jenfasizza l-importanza li jitkompla u jissaħħaħ is-self mill-banek għall-investiment u l-ekonomija reali, u jirrakkomanda li tiġi evitata prudenza eċċessiva fl-għoti ta’ self kif ukoll li ma tingħatax preferenza għall-iżvilupp ta’ investiment f’titoli finanzjarji, għad-detriment tal-kreditu lill-kumpaniji li baqgħu attivi matul il-kriżi. Krediti żgħar temporanji (bridging loans) huma vitali għal ħafna kumpaniji biex ikunu jistgħu jibqgħu attivi, speċjalment l-SMEs. Għalhekk, it-tnaqqis attwali fis-self mill-banek huwa ta’ theddida serja għall-vijabbiltà ta’ dawn l-intrapriżi. Sabiex ma tiggravax iktar id-diffikultà tas-self, regoli prudenzjali finanzjarji bħal dawk stabbiliti mill-ftehim Basel III m’għandhomx iwasslu għal iktar tnaqqis fis-self mill-banek lejn l-ekonomija reali. Biex dan jitlaħaq, is-self irħis mill-BĊE għandu jkun ikkundizzjonat mill-obbligu li parti importanti minnu trid tkun ta’ benefiċċju għall-ekonomija reali.

1.15

Parti importanti mill-ħolqien ta’ settur tal-kostruzzjoni sostenibbli u kompetittiv huma l-kundizzjonijiet tax-xogħol tajbin fis-settur. Ir-rapport ta’ Atkins lura fl-1993 (2) ikkonkluda li s-settur tal-kostruzzjoni li huwa dipendenti fuq forom ta’ impjiegi prekarji, bħal min mhux tassew jaħdem għal rasu, joħloq nuqqas ta’ inċentivi għall-produttività. Għalhekk, il-Pjan ta’ Azzjoni għandu jinkludi strateġiji li jistabilizzaw l-impjieg u jiġġieldu l-prattiċi illegali, bħal-qgħad falz, fis-settur.

1.16

Hi x’inhi l-forma ta’ impjieg, hemm bżonn li jiġu implimentati inċentivi biex itejbu l-ħiliet tal-forza tax-xogħol u joffru possibilitajiet ta’ tagħlim tul il-ħajja.

1.17

L-evitar tar-regoli u l-obbligi soċjali jgħawwġu s-suq tal-kostruzzjoni. Għalhekk għandhom jiġu żgurati kundizzjonijiet indaqs għall-kompetizzjoni, abbażi tal-konformità mar-regolamentazzjoni u l-kundizzjonijiet soċjali attwali fis-seħħ fil-pajjiż tax-xogħol. Biex dan jintlaħaq, għandhom jiġu applikati l-mekkaniżmi adegwati ta’ infurzar għal kundizzjonijiet sikuri fil-pajjiż ospitanti.

1.18

Il-KESE jsejjaħ lill-istituzzjonijiet Ewropej u lill-Istati Membri biex isaħħu l-politiki u jieħdu azzjonijiet konkreti kontra l-influwenza tal-korruzzjoni u tal-organizzazzjonijiet kriminali fuq is-sejħiet għal offerti pubbliċi prinċipalment fuq proġetti infrastrutturali kbar, li joħolqu kompetizzjoni inġusta u inaċċettabbli permezz tal-użu ta’ theddid u vjolenza u b’hekk inaqqsu l-ħelsien u d-demokrazija.

1.19

Il-KESE jenfasizza li l-Istati Membri għandhom ikunu jistgħu japplikaw miżuri ta’ kontroll attwali u addizzjonali jew formalitajiet ammistrattivi li jqisu effettivi u neċessarji. Dawn jinkludu l-obbligu li jiżguraw li dawn il-kontrolli, mekkaniżmi ta’ monitoraġġ u infurzar, kif ukoll ispezzjonijiet effettivi u adegwati, jitwettqu verament sabiex tkun żgurata l-konformità mal-liġi nazzjonali u mad-Direttiva dwar l-impijeg tal-ħaddiema (96/71/EC ).

1.20

Il-ħaddiema migranti għandhom ikunu intitolati għall-kundizzjonijiet soċjali minimi u/jew trattament indaqs bħall-kundizzjonijiet u r-regolamenti tal-pajjiż ospitanti. Għandhom jiġu introdotti mekkaniżmi adegwati ta’ infurzar biex jiġġieldu d-dumping soċjali u t-trattament mhux ugwali tal-ħaddiema migranti.

1.21

Hemm bżonn li jiġi aġġornat is-sehem tar-riċerka u l-iżvilupp fis-settur tal-kostruzzjoni bħala għodda biex tittejjeb il-produttività. Hemm bżonn politika favur l-innovazzjoni kontinwa, favur produttività ogħla bbażata fuq il-kompetenza tal-forza tax-xogħol, favur il-prodotti ġodda intelliġenti u l-organizzazzjoni tax-xogħol intelliġenti kif ukoll favur impjiegi ta’ kwalità. F’dan ir-rigward, it-teknoloġija ambjentali tista’ tkun wieħed mill-ixpruni għall-iżvilupp ġdid.

1.22

Il-KESE jappoġġja kundizzjonijiet kuntrattwali ġusti u bbilanċjati, li għandhom jintużaw f’kull Stat Membru tal-UE u għandhom jinkludu kumpaniji minn barra l-UE attivi fis-suq tal-kostruzzjoni tal-UE. Il-promozzjoni tal-Aktar Offerta Ekonomikament Vantaġġuża (minflok “l-irħas prezz”) kif ukoll approċċ konsistenti fir-rifjut ta’ offerti baxxi wisq, huma pilastri essenzjali għall-kompetizzjoni effiċjenti u ġusta.

1.23

Biex il-kostruzzjoni twassal għall-iżvilupp sostenibbli aħjar, il-KESE jirrakkomanda li l-assi għandhom ikunu valutati u stmati fuq iċ-ċiklu tal-ħajja kollu tagħhom. Fejn xieraq, valutazzjonijiet bħal dawn għandhom ikunu bbażati fuq standards imfassla u adottati mill-Kumitat Ewropew għall-Istandardizzazzjoni (CEN).

1.24

Il-KESE jilqa’ l-ħolqien tal-forum ta’ livell għoli tal-UE dwar il-kostruzzjoni u huwa ħerqan li jieħu sehem fih sabiex tiżdied il-koerenza tal-politika tal-UE marbuta mas-settur tal-kostruzzjoni.

2.1

Il-kriżi finanzjarja tal-2008 u b’konsegwenza, ir-riċessjoni ekonomika fl-attività tal-kostruzzjoni, kellhom impatt serju fuq is-settur tal-kostruzzjoni fis-27 pajjiż tal-UE. Ir-ritorn għat-tkabbir dam minħabba li bdiet il-kriżi tad-dejn sovran fiż-żona tal-euro u l-impożizzjoni ta’ programmi ta’ awsterità f’ħafna Stati Membri.

2.2

Madanakollu, fl-2011 is-settur tal-kostruzzjoni laħaq fatturat ta’ EUR 1 208 biljun, li jirrappreżenta 9,6 % tal-PDG tal-UE-27 u 51,5 % tal-formazzjoni grossa tal-kapital fiss (3).

2.3

F’termini ta’ intrapriżi, is-settur tal-kostruzzjoni jgħodd mat-3,1 miljun kumpanija li 95 % minnhom huma SMEs b’inqas minn 20 impjegat u 93 % minnhom għandhom inqas minn 10 ħaddiema.

2.4

Is-settur tal-kostruzzjoni huwa l-ikbar impjegatur industrijali fl-Ewropa b’14,6 miljun ħaddiem fl-2011, li jirrappreżenta 7 % tal-impjiegi totali u 30,7 % tal-impjiegi industrijali. Sa mill-2008, l-impjiegi naqsu kontinwament.

2.5

Jekk tikkunsidra l-effett multiplikatur (persuna waħda f’dan is-settur tfisser tnejn oħra li jaħdmu f’settur ieħor relatat), hemm 43,8 miljun ħaddiem fl-UE li jiddependu direttament jew indirettament mis-settur tal-kostruzzjoni.

2.6

F’għadd ta’ Stati Membri, is-settur tal-kostruzzjoni ntlaqat mill-istess tip ta’ fatturi ekonomiċi, li huma essenzjalment:

2.7

L-isforzi nazzjonali ddgħajfu minħabba l-miżuri ta’ konsolidazzjoni baġitarji u fiskali, kif ukoll minħabba tnaqqis kbir fl-investiment sabiex tissolva l-kriżi tad-dejn sovran.

2.8

Is-sitwazzjoni dgħajfet iktar il-fiduċja fraġli tan-negozju u tal-konsumatur.

2.9

Huwa mistenni li l-produzzjoni totali tal-kostruzzjoni tonqos b’iktar minn 2 % fl-2012 minħabba tnaqqis fis-segmenti kollha tal-kostruzzjoni.

2.10

Analiżi tal-Bank Dinji tinkludi l-kostruzzjoni fost is-setturi fejn tidher il-korruzzjoni u l-kriminalità organizzata:

L-Istati Membri tal-UE jidentifikaw fenomeni ta’ korruzzjoni:

3.1

L-għanijiet tal-Istrateġija proposta huma li:

3.2

L-għan ta’ din il-proposta huwa li:

3.3

Il-Pjan ta’ Azzjoni propost jiffoka fuq il-ħames għanijiet li ġejjin:

3.4

F’termini ta’ governanza, huwa propost forum strateġiku tripartitiku (il-Kummissjoni, l-Istati Membri, il-partijiet interessati) biex jimmonitorja l-progress tal-implimentazzjoni tal-istrateġija.

4.1.1

Il-mitigazzjoni u l-adattament għall-effetti tat-tibdil fil-klima u t-tnaqqis tal-impronta ekoloġika tal-umanità huma negozju lokali u jħaddmu ħafna nies.

Għalhekk il-produzzjoni ma tistax tkun trasferita barra l-pajjiż u b’hekk l-impjiegi jibqgħu fl-UE.

43,8 miljun ħaddiem fl-UE-27 għadhom jiddependu direttament jew indirettament mis-settur tal-kostruzzjoni.

L-għadd kbir ta’ mikrointrapriżi u SMEs involuti fil-kostruzzjoni jfisser li s-settur huwa attività marbuta sew mal-komunitajiet lokali, u jirrifletti d-diversità tat-tradizzjonijiet u l-kulturi lokali.

F’ħafna Stati Membri, is-settur tal-kostruzzjoni, b’kollaborazzjoni ma’ istituzzjonijiet edukattivi vokazzjonali, għandu rwol ċentrali billi jipprovdi apprendistati għall-ħaddiema żgħażagħ u b’hekk jiżgura l-mobbiltà soċjali.

4.2.1

F’ħafna pajjiżi, is-settur tal-kostruzzjoni huwa huwa karatterizzat minn regoli li jfixklu r-relazzjonijiet għall-kooperazzjoni bejn l-intrapriżi (pereżempju regoli ta’ responsabbiltà), b’katina tal-valur kumplessa u potenzjal qawwi għal kunflitti u ineffiċjenza. Dan itellef miż-żieda fil-kompetittività.

4.2.2

Minkejja t-titjib reċenti bħall-Manifest intitolat “Building Prosperity for the Future of Europe” (Insaħħu l-Prosperità għall-Futur tal-Ewropa), ippubblikat f’Novembru 2010 u ppubblikat mill-ġdid fit-28 ta’ Jannar 2013 speċifikament għall-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni, mill-pjattaforma informali tal-European Construction Forum, is-settur tant fih partijiet interessati differenti li huwa diffiċli li jikkoordina l-fehmiet kollha u jitkellem b’leħen wieħed fuq livell Ewropew.

4.2.3

F’xi ċirkostanzi, is-settur huwa suxxettibbli għall-booms spekulattivi tal-proprjetà, kif ġara f’ħafna Stati Membri fl-ewwel għaxar snin tas-seklu 21, immexxija mid-disponibbiltà ta’ self b’interess baxx għall-iżvilupp tal-proprjetà.

4.2.4

Il-miżuri ta’ politika mmirati lejn il-promozzjoni ta’ forom speċifiċi ta’ kostruzzjoni – bħall-inċentivi fiskali għar-rinnovazzjoni effiċjenti fl-enerġija, l-attivitajiet ta’ adattar jew it-tariffi feed-in biex jappoġġjaw sorsi mikro-rinnovabbli – ta’ spiss mhumiex prevedibbli, huma għal żmien qasir u jispiċċaw qabel il-benefiċċji tagħhom jinħassu sew.

4.2.5

L-akkwist pubbliku huwa tradizzjonalment immexxi fuq il-bażi tal-irħas prezz. Tali pressjoni biex jitnaqqsu l-prezzijiet tal-offerta ma tħallix lill-kumpaniji jimmodernizzaw il-proċessi tagħhom u jinvestu fil-materjal ġdid u innovattiv. Barra minn hekk, sejħiet għall-offerti pubbliċi spiss ma jippermettux li jitressqu varjanti. In-nuqqas ta’ abilità li jiġu proposti varjanti, flimkien ma’ skemi ta’ assigurazzjoni restrittivi, huma ostakli oħra għaż-żieda fl-innovazzjoni.

4.2.6

L-investiment fir-riċerka u l-innovazzjoni huwa baxx fis-settur tal-kostruzzjoni meta mqabbel ma’ industriji oħra. Dan huwa minħabba n-natura frammentata tas-settur, in-natura regolata ħafna u preskritta tax-xogħlijiet ta’ kostruzzjoni u l-marġni ta’ profitt tradizzjonalment baxx fil-kostruzzjoni. Madanakollu, il-KESE jieħu nota tas-Sħubija Pubblika Privata għall-effiċjenza fl-enerġija (EeB) li tgħaqqad flimkien l-appoġġ għar-riċerka u l-iżvilupp mill-Unjoni Ewropa mal-kofinanzjament imqabbel mis-settur privat.

4.2.7

Minkejja l-passi kbar li saru f’dawn l-aħħar snin, is-settur tal-kostruzzjoni għadu jbati minn problema ta’ immaġini u t-titjib tar-rekord ta’ ħidma rigward is-saħħa u s-sikurezza jibqa’ prijorità. B’mod iktar ġenerali u minkejja r-riċessjoni, l-industrija għadha ma tattirax biżżejjed inġiniera mħarrġa mill-universitajiet. Bil-bidliet demografiċi, din il-problema se tiżdied. Is-settur stess għandu jindirizza din il-problema ta’ immaġini u jirnexxielu jattira ħaddiema żgħażagħ kwalifikati.

4.3.1

Il-prestazzjoni tal-enerġija tal-bini hija opportunità immensa għas-settur sabiex tiżdied l-attività bit-teknoloġiji eżistenti. Madankollu, il-gvernijiet nazzjonali jridu jirrikonoxxu l-potenzjal u jipprovdu l-appoġġ finanzjarju u l-inċentivi fiskali meħtieġa.

4.3.2

L-Istati Membri u l-Unjoni Ewropea għandhom jikkoordinaw programmi ta’ investiment fuq skala kbira fil-bini u l-infrastruttura ewlenija li jwasslu għal ammonti ogħla minn dawk proposti mill-Faċilità Nikkollegaw l-Ewropa fil-Qafas Finanzjarju Pluriennali li jmiss.

4.3.3

Fi żmien medju u fit-tul, is-settur għandu l-potenzjal li jwassal għal ekonomija sostenibbli, b’livell ta’ karbonju baxx, jekk ikun hemm l-inċentivi regolatorji u finanzjarji meħtieġa fis-seħħ.

4.3.4

Is-settur tal-kostruzzjoni se jkun minn ta’ quddiem fit-tweġiba għall-isfidi tal-mitigazzjoni u l-adattament għat-tibdil fil-klima.

4.3.5

L-iżvilupp ta’ teknoloġiji ġodda bbażati fuq l-IT bħall-Immudellar tal-Informazzjoni dwar il-Bini (Building Information Modelling – BIM) qed jgħin biex imexxi l-innovazzjoni u jtejjeb l-effiċjenza fis-settur.

4.4.1

It-theddida prinċipali li s-settur tal-kostruzzjoni qed jiffaċċja hija n-nuqqas ta’ investiment privat u pubbliku li diġà wassal għall-falliment ta’ negozji vijabbli u kkawża tnaqqis kbir fl-impjieg sa mill-2008. Reċessjoni għal żmien twil fis-settur tal-kostruzzjoni se twassal għal telf permanenti ta’ periti, disinjaturi, inġiniera u persuni tas-sengħa.

4.4.2

Marbuta ma’ dan, theddida oħra li s-settur tal-kostruzzjoni qed jiffaċċja hija l-forza tax-xogħol li qed tixjieħ u n-nuqqas ta’ ħaddiema żgħażagħ imħarrġa biex jieħdu posthom. Ċifri mill-Ġermanja juru li fl-2011, 44 % tal-forza tax-xogħol kellhom iktar minn 45 sena.

4.4.3

Theddida oħra hija l-wasla ta’ kuntratturi minn pajjiżi terzi fis-suq tal-akkwist tal-UE. Dawn il-kumpaniji, spiss ta’ proprjetà pubblika, użaw finanzjament minn pajjiżhom biex inaqqsu l-kompetizzjoni ġusta f’eżempji bħall-każ tal-awtostrada A2 fil-Polonja fl-2009, fejn kienet involuta ditta tal-Istat Ċiniż. Kompetizzjoni inġusta bħal din tnaqqas il-kwalità fil-kostruzzjoni kif ukoll iddgħajjef is-salarji tal-ħaddiema lokali tal-kostruzzjoni.

4.4.4

Il-pressjoni mill-awtoritajiet biex jiffrankaw il-flus fl-offerti pubbliċi spiss qed twassal għal offerti anormalment baxxi (ALTs – abnormally low tenders). Offerti bħal dawn inaqqsu l-kwalità tal-ambjent mibni, jheddu l-benesseri soċjali tal-ħaddiema u jżidu l-ispejjeż fit-tul.

4.4.5

Is-settur tal-kostruzzjoni huwa diġà attività regolata ħafna u bir-raġun, iżda leġislazzjoni adottata fil-livell tal-UE li tindirizza r-riskji tas-settur tal-kostruzzjoni tista’ tkun kontroproduċenti jekk ma tkunx ikkoordinata.

4.4.6

In-natura mobbli ħafna tal-impjieg hija waħda mill-karatteristiċi ewlenin tas-settur tal-kostruzzjoni fl-UE. L-impjegar ta’ ħaddiema minn pajjiżi oħra, speċjalment persuni li jaħdmu għal rashom u persuni sekondati temporanjament, m’għandux jintuża bħala forma ta’ dumping soċjali, biex il-kumpaniji jevitaw li jħallsu l-kontribuzzjonijiet tas-sigurtà soċjali u jevadu l-obbligi soċjali fis-seħħ fil-pajjiż ospitanti.

4.4.7

Għall-industrija tal-materjal għall-kostruzzjoni, l-aċċess għal materja prima fil-ġejjieni, kif ukoll l-effiċjenza tar-riżorsi, huma sfidi enormi.

5.1

Il-fehmiet espressi fis-seduta organizzata mis-CCMI fid-19 ta’ Diċembru 2012 enfasizzaw l-aspetti prinċipali li ġejjin:

6.1

L-iżvilupp previst tas-settur tal-kostruzzjoni huwa kkaratterizzat minn:

6.2

Hemm bżonn ta’ “katina tan-nutriment” fis-settur tal-kostruzzjoni bejn l-atturi involuti: il-kumpaniji tal-kostruzzjoni, il-pjanifikaturi, il-periti, id-disinjaturi, l-iżviluppaturi, eċċ għandhom ikunu involuti fl-oqsma ta’ għarfien bħall-finanzjamenti, l-assigurazzjoni, l-akkwist, il-marketing u l-edukazzjoni.

6.3

Sabiex tiġi miġġielda l-korruzzjoni u l-kriminalità organizzata, il-kumpaniji ta’ kostruzzjoni qed ifasslu firxa wiesgħa ta’ azzjonijiet u riformi strutturali, inklużi:

10.7.2013   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 198/51

1.1

Il-Kumitat jilqa’ bi pjacir il-Komunikazzjoni mill-Kummissjoni dwar il-Politika Esterna dwar l-Avjazzjoni. Fid-dawl tal-fatt li l-Ewropa qed isserraħ dejjem aktar fuq il-kummerċ estern u tar-rwol ċentrali li jaqdu l-ajruporti biex jgħaqqdu l-kontinent tagħna mal-bqija tad-dinja, il-KESE jappoġġja bis-sħiħ l-ambizzjoni tal-aġenda fil-qasam tal-avjazzjoni.

1.2

B’mod partikolari, il-KESE huwa ħerqan li jara progress f’qasir żmien lejn Żona Unika tal-Avjazzjoni mkabbra li tħaddan fiha lill-ġirien tagħna kemm lejn il-Lvant Qarib, il-Lvant tal-Ewropa, ir-Russja, u t-Turkija kif ukoll il-Mediterran u l-Afrika ta’ Fuq. Dan għandu joffri opportunitajiet ta’ żvilupp lil ajruporti sekondarji u reġjonali minħabba li dawn is-swieq huma qrib xulxin ġeografikament u minħabba l-fatt li ħafna minnhom qed jesperjenzaw tkabbir ekonomiku sinifikanti.

1.3

Il-KESE huwa wkoll favur ħafna ta’ aġenda ambizzjuża għal-liberalizzazzjoni mal-pajjiżi BRIC u ASEAN, biex it-trasportaturi Ewropej jingħataw l-opportunità biex iżidu l-kooperazzjoni ma’ kumpaniji tal-ajru oħrajn u biex it-traffiku addizzjonali jgħaddi mill-ajruporti Ewropej.

1.4

Il-Kummissjoni tagħmel tajjeb li tiġbed l-attenzjoni għall-ħtieġa li jkun hemm l-istess kundizzjonijiet għall-industrija tal-linji tal-ajru. Il-Komunikazzjoni tidentifika b’mod korrett it-taxxi fuq l-avjazzjoni, l-għajnuna mill-istat mhux f’postha, il-konġestjoni tal-ajruporti u tal-ispazju tal-ajru, ir-responsabbiltajiet għall-protezzjoni tal-konsumatur u l-ispejjeż tal-emissjonijiet tal-karbonju fost il-fatturi li joħolqu tgħawwiġ fost il-kwistjonijiet li jridu jiġu indirizzati.

1.5

Il-KESE jaqsam it-tħassib tal-Kummissjoni dwar il-bżonn ta’ investiment fil-kapaċità tal-ajruporti. Hemm bżonn urġenti li tiġi garantita l-kapaċità tal-ajruporti fl-Unjoni Ewropea biex ma tintilifx il-kompetittività meta titqabbel ma’ reġjuni oħra li għaddejjin minn tkabbir, u b’hekk ma jitħallix li t-traffiku jintiret minn reġjuni ġirien.

2.1

Il-Kumitat jilqa’ bi pjacir il-Komunikazzjoni mill-Kummissjoni dwar il-Politika Esterna dwar l-Avjazzjoni.

2.2

Il-Kumitat jaqbel ħafna li l-avjazzjoni għandha rwol fundamentali fl-ekonomija Ewropea għaċ-ċittadini u għall-industrija tal-UE. Billi ssostni 5,1 miljun impjieg u tikkontribwixxi EUR 365 biljun jew 2,4 % għall-PDG Ewropew, hija tagħmel kontribut vitali għat-tkabbir ekonomiku u għall-impjieg fl-Unjoni Ewropea.

2.3

B’riżultat tal-isforzi bejn il-Kummissjoni Ewropea u l-UE, twaqqfu 1 000 ftehim bilaterali tas-servizzi tal-ajru ma’ 117-il pajjiż li mhumiex fl-UE. Sar ħafna progress fl-iżvilupp ta’ Spazju Komuni tal-Avjazzjoni usa’ mal-pajjiżi ġirien, bi ftehimiet iffirmati diġà ma’ pajjiżi tal-Balkani tal-Punent, il-Marokk, il-Ġordan, il-Ġeorġja u l-Moldova.

2.4

Madanakollu, it-tranżizzjoni minn relazzjonijiet bilaterali biss bejn l-Istati Membri tal-UE u pajjiżi sħab għal taħlita ta’ relazzjonijiet bilaterali u fil-livell tal-UE wasslet għal xi konfużjoni fost il-pajjiżi sħab, u l-interessi tal-UE mhux dejjem ġew definiti u mħarsa bl-aqwa mod.

2.5

Barra minn hekk, il-frammentazzjoni nazzjonali tfisser li l-industrija tal-avjazzjoni għadha soġġetta wisq għall-interessi lokali u li sserraħ wisq fuq inizjattivi ad hoc ibbażati fuq awtorizzazzjonijiet ta’ negozjar individwali biex jinħolqu l-kundizzjonijiet għal dħul fis-suq u tkabbir effettivi. Il-pass tal-liberalizzazzjoni mhux koordinata tas-suq fil-livell tal-Istati Membri tal-UE ma’ ċerti pajjiżi mhux fl-UE, u dik li tidher li hija l-intenzjoni ta’ xi Stati Membri li jibqgħu jagħtu drittijiet tat-traffiku tal-ajru bilaterali lil pajjiżi terzi mingħajr ma jaraw redditu raġonevoli, jew mingħajr ma jitqiesu l-implikazzjonijiet fil-livell tal-UE, huwa tali li jekk ma naġixxux issa biex nistabbilixxu politika esterna tal-UE aktar ambizzjuża u effettiva, sa ftit snin oħra jaf ikun tard wisq.

2.6

Il-Kunsill ta wkoll awtorizzazzjonijiet lill-Kummissjoni biex tinnegozja ftehimiet komprensivi mal-Awstralja u New Zealand. In-negozjati ma’ dawn il-pajjiżi għadhom ma tlestewx. Bħalissa, fl-avjazzjoni Ewropea hemm biss żewġ linji tal-ajru Ewropej li jservu l-Awstralja: il-British Airways u l-Virgin Atlantic. Qabel kien hemm ħafna aktar trasportaturi Ewropej.

2.7

Il-KESE jilqa’ bi pjaċir il-Konklużjonijiet komprensivi tal-Kunsill dwar il-proposta tal-Kummissjoni (1), iżda jqis li l-Istati Membri għandhom ikunu aktar espliċiti fl-appoġġ tagħhom għal ċerti negozjati importanti tal-UE, pereżempju billi jagħtu mandat qawwi lill-Kummissjoni biex din ‘tinnormalizza’ ir-relazzjonijiet tensi fil-qasam tal-avjazzjoni mar-Russja.

2.8

L-Amerika Latina hija suq li qed jikber b’pass imgħaġġel u l-fużjoni tal-kumpaniji LAN u TAM hija ta’ theddida kummerċjali reali għall-Iberia, it-Tap u linji tal-ajru Ewropej oħra li jservu lill-Amerika Latina. Il-konklużjoni kemm jista’ jkun malajr tal-ftehim mal-Brażil hija kwistjoni urġenti.

3.1

Minkejja l-iżvilupp ta’ trasportaturi li joffru prezzijiet baxxi (low cost) li fetħu s-servizzi tagħhom għal ajruporti mhux meqjusa bħala ‘hubs’, il-hubs tal-Ewropa huma ta’ importanza kbira fl-avjazzjoni globali u r-relazzjonijiet esterni, minħabba li l-ftehimiet tat-traffiku ta’ sikwit jiffukaw fuqhom.

3.2

It-tkabbir ta’ hubs ewlenin f’postijiet bħal Abu Dhabi u Dubai huwa ta’ theddida kompetittiva sinifikanti għas-servizzi ta’ titjiriet fit-tul tal-UE. Pereżempju, il-ftehim reċenti bejn il-Quantas u l-Emirates huwa theddida serja għall-industrija tal-linji tal-ajru Ewropea.

3.3

Sabiex tkun vijabbli, hub teħtieġ livell sinifikanti ta’ domanda lokali kif ukoll netwerk estensiv ta’ servizzi ta’ kollegament (“feeder”), u huwa għalhekk li l-aktar hubs ta’ suċċess ħafna drabi jinsabu fl-ajruporti tal-bliet ewlenin, li qed isiru aktar ikkonġestjonati u li mhux qed ikunu jistgħu jespandu, l-aktar minħabba kwistjonijiet ambjentali.

3.4

Ċerti ajruporti Ewropej hubs diġà qed jillimitaw l-għadd ta’ rotot ta’ kollegament li jistgħu jiġu operati minħabba nuqqas ta’ kapaċità, u dan għandu jiġi indirizzat b’mod effettiv jekk il-kompetittività Ewropea trid tinżamm.

4.1

Il-kompetittività tat-trasportaturi tal-UE, li ħafna minnhom qed jitħabtu finanzjarjament, tiġi mfixkla meta l-piżijiet ekonomiċi li jwasslu għal spejjeż ogħla għal kull unità ta’ produzzjoni jkunu ogħla minn dawk ta’ trasportaturi minn reġjuni oħra tad-dinja.

4.2

Huwa importanti li titqies il-katina tal-valur kollha tal-avjazzjoni (ajruporti, fornituri tas-servizzi tan-navigazzjoni bl-ajru, manifatturi, sistemi ta’ riservazzjoni bil-kompjuter, groundhandlers, eċċ.) u li l-istrutturi tal-ispejjeż, il-livell ta’ esponiment għall-kompetizzjoni f’partijiet oħra tal-katina tal-valur u l-mekkaniżmi ta’ finanzjament tal-infrastruttura fi swieq oħra ewlenin jittieħdu inkunsiderazzjoni meta tiġi vvalutata l-kompetittività tas-settur tal-avjazzjoni tal-UE u b’mod partikolari l-linji tal-ajru tal-UE internazzjonalment.

4.3

Fi ħdan l-UE, ma nħolqux l-istess kundizzjonijiet fil-livell tal-Istati Membri u dak lokali/reġjonali. Pereżempju, ma kienx hemm prevenzjoni tal-ħafna każijiet fejn ajruporti żgħar jipprovdu rati mhux kummerċjali lil-linji tal-ajru mingħajr ma jikkonformaw mal-prinċipju tal-investitur privat fis-suq. Is-sensiela ta’ investigazzjonijiet fil-fond li nfetħet dan l-aħħar dwar każijiet ta’ għajnuna potenzjali mill-istat lil linji tal-ajru minn ajruporti reġjonali f’diversi Stati Membri tal-UE tenfasizza l-ħtieġa li tittieħed azzjoni urġenti biex jiġu finalizzati l-linji gwida tal-KE dwar l-Għajnuna mill-Istat li qed jiġu postposti kontinwament. L-adozzjoni reċenti ta’ regoli tal-UE dwar is-sigurtà soċjali għal ħaddiema mobbli fl-UE bħall-ekwipaġġ tal-ajru, ukoll ser itejbu t-tħaddim tas-suq uniku. Il-Kummissjoni ħadet azzjoni f’ħafna każijiet fejn potenzjalment kien hemm kompetizzjoni inġusta.

5.1

L-istudju indipendenti li twettaq għall-Kummissjoni kkalkula li permezz ta’ aktar ftehimiet komprensivi dwar it-trasport bl-ajru fil-livell tal-UE ma’ pajjiżi ġirien u sħab ewlenin, partikolarment fi swieq ristretti u/jew li qed jikbru b’rata mgħaġġla, ikun hemm benefiċċji ekonomiċi sinifikanti ħafna ta’ aktar minn EUR 12-il biljun fis-sena.

5.2

Huwa ta’ importanza strateġika għall-UE li żżomm industrija tal-avjazzjoni qawwija u kompetittiva ibbażata fl-Ewropa u li tkun torbot lill-UE mal-bqija tad-dinja. Is-swieq tal-avjazzjoni li qed jikbru bl-aktar rata mgħaġġla issa jinsabu lil hinn mill-Ewropa, u għalhekk huwa vitali li l-industrija Ewropea jkollha l-opportunità li tikber f’dawn is-swieq ukoll.

5.3

Huwa importanti li jiġi żgurat li, tul iż-żmien, minn dan il-proċess tevolvi żona ta’ avjazzjoni komuni verament integrata fejn ir-relazzjonijiet bejn il-pajjiżi ġirien infushom isiru miftuħa u integrati wkoll. Ma jagħmilx aktar sens għall-Kunsill li jkollu jqis l-għoti ta’ awtorizzazzjonijiet għan-negozjar ta’ ftehimiet fuq bażi ta’ pajjiż b’pajjiż. Ikun ħafna aktar effiċjenti li l-Kummissjoni tingħata awtorizzazzjoni unika biex tinnegozja mal-bqija tal-pajjiżi ġirien, iżda xorta fuq bażi ta’ pajjiż b’pajjiż.

5.4

Fl-ambitu tat-tielet pilastru (ftehimiet komprensivi ma’ sħab ewlenin) ġew innegozjati għadd ta’ ftehmiet importanti. Madankollu, huwa wkoll qasam fejn ċerti għanijiet ewlenin xorta għad iridu jintlaħqu, partikolarment skont il-ftehimiet UE-Stati Uniti u UE-Kanada rigward il-liberalizzazzjoni tas-sjieda u l-kontroll tal-linji tal-ajru.

5.5

Ħafna mill-pajjiżi għadhom iħaddnu regoli li jistipulaw li l-linji tal-ajru għandhom ikollhom il-maġġoranza tal-ishma f’idejn persuni biċ-ċittadinanza tagħhom u kkontrollati minnhom, u b’hekk dan iċaħħad lit-trasportaturi tal-ajru l-aċċess għal firxa aktar wiesgħa ta’ investituri u swieq kapitali. L-effett kien li ġiet imposta struttura ta’ industrija artifiċjali fuq is-settur tal-linji tal-ajru li ma teżistix f’industriji oħra. Fl-Istati Uniti, pereżempju, is-sjieda barranija tal-linji tal-ajru hija ristretta għal 25%. B’konsegwenza ta’ dawn ir-restrizzjonijiet nazzjonali għas-sjieda u għall-kontroll feġġew tliet alleanzi globali tal-linji tal-ajru (Star Alliance, Sky Team u Oneworld), u b’mod speċifiku l-impriżi konġunti li nħolqu bejn xi wħud mill-membri tagħhom għal ċerti rotot. Dawn huma l-eqreb ħaġa għal dawk li jistgħu jissejħu linji tal-ajru globali.

5.6

Madanakollu, skont il-leġislazzjoni eżistenti tal-UE, it-trasportaturi tal-UE, mhumiex soġġetti għal restrizzjonijiet nazzjonali għas-sjieda u għall-kontroll iżda jistgħu jkunu proprjetà ta’ kwalunkwe interess tal-UE.

5.7

Ix-xejra ta’ konsolidazzjoni fl-Ewropa hija unika, fis-sens li fużjonijiet u akkwiżizzjonijiet transfruntieri huma permessi biss fl-UE filwaqt li s-sjieda u r-reġimi ta’ kontroll jibqgħu fundamentalment imwaħħla fejn kienu ġew innegozjati fl-1944 fil-Konvenzjoni ta’ Chicago. Id-diffikultajiet li rriżultaw mid-dispożizzjonijiet attwali dwar is-sjieda u l-kontroll huma sinifikanti u jeħtieġu negozjati ma’ pajjiżi sħab u strutturi governattivi kumplessi ħafna. Il-membri ta’ alleanza jikkooperaw aktar u aktar mill-qrib biex joffru lill-konsumaturi servizz effiċjenti ta’ netwerk globali u integrat b’għadd ta’ hubs.

5.8

Wasal iż-żmien biex jittieħdu l-passi addizzjonali previsti fil-ftehim dwar it-trasport bl-ajru bejn l-UE u l-Istati Uniti biex jiġu liberalizzati s-sjieda u l-kontroll tal-linji tal-ajru, sabiex il-linji tal-ajru jkunu jistgħu jħajru l-investiment irrispettivament min-nazzjonalità tal-investitur.

6.1

L-UE għandha tkompli tkun kuraġġuża fil-promozzjoni ta’ aktar ftuħ u liberalizzazzjoni fl-avjazzjoni, filwaqt li tassigura li jinkiseb livell sodisfaċenti ta’ konverġenza regolatorja. Fin-negozjati ma’ pajjiżi sħab, għandha tingħata l-attenzjoni dovuta għall-istandards tax-xogħol u tal-ambjent fir-rigward tal-konvenzjonijiet u l-ftehimiet internazzjonali fiż-żewġ oqsma biex jiġi evitat it-tgħawwiġ fis-suq u wieħed jevita ġirja lejn l-iktar livell baxx. Huwa importanti li l-linji tal-ajru li jservu lill-Ewropa jkunu konformi mar-regoli u r-regolamenti tal-ILO.

6.2

Fid-dawl tal-fatt li l-Ewropa qed isserraħ dejjem aktar fuq il-kummerċ estern u tar-rwol ċentrali li jaqdu l-ajruporti biex jgħaqqdu l-kontinent tagħna mal-bqija tad-dinja, il-KESE jappoġġja bis-sħiħ l-ambizzjoni tal-aġenda fil-qasam tal-liberalizzazzjoni tal-avjazzjoni.

6.3

Sabiex jittieħdu l-iktar benefiċċji possibbli, huwa importanti li l-UE tgħaġġel (qabel ma l-isforzi tal-liberalizzazzjoni bejn swieq emerġenti jitqawwew) sabiex tgawdi mill-vantaġġ li tkun tal-ewwel. Dan għandu kemm jipproteġi kif ukoll isaħħaħ il-pożizzjoni tas-suq tal-avjazzjoni Ewropea fil-livell globali. Jekk dan ma jseħħx, l-UE tkun qed tirriskja li tiġi skartata kompletament fil-flussi tat-traffiku tal-ajru globali.

6.4

“Li tkun l-ewwel li tieħu l-pass” fil-liberalizzazzjoni tal-avjazzjoni jwassal biex it-tixrid tal-istandards tekniċi Ewropej jikseb rwol importanti, b’benefiċċji sinifikanti għall-industrija ajruspazjali Ewropea.

6.5

Il-KESE ilu ħafna jappoġġja t-tneħħija tar-restrizzjonijiet fuq is-sjieda u l-kontroll (2) bħala mezz kif it-trasportaturi jkollhom aċċess għal firxa usa’ ta’ investituri u swieq kapitali. Minħabba l-piż taż-żewġt iswieq rispettivi, għall-bidu għandha titpoġġa enfasi qawwija fuq il-fatt li jitkomplew jiżdiedu l-emendi tal-ftehimiet UE-Stati Uniti. Dan għandu l-potenzjal li jwassal għal livell ta’ riferiment għal era ġdida “wara Chicago” fl-avjazzjoni.

6.6

Il-Kummissjoni ser ikollha bżonn turi li l-approċċ ikkoordinat għan-negozjati ser jagħti riżultati fi żmien iqsar sabiex ma jkunx hemm dewmien bla bżonn meta jaslu l-opportunitajiet meta mqabbel mal-impenn bilaterali. Bħalissa qed nixhdu dewmien mhux mixtieq fl-iffirmar tal-ftehim bilaterali mal-Brażil. Hemm bżonn jissemma wkoll li l-Istati Membri jaqsmu r-responsabbiltà għat-tisħiħ tal-politika Ewropea esterna tal-avjazzjoni u li l-Kummissjoni għandha bżonn mandati ta’ negozjar b’saħħithom b’mod partikolari fil-promozzjoni tar-regoli tas-suq tal-UE għall-istati u r-reġjuni fejn l-avjazzjoni taħdem bi standards differenti ħafna.

6.7

Il-pożizzjoni tal-industrija Ewropea tieħu daqqa oħra lura jekk wieħed mit-trasportaturi tal-Lvant Nofsani jieħu l-kontroll ta’ waħda mil-linji tal-ajru Indjani li jinsabu f’diffikultajiet finanzjarji.

7.1

Minħabba l-karatteristiċi partikolari tagħha, l-industrija Ewropea tal-merkanzija u l-posta rapida b’mod partikolari qed issofri mad-dinja kollha minn ftehimiet bilaterali restrittivi tas-servizzi bl-ajru u għandha tingħata prijorità għolja meta jitneħħew l-ostakli għall-aċċess tas-suq.

7.2

B’mod partikolari, il-KESE huwa ħerqan li jara progress f’qasir żmien lejn Żona Unika tal-Avjazzjoni mkabbra li tħaddan fiha lill-ġirien tagħna kemm lejn il-Lvant Qarib, il-Lvant tal-Ewropa, ir-Russja, u t-Turkija kif ukoll il-Mediterran u l-Afrika ta’ Fuq. Dan għandu joffri opportunitajiet ta’ żvilupp lil ajruporti sekondarji u reġjonali minħabba li dawn is-swieq huma qrib xulxin ġeografikament u minħabba l-fatt li ħafna minnhom qed jesperjenzaw tkabbir ekonomiku sinifikanti. Aġenda pożittiva u prammatika għall-kooperazzjoni mat-Turkija għandha tippermetti progress li jkun ta’ benefiċċju għaż-żewġ partijiet biex jiġu riżolti kwistjonijiet konkreti fir-reġjun. B’mod partikolari, għandu jiġi avvanzat ftehim bilaterali dwar is-sikurezza.

7.3

Il-KESE jappoġġja bil-qawwi wkoll aġenda ta’ liberalizzazzjoni ambizzjuża mal-pajjiżi BRIC u ASEAN. Dawn in-nazzjonijiet f’qasir żmien qed isiru l-fornituri globali ewlenin kemm ta’ materja prima kif ukoll ta’ oġġetti u servizzi manifatturati, u l-popolazzjonijiet tagħhom għandhom tendenza jivvjaġġaw ħafna. Intwerew benefiċċji ekonomiċi potenzjali sinifikanti mill-ftehimiet komprensivi tal-UE dwar it-trasport bl-ajru maċ-Ċina, l-Indja, il-Ġappun u l-Amerika Latina. Dawn il-ftehimiet għalhekk għandhom jiġu segwiti. Il-liberalizzazzjoni tat-traffiku tal-ajru għandu jagħti l-opportunità lit-trasportaturi Ewropej biex iżidu l-kooperazzjoni ma’ linji tal-ajru oħrajn f’dawn ir-reġjuni u jgħaddu traffiku addizzjonali minn ajruporti Ewropej.

7.4

Huwa importanti wkoll li kull ftehim ikun ta’ natura reċiproka, u li jgawdu minnu kemm l-UE kif ukoll il-pajjiżi terzi. F’dan il-kuntest, ir-Russja mill-aktar fis possibbli jeħtieġ turi l-impenn tagħha għall-ftehim tal-2011 dwar l-implimentazzjoni tal-“Prinċipji maqbula dwar il-modernizzazzjoni tas-sistema tat-titjir fuq territorju Siberjan”. Il-Kummissjoni, bl-appoġġ tal-Istati Membri, għandha tieħu l-miżuri neċessarji jekk l-impenji ma jiġux rispettati.

7.5

Ir-relazzjonijiet mal-Istati tal-Golf fl-aħħar snin kienu fil-biċċa l-kbira proċess f’direzzjoni waħda ta’ ftuħ tas-swieq tal-UE għat-trasportaturi tal-Golf, li ħoloq żbilanċi sinifikanti fl-opportunitajiet. Minħabba l-potenzjal ta’ żieda fit-traffiku li jintwiret minn postijiet oħra, mhux qed jiġi rakkomandat li l-Istati tal-Golf jingħataw enfasi fit-tkomplija tan-negozjati.

8.1

Il-KESE jaqsam it-tħassib tal-Kummissjoni dwar il-bżonn ta’ investiment fil-kapaċità tal-ajruporti. Iżda, din it-taqsima tal-proposta teħtieġ aktar kjarifiki dwar liema huma l-azzjonijiet proposti biex jitwasslu l-għanijiet, kif ukoll ir-relazzjoni mal-proposta tal-Kummissjoni li saret aktar qabel dwar il-“Pakkett tal-Ajruporti” (3).

8.2

Hemm bżonn urġenti li tiġi garantita l-kapaċità tal-ajruporti fl-Unjoni Ewropea biex ma tintilifx il-kompetittività meta titqabbel ma’ reġjuni oħra li għaddejjin minn tkabbir, u b’hekk ma jitħallix li t-traffiku jintiret minn reġjuni ġirien.

8.3

Il-ħsara għall-ekonomija Ewropea ser tibda ħafna qabel ma d-domanda taqbeż l-offerta. Skont il-Eurocontrol, ladarba ajruporti ‘hub’ jibdew jużaw aktar minn 75 % tal-kapaċità teoretika massima tagħhom, il-ħila tagħhom li jkampaw b’mod effiċjenti b’temp ħażin, dewmien ikkawżat mill-operattiv, u li jipprovdu konnettività tat-titjiriet ta’ min joqgħod fuqha tonqos malajr.

8.4

Barra minn hekk, fis-sigħat l-aktar biżlin, il-passiġġieri qed iħallsu aktar milli jkollhom iħallsu kieku kien hemm kapaċità akbar. Pereżempju, il-Kumitat tat-Trasport tal-House of Commons tar-Renju Unit, dan l-aħħar ġie infurmat li sal-2030 il-vjaġġaturi jistgħu jkunu qed iħallsu sa GBP 1,2 biljun f’biljetti tal-ajru jekk ma jkunx hemm espansjoni tal-ajruporti fix-Xlokk tal-Ingilterra.

8.5

Il-kapaċità tal-ajruporti trid tiġi monitorjata fil-livell tal-UE, u l-linji gwida tal-UE għandhom jiġu rispettati. Dan ser jipprovdi lill-awtoritajiet lokali b’qafas komuni komprensiv meta jkunu qed iqisu skemi ta’ espansjoni tal-ajruporti.

8.6

Filwaqt li l-espansjoni tal-kapaċità tal-ajruporti ewlenin hija assolutament meħtieġa għat-tul, għad fadal ukoll il-bżonn li jsir l-aħjar użu mill-kapaċità eżistenti, b’mod partikolari rigward is-slots tal-ajruporti. Hemm bżonn li l-ajruporti jingħataw is-setgħa jwieġbu għall-bidliet fil-provvista u d-domanda, u li jkunu kapaċi jiggwidaw l-użu tas-slots tal-ajruporti tagħhom lejn l-aħjar riżultat ekonomiku. F’dan il-kuntest huwa importanti li l-element tas-slots tal-Pakkett tal-Ajruporti attwali (4), ikompli jiffaċilita prestazzjoni mtejba fl-użu tal-kapaċità tal-ajruporti billi jitqiesu ċ-ċirkostanzi tal-lokalità meta jiġu allokati s-slots, għax dan effettivament ikun l-uniku mod kif ċerti ajruporti ser ikunu kapaċi jikbru fil-ġejjieni. L-użu tar-runways fl-ajruporti ewlenin qiegħed l-ogħla li jista’ jkun f’ħafna każijiet, filwaqt li hemm ħafna kapaċità f’ajruporti reġjonali qrib.

8.7

Ajruporti mhux hubs ukoll jistgħu jaqdu rwol importanti fit-tnaqqis tal-konġestjoni tal-hubs ewlenin tal-Ewropa, biex b’hekk is-settur tal-ajruporti Ewropej ikun jista’ jżomm il-pożizzjoni tiegħu fuq quddiem. Peress li l-espansjoni tar-runways u tal-faċilitajiet tat-terminali fl-ajruporti ewlenin tieħu ħafna żmien, l-użu ikbar u investiment adegwat f’ajruporti mhux hub jistgħu itaffu l-problemi tal-kapaċità b’mod immedjat. Netwerk żviluppat tajjeb ta’ dawn l-ajruporti mhux hub u reġjonali ser itejjeb ukoll is-sikurezza tal-passiġġieri, billi jiżgura, fost affarijiet oħra, li netwerk ta’ emerġenza jew ajruporti alternattivi jkunu disponibbli f’każ li t-temp imur għall-agħar jew f’ċirkostanzi oħra.

8.8

Il-KESE jtenni wkoll l-appell tiegħu għall-introduzzjoni mingħajr iktar dewmien ta’ sigurtà f’post wieħed, għax dan ifisser tfaddil kbir fl-ispejjeż għal-linji tal-ajru, u jiffranka wkoll il-ħin għall-passiġġieri. Għaldaqstant is-suġġett għandu jiġi indirizzat bħala prijorità mal-imsieħba ċentrali.

9.1

Hemm bżonn ta’ blokkijiet ta’ spazju tal-ajru funzjonali (FABs) sabiex l-Ajru Uniku Ewropew jimxi ’l quddiem. Il-blokkijiet ta’ spazju tal-ajru funzjonali kollha kellhom ikunu qed jaħdmu fl-4 ta’ Diċembru 2012. Minħabba li l-kwistjoni tal-ottimizzazzjoni tal-forniment tas-servizzi tan-navigazzjoni bl-ajru u l-ġestjoni effettiva tal-volum tat-traffiku tal-ajru hija waħda kritika, huwa importanti ħafna li l-Kummissjoni tieħu l-passi fil-Qorti tal-Ġustizzja Ewropea kontra dawk l-Istati Membri li ma kisbux dak li kien mitlub.

9.2

It-twettiq bla xkiel u konsistenti tal-proposti tal-Kummissjoni jista’ jgħin lill-industrija tikber b’mod sostenibbli u għaldaqstant tikkontribwixxi b’mod sħiħ għall-irkupru tal-ekonomija Ewropea.

10.1

Ftehimiet komprensivi dwar is-servizzi tal-ajru ma’ pajjiżi ġirien u sħab ewlenin u tal-istess ħsieb għandhom jindirizzaw u jissinkronizzaw il-kundizzjonijiet regolatorji għal kompetizzjoni ġusta u għal industrija sostenibbli tal-avjazzjoni, inkluż aspetti essenzjali bħas-sikurezza, is-sigurtà, l-ambjent u r-regolazzjoni ekonomika.

10.2

X’sura ser jieħu eżattament l-istrument il-ġdid propost biex jipproteġi l-interessi Ewropej kontra l-prattiċi inġusti għadu mhux ċar kompletament, iżda għandu jieħu s-sura ta’ proċedura ta’ ilmenti usa’ li tindirizza s-“sussidji moħbija” li huma riflessi fit-tariffi. Wieħed jassumi li dan jikseb piż legali permezz ta’ “klawżoli ta’ kompetizzjoni ġusta” li l-Kummissjoni qed tippjana li tiffirma ma’ dawn l-istati esterni.

10.3

Il-Kummissjoni tagħmel tajjeb li tiġbed l-attenzjoni li l-ħtieġa għall-kisba tal-istess kundizzjonijiet internazzjonalment tiġi akkumpanjata bi sforzi simili fi ħdan l-Ewropa. L-industrija tal-avjazzjoni tal-Ewropa hija soġġetta għal piżijiet regolatorji u inkonsistenzi dejjem ikbar. Il-Komunikazzjoni tidentifika b’mod korrett it-taxxi fuq l-avjazzjoni, għajnuniet mill-istat mhux f’posthom, il-konġestjoni tal-ajruporti u tal-ispazju tal-ajru, ir-responsabbiltajiet għall-protezzjoni tal-konsumatur u l-ispejjeż tal-emissjonijiet tal-karbonju fost il-fatturi li joħolqu tgħawwiġ fost il-kwistjonijiet li jridu jiġu indirizzati.

10.4

Ta’ min jinnota b’mod partikolari l-iskema tal-UE għan-negozjar ta’ emissjonijiet (ETS). L-ETS hija kwistjoni taħraq fil-kuntest tad-diskussjoni dwar il-politika esterna tal-avjazzjoni. Iċ-Ċina u l-Indja rrifjutaw li jikkonformaw, filwaqt li l-Kungress tal-Istati Uniti għadda leġislazzjoni li tagħmilha illegali għal-linji tal-ajru li jobdu r-regoli tal-UE. Filwaqt li tiżgura li l-kwistjoni tas-sostenibbiltà ambjentali tibqa’ kwistjoni kritika, l-UE għandha bżonn tagħti ċ-ċans lill-Organizzazzjoni tal-Avjazzjoni Ċivili Internazzjonali (ICAO) toħroġ bi proposta għal soluzzjoni globali li magħha jistgħu jaqblu l-pajjiżi msieħba kollha fl-Assemblea tal-ICAO fil-Ħarifa tal-2013, minflok ma l-avjazzjoni tal-UE titpoġġa fi żvantaġġ kompetittiv (5).

10.7.2013   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 198/56

1.1

Il-KESE dejjem kien favur li jsir użu ikbar mill-enerġija rinnovabbli, inklużi l-bijokarburanti. Iżda fl-Opinjoni tiegħu dwar id-Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli huwa diġà esprima l-kritika tiegħu dwar l-introduzzjoni tal-agrokarburanti fil-qasam tat-trasport. Huwa jilqa’ l-proposta tal-Kummissjoni li sehem il-“bijokarburanti konvenzjonali” jiġi limitat għal 5 %.

1.2

Il-Kummissjoni issa tixtieq tħeġġeġ aktar l-użu tal-enerġija minn prodotti residwi, sekondarji u tal-iskart fil-produzzjoni tal-karburanti. Fil-prinċipju, il-KESE jilqa’ dan imma għandu jiġi żgurat li tinkiseb politika koerenti u dan mingħajr ma jinħolqu problemi ġodda. U hawnhekk il-KESE jqis li hemm ir-riskji fil-Proposta tal-Kummissjoni.

1.3

Għalkemm il-bijomassa hija rinnovabbli, l-uċuħ minn fejn tinħasad huma limitati. Għalhekk hija ħaġa tajba li t-tibdiliet indiretti fl-użu tal-art (ILUC) – fil-kuntest tal-kompetizzjoni għall-art – jiġu kkunsidrati fit-tfassil tal-politika u l-istrateġija. Dan it-tip ta’ tibdil u kompetizzjoni jseħħ biss meta l-produzzjoni tal-ikel tal-bnedmin jew tal-għalf tal-annimali tiġi sostitwita pereżempju mill-produzzjoni tal-bijoenerġija, mhux sempliċiment bir-rilokazzjoni reġjonali tal-kultivazzjoni.

1.4

L-approċċ tal-Kummissjoni bbażat fuq l-ILUC jagħmel parti minn evalwazzjoni komparattiva tas-sorsi tal-enerġija fossili u bijoġenika li tħares biss lejn l-emissjonijiet tal-gassijiet b’effett ta’ serra. Kwistjonijiet bħas-sigurtà tal-provvista jew in-natura limitata tal-karburanti fossili ma jidħlux f’din ir-relazzjoni matematika u huma injorati. Għaldaqstant, l-ILUC mhumiex adegwati bħala politika għas-sostenibbiltà.

1.5

Għaldaqstant, l-approċċ tal-Kummissjoni bbażat fuq l-ILUC huwa wkoll dubjuż peress li huwa intiż għall-provvista ta’ sorsi ta’ karburanti likwidi mhux fil-forma ta’ gass jew solidi. Il-KESE ma jaqbilx ma’ dan il-punt.

1.6

B’din il-Proposta jinxteħet id-dubju fuq il-produzzjoni Ewropea tal-proteini u b’hekk fuq l-enerġija miż-żjut veġetali, li f’ċerti setturi jagħmel sens, għax il-Kummissjoni tagħti klassifikazzjoni tal-ILUC liż-żjut veġetali u dan ifisser li jridu jiġu limitati. Dan mhuwiex ġustifikat. Iż-żjut veġetali mhumiex prodott primarju, imma prodott sekondarju li jirriżulta mill-kultivazzjoni mixtieqa tal-pjanti tal-proteini fl-Ewropa. Il-kultivazzjoni tal-għelejjel ta’ pjanti li minnhom jiġi estratt iż-żejt fl-Ewropa, li fl-istess ħin tipproduċi l-proteini u ż-żjut veġetali (u b’hekk tiġi sostitwita l-importazzjoni tas-soja), għandha tiġi promossa bħala metodu ta’ kultivazzjoni agrikola sostenibbli u mhux tiġi limitata.

1.7

Fil-każ tal-bijokarburanti “avvanzati”, li l-Kummissjoni Ewropa issa tixtieq tippromovi, il-KESE jqis li hemm il-periklu li l-bjar potenzjali prezzjużi ta’ karbonju (bħall-injam, it-tiben u l-weraq) jintużaw bħala bażi għall-karburanti, ħaġa li twassal biex tiżdied il-konċentrazzjoni tas-CO2 fl-atmosfera (ara l-punt 4).

1.8

Fil-fehma tal-KESE, l-emenda proposta għad-Direttiva dwar l-enerġija rinnovabbli mhijiex bażi promettenti għal strateġija li verament timminimizza l-użu tal-karburanti fossili, li ttejjeb is-sigurtà tal-provvista tal-Ewropa u tgħin biex tħares l-ambjent.

1.9

Il-bijokarburanti ta’ kwalunkwe tip mhumiex effettivi kontra l-użu eċċessiv mifrux tal-enerġija. Biss biss id-disponibbiltà limitata waħidha tfisser li dawn ma jistgħux jissostitwixxu l-karburanti fossili. Għalhekk, din hi l-aktar l-aktar soluzzjoni temporanja – b’mod partikolari fil-każ tal-karozzi, fejn kważi wasalna biex ikollna alternattiva għall-enerġija likwida – li jista’ jkollha effetti sekondarji negattivi konsiderevoli u bl-ebda mod m’għandha tfixkel l-attenzjoni mill-fatt li l-bżonn li nnaqqsu l-użu tal-enerġija huwa inevitabbli, irrispettivament mis-sors tal-enerġija.

1.10

Il-KESE huwa konxju li f’ċerti oqsma relatati mal-mobbiltà, l-agrikoltura u l-forestrija bħalissa m’hemm l-ebda alternattiva prattikabbli għall-karburanti likwidi. Iż-żjut veġetali puri hawnhekk jistgħu jservu bħala alternattiva prattika iżda l-volum tal-produzzjoni tagħhom hu limitat, u għalhekk l-użu tagħhom irid jiġi ppjanat b’mod strateġiku ħafna.

1.11

Lanqas il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni dwar “Enerġija nadifa għat-trasport: Strateġija Ewropea għall-fjuwils alternattivi” (1), li mil-lat strateġiku hi marbuta mal-politika tal-bijokarburanti, ma toffri approċċ adegwat (2).

1.12

B’mod ġenerali, il-KESE jara nuqqas serju ta’ koerenza bejn id-diversi approċċi ta’ politika tal-Kummissjoni, li għandhom jiġu indirizzati b’mod urġenti. Il-Kumitat jappella lill-Kummissjoni biex b’mod ġenerali tiddefinixxi mill-ġdid il-politika tagħha dwar il-bijokarburanti, l-iktar fir-rigward tat-trasport. Hawnhekk għandhom jitqiesu kemm in-natura limitata tal-art (u b’hekk tal-bijomassa), il-prestazzjoni u l-effiċjenza fl-użu tal-enerġija tal-bijokarburanti differenti (u b’hekk id-diversi potenzjali tat-tnaqqis tal-gassijiet b’effett ta’ serra) kif ukoll il-fattibbiltà ekonomika. It-telf tal-enerġija fil-proċess tal-konverżjoni għandu jingħata ħafna iktar attenzjoni, għandhom jiġu żviluppati u promossi alternattivi għall-magna ta’ kombustjoni interna fis-settur tat-trasport (bħall-mobbiltà bl-elettriku, it-teknoloġija tal-idroġenu) u għandha tiġi żviluppata strateġija Ewropea separata għall-produzzjoni sostenibbli tal-proteini u ż-żjut veġetali u l-użu tagħhom.

2.1

Id-Direttiva 2009/28/KE (id-Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli) tistabbilixxi miri vinkolanti għall-iżvilupp ta’ enerġija rinnovabbli (minn hawn ’il quddiem imsejħa ER), li sal-2020 għandha ssawwar 20 % tal-konsum totali tal-enerġija. L-Istati Membri ngħataw flessibbiltà fil-wisa’ biex jimplimentawha, peress li għandhom il-libertà li jagħżlu f’liema settur (l-elettriku, it-tisħin/it-tkessiħ, it-trasport) jixtiequ jkunu l-iktar attivi.

2.2

Iżda din il-flessibbiltà hija kwalifikata fir-rigward tas-settur tat-trasport; id-Direttiva tistabbilixxi persentaġġ minimu ta’ 10 % tal-użu tal-enerġija. Barra minn hekk, inizjalment kien hemm il-ħsieb li dan il-persentaġġ ikun fil-forma ta’ bijokarburanti (3) imma wara kritika mill-KESE u l-PE ġie deċiż li jitqiesu tipi oħra ta’ enerġija rinnovabbli (bħall-elettriku minn sorsi rinnovabbli għall-karozzi u l-ferroviji, il-bijogass, eċċ.).

2.3

L-emendi proposti huma r-riżultat ta’ rapport li l-Kummissjoni ħarġet fl-2010 dwar “Bidla indiretta fl-użu tal-art relatata mal-bijofjuwils u mal-bijolikwidi” (4), fejn ġie nnotat “li huwa importanti li l-bidla indiretta fl-użu tal-art għall-bijofjuwils tiġi ttrattata”.

2.4

Fil-prinċipju, l-approċċ ikkritikat mill-KESE għall-użu tal-karburanti mill-pjanti fit-trasport ġie stabbilit, imma l-“agrokarburanti konvenzjonali” ser jiġu limitati u ser titnieda tranżizzjoni lejn l-hekk imsejħa agrokarburanti “avvanzati” li mhux suppost jirrappreżentaw theddida għat-tibdil indirett fl-użu tal-art. Il-bijokarburanti li l-Kummissjoni tiddefinixxi bħala “avvanzati” huma likwidi u jiġu prodotti pereżempju minn sorsi bħall-iskart/residwi bijoġeniċi jew l-algi. Skont il-Kummissjoni, il-produzzjoni tagħhom għandha tiġi mħeġġa, peress li bħalissa mhumiex disponibbli fi kwantitajiet kummerċjali kbar. Għandhom jinħolqu inċentivi billi jiżdied l-ippeżar tal-“bijokarburanti avvanzati” meta mqabbel ma’ dak tal-agrokarburanti konvenzjonali fir-rigward tat-twettiq tal-mira ta’ 10 % għat-trasport li ġiet stabbilita fid-Direttiva 2009/28/KE.

2.5

Bil-proposti tagħha l-Kummissjoni qed issegwi l-għanijiet li ġejjin:

3.1

Fl-Opinjoni (5) tiegħu dwar id-Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli, li dak iż-żmien kienet għadha abbozz, il-KESE laqa’ u appoġġja l-prijoritajiet ġenerali tad-Direttiva, iżda kkritika l-użu tal-bijoenerġija fit-trasport.

3.2

L-Ewropa teħtieġ żvilupp konsistenti tal-enerġija rinnovabbli, imma fl-istess ħin teħtieġ ukoll iffrankar konsistenti fl-użu tal-enerġija, titjib effettiv u komprensiv fl-effiċjenza fl-użu tal-enerġija kif ukoll tibdil strutturali f’diversi oqsma (pereżempju, il-politika tat-trasport).

3.3

Madankollu, il-KESE ma aċċettax it-trattament speċjali tat-trasport u l-enfasi fuq l-agrokarburanti għaliex, fost affarijiet oħra, “il-pass strateġiku li jikkonsisti fis-sostituzzjoni parzjali tad-diżil jew tal-petrol permezz tal-agrokarburanti hija waħda mill-miżuri għall-ħarsien tal-klima li hija l-inqas effettiva u l-iżjed li tiswa flus, u llum il-ġurnata din tfisser allokazzjoni ħażina ħafna tal-fondi. Il-KESE ma jarax għaliex l-iżjed miżuri li jiswew il-flus huma dawk li jiġu appoġġjati l-iktar fil-livell politiku. Barra mill-aspetti ekonomiċi għad hemm ukoll nuqqas kbir ta’ risposti għall-kwistjonijiet ekoloġiċi u soċjali […]. Għalhekk huwa jirrifjuta l-objettiv speċifiku ta’ 10 % għall-agrokarburanti” (6). Ma nbidel xejn f’din il-pożizzjoni.

3.4

Madankollu, il-Kummissjoni m’għandhiex timmira lejn 10 %. Minflok, l-għan tagħha għandu jkun li tiżviluppa politika koerenti li jkollha għan fit-tul li 100 % tal-karburanti fossili li qed jintużaw bħalissa kemm jista’ jkun jiġu sostitwiti.

3.5

Bil-livell ta’ traffiku attwali l-agrokarburanti ser jaqdu rwol ferm limitat biex tinkiseb din il-mira. L-FAO kkalkulat li biex l-agrokarburanti jkopru l-ħtiġijiet dinjija attwali tal-enerġija fis-settur tat-trasport, żewġ terzi tal-artijiet agrikoli disponibbli bħalissa fid-dinja kollha jridu jibdew jintużaw għall-produzzjoni tal-agrokarburanti.

3.6

L-impatt ta’ politika bħal din f’termini ta’ tibdiliet indiretti tal-użu tal-art huwa ċar.

3.7

Għalhekk, il-bijokarburanti ta’ kwalunkwe tip mhumiex effettivi kontra l-użu eċċessiv mifrux tal-enerġija. Biss biss id-disponibbiltà limitata waħidha tfisser li dawn jistgħu jissostitwixxu l-karburanti fossili b’mod limitat ferm biss. Għalhekk, din hi l-aktar l-aktar soluzzjoni temporanja – b’mod partikolari fil-każ tal-karozzi, fejn kważi wasalna biex ikollna alternattiva għall-enerġija likwida – li jista’ jkollha effetti sekondarji negattivi konsiderevoli u bl-ebda mod m’għandha tfixkel l-attenzjoni mill-fatt li t-tnaqqis tal-użu tal-enerġija li nużaw huwa inevitabbli, irrispettivament mis-sors tal-enerġija.

3.8

Waħda mir-raġunijiet għalfejn il-KESE kkritika l-proposta tal-Kummissjoni tal-2008 kienet il-kwistjoni tat-tibdiliet indiretti tal-użu tal-art. Il-Kumitat għalhekk jilqa’ l-approċċ attwali bil-għan li jiġi limitat l-użu tal-agrokarburanti konvenzjonali.

L-approċċ tal-ILUC huwa komprensibbli imma għandu nuqqasijiet serji

3.9

L-approċċ teoretiku tal-Kummissjoni fir-rigward tal-ILUC huwa komprensibbli: kull meta art agrikola li s’issa ntużat għall-ikel tal-bnedmin jew għall-għalf tal-annimali tibda tintuża b’mod differenti (bħall-agrokarburanti, imma anke pjanti li jintużaw bħala materjal, eċċ.), dan l-ikel tal-bnedmin jew l-għalf tal-annimali jrid jiġi prodott xi mkien ieħor, ħaġa li jista’ jkollha effetti ekoloġiċi u soċjali negattivi.

3.10

Għalhekk jagħmel sens li dawn it-tibdiliet indiretti fl-użu tal-art (ILUC) jiġu kkunsidrati fit-tfassil tal-politika.

3.11

Skont studju kkummissjonat mill-Kummissjoni ġie stmat li jekk l-użu tal-agrokarburanti fl-UE kollha jiżdied minn inqas mill-5 % attwali għal 10 %, dan biss iwassal għal tibdiliet indiretti fl-użu ta’ 1,4 miljun ettaru ta’ art.

3.12

Il-Kumitat jiġbed l-attenzjoni tal-Kummissjoni, il-PE u l-Kunsill, li t-tibdiliet indiretti fl-użu tal-art mhumiex ikkawżati biss mill-użu tal-karburanti likwidi. Minflok, din hija ħaġa inerenti fl-użu tal-bijomassa billi din mhix ġejja mill-iskart.

3.13

Dan ifisser li, għal finijiet ta’ konsistenza, fil-każ tas-sorsi tal-enerġija gassużi u solidi għandu jsir sforz simili għal dak li qed isir issa għall-karburanti likwidi. Fl-2011, fil-Ġermanja, pereżempju, apparti mill-1,2 miljun ettaru art agrikola fejn ġew ikkultivati pjanti għall-produzzjoni ta’ agrokarburanti konvenzjonali, diġà kienu qed jintużaw madwar miljun ettaru ieħor għall-kultivazzjoni ta’ pjanti (l-iktar tal-qamħirrum) intiżi għall-produzzjoni tal-bijogass. Jekk il-pjanti jintużaw għall-karburant, jitqies il-fattur ILUC, imma jekk jiġu kkonvertiti f’elettriku, dan ma jitqiesx. Dan mhuwiex raġunament loġiku jew konsistenti.

3.14

Il-KESE jqis li l-użu ta’ sorsi ta’ enerġija bħall-bijomassa, li tirrikjedi art separata, fit-trasport jagħmel sens biss meta m’hemm l-ebda alternattiva prattikabbli oħra. Għad li l-bijomassa hija rinnovabbli, l-art hija disponibbli f’ammonti limitati.

3.15

Ħafna drabi l-alternattivi jew ikunu disponibbli jew ikunu jistgħu jiġu żviluppati, pereżempju fil-qafas tal-mobbiltà bl-elettriku, fejn tista’ tiġi ġġenerata l-enerġija mir-riħ u mix-xemx filwaqt li tintuża inqas art: il-produzzjoni ta’ 10 GWh elettriku fis-sena, pereżempju, teħtieġ 400 ettaru ta’ art kultivata bil-qamħirrum (għall-elettriku tal-bijogass), imma biss 8 ettari ta’ soqfa bit-tagħmir fotovoltajku jew 0,3 ta’ ettaru (jekk tintuża l-enerġija mir-riħ). Fi kliem ieħor: meta, pereżempju, il-mobbiltà elettrika tkun fattibbli u ekonomikament vijabbli jew tkun tista’ tiġi implimentata fil-prattika, din għandha tkompli tiġi żviluppata u użata sabiex tiġi evitata jew imnaqqsa kemm jista’ jkun il-kompetizzjoni għall-art.

3.16

Fil-proposta tal-Kummissjoni, il-Kumitat ma jara l-ebda strateġija globali konsistenti għall-bijoenerġija, u lanqas soluzzjoni biex jiġu indirizzati l-problemi fit-trasport li tikkwota kemm-il darba, jiġifieri: