20.11.2006   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali ta’ l-Unjoni Ewropea

C NaN/1

I-VII

I-15

1-3

4-10

4-5

6-8

9-10

11-15

11-13

14-15

16-63

16-28

16-18

19-28

29-39

29-34

35-39

40-52

40-46

47-52

53-63

53-63

64-69

Benefiċarju

Ir-reċipjent finali ta’ pagament mill-UE.

Impatt

Konsegwenzi soċjo-ekonomiċi b’effett għal żmien itwal illi jistgħu jiġu osservati għal ċertu perijodu wara t-tlestija ta’ intervent, li jistgħu jaffettwaw jew b’mod dirett id-destinatarji ta’ l-intervent jew destinatarji indiretti li jaqgħu barra l-limitu ta’ l-intervent, li jistgħu jkunu rebbieħa jew telliefa.

Leader

Inizjattiva ffinanzjata mill-fondi strutturali intiżi li jgħinu l-atturi rurali.

NUTS

Nomenklatura ta’ l-Unitajiet Territorjali ta’ l-Istatistika, il-klassifikazzjoni komuni ta’ l-UE għall-istatistiċi reġjonali, li taqsam kull Stat Membru f’ġerarkija tar-reġjuni (ittikkettjati NUTS I, II, III u LAU I u II) skond l-unitajiet amministrattivi nazzjonali.

Produzzjoni

Dak li huwa prodott jew li jintlaħaq bir-riżorsi allokati għall-intervent (per eżempju tagħmir għar-razzett mixtri minn bidwi, triq mibnija f’villaġġ).

Riżultat

Tibdiliet immedjati li jseħħu għad-destinatarji diretti matul jew fl-aħħar tal-parteċipazzjoni tagħhom f’intervent (per eżempju aċċessibilità mtejba għal żona minħabba l-kostruzzjoni ta’ triq, produzzjoni aktar effiċjenti f’razzett).

Żona urbana

Żona ġeografika li ma għandhiex il-karatteristiċi ta’ żona rurali. Jeżistu tipoloġiji differenti li jikklassifikaw żoni rurali u urbani, per eżempju bbażati fuq id-densità tal-popolazzjoni.

DĠ AGRI

Direttorat Ġenerali għall-Agrikoltura u l-Iżvilupp Rurali.

EAGGF

Il-Fond Ewropew ta’ Gwida Agrikola u ta’ Garanzija.

ESPON

In-Netwerk Ewropew ta’ l-Osservazzjoni ta’ l-Ippjanar ta’ l-Ispazju

LAU

Unità Amministrattiva Lokali.

LFA

Żona Anqas Favorita.

OECD

Organizzazzjoni għall-Kooperazzjoni u l-Iżvilupp Ekonomiku.

OP

Programm ta’ Ħidma.

PAK

Politika Agrikola Komuni.

PGD

Prodott Gross Domestiku.

RD

Żvilupp Rurali.

RDP

Programm ta’ l-Iżvilupp Rurali.

SWOT

Punti tajbin, Nuqqasijiet, Opportunitajiet, Theddid.

I.

Iż-żoni rurali jiffaċċjaw sfidi sinifikanti bħat-tnaqqis tal-popolazzjoni u l-iskarsezza ta’ l-opportunitajiet ekonomiċi. Il-kontribut ta’ l-UE għall-iżvilupp rurali għall-perijodu 2000-2006 huwa aktar minn 60 biljun euro. Madwar 40 % ta’ dan il-baġit jintuża għall-investimenti ta’ l-iżvilupp rurali. Dawn ikopru varjetà vasta ta’ proġetti, li għalihom it-tmexxija u l-implimentazzjoni jinqasmu bejn il-Kummissjoni u l-Istati Membri (ara l-paragrafi 1 sa 10).

II.

Dan ir-rapport huwa dwar l-osservazzjonijiet dwar il-verifika tal-Qorti dwar l-investimenti ta’ l-Iżvilupp Rurali. Il-verifika ppruvat tirrispondi għall-mistoqsija ġenerali li ġejja: “Sa liema punt ir-riżultati tal-miżuri ta’ l-investiment jindirizzaw b’mod effettiv il-problemi taż-żoni rurali?” (ara l-paragrafu 3, u l-paragrafi 11 sa 15).

III.

Il-flessibilità tar-Regolament ta’ l-Iżvilupp Rurali (objettivi wesgħin, nuqqas ta’ prijoritajiet) u nuqqas ta’ strateġija ċara fil-programmi ta’ l-Istat Membru wasslu għal sitwazzjoni fejn mhuwiex ċar għal liema objettiv ingħataw il-fondi. Il-programmi ta’ l-Istati Membri jiffokaw fil-biċċa l-kbira tagħhom fuq is-settur agrikolu u ma jieħdux kont biżżejjed tal-karatteristiċi taż-żona ġeografika megħjuna (ara l-paragrafi 16 sa 28).

IV.

Hemm nuqqas ta’ proċeduri ta’ kundizzjonijiet u għażla effettvi, sabiex jiġu mmirati fondi għaż-żoni ġeografiċi u l-benefiċjarji l-aktar fil-bżonn (ara l-paragrafi 29 sa 34). Nuqqas ta’ immirar effettiv iwassal ukoll għar-riskju ta’ effetti deadweight miżjuda, li jnaqqsu l-effettività ta’ l-għajnuna (ara l-paragrafi 35 sa 39).

V.

Parti sinifikanti ta’ l-ispiża hija implimentata fiż-żoni li mhumiex rurali b’mod predominanti. Meta mqabbel mal-perijodu ta’ l-ipprogrammar ta’ qabel, l-appoġġ ta’ l-investiment għaż-żoni rurali naqas b’mod sinifikanti (ara l-paragrafi 40 sa 46).

VI.

Mhuwiex dejjem possibbli li jiġu identifikati l-effetti tal-proġetti, iżda meta dan ikun jista’ jsir, fatturi prinċipali li żiedu l-effettivita’ tagħhom kienu s-sinerġija ma’ proġetti oħra u li jkunu jinsabu f’żoni rurali (ara paragrafi 47-52). Instabu wkoll nuqqasijiet fl-implimentazzjoni tas-sistema tal-monitoraġġ u ta’ l-evalwazzjoni (ara l-paragrafi 53 sa 63).

VII.

B’mod ġenerali, il-Qorti tikkonkludi li ma tista’ ssir ebda stima dwar jekk l-investimenti ta’ l-iżvilupp rurali humiex effettivi. L-objettivi huma wesgħin wisq u hemm nuqqas ta’ strateġija sabiex tkun implimentatia l-politika. M’hemmx riżultati bilanċjati taż-żewġ objettivi prinċipali tal-politika ta’ l-RD. Sabiex tikseb dan, il-Kummissjoni għandha taħdem ma’ l-Istati Membri lejn titjib fl-effettività tal-politika. Elementi importanti f’dan ir-rigward jinkludu li jiġu kjarifikati l-objettivi u li jkunu żviluppati prinċipji ta’ mmirar effettiv (ara l-paragrafi 64 sa 69).

1.

L-importanza finanzjarja ta’ l-iżvilupp rurali fi ħdan il-baġit ta’ l-UE hija sinifikanti. Il-kontribut ta’ l-UE għall-perijodu ta’ programmar 2000-2006 huwa aktar minn 60 biljun euro. Il-baġit għall-perijodu ta’ programmar 2007-2013 jipproponi li jżidu għal kważi 70 biljun euro. Ma’ dan wieħed għandu jżid diversi biljun ta’ euro li ġejjin mill-“modulazzjoni”, it-trasferiment ta’ ammonti minn sussidji diretti ta’ l-irżiezet għall-iżvilupp rurali (1).

2.

Iż-żoni rurali jkopru parti kbira mit-territorju ta’ l-UE u l-popolazzjoni tiegħu. Meta mqabbla maż-żoni urbani, il-medja tal-PGD per capita f’żoni rurali hija madwar terz anqas, id-densità tal-popolazzjoni hija madwar għaxar darbiet anqas u x-xogħol fis-settur agrikolu huwa madwar għaxar darbiet ogħla. Iż-żoni rurali huma b’mod ġenerali aktar il-bogħod u għandhom anqas infrastruttura u servizzi bażiċi u jiffaċċjaw sfidi sinifikanti bħan-nuqqas fil-popolazzjoni u l-iskarsezza ta’ l-opportunitajiet ekonomiċi.

3.

Dan ir-Rapport Speċjali jippreżenta osservazzjonijiet dwar il-miżuri li ġejjin tar-Regolament ta’ l-Iżvilupp Rurali (2): investiment f’intrapriżi agrikoli, titjib fl-ipproċessar u l-bejgħ tal-prodotti agrikoli u l-promozzjoni ta’ l-adattament u l-iżvilupp taż-żoni rurali. Huma jkopru madwar 40 % tal-baġit disponibbli. Skond dawn il-miżuri jistgħu jkunu ffinanzjati varjetà vasta ta’ prodotti li, għall-iskop ta’ din il-verifika, huma ttikkettjati investimenti ta’ l-iżvilupp rurali. Miżuri oħra importanti ta’ żvilupp rurali bħall-agri-ambjent, LFA, u l-Foresti li jimmiraw ukoll sabiex jindirizzaw problemi ta’ żoni rurali ġew koperti f’rapporti preċedenti (3).

4.

Qabel is-sena 2000, il-miżuri ta’ l-investiment kienu parti mill-Fondi Strutturali u l-objettivi u l-kundizzjonijiet tagħhom kienu definiti minn regolamenti speċifiċi. L-investiment fl-intrapriżi agrikoli u t-titjib ta’ l-ipproċessar u l-bejgħ tal-prodotti agrikoli kienu sabiex jagħtu appoġġ lis-settur agrikolu madwar l-UE, filwaqt li l-miżuri sabiex javvanzaw l-addattament u l-iżvilupp taż-żoni rurali kienu sabiex jindirizzaw il-problemi speċifiċi ta’ dawk iż-żoni.

5.

Jekk wieħed jibda mis-sena 2000, l-Iżvilupp Rurali sar “it-tieni kolonna tal-PAK” (4). Dan sar billi ġew magħquda l-miżuri ta’ l-investiment b’sensiela vasta ta’ miżuri oħra f’regolament wieħed. Filwaqt li żammu l-objettivi tal-Fond Strutturali, l-objettivi tal-PAK kienu integrati fil-politika. Ġew stabbiliti ftit kundizzjonijiet, u minn dak iż-żmien ’l hemm, il-miżuri kollha kienu implimentati madwar l-UE. Dan irriżulta f’politika deċentralizzata li tagħti lill-Istati Membri sensiela vasta ta’ għażliet sabiex jiffinanzjaw prijoritajiet nazzjonali jew reġjonali.

6.

Fuq livell globali, ir-Regolament jistabilixxi żewġ objettivi. L-ewwel jirrigwarda s-settur agrikolu, u jista’ jitqassar bħala li jtejjeb il-kompettività agrikola u l-ġestjoni sostenibbli ta’ l-art. It-tieni jikkonċerna l-aġġustamenti strutturali ta’ reġjuni li qed jaqgħu lura jew li qed jiffaċċjaw problemi oħra strutturali. Tabella 1 tagħti d-dettalji kollha ta’ dawn l-objettivi.

7.

Ir-Regolament jipprovdi wkoll objettivi speċifiċi għal tnejn mill-miżuri ta’ l-investiment, li huma wkoll imniżżla f’Tabella 1. L-investimenti fl-intrapriżi agrikoli jikkontribwixxu għal titjib fid-dħul agrikolu u għat-titjib fil-kundizzjonijiet ta’ l-għajxien, tax-xogħol u tal-produzzjoni. L-investimenti għat-titjib ta’ l-ipproċessar u l-bejgħ tal-prodotti agrikoli jikkontribwixxu sabiex iżidu l-kompettività u jżidu l-valur tal-prodotti.

8.

L-investimenti sabiex javvanzaw l-adattament u l-iżvilupp taż-żoni rurali huma ġeneralment magħrufa bin-numru tagħhom fir-Regolament: “Artikolu 33”. L-Artikolu jispjega illi l-appoġġ għandu jingħata għall-miżuri, li jirrigwardaw l-attivitajiet tal-biedja u l-konverżjoni tagħhom u għall-attivitajiet rurali, li ma jaqgħux taħt il-kamp ta’ applikazzjoni ta’ miżuri oħra. Imbagħad jagħti lista ta’ inċiżi (li f’dan ir-rapport qed isirilhom riferenza wkoll bħala l-miżuri) li għalihom ma jingħataw l-ebda dettalji u l-ebda objettivi speċifiċi. Konsegwentament, varjetà vasta ta’ proġetti jistgħu jingħataw appoġġ taħt din il-miżura.

9.

Il-Kummissjoni u l-Istati Membri jaqsmu t-tmexxija u l-implimentazzjoni tal-miżuri ta’ l-investiment ta’ l-iżvilupp rurali. Fil-prattika, dan ifisser illi l-Istati Membri jiddefinixxu l-istrateġija u l-kundizzjonijiet ta’ l-eliġibilità fil-programmi tagħhom, japprovaw u jikkontrollaw il-proġetti, iħallsu lill-benefiċjarji u jirrapurtaw lill-Kummissjoni. Il-Kummissjoni hija responsabbli sabiex tiżgura li l-programmi, l-implimentazzjoni tagħhom u rappurtar jikkonformaw mar-rekwiżiti legali.

10.

Benefiċjarji potenzjali (bdiewa, kumpaniji ta’ l-ipproċessar u tal-bejgħ, awtoritajiet lokali) jippreżentaw applikazzjoni lill-għaqda ta’ implimentazzjoni fl-Istat Membru kkonċernat. Jekk il-proġett jissodisfa r-rekwiżiti (kundizzjonijiet ta’ eliġibilità, baġit disponibbli u xi kultant kriterji tal-grad u ta’ l-għażla), ikun approvat u l-benefiċjarju jista’ jimplimenta l-proġett. Mal-kompletazzjoni tal-proġett, il-benefiċjarju minn żmien għal żmien jitlob rimborż mill-aġenzija li tħallas ta’ l-Istat Membru, u l-aġenzija li tħallas tistaqsi lill-Kummissjoni sabiex tirrimborża l-ispiża involuta.

11.

Il-Qorti ddeċidiet li twettaq verifika tal-prestazzjoni li tiffoka fuq l-effettività, bl-iskop tagħha l-perijodu ta’ programmar 2000-2006. Il-prinċipju ta’ l-effettività huwa intiż li jikseb l-objettivi stabbiliti u li jikseb ir-riżultati intiżi.

12.

L-ippjannar, l-implimentazzjoni, ir-riżultati miksuba u t-tħaris u l-evalwazzjoni kienu identifikati bħala elementi prinċipali. Id-dijagramma 1 jagħti ħarsa ġenerali ta’ dawn l-elementi u r-relazzjonijiet tagħhom:

13.

L-objettiv tal-verifika kien li jikkonkludi dwar il-limitu ta’ l-investiment ta’ l-iżvilupp rurali huma effettivi sabiex jindirizzaw problemi taż-żoni rurali. Il-metodu sabiex dan jiġi trattat kien li jiġu indirizzati l-mistoqsijiet li ġejjin, ibbażati fuq l-erba’ elementi prinċipali ta’ hawn fuq:

14.

Il-verifika twettqet fil-perijodu minn Jannar sa Diċembru 2005 u kienet tinkludi l-ġbir ta’ evidenza tal-verifika minn:

15.

L-Istati Membri u r-reġjuni li ġejjin intgħażlu fi żjarat fuq il-post fuq il-bażi tad-daqs tagħhom fil-kampjun meħud mingħajr regoli. Barra r-reġjuni ta’ Objettiv 1 (7): Franza (RDP nazzjonali), il-Ġermanja (Niedersachsen), l-Italja (Emilia Romagna), l-Olanda (RDP nazzjonali) u Spanja (Katalunja). Fir-reġjuni ta’ Objettiv 1: il-Ġermanja (Brandenburg), l-Italja (Campania), il-Portugall (Lisboa Vale do Tejo) u Spanja (OP Nazzjonali). Iż-żjarat seħħew fil-perijodu Ġunju sa Ottubru 2005.

16.

Ir-Regolament ta’ l-Iżvilupp Rurali jaspira, min-naħa waħda, li jagħmel kontribut għall-kisba ta’ l-objettivi tal-PAK u, min-naħa l-oħra, li jagħmel kontribut għall-koeżjoni ekonomika u soċjali (ara paragrafu 6). Sabiex jintlaħqu dawk l-objettivi, ir-Regolament jispjega sensiela ta’ miżuri. Għal uħud minnhom, hemm stabbiliti objettivi speċifiċi, filwaqt li għal oħrajn ma hemm provdut xejn (ara Tabella 1). Dawn il-miżuri huma taħlita ta’ sostenn għat-titjibiet tal-kompettività agrikola, titjib ambjentali u sostenn għaż-żoni rurali. Ir-Regolament ma jistabilixxix liema miżura għandha tikkontribwixxi għal liema objetiv, lanqas f’liema porzjon l-objettivi għandhom jinkisbu.

17.

Ir-Regolament jispjega l-miżuri ta’ l-investiment b’mod flessibbli, peress li ftit kundizzjonijiet huma meħtieġa sabiex jinkiseb is-sostenn. Minbarra dan, il-miżuri jistgħu jikkontribwixxu għal xi objettivi globali.

18.

Għad-disa’ programmi ta’ l-Istati Membri analizzati, il-Qorti sabet li kienet nieqsa strateġija ċara. Xi programmi ma jistabilixxux liema objettivi huma imfittxija u f’liema porzjoni għandha tindirizzahom il-miżura. Programmi oħra jistabilixxu objettivi iżda jimplimentaw li jiksbu objettivi differenti. Dan jagħmel id-deċiżjonijiet tal-politika mhux trasparenti: mhuwiex ċar kemm jintużaw flus għal liema skop. Il-kaxxa 1 tagħti eżempji ta’ din is-sitwazzjoni.

Kaxxa 1L-istess miżura għall-objettivi differentiWaħda mill-miżuri fil-programm Spanjol sabiex ittejjeb l-istrutturi agrikoli fiż-żoni fl-Objettiv 1 hija l-investiment fl-intrapriżi agrikoli. L-objettiv imniżżel fil-programm huwa li jżid id-dħul agrikolu, u li jtejjeb il-kundizzjonijiet ta’ l-għajxien, tax-xogħol u tal-produzzjoni. Madankollu, il-verifika sabet li l-objettivi attwali miksuba jiddependu fuq il-post ta’ l-investiment. Fiż-żoni ta’ agrikoltura produttiva, din il-miżura tikkontribwixxi għall-objettiv tat-titjib tal-kompettività agrikola. Madankollu, fiż-żoni tal-muntanji din il-miżura toffri sostenn lill-irziezet żgħar u mhux kompettitivi bl-objettiv li jistabilizzaw il-popolazzjoni rurali. Il-programm ma jallokax riżorsi speċifiċi għal dawn l-objettivi differenti. Ma hemmx objettivi speċifiċi għaż-żewġ objettivi differenti indirizzati minn din il-miżura; u ma hemmx monitoraġġ ta’ kemm jintnefqu flus fuq kull wieħed mill-objettivi differenti jew f’kull waħda mit-tip ta’ żona differenti.Il-kontijiet ta’ l-immaniġjar tar-riżorsi ta’ l-ilma u tat-tqassim mill-ġdid għal 70 % tal-kontribut ta’ l-EAGGF għall-programm Portugiż “Lisboa e Vale do Tejo”. L-objettiv stabbilit fil-programm huwa “li jiżviluppa agrikoltura moderna u kompetittiva bħala element prinċipali għall-iżvilupp taż-żoni rurali”. Madankollu l-verifika sabet illi l-miżuri jagħtu appoġġ għall-modernizzazzjoni tan-netwerks ta’ l-irrigazzjoni f’żoni fertili kif ukoll netwerks ta’ irrigazzjoni ġodda kompluti bi tqassim ġdid u infrastruttura f’żoni ta’ struttura ta’ biedja fqira (taqsimiet żgħar ħafna, sistemi ta’ l-irrigazzjoni tal-passat). Il-miżura għandha żewġ objettivi differenti: li żżid il-kompettitività ta’ żoni produttivi ħafna; u li tqajjem l-attivitajiet tal-biedja f’żoni rurali mhedda bl-abbandun. Il-programm ma jistabilixxix f’liema porzjon il-miżura għandha tindirizza objettiv wieħed jew ieħor. Proġett wieħed li jinsab f’żona b’popolazzjoni kbira assorba 29 % tal-kontribut ta’ l-EAGGF kollu għall-programm.Objettivi mhux ċariIt-tqassim mill-ġdid b’mod ġenerali jitqies bħala l-arranġament mill-ġdid tal-pakketti sabiex tittejjeb l-istruttura tar-razzett u b’hekk il-vijabilità ekonomika ta’ l-intrapriżi. Skond l-RDP Olandiż, dan l-Artikolu 33 huwa l-miżura l-aktar importanti b’mod finanzjarju. In-nuqqas ta’ deskrizzjoni dettaljata fir-Regolament ta’ l-Iżvilupp Rurali jgħin l-Olanda tuża dan l-inċiż bħala mezz għall-Istat sabiex jixtri l-art għall-iskop ta’ l-iżvilupp tan-natura. L-RDP approvat tal-Kummissjoni juri li mill-ammont allokat għal dan l-inċiż, 87 miljun euro għandhom jingħataw għall-objettiv ta’ agrikoltura sostenibbli u 16-il miljun euro għall-objettiv ta’ l-agrikoltura sostenibbli u pajsaġġi. Madankollu, il-verifika tal-Qorti turi li fir-realtà 86 % tal-fondi kellha bħala objettiv prinċipali l-iżvilupp tan-natura u 14 % biss għall-agrikoltura sostenibbli. Il-flessibilità tar-Regolament tippermetti din is-sitwazzjoni. Il-konsegwenza hija politika fejn mhuwiex magħruf għal liema objettiv taw kontribut il-fondi.

19.

Fuq il-livell ta’ l-Istati Membri, hemm magħrufa żewġ bżonnijiet fl-objettivi ġenerali spjegati f’Artikoli 33, 158 u 160 tat-Trattat. L-ewwel, hemm bżonn li jkunu indirizzati nuqqasijiet strutturali, li jitnaqqsu l-inugwaljanzi tad-dħul bejn iż-żoni rurali u urbani, li jitnaqqas il-qgħad rurali, li tittejjeb il-kompettitività tas-settur primarju u jkunu avvanzati l-opportunitajiet ekonomiċi akbar fiż-żoni rurali. It-tieni, minħabba it-theddid għall-vijabilità u l-enerġija tal-ħafna komunitajiet rurali, ikkawżati minn skarsezza ta’ opportunitajiet ekonomiċi, hemm bżonn li tinżamm il-vijabilità tal-komunitajiet rurali, jingħata appoġġ lill-attivitajiet ġodda u jitħaffef l-għoti tas-servizzi rurali. Barra dan, l-Istati Membri qed jiffaċċjaw firxa aktar wiesgħa ta’ sfidi bħall-żieda fl-attenzjoni għall-kwalità tal-prodott, is-saħħa ta’ l-annimali, tħassib ambjentali.

20.

Sabiex jiġu indirizzati dawn il-bżonnijiet vasti, ġew żviluppati varji kunċetti ta’ metodi territorjali għaż-żoni rurali. Dawn jiffokaw fuq żona ġeografika, ibbażati fuq l-analiżi soċjo-ekonomika u strateġija li tesprimi l-aspetti differenti ta’ l-iżvilupp rurali f’relazzjoni espliċita għall-interventi oħrajn fiż-żona. Minbarra dan, huma għandhom approċċ integrat: ta’ ħafna setturi bl-involviment ta’ l-atturi u r-riżorsi kollha fiż-żona kkonċernata. Dan ikabbar is-sinerġiji fi programm wieħed kif ukoll bejn il-programmi differenti applikati fiż-żona.

21.

L-evalwazzjonijiet indipendenti fuq l-iżvilupp rurali, li nbdew mill-Kummissjoni, jirakkomandaw metodu territorjali (8). Il-Kummissjoni tikkonkludi fit-tielet rapport tagħha dwar il-Koeżjoni Ekonomika u Soċjali illi diversi problemi taż-żoni rurali huma territorjali fil-karattru tagħhom (9).

22.

Iż-żewġ konferenzi Ewropej dwar l-iżvilupp rurali, f’Cork (1996) u f’Salzburg (2003), ikkonfermaw ir-relevanza tal-metodu territorjali. F’Cork ġie enfassizat illi “Il-politika ta’ l-iżvilupp rurali għandi tkun ta’ bosta dixxiplini fil-kunċett tagħha, u multi-settorjali fl-applikazzjoni tagħha, b’dimensjoni territorjali ċara” (10). F’Salzburg kien meqjus illi “l-politika ta’ l-iżvilupp rurali għandha sservi l-bżonnijiet tas-soċjetà aktar wiesgħa fiż-żoni rurali u tikkontribwixxi għall-koeżjoni” (11).

23.

Minbarra dan, hemm numru kbir ta’ studji disponibbli dwar il-metodu territorjali għall-iżvilupp rurali, li jirrakmandaw dan il-metodu ukoll. Istituti magħrufa u riċerkaturi sewwa, inkluż l-OECD u l-ESPON, ikkonludew fl-istudji tagħhom illi l-metodu settorjali huwa anqas effettiv minn dak territorjali.

24.

L-approċċ l-ieħor huwa dak agrikolu tradizzjonali jew dak “settorjali”, li jiffoka fuq settur wieħed biss u ma jieħux kont tal-karatteristiċi taż-żona ġeografika li tingħata sostenn. Il-Qorti sabet illi l-programmi ta’ l-Istati Membri b’mod predominanti għandhom il-metodu msemmi l-aħħar. L-elementi prinċipali tal-programm, bħall-objettivi speċifiċi, l-analiżi SWOT, l-ispjegazzjoni tas-sitwazzjoni u l-miżuri huma kollha iffokati fuq is-settur agrikolu. Il-programmi ma għamlux possibbli l-objettivi effettivi li għandhom x’jaqsmu ma’ l-ispazju għaliex l-elementi neċessarji jew kienu neqsin jew ma kienux biżżejjed (12).

25.

Il-Kummissjoni tagħraf il-bżonn li tavvanza l-innovazzjoni u d-diversità barra n-negozji ta’ l-agri (13). Madankollu, l-analiżi mill-Qorti ta’ l-ispiża ta’ l-iżvilupp rurali għall-perijodu ta’ l-ipprogrammar kurrenti turi illi kważi 90 % ta’ l-ispiża ta’ l-iżvilupp rurali titħallas lis-settur ta’ l-agrikoltura.

26.

Din l-attenzjoni qawwija fuq l-agrikoltura tpoġġi f’riskju l-kisba ta’ wieħed mill-objettivi globali tar-Regolament, li jitnaqqsu l-iżbilanċi territorjali. Taħlita xierqa tal-metodi territorjali u settorjali jnaqqsu dan ir-riskju. Każ b’suċċess ta’ l-integrazzjoni tal-metodi settorjali u territorjali jinstab f’Campania (kaxxa 2). Din turi li huwa possibli li jkun applikat il-metodu territorjali mal-politika ta’ l-iżvilupp rurali ta’ l-UE.

Kaxxa 2Elementi tal-metodu territorjali parzjali fil-programm ta’ l-Italja għall-CampaniaIl-programm ta’ Campania jinkludi l-elementi li ġejjin tal-metodu territorjali:

27.

Ir-Regolament ġdid ta’ l-Iżvilupp Rurali, li sejjer jidħol fis-seħħ mill-2007, jibqa’ jippermetti lill-Istati Membri li jadottaw metodu settorjali b’mod predominanti, b’attenzjoni primarja fuq is-settur agrikolu. M’hemmx objettiv territorjali li jaspira għall-iżvilupp aktar bilanċjat billi jitnaqqsu differenzi u jkunu evitati żbilanċji territorjali fl-UE, fl-Istat Membru jew fil-livell reġjonali.

28.

“Leader” biss, li ġie inkluż taħt ir-Regolament il-ġdid, għandu metodu territorjali, filwaqt li ċerti miżuri wkoll għandhom xi elementi ta’ dan il-metodu minħabba n-naturi multi-settorjali tagħhom. Madankollu, il-fondi disponibbli huma limitati (il-persentaġġ minimu tal-Komunità għall-Leader huwa 5 % għall-UE-15 u 2,5 % għall-Istati Membri l-ġodda; ir-rata għall-miżuri multi — settorjali hija 10 %). Il-proposti aktar ambizzjużi tal-Kummissjoni tnaqqsu (għall-miżuri multi settorjali minn 15 % sa' 10 %) jew twarrbu (fil-każ ta’ Leader riżerva ta’ 3 % tal-baġit ta’ l-RD). Dan juri li fil-prattika hemm nuqqas ta’ entużjażmu biex jaqilbu mill-metodu settorjali għal dak territorjali.

29.

Kemm it-Trattat konsolidat kif ukoll ir-Regolament ta’ l-Iżvilupp Rurali jużaw it-terminu “żoni rurali”. Artikolu 33 għandu t-titolu “navvanzaw l-addattament u l-iżvilupp taż-żoni rurali”. Madankollu ir-Regolament ma jfissirx dan, lanqas ma jeħtieġ li l-Istati Membri jistabilixxu kundizzjonijiet li ż-żoni rurali għandhom jissodisfaw (per eżempju, fil-programmi tagħhom ta’ żvilupp rurali). Il-Qorti sabet għall-programmi ta’ l-Istat Membru vverifikati illi tlieta ma kienx fihom tifsira taż-żoni rurali, illi ħamsa kellhom tifsira li ma kinitx applikata, u illi programm wieħed biss (Campania) fil-fatt applika t-tifsira tiegħu ta’ żoni rurali.

30.

Ir-Regolament ma jitlobx illi l-Istati Membri għandhom ifasslu l-miżuri għall-bżonnijiet taż-żoni rurali fil-programmi tagħhom. Dan jista’ jsir billi jkunu identifikati ż-żoni bl-aktar bżonnijiet, u imbagaħad li jkunu allokati fondi għaż-żoni rurali skond il-grad tal-bżonnijiet tagħhom (baġits speċifiċi, li ssir differenza fir-rati ta’ l-għajnuna, limitu ta’ miżuri għal ċerti żoni, eċċ.).

31.

L-Istati Membri ġeneralment ma għamlux dan fil-programmi tagħhom. Kważi l-miżuri kollha huma applikati fit-territorju kollu tal-programm, mingħajr ma jittieħed kont tal-grad li jvarja tal-bżonnijiet taż-żoni rurali.

32.

Ukoll meta proġett jissodisfa l-kundizzjonijiet, xi proġetti huma aħjar sabiex jindirizzaw il-bżonnijiet taż-żoni rurali minn oħrajn. Per eżempju, jekk proġett ta’ l-investiment wieħed joħloq aktar xogħolijiet fiż-żoni rurali minn proġett ieħor, nassumu li l-affarijiet l-oħra kollha jkunu l-istess, l-ewwel proġett huwa preferibbli. Minbarra dan, il-fondi disponibbli huma limitati. Għar-raġunijiet ta’ effettività, il-fondi għandhom jingħataw prijorità skond il-bżonnijiet.

33.

Il-verifika tal-Qorti sabet illi l-Istati Membri ġeneralment ma japplikawx proċeduri effettivi sabiex jagħżlu dawk il-proġetti li jindirizzaw bl-aħjar mod il-bżonnijiet taż-żoni rurali. Diversi Stati Membri taw proġetti fuq il-bażi tal-prinċipju “min jiġi l-ewwel jieħu l-ewwel”. F’każijiet oħra, l-Istati Membri stabilixxew proċeduri ta’ gradi, li ma kenux applikati jew ibbażati parzjalment fuq kriterji li mhumiex rilevanti. F’1 biss mid-9 programmi analizzati kienu applikati l-proċeduri effettivi. Il-kaxxa 3 tagħti eżempji.

Kaxxa 3Eżempji ta’ applikazzjoni mhux effettiva tal-gradi u l-għażlaDawn li ġejjin huma eżempji ta’ kriterji li mhumiex rilevanti sabiex jindirizzaw il-bżonnijiet taż-żoni rurali:

34.

Il-verifika sabet ukoll li hemm riskju illi aktar ma jkunu infurmati, aktar ma jkunu organizzati u aktar ma jkunu sinjuri l-benefiċjarji għax dawn għandhom aċċess eħfef għall-fondi ta’ l-UE. Għall-miżuri ta’ l-investiment, il-proġetti ffinanzjati huma proposti minn persuni privati u minn muniċipalitajiet li għandhom jikkofinanzjaw parti mill-investiment. Instabu eżempji fejn l-għajnuna hija kkonċentrata mal-benefiċjarji u żoni aktar b’saħħithom b’mod ekonomiku milli maż-żoni rurali. Kaxxi 3 u 4 juru każijiet fejn l-iżbilanċji reġjonali żdiedu minflok ma naqsu.

Kaxxa 4Konċentrazzjoni ta’ l-għajnuna ma’ benefiċjarji privati u pubbliċi aktar b’saħħithomF’Emilia Romagna, huma biss l-intrapriżi agrikoli li għandhom dħul minimu permezz ta’ unità tax-xogħol annwali ta’ madwar 10 000 euro għaż-żoni LFA u madwar 15 000 euro għaż-żoni mhux LFA li huma appoġġati. 50 % ta’ l-irziezet għandhom anqas minn 5 000 euro dħul. B’mod ġenerali dawn huma irziezet żgħar. 12 % ta’ l-akbar irziezet tar-reġjun (aktar minn 20 ha) assorbew 41 % ta’ l-għotjiet.L-inċiż ta’ Artikolu 33 “l-immaniġjar ta’ l-ilma agrikolu” hija finanzjarjament l-aktar miżura importanti fil-programm Spanjol sabiex itejjeb l-istrutturi agrikoli fir-reġjun ta’ Objettiv 1. Il-biċċa l-kbira mill-fondi ta’ din il-miżura (76 %) jintużaw sabiex jimmodernizzaw in-netwerks eżistenti ta’ l-irrigazzjoni. Iż-żoni irrigati jkopru madwar 12 % tal-wiċċ totali tar-reġjuni ta’ Objettiv 1, u għandhom aktar popolazzjoni u huma aktar kompettitivi minn żoni li ma jissaqqux. In-nies bdew jgħixu f’dawn iż-żoni għaliex iż-żoni li jissaqqu huma medja ta’ sitt darbiet aktar produttivi miż-żoni li ma jissaqux. Dan wassal għas-sitwazzjoni fejn il-maġġoranza tal-fondi huma kkonċentrati fi 12 % tal-wiċċ fl-aktar pożizzjoni favorevoli. Persentaġġ żgħir biss ta’ l-għajnuna (madwar 20 %) kien implimentat fiż-żoni fejn kienu spjegati bħala mingħajr popolazzjoni (<38.5 ab/km2).

35.

Deadweight isseħħ meta investiment kien isir xorta waħda mingħajr l-għajnuna. F’każijiet bħal dawn l-effetti, bħat-tkabbir tal-kumpanija jew ix-xogħolijiet li jinħolqu kienu jseħħu ukoll mingħajr l-għajnuna. F’każijiet bħal dawn l-effetti, bħat-tkabbir tal-kumpanija jew ix-xogħolijiet maħluqa, kienu jseħħu xorta waħda. L-appoġġ għall-investimenti huwa aktar effettiv meta l-investiment ma kienx isir, u l-effetti mixtieqa ma kenux iseħħu mod ieħor. Madankollu, ċertu livell ta’ deadweight jista’ jitqies bħala li ma jistax jiġi evitat, peress li l-benefiċjarji għandhom ikunu lesti li jagħmlu l-proġetti ta’ l-investiment.

36.

Il-Kummissjoni tagħraf illi jeżisti deadweight  (14). Dan kien ikkonfermat ukoll mill-verifika tal-Qorti, li tiegħu ftit eżempji jinsabu fil-kaxxa 5. Livelli għolja ta’ deadweight huma rappurtati ukoll minn evalwazzjonijiet indipendenti.

Kaxxa 5Eżempji ta’ deadweightŻewġ bdiewa li rċevew għajnuna għall-proġetti taħt il-miżura investiment fl-intrapriżi agrikoli f’Emilia Romagna saritilhom żjara. Iż-żewġ bdiewa qalu illi, kieku ma ngħatax l-appoġġ pubbliku, kienu jagħmlu l-investimenti xorta waħda. Minbarra dan, iż-żewġ bdiewa kellhom riżorsi finanzjarji biżżejjed u għażlu li jwettqu investimenti oħra (mhux koffinanzjati mill-UE) għall-ammonti f’każ wieħed 5 darbiet akbar mill-proġett appoġġjat, f’każ ieħor nofs il-proġett appoġġjat.F’Katalonja, sa' l-2005 l-kriterji ta’ prijorità ma kienux applikati għall-miżura li ttejjeb l-ipproċessar u l-bejgħ tal-prodotti agrikoli, u l-applikazzjonijiet eliġibbli kollha kienu koffinanzjati. Minħabba li l-fondi ma kienux biżżejjed sabiex jagħmlu dan ir-rata tal-koffinanzjar pubblika prevista fl-RDP, ir-rata tnaqqset b’mod sinifikanti għal medja ta’ 15 %. Dan żied il-probabilità tad-deadweight — il-benefiċjarji kellhom jiffinanzjaw 85 % innifishom. Għal tnejn minn tlieta mill-kumpaniji li żorna, il-kontijiet annwali għas-snin wara t-tlestija tal-proġett koffinanzjat ta’ l-UE wrew illi l-kumpaniji għamlu investimenti oħra għall-ammonti li jaqbżu l-investimenti koffinanzjati mill-UE.

37.

Sabiex jitnaqqas ir-riskju tad-deadweight, hemm bżonn ta’ objettivi aħjar. Minbarra dan, ftit jew xejn ma ingħatat attenzjoni mill-Kummissjoni sabiex ikunu identifikati fatturi li jistgħu jipprevedu d-deadweight. Per eżempju, deadweight ġeneralment instabet li hija ogħla jekk l-investimenti saru minn kumpaniji akbar iżda anqas fil-każ ta’ investimenti li huma tajbin għall-ambjent. Dawn il-fatturi jistgħu konsegwentament jittieħed kont tagħhom meta tkun immirata l-għajnuna.

38.

Hemm relazzjoni bejn il-viabbiltà tal-kumpanija u s-sostennibilità ta’ l-investiment min-naħa waħda, u d-deadweight minn naħa l-oħra. Madankollu, il-Qorti tqis li l-Kummissjoni iffokat iżejjed fuq is-sostenibbilità filwaqt li aċċettat malajr wisq ir-riskju għoli tad-deadweight.

39.

Illustrazzjoni ta’ din hija s-sitwazzjoni għall-investiment fl-intrapriżi agrikoli fir-reġjun Belġjan ta’ Flanders, fejn kważi nofs taż-żammiet agrikoli huma esklużi minħabba l-kundizzjoni tal-viabbilità ekonomika. Din il-kundizzjoni kienet implimentata billi kienet teħtieġ dħul għall-ħaddiem full time ta’ l-inqas ta' 21 577 euro. Dawk li għamlu stima tal-programm ikkonkludew illi din teskludi żammiet li għandhom bżonn ta’ appoġġ u li għalihom l-effetti deadweight kienu anqas.

40.

Il-Kummissjoni għandha ftit informazzjoni dwar il-lok tar-riżultati u l-impatti ta’ l-Investimenti ta’ l-RD (ara l-paragrafu 61). Il-Qorti ħadet kampjun rappreżentattiv ta’ 300 proġetti ta’ l-EAGGF, u kklassifikat il-post tagħhom f’kategoriji ta’ ruralità. Dan sar billi intużaw erba’ mill-aqwa limiti indipendenti disponibbli li għaliha teżisti dejta sabiex ikunu kklassifikati ż-żoni kollha tat-territorju ta’ l-UE fl-urban u r-rural. Il-marki li ġejjin intużaw (aktar dettalji huma pprovduti Fl-Anness II):

41.

Tabella 2 jagħti r-riżultati ta’ l-analiżi ta’ kif it-300 investiment huma kklassifikati għal kull marki. Juri li għar-reġjuni barra Objettiv 1, skond it-tipoloġija wżata, bejn 29 % (OECD) u 55 % (klassifikazzjoni ex-Objettiv 5b) ta’ l-ispiża hija f’żoni mhux rurali. Għar-reġjuni ta’ Objettiv 1 bejn 9 % (OECD) U 22 % (definizzjoni nazzjonali) tas-sostenn ta’ l-iżvilupp rurali qiegħed f’żoni mhux rurali.

42.

Meta mqabbla mal-perijodu ta’ l-ipprogrammar ta’ qabel (1994-1999), l-appoġġ ta’ l-investiment ta’ l-iżvilupp rurali (ex-Objettiv 5b) waqa’ b’50 % f’termini assoluti (madwar 1 500 miljuni ta’ euro), u b’70 % f’termini relattivi (15). Dan, minkejja żjieda sinjifikanti fil-baġit ta’ l-RD. Dan juri illi n-nuqqas ta’ prijoritizzazzjoni, permess mir-Regolament, kien għad-detriment tal-fondi disponibbli għal dawn iż-żoni.

43.

Id-densità tal-popolazzjoni kienet ukoll analizzata għat-300 proġett. Għal kull wieħed mill-popolazzjonijiet tal-kampjun, id-densità tal-popolazzjoni medja taż-żona ta’ l-investiment hija murija fl-Tabella ta’ hawn taħt (LAU II huwa l-livell amministrattiv “l-aktar baxx”, bħall-komuni, NUTS III hija l-akbar żona amministrattiva bħall-provinċji). Għat-tipi kollha tal-miżuri ta’ l-investiment ivverifikat, kemm iż-żoni tal-LAU II u n-NUTS III għandhom medja ta’ densità ta’ popolazzjoni ogħla mill-medja Ewropea ta’ 120 persuna kull km kwadru. Il-figuri għar-reġjuni ta’ Objettiv 1 għandhom jitqabblu mad-densità tal-popolazzjoni medja għaż-żoni ta’ Objettiv 1, li huwa 81 ab/km2.

44.

Ir-rilevanza ta’ din l-analiżi toħroġ mill-korelazzjoni bejn id-densità tal-popolazzjoni u tħaddim ekonomika. Iktar ma tkun għolja d-densità tal-popolazzjoni, aktar ma jkun għoli l-PGD ir-ras. Ir-riżultati ta’ Tabella 3 ifissru illi l-investimenti RD huma bħala medja LAU II u NUTS III fiż-żoni li għandhom PGD ogħla ir-ras mill-medja ta’ l-UE.

45.

Karatteristika tal-klassifika ta’ ESPON hija illi ż-żoni imfissra bħala urbani fit-tipoloġija tagħha għandhom l-ogħla PGD, i.e. huma ż-żoni aktar sinjuri. Ir-riżultati tal-kampjun b’hekk juru illi parti sinifikanti ta’ l-ispiża għall-miżuri analizzati (47 % għar-reġjuni barra l-Objettiv 1, 21 % għar-reġjuni ta’ Objettiv 1) hija implimentata fiż-żoni bl-ogħla PGD, kuntrarju għall-objettiv li jitnaqqsu l-iżbilanċji territorjali (ara paragrafu 6).

46.

Ir-riżultati huma b’mod partikolari rimarkabbli għar-reġjuni ta’ Objettiv 1, li huma b’mod ġenerali ż-żoni ifqar ta’ l-UE. Id-densità medja tal-popolazzjoni tal-lokazzjoni ta’ l-investimenti hija simili ħafna għall-reġjuni ġo u barra minn Objettiv 1 (ara Tabella 3). Dan juri li l-investimenti huma kkonċentrati fil-partijiet l-aktar sinjuri tar-reġjuni ta’ Objettiv 1.

47.

Bħala parti mill-analiżi tal-31 proġett analizzati matul iż-żjarat ta’ l-Istati Membri, il-verifika tindirizza l-mistoqsija “x’kienu r-riżultati tal-proġett u x’kienu il-fatturi prinċipali li jvarjaw li ddeterminawhom?”. Ir-ritratti fuq il-paġna li ġejja joffru idea ta’ l-erba mill-proġetti verifikati. L-Anness III joffri deskrizzjoni aktar dettaljata ta’ dawn il-proġetti, li juru l-punti li ġejjin. Ir-riżultati ppreżentati hawn taħt ma jistgħux ikunu estrapolati għaliex il-kampjun sar fuq bażi li tiġġudika u taspira ukoll li tinkludi l-eżempji ta’ prattika tajba.

48.

Għall-10 proġetti analizzati, instabu riżultati u impatti ċari. Għal 15-il proġett ieħor (16), instabet prova ta’ ftit effetti, għalkemm mhux għall-effetti intiżi kollha. Għas-6 proġetti li jibqgħu (17) instabu ftit jew ma nstabu l-ebda effetti. Din l-informazzjoni kienet b’mod ġenerali mhux miġbura mill-Istati Membri, li xi kultant qalu li din hija r-responsabbilità ta’ dawk li għamlu l-istima.

49.

Għal 20 proġett analizzati instabu effetti ta’ sinerġija. Dan ifisser illi l-proġetti ma kienux implimentati f’iżolament iżda kienu marbuta ma’ oħrajn. Dan kien normalment għaliex il-proġetti kienu parti ta’ kunċett aktar wiesgħa bħall-istrateġija ta’ l-iżvilupp lokali (e.ż. għall-iżvilupp ta’ villaġġ jew l-iżvilupp tat-turiżmu). Għal 11-il proġett li jibqgħu (18), ma setgħux jiġu stabbiliti l-effetti tas-sinerġija. Il-Qorti sabet illi l-proġetti iżolati, li ma kellhomx rabta ma’ proġetti oħra, kellhom anqas impatt u kienu anqas effettivi.

50.

L-Istati Membri mhux dejjem jitolbu li l-proġetti huma parti minn kunċett aktar wiesgħa jew pjan ta’ żvilupp lokali. F’dawk il-każijiet, b’mod partikolari l-miżuri ta’ Artikolu 33, objettiv effettiv iżid l-effettività ta’ l-għajnuna.

51.

Għall-proġetti analizzati, l-effetti prinċipali intlaħqu viċin l-investiment. 7 proġetti biss (19) kellhom impatt f’żona akbar ukoll.

52.

Għal 19-il proġett analizzati, ir-riżultati u l-impatti taw kontribut b’mod pożittiv għall-iżvilupp taż-żoni rurali. Madankollu, għat-12–il proġett li jibqgħu, il-Qorti ma sabitx kontribut daqstant pożittiv: għal 6 każijiet instabu ftit jew l-ebda effett (ara paragrafu 48) u 6 każijiet oħra (20) kienu f’belt jew f’żona mhux rurali. Dan għandu impatt inqas b’mod sinifikanti fuq l-iżvilupp rurali u b’hekk mhuwiex effettiv meta jindirizza l-problemi taż-żoni rurali.

53.

Id-disinn tas-sistema tal-monitoraġġ u ta’ l-evalwazzjoni hija mniżżla fil-bażi legali, inkluż per eżempju l-inklużjoni fl-RDPs ta’ l-objettivi tal-ħidma u l-impatti mistennija, ikkwantifikati fejn possibbli fit-termini ta’ l-estmi tal-monitoraġġ u ta’ l-evalwazzjoni.

54.

Għall-monitoraġġ, il-bażi legali titlob lill-Istati Membri li jagħtu r-rapporti tal-progress annwali lill-Kummissjoni, li jinkludu l-progress tal-miżuri fir-rigward ta’ l-objettivi tagħhom. Għal dan, sakemm ikun possibbli, għandhom jintużaw l-indikaturi komuni spjegati fil-linji gwida li saru mill-Kummissjoni. Fuq il-bażi ta’ l-indikaturi komuni rrapurtati mill-Istati Membri, il-Kummissjoni tipprepara rapport tas-sintesi perjodikament.

55.

Jitwettqu tliet tipi ta’ evalwazzjonijiet: ex-ante (fl-istadju ta’ l-ippjanar tal-programm), nofs term (mhux aktar tard mill-31 ta’ Diċembru 2003 u fejn ikun neċessarju aġġornat sentejn wara) u ex-post (sal-31 ta’ Diċembru 2008). Il-Kummissjoni qabbdet ukoll nies li jagħmlu l-istima sabiex jippreparaw rapporti sommarji dwar l-informazzjoni mdaħħla fil-evalwazzjonijiet ex-post ta’ l-Istati Membri għall-perijodu ta’ l-ipprogrammar ta’ qabel (li kienu disponibbli fl-2003) u l-evalwazzjonijiet ta’ nofs terminu tal-perijodu preżenti.

56.

Meta jittieħed kont illi l-Kummissjoni indirizzat ftit minn nuqqasijiet preżenti bit-tibdiliet proposti għall-perijodu ta’ programmar il-ġdid il-Qorti sabet illi l-qafas ġenerali tas-sistema tal-monitoraġġ u ta’ l-evalwazzjoni hija ġeneralment adegwata.

57.

Il-Qorti analizzat kif is-sistema tal-monitoraġġ u ta’ l-evalwazzjoni kienet implimentata mill-Kummissjoni u l-Istati Membri. Il-Qorti sabet li la l-Kummissjoni u lanqas l-Istati Membri ma għamlu monitoraġġ u evalwaw b’mod adegwat il-produzzjoni, ir-riżultati u l-impatti ta’ l-investimenti ta’ l-RD. Dan ifisser illi huma ma għandhomx informazzjoni biżżejjed sabiex imexxu b’mod effettiv il-miżuri ta’ l-investiment.

58.

Instabu n-nuqqasijiet li ġejjin:

59.

Dawn in-nuqqasijiet konsegwentament affettwaw ir-rapporti tal-progress annwali ta’ l-Istat Membru, fejn id-dejta hija rrapurtata. L-indikaturi komuni ta’ dawn ir-rapporti jiffurmaw il-bażi “id-dejta tal-monitoraġġ ta’ l-iżvilupp rurali ta’ l-UE — rapporti ta’ sintesi” tal-Kummissjoni, rapport mitlub mill-Kunsill ta’ l-Agrikoltura. L-aħħar rapport, li jirrigwarda s-snin 2001-2003, kien ippreparat f’Mejju 2005, jiffoka fuq l-implimentazzjoni finanzjarja, u jagħti ftit dejta ta’ monitoraġġ dwar l-produzzjoni u r-riżultati. Ir-rapport mhux komplut, peress li d-dejta għar-reġjuni ta’ Objettiv 1 ma kienx disponibbli. Ma jistax jitqabbel mas-sena 2000 għaliex il-Kummissjoni biddlet l-indikaturi fl-2001, u figuri aġġornati għas-sena 2000 huma biss disponibbli parzjalment.

60.

In-nuqqasijiet (ara l-paragrafu 58) jaffettwaw ukoll ir-rapporti ta’ l-evalwazzjoni. Problema oħra tirrigwarda l-evalwazzjonijiet hija r-relevanza limitata tal-“mistoqsijiet komuni ta’ l-evalwazzjoni”. Dawn huma serje ta’ mistoqsijiet ta’ evalwazzjoni, kriterji u indikaturi żviluppati mill-Kummisjoni u mitluba mill-bażi legali. Il-verifika tal-Qorti sabet illi l-maġġoranza tal-mistoqsijiet mhumiex imwieġba min-nies li jagħmlu stima għaliex il-biċċa l-kbira tal-mistoqsijiet, il-kriterji u l-indikaturi mhumiex pertinenti, u meta huma, dik id-dejta mhijiex rapurtata jew ma tistax tiġi kkwantifikata.

61.

Il-monitoraġġ u l-evalwazzjoni tipprovdi biss informazzjoni limitata dwar fejn il-produzzjoni, ir-riżultati u l-impatti jintlaħqu. Tali informazzjoni hija neċessarja sabiex ikunu analizzati l-problemi f’dawk iż-żoni rurali fejn il-bżonnijiet huma l-ogħla. Fil-fatt hija t-tlestija loġika ta’ l-objettivi u tgħin sabiex titkejjel l-effettività tas-sostenn.

62.

Għal numru ta’ snin il-metodu tal-Kummissjoni lejn l-immaniġġjar finanzjarju affidabbli kien permezz tal-proċeduri ta’ l-Immaniġġjar Ibbażat fuq l-Attività. Din toffri, fuq livell globali, indikaturi dwar l-produzzjoni u l-impatt ta’ l-iżvilupp rurali. Dawn l-indikaturi, madankollu, ma joffrux kwalunkwe ħarsa lejn dak li kien iffinanzjat u x’intlaħaq. L-indikaturi tal-produzzjoni jispjegaw l-attivitajiet mistennija tal-Kummissjoni u l-uniku indikatur ta’ l-impatt rilevanti għall-miżuri ta’ l-investiment huwa l-ispiża ta’ l-iżvilupp rurali bħala sehem ta’ l-Ispiża totali ta’ l-EAGGF.

63.

Il-mod kif is-sistema ta’ monitoraġġ u ta’ l-evalwazzjoni hija implimentata wasslet għas-sitwazzjoni li r-rappurtar ma joffrix stampa affidabbli tal-produzzjoni, ir-riżultati u l-impatti ta’ l-investimenti ta’ l-RD. Mhuwiex ċar x’kien iffinanzjat (produzzjoni), x’inkiseb (riżultati, impatti) u kif dan ikkontribwixxa sabiex ikunu indirizzati l-problemi taż-żoni rurali.

64.

Il-Qorti sabet li l-informazzjoni prinċipali sabiex titwieġeb il-mistoqsija jekk il-miżuri ta’ l-Investiment ta’ l-Iżvilupp Rurali jindirizzaw b’mod effettiv il-problemi taż-żoni rurali kienu neqsin. Għaldaqstant ma setax jiġi stmat x’fondi taw kontribut sabiex jintlaħaq liema objettiv. In-nuqqas ta’ disponibbilità ta’ din l-informazzjoni hija parzjalment minħabba r-Regolament ta’ l-Iżvilupp Rurali li joffri varjetà vasta ta’ miżuri intiżi lejn objettivi wesgħin. Minbarra dawn il-programmi ta’ l-Istati Membri ma niżżlux strateġiji ċari sabiex jindirizzaw problemi taż-żoni rurali (ara paragrafi 16 sa 18).

65.

Il-programmi ta’ l-Istati Membri li jimplimentaw il-miżuri ta’ l-iżvilupp rurali jiffokkaw sostenn fil-biċċa l-kbira fuq is-settur agrikolu u b’hekk jibqgħu qrib wieħed mill-objettivi globali tar-Regolament: li jikkontribwixxi għall-kisba ta’ l-objettivi tal-PAK. Din l-attenzjoni qawwija fuq l-agrikoltura tpoġġi f’riskju l-kisba ta’ l-objettiv globali l-ieħor tar-Regolament: li jikkontribwixxi għall-koeżjoni ekonomika u soċjali taż-żoni rurali li jkunu servuti aħjar bil-metodu territorjali kif applikat fil-Fondi Struttrali l-oħra (ara l-paragrafi 19 sa 26).

66.

Ir-Regolament ma jagħtix tifsira taż-żoni rurali, lanqas ma jistipola kundizzjonijiet li dawn għandhom jissodisfaw. L-Istati Membri mhumiex mitluba li jistabilixxu ż-żoni rurali fil-programmi ta’ l-iżvilupp rurali tagħhom. Hemm nuqqas ta’ kundizzjonijiet effettivi u proċeduri ta’ l-għażla sabiex jimmiraw fondi fuq iż-żoni ġeografiċi u l-benefiċjarji l-aktar fil-bżonn (ara l-paragrafi 29 sa 34).

67.

Il-Kummissjoni għandha ftit informazzjoni dwar il-lokazzjoni tar-riżultati u l-impatti ta’ l-investimenti. Il-Qorti identifikat illi parti sinifikanti ta’ l-ispiża hija implimentata f’żoni li mhumiex rurali b’mod predominanti u illi, meta mqabbla mal-perijodu ta’ l-ipprogrammar ta’ qabel, l-appoġġ ta’ l-investiment għaż-żoni rurali naqas b’mod sinifikanti (ara l-paragrafi 40 sa 46).

68.

Rigward ir-riżultati u l-impatti tal-proġetti analizzati fuq il-post instab illi li jiġi stabbilit l-effett huwa diffiċli iżda illi l-fatturi li influwenzaw b’mod pożittiv l-effettività kienu s-sinerġija ma’ proġetti oħra u li jkunu jinsabu f’żoni rurali (ara l-paragrafi 47 sa 53).

69.

Is-sistema tal-monitoraġġ u ta’ l-evalwazzjoni ma tagħtix lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri informazzjoni biżżejjed u affidabbli dwar il-produzzjoni, ir-riżultati u l-impatti (ara l-paragrafi 53 sa 63).

20.11.2006   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali ta’ l-Unjoni Ewropea

C NaN/32

I-XI

1-18

1-3

4-8

9-12

13-18

19-63

20-49

20-23

24-49

50-59

51-52

53-59

60-63

64-86

65-86

66-68

69-86

87-93

87-90

91-93

94-100

95-96

97-98

99-100

I.

Fl-1996 kienet introdotta politika ġdida sabiex issostni lill-produtturi tal-frott u tal-ħaxix fl-adattament tagħhom għas-sitwazzjoni tas-suq li qiegħda tinbidel. Din offriet għajnuna għal 50 % ta' l-ispejjeż ta' miżuri meħuda minn dawk li jkabbru fil-“programmi operattivi”, li mmiraw, fost affarijiet oħra, li jtejbu l-kwalità tal-prodott, inaqqsu l-ispejjeż tal-produzzjoni u jtejbu l-prattiċi ambjentali. L-għajnuna hija biss disponibbli għall-gruppi ta' produtturi li kollettivament ipoġġu fis-suq il-prodotti tagħhom f'“organizzazzjonijiet tal-produtturi”. L-Istati Membri huma responsabbli sabiex japprovaw il-programmi operattivi u sabiex iħallsu l-għajnuna. Fl-2004, l-għajnuna ammontat għal 500 miljun euro.

II.

Il-Qorti vverifikat l-effettività ta' din l-iskema ta' għajnuna bbażata primarjament fuq kampjun ġenerali ta' 30 programm operattiv fi tmien Stati Membri u fuq reviżjoni tad-dejta tal-Kummissjoni.

III.

L-Istati Membri bbażaw id-deċiżjonijiet tagħhom sabiex japprovaw il-programmi operattivi fuq bażi ta' l-ispiża ppjanata, mingħajr ma kkunsidraw ukoll l-effettività probabbli tal-miżuri proposti. L-elementi ta' programmazzjoni mitluba mir-regolamenti kienu segwiti nominalment, bi spiża sinifikanti imma mingħajr benefiċċji reali. Il-kriterja għall-eliġibilità ta' l-ispiża ma kinux ċari, li wassal għall-inċertezza.

IV.

Il-Kummissjoni tikkontrolla l-eliġibilità tan-nefqa tal-programmi operattivi, iżda ma kkontrollatx jekk il-proċeduri ta' l-Istati Membri sabiex japprovaw il-programmi operattivi jassigurawx li n-nefqa aktarx tkun effettiva. Hija ma mmonitorjatx l-effettività tal-programmi operattivi u lanqas ma vvalutat il-politika.

V.

Il-programmi operattivi, b'mod ġenerali, wasslu għal progress lejn l-objettivi tar-regolament tal-Kunsill. Kważi nofs l-azzjonjiet iffinanzjati rrappreżentaw avvanz sinifikanti mis-sitwazzjoni inizjali ta' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi lejn ta' l-inqas wieħed mill-11-il objettiv, u għalhekk jistgħu jitqiesu bħala effettivi. Madanakollu, l-effettività tal-maġġoranza ta' l-azzjonijiet kienet baxxa, fis-sens illi ma rriżultawx f'avvanz sinifikanti mis-sitwazzjoni inizjali ta' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi li kienu qed jiġu ffinanzjati.

VI.

L-organizzazzjonijiet tal-produtturi fil-kampjun kienu għamlu progress lejn il-maġġoranza ta' l-objettivi stabbiliti għall-politika. Madanakollu, l-Kummissjoni ma għandha l-ebda informazzjoni dwar il-kisba ta' dawn l-objettivi fil-livell Ewropew ħlief għal żewġ eċċezzjonijiet: għall-irtirar mis-suq ta' dak li jiġi prodott żejjed, li ġie mnaqqas, u għall-konċentrazzjoni tal-provvista.

VII.

Kif inhuma sejrin l-affarijiet bħalissa, il-mira tal-Kummissjoni ta' 60 % tal-provvista kkonċentrata fl-organizzazzjonijiet tal-produtturi sa l-2013 m'hijiex ser tintlaħaq. L-organizzazzjonjiet tal-produtturi huma responsabbli għal madwar terz biss tal-produzzjoni tal-frott u l-ħxejjex ta' l-UE u huma kibru b'rata anqas mis-settur in ġenerali.

VIII.

Il-Qorti tirrakkomanda li l-Kummissjoni tikkunsidra l-meriti ta' approċċi alternattivi sabiex tissimplifika u tnaqqas l-ispejjeż ta' l-iskema u ttejjeb l-effettività ta' l-għajnuna. Il-Kummissjoni għandha tikkunsidra jekk dan jistax jiġi miksub l-aħjar billi tallineja l-proċeduri ta' l-iskema u r-regoli għall-eliġibilità ta' l-ispiża ma dawk tal-miżuri ta' investiment ta' l-Iżvilupp Rurali.

IX.

Kwalunkwe approċċ jiġi segwit, il-Kummissjoni għandha ttejjeb il-monitoraġġ tagħha ta' l-effettività ta' l-għajnuna u tuża l-istudju ta' evalwazzjoni ppjanat għall-2009 sabiex tistabbilixxi r-raġunijiet għan-nuqqas ta' progress relattiv mill-organizzazzjonijiet tal-produtturi partikolarment f'dawk l-Istati Membri fejn is-settur tal-frott u l-ħxejjex jirrappreżenta l-ogħla proporzjoni tal-produzzjoni agrikola.

X.

Jekk l-evalwazzjoni tikkonferma illi l-organizzazzjonijiet tal-produtturi huma mekkaniżmu effettiv sabiex tiġi msaħħa l-pożizzjoni ta' dawk li jkabru fl-Istati Membri, il-politika għandha tiġi mmirata b'mod aħjar sabiex jintlaħaq dan.

XI.

Jekk min-naħa l-oħra, l-Kummissjoni ma tkunx tista' turi illi l-konċentrazzjoni tal-provvista fl-organizzazzjonijiet tal-produtturi tagħti benefiċċji reali, hija għandha tikkunsidra mill-ġdid dan il-mekkaniżmu għas-sostenn tal-produtturi tal-frott u l-ħxejjex fl-UE.

1.

Iffaċċjata fis-snin disgħin b'suq tal-frott u l-ħxejjex li kien qed jinbidel, li kien jeħtieġ prodotti differenti u iktar garanziji tal-kwalità u ta' l-istandards ambjentali, l-UE introduċiet skema ta' għajnuna ġdida sabiex issostni lill-produtturi biex jadattaw għal din id-domanda. Din kienet l-għajnuna għall-“programmi operattivi”, li hija mfissra hawn taħt. Fl-istess ħin, sar tnaqqis fl-għajnuna li kienet ilha hemm għall-irtirar (1), u b'hekk il-produtturi fl-UE ġew mogħtija inċentiv ieħor sabiex jipproduċu dak li ried is-suq.

2.

Is-sitwazzjoni tas-suq ukoll kienet qiegħda tinbidel bid-dominanza dejjem tiżdied ta' ftit gruppi kbar ta' bejjiegħa bl-imnut u distributuri. Bi tweġiba, l-UE saħħet il-politika segwita sa mis-snin sittin li tinkoraġġixxi l-formazzjoni ta' gruppi ta' produtturi, magħrufa bħala “organizzazzjonijiet tal-produtturi” bl-iskop li jiksbu ekonomiji ta' skala u preżenza aktar qawwija fis-suq.

3.

Dan ir-ragruppament tal-provvista (jew “konċentrazzjoni”) kien inkoraġġut, billi s-sħubija f'organizzazzjoni tal-produtturi ġiet impoġġija bħala kundizzjoni sabiex wieħed jirċievi l-għajnuna ġdida għall-programmi operattivi. Produtturi tal-frott u l-ħxejjex u li ma kinux f'organizzazzjonijiet tal-produtturi ma kinux eliġibbli għall-għajnuna mill-UE. Dan ħoloq inċentiv għal produtturi sabiex jiffurmaw jew jissieħbu f'organizzazzjonijiet tal-produtturi. Fl-istess waqt, l-UE stabbiliet kundizzjonijiet iktar iebsa li jridu jintlaħqu mill-organizzazzjonijiet tal-produtturi sabiex tassigura li huma jkunu effettivi fil-konċentrazzjoni tal-provvista.

4.

Il-Qorti rrappurtat ir-riżultati tal-verifika preċedenti tagħha għas-settur tal-frott u l-ħxejjex fir-Rapport Annwali għall-2000 (2). F'dak iż-żmien, ftit programmi operattivi kienu ġew kompluti, għalhekk l-effettività f'terminu itwal ta' l-għajnuna ma kinitx tidher. Madankollu, ir-rapport identifika nuqqasijiet fil-ġestjoni ta' l-iskema mill-Istati Membri, li kienu naqqsu l-effettività ta' l-għajnuna. Fid-dawl ta' dan, l-objettiv magħmul għal din il-verifika kien li jevalwa l-effettività ta' l-iskema ta' għajnuna għall-programmi operattivi.

5.

L-effettività hija definita fir-Regolament Finanzjarju ta' l-UE (3) bħala l-laħqa ta' l-objettivi speċifiċi magħmula u l-laħqa tar-riżultati intenzjonati. Minħabba li l-objettivi magħmula għall-programm operattiv m'humiex la definiti u lanqas kwantifikati, f'din il-verifika, l-effettività hija kkunsidrata bħala għamla ta' progress lejn dawn l-objettivi.

6.

Il-mistoqsijiet magħmula għal din il-verifika kienu:

7.

L-approċċ tal-verifika kien jikkonsisti f':

8.

Il-verifika fuq il-post saret fl-2005, bbażata fuq kampjun meħud bl-addoċċ (random sample) ta' 30 programm operattiv kompletati fl-2003 u fl-2004 fi tmien Stati Membri: il-Greċja, Spanja, Franza, l-Irlanda, l-Italja, l-Olanda, il-Portugall, u r-Renju Unit. L-organizzazzjonijiet tal-produtturi fl-Istati Membri l-ġodda ma kinux inklużi għaliex ma kinux għadhom temmew il-programmi operattivi fiż-żmien tal-verifika.

9.

Organizzazzjoni tal-produtturi hija grupp ta' produtturi li jaġixxu flimkien sabiex isaħħu l-pożizzjoni tagħhom fis-suq. Ħafna huma kooperattivi, imma jistgħu jkunu gruppi ta' individwi jew gruppi ta' kumpaniji. Il-kundizzjonijiet li jridu jintlaħqu, stabbiliti fir-regolamenti ta' l-UE (4), huma li jkollhom mill-anqas ħames membri u bejgħ minimu ta' 100 000 euro. Organizzazzjonijiet tal-produtturi jridu jipprovdu l-mezzi għall-ħażna, l-ippakkjar u l-bejgħ tal-prodotti tal-membri tagħhom. Huma jridu jkunu kapaċi jippjanaw u jadattaw il-produzzjoni tagħhom, u jippromovu kultivazzjoni solida u prattiċi għall-ġestjoni ta' l-iskart.

10.

Għajnuna sabiex jibdew hija disponibbli fuq perijodu ta' 5 snin għall-organizzazzjonijiet tal-produtturi sabiex iwaqqfu u jakkwistaw il-faċilitajiet li għandhom bżonn sabiex jilħqu l-kundizzjonijiet ta' l-UE. Ladarba stabbiliti, l-Istati Membri jikkontrollow illi l-organizzazzjonijiet tal-produtturi jkomplu jilħqu dawn il-kundizzjonijiet, għalkemm l-ebda għajnuna ulterjuri ma hija disponibbli għal dan. Fil-prinċipju, l-UE ma ssostnix l-ispejjeż amministrattivi, operattivi u ta' produzzjoni ta' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi (5).

11.

Hemm madwar 1 500 organizzazzjoni tal-produtturi fl-14-il Stat Membru (6) (Dijagramma 1). Hemm diversità kbira fid-daqs u fin-natura ta' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi (Dijagramma 2). Fil-kors ta' din il-verifika, il-Qorti żaret produtturi tat-tin fil-Greċja u produtturi tal-faqqiegħ fl-Irlanda, kooperattiva tal-frott taċ-ċitru fil-Portugall u produtturi tat-tadam fi Spanja u fl-Olanda. Xi wħud kellhom inqas minn għaxar membri, waħda fl-Italja speċjalizzata fit-tuffieħ kellha 5 800 membru. Waħda mill-organizzazzjonijiet tal-produtturi kienet magħmula minn 14-il kumpanija, kull waħda b'bejgħ medju ta' 2,6 miljun euro, oħra kienet kooperattiva ta' 800 produttur part-time kull wieħed b'medja ta' 600 euro ta' produzzjoni. L-organizzazzjoni tal-produtturi medja ta' l-UE fl-2003 kellha bejgħ ta' 9 miljun euro u aktar 300 membru.

12.

Il-frott u l-ħxejjex huwa l-ikbar settur agrikolu f'termini tal-valur ta' dak li jiġi prodott fl-UE-15. Huma partikolarment importanti għall-ekonomiji agrikoli tal-Greċja, Spanja, l-Italja u l-Portugall, fejn is-settur jirrappreżenta 'l fuq minn 25 % tal-valur tal-produzzjoni agrikola. Spanja, Franza u l-Italja flimkien jakkontaw għal 70 % tal-produzzjoni f'termini tal-valur tal-frott u l-ħxejjex ta' l-UE. Madwar terz tal-produzzjoni tagħhom kienet impoġġija fis-suq mill-organizzazzjonijiet tal-produtturi fl-2004. Fl-Olanda, l-Belġju u l-Irlanda, il-proporzjon tal-produzzjoni tal-frott u l-ħxejjex impoġġija fis-suq mill-organizzazzjonijiet tal-produtturi kienet ħafna ogħla, madwar 80 %, mentri fil-Greċja kienet ta' 13 % u fil-Portugall ta' 6 % (Dijagramma 3).

13.

L-organizzazzjonijiet tal-produtturi li jilħqu l-kundizzjonijiet f'paragrafu 9 jistgħu japplikaw għall-għajnuna għal “programm operattiv”. Dan huwa programm ta' miżuri li organizzazzjoni tal-produtturi tieħu sabiex tadatta l-produzzjoni tal-membri tagħha għad-domanda tas-suq u ssaħħaħ il-pożizzjoni tagħha fis-suq (Kaxxa 3). L-objettivi speċifiċi li l-miżuri għandhom jimmiraw li jiksbu huma stabbiliti fir-regolament tal-Kunsill (7) (Kaxxa 4). Il-Programm jiġi mfassal mill-organizzazzjoni tal-produtturi u approvat mill-Istat Membru, li jħallas l-għajnuna ta' l-UE annwalment, 50 % ta' l-ispejjeż imġarrba mill-organizzazzjoni tal-produtturi fl-implimentazzjoni tal-programm. Id-dewmien ta' programm operattiv huwa ta' bejn tlieta u ħames snin, u fi tmiem tal-perijodu organizzazzjoni tal-produtturi tista' tapplika għal programm ġdid. Hemm limitu annwali għall-għajnuna, iffissat għal 4,1 % tal-bejgħ ta' l-organizzazzjoni tal-produtturi.

14.

Il-fuq minn 70 % ta' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi għandhom programm operattiv u l-għajnuna ammontat għal 500 miljun euro fl-2004. Din tirrappreżenta 3 % tal-bejgħ ta' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi u approssimativament 1 % tal-valur totali tal-produzzjoni tal-frott u l-ħxejjex ta' l-UE. L-użu ta' l-għajnuna żdied ħafna sa minn meta din ġiet introdotta fl-1997, fl-istess żmien hekk kif l-għajnuna għall-irtirar ta' dak li hu żejjed naqset (ara Dijagramma 4). Id-dijagramma turi wkoll l-għajnuna mħallsa permezz ta' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi lil produtturi tat-tadam u l-frott għall-iproċessar, li hija bbażata fuq il-volum tal-produzzjoni.

Kaxxa 3Kontenut tipiku ta' programm operattiv

Kaxxa 4Il-11-il objettiv tal-programmi operattivi

15.

L-implimentazzjoni ta' l-iskeda ta' l-għajnuna hija fuq il-bażi solita ta' ġestjoni maqsuma fejn l-Istati Membri jsegwu regoli dettaljati, stabbiliti mill-Kummissjoni, fil-qafas tar-regolament tal-Kunsill. Huma mitluba li jikkooperaw mal-Kummissjoni sabiex jassiguraw illi l-għajnuna tiġi mogħtija skond il-prinċipji tal-ġestjoni finanzjarja tajba: ekonomija, effiċjenza u effettività.

16.

Ir-regolament għall-implimentazzjoni tal-Kummissjoni (8) jitlob lill-organizzazzjonijiet tal-produtturi li jiddeskrivu fil-proposta tal-programmi operattivi tagħhom:

17.

L-organizzazzjonjiet tal-produtturi għandhom il-libertà li jipproponu miżuri tal-programm operattiv li jkun adattati għas-sitwazzjoni partikolari tagħhom, bil-provvediment illi l-programmi għandhom jimmiraw għal “diversi” mill-objettivi stabbiliti fir-regolament tal-Kunsill (ara Kaxxa 4). Sabiex jikkompletaw iċ-ċirkwit ta' rispons, l-organizzazzjonijiet tal-produtturi għandhom l-obbligu li jirrappurtaw lill-Istati Membri fit-tmiem tal-programm dwar sa fejn huma jkunu laħqu l-objettivi tagħhom, u l-esperjenzi li għandhom jinġabru għall-programm li jkun imiss. Dan il-“mudell ta' programmazzjoni” li għandu jiġi segwit mill-organizzazzjonijiet tal-produtturi huwa muri f'Dijagramma 5.

18.

Ir-regolament tal-Kummissjoni speċifika wkoll numru ta' kontrolli li l-Istati Membri għandhom jagħmlu fuq il-proposti tal-programmi operattivi:

Ir-regolament jistipula li l-Istati Membri imbagħad għandhom japprovaw il-programm, jitolbu tibdiliet, jew jirrifjutawh.

19.

Kif deskritt iktar il-fuq, l-Istati Membri u l-Kummissjoni jaqsmu r-responsabbiltà sabiex jassiguraw li l-għajnuna tkun effettiva: illi l-għajnuna hija wżata sabiex jinkiseb progress lejn il-11-il objettiv li l-Kunsill stabbilixxa għall-programmi operattivi. Din il-parti tar-rapport l-ewwel tħares lejn jekk l-iskema ta' għajnuna kinitx implimentata mill-Kummissjoni u mill-Istati Membri b'mod li jinkoraġġixxi l-effettività, u b'mod partikolari, jekk il-“mudell ta' programmazzjoni” operax kif intenzjonat. Imbagħad hija tevalwa kampjun ta' programmi operattivi sabiex tiddetermina jekk il-miżuri ffinanzjati rriżultawx fi progress lejn l-objettivi ta' l-iskema.

20.

L-Istati Membri japprovaw il-programmi operattivi proposti mill-organizzazzjonijiet tal-produtturi, imma taħt it-Trattat, il-Kummissjoni żżomm ir-responsabbiltà finali għall-ġestjoni finanzjarja tajba tal-baġit ta' l-UE u tissorvelja lill-Istati Membri.

21.

Fil-proċess ta' l-“Approvazzjoni tal-Kontijiet”, il-Kummissjoni żżur l-Istati Membri sabiex tikkontrolla illi l-pagamenti ta' għajnuna jkunu saru b'konformità mar-regoli tal-Komunità. Ir-regolament tal-Kunsill waqqaf ukoll “Korp Speċjali ta' Spetturi” għas-settur tal-frott u l-ħxejjex bl-irwol, fost l-oħrajn, li jassigura applikazzjoni uniformi tar-regoli madwar l-UE kollha. Fil-prattika, dawn huma l-istess uffiċjali illi jikkontrollaw l-ispiża għall-Approvazzjoni tal-Kontijiet.

22.

B'relazzjoni ma' politiki agrikoli oħra ta' l-UE, l-iskema ta' għajnuna tal-programm operattiv titlob lill-Istati Membri sabiex jeżerċitaw grad ogħla ta' ġudizzju dwar jekk japprovawx, jirrifjutawx jew jitolbux tibdiliet għall-miżuri proposti fil-programm operattiv. Madanakollu, sa mill-kontrolli inizjali tal-proċeduri ta' l-Istati Membri fl-1997 u fl-1998, l-ispezzjonijiet tal-Kummissjoni ffokaw fuq il-konformità mal-kriterji ta' l-eliġibilità tan-nefqa u ma kkontrollawx jekk il-proċeduri ta' l-Istati Membri għall-approvazzjoni u l-monitoraġġ tal-programmi operattivi murija f'paragrafu 18 joperawx b'mod li jiżguraw li l-programmi operattivi aktarx ikunu effettivi.

23.

Konsegwentement, waqt li l-Kummissjoni kontrollat l-eliġibilità ta' l-għajnuna mħallsa mill-Istati Membri għal raġunijiet ta' Approvazzjoni tal-Kontijiet, hija ma kkontrollatx jekk din l-għajnuna ġietx mogħtija bl-osservazzjoni tal-prinċipji tal-ġestjoni finanzjarja tajba, partikolarment, dak ta' l-effettività.

24.

Minħabba l-irwol prinċipali li għandhom l-Istati Membri fl-approvazzjoni tal-programmi operattivi l-Qorti vverifikat il-proċeduri applikati fl-14-il Stat Membru kollha (Kaxxa 5). Minħabba li l-implimentazzjoni ta' l-iskema hija deċentralizzata f'xi Stati Membri, il-proċeduri ġew ukoll ikkontrollati f'19-il amministrazzjoni reġjonali u lokali oħra fl-Italja, Spanja, Franza u l-Greċja.

25.

Ir-regolament ta' implimentazzjoni jitlob lill-Istati Membri sabiex jagħmlu numru ta' kontrolli, imma ma jippreskrivix kif. Dan jagħti lill-Istati Membri l-flessibilità sabiex jorganizzaw dawn il-proċeduri skond il-kuntest tagħhom. Konsegwentement, kull amministrazzjoni implimentat l-iskema b'mod differenti u s-sejbiet li ġejjin ma japplikawx b'mod ugwali fl-Istati Membri kollha (9).

26.

Sabiex jikkonformaw mar-rekwiżiti ta' ġestjoni finanzjarja solida l-Istati Membri għandhom japplikaw il-prinċipji ta' ekonomija, effiċjenza u effettività meta jkunu qed jiddeċiedu jekk japprovawx programm operattiv, u b'hekk jagħtu l-għajnuna ta' l-UE.

27.

Sabiex l-għajnuna tkun effettiva, kull azzjoni ffinanzjata fil-programm għandu jkollha effett: l-azzjoni għandha tirriżulta fi progress lejn wieħed jew aktar mill-11-il objettiv stabbiliti mir-Regolament tal-Kunsill. Konsegwentement, l-Istati Membri għandhom jibbażaw id-deċiżjoni tagħhom dwar jekk japprovawx, jirrifjutawx jew jitolbu tibdiliet għal programm operattiv fuq jekk l-organizzazzjoni tal-prodtturi wrietx b'mod soddisfaċenti li l-miżuri proposti x'aktarx li jilħqu dawn l-objettivi.

28.

L-Istati Membri għandhom bżonn ta' informazzjoni dettaljata mill-organizzazzjonijiet tal-prodtutturi sabiex ikunu kapaċi jiġġustifikaw id-deċiżjonijiet tagħhom sabiex jassenjaw l-għajnuna f'dawn it-termini. Huma jkunu jridu jafu, għal kull objettiv, is-sitwazzjoni tal-bidu ta' l-organizazzjoni tal-produtturi u l-impatt li l-azzjoni(jiet) huma mistennija li jkollhom.

29.

Waqt li segwiet din il-loġika, u r-rekwiżiti speċifiċi tar-regolament (ara l-paragrafi 16 sa 18), il-Qorti żviluppat kriterji tal-verifika dwar dak li jkun raġonevoli li wieħed jistenna f'sistema “tajba” (Kaxxa 6). Jekk dawn il-kriterji jiġu milħuqa, il-proċeduri ta' l-Istati Membri probabbilment għandhom jassiguraw li l-għajnuna ser tkun effettiva. Dawn il-kriterji jistgħu jiġu mqassra kif ġej:

30.

Il-programmi operattivi kollha eżaminati barra tnejn kienu jinkludu sezzjoni msejħa “s-sitwazzjoni tal-bidu” u aktar min-nofs (60 %) formalment kienu konformi mar-regolament billi semmew il-produzzjoni, il-promozzjoni u l-apparat, anke jekk fil-qasir ħafna. Xi Stati Membri talbu lill-organizzazzjonijiet tal-produtturi sabiex jagħmlu lista ta' l-apparat u tal-faċilitajiet tagħhom u li jippreparaw tabella b'informazzjoni dwar il-produzzjoni tagħhom fit-termini tat-tunnellati u l-valur, imma mingħajr ma talbu li dan ikun relatat ma' l-objettivi jew l-azzjonijiet tal-programm bi kwalunkwe mod. Stati Membri oħrajn ma taw l-ebda struzzjonijiet partikolari, u aċċettaw deskrizzjonijiet ġenerali ħafna, f'xi każijiet ta' sentenza waħda jew tnejn biss. Ftit organizzazzjonijiet tal-produtturi ddeskrivew is-sitwazzjoni tal-bidu tagħhom għar-rigward ta' l-ambjent, il-kwalità tal-prodotti u l-ispejjeż tal-produzzjoni, minkejja li kważi l-programmi operattivi kollha kellhom dawk l-objettivi (ara Kaxxa 7). L-ebda organizzazzjoni tal-produtturi ma ddeskriviet is-sitwazzjoni tal-bidu tagħha għal kull wieħed mill-objettivi fil-programm operattiv tagħha.

31.

Fi ftit każijiet, l-organizzazzjonijiet tal-produtturi ddeskrivew is-sitwazzjoni tal-bidu fir-rigward ta' xi azzjonijiet speċifici (li huwa rekwiżit fl-Olanda, per eżempju). Dan wassal sa ċertu punt għall-laħqa tal-kriterja, imma ma ddeskriviex biżżejjed is-sitwazzjoni tal-bidu ta' l-organizzazzjoni tal-produtturi f'termini ta' l-objettivi tagħha.

32.

Diversi Stati Membri talbu lill-organizzazzjonijiet tal-produtturi sabiex jgħidu b'mod espliċitu fil-programmi operattivi tagħhom liema objettivi ta' l-UE kienu relatati ma' kull azzjoni. F'dawn il-każijiet, il-korrispondenza bejn l-objettivi u l-programm kienet awtomatika fuq il-karta, li kienet tagħmel il-kontroll ta' l-Istat Membru tal-konformità ta' l-objettivi ma' dawk fir-regolament sempliċi formalità. Madanakollu, diversi organizzazzjonijiet tal-produtturi niżżlu kwalunkwe objettiv li kien jidher relevanti b'tentattiv sabiex jiġġustifikaw il-programm jew azzjoni partikolari, irrispettivament minn jekk dak kienx objettiv reali jew le (Kaxxa 8 u 9).

33.

Fl-Italja u fil-Greċja, l-awtoritajiet żviluppaw listi dettaljati ta' azzjonijiet possibbli, minn liema l-organizzazzjoni tal-produtturi setgħet tagħżel, u taw objettiv predeterminat għal kull azzjoni. L-awtoritajiet Franċiżi ukoll ħarġu b'lista ta' azzjonijiet possibbli, imma klassifikati skond in-natura tagħhom, mhux skond l-objettiv. Għall-kategorija ta' azzjonijiet ta' l-ambjent u l-kwalità l-objettiv relevanti kien normalment evidenti, imma għall-kategorija “miżuri marbuta mal-faċilitajiet ta' produzzjoni” xi kultant ma kienx. Riżultat ta' dan ma kienx possibbli li jiġi identifikat l-objettiv ta' xi wħud mill-azzjonijiet fuq bażi tad-dokumentazzjoni tal-programm operattiv (Kaxxa 10). L-awtoritajiet Taljani, Griegi u Franċiżi ma ppruvawx jikkontrollaw l-objettivi tal-programmi individwali għaliex huma kkunsidraw illi l-konformità ta' l-azzjonijiet ma' l-objettivi ta' l-UE kienet intlaħqet meta kienu qed jiġu abbozzati l-listi nazzjonali ta' l-azzjonijiet. Madanakollu, t-tibdiliet maż-żmien fil-klassifikazzjoni kellhom l-effett li “jbiddlu” l-objettivi tal-programmi operattivi għal ċerta azzjoni partikolari (Kaxxa 11).

34.

Huma biss l-awtoritajiet tar-Renju Unit li jitolbu formalment lill-organizzazzjonijiet tal-produtturi li jiffissaw objettivi miżurabbli għall-programmi operattivi, għalkemm fil-prattika ma ġiex assigurat li dan sar. Fi Spanja, l-Italja u l-Olanda, l-awtoritajiet talbu li r-riżultati mistennija jiġu murija għal kull miżura jew azzjoni, imma dan kien iffukat fuq dak li ġie prodott — kif l-implimentazzjoni ta' l-azzjonijiet setgħet tiġi murija — minflok fuq il-kisba ta' l-objettiv. F'10 % tal-programmi operattivi eżaminati, l-organizzazzjonijiet tal-produtturi taw objettivi kwantifikati għal mill-anqas azzjoni waħda fejn dan kien sempliċi, bħal fil-każ tat-tnaqqis mistenni ta' l-ispiża, jew in-numru ta' ettari li ser jiġu konvertiti għall-produzzjoni organika. Dawn il-każijiet kienu l-aktar fi Spanja u fl-Italja. Apparti dan, l-organizzazzjonijiet tal-produtturi ma ffissawx miri jew indikaturi li bihom il-kisba ta' objettivi setgħet tiġi mmonitorjata.

35.

Ħlief għal xi każijiet fi Franza u fl-Irlanda, l-Istati Membri assiguraw illi r-rapporti ta' evalwazzjoni finali ta' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi ddeskrivew l-implimentazzjoni tal-programm u dak li ġie prodott (dak li sar), imma l-ebda minnhom ma talab fil-prattika li r-rapporti juru wkoll sa fejn l-objettivi tal-programm operattiv kienu ġew milħuqa. B'dan il-mod ir-rapporti kienu ta' ftit użu għall-evalwazzjoni ta' l-effettività ta' l-għajnuna.

36.

L-evalwazzjonijiet fir-rapporti finali ftit kienu wżati mill-Istati Membri (10), u kienu trattati bħala formalità oħra mitluba għall-konformità mar-regolament. Fil-Greċja, Spanja (11) u l-Portugall, ir-rapporti finali kienu sempliċiment arkivjati mill-aġenzija tal-pagament u mhux eżaminati mill-awtoritajiet responsabbli għall-approvazzjoni tal-programmi operattivi.

37.

Il-kontenut tar-rapporti varja b'mod wiesa', minn inqas minn paġna ta' dikjarazzjonijiet ġenerali mhux sostanzjati bħal li l-“kwalità ġiet imtejba”, għal aktar minn 100 paġna ta' fatti u figuri dettaljati dwar l-implimentazzjoni tal-programm, azzjoni b'azzjoni. L-Istati Membri ma talbux li r-rapporti finali jkun fihom sett ta' informazzjoni komuni sabiex jippermettu l-monitoraġġ ta' l-effettività tal-programmi fil-livell reġjonali jew nazzjonali, u d-diversità tar-rapporti għamlet analiżi bħal din imprattika.

38.

Fil-prattika l-Istati Membri approvaw il-programmi skond in-natura ta' l-ispiża proposta, mhux f'termini ta' dak li l-programm kien mistenni jikseb. Il-kriterji ta' l-effettività, bħall-addizzjonalità, ma kinux applikati fid-deċiżjoni ta' jekk jiġix approvat jew le l-finanzjament ta' azzjoni permezz ta' l-għajnuna ta' l-UE. Il-kunsiderazzjoni ta' fatturi speċifikament mitluba mir-regolament, bħas-sitwazzjoni tal-bidu u l-objettivi, il-kwalità teknika u l-konsistenza ekonomika tal-programm, saret bla bżonn u saret biss sal-punt neċessarju sabiex tintwera l-konformità mal-kliem tar-regolament.

39.

Minflok, l-Istati Membri segwew approċċ differenti, bl-iffokar fuq il-konformità mal-kriterji ta' eliġibilità u fuq il-ħlas tas-sussidju kif muri f'Dijagramma 6.

40.

Dan huwa l-parti l-kbira riżultat ta' l-emenda tar-regolament ta' implimentazzjoni tal-Kummissjoni li ntroduċa l-“listi ta' eliġibilità” li magħhom il-programmi operattivi sa mill-1999 iridu jikkonformaw. Dawn isemmu t-tipi ta' spejjeż li jistgħu u ma jistgħux ikunu nklużi fil-programmi operattivi (Kaxxa 12).

—

investimenti fi trasport armat bil-cold storage.

—

spejjeż tal-ġabra jew trasport (intern or estern);

—

investimenti fi trasport għall-promozzjoni jew distribuzzjoni.

41.

Ir-regolament ta' implimentazzjoni inizjali fl-1997 ma stabbiliex kriterja dettaljati għall-eliġibilità, ħlief sabiex jeskludi n-nefqiet amministrattivi u operattivi ta' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi. L-Istati Membri ma kinux ċerti minn dak li l-Kummissjoni kienet sa taċċetta bħala spiża eliġibbli fil-proċess ta' l-Approvazzjoni tal-Kontijiet u, b'risposta għall-mistoqsijiet mill-Istati Membri, l-Kummissjoni ħarġet serje ta' noti interpretativi ad-hoc.

42.

Minħabba li dawn in-noti interpretattivi ma kellhom l-ebda status uffiċjali, il-Kummissjoni emendat il-leġislazzjoni implimentattiva sabiex tintroduċi lista ta' operazzjonijiet u ta' nefqiet ineliġibbli. Fl-istess waqt, hija talbet lill-Istati Membri sabiex jikkontrollaw l-eliġibilità tal-programm operattiv propost ma' din il-lista qabel ma japprovaw il-programmi operattivi. Fl-2001 il-Kummissjoni żiedet lista ta' dak li seta' jiġi nkluż fil-programmi operattivi u fl-2003 in-noti interpretattivi ġew irtirati u ż-żewġ listi ġew riveduti mill-ġdid. Il-listi ta' eliġibilità ppermettew xi eċċezzjonijiet għall-esklużjoni ta' l-ispejjeż tal-produzzjoni u ta' l-operazzjoni ta' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi bħal ċerti salarji tal-persunal, l-ippakkjar riċiklabbli u l-ispejjeż tal-pestiċidi u tal-kontrolli tal-mard li huma naturali.

43.

L-eżistenza ta' dawn il-listi ta' eliġibilità ma tipprekludix lill-Istati Membri milli jikkkunsidraw ukoll is-sitwazzjoni u l-objettivi tal-bidu ta' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi u l-effettività probabbli ta' l-azzjonijiet proposti. Madanakollu, l-Istati Membri li jirrifjutaw li japprovaw in-nefqa proposta definita fir-regolament bħala eliġibbli jridu jkunu kapaċi jiġġustifikaw id-deċiżjoni tagħhom lill-organizzazzjoni tal-produtturi u jistgħu ukoll jaffaċċjaw sfidi legali. L-Istati Membri jistgħu jevitaw dawn id-deċiżjonijiet diffiċli billi japprovaw l-istess azzjoni għall-organizzazzjonijiet tal-produtturi kollha li jitolbuha, irrispettivament mill-objettivi jew mis-sitwazzjoni ta' kull organizzazzjoni tal-produtturi partikolari (Kaxxa 13).

—

l-istabbilità tal-prezzijiet tal-produtturi

—

żieda fil-kwalità tal-prodott

—

tisħiħ tal-valur kummerċjali tal-prodotti

—

tnaqqis ta' l-ispejjeż tal-produzzjoni

—

titjib tal-prattiċi ambjentali

—

konċentrazzjoni tal-provvista

—

tnaqqis ta' l-irtirar.

44.

Effettivament, “approċċ tas-sussidju” ġie segwit mill-Istati Membri minflok approċċ ta' programmar, waqt li l-elementi ta' programmar tar-regolament għadhom meħtieġa. Ir-riżultat huwa illi l-iskema ta' għajnuna saret iktar kumplessa min-neċessarju, bi spejjeż miżjuda ta' amministrazzjoni u kontroll. Dan jirriżulta min-nuqqas ta' kjarezza tal-listi ta' eliġibilità kif ukoll mill-koeżistenza ta' mudell ta' programmazzjoni. Jekk magħmula sew, il-preparazzjoni ta' programmi operattivi, l-implimentazzjoni annwali tar-rapporti u l-evalwazzjonijiet ta' tmiem il-programm ifissru spejjeż sinifikanti għall-organizzazzjonijiet tal-produtturi. Dan hu iktar evidenti fi Stati Membri bħall-Italja u l-Olanda, li jitolbu wkoll li programmi operattivi annwali dettaljati jiġu mressqa għall-approvazzjoni.

45.

Il-listi ta' eliġibilità ppubblikati fir-regolament qatt ma jistgħu jkunu preċiżi biżżejjed biex ikopru l-azzjonijiet kollha possibbli f'tali settur bi kwalitajiet differenti u b'bidliet mgħaġġla u għalhekk huma miktuba f'termini ġenerali bħall-“miżuri ta' titjib tal-kwalità”. Inevitabbilment, jinqalgħu diffikultajiet, u l-listi jiġu interpretati b'mod differenti mill-Istati Membri differenti u anke mir-reġjuni differenti fl-Istati Membri. Sa tmien snin wara li kienet qed taħdem l-iskema, eżempji ta' nfiq ineliġibbli komplew jinstabu mill-Kummissjoni fl-Inkjesti dwar l-Approvazzjoni ta' l-2005 fi Spanja, fi Franza, fl-Italja u fir-Renju Unit fejn l-Istati Membri mhux dejjem interpretaw ir-regoli ta' ineliġibilità bl-istess mod bħall-Kummissjoni.

46.

Fil-kuntest ta' l-inċertezza dwar l-eliġibilità u r-riskji konnessi, bosta amministrazzjonijiet ta' l-Istati Membri jwettqu aktar kontrolli minn dawk meħtieġa mir-regolament (12), xi wħud iżuru kull organizzazzjoni tal-produtturi bosta drabi f'sena. Dan iżid l-ispejjeż mhux biss għall-Istat Membru iżda wkoll għall-organizzazzjoni tal-produtturi.

47.

Din l-inċertezza dwar l-eliġibilità, l-ispejjeż ta' l-amministrazzjoni u l-kontrolli estensivi ta' l-attivitajiet tagħhom jistgħu wkoll jiskoraġġixxu lill-organizzazzjonijiet tal-produtturi milli jieħdu r-riskju b'miżuri innovattivi, li finalment jistgħu ma jkunux approvati. Dan hemm mnejn jinkoraġġihom biex fil-programmi operattivi tagħhom jinkludu biss dawk il-miżuri fejn l-eliġibilità ġiet stabbilita b'mod ċar.

48.

Minħabba li l-mudell ta' programmazzjoni ma ġiex implimentat b'mod korrett, il-baġit ta' l-UE ġie espost għal riskju akbar ta' ineffettività: ir-riskju li azzjonijiet ikunu approvati li ma jirriżultawx fi proġress lejn l-objettivi ta' l-UE.

49.

Xi Stati Membri argumentaw li m'għandhomx għalfejn jikkonċernaw lilhom infushom dwar l-effettività tal-programmi, peress li l-organizzazzjonijiet tal-produtturi normalment ser jieħdu l-aħjar deċiżjonijiet għaċ-ċirkustanzi tagħhom. Wara kollox, il-membri ta' l-organizzazzjoni tal-produtturi għandhom jikkofinanzjaw 50 % ta' l-ispejjeż tal-programm. Madanakollu, l-eżempji li ħarġu minn din il-verifika juru li xi organizzazzjonijiet tal-produtturi jużaw is-sussidju biex isostnu l-ispejjeż ta' l-attivitajiet eżistenti tagħhom, li ma jirrappreżentawx pass il-quddiem mis-sitwazzjoni tal-bidu tagħhom. Waqt li dan hemm mnejn jagħmel sens kummerċjali għall-organizzazzjoni tal-produtturi, b'mod partikolari f'sitwazzjonijiet ta' pressjoni kompetittiva, ma jikkontribwixxix biex jinkisbu l-objettivi ta' l-iskema ta' għajnuna ta' l-EU. L-eżempju fi Spanja (Kaxxa 14) juri l-inklużjoni ta' spejjeż li mhumiex “azzjonijiet” jew “miżuri” iddisinjati biex jiksbu l-objettivi tal-programm operattiv, imma huma spejjeż normali ta' kull produttur tal-frott u l-ħaxix. Għalkemm mhux komuni għall-programmi operattivi li jinkludu proporzjon daqshekk għoli ta' ippakkjar riċiklabbli (13), Stati Membri approvaw ammonti sinifikanti ta' nfiq għal dan. Għaxar programmi operattivi mill-kampjun tal-Qorti ta' 30, b'kollox inkluda total ta' 4,9 miljun euro għall-ippakkjar riċiklabbli jew li jista jkun użat mill-ġdid.

50.

Il-parti preċedenti wriet li l-approċċ segwit mill-Istati Membri fl-approvazzjoni ta' programmi operattivi jirriżulta f'riskju li l-miżuri ffinanzjati hemm mnejn ma jkunux effettivi. Din il-parti tevalwa jekk l-azzjonijiet implimentati minn organizzazzjonijiet tal-produtturi kinux effettivi jew le biex jiksbu l-objettivi tal-programm operattiv.

51.

Is-sors primarju ta' informazzjoni dwar l-effettività ta' programmi operattivi għandhom ikunu r-rapporti finali preparati mill-organizzazzjonijiet tal-produtturi fi tmien ta' kull programm. Ir-regolament jeħtieġ li dawn juru l-punt sa fejn l-objettivi tal-programm operattiv ikunu ġew miksuba. Ebda wieħed mill-142 rapport finali eżaminati f'din il-verifika ma għamlu evalwazzjoni sħiħa tal-kisba ta' l-objettivi tal-programm operattiv. L-osservanza ta' dan ir-rekwiżit tar-regolament ma kinitx ġiet inkluża fil-kontrolli tal-Kummissjoni tal-proċeduri ta' l-Istati Membri.

52.

Dan jirrapreżenta opportunità mitlufa għall-Kummissjoni, li għandha responsabiltà speċifika taħt ir-Regolament Finanzjarju ta' l-UE biex timmonitorja l-kisba ta' l-objettivi tal-politika. Li kieku r-rapporti finali kien fihom l-evalwazzjonijiet meħtieġa, kien ikun possibbli li jkun analizzat kampjun ta' rapporti u jinħarġu l-konklużjonijiet dwar jekk il-programmi operattivi kinux kisbu l-objettivi tagħhom. B'għażla tajba ta' ftit indikaturi ta' prestazzjoni meħtieġa mill-organizzazzjonijiet tal-produtturi kollha, dawn ir-rapporti finali setgħu produċew ġabra fuq perijodu ta' żmien twil li turi l-progress magħmul fl-objettivi bħat-titjib tal-kwalità, it-tnaqqis fl-ispejjeż, produzzjoni organika, u titjib fil-prattiċi ambjentali.

53.

Sabiex ikun ikkontrollat jekk l-azzjonijiet tal-programm operattiv kinux effettivi, il-Qorti għażlet bl-addoċċ total ta' 104 azzjoni minn tletin programm operattiv ta' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi kkompletati fl-2003 jew fl-2004 (Kaxxa 5). L-organizzazzjonijiet tal-produtturi kienu meħtieġa jagħtu dimostrazzjoni ta' l-impatt ta' l-azzjonijiet magħżula fit-termini ta' l-objettivi tal-programm operattiv relatat. Xi azzjonijiet kellhom aktar minn objettiv wieħed, li jwasslu għal total ta' 265 każijiet eżaminati.

54.

Fi 30 % biss tal-każijiet l-organizzazzjonijiet tal-produtturi setgħu jipprovdu evidenza suffiċjenti biex juru li l-azzjoni rriżultat fi progress lejn l-objettiv relatat. (Dijagramma 7). F'41 % oħra tal-każijiet, filwaqt li ma kien hemm l-ebda evidenza diretta, setgħat tintlaħaq konklużjoni pożittiva bbażata fuq il-loġika (ara Kaxxa 15). Iżda, kif muri f'paragrafu 58, f'bosta każi il-progress li sar kien biss marġinali.

55.

Fi kważi kwart tal-każijiet, il-Qorti ma setgħatx tasal għall-konklużjoni dwar jekk kienx sar progress. F'bosta każijiet, dan kien minħabba li l-objettiv relatat kien tant ġenerali li ma kienx possibbli li jagħtu prova li ma kienx hemm impatt. Partikolarment dan kien il-każ għall-objettivi biex inaqqsu l-irtirat, il-konċentrazzjoni tal-provvista, u l-istabbilizzazzjoni tal-prezzijiet tal-produtturi (ara d-Dijagramma 8). Per eżempju, l-għan ta' l-eżistenza (raison d'être) ta' organizzazzjoni tal-produtturi huwa li tikkonċentra l-provvista u tippromovi l-prodotti tal-membri tagħha. Konsegwentement, l-attivitajiet kollha tagħha b'xi mod jikkontribwixxu għal dan l-objettiv, għalkemm indirettament.

56.

F'6 % tal-każijiet kien hemm evidenza ċara li ma sar l-ebda progress (Dijagramma 7). Fi ftit minn dawn il-każijiet, l-azzjoni kienet falliet: per eżempju, organizzazzjoni tal-produtturi minnhom kienet bdiet azzjoni ta' programm operattiv relatata mal-produzzjoni organika, imma abbandunat il-proġett. Il-bqija ta' dawn il-każijiet, ir-raġuni għal dan in-nuqqas ta' progress kien li l-objettivi kienu allokati b'mod inkorrett fuq miżuri, jew permezz ta' interpretazzjoni ħażina (bosta organizzazzjonijiet tal-produtturi fehmu l-objettiv “il-promozzjoni tal-prodotti lill-konsumaturi” bħala promozzjoni għall-klijenti), jew biex jikkonformaw ma' klassifikazzjoni nazzjonali (ara l-paragrafu 33).

57.

Ir-riżultati tal-kampjun ippreżentat hawn fuq juru biss jekk hemmx evidenza li qed isir progress iżda mhux il-punt sa fejn qed isir dak il-progress. Għalkemm bosta azzjonijiet fil-kampjun kienu biċ-ċar mexxew l-organizzazzjoni tal-produtturi l-quddiem mis-sitwazzjoni tal-bidu tagħha lejn l-objettivi relatati, f'każijiet oħra l-progress li seħħ kien biss marġinali. Is-sostituzzjoni tal-makkinarju s-soltu rriżulta f'xi progress peress li kien jirrappreżenta titjib mill-mudell l-antik. Madanakollu, b'relazzjoni mal-prezz totali tas-sostituzzjoni, xi kultant il-progress ma kienx sinifikanti. Bl-istess mod, l-impjegar kontinwu ta' persunal biex jikkontrollaw il-kwalità tal-prodott għamilha possibbli biex l-organizzazzjonijiet tal-produtturi jżommu l-livelli tal-kwalità, imma mhux neċessarjament wasslu għal titjib notevoli fil-kwalità b'relazzjoni ma' snin ta' qabel.

58.

Sabiex tkejjel l-inċidenza ta' dawn il-miżuri ta' “effettività baxxa”, il-Qorti evalwat kull waħda minn 104 azzjonjiet li kienu ġew ivverifikati fuq il-post biex tikkunsidra jekk dawn jirrappreżentawx avvanz sinifikanti għall-organizzazzjoni tal-produtturi mis-sitwazzjoni tal-bidu tagħha lejn waħda jew aktar mill-objettivi ta' l-UE (Kaxxa 16). Meta mqabbla ma' dan il-kriterju, iktar minn nofs (55 %) tal-kampjun meħud bl-addoċċ ta' l-azzjonijiet kienu klassifikati bħala “ta' effettività baxxa”.

59.

Dawn is-sejbiet juru l-firxa sa fejn l-Istati Membri approvaw azzjonijiet fil-programmi operattivi fuq il-bażi tan-natura tagħhom (l-azzjoni eliġibbli?) mingħajr ma kkunsidraw l-effettività tagħhom (l-azzjoni tavvanza lill-organizzazzjoni tal-produtturi lejn l-objettiv?).

—

titjib fil-faċilitajiet tal-produzzjoni (sistemi ta' irrigazzjoni, serrer li jagħmlu użu effiċjenti ta' l-enerġija);

—

introduzzjoni ta' skemi ta' kwalità ċertifikati.

—

sostituzzjoni ta' makkinarju bħal pallet-movers, trakkijiet tal-fork-lift (trakkijiet b'furketta mimduda fuq quddiem biex tgħolli u ġġorr tagħbijiet minn naħa għall-oħra), trakkijiet u trakters

—

pallet-boxes, ċestuni, kontenituri, eċċ.

—

salarji ta' persunal eżistenti (dipartimenti tal-kummerċjalizzazzjoni, kontrolluri tal-kwalità).

60.

L-Istati Membri applikaw formalment bosta mill-aspetti tal-mudell programmattiv li kienu speċifikament meħtieġa fir-regolament. Madanakollu, ma kkunsidrawx il-probbabiltà ta' l-effettività ta' l-azzjonijiet fid-deċiżjonijiet tagħhom biex japprovaw programmi operattivi. Dan kabbar ir-riskju li azzjonijiet b'effettività baxxa jkunu sostenuti bl-għajnuna ta' l-UE.

61.

L-Istati Membri minflok segwew “approċċ ta' sussidju” billi użaw il-listi ta' eliġibilità biex japprovaw programmi b'relazzjoni man-natura tan-nefqa proposta mingħajr ma jikkunsidraw is-sitwazzjonijiet u l-objettivi ta' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi.

62.

Madanakollu, dan ma rriżultatx f'applikazzjoni uniformi u sempliċi li tali approċċ seta' joffri. Il-listi ta' eliġibilità ma stabbilewx kriterji ċari biżżejjed biex jigwidaw l-infiq lejn l-attivitajiet li l-UE trid issostni, bir-riżultat ta' inċertezza u żieda fl-ispejjeż tal-kontroll. Il-ko-eżistenza tal-mudell programmativ ħtieġet li organizzazzjonijiet tal-produtturi biex jippreparaw programmi operattivi u evalwazzjonijiet biex jikkonformaw mar-regolamenti bi spiża sinifikanti, u għal ftit benefiċċju.

63.

Kollox ma' kollox, il-programmi operattivi, irriżultaw fi progress lejn l-objettivi tar-regolament tal-Kunsill. Madanakollu, inqas minn nofs l-azzjonijiet iffinanzjati rrapreżentaw avvanz sinifikanti mis-sitwazzjoni tal-bidu ta' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi għall-inqas lejn wieħed mill-11-il objettiv, u għalhekk jistgħu jkunu kkunsidrati bħala effettivi. L-għajnuna ġiet mogħtija wkoll għall-azzjonijiet tal-programm operattiv b'effettività baxxa li jiksbu ftit bidla. F'dawn il-każijiet, l-għajnuna tista tkun aktar effettiva kieku tkun immirata aħjar.

64.

Bosta fatturi għandhom impatt fuq il-progress li għamlu l-organizzazzjonijiet tal-produtturi, flimkien ma' l-effettività tal-programmi operattivi deskritti f'Parti 1. Minn ta' quddiem fost dawn huma l-attivitajiet li daħlu għalihom l-organizzazzjonijiet tal-produtturi u l-membri tagħhom li mhumiex iffinanzjati mill-programmi operattivi. Ħafna organizzazzjonijiet tal-produtturi jidħlu għall-investimenti sinifikanti taħt, per eżempju programmi ta' l-Iżvilupp Rurali. Barra dan, skemi oħra ta' għajnuna ta' l-UE ukoll isostnu l-organizzazzjonijiet tal-produtturi, notevolment l-iskemi għall-irtirar ta' produzzjoni żejda u għall-ipproċessar tal-frott u t-tadam. Il-kisba ta' l-objettivi ta' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi tiġi effettwata wkoll mill-istrateġija segwita mill-organizzazzjoni tal-produtturi, il-kompetizzjoni li tiffaċċja, tibdil fil-bżonnijiet u l-preferenzi ta' min qed jixtri, u politiki oħra ta' l-UE bħal kwalità u l-ambjent, u anke, fit-terminu qasir, il-kundizzjonijiet tat-temp.

65.

Parti I wriet li l-programmi operattivi, kollox ma' kollox irriżultaw fi progress lejn l-objettivi tar-regolament tal-Kunsill. Din il-parti tar-rapport teżamina jekk dan il-progress ġiex rifless fil-prestazzjoni ġenerali ta' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi. Ir-rapport l-ewwel jevalwa l-kampjun ta' organizzazzjonijiet tal-produtturi miżjura waqt il-verifika (Kaxxa 17), imbagħad jikkunsidra d-data aggregata tal-Kummissjoni fil-livell ta' l-UE.

66.

It-30 organizzazzjoni tal-produtturi miżjura kienu mitluba juru l-progress li kienu għamlu lejn kull wieħed mill-11-il objettiv, mingħajr ma kien ikkunsidrat jekk dawn kinux inkludew azzjonijiet relatati ma' dawk l-objettivi fil-programmi operattivi tagħhom. Dan ta total ta' 330 każ eżaminat. F'54 % ta' dawn, l-organizzazzjoni tal-produtturi setgħet tagħti evidenza biex turi li kienet għamlet progress. Fi 12 % oħra tal-każijiet, intlaħqet il-konkluzzjoni li kien probabbli li l-organizzazzjoni tal-produtturi kienet għamlet progress. Nuqqas ta' informazzjoni, partikolarment dwar l-ispejjeż tal-produzzjoni u l-istabilità tal-prezzijiet, tat spjegazzjoni għal bosta mis-16 % tal-każijiet fejn ma setgħatx tintlaħaq konklużjoni (ara Dijagramma 9).

67.

Ħafna organizzazzjonijiet tal-produtturi ma kinux segwew l-objettivi “produzzjoni organika” u “l-promozzjoni tal-prodotti lill-konsumaturi”. Dan jispjega għalfejn f’bosta mit-18 % tal-każijiet, ma ġie osservat “l-ebda progress”. Relattivament ftit progress sar ukoll għall-objettivi biex “jitnaqqsu l-ispejjeż tal-produzzjoni” u “l-istabbilizzazzjoni tal-prezzijiet”. L-organizzazzjonijiet tal-produtturi spjegaw li huma jimmiraw lejn prezzijiet li jiżdiedu aktar milli lejn prezzijiet stabbli, għalkemm bosta jikkunsidraw lilhom infushom bħala price-takers (jaċċettaw il-prezz li jingħatalhom) u ftit setgħu jagħmlu biex jinfluwenzaw il-prezzijiet li jiksbu. Aktar importanti milli sempliċement inaqqsu l-ispejjeż kien li jimmassimizzaw il-qliegħ, li bosta drabi kien jinvolvi żieda fl-ispejjeż biex tinkiseb kwalità aħjar u valur miżjud. L-organizzazzjonijiet tal-produtturi wkoll innutaw li t-titjib ta' prattiċi ambjentali s-soltu iżid l-ispejjeż, mingħajr ma neċessarjament iwassal għal żieda fil-prezz tal-prodotti.

68.

Minkejja, li r-riżultati tal-kampjun juru li bosta organizzazzjonijiet tal-produtturi mill-anqas għamlu xi progress lejn bosta mill-11-il objettivi. Waqt li hemm riżultat pożittiv, waħdu mhux biżżejjed biex jikkonferma li l-iskema ta' għajnuna tal-programm operattiv kienet effettiva, minħabba l-influwenza tal-fatturi l-oħra deskritti f'paragrafu 64.

69.

Kif muri f'Parti I, il-Kummissjoni ma ħaditx l-opportunità li tisfrutta l-evalwazzjonijiet magħmula mill-organizzazzjonijiet tal-produtturi fir-rapporti finali tagħhom biex timmonitorja l-kisba ta' l-objettivi tal-programm operattiv. Barra dan, il-Kummissjoni s'issa ma osservatx l-obbligazzjoni tagħha taħt ir-Regolament Finanzjarju ta' l-UE li tagħmel evalwazzjoni tal-politika. Studju ta' evalwazzjoni huwa skedat biex jibda fl-2008, bir-riżultati mistennija fl-2009.

70.

Minkejja dan, il-Kummissjoni għandha xi informazzjoni dwar l-organizzazzjonijiet tal-produtturi. Hija tiġbor data dwar il-kwantitajiet ta' prodotti żejda irtirati mis-suq li tintalab l-għajnuna għalihom. Sa mill-2000, ħtieġet ukoll informazzjoni dwar il-programmi operattivi u estendiet l-informazzjoni li ġabret dwar l-organizzazzjonijiet tal-produtturi f'rapport statistiku annwali mill-Istati Membri.

71.

Id-data fuq il-programmi operattivi hija limitata għal analiżi ta' l-għajnuna mħallsa skond il-kategorija tan-nefqa. Dan jindika fuq xiex qed tintnefaq l-għajnuna tal-programm operattiv, iżda mhux x'qed jiġi miksub bl-għajnuna.

72.

Il-Kummissjoni teħtieġ ġabra ta' data aktar estensiva dwar l-organizzazzjonijiet tal-produtturi, b'mod partikolari fuq is-sħubija, il-produzzjoni u l-bejgħ tagħhom. Il-kontrolli tal-Qorti dwar il-kredibiltà ta' din l-informazzjoni kienu diffiċli, minħabba li l-Kummissjoni m'għandiex sistema tajba ta' ġestjoni biex tirreġistra d-data. Il-Kummissjoni indirizzat ħafna domandi lill-Istati Membri fl-2004 u fl-2005 dwar inkonsistenzi fid-data, imma ma baqgħatx issegwihom. Data importanti hija nieqsa, b'mod partikolari għat-tliet Stati Membri li l-aktar jipproduċu frott u ħaxix: l-Italja, Spanja u Franza. L-analiżi tad-data hija mfixkla mill-inkompletezza tagħha u n-numru kbir ta' inkonsistenzi, li ma jagħmluhiex kredibbli biżżejjed biex tindika ebda punti ħlief it-tendenzi ġenerali.

73.

L-indikatur prinċipali li jista’ jkun imnissel minn din id-data huwa s-sehem tal-produzzjoni ta' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi fit-total ta' l-UE. Dan juri kemm produzzjoni hija kkonċentrata fl-organizzazzjonijiet tal-produtturi, li hija l-objettivi ġenerali tal-politika għas-settur tal-frott u l-ħaxix. Dan jindika wkoll is-suċċess aktar wiesa' tal-politika billi juri liema proporzjon ta' produtturi tal-frott u l-ħaxix jagħżlu li jipparteċipaw fl-iskema ta' għajnuna ta' l-UE. Fid-dokumenti tal-baġit ta' l-2005 il-Kummissjoni waqqfet mira ta' 60 % għal dan l-indikatur sa l-2013, b'żieda annwali.

74.

Konsegwentement, waqt li għandha data dwar l-irtirar u l-konċentrazzjoni tal-provvista, il-Kummissjoni m'għandha l-ebda indikaturi biex juru l-progress li sar mill-organizzazzjonijiet tal-produtturi lejn il-kisba ta' l-objettivi l-oħra tal-politika bħat-tnaqqis ta' l-ispejjeż, l-istabbilizzazzjoni tal-prezzijiet, it-titjib tal-kwalità u l-ambjent.

75.

Ir-riforma tal-politika tal-frott u l-ħaxix fl-1996 illimitat il-kwantitajiet ta' prodotti żejda li setgħu jintremew taħt l-iskema ta' l-għajnuna għall-irtitar u naqqset il-kumpens imħallas lill-produtturi għal dan l-irtirar. Id-data tal-Kummissjoni turi li dan irriżulta fi tnaqqis sostanzjali fil-kwantitajiet ta' irtirar fl-iskemi ta' l-għajnuna ta' l-UE (ara d-Dijagramma 10). Dan flimkien mar-riżultat tal-kampjun tal-Qorti li 90 % ta' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi kienu naqqsu l-irtirar, jew żammewh fil-livell żero.

76.

Wieħed mill-objettivi stabbilit għall-iskema tal-programm operattiv kien li jagħti sostenn lill-miżuri mnedija mill-organizzazzjonijiet tal-produtturi biex inaqqsu l-irtirar. Madanakollu, dan it-tnaqqis fl-irtirar mhux neċessarjament jagħti prova li l-għajnuna tal-programm operattiv irriżultat fi pjanar jew aġġustament fid-domanda min-naħa ta' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi: l-organizzazzjonijiet tal-produtturi spejgaw li r-rati ta' għajnuna għall-irtirar imnaqqsa li ġew imdaħħla gradwalment sa mill-1996, flimkien mal-kontrolli miżjuda, ma baqgħux jagħmluha vantaġġuża li tintalab għajnuna fuq il-produzzjoni żejda tagħhom.

77.

Il-politika introdotta fl-1996 għandha tirriżulta f'sitwazzjoni fejn l-għajnuna tgħin lill-organizzazzjonijiet tal-produtturi biex jadattaw u jagħmlu suċċess u produtturi oħra jkunu inkoraġġati li jissieħbu. Dawn iż-żewġ fatturi għandhom iżidu l-bejgħ ta' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi, billi jikkonċentraw il-provvista f'idejhom.

78.

Madanakollu, id-data tal-Kummissjoni turi li l-konċentrazzjoni ta' l-indikaturi tal-provvista naqset: is-sehem tal-prodott totali ta' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi waqa' minn 40 % fl-1999 għal 31 % fl-2003 (Dijagramma 11). (Il-figura mhurija għall-2004 hija provvisorja, minħabba li l-akbar żewġ Stati Membri, Franza u l-Italja ma rrapurtawx data kompleta). Waqt li l-valur tal-produzzjoni nnegozzjata tas-settur totali tal-frott u l-ħaxix żdied b'45 % mill-1999 sa l-2003, dik ta' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi żdiedet bi 12 % biss.

79.

Kif deskritt f'paragrafu 72, mhux possibbli li tingħata ħafna affidabiltà lil din id-data, jekk mhux biex tindika t-tendenza ġenerali. Il-persentaġġ ta' l-2003 ma ġiex irrapurtat b'mod tajjeb mill-Kummissjoni, per eżempju, minħabba żball li jikkonċerna data nieqsa għall-Greċja. Waqt li l-Qorti kienet kapaċi biex issibha u tikkoreġiha faċilment, il-Kummissjoni ma setgħatx turi lill-Qorti li d-data l-oħra hija kredibbli biżżejjed.

80.

Id-data turi wkoll in-nuqqas ta' qbil ġeografiku kontinwu fil-parteċipazzjoni fl-iskema ta' l-għajnuna (Dijagramma 12). Il-Portugall u l-Greċja, l-Istati Membri li fihom il-frott u l-ħaxix jirrappreżenta l-akbar parti tal-prodott agrikolu għandhom l-inqas rati ta' parteċipazzjoni u ma wrew l-ebda żidiet sinifikanti. Minħabba din il-parteċipazzjoni baxxa fl-organizzazzjonijiet tal-produtturi, 6 % biss tas-settur tal-frott u l-ħaxix tal-Portugall jirċievi għajnuna għall-programmi operattivi, u 13 % fil-Greċja b'paragun mat-80 % fl-Olanda. Id-disinn ta' l-iskemi ta' għajnuna, li jippremja s-suċċess billi jħallas l-għajnuna bħala persentaġġ tal-bejgħ ta' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi, għandu joħloq inċentiva għall-produtturi iżgħar b'valur ta' produzzjoni aktar baxx, u bl-akbar bżonn biex jadattaw għall-istandards tal-kwalità u ta' l-ambjent tas-suq li dejjem jiżdiedu u d-domanda kkonċentrata, biex jissieħbu ma' organizzazzjonijiet tal-produtturi. Id-data turi li f'xi Stati Membri, dan ma seħħx. Minflok l-iskema kellha r-riżultat li timmira l-għajnuna lejn organizzazzjonijiet tal-produtturi kbar b'valur ta' produzzjoni għoli.

81.

Il-Kummissjoni għandha nuqqas ta' informazzjoni dwar id-differenzi fil-prestazzjoni ta' l-organizzazzjonijiet ta' produtturi u l-produtturi l-oħra u għalhekk ma tistax tispjega għaliex l-organizzazzjonijiet tal-produtturi barra mis-settur jidher li qed jikbru b'rata aktar mgħaġġla mill-organizzazzjonijiet tal-produtturi.

82.

Biex tispega n-nuqqas ta' progress fil-konċentrazzjoni tal-provvista, huwa neċessarju wkoll li tkun taf ir-raġuni għaliex il-produtturi ma jissieħbux ma' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi. Il-Kummissjoni ma staqsitx lill-produtturi b'mod sistematiku biex issib ir-raġuni vera għal dan.

83.

Fir-risposta għar-Rapport Annwali tal-Qorti ta' l-2000, il-Kummissjoni qalet li jekk il-maġġoranza tal-produtturi… jippreferu ma jissieħbux ma' organizzazzjoni tal-produtturi jridu wkoll jiffaċċjaw il-konsegwenzi tad-deċiżjoni tagħhom. Paragun tad-dħul ta' dawk li huma msieħba ma' organizzazzjonijiet tal-produtturi u dawk li mhumiex membri turi liema hija l-aħjar għażla. Madanakollu, il-Kummissjoni m'għamlitx monitoraġġ tad-dħul tal-membri f'organizzazzjoni tal-produtturi biex tkun f'pożizzjoni biex tagħmel il-paragun.

84.

Riskju partikolari, identifikat mill-Kummissjoni fi stadju bikri, huwa li d-disponibilità ta' fondi għall-Iżvilupp Rurali setgħet għamlet ħsara lill-inċentiva biex jissieħbu jew jiffurmaw organizzazzjonijiet tal-produtturi billi offriet għajnuna simili lill-programmi operattivi mingħajr ma ħtieġet li l-produtturi jkunu membri ta' organizzazzjonijiet tal-produtturi (ara Kaxxa 18). Għalkemm ir-Regolament ta' l-Iżvilupp Rurali indirizza din il-kwistjoni (billi stipula li l-produtturi tal-frott u l-ħaxix mhumiex eliġibbli għall-għajnuna għall-iżvilupp rurali sal-punt li għajnuna simili hija disponibbli taħt il-programmi operattivi), eċċezzjonijiet kienu permessi.

85.

B'riżultat ta' dawn l-eċċezzjonijiet, il-finanzjament ta' l-Iżvilupp Rurali huwa disponibbli għall-firxa żgħira ta' attivitajiet, minn proġetti ta' irrigazzjoni sa makkinarju ta' l-ippakkjar, kemm għal organizzazzjonijiet tal-produtturi kif ukoll għal produtturi oħra. Proporzjon sinifikanti ta' proġetti ta' Żvilupp Rurali taħt il-miżuri “investimenti f'sehemijiet agrikoli” u “titjib fl-ipproċessar u n-negozju ta' prodotti agrikoli” jikkonċernaw il-frott u l-ħaxix.

86.

Minkejja l-importanza potenzjali tar-riskju li programmi ta' l-Iżvilupp Rurali jagħmlu ħsara lill-organizzazzjonijiet tal-produtturi, li huma l-bażi prinċipali tal-politika ta' l-UE għall-produtturi tal-frott u l-ħaxix, il-Kummissjoni għadha ma kkontrollatx l-operat tal-proċeduri ta' l-Istati Membri biex tiżgura konsistenza jew ġabret informazzjoni jew għamlet evalwazzjoni tal-firxa sa fejn dan seta' seħħ.

87.

L-Istati Membri ffukaw fuq l-eliġibilità ta' l-azzjonijiet tal-programm operattiv skond in-natura tan-nefqa, mingħajr ma kkunsidraw ukoll jekk dawn jirrapreżentawx pass 'il quddiem għall-organizzazzjoni tal-produtturi lejn il-kisba ta' l-objettivi tal-programm operattiv. Riżultat ta' dan, il-proċeduri ta' l-Istati Membri ma jassigurawx li l-azzjonijiet tal-programmi operattivi kollha aktarx ikunu effettivi. L-Istati Membri ma applikawx il-prinċipji ta' ġestjoni finanzjarja tajba ta' l-effettività fl-approvazzjoni ta' programmi operattivi. Il-kontrolli tal-Kummissjoni ffukaw fuq l-osservanza tal-kriterji għall-eliġibilità tan-nefqa u mhux dwar jekk il-proċeduri ta' l-Istat Membru biex japprova u jimmonitorja l-programmi operattivi joperawx b'mod li jiżgura li l-programmi aktarx ikunu effettivi.

88.

L-iskema ta' għajnuna kienet tiswa wisq flus biex tiġi implimentata għall-amministrazzjonijiet ta' l-Istati Membri u l-organizzazzjonijiet tal-produtturi. L-elementi ta' programmazzjoni meħtieġa mir-regolamenti ġew segwiti nominalment, bi spiża sinifikanti imma mingħajr benefiċċji reali. Il-kriterji għall-eliġibilità ta' l-infiq ma kinux ċari, u rriżultaw f'inċertezza u bżonn akbar għall-kontrolli biex jiżguraw l-osservanza.

89.

Kważi nofs l-azzjonijiet iffinanzjati fi programmi operattivi rriżultaw f'avvanz sinifikanti mis-sitwazzjoni tal-bidu ta' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi lejn minn ta' l-anqas wieħda mill-11-il objettiv, u għalhekk jistgħu jkunu kkunsidrati effettivi.

90.

Stati Membri kienu wkoll mogħtija l-għajnuna għal azzjonijiet fi programmi operattivi b'effettività baxxa li jiksbu ftit bidla. F'dawn il-każijiet, l-għajnuna tista' tkun aktar effettiva jekk tkun immirata aħjar.

91.

L-organizzazzjonijiet tal-produtturi adattaw għall-bidla fid-domanda u għamlu progress lejn l-objettivi ffissati fir-regolament tal-Kunsill. Programmi operattivi ikkontribwew għal dan, imma mhumiex l-uniku fattur. Il-finanzjament għall-iżvilupp rurali huwa disponibbli wkoll għall-organizzazzjonijiet tal-produtturi, u għal produtturi oħra tal-frott u l-ħaxix, biex isostnu attivitajiet simili, b'objettivi simili għall-programmi operattivi. Il-forzi tas-suq għamlu pressjoni fuq il-produtturi biex jilħqu standards ambjentali aktar għolja, itejbu l-kwalità tal-prodott u jikkontrollaw l-ispejjeż. Konsegwentement, xi effetti minn dawn setgħu jkunu osservati mingħajr l-għajnuna tal-programm operattiv.

92.

Minkejja d-disponibiltà ta' l-għajnuna ta' l-UE lill-membri ta' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi, il-parti l-kbira tal-produtturi fl-Istati Membri prinċipali li jkabbru l-frott u l-ħaxix għażlu li ma jipparteċipawx. Dil-politika s'issa ma rnexxiliex tikkonċentra l-produzzjoni f'bosta Stati Membri. Fl-2000 meta l-Qorti rrapurtat dwar is-settur tal-frott u l-ħaxix, madwar 40 % tal-produzzjoni tal-frott u l-ħaxix fl-UE kien negozjat minn organizzazzjonijiet tal-produtturi. Id-data l-aktar reċenti tal-Kummissjoni turi li din niżlet għall-madwar terz. Bit-tendenzi kurrenti, il-mira tal-Kummissjoni biex l-organizzazzjonijiet tal-produtturi jilħqu sehem ta' 60 % tal-valur totali tal-produzzjoni sa l-2013 mhix ha tkun miksuba.

93.

Il-Kummissjoni ma vvalutatx ir-raġunijiet għal dan in-nuqqas ta' parteċipazzjoni fl-organizzazzjonijiet tal-produtturi, inkluż jekk il-proċeduri ta' l-Istati Membri kinux biżżejjed biex jiżguraw li l-finanzjament għall-Iżvilupp Rurali m'għamilx ħsara lill-inċentiva biex jissieħbu l-produtturi.

94.

Il-konklużjonijiet preżentati hawn fuq juru li l-objettiv ġenerali tal-politika li tikkonċentra l-provvista f'organizzazzjonijiet tal-produtturi ma ġietx miksuba fil-parti l-kbira ta' l-Istati Membri, u l-Kummissjoni għandha nuqqas ta' informazzjoni dwar ir-raġunijiet għal dan, li kieku jkunu neċessarji biex tirrevedi l-politika. Sakemm issir evalwazzjoni ta' din, li għandha tikkunsidra r-riżultati ta' l-evalwazzjonijiet ta' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi li għandha ssir fl-2009, il-Kummissjoni jmissa tressaq proposti biex tagħmel l-iskema ta' l-għajnuna għall-programmi operattivi iktar sempliċi u effettiva.

95.

Il-Kummissjoni għandha tikkunsidra l-meriti ta' approċċi alternattivi sabiex ittejjeb l-iskema ta' l-għajnuna tal-programm operattiv:

96.

Il-Kummissjoni għandha ttejjeb il-ġbir tad-data tagħha dwar il-programmi operattivi u l-organizzazzjonijiet tal-produtturi, tiffoka fuq ftit indikaturi prinċipali ta' l-iskema ta' l-għajnuna u tipprovdi informazzjoni utli għall-evalwazzjoni perijodika.

97.

Il-Kummissjoni għandha tuża l-evalwazzjoni pjanata għall-2009 biex tifhem aħjar ir-raġunijiet għan-nuqqas ta' progress fil-konċentrazzjoni tal-provvista fl-organizzazzjonijiet tal-produtturi. Għandha tevalwa jekk l-organizzazzjonijiet tal-produtturi tejjbux is-sitwazzjoni tal-membri tagħhom b'relazzjoni ma' produtturi oħra, u kif il-politika tikkoeżisti ma' l-Iżvilupp Rurali.

98.

Jekk dawn l-istudji jikkonfermaw li l-organizzazzjonijiet tal-produtturi huma mekkaniżmu effettiv biex isaħħu l-pożizzjoni tal-produtturi, il-politika għandha tkun immirata biex tikseb dan. Il-Kummissjoni għandha tipproponi bidliet biex tinkoraġixxi l-isħubija ta' l-organizzazzjonijiet tal-produtturi, b'mod partikolari fl-Istati Membri prinċipali li jipproduċu l-frott u l-ħaxix. Il-Kummissjoni għandha tikkunsidra wkoll jekk l-objettiv tal-politika li tadatta l-produzzjoni għad-domandi tas-suq li jinbidlu jista' jkun miksub b'mod aħjar jekk l-għajnuna tkun immirata lejn dawk li għandhom l-aktar bżonn ta' adattazzjoni bl-introduzzjoni ta' kriterji ġodda, flimkien mal-bejgħ, biex ikunu allokati fondi lill-organizzazzjonijiet tal-produtturi.

99.

Il-Kummissjoni għandha tuża wkoll l-evalwazzjoni pjanata biex tistabilixxi jekk il-benefiċċji tal-konċentrazzjoni tal-provvista miksuba mill-politika humiex suffiċjenti biex jikkompensaw għan-nuqqas ta' ugwaljanza kkawżata billi jillimitaw l-għajnuna għall-istruttura waħda partikolari tal-produtturi tal-frott u l-ħaxix: organizzazzjonijiet tal-produtturi.

100.

Għażla politika kienet magħmula fl-1996 li teskludi mill-benefiċċji ta' l-għajnuna ta' l-UE lill-produtturi li mhumiex membri f'organizzazzjonijiet tal-produtturi. Jekk il-Kummissjoni ma tistax turi li s-sostenn għall-organizzazzjonijiet tal-produtturi jipproduċi qliegħ reali fit-termini li jsaħħaħ il-pożizzjoni tagħhom fis-suq, ir-raġuni li tiġġustifika l-esklużjoni ta' produtturi oħra mill-għajnuna ta' l-UE għandha titpoġġa in diskussjoni u l-Kummissjoni għandha tikkunsidra mill-ġdid dan il-mekkaniżmu biex jissostjeni l-produtturi tal-frott u l-ħaxix fl-UE.