(1)

Minn Settembru 2021 ġew osservati prezzijiet u volatilità għoljin ħafna fis-swieq tal-elettriku. Kif stipulat mill-Aġenzija tal-Unjoni Ewropea għall-Kooperazzjoni tar-Regolaturi tal-Enerġija (“ACER”) fil-valutazzjoni finali tagħha ta’ April 2022 tat-tfassil tas-suq tal-elettriku bl-ingrossa tal-UE, din hija prinċipalment konsegwenza tal-prezz għoli tal-gass, li jintuża bħala input biex jiġi ġġenerat l-elettriku.

(2)

L-eskalazzjoni tal-gwerra ta’ aggressjoni tar-Russja kontra l-Ukrajna, li hija Parti Kontraenti tat-Trattat dwar il-Komunità tal-Enerġija (4), u s-sanzjonijiet internazzjonali relatati minn Frar 2022 ‘l hawn wasslu għal kriżi tal-gass, xekklu s-swieq globali tal-enerġija, aggravaw il-problema tal-prezzijiet għoljin tal-gass, u kellhom impatt sekondarju sinifikanti fuq il-prezzijiet tal-elettriku. Il-gwerra ta’ aggressjoni tar-Russja kontra l-Ukrajna kkawżat ukoll inċertezza dwar il-provvista ta’ komoditajiet oħrajn, bħall-faħam iebes u ż-żejt mhux maħdum, użati minn installazzjonijiet tal-ġenerazzjoni tal-enerġija. Dik l-inċertezza rriżultat f’żieda addizzjonali sostanzjali fil-volatilità tal-prezzijiet tal-elettriku. Id-disponibbiltà mnaqqsa ta’ diversi reatturi nukleari u l-produzzjoni baxxa tal-enerġija idroelettrika komplew jamplifikaw iż-żieda fil-prezzijiet tal-elettriku.

(3)

Bi tweġiba għal dik is-sitwazzjoni, il-Kummissjoni, fil-komunikazzjoni tagħha tat-13 ta’ Ottubru 2021 dwar “L-indirizzar taż-żieda fil-prezzijiet tal-enerġija: sett ta’ għodod għall-azzjoni u l-appoġġ”, ipproponiet sett ta’ miżuri li l-Unjoni u l-Istati Membri tagħha jistgħu jużaw biex jindirizzaw l-impatt immedjat tal-prezzijiet għoljin tal-enerġija fuq klijenti domestiċi u n-negozji, inkluż appoġġ għall-introjtu, ħelsien mit-taxxa, miżuri ta’ ffrankar u ħżin tal-enerġija u biex tissaħħaħ ir-reżiljenza għal xokkijiet futuri fil-prezzijiet. Fil-komunikazzjoni tagħha tat-8 ta’ Marzu 2022 dwar “REPowerEU: Azzjoni Ewropea Konġunta għal enerġija aktar affordabbli, sikura u sostenibbli”, il-Kummissjoni ppreżentat sensiela ta’ miżuri addizzjonali biex issaħħaħ is-sett ta’ għodod u biex twieġeb għaż-żieda fil-prezzijiet tal-enerġija. Fit-23 ta’ Marzu 2022, il-Kummissjoni stabbiliet ukoll qafas temporanju ta’ għajnuna mill-Istat biex tippermetti ċerti sussidji biex jittaffa l-impatt tal-prezzijiet għoljin tal-enerġija.

(4)

Fil-komunikazzjoni tagħha tat-18 ta’ Mejju 2022 il-Kummissjoni ppreżentat “il-pjan REPowerEU” tagħha, li introduċa miżuri addizzjonali li jiffokaw fuq l-iffrankar tal-enerġija, id-diversifikazzjoni tal-provvisti tal-enerġija, mira ogħla tal-effiċjenza fl-enerġija u t-tnedija aċċellerata tal-enerġija rinnovabbli bil-għan li tnaqqas id-dipendenza tal-Unjoni fuq il-fjuwils fossili Russi, inkluż proposta biex il-mira tal-Unjoni għall-2030 għall-konsum finali gross tal-enerġija rinnovabbli tiżdied għal 45 %. Barra minn hekk, il-komunikazzjoni tal-Kummissjoni tat-18 ta’ Mejju 2022 dwar “Interventi fis-Suq tal-Enerġija fi żmien qasir u Titjib fuq medda itwal ta’ żmien fid-Disinn tas-Suq tal-Elettriku – pjan ta’ azzjoni”, minbarra li stabbiliet miżuri addizzjonali għal żmien qasir biex jiġu indirizzati l-prezzijiet għoljin tal-enerġija, identifikat oqsma potenzjali għat-titjib tat-tfassil tas-suq tal-elettriku u ħabbret l-intenzjoni li tivvaluta dawk l-oqsma bl-għan li jinbidel il-qafas leġiżlattiv.

(5)

Sabiex jiġu indirizzati, b’mod urġenti, l-kriżi tal-prezzijiet tal-enerġija u t-tħassib dwar is-sigurtà u biex jiġu indirizzati ż-żidiet fil-prezzijiet għaċ-ċittadini, l-Unjoni adottat diversi atti legali, inkluż ir-Regolament (UE) 2022/1032 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (5) li stabbilixxa reġim sod għall-ħżin tal-gass u r-Regolament tal-Kunsill (UE) 2022/1369 (6), li ppreveda miżuri effettivi għat-tnaqqis fid-domanda għall-gass u l-elettriku, ir-Regolament tal-Kunsill (UE) 2022/1854 (7), li stabbilixxa reġimi li jillimitaw il-prezzijiet biex jiġu evitati profitti mhux mistennija fis-swieq tal-gass u fis-swieq tal-elettriku u r-Regolament tal-Kunsill (UE) 2022/2577 (8), li stabbilixxa miżuri li jaċċelleraw il-proċeduri għall-għoti ta’ permessi għall-installazzjonijiet tal-enerġija rinnovabbli.

(6)

Suq tal-enerġija integrat sew, li jibni fuq ir-Regolamenti (UE) 2018/1999 (9), (UE) 2019/942 (10) u (UE) 2019/943 (11) tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill u d-Direttivi (UE) 2018/2001 (12), (EU) 2018/2002 (13) u (UE) 2019/944 (14) tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, li flimkien komunement jissejħu l-pakkett dwar l-Enerġija nadifa għall-Ewropej kollha adottat fl-2018 u fl-2019 (il-“Pakkett dwar l-Enerġija Nadifa”), jippermetti lill-Unjoni tgawdi l-benefiċċji ekonomiċi ta’ suq tal-enerġija uniku fiċ-ċirkostanzi kollha, filwaqt li jiżgura s-sigurtà tal-provvista u jsostni l-proċess ta’ dekarbonizzazzjoni biex jintlaħaq l-objettiv tan-newtralità klimatika tal-Unjoni. L-interkonnettività transfruntiera tiżgura wkoll tħaddim aktar sikur, aktar affidabbli u effiċjenti tas-sistemi tal-elettriku, u reżiljenza aħjar għal xokkijiet fil-prezzijiet għal żmien qasir.

(7)

It-tisħiħ tas-suq intern tal-enerġija u l-ilħuq tal-objettivi tat-tranżizzjoni tal-klima u tal-enerġija jirrikjedu titjib sostanzjali tan-network tal-elettriku tal-Unjoni biex dan ikun jista’ jospita żidiet kbar tal-kapaċità ta’ ġenerazzjoni tal-enerġija rinnovabbli, b’varjabbiltà fl-ammonti tal-ġenerazzjoni li tiddependi fuq it-temp u tibdil fix-xejriet tal-fluss tal-elettriku madwar l-Unjoni, u jkun jista’ jindirizza d-domanda ġdida bħal vetturi elettriċi u pompi tas-sħana. L-investiment fil-grilji, fil-fruntieri u lil hinn minnhom, huwa kruċjali għall-funzjonament tajjeb tas-suq intern tal-elettriku, inkluż is-sigurtà tal-provvista. Tali investiment huwa neċessarju biex l-enerġija rinnovabbli u d-domanda jiġu integrati f’kuntest fejn jinsabu aktar maqtugħin minn xulxin milli fil-passat u, fl-aħħar mill-aħħar, biex jintlaħqu l-miri tal-enerġija u tal-klima tal-Unjoni. Għalhekk, jenħtieġ li kwalunkwe riforma tas-suq tal-elettriku tal-Unjoni tikkontribwixxi għal network tal-elettriku Ewropew aktar integrat, bl-għan li jiġi żgurat li kull Stat Membru jilħaq livell ta’ interkonnettività tal-elettriku konformi mal-mira ta’ interkonnessjoni tal-elettriku għall-2030 ta’ mill-inqas 15 % skont l-Artikolu 4, il-punt (d)(1), tar-Regolament (UE) 2018/1999, li dik il-kapaċità ta’ interkonnessjoni tintuża kemm jista’ jkun għall-kummerċ transfruntier u li n-network tal-elettriku u l-infrastruttura tal-konnettività tal-Unjoni jinbnew jew jiġu aġġornati, bħall-proġetti tal-Unjoni ta’ interess komuni kif stabbilit skont ir-Regolament (UE) 2022/869 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (15) mill-qafas dwar in-Networks Trans-Ewropej għall-Enerġija. Jenħtieġ li tiġi pprovduta konnettività adegwata liċ-ċittadini u lill-impriżi kollha tal-Unjoni peress li din tista’ tirriżulta f’opportunitajiet maġġuri biex huma jipparteċipaw fit-tranżizzjoni tal-enerġija u fit-trasformazzjoni diġitali tal-Unjoni. Jenħtieġ li tingħata kunsiderazzjoni speċjali lir-reġjuni ultraperiferiċi msemmija fl-Artikolu 349 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (TFUE), li jirrikonoxxi r-restrizzjonijiet speċifiċi tagħhom u jipprevedi l-adozzjoni ta’ miżuri speċifiċi fir-rigward tagħhom.

(8)

It-tfassil attwali tas-suq tal-elettriku ikkontribwixxa, fost oħrajn, għall-ħolqien ta’ prodotti, servizzi u miżuri ġodda u innovattivi fis-swieq tal-elettriku bl-imnut, filwaqt li appoġġa l-effiċjenza fl-enerġija u l-użu tal-enerġija rinnovabbli u tejjeb l-għażla biex il-konsumaturi jiġu megħjuna jnaqqsu l-kontijiet tal-enerġija tagħhom inkluż permezz ta’ installazzjonijiet ta’ ġenerazzjoni fuq skala żgħira u servizzi emerġenti għall-provvista ta’ rispons tad-domanda. Il-bini fuq il-potenzjal tad-diġitalizzazzjoni tas-sistema tal-enerġija u l-isfruttar tiegħu, bħall-parteċipazzjoni attiva mill-konsumaturi, huwa element ewlieni tas-swieq u s-sistemi futuri tal-elettriku fl-Unjoni. Fl-istess ħin, hemm bżonn li jiġu rrispettati l-għażliet tal-konsumaturi, li l-konsumaturi jitħallew jibbenefikaw minn varjetà ta’ offerti kuntrattwali, u li l-klijenti domestiċi jiġu protetti minn prezzijiet għoljin matul kriżi tal-enerġija. L-integrazzjoni tas-sistema tal-enerġija hija intiża li tkun l-ippjanar u t-tħaddim tas-sistema tal-enerġija kollha kemm hi, fost id-diversi vetturi tal-enerġija, infrastrutturi u setturi tal-konsum, bil-ħolqien ta’ rabtiet aktar b’saħħithom bejniethom, f’sinerġija ma’ xulxin u appoġġati mid-diġitalizzazzjoni bl-objettiv li titwassal enerġija sikura, affordabbli, affidabbli u sostenibbli.

(9)

Fil-kuntest tal-kriżi tal-enerġija, it-tfassil attwali tas-suq tal-elettriku żvela għadd ta’ nuqqasijiet u konsegwenzi mhux mistennija marbutin mal-impatt tal-prezzijiet għoljin u volatili tal-fjuwils fossili fuq is-swieq tal-elettriku għal żmien qasir, li jesponu lill-unitajiet domestiċi u lill-impriżi għal żidiet sinifikanti fil-prezzijiet fuq il-kontijiet tal-elettriku tagħhom.

(10)

L-użu aktar mgħaġġel tal-enerġija rinnovabbli u tat-teknoloġiji flessibbli nodfa jikkostitwixxi l-aktar mod sostenibbli u kosteffettiv biex titnaqqas b’mod strutturali d-domanda għall-fjuwils fossili għall-ġenerazzjoni tal-elettriku u jippermetti l-konsum dirett tal-elettriku permezz tal-elettrifikazzjoni tad-domanda tal-enerġija u l-integrazzjoni tas-sistema tal-enerġija. Minħabba l-kostijiet operazzjonali baxxi tagħhom, is-sorsi rinnovabbli jista’ jkollhom impatt pożittiv fuq il-prezzijiet tal-elettriku madwar l-Unjoni u jnaqqsu l-konsum tal-fjuwils fossili.

(11)

Jenħtieġ li l-bidliet għat-tfassil tas-suq tal-elettriku jiżguraw li l-benefiċċji mill-użu dejjem akbar tal-enerġija rinnovabbli, u t-tranżizzjoni tal-enerġija kollha kemm hi, jinġiebu lill-konsumaturi, inkluż dawk l-aktar vulnerabbli, u fl-aħħar mill-aħħar, jipproteġuhom minn kriżijiet tal-enerġija u jevitaw sitwazzjoni fejn il-klijenti domestiċi jaqgħu f’nassa ta’ faqar enerġetiku. Jenħtieġ li dawk il-bidliet itaffu l-impatt tal-prezzijiet għoljin tal-fjuwils fossili, b’mod partikolari dawk tal-gass, fuq il-prezzijiet tal-elettriku, bl-għan li jippermettu lill-klijenti domestiċi u lill-impriżi jgawdu l-benefiċċji ta’ enerġija affordabbli u sigura minn sorsi sostenibbli, rinnovabbli u b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju għal perjodu ta’ żmien itwal, kif ukoll ir-rwol ta’ soluzzjonijiet effiċjenti fl-użu tal-enerġija fit-tnaqqis tal-kostijiet ġenerali tal-enerġija, li jistgħu jnaqqsu l-ħtieġa għal espansjoni tal-grilja għat-trażmissjoni tal-elettriku u l-kapaċità tal-ġenerazzjoni.

(12)

Ir-riforma tat-tfassil tas-suq tal-elettriku għandha l-għan li jinkisbu prezzijiet tal-elettriku affordabbli u kompetittivi għall-konsumaturi kollha. Għaldaqstant, jenħtieġ li dik ir-riforma tkun ta’ benefiċċju mhux biss għall-klijenti domestiċi iżda anke għall-kompetittività tal-industriji tal-Unjoni billi tiffaċilita l-investiment fit-teknoloġija nadifa li dawn jirrikjedu biex jissodisfaw il-perkorsi ta’ tranżizzjoni tagħhom għal emissjonijiet żero netti. It-tranżizzjoni tal-enerġija fl-Unjoni trid tiġi appoġġata minn bażi tal-manifattura b’saħħitha ta’ teknoloġija nadifa. Dawk ir-riformi ser jappoġġaw l-elettrifikazzjoni affordabbli tal-industrija u l-pożizzjoni tal-Unjoni bħala mexxejja globali f’termini ta’ riċerka u innovazzjoni f’teknoloġiji tal-enerġija nadifa.

(13)

Swieq effiċjenti u li jiffunzjonaw tajjeb għal żmien qasir huma għodda ewlenija għall-integrazzjoni tas-sorsi tal-enerġija rinnovabbli u tal-flessibbiltà fis-suq tal-elettriku u jippermettu l-integrazzjoni tas-sistema tal-enerġija b’mod kosteffettiv.

(14)

Is-swieq tal-istess ġurnata huma partikolarment importanti għall-integrazzjoni ta’ sorsi ta’ enerġija rinnovabbli varjabbli fis-sistema tal-elettriku bl-anqas kost peress li jagħtu l-possibbiltà lill-parteċipanti fis-suq li jinnegozjaw in-nuqqasijiet jew is-surplus tal-elettriku eqreb lejn iż-żmien tal-konsenja. Peress li l-ġeneraturi tal-enerġija rinnovabbli varjabbli jistgħu biss jistmaw b’mod preċiż il-produzzjoni tagħhom qrib iż-żmien tal-konsenja, huwa kruċjali għalihom li jimmassimizzaw l-opportunitajiet ta’ negozjar permezz ta’ aċċess għal suq likwidu kemm jista’ jkun qrib iż-żmien tal-konsenja tal-elettriku. Għalhekk, jenħtieġ li l-ħin tal-għeluq tan-negozju tal-kapaċità transżonali tal-istess ġurnata jitqassar u jiġi stabbilit eqreb il-ħin reali sabiex jiġu massimizzati l-opportunitajiet għall-parteċipanti fis-suq li jinnegozjaw in-nuqqasijiet u s-surplus tal-elettriku u jikkontribwixxu għal integrazzjoni aħjar tas-sorsi tal-enerġija rinnovabbli varjabbli fis-sistema tal-elettriku. Meta dik il-bidla toħloq riskji għas-sigurtà tal-provvista u sabiex tkun tista’ ssir tranżizzjoni kosteffiċjenti fil-ħin tal-għeluq iqsar tan-negozju tal-kapaċità transżonali, jenħtieġ li l-operaturi ta’ sistema ta’ trażmissjoni jkollhom il-possibbiltà li jitolbu deroga, abbażi ta’ valutazzjoni tal-impatt u soġġetta għall-approvazzjoni mill-awtorità regolatorja kkonċernata, sabiex jiksbu estensjoni tal-iskeda ta’ żmien għall-implimentazzjoni. Jenħtieġ li dik it-talba tinkludi pjan ta’ azzjoni b’passi konkreti lejn l-implimentazzjoni tal-ħin tal-għeluq il-ġdid tan-negozju tal-kapaċità transżonali tal-istess ġurnata.

(15)

Għalhekk, huwa importanti li s-swieq tal-istess ġurnata jadattaw għall-parteċipazzjoni ta’ teknoloġiji tal-enerġija rinnovabbli varjabbli bħall-enerġija solari u mir-riħ kif ukoll għall-parteċipazzjoni tar-rispons tad-domanda u l-ħżin tal-enerġija. Jenħtieġ li l-likwidità tas-swieq tal-istess ġurnata tittejjeb bil-kondiviżjoni tal-kotba tal-ordnijiet bejn l-operaturi tas-suq f’żona tal-offerti, anke meta l-kapaċitajiet transżonali jiġu stabbiliti għal żero jew wara l-ħin tal-għeluq tan-negozju tas-suq tal-istess ġurnata. Sabiex jiġi żgurat li l-kotba tal-ordnijiet jiġu kondiviżi bejn l-operaturi nominati tas-suq tal-elettriku (NEMOs) fil-perjodi ta’ żmien tal-akkoppjament tas-swieq ta’ ġurnata bil-quddiem u tal-istess ġurnata, jenħtieġ li n-NEMOs jissottomettu l-ordnijiet kollha għall-prodotti ta’ ġurnata bil-quddiem u tal-istess ġurnata u għall-prodotti li jkollhom l-istess karatteristiċi lill-akkoppjament singolu ta’ ġurnata bil-quddiem u tal-istess ġurnata u jenħtieġ li ma jorganizzawx in-negozjar ta’ prodotti ta’ ġurnata bil-quddiem jew tal-istess ġurnata, jew prodotti li jkollhom l-istess karatteristiċi barra mill-akkoppjament singolu ta’ ġurnata bil-quddiem u tal-istess ġurnata. Sabiex jiġi indirizzat ir-riskju inerenti ta’ diskriminazzjoni fin-negozjar ta’ prodotti ta’ ġurnata bil-quddiem u tal-istess ġurnata ġewwa u barra l-akkoppjament singolu ta’ ġurnata bil-quddiem u tal-istess ġurnata, u t-tbattil konsegwenti tal-likwidità fis-swieq tal-elettriku akkoppjati tal-Unjoni, jenħtieġ li dak l-obbligu japplika għan-NEMOs, għall-impriżi li direttament jew indirettament jeżerċitaw kontroll fuq NEMO u għall-impriżi li huma direttament jew indirettament ikkontrollati minn NEMO. Sabiex tittejjeb it-trasparenza fis-swieq, jenħtieġ li l-parteċipanti fis-suq jipprovdu, fejn applikabbli, informazzjoni skont l-unitajiet tal-ġenerazzjoni mingħajr preġudizzju għall-preżentazzjoni tal-offerti f’konformità mal-qafas rilevanti f’kull Stat Membru.

(16)

Barra minn hekk, jenħtieġ li s-swieq tal-elettriku għal żmien qasir jiżguraw li l-fornituri ta’ servizzi ta’ flessibbiltà fuq skala żgħira jkunu jistgħu jipparteċipaw billi jnaqqsu d-daqs minimu tal-offerta.

(17)

Sabiex tiġi żgurata l-integrazzjoni effiċjenti tal-elettriku ġġenerat minn sorsi ta’ enerġija rinnovabbli varjabbli u sabiex titnaqqas il-ħtieġa għall-ġenerazzjoni tal-elettriku bbażata fuq il-fjuwils fossili f’sitwazzjonijiet ta’ kriżi fil-prezzijiet tal-elettriku fil-livell tar-reġjun jew tal-Unjoni kollha, jenħtieġ li jkun possibbli għall-Istati Membri li jitolbu lill-operaturi ta’ sistema li jipproponu l-akkwist ta’ prodott għat-trażżin tal-quċċata tad-domanda li jippermetti rispons tad-domanda addizzjonali sabiex jikkontribwixxi għat-tnaqqis tal-konsum fis-sistema tal-elettriku. Jenħtieġ li l-proposta għal prodott għat-trażżin tal-quċċata tad-domanda tiġi vvalutata mill-awtorità regolatorja kkonċernata fir-rigward tal-kisba ta’ tnaqqis fid-domanda għall-elettriku u tnaqqis tal-impatt fuq il-prezz tal-elettriku bl-ingrossa matul il-ħinijiet l-aktar intensivi. Peress li l-prodott għat-trażżin tal-quċċata tad-domanda għandu l-għan li jnaqqas u jibdel il-konsum tal-elettriku u sabiex tiġi evitata żieda fl-emissjonijiet tal-gassijiet serra, jenħtieġ li l-attivazzjoni tal-prodott għat-trażżin tal-quċċata tad-domanda ma twassalx għal ġenerazzjoni bbażata fuq il-fjuwils fossili li tinsab wara l-punt tal-kejl. Peress li l-prodott għat-trażżin tal-quċċata tad-domanda huwa maħsub li jiġi applikat biss f’sitwazzjonijiet limitati ta’ kriżi fil-prezzijiet tal-elettriku fil-livell tar-reġjun jew tal-Unjoni kollha, l-akkwist tiegħu jista’ jseħħ sa ġimgħa qabel jiġu rilaxxati kapaċitajiet addizzjonali ta’ rispons tad-domanda. Jenħtieġ li l-operaturi ta’ sistema jkunu jistgħu jattivaw il-prodott għat-trażżin tal-quċċata tad-domanda qabel jew waqt il-perjodu taż-żmien tas-suq ta’ ġurnata bil-quddiem. Alternattivament, jenħtieġ li jkun possibbli li l-prodott għat-trażżin tal-quċċata tad-domanda jiġi attivat awtomatikament abbażi ta’ prezz tal-elettriku definit minn qabel. Sabiex jiġu vverifikati l-volumi tat-tnaqqis tal-konsum tal-elettriku, jenħtieġ li l-operatur ta’ sistema juża linja bażi li tirrifletti l-konsum mistenni tal-elettriku mingħajr ma jiġi attivat il-prodott għat-trażżin tal-quċċata tad-domanda u, wara li jikkonsulta lill-parteċipanti fis-suq, jenħtieġ li jiżviluppa metodoloġija bażi. Jenħtieġ li dik il-metodoloġija tiġi approvata mill-awtorità regolatorja kkonċernata. Jenħtieġ li l-ACER tivvaluta l-impatt tal-użu ta’ prodotti għat-trażżin tal-quċċata tad-domanda fuq is-suq tal-elettriku tal-Unjoni, filwaqt li tqis il-ħtieġa li l-prodotti għat-trażżin tal-quċċata tad-domanda ma jxekklux bla bżonn il-funzjonament tas-swieq tal-elettriku jew ma jikkawżawx ridirezzjoni tar-rispons tad-domanda lejn prodotti għat-trażżin tal-quċċata tad-domanda, u jenħtieġ li tkun tista’ tagħti rakkomandazzjonijiet lill-awtoritajiet regolatorji li għandhom jitqiesu fil-valutazzjoni tagħhom fil-livell nazzjonali. Barra minn hekk, jenħtieġ li l-ACER tivvaluta l-impatt tal-iżvilupp ta’ prodotti għat-trażżin tal-quċċata tad-domanda fuq is-suq tal-elettriku tal-Unjoni f’ċirkostanzi normali. Abbażi ta’ dik il-valutazzjoni, jenħtieġ li l-Kummissjoni tkun tista’, fejn xieraq, tippreżenta proposta leġiżlattiva biex temenda r-Regolament (UE) 2019/943 sabiex tintroduċi prodotti għat-trażżin tal-quċċata tad-domanda meta ma jkunx hemm sitwazzjonijiet ta’ kriżi fil-prezzijiet tal-elettriku.

(18)

Sabiex ikunu jistgħu jipparteċipaw b’mod attiv fis-swieq tal-elettriku u jipprovdu flessibbiltà, il-konsumaturi huma mgħammra progressivament b’arloġġi intelliġenti. Madankollu, f’għadd ta’ Stati Membri l-introduzzjoni ta’ sistemi ta’ kejl intelliġenti għadha miexja bil-mod u għalhekk huwa imperattiv li l-Istati Membri jtejbu l-kundizzjonijiet għall-installazzjoni ta’ sistemi ta’ kejl intelliġenti, bl-objettiv li tintlaħaq kopertura sħiħa mill-aktar fis possibbli. Madankollu, jenħtieġ li l-operaturi ta’ sistema ta’ trażmissjoni, l-operaturi ta’ sistema ta’ distribuzzjoni u l-parteċipanti rilevanti fis-suq, inkluż aggregaturi indipendenti, ikunu jistgħu jużaw, bil-kunsens tal-klijent finali, id-data minn strumenti tal-kejl dedikati, f’konformità mal-Artikoli 23 u 24 tad-Direttiva (UE) 2019/944 u liġi rilevanti oħra tal-Unjoni, inkluż il-liġi dwar il-protezzjoni tad-data u l-privatezza, b’mod partikolari r-Regolament (UE) 2016/679 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (16). Barra minn hekk, f’dawk il-każijiet biss fejn is-sistemi ta’ kejl intelliġenti jkunu għadhom ma ġewx installati u f’każijiet fejn is-sistemi ta’ kejl intelliġenti ma jipprevedux livell suffiċjenti ta’ granularità tad-data, jenħtieġ li l-operaturi ta’ sistema ta’ trażmissjoni u l-operaturi ta’ sistema ta’ distribuzzjoni bil-kunsens tal-klijent finali, jużaw id-data minn strumenti tal-kejl dedikati għall-osservabbiltà u għar-regolamentazzjoni ta’ servizzi ta’ flessibbiltà bħar-rispons tad-domanda u l-ħżin tal-enerġija. Jenħtieġ li l-iffaċilitar tal-użu ta’ data minn strumenti tal-kejl dedikati għall-osservabbiltà u r-regolamentazzjoni jiffaċilita l-parteċipazzjoni attiva tal-klijenti finali fis-suq u l-iżvilupp tar-rispons tad-domanda tagħhom. Jenħtieġ li l-użu ta’ data minn dawk l-istrumenti tal-kejl dedikati jikkonformaw mar-rekwiżiti ta’ kwalità relatati mad-data.

(19)

Dan ir-Regolament jistabbilixxi bażi legali għall-ipproċessar ta’ data personali f’konformità mar-Regolament (UE) 2016/679. Jenħtieġ li l-Istati Membri jiżguraw li l-prinċipji u l-obbligi kollha dwar l-ipproċessar tad-data personali stabbiliti fir-Regolament (UE) 2016/679 jiġu ssodisfati, inkluż dwar il-minimizzazzjoni tad-data. Fejn l-objettiv ta’ dan ir-Regolament jista’ jintlaħaq mingħajr l-ipproċessar ta’ data personali, jenħtieġ li l-kontrolluri tad-data jibbażaw fuq data anonimizzata u aggregata.

(20)

Il-konsumaturi u l-fornituri għandhom bżonn ta’ swieq forward effettivi u effiċjenti biex ikopru l-iskopertura tal-prezzijiet għal żmien twil tagħhom u jnaqqsu d-dipendenza tagħhom fuq prezzijiet għal żmien qasir. Sabiex jiġi żgurat li l-konsumaturi tal-enerġija madwar l-Unjoni jkunu jistgħu jibbenefikaw bis-sħiħ mill-vantaġġi tas-swieq integrati tal-elettriku u tal-kompetizzjoni madwar l-Unjoni, jenħtieġ li l-Kummissjoni tivvaluta l-impatt ta’ miżuri possibbli biex jittejjeb il-funzjonament tas-swieq forward tal-elettriku tal-Unjoni bħall-frekwenza tal-allokazzjoni, il-maturità u n-natura tad-drittijiet ta’ trażmissjoni għal żmien twil, modi biex jissaħħaħ is-suq sekondarju u l-introduzzjoni possibbli ta’ ċentri virtwali reġjonali.

(21)

Jenħtieġ li l-parti tal-valutazzjoni relatata mal-introduzzjoni possibbli ta’ ċentri virtwali reġjonali, fost l-oħrajn, tkopri l-implikazzjonijiet rigward il-ftehimiet intergovernattivi preeżistenti relatati mas-sjieda konġunta transfruntiera tal-impjanti tal-enerġija. Jekk introdotti, iċ-ċentri virtwali reġjonali jirriflettu l-prezz aggregat ta’ diversi żoni tal-offerti u jipprovdu prezz ta’ referenza, li jenħtieġ li jintuża mill-operaturi tas-suq biex joffru prodotti ta’ ħħeġġjar forward. Għal dak il-għan, jenħtieġ li ċ-ċentri virtwali reġjonali ma jitqisux bħala entitajiet li jorganizzaw jew jeżegwixxu tranżazzjonijiet. Iċ-ċentri virtwali reġjonali, billi jipprovdu indiċi tal-prezz ta’ referenza, jippermettu l-ġbir flimkien tal-likwidità u jipprovdu opportunitajiet addizzjonali ta’ ħħeġġjar lill-parteċipanti fis-suq. Sabiex jiġu żgurati kundizzjonijiet uniformi għall-implimentazzjoni ta’ dan ir-Regolament, jenħtieġ li l-Kummissjoni tingħata setgħat ta’ implimentazzjoni biex tispeċifika ulterjorment, fejn neċessarju, miżuri u għodda dwar it-tfassil tas-swieq forward tal-elettriku tal-Unjoni, inkluż fir-rigward tal-introduzzjoni ta’ ċentri virtwali reġjonali. Jenħtieġ li dawk is-setgħat ikunu eżerċitati f’konformità mar-Regolament (UE) Nru 182/2011 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (17).

(22)

Sabiex jissaħħu l-possibbiltajiet tal-parteċipanti fis-suq għall-iħħeġġjar, jenħtieġ li jiġi estiż ir-rwol tal-pjattaforma unika ta’ allokazzjoni stabbilita f’konformità mar-Regolament tal-Kummissjoni (UE) 2016/1719 (18). Jenħtieġ li l-pjattaforma unika ta’ allokazzjoni taġixxi bħala entità li toffri allokazzjoni u tiffaċilita n-negozjar ta’ drittijiet ta’ trażmissjoni għal żmien twil f’isem l-operaturi ta’ sistema ta’ trażmissjoni bejn iż-żoni tal-offerti differenti u, fejn rilevanti, iċ-ċentri virtwali reġjonali.

(23)

Jenħtieġ li t-tariffi tan-network jinċentivaw lill-operaturi ta’ sistema ta’ trażmissjoni u ta’ distribuzzjoni biex jużaw servizzi ta’ flessibbiltà permezz tal-iżvilupp ulterjuri ta’ soluzzjonijiet innovattivi biex jottimizzaw il-grilja eżistenti u biex jiksbu servizzi ta’ flessibbiltà, partikolarment ir-rispons tad-domanda jew il-ħżin tal-enerġija. Għal dak il-għan, jenħtieġ li t-tariffi tan-network jitfasslu biex iqisu l-infiq operazzjonali u kapitali tal-operaturi ta’ sistema jew taħlita effiċjenti tat-tnejn sabiex ikunu jistgħu joperaw is-sistema tal-elettriku b’mod kosteffiċjenti. Jenħtieġ li r-rekwiżit għar-riflettività tal-kostijiet ma jirrestrinġix l-opportunità li l-kostijiet jiġu ridistribwiti b’mod effiċjenti meta jiġu applikati tariffi tan-network li jvarjaw skont il-post jew il-ħin. Dan ikompli jikkontribwixxi għall-integrazzjoni tal-enerġija minn sorsi rinnovabbli bl-anqas kost għas-sistema tal-elettriku u jippermetti lill-klijenti finali jivvalutaw is-soluzzjonijiet ta’ flessibbiltà tagħhom. L-awtoritajiet regolatorji ser jiżvolġu rwol ċentrali fl-iżgurar li jiġi pprovdut biżżejjed investiment għall-iżvilupp, l-espansjoni u t-tisħiħ tal-grilja meħtieġa. Jenħtieġ li l-awtoritajiet regolatorji jippromwovu l-aċċettazzjoni pubblika u l-użu ta’ investiment antiċipatorju, filwaqt li jħeġġu l-aċċellerazzjoni tal-iżvilupp tal-grilja biex jiġi ssodisfat l-użu aċċellerat tal-ġenerazzjoni rinnovabbli, inkluż, fejn xieraq, f’żoni deżinjati għat-tħaffif tal-enerġija rinnovabbli u d-domanda elettrifikata intelliġenti.

(24)

Is-sorsi tal-enerġija rinnovabbli lil hinn mill-kosta, bħall-enerġija eolika lil hinn mill-kosta, l-enerġija mill-oċeani u l-installazzjoni fotovoltajka galleġġanti, ser ikollhom rwol strumentali fil-bini ta’ sistema tal-enerġija bbażata l-aktar fuq sorsi ta’ enerġija rinnovabbli u fl-iżgurar tan-newtralità klimatika sal-2050. Madankollu, hemm ostakli sostanzjali għall-użu usa’ u effiċjenti tagħhom li jipprevjenu ż-żieda enormi meħtieġa biex jintlaħqu dawk l-objettivi. Jistgħu jinħolqu ostakli simili għal teknoloġiji lil hinn mill-kosta oħrajn fil-futur. Sabiex jitnaqqas ir-riskju ta’ investiment għal l-iżviluppaturi ta’ proġetti lil hinn mill-kosta, strumenti bħal ftehimiet dwar ix-xiri tal-enerġija (PPAs) jew kuntratti bidirezzjonali għad-differenza jistgħu jintużaw biex jiffaċilitaw l-iżvilupp ta’ proġetti lil hinn mill-kosta. Għal proġetti ibridi lil hinn mill-kosta konnessi ma’ aktar minn suq wieħed f’żona tal-offerti lil hinn mill-kosta, hemm riskju addizzjonali assoċjat mas-sitwazzjoni topografika unika relatata mal-aċċess għas-suq. Biex jitnaqqas ir-riskju għal tali proġetti, jenħtieġ li operaturi ta’ sistema ta’ trażmissjoni jikkumpensaw meta, fir-riżultati vvalidati tal-kalkolu tal-kapaċità, ma jkunux għamlu disponibbli l-kapaċità miftiehma fil-ftehimiet ta’ konnessjoni dwar l-interkonnettur, jew ma jkunux għamlu disponibbli l-kapaċità fuq l-elementi kritiċi tan-network skont ir-regoli tal-kalkolu tal-kapaċità stabbiliti fl-Artikolu 16(8) tar-Regolament (UE) 2019/943, jew it-tnejn li huma. Jenħtieġ li l-operaturi ta’ sistema ta’ trażmissjoni ma jħallsu l-ebda kumpens jekk, fir-riżultati vvalidati tal-kalkolu tal-kapaċità, ikunu għamlu disponibbli l-kapaċità tal-interkonnettur fir-rekwiżiti tal-ftehim ta’ konnessjoni jew ‘il fuq minnhom kif ukoll il-kapaċità fuq l-elementi kritiċi tan-network f’konformità mar-regoli stabbiliti fl-Artikolu 16(8) tar-Regolament (UE) 2019/943. Fil-ftehim ta’ konnessjoni rispettiv mal-operatur tal-impjant tal-ġenerazzjoni tal-elettriku rinnovabbli lil hinn mill-kosta, jenħtieġ li l-operaturi ta’ sistemi ta’ trażmissjoni jagħmlu ħilithom biex jagħtu l-kapaċità totali miftiehma bħala waħda soda, mhux flessibbli, u f’konformità mal-qafas għall-ftehimiet ta’ konnessjoni stabbiliti fid-Direttiva (UE) 2019/944. Jenħtieġ li l-Istati Membri jiġu infurmati biżżejjed minn qabel dwar il-ftehim ta’ konnessjoni. Jenħtieġ li l-kumpens ikun pagabbli jew jekk il-kapaċitajiet ta’ trażmissjoni disponibbli jitnaqqsu sal-punt li l-ammont sħiħ ta’ ġenerazzjoni tal-elettriku li l-impjant tal-ġenerazzjoni tal-elettriku rinnovabbli lil hinn mill-kosta kieku kien ikun jista’ jesporta ma jkunx jista’ jiġi kkonsenjat lis-swieq tal-madwar jew fejn minkejja li seta’ jesporta, ikun hemm tnaqqis korrispondenti fil-prezz fiż-żona tal-offerti lil hinn mill-kosta minħabba tnaqqis fil-kapaċità, meta mqabbel ma’ mingħajr tnaqqis fil-kapaċità, jew it-tnejn li huma. Jenħtieġ li l-kumpens jitħallas mill-introjtu mill-konġestjoni. Jenħtieġ li tapplika fejn, operatur ta’ sistema ta’ trażmissjoni wieħed jew aktar ma għamlux biżżejjed kapaċità disponibbli biex jesportaw il-kapaċità tal-ġenerazzjoni tal-elettriku fuq l-interkonnettur rispettiv tagħhom sal-kapaċità miftiehma fil-ftehim ta’ konnessjoni, u jenħtieġ li tiġi pprovduta minn dawk l-operaturi ta’ sistema ta’ trażmissjoni. Fl-interess tal-ġustizzja reġjonali, jekk il-kapaċità insuffiċjenti tkun dovuta għal operaturi oħra ta’ sistema ta’ trażmissjoni li ma jkunux għamlu disponibbli l-kapaċità fuq l-elementi kritiċi tan-network tagħhom, skont ir-regoli tal-kalkolu tal-kapaċità stabbiliti fl-Artikolu 16(8) tar-Regolament (UE) 2019/943, jenħtieġ li l-kostijiet tal-kumpens jinqasmu b’mod proporzjonat bejn dawk l-operaturi ta’ sistema ta’ trażmissjoni f’konformità mal-prinċipju ta’ min iniġġes iħallas. Barra minn hekk, kwalunkwe kumpens mhux kopert minn din il-kondiviżjoni proporzjonata jista’ jinqasam bejn il-partijiet rilevanti fl-Istati Membri involuti fil-proġett ibridu lil hinn mill-kosta bħala parti mill-arranġamenti ta’ kondiviżjoni tal-kostijiet tagħhom. Jenħtieġ li dak il-kumpens ma jirriżultax f’kumpens żejjed u huwa maħsub biex jibbilanċja d-dħul imnaqqas tal-operaturi tal-impjanti tal-ġenerazzjoni tal-elettriku rinnovabbli lil hinn mill-kosta minħabba aċċess imnaqqas għal swieq interkonnessi. Jenħtieġ li dan ikun relatat biss mal-kapaċità ta’ produzzjoni disponibbli għas-suq, li tista’ tkun dipendenti mit-temp u li teskludi l-operazzjonijiet ta’ indisponibbiltà u ta’ manutenzjoni tal-proġett lil hinn mill-kosta. Jenħtieġ li l-kumpens fil-każ ta’ nuqqas ta’ aċċess għan-network ta’ trażmissjoni ma jiġix interpretat bħala li jikkostitwixxi dispaċċ ta’ prijorità u jenħtieġ li jkun allinjat mal-prinċipji tan-nondiskriminazzjoni u l-massimizzazzjoni tal-kapaċitajiet transfruntiera għall-kummerċ skont l-Artikolu 16(4) tar-Regolament (UE) 2019/943. Barra minn hekk, jenħtieġ li ma jkunx hemm kumpens doppju għall-istess riskju kopert minn dik id-dispożizzjoni, pereżempju jekk ir-riskju jkun diġà kopert taħt kuntratt għad-differenza jew taħt skema ta’ appoġġ rilevanti oħra. Id-dettalji ta’ dak il-mekkaniżmu ta’ kumpens u l-metodoloġija għall-implimentazzjoni li għandha tiġi żviluppata inkluż il-kundizzjonijiet li taħthom il-miżura tista’ tiskadi, bħall-eżistenza ta’ domanda suffiċjenti fiż-żona tal-offerti lil hinn mill-kosta, pereżempju elettrolizzatur kbir, jew aċċess dirett għal għadd suffiċjenti ta’ swieq biex ir-riskju jisparixxi, huma maħsuba biex jiġu elaborati aktar f’att ta’ implimentazzjoni inkluż, fejn rilevanti, permezz ta’ emendi għar-Regolament tal-Kummissjoni (UE) 2015/1222 (19).

(25)

Fis-suq bl-ingrossa ta’ ġurnata bil-quddiem, l-impjanti tal-enerġija b’kostijiet marġinali aktar baxxi jintbagħtu l-ewwel, iżda l-prezz riċevut mill-parteċipanti kollha fis-suq huwa stabbilit mill-aħħar impjant tal-enerġija meħtieġ biex ikopri d-domanda, li huwa l-impjant tal-enerġija bl-ogħla kostijiet marġinali, meta s-swieq jiġu kklerjati. F’dak il-kuntest, il-kriżi tal-enerġija wriet li żieda fil-prezz tal-gass u tal-faħam iebes tista’ twassal għal żidiet eċċezzjonali u dejjiema tal-prezzijiet li bihom il-faċilitajiet tal-ġenerazzjoni mħaddma bil-gass u bil-faħam joffru fis-suq bl-ingrossa ta’ ġurnata bil-quddiem. Dan min-naħa tiegħu wassal għal prezzijiet eċċezzjonalment għoljin fis-suq ta’ ġurnata bil-quddiem madwar l-Unjoni, peress li l-faċilitajiet ta’ ġenerazzjoni mħaddma bil-gass u bil-faħam spiss ikunu l-impjanti bl-ogħla kostijiet marġinali meħtieġa biex tiġi ssodisfata d-domanda għall-elettriku.

(26)

Minħabba r-rwol tal-prezz fis-suq ta’ ġurnata bil-quddiem bħala referenza għall-prezz fi swieq oħrajn tal-elettriku bl-ingrossa, u l-fatt li l-parteċipanti kollha fis-suq jirċievu l-prezz tal-ikklerjar, it-teknoloġiji b’kostijiet marġinali ferm aktar baxxi rreġistraw konsistentement dħul għoli.

(27)

Sabiex jintlaħqu l-miri ta’ dekarbonizzazzjoni tal-Unjoni u l-objettivi stipulati fil-pjan REPowerEU biex issir aktar indipendenti mill-enerġija, l-Unjoni jeħtieġ li taċċellera l-użu tal-enerġija rinnovabbli b’pass ħafna aktar mgħaġġel. Fid-dawl tal-ħtiġijiet ta’ investiment meħtieġa biex jintlaħqu dawk l-għanijiet, jenħtieġ li s-suq jiżgura li jiġi stabbilit sinjal tal-prezz għal żmien twil.

(28)

F’dak il-qafas, jenħtieġ li l-Istati Membri jagħmlu ħilithom biex joħolqu l-kundizzjonijiet tas-suq it-tajba għal strumenti bbażati fuq is-suq għal żmien twil, bħall-PPAs. Il-PPAs huma ftehimiet bilaterali ta’ xiri bejn il-produtturi u x-xerrejja tal-elettriku li huma konklużi fuq bażi volontarja u huma bbażati fuq il-kundizzjonijiet tal-prezz tas-suq mingħajr interventi regolatorji fl-iffissar tal-prezzijiet. Il-PPAs jipprovdu stabbiltà tal-prezzijiet għal żmien twil għall-klijent u ċ-ċertezza meħtieġa sabiex il-produttur jieħu d-deċiżjoni ta’ investiment. Madankollu, ftit Stati Membri biss għandhom swieq attivi tal-PPAs u x-xerrejja huma tipikament limitati għal kumpaniji kbar, inkluż minħabba li l-PPAs jiffaċċjaw sett ta’ ostakli, partikolarment d-diffikultà li jiġi kopert ir-riskju ta’ inadempjenza tal-pagament mix-xerrej f’dawk il-ftehimiet għal żmien twil. Jenħtieġ li l-Istati Membri jqisu l-ħtieġa li jinħoloq suq dinamiku tal-PPA meta jistabbilixxu l-politiki biex jintlaħqu l-objettivi tad-dekarbonizzazzjoni tal-enerġija stabbiliti fil-pjanijiet nazzjonali integrati tagħhom dwar l-enerġija u l-klima. Meta jfasslu miżuri li jaffettwaw direttament il-PPAs, jenħtieġ li l-Istati Membri jirrispettaw l-aspettattivi leġittimi possibbli u jqisu l-effetti ta’ dawk il-miżuri fuq il-PPAs eżistenti u futuri.

(29)

F’konformità mad-Direttiva (UE) 2018/2001, l-Istati Membri għandhom jivvalutaw l-ostakli regolatorji u amministrattivi għall-PPAs tal-enerġija rinnovabbli għal żmien twil, u għandhom ineħħu ostakli mhux ġustifikati u proċeduri jew imposti spoporzjonati jew diskriminatorji għal ftehimiet bħal dawn u jippromwovu l-adozzjoni tagħhom. Barra minn hekk, l-Istati Membri jridu jiddeskrivu politiki u miżuri li jiffaċilitaw l-użu tal-PPAs tal-enerġija rinnovabbli fil-pjanijiet nazzjonali integrati tagħhom dwar l-enerġija u l-klima. Mingħajr preġudizzju għal dak l-obbligu li jsir rapport dwar il-kuntest regolatorju li jaffettwa s-suq tal-PPAs, l-Istati Membri jenħtieġ li jiżguraw li l-istrumenti biex jitnaqqsu r-riskji finanzjarji assoċjati max-xerrej inadempjenti fuq l-obbligi ta’ pagament għal żmien twil tiegħu fil-qafas tal-PPAs ikunu aċċessibbli għall-konsumaturi li jiffaċċjaw ostakli għad-dħul fis-suq tal-PPAs u li ma jkunux f’diffikultà finanzjarja. Jenħtieġ li l-Istati Membri jkunu jistgħu jiddeċiedu li jistabbilixxu skema ta’ garanzija bil-prezzijiet tas-suq fejn il-garanziji privati ma jkunux aċċessibbli jew ma jkunux aċċessibbli biżżejjed. Meta Stat Membru jistabbilixxi tali skema ta’ garanzija, jenħtieġ li jinkludi dispożizzjonijiet biex jevitaw it-tnaqqis tal-likwidità fis-swieq tal-elettriku, bħal bl-użu ta’ PPAs finanzjarji. L-Istati Membri jistgħu jiddeċiedu li jiffaċilitaw l-aggregazzjoni tad-domanda għall-PPAs minn klijenti li individwalment jiffaċċjaw ostakli għad-dħul fis-suq tal-PPAs, iżda jenħtieġ li, kollettivament, ikunu jistgħu jipprovdu offerta attraenti għall-PPAs lill-produtturi. Jenħtieġ li l-Istati Membri ma jipprovdux appoġġ lill-PPAs għax-xiri ta’ elettriku ġġenerat mill-fjuwils fossili. Jenħtieġ li l-Istati Membri jkunu jistgħu jillimitaw ruħhom biex jappoġġaw biss l-iskemi ta’ garanzija li jappoġġaw il-ġenerazzjoni tal-enerġija rinnovabbli ġdida, f’konformità mal-politiki ta’ dekarbonizzazzjoni tagħhom, b’mod partikolari fejn is-suq għall-PPAs rinnovabbli ma jkunx żviluppat biżżejjed. Filwaqt li l-approċċ prestabbilit jenħtieġ li jkun in-nondiskriminazzjoni bejn il-konsumaturi, l-Istati Membri jistgħu jiddeċiedu li jimmiraw dawk l-istrumenti għal kategoriji speċifiċi ta’ konsumaturi, bl-applikazzjoni ta’ kriterji oġġettivi u nondiskriminatorji. F’dak il-qafas, jenħtieġ li l-Istati Membri jiżguraw koordinazzjoni xierqa, inkluż mal-faċilitajiet ipprovduti fil-livell tal-Unjoni, pereżempju mill-Bank Ewropew tal-Investiment (BEI).

(30)

L-Istati Membri għandhom għad-dispożizzjoni tagħhom diversi strumenti biex jappoġġaw l-iżvilupp tas-swieq tal-PPAs meta jfasslu u jallokaw l-appoġġ pubbliku. Il-permess lill-iżviluppaturi ta’ proġetti tal-enerġija rinnovabbli sabiex jipparteċipaw f’sejħa għall-offerti ta’ appoġġ pubbliku biex iżommu sehem mill-ġenerazzjoni għall-bejgħ permezz ta’ PPA jikkontribwixxi għall-iżvilupp u t-tkabbir tas-swieq tal-PPAs. Barra minn hekk, bħala parti minn dik l-evalwazzjoni tas-sejħiet għall-offerti, jenħtieġ li l-Istati Membri jagħmlu ħilithom biex japplikaw kriterji biex jinċentivaw l-aċċess għas-suq tal-PPAs għal atturi li jiffaċċjaw ostakli għad-dħul, bħal intrapriżi żgħar u intrapriżi ta’ daqs medju, filwaqt li jagħtu preferenza lill-offerenti li jippreżentaw PPA iffirmat jew impenn li jiffirmaw PPA għal parti mill-ġenerazzjoni tal-proġett minn xerrej potenzjali wieħed jew aktar li jiffaċċjaw diffikultajiet biex jaċċessaw is-suq tal-PPAs.

(31)

Sabiex tikkontribwixxi għat-trasparenza u l-iżvilupp tas-swieq tal-PPA fil-livell tal-Unjoni u tal-Istati Membri, jenħtieġ li l-ACER tippubblika valutazzjoni annwali dwar dawk is-swieq, tivvaluta l-ħtieġa li tiżviluppa u toħroġ mudelli volontarji għall-PPAs u tiżviluppahom jekk il-valutazzjoni tikkonkludi li hemm tali ħtieġa.

(32)

Jenħtieġ li l-Istati Membri jagħtu attenzjoni partikolari lill-PPAs transfruntiera u jneħħu l-ostakli mhux ġustifikati li huma speċifikament relatati magħhom, li jippermetti lill-konsumaturi fl-Istati Membri b’kapaċità limitata jaċċessaw l-enerġija ġġenerata f’reġjuni oħra mingħajr diskriminazzjoni.

(33)

Fejn, abbażi tal-valutazzjoni rilevanti, l-Kummissjoni tikkonkludi li l-Istati Membri jeħtieġu appoġġ fit-tneħħija tal-ostakli fis-swieq tal-PPA, jenħtieġ li tkun tista’ tfassal gwida speċifika. Jenħtieġ li l-fokus ewlieni ta’ tali gwida jkun it-tneħħija tal-ostakli li jipprevjenu l-espansjoni tas-swieq tal-PPA, inkluż il-PPAs transfruntiera. Ostakli bħal dawn jistgħu jieħdu ħafna forom, minn ostakli regolatorji, b’mod partikolari proċeduri jew imposti sproporzjonati jew diskriminatorji, sar-rwol tal-garanziji tal-oriġini jew it-trattament tal-PPAs fl-aċċess ta’ dawk li potenzjalment iwettqu reat għal soluzzjonijiet ta’ finanzjament.

(34)

Ir-Regolament (UE) 2018/1999 jipprevedi l-użu tal-mekkaniżmu ta’ finanzjament tal-enerġija rinnovabbli tal-Unjoni bħala għodda li tiffaċilita l-kisba tal-mira vinkolanti tal-Unjoni għall-enerġija rinnovabbli fl-2030. Skont id-Direttiva (UE) 2018/2001 kif emendata bid-Direttiva (UE) 2023/2413 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (20), l-Istati Membri għandhom kollettivament jagħmlu ħilithom biex iżidu s-sehem tal-enerġija minn sorsi rinnovabbli fil-konsum finali gross tal-enerġija tal-Unjoni fl-2030 għal 45 % flimkien mal-mira vinkolanti tal-Unjoni ta’ 42,5 %. Għalhekk, jenħtieġ li l-Kummissjoni tivvaluta jekk il-miżuri fil-livell tal-Unjoni jistgħux jikkontribwixxu għall-kisba tas-sehem addizzjonali ta’ 2,5 % ta’ enerġija minn sorsi rinnovabbli fil-konsum finali gross tal-enerġija tal-Unjoni, filwaqt li tikkomplementa l-miżuri nazzjonali. F’dak il-kuntest, jenħtieġ li l-Kummissjoni tanalizza l-possibbiltà li tuża l-mekkaniżmu ta’ finanzjament tal-enerġija rinnovabbli tal-Unjoni biex torganizza rkantijiet tal-enerġija rinnovabbli fil-livell tal-Unjoni f’konformità mal-qafas regolatorju rilevanti.

(35)

Meta l-Istati Membri jiddeċiedu li jappoġġaw investiment iffinanzjat pubblikament permezz ta’ skemi ta’ appoġġ dirett tal-prezzijiet f’faċilitajiet ġodda għall-ġenerazzjoni tal-enerġija minn fjuwils mhux fossili b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju biex jintlaħqu l-objettivi ta’ dekarbonizzazzjoni tal-Unjoni, jenħtieġ li dawk l-iskemi jkunu strutturati bħala kuntratti bidirezzjonali għad-differenza jew skemi ekwivalenti bl-istess effetti sabiex jinkludu, minbarra garanzija tad-dħul, limitazzjoni ‘l fuq tad-dħul tas-suq tal-assi ta’ ġenerazzjoni kkonċernati. Filwaqt li jenħtieġ li l-obbligu skont dan ir-Regolament japplika biss għall-appoġġ għal investimenti f’faċilitajiet ġodda tal-ġenerazzjoni tal-enerġija, jenħtieġ li l-Istati Membri jkunu jistgħu jiddeċiedu li jagħtu skemi ta’ appoġġ fil-forma ta’ kuntratti bidirezzjonali għad-differenza jew skemi ekwivalenti bl-istess effetti anke għal investiment ġdid immirat lejn ir-repowering sostanzjali tal-faċilitajiet eżistenti tal-ġenerazzjoni tal-enerġija, jew lejn iż-żieda sostanzjali tal-kapaċità jew l-estensjoni tal-ħajja ta’ tali faċilitajiet.

(36)

Sabiex jiġu żgurati ċ-ċertezza legali u l-prevedibbiltà, jenħtieġ li l-obbligu li l-iskemi diretti ta’ appoġġ jiġu strutturati permezz ta’ kuntratti bidirezzjonali għad-differenza jew skemi ekwivalenti bl-istess effetti japplika biss għal kuntratti taħt skemi ta’ appoġġ dirett tal-prezzijiet għal investiment f’faċilitajiet ġodda tal-ġenerazzjoni tal-enerġija konklużi fi jew wara s-17 ta’ Lulju 2027. Dak il-perjodu tranżitorju jenħtieġ li jkun ħames snin għal assi ibridi lil hinn mill-kosta konnessi ma’ żewġ żoni tal-offerti jew aktar minħabba l-kumplessità ta’ tali proġetti.

(37)

Jenħtieġ li l-parteċipazzjoni ta’ parteċipanti fis-suq fi skemi ta’ appoġġ dirett tal-prezzijiet fil-forma ta’ kuntratti bidirezzjonali għad-differenza jew skemi ekwivalenti bl-istess effetti jkunu volontarji.

(38)

L-obbligu li jintużaw kuntratti bidirezzjonali għad-differenza jew skemi ekwivalenti bl-istess effetti huwa mingħajr preġudizzju għall-Artikolu 6(1) tad-Direttiva (UE) 2018/2001.

(39)

Filwaqt li d-Direttiva (UE) 2024/1711 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (21) temenda l-Artikolu 4(3), it-tieni subparagrafu, tad-Direttiva (UE) 2018/2001, id-dispożizzjonijiet l-oħra tal-Artikolu 4 ta’ dik id-Direttiva, li jistipulaw il-prinċipji tat-tfassil għall-iskemi ta’ appoġġ għall-enerġija minn sorsi rinnovabbli, jibqgħu applikabbli.

(40)

Kuntratti bidirezzjonali għad-differenza jew skemi ekwivalenti bl-istess effetti jiżguraw li d-dħul tal-produtturi li jirriżulta minn investiment ġdid fil-ġenerazzjoni tal-elettriku li jibbenefikaw mill-appoġġ pubbliku jsir aktar indipendenti mill-prezzijiet volatili tal-ġenerazzjoni bbażata fuq il-fjuwils fossili li tipikament tistabbilixxi l-prezz fis-suq ta’ jum bil-quddiem.

(41)

Jenħtieġ li l-prinċipji tat-tfassil kif stabbilit f’dan ir-Regolament japplikaw għall-iskemi ta’ appoġġ dirett tal-prezzijiet fil-forma ta’ kuntratti bidirezzjonali għad-differenza jew skemi ekwivalenti bl-istess effetti. Fil-valutazzjoni ta’ tali kuntratti bidirezzjonali għad-differenza jew skemi ekwivalenti bl-istess effetti skont ir-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat, jenħtieġ li l-Kummissjoni tivverifika l-konformità ta’ dawk il-kuntratti jew skemi mal-liġi tal-Unjoni li hija intrinsikament marbuta mar-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat, bħall-prinċipji tat-tfassil għal kuntratti bidirezzjonali għad-differenza jew skemi ekwivalenti bl-istess effetti kif stabbiliti f’dan ir-Regolament. Jenħtieġ li t-tfassil ta’ dawk il-kuntratti bidirezzjonali għad-differenza jew skemi ekwivalenti bl-istess effetti jżommu l-inċentivi biex il-faċilità tal-ġenerazzjoni tal-enerġija topera u tipparteċipa b’mod effiċjenti fis-swieq tal-elettriku, b’mod partikolari biex ikunu riflessi ċ-ċirkostanzi tas-suq. Fil-valutazzjoni tagħha, jenħtieġ li l-Kummissjoni tiżgura li t-tfassil ta’ kuntratti bidirezzjonali għad-differenza jew skemi ekwivalenti bl-istess effetti ma jwassalx għal distorsjonijiet mhux ġustifikati tal-kompetizzjoni u għall-kummerċ fis-suq intern. Jenħtieġ li, b’mod partikolari, l-Kummissjoni tiżgura li d-distribuzzjoni tad-dħul lill-impriżi ma tfixkilx il-kundizzjonijiet ekwivalenti fis-suq intern, notevolment fejn ma jkun jista’ jiġi applikat l-ebda proċess ta’ rkanti kompetittivi. Il-kuntratti bidirezzjonali għad-differenza jew skemi ekwivalenti bl-istess effetti jistgħu jvarjaw fid-durata tagħhom u, fost affarijiet oħra, jistgħu jinkludu kuntratti bbażati fuq injezzjoni għad-differenza bi prezz tal-eżerċitar wieħed jew aktar, prezz minimu, jew kuntratti ta’ kapaċità jew ta’ kejl għad-differenza. L-obbligu li jintużaw kuntratti bidirezzjonali għad-differenza jew skemi ekwivalenti bl-istess effetti ma japplikax għal skemi ta’ appoġġ li mhumiex marbuta direttament mal-ġenerazzjoni tal-elettriku, bħall-ħżin tal-enerġija, u li ma jużawx appoġġ dirett tal-prezzijiet, bħal għajnuna għall-investiment fil-forma ta’ għotjiet bil-quddiem, miżuri tat-taxxa jew ċertifikati ekoloġiċi. Sabiex jiġu jinċentivati l-kontropartijiet biex jissodisfaw l-obbligi kuntrattwali tagħhom, jenħtieġ li l-kuntratti bidirezzjonali għad-differenza jew skemi ekwivalenti bl-istess effetti jinkludu klawżoli ta’ penali applikabbli fil-każ ta’ terminazzjoni bikrija unilaterali bla bżonn tal-kuntratt.

(42)

Madankollu, sal-punt li l-limitazzjoni biex jiġu stipulati skemi ta’ appoġġ dirett tal-prezzijiet fil-forma ta’ kuntratti bidirezzjonali għad-differenza jew skemi ekwivalenti bl-istess effetti tnaqqas it-tipi ta’ skemi ta’ appoġġ dirett tal-prezzijiet li l-Istati Membri jistgħu jadottaw fir-rigward ta’ sorsi tal-enerġija rinnovabbli, jenħtieġ li din tkun limitata għal teknoloġiji b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju u bi fjuwils mhux fossili, b’kostijiet operazzjonali baxxi u stabbli u għal teknoloġiji li tipikament ma jipprovdux flessibbiltà għas-sistema tal-elettriku, filwaqt li jiġi esklużi teknoloġiji li jinsabu fi stadji bikrija tal-użu tagħhom fis-suq. Dan huwa meħtieġ biex jiġi żgurat li l-vijabbiltà ekonomika tat-teknoloġiji ta’ ġenerazzjoni b’kostijiet marġinali għoljin ma tiġix ipperikolata u biex jinżammu l-inċentivi tat-teknoloġiji li jistgħu joffru flessibbiltà lis-sistema tal-elettriku biex jagħmlu offerti fis-suq tal-elettriku abbażi tal-kostijiet tal-opportunità tagħhom. Barra minn hekk, jenħtieġ li l-limitazzjoni biex jiġu stipulati skemi ta’ appoġġ dirett tal-prezzijiet fil-forma ta’ kuntratti bidirezzjonali għad-differenza jew skemi ekwivalenti bl-istess effetti ma tapplikax għal teknoloġiji emerġenti li għalihom tipi oħrajn ta’ skemi ta’ appoġġ dirett tal-prezzijiet jistgħu jkunu f’pożizzjoni aħjar biex jinċentivaw l-adozzjoni tagħhom. Il-limitazzjoni jenħtieġ li tkun mingħajr preġudizzju għall-eżenzjoni possibbli għal installazzjonijiet rinnovabbli fuq skala żgħira u għal proġetti ta’ dimostrazzjoni skont id-Direttiva (UE) 2018/2001 u tqis l-ispeċifiċitajiet tal-komunitajiet tal-enerġija rinnovabbli f’konformità ma’ dik id-Direttiva.Fid-dawl tal-ħtieġa li tiġi pprovduta ċertezza regolatorja għall-produtturi, l-obbligu għall-Istati Membri li japplikaw skemi ta’ appoġġ dirett tal-prezzijiet għall-produzzjoni tal-elettriku fil-forma ta’ kuntratti bidirezzjonali għad-differenza jew skemi ekwivalenti bl-istess effetti jenħtieġ li japplika biss għal investiment f’faċilitajiet ġodda tal-ġenerazzjoni tal-enerġija mis-sorsi speċifikati f’din il-premessa.

(43)

Minħabba l-limitazzjoni ‘l fuq tad-dħul tas-suq, l-iskemi ta’ appoġġ dirett tal-prezzijiet fil-forma ta’ kuntratti bidirezzjonali għad-differenza jew skemi ekwivalenti bl-istess effetti jenħtieġ li jipprovdu sors addizzjonali ta’ dħul għall-Istati Membri f’perjodi ta’ prezzijiet għoljin tal-enerġija. Sabiex jittaffa ulterjorment l-impatt tal-prezzijiet għoljin tal-elettriku fuq il-kontijiet tal-enerġija tal-konsumaturi, l-Istati Membri jenħtieġ li jiżguraw li kwalunkwe dħul miġbur mill-produtturi soġġetti għal skemi ta’ appoġġ dirett tal-prezzijiet fil-forma ta’ kuntratti bidirezzjonali għad-differenza, jew skemi ekwivalenti bl-istess effetti, jew l-ekwivalenti tal-valur finanzjarju ta’ dak id-dħul, jiġi mgħoddi lill-klijenti finali, inkluż il-klijenti ta’ unitajiet domestiċi, l-intrapriżi żgħar u l-intrapriżi ta’ daqs medju u l-impriżi intensivi fl-enerġija. Meta jqassmu d-dħul lill-unitajiet domestiċi, jenħtieġ li l-Istati Membri jkunu jistgħu jiffavorixxu b’mod partikolari lill-klijenti vulnerabbli u klijenti affettwati mill-faqar enerġetiku. Fid-dawl tal-benefiċċji usa’ għall-klijenti tal-elettriku li jirriżultaw minn investimenti fl-enerġija rinnovabbli, l-effiċjenza fl-enerġija, u l-użu tal-enerġija b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju, jenħtieġ li jkun possibbli wkoll għall-Istati Membri li jużaw id-dħul minn kuntratt bidirezzjonali għad-differenza jew skemi ekwivalenti bl-istess effetti, jew l-ekwivalenti fil-valur finanzjarju ta’ dak id-dħul, biex jiffinanzjaw investiment biex jitnaqqsu l-kostijiet tal-elettriku għall-klijenti finali u, inkluż fir-rigward ta’ attivitajiet ekonomiċi speċifiċi bħal investiment fl-iżvilupp ta’ grilja ta’ distribuzzjoni, sorsi ta’ enerġija rinnovabbli u infrastruttura tal-iċċarġjar tal-vetturi elettriċi. Jenħtieġ li jkun possibbli wkoll li l-Istati Membri jużaw it-tali dħul, jew l-ekwivalenti f’valur finanzjarju ta’ dak id-dħul, biex jiffinanzjaw il-kostijiet tal-iskemi ta’ appoġġ dirett tal-prezzijiet. Ir-ridistribuzzjoni tad-dħul jenħtieġ li ssir b’mod li jiżgura li l-klijenti jkunu għadhom sa ċertu punt esposti għas-sinjal tal-prezz, sabiex inaqqsu l-konsum tagħhom meta l-prezzijiet ikunu għoljin, jew iċaqilquh għal perjodi ta’ prezzijiet aktar baxxi, li huma tipikament perjodi b’sehem ogħla tal-produzzjoni ta’ elettriku minn sorsi tal-enerġija rinnovabbli. B’mod partikolari, jenħtieġ li l-Istati Membri jkunu jistgħu jikkunsidraw il-konsum f’sigħat kwieti sabiex jippreservaw l-inċentivi għall-flessibbiltà. L-Istati Membri jenħtieġ li jiżguraw li l-kundizzjonijiet ekwivalenti u l-kompetizzjoni bejn il-fornituri differenti ma jiġux affettwati mir-ridistribuzzjoni tad-dħul lill-konsumaturi finali tal-elettriku. Jenħtieġ li dawk il-prinċipji ma jkunux obbligatorji għad-dħul iġġenerat minn kuntratti taħt skemi ta’ appoġġ dirett tal-prezzijiet konklużi qabel id-data tal-applikazzjoni tal-obbligu li jintużaw kuntratti bidirezzjonali għad-differenza jew skemi ekwivalenti bl-istess effetti. Huwa possibbli li l-Istati Membri jiddistribwixxu d-dħul minn kuntratti bidirezzjonali għad-differenza jew skemi ekwivalenti bl-istess effetti mingħajr ma dik id-distribuzzjoni tkun tikkostitwixxi regolazzjoni tal-prezz għall-konsumatur skont l-Artikolu 5 tad-Direttiva (UE) 2019/944.

(44)

Barra minn hekk, l-Istati Membri jenħtieġ li jiżguraw li l-iskemi ta’ appoġġ dirett tal-prezzijiet jew skemi ekwivalenti bl-istess effetti, irrispettivament mill-forma tagħhom, ma jfixklux il-funzjonament effiċjenti, kompetittiv u likwidu tas-swieq tal-elettriku, jippreservaw l-inċentivi tal-produtturi biex jirreaġixxu għas-sinjali tas-suq, inkluż li jieqfu jiġġeneraw meta l-prezzijiet tal-elettriku jkunu taħt il-kostijiet operazzjonali tagħhom, u tal-klijenti finali biex inaqqsu l-konsum meta l-prezzijiet tal-elettriku jkunu għoljin. L-Istati Membri jenħtieġ li jiżguraw li l-iskemi ta’ appoġġ ma jikkostitwux ostaklu għall-iżvilupp ta’ kuntratti kummerċjali bħall-PPAs.

(45)

Għalhekk, il-kuntratti bidirezzjonali għad-differenza jew skemi ekwivalenti bl-istess effetti u l-PPAs għandhom rwoli komplementari fl-avvanz tat-tranżizzjoni tal-enerġija u fl-għoti tal-benefiċċji tas-sorsi ta’ enerġija rinnovabbli u tal-enerġija b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju lill-konsumaturi. Soġġett għar-rekwiżiti li ġew introdotti b’dan ir-Regolament, l-Istati Membri jenħtieġ li jkunu liberi li jiddeċiedu liema strumenti jużaw biex jilħqu l-objettivi ta’ dekarbonizzazzjoni tagħhom. Permezz tal-PPAs, l-investituri privati jikkontribwixxu għal użu addizzjonali tal-enerġija rinnovabbli u b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju filwaqt li jżommu l-prezzijiet tal-elettriku baxxi u stabbli fuq terminu twil. Bl-istess mod, permezz ta’ kuntratti bidirezzjonali għad-differenza jew skemi ekwivalenti bl-istess effetti, l-istess objettiv jintlaħaq mill-entitajiet pubbliċi f’isem il-konsumaturi. Iż-żewġ strumenti huma meħtieġa biex jintlaħqu l-miri tad-dekarbonizzazzjoni tal-Unjoni permezz tal-użu tal-enerġija rinnovabbli u b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju, filwaqt li jiġu promossi l-benefiċċji tal-ġenerazzjoni tal-elettriku bi prezz baxx għall-konsumaturi.

(46)

L-użu aċċellerat ta’ sorsi tal-enerġija rinnovabbli jeħtieġ disponibbiltà dejjem akbar ta’ soluzzjonijiet ta’ flessibbiltà biex tiġi żgurata l-integrazzjoni tagħhom fil-grilja u biex is-sistema tal-elettriku u l-grilja jkunu jistgħu jaġġustaw għall-varjabbiltà tal-ġenerazzjoni u tal-konsum tal-elettriku fuq perjodi ta’ żmien differenti. Sabiex titrawwem il-flessibbiltà mhux fossili, l-awtorità regolatorja jew awtorità jew entità oħra maħtura minn Stat Membru jenħtieġ li tivvaluta perjodikament il-ħtieġa għall-flessibbiltà fil-livell nazzjonali fis-sistema tal-elettriku abbażi tal-input tal-operaturi ta’ sistema ta’ trażmissjoni u tal-operaturi ta’ sistema ta’ distribuzzjoni u metodoloġija Ewropea komuni li hija soġġetta għal konsultazzjoni pubblika u approvazzjoni mill-ACER. Il-valutazzjoni tal-ħtiġijiet ta’ flessibbiltà tas-sistema tal-elettriku jenħtieġ li tqis l-investiment eżistenti u ppjanati kollha, inkluż l-assi eżistenti li għadhom ma humiex konnessi mal-grilja, fir-rigward ta’ sorsi ta’ flessibbiltà bħall-ġenerazzjoni flessibbli tal-elettriku, l-interkonnetturi, ir-rispons tad-domanda, il-ħżin tal-enerġija jew il-produzzjoni ta’ fjuwils rinnovabbli, minħabba l-ħtieġa li s-sistema tal-enerġija tiġi dekarbonizzata. Jenħtieġ li l-ACER tivvaluta perjodikament ir-rapporti nazzjonali u tfassal rapport fil-livell tal-Unjoni li jipprovdi rakkomandazzjonijiet dwar kwistjonijiet ta’ rilevanza transfruntiera. Abbażi tar-rapport tal-ħtiġijiet ta’ flessibbiltà nazzjonali, l-Istati Membri jenħtieġ li jiddefinixxu objettiv nazzjonali indikattiv għall-flessibbiltà mhux fossili, inkluż il-kontributi speċifiċi rispettivi kemm tar-rispons min-naħa tad-domanda kif ukoll tal-ħżin tal-enerġija għal dak l-objettiv, li jenħtieġ li jiġi rifless ukoll fil-pjanijiet nazzjonali integrati tagħhom għall-enerġija u l-klima f’konformità mar-Regolament (UE) 2018/1999. Fid-dawl ta’ dawk il-pjanijiet, jenħtieġ li l-Kummissjoni tkun tista’ tfassal strateġija tal-Unjoni dwar il-flessibbiltà b’enfasi partikolari fuq ir-rispons tad-domanda u l-ħżin tal-enerġija, li hija konsistenti mal-miri tal-enerġija u tal-klima tal-Unjoni għall-2030 u l-objettiv tan-newtralità klimatika tal-2050. Il-Kummissjoni jenħtieġ li tkun tista’ tagħmel proposta leġiżlattiva biex takkumpanja dik l-istrateġija tal-Unjoni.

(47)

Sabiex jintlaħaq l-objettiv nazzjonali indikattiv għall-flessibbiltà mhux fossili, inkluż il-kontributi speċifiċi rispettivi kemm tar-rispons min-naħa tad-domanda kif ukoll tal-ħżin tal-enerġija, u fejn il-ħtiġijiet ta’ flessibbiltà mhumiex qed jiġu indirizzati bit-tneħħija tal-ostakli tas-suq u l-investimenti eżistenti, l-Istati Membri jenħtieġ li jkunu jistgħu japplikaw skemi ta’ appoġġ għall-flessibbiltà mhux fossili li jikkonsistu minn pagamenti għall-kapaċità disponibbli ta’ flessibbiltà mhux fossili. Barra minn hekk, l-Istati Membri li diġà japplikaw mekkaniżmu ta’ kapaċità jenħtieġ li jikkunsidraw li jippromwovu l-parteċipazzjoni ta’ flessibbiltà mhux fossili bħar-rispons tad-domanda u l-ħżin tal-enerġija billi jfasslu mill-ġdid kriterji jew karatteristiċi mingħajr preġudizzju għall-applikazzjoni tal-Artikolu 22 tar-Regolament (UE) 2019/943. L-Istati Membri li diġà japplikaw mekkaniżmu ta’ kapaċità jenħtieġ li jkunu jistgħu japplikaw ukoll skemi ta’ appoġġ għall-flessibbiltà mhux fossili jekk dawk l-iskemi jkunu meħtieġa biex jintlaħaq l-objettiv nazzjonali indikattiv għall-flessibbiltà mhux fossili, b’mod partikolari filwaqt li jadattaw il-mekkaniżmi ta’ kapaċità tagħhom biex jippromwovu aktar il-parteċipazzjoni tal-flessibbiltà mhux fossili bħar-rispons tad-domanda u l-ħżin tal-enerġija. Dawk l-iskemi jenħtieġ li jkopru investiment ġdid fil-flessibbiltà mhux fossili, inkluż investiment f’assi eżistenti, inkluż dawk immirati lejn l-iżvilupp ulterjuri tal-flessibbiltà fir-rispons tad-domanda.

(48)

Sabiex jiġu appoġġati l-objettivi tal-protezzjoni ambjentali, il-limitu tal-emissjoni tas-CO2, stabbilit fl-Artikolu 22(4) tar-Regolament (UE) 2019/943, jenħtieġ li jitqies bħala limitu massimu. Għalhekk, l-Istati Membri jistgħu jistabbilixxu standards tekniċi ta’ prestazzjoni u limiti tal-emissjoni tas-CO2 li jirrestrinġu l-parteċipazzjoni f’mekkaniżmi ta’ kapaċità għal teknoloġiji flessibbli u ħielsa mill-fossili f’konformità sħiħa mal-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni tat-18 ta’ Frar 2022 dwar il-“Linji Gwida dwar l-għajnuna mill-Istat għall-klima, il-protezzjoni ambjentali u l-enerġija” li jħeġġu lill-Istati Membri jintroduċu kriterji ekoloġiċi fil-mekkaniżmi ta’ kapaċità.

(49)

Peress li mekkaniżmi ta’ kapaċità mhux koordinati jista’ jkollhom impatt sinifikanti fuq is-suq intern tal-elettriku, il-Pakkett dwar l-Enerġija Nadifa introduċa qafas komprensiv biex tiġi vvalutata aħjar il-ħtieġa ta’ mekkaniżmi ta’ kapaċità u jittejjeb it-tfassil tagħhom. Minkejja l-ħtieġa li jiġu limitati d-distorsjonijiet għall-kompetizzjoni u s-suq intern, flimkien ma’ qafas regolatorju xieraq, il-mekkaniżmi ta’ kapaċità jistgħu jaqdu rwol importanti biex tiġi żgurata l-adegwatezza tar-riżorsi, b’mod partikolari matul it-tranżizzjoni lejn sistema mingħajr karbonju u għas-sistemi tal-enerġija li mhumiex interkonnessi b’mod suffiċjenti. Għalhekk, filwaqt li jenħtieġ li l-mekkaniżmi ta’ kapaċità ma jibqgħux jitqiesu li huma miżuri tal-aħħar istanza, jenħtieġ li l-ħtieġa u t-tfassil tagħhom jiġu vvalutati perjodikament fid-dawl tal-qafas regolatorju u ċ-ċirkostanzi tas-suq li qed jevolvu. Madankollu, irriżulta li l-proċedura għall-adozzjoni ta’ mekkaniżmi ta’ kapaċità kienet kumplessa. Biex jiġu indirizzati l-possibbiltajiet potenzjali tar-razzjonalizzazzjoni u s-simplifikazzjoni tal-proċess għall-applikazzjoni għal mekkaniżmu ta’ kapaċità, u biex jiġi żgurat li tħassib dwar l-adegwatezza jkun jista’ jiġi indirizzat mill-Istati Membri fil-ħin opportun filwaqt li jiġu pprovduti l-kontrolli meħtieġa biex ma ssirx ħsara lis-suq intern, jenħtieġ li l-Kummissjoni sas-17 ta’ Jannar 2025 tippreżenta rapport dettaljat li jivvaluta dawn il-possibbiltajiet. F’dak il-kuntest, jenħtieġ li l-Kummissjoni titlob lill-ACER temenda l-metodoloġija għall-valutazzjoni Ewropea tal-adegwatezza tar-riżorsi f’konformità mal-proċess applikabbli, kif xieraq. Wara li tikkonsulta mal-Istati Membri, il-Kummissjoni jenħtieġ tippreżenta proposti bil-ħsieb, kif xieraq, tas-simplifikazzjoni tal-proċess għall-valutazzjoni tal-mekkaniżmi tal-kapaċità sas-17 ta’ April 2025.

(50)

Il-konnessjoni mal-grilja ta’ installazzjonijiet ġodda ta’ ġenerazzjoni u domanda, partikolarment impjanti tal-enerġija rinnovabbli, spiss tiffaċċa dewmien fil-proċeduri tal-konnessjoni mal-grilja. Waħda mir-raġunijiet għal dan id-dewmien hija n-nuqqas ta’ kapaċità tal-grilja disponibbli fil-post magħżul mill-investitur, li jimplika l-ħtieġa għal estensjonijiet jew tisħiħ tal-grilja biex l-installazzjonijiet jiġu konnessi mas-sistema b’mod sikur. Rekwiżit ġdid għall-operaturi ta-sistema tal-elettriku, kemm fil-livell ta’ trażmissjoni kif ukoll f’dak ta’ distribuzzjoni, li jippubblikaw u jaġġornaw l-informazzjoni dwar il-kapaċità disponibbli għall-konnessjonijiet ġodda fiż-żoni tal-operat tagħhom jagħti lill-investituri aċċess aktar faċli għall-informazzjoni dwar id-disponibbiltà tal-kapaċità tal-grilja fis-sistema u b’hekk jaċċellera t-teħid tad-deċiżjonijiet li, min-naħa tiegħu, jaċċellera l-użu meħtieġ tal-enerġija rinnovabbli. Dik l-informazzjoni jenħtieġ li tiġi aġġornata fuq bażi regolari, mill-inqas kull xahar, mill-operaturi ta’ sistema ta’ trażmissjoni. L-operaturi ta’ sistema ta’ tranżmissjoni jenħtieġ li jippubblikaw ukoll il-kriterji użati biex jiddeterminaw il-kapaċitajiet tal-grilja disponibbli, bħall-kapaċitajiet eżistenti tad-domanda u tal-ġenerazzjoni, is-suppożizzjonijiet magħmula għall-valutazzjoni tal-integrazzjoni ulterjuri possibbli tal-utenti addizzjonali tas-sistema, l-informazzjoni rilevanti dwar it-tnaqqis possibbli tal-enerġija, u l-aspettattiva tal-iżviluppi rilevanti futuri tan-network.

(51)

Barra minn hekk, sabiex tiġi indirizzata l-problema ta’ ħinijiet twal għal tweġiba dwar talbiet għall-konnessjoni mal-grilja, l-operaturi ta’ sistemi ta’ trażmissjoni jenħtieġ li jipprovdu informazzjoni ċara u trasparenti lill-utenti tas-sistema dwar l-istatus u t-trattament tat-talbiet ta’ konnessjoni tagħhom. L-operaturi ta’ sistema ta’ trażmissjoni jenħtieġ li jipprovdu din l-informazzjoni fi żmien tliet xhur mid-data tal-preżentazzjoni tat-talba u jenħtieġ li jaġġornawha fuq bażi regolari, mill-inqas kull tliet xhur.

(52)

Peress li l-Estonja, il-Latvja u l-Litwanja għadhom mhumiex sinkronizzati mas-sistema tal-elettriku tal-Unjoni, huma jiffaċċjaw sfidi speċifiċi ħafna meta jorganizzaw swieq tal-ibbilanċjar u l-akkwist ta’ servizzi anċillari bbażat fuq is-suq. Filwaqt li l-progress lejn is-sinkronizzazzjoni għadha għaddejja, wieħed mill-prerekwiżiti kritiċi għall-istabbiltà tat-tħaddim sinkroniku tas-sistema huwa d-disponibbiltà ta’ riżervi suffiċjenti tal-kapaċità tal-ibbilanċjar għar-regolamentazzjoni tal-frekwenza. Madankollu, peress li jiddependu fuq iż-żona sinkronika Russa għall-ġestjoni tal-frekwenza, l-Istati Baltiċi kienu għadhom mhumiex f’pożizzjoni li jiżviluppaw suq tal-ibbilanċjar tagħhom stess li jiffunzjona. Il-gwerra ta’ aggressjoni tar-Russja kontra l-Ukrajna żiedet b’mod sostanzjali r-riskju għas-sigurtà tal-provvista li jirriżulta min-nuqqas ta’ swieq tal-ibbilanċjar proprji. Għalhekk, ir-rekwiżiti tal-Artikolu 6(9), (10) u (11) tar-Regolament (UE) 2019/943 u tal-Artikolu 41(2) tar-Regolament tal-Kummissjoni (UE) 2017/2195 (22), li huma mfassla biex japplikaw għas-swieq tal-ibbilanċjar eżistenti, għadhom ma jirriflettux is-sitwazzjoni fl-Estonja, fil-Latvja u fil-Litwanja, b’mod partikolari peress li l-iżvilupp ta’ suq tal-ibbilanċjar jeħtieġ iż-żmien u investiment ġdid fil-kapaċità tal-ibbilanċjar. Għalhekk, jenħtieġ li l-Estonja, il-Latvja u l-Litwanja, b’deroga minn dawk ir-rekwiżiti, ikunu intitolati jikkonkludu kuntratti finanzjarji aktar fit-tul biex jakkwistaw kapaċità tal-ibbilanċjar għal perjodu tranżitorju.

(53)

Jenħtieġ li l-perjodi tranżitorji għall-Estonja, il-Latvja u l-Litwanja jitneħħew gradwalment mill-aktar fis possibbli wara s-sinkronizzazzjoni, u jenħtieġ li jintużaw biex jiġu żviluppati l-istrumenti xierqa tas-suq li joffru riżervi tal-ibbilanċjar għal żmien qasir u servizzi anċillari indispensabbli oħra, u jenħtieġ li jkunu limitati għaż-żmien meħtieġ għal dak il-proċess.

(54)

Hemm il-ħsieb li l-Istati Baltiċi jkunu sinkronizzati maż-Żona Sinkronika Tal-Ewropa Kontinentali permezz ta’ linja b’ċirkwit doppju li tgħaqqad il-Polonja u l-Litwanja. Mas-sinkronizzazzjoni, il-kapaċità ta’ dik il-linja, fil-biċċa l-kbira tagħha, ser ikollha tkun riservata għal marġini ta’ affidabbiltà f’każ ta’ qtugħ mhux mistenni fis-Sistema Baltika u devjazzjonijiet mhux intenzjonati li jirriżultaw minn dan. Jenħtieġ li l-operaturi ta’ sistema ta’ trażmissjoni jkomplu joffru kapaċità massima għall-kummerċ transfruntier, f’konformità mal-limiti tas-sigurtà operazzjonali u filwaqt li jikkunsidraw kontinġenzi possibbli fis-sistemi Pollakki u Litwani, inkluż dawk li jirriżultaw minn qtugħ ta’ linji ta’ kurrent dirett b’vultaġġ għoli jew skonnessjoni tal-Istati Baltiċi miż-Żona Sinkronika Tal-Ewropa Kontinentali. Is-sitwazzjoni speċifika ta’ dik l-interkonnessjoni jenħtieġ li titqies għall-kalkolu tal-kapaċità totali u tal-kontinġenzi skont l-Artikolu 16(8) tar-Regolament (UE) 2019/943.

(55)

Il-mekkaniżmi ta’ kapaċità jenħtieġ li jkunu miftuħa għall-parteċipazzjoni tar-riżorsi kollha li huma kapaċi jipprovdu l-prestazzjoni teknika meħtieġa, li jistgħu jinkludu impjanti tal-enerġija li jaħdmu bil-gass, dment li jissodisfaw il-limitu tal-emissjonijiet stabbilit fl-Artikolu 22(4) tar-Regolament (UE) 2019/943 kif ukoll kwalunkwe livell limitu nazzjonali tal-emissjonijiet jew kriterji ambjentali oġġettivi oħra li l-Istati Membri jistgħu jkunu jixtiequ japplikaw biex iħaffu t-tranżizzjoni lil hinn mill-fjuwils fossili.

(56)

Biex jiġu appoġġati l-objettivi tal-protezzjoni ambjentali, l-Artikolu 22(4) tar-Regolament (UE) 2019/943 jistabbilixxi rekwiżiti dwar il-limiti tal-emissjonijiet tas-CO2 għall-mekkaniżmi ta’ kapaċità. Madankollu, matul it-tranżizzjoni tagħhom lejn sistema mingħajr karbonju u wara l-kriżi tal-enerġija, l-Istati Membri li japplikaw mekkaniżmi ta’ kapaċità li ġew approvati qabel l-4 ta’ Lulju 2019, jenħtieġ li jkunu jistgħu, fuq bażi eċċezzjonali, u bħala mekkaniżmu tal-aħħar istanza li jidderogaw minn dak il-limitu tal-emissjonijiet tas-CO2 għal perjodu ta’ żmien limitat. Madankollu, jenħtieġ li tali deroga tkun limitata għall-kapaċità ta’ ġenerazzjoni eżistenti li l-produzzjoni kummerċjali tagħha tkun bdiet qabel l-4 ta’ Lulju 2019, jiġifieri qabel id-data tad-dħul fis-seħħ tar-Regolament (UE) 2019/943. It-talba għal deroga jenħtieġ li tkun akkumpanjata minn rapport mill-Istat Membru kkonċernat, li jivvaluta l-impatt tad-deroga fuq l-emissjonijiet ta’ gassijiet serra u fuq it-tranżizzjoni tal-enerġija. Tali rapport jenħtieġ li jkun fih ukoll pjan bi stadji importanti għat-tranżizzjoni lil hinn mill-parteċipazzjoni tal-kapaċità ta’ ġenerazzjoni li ma tissodisfax il-limiti tal-emissjonijiet tas-CO2 fil-mekkaniżmi ta’ kapaċità. Mal-għoti ta’ deroga, l-Istati Membri jenħtieġ jitħallew jorganizzaw proċessi ta’ akkwist li xorta jridu jissodisfaw ir-rekwiżiti kollha tal-Kapitolu IV tar-Regolament (UE) 2019/943, ħlief għal dawk li jirrigwardaw il-limiti tal-emissjonijiet tas-CO2. Il-kapaċità ta’ ġenerazzjoni li ma tissodisfax il-limiti tal-emissjonijiet tas-CO2 jenħtieġ li ma tiġix akkwistata għal perjodu itwal minn sena waħda u għal perjodu ta’ konsenja li ma jaqbiżx id-durata tad-deroga. Il-proċess ta’ akkwist addizzjonali miftuħ għall-parteċipazzjoni tal-kapaċità ta’ ġenerazzjoni li ma tissodisfax il-limiti tal-emissjonijiet tas-CO2 jenħtieġ li jkun preċedut minn proċess ta’ akkwist li jkollu l-għan li jimmassimizza l-parteċipazzjoni tal-kapaċità li tissodisfa l-limiti tal-emissjonijiet tas-CO2, inkluż billi l-prezzijiet tal-kapaċità jitħallew jogħlew biżżejjed biex jinċentivaw l-investiment f’tali kapaċità.

(57)

Jenħtieġ li l-Kummissjoni tirrieżamina dan ir-Regolament sabiex tiżgura r-reżiljenza tat-tfassil tas-suq tal-elettriku fi żminijiet ta’ kriżi u l-kapaċità tiegħu li jappoġġa l-objettivi ta’ dekarbonizzazzjoni tal-Unjoni, ikompli jsaħħaħ l-integrazzjoni tas-suq u jippromwovi l-investiment infrastrutturali meħtieġ kif ukoll l-iżvilupp ta’ suq tal-PPA. Abbażi ta’ rieżami bħal din, il-Kummissjoni jenħtieġ tippreżenta rapport lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill akkumpanjat minn proposti leġiżlattivi, fejn xieraq. F’dak ir-rapport, jenħtieġ li l-Kummissjoni tivvaluta, b’mod partikolari, l-effettività tal-istruttura attwali u l-funzjonament tas-swieq tal-elettriku fuq terminu qasir, kif ukoll l-ineffiċjenzi potenzjali tagħhom u r-rimedji u l-għodod possibbli li għandhom jiġu applikati f’sitwazzjonijiet ta’ kriżi jew ta’ emerġenza u l-adegwatezza tal-qafas legali u finanzjarju tal-Unjoni dwar il-grilji ta’ distribuzzjoni. Dak ir-rapport jenħtieġ li jkopri wkoll il-kapaċità li jintlaħqu l-objettivi tas-suq tal-enerġija rinnovabbli u intern tal-Unjoni u l-potenzjal u l-vijabbiltà tal-istabbiliment ta’ pjattaforma tas-suq tal-Unjoni waħda jew aktar għall-PPA.

(58)

Sa fejn kwalunkwe waħda mill-miżuri previsti f’dan ir-Regolament tikkostitwixxi għajnuna mill-Istat, id-dispożizzjonijiet dwar dawn il-miżuri huma mingħajr preġudizzju għall-applikazzjoni tal-Artikoli 107 u 108 TFUE. Il-Kummissjoni hija kompetenti biex tivvaluta l-kompatibbiltà tal-għajnuna mill-Istat mas-suq intern.

(59)

Il-miżuri previsti f’dan ir-Regolament huma mingħajr preġudizzju għall-applikazzjoni tar-Regolamenti (UE) 2016/1011 (23) u (UE) Nru 648/2012 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (24) u tad-Direttiva 2014/65/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (25).

(60)

Ir-Regolamenti (UE) 2019/942 u (UE) 2019/943 għalhekk jenħtieġ li jiġu emendati skont dan.

(61)

Minħabba li l-objettiv ta’ dan ir-Regolament, jiġifieri li jtejjeb it-tfassil tas-suq integrat tal-elettriku, b’mod partikolari biex jiġu evitati prezzijiet għoljin mhux ġustifikati tal-elettriku, ma jistax jinkiseb b’mod suffiċjenti mill-Istati Membri, iżda jista’ pjuttost, jinkisbu aħjar fil-livell tal-Unjoni, l-Unjoni tista’ tadotta miżuri, f’konformità mal-prinċipju ta’ sussidjarjetà kif stabbilit fl-Artikolu 5 tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea. F’konformità mal-prinċipju ta’ proporzjonalità, kif stabbilit f’dak l-Artikolu, dan ir-Regolament ma jmurx lil hinn minn dak li huwa meħtieġ sabiex jinkiseb dak l-objettiv,

(1)

l-Artikolu 2 huwa emendat kif ġej:

(2)

fl-Artikolu 3(2), jiżdied is-subparagrafu li ġej:

“Dan il-paragrafu għandu japplika wkoll għall-pjattaforma unika ta’ allokazzjoni stabbilita f’konformità mar-Regolament (UE) 2016/1719.”

(3)

fl-Artikolu 4, jiżdied il-paragrafu li ġej:

(4)

l-Artikolu 5 huwa emendat kif ġej:

(5)

fl-Artikolu 6, il-paragrafu 9 huwa sostitwit b’dan li ġej:

(6)

l-Artikolu 15 huwa emendat kif ġej:

(1)

L-Artikolu 1 huwa emendat kif ġej:

(2)

l-Artikolu 2 huwa emendat kif ġej:

(3)

l-Artikolu 7 huwa emendat kif ġej:

(4)

jiddaħħlu l-artikoli li ġejjin:

(*2)  Ir-Regolament (UE) 2016/679 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-27 ta’ April 2016 dwar il-protezzjoni tal-persuni fiżiċi fir-rigward tal-ipproċessar ta’ data personali u dwar il-moviment liberu ta’ tali data, u li jħassar id-Direttiva 95/46/KE (Regolament Ġenerali dwar il-Protezzjoni tad-Data) (ĠU L 119, 4.5.2016, p. 1).”;"

(5)

l-Artikolu 8 huwa emendat kif ġej:

(6)

l-Artikolu 9 huwa sostitwit b’dan li ġej:

(*3)  Ir-Regolament (UE) 2018/1999 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-11 ta’ Diċembru 2018 dwar il-Governanza tal-Unjoni tal-Enerġija u tal-Azzjoni Klimatika, li jemenda r-Regolamenti (KE) Nru 663/2009 u (KE) Nru 715/2009 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, id-Direttivi 94/22/KE, 98/70/KE, 2009/31/KE, 2009/73/KE, 2010/31/UE, 2012/27/UE u 2013/30/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, id-Direttivi tal-Kunsill 2009/119/KE u (UE) 2015/652 u li jħassar ir-Regolament (UE) Nru 525/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (ĠU L 328, 21.12.2018, p. 1)."

(*4)  Id-Direttiva (UE) 2017/1132 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-14 ta’ Ġunju 2017 dwar ċerti aspetti tal-liġi dwar il-kumpaniji (ĠU L 169, 30.6.2017, p. 46)."

(*5)  Id-Direttiva 2014/65/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-15 ta’ Mejju 2014 dwar is-swieq fl-istrumenti finanzjarji u li temenda d-Direttiva 2002/92/KE u d-Direttiva 2011/61/UE (ĠU L 173, 12.6.2014, p. 349)."

(*6)  Ir-Regolament (UE) Nru 648/2012 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-4 ta’ Lulju 2012 dwar derivati OTC, kontropartijiet ċentrali u repożitorji tad-data dwar it-tranżazzjonijiet (ĠU L 201, 27.7.2012, p. 1)."

(*7)  Ir-Regolament (UE) Nru 600/2014 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-15 ta’ Mejju 2014 dwar is-swieq tal-istrumenti finanzjarji u li jemenda r-Regolament (UE) Nru 648/2012 (ĠU L 173, 12.6.2014, p. 84).”;"

(7)

l-Artikolu 18 huwa emendat kif ġej:

(8)

fl-Artikolu 19, il-paragrafu 2 huwa sostitwit b’dan li ġej:

(9)

jiddaħħal il-kapitolu li ġej:

(*8)   ĠU L 282, 19.10.2016, p. 4.”;"

(10)

l-Artikolu 21 huwa emendat kif ġej:

(11)

fl-Artikolu 22(1), il-punt (a) jitħassar;

(12)

fl-Artikolu 37(1), il-punt (a) huwa sostitwit b’dan li ġej:

;

(13)

fl-Artikolu 50, jiddaħħal il-paragrafu li ġej:

(14)

fl-Artikolu 57, jiżdied il-paragrafu li ġej:

(15)

l-Artikolu 59 huwa emendat kif ġej:

(16)

fl-Artikolu 64, jiddaħħlu l-paragrafi li ġejjin:

(17)

l-Artikolu 69 huwa emendat kif ġej:

(18)

jiżdied l-artikolu li ġej:

(19)

fl-Anness I, il-punt 1.2 huwa sostitwit b’dan li ġej: