1.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw it-taghlim tul il-hajja inkluziv u l-edukazzjoni ta’ kwalità ekwa fil-livelli kollha. Huma ghandhom jahdmu biex jizguraw li l-bniet u s-subien kollha jlestu l-edukazzjoni primarja u sekondarja bla hlas, ekwa u ta’ kwalità u jkollhom access ghal zvilupp, kura u edukazzjoni preprimarja bikrija tat-tfal ta’ kwalità, b’kunsiderazzjoni xierqa ghad-differenzi bejn il-generi. Huma ghandhom jahdmu biex jizguraw access ugwali ghan-nisa u l-irgiel kollha ghal edukazzjoni teknika, vokazzjonali u terzjarja ta’ kwalità u affordabbli, inkluza l-università. Ghandha tinghata attenzjoni specjali lill-investiment fix-xjenza, it-teknologija, l-inginerija u l-matematika (STEM) u lill-promozzjoni tal-edukazzjoni digitali u tal-arti ghal kulhadd.

2.   Il-Partijiet ghandhom jintensifikaw l-isforzi biex jizguraw li kulhadd ikollu l-gharfien, il-hiliet u l-kapacitajiet biex igawdi kwalità tal-hajja mtejba, biex ikun involut bis-shih fis-socjetà, biex jikkontribwixxi ghall-benesseri socjali u ekonomiku tal-komunità tieghu, u biex jippartecipa b’mod attiv u ekwu fil-hajja demokratika u kulturali.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu skejjel sikuri u sistemi edukattivi li jiffunzjonaw tajjeb, b’rizorsi adegwati ghall-ippjanar, il-gestjoni u l-izgurar tal-effettività tal-ghoti tal-edukazzjoni u t-tahrig, inkluz permezz ta’ mezzi online u mezzi mhux konvenzjonali ohrajn. Huma ghandhom jikkooperaw biex jistabbilixxu u jsahhu sistemi ta’ assigurazzjoni tal-kwalità u r-rikonoxximent reciproku tal-kwalifiki. Huma ghandhom jiffacilitaw il-mobilità tal-istudenti, tal-persunal u tal-akkademici bejn u fost il-pajjizi Afrikani, tal-Karibew u tal-Pacifiku u l-Unjoni Ewropea.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li s-sahha hija centrali ghall-hajja tan-nies u indikatur ewlieni tal-izvilupp sostenibbli. Huma jaffermaw mill-gdid l-impenn taghhom li jipprotegu u jippromwovu l-oghla standard li jista’ jintlahaq ta’ sahha fizika u mentali ghal kulhadd.

2.   Il-Partijiet ghandhom isahhu s-sistemi tas-sahha nazzjonali b’mekkanizmi u rizorsi ta’ finanzjament tas-sahha sostenibbli, infrastrutturi operazzjonali, haddiema specjalizzati fis-settur tas-sahha, inkluz fir-rigward tar-reklutagg u z-zamma, u teknologiji xierqa, bhal ghodod digitali, b’appogg ghall-izvilupp tas-sahha mobbli.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu kopertura tas-sahha universali, access ekwu u universali ghal servizzi tal-kura tas-sahha komprensivi u ta’ kwalità u access ghal medicini u vaccini essenzjali sikuri, effettivi, ta’ kwalità u affordabbli.

4.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jipprevjenu u jindirizzaw il-mard komunikabbli u theddid magguri iehor ghas-sahha transkonfinali, bhar-rezistenza antimikrobika, u biex inaqqsu l-piz tal-mard mhux komunikabbli permezz ta’ prevenzjoni u kontroll ahjar. Huma ghandhom jikkooperaw biex jindirizzaw krizijiet tas-sahha globali u jipprevjenu l-eskalazzjoni taghhom, inter alia billi jappoggaw sistemi ta’ twissija bikrija ghal skambju rapidu ta’ informazzjoni, thejjija u azzjoni bikrija fl-assistenza umanitarja li ssalva l-hajjiet, u l-izvilupp ta’ pjanijiet koerenti u multisettorjali biex tissahhah il-kapacità tas-sistemi tas-sahha. Huma ghandhom jappoggaw ir-ricerka u l-izvilupp, u l-iskjerament ta’ vaccini, dijanjostika u medicini.

5.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-access universali ghall-komoditajiet tas-sahha sesswali u riproduttiva u ghas-servizzi tal-kura tas-sahha, inkluz ghall-ippjanar tal-familja, l-informazzjoni u l-edukazzjoni, u l-integrazzjoni tas-sahha riproduttiva fl-istrategiji u l-programmi nazzjonali.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li l-kisba tas-sigurtà alimentari u tan-nutrizzjoni mtejba tikkostitwixxi sfida globali kbira fil-glieda kontra l-faqar u l-inugwaljanza dejjem tikber u, ghalhekk, jaqblu li jindirizzaw il-kawzi strutturali taghhom, li jinkludu kunflitti, krizijiet, degradazzjoni tar-rizorsi naturali u t-tibdil fil-klima.

2.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu ghajxien reziljenti, jiggarantixxu l-access ghall-art, ghall-ilma u ghal rizorsi ohrajn, u jippromwovu tkabbir inkluziv u sostenibbli fil-produzzjoni u l-produttività tal-agrikoltura, kif ukoll ktajjen tal-valur efficjenti.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu azzjonijiet fuq l-adattament ghat-tibdil fil-klima u l-varjabbiltà tul il-ktajjen tal-valur tal-produzzjoni tal-ikel.

4.   Il-Partijiet ghandhom jimmiraw li jipprovdu access ghal kulhadd ghal ikel affordabbli, sikur, sufficjenti u nutrittiv, li jzidu l-kapacità ghall-produzzjoni diversifikata tal-ikel, u li jizviluppaw politiki dwar is-sigurtà alimentari u n-nutrizzjoni u mekkanizmi ta’ protezzjoni socjali ghas-sigurtà alimentari u n-nutrizzjoni mtejba li jtejbu r-reziljenza ta’ dawk l-aktar vulnerabbli, b’mod partikolari f’pajjizi li jiffaccjaw krizijiet rikorrenti.

5.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-isforzi kkoordinati, mghaggla u transsettorjali biex itemmu l-guh, jindirizzaw il-forom kollha ta’ nutrizzjoni hazina u jizguraw li l-karestija tigi evitata fic-cirkostanzi kollha.

1.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu access universali ghal ilma tax-xorb adegwat u sikur, inkluz permezz ta’ rizorsi tal-ilma sostenibbli u integrati u gestjoni tas-sistemi, kif ukoll permezz ta’ uzu aktar efficjenti tal-ilma u r-riciklagg tal-ilma.

2.   Il-Partijiet ghandhom jimmiraw li jizguraw access adegwat u ekwu ghas-servizzi tas-sanità, inkluzi l-immaniggjar tal-iskart u l-promozzjoni tal-igjene ghal kulhadd, filwaqt li jaghtu attenzjoni specjali lill-htigijiet tan-nisa u tal-bniet u ta’ dawk f’sitwazzjonijiet vulnerabbli.

3.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li akkomodazzjoni adegwata, sikura u affordabbli ghandha impatt trasformattiv fuq il-komunitajiet vulnerabbli u emarginati, u ghandha impatti sinifikanti fuq is-sahha tan-nies u l-izvilupp socjoekonomiku tal-komunitajiet taghhom. Il-Partijiet ghandhom jahdmu biex jizguraw l-access ghal akkomodazzjoni adegwata, sikura u affordabbli ghal kulhadd permezz tal-izvilupp ta’ politiki, strategiji, ippjanar u kodicijiet tal-bini u biex jammeljoraw il-kwartieri foqra.

4.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-access ghal energija affordabbli, affidabbli, sostenibbli u moderna ghal kulhadd, u sistemi tal-energija stabbiliti sewwa li jappoggaw, inter alia, is-setturi tal-ilma, tas-servizzi sanitarji u tal-akkomodazzjoni.

1.   Il-Partijiet ghandhom jimmiraw li jtejbu l-koezjoni socjali billi progressivament jiksbu ugwaljanza akbar u inkluzività socjali u billi jizguraw li l-izvilupp tal-bniedem u l-izvilupp socjali javvanzaw b’mod parallel mal-izvilupp ekonomiku, filwaqt li hadd ma jithalla jibqa’ lura. Ghandha tinghata attenzjoni specjali lil dawk li jinsabu f’sitwazzjonijiet zvantaggati, vulnerabbli u emarginati, inkluzi l-anzjani u l-orfni, f’konformità mal-principji tas-solidarjetà u tan-nondiskriminazzjoni. B’mod partikolari, huma ghandhom jippromwovu:

2.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-izvilupp u l-implimentazzjoni ta’ politiki u sistemi ta’ protezzjoni u sigurtà socjali sabiex jinqered il-faqar u tittejjeb il-koezjoni socjali. Huma jirrikonoxxu r-rwol trasformattiv fis-socjetajiet tal-politiki u s-sistemi tal-protezzjoni socjali, irawmu l-ekwità, jippromwovu l-inkluzjoni socjali u d-djalogu mal-imsiehba socjali, u jsahhu t-tkabbir ekonomiku inkluziv u ekwu. Huma jimpenjaw ruhhom li jibnu sistemi ta’ protezzjoni socjali progressivament universali u li huma proprjetà nazzjonali, inkluza l-adozzjoni ta’ livelli minimi ta’ protezzjoni socjali.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu d-drittijiet tal-persuni b’dizabbiltà biex jizguraw l-inkluzjoni shiha taghhom fis-socjetà u l-partecipazzjoni ugwali taghhom fis-suq tax-xoghol, filwaqt li jqisu l-htigijiet specifici taghhom. Huma ghandhom jiehdu passi konkreti biex jiffirmaw, jirratifikaw u jimplimentaw bis-shih il-Konvenzjoni tan-NU dwar id-Drittijiet tal-Persuni b’Dizabbiltà, maghmula fi New York fit-13 ta’ Dicembru 2006.

1.   Il-Partijiet jaffermaw mill-gdid l-impenn taghhom li jiksbu impjieg shih u produttiv u xoghol decenti ghan-nisa u l-irgiel kollha, inkluz ghaz-zghazagh u l-persuni b’dizabbiltà. Ghal dak l-ghan, huma ghandhom jippromwovu l-Agenda ghal Xoghol Decenti, kif stabbilita fid-Dikjarazzjoni tal-Organizzazzjoni Internazzjonali tax-Xoghol (ILO, International Labour Organization) tal-2008 dwar il-Gustizzja Socjali ghal Globalizzazzjoni Gusta.

2.   Il-Partijiet jaffermaw mill-gdid l-obbligi taghhom bhala membri tal-ILO u l-impenji taghhom skont id-Dikjarazzjoni tal-ILO dwar il-Principji Fundamentali u d-Drittijiet fuq ix-Xoghol u s-Segwitu taghha. Huma jaffermaw mill-gdid l-impenn taghhom ghad-djalogu socjali u ghall-promozzjoni u l-implimentazzjoni effettiva tal-istandards tax-xoghol ewlenin rikonoxxuti fuq livell internazzjonali, kif definiti mill-konvenzjonijiet u l-protokolli rilevanti tal-ILO dwar il-libertà ta’ assocjazzjoni u d-dritt ghal negozjar kollettiv, l-abolizzjoni tax-xoghol furzat u t-tmiem tal-iskjavitù modern u tat-traffikar tal-bnedmin, l-eliminazzjoni tat-thaddim tat-tfal bi prijorità moghtija lill-aghar forom, lill-età minima fuq ix-xoghol, lir-remunerazzjoni ugwali u lin-nondiskriminazzjoni fir-rigward tal-impjieg. Huma ghandhom jaghmlu sforzi sostnuti u kontinwi biex, jekk ikunu ghadhom ma ghamlux dan, jirratifikaw dawk il-konvenzjonijiet u l-protokolli, jew jaccedu ghalihom, kif xieraq.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu ambjenti tax-xoghol sikuri u siguri ghall-haddiema kollha. Huma ghandhom jadottaw u jimplimentaw mizuri u politiki rigward is-sikurezza u s-sahha okkupazzjonali, kemm fl-ekonomija formali kif ukoll f’dik informali, u ghandhom jahdmu biex jistabbilixxu u jzommu sistema effettiva ta’ spezzjoni tax-xoghol, f’konformità mal-istandards internazzjonali tax-xoghol kif definiti mill-ILO.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li t-tkabbir demografiku u l-bidliet demografici jista’ jkollhom impatt sinifikanti fuq l-kisbiet fl-izvilupp u l-progress ekonomiku u ghandhom jahdmu flimkien lejn approcc integrat li jimminimizza l-isfidi u jimmassimizza l-beneficcji tad-dividend demografiku. Ghal dak l-ghan, huma ghandhom jimmiraw li jistabbilixxu, jappoggaw, izommu u jsostnu riformi u trasformazzjonijiet strutturali fis-sistemi ekonomici u socjali biex joholqu opportunitajiet ta’ edukazzjoni, xoghol u ghajxien decenti ghal popolazzjoni zaghzugha emergenti.

2.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw processi ta’ djalogu ta’ politika inkluzivi u jinkorporaw ix-xejriet u l-projezzjonijiet demografici fil-politiki kollha sabiex isahhu l-pozizzjoni tat-tfal u taz-zghazagh u jippromwovu l-partecipazzjoni shiha u attiva taghhom fis-socjetà, u jabilitaw u jissalvagwardjaw il-htigijiet tal-anzjani u jippermettu l-involviment attiv taghhom.

3.   Il-Partijiet ghandhom itejbu l-urbanizzazzjoni li hija inkluziva u sostenibbli, permezz ta’ governanza u ppjanar urbani effettivi, bil-hsieb li jimminimizzaw kwalunkwe impatt negattiv fuq l-ambjent u jindirizzaw kwalunkwe konsegwenza socjali u ekonomika negattiva ohra kkawzata minn tkabbir rapidu tal-popolazzjoni f’zoni urbani. Huma ghandhom jahdmu biex jindirizzaw b’mod effettiv l-isfidi u l-opportunitajiet ipprezentati mill-urbanizzazzjoni rapida, inkluz permezz ta’ politiki urbani nazzjonali, ippjanar urban integrat partecipattiv, l-ghoti ta’ servizzi municipali, inkluz l-immaniggjar tal-iskart, u l-finanzjament tal-izvilupp urban u tal-infrastrutturi, sabiex jinholqu bliet u rhula reziljenti u abitabbli.

1.   Il-Partijiet jaqblu li jippromwovu l-partecipazzjoni attiva taz-zghazagh fis-socjetà, inkluz fl-izvilupp, fl-implimentazzjoni u fis-segwitu tal-politiki li jaffettwawhom. Din ghandha tinkludi:

2.   Il-Partijiet jaqblu li l-ghoti ta’ ambjent sikur u li jrawwem lit-tfal huwa element vitali fit-trawwim ta’ popolazzjoni zaghzugha b’sahhitha, li kapaci tilhaq il-potenzjal shih taghha, inkluzi dimensjonijiet fizici, psikologici, socjali u ekonomici. Huma ghandhom jahdmu biex jizguraw li d-drittijiet u l-htigijiet tal-bniet u tas-subien jigu rikonoxxuti u realizzati mit-twelid u mit-tfulija bikrija sal-adolexxenza u t-tranzizzjoni taghhom ghall-età adulta. Huma ghandhom jahdmu biex itejbu l-protezzjoni tat-tfal u l-partecipazzjoni taghhom f’decizjonijiet li jikkoncernaw lilhom.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li l-ugwaljanza bejn il-generi u t-tishih tal-pozizzjoni ekonomika tan-nisa huma essenzjali biex jinkisbu zvilupp sostenibbli ekwu u tkabbir inkluziv. Huma ghandhom iwettqu riformi, inkluz permezz tal-holqien u l-konsolidazzjoni ta’ oqfsa legali, biex jaghtu lin-nisa drittijiet ugwali ghar-rizorsi ekonomici u finanzjarji, kif ukoll access ghal, sjieda ta’ u kontroll fuq l-art u r-rizorsi naturali, il-wirt, u forom ohrajn ta’ proprjetà. Huma ghandhom jiehdu azzjonijiet biex izidu l-partecipazzjoni shiha u effettiva tan-nisa fil-hajja politika.

Minbarra l-access ugwali ghall-impjiegi u ghal kondizzjonijiet tax-xoghol decenti, il-Partijiet ghandhom jippromwovu r-rikonoxximent tal-kura bla hlas u tax-xoghol domestiku permezz tal-ghoti ta’ servizzi pubblici, politiki dwar l-infrastruttura u l-protezzjoni socjali u l-promozzjoni ta’ responsabbiltajiet kondivizi fi hdan l-unità domestika u l-familja b’mod generali.

2.   Il-Partijiet jimpenjaw ruhhom ghall-implimentazzjoni shiha u effettiva tad-Dikjarazzjoni u l-Pjattaforma ghal Azzjoni ta’ Beijing u l-Programm ta’ Azzjoni tal-Konferenza Internazzjonali dwar il-Popolazzjoni u l-Izvilupp u l-eziti tal-konferenzi ta’ riezami taghhom u jimpenjaw ruhhom ghas-sahha u d-drittijiet sesswali u riproduttivi, f’dak il-kuntest.

3.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li l-gestjoni tas-sahha mestrwali hija importanti ghas-sahha tan-nisa u tal-bniet, kif ukoll ghad-dinjità, il-mobilità u l-benesseri taghhom u, ghalhekk, huma jaqblu li jippromwovu mizuri ta’ appogg adegwati u xierqa.

1.   Il-Partijiet jaffermaw mill-gdid li l-kultura hija element ewlieni tal-izvilupp sostenibbli u komponent integrali tad-dimensjonijiet socjali, ekonomici u ambjentali taghha. Huma jimpenjaw ruhhom ghall-integrazzjoni ta’ perspettiva kulturali fil-politiki u l-istrategiji ta’ zvilupp taghhom, billi jqisu l-ispecificitajiet kulturali u s-sistemi ta’ gharfien lokali u indigeni.

2.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-kontribut tal-atturi kulturali ghall-izvilupp sostenibbli permezz tal-partecipazzjoni taghhom fi djalogu mtejjeb, networks professjonali u shubijiet bejn diversi partijiet ikkoncernati.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li l-bnedmin kollha ghandhom id-dritt li jippartecipaw liberament fil-hajja kulturali tal-komunità, f’konformità mad-Dikjarazzjoni Universali tad-Drittijiet tal-Bniedem, u jimpenjaw ruhhom li jipprotegu u jikkonservaw id-drittijiet kulturali u l-libertà tal-espressjoni artistika.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jippromwovu vizjoni ta’ zvilupp tal-bniedem u zvilupp socjali li tinkorpora d-djalogu fost il-kulturi u r-rikonoxximent tad-diversità kulturali bhala wirt komuni tal-umanità. Huma jimpenjaw ruhhom li jsahhu l-fehim u l-gharfien reciproci tal-kulturi rispettivi taghhom, bir-rispett dovut ghad-diversità, ghall-valuri universali u ghad-drittijiet tal-bniedem, billi jrawmu d-dimensjoni kulturali fl-edukazzjoni, kif ukoll l-iskambji kulturali u l-inizjattivi kongunti mmirati lejn l-inkoraggiment tad-djalogu interkulturali.

3.   Il-Partijiet jirrikonoxxu r-rwol li ghandha l-kultura fil-preservazzjoni tal-paci u tal-koezjoni nazzjonali. Huma jaffermaw li r-rispett ghad-diversità tal-kulturi, it-tolleranza, id-djalogu u l-kooperazzjoni, fi klima ta’ fiducja u fehim reciproci, huma krucjali ghall-istabbiliment u z-zamma tal-paci u tas-sigurtà u fil-processi ta’ rikonciljazzjoni, kif ukoll ghar-restawr tal-memorja kollettiva u l-konnessjonijiet socjali fost il-komunitajiet. Huma ghandhom isahhu r-rwol tal-kultura fil-bini tar-reziljenza, kif ukoll fil-kisba ta’ rkupru u rikostruzzjoni sostenibbli wara l-krizi, b’mod partikolari fl-izvilupp urban.

1.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu r-rikonoxximent tal-wirt bhala fattur li jghaqqad, li jista’ jirrifletti identitajiet u legati differenti, filwaqt li jrawmu l-holqien ta’ valuri kondivizi. Huma ghandhom jahdmu biex jissalvagwardjaw, jippreservaw, jikkonservaw u jizviluppaw il-wirt kulturali kemm tangibbli kif ukoll intangibbli, f’konformità ma’ standards u konvenzjonijiet internazzjonali bhala mezz ghall-koezjoni socjali, il-kreattività u l-innovazzjoni.

2.   Il-Partijiet jaqblu li s-setturi kulturali u kreattivi, inkluza l-arti kontemporanja, huma centrali ghal tkabbir ekonomiku inkluziv, id-diversifikazzjoni u l-holqien ta’ opportunitajiet ta’ xoghol. Ghal dak l-ghan, huma ghandhom jappoggaw l-intraprenditorija kulturali u l-izvilupp fit-tul tas-setturi kulturali u kreattivi.

3.   Il-Partijiet ghandhom jiehdu mizuri, f’konformità mal-ligi internazzjonali ezistenti, biex jipprevjenu u jiggieldu l-importazzjoni, l-esportazzjoni u t-trasferiment illeciti tas-sjieda ta’ proprjetà kulturali. Huma ghandhom jippromwovu l-konservazzjoni, il-bini tal-kapacitajiet u l-kollaborazzjoni fost il-professjonisti tal-wirt kulturali, il-komunitajiet tas-sors u l-istituzzjonijiet kulturali, u ghandhom isegwu kooperazzjoni internazzjonali u djalogu kontinwu biex jippromwovu l-access ghall-wirt kulturali.

1.   Il-Partijiet jimpenjaw ruhhom li jimmobilizzaw investiment sostenibbli u responsabbli bil-hsieb li jtejbu t-tkabbir u l-izvilupp ekonomici inkluzivi u sostenibbli. Ghal dak l-ghan, huma ghandhom jistabbilixxu klima ta’ investiment favorevoli, li tattira investiment domestiku u barrani, inkluz investiment mid-dijaspora taghhom, u zzomm id-dritt li tirregola, permezz ta’ oqfsa regolatorji, amministrattivi u ta’ politika trasparenti, prevedibbli u efficjenti.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jappoggaw ir-riformi u l-politiki ekonomici u istituzzjonali mehtiega li huma msejsa fuq l-istrategija ta’ zvilupp generali ta’ pajjiz u li huma koerenti u sinergistici fil-livelli nazzjonali, regjonali u internazzjonali bil-hsieb li jinholoq ambjent li jwassal ghal investiment sostenibbli u jiffacilita l-izvilupp ta’ settur privat dinamiku, vijabbli u kompetittiv.

3.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jistabbilixxu sistemi finanzjarji sodi biex jimmobilizzaw l-investiment ghal progetti sostenibbli. Huma ghandhom jiehdu mizuri biex jappoggaw l-investiment billi jzidu l-access ghall-finanzjament permezz ta’ assistenza teknika, ghotjiet, garanziji u strumenti finanzjarji innovattivi biex itaffu r-riskju, jaghtu spinta lill-fiducja tal-investituri, u jimmassimizzaw is-sorsi privati u pubblici ta’ finanzjament. Meta jaghmlu dan, huma ghandhom iqisu wkoll il-htiega li jindirizzaw il-fallimenti tas-suq jew sitwazzjonijiet ta’ investiment subottimali, filwaqt li jizguraw l-addizzjonalità tal-investiment li ma kienx isehh minghajr dawk il-mizuri ta’ appogg. Huma ghandhom jaghtu attenzjoni specjali lis-setturi ta’ prijorità deskritti fl-Artikolu 44(6).

4.   Il-Partijiet jaqblu li jtejbu l-ambjent regolatorju kif ukoll il-kwalità, id-disponibbiltà u l-accessibbiltà tas-servizzi finanzjarji u mhux finanzjarji, biex jappoggaw l-izvilupp ta’ intraprizi mikro, zghar u ta’ daqs medju (MSMEs) fil-kuntest tal-mobilizzazzjoni tal-investiment domestiku.

5.   Il-Partijiet jifhmu u jirrikonoxxu l-importanza ta’ investiment responsabbli mill-atturi rilevanti bhala mezz biex jinkiseb valur ekonomiku, socjali u ambjentali sostenibbli fit-tul. B’appogg ghal dak l-objettiv, huma ghandhom jippromwovu prattiki ta’ responsabbiltà socjali korporattiva (CSR, corporate social responsibility) u mgiba responsabbli fin-negozju (RBC, responsible business conduct), inkluzi linji gwida ta’ implimentazzjoni, standards u strumenti applikabbli rikonoxxuti fuq livell internazzjonali li jipprovdu gwida lill-investituri, lill-gvernijiet u lil atturi ohrajn dwar l-implimentazzjoni ta’ CSR u RBC bhala komplement ghal-ligijiet nazzjonali u ghal legizlazzjoni applikabbli ohra.

1.   Il-Partijiet jaqblu li jiffacilitaw l-investiment permezz ta’ legizlazzjoni, regolamenti u politiki mmirati biex inaqqsu l-ostakli regolatorji u amministrattivi, itejbu t-trasparenza u jevitaw kompetizzjoni dannuza ghall-investiment. Huma jaqblu li tali mizuri ghandhom jigu zviluppati b’mod trasparenti, u jkunu disponibbli ghall-pubbliku biex jinkoraggixxu djalogu pubbliku-privat u jipprovdu l-opportunità ghall-partijiet ikkoncernati kollha biex jippartecipaw.

2.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jippromwovu l-uzu effettiv tal-ghodod digitali biex jiffacilitaw l-investiment.

3.   Il-Partijiet, f’konformità mal-istrategiji rispettivi taghhom, jaqblu fuq l-importanza li jipprovdu certezza legali u protezzjoni adegwata lill-investimenti stabbiliti, li t-trattament taghhom ghandu jkun ta’ natura mhux diskriminatorja u ghandu jinkludi mekkanizmi effettivi ta’ prevenzjoni u soluzzjoni tat-tilwim. F’dak ir-rigward, huma jaffermaw mill-gdid l-importanza li jikkonkludu ftehimiet ta’ investiment internazzjonali, li jippreservaw bis-shih id-dritt sovran taghhom li jirregolaw l-investiment ghal skopijiet legittimi ta’ ordni pubbliku.

4.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-kapacità tal-istituzzjonijiet pubblici u privati rilevanti li jippromwovu u jiffacilitaw l-investiment b’mod effettiv, u li jipprevjenu u jittrattaw tilwim relatat mal-investiment.

1.   Il-Partijiet jaqblu fuq l-importanza tat-trasformazzjoni ekonomika, l-izvilupp tas-settur privat u l-avvanz industrijali ghal tkabbir inkluziv u sostenibbli. Huma ghandhom jippromwovu impjieg shih u produttiv u xoghol decenti ghal kulhadd permezz ta’ kompetittività mtejba, diversifikazzjoni, digitalizzazzjoni, innovazzjoni, access ghall-finanzi, zieda fil-valur fis-setturi tal-manifattura u tas-servizzi, u konnessjonijiet fost is-setturi u l-industriji. Huma ghandhom jaghtu attenzjoni partikolari lill-MSMEs lokali u lill-formalizzazzjoni ta’ attivitajiet ekonomici informali.

2.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu t-tranzizzjoni ghal ekonomija efficjenti fl-uzu tar-rizorsi u b’emissjonijiet baxxi. Huma ghandhom jappoggaw approcci ta’ konsum u produzzjoni sostenibbli, immaniggjar ambjentalment korrett tal-iskart u tas-sustanzi kimici u mizuri li jnaqqsu kull forma ta’ tniggis. Il-Partijiet jaqblu li l-urbanizzazzjoni gestita tajjeb hija element kritiku fl-avvanz tal-izvilupp ekonomiku sostenibbli. Ghalhekk, huma ghandhom jikkooperaw biex jindirizzaw b’mod effettiv l-isfidi u l-opportunitajiet ipprezentati mill-urbanizzazzjoni rapida u ghandhom jappoggaw l-izvilupp u l-infrastrutturi urbani u l-konnessjonijiet rurali-urbani effettivi.

3.   Il-Partijiet jaqblu li jikkooperaw fil-qasam tal-impjiegi u l-affarijiet socjali, b’mod partikolari biex jappoggaw l-inkluzjoni ekonomika u socjali u t-tishih tal-pozizzjoni tan-nisa, taz-zghazagh u tal-ifqar u dawk l-aktar vulnerabbli. Huma jaqblu wkoll li jizguraw ir-rispett ghall-istandards tax-xoghol u socjali stabbiliti fil-konvenzjonijiet u fil-protokolli tal-ILO u li jizguraw l-access ghall-gustizzja taht il-process dovut, inkluzi rimedji xierqa u effettivi.

1.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-kooperazzjoni fil-qasam tat-trasformazzjoni ekonomika, inkluza l-industrijalizzazzjoni. Huma ghandhom jippromwovu t-tranzizzjoni minn ekonomiji b’dipendenza fuq il-komoditajiet ghal ekonomiji diversifikati, u jippromwovu l-beneficjazzjoni tar-rizorsi naturali, iz-zieda fil-valur u l-integrazzjoni fi ktajjen ta’ valur regjonali u globali. Huma jaqblu dwar ir-rwol importanti li ghandu s-settur tas-servizzi fit-trasformazzjoni ekonomika u fl-industrijalizzazzjoni.

2.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jappoggaw l-izvilupp ta’ kapacitajiet produttivi, produttività mtejba, diversifikazzjoni u kompetittività. Huma ghandhom jaghmlu hilithom biex jeghlbu r-restrizzjonijiet min-naha tal-provvista permezz ta’, inter alia, il-promozzjoni tal-innovazzjoni u t-titjib tat-teknologija u t-tixrid taghha, klima mtejba tan-negozju u tal-investiment, kapacitajiet regolatorji msahha, l-istabbiltà makroekonomika, kif ukoll l-izvilupp ta’ swieq kapitali efficjenti u sistemi finanzjarji sodi ghal access imtejjeb ghall-finanzi, b’mod partikolari ghas-settur privat. Ghal dak l-ghan, huma jaffermaw l-importanza tad-digitalizzazzjoni tal-ekonomija fl-accellerazzjoni tal-izvilupp tal-kapacità produttiva. L-enfasi ghandha tkun fuq setturi u industriji b’zieda ta’ valur gholi u b’potenzjal gholi ghal holqien ta’ impjiegi decenti.

3.   Il-Partijiet jimpenjaw ruhhom li jtejbu l-istabbiltà makroekonomika u finanzjarja billi jsegwu politiki fiskali u monetarji sodi u trasparenti u li jippromwovu riformi ekonomici u strutturali sabiex joholqu ambjent li jwassal ghal aktar investimenti u li jrawmu l-izvilupp tas-settur privat. Il-Partijiet jirrikonoxxu wkoll l-importanza tal-indipendenza tal-banek centrali fl-iffissar tal-ghanijiet ta’ politika taghhom u fit-tmexxija tal-politiki monetarji. Huma jaqblu wkoll li jzommu djalogu u jiskambjaw informazzjoni bejn l-awtoritajiet taghhom, kif xieraq, biex itejbu l-fehim tal-principji fundamentali tal-ekonomiji rispettivi tal-Partijiet.

4.   Il-Partijiet ghandhom jintensifikaw l-isforzi fl-edukazzjoni u t-tahrig teknici u vokazzjonali, kif ukoll fir-ricerka u l-innovazzjoni, u jorbtu tali mizuri b’mod aktar effettiv mal-opportunitajiet u l-htigijiet tal-hiliet tas-suq tax-xoghol. Huma ghandhom jikkooperaw biex jimmassimizzaw l-esperjenzi ta’ xulxin, inkluz fl-izvilupp ta’ kapacitajiet produttivi permezz tal-izvilupp tal-hiliet u l-promozzjoni tat-trasferiment tat-teknologija, it-trawwim ta’ konnessjonijiet bejn ditti ta’ Membri tal-OSAKP u tal-Parti UE, b’enfasi fuq l-MSMEs.

5.   Il-Partijiet jaffermaw mill-gdid ir-rwol sinifikanti tal-infrastruttura fl-indirizzar tar-restrizzjonijiet min-naha tal-provvista u fl-izvilupp ta’ ktajjen tal-valur regjonali u subregjonali kompetittivi permezz tal-facilitazzjoni tal-moviment efficjenti ta’ oggetti, servizzi u kapital. Huma ghandhom jikkooperaw biex jizviluppaw infrastruttura efficjenti u sostenibbli, inkluzi t-trasport bl-ajru, bl-art u bil-bahar, l-energija, l-ilma u l-konnettività digitali, b’kunsiderazzjoni xierqa ghall-htigijiet differenti tal-ekonomiji tal-Istati l-inqas zviluppati, tal-Istati minghajr kosta u tal-Istati gzejjer. Ghaldaqstant, huma ghandhom jikkooperaw biex jimmobilizzaw ir-rizorsi pubblici u privati, inkluz permezz ta’ investiment ghall-izvilupp tal-infrastruttura.

6.   Il-Partijiet, b’impenn li jsegwu tkabbir ekonomiku kondiviz, jaqblu li jikkooperaw, inter alia, fuq l-oqsma li gejjin li ghandhom jitqiesu bhala setturi ta’ prijorità: l-agrikoltura u n-negozju agrikolu, il-bhejjem u l-gilda, l-ekonomija blu, is-sajd, l-industriji tal-minjieri u estrattivi, l-industriji kulturali u kreattivi, it-turizmu sostenibbli, l-energija sostenibbli, l-ICT u t-trasport. Il-Partijiet jenfasizzaw ir-rwol sinifikanti ta’ dawn is-setturi fiz-zieda tal-valur, il-holqien ta’ impjiegi decenti, it-titjib tal-kapacitajiet produttivi u ghall-isforzi generali fuq it-trasformazzjoni ekonomika. Ghaldaqstant, huma ghandhom jikkooperaw fl-identifikazzjoni tal-ixprunaturi tat-tkabbir ghal kull settur, fil-mobilizzazzjoni tal-investiment u fl-indirizzar tar-restrizzjonijiet li jdghajfu l-istabbiliment ta’ konnessjonijiet b’lura u ’l quddiem.

7.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu d-djalogu, jistimolaw it-trasferiment tal-hiliet u tat-teknologija, jahdmu biex itejbu l-ktajjen tal-valur, u jsahhu l-kooperazzjoni ghall-arrikkiment reciproku tal-esperjenzi u t-tixrid tal-ahjar prattiki fis-settur tal-agrikoltura. Huma ghandhom jikkooperaw ukoll biex jappoggaw mekkanizmi u oqfsa mahsuba biex izidu l-produzzjoni agrikola sostenibbli u ta’ kwalità.

1.   Il-Partijiet, filwaqt li jirrikonoxxu l-importanza tal-izvilupp tas-settur privat ghat-trasformazzjoni ekonomika u ghall-holqien tal-impjiegi, ghandhom jimmiraw li jippromwovu l-intraprenditorija u li jizviluppaw u jtejbu l-kompetittività tal-intraprizi. Ghandha tinghata attenzjoni partikolari lill-intraprizi mikro, zghar u ta’ daqs medju, inkluzi negozji godda, b’mod partikolari permezz tal-promozzjoni ta’ oqfsa legali, amministrattivi u istituzzjonali abilitanti, bil-hsieb li dawn jigu integrati b’success fi ktajjen tal-provvista u tal-valur sostenibbli. Ghandha tinghata attenzjoni wkoll lis-settur informali u biex l-attivitajiet ekonomici informali jigu aggornati f’ohrajn formali, u biex titheggeg l-integrazzjoni ta’ objettivi relatati mas-sostenibbiltà fil-mudelli tan-negozju. Il-Partijiet jaqblu wkoll li jappoggaw l-izvilupp tal-intraprenditorija fost in-nisa u z-zghazagh fil-kuntest tat-tishih tal-pozizzjoni ekonomika taghhom u l-promozzjoni ta’ zvilupp inkluziv. Huma jaffermaw l-importanza tal-bini ta’ kapacitajiet regjonali u nazzjonali sabiex tittejjeb il-kompetittività fil-manifattura ta’ teknologija medja u avvanzata.

2.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu d-djalogu u l-kooperazzjoni bejn is-settur pubbliku u dak privat, inkluz permezz ta’ fora tan-negozju fis-settur privat. Huma ghandhom isahhu l-kooperazzjoni ghall-arrikkiment reciproku tal-esperjenzi u t-tixrid tal-ahjar prattiki li jrawmu l-intraprenditorija, jippromwovu djalogu u kuntatti bejn in-negozji, u jistimolaw it-trasferimenti ta’ hiliet u teknologija.

3.   Il-Partijiet jaqblu fuq il-htiega li jistabbilixxu strategiji u jizviluppaw politiki ahjar dwar l-inkluzjoni finanzjarja u legizlazzjoni xierqa, u li jtejbu l-access ghall-finanzi u ghas-servizzi finanzjarji u mhux finanzjarji, inkluz permezz ta’ mekkanizmi ta’ finanzjament innovattivi, b’attenzjoni partikolari ghall-ghoti ta’ kreditu affordabbli ghall-bdiewa tal-familja, ghall-bdiewa b’azjendi agrikoli zghar, ghall-intraprizi mikro, zghar u ta’ daqs medju, u ghall-imprendituri nisa u zghazagh.

4.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li kemm is-sorsi pubblici kif ukoll dawk privati ta’ finanzjament ghandhom rwol ewlieni biex jappoggaw l-izvilupp tas-settur privat, b’mod partikolari permezz ta’ ghodod u mekkanizmi bhal shubijiet pubblici-privati (–PPPs, public-private partnerships) u finanzjament imhallat, u biex jistimolaw l-investiment fis-setturi rilevanti, inkluz l-izvilupp tal-infrastruttura. Ghaldaqstant, huma ghandhom jikkooperaw biex jizviluppaw oqfsa u strategiji trasparenti u prevedibbli ghall-uzu tal-PPPs, inkluz it-tishih tal-kapacitajiet istituzzjonali sabiex il-progetti jigu nnegozjati, implimentati u mmonitorjati taht arrangament ta’ PPPs.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu r-rwol tax-xjenza, tat-teknologija u tal-innovazzjoni (‘science, technology and innovation’ — STI) fl-espansjoni tal-fruntieri tal-gharfien, fl-accellerazzjoni tat-tranzizzjoni u l-qabza lejn l-izvilupp sostenibbli permezz ta’ trasformazzjoni ekonomika, zieda fil-katina tal-valur u konnessjonijiet bejn il-kumpaniji, fit-trawwim tal-izvilupp tal-gharfien u t-tishih tal-pozizzjoni tal-bniedem, b’mod partikolari tan-nisa u taz-zghazagh, u fl-appogg lil dawk li jiehdu d-decizjonijiet u li jfasslu l-politika fl-ezercizzju ta’ zvilupp sostenibbli.

2.   Il-Partijiet ghandhom jahdmu biex jizviluppaw socjetajiet ta’ gharfien. Huma jaqblu li jinvestu fil-kapital uman, jippromwovu l-adozzjoni ta’ oqfsa ta’ politika u regolatorji koerenti u komprensivi, u jizviluppaw konnettività infrastrutturali u ghodod digitali.

3.   Il-Partijiet ghandhom itejbu l-kooperazzjoni abbazi ta’ beneficcju reciproku, billi jibnu fuq il-mekkanizmi ezistenti, filwaqt li jesploraw toroq godda fil-finanzjament tal-STI, soggetti ghal protezzjoni xierqa u effettiva tad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali. Huma ghandhom jippromwovu l-gharfien indigenu, tradizzjonali u lokali bhala ghodda biex jitnaqqsu l-lakuni fl-gharfien u fit-teknologija fis-setturi rilevanti.

4.   Il-Partijiet ghandhom jinkoraggixxu l-investiment fil-holqien, it-tixrid u t-trasferiment ta’ teknologiji godda b’attenzjoni partikolari ghal teknologiji nodfa u innovattivi li jharsu l-ambjent. Huma ghandhom jippromwovu l-energija rinnovabbli u jikkooperaw fl-izvilupp ta’ kapacità produttiva u regolatorja.

5.   Il-Partijiet ghandhom jindirizzaw l-impatt potenzjali tat-teknologiji fuq is-socjetà, jindirizzaw kwistjonijiet relatati mac-cibersigurtà u jiggarantixxu l-protezzjoni tad-data personali, u jikkunsidraw l-effetti ta’ teknologija fixkiela, inkluzi l-intelligenza artificjali u r-robotika.

6.   Il-Partijiet jirrikonoxxu r-rwol tal-ispazju bhala facilitatur ghal beneficcji socjali u ekonomici, inkluz fl-oqsma tal-ambjent, it-tibdil fil-klima, il-governanza tal-oceani, it-trasport, l-energija, l-agrikoltura, l-estrazzjoni u l-forestrija. Huma ghandhom jikkooperaw fi kwistjonijiet ta’ interess komuni fl-attivitajiet spazjali civili, bhar-ricerka spazjali, l-applikazzjonijiet u s-servizzi tas-Sistemi Globali ta’ Navigazzjoni bis-Satellita, l-izvilupp ta’ sistemi ta’ awmentazzjoni bis-satellita, l-uzu ta’ applikazzjonijiet u servizzi ta’ Osservazzjoni tad-Dinja u x-Xjenza tad-Dinja.

1.   Il-Partijiet jaqblu li r-ricerka u l-izvilupp huma kritici biex jinholqu l-prosperità ekonomika u l-opportunitajiet ghal xoghol decenti, u jistghu jaghtu kontribut centrali sabiex jitwettqu l-ghanijiet ta’ dan il-Ftehim.

2.   Il-Partijiet ghandhom jinkoraggixxu l-generazzjoni u t-tixrid ta’ gharfien gdid, filwaqt li jqisu l-impatti potenzjali tieghu, inkluzi effetti dannuzi, fuq l-ambjent u s-socjetà. Huma ghandhom jappoggaw it-titjib tal-hiliet biex izommu l-pass mal-avvanzi teknologici u l-innovazzjoni, u ghandhom jappoggaw il-mobilità u t-tahrig tar-ricerkaturi. Huma ghandhom jippromwovu shubijiet bejn l-industrija, l-akkademici u s-settur pubbliku, kif ukoll attivitajiet tas-settur privat immirati lejn il-gbir tal-gharfien u l-ittestjar tal-ideat sabiex jiggeneraw prodotti godda b’potenzjal kummercjali reali, filwaqt li jaghtu attenzjoni specjali lin-nisa u liz-zghazagh bhala innovaturi.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-investimenti fir-ricerka u l-izvilupp, specjalment f’segmenti b’valur mizjud gholi tal-ktajjen tal-valur, u ghandhom jaghmlu hilithom biex jindirizzaw l-isfidi tas-socjetà, specjalment fl-oqsma tal-ambjent, it-tibdil fil-klima, l-energija, is-sikurezza u s-sigurtà alimentari, u s-sahha.

1.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex inaqqsu d-distakk digitali billi jippromwovu l-kooperazzjoni fir-rigward tal-izvilupp tas-socjetà digitali ghall-beneficcju tac-cittadini u tan-negozji permezz tal-accessibbiltà ghat-teknologiji digitali, inkluzi l-ICT, adattati ghac-cirkostanzi lokali. Il-Partijiet ghandhom jappoggaw mizuri li jippermettu access facli ghall-ICT permezz ta’, fost l-ohrajn, l-uzu ta’ sorsi ta’ energija affordabbli u rinnovabbli u l-izvilupp u r-riallokazzjoni ta’ networks minghajr fili bi prezz baxx. Huma ghandhom jahdmu wkoll lejn komplementarjetà u armonizzazzjoni akbar tas-sistemi ta’ komunikazzjoni u l-adattament taghhom ghal teknologiji godda.

2.   Il-Partijiet jaqblu fuq ir-rwol centrali tal-ekonomija digitali bhala amplifikatur u accelleratur ghall-bidla li tista’ tixpruna diversifikazzjoni ekonomika sinifikanti, tohloq l-impjiegi u tippermetti t-tkabbir f’daqqa. Huma jaqblu li javvanzaw id-digitalizzazzjoni bil-hsieb li jnaqqsu l-kostijiet tat-tranzazzjoni u jnaqqsu l-assimetriji fl-informazzjoni bl-ghanijiet generali li jtejbu l-produttività u s-sostenibbiltà.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu u jappoggaw l-intraprenditorija digitali, b’mod partikolari min-nisa u z-zghazagh, u t-trasformazzjoni digitali tal-intraprizi mikro, zghar u ta’ daqs medju. Huma ghandhom jinkoraggixxu l-izvilupp tal-kummerc elettroniku biex igeddu l-ktajjen tal-provvista u jespandu s-swieq, u jinkoraggixxu l-espansjoni tal-operazzjonijiet bankarji elettronici, inkluz ghat-tnaqqis tal-kostijiet tar-rimessi, u l-iskjerament ta’ soluzzjonijiet ta’ governanza elettronika.

4.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw fl-izvilupp u l-gestjoni ta’ politiki dwar il-privatezza u l-protezzjoni tad-data, jippromwovu mizuri biex jiffacilitaw il-flussi tad-data, u jappoggaw il-qafas regolatorju biex jippromwovu l-produzzjoni, il-bejgh u l-konsenja ta’ prodotti u s-servizzi digitali.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li l-izvilupp socjali u ekonomiku u l-harsien tal-ambjent huma interdipendenti u jsahhu lil xulxin. Huma jaffermaw mill-gdid l-impenn taghhom, b’kunsiderazzjoni xierqa ghal-livelli rispettivi ta’ zvilupp taghhom, li jtejbu l-integrazzjoni tal-izvilupp sostenibbli, li jikkonsisti fl-izvilupp ekonomiku, l-izvilupp socjali u l-harsien tal-ambjent, f’kull aspett tar-relazzjonijiet kummercjali taghhom sabiex jippromwovu t-tkabbir sostenibbli. Ghal dak l-ghan, il-Partijiet ghandhom jinkoraggixxu fir-relazzjonijiet kummercjali taghhom livell gholi ta’ harsien tal-ambjent, protezzjoni socjali u protezzjoni tal-haddiema, b’mod partikolari dawk l-impenji specifikati fl-Artikolu 54, fil-Kapitoli 1 sa 3 tat-Titolu V u fil-Kapitolu 2 tat-Titolu III ta’ din il-Parti, sabiex jitwettqu l-objettivi tal-SDGs miftiehma taht l-Agenda 2030. Il-Partijiet jaqblu wkoll li jenhtieg li l-mizuri ambjentali u socjali ma jintuzawx ghal skopijiet protezzjonisti.

2.   Il-Partijiet jaqblu li mhuwiex xieraq li jinkoraggixxu l-kummerc u l-investiment billi jbaxxu jew joffru li jbaxxu l-livell ta’ protezzjoni domestika moghtija fil-ligijiet ambjentali jew tax-xoghol, jew l-infurzar taghhom.

3.   Il-Partijiet jirrikonoxxu d-drittijiet rispettivi taghhom biex jiddeterminaw l-objettivi u l-prijoritajiet tal-politika ta’ zvilupp sostenibbli u jistabbilixxu l-livelli taghhom ta’ protezzjoni domestika fl-oqsma socjali, tax-xoghol u ambjentali, inkluz it-tibdil fil-klima, skont kif iqisu li huwa xieraq, sakemm il-ligijiet u l-politiki adottati ma jkunux inkonsistenti mal-impenji taghhom ghal standards ta’ protezzjoni rikonoxxuti fuq livell internazzjonali u ftehimiet rilevanti.

4.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-kummerc fil-prodotti miksuba permezz tal-gestjoni sostenibbli, il-konservazzjoni u l-uzu efficjenti tar-rizorsi naturali. Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw ukoll biex jippromwovu l-kummerc u l-investiment f’oggetti u servizzi ta’ rilevanza partikolari ghall-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima, inkluz fi prodotti manifatturati u manifatturati mill-gdid b’livell baxx ta’ emissjonijiet ta’ karbonju, energija rinnovabbli, u prodotti u servizzi efficjenti fl-uzu tal-energija f’konformità mal-impenji internazzjonali taghhom.

5.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jippromwovu l-koerenza u l-appogg reciproku bejn il-politiki kummercjali, tax-xoghol u ambjentali, u ghandhom isahhu d-djalogu, u l-iskambju ta’ informazzjoni u tal-ahjar prattiki, dwar aspetti relatati mal-kummerc tal-izvilupp sostenibbli, inkluz bl-involviment tal-partijiet ikkoncernati rilevanti. F’dak il-kuntest, huma jaqblu wkoll li jikkooperaw biex jippromwovu prattiki ta’ responsabbiltà socjali korporattiva u mgiba responsabbli fin-negozju, inkluzi linji gwida, standards u strumenti applikabbli rikonoxxuti fuq livell internazzjonali billi jinkorporaw dawk il-prattiki f’attivitajiet kummercjali u ta’ negozju. Barra minn hekk, il-kooperazzjoni ghandu jkollha l-ghan li tindirizza l-isfidi u l-opportunitajiet mahluqa mill-aspetti relatati mal-kummerc ta’ skemi ta’ assigurazzjoni sostenibbli volontarji privati u pubblici marbuta ma’, inter alia, ix-xoghol, l-ambjent, il-konservazzjoni tal-bijodiversità, l-uzu u l-gestjoni sostenibbli tar-rizorsi tal-foresti u l-prattiki tas-sajd sostenibbli u l-kummerc fi prodotti tas-sajd gestiti b’mod sostenibbli.

6.   Il-Partijiet jaqblu li jzommu jew jistabbilixxu, fejn xieraq, sistemi li jappoggaw u jimmonitorjaw l-implimentazzjoni effettiva tal-istandards socjali, tax-xoghol u ambjentali rikonoxxuti fuq livell internazzjonali u l-ftehimiet rilevanti, fil-kuntest tar-relazzjonijiet kummercjali taghhom, inkluz billi jsahhu l-kapacitajiet istituzzjonali biex jadottaw u jinfurzaw il-legizlazzjoni rilevanti.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza li jibnu fuq il-kisbiet tal-Ftehim ta’ Cotonou fil-kuntest tar-relazzjonijiet kummercjali taghhom. Huma jissottolinjaw is-sinifikat tal-kummerc fir-relazzjonijiet generali taghhom u jimpenjaw ruhhom li jippromwovu l-intensifikazzjoni u d-diversifikazzjoni tal-flussi kummercjali ghall-beneficcju reciproku taghhom, b’mod partikolari bil-ghan tal-integrazzjoni tal-ekonomiji tal-Membri tal-OSAKP fil-ktajjen tal-valur regjonali u globali.

2.   Il-Partijiet jaqblu li l-kooperazzjoni kummercjali ghandha titmexxa f’konformità mas-sistema kummercjali multilaterali bbazata fuq ir-regoli bil-hsieb li jittejjeb il-kummerc hieles, gust u miftuh ghall-kisba ta’ tkabbir u zvilupp sostenibbli, specjalment fil-Membri tal-OSAKP. Ghal dak l-ghan, il-kooperazzjoni ghandha tkun konformi mal-obbligi assunti mill-Partijiet fi hdan il-qafas tal-Organizzazzjoni Dinjija tal-Kummerc (WTO, World Trade Organization), inkluzi dispozizzjonijiet ghal trattament specjali u differenzjali.

3.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza li jikkonkludu arrangamenti kummercjali, li jiksbu opportunitajiet kummercjali akbar u jrawmu l-integrazzjoni effettiva taghhom fl-ekonomija globali. Il-Partijiet jirrikonoxxu d-dritt rispettiv taghhom li jidhlu f’arrangamenti regjonali jew multilaterali ghat-tnaqqis jew l-eliminazzjoni ta’ mizuri mhux tariffarji li jaffettwaw il-kummerc f’oggetti u servizzi. Il-Partijiet jaghmlu hilithom ukoll biex jillimitaw l-impatti negattivi possibbli tal-arrangamenti kummercjali rispettivi taghhom ma’ partijiet terzi fuq il-pozizzjonijiet kompetittivi li kull Parti tgawdi fis-swieq domestici tal-ohrajn.

4.   Filwaqt li jzommu f’mohhhom il-htiega li jibnu fuq l-arrangamenti kummercjali preferenzjali ezistenti taghhom u fuq il-Ftehimiet ta’ Shubija Ekonomika (FSE) bhala strumenti tal-kooperazzjoni kummercjali taghhom, il-Partijiet jirrikonoxxu li l-kooperazzjoni ghandha primarjament tissahhah biex tappogga l-implimentazzjoni konkreta ta’ dawk l-istrumenti ezistenti.

5.   Il-Partijiet jaqblu wkoll li l-qafas tal-FSE ghandu jkun inkluziv u jqis l-eterogeneità tas-sitwazzjonijiet fil-Membri u r-regjuni tal-OSAKI, f’diversi stadji tal-process tal-FSE u l-livell ta’ zvilupp tal-Membri tal-OSAKI. Il-firmatarji ghall-FSE jaffermaw mill-gdid l-impenji taghhom li jiehdu l-mizuri kollha mehtiega biex jizguraw l-implimentazzjoni shiha taghhom, li jenhtieg li jwasslu ghat-tkabbir u l-izvilupp ekonomici taghhom, filwaqt li jikkontribwixxu ghall-approfondiment tal-processi ta’ integrazzjoni regjonali fl-Afrika, il-Karibew u l-Pacifiku (AKP). Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza li jwessghu l-kamp ta’ applikazzjoni tal-FSE u jinkoraggixxu l-adezjoni ta’ Stati Membri godda. Il-Partijiet jaqblu li jzommu jew jistabbilixxu, fil-livelli xierqa, arrangamenti bejn l-AKP-UE biex jissorveljaw l-implimentazzjoni tal-FSE u jivvalutaw l-impatt taghhom fuq l-izvilupp tal-ekonomiji tal-Membri tal-OKAPI madwar ir-regjuni AKP u fuq il-processi ta’ integrazzjoni regjonali taghhom.

6.   Il-Partijiet ghall-FSE rispettivi jaqblu li r-referenzi li jinsabu fihom ghad-dispozizzjonijiet dwar mizuri xierqa fil-Ftehim ta’ Cotonou jinftiehmu bhala referenzi ghad-dispozizzjonijiet korrispondenti f’dan il-Ftehim.

7.   Il-Partijiet jaqblu wkoll li l-kooperazzjoni taghhom ghandha tikkontribwixxi biex jigu intensifikati l-isforzi u l-processi ta’ integrazzjoni regjonali fl-Afrika, fil-Karibew u fil-Pacifiku u biex jitheggeg aktar il-kummerc regjonali intra-AKP.

8.   Il-Partijiet jissottolinjaw l-importanza tal-partecipazzjoni attiva taghhom fid-WTO, kif ukoll f’organizzazzjonijiet internazzjonali relevanti ohrajn billi jsiru membri ta’ dawk l-organizzazzjonijiet u jsegwu mill-qrib l-agenda u l-attivitajiet taghhom. Huma jaqblu li jikkooperaw mill-qrib fl-identifikazzjoni u t-tishih tal-interessi komuni taghhom fil-kooperazzjoni ekonomika u kummercjali internazzjonali, b’mod partikolari fid-WTO. F’dan il-kuntest, ghandha tinghata attenzjoni partikolari biex jittejjeb l-access ghall-Unjoni Ewropea u ghal swieq ohrajn ghal oggetti u servizzi li joriginaw mill-Membri tal-OSAKP.

9.   Il-Partijiet jaqblu fuq l-importanza tal-flessibbiltà fir-regoli tad-WTO biex iqisu l-livelli differenti ta’ zvilupp tal-pajjizi u r-regjuni tal-AKP, kif ukoll id-diffikultajiet li jiffaccjaw biex jissodisfaw l-obbligi taghhom. Ghalhekk, huma jaqblu wkoll li jikkooperaw biex jizviluppaw il-kapacità mehtiega u xierqa biex jimplimentaw b’mod effettiv l-impenji taghhom tad-WTO. Il-Partijiet jirrikonoxxu wkoll l-approcc innovattiv ghal trattament specjali u differenzjali inerenti fil-Ftehim ta’ Facilitazzjoni tal-Kummerc (TFA, Trade Facilitation Agreement) tad-WTO li jippermetti lill-pajjizi l-inqas zviluppati (LCDs, least developed countries) u lill-pajjizi li qeghdin jizviluppaw jimplimentaw bis-shih l-impenji taghhom kontingenti fuq l-ghoti tal-appogg kummercjali mehtieg f’konformità man-notifiki tal-implimentazzjoni taghhom taht it-TFA.

10.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza li jtejbu d-djalogu biex jindirizzaw il-kummerc u kwistjonijiet ta’ interess komuni relatati mal-kummerc. Huma jaqblu li jippromwovu l-involviment tas-socjetà civili u tas-settur privat f’dak id-djalogu.

1.   Il-Partijiet jaqblu li l-kummerc fis-servizzi huwa magna b’sahhitha ghat-tkabbir u l-izvilupp tal-ekonomiji taghhom u jkomplu jaffermaw mill-gdid id-drittijiet u l-obbligi rispettivi taghhom skont il-Ftehim Generali tad-WTO dwar il-Kummerc fis-Servizzi (–GATS, General Agreement on Trade in Services).

2.   Il-Partijiet jimpenjaw ruhhom li jikkooperaw u jtejbu l-kummerc fis-servizzi, specjalment fil-modi ta’ provvista ta’ interess ghall-esportazzjoni ghalihom, inkluz il-moviment ta’ persuni fizici ghall-finijiet ta’ negozju, u f’setturi li jqisu bhala prijoritajiet, inkluz is-settur tal-ICT, it-turizmu, it-trasport, is-servizzi ambjentali, is-servizzi finanzjarji, u s-servizzi sportivi u setturi ta’ prijorità ohrajn, kif xieraq.

3.   Il-Partijiet, filwaqt li jqisu l-Artikolu 39(2), ghandhom jikkooperaw biex isahhu l-kapacità fil-provvista ta’ servizzi relatati mal-industriji kulturali u kreattivi.

4.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jindirizzaw l-ostakli ghall-kummerc fis-servizzi bil-hsieb li jiffacilitaw l-access ghas-swieq u jtejbu l-kummerc. Huma jaqblu wkoll li jsahhu l-kooperazzjoni taghhom biex jappoggaw l-izvilupp ta’ oqfsa u kapacitajiet regolatorji domestici, itejbu l-kapacità tal-fornituri tas-servizzi li jikkonformaw mar-regolamenti u l-istandards tal-Parti UE u tal-Membri tal-OSAKP fil-livelli kontinentali, regjonali, nazzjonali u subnazzjonali, u jinkoraggixxu l-istabbiliment ta’ ftehimiet ta’ rikonoxximent reciproku, fejn xieraq, fis-setturi tas-servizzi ta’ interess reciproku msemmija fil-paragrafu 2.

5.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza ta’ servizzi tat-trasport marittimu kosteffettivi u efficjenti bhala l-mod ewlieni ta’ trasport li jiffacilita l-kummerc. Il-Partijiet ghandhom itejbu l-kompetittività tas-servizzi tat-trasport marittimu billi jsahhu l-konnettività biex itejbu l-fluss sikur tal-merkanzija u tan-nies fis-settur tat-trasport marittimu. Ghal dak l-ghan, huma ghandhom jikkooperaw fil-fora xierqa biex jilliberalizzaw it-trasport marittimu bhala l-mod ewlieni ta’ trasport biex jiffacilitaw il-kummerc. Huma ghandhom jippermettu access ghas-swieq internazzjonali tat-trasport marittimu u ghall-portijiet u s-servizzi fil-portijiet, fuq bazi kummercjali u mhux diskriminatorja. Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw fl-isforzi biex jizviluppaw u jippromwovu servizzi tat-trasport marittimu kosteffettivi u efficjenti fil-Membri tal-OSAKP bil-hsieb li tizdied il-partecipazzjoni tal-operaturi tal-Membri tal-OSAKP fis-servizzi tat-trasport marittimu internazzjonali.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza dejjem tikber ta’ mizuri mhux tariffarji (–NTMs, non-tariff measures) fil-kummerc hekk kif jaqghu l-ostakli tariffarji. Ghalhekk, huma jirrikonoxxu l-htiega li jikkooperaw bil-hsieb li jissorveljaw u jnehhu l-ostakli mhux mehtiega ghall-kummerc u, b’hekk, izidu u jiffacilitaw il-kummerc bejn il-Parti UE u l-Membri tal-OSAKP u fost il-Membri tal-OSAKP. F’dan ir-rigward, il-Partijiet jaqblu li jzommu jew jistabbilixxu, fejn xieraq, arrangamenti biex jindirizzaw l-NTMs li jistghu jaffettwaw b’mod negattiv l-esportazzjonijiet lejn is-suq tan-naha l-ohra.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jtejbu l-kooperazzjoni taghhom fil-qasam tal-istandardizzazzjoni u tac-certifikazzjoni tal-oggetti biex jipprevjenu, jidentifikaw u jeliminaw l-ostakli teknici mhux mehtiega ghall-kummerc fi hdan il-kamp ta’ applikazzjoni tal-Ftehim tad-WTO dwar l-Ostakli Teknici ghall-Kummerc (il-“Ftehim dwar l-OTK”) u ghandhom jaghmlu hilithom biex jibnu fuq dan billi jzidu u jsahhu t-trasparenza. Il-Partijiet jaqblu wkoll li jikkooperaw biex jistabbilixxu u jtejbu l-kapacitajiet teknici u l-infrastruttura istituzzjonali dwar kwistjonijiet li jikkoncernaw ostakli teknici ghall-kummerc.

3.   Il-Partijiet jaffermaw mill-gdid id-drittijiet ta’ kull Parti li tadotta jew li tinforza mizuri sanitarji u fitosanitarji (SPS, sanitary and phytosanitary) biex tipprotegi l-hajja jew is-sahha tal-bniedem, tal-annimali jew tal-pjanti fit-territorju taghha, filwaqt li tizgura li tali mizuri SPS adottati minn kull Parti ma joholqux ostakli bla bzonn ghall-kummerc, skont il-Ftehim tad-WTO dwar l-Applikazzjoni ta’ mizuri Sanitarji u Fitosanitarji (il-“Ftehim SPS”). Ghal dak l-ghan, il-Partijiet jaqblu li jtejbu l-kollaborazzjoni taghhom ghall-implimentazzjoni effettiva tal-principji u d-dixxiplini tal-Ftehim SPS, filwaqt li jqisu l-livelli ta’ zvilupp rispettivi taghhom. F’dak il-kuntest, il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jindirizzaw kwistjonijiet sanitarji u fitosanitarji, inkluz l-immaniggjar ta’ rezistenza antimikrobika, u kwistjonijiet ta’ benessri tal-annimali, sabiex isahhu l-kapacitajiet tal-Partijiet u jtejbu l-access ghas-swieq tal-Parti l-ohra, filwaqt li jissalvagwardjaw il-livell xieraq ta’ protezzjoni tal-bnedmin, tal-annimali u tal-pjanti.

4.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li s-sistema tal-proprjetà intellettwali hija mahsuba biex tippromwovi l-progress ekonomiku, socjali u kulturali billi tistimula x-xoghol kreattiv u l-innovazzjoni teknologika, specjalment bejn il-Parti UE u r-regjuni tal-AKP, filwaqt li tikkontribwixxi ghal ekonomija aktar sostenibbli u inkluziva. F’dak il-kuntest, il-Partijiet jaffermaw mill-gdid l-importanza tal-protezzjoni u l-infurzar tad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali, kif iddikjarat fl-Artikolu 7 tal-Ftehim tad-WTO dwar l-Aspetti tad-Drittijiet tal-Proprjetà Intellettwali Relatati mal-Kummerc (il-“Ftehim TRIPS”, Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights), li jenhtieg li jikkontribwixxu ghall-promozzjoni tal-innovazzjoni teknologika u ghat-trasferiment u t-tixrid tat-teknologija, ghall-vantagg reciproku tal-produtturi u tal-utenti tal-gharfien teknologiku u b’mod li jwassal ghall-benessri socjali u ekonomiku, u ghal bilanc ta’ drittijiet u obbligi. Il-Partijiet jirrikonoxxu l-htiega li jipprotegu d-drittijiet tal-proprjetà intellettwali, inkluzi d-drittijiet tal-awtur u drittijiet relatati, trademarks, indikazzjonijiet geografici, disinji industrijali, topografiji ta’ cirkwiti integrati, drittijiet ta’ varjetajiet ta’ pjanti u privattivi. Dik il-protezzjoni ghandha tinkludi wkoll protezzjoni kontra kompetizzjoni ingusta, u protezzjoni ta’ informazzjoni mhux divulgata. Il-Partijiet jissottolinjaw l-importanza, f’dan il-kuntest, tal-aderenza mal-Ftehim TRIPS, mal-Konvenzjoni dwar id-Diversità Bijologika, maghmula f’Rio de Janeiro fil-5 ta’ Gunju 1992, u mal-konvenzjonijiet imsemmija fil-Parti I tal-Ftehim TRIPS, f’konformità mal-livell ta’ zvilupp taghhom. Il-Partijiet jissottolinjaw ukoll l-importanza tal-kooperazzjoni u tal-assistenza teknika fil-qasam tal-proprjetà intellettwali ghall-mizuri, il-proceduri u r-rimedji mehtiega biex jizguraw l-infurzar ta’ drittijiet tal-proprjetà intellettwali bil-hsieb li jiksbu livell effettiv ta’ protezzjoni, specjalment fil-Membri tal-OSAKP.

5.   Il-Partijiet jaffermaw mill-gdid li l-introduzzjoni u l-implimentazzjoni ta’ politki u regoli ta’ kompetizzjoni effettivi u tajbin huma ta’ importanza krucjali sabiex itejbu u jiggarantixxu klima li tiffavorixxi l-investiment, process ta’ industrijalizzazzjoni sostenibbli u trasparenza fl-access ghas-swieq. Ghalhekk, huma jimpenjaw ruhhom li jimplimentaw regoli u politiki nazzjonali jew regjonali biex jindirizzaw b’mod effettiv prattiki kummercjali antikompetittivi, inkluzi sussidji relatati ma’ attivitajiet ekonomici moghtija mill-Partijiet, li ghandhom il-potenzjal li jfixklu l-funzjonament xieraq tas-swieq u li jaffettwaw b’mod negattiv l-interessi kummercjali tal-Partijiet l-ohrajn. Il-Partijiet jimpenjaw ruhhom li jizguraw kondizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni bejn il-partecipanti fis-suq pubbliku u f’dak privat. Huma jaqblu wkoll li jsahhu l-kooperazzjoni f’dan il-qasam bil-hsieb li jifformulaw u jappoggaw politiki ta’ kompetizzjoni effettivi mal-awtoritajiet nazzjonali u regjonali xierqa, li progressivament jizguraw l-infurzar efficjenti tar-regoli tal-kompetizzjoni. F’dak il-kuntest, il-Partijiet jaqblu li jikkooperaw biex jizviluppaw il-kapacitajiet adegwati bil-hsieb li jistabbilixxu l-qafas legali xieraq ghall-protezzjoni tal-kompetizzjoni u l-infurzar tieghu permezz ta’ agenziji tal-kompetizzjoni xierqa, b’mod partikolari fit-territorju tal-Membri tal-OSAKP.

6.   Il-Partijiet jaqblu li jzidu l-kooperazzjoni biex jizguraw thaddim ahjar tas-swieq internazzjonali tal-komoditajiet u t-trasparenza tas-suq.

7.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza ta’ akkwist pubbliku trasparenti biex jippromwovu l-izvilupp ekonomiku u l-industrijalizzazzjoni. Il-Partijiet jaqblu fuq l-importanza tal-kooperazzjoni biex itejbu l-fehim reciproku tas-sistemi ta’ akkwist pubbliku rispettivi taghhom. Il-Partijiet jimpenjaw ruhhom ghall-principji tat-trasparenza, tal-kompetittività u tal-prevedibbiltà tas-sistemi tal-akkwist u ghandhom jikkooperaw fil-harsien taghhom.

1.   Il-Partijiet ghandhom jahdmu biex jippreservaw, iharsu, itejbu u jirriabilitaw l-ambjent. Ghal dak l-ghan, huma ghandhom jippromwovu mizuri fil-livell nazzjonali, regjonali u globali, inkluz fl-oqsma ta’ valur gholi tal-bijodiversità u l-protezzjoni tal-ekosistemi naturali, il-kwalità tal-arja, il-kwalità tal-ilma, l-iskarsezza tal-ilma u n-nixfiet, l-immaniggjar tal-iskart, it-tniggis industrijali u l-perikli industrijali u l-immaniggjar tas-sustanzi kimici.

2.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw il-konservazzjoni u l-gestjoni u l-uzu sostenibbli tar-rizorsi naturali, inkluzi l-art, l-ilma, il-foresti, il-bijodiversità u l-ekosistemi. Huma ghandhom jippromwovu azzjoni biex itemmu t-traffikar ta’ specijiet protetti ta’ flora u fawna, u jindirizzaw kemm id-domanda ghal prodotti illegali li joriginaw minn organizmi selvaggi kif ukoll il-provvista taghhom. Huma ghandhom jippromwovu l-governanza sostenibbli tal-pussess tal-art, tas-sajd u tal-foresti.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-istrumenti legali, l-istrategiji integrati tal-ambjent u l-izvilupp, u l-governanza tajba ghall-integrazzjoni tal-kunsiderazzjonijiet dwar il-bijodiversità fis-setturi rilevanti kollha sabiex iwaqqfu t-telfien tal-bijodiversità u jzommu l-ghoti ta’ servizzi tal-ekosistema. Il-Partijiet ghandhom jippromwovu approcci bbazati fuq l-ekosistema u soluzzjonijiet ibbazati fuq in-natura biex jitwettqu l-ghanijiet ambjentali. Huma jirrikonoxxu l-importanza tal-ekosistemi u tal-bijodiversità ghall-indirizzar tat-tibdil fil-klima u ghall-konservazzjoni u r-restawr tal-ekosistemi kollha, inkluzi l-ekosistemi akkwatici u terrestri. Huma ghandhom ukoll jistabbilixxu, jiggestixxu u jtejbu l-governanza ta’ zoni protetti.

4.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li l-ekosistemi naturali, b’mod partikolari l-foresti, joffru habitats ghall-annimali u l-pjanti, u ghandhom rwol ewlieni fil-mitigazzjoni u l-adattament ghat-tibdil fil-klima, fil-konservazzjoni tal-bijodiversità u fil-prevenzjoni u l-glieda kontra d-dezertifikazzjoni u d-degradazzjoni tal-art. Il-Partijiet jirrikonoxxu wkoll li l-foresti, l-artijiet mistaghdra u s-savani jipprovdu protezzjoni tal-ilma u tal-hamrija u protezzjoni minn perikli naturali, u jipprovdu servizzi ambjentali ohra. B’kont mehud ta’ danta’ hawn fuq, il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-konservazzjoni u r-restawr tal-ekosistemi kollha, inkluzi l-foresti.

5.   Il-Partijiet ghandhom jissoktaw bil-glieda kontra d-dezertifikazzjoni, id-degradazzjoni tal-art u n-nixfa, u ghandhom jaghmlu hilithom biex jirrestawraw u jirriabilitaw l-art u l-hamrija degradati biex iwasslu ghal gestjoni sostenibbli tal-art u jiksbu ambjent newtrali ghad-degradazzjoni tal-art. Huma ghandhom inaqqsu t-telfien tal-bijodiversità, joholqu opportunitajiet ta’ xoghol u jghinu biex itejbu l-forniment ta’ servizzi u funzjonijiet tal-ekosistema, inkluz billi jtejbu t-thejjija u r-reziljenza ghar-riskju ta’ nixfa, kif ukoll inaqqsu aktar ir-riskji u l-impatt ta’ maltempati tar-ramel u tat-trab.

6.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-access gust u ekwu u l-kondivizjoni tal-beneficcji li jirrizultaw mill-uzu ta’ rizorsi genetici u access xieraq ghal tali rizorsi, kif miftiehem fuq livell internazzjonali.

7.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw il-promozzjoni ta’ approcci tal-ekonomija cirkolari u prattiki ta’ konsum u produzzjoni sostenibbli, u jaghmlu hilithom biex jaghmlu uzu mill-opportunitajiet ta’ investiment offruti mill-ahjar teknologiji nodfa disponibbli.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-pressjonijiet umani dejjem jizdiedu u l-impatti kumulattivi taghhom fuq l-ibhra u l-oceani u jirrikonoxxu n-natura taghhom bhala gid komuni interkonness, li l-konservazzjoni, il-protezzjoni u l-governanza taghhom huma responsabbiltà kondiviza li tehtieg l-azzjonijiet kollettivi u kkoordinati tal-partijiet ikkoncernati. Il-Partijiet jaffermaw mill-gdid il-karattru universali u unifikat tal-UNCLOS bhala l-bazi ghal azzjoni u kooperazzjoni nazzjonali, regjonali u globali fis-settur tal-bahar u f’dak marittimu.

2.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-governanza tal-oceani u jindirizzaw b’mod effettiv il-pressjonijiet dejjem jizdiedu fuq l-ibhra u l-oceani, li jheddu r-reziljenza tal-ekosistemi tal-bahar u l-kontribut taghhom ghall-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima u l-adattament ghalih.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu u jtejbu l-protezzjoni u r-restawr tal-ekosistemi tal-bahar u l-konservazzjoni u l-gestjoni sostenibbli tar-rizorsi tal-bahar, inkluz f’zoni lil hinn mill-gurizdizzjoni rispettiva taghhom, bil-hsieb li jinkisbu oceani b’sahhithom u produttivi. Huma ghandhom jippromwovu gestjoni tas-sajd sostenibbli fil-livelli nazzjonali, regjonali u globali, billi jikkooperaw mal-organizzazzjonijiet regjonali tal-gestjoni tas-sajd rilevanti u billi jiggieldu s-sajd illegali, mhux irrappurtat u mhux regolat. Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-konservazzjoni ta’ specijiet akkwatici fil-periklu u azzjonijiet mahsuba biex jikkontrollaw it-tniggis u l-iskart fil-bahar, kif ukoll jindirizzaw l-impatti tat-tibdil fil-klima, inkluza l-acidifikazzjoni tal-oceani.

4.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-izvilupp sostenibbli ta’ ekonomija blu bl-ghan li jiggarantixxu l-kontribut tal-oceani ghas-sigurtà alimentari u n-nutrizzjoni, itejbu l-ghajxien, joholqu opportunitajiet ta’ xoghol, u jizguraw ekwità socjali u benessri kulturali ghall-generazzjonijiet attwali u futuri.

5.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-implimentazzjoni ta’ politiki u strategiji ta’ tkabbir blu biex jippromwovu gestjoni integrata tal-oceani li tirrestawra, tipprotegi u zzomm id-diversità, il-produttività, ir-reziljenza, il-funzjonijiet ewlenin u l-valur intrinsiku tal-ekosistemi tal-bahar.

6.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu d-djalogu u l-kooperazzjoni fuq l-aspetti kollha tal-governanza tal-oceani, inkluz fuq kwistjonijiet relatati mat-tibdil fil-klima, iz-zieda fil-livell tal-bahar u l-effetti u l-implikazzjonijiet possibbli taghha, l-estrazzjoni minn qiegh il-bahar, is-sajd, it-tniggis tal-bahar u r-ricerka u l-izvilupp.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li l-impatti negattivi tat-tibdil fil-klima u tal-varjabbiltà fil-klima joholqu theddida ghall-hajja u l-ghajxien tan-nies. Huma jikkonfermaw l-impenn taghhom li jiehdu azzjoni urgenti biex jipprevjenu t-tibdil fil-klima, jindirizzaw l-impatti tieghu u jikkooperaw b’mod urgenti u kkoordinat fil-livelli internazzjonali, regjonali, interregjonali u nazzjonali, sabiex isahhu r-rispons globali ghat-tibdil fil-klima.

2.   Il-Partijiet ghandhom jimplimentaw b’mod effettiv il-Konvenzjoni Qafas tan-Nazzjonijiet Uniti dwar it-Tibdil fil-Klima, maghmula fi New York fid-9 ta’ Mejju 1992,u l-Ftehim ta’ Parigi.

3.   Il-Partijiet huma impenjati li jilhqu l-ghan generali li jzommu z-zieda fit-temperatura medja globali ghal ferm inqas minn 2 °C ’il fuq mil-livelli pre-industrijali u li jissoktaw bl-isforzi biex jillimitaw iz-zieda fit-temperatura ghal 1,5 °C ’il fuq mil-livelli pre-industrijali, filwaqt li jtejbu l-kapacità taghhom li jadattaw, inaqqsu l-vulnerabbiltajiet u jsahhu r-reziljenza, li jaghmlu l-investimenti u l-flussi finanzjarji kollha konsistenti mal-Ftehim ta’ Parigi.

1.   Il-Partijiet jaqblu li jiehdu azzjoni klimatika biex jindirizzaw l-adattament, il-mitigazzjoni, kif ukoll il-mezzi ta’ implimentazzjoni, u li jkunu ffokati fuq l-aktar pajjizi vulnerabbli, inkluzi s-SIDS, l-Istati kostali li jinsabu fil-baxx, l-LDCs u l-LLDCs.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jimplimentaw u jintraccaw il-progress lejn il-kontributi stabbiliti fil-livell nazzjonali (NDCs, nationally determined contributions) taghhom u li jaghmlu hilithom biex jifformulaw u jikkomunikaw l-istrategiji ta’ zvilupp tal-emissjonijiet baxxi ta’ gassijiet serra sa nofs is-seklu u fit-tul sabiex jintlahaq l-ghan tat-temperatura miftiehem fil-Ftehim ta’ Parigi, filwaqt li jqisu r-responsabbiltajiet komuni izda differenzjati u l-kapacitajiet rispettivi taghhom, fid-dawl ta’ cirkostanzi nazzjonali differenti. Huma jimpenjaw ruhhom li jsahhu l-konnessjonijiet bejn l-NDCs, l-Agenda 2030 u l-istrategiji nazzjonali taghhom.

3.   Il-Partijiet jaqblu li jimpenjaw ruhhom fl-ippjanar, l-implimentazzjoni u l-monitoragg tal-progress fl-implimentazzjoni tal-pjanijiet ta’ adattament nazzjonali (NAPs, national adaptation plans) u ta’ strategiji ohrajn. Huma jimpenjaw ruhhom li jistabbilixxu u jsahhu strutturi ta’ governanza effettivi ghal dak l-iskop. Huma jirrikonoxxu l-htiega li tissahhah aktar l-integrazzjoni tal-NAPs u ta’ strategiji ta’ adattament ohrajn fl-istrategiji u l-processi nazzjonali sabiex jinkiseb zvilupp sostenibbli reziljenti ghall-klima.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-impatti negattivi tad-dizastri naturali fuq l-izvilupp sostenibbli, inkluzi t-tsunamis, it-terremoti u l-eruzzjonijiet vulkanici, kif ukoll il-frekwenza u l-intensità dejjem jizdiedu ta’ fenomeni relatati mal-klima, bhal cikluni u uragani, gharghar u nixfiet.

2.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu politiki u strategiji koerenti fil-livelli kollha biex jidentifikaw il-vulnerabbiltajiet u motivaturi ohrajn tar-riskju. Huma ghandhom jikkooperaw biex itejbu r-reziljenza ghad-dizastri ghall-impatti fuq perjodu ta’ zmien qasir u twil tad-dizastri u jaghtu attenzjoni partikolari lill-koordinazzjoni, il-komplementarjetà u s-sinergiji bejn it-tnaqqis tar-riskju ta’ dizastri u l-istrategiji ta’ adattament ghat-tibdil fil-klima. Il-Partijiet ghandhom iwettqu azzjoni ta’ twissija bikrija u ta’ prevenzjoni u jtejbu t-tnaqqis tar-riskju u l-istat ta’ thejjija billi jsahhu l-komunikazzjoni fil-livell baziku u l-governanza tar-riskji u billi jintegraw mod effettiv it-tnaqqis tar-riskju ta’ dizastri fl-istrategiji ta’ zvilupp.

3.   Il-Partijiet ghandhom jintegraw b’mod sistematiku l-valutazzjoni komprensiva tar-riskju, il-gestjoni u r-reziljenza fl-azzjoni taghhom, filwaqt li jizguraw li l-individwi, il-komunitajiet, l-istituzzjonijiet u l-pajjizi jkunu jistghu jhejju ruhhom ahjar, jifilhu u jadattaw ghax-xokkijiet u l-effetti negattivi taghhom, u jirkupraw malajr minnhom, inkluz meta l-impatti jaqbzu l-ahjar sforzi biex jadattaw minghajr ma jikkompromettu l-prospetti ta’ zvilupp fit-tul.

4.   Il-Partijiet ghandhom jindirizzaw ir-riskji ta’ dizastri billi jiehdu approcc integrat b’hafna perikli, li jkopri l-fehim tar-riskju ta’ dizastri, it-tishih tal-governanza tieghu, u l-bini ta’ kapacitajiet istituzzjonali ghall-implimentazzjoni effettiva ta’ investimenti informati dwar ir-riskju. Huma ghandhom jizguraw eziti inkluzivi u ekwi biex jibnu r-reziljenza ta’ dawk l-aktar vulnerabbli.

5.   Il-Partijiet ghandhom jizviluppaw strategiji biex isahhu r-reziljenza urbana u rurali bil-ghan li jtejbu l-gestjoni tar-riskju ta’ dizastri b’attenzjoni partikolari ghal insedjamenti mhux ippjanati.

1.   Il-Partijiet jaqblu li rispons bikri u kkoordinat ghad-dizastri naturali huwa kritiku ghar-riabilitazzjoni u ghall-irkupru ta’ wara d-dizastri. Il-Partijiet jaqblu fuq l-importanza ta’ valutazzjonijiet tal-htigijiet ikkoordinati, it-thejjija mtejba ghad-dizastri u l-kapacità ghal rispons lokali, bikri u effettiv li jissodisfaw l-htigijiet ta’ persuni affettwati minn krizi, inkluz permezz ta’ strategiji ta’ komunikazzjoni effettivi.

2.   Il-Partijiet jaqblu li r-rispons ghad-dizastri u l-isforzi ta’ rkupru ghandhom jaghtu prijorità, fuq perjodu ta’ zmien qasir, lill-assistenza f’kaz ta’ emergenza u lir-riabilitazzjoni, inkluz l-appogg ghall-irkupru bikri. Huma jaqblu li l-assistenza ta’ wara l-emergenza ghandha timmira li torbot l-ghajnuna ghal zmien qasir mal-izvilupp fit-tul permezz ta’ process ta’ rkupru sostenibbli, bini mill-gdid ahjar, inkluzi l-isforzi ta’ rikostruzzjoni u r-riabilitazzjoni tan-nisga socjoekonomika u kulturali. Dan jinvolvi koordinazzjoni mtejba bejn il-partijiet ikkoncernati umanitarji u tal-izvilupp mill-bidu tal-krizi biex tinbena kif suppost ir-reziljenza tal-popolazzjonijiet affettwati.

1.   Il-Partijiet ghandhom ifittxu li jiksbu l-beneficcji ta’ migrazzjoni u mobilità sikuri, ordnati u regolari, b’rispett shih ghad-dritt internazzjonali u f’konformità mal-kompetenzi rispettivi taghhom. F’dak ir-rigward, huma ghandhom jahdmu biex jizviluppaw u juzaw perkorsi legali ghall-migrazzjoni, inkluzi l-migrazzjoni tal-haddiema u skemi ta’ mobilità ohrajn, filwaqt li jqisu l-prijoritajiet nazzjonali u l-htigijiet tas-suq tax-xoghol.

2.   Il-Partijiet ghandhom jahdmu biex jimplimentaw rekwiziti trasparenti u effettivi ghad-dhul u r-residenza ghall-fini ta’ xoghol, ricerka, studji, tahrig u servizz volontarju bil-hsieb li jiffacilitaw il-migrazzjoni cirkolari u l-mobilità. Il-Partijiet ghandhom isahhu t-trasparenza tal-informazzjoni rigward ir-regoli applikabbli dwar il-migrazzjoni.

3.   Il-Partijiet ghandhom iqisu l-migrazzjoni cirkolari bhala mezz biex irawmu t-tkabbir u l-izvilupp fil-pajjizi ta’ origini u ta’ destinazzjoni. Ghal dak l-ghan, huma ghandhom jikkunsidraw skemi ghall-migrazzjoni cirkolari, u ghandhom jimplimentaw u jtejbu, kif xieraq, l-oqfsa legali ghall-iffacilitar tal-proceduri ta’ dhul mill-gdid tac-cittadini ta’ Stat Membru tal-Unjoni Ewropea jew ta’ Membru tal-OSAKP residenti legalment fit-territorji tal-Membri tal-OSAKP jew l-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea, rispettivament, u jikkunsidraw aspetti tar-riintegrazzjoni taghhom fil-pajjizi ta’ origini biex jizguraw li l-esperjenza jew il-kwalifiki miksuba minnhom jistghu jkunu ta’ beneficcju ghas-suq tax-xoghol lokali u ghall-komunità.

4.   Il-Partijiet ghandhom jidhlu fi djalogu dwar il-proceduri li jiggwidaw il-migrazzjoni legali, inkluza r-riunifikazzjoni tal-familja u, kif xieraq, il-portabbiltà tad-drittijiet tal-pensjoni. Il-Partijiet ghandhom ikomplu jsegwu skambju miftuh dwar kwistjonijiet ta’ viza u dwar l-iffacilitar tal-mobilità u l-kuntatti bejn il-persuni, inkluz f’oqsma bhat-turizmu, il-kultura, l-isport, l-edukazzjoni, ir-ricerka, u n-negozju, bil-hsieb li jrawmu fehim reciproku u jippromwovu valuri kondivizi.

5.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-kooperazzjoni bejn l-agenziji u l-istituzzjonijiet rilevanti, l-awtoritajiet lokali, is-socjetà civili u l-imsiehba socjali bil-hsieb li jinkoraggixxu progetti ta’ ricerka kongunti, l-identifikazzjoni ta’ lakuni fil-hiliet, kif ukoll opportunitajiet ta’ investiment u ta’ impjiegi u l-evalwazzjoni tal-politiki u l-istrategiji dwar il-migrazzjoni tal-haddiema.

6.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex itejbu t-trasparenza u l-komparabbiltà tal-kwalifiki kollha, bl-ghan li jiffacilitaw ir-rikonoxximent taghhom ghall-access ghal taghlim ulterjuri, kif ukoll l-accettazzjoni taghhom fis-suq tax-xoghol.

7.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex itejbu u jimmodernizzaw is-sistemi tar-registru tal-istat civili, bil-hsieb li jtejbu s-sigurtà u l-hrug ta’ karti tal-identità u passaporti.

1.   Il-Partijiet ghandhom jaghmlu sforzi biex jadottaw politiki ta’ integrazzjoni effettivi ghal dawk li jirrisjedu legalment fit-territorji taghhom li huma mmirati biex jaghtu drittijiet u jimponu obbligi komparabbli ghal dawk tac-cittadini taghhom u biex jippromwovu l-koezjoni socjali. F’dak ir-rigward, il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-izvilupp u l-implimentazzjoni ta’ strategiji biex jintegraw cittadini ta’ Stat Membru tal-Unjoni Ewropea jew ta’ membru tal-OSAKP residenti legalment fit-territorji tal-Membri tal-OSAKP jew l-Istati Membri tal-Unjoni, rispettivament, fis-swieq tax-xoghol u fis-socjetajiet ospitanti, filwaqt li jappoggaw u jsahhu l-kooperazzjoni u l-koordinazzjoni ta’ diversi atturi li jahdmu fuq l-integrazzjoni fil-livelli nazzjonali, regjonali u lokali, inkluzi l-gvern lokali u s-socjetà civili.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jizguraw trattament gust tac-cittadini ta’ Stat Membru tal-Unjoni Ewropea jew ta’ Membru tal-OSAKP residenti legalment fit-territorji tal-Membri tal-OSAKP jew l-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea, rispettivament, it-titjib tan-nondiskriminazzjoni fil-hajja ekonomika, socjali u kulturali, kif ukoll l-izvilupp ta’ mizuri kontra r-razzizmu u l-ksenofobija.

3.   Il-Partijiet jaqblu li t-trattament moghti lil cittadini ta’ Stat Membru tal-Unjoni Ewropea jew ta’ Membru tal-OSAKP residenti legalment fit-territorji tal-Membri tal-OSAKP jew l-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea, rispettivament, ghandu jkun hieles minn kwalunkwe diskriminazzjoni bbazata fuq ic-cittadinanza fir-rigward tal-kondizzjonijiet tax-xoghol, ir-remunerazzjoni u t-tkeccija, meta mqabbla mac-cittadini ta’ kull Stat Membru tal-Unjoni Ewropea u l-Membru tal-OSAKP, rispettivament. Ghal dak l-ghan, il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jizguraw li r-regoli dwar il-migrazzjoni u l-mekkanizmi ta’ reklutagg ikunu ggwidati minn principji gusti u etici li jizguraw li c-cittadini kollha ta’ Stat Membru tal-Unjoni Ewropea jew ta’ Membru tal-OSAKP residenti legalment fit-territorji tal-Membri tal-OSAKP jew l-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea, rispettivament, jigu ttrattati b’mod gust u b’dinjità fil-pajjizi ospitanti u jkunu protetti kontra l-isfruttament.

1.   Il-Partijiet ghandhom ifittxu li jippromwovu trasferimenti ta’ rimessi aktar siguri, aktar rapidi u legalment konformi, sabiex jiffacilitaw investimenti domestici produttivi, inkluz permezz tal-uzu ta’ teknologiji godda u strumenti innovattivi.

2.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex inaqqsu l-ispejjez tat-tranzazzjonijiet tar-rimessi ghal inqas minn 3 % u biex jeliminaw il-kurituri tar-rimessi bi spejjez oghla minn 5 %, f’konformità mal-miri maqbula internazzjonalment, u biex itejbu l-oqfsa regolatorji ghal involviment akbar ta’ atturi mhux tradizzjonali.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu r-rilevanza tal-migrazzjoni min-Nofsinhar ghan-Nofsinhar kemm f’termini ta’ sfidi kif ukoll ta’ opportunitajiet, inkluzi l-beneficcji potenzjali ta’ migrazzjoni gestita tajjeb min-Nofsinhar ghan-Nofsinhar ghall-izvilupp sostenibbli tal-pajjizi ta’ origini, ta’ tranzitu u ta’ destinazzjoni. Ghal dak l-ghan, il-Partijiet ghandhom jappoggaw politiki u azzjonijiet biex jippromwovu l-izvilupp ekonomiku u socjali fil-pajjizi ta’ origini, ta’ tranzitu u ta’ destinazzjoni.

2.   Il-Partijiet ghandhom jiskambjaw l-esperjenza u l-ahjar prattiki dwar il-mitigazzjoni tal-impatt socjali u ekonomiku tal-flussi tal-migrazzjoni min-Nofsinhar ghan-Nofsinhar fuq il-pajjizi ta’ origini, ta’ tranzitu u ta’ destinazzjoni u ghandhom itejbu l-kooperazzjoni fil-livelli regjonali u nazzjonali.

1.   Il-Partijiet ghandhom iqisu r-rabta bejn il-migrazzjoni, inkluz l-ispostament, u d-dizastri naturali, it-tibdil fil-klima u d-degradazzjoni ambjentali.

2.   Il-Partijiet ghandhom jiehdu azzjoni biex jindirizzaw il-htigijiet ta’ persuni spostati permezz tal-adozzjoni ta’ strategiji lejn il-mitigazzjoni, l-adattament u r-reziljenza ghad-dizastri naturali, l-effetti avversi tat-tibdil fil-klima u d-degradazzjoni ambjentali, fil-livelli rilevanti kollha, inkluzi l-livelli interregjonali.

1.   Il-Partijiet jikkonfermaw l-impenn politiku kondiviz biex jigu indirizzati l-kawzi ewlenin tal-migrazzjoni irregolari u tal-ispostament sfurzat u biex jigu zviluppati reazzjonijiet adegwati ghalihom.

2.   Il-Partijiet jaffermaw mill-gdid id-determinazzjoni taghhom li jnaqqsu l-flussi tal-migrazzjoni irregolari, b’rispett shih ghad-dritt internazzjonali u ghad-drittijiet tal-bniedem. F’dak ir-rigward, huma jirrikonoxxu l-impatti negattivi tal-migrazzjoni irregolari fuq il-pajjizi ta’ origini, tranzitu u destinazzjoni, inkluzi l-isfidi umanitarji u ta’ sigurtà relatati. Il-Partijiet jirrikonoxxu r-riskju akbar tal-migranti li jesperjenzaw ksur tad-drittijiet tal-bniedem u li jsiru vittmi tat-traffikar u l-abbuz u jaqblu li jimplimentaw mizuri biex jipprotegu lil dawk il-migranti minn kull forma ta’ sfruttament u abbuz.

1.   Il-Partijiet ghandhom izidu l-isforzi kongunti biex jipprevjenu r-reat transfruntier tal-facilitazzjoni tal-immigrazzjoni illegali, u ghandhom itejbu b’mod kongunt l-isforzi biex itemmu l-impunità tal-organizzazzjonijiet kriminali permezz ta’ investigazzjoni u prosekuzzjoni effettivi.

2.   Il-Partijiet ghandhom jizguraw li jkun hemm oqfsa legizlattivi u istituzzjonali xierqa fis-sehh, f’konformità mal-Konvenzjoni tan-NU kontra l-Kriminalità Organizzata Tranznazzjonali, b’mod partikolari l-Protokoll taghha kontra l-Facilitazzjoni tal-Immigrazzjoni Illegali bl-Art, bil-Bahar u bl-Ajru. Huma jimpenjaw ruhhom ukoll li jtejbu l-kondivizjoni tal-informazzjoni u li jrawmu l-kooperazzjoni tal-pulizija u gudizzjarja operattiva.

1.   Il-Partijiet jaffermaw mill-gdid id-dritt taghhom li jirritornaw migranti b’soggorn illegali u jaffermaw mill-gdid l-obbligu legali ta’ kull Stat Membru tal-Unjoni Ewropea u ta’ kull Membru tal-OSAKP li jaccettaw lura c-cittadini taghhom stess li jkunu prezenti illegalment fit-territorju ta’ Stat Membru iehor tal-Unjoni Ewropea jew ta’ Membru tal-OSAKP minghajr kundizzjonalità u minghajr formalitajiet ulterjuri ghajr il-verifika prevista fil-paragrafu 3. Ghal dak l-ghan, il-Partijiet ghandhom jikkooperaw fuq ir-ritorn u r-riammissjoni u ghandhom jizguraw li d-drittijiet u d-dinjità tal-individwi jkunu protetti u rrispettati bis-shih, inkluz fi kwalunkwe procedura li tinbeda ghar-ritorn ta’ migranti b’soggorn illegali lejn il-pajjizi tal-origini taghhom.

2.   Kull Stat Membru tal-Unjoni Ewropea ghandu jaccetta r-ritorn u r-riammissjoni ta’ kwalunkwe cittadin tieghu li jkun prezenti illegalment fit-territorju ta’ Membru tal-OSAKP, fuq it-talba ta’ dak l-Istat minghajr aktar formalitajiet mill-verifika prevista fil-paragrafu 3 ghal dawk il-persuni li ma ghandhomx dokument tal-ivvjaggar validu.

Kull Membru tal-OSAKP ghandu jaccetta r-ritorn u r-riammissjoni ta’ kwalunkwe cittadin tieghu li jkun prezenti illegalment fit-territorju ta’ Stat Membru tal-Unjoni Ewropea, fuq it-talba ta’ dak l-Istat Membru minghajr aktar formalitajiet mill-verifika prevista fil-paragrafu 3 ghal dawk il-persuni li ma ghandhomx dokument tal-ivvjaggar validu.

Fir-rigward tal-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea, l-obbligi stipulati f’dan il-paragrafu japplikaw biss fir-rigward ta’ persuni li ghandhom ic-cittadinanza ta’ Stat Membru tal-Unjoni Ewropea, ta’ Stat Membru. Fir-rigward tal-Membri tal-OSAKP, l-obbligi stipulati f’dan il-paragrafu japplikaw biss fir-rigward ta’ dawk il-persuni li huma meqjusa bhala c-cittadini taghhom f’konformità mas-sistema legali rispettiva taghhom.

3.   L-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea u l-Membri tal-OSAKP ghandhom iwiegbu malajr ghat-talbiet ta’ riammissjoni ta’ xulxin. Huma ghandhom iwettqu processi ta’ verifika bl-uzu tal-aktar proceduri ta’ identifikazzjoni xierqa u efficjenti, bil-hsieb li tigi accertata n-nazzjonalità tal-persuna kkoncernata u li jinhargu dokumenti tal-ivvjaggar xierqa ghal finijiet ta’ ritorn, kif stabbilit fl-Anness I. L-ebda haga f’dak l-Anness ma ghandha tipprevjeni r-ritorn ta’ persuna taht arrangamenti formali jew informali bejn l-Istat li lilu tigi pprezentata talba ta’ riammissjoni u l-Istat li jipprezenta talba ta’ riammissjoni.

4.   Minkejja l-proceduri previsti fl-Artikolu 101(5), jekk Parti tqis li Parti ohra tonqos milli tirrispetta l-limitu ta’ zmien imsemmi fl-Anness I f’konformità mal-Istandard 5.26 tal-Kapitolu 5 tal-Anness 9 ghall-Konvenzjoni dwar l-Avjazzjoni Civili Internazzjonali, hija ghandha tinnotifika lill-Parti l-ohra b’dan. Jekk dik il-Parti l-ohra tkompli tonqos milli tikkonforma ma’ dawk l-obbligi, il-Parti li tinnotifika tista’ tiehu mizuri proporzjonati li jibdew minn 30 jum min-notifika.

5.   Il-Partijiet jaqblu li jissorveljaw l-implimentazzjoni ta’ dawn l-impenji fil-qafas tad-djalogu ta’ shubija regolari.

1.   Il-Partijiet huma impenjati li jsahhu l-protezzjoni u d-dinjità tar-refugjati u ta’ persuni spostati ohrajn f’konformità mad-dritt internazzjonali u d-dritt internazzjonali dwar id-drittijiet tal-bniedem, inkluz il-principju ta’ non-refoulement u, fejn applikabbli, id-dritt internazzjonali dwar ir-refugjati u d-dritt umanitarju internazzjonali.

2.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-integrazzjoni tar-refugjati u ta’ persuni spostati ohrajn fil-pajjizi ospitanti, kif xieraq, u jsahhu l-kapacitajiet tal-ewwel pajjizi tal-azil, tat-tranzitu u tad-destinazzjoni. Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jipprovdu lir-refugjati u lill-persuni spostati fil-pajjizi ospitanti u ta’ tranzitu, b’sigurtà fil-kampijiet tar-refugjati, u access ghall-gustizzja, assistenza legali, protezzjoni tax-xhieda, appogg mediku u socjopsikologiku.

3.   Il-Partijiet ghandhom jaghtu attenzjoni partikolari ghall-persuni f’sitwazzjonijiet vulnerabbli u ghall-htigijiet specifici taghhom, inkluzi nisa, tfal u minorenni mhux akkumpanjati, filwaqt li jqisu l-principju tal-ahjar interessi tal-minorenni.

1.   Il-Partijiet ghandhom itejbu l-istabbiltà makroekonomika u jippromwovu riformi strutturali u politiki ekonomici, fiskali u monetarji xierqa li joholqu l-ispazju tant mehtieg ghall-espansjoni tal-investiment, il-holqien tal-impjiegi u l-izvilupp tas-settur privat, u jsahhu r-reziljenza ghax-xokkijiet ekonomici. Huma ghandhom jiffacilitaw il-process tar-riforma ekonomika billi jtejbu l-fehim kondiviz u l-iskambju ta’ informazzjoni dwar il-principji fundamentali tal-ekonomiji taghhom u l-formulazzjoni u l-implimentazzjoni ta’ politiki ekonomici.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jappoggaw il-principji ta’ governanza ekonomika tajba, jadottaw mizuri biex itejbu l-gestjoni tal-finanzi pubblici, jahdmu lejn is-sostenibbiltà tad-dejn pubbliku, isahhu s-sistemi statistici nazzjonali u regjonali, kif ukoll il-mekkanizmi ta’ sorveljanza regjonali u multilaterali, u jippromwovu ezekuzzjoni bagitarja trasparenti b’access pubbliku ghal dokumenti, sistemi ta’ kontroll effettivi u sistema tal-akkwist pubbliku kompetittiva, trasparenti u responsabbli.

1.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-kapital uman billi jinvestu fl-oqsma tal-edukazzjoni, it-tishih tal-hiliet u l-bini tal-kapacitajiet bil-hsieb li jkunu jaqblu mad-domandi tas-suq tax-xoghol u jtejbu l-produttività tax-xoghol, filwaqt li jaghtu attenzjoni partikolari lill-principji tal-ugwaljanza bejn il-generi u n-nondiskriminazzjoni. Huma ghandhom jizguraw li s-sistemi edukattivi u l-kurrikuli nazzjonali jkunu mmirati lejn ir-rekwiziti tax-xoghol futuri u jissodisfaw il-htigijiet tal-kapacitajiet nazzjonali.

2.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu sistemi ta’ edukazzjoni u tahrig teknici u vokazzjonali mmexxija mid-domanda, inkluz permezz ta’ shubija mas-settur privat, li jkunu adattati ghall-htigijiet u l-opportunitajiet tas-swieq tax-xoghol lokali u regjonali, b’mod partikolari f’zoni rurali u remoti.

3.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jizviluppaw u jimplimentaw politiki li jtejbu l-hiliet digitali u l-litterizmu u jintegrawhom fis-sistema tal-edukazzjoni.

1.   Il-Partijiet ghandhom itejbu l-oqfsa regolatorji nazzjonali u regjonali u jissimplifikaw ir-regolamenti u l-processi tan-negozju, inaqqsu u jissimplifikaw il-formalitajiet amministrattivi, isahhu l-kooperazzjoni u jibnu l-kapacitajiet biex jimplimentaw politiki tal-kompetizzjoni effettivi. Huma ghandhom jadottaw oqfsa regolatorji miftuha, trasparenti u cari ghan-negozju u l-investiment, bi protezzjoni tad-drittijiet tal-proprjetà, tad-drittijiet tal-art u tad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali. Huma ghandhom jizguraw sistemi tat-taxxa effettivi, trasparenti u prevedibbli u jtejbu r-rwol tal-awtoritajiet doganali fl-iffacilitar tal-kummerc, filwaqt li jinfurzaw ir-regoli fis-sehh biex jiggieldu l-frodi u ksur iehor. Huma ghandhom jippromwovu politiki li jtejbu r-rilevanza, l-efficjenza u l-effettività tal-istituzzjonijiet tas-suq tax-xoghol, filwaqt li jilhqu l-bilanc it-tajjeb bejn il-flessibbiltà u l-protezzjoni tal-haddiema.

2.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw riformi fis-settur finanzjarju permezz ta’ mizuri li jippromwovu t-titjib tal-access ghall-finanzi u ghas-servizzi finanzjarji, specjalment ghal intraprizi mikro, zghar u ta’ daqs medju (MSMEs), l-izvilupp u l-interkonnettività tas-swieq finanzjarji, u l-integrazzjoni tas-swieq kapitali biex tigi zgurata l-allokazzjoni efficjenti tat-tfaddil ghall-investiment produttiv u s-settur privat. Huma ghandhom jimmiraw li jrawmu l-kompetizzjoni bejn il-fornituri ta’ servizzi finanzjarji, li jizviluppaw setturi finanzjarji bankarji u mhux bankarji vijabbli u li jsahhu s-servizzi finanzjarji mobbli u digitali bil-hsieb li jizdied l-access ghall-finanzi, specjalment ghall-intraprizi mikro, zghar u ta’ daqs medju. Huma ghandhom jimmiraw ukoll li jsahhu l-kollaborazzjoni taghhom fl-implimentazzjoni ta’ standards internazzjonali u li jizguraw swieq miftuha, il-protezzjoni tal-konsumaturi u ta’ utenti ohrajn u access akbar ghal servizzi mobbli.

3.   Il-Partijiet ghandhom jaghmlu hilithom biex jipprovdu lin-negozji u lill-investituri b’informazzjoni rilevanti u facilment accessibbli dwar l-opportunitajiet ta’ negozju u dwar kif jistabbilixxu negozji godda fl-Afrika u fl-UE. Huma ghandhom jappoggaw djalogu pubbliku-privat strutturat, in-networking tal-operaturi ekonomici u l-izvilupp ta’ shubijiet kummercjali, biex jizguraw li l-perspettivi tas-settur privat jitqiesu fl-isforzi biex jitnaqqsu r-riskji ta’ investiment u fl-indirizzar tal-ostakli ghal investiment sostenibbli, filwaqt li jaghtu prijorità lill-agendi tar-riforma tal-klima tal-investiment.

4.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw il-bini tal-kapacitajiet tal-awtoritajiet pubblici biex isegwu titjib fil-politika u riformi regolatorji ghall-ambjent tan-negozju u l-klima tal-investiment, inkluz permezz ta’ tahrig u gharfien espert u trasferimenti tal-gharfien.

5.   Il-Partijiet jaqblu li l-kwistjonijiet relatati mal-ambjent tan-negozju u mal-klima tal-investiment ghandhom jigu riflessi kif xieraq fid-djalogu taghhom.

1.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-izvilupp sostenibbli u reziljenti f’infrastrutturi ewlenin bhall-energija, it-trasport, it-teknologija tal-informazzjoni u tal-komunikazzjoni (ICT) u l-konnettività digitali biex jiffacilitaw it-trasformazzjoni tal-ekonomiji taghhom, filwaqt li jqisu l-Programm ghall-Izvilupp tal-Infrastruttura fl-Afrika.

2.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw fl-identifikazzjoni, il-promozzjoni u l-finanzjament kongunt ta’ progetti li huma mistennija jiffacilitaw it-trasformazzjoni tal-ekonomiji taghhom. Huma ghandhom jikkooperaw biex jibnu u jzommu infrastruttura mmirata tajjeb, inkluzi parks industrijali u zoni ta’ pprocessar ghall-esportazzjoni, sabiex jappoggaw lill-industriji u s-setturi kompetittivi marbuta mas-swieq globali.

3.   Il-Partijiet ghandhom itejbu l-governanza tas-settur tal-infrastruttura. Huma ghandhom jimmobilizzaw l-investiment, itejbu l-mobilizzazzjoni tar-rizorsi domestici, jinkoraggixxu s-shubijiet pubblici-privati u jisfruttaw il-hiliet u l-innovazzjoni tas-settur privat fil-forniment ta’ infrastruttura u servizzi relatati.

4.   Il-Partijiet jaqblu li jiffacilitaw l-izvilupp u l-manutenzjoni tal-infrastruttura sostenibbli u reziljenti permezz ta’ appogg finanzjarju, teknologiku u tekniku mtejjeb, b’attenzjoni partikolari ghall-pajjizi l-inqas zviluppati, il-pajjizi minghajr kosta li qed jizviluppaw u l-Istati gzejjer zghar li qed jizviluppaw (SIDS, small island developing states).

1.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-kooperazzjoni dwar id-drittijiet tal-proprjetà intellettwali, inkluz fil-formulazzjoni tal-qafas regolatorju ghall-promozzjoni, il-protezzjoni u l-infurzar taghhom, filwaqt li jqisu l-objettivi tal-politika sottostanti.

2.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex isahhu l-kapacitajiet biex jippromwovu, jipprotegu u jinfurzaw id-drittijiet tal-proprjetà intellettwali fil-livelli domestici, regjonali u kontinentali.

3.   Il-Partijiet ghandhom jizguraw li l-proceduri ta’ infurzar ikunu disponibbli skont il-ligi taghhom sabiex jippermettu lid-detenturi tad-drittijiet jiehdu azzjoni effettiva kontra kwalunkwe att ta’ ksur tad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali.

4.   Il-Partijiet ghandhom jibnu kapacitajiet biex jippromwovu r-registrazzjoni u l-protezzjoni tal-indikazzjonijiet geografici (IG) ghall-prodotti agrikoli u tal-ikel kemm Afrikani kif ukoll Ewropej. Huma ghandhom jiehdu azzjonijiet biex jappoggaw l-implimentazzjoni tal-Istrategija Kontinentali tal-UA ghall-Indikazzjonijiet Geografici fl-Afrika, kif ukoll jappoggaw lill-komunitajiet lokali biex jiehdu vantagg shih mill-IG biex javvanzaw tul il-ktajjen tal-valur regjonali u globali.

1.   Il-Partijiet jimpenjaw ruhhom li jahdmu b’mod kongunt biex jisfruttaw l-investiment sostenibbli u responsabbli minn sorsi domestici u barranin, pubblici u privati. Huma ghandhom jaghtu attenzjoni partikolari lis-setturi li huma essenzjali ghall-izvilupp ekonomiku, li ghandhom potenzjal gholi ghall-holqien ta’ impjiegi sostenibbli, b’mod partikolari f’setturi li jzidu l-valur, u jrawmu s-sostenibbiltà ambjentali.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jiffacilitaw l-investiment permezz ta’ legizlazzjoni, regolamentazzjoni u politiki, li huma jizviluppaw b’mod trasparenti, jinkoraggixxu d-djalogu pubbliku-privat u jipprovdu lill-partijiet ikkoncernati kollha l-opportunità li jippartecipaw.

3.   Il-Partijiet ghandhom jaghtu spinta lill-isforzi taghhom biex itejbu l-klima tal-investiment u l-ambjent tan-negozju. Huma ghandhom jappoggaw mizuri li jnaqqsu d-distakk fl-gharfien dwar il-kondizzjonijiet ta’ investiment lokali minn investituri barranin. Huma ghandhom jippromwovu l-kuntatti kummercjali u n-networks ta’ informazzjoni u jiffacilitaw l-investimenti kongunti u l-imprizi kongunti.

4.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-uzu effettiv u aktar strategiku tal-investiment pubbliku biex jattiraw l-investiment mis-settur privat permezz ta’ tahlit, garanziji u strumenti finanzjarji innovattivi ohrajn sabiex jimmassimizzaw rizorsi addizzjonali mis-swieq kapitali, inehhu r-riskji mill-investiment u jiffacilitaw l-access ghall-finanzi. Il-Partijiet ghandhom iqisu inizjattivi ohrajn li jikkontribwixxu ghall-finanzjament u l-promozzjoni tal-investiment tas-settur privat fl-Afrika sabiex tigi zgurata l-koerenza.

5.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu r-responsabbiltà socjali korporattiva (CSR, corporate social responsibility) u l-imgiba responsabbli fin-negozju (RBC, responsible business conduct) tul il-katina tal-valur kollha, billi jipprovdu oqfsa ta’ politika ta’ appogg li jinkoraggixxu l-adozzjoni ta’ prattiki rilevanti min-negozji u billi jappoggaw l-aderenza ma’, l-implimentazzjoni, is-segwitu u t-tixrid ta’ standards internazzjonali rilevanti, bhall-Principji Gwida tan-NU dwar in-Negozju u d-Drittijiet tal-Bniedem, il-Linji Gwida tal-OECD ghall-Intraprizi Multinazzjonali u d-Dikjarazzjoni Tripartitika dwar il-Principji li Jikkoncernaw l-Intraprizi Multinazzjonali u l-Politika Socjali tal-ILO. Huma ghandhom jirrikonoxxu l-kontribut ghas-sostenibbiltà u s-CSR ta’ inizjattivi volontarji ohrajn, inkluza l-awtoregolamentazzjoni tal-industrija.

1.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu industrijalizzazzjoni inkluziva u sostenibbli fl-Afrika, permezz tal-innovazzjoni u l-izvilupp teknologiku, b’enfasi fuq setturi b’valur mizjud gholi u li jirrikjedu hafna haddiema.

2.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu t-trasformazzjoni tal-ekonomiji Afrikani u t-tranzizzjoni taghhom minn ekonomiji b’dipendenza fuq il-komoditajiet ghal ekonomiji diversifikati permezz tat-trattament u l-ipprocessar tal-materja prima lokalment, il-manifattura tal-valur mizjud u l-integrazzjoni fi ktajjen tal-valur regjonali u globali, inkluz billi jqisu l-Istrategija ghal Zvilupp Industrijali Accellerat fl-Afrika.

3.   Il-Partijiet ghandhom jahdmu biex jeghlbu l-ostakli li jxekklu l-izvilupp industrijali. Huma ghandhom jindirizzaw ir-restrizzjonijiet min-naha tal-provvista, jippromwovu t-titjib fil-produttività, jinkoraggixxu l-uzu ta’ ICT u intelligenza artificjali avvanzati, u jappoggaw it-trasformazzjoni digitali, filwaqt li jqisu t-teknologiji socjali, tal-mobilità, tal-analitika u tal-cloud(SMAC). Huma ghandhom irawmu prattiki intelligenti fil-livell klimatiku u li ma jaghmlux hsara lill-ambjent u l-uzu ta’ energija nadifa u affordabbli.

4.   Il-Partijiet ghandhom ifittxu li joholqu konnessjonijiet industrijali permezz ta’ zieda akbar fil-valur ghal, inter alia, l-agrikoltura u l-pajjizi li ghandhom hafna rizorsi. Huma ghandhom irawmu r-relazzjonijiet bejn industriji izghar u akbar fl-Afrika. Huma ghandhom jizviluppaw is-settur tas-servizzi biex jizguraw li dan jikkontribwixxi b’mod efficjenti ghall-industrijalizzazzjoni.

5.   Il-Partijiet ghandhom jiffacilitaw l-izvilupp tal-MSMEs fl-Afrika, inkluz billi jizviluppaw rabtiet fl-Afrika u sinergiji ma’ kumpaniji tal-UE. Huma ghandhom jappoggaw il-politiki ghall-izvilupp tal-intraprenditorija fost iz-zghazagh u n-nisa fil-kuntest tat-tishih tal-pozizzjoni ekonomika taghhom u l-promozzjoni ta’ zvilupp inkluziv.

1.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu u jsahhu r-rwol tas-settur privat bhala xprunatur effettiv tal-izvilupp sostenibbli bbazat fuq CSR u RBC. Huma ghandhom jipprovdu ambjent abilitanti biex jigi sfruttat il-potenzjal ta’ intraprenditorija xprunata mill-opportunitajiet u biex tigi sfruttata ahjar il-bazi intraprenditorjali tal-Afrika, billi jikkombinaw tahlita ta’ ghodod bhall-finanzjament, is-servizzi u t-tahrig, il-kultura tan-negozju u l-oqfsa regolatorji, l-innovazzjoni u l-applikazzjoni ta’ teknologiji moderni. Huma ghandhom jaghtu attenzjoni partikolari lis-settur informali u lill-formalizzazzjoni ta’ attivitajiet ekonomici informali.

2.   Il-Partijiet ghandhom jistabbilixxu l-qafas tan-negozju t-tajjeb u jappoggaw lill-intraprizi mikro, zghar u ta’ daqs medju u lin-negozji godda biex jahtfu l-opportunitajiet ta’ tkabbir, inkluz billi jippromwovu inizjattivi ghall-internazzjonalizzazzjoni taghhom. Huma ghandhom isahhu s-servizzi ta’ appogg tal-intraprizi mikro, zghar u ta’ daqs medju billi jiffokaw fuq il-mizuri ta’ akkumpanjament, l-access ghas-suq, il-bini tal-kapacitajiet u l-aggornament tan-negozju. Huma ghandhom jippromwovu u jappoggaw l-innovazzjoni u l-intraprenditorija, specjalment fost iz-zghazagh u n-nisa.

3.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw id-djalogu strutturat bejn is-setturi privati tal-Afrika u tal-UE u l-kooperazzjoni bejn l-MSMEs Afrikani u tal-UE biex jghinu fil-holqien ta’ ambjent tan-negozju mtejjeb li jippermetti t-tkabbir fis-setturi ekonomici kollha.

4.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-impenn u l-azzjoni tas-settur privat dwar l-izvilupp tan-negozju ekologiku u l-ekonomija cirkolari, inkluz permezz tal-izvilupp tal-intraprenditorija socjali u l-facilitazzjoni tal-access ghal finanzjament sostenibbli.

5.   Il-Partijiet ghandhom jinkoraggixxu u jiffacilitaw l-uzu usa’ tal-muniti rispettivi taghhom fit-tranzazzjonijiet internazzjonali taghhom.

1.   Il-Partijiet, filwaqt li jirrikonoxxu l-importanza tal-kummerc bhala kontributur ewlieni ghat-tkabbir u l-izvilupp ekonomici, ghandhom isahhu l-opportunitajiet kummercjali ghall-beneficcju reciproku taghhom. Huma ghandhom jikkooperaw biex jibnu l-kapacità kummercjali u biex jistabbilixxu l-kondizzjonijiet u l-politiki qafas biex jiffacilitaw iz-zieda fil-flussi kummercjali bejniethom.

2.   Il-Partijiet jaqblu li l-kooperazzjoni kummercjali ghandha tigi implimentata f’konformità shiha mad-dispozizzjonijiet tad-WTO, inkluz trattament specjali u differenzjali.

3.   Il-Partijiet jaqblu li l-kooperazzjoni kummercjali ghandha primarjament tibni fuq l-arrangamenti kummercjali preferenzjali ezistenti u l-Ftehimiet ta’ Shubija Ekonomika (FSE).

4.   Il-firmatarji ghall-FSE ghandhom jappoggaw l-implimentazzjoni taghhom, inkluza l-possibbiltà li jwessghu l-kamp ta’ applikazzjoni taghhom u l-adezjoni ta’ membri godda, fejn xieraq.

5.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jappoggaw, bil-mezzi rispettivi taghhom, l-implimentazzjoni taz-Zona ta’ Kummerc Hieles Kontinentali Afrikana.

6.   Il-Partijiet jaqblu li l-implimentazzjoni tal-FSE, tal-Ftehim li jistabbilixxi z-Zona ta’ Kummerc Hieles Kontinentali Afrikana u ta’ arrangamenti kummercjali applikabbli ohrajn, tikkomplementa u tappogga b’mod reciproku, kif ukoll tikkontribwixxi ghal, l-approfondiment tal-process ta’ integrazzjoni regjonali u kontinentali taht l-agenda ta’ trasformazzjoni strutturali u kummercjali tal-UA.

7.   Il-Partijiet jaqblu li jzommu jew jistabbilixxu, fil-livelli xierqa, arrangamenti kongunti biex jimmonitorjaw l-implimentazzjoni tal-FSE u jiddiskutu arrangamenti kummercjali applikabbli ohrajn, u jivvalutaw l-impatt taghhom fuq l-izvilupp tal-ekonomiji Afrikani u fuq il-processi ta’ integrazzjoni regjonali u kontinentali taghhom.

8.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw il-processi ta’ integrazzjoni ekonomika regjonali, inkluz permezz tal-facilitazzjoni tal-kummerc u l-armonizzazzjoni regolatorja u ghandhom jippromwovu l-kummerc intra-Afrikan u l-integrazzjoni tal-pajjizi Afrikani fil-ktajjen tal-valur regjonali u globali. Huma jaqblu wkoll li jiffacilitaw u jistimolaw il-holqien u l-konsolidazzjoni tas-swieq regjonali ghall-prodotti u s-servizzi.

9.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw inizjattivi li jnaqqsu u jeliminaw l-ostakoli teknici mhux mehtiega ghall-kummerc fi hdan il-kamp ta’ applikazzjoni tal-Ftehim tad-WTO dwar l-Ostakli Teknici ghall-Kummerc (il-“Ftehim TBT”, Technical Barriers to Trade). Huma ghandhom jikkooperaw biex isahhu r-regolamenti u l-prattiki sanitarji u fitosanitarji skont il-Ftehim tad-WTO dwar il-mizuri Sanitarji u Fitosanitarji (SPS, Sanitary and Phyto-Sanitary) (il-“Ftehim SPS”). B’mod partikolari, il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jizviluppaw standards internazzjonali li jappoggaw l-oqfsa ta’ politika rilevanti tal-Partijiet. Huma ghandhom jikkooperaw biex itejbu t-trasparenza fl-izvilupp ta’ mizuri regolatorji u fl-implimentazzjoni ta’ standards, regolamenti teknici u proceduri ta’ valutazzjoni tal-konformità (ittestjar, certifikazzjoni, kalibrar). Huma ghandhom jindirizzaw, fost l-ohrajn, kwistjonijiet ta’ metrologija u akkreditazzjoni ta’ laboratorji u korpi ohrajn ta’ valutazzjoni tal-konformità flimkien ma’ infrastruttura adegwata ta’ sorveljanza tas-suq.

10.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw fil-qasam tal-facilitazzjoni tal-kummerc, billi jibnu fuq l-impenji rispettivi taghhom taht il-Ftehim tad-WTO dwar il-Facilitazzjoni tal-Kummerc (TFA, Trade Facilitation Agreement). Huma ghandhom jadottaw mizuri, inkluza assistenza teknika, biex jimplimentaw il-Ftehim TBT, il-Ftehim SPS u t-TFA, u ghandhom jappoggaw il-konformità mal-istandards internazzjonali permezz ta’ bini tal-kapacitajiet xieraq.

11.   Il-Partijiet ghandhom jistimolaw l-izvilupp tas-suq permezz ta’ konnessjonijiet infrastrutturali u jaghtu prijorità lit-tnehhija tal-ostakli u r-restrizzjonijiet mhux mehtiega li jiffaccjaw l-esportazzjonijiet bejn l-Afrika u l-Unjoni Ewropea.

12.   Il-Partijiet, skont il-livell ta’ zvilupp u l-prijoritajiet taghhom, jimpenjaw ruhhom li jtejbu l-access ghas-suq tal-merkanzija lejn is-swieq Afrikani u tal-UE sabiex jimmassimizzaw il-beneficcji tal-ftehimiet kummercjali ezistenti.

1.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex izidu l-produzzjoni, il-produttività u l-ipprocessar agrikoli sostenibbli u ta’ kwalità bil-hsieb li jtejbu s-sigurtà alimentari u tan-nutrizzjoni, itejbu l-ghajxien, joholqu impjiegi decenti, itejbu l-ktajjen tal-valur u jzidu l-introjtu. Huma ghandhom isahhu l-prattiki reziljenti ghall-klima, jippromwovu l-gestjoni u l-uzu sostenibbli tar-rizorsi naturali u tas-servizzi tal-ekosistema, jeliminaw l-incentivi li jiggeneraw xejriet ta’ produzzjoni mhux sostenibbli u juzaw l-aktar teknologiji sostenibbli, efficjenti fl-uzu tal-energija u b’livell baxx ta’ emissjonijiet ta’ karbonju. Huma ghandhom jizguraw it-tranzizzjoni lejn sistemi tal-ikel sostenibbli billi jaghtu attenzjoni lid-dimensjonijiet kollha tas-sostenibbiltà u ghandhom isahhu r-reziljenza tas-sistemi agroalimentari taghhom ghar-riskji klimatici u ambjentali u ghal xokkijiet ezogeni.

2.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jaghtu spinta lill-investiment pubbliku u privat, jorbtu ahjar in-negozji Afrikani u tal-UE fis-settur agroalimentari, jiskambjaw l-ahjar prattiki u jigbru flimkien l-gharfien espert tal-UE u tal-Afrika ghall-izvilupp agrikolu. Huma ghandhom jappoggaw l-implimentazzjoni tal-Programm Komprensiv ghall-Izvilupp tal-Agrikoltura fl-Afrika (CAADP).

3.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-investiment, jistabbilixxu regoli u regolamenti li jiffavorixxu lill-investituri biex jippromwovu investiment privat responsabbli u jippermettulu jkun success fis-settur agroalimentari. Huma ghandhom jappoggaw l-izvilupp ta’ ktajjen tal-valur agroalimentari sostenibbli, fost l-ohrajn permezz ta’ infrastrutturi rurali mtejba, tahrig u edukazzjoni vokazzjonali mtejba, ricerka u teknologiji agrikoli, u access iffacilitat ghall-finanzi u s-swieq.

4.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex itejbu l-opportunitajiet ghall-produtturi, il-processuri u l-esportaturi agrikoli biex jaccessaw is-swieq nazzjonali, regjonali u internazzjonali. Huma ghandhom jippromwovu l-bini tal-kapacitajiet fil-qasam tal-istandards tal-SPS, l-iskemi ta’ kummerc gust ghall-ipprocessar agrikolu, l-access ghas-servizzi, il-pariri agrikoli u t-teknologiji xierqa, b’enfasi partikolari fuq il-kapacità ta’ bdiewa zghazagh, nisa, bdiewa b’azjendi agrikoli zghar u bdiewa tal-familja. Huma ghandhom jibnu l-kapacitajiet tal-organizzazzjonijiet ta’ bdiewa tal-familja u tal-MSMEs fit-tekniki tal-produzzjoni u tal-ipprocessar, permezz ta’ politiki ta’ abilitazzjoni, b’mod partikolari ghaz-zghazagh u ghan-nisa.

5.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw fuq il-governanza tas-settur agrikolu, b’mod partikolari permezz ta’ mizuri ta’ appogg ghas-sistemi ta’ informazzjoni u ta’ twissija bikrija biex jigu evitati krizijiet, permezz ta’ process inkluziv ta’ tfassil tal-politika, u billi jibnu l-kapacitajiet ta’ organizzazzjonijiet professjonali fil-livelli nazzjonali, regjonali u kontinentali. Huma ghandhom jiffacilitaw l-access ghall-art agrikola u d-drittijiet tal-wirt, inkluz ghall-bdiewa tal-familja, ghaz-zghazagh u ghan-nisa.

1.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex itejbu l-produzzjoni sostenibbli tal-bhejjem, il-pastoralizmu u t-transumanza transkonfinali, biex jizviluppaw ktajjen tal-valur tal-bhejjem, inkluz billi jtejbu l-kapacità ta’ organizzazzjonijiet professjonali, u biex jappoggaw l-ipprocessar, il-konservazzjoni, il-kummerc u l-izvilupp ta’ prodotti tal-annimali bhall-gilda, il-halib u l-laham, filwaqt li jqisu s-sostenibbiltà ambjentali, ir-reziljenza ghall-klima, l-izvilupp socjoekonomiku u t-tkabbir inkluziv. Huma ghandhom jikkooperaw ukoll biex jimmodernizzaw l-infrastruttura ghall-ipprocessar u l-kummercjalizzazzjoni tal-bhejjem u tal-prodotti tal-bhejjem bil-hsieb li jiffacilitaw l-access ghas-swieq u jsahhu s-swieq interregjonali fl-Afrika.

2.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jizviluppaw u jimmodernizzaw is-settur tal-bhejjem f’konformità mal-ghanijiet tas-CAADP, filwaqt li jqisu l-Istrategija tal-Izvilupp tal-Bhejjem ghall-Afrika.

3.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex itejbu s-sahha tal-annimali, itejbu s-servizzi veterinarji u jizguraw il-gestjoni sostenibbli tar-rizorsi agropastorali. Huma ghandhom jinkoraggixxu l-istabbiliment ta’ oqfsa regolatorji nazzjonali u regjonali xierqa u t-tishih tal-kapacitajiet ta’ ricerka veterinarja. Huma ghandhom jikkooperaw biex jindirizzaw ir-riskji li jirrizultaw minn mard transkonfinali tal-annimali billi jsahhu l-mekkanizmi ta’ monitoragg u l-kooperazzjoni epidemjologika transfruntiera.

1.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-ekonomija blu, filwaqt li jirrikonciljaw it-tkabbir ekonomiku sostenibbli ma’ ghajxien imtejjeb, ekwità socjali, konservazzjoni tal-ekosistemi tal-bahar u interni u l-bijodiversità u r-reziljenza taghhom ghat-tibdil fil-klima, u jsahhu s-sigurtà alimentari u sistemi tal-ikel trasparenti, affidabbli u siguri.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jippromwovu investiment sostenibbli u responsabbli fl-ekonomija blu u jappoggaw intervent immirat biex jistimolaw investiment akbar fis-settur privat. Huma ghandhom jippromwovu gestjoni integrata tal-maghqad tal-ilma u ppjanar spazjali tal-bahar biex jirrikonciljaw id-domandi ghal uzu multiplu u l-harsien tal-ambjent. Huma ghandhom jippromwovu aktar l-izvilupp u t-trasferiment tat-teknologija u l-kondivizjoni tal-gharfien, l-innovazzjonijiet, l-ahjar prattiki u t-taghlimiet mehuda fir-rigward tal-ekonomija blu sostenibbli.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu s-sajd sostenibbli fuq il-bahar u fl-ilmijiet interni ghall-holqien tal-impjiegi, il-generazzjoni tal-introjtu, il-glieda kontra l-faqar, u s-sigurtà alimentari u n-nutrizzjoni mtejba. Huma ghandhom jiffacilitaw l-imprizi kongunti, jippromwovu z-zieda fil-valur u jindirizzaw it-telf wara l-hsad permezz ta’ mizuri xierqa, u jrawmu access imtejjeb ghas-swieq. Huma ghandhom itejbu l-beneficcji socjali u ekonomici tas-sajd fuq skala zghira, inkluz is-sajd artigjanali, billi jibnu ktajjen ta’ valur tas-sajd sostenibbli u jsahhu l-investimenti u l-kapacitajiet lokali, filwaqt li jaghtu attenzjoni lill-partecipazzjoni ta’ persuni vulnerabbli u emarginati.

4.   Il-Partijiet ghandhom jizguraw il-konservazzjoni u l-gestjoni u l-uzu sostenibbli tar-rizorsi tas-sajd fuq il-bahar u fl-ilmijiet interni sabiex izommu l-istokkijiet tal-hut f’livelli sostenibbli, jipprevjenu s-sajd eccessiv, jappoggaw l-implimentazzjoni ta’ politiki intelligenti fil-livell klimatiku u jimminimizzaw l-impatti negattivi tas-sajd fuq l-ambjent naturali. Huma ghandhom jippromwovu l-kooperazzjoni regjonali u jrawmu l-ahjar prattiki fil-gestjoni tas-sajd, inkluza l-promozzjoni tal-gbir u r-rapportar ta’ data u statistika dwar is-sajd.

5.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jizviluppaw akkwakultura sostenibbli tal-bahar u tal-ilmijiet interni permezz ta’ ppjanar spazjali effettiv, approcc ibbazat fuq l-ekosistema, access ahjar ghall-finanzjament u kondizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni mtejba ghall-investituri, filwaqt li jizguraw li din tissodisfa t-thassib tal-komunitajiet lokali.

6.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-izvilupp sostenibbli tat-turizmu kostali u marittimu li jiggenera d-dhul u johloq l-impjiegi b’kunsiderazzjoni xierqa ghad-dimensjonijiet ambjentali u socjali.

7.   Il-Partijiet ghandhom jesploraw il-potenzjal ta’ attivitajiet marittimi innovattivi, godda u emergenti sostenibbli, inkluza l-energija mill-marea. Huma ghandhom jistabbilixxu l-oqfsa regolatorji u ta’ politika mehtiega ghall-izvilupp futur taghhom, jappoggaw ir-ricerka u jnaqqsu l-ostakoli teknici biex jiffacilitaw l-access ghall-investituri, filwaqt li jevitaw riskji ghall-ambjent tal-bahar.

8.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-implimentazzjoni tal-istrategiji u l-pjanijiet ta’ azzjoni tal-ekonomija blu. Huma ghandhom jiffacilitaw l-involviment tas-settur privat u ta’ partijiet ikkoncernati ohrajn fl-izvilupp u l-implimentazzjoni ta’ ekonomija blu sostenibbli. Huma ghandhom jaghtu l-attenzjoni dovuta lill-izvilupp tas-SIDS, filwaqt li jirrikonoxxu d-dipendenza taghhom fuq l-ocean.

1.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu s-settur tal-industriji estrattivi biex jiksbu tkabbir u zvilupp inkluzivi u sostenibbli u t-trasformazzjoni tal-ekonomiji Afrikani. Il-Partijiet ghandhom jinkoraggixxu l-investiment fl-industriji estrattivi u fl-ipprocessar, filwaqt li jqisu l-principju tas-sovranità tal-pajjizi fuq ir-rizorsi naturali. Huma ghandhom jippromwovu integrazzjoni akbar bejn il-ktajjen ta’ valur Afrikani u tal-UE.

2.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu access gust, responsabbli u minghajr distorsjoni ghar-rizorsi estrattivi, filwaqt li jirrispettaw bis-shih is-sovranità tal-pajjizi fuq ir-rizorsi naturali taghhom u ghandhom irawmu kummerc sostenibbli bejn l-operaturi Afrikani u tal-UE u jharsu d-drittijiet tal-komunitajiet affettwati. Huma ghandhom jappoggaw l-izvilupp, l-armonizzazzjoni u l-implimentazzjoni ta’ politiki koerenti u oqfsa regolatorji u legali robusti ghall-esplorazzjoni, l-isfruttament, l-immaniggjar, il-licenzjar, l-ikkuntrattar, it-tassazzjoni, l-ipprocessar u l-esportazzjoni ta’ rizorsi estrattivi. Huma ghandhom jinkoraggixxu l-partecipazzjoni tal-intraprizi mikro, zghar u ta’ daqs medju lokali fis-settur tal-industriji estrattivi billi jiffacilitaw it-trasferiment tal-hiliet u tat-teknologija sabiex jikkontribwixxu ghall-kompetittività taghhom, bil-hsieb li jsiru atturi shah fil-ktajjen tal-valur.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu governanza tajba fis-settur estrattiv ghall-izvilupp socjoekonomiku. Huma ghandhom isahhu l-legizlazzjoni domestika biex jizguraw konformità mal-principji u l-linji gwida rikonoxxuti fuq livell internazzjonali, filwaqt li jqisu l-istrategiji regjonali kif xieraq. Huma ghandhom jiggieldu l-frodi tat-taxxa u l-evazjoni tat-taxxa u jizguraw li l-operaturi kollha jhallsu t-taxxi, it-tariffi u r-royalties dovuti lill-pajjizi ospitanti. Huma ghandhom juzaw mezzi legali nazzjonali, regjonali u internazzjonali biex jiggieldu l-isfruttament u l-kummerc illegali tar-rizorsi minerali.

4.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw inizjattivi nazzjonali, regjonali u internazzjonali biex jittejbu t-trasparenza u responsabbiltà akbar fl-uzu u l-immaniggjar tar-rizorsi estrattivi, inkluz permezz tal-promozzjoni tal-Process ta’ Kimberley u tal-Inizjattiva ghat-Trasparenza tal-Industriji Estrattivi u ta’ inizjattivi rilevanti ohrajn dwar l-estrazzjoni u l-akkwist responsabbli u sostenibbli tal-minerali, bhall-Gwida tal-OECD dwar id-Diligenza Dovuta ghal Ktajjen ta’ Provvista Responsabbli tal-Minerali minn Zoni Affettwati mill-Kunflitti u Zoni ta’ Riskju Gholi.

5.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-izvilupp ta’ legizlazzjoni u mekkanizmi xierqa, filwaqt li jqisu l-htigijiet tal-minaturi artigjanali u fuq skala zghira, tal-komunitajiet lokali u tas-socjetà civili, filwaqt li jrawmu l-involviment taghhom, biex jizguraw sfruttament inkluziv u sostenibbli tar-rizorsi estrattivi. Huma ghandhom jippromwovu s-sostenibbiltà ambjentali, il-prattiki intelligenti fil-livell klimatiku, il-kondizzjonijiet tax-xoghol decenti, is-sahha u s-sikurezza tal-komunitajiet lokali u r-rispett ghad-drittijiet tal-bniedem f’konformità mal-obbligi u l-impenji internazzjonali. Huma ghandhom jikkooperaw biex jibnu l-kapacitajiet produttivi tal-imprendituri lokali fil-ktajjen ta’ valur estrattivi u tal-minaturi artigjanali u fuq skala zghira, u ghandhom jinkoraggixxu s-shubijiet socjali bejn il-kumpaniji tal-minjieri, il-komunitajiet lokali u partijiet ikkoncernati rilevanti ohrajn. Huma ghandhom jippromwovu attivitajiet ta’ mmappjar u ta’ esplorazzjoni regjonali u nazzjonali biex itejbu l-kwalità tal-informazzjoni geologika u tas-sistemi ta’ gestjoni tad-data geografika fl-Afrika.

1.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex irawmu manifattura sostenibbli fl-Afrika, filwaqt li jizviluppaw strategiji mfassla apposta mahsuba biex inaqqsu d-dipendenza fuq il-produzzjoni primarja ta’ livell baxx u biex joholqu zieda fil-valur fil-livelli lokali u regjonali.

2.   Il-Partijiet ghandhom jizviluppaw politiki biex jattiraw aktar investiment dirett domestiku u barrani fis-settur tal-manifattura. Huma ghandhom jikkooperaw biex jappoggaw il-kapacità tal-intraprizi mikro, zghar u ta’ daqs medju. Huma ghandhom jippromwovu r-raggruppamenti, in-networks u s-shubijiet tal-innovazzjoni u tal-manifattura avvanzata.

3.   Il-Partijiet ghandhom jaghmlu hilithom biex izidu l-proporzjon ta’ manifattura li tirrikjedi hafna haddiema. Huma ghandhom jikkooperaw biex jassimilaw teknologiji godda u emergenti bil-hsieb li jittrasformaw il-ktajjen tal-provvista u jimmodernizzaw il-produzzjoni.

4.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-isforzi biex jizdied il-kummerc fil-prodotti manifatturati permezz ta’ konnessjonijiet ma’ swieq u ta’ facilitazzjoni tal-kummerc, inkluz ghal standards tal-kwalità u infrastruttura mtejba. Huma ghandhom isahhu l-integrazzjoni regjonali biex jisfruttaw il-potenzjal tal-manifattura tal-Afrika u jtejbu l-kompetittività taghha fis-swieq globali.

1.   Il-Partijiet ghandhom jiehdu mizuri li jappoggaw l-izvilupp ta’ settur tas-servizzi vibranti u robust biex iwittu t-triq ghal aktar kummerc fis-servizzi, esportazzjonijiet u investimenti, u integrazzjoni regjonali u kooperazzjoni interregjonali msahha.

2.   Il-Partijiet ghandhom jizviluppaw politiki u mizuri specifici ghas-settur biex jindirizzaw l-ostakoli regolatorji, itejbu l-oqfsa istituzzjonali u regolatorji u jsahhu l-kapacità fil-provvista tas-servizzi. Huma ghandhom jappoggaw l-implimentazzjoni tal-Ftehim Generali dwar il-Kummerc fis-Servizzi (GATS) tad-WTO, japprofondixxu l-kooperazzjoni regjonali, inaqqsu l-frammentazzjoni tas-swieq tas-servizzi fl-Afrika, isahhu l-generazzjoni u l-analizi tad-data dwar il-kummerc fis-servizzi, u jappoggaw il-monitoragg tal-integrazzjoni tas-servizzi u l-impatt tar-riformi fuq it-tnaqqis tal-ispejjez kummercjali.

3.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex itejbu l-kummerc fis-servizzi, inkluz il-moviment ta’ persuni fizici ghall-finijiet ta’ negozju bejn l-Afrika u l-UE, b’enfasi partikolari fuq setturi ewlenin ghat-tkabbir u l-izvilupp ekonomici taghhom, bhall-ICT, is-sahha, is-servizzi finanzjarji, id-distribuzzjoni, it-turizmu, il-kostruzzjoni u s-servizzi tal-inginerija relatati f’konformità mal-ftehimiet internazzjonali ezistenti.

4.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex isahhu l-kapacità fil-provvista ta’ servizzi relatati mal-industriji kulturali u kreattivi.

1.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jiksbu sistemi tat-trasport moderni, sikuri, siguri u sostenibbli, filwaqt li jsahhu l-interkonnettività kemm fl-Afrika u bejn l-Afrika u l-UE.

2.   Il-Partijiet ghandhom itejbu l-governanza generali tas-settur tat-trasport, jizviluppaw u jimplimentaw regolamenti efficjenti li jippermettu kompetizzjoni gusta fi hdan il-modi tat-trasport u bejniethom. Huma ghandhom jimmiraw li jnaqqsu l-impatt ambjentali tal-modi tat-trasport billi jippromwovu energija nadifa permezz ta’ standards tal-fjuwil imtejba u teknologiji efficjenti fl-uzu tal-energija.

3.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-investiment biex jappoggaw l-izvilupp ulterjuri ta’ infrastrutturi u networks tat-trasport (jigifieri t-toroq, l-ajru, l-ilma u l-ferroviji), filwaqt li jaghtu attenzjoni partikolari lill-infrastrutturi b’konnessjonijiet neqsin u l-manutenzjoni taghhom u jqisu l-Programm ghall-Izvilupp tal-Infrastruttura fl-Afrika. Huma ghandhom itejbu l-access ghall-infrastrutturi bazici ghall-komunitajiet rurali u remoti sabiex itejbu l-izvilupp socjoekonomiku taghhom. Huma ghandhom jahdmu biex isahhu l-infrastruttura u l-facilitajiet sostenibbli tal-portijiet u ghandhom jesploraw il-possibbiltà li jinholqu portijiet ekologici.

4.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw fis-settur tal-avjazzjoni, inkluz billi jappoggaw l-istabbiliment u t-tishih tas-suq uniku afrikan tat-trasport bl-ajru. Huma ghandhom isahhu l-investiment, iwessghu u japprofondixxu l-kooperazzjoni regolatorja u jtejbu s-sikurezza u s-sigurtà u s-sorveljanza tal-ispazju tal-ajru, inkluza l-kapacità taghhom li jirrispondu ghal theddid u riskji relatati.

1.   Il-Partijiet ghandhom jaghmlu hilithom biex jaccelleraw l-access ghal energija sostenibbli u affordabbli, biex jizviluppaw infrastrutturi tal-energija reziljenti, b’mod partikolari fiz-zoni rurali, u biex jippromwovu l-izvilupp tal-energija rinnovabbli u l-uzu efficjenti tal-energija. Huma ghandhom jippromwovu l-uzu tal-aktar teknologiji efficjenti tal-energija u ta’ livell baxx ta’ emissjonijiet ta’ karbonju fis-setturi kollha, b’mod partikolari fl-agrikoltura, fil-manifattura, fl-industriji estrattivi u fit-turizmu.

2.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu s-sigurtà tal-energija u jistabbilixxu u jsahhu interkonnessjonijiet tal-energija effettivi fl-Afrika u bejn l-Afrika u l-UE biex jizguraw provvista tal-energija affidabbli u affordabbli. Huma ghandhom jindirizzaw l-isfidi regolatorji, ekonomici, socjetali u sfidi ohrajn relatati mal-izvilupp ta’ kurituri strategici tal-energija sostenibbli.

3.   Il-Partijiet ghandhom jiffacilitaw swieq tal-energija miftuha, trasparenti, kompetittivi u li jiffunzjonaw billi jadottaw oqfsa legali u regolatorji li jixprunaw l-investiment fl-energija sostenibbli, il-hazna tal-energija u l-efficjenza energetika. Huma ghandhom jeliminaw gradwalment is-sussidji tal-fjuwils fossili li jaghmlu hsara lill-ambjent. Huma jimpenjaw ruhhom li jsahhu s-shubija bejn is-setturi privati Afrikani u tal-UE, u l-involviment tas-setturi pubblici u privati taghhom, sabiex jaghtu spinta lill-investiment fil-generazzjoni tal-energija sostenibbli, fl-efficjenza energetika u fl-access ghall-energija. Huma ghandhom jimmobilizzaw l-investiment f’tahlita ta’ energija diversifikata u nadifa ghall-elettriku, li tiffavorixxi r-rizorsi rinnovabbli. Huma ghandhom jappoggaw l-implimentazzjoni ta’ inizjattivi tal-energija nazzjonali u regjonali rilevanti fl-Afrika, inkluz billi jikkontribwixxu ghall-ghanijiet tal-Inizjattiva tal-Afrika ghal Energija Rinnovabbli.

4.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-efficjenza energetika u l-iffrankar tal-energija fl-istadji kollha tal-katina tal-energija, mill-generazzjoni sal-konsum. Huma jaqblu li jahdmu biex izidu l-kapacità tal-generazzjoni u tal-hazna ta’ energija sostenibbli u li jtejbu l-infrastruttura tat-trazmissjoni u tad-distribuzzjoni permezz tal-promozzjoni ta’ soluzzjonijiet li huma sikuri, sostenibbli, efficjenti fl-uzu tar-rizorsi u intelligenti fil-livell klimatiku u li jikkontribwixxu b’mod aktar effettiv ghall-qerda tal-faqar.

5.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-izvilupp u l-uzu ta’ teknologiji tal-energija nodfa, differenti, kosteffettivi u sostenibbli, b’enfasi fuq teknologiji tal-energija rinnovabbli u b’emissjonijiet baxxi u fuq mizuri ta’ efficjenza energetika u ffrankar tal-energija, permezz tat-tishih tal-kapacitajiet u l-promozzjoni ta’ shubijiet bejn l-Afrika u l-UE, konnessjonijiet u imprizi kongunti bejn l-operaturi ekonomici. Huma ghandhom jippromwovu networks kongunti ta’ ricerka u innovazzjoni dwar l-energija rinnovabbli u fl-efficjenza energetika.

6.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw ir-riformi settorjali u l-izvilupp ta’ oqfsa regolatorji u ta’ politika xierqa biex jizguraw l-interkonnettività regjonali u l-kooperazzjoni fil-qasam tal-energija. Huma ghandhom isahhu l-gabriet ta’ energija regjonali bhala veikolu ghal swieq u kummerc transkonfinali integrati tal-energija.

1.   Il-Partijiet ghandhom izidu l-access ghall-ICT, inkluz billi jappoggaw investimenti pubblici u privati. Huma ghandhom jaghmlu hilithom biex jistabbilixxu l-istituzzjonijiet regolatorji mehtiega biex jaghtu l-licenzji lill-fornituri tas-servizzi, jippromwovu mgiba kompetittiva u jizguraw trattament gust tal-konsumaturi u l-protezzjoni tad-data u tal-konsumaturi.

2.   Il-Partijiet ghandhom itejbu l-access ghat-teknologiji u s-servizzi digitali u jistabbilixxu konnettività digitali affordabbli, inkluz permezz ta’ politika u qafas regolatorju li jwasslu ghal dan. Huma ghandhom itejbu l-ambjent tan-negozju u jiffacilitaw l-access ghall-finanzi u ghas-servizzi ta’ appogg ghan-negozju biex irawmu intraprenditorija li tkun iffacilitata b’mod digitali u jintegraw id-digitalizzazzjoni sabiex itejbu l-efficjenza u l-effettività tal-interventi fis-setturi ekonomici kollha bl-ghan li jiksbu tkabbir u trasformazzjoni ekonomici inkluzivi.

3.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex joholqu ambjent abilitanti, specifikament permezz tal-istabbiliment u l-adattament ta’ oqfsa legali u istituzzjonali xierqa, sabiex jigi sfruttat il-potenzjal tal-ekonomija digitali, inkluz il-kummerc elettroniku, fil-holqien ta’ impjiegi u zvilupp ekonomiku, b’enfasi partikolari fuq in-nisa u z-zghazagh.

4.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw it-tranzizzjoni lejn ekonomiji bbazati fuq l-gharfien.

1.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex joholqu ambjent abilitanti ghal zvilupp bilancjat u sostenibbli tat-turizmu, li jrawwem l-izvilupp ekonomiku, jiggenera l-impjiegi u jippromwovi l-integrazzjoni ta’ kunsiderazzjonijiet ambjentali, kulturali u socjali, inkluz billi jindirizzaw sfidi partikolari ghall-industrija tat-turizmu.

2.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-investiment fil-promozzjoni u l-izvilupp ta’ prodotti tat-turizmu, b’kunsiderazzjoni xierqa ghall-pozizzjoni kompetittiva tal-intraprizi mikro, zghar u ta’ daqs medju. Huma ghandhom isahhu r-rabtiet bejn it-turizmu u setturi ekonomici rilevanti ohrajn, bhall-agrikoltura, il-forestrija, it-trasport, l-ekonomija blu, l-industriji u l-wirt kulturali, bil-hsieb li jigu ottimizzati l-beneficcji socjoekonomici tat-turizmu.

3.   Il-Partijiet ghandhom itejbu l-protezzjoni u l-promozzjoni tal-wirt kulturali u tar-rizorsi naturali, filwaqt li jaghtu attenzjoni partikolari lill-harsien tal-ambjent u tal-organizmi selvaggi. Huma ghandhom jirrispettaw l-integrità u l-interessi tal-komunitajiet lokali u jimmassimizzaw l-involviment taghhom fil-process tal-izvilupp tat-turizmu, b’mod partikolari t-turizmu rurali u komunitarju u l-ekoturizmu.

4.   Il-Partijiet ghandhom jizviluppaw inizjattivi li jippromwovu t-turizmu sostenibbli u jtejbu l-istandards tas-servizzi. Huma ghandhom jippromwovu t-tahrig u l-iskambji ta’ esperjenzi u jikkondividu informazzjoni u statistika ta’ interess reciproku fis-settur tat-turizmu.

1.   Il-Partijiet jaqblu li jimmobilizzaw ir-rizorsi biex irawmu attivitajiet ta’ ricerka u innovazzjoni mmirati biex jappoggaw it-tkabbir u l-izvilupp ekonomici inkluzivi u t-tranzizzjoni lejn socjetajiet u ekonomiji bbazati fuq l-gharfien.

2.   Il-Partijiet ghandhom jinkoraggixxu l-izvilupp ta’ infrastrutturi u facilitajiet ta’ ricerka. Huma ghandhom irawmu ricerka bazika u applikata, inkluz fl-oqsma tal-inginerija u l-intelligenza artificjali, u jinkoraggixxu data miftuha sabiex tinkiseb eccellenza xjentifika ta’ beneficcju reciproku. Huma ghandhom jippromwovu r-ricerka mwettqa f’universitajiet, istituti u centri ta’ ricerka Afrikani, filwaqt li jaghtu attenzjoni specjali lill-bini tal-kapacitajiet, u lit-trasferiment tat-teknologija u tal-gharfien espert. Huma ghandhom itejbu l-partecipazzjoni fir-ricerka globali, fl-izvilupp u t-trasferiment tat-teknologija, fl-innovazzjoni u fil-produzzjoni tal-gharfien.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu u jappoggaw skemi innovattivi ta’ mobilità u tahrig ghall-istudenti, ghall-akkademici u ghar-ricerkaturi u jibnu l-kapacità tal-istituzzjonijiet tal-edukazzjoni gholja li jibnu network effettiv fir-ricerka u l-innovazzjoni. Huma ghandhom jinkoraggixxu d-djalogu, l-iskambju tal-gharfien u l-kollaborazzjoni bejn il-komunità akkademika, ir-ricerkaturi u l-innovaturi, u s-settur privat bil-hsieb li jtejbu l-produttività u l-kompetittività u jsahhu l-ekosistemi intraprenditorjali.

1.   Il-Partijiet ghandhom jisfruttaw il-beneficcji potenzjali tax-xjenza, it-teknologija, l-innovazzjoni u l-applikazzjonijiet spazjali fuq kwistjonijiet ta’ interess komuni fil-qasam tal-attivitajiet spazjali civili, bhar-ricerka spazjali, l-applikazzjonijiet u s-servizzi tas-sistemi globali ta’ navigazzjoni bis-satellita, l-izvilupp ta’ sistemi ta’ awmentazzjoni bis-satellita, l-osservazzjoni tad-dinja u x-xjenza tad-dinja, b’mod partikolari l-uzu ta’ twissija bikrija u sorveljanza. Huma ghandhom jikkooperaw biex jizviluppaw suq u industrija spazjali responsabbli u sostenibbli li jippromwovu u jirrispondu ghall-htigijiet rispettivi taghhom.

2.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex imexxu attivitajiet li jisfruttaw it-teknologiji u l-applikazzjonijiet spazjali ghall-izvilupp sostenibbli u ghat-titjib tal-benesseri tan-nies u li jindirizzaw l-opportunitajiet u l-isfidi socjoekonomici tal-Afrika, filwaqt li jqisu l-Istrategija tal-Politika Spazjali Afrikana. Huma ghandhom itejbu l-access ghal data, informazzjoni, servizzi u prodotti derivati mill-ispazju.

1.   Il-Partijiet ghandhom jimmiraw li jiksbu access universali, inkluziv u ekwu ghal edukazzjoni ta’ kwalità fil-livelli kollha, mill-edukazzjoni preprimarja sal-edukazzjoni gholja, inkluzi rati mtejba ta’ registrazzjoni u ta’ retenzjoni. Huma ghandhom itejbu l-kwalità tal-edukazzjoni formali u tat-taghlim mhux formali, jikkooperaw fl-izvilupp tal-kurrikulu, u jtejbu l-infrastruttura u t-taghmir fic-centri tal-edukazzjoni. Huma ghandhom jaghtu attenzjoni partikolari ghall-htigijiet specifici tan-nisa u tal-bniet, kif ukoll ghall-aktar gruppi vulnerabbli u emarginati, inkluzi persuni b’dizabbiltà, u ghal dawk f’sitwazzjonijiet ta’ emergenza u fragilità.

2.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu t-twassil u l-applikazzjoni estizi tax-xjenza, it-teknologija, l-inginerija, l-arti u l-matematika (STEAM) ghal kulhadd. Huma ghandhom jippromwovu l-uzu ta’ teknologiji digitali accessibbli u affordabbli u l-izvilupp ta’ hiliet digitali u litterizmu ghal kulhadd.

3.   Il-Partijiet ghandhom jaghmlu hilithom biex izidu r-registrazzjonijiet u l-kwalità fl-edukazzjoni terzjarja, it-tahrig tekniku u vokazzjonali u t-taghlim ibbazat fuq ix-xoghol u t-taghlim ghall-adulti, sabiex jibnu massa kritika ta’ haddiema tal-innovazzjoni b’hiliet u persuni b’edukazzjoni gholja u jirrispondu b’mod effettiv ghal htigijiet ekonomici specifici.

4.   Il-Partijiet ghandhom jahdmu flimkien biex jinkoraggixxu r-rikonoxximent u t-trasparenza tal-kwalifiki u l-assigurazzjoni u r-rilevanza tal-kwalità mtejba. Huma ghandhom izidu l-appogg ghal inizjattivi specifici biex jiffacilitaw il-mobilità tal-istudenti, tal-persunal, tal-akkademici u tar-ricerkaturi bejn l-Afrika u l-UE. Huma ghandhom irawmu shubijiet bejn l-istituzzjonijiet u jippromwovu l-izvilupp u t-trasferiment tal-gharfien.

1.   Il-Partijiet ghandhom jimmiraw li jiksbu kopertura tas-sahha universali u access ekwu ghal servizzi essenzjali tal-kura tas-sahha ta’ kwalità, inkluz permezz ta’ sistemi tas-sahha nazzjonali msahha u facilitajiet tal-kura tas-sahha moderni u li jiffunzjonaw.

2.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jeliminaw il-mortalità u l-morbidità materna, tat-tfal u neonatali li jistghu jigu evitati. Huma ghandhom jimmiraw li jaghtu access universali ghas-servizzi tas-sahha sesswali u riproduttiva. Huma ghandhom jikkooperaw biex jindirizzaw l-incidenza u l-piz dejjem jikbru tal-mard mhux komunikabbli.

3.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jindirizzaw il-mard komunikabbli u l-mard li jingarr minn vetturi, inkluz il-mard tropikali ttraskurat. Huma ghandhom jikkooperaw biex jindirizzaw pandemiji bhall-HIV/AIDS, it-tuberkulozi u l-malarja u biex inaqqsu b’mod sostanzjali r-rata ta’ mwiet li jirrizultaw. Huma ghandhom jappoggaw l-access ghal medicini, vaccini u dijanjostika essenzjali sikuri u affordabbli, inkluz l-access universali ghal trattament antiretrovirali ghal persuni bl-HIV/AIDS.

4.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-kapacità ghat-thejjija u r-rispons f’kaz ta’ emergenza biex jidentifikaw, jipprevjenu u jirrispondu ghal tifqighat ta’ mard u theddid iehor ghas-sahha, bhar-rezistenza antimikrobika, billi jiehdu approcc “sahha wahda”. Huma jaqblu li jzidu l-appogg ghas-sistemi nazzjonali u regjonali tal-prevenzjoni, is-sorveljanza u l-monitoragg tas-sahha.

5.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw fil-promozzjoni tal-gharfien lokali u r-regolamentazzjoni tal-medicina tradizzjonali fl-attivitajiet tas-sahha pubblika.

1.   Il-Partijiet ghandhom jahdmu biex jizguraw li kulhadd ikollu access ghal habitats moderni u abitabbli b’servizzi bazici ta’ kwalità.

2.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-access ghal akkomodazzjoni affordabbli u decenti ghal kulhadd f’insedjamenti umani sostenibbli, filwaqt li jqisu l-ippjanar territorjali effettiv u l-pussess tal-art, u s-sistemi ta’ uzu u gestjoni meta jippromulgaw politiki dwar l-akkomodazzjoni. Huma ghandhom jahdmu biex inaqqsu l-proporzjon ta’ nies li jghixu fi kwartieri foqra u ghandhom jikkooperaw biex itejbu l-kwartieri foqra u l-insedjamenti informali.

3.   Il-Partijiet ghandhom irawmu access universali ghal ilma sufficjenti, sikur, fizikament accessibbli u affordabbli ghall-uzu personali u domestiku, inkluz permezz ta’ rizorsi tal-ilma u gestjoni tas-sistemi sostenibbli u integrati, u uzu aktar efficjenti tal-ilma u r-riciklagg tal-ilma.

4.   Il-Partijiet ghandhom jaghtu spinta lill-access fiziku, affordabbli u accettabbli ghas-sanità ghal kulhadd, fl-oqsma kollha tal-hajja, li huwa sikur, igjeniku, sigur, socjalment u kulturalment accettabbli u li jipprovdi l-privatezza u jizgura d-dinjità.

5.   Il-Partijiet ghandhom izidu l-access ghal servizzi tal-energija sostenibbli ghal kulhadd u jappoggaw l-efficjenza fl-uzu tal-energija mill-unitajiet domestici.

1.   Il-Partijiet ghandhom itejbu l-access ghal ikel sikur u nutrittiv bil-hsieb li tintlahaq il-mira tal-eradikazzjoni tal-guh u jigu eradikati l-karestija u tipi ohrajn ta’ krizijiet tal-ikel. Huma ghandhom jappoggaw l-istabbiliment ta’ sistemi adegwati ta’ provvista u hazna tal-ikel.

2.   Il-Partijiet ghandhom jiggieldu kull forma ta’ nutrizzjoni hazina, inkluz permezz tal-produzzjoni u d-distribuzzjoni mtejba tal-ikel u kondizzjonijiet sanitarji u ambjentali ahjar. Huma ghandhom jappoggaw il-produzzjoni u l-produttività sostenibbli tal-agrikoltura, inkluz fil-livell tas-sajd fuq skala zghira biex jisfruttaw il-potenzjal shih taghhom bhala sorsi kritici ghas-sigurtà alimentari u tan-nutrizzjoni, fost l-ohrajn permezz ta’ access imtejjeb ghall-finanzjament ghal produtturi zghar u infrastruttura zviluppata ta’ irrigazzjoni, hazna u trasport biex jiffacilitaw l-access ghas-suq u jizguraw is-sikurezza u l-kwalità tal-prodotti tal-ikel.

3.   Il-Partijiet ghandhom jibnu r-reziljenza tal-aktar popolazzjonijiet vulnerabbli ghal xokkijiet relatati mal-ikel permezz ta’ xbieki ta’ sikurezza socjali msahha. Huma ghandhom itejbu l-koordinazzjoni bejn l-izvilupp u l-azzjoni umanitarja, sabiex janticipaw, jipprevjenu u jhejju ahjar ghall-karestija u ghal tipi ohrajn ta’ krizijiet tal-ikel, u jizguraw azzjoni f’waqtha biex jaghmlu l-ikel lokalment disponibbli.

1.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-izvilupp u l-implimentazzjoni ta’ politiki u sistemi ta’ protezzjoni u sigurtà socjali sabiex jinqered il-faqar, jigu miggielda l-inugwaljanzi u tissahhah il-koezjoni socjali.

2.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw ir-rwol trasformattiv tal-politiki u s-sistemi tal-protezzjoni socjali, li jrawmu l-ekwità, jippromwovu l-inkluzjoni socjali u d-djalogu mal-imsiehba socjali, u jsahhu t-tkabbir ekonomiku inkluziv, ekwu u sostenibbli. Huma ghandhom jimmiraw li jibnu sistemi ta’ protezzjoni socjali li jkunu progressivament universali u proprjetà nazzjonali, inkluz permezz tal-adozzjoni ta’ livelli minimi ta’ protezzjoni socjali, b’attenzjoni partikolari ghal persuni f’sitwazzjonijiet vulnerabbli.

3.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jappoggaw il-kisba u s-sostenn ta’ tkabbir fl-introjtu tal-40 % tal-popolazzjoni li tinsab fl-aktar livell baxx b’rata oghla mill-medja nazzjonali.

4.   Il-Partijiet ghandhom jaghmlu hilithom biex jizguraw li l-persuni kollha li jahdmu fis-settur formali jigu pprovduti bis-sigurtà socjali. Huma ghandhom jaghmlu hilithom ukoll biex jaghtu spinta lin-numru ta’ nies fis-settur informali u fl-ekonomija rurali li ghandhom access ghas-sigurtà socjali, bl-ghan li progressivament tintlahaq l-universalità.

5.   Il-Partijiet ghandhom jizviluppaw inizjattivi biex jappoggaw it-tranzizzjoni mill-ekonomija informali ghal dik formali, inkluz l-access ghall-kreditu u ghall-mikrofinanzjament u mizuri ta’ protezzjoni socjali msahha.

6.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu u jiffacilitaw id-djalogu bejn l-organizzazzjonijiet tal-haddiema u ta’ min ihaddem fl-ekonomija formali u informali, u l-organizzazzjonijiet tas-socjetà civili, inkluz permezz tal-bini tal-kapacitajiet.

1.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-izvilupp u l-implimentazzjoni ta’ politiki makroekonomici, tal-impjiegi u socjali li jiffokaw fuq il-holqien ta’ impjieg shih u produttiv u xoghol decenti ghal kulhadd, b’mod partikolari ghaz-zghazagh u ghan-nisa, kif ukoll ghal persuni u gruppi vulnerabbli.

2.   Il-Partijiet ghandhom jizviluppaw u jzommu swieq tax-xoghol inkluzivi u li jiffunzjonaw tajjeb u ghandhom jadottaw mizuri li jindirizzaw l-ekonomija informali u jipprevjenu prattiki tax-xoghol ingusti.

3.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw mizuri li jizguraw opportunitajiet ta’ xoghol ugwali u remunerazzjoni ugwali ghal xoghol ta’ valur ugwali u jiggarantixxu liv tal-genituri bi hlas adegwat kemm fis-settur pubbliku kif ukoll f’dak privat. Huma ghandhom jadottaw mizuri ta’ prevenzjoni u protezzjoni kontra kull forma ta’ diskriminazzjoni fuq il-post tax-xoghol, jizguraw ir-rispett ghad-drittijiet fundamentali fuq il-post tax-xoghol u jtejbu l-kondizzjonijiet tajbin ghas-sahha u sikuri ghall-haddiema.

4.   Il-Partijiet ghandhom jahdmu lejn l-eliminazzjoni tat-thaddim tat-tfal, u jipprijoritizzaw l-aghar forom tieghu.

1.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu, jipprotegu u jizguraw it-tgawdija shiha u ugwali tad-drittijiet tal-bniedem kollha mill-persuni kollha b’dizabbiltà, fid-dawl tal-implimentazzjoni effettiva tal-Konvenzjoni tan-NU dwar id-Drittijiet tal-Persuni b’Dizabbiltà.

2.   Il-Partijiet ghandhom jiehdu mizuri biex jizguraw l-inkluzjoni shiha fis-socjetà ta’ persuni b’dizabbiltà u l-partecipazzjoni taghhom fl-oqsma kollha tal-hajja pubblika u privata, inkluz fl-affarijiet demokratici u politici u fil-processi tat-tehid tad-decizjonijiet. Huma ghandhom jipprevjenu, jiggieldu u jeliminaw kwalunkwe prattika dannuza u kull forma ta’ sfruttament, vjolenza u abbuz jew diskriminazzjoni kontra persuni b’dizabbiltà u ghandhom jipprotegu lil qraba, indokraturi jew intermedjarji minn diskriminazzjoni abbazi tal-assocjazzjoni taghhom ma’ persuni b’dizabbiltà.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu access ugwali u minghajr ostakoli ghas-servizzi socjali, ghat-trasport u ghal infrastruttura fizika ohra, kif ukoll ghal attivitajiet rikreattivi u kulturali ghall-persuni b’dizabbiltà, u ghandhom jappoggaw metodi alternattivi ta’ komunikazzjoni, fejn xieraq, biex jippermettu l-inkluzjoni shiha taghhom fis-socjetà.

4.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-access ugwali ghas-swieq tax-xoghol, filwaqt li jipprojbixxu kwalunkwe diskriminazzjoni abbazi ta’ dizabbiltà fir-rigward tal-forom u l-kondizzjonijiet kollha tax-xoghol. Huma ghandhom jappoggaw l-impjieg ta’ persuni b’dizabbiltà fis-setturi pubblici u privati permezz ta’ politiki mmirati u mizuri ta’ incentivi, inkluz ghall-impjieg indipendenti u l-intraprenditorija.

1.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw il-kultura bhala magna ghall-izvilupp sostenibbli u ekonomiku. Huma ghandhom joholqu ambjent abilitanti ghall-innovazzjoni, id-diversità u l-izvilupp kulturali, kif ukoll ghall-holqien, il-protezzjoni, il-produzzjoni u d-distribuzzjoni ta’ xoghlijiet kulturali. Huma ghandhom jinkoraggixxu l-uzu ta’ teknologiji godda tal-informazzjoni u tal-komunikazzjoni biex jippromwovu l-kultura taghhom.

2.   Il-Partijiet ghandhom itejbu l-protezzjoni u l-promozzjoni ta’ wirt kulturali tangibbli u intangibbli, u d-diversità tal-espressjoni kulturali, bil-hsieb li jtejbu l-fehim reciproku u jrawmu skambji kulturali bilancjati.

3.   Il-Partijiet ghandhom jaghmlu hilithom biex jippromwovu l-mobilità tal-professjonisti fil-qasam tal-kultura u c-cirkolazzjoni ta’ xoghlijiet tal-arti u biex iwettqu inizjattivi kongunti f’diversi setturi kulturali u kreattivi. Huma ghandhom jinkoraggixxu skambji u djalogu interkulturali fost l-organizzazzjonijiet taz-zghazagh u s-socjetà civili mill-Afrika u mill-UE.

4.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-izvilupp ta’ industriji kreattivi. Huma ghandhom jahdmu biex jistabbilixxu mizuri ta’ appogg bil-hsieb li jistimolaw il-holqien artistiku u jiffacilitaw l-iskambju ta’ espressjoni artistika.

5.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-isport bhala xprunatur ghall-izvilupp sostenibbli, l-inkluzjoni socjali, in-nondiskriminazzjoni u l-avvanz tad-drittijiet tal-bniedem. Huma ghandhom jaghmlu hilithom biex jizviluppaw facilitajiet adegwati u biex jinkoraggixxu l-partecipazzjoni tan-nies f’attivitajiet sportivi u attivitajiet ohrajn ta’ edukazzjoni fizika. Huma ghandhom jappoggaw ukoll l-isport bhala mezz ghad-djalogu u l-kooperazzjoni interkulturali bejn in-nazzjonijiet, il-prevenzjoni tal-kunflitt u tal-vjolenza, u r-rikonciljazzjoni wara l-kunflitt.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-htiega ghall-gestjoni tal-opportunitajiet u l-isfidi tat-tibdil demografiku sabiex jissodisfaw ahjar l-aspirazzjonijiet u t-tamiet tal-generazzjonijiet futuri fl-Afrika u mill-UE.

2.   Il-Partijiet ghandhom jizguraw il-gbir, l-analizi, il-hazna u t-tixrid sistematici ta’ statistika u data dwar il-popolazzjoni kollha f’konformità ma’ standards ta’ etika, kunfidenzjalità u privatezza u ghandhom iqisu d-data u x-xejriet fil-pjanijiet ta’ zvilupp taghhom.

3.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-pozizzjoni taz-zghazagh u tan-nisa u jinvestu fihom, filwaqt li jirrikonoxxu r-rwol kritiku taghhom fil-processi demografici. Huma ghandhom jippromwovu d-drittijiet tal-bniedem tan-nisa u taz-zghazagh u ghandhom jipprovdulhom l-edukazzjoni u l-hiliet li jehtiegu. Huma ghandhom jimmobilizzaw l-investiment u jisfruttaw l-opportunitajiet ekonomici, sabiex jisfruttaw il-potenzjal ta’ popolazzjonijiet kbar taz-zghazagh.

1.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-kooperazzjoni bl-ghan li jtejbu u jespandu l-partecipazzjoni u l-opportunitajiet indaqs ghal kulhadd, fis-setturi kollha tal-hajja politika, ekonomika, socjali u kulturali. Huma ghandhom jizguraw li l-perspettiva tal-generu tigi integrata b’mod sistematiku fil-politiki u l-programmi kollha.

2.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jippromwovu l-izvilupp uman u socjali tan-nisa u tal-bniet. Huma ghandhom jaghmlu hilithom biex inehhu l-ostakoli kollha fis-sahha u fl-edukazzjoni sabiex jeliminaw id-disparitajiet bejn il-generi. Huma ghandhom jahdmu lejn access universali u ugwali ghall-edukazzjoni formali u t-tahrig vokazzjonali sabiex jintlahaq il-potenzjal shih tan-nisa u tal-bniet u jghinu biex jirrealizzaw l-aspirazzjonijiet taghhom. Huma ghandhom jizguraw li l-materjali u l-metodi tat-taghlim ikunu reattivi ghal kwistjonijiet ta’ generu u ghandhom iheggu lin-nisa u lill-bniet biex jaghmlu studji fid-dixxiplini STEM.

3.   Il-Partijiet ghandhom jiffacilitaw l-access ugwali min-nisa ghal opportunitajiet ekonomici, impjiegi, servizzi ta’ kreditu u finanzjarji, u kontroll fuq u l-uzu tal-art u ta’ assi produttivi ohrajn. Huma ghandhom jappoggaw lin-nisa imprendituri, jeliminaw id-differenza bejn il-generi fil-pagi u jnehhu regolamenti u prattiki diskriminatorji. Huma ghandhom jiehdu mizuri effettivi biex jidentifikaw u jiehdu azzjoni kontra atti ta’ sessizmu u biex jindirizzaw il-kawzi ewlenin tad-diskriminazzjoni bbazata fuq il-generu, bhal normi socjali negattivi u sterjotipi marbuta mal-generu, inkluz fil-media tal-massa.

4.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-vucijiet tan-nisa u tal-bniet u l-partecipazzjoni taghhom fil-hajja politika permezz ta’ mizuri biex tinkiseb parità bejn il-generi fil-processi elettorali, ta’ politika u ta’ governanza u f’pozizzjonijiet gholjin tal-gvern, inkluzi korpi kostituzzjonali u negozji li jkunu l-proprjetà tal-Istat, u ghandhom jippromwovu r-rwol attiv taghhom fil-konsolidazzjoni tal-paci u fl-isforzi ta’ rikonciljazzjoni.

5.   Il-Partijiet ghandhom jippromulgaw u jinfurzaw legizlazzjoni li tipprotegi lin-nisa u lill-bniet minn kull forma ta’ vjolenza, inkluzi vjolenza sesswali u abbazi tal-generu, sfruttament sesswali u abbuz u traffikar.

6.   Il-Partijiet ghandhom jimpenjaw ruhhom ghall-implimentazzjoni shiha u effettiva tad-Dikjarazzjoni u l-Pjattaforma ghal Azzjoni ta’ Beijing u tal-Programm ta’ Azzjoni tal-Konferenza Internazzjonali dwar il-Popolazzjoni u l-Izvilupp u l-eziti tal-konferenzi ta’ riezami taghhom. Huma ghandhom jenfasizzaw ukoll il-htiega ghal access universali ghal informazzjoni u edukazzjoni komprensivi affordabbli u ta’ kwalità dwar is-sahha sesswali u riproduttiva, filwaqt li jqisu l-gwida teknika internazzjonali tal-UNESCO dwar l-edukazzjoni dwar is-sesswalità, kif ukoll il-htiega ghall-ghoti ta’ servizzi tal-kura tas-sahha rilevanti. Huma ghandhom jippromwovu u jinkoraggixxu r-ratifika u l-implimentazzjoni effettiva tal-Protokoll ghall-Karta Afrikana tad-Drittijiet tal-Bniedem u tal-Popli dwar id-Drittijiet tan-Nisa fl-Afrika, maghmul f’Banjul fis-26 ta’ Gunju 1981 (il-“Protokoll ta’ Maputo”) u jappoggaw l-implimentazzjoni effettiva tal-Pjan ta’ Azzjoni ta’ Maputo 2016-2030, kif xieraq.

1.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-intraprenditorija taz-zghazagh u ghandhom jimpenjaw ruhhom li jiggarantixxu impjieg decenti ghaz-zghazagh, inkluz billi jappoggawhom fil-kisba ta’ hiliet rilevanti ghas-suq tax-xoghol permezz tal-edukazzjoni, it-tahrig vokazzjonali u tekniku, u l-access imtejjeb ghat-teknologiji digitali, u li jiffacilitaw l-access ghall-art u ghall-kreditu. Huma ghandhom jistabbilixxu servizzi ta’ impjieg favur iz-zghazagh biex jghaqqdu liz-zghazagh mal-opportunitajiet ta’ impjieg.

2.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex isahhu l-pozizzjoni taz-zghazagh u ghandhom jahdmu biex jifthu spazju ghall-inkluzjoni attiva taghhom fil-processi tat-tehid tad-decizjonijiet u l-partecipazzjoni taghhom fil-hajja demokratika u politika, kif ukoll fl-isforzi ghall-bini tal-paci u r-rikonciljazzjoni. Huma ghandhom jippromwovu politiki u programmi ghal zghazagh emarginati, inkluzi programmi ta’ promozzjoni taz-zghazagh, bl-ghan li joffrulhom l-opportunità u l-motivazzjoni biex jergghu jintegraw fis-socjetà.

3.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw inizjattivi mmirati biex jizguraw l-access ghal servizzi bazici ta’ kwalità ghat-tfal kollha, jipprevjenu r-reklutagg u l-uzu tat-tfal f’sitwazzjonijiet ta’ kunflitt u jtemmu kull forma ta’ vjolenza u prattiki dannuzi kontra t-tfal, inkluzi z-zwieg tat-tfal, prekoci u sfurzat, it-thaddim tat-tfal, l-abbuz tat-tfal u l-piena korporali, b’enfasi specjali fuq it-tfal f’sitwazzjonijiet ta’ vulnerabbiltà.

1.   Il-Partijiet ghandhom jaghtu spinta lill-potenzjal tal-bliet bhala centri ghal tkabbir sostenibbli u inkluziv u ghall-innovazzjoni.

2.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-ippjanar sostenibbli tal-uzu tal-art u l-gestjoni ekwa tas-swieq tal-art, billi jaghtu attenzjoni partikolari lill-akkwizizzjonijiet tal-art trasparenti u regolati u lid-drittijiet tal-proprjetà. Huma ghandhom jippromwovu wkoll il-mobilità urbana sostenibbli u l-bliet intelligenti u sikuri li jaghmlu uzu minn opportunitajiet mid-digitalizzazzjoni u t-teknologiji. Huma ghandhom jintegraw il-produzzjoni sostenibbli tal-energija u s-soluzzjonijiet tal-efficjenza energetika, jinkoraggixxu l-uzu produttiv tal-energija, itejbu l-immaniggjar tal-iskart u jindirizzaw il-forom kollha ta’ tniggis. Huma ghandhom itejbu s-soluzzjonijiet ta’ mobilità urbana u jizguraw li l-provvista ta’ servizzi u infrastruttura titfassal biex tkun tirrispetta l-klima u l-ambjent u li r-rizorsi jintuzaw b’mod efficjenti. Huma ghandhom jibnu r-reziljenza tal-bliet ghax-xokkijiet u jisfruttaw l-opportunitajiet ghal ekonomija b’emissjonijiet baxxi u reziljenti ghall-klima.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu zvilupp territorjali bilancjat tal-ekonomiji u l-komunitajiet rurali, b’enfasi specjali fuq il-generazzjoni tal-impjiegi u tal-introjtu. Huma ghandhom jaccelleraw id-diversifikazzjoni rurali billi jzidu l-valur ghall-prodotti lokali u jisfruttaw ir-rizorsi naturali u kulturali. Huma ghandhom jippromwovu politiki territorjali u urbani inkluzivi, bilancjati u integrati, koordinazzjoni governattiva f’diversi livelli li tinvolvi b’mod attiv lill-awtoritajiet u l-komunitajiet lokali, u joholqu rabtiet aktar b’sahhithom bejn iz-zoni rurali u urbani.

1.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jizguraw li l-bijodiversità u l-ekosistemi jigu ppreservati, protetti u restawrati sabiex is-servizzi ekonomici, socjali u kulturali sinifikanti li jipprovdu jkomplu jappoggaw il-benessri tal-bniedem u t-tkabbir ekonomiku. Huma ghandhom jizviluppaw u jimplimentaw strategiji u pjanijiet ta’ azzjoni nazzjonali dwar il-bijodiversità f’konformità mal-Konvenzjoni dwar id-Diversità Bijologika u l-Protokolli taghha.

2.   Il-Partijiet ghandhom jippromulgaw legizlazzjoni u jadottaw strategiji integrati ghall-inkorporazzjoni ta’ kunsiderazzjonijiet ta’ bijodiversità fis-setturi rilevanti kollha. Huma ghandhom jappoggaw ghazliet innovattivi, bhal soluzzjonijiet ibbazati fuq in-natura jew agroekologija, kif ukoll jivvalutaw is-servizzi tal-ekosistemi, sabiex jimmassimizzaw l-integrazzjoni tal-bijodiversità.

3.   Il-Partijiet ghandhom jiehdu approcc inkluziv biex jindirizzaw l-ixprunaturi ewlenin tat-telf tal-habitat, bhat-tibdil fl-uzu tal-art, l-espansjoni tal-agrikoltura ta’ sussistenza, u l-izvilupp ta’ agrikoltura kummercjali, zoni urbani u infrastrutturi tal-energija. Huma ghandhom jiehdu mizuri biex jikkontrollaw l-isfruttament tal-foresti, l-ikklerjar tal-art ghall-kultivazzjoni, in-nirien, ir-ragha mill-annimali u specijiet invazivi. Huma ghandhom jipprotegu, jikkonservaw u jippromwovu l-uzu sostenibbli u r-riabilitazzjoni tal-foresti, tal-imsagar, tal-merghat, tal-artijiet mistaghdra u ta’ zoni ohrajn b’kopertura vegetali. Huma ghandhom izommu u jtejbu l-ispecijiet u d-diversità genetika tal-pjanti u tal-annimali, kemm jekk terrestri, tal-ilma helu jew tal-bahar.

4.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-isforzi biex jistabbilixxu, jimmaniggjaw b’mod effettiv u jtejbu l-governanza ta’ zoni protetti ghall-konservazzjoni tal-bijodiversità.

5.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-involviment tal-komunitajiet lokali u tal-popli indigeni, kif stabbilit fid-Dikjarazzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti dwar id-Drittijiet tal-Popli Indigeni (UNDRIP), fil-konservazzjoni tal-ekosistemi, inkluz permezz tal-promozzjoni ta’ turizmu ekologiku u sostenibbli u l-holqien ta’ impjiegi u opportunitajiet ekonomici ohrajn.

1.   Il-Partijiet ghandhom jipprevjenu jew jimminimizzaw il-generazzjoni tal-iskart fis-sors. Huma ghandhom itejbu l-uzu mill-gdid tal-prodotti, ir-riciklabbiltà u l-efficjenza fir-rizorsi sabiex jadattaw il-produzzjoni u l-konsum ghall-kisba ta’ ekonomija cirkolari, inkluz permezz ta’ servizzi adegwati ta’ gbir u separazzjoni tal-iskart u inizjattivi u facilitajiet ta’ riciklagg li jirrispettaw l-ambjent. Huma jimpenjaw ruhhom li jadottaw politiki dwar l-ekonomija cirkolari sabiex jipprotegu l-ambjent u s-sahha tal-bniedem, jaghmlu l-prodotti aktar efficjenti fl-uzu tal-energija u tar-rizorsi, iwessghu l-ghazla tal-konsumatur u jtejbu l-immaniggjar tal-iskart.

2.   Il-Partijiet ghandhom jistabbilixxu l-oqfsa regolatorji domestici u l-mekkanizmi ta’ infurzar mehtiega ghall-immaniggjar ambjentalment korrett tas-sustanzi kimici u tal-iskart u ghall-implimentazzjoni ta’ ftehimiet multilaterali rilevanti. Huma ghandhom jiehdu l-mizuri mehtiega biex jiggieldu kontra r-rimi u l-kummerc illegali ta’ skart perikoluz, inkluzi materjali radjuattivi, skart kimiku u organiku, f’konformità mad-dispozizzjonijiet tal-Konvenzjoni ta’ Basel dwar il-Kontroll ta’ Movimenti Transkonfinali ta’ Skart Perikoluz u r-Rimi tieghu, maghmula f’Basel fit-22 ta’ Marzu 1989, u b’kunsiderazzjoni tad-dispozizzjonijiet tal-Konvenzjoni ta’ Bamako dwar il-Projbizzjoni tal-Importazzjoni ta’ Skart Perikoluz fl-Afrika u dwar il-Kontroll tal-Moviment Transkonfinali u l-Immaniggjar ta’ Skart Perikoluz fl-Afrika, maghmula f’Bamako fit-30 ta’ Jannar 1991. Huma ghandhom jipprevjenu jew jimminimizzaw is-sustanzi perikoluzi fic-cikli tal-materjal u jimmaniggjaw is-sustanzi kimici fil-prodotti matul ic-ciklu tal-hajja taghhom. Huma ghandhom jappoggaw it-tehid ta’ decizjonijiet infurmati dwar mizuri xierqa ghall-protezzjoni tal-ambjent u tas-sahha tal-bniedem, inkluz kontra t-tniggis li jirrizulta minn skart immaniggjat b’mod mhux xieraq, u ghar-rimedju tal-hsara ambjentali assocjata.

3.   Il-Partijiet ghandhom jindirizzaw b’mod effettiv il-forom kollha ta’ tniggis. Huma ghandhom jiehdu mizuri mmirati lejn l-identifikazzjoni, il-prevenzjoni u r-rapportar tat-tniggis. Huma ghandhom izidu l-isforzi biex jipprevjenu t-tniggis tal-plastik u biex inehhu l-plastik u l-mikroplastik mill-ambjent. Huma ghandhom jesploraw opportunitajiet ghal kooperazzjoni msahha dwar il-glieda kontra t-tniggis tal-arja. Huma ghandhom izidu l-gharfien tas-sahha pubblika u r-riskji ambjentali tat-tniggis u l-bosta beneficcji ta’ kwalità tal-arja mtejba, inkluz permezz ta’ kampanji ta’ sensibilizzazzjoni pubblika.

1.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-governanza tal-oceani f’konformità mal-Konvenzjoni tan-NU dwar il-Ligi tal-Bahar (UNCLOS, UN Convention on the Law of the Sea) biex jizguraw oceani sikuri, siguri, nodfa u gestiti b’mod sostenibbli, filwaqt li jnaqqsu l-pressjonijiet fuq l-oceani u l-ibhra u jippromwovu l-izvilupp sostenibbli tal-ekonomija blu u jsahhu l-gharfien dwar l-oceani.

2.   Il-Partijiet ghandhom jizguraw il-konservazzjoni u l-gestjoni u l-uzu sostenibbli ta’ rizorsi hajjin tal-bahar fil-livelli bilaterali, regjonali u multilaterali, b’mod partikolari fil-kuntest ta’ ftehimiet ta’ shubija dwar is-sajd sostenibbli u ta’ organizzazzjonijiet regjonali tal-gestjoni tas-sajd.

3.   Il-Partijiet ghandhom izommu jew jadottaw inizjattivi biex jiggieldu s-sajd illegali, mhux irrappurtat u mhux regolat (IUU, illegal, unreported and unregulated), inkluza, fejn xieraq, l-implimentazzjoni ta’ politiki u mizuri li jeskludu prodotti IUU mill-flussi kummercjali. Huma ghandhom jippromwovu u jimplimentaw u jinfurzaw b’mod effettiv mizuri ta’ monitoragg, kontroll u sorveljanza, bhal skemi ta’ osservazzjoni, sistemi ta’ monitoragg tal-bastimenti, licenzji u awtorizzazzjonijiet tas-sajd, registrazzjoni u rapportar tal-qabdiet, kontroll tat-trasbord, spezzjonijiet u kontroll mill-Istat tal-port, kif ukoll mizuri assocjati biex jizguraw il-konformità, inkluzi sanzjonijiet skont ir-regolamenti domestici, immirati lejn il-konservazzjoni tal-istokkijiet tal-hut u l-prevenzjoni tas-sajd eccessiv.

4.   Il-Partijiet jaqblu li jiehdu l-passi mehtiega biex jipprojbixxu certi forom ta’ sussidji tas-sajd li jikkontribwixxu ghall-kapacità zejda u ghas-sajd eccessiv, biex jeliminaw is-sussidji li jikkontribwixxu ghas-sajd IUU u biex izommu lura milli jintroducu tali sussidji godda, filwaqt li jirrikonoxxu li trattament specjali u differenzjali xieraq u effettiv ghall-pajjizi Afrikani li qed jizviluppaw u dawk l-anqas zviluppati jenhtieg li jkun parti integrali min-negozjati dwar is-sussidji tas-sajd tad-WTO.

5.   Il-Partijiet ghandhom inaqqsu l-pressjonijiet fuq l-oceani permezz tal-protezzjoni, il-preservazzjoni u r-restawr tal-ekosistemi kostali u tal-bahar, il-valorizzazzjoni tal-kapital naturali tal-bahar u kostali u l-glieda kontra t-tniggis tal-bahar, inkluzi t-tixrid taz-zejt, il-qerda ta’ qiegh il-bahar, it-tniggis akustiku u l-iskart fil-bahar, inkluzi plastik u mikroplastik minn sorsi bbazati fuq l-art u fil-bahar. Huma ghandhom jappoggaw u jaghmlu hilithom biex jirregolaw it-tnaqqis tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra mill-bastimenti u ghandhom jappoggaw b’mod attiv l-implimentazzjoni urgenti tal-istrategija inizjali tal-Organizzazzjoni Marittima Internazzjonali dwar it-tnaqqis tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra mill-bastimenti. Huma ghandhom izidu l-operazzjonijiet ta’ tindif tal-oceani u tal-kosta, filwaqt li jaghtu attenzjoni partikolari liz-zoni ta’ akkumulazzjoni fil-vortici tal-oceani.

6.   Il-Partijiet ghandhom jiehdu azzjonijiet relatati mal-oceani li jikkontribwixxu ghall-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima u l-adattament ghalih.

7.   Il-Partijiet ghandhom jizviluppaw mizuri relatati mal-konservazzjoni u l-uzu sostenibbli tal-bijodiversità tal-bahar abbazi tal-ahjar informazzjoni xjentifika disponibbli.

8.   Il-Partijiet jirrikonoxxu t-thassib generali li tqajjem dwar l-impatt tal-estrazzjoni minn qiegh il-bahar fuq l-ambjent tal-bahar u l-bijodiversità tieghu. Huma ghandhom juzaw l-ahjar xjenza disponibbli, japplikaw il-principju ta’ prekawzjoni u l-approcc tal-ekosistema, jippromwovu r-ricerka u jikkondividu l-ahjar prattiki fl-oqsma ta’ interess reciproku relatati mar-rizorsi minerali ta’ qiegh il-bahar, sabiex jizguraw gestjoni ambjentali tajba tal-attivitajiet ghall-protezzjoni u l-preservazzjoni tal-ambjent tal-bahar u tal-bijodiversità tieghu.

1.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jipprevjenu d-degradazzjoni tal-art u biex jizviluppaw strategiji integrati fit-tul ghall-konservazzjoni u l-gestjoni sostenibbli tal-art.

2.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu approcci integrati u jadottaw mizuri ghall-konservazzjoni u t-titjib tal-hamrija. Huma ghandhom jiggieldu kontra l-erozjoni u d-degradazzjoni tal-hamrija, u d-deterjorament tal-proprjetajiet fizici, kimici u bijologici taghha. Huma ghandhom jindirizzaw it-tniggis ikkawzat specifikament minn attivitajiet agrikoli, inkluzi l-akkwakultura u t-trobbija tal-annimali. Huma ghandhom jizguraw drittijiet u pussess tal-art sostenibbli u ekwi u gestjoni sostenibbli tal-art, tal-ilma u tar-rizorsi tal-foresti, u ghandhom joholqu opportunitajiet ekonomici sostenibbli ghan-nies li jghixu f’zoni rurali. Huma ghandhom jizguraw li forom mhux agrikoli ta’ uzu tal-art, inkluzi izda mhux limitati ghal xoghlijiet pubblici, l-estrazzjoni u r-rimi tal-iskart, ma jirrizultawx f’erozjoni, tniggis, jew kwalunkwe forma ohra ta’ degradazzjoni tal-art.

3.   Il-Partijiet ghandhom jiehdu mizuri ghall-ippjanar u l-infrastruttura effettivi tal-uzu tal-art li jsahhu r-reziljenza f’pajjizi suxxettibbli ghall-perikli, filwaqt li jtejbu l-kapacitajiet ta’ rispons ghad-dizastri. Huma ghandhom jippjanaw u jimplimentaw mizuri ta’ mitigazzjoni u riabilitazzjoni bbazati fuq l-ahjar prattiki, l-ahjar gharfien xjentifiku, u gharfien u esperjenza lokali f’zoni affettwati mid-degradazzjoni tal-art.

1.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-gestjoni sostenibbli tal-foresti u l-uzu tar-rizorsi tal-foresti. Huma ghandhom iwaqqfu d-deforestazzjoni u d-degradazzjoni tal-foresti u jiggieldu l-qtugh illegali tas-sigar ghall-injam u l-kummerc assocjat.

2.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw inizjattivi ta’ restawr tal-pajsagg tal-foresti biex ireggghu lura d-deforestazzjoni, jistabbilixxu rizervi tal-foresti, jirrestawraw pajsaggi tal-foresti degradati, iwettqu programmi ta’ tisgir, fejn mehtieg, u jillimitaw ir-ragha fil-foresti ghall-istaguni u l-intensitajiet li jippermettu r-rigenerazzjoni tal-foresti.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu ktajjen ta’ valur sostenibbli ta’ komoditajiet tal-agrikoltura u tal-foresti, filwaqt li jaghtu prijorità lill-holqien tal-impjiegi u ta’ opportunitajiet ekonomici ohrajn fil-konservazzjoni tal-ekosistemi.

4.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-implimentazzjoni tal-Pjan ta’ Azzjoni tal-UE dwar l-Infurzar tal-Ligi, it-Tmexxija u l-Kummerc fis-Settur Forestali (FLEGT), inkluz billi jikkonkludu u jimplimentaw ftehimiet ta’ shubija volontarja. Huma ghandhom isahhu l-koerenza u l-interazzjonijiet pozittivi fil-livell tal-pajjizi bejn il-Pjan ta’ Azzjoni tal-FLEGT u l-Qafas ta’ Varsavja ghat-Tnaqqis tal-Emissjonijiet mid-Deforestazzjoni u d-Degradazzjoni tal-Foresti (REDD+, Reducing Emissions for Deforestation and Forest Degradation).

5.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-involviment tal-awtoritajiet u l-komunitajiet lokali fil-protezzjoni tal-foresti. Huma ghandhom izidu l-gharfien pubbliku dwar id-deforestazzjoni fil-livelli kollha u jinkoraggixxu l-konsum ta’ prodotti efficjenti fl-uzu tar-rizorsi u tal-energija minn foresti gestiti b’mod sostenibbli. Huma ghandhom jippromwovu u jappoggaw l-uzu ta’ fjuwil tat-tisjir alternattiv u sostenibbli ghall-popolazzjonijiet lokali.

1.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw il-konservazzjoni in situ tal-pajsaggi ewlenin tal-Afrika ghall-konservazzjoni tal-bijodiversità, b’mod partikolari z-zoni transkonfinali protetti li huma habitats ghal specijiet selvaggi ewlenin u jaghmluha possibbli li jkun hemm konnettività adegwata li tippermetti l-migrazzjoni tal-organizmi selvaggi u l-adattament tal-firxa ta’ specijiet ghat-tibdil fil-klima. Huma ghandhom isahhu wkoll l-agenziji responsabbli ghal zoni protetti u jippromwovu l-involviment tal-komunitajiet rurali fil-gestjoni sostenibbli tal-organizmi selvaggi u tal-imsagar.

2.   Il-Partijiet ghandhom jiggieldu t-traffikar ta’ organizmi selvaggi billi jappoggaw il-formulazzjoni u l-infurzar ta’ politiki u ligijiet sabiex dan isir reat serju, isahhu l-mizuri kontra l-kacca illegali u l-monitoragg tal-infurzar tal-ligi, u billi jippromwovu l-koordinazzjoni internazzjonali fil-kuntest tal-Konsorzju Internazzjonali dwar il-Glieda Kontra l-Kriminalità fil-Hajja Selvagga (ICCWC, International Consortium to Combat Wildlife Crime), inkluza l-Konvenzjoni dwar il-Kummerc Internazzjonali fl-Ispecijiet ta’ Fawna u Flora Selvaggi fil-Periklu (CITES, Convention on International Trade in Endangered Species), maghmula f’Washington fit-3 ta’ Marzu 1973, u oqfsa internazzjonali rilevanti ohrajn. Huma ghandhom izidu s-sensibilizzazzjoni pubblika, jedukaw u jinfluwenzaw lill-konsumaturi, jeqirdu l-hazniet u jippromwovu diplomazija u promozzjoni ta’ profil gholi.

3.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-isforzi biex jippromwovu l-konsum sostenibbli tal-laham tal-annimali selvaggi, filwaqt li jizviluppaw sorsi alternattivi affordabbli ta’ proteini u jizviluppaw ghajxien sostenibbli.

1.   Il-Partijiet ghandhom jiggestixxu r-rizorsi tal-ilma taghhom b’mod sostenibbli bil-hsieb li jzommu livelli gholjin f’termini ta’ kwantità u kwalità. Huma ghandhom jippromwovu l-gestjoni integrata tar-rizorsi tal-ilma u jimplimentaw politiki ghall-ippjanar, il-konservazzjoni, il-gestjoni, l-uzu u l-izvilupp tal-ilma ta’ taht l-art u tas-superficje, u ghall-gbir u l-uzu tal-ilma tax-xita. Huma ghandhom jipprotegu u jirrestawraw is-sorsi tal-ilma u l-ekosistemi, jipprevjenu t-tniggis tal-ilma, jigbru u jittrattaw l-ilma mormi, u jippermettu zvilupp urban li jirrispetta l-ambjent. Huma ghandhom itejbu kemm jista’ jkun il-kontribuzzjoni tas-settur tal-ilma sabiex itaffu t-tibdil fil-klima u jadattaw ghalih.

2.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-kooperazzjoni ghall-gestjoni transkonfinali tar-rizorsi tal-ilma bil-hsieb li tinkiseb is-sostenibbiltà tal-ilma helu, jigu evitati d-degradazzjoni tal-art u d-dezertifikazzjoni, tinbena r-reziljenza ghal perikli relatati mal-ilma, perezempju l-gharghar, in-nixfiet u t-tniggis, inkluz permezz ta’ sistemi ta’ gbir u hazna tal-ilma, u jigu evitati r-riskji ta’ kunflitti.

3.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-immaniggjar sostenibbli tal-ilma u l-governanza tajba tal-ilma fil-livelli kollha. Huma ghandhom isahhu d-djalogu u jinkoraggixxu shubijiet bejn l-awtoritajiet pubblici, is-settur privat u s-socjetà civili.

4.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-isfruttament u l-immaniggjar sostenibbli tas-sajd tal-ilma helu bil-hsieb li jzommu stokkijiet b’sahhithom ta’ hut u jimminimizzaw kwalunkwe impatt negattiv fuq l-ambjent naturali. Huma ghandhom jiggieldu s-sajd IUU li jikser il-ligijiet domestici. Huma ghandhom isahhu l-kapacitajiet, jippromwovu l-kooperazzjoni regjonali, u jadottaw mizuri biex itejbu l-gestjoni u l-governanza tas-sajd tal-ilma helu fil-livelli regjonali u nazzjonali. Huma ghandhom jintegraw il-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima u l-adattament ghalih fis-sajd u l-akkwakultura tal-ilma helu, jippromwovu r-restawr u l-konservazzjoni tal-ekosistemi akkwatici u l-bijodiversità taghhom, u jiggieldu kull forma ta’ tniggis li jaffettwa l-lagi u x-xmajjar.

1.   Il-Partijiet ghandhom isegwu l-ghanijiet u jkunu ggwidati mill-principji tal-Konvenzjoni Qafas tan-NU dwar it-Tibdil fil-Klima. Huma ghandhom jippromulgaw politiki u programmi domestici komprensivi u inkluzivi dwar il-klima biex jaccelleraw l-implimentazzjoni tal-Ftehim ta’ Parigi.

2.   Il-Partijiet ghandhom jifformulaw, jikkomunikaw u jzommu kontributi stabbiliti fil-livell nazzjonali (NDCs, nationally determined contributions) successivi u ambizzjuzi, jizviluppaw u jimplimentaw pjanijiet ta’ adattament nazzjonali ambizzjuzi, kif xieraq, jizviluppaw vizjonijiet fit-tul lejn emissjonijiet baxxi u zvilupp reziljenti ghat-tibdil fil-klima, u jinvestu fil-kapacitajiet ta’ mitigazzjoni u adattament ghat-tibdil fil-klima. Huma ghandhom jizviluppaw sistemi ta’ monitoragg, rapportar u verifikazzjoni kif ukoll ta’ evalwazzjoni biex jittraccaw il-progress fl-azzjoni klimatika.

3.   Il-Partijiet ghandhom ifasslu strategiji fit-tul biex inaqqsu l-emissjonijiet li jirrizultaw mis-settur tat-trasport (bit-triq, l-avjazzjoni u marittimu). Huma ghandhom jippromwovu mobilità urbana intelligenti u jrawmu l-implimentazzjoni ta’ approcci ta’ politika u incentivi pozittivi ghat-tnaqqis tal-emissjonijiet mill-gestjoni mhux sostenibbli tal-art, id-deforestazzjoni u d-degradazzjoni tal-foresti. Huma ghandhom jimpenjaw ruhhom li jippromwovu l-energija rinnovabbli u l-efficjenza energetika u jheggu lill-pajjizi jimpenjaw ruhhom fi tranzizzjoni energetika. Huma ghandhom jeliminaw gradwalment is-sussidji inefficjenti tal-fjuwils fossili li jinkoraggixxu l-konsum hali u jimminimizzaw l-impatti negattivi possibbli fuq l-izvilupp taghhom b’mod li jipprotegi lill-foqra u lill-komunitajiet affettwati. Huma ghandhom isahhu l-kooperazzjoni internazzjonali biex jikkonservaw u jtejbu, kif xieraq, il-bjar u r-rizervi ta’ gassijiet serra.

4.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu tnaqqis gradwali ambizzjuz tal-idrofluworokarburi skont il-Protokoll ta’ Montreal dwar Sustanzi li Jnaqqsu s-Saff tal-Ozonu, maghmul f’Montreal fis-16 ta’ Settembru 1987, billi jikkooperaw biex jappoggaw ir-ratifika tal-Emenda ta’ Kigali tieghu u ghandhom jahdmu sabiex jizguraw l-implimentazzjoni rapida taghha biex jinkiseb tnaqqis gradwali globali ambizzjuz tal-produzzjoni u l-konsum tal-idrofluworokarburi.

5.   Il-Partijiet ghandhom jirrikonoxxu u jagixxu fuq it-theddida li t-tibdil fil-klima u d-degradazzjoni ambjentali joholqu ghall-paci u s-sigurtà, b’mod partikolari f’sitwazzjonijiet ta’ fragilità u fl-aktar pajjizi vulnerabbli. Huma ghandhom jiehdu mizuri u jahdmu flimkien biex isahhu l-mizuri ta’ adattament u reziljenza biex jizguraw il-prevenzjoni tal-kunflitti permezz ta’ sistemi ta’ twissija bikrija, filwaqt li jqisu l-isfidi tas-sigurtà marbuta mal-effetti avversi tat-tibdil fil-klima u l-fatturi ta’ riskju ambjentali, u jsahhu r-rabta bejn it-twissija bikrija u l-azzjoni bikrija fl-oqsma ta’ politika, inkluz permezz ta’ valutazzjonijiet tar-riskju u tal-impatt.

6.   Il-Partijiet ghandhom jimmiraw li jevitaw, jimminimizzaw u jindirizzaw it-telf u l-hsara assocjati mal-effetti avversi tat-tibdil fil-klima, inkluzi eventi ta’ temp estrem u eventi li jevolvu bil-mod, fl-isforzi domestici u internazzjonali taghhom, u, f’dak il-kuntest, ghandhom jirrikonoxxu r-rwol importanti tal-izvilupp sostenibbli fit-tnaqqis tar-riskju ta’ telf u hsara.

7.   Il-Partijiet ghandhom jiehdu azzjoni biex jallinjaw il-flussi finanzjarji ma’ perkors lejn emissjonijiet baxxi ta’ gassijiet serra u zvilupp reziljenti ghat-tibdil fil-klima.

8.   Il-Partijiet ghandhom jimmiraw li jtejbu l-gharfien u l-kapacità dwar l-ghazliet u l-istrumenti ta’ politika u l-ahjar prattiki biex itejbu l-efficjenza fl-uzu tar-rizorsi tul ic-ciklu tal-hajja kollu tar-rizorsi naturali u tal-prodotti. Huma ghandhom jahdmu flimkien biex isahhu l-kapacità xjentifika u teknika, umana u istituzzjonali ghall-azzjoni klimatika u l-gestjoni u l-monitoragg ambjentali fil-livelli rilevanti kollha, b’attenzjoni partikolari ghall-aktar pajjizi vulnerabbli. Huma ghandhom jippromwovu l-uzu ta’ teknologiji spazjali u sistemi ta’ informazzjoni.

9.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-koordinazzjoni fil-livelli kollha ta’ governanza biex jinkoraggixxu u jippermettu lill-awtoritajiet lokali jaghmlu u jimplimentaw impenji ambizzjuzi dwar il-klima u l-energija. Huma ghandhom jippromwovu sinergiji bejn l-amministrazzjoni pubblika, l-organizzazzjonijiet tas-socjetà civili u n-negozji privati u jrawmu l-partecipazzjoni tas-settur privat lejn ekonomija b’emissjonijiet baxxi ta’ gassijiet serra u reziljenti ghall-klima, inkluz permezz ta’ ricerka kongunta. Huma ghandhom jippromwovu inizjattivi ezistenti bhall-Patt Globali tas-Sindki ghall-Klima u l-Energija u ghandhom jappoggaw l-implimentazzjoni tal-pjanijiet ta’ azzjoni taghhom.

1.   Il-Partijiet ghandhom jikkumbattu d-dezertifikazzjoni permezz ta’ titjib fil-governanza tal-art, fil-glieda kontra d-degradazzjoni tal-art u l-gestjoni sostenibbli tal-art u tal-ilma. Huma ghandhom ihaffu l-progress lejn l-implimentazzjoni tal-pjanijiet ta’ azzjoni nazzjonali u miri ta’ newtralità fir-rigward tad-degradazzjoni tal-art tal-Konvenzjoni tan-NU dwar il-Glieda kontra d-Dezertifikazzjoni, maghmula f’Parigi fis-17 ta’ Gunju 1994, kif ukoll ta’ inizjattivi regjonali u internazzjonali rilevanti ohrajn, inkluza l-inizjattiva tal-Hajt il-Kbir l-Ahdar.

2.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex ihejju u jirrispondu ghal emergenzi kkawzati min-nixfa u ghandhom jahdmu biex izidu r-reziljenza ghad-degradazzjoni ambjentali, id-dezertifikazzjoni, it-theddid ghas-sahha relatat u l-krizijiet umanitarji billi jindirizzaw fatturi li jikkawzaw vulnerabbiltà.

1.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jibnu r-reziljenza tal-persuni, tas-socjetajiet u tal-infrastruttura ghad-dizastri naturali, filwaqt li jqisu l-impatt tat-tibdil fil-klima. Huma ghandhom jippromwovu l-iskambju ta’ informazzjoni u prattiki tajbin dwar l-implimentazzjoni u l-monitoragg tal-Qafas ta’ Sendai ghat-Tnaqqis tar-Riskju ta’ Dizastri 2015-2030 permezz ta’ strategiji lokali u nazzjonali integrati.

2.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-gestjoni tar-riskju ta’ dizastri, inkluza valutazzjoni komprensiva tar-riskji, l-implimentazzjoni ta’ pjanijiet ghat-tnaqqis tar-riskju fil-livelli kollha, it-tishih tar-rabta bejn it-tnaqqis tar-riskju ta’ dizastri u l-adattament ghat-tibdil fil-klima, u l-gbir u l-uzu ta’ statistika dwar id-dizastri u data dwar it-telf. Huma ghandhom jippromwovu l-izvilupp ta’ kultura ta’ prevenzjoni tar-riskju u protezzjoni finanzjarja, inkluz permezz ta’ ghodod xierqa u innovattivi bhal mekkanizmi ta’ trasferiment tar-riskju.

3.   Il-Partijiet ghandhom ihejju u jirrispondu ghal emergenzi kkawzati minn eventi ta’ temp estrem u dizastri naturali, bhal gharghar u z-zieda fil-livelli tal-bahar, l-erozjoni kostali u s-sedimentazzjoni tax-xahx. Huma ghandhom jikkooperaw biex jivvalutaw u jtaffu l-impatt ta’ eventi ta’ temp estrem u dizastri naturali.

4.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-kapacità ghal rispons regjonali ghal dizastri u f’kaz ta’ emergenza, inkluzi mekkanizmi ta’ protezzjoni civili, kif ukoll il-kapacità tal-komunitajiet u l-istituzzjonijiet lokali, filwaqt li jiffokaw fuq l-aktar unitajiet domestici u gruppi vulnerabbli u emarginati.

5.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-uzu ta’ teknologiji spazjali u sistemi ta’ informazzjoni biex itejbu l-mizuri ta’ prevenzjoni, thejjija, rispons u rkupru.

1.   Il-Partijiet ghandhom itejbu l-istabbiltà makroekonomika u finanzjarja, isahhu l-gestjoni tal-finanzi pubblici u jahdmu lejn is-sostenibbiltà tad-dejn pubbliku. Huma ghandhom jappoggaw l-integrazzjoni u l-kooperazzjoni ekonomici regjonali sabiex il-pajjizi jkunu jistghu jibbenefikaw minn integrazzjoni aktar profonda fil-ktajjen tal-valur regjonali u globali. Huma ghandhom jarmonizzaw u jissimplifikaw ir-regolamenti u l-processi tan-negozju, jadottaw politiki tajbin dwar il-kompetizzjoni, inkluza t-trasparenza fuq is-sussidji pubblici, u jizguraw sistemi tat-taxxa effettivi u prevedibbli, inkluz fil-livell intraregjonali.

2.   Il-Partijiet ghandhom joholqu ambjent legali abilitanti, isahhu l-efficjenza tal-amministrazzjonijiet pubblici u tas-sistemi gudizzjarji, itejbu l-klima tan-negozju permezz ta’ riforma tar-rekwiziti regolatorji, itejbu l-access ghall-finanzjament, u jizguraw il-protezzjoni tad-drittijiet tal-art u tal-proprjetà, u d-drittijiet tal-proprjetà intellettwali.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu politiki li jtejbu r-rilevanza, l-efficjenza u l-effettività tas-swieq tax-xoghol u jappoggaw il-mobilità tal-forza tax-xoghol, inkluza d-dimensjoni intraregjonali taghha. Huma ghandhom jippromwovu l-edukazzjoni ta’ kwalità u l-izvilupp tal-hiliet u ghandhom jizviluppaw edukazzjoni u tahrig teknici u vokazzjonali xierqa. Huma ghandhom jizguraw li l-progress fil-kapital uman jigi adattat ghall-htigijiet u l-opportunitajiet tas-swieq tax-xoghol u jittejjeb bl-involviment tas-settur privat.

4.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-izvilupp ta’ infrastrutturi ewlenin bhall-energija, it-trasport, l-ilma u s-sanità u l-konnettività digitali. Huma ghandhom jikkooperaw biex jisfruttaw l-opportunitajiet li jinholqu mill-avvanz teknologiku u mill-ekonomija digitali, inkluz fil-qasam tal-intelligenza artificjali.

5.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex itejbu l-access ghall-finanzjament, specjalment ghal intraprizi mikro, zghar u ta’ daqs medju (MSMEs), inkluz permezz ta’ servizzi bankarji u mhux bankarji regolati. Huma ghandhom jizviluppaw u jsahhu s-servizzi finanzjarji digitali, inkluz permezz ta’ kooperazzjoni mtejba fuq l-implimentazzjoni ta’ standards internazzjonali miftiehma u l-izgurar ta’ swieq efficjenti u affidabbli, il-protezzjoni tal-konsumatur u access akbar ghal servizzi finanzjarji bbazati fuq il-mowbajl.

6.   Il-Partijiet ghandhom jindirizzaw il-forom kollha ta’ tniggis li jirrizultaw minn attivitajiet ekonomici, inkluz permezz ta’ definizzjoni cara u attribuzzjoni tar-responsabbiltajiet lill-industrija u lill-operaturi tan-negozju matul il-katina tal-provvista abbazi tal-principji tar-responsabbiltà estiza tal-produttur u ta’ min inigges ihallas. Huma ghandhom jappoggaw inizjattivi ta’ tkabbir ekologiku, efficjenza akbar fl-uzu tar-rizorsi u l-adozzjoni ta’ teknologiji u processi industrijali nodfa u li jirrispettaw l-ambjent.

7.   Il-Partijiet ghandhom jizviluppaw l-ekonomija cirkolari billi jippromwovu l-konsum u l-produzzjoni sostenibbli tar-rizorsi, inkluz permezz ta’ kapacità xjentifika u teknologika msahha, standards, skambju tal-ahjar prattika u r-razzjonalizzazzjoni ta’ sussidji tal-fjuwils fossili inefficjenti.

8.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu r-registrazzjoni u l-protezzjoni tal-indikazzjonijiet geografici u jiehdu azzjoni biex jappoggaw l-uzu akbar tat-teknologija u tal-innovazzjonijiet biex joholqu valur akbar fil-ktajjen tal-valur regjonali u globali.

1.   Il-Partijiet jimpenjaw ruhhom li jsahhu l-investiment pubbliku u privat, specjalment f’setturi b’valur mizjud b’potenzjal gholi ghall-holqien ta’ impjiegi sostenibbli u tkabbir ekonomiku gholi.

2.   Il-Partijiet ghandhom jarmonizzaw u jissimplifikaw ir-regoli, il-proceduri u r-rekwiziti relatati mal-investiment. Ghal dak l-ghan, huma ghandhom jipprijoritizzaw il-htigijiet specifici tal-MSMEs. Huma ghandhom jappoggaw l-izvilupp ta’ politiki, strategiji u ghodod ta’ investiment regjonali.

3.   Il-Partijiet ghandhom jinkoraggixxu u jiffacilitaw l-investiment fil-Karibew, inkluz billi jsahhu l-mizuri ta’ facilitazzjoni tan-negozju. Huma ghandhom jappoggaw ukoll l-investiment billi jtejbu t-trasparenza, l-informazzjoni u l-gharfien mill-investituri dwar l-opportunitajiet ta’ negozju u l-kondizzjonijiet u l-proceduri ta’ investiment. Huma ghandhom jiffacilitaw it-tishih tal-analizi teknika u tal-hiliet dwar ix-xejriet ekonomici u l-gestjoni tar-riskju ghall-investiment.

4.   Il-Partijiet ghandhom jaghmlu uzu strategiku mill-finanzi pubblici biex isahhu l-mekkanizmi u l-istrumenti ta’ investiment u biex jaghtu spinta lill-investiment pubbliku u privat addizzjonali, inkluz permezz ta’ finanzi mhallta, garanziji u strumenti finanzjarji innovattivi ohrajn, filwaqt li jqisu b’mod xieraq is-sostenibbiltà tad-dejn.

1.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-izvilupp tas-settur privat u l-industrijalizzazzjoni sostenibbli, u ghandhom ifasslu politiki biex itejbu l-intraprenditorija, id-diversifikazzjoni u l-produttività. Huma ghandhom jappoggaw aktar il-kompetittività tal-intraprizi, fost l-ohrajn permezz ta’ kapacità ta’ konformità msahha biex jigu applikati standards internazzjonali rilevanti, mizuri ta’ innovazzjoni msahha u access imtejjeb ghal finanzjament innovattiv. Huma ghandhom jippromwovu l-kapacità istituzzjonali biex jikkontribwixxu ghat-tfassil tal-politika kummercjali u ekonomika.

2.   Il-Partijiet ghandhom jaghtu prijorità wkoll lill-izvilupp tal-intraprenditorija tan-nisa u taz-zghazagh, b’mod partikolari billi jizviluppaw appogg u tahrig immirati ghan-negozju, u l-access ghal teknologija u finanzi affordabbli u affidabbli.

3.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw it-tkabbir u l-kompetittività tal-MSMEs, jippromwovu l-izvilupp ta’ negozju regjonali, u jiffacilitaw il-kuntatti minn negozju ghal negozju bejn l-operaturi ekonomici fil-Karibew u fl-UE.

4.   Il-Partijiet ghandhom jaghtu attenzjoni specjali lis-settur informali u jaggornaw l-attivitajiet ekonomici informali f’dawk formali, inkluz permezz ta’ appogg immirat ghall-izvilupp tan-negozju.

5.   Il-Partijiet ghandhom jinkoraggixxu u jiffacilitaw l-istabbiliment u t-tishih ta’ korpi kummercjali u professjonali tas-settur privat regjonali, permezz ta’, inter alia, kapacità teknika, ta’ ricerka, ta’ promozzjoni tal-politika u istituzzjonali mtejba.

6.   Il-Partijiet ghandhom jaghtu spinta lid-digitalizzazzjoni u ghandhom jippromwovu inizjattivi ta’ ricerka, zvilupp u innovazzjoni f’setturi ekonomici ewlenin, inkluz billi jsahhu l-konnessjonijiet bejn l-industrija, ir-ricerka u l-istituzzjonijiet akkademici, biex itejbu l-volum ta’ prodotti ta’ valur gholi, itejbu l-kompetittività u jizviluppaw swieq godda.

7.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu aktar shubijiet pubblici-privati bhala mezzi ghall-mobilizzazzjoni tal-kapital domestiku u barrani.

8.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw aktar efficjenza fl-uzu tar-rizorsi u l-adozzjoni ta’ teknologiji u processi industrijali aktar nodfa u li jirrispettaw l-ambjent.

9.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-izvilupp industrijali bil-ghan li jinkiseb tkabbir ekonomiku sostenibbli. Huma ghandhom jadottaw politiki mfassla biex jiffacilitaw it-tkabbir u l-opportunitajiet industrijali, notevolment permezz tal-holqien ta’ konnessjonijiet u attivitajiet li jzidu l-valur. Huma ghandhom jizviluppaw u jimplimentaw politiki industrijali nazzjonali u regjonali sostenibbli biex itejbu l-kompetittività tas-settur privat, b’mod partikolari fil-manifattura u l-esportazzjonijiet ta’ teknologija medja u avvanzata. Huma ghandhom jinkoraggixxu u jiffacilitaw l-izvilupp ta’ teknologiji xierqa biex javvanzaw id-diversifikazzjoni tal-ekonomiji taghhom fil-produzzjoni ta’ prodotti industrijali ta’ valur gholi.

10.   Il-Partijiet ghandhom jinkoraggixxu uzu usa’ tal-muniti rispettivi taghhom fi tranzazzjonijiet internazzjonali.

1.   Il-Partijiet ghandhom javvanzaw il-processi ta’ integrazzjoni u kooperazzjoni regjonali fil-Karibew, inkluz permezz ta’ facilitazzjoni tal-kummerc imsahha u armonizzazzjoni regolatorja biex il-pajjizi u l-operaturi ekonomici jkunu jistghu jiehdu vantagg mill-kummerc mal-girien taghhom u jrawmu l-integrazzjoni taghhom fil-ktajjen tal-valur regjonali u globali ewlenin. Huma ghandhom jiehdu passi konkreti biex jappoggaw l-izvilupp kemm tas-Suq u l-Ekonomija Unici tal-CARICOM (CSME) u l-Unjoni Ekonomika tal-Organizzazzjoni tal-Istati tal-Karibew tal-Lvant (OECS).

2.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-implimentazzjoni tal-Ftehim ta’ Shubija Ekonomika bejn l-Istati tal-CARIFORUM, minn naha wahda, u l-Komunità Ewropea u l-Istati Membri taghha, min-naha l-ohra (il-“FSE CARIFORUM-UE”) biex isahhu l-effettività tieghu bhala ghodda ghall-promozzjoni tal-izvilupp sostenibbli u li tizgura r-rilevanza kummercjali tieghu. Ghal dak l-ghan, huma ghandhom jikkooperaw biex isahhu l-mekkanizmi, il-proceduri u l-istituzzjonijiet biex itejbu l-kapacitajiet produttivi u regolatorji regjonali u nazzjonali. Huma ghandhom jikkooperaw ukoll biex jistabbilixxu politiki ta’ appogg xierqa biex jiffacilitaw flussi kummercjali akbar, inkluz permezz ta’ produzzjoni u intraprenditorija msahha, infrastruttura ta’ kwalità, oqfsa ta’ appogg digitali mtejba, investiment akbar f’setturi li jzidu l-valur u l-izvilupp ta’ kummerc elettroniku effettiv.

3.   Il-Partijiet ghandhom irawmu l-kummerc fi hdan ir-regjun usa’ tal-Karibew, inkluzi l-PTEE assocjati mal-UE u territorji ohrajn, bhala mezz biex jippromwovu l-izvilupp inkluziv u sostenibbli.

4.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-implimentazzjoni tal-Ftehim ta’ Facilitazzjoni tal-Kummerc tad-WTO u jiffacilitaw il-kummerc permezz ta’, inter alia, l-adozzjoni ta’ mizuri ta’ appogg biex inaqqsu kemm l-ispejjez tal-kummerc kif ukoll il-piz regolatorju finanzjarju tal-MSMEs.

5.   Il-Partijiet ghandhom isegwu trattament specjali u differenzjali innovattiv ghal ftehimiet kummercjali bilaterali jew multilaterali godda, fejn applikabbli, perezempju billi jizguraw li l-flessibbiltajiet fl-impenji kummercjali jkunu jirriflettu l-htigijiet tal-kapacità ta’ implimentazzjoni murija.

1.   Il-Partijiet ghandhom itejbu l-kapacità regolatorja u produttiva tas-subsetturi ewlenin tas-servizzi permezz ta’, inter alia, l-izvilupp ta’ politiki settorjali, oqfsa legizlattivi u kapacità ta’ regolamentazzjoni regjonali u nazzjonali biex il-fornituri tas-servizzi jkunu jistghu jahtfu l-opportunitajiet tas-suq taht l-FSE CARIFORUM-UE, is-CSME, l-OECS u arrangamenti ohrajn regjonali intra-Karibew. Huma ghandhom jaghtu attenzjoni partikolari lis-servizzi professjonali, konvenzjonali, tal-ipprocessar tad-data, l-industriji rikreattivi, kulturali u kreattivi, u lis-servizzi sportivi, edukattivi, finanzjarji, tal-komunikazzjoni, awdjovizivi, tat-trasport, ambjentali u turistici.

2.   Il-Partijiet ghandhom jizviluppaw strategiji u politiki xierqa biex itejbu l-access ghall-finanzjament tal-kummerc u ghas-servizzi finanzjarji. Huma ghandhom itejbu wkoll il-kapacità li jigbru, jahznu, ixerrdu u janalizzaw data u statistika dwar il-kummerc fis-servizzi.

3.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jippromwovu u jsahhu r-rwol tas-servizzi fil-kompetittività kummercjali u japprofondixxu l-ktajjen tal-valur permezz ta’, inter alia, it-trawwim tal-innovazzjoni fil-manifattura relatata mas-servizzi u t-titjib tar-rwol tas-servizzi bhala inputs fil-produzzjoni tal-oggetti.

4.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw it-titjib tal-kapacità tal-korpi professjonali regjonali biex jikkontribwixxu ghan-negozjati u l-promozzjoni effettiva tal-ftehimiet ta’ rikonoxximent reciproku.

1.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-izvilupp ta’ “ekonomiji blu” sostenibbli u innovattivi. Huma u jaghmlu dan, ghandhom ifittxu li jibbilancjaw it-tkabbir ekonomiku u l-holqien ta’ impjiegi decenti ma’ sigurtà mtejba tal-ikel u tan-nutrizzjoni, ghajxien imtejjeb, ekwità socjali u ekosistemi tal-oceani msahha, filwaqt li jnaqqsu r-riskji ambjentali u l-impatti ekologici negattivi. Huma ghandhom jappoggaw l-applikazzjoni ta’ approcci ta’ prekawzjoni u bbazati fuq ix-xjenza ghall-konservazzjoni u l-protezzjoni tal-ekosistemi tal-bahar u tal-bijodiversità u l-uzu sostenibbli tar-rizorsi naturali. Huma ghandhom jippromwovu l-investiment domestiku u barrani, u jizviluppaw il-qafas regolatorju u l-infrastruttura mehtiega biex jippromwovu l-attivitajiet tal-ekonomija blu. Huma ghandhom jippromwovu wkoll kollaborazzjoni bilaterali u multilaterali biex jappoggaw l-izvilupp ta’ ekonomiji blu sostenibbli u innovattivi.

2.   Il-Partijiet ghandhom itejbu l-izvilupp tas-sajd sostenibbli, billi jippromwovu ktajjen ta’ valur tas-sajd sostenibbli u l-bini ta’ kapacitajiet lokali ghall-ipprocessar tal-prodotti tas-sajd lokalment u jissodisfaw ir-rekwiziti regolatorji tas-swieq internazzjonali, filwaqt li jqisu l-htigijiet tas-sajd artigjanali u jizguraw kondizzjonijiet tax-xoghol sikuri, tajbin ghas-sahha u decenti ghas-sajjieda u l-haddiema.

3.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jizviluppaw akkwakultura sostenibbli, inkluza l-marikultura, permezz ta’ ppjanar spazjali effettiv, aderenza ma’ approcc ibbazat fuq l-ekosistemi u kondizzjonijiet ekwi mtejba ghall-investituri, filwaqt li jizguraw li t-thassib tal-komunitajiet lokali jigi indirizzat.

4.   Il-Partijiet ghandhom jahtfu l-opportunitajiet fil-bijoteknologija tal-bahar permezz ta’, inter alia, l-appogg ghar-ricerka, it-trawwim ta’ kollaborazzjoni fost l-akkademici, l-operaturi ekonomici u dawk li jfasslu l-politika, il-promozzjoni tat-trasferiment teknologiku u t-tnaqqis tal-ostakli teknici biex jigi ffacilitat l-access ghall-investituri, filwaqt li jigu evitati r-riskji ghall-ambjent tal-bahar.

1.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex izidu u jiddiversifikaw il-produzzjoni u l-produttività agrikola sostenibbli bil-hsieb li jtejbu s-sigurtà alimentari u n-nutrizzjoni, itejbu l-ghajxien, joholqu impjiegi decenti u jespandu l-introjtu billi jaccessaw swieq regjonali u internazzjonali. Huma ghandhom isahhu l-prattiki tal-biedja reziljenti ghall-klima, specjalment f’azjendi zghar, jippromwovu l-gestjoni sostenibbli u l-uzu efficjenti tar-rizorsi naturali u s-servizzi tal-ekosistema, u jeliminaw l-incentivi li jiggeneraw produzzjoni mhux sostenibbli.

2.   Il-Partijiet ghandhom isahhu r-ricerka, it-tahrig, ix-xjenza u l-innovazzjoni regjonali u nazzjonali fl-agrikoltura intelligenti.

3.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-investiment fis-settur agroalimentari u jizviluppawh, u ghandhom jistabbilixxu regoli u regolamenti li jappoggaw iz-zieda fl-investiment fis-settur. Huma ghandhom jikkooperaw biex itejbu l-opportunitajiet ghall-produtturi, ghall-processuri u ghall-esportaturi biex jaccessaw is-swieq u jirriflettu valur akbar fil-ktajjen tal-valur lokali, regjonali u globali, inkluz billi jippromwovu l-uzu akbar tat-teknologija u tal-innovazzjoni, isahhu l-kapacità taghhom li jikkonformaw ma’ ostakli mhux tariffarji, partikolarment ostakli teknici ghall-istandards kummercjali u sanitarji u fitosanitarji, u jippromwovu skemi tal-kummerc gust u tal-prodotti organici biex joholqu valur mizjud fl-ipprocessar agrikolu.

4.   Il-Partijiet ghandhom jizguraw drittijiet ugwali fuq l-art u l-wirt ghan-nisa, itejbu l-access taghhom ghall-finanzi u ghas-swieq, kif ukoll ghas-servizzi ta’ appogg u ghal pariri agrikoli. Huma ghandhom jappoggaw ukoll l-intraprenditorija taz-zghazagh, inkluz permezz tal-ghoti ta’ servizzi ta’ estensjoni mmirati, teknologija u finanzjament.

1.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu access gust u mhux diskriminatorju ghall-estrazzjoni sostenibbli u l-kummerc tal-minerali u tal-materja prima, filwaqt li jirrispettaw bis-shih is-sovranità tal-pajjizi fuq ir-rizorsi naturali taghhom u jharsu d-drittijiet tal-komunitajiet affettwati. Huma ghandhom jippromwovu l-kondivizjoni ekwa tar-rizorsi u jiggieldu l-isfruttament illegali tar-rizorsi minerali permezz ta’ mezzi legali nazzjonali, regjonali u internazzjonali.

2.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu t-trasparenza, ir-responsabbiltà u l-gestjoni responsabbli tal-industriji estrattivi, f’konsistenza mal-Inizjattiva ghat-Trasparenza tal-Industriji Estrattivi u ma’ impenji regjonali u internazzjonali rilevanti ohrajn.

3.   Il-Partijiet ghandhom isahhu r-responsabbiltà socjali korporattiva u l-imgiba responsabbli fin-negozju tul il-katina tal-valur kollha, inkluz permezz tal-izvilupp u l-implimentazzjoni tal-legizlazzjoni rilevanti, fejn xieraq, filwaqt li jqisu l-istandards internazzjonali rilevanti.

1.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex isahhu s-sigurtà tal-energija, jiggarantixxu l-access ghal energija sostenibbli ghal kulhadd, inkluz ghall-aktar konsumaturi vulnerabbli u ghal setturi ekonomici ewlenin, u biex jibnu r-reziljenza tal-infrastruttura tal-energija sabiex itejbu l-accessibbiltà, id-durabbiltà u l-affordabbiltà tal-energija nadifa.

2.   Il-Partijiet ghandhom jiffacilitaw swieq tal-energija miftuha, trasparenti u li jiffunzjonaw li jixprunaw investiment inkluziv u sostenibbli, specjalment fil-generazzjoni u l-kogenerazzjoni, it-trazmissjoni u d-distribuzzjoni tal-energija rinnovabbli u fl-efficjenza energetika. Huma ghandhom jikkooperaw fit-tishih tal-intraprenditorija fis-settur.

3.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex izidu l-investiment pubbliku u privat fl-energija rinnovabbli u l-efficjenza energetika, filwaqt li jaghtu attenzjoni ghall-izvilupp u l-implimentazzjoni ta’ inizjattivi tal-energija nazzjonali u regjonali rilevanti u sistemi infrastrutturali ta’ kwalità li joffru appogg.

4.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-efficjenza energetika u l-iffrankar tal-energija fl-istadji kollha tal-katina tal-energija, mill-generazzjoni sal-konsum.

5.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jistabbilixxu u jsahhu interkonnessjonijiet tal-energija effettivi u biex jippromwovu t-tranzizzjoni tal-energija tar-regjun tal-Karibew permezz tal-izvilupp u l-uzu ta’ teknologiji tal-energija nodfa, differenti, kosteffettivi u sostenibbli, inkluzi teknologiji tal-energija rinnovabbli u b’emissjonijiet baxxi, biex jippromwovu t-trasferiment tat-teknologija, u biex jizviluppaw il-kapacità umana u teknika u r-ricerka u l-innovazzjoni.

1.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-konnettività intraregjonali sostenibbli, komprensiva u bbazata fuq ir-regoli. Huma ghandhom jikkooperaw biex itejbu l-konnessjonijiet tat-trasport u t-teknologiji tal-informazzjoni u tal-komunikazzjoni (ICT, information and communication technologies) u l-infrastruttura digitali b’mod reziljenti u sostenibbli. Huma ghandhom ikomplu jfittxu opportunitajiet ekonomici permezz ta’, inter alia, it-tishih tal-kapacità teknika u umana tal-atturi ewlenin.

2.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw lejn l-izvilupp ta’ trasport ta’ kwalità u sostenibbli u sistemi ta’ infrastruttura relatati, u b’dan jiffacilitaw u jtejbu l-moviment tal-persuni, inkluzi dawk b’mobilità mnaqqsa, u tal-merkanzija. Huma ghandhom jimmiraw li jipprovdu access imtejjeb ghall-facilitajiet tat-trasport rurali, urban, bl-ajru, marittimu, fuq passaggi fuq l-ilma interni, bil-ferrovija u bit-triq, inkluz permezz tal-izvilupp u l-promozzjoni ta’ kooperazzjoni intraregjonali fir-regjun tal-Karibew kollu.

3.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-investiment u jtejbu l-governanza generali tas-settur tat-trasport, inkluz billi jeliminaw ir-restrizzjonijiet tal-kapacità, u jizviluppaw u jimplimentaw regolamenti efficjenti li jippermettu kompetizzjoni gusta fi hdan u bejn il-modi tat-trasport.

4.   Il-Partijiet ghandhom izidu l-access ghal teknologiji tal-ICT li jkunu miftuhin, affordabbli u siguri ghal kulhadd, inkluz billi jappoggaw investiment immirat. Huma ghandhom jizviluppaw l-oqfsa legizlattivi u l-istituzzjonijiet regolatorji mehtiega biex johorgu l-licenzji lill-fornituri ta’ servizzi, jippromwovu mgiba kompetittiva, jizguraw it-trattament gust tal-konsumaturi, u jappoggaw il-protezzjoni tad-data u tal-konsumaturi.

5.   Il-Partijiet ghandhom itejbu l-access ghal konnettività tal-broadband miftuha, affordabbli, sigura u affidabbli ghal kulhadd u jizviluppaw infrastruttura digitali, inkluz permezz ta’ kejbils taht il-bahar imtejba u teknologiji ta’ trazmissjoni moderni ohrajn. Huma ghandhom jizviluppaw oqfsa ta’ politika u regolatorji biex jiffacilitaw il-licenzjar effettiv tal-fornituri ta’ servizzi, jippromwovu mgiba kompetittiva u trattament gust u protezzjoni tal-konsumaturi, u jizguraw il-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet u d-drittijiet tal-persuni fir-rigward tal-ipprocessar ta’ data personali.

6.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-istabbiliment ta’ ekonomija digitali regjonali biex jiggeneraw impjiegi decenti u zvilupp ekonomiku, permezz tal-holqien ta’ qafas regolatorju ta’ appogg biex jippromwovu l-intraprenditorija digitali, jimmobilizzaw l-investiment, u jiffacilitaw it-tishih tad-digitalizzazzjoni fis-settur privat. Huma ghandhom jikkooperaw biex jeliminaw l-ostakli bla bzonn, biex jizviluppaw pjattaformi ta’ fiducja elettronika u firma elettronika li jippromwovu aktar kummerc, biex irawmu l-emergenza ta’ prodotti godda, biex jippromwovu l-izvilupp u l-uzu ta’ standards internazzjonali rilevanti, data miftuha u javvanzaw il-protezzjoni tal-konsumaturi u ta’ data personali.

1.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jippromwovu l-izvilupp bilancjat u sostenibbli tat-turizmu sabiex jitrawwem zvilupp ekonomiku inkluziv. Huma ghandhom jizguraw l-integrazzjoni ta’ konsiderazzjonijiet ambjentali, kulturali u socjali, u l-uzu sostenibbli u l-konservazzjoni tal-bijodiversità u rizorsi naturali ohra fl-ippjanar u l-izvilupp tal-politika tat-turizmu.

2.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-investiment biex jippromwovu u jizviluppaw prodotti u servizzi tat-turizmu u b’hekk jiggeneraw impjiegi decenti, billi joholqu shubijiet innovattivi ma’ operaturi ekonomici ewlenin, jinvestu fl-izvilupp tal-kapital uman u fil-kummercjalizzazzjoni, u jiffacilitaw il-kuntatti bejn in-negozji biex jaghtu spinta lill-kompetittività u jtejbu l-istandards tas-servizzi. F’dan ir-rigward, huma jaqblu li jaghtu attenzjoni specjali lill-MSMEs.

3.   Il-Partijiet ghandhom isahhu r-rabtiet bejn is-settur tat-turizmu u setturi ekonomici rilevanti ohra, b’mod partikolari l-agrikoltura, il-manifattura, l-ekonomija blu u t-trasport. Huma ghandhom jimmobilizzaw l-investiment fl-energija sostenibbli, l-infrastruttura u s-servizzi bazici, it-teknologiji digitali, l-istatistika u l-izvilupp tal-bniedem, sabiex isahhu l-kompetittività u s-sostenibbiltà tal-industrija tat-turizmu.

4.   Il-Partijiet ghandhom jiehdu passi biex jiggeneraw l-aktar beneficcji socjoekonomici qawwija mit-turizmu. Huma ghandhom itejbu l-preservazzjoni u l-promozzjoni tal-patrimonju kulturali u tar-rizorsi naturali u jippromwovu l-forom innovattivi kollha tat-turizmu, filwaqt li jirrispettaw l-integrità u l-interessi tal-popli indigeni, kif stabbilit fid-Dikjarazzjoni tan-NU dwar id-Drittijiet tal-Popli Indigeni (UNDRIP) u tal-komunitajiet lokali u l-immassimizzar tal-involviment ta’ dawn il-partijiet ikkoncernati fil-process tal-izvilupp tat-turizmu.

1.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw fuq ix-xjenza, ir-ricerka, l-innovazzjoni u l-izvilupp teknologiku, bil-hsieb li jappoggaw id-diversifikazzjoni ekonomika, jippromwovu l-izvilupp socjali u ekonomiku, itejbu l-kompetittività regjonali u jiffacilitaw il-holqien ta’ ekonomija digitali inkluziva. Huma ghandhom jizviluppaw l-interkonnessjoni u l-interoperabbiltà tan-networks tar-ricerka, l-infrastruttura u s-servizzi tal-informatika u tad-data xjentifika, u ghandhom jippromwovu tali zvilupp fil-kuntest regjonali taghhom.

2.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-izvilupp tal-kapacità tar-ricerka, l-infrastruttura u l-facilitajiet, il-pubblikazzjonijiet u d-data xjentifika. Huma ghandhom jippromwovu u jappoggaw skemi innovattivi ta’ tahrig u mobilità ghall-akkademici u r-ricerkaturi. Huma ghandhom itejbu l-kapacità tal-istituzzjonijiet ta’ edukazzjoni gholja li jikkollaboraw b’mod effettiv fir-ricerka u fl-innovazzjoni xjentifika u teknologika, inkluz permezz ta’ access ghal skemi ta’ skambji akkademici. Huma ghandhom jiffacilitaw ukoll il-kollaborazzjoni fost l-amministrazzjonijiet pubblici, l-istituzzjonijiet akkademici u l-intraprizi. Huma ghandhom jippromwovu d-data miftuha u l-innovazzjoni biex javvanzaw il-progress ekonomiku u biex isegwu eccellenza xjentifika ta’ beneficcju reciproku.

3.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-izvilupp ta’ ekonomiji bbazati fuq l-gharfien u ta’ socjetajiet digitali inkluzivi. Huma ghandhom jippromwovu l-preservazzjoni u l-uzu tal-gharfien tradizzjonali, il-bijodiversità u l-gestjoni sostenibbli ta’ rizorsi naturali ohra, u t-trasferiment ta’ teknologija u gharfien espert.

4.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw fuq kwistjonijiet ta’ interess komuni fil-qasam tal-attivitajiet tal-ispazju civili, bhar-ricerka spazjali, l-applikazzjoni u s-servizzi tas-sistemi globali ta’ navigazzjoni bis-satellita, l-izvilupp ta’ sistemi ta’ awmentazzjoni bis-satellita u l-osservazzjoni tad-dinja u x-xjenza tad-Dinja, b’mod partikolari fir-rigward tal-uzu ta’ mekkanizmi ta’ twissija bikrija u ta’ sorveljanza.

1.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-kultura u l-industriji kreattivi bhala xprunaturi tal-izvilupp socjali u ekonomiku sostenibbli u ta’ impjiegi decenti. Huma ghandhom jadottaw mizuri, inter alia, b’appogg ghall-izvilupp kreattiv u d-digitalizzazzjoni tal-prestazzjonijiet u l-produzzjonijiet artistici. Huma ghandhom jiskambjaw l-ahjar prattiki fil-promozzjoni tal-izvilupp kulturali u l-intraprenditorija.

2.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-izvilupp sostenibbli permezz ta’ skambji kulturali msahha, il-promozzjoni ta’ koproduzzjonijiet, inizjattivi kulturali u kreattivi kongunti, u l-mobilità mtejba ta’ professjonisti kulturali u kreattivi u prattikanti edukattivi alleati. Huma ghandhom jappoggaw ic-cirkolazzjoni ta’ xoghlijiet tal-arti b’osservanza shiha tal-konvenzjonijiet internazzjonali stabbiliti.

3.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw id-djalogu interkulturali bejn iz-zghazagh, l-organizzazzjonijiet tas-socjetà civili u individwi mill-UE u mir-regjun tal-Karibew.

1.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex irawmu manifattura sostenibbli bil-hsieb li japprofondixxu z-zieda fil-valur, specjalment fl-esportazzjoni ta’ prodotti ta’ teknologija avvanzata, biex jiffacilitaw diversifikazzjoni akbar u biex jimmassimizzaw il-potenzjal taghha ghal konnessjonijiet b’lura ma’ setturi ekonomici ewlenin bhall-agrikoltura, l-ekonomija blu, l-industriji u s-servizzi estrattivi.

2.   Il-Partijiet ghandhom jizviluppaw politiki biex jattiraw investiment dirett domestiku u barrani fis-settur tal-manifattura. Huma ghandhom jippromwovu l-facilitazzjoni tan-negozju biex javvanzaw il-kollaborazzjoni bejn il-pari, japprofondixxu s-shubijiet kummercjali u jizviluppaw centri industrijali, ekosistemi u networks.

3.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jizviluppaw mizuri mahsuba biex izidu l-kompetittività tas-settur tal-manifattura billi jtejbu l-kapacità tal-produzzjoni u jindirizzaw restrizzjonijiet bhal nuqqas ta’ haddiema tas-sengha, deficits fil-logistika u fl-infrastruttura, u access limitat ghall-finanzi u ghall-analizi tas-suq. Huma ghandhom jappoggaw ir-ricerka u l-innovazzjoni, jippromwovu l-izvilupp u l-applikazzjoni ta’ teknologiji abilitanti ewlenin u jsahhu l-konnessjonijiet bejn l-industriji u l-istituzzjonijiet tar-ricerka u akkademici.

4.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw it-tishih tal-kummerc fil-prodotti manifatturati permezz ta’, inter alia, konnessjonijiet imtejba mas-swieq tal-esportazzjoni, kapacità regolatorja tal-kummerc imsahha, facilitazzjoni tal-kummerc, u kapacità ta’ konformità msahha biex jigu applikati l-istandards internazzjonali tax-xoghol u ambjentali rilevanti.

1.   Il-Partijiet ghandhom jikkontribwixxu ghall-protezzjoni, il-promozzjoni u t-twettiq tad-drittijiet tal-bniedem f’konformità mad-dritt internazzjonali. Huma ghandhom jippromwovu u jikkontribwixxu ghar-ratifika u l-implimentazzjoni universali tal-istrumenti internazzjonali tad-drittijiet tal-bniedem, jimplimentaw dawk l-istrumenti li huma jissottoskrivu ghalihom u jikkunsidraw l-adezjoni ma’ dawk li ghadhom mhumiex parti minnhom. Huma ghandhom japplikaw bis-shih il-principju ta’ nondiskriminazzjoni kif stabbilit fl-Artikolu 9 tal-Parti Generali ta’ dan il-Ftehim li jaghti prijorità lill-adozzjoni u l-implimentazzjoni ta’ ligijiet komprensivi dwar l-ugwaljanza u kontra d-diskriminazzjoni.

2.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex isahhu l-protezzjoni legali biex jizguraw ir-responsabbiltà ghall-ksur u l-abbuzi tad-drittijiet tal-bniedem u biex irawmu l-access ghall-gustizzja, u jipprovdu rimedji xierqa u effettivi ghall-vittmi u s-superstiti ta’ tali ksur u abbuzi.

3.   Il-Partijiet ghandhom javvanzaw l-isforzi biex jiksbu l-ugwaljanza bejn il-generi u t-tgawdija shiha tad-drittijiet tal-bniedem kollha min-nisa u l-bniet u t-tishih tal-pozizzjoni taghhom.

4.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu u jipprotegu d-drittijiet tat-tfal, jiggieldu kontra t-thaddim tat-tfal u l-abbuz tat-tfal u jiggieldu kull forma ta’ sfruttament tat-tfal.

5.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu d-drittijiet tal-persuni b’dizabbiltà u jiehdu mizuri aktar b’sahhithom biex jizguraw l-inkluzjoni shiha taghhom fis-socjetà.

6.   Il-Partijiet ghandhom ikomplu jizviluppaw u jappoggaw mekkanizmi ghall-monitoragg tad-drittijiet tal-bniedem, inkluzi l-obbligi ta’ rapportar taghhom. Huma ghandhom jirrikonoxxu u josservaw l-indipendenza tal-istituzzjonijiet nazzjonali tad-drittijiet tal-bniedem, u jrawmu ambjent sikur u abilitanti fejn id-difensuri tad-drittijiet tal-bniedem jistghu joperaw liberament u jkollhom access ghal mekkanizmi regjonali u internazzjonali, kif xieraq. Huma ghandhom jippromwovu l-partecipazzjoni tal-istituzzjonijiet nazzjonali tad-drittijiet tal-bniedem u tad-difensuri tad-drittijiet tal-bniedem fi strutturi u processi konsultattivi. Huma ghandhom jizguraw il-partecipazzjoni shiha u effettiva tal-popli indigeni fil-kwistjonijiet kollha li jikkoncernawhom, kif stabbilit fid-Dikjarazzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti dwar id-Drittijiet tal-Popli Indigeni (UNDRIP). Huma ghandhom jizguraw li l-processi konsultattivi jqisu wkoll ir-rwol tal-gharfien tradizzjonali u t-thassib tal-komunitajiet lokali.

7.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex izidu l-gharfien dwar id-drittijiet tal-bniedem u d-demokrazija, inkluz permezz ta’ sistemi edukattivi u l-midja.

1.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex itejbu l-access effettiv u ekwu ghall-gustizzja minn kulhadd u ghandhom jikkooperaw fil-konsolidazzjoni tal-istat tad-dritt u fit-tishih tal-istituzzjonijiet fil-livelli kollha fl-oqsma tal-infurzar tal-ligi u l-amministrazzjoni tal-gustizzja. Ghal dak l-ghan, il-Partijiet ghandhom itejbu l-access ghas-servizzi legali minn persuni f’sitwazzjonijiet vulnerabbli.

2.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jizguraw l-indipendenza, ir-responsabbiltà u l-imparzjalità tal-gudikatura. Huma ghandhom isegwu sistemi u proceduri tal-qrati modernizzati u efficjenti, inkluz permezz tal-kondivizjoni tal-ahjar prattiki, itejbu l-kapacità li l-gustizzja ssir b’mod mghaggel u gust, jizviluppaw l-uzu ta’ mekkanizmi legali ta’ soluzzjoni alternattiva ghat-tilwim, inaqqsu x-xoghol b’lura u d-detenzjoni eccessiva ta’ qabel il-process, jipprovdu tahrig adegwat u jtejbu l-access mill-prattikanti legali u mill-pubbliku ghal-legizlazzjoni, ghall-gurisprudenza u ghal informazzjoni legali ohra.

3.   Il-Partijiet ghandhom jopponu u jikkundannaw kull forma ta’ tortura u trattament jew pieni krudili, dizumani u degradanti ohrajn. Huma ghandhom jipprevjenu u jindirizzaw l-ksur mill-forzi tas-sigurtà, itejbu r-rispett ghall-istat tad-dritt tul il-ktajjen gudizzjarji u tas-sigurtà, inkluz permezz ta’ tahrig dwar l-etika. Huma ghandhom isahhu l-glieda kontra l-impunità u c-cahda tad-dritt tal-vittmi ghall-gustizzja u r-rimedju, b’enfasi partikolari fuq it-tressiq quddiem il-gustizzja tal-awturi tal-ksur tad-drittijiet tal-bniedem.

4.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jimmodernizzaw is-sistemi penitenzjarji u jimmassimizzaw ir-rwol ta’ riabilitazzjoni taghhom, inkluz billi jtejbu r-rispett ghad-drittijiet tal-prigunieri, jimplimentaw programmi ta’ riabilitazzjoni u edukazzjoni, izidu r-rata ta’ riintegrazzjoni socjali tal-prigunieri, jappoggaw il-kura ghall-prigunieri, jahdmu lejn l-eradikazzjoni tal-affollament eccessiv, itejbu t-tmexxija, l-amministrazzjoni u l-kondizzjonijiet tal-habsijiet f’konformità mal-ahjar prattiki u l-istandards internazzjonali, u jipprovdu alternattivi ghall-prigunerija ghal reati izghar.

1.   Il-Partijiet ghandhom jiehdu mizuri konkreti biex jibnu istituzzjonijiet pubblici inkluzivi, responsabbli u trasparenti. Huma ghandhom isahhu l-kapacità ghat-tfassil u l-implimentazzjoni tal-politika, jizviluppaw servizz civili responsabbli, efficjenti, trasparenti u professjonali, isahhu l-ghoti ta’ servizzi pubblici ta’ kwalità, itejbu l-mekkanizmi legizlattivi u ta’ governanza u jippromwovu l-imparzjalità u l-effettività tal-korpi tal-infurzar tal-ligi.

2.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-kapacitajiet tal-parlamenti u tal-istituzzjonijiet lokali, municipali, nazzjonali u regjonali biex jizguraw u jtejbu r-rispett ghall-principji u l-prattiki demokratici.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu r-rispett ghal-libertà tal-espressjoni u l-indipendenza u l-pluralizmu tal-midja, u jippreservaw u jwessghu spazju abilitanti ghas-socjetà civili bil-hsieb li jtejbu r-responsabbiltà demokratika.

4.   Il-Partijiet ghandhom jaccelleraw l-uzu usa’ tal-infrastruttura tal-governanza elettronika u tas-servizzi digitali bhala mezz biex itejbu l-access ghal, u d-disponibbiltà ta’, servizzi pubblici, u b’hekk jappoggaw l-izvilupp ta’ istituzzjonijiet pubblici responsabbli u trasparenti.

5.   Il-Partijiet ghandhom jizviluppaw u jsahhu l-istituzzjonijiet, il-legizlazzjoni u l-mekkanizmi biex jipprevjenu u jiggieldu l-korruzzjoni, it-tixhim, il-frodi u r-reati korporattivi, inkluz fuq il-konfiska u r-ritorn ta’ assi rkuprati. Huma ghandhom jizguraw li l-legizlazzjoni kontra l-korruzzjoni tigi infurzata b’mod effettiv, li jitmexxew investigazzjonijiet u prosekuzzjonijiet imparzjali, u li jigu applikati sanzjonijiet u pieni effettivi u proporzjonati ghall-korruzzjoni u ghal reati relatati mal-korruzzjoni. Huma ghandhom jippromwovu u jimplimentaw standards u strumenti internazzjonali rilevanti, notevolment il-Konvenzjoni tan-NU kontra l-Korruzzjoni, maghmula fi New York fil-31 ta’ Ottubru 2003, filwaqt li jirrikonoxxu li l-korruzzjoni hija kwistjoni tranznazzjonali, li hija marbuta ma’ forom ohrajn ta’ kriminalità tranznazzjonali u ekonomika, u li tirrikjedi sforzi kongunti u multidixxiplinari anki fil-livelli internazzjonali.

1.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu gestjoni finanzjarja pubblika tajba, inkluz uzu msahhah u effettiv tad-dhul pubbliku, gestjoni sostenibbli tad-dejn pubbliku, sistemi ta’ akkwist sostenibbli, u appogg ghall-korpi nazzjonali ta’ sorveljanza. Huma ghandhom jippromwovu responsabbiltà, trasparenza, gustizzja, legalità u integrità akbar fil-gestjoni tar-rizorsi pubblici. Huma ghandhom jappoggaw mizuri mahsuba biex jibnu sistemi ta’ nfiq pubbliku effettivi, ekwi u trasparenti. Huma ghandhom jikkooperaw biex isahhu l-mobilizzazzjoni tar-rizorsi domestici fis-SIDS tal-Karibew, b’appogg ghall-izvilupp sostenibbli u r-reziljenza ekonomika msahha taghhom.

2.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex isahhu l-finanzi pubblici, permezz ta’, inter alia, it-titjib tal-kapacità li jikkonformaw mal-istandards internazzjonali, l-izvilupp ta’ oqfsa ta’ politika u mizuri biex jizdiedu l-efficjenza, l-effettività, it-trasparenza u l-gustizzja tas-sistemi tat-taxxa, u l-kollaborazzjoni fil-qafas tan-NU u ta’ korpi rilevanti ohrajn tal-finanzi pubblici globali.

3.   Il-Partijiet ghandhom jiehdu mizuri biex jiggieldu l-flussi finanzjarji illeciti, il-frodi tat-taxxa u l-evazjoni tat-taxxa, u jnaqqsu l-opportunitajiet ghall-evitar tat-taxxa, inkluz permezz ta’ konsultazzjonijiet bilaterali u multilaterali. Il-Partijiet ghandhom japplikaw il-principji ta’ governanza tajba fil-qasam tat-taxxa, inter alia, fil-promulgazzjoni ta’ legizlazzjoni, fl-izvilupp ta’ politiki komprensivi, fl-adozzjoni ta’ mizuri konkreti u fit-tishih tal-istituzzjonijiet u l-mekkanizmi rilevanti.

1.   Il-Partijiet ghandhom isegwu approcc integrat immirat lejn il-prevenzjoni u t-tnaqqis tar-riskji tal-kriminalità u l-promozzjoni ta’ inizjattivi ta’ rikonciljazzjoni, riabilitazzjoni u riintegrazzjoni.

2.   Il-Partijiet ghandhom jipprosegwixxu, jiggieldu u jfittxu li jipprevjenu kull forma ta’ vjolenza, inkluzi l-vjolenza sesswali, il-vjolenza bbazata fuq il-generu u l-vjolenza domestika. Huma ghandhom jimmiraw li jappoggaw, jassistu u jsahhu l-pozizzjoni tal-vittmi u tas-superstiti u li jadottaw mizuri biex jiggieldu l-emarginazzjoni, il-vittimizzazzjoni u l-istigmatizzazzjoni.

3.   Il-Partijiet ghandhom jindirizzaw il-vjolenza minn gruppi permezz ta’ mizuri komprensivi ta’ tnaqqis tar-riskji, ta’ prevenzjoni u ta’ edukazzjoni, l-ghoti ta’ servizzi socjali adegwati, u azzjonijiet ibbazati fil-komunità ghat-tkissir tac-ciklu tal-vjolenza, u l-generazzjoni ta’ opportunitajiet alternattivi ta’ ghajxien ghaz-zghazagh u ghall-persuni vulnerabbli. Huma ghandhom jindirizzaw l-access u l-uzu ta’ armi hfief u ta’ kalibru zghir u l-munizzjon taghhom bil-hsieb li jipprevjenu u jnaqqsu l-effetti negattivi tal-vjolenza bl-armi fuq is-socjetà u n-nies.

4.   Il-Partijiet ghandhom jindirizzaw il-problemi socjali u ta’ sigurtà mahluqa mid-deportazzjoni ta’ kriminali barranin u individwi li jkunu servew is-sentenzi taghhom, u ghandhom jaghmlu hilithom biex jikkooperaw fl-iffacilitar tar-riabilitazzjoni u tar-riintegrazzjoni taghhom fis-socjetà u fil-minimizzazzjoni tar-rata ta’ recidività. Huma ghandhom jizguraw l-iskambju f’waqtu ta’ informazzjoni rilevanti dwar id-deportazzjoni permezz tal-mezzi xierqa, f’konformità mal-ftehimiet ta’ kooperazzjoni amministrattiva jew gudizzjarja applikabbli, u ghandhom jippromwovu l-kooperazzjoni fost l-agenziji tal-infurzar tal-ligi, kif stabbilit f’dan il-Protokoll.

1.   Il-Partijiet ghandhom jindirizzaw il-forom kollha ta’ kriminalità organizzata, inkluz permezz ta’ kollaborazzjoni fil-livelli nazzjonali, regjonali u internazzjonali, u billi jadottaw mizuri legizlattivi u mizuri ohrajn f’konformità mal-Konvenzjoni tan-NU kontra l-Kriminalità Organizzata Tranznazzjonali u l-protokolli supplimentattivi taghha. Huma ghandhom jikkooperaw biex izidu l-kapacità taghhom li jikkonformaw mar-rekwiziti ta’ rapportar internazzjonali. Il-Partijiet ghandhom jiggieldu l-facilitazzjoni tal-immigrazzjoni illegali u t-traffikar tal-persuni, id-drogi illeciti, l-annimali u l-pjanti selvaggi fil-periklu, l-iskart u s-sustanzi perikoluzi. Il-Partijiet ghandhom jindirizzaw ukoll reati ambjentali, inkluz il-qtugh illegali tas-sigar ghall-injam u l-kummerc assocjat tieghu. Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw ukoll biex jiggieldu t-traffikar ta’ armi hfief u ta’ kalibru zghir u l-munizzjon taghhom u armi konvenzjonali u oggetti b’uzu doppju ohrajn. Meta jaghmlu dan, huma ghandhom jikkooperaw, inter alia, biex isahhu s-sejbien ta’ armi hfief u ta’ kalibru zghir illegali u l-munizzjon taghhom, filwaqt li jintraccaw l-origini taghhom, jappoggaw il-qerda taghhom, itejbu l-kapacità li jinvestigaw u jipprosegwixxu b’mod effettiv reati relatati mal-armi u jikkondividu l-ahjar prattiki.

2.   Il-Partijiet ghandhom itejbu l-protezzjoni tal-vittmi tat-traffikar tal-persuni, javvanzaw l-investigazzjoni u l-prosekuzzjoni tal-awturi, jikkollaboraw biex jipprevjenu u jidentifikaw kazijiet ta’ traffikar tal-persuni u jizviluppaw mizuri effettivi ghar-riintegrazzjoni tal-vittmi fis-socjetajiet taghhom. Il-Partijiet ghandhom jizguraw li l-vittmi kollha jkollhom access ghad-drittijiet taghhom, filwaqt li jqisu l-vulnerabbiltà partikolari tan-nisa u tat-tfal. Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-iskambju ta’ informazzjoni, inkluza intelligenza kriminali, u ghandhom isahhu l-kapacitajiet biex jizviluppaw politiki u jimplimentaw azzjonijiet biex jindirizzaw it-traffikar tal-persuni u l-facilitazzjoni tal-immigrazzjoni illegali.

3.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jipprevjenu u jiggieldu l-uzu tal-istituzzjonijiet finanzjarji taghhom u tan-negozji u l-professjonijiet mhux finanzjarji maghzula ghall-finanzjament tat-terrorizmu u l-hasil tar-rikavat minn attivitajiet kriminali. Huma ghandhom jippromwovu l-iskambju ta’ informazzjoni u l-kooperazzjoni, inkluz dwar il-bini tal-kapacità u forom ohra ta’ assistenza teknika. Huma ghandhom jinfurzaw mizuri biex jiggieldu l-hasil tal-flus u l-finanzjament tat-terrorizmu, biex ifixklu l-flussi finanzjarji illeciti, u b’hekk icahhdu lill-kriminali mill-profitti, u biex jizguraw l-implimentazzjoni effettiva u shiha tar-rakkomandazzjonijiet tat-Task Force ta’ Azzjoni Finanzjarja. Huma ghandhom jappoggaw l-istabbiliment u t-tishih tal-legizlazzjoni u tal-korpi nazzjonali ghall-irkupru tal-assi, il-konfiska tal-assi kriminali, ir-ritorn u l-mobilizzazzjoni taghhom ghal finijiet ta’ beneficcju pubbliku, u l-estensjoni tar-responsabbiltà kriminali tal-awturi u l-facilitaturi tar-reati.

4.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-kooperazzjoni biex jipprevjenu u jiggieldu reati ta’ teknologija avvanzata, cibernetici u elettronici u d-distribuzzjoni ta’ kontenut illegali online. Huma ghandhom isahhu l-kapacità biex tigi indirizzata c-ciberkriminalità permezz, fost l-ohrajn, tal-akkomunament u t-tahrig tar-rizorsi umani u t-trawwim tal-kollaborazzjoni fost dawk li jfasslu l-politika, l-operaturi ekonomici u r-ricerkaturi. Huma ghandhom jiskambjaw informazzjoni dwar l-edukazzjoni u t-tahrig ta’ investigaturi tac-ciberkriminalità, tal-investigazzjoni tac-ciberkriminalità u tax-xjenza forensika digitali. Huma jirrikonoxxu li l-Konvenzjoni ta’ Budapest dwar ic-Ciberkriminalità u standards internazzjonali applikabbli ohra jipprovdu bazi ghall-promozzjoni tal-kooperazzjoni internazzjonali u jikkontribwixxu ghall-izvilupp ta’ politiki domestici dwar ic-ciberkriminalità.

5.   Il-Partijiet jiehdu mizuri biex itejbu r-reziljenza tal-individwi u tal-komunitajiet ghat-terrorizmu u l-estremizmu vjolenti. Huma ghandhom jintensifikaw l-isforzi biex jiskambjaw informazzjoni u gharfien espert dwar gruppi terroristici u n-networks ta’ appogg taghhom, filwaqt li jirrispettaw bis-shih l-istat tad-dritt, id-drittijiet tal-bniedem u d-dritt ghall-privatezza. Huma ghandhom jikkooperaw biex iressqu lill-awturi tat-terrorizmu quddiem il-gustizzja u ghandhom jadottaw mizuri biex jiffacilitaw ir-riabilitazzjoni u l-integrazzjoni mill-gdid fis-socjetà ta’ cittadini ta’ kull Stat Membru tal-Unjoni Ewropea u ta’ kull Stat Parti tal-Karibew, rispettivament, li jkunu gew radikalizzati.

1.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex itaffu l-isfidi, inkluz fir-rigward tas-sigurtà u s-sahha, li jirrizultaw mill-kultivazzjoni, il-produzzjoni u l-konsum ta’ drogi illeciti u sustanzi psikoattivi, u t-traffikar u t-tranzitu ta’ dawn is-sustanzi mit-territorji taghhom. Tali kooperazzjoni ghandha tkun fuq livell bilaterali, regjonali, multilaterali jew triangolari, kif xieraq.

2.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex inaqqsu l-provvista u d-domanda tad-drogi, abbazi tal-principju ta’ responsabbiltà komuni u kondiviza, u fuq approcc integrat, bilancjat u bbazat fuq l-evidenza.

3.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex itejbu l-kapacitajiet gudizzjarji u tal-infurzar tal-ligi, inkluzi l-kapacitajiet ta’ rapportar taghhom. Huma ghandhom jidentifikaw, ifixklu u jzarmaw gruppi kriminali organizzati tranznazzjonali permezz ta’ mekkanizmi msahha ghall-iskambju ta’ informazzjoni u intelligenza kriminali relatata mad-droga, filwaqt li jippromwovu investigazzjonijiet u operazzjonijiet kongunti, inkluz ma’ pajjizi girien.

4.   Il-Partijiet ghandhom jindirizzaw il-fatturi ta’ riskju relatati mal-abbuz tad-droga li jaffettwaw lill-individwi, lill-komunitajiet u lis-socjetajiet. Huma ghandhom isahhu l-istat tad-dritt u jibnu istituzzjonijiet responsabbli, effettivi u inkluzivi u servizzi pubblici biex jiggieldu l-vjolenza relatata mad-droga.

5.   Il-Partijiet ghandhom jadottaw mizuri biex jappoggaw attivitajiet ta’ zvilupp alternattivi biex jissostitwixxu l-kultivazzjoni u l-produzzjoni illegali tad-droga f’zoni rurali u urbani, u biex itejbu l-benesseri ekonomiku tal-popolazzjonijiet vulnerabbli affettwati, filwaqt li jrawmu simultanjament l-inkluzjoni socjali fil-livell tal-komunità u fis-socjetà usa’.

6.   Il-Partijiet ghandhom jintensifikaw u jaccelleraw l-isforzi biex inaqqsu d-domanda u ghandhom jiehdu l-mizuri mehtiega biex jindirizzaw l-impatti tad-drogi fuq is-sahha u l-hajja socjali. Huma ghandhom jiehdu mizuri xierqa ghall-età u ghall-generu, imfassla ghall-htigijiet specifici ta’ gruppi vulnerabbli permezz ta’, inter alia, programmi ta’ prevenzjoni, trattament, kura, riabilitazzjoni u riintegrazzjoni socjali.

7.   Il-Partijiet ghandhom jindirizzaw theddid gdid u emergenti relatat mal-produzzjoni, u l-uzu, l-abbuz illegali ta’ sustanzi sintetici, inkluzi oppjojdi, u ghandhom jizviluppaw u jtejbu l-programmi u jtejbu l-mekkanizmi ta’ rapportar biex jindirizzaw l-uzu illecitu ta’ sustanzi kimici prekursuri.

1.   Il-Partijiet ghandhom irawmu d-djalogu u l-kooperazzjoni fuq l-infurzar tal-ligi, u l-kooperazzjoni gudizzjarja strategika. Huma ghandhom jippromwovu l-kooperazzjoni bejn l-agenziji tal-infurzar tal-ligi biex jiskambjaw informazzjoni u intelligence kriminali fil-hin, jinkoraggixxu l-kondivizjoni tal-ahjar prattiki u jizviluppaw kapacitajiet.

2.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw il-kooperazzjoni tas-sigurtà regjonali permezz tat-tishih tal-gestjoni integrata tal-fruntieri, il-kondivizjoni tal-gharfien u l-intelligence u l-gbir u l-analizi tad-data, filwaqt li jirrispettaw l-oqfsa legali rilevanti dwar il-protezzjoni tad-data personali. Huma ghandhom jippromwovu r-rizoluzzjoni pacifika ta’ tilwim u kontroversji dwar il-fruntieri f’konformità mad-dritt internazzjonali. Huma ghandhom jappoggaw mizuri ghall-bini tal-fiducja u strategiji ta’ zvilupp specifici, fejn xieraq, biex izidu l-fiducja u jnaqqsu t-tensjonijiet possibbli fil-fruntieri.

1.   Il-Partijiet ghandhom jizviluppaw kooperazzjoni fuq kwistjonijiet marittimi u tal-avjazzjoni, bil-hsieb li jtejbu s-sikurezza u s-sigurtà, u ghandhom itejbu, inter alia, l-immirar u l-gestjoni ta’ merkanzija b’riskju gholi, f’konformità mad-dritt internazzjonali u r-rizoluzzjonijiet rilevanti tan-NU.

2.   Il-Partijiet ghandhom itejbu s-sigurtà marittima, f’konformità mal-UNCLOS, billi jirrispondu ghat-theddid ghall-vapuri u ghall-installazzjonijiet u l-assi marittimi kritici, itejbu l-monitoragg u jinfurzaw il-ligijiet u r-regolamenti rilevanti. Huma ghandhom jiehdu azzjoni kontra l-piraterija, is-serq bl-armi u kull forma ta’ kriminalità organizzata fuq il-bahar, inkluz permezz tal-uzu ta’ teknologiji spazjali.

1.   Il-Partijiet ghandhom jikkonsolidaw u jippromwovu access inkluziv, affordabbli u ekwu ghal u jtejbu l-kwalità tal-edukazzjoni fil-livelli kollha, inkluz permezz ta’ sistemi ta’ edukazzjoni nazzjonali msahha u inkluzivi u infrastruttura u taghmir imtejba, b’attenzjoni partikolari ghall-persuni b’dizabbiltà. Huma ghandhom jappoggaw l-avvanz tal-ugwaljanza bejn is-sessi, biex jigi zviluppat ambjent favorevoli li fih is-subien u l-bniet ikollhom opportunitajiet edukattivi ugwali u kisba edukattiva komparabbli.

2.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw it-twassil u l-applikazzjoni estizi tax-xjenza, it-teknologija, l-inginerija u l-matematika u l-arti fil-livelli kollha tas-sistema edukattiva.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-uzu ta’ teknologiji innovattivi accessibbli u affordabbli ghal finijiet edukattivi u l-izvilupp ta’ hiliet digitali u litterizmu ghal kulhadd.

4.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex isahhu r-registrazzjoni u l-kwalità fl-edukazzjoni terzjarja, fit-tahrig tekniku u vokazzjonali, u fit-taghlim mhux formali, ibbazat fuq ix-xoghol u tul il-hajja, bil-hsieb li jzidu l-ghadd ta’ persuni b’edukazzjoni gholja u haddiema tas-sengha.

5.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex isahhu l-izvilupp akkademiku, jippromwovu r-rikonoxximent reciproku tal-kwalifiki u jiffacilitaw il-mobilità tal-istudenti, tal-persunal u tal-akkademici bejn il-Karibew u l-Unjoni Ewropea.

6.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jippromwovu r-ricerka akkademika, l-izvilupp u l-innovazzjoni permezz ta’, inter alia, it-tishih tal-kollaborazzjoni fost l-istituzzjonijiet ewlenin u l-avvanz tal-uzu tar-ricerka u l-analizi xjentifika sabiex tinkiseb eccellenza akkademika ta’ beneficcju reciproku.

1.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu kopertura tas-sahha universali u affordabbli u access ekwu ghas-servizzi tas-sahha, inkluz permezz ta’ sistemi tas-sahha nazzjonali msahha, l-izvilupp ta’ infrastruttura ta’ kwalità sostenibbli u l-access ghal medicini, vaccini u dijanjostika essenzjali sikuri u affordabbli.

2.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jindirizzaw l-incidenza u l-piz dejjem akbar tal-mard mhux komunikabbli, filwaqt li jiehdu passi lejn il-prevenzjoni u l-kontroll, inkluz permezz tal-promozzjoni ta’ dieti u stili ta’ hajja tajbin ghas-sahha, l-uzu ta’ ghodod digitali u edukazzjoni dwar is-sahha.

3.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-kapacitajiet regjonali u nazzjonali biex jidentifikaw u jirrispondu malajr u b’mod effettiv ghat-tifqighat ta’ mard komunikabbli u ghal emergenzi tas-sahha ohrajn ta’ thassib nazzjonali u internazzjonali, billi jsegwu approcc “sahha wahda” li jinkludi s-sahha tal-bniedem, is-sahha tal-annimali, il-pjanti u l-ekosistemi.

4.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jindirizzaw emergenzi tas-sahha pubblika permezz ta’, inter alia, l-uzu ta’ sistemi ta’ twissija bikrija ghall-iskambju rapidu ta’ informazzjoni, l-izvilupp ta’ pjanijiet koerenti u multisettorjali biex tittejjeb il-kapacità tas-sistemi tas-sahha, il-forniment ta’ medicini, vaccini u taghmir tas-sahha essenzjali u affordabbli, inkluza d-dijanjostika, u l-ghoti ta’ assistenza u ghajnuna umanitarja. Huma ghandhom isahhu l-kooperazzjoni internazzjonali biex itaffu l-impatt ta’ emergenzi globali tas-sahha pubblika.

5.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu r-ricerka u l-kondivizjoni ta’ gharfien, esperjenzi u l-ahjar prattiki fis-settur tas-sahha.

1.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-access universali ghal akkomodazzjoni decenti, sikura u affordabbli b’enfasi partikolari fuq persuni vulnerabbli u emarginati, inkluzi l-popli indigeni kif stabbilit fid-Dikjarazzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti dwar id-Drittijiet tal-Popli Indigeni (UNDRIP), u l-komunitajiet lokali, sabiex jiggeneraw impatt pozittiv fuq is-sahha tan-nies, javvanzaw l-izvilupp socjoekonomiku tal-komunitajiet u jindirizzaw l-inugwaljanzi bejn l-unitajiet domestici urbani u rurali. Huma ghandhom jippromwovu akkomodazzjoni u infrastruttura intelligenti fil-livell klimatiku permezz ta’, inter alia, id-disinn u l-infurzar tal-kodicijiet tal-bini.

2.   Il-Partijiet ghandhom itejbu l-access ghal provvista tal-ilma sikura, affordabbli u sostenibbli, inkluz permezz tal-izvilupp ta’ gestjoni sostenibbli u integrata tar-rizorsi tal-ilma, immaniggjar tal-iskart solidu u l-promozzjoni ta’ mizuri ta’ riciklagg tal-ilma.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu access adegwat, ekwu u affordabbli ghas-servizzi sanitarji u tal-igjene ghal kulhadd, filwaqt li jaghtu attenzjoni specjali lill-htigijiet tan-nisa u tal-bniet u ta’ dawk f’sitwazzjonijiet vulnerabbli.

4.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu access universali u mtejjeb ghal elettriku affordabbli u jzidu l-uzu efficjenti u sostenibbli tal-energija ghal kulhadd.

1.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu ambjent li jippermetti zvilupp rurali u urban sostenibbli. Huma ghandhom irawmu l-ippjanar sostenibbli tal-uzu tal-art, filwaqt li jaghtu attenzjoni partikolari lill-akkwizizzjonijiet tal-art u d-drittijiet tal-proprjetà trasparenti u regolati, il-mobilità urbana sostenibbli u bliet intelligenti u sikuri.

2.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu zvilupp bilancjat ta’ ekonomiji u komunitajiet rurali, b’enfasi partikolari fuq il-generazzjoni tal-impjiegi u tal-introjtu. Huma ghandhom jaccelleraw id-diversifikazzjoni rurali billi jzidu l-valur ghall-produzzjoni lokali u ghandhom jisfruttaw ir-rizorsi naturali u kulturali.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu politiki urbani u rurali inkluzivi, bilancjati u integrati, kif ukoll koordinazzjoni governattiva f’diversi livelli, billi jinvolvu b’mod attiv lill-awtoritajiet u l-komunitajiet lokali u billi joholqu rabtiet aktar b’sahhithom bejn iz-zoni rurali u urbani.

1.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jizguraw li kulhadd ikollu access ghal ikel sufficjenti, affordabbli, sikur u nutrittiv, bil-hsieb li jtemmu l-forom kollha ta’ nutrizzjoni hazina u jevitaw krizijiet tal-ikel. Ghal dak l-ghan, huma ghandhom jaghtu attenzjoni specjali lill-aktar pajjizi vulnerabbli, inkluzi dawk affettwati minn dizastri u persuni f’sitwazzjonijiet vulnerabbli.

2.   Il-Partijiet, filwaqt li jirrikonoxxu l-impatt negattiv ta’ produzzjoni agrikola mnaqqsa, tad-dipendenza gholja fuq oggetti tal-ikel importati u tal-isfruttament eccessiv tal-istokk tal-hut fuq is-sigurtà alimentari u n-nutrizzjoni, ghandhom jappoggaw l-izvilupp sostenibbli tal-agrikoltura, is-sajd u l-produzzjoni tal-ikel lokali.

3.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jindirizzaw l-impatt tal-krizijiet tal-ikel u jizguraw azzjoni f’waqtha biex jaghmlu l-ikel disponibbli lokalment, billi jizviluppaw interventi u infrastruttura ta’ politika, inkluz l-investiment f’sistemi ta’ trasport u hazna reziljenti ghall-klima. F’dak il-kuntest, huma ghandhom jindirizzaw il-htigijiet tal-aktar popolazzjonijiet vulnerabbli.

1.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-ugwaljanza billi jadottaw politiki b’appogg ghall-kisba b’mod progressiv u s-sostenn tat-tkabbir tal-introjtu tal-ifqar membri tal-popolazzjoni b’rata oghla mill-medja nazzjonali.

2.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu politiki fiskali, ekonomici u socjali ekwi u tajbin orjentati lejn socjetajiet aktar inkluzivi b’distribuzzjoni mtejba tal-introjtu biex jitnaqqsu l-inugwaljanza u l-ingustizzja.

3.   Il-Partijiet ghandhom jahdmu lejn l-estensjoni tal-kopertura tal-protezzjoni socjali, specjalment ghal persuni f’sitwazzjonijiet vulnerabbli, bl-ghan li tintlahaq b’mod progressiv l-universalità, permezz ta’ xbieki ta’ sikurezza socjali, sigurtà tal-introjtu baziku u sistemi ta’ protezzjoni socjali adegwati u li jirrispondu ghax-xokkijiet. Huma ghandhom jippromwovu r-ricerka u l-kondivizjoni ta’ gharfien, esperjenzi u l-ahjar prattiki dwar il-protezzjoni socjali.

4.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-holqien ta’ swieq tax-xoghol inkluzivi u li jiffunzjonaw tajjeb u politiki tal-impjiegi mmirati lejn il-kisba ta’ standards internazzjonali ghal xoghol decenti ghal kulhadd, u pagi gusti li jipprevedu standard tal-ghajxien decenti, inkluz it-titjib tal-kondizzjonijiet tas-sahha u s-sikurezza ghall-haddiema. Huma ghandhom jiggieldu kull forma ta’ sfruttament, inkluz sfruttament sesswali u tal-haddiema, kemm f’setturi formali kif ukoll f’dawk informali.

5.   Il-Partijiet ghandhom jindirizzaw kwistjonijiet relatati mal-ekonomija informali, inkluz access innovattiv ghal servizzi finanzjarji, kreditu u mikrofinanzjament u mizuri ta’ protezzjoni socjali msahha, bil-hsieb li jiffacilitaw tranzizzjoni bla xkiel ghall-ekonomija formali.

6.   Il-Partijiet ghandhom jiehdu mizuri konkreti biex jippromwovu d-drittijiet ta’ persuni b’dizabbiltà bil-hsieb li javvanzaw l-implimentazzjoni effettiva ta’ ftehimiet internazzjonali rilevanti, li jippromwovu l-inkluzjoni shiha taghhom fis-socjetà minghajr diskriminazzjoni ta’ kwalunkwe tip u l-access ugwali taghhom ghas-servizzi socjali u s-swieq tax-xoghol.

7.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-koezjoni socjali permezz ta’, inter alia, il-protezzjoni u t-titjib tal-wirt kulturali tangibbli u intangibbli u d-diversità tal-espressjonijiet kulturali.

1.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-politiki, il-programmi u l-mekkanizmi mmirati biex jippromwovu l-ugwaljanza bejn il-generi u jizguraw u jtejbu l-opportunitajiet indaqs ghall-partecipazzjoni fis-setturi kollha tal-hajja politika, ekonomika, socjali u kulturali. Huma ghandhom jizguraw li l-perspettiva tal-generu tigi integrata b’mod sistematiku fil-politiki kollha, inkluz permezz tal-holqien u l-konsolidazzjoni tal-oqfsa legali.

2.   Il-Partijiet ghandhom jizguraw l-integrità fizika u psikologika tan-nisa u tal-bniet billi jadottaw mizuri legizlattivi u ta’ politika biex iwaqqfu z-zwigijiet tat-tfal, prekoci u sfurzati, u jeliminaw kull forma ta’ vjolenza sesswali u abbazi tal-generu, b’mod partikolari l-vjolenza domestika kontra n-nisa u l-irgiel, it-traffikar tal-persuni, il-forom kollha ta’ sfruttament sesswali u tal-haddiema, u l-forom kollha ta’ fastidju fl-isfera pubblika u f’dik privata. Huma ghandhom jiffacilitaw l-access ghall-gustizzja u ghandhom jippromwovu kampanji ta’ prevenzjoni u sensibilizzazzjoni biex tigi avvanzata bidla fl-imgiba, sabiex tigi zgurata l-ugwaljanza bejn il-generi u t-tishih tal-pozizzjoni tan-nisa u l-bniet.

3.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-implimentazzjoni effettiva tal-ftehimiet internazzjonali rilevanti kollha, inkluza l-Konvenzjoni dwar l-Eliminazzjoni ta’ Kull Forma ta’ Diskriminazzjoni kontra n-Nisa, maghmula fi New York fit-18 ta’ Dicembru 1979, u jinkoraggixxu r-ratifika tal-Protokoll Fakultattiv taghha.

4.   Il-Partijiet ghandhom jizguraw li d-drittijiet tan-nisa u tal-bniet jigu rrispettati u promossi. Huma ghandhom isahhu d-drittijiet socjali taghhom, b’mod partikolari fl-oqsma tas-sahha u tal-edukazzjoni, inkluz l-access ghas-servizzi tal-ippjanar tal-familja. Huma ghandhom isahhu d-drittijiet ekonomici tan-nisa, inkluz billi jiffacilitaw l-access taghhom ghal opportunitajiet ekonomici, servizzi finanzjarji, teknologija abilitanti, impjiegi, il-kontroll u l-uzu tal-art u assi produttivi ohrajn. Huma ghandhom jappoggaw lill-imprendituri nisa, inaqqsu d-differenza bejn il-generi fil-pagi u jnehhu regolamenti u prattiki diskriminatorji ohrajn.

5.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-partecipazzjoni u l-vuci tan-nisa u tal-bniet fil-hajja politika, inkluz permezz ta’ access imtejjeb ghall-processi u l-pozizzjonijiet elettorali, tal-politika u tal-governanza u fl-isforzi ta’ bini tal-komunità.

6.   Il-Partijiet ghandhom jaghtu s-setgha lill-organizzazzjonijiet tan-nisa u l-bniet u jsahhu l-kapacità tal-istituzzjonijiet nazzjonali u regjonali biex jindirizzaw kwistjonijiet relatati mal-vjolenza fuq in-nisa u l-bniet, inkluzi l-prevenzjoni u l-protezzjoni minn kull forma ta’ vjolenza sesswali u abbazi tal-generu. Huma ghandhom jizviluppaw mekkanizmi ta’ investigazzjoni u responsabbiltà tal-fastidju, jipprovdu lill-vittmi b’kura u appogg, u jippromwovu kondizzjonijiet ta’ sikurezza u sigurtà ghan-nisa u l-bniet.

7.   Il-Partijiet ghandhom jimpenjaw ruhhom ghall-implimentazzjoni shiha u effettiva tad-Dikjarazzjoni u l-Pjattaforma ghal Azzjoni ta’ Beijing u tal-Programm ta’ Azzjoni tal-Konferenza Internazzjonali dwar il-Popolazzjoni u l-Izvilupp u l-eziti tal-konferenzi ta’ riezami taghhom. Huma ghandhom jenfasizzaw ukoll il-htiega ghal access universali ghal informazzjoni u edukazzjoni komprensivi affordabbli u ta’ kwalità dwar is-sahha sesswali u riproduttiva, filwaqt li jqisu l-gwida teknika internazzjonali tal-UNESCO dwar l-edukazzjoni dwar is-sesswalità, kif ukoll il-htiega ghall-ghoti ta’ servizzi ta’ kura tas-sahha sesswali u riproduttiva. Huma ghandhom isegwu l-implimentazzjoni effettiva tal-Kunsens ta’ Montevideo dwar il-Popolazzjoni u l-Izvilupp, kif xieraq.

1.   Il-Partijiet ghandhom jizviluppaw politiki mmirati biex jippromwovu t-tishih tal-pozizzjoni taz-zghazagh u jiffacilitaw l-involviment taghhom fil-hajja politika, socjali, civika u ekonomika.

2.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-intraprenditorija taz-zghazagh u jippromwovu l-holqien ta’ impjiegi sostenibbli fis-setturi kollha b’kondizzjonijiet tax-xoghol decenti ghaz-zghazagh, inkluz billi jappoggawhom fil-kisba ta’ hiliet rilevanti ghas-suq tax-xoghol permezz tal-edukazzjoni, it-tahrig tekniku u vokazzjonali u l-access imtejjeb ghat-teknologiji, u billi jappoggaw is-servizzi tal-impjiegi biex jghaqqdu liz-zghazagh mal-opportunitajiet tax-xoghol u l-access ghal servizzi finanzjarji u shubijiet ghal negozji godda.

3.   Il-Partijiet ghandhom jistabbilixxu strutturi ta’ governanza biex jippromwovu cittadinanza responsabbli taz-zghazagh, izidu l-influwenza taz-zghazagh fil-processi tat-tehid tad-decizjonijiet u jrawmu l-partecipazzjoni attiva taghhom fil-hajja politika u fl-isforzi ta’ bini tal-komunità. Huma ghandhom jippromwovu partecipazzjoni akbar taz-zghazagh fl-azzjoni ambjentali, b’mod partikolari programmi ta’ monitoragg tat-tibdil fil-klima u ta’ adattament ghalih.

4.   Il-Partijiet ghandhom jiehdu mizuri biex itejbu l-access taz-zghazagh ghall-gustizzja u jsahhu s-sistemi ta’ protezzjoni tat-tfal. Huma ghandhom jiehdu l-mizuri xierqa kollha biex jipprotegu lit-tfal minn kull forma ta’ vjolenza fizika jew mentali, korriment, abbuz, negligenza jew trattament negligenti, trattament hazin u sfruttament, inkluz abbuz sesswali.

5.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu programmi socjali u tal-gustizzja ghall-prevenzjoni tad-delinkwenza tal-minorenni u ghall-integrazzjoni taz-zghazagh fil-hajja ekonomika u socjali. Huma ghandhom jappoggaw istituzzjonijiet, bhal skejjel, organizzazzjonijiet socjali u ta’ ispirazzjoni religjuza u gruppi taz-zghazagh, li jikkontribwixxu ghall-bini ta’ reziljenza f’zghazagh li jinsabu f’riskju u komunitajiet vulnerabbli.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-kontribut ta’ cittadini ta’ migranti residenti legalment u tad-dijaspora taghhom ghall-hajja ekonomika, socjali, politika u kulturali tal-pajjizi ospitanti taghhom. Huma ghandhom jappoggaw l-integrazzjoni taghhom billi jippromwovu, inter alia, l-intraprenditorija, l-appogg ghan-negozju u l-izvilupp tal-hiliet f’konformità mal-kompetenzi rispettivi taghhom. Huma jaffermaw mill-gdid l-impenn taghhom li jirrispettaw id-drittijiet tal-bniedem tal-migranti kollha u tal-persuni spostati b’mod sfurzat, inkluzi refugjati u persuni li jfittxu l-azil, b’rispett shih ghad-dritt internazzjonali, b’enfasi specjali fuq in-nies f’sitwazzjonijiet vulnerabbli, b’mod partikolari n-nisa u t-tfal.

2.   Il-Partijiet ghandhom isegwu djalogu miftuh biex jippromwovu l-mobilità u s-soggorni ghal zmien qasir sabiex itejbu l-iskambju f’oqsma bhat-turizmu u n-negozju, kif ukoll biex irawmu fehim reciproku u jippromwovu valuri kondivizi. Dak l-iskambju ghandu jqis ukoll is-sitwazzjoni specifika tal-PTEE assocjati mal-UE u tar-regjuni ultraperiferici tal-UE, b’rikonoxximent tal-prossimità fizika u r-rabtiet ekonomici u kulturali taghhom u oqsma ohrajn ta’ kooperazzjoni.

3.   Il-Partijiet ghandhom jikkunsidraw l-izvilupp ta’ skemi ghall-migrazzjoni cirkolari, u ghandhom jimplimentaw u jtejbu, kif xieraq, l-oqfsa legali ghall-iffacilitar tal-proceduri ta’ dhul mill-gdid ta’ cittadini ta’ Stat Membru tal-Unjoni Ewropea jew ta’ Membru tal-OSAKP residenti legalment fit-territorji tal-Membri tal-OSAKP jew l-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea, rispettivament. Huma ghandhom jikkunsidraw aspetti ta’ riintegrazzjoni ta’ cittadini ta’ Stat Membru tal-Unjoni Ewropea jew ta’ Membru tal-OSAKP residenti legalment fit-territorji tal-Membri tal-OSAKP jew l-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea, rispettivament, fil-pajjizi ta’ origini biex jizguraw li l-esperjenza jew il-kwalifiki miksuba minnhom jistghu jkunu ta’ beneficcju ghas-suq tax-xoghol u l-komunità lokali.

4.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex inaqqsu l-impatt negattiv tat-telf tal-hiliet fuq l-izvilupp tal-pajjizi. Huma ghandhom jadottaw ukoll approcc koerenti biex javvanzaw it-tahrig ta’ professjonisti maghzula fil-Karibew, li jinkludi l-espansjoni ta’ skemi ta’ tahrig u l-promozzjoni tar-registrazzjoni ta’ cittadini tal-UE.

5.   Il-Partijiet, filwaqt li jirrikonoxxu l-importanza tar-rimessi bhala sors ghal zvilupp inkluziv u sostenibbli jekk ikunu gestiti kif suppost, ghandhom jimmiraw li jnaqqsu l-kostijiet ta’ tranzazzjoni tar-rimessi ghal inqas minn 3 % u jeliminaw il-kurituri tar-rimessi b’kostijiet oghla minn 5 % sal-2030, jippromwovu l-inkluzjoni finanzjarja permezz ta’ strumenti finanzjarji innovattivi u teknologiji godda, u jtejbu l-oqfsa regolatorji ghall-involviment imtejjeb ta’ atturi ekonomici mhux tradizzjonali. Il-Partijiet ghandhom itejbu l-kontribut tad-dijaspora ghall-izvilupp sostenibbli tal-pajjizi ta’ origini taghhom, billi jippromwovu u jiffacilitaw l-investiment tad-dijaspora, u l-holqien tan-negozju bhala mezz biex jaghtu spinta lill-izvilupp lokali u lill-intraprenditorija fil-pajjizi ta’ origini, kif ukoll biex jittrasferixxu l-gharfien, l-esperjenza u t-teknologija.

6.   Il-Partijiet ghandhom jizviluppaw mizuri biex jisfruttaw il-beneficcji tal-migrazzjoni min-Nofsinhar ghan-Nofsinhar u jimmitigaw kwalunkwe impatt negattiv ibbazat fuq il-principji ta’ solidarjetà, prosperità kondiviza u responsabbiltà.

7.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-iskambju tal-ahjar prattiki tal-iskemi ta’ mobilità tal-Karibew-UE u intraregjonali, inkluz il-moviment liberu tal-persuni fil-processi ta’ integrazzjoni regjonali.

1.   L-istituzzjonijiet kongunti stabbiliti minn dan il-Protokoll, kif definiti fil-Parti Generali ta’ dan il-Ftehim, inkluzi l-kompozizzjoni u l-funzjonijiet taghhom, huma dawn li gejjin:

2.   Il-Partijiet jistghu jiddeciedu li jiltaqghu fil-livell tal-Kapijiet tal-Istat jew tal-Gvern, kif meqjus mehtieg, abbazi ta’ skeda ta’ zmien u agenda li dwarhom jiftiehmu b’mod reciproku.

1.   Il-Partijiet jaqblu li jsahhu r-rabtiet bejn il-Pajjizi u t-Territorji Extra-Ewropej (PTEE) assocjati mal-UE fir-regjun tal-Pacifiku u l-Membri tal-OSAKP tal-Pacifiku.

2.   Il-Partijiet ghandhom jaghmlu hilithom biex jinvolvu lill-PTEE fl-integrazzjoni, il-kooperazzjoni u l-organizzazzjonijiet regjonali, kif xieraq, specjalment fl-oqsma tat-tibdil fil-klima, is-sostenibbiltà ambjentali, il-gestjoni sostenibbli tar-rizorsi naturali, il-konnettività, u l-kummerc u l-investiment.

3.   Il-Partijiet jaqblu li l-PTEE fir-regjun tal-Pacifiku ghandhom jinghataw ir-rwol ta’ osservaturi fl-istituzzjonijiet kongunti stabbiliti minn dan il-Protokoll.

1.   Meta jimplimentaw azzjonijiet ghal kull qasam ta’ kooperazzjoni, il-Partijiet ghandhom, f’konformità mal-qafas legali stabbilit minn dan il-Ftehim, iqisu l-oqfsa strategici u ta’ politika rispettivi taghhom, inkluzi strategiji regjonali adottati mill-Membri tal-OSAKP tal-Pacifiku, kif xieraq.

2.   Il-Partijiet ghandhom jiehdu azzjoni u jimplimentaw mizuri fil-livell domestiku, regjonali u multinazzjonali l-aktar xieraq. Huma ghandhom ifittxu li jimmassimizzaw l-impatt fuq u jsahhu l-involviment tal-partijiet ikkoncernati li jkunu interessati, inkluz permezz tal-bini tal-kapacitajiet.

3.   Il-Partijiet ghandhom jissorveljaw dan il-Protokoll biex jizguraw li l-azzjonijiet u l-mizuri jigu implimentati b’mod effettiv u efficjenti, inkluz permezz ta’ approcc b’diversi partijiet ikkoncernati. Huma jistghu jadattawha ghac-cirkostanzi li qed jevolvu u jespandu l-kamp ta’ applikazzjoni taghha biex tissahhah il-kooperazzjoni f’oqsma ezistenti u godda, f’konformità mal-procedura stabbilita fl-Artikolu 99(5) tal-Parti Generali ta’ dan il-Ftehim.

4.   Il-Partijiet ghandhom iwettqu valutazzjonijiet ta’ monitoragg u evalwazzjoni regolari u indipendenti tal-attivitajiet previsti fl-oqsma ta’ kooperazzjoni ewlenin skont dan il-Protokoll.

1.   Il-Partijiet ghandhom isegwu mizuri li jappoggaw il-kisba ta’ livelli oghla ta’ produttività ekonomika permezz tad-diversifikazzjoni, it-titjib teknologiku u l-innovazzjoni, bhala prijorità, u li jtejbu l-istabbiltà tas-settur makroekonomiku u finanzjarju, jissimplifikaw u jarmonizzaw ir-regolamenti u l-processi tan-negozju, isahhu sistemi tat-taxxa effettivi u prevedibbli, u jtejbu l-efficjenza tal-amministrazzjoni pubblika u tas-sistemi gudizzjarji. Huma ghandhom jadottaw politiki sodi dwar il-kompetizzjoni u jizguraw il-protezzjoni tad-drittijiet tal-art, tad-drittijiet tal-proprjetà u tad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jippromwovu legizlazzjoni, regolamenti u politiki tajbin dwar il-facilitazzjoni tan-negozju bl-ghan li jnaqqsu l-ostakli regolatorji u amministrattivi u jtejbu t-trasparenza, filwaqt li jizviluppaw hiliet intraprenditorjali u kultura ta’ negozju bl-ghan li jzidu l-investiment u l-izvilupp tas-settur privat. Huma ghandhom jippromwovu wkoll ir-responsabbiltà socjali korporattiva u l-imgiba responsabbli fin-negozju, inkluzi fir-rigward ta’ kunsiderazzjonijiet ambjentali.

3.   Il-Partijiet jaqblu li jindirizzaw u jtejbu l-izvilupp tal-kapital uman, b’mod partikolari permezz ta’ investiment u appogg ghall-holqien ta’ forza tax-xoghol b’edukazzjoni gholja, imharrga, efficjenti u bil-hiliet u l-kwalifiki mehtiega, li jkunu mharrga bizzejjed biex ikollhom access ghal xoghol decenti, inkluz f’setturi godda ta’ tkabbir dinamiku, li jaqblu mad-domandi tas-swieq tax-xoghol u li jtejbu l-involviment tas-settur privat. Huma ghandhom jaghmlu enfasi partikolari fuq it-titjib tal-litterizmu digitali, l-edukazzjoni u t-tahrig teknici u vokazzjonali u programmi ta’ edukazzjoni terzjarja.

4.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu politiki li jtejbu r-rilevanza, l-efficjenza u l-effettività tal-istituzzjonijiet tas-suq tax-xoghol. Huma ghandhom jippromwovu l-mobilità tax-xoghol intraregjonali b’appogg ghall-htigijiet tal-izvilupp tal-Membri tal-OSAKP tal-Pacifiku u biex jirrispondu b’mod pozittiv ghall-htigijiet tas-settur privat u jikkontribwixxu ghal integrazzjoni ekonomika mtejba, investiment akbar u produttività tan-negozju mtejba.

5.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-izvilupp ta’ infrastrutturi ewlenin bhall-energija, it-trasport u l-ilma, kif ukoll tas-servizzi tat-teknologiji tal-informazzjoni u tal-komunikazzjoni (ICT, information and communication technologies) u l-konnettività digitali.

6.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-izvilupp taz-zoni rurali u d-diversifikazzjoni tal-ekonomija rurali, inkluz billi jsahhu l-konnessjonijiet bejn infrastrutturi reziljenti, it-turizmu, l-agrikoltura u l-industrija.

7.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw mizuri mahsuba biex itejbu l-kwalità, id-disponibbiltà u l-accessibbiltà tas-servizzi tal-assigurazzjoni, finanzjarji u mhux finanzjarji ghall-intraprizi privati, fis-setturi formali u f’dawk informali. Huma ghandhom itejbu l-access ghal finanzjament affordabbli, inkluz billi jizviluppaw sistemi bankarji u mhux bankarji vijabbli u jsahhu s-servizzi finanzjarji digitali li jiffacilitaw iz-zieda fil-valur permezz tal-integrazzjoni tad-ditti, b’mod partikolari l-intraprizi mikro, zghar u ta’ daqs medju, f’katini ta’ valur regjonali u globali, u permezz ta’ produzzjoni mtejba, il-kapacità regolatorja tal-kummerc, l-intraprenditorija, il-facilitazzjoni tan-negozju mtejba, id-diversifikazzjoni tal-prodotti u d-destinazzjonijiet tal-esportazzjoni, u t-titjib teknologiku u l-innovazzjoni, inkluz tal-pjattaformi tal-kummerc elettroniku.

1.   Il-Partijiet jimpenjaw ruhhom li jinkoraggixxu, joholqu u jzommu ambjent li jwassal ghal investiment responsabbli ghall-beneficcju reciproku taghhom. Huma ghandhom jissimplifikaw u jaccelleraw il-proceduri u r-rekwiziti amministrattivi, u ghandhom jappoggaw mizuri li joholqu klima ta’ investiment prevedibbli u sigura, jiffacilitaw is-shubijiet u jippromwovu d-djalogu bejn is-settur pubbliku u dak privat.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jattiraw u jzommu investiment pubbliku u privat sostenibbli u responsabbli, inkluz investiment dirett barrani, permezz ta’ tahlit, garanziji u strumenti finanzjarji innovattivi ohrajn biex jaghtu spinta lill-fiducja tal-investituri. Huma ghandhom jaghmlu hilithom biex jipprovdu lill-investituri b’informazzjoni adegwata u facilment accessibbli dwar opportunitajiet ta’ negozju kemm fl-UE kif ukoll fil-Membri tal-OSAKP tal-Pacifiku.

3.   Il-Partijiet jimpenjaw ruhhom li jikkooperaw biex jiffacilitaw l-investimenti permezz ta’ tahlita ta’ interventi xierqa, b’attenzjoni partikolari ghaz-zghazagh u n-nisa.

1.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-izvilupp ta’ settur privat dinamiku, kompetittiv u responsabbli, inkluz permezz tal-adozzjoni tal-politiki u r-riformi ekonomici, istituzzjonali u legizlattivi mehtiega fil-livell nazzjonali jew fil-livell regjonali, jew fit-tnejn. Huma ghandhom jiehdu mizuri biex isahhu u jtejbu l-produttività u l-efficjenza tas-settur privat. Huma ghandhom jaghtu attenzjoni specjali lit-tkabbir u l-kompetittività mtejba tal-intraprizi mikro, zghar u ta’ daqs medju, lill-inkubaturi tan-negozju u lill-izvilupp tal-industriji artigjanali.

2.   Il-Partijiet ghandhom jahtfu l-opportunitajiet tal-progress teknologiku u tal-ekonomija digitali. Huma ghandhom jaghmlu hilithom biex jimmobilizzaw l-investiment b’appogg ghar-ricerka u l-innovazzjoni, u l-ekonomija digitali, u biex jinkoraggixxu lis-settur privat jaghti spinta lid-digitalizzazzjoni, b’mod partikolari f’termini tal-investimenti, l-innovazzjoni, l-gharfien tas-suq, l-access u l-gharfien espert.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-izvilupp industrijali bil-ghan li jinkiseb tkabbir ekonomiku sostenibbli. Huma ghandhom jadottaw politiki mmirati li jkollhom l-ghan li jiffacilitaw it-tkabbir u l-opportunitajiet industrijali, notevolment permezz tal-holqien ta’ konnessjonijiet u attivitajiet li jzidu l-valur, inkluzi industriji fuq skala zghira. Huma ghandhom jinkoraggixxu l-izvilupp ta’ teknologiji u processi xierqa u d-diversifikazzjoni ta’ prodotti nicca. Huma ghandhom jizviluppaw u jimplimentaw strategiji li jibnu kapacità regjonali u nazzjonali ghall-kompetittività fil-manifattura u l-esportazzjonijiet ta’ teknologija medja u avvanzata.

4.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw aktar efficjenza fl-uzu tar-rizorsi u l-adozzjoni ta’ teknologiji u processi industrijali aktar nodfa u li jirrispettaw l-ambjent. Huma ghandhom jindirizzaw b’mod effettiv il-forom kollha ta’ tniggis li jirrizultaw mill-attivitajiet ekonomici, inkluz permezz ta’ definizzjoni cara tar-responsabbiltajiet u l-attribuzzjoni taghhom lill-industrija u lill-operaturi tan-negozju tul il-katina tal-provvista, abbazi tal-principji tar-responsabbiltà estiza tal-produttur u ta’ min inigges ihallas.

1.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw fir-ricerka xjentifika, fl-izvilupp teknologiku u fl-innovazzjoni, bl-ghan li jippromwovu l-izvilupp socjali u ekonomiku, jindirizzaw l-isfidi tas-socjetà u jtejbu l-kompetittività regjonali. Huma ghandhom jizviluppaw l-interkonnessjoni u l-interoperabbiltà tan-networks ta’ ricerka u tal-infrastrutturi u s-servizzi tal-informatika u tad-data xjentifika, u jippromwovu tali zvilupp fil-kuntest regjonali taghhom.

2.   Il-Partijiet ghandhom jiffacilitaw, kif xieraq, l-access ghall-programmi tax-xjenza, tat-teknologija u tal-innovazzjoni ta’ xulxin, ghall-infrastrutturi u l-facilitajiet tar-ricerka, ghall-pubblikazzjonijiet u ghad-data xjentifika f’oqsma ta’ rilevanza, inkluzi t-tibdil fil-klima u l-oceani.

3.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw fuq kwistjonijiet ta’ interess komuni fil-qasam tal-attivitajiet tal-ispazju civili, bhar-ricerka spazjali, l-applikazzjonijiet u s-servizzi tas-Sistema Globali ta’ Navigazzjoni bis-Satellita, l-izvilupp ta’ sistemi ta’ awmentazzjoni bis-satellita, l-Osservazzjoni tad-Dinja u x-Xjenza tad-Dinja, b’mod partikolari fuq l-uzu ta’ twissija bikrija u sorveljanza.

1.   Il-Partijiet jimpenjaw ruhhom li jaghtu spinta lill-opportunitajiet kummercjali ghall-vantagg reciproku taghhom, kif ukoll mar-regjun usa’, inkluzi l-PTEE. Huma ghandhom jimmiraw li jrawmu l-integrazzjoni bla xkiel u gradwali tal-Membri tal-OSAKP tal-Pacifiku fl-ekonomija dinjija, specjalment billi jaghmlu uzu shih mill-potenzjal tal-integrazzjoni regjonali u l-kummerc ma’ regjuni ohrajn.

2.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-implimentazzjoni u l-funzjonament tal-Ftehim Interim ta’ Shubija Ekonomika ezistenti bejn il-Komunità Ewropea, minn naha wahda, u l-Istati tal-Pacifiku, min-naha l-ohra, filwaqt li jinkoraggixxu l-adezjoni tal-pajjizi interessati u, fejn xieraq, iwessghu l-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dak il-ftehim.

3.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw il-processi ta’ integrazzjoni ekonomika regjonali fir-regjun tal-Pacifiku, inkluzi l-facilitazzjoni tal-kummerc u l-armonizzazzjoni regolatorja, sabiex il-pajjizi jkunu jistghu jiehdu vantagg mill-kummerc mal-girien taghhom u sabiex irawmu l-integrazzjoni taghhom fil-ktajjen tal-valur regjonali u globali.

1.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw fil-bini tal-kapacità kummercjali, inkluz permezz ta’ produzzjoni u intraprenditorija msahha, u zieda fl-investiment f’setturi li jzidu l-valur. Huma ghandhom jizguraw li l-kondizzjonijiet qafas u l-politiki domestici t-tajba jkunu fis-sehh biex jiffacilitaw flussi kummercjali akbar.

2.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw fil-qasam tal-facilitazzjoni tal-kummerc, billi jibnu fuq l-impenji rispettivi taghhom skont il-Ftehim tad-WTO dwar il-Facilitazzjoni tal-Kummerc. Tali kooperazzjoni ghandha tqis il-htigijiet specifici tal-Membri tal-OSAKP tal-Pacifiku, inkluzi dawk relatati mar-restrizzjonijiet geografici, it-teknologija, il-finanzjament tal-kummerc u l-konnettività. Huma ghandhom jaghmlu hilithom biex inaqqsu l-ispejjez tal-kummerc, relatati mal-importazzjonijiet, l-esportazzjonijiet, it-tranzitu u proceduri doganali ohrajn fuq il-moviment ta’ oggetti u servizzi, inkluza l-awtomatizzazzjoni tal-proceduri doganali.

3.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jipprevjenu, jidentifikaw u jeliminaw l-ostakli teknici bla bzonn ghall-kummerc, kif ukoll l-ostakli mhux tariffarji bla bzonn li jirrestringu l-esportazzjonijiet taghhom. B’mod partikolari, huma ghandhom jikkooperaw biex jizguraw konformità mal-istandards internazzjonali permezz ta’ appogg xieraq ghall-bini tal-kapacitajiet, u mekkanizmi mtejba ta’ kontroll tal-kwalità u laboratorji ta’ certifikazzjoni.

4.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex isahhu r-regolamenti u l-prattiki sanitarji u fitosanitarji, inkluz permezz ta’ mekkanizmi istituzzjonali u regolatorji u infrastrutturi u sistemi ta’ informazzjoni adegwati.

5.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jimplimentaw arrangamenti amministrattivi ta’ kooperazzjoni u verifika fir-relazzjonijiet kummercjali taghhom.

6.   Il-Partijiet, filwaqt li jirrikonoxxu l-kontribut tat-teknologija digitali ghall-facilitazzjoni tal-kummerc, jaqblu li jikkooperaw lejn pjattaformi digitali regjonali xierqa tal-Pacifiku ghall-kummerc nazzjonali u transkonfinali.

1.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-izvilupp ta’ settur tas-servizzi robust u vibranti, filwaqt li jirrikonoxxu l-importanza tieghu f’termini tal-kontribut tieghu ghat-tkabbir ekonomiku u ghall-holqien tal-impjiegi, biex jipprovdi inputs ghall-attivitajiet ekonomici kollha u jiffacilita l-produzzjoni trasformattiva u l-processi tal-esportazzjoni.

2.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex isahhu l-kapacità fil-provvista tas-servizzi. Ghandhom jaghtu attenzjoni partikolari lis-servizzi relatati mal-moviment tal-persuni fizici ghal skopijiet ta’ negozju, servizzi finanzjarji u servizzi ta’ negozju ohrajn, turizmu, industriji kulturali u kreattivi, u kostruzzjoni u servizzi tal-inginerija relatati.

3.   Il-Partijiet jaqblu li jinkoraggixxu l-istabbiliment ta’ ftehimiet ta’ rikonoxximent reciproku fejn xieraq, inkluz bil-hsieb li jiffacilitaw ir-rikonoxximent ta’ kwalifiki professjonali. Huma ghandhom jikkooperaw biex jindirizzaw l-ostakli ghall-kummerc fis-servizzi, bl-ghan li jrawmu l-kompetizzjoni, joholqu l-impjiegi, jixprunaw it-tkabbir u l-izvilupp u jtejbu l-kwalità tas-settur tas-servizzi taghhom.

1.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu “ekonomija blu” li tkun gestita sewwa, u sostenibbli, u li jkollha l-ghan li tirrikoncilja t-tkabbir ekonomiku sostenibbli mal-holqien tal-impjiegi, ghajxien imtejjeb u ekwità socjali, beneficcji ekonomici gusti, u sigurtà alimentari msahha, abbazi tal-konservazzjoni tal-ekosistemi u l-bijodiversità tal-bahar u l-uzu sostenibbli tar-rizorsi.

2.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jizviluppaw akkwakultura sostenibbli permezz ta’ ppjanar spazjali effettiv, approcc ibbazat fuq l-ekosistema u kondizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni mtejba ghall-investituri, filwaqt li jizguraw li din tissodisfa t-thassib tal-komunitajiet lokali.

3.   Il-Partijiet ghandhom itejbu l-izvilupp sostenibbli tas-sajd, inkluz fil-livell tas-sajd artigjanali, billi jippromwovu ktajjen ta’ valur sostenibbli permezz ta’ investiment imtejjeb fil-produttività u fil-kapacitajiet tal-ipprocessar lokali, filwaqt li jizguraw is-sostenibbiltà tar-rizorsi tas-sajd u sigurtà u sikurezza alimentari mtejba.

4.   Il-Partijiet ghandhom jahtfu l-opportunitajiet fil-qasam tal-bijoteknologija tal-bahar, billi jappoggaw ir-ricerka u jnaqqsu l-ostakli teknici biex jiffacilitaw l-access ghall-investituri, filwaqt li jevitaw riskji ghall-ambjent tal-bahar.

5.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu r-ricerka, l-innovazzjoni u l-kondivizjoni tal-gharfien, l-ahjar prattiki u t-taghlimiet mehuda dwar l-ekonomija blu, inkluz it-tishih tal-ippjanar spazjali u t-tehid ta’ decizjonijiet tajbin dwar l-investiment.

6.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-energija rinnovabbli tal-bahar bil-hsieb li jaccelleraw it-tranzizzjoni energetika nadifa fil-gzejjer kollha.

1.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu agrikoltura sostenibbli u jappoggaw prattiki u azzjonijiet agroekologici biex jibnu agrikoltura reziljenti ghall-klima u jizguraw zieda fil-valur u diversifikazzjoni biex itejbu l-ghajxien, jespandu l-introjtu u joholqu impjiegi decenti.

2.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex izidu l-opportunitajiet ghall-produtturi, il-processuri u l-esportaturi, b’mod partikolari azjendi agrikoli zghar, biex jaccessaw swieq fil-livelli nazzjonali, regjonali u internazzjonali, inkluz permezz ta’ appogg ta’ estensjoni agrikola, infrastrutturi rurali u access ghall-finanzi mtejba. Huma ghandhom jikkooperaw biex jizguraw konformità ma’ prattiki u standards accettati internazzjonalment, filwaqt li jqisu l-oqfsa ta’ politika rilevanti taghhom.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu s-sigurtà alimentari billi jizviluppaw ktajjen tal-valur sensittivi ghan-nutrizzjoni inkluzivi u bijodiversi, inkluz permezz tal-ipprocessar u z-zieda fil-valur lokali u kapacitajiet imtejba ta’ agenti tal-katina tal-valur. Huma ghandhom jimpenjaw ruhhom fir-registrazzjoni u l-protezzjoni tal-indikazzjonijiet geografici ghall-prodotti agrikoli u tal-ikel mir-regjun tal-Pacifiku u mill-Unjoni Ewropea.

4.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jiggieldu kontra l-pesti, il-mard u l-ispecijiet invazivi li jaffettwaw l-agrikoltura taghhom.

1.   Il-Partijiet jimpenjaw ruhhom li jizguraw zvilupp bilancjat u sostenibbli tat-turizmu, filwaqt li jimmassimizzaw il-potenzjal tieghu ghat-tkabbir ekonomiku, il-holqien ta’ impjiegi decenti u z-zieda fid-dhul tal-gvern, filwaqt li jizguraw l-integrazzjoni tad-dimensjonijiet ambjentali, kulturali u socjali.

2.   Il-Partijiet ghandhom itejbu l-protezzjoni u l-promozzjoni tal-wirt kulturali u tar-rizorsi naturali, u ghandhom isahhu r-rabtiet bejn it-turizmu u setturi ekonomici rilevanti ohra, b’mod partikolari t-trasport, l-agrikoltura u l-ekonomija blu.

3.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jippromwovu prattiki ta’ zvilupp sostenibbli u ghandhom jimmiraw li jottimizzaw il-beneficcji socjoekonomici tat-turizmu, filwaqt li jipprotegu l-art, l-oceani, in-nies u l-kulturi, jirrispettaw l-integrità u l-interessi tal-komunitajiet lokali, u jappoggaw l-involviment taghhom fil-process tal-izvilupp tat-turizmu, b’mod partikolari t-turizmu rurali u komunitarju u l-ekoturizmu. Huma ghandhom jinkoraggixxu l-investiment f’teknologija gdida ghar-ricerka u l-izvilupp statistiku, ir-reziljenza ghall-klima u ghad-dizastri, il-bijodiversità, l-immaniggjar tal-iskart, l-energija rinnovabbli u l-efficjenza energetika, is-sigurtà tal-ilma u tal-ikel, u l-ghajxien u l-partecipazzjoni tal-komunità.

4.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-investiment fil-promozzjoni u l-izvilupp ta’ prodotti u servizzi tat-turizmu. Huma ghandhom jippromwovu l-izvilupp ta’ shubijiet innovattivi ma’ linji tal-ajru u operaturi tal-krucieri rilevanti u jinvestu fl-izvilupp tal-kapital uman, fit-tahrig fis-settur tat-turizmu u fil-bini tal-kapacitajiet, il-kummercjalizzazzjoni, inkluza l-kummercjalizzazzjoni digitali, u jinkoraggixxu kuntatti kummercjali u skambji ta’ persunal tas-sengha, bil-hsieb li tinghata spinta lill-kompetittività, jittejbu l-istandards tas-servizzi u ghall-izvilupp ulterjuri tas-settur tat-turizmu.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza tas-settur tal-energija ghall-prosperità ekonomika u tal-izvilupp tal-bniedem u dak socjali u tas-sigurtà tal-bniedem, kif ukoll il-htiega ghal tranzizzjoni bla xkiel ghal ekonomija b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju. Huma ghandhom jaghmlu hilithom biex isahhu s-sigurtà tal-energija u r-reziljenza tal-infrastrutturi tal-energija biex itejbu l-accessibbiltà u l-affordabbiltà tal-energija nadifa.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jappoggaw ir-riformi tal-energija fir-regjun tal-Pacifiku li jikkontribwixxu ghat-tnaqqis tal-intensità tal-karbonju tal-processi ta’ zvilupp tieghu, li jzidu l-efficjenza tal-provvista u l-konsum tal-energija fl-uzu finali, li jtejbu r-reziljenza tal-infrastruttura tal-energija, u li jnaqqsu l-emissjonijiet netti ta’ gassijiet serra, filwaqt li jqisu l-oqfsa ta’ politika rilevanti taghhom, inkluz il-Qafas ghal Azzjoni dwar is-Sigurtà tal-Energija fil-Pacifiku u l-FRDP.

3.   Il-Partijiet ghandhom jiffacilitaw swieq tal-energija miftuha, trasparenti u li jiffunzjonaw li jixprunaw investiment inkluziv u sostenibbli fil-generazzjoni, it-trazmissjoni u d-distribuzzjoni responsabbli, u fl-efficjenza energetika.

4.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-efficjenza energetika u l-iffrankar tal-energija fl-istadji kollha tal-katina tal-energija, mill-generazzjoni sal-konsum, u ghandhom isahhu, itejbu u jittrasformaw il-facilitajiet tal-produzzjoni, il-generazzjoni u d-distribuzzjoni tal-energija, inkluz permezz tat-tishih u l-espansjoni tal-grilji tad-distribuzzjoni tal-energija urbana u rurali.

5.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu t-tranzizzjoni energetika tar-regjun tal-Pacifiku permezz tal-izvilupp u l-uzu ta’ teknologiji tal-energija nodfa, diversi, kosteffettivi u sostenibbli, inkluzi teknologiji tal-energija rinnovabbli u b’emissjonijiet baxxi.

1.   Il-Partijiet, filwaqt li jirrikonoxxu r-restrizzjonijiet geografici li jiffaccjaw l-Istati gzejjer tal-Pacifiku, ghandhom isahhu l-konnettività madwar ir-regjun tal-Pacifiku, filwaqt li jizguraw li din tkun sostenibbli, komprensiva, ibbazata fuq ir-regoli, u li trawwem l-investiment u kondizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni ghan-negozji. Huma ghandhom jaghmlu hilithom biex jibnu konnessjonijiet tat-trasport sikuri, siguri, reziljenti u sostenibbli, bl-ajru, bl-art u bil-bahar, u networks digitali, minn mobbli sa fissi, mis-sinsla tal-internet sal-ahhar mil, minn kejbils sa satelliti. Huma jimpenjaw ruhhom li jahdmu lejn il-konnettività tal-energija, bl-ghan li jrawmu soluzzjonijiet moderni, efficjenti u nodfa u jippromwovu l-kuntatti bejn il-persuni.

2.   Il-Partijiet jimpenjaw ruhhom li jirristrutturaw, isahhu u jtejbu s-sistemi tat-trasport u tal-infrastruttura relatati, jiffacilitaw u jtejbu l-moviment tal-passiggieri, inkluzi dawk b’mobilità mnaqqsa, u tal-merkanzija, u jipprovdu access kosteffettiv, sikur, sigur u sostenibbli ghal servizzi affidabbli u effettivi tat-trasport urban, bl-ajru, marittimu, fuq passaggi tal-ilma interni, bil-ferrovija u bit-triq. Huma ghandhom itejbu l-governanza generali tas-settur tat-trasport, billi jizviluppaw u jimplimentaw regolamenti efficjenti biex jiffacilitaw l-armonizzazzjoni madwar ir-regjun tal-Pacifiku, biex jippermettu kompetizzjoni gusta u interoperabbiltà fi hdan u bejn il-modi tat-trasport, kif ukoll biex jattivaw u jippromwovu l-partecipazzjoni tas-settur privat fi progetti tat-trasport, inkluz fuq il-manutenzjoni u fuq l-eliminazzjoni ta’ restrizzjonijiet tal-kapacità u ta’ infrastrutturi b’konnessjoni nieqsa.

3.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza ta’ servizzi tat-trasport marittimu kosteffettivi u efficjenti bhala l-mod ewlieni ta’ trasport li jiffacilita l-kummerc. Huma ghandhom jikkooperaw fis-settur tat-trasport marittimu biex jippromwovu l-isforzi tal-Membri tal-OSAKP tal-Pacifiku fl-izvilupp ta’ portijiet u servizzi tal-portijiet kompetittivi, inkluza l-infrastruttura tan-navigazzjoni, bil-hsieb li jtejbu l-moviment tal-merkanzija u tan-nies.

4.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw fis-settur tal-avjazzjoni, inkluz billi jikkunsidraw zieda fir-rotot u fil-frekwenza tas-servizzi tal-ajru fir-regjun Pacifiku. Huma ghandhom jikkooperaw ukoll biex isahhu u jtejbu s-sikurezza u s-sigurtà tal-avjazzjoni, u s-sorveljanza tal-ispazju tal-ajru, inkluza l-kapacità taghhom li jirrispondu ghal theddid u riskji relatati. Huma jaqblu li jsahhu u jtejbu l-facilitajiet ta’ ghajnuna ghan-navigazzjoni tal-ivvjaggar bl-ajru u bil-bahar, inkluzi l-kontroll tat-traffiku tal-ajru u l-kartografija.

5.   Il-Partijiet ghandhom jimmiraw li jaghtu spinta lill-access ghal konnettività tal-broadband u infrastrutturi digitali miftuha, affordabbli u siguri, inkluz permezz ta’ kejbils taht il-bahar imtejba. Huma ghandhom jiehdu mizuri biex jiffacilitaw l-access facli ghall-ICT u jappoggaw l-uzu xieraq tal-intelligenza artificjali u tal-internet tal-oggetti u l-iskjerament ta’ networks minghajr fili estensivi bi prezz baxx, adattati ghac-cirkostanzi lokali. Huma ghandhom jaghmlu hilithom biex jistabbilixxu l-istituzzjonijiet regolatorji mehtiega biex johorgu licenzji lill-fornituri ta’ servizzi, jippromwovu mgiba kompetittiva u jizguraw il-benesseri u l-protezzjoni tal-konsumatur, isahhu l-kooperazzjoni regjonali, filwaqt li jqisu l-oqfsa ta’ politika rilevanti tal-Partijiet, inkluz il-Pjan ta’ Azzjoni Strategika Regjonali tal-ICT tal-Pacifiku.

1.   Il-Partijiet, filwaqt li jirrikonoxxu l-kontribut tal-industriji estrattivi ghall-izvilupp ekonomiku, ghandhom jiffacilitaw l-investiment sostenibbli u responsabbli permezz ta’ legizlazzjoni, politiki u oqfsa regolatorji xierqa konsistenti mal-ahjar prattiki internazzjonali. Huma ghandhom jimmiraw li jizguraw access gust u minghajr distorsjoni ghar-rizorsi estrattivi, filwaqt li jirrispettaw bis-shih il-ligijiet nazzjonali u s-sovranità tal-pajjizi fuq ir-rizorsi naturali taghhom u jharsu d-drittijiet tal-komunitajiet lokali affettwati.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jippromwovu l-gestjoni responsabbli tar-rizorsi estrattivi, inkluz l-izvilupp ta’ oqfsa legizlattivi, filwaqt li jqisu l-impatti ambjentali. Huma ghandhom jippromwovu t-trasparenza u r-responsabbiltà, f’konformità mal-principji stabbiliti fl-Inizjattiva ghat-Trasparenza tal-Industriji Estrattivi.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-uzu tat-teknologiji rilevanti biex jiffacilitaw l-esplorazzjoni u l-isfruttament sostenibbli u responsabbli tar-rizorsi estrattivi.

1.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-gestjoni sostenibbli tal-foresti u l-uzu sostenibbli tar-rizorsi tal-foresti, inaqqsu u jwaqqfu d-deforestazzjoni u d-degradazzjoni tal-foresti, jikkonservaw il-bijodiversità u l-ekosistemi tal-foresti, jiggieldu l-qtugh illegali tas-sigar ghall-injam u l-kummerc assocjat, u jippromwovu prodotti efficjenti fl-uzu tar-rizorsi u tal-energija minn foresti gestiti b’mod sostenibbli.

2.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu ktajjen ta’ valur sostenibbli ta’ agroindustriji u komoditajiet u prodotti tal-foresti, filwaqt li jaghtu prijorità lill-holqien tal-impjiegi u opportunitajiet ekonomici ohrajn fil-konservazzjoni tal-ekosistemi. Huma ghandhom jikkooperaw fil-gestjoni sostenibbli tal-foresti, inkluz ghall-provvista legali u sostenibbli ta’ prodotti ghal qligh kummercjali u l-kummercjalizzazzjoni sostenibbli tal-flora u l-fawna tal-foresti, b’rispett shih ghall-ahjar prattiki u standards internazzjonali u ftehimiet internazzjonali rilevanti. Huma ghandhom jikkollaboraw u jippromwovu l-uzu ta’ teknologija u metodi xierqa biex jidentifikaw u jizviluppaw hxejjex aromatici u materjali ohrajn ibbazati fuq il-foresti li jikkontribwixxu ghall-prodotti medicinali, filwaqt li jizguraw li ma jkun hemm l-ebda telfien tal-bijodiversità, li ma jinholoq ebda zbilanc fl-ekosistema, u li l-access ghall-prodotti medicinali ma jkunx imfixkel.

3.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex itejbu l-governanza u s-sostenibbiltà tal-foresti, inkluz billi jqisu l-Pjan ta’ Azzjoni tal-UE ghall-Infurzar tal-Ligi, Tmexxija u Kummerc fis-Settur Forestali (FLEGT, Forest Law Enforcement, Governance and Trade) u billi jinkoraggixxu l-izvilupp ta’ ftehimiet ta’ shubija volontarji. Huma ghandhom jaghmlu hilithom biex isahhu l-koerenza u l-interazzjonijiet pozittivi fil-livell tal-pajjizi bejn il-Pjan ta’ Azzjoni tal-FLEGT u azzjoni klimatika fis-settur tal-foresti u tal-uzu tal-art, inkluz fil-kuntest ta’ inizjattivi internazzjonali ohrajn, b’mod partikolari l-Qafas ta’ Varsavja ghat-Tnaqqis tal-Emissjonijiet mid-Deforestazzjoni u d-Degradazzjoni tal-Foresti (REDD+, Reducing Emissions for Deforestation and Forest Degradation). Huma ghandhom jimpenjaw ruhhom ukoll fl-izvilupp u fir-riezami tal-politiki, tal-legizlazzjonijiet, tar-regolamenti, tal-istrategiji u tal-pjanijiet ghal azzjoni klimatika fis-settur tal-foresti u tal-uzu tal-art, f’konformità mal-NDCs. Huma ghandhom jiehdu passi biex itejbu l-kwalità tal-inventarji ghall-emissjonijiet u t-tnehhijiet mis-settur tal-foresti.

4.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-izvilupp ta’ strategiji u inizjattivi ta’ adattament u ta’ konservazzjoni tal-foresti biex itejbu s-sahha tal-foresti, ireggghu lura d-deforestazzjoni, jirrestawraw il-pajsaggi tal-foresti degradati, itejbu r-reziljenza ghat-tibdil fil-klima u jistabbilixxu mill-gdid il-kopertura tal-foresti. Filwaqt li jirrikonoxxu l-importanza tal-foresti naturali u vergni biex jipprovdu l-ekosistemi, il-klima u s-servizzi kulturali li jiddependu fuqhom is-socjetajiet taghna, huma ghandhom jikkooperaw biex jizviluppaw u jimplimentaw approcci xierqa u incentivi pozittivi ghall-adattament u l-konservazzjoni taghhom.

5.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw it-tishih u l-bini tal-kapacitajiet ta’ istituzzjonijiet u agenziji regjonali, subregjonali u nazzjonali responsabbli ghall-gestjoni sostenibbli tal-foresti. Huma ghandhom izidu l-gharfien pubbliku dwar id-deforestazzjoni fil-livelli kollha u jinkoraggixxu l-konsum ta’ prodotti efficjenti fl-uzu tar-rizorsi u tal-energija minn foresti gestiti b’mod sostenibbli. Huma ghandhom jippromwovu u jappoggaw l-uzu ta’ fjuwil tat-tisjir alternattiv, sostenibbli u nadif ghall-komunitajiet lokali. Huma ghandhom isahhu l-involviment tal-awtoritajiet u l-komunitajiet lokali fil-protezzjoni tal-foresti.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-isforzi ta’ xulxin biex jizguraw governanza tal-oceani mtejba u integrata, mizuri ta’ konservazzjoni u gestjoni tas-sajd regjonali u subregjonali msahha, il-monitoragg, il-kontroll u s-sorveljanza tas-sajd, strategiji ohra specifici ghar-regjun, u strumenti ghall-gestjoni effettiva tal-oceani.

2.   Il-Partijiet ghandhom jiehdu l-passi mehtiega biex jimplimentaw trattati, konvenzjonijiet u ftehimiet regjonali u internazzjonali rilevanti dwar il-governanza tal-oceani, li ghalihom huma parti, u l-konservazzjoni u l-gestjoni tar-rizorsi previsti fihom.

3.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-governanza tal-oceani ghall-uzu u l-konservazzjoni sostenibbli taghhom, f’konformità mal-Konvenzjoni tan-NU dwar il-Ligi tal-Bahar (UNCLOS, UN Convention on the Law of the Sea) u filwaqt li jqisu l-oqfsa regjonali rilevanti, inkluz billi jippromwovu approcc ta’ gestjoni integrata, b’kont mehud tad-dimensjonijiet socjali, ekonomici u ambjentali tal-izvilupp sostenibbli.

4.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jimmitigaw u jtaffu l-pressjoni fuq l-oceani u r-rizorsi taghhom, ghal oceani sikuri, siguri, nodfa u gestiti b’mod sostenibbli, kif ukoll biex isahhu l-gharfien dwar l-oceani. Huma ghandhom jikkooperaw fuq il-protezzjoni, il-preservazzjoni u r-restawr tal-ekosistemi kostali u tal-bahar.

5.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jipprevjenu u jnaqqsu t-tniggis tal-bahar u jiggieldu kontra t-tniggis akustiku u l-iskart tal-bahar, inkluzi l-plastik u l-mikroplastik, it-tixrid taz-zejt u l-kontaminanti nukleari. Huma ghandhom jappoggaw u jistinkaw ghar-regolamentazzjoni tat-tnaqqis tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra mill-bastimenti, filwaqt li jappoggaw b’mod attiv l-implimentazzjoni urgenti tal-istrategija inizjali tal-Organizzazzjoni Marittima Internazzjonali dwar it-tnaqqis tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra mill-bastimenti. Huma ghandhom jippromulgaw legizlazzjoni u regolamenti li jirregolaw ir-rimi ta’ skart ta’ hsara u skart, inkluz l-impozizzjoni ta’ penali ghall-ksur.

6.   Il-Partijiet jaqblu li jibbazaw id-decizjonijiet taghhom fuq l-aqwa xjenza disponibbli, b’kunsiderazzjoni xierqa ghall-principji tal-approcc ibbazat fuq l-ekosistema, il-principju ta’ prekawzjoni u l-importanza tal-gharfien tradizzjonali u indigenu.

7.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-kooperazzjoni fuq ir-ricerka, it-tfassil u l-implimentazzjoni ta’ mizuri ta’ konservazzjoni u gestjoni, l-ippjanar spazjali tal-bahar, u l-istabbiliment ta’ zoni protetti tal-bahar u ta’ habitats tal-bahar, b’mod konsistenti mad-dritt internazzjonali, abbazi tal-ahjar xjenza disponibbli u b’kont mehud tal-gharfien tal-komunitajiet indigeni u lokali.

8.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jibnu l-kapacità u l-gharfien espert fil-governanza tal-oceani, inkluz permezz tar-ricerka xjentifika tal-bahar u t-trasferiment tat-teknologija tal-bahar, f’konformità mal-UNCLOS.

9.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu d-djalogu u l-kooperazzjoni fuq l-aspetti kollha tal-governanza tal-oceani, inkluz fuq kwistjonijiet relatati mat-tibdil fil-klima, iz-zieda fil-livell tal-bahar u l-effetti u l-implikazzjonijiet possibbli taghha, l-estrazzjoni minn qiegh il-bahar, is-sajd, it-tniggis tal-bahar u r-ricerka u l-izvilupp.

10.   Il-Partijiet jirrikonoxxu t-thassib generali li tqajjem dwar l-impatt tal-estrazzjoni minn qiegh il-bahar fuq l-ambjent tal-bahar u l-bijodiversità tieghu. Huma ghandhom juzaw l-ahjar xjenza disponibbli, japplikaw il-principju ta’ prekawzjoni u l-approcc tal-ekosistema, jippromwovu r-ricerka u jikkondividu l-ahjar prattiki fl-oqsma ta’ interess reciproku relatati mar-rizorsi minerali ta’ qiegh il-bahar, sabiex jizguraw il-gestjoni ambjentali tajba tal-attivitajiet ghall-protezzjoni u l-preservazzjoni tal-ambjent tal-bahar u tal-bijodiversità tieghu.

1.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw, inkluz permezz ta’ organizzazzjonijiet u arrangamenti regjonali u internazzjonali kompetenti, fuq il-konservazzjoni u l-uzu sostenibbli tal-bijodiversità tal-bahar f’zoni lil hinn mill-gurizdizzjoni nazzjonali, abbazi tal-ahjar xjenza disponibbli.

2.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-bini tal-kapacitajiet u t-trasferiment tat-teknologija tal-bahar ghall-konservazzjoni u l-uzu sostenibbli tal-bijodiversità tal-bahar f’zoni lil hinn mill-gurizdizzjoni nazzjonali, inkluz permezz ta’ kooperazzjoni internazzjonali.

1.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jizguraw il-konservazzjoni u l-gestjoni u l-uzu sostenibbli tar-rizorsi tas-sajd fil-livelli bilaterali, subregjonali, regjonali u multilaterali, kif xieraq.

2.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jizguraw li r-rizorsi tas-sajd jigu kkonservati u gestiti b’mod effettiv u jinqabdu b’mod sostenibbli, u li r-redditi socjali u ekonomici jigu ottimizzati.

3.   Il-Partijiet jaqblu li jippromwovu mizuri ta’ konservazzjoni u gestjoni trasparenti u bbazati fuq ix-xjenza f’konformità mad-dritt internazzjonali, b’mod partikolari r-regoli u l-principji stabbiliti fl-UNCLOS u fil-Ftehim tan-NU dwar il-Hazniet ta’ Hut, u li jirrispettaw il-mizuri ta’ konservazzjoni u gestjoni adottati mill-organizzazzjonijiet regjonali tal-gestjoni tas-sajd, fejn applikabbli.

4.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jizguraw l-izvilupp ekonomiku sostenibbli tas-sajd kostali permezz ta’ politiki, ligijiet u regolamenti effettivi. Huma ghandhom jippromwovu l-access ghar-rizorsi tas-sajd mill-komunitajiet lokali, u mis-sajjieda fuq skala zghira u artigjanali, u ghandhom jippromwovu s-sigurtà alimentari u l-ekwità intergenerazzjonali u intragenerazzjonali.

1.   Il-Partijiet, f’konformità mal-obbligi internazzjonali, ghandhom izommu jew jadottaw inizjattivi biex jiggieldu s-sajd IUU fil-gurizdizzjonijiet rispettivi taghhom, f’gurizdizzjonijiet ohrajn, u fl-ibhra miftuha, filwaqt li jirrikonoxxu li tali attivitajiet jikkostitwixxu theddida serja ghall-konservazzjoni effettiva, il-gestjoni u l-isfruttament sostenibbli tas-sajd.

2.   Il-Partijiet ghandhom jimplimentaw politiki u mizuri biex jeskludu prodotti tas-sajd IUU mill-flussi kummercjali. Huma ghandhom jimplimentaw u jinfurzaw mizuri ta’ monitoragg, kontroll u sorveljanza, bhal skemi ta’ osservaturi, sistemi ta’ monitoragg tal-bastimenti, licenzji u awtorizzazzjonijiet tas-sajd, registrazzjoni u rapportar tal-qabdiet, kontroll tat-trazbord, spezzjonijiet u kontroll tal-Istat tal-port u mizuri assocjati, biex jizguraw konformità, inkluzi azzjoni ta’ infurzar u sanzjonijiet skont ir-regolamenti domestici, bl-ghan li jikkonservaw l-istokkijiet tal-hut, jipprevjenu s-sajd eccessiv u jippromwovu s-sajd sostenibbli.

3.   Il-Partijiet, f’konformità mal-obbligi taghhom skont il-ligijiet nazzjonali u l-istrumenti subregjonali, regjonali u internazzjonali ezistenti, jaqblu li ma jaghtux permess ghad-dhul lil, jirrifjutaw li jipprovdu servizz lil, jew li jkeccu mill-portijiet taghhom, bastimenti ta’ Partijiet li jkunu nstabu li kienu involuti f’sajd IUU f’gurizdizzjonijiet ohrajn u fl-ibhra miftuha, jew li jkollhom storja ta’ sajd IUU.

4.   Il-Partijiet ghandhom jaghmlu hilithom biex jirratifikaw il-ftehimiet internazzjonali rilevanti fir-rigward tas-sajd IUU, b’mod partikolari l-Ftehim dwar Mizuri tal-Istat tal-Port li Jimpedixxu, Jiskoraggixxu u Jeliminaw is-Sajd Illegali, Mhux Rappurtat u Mhux Regolat, maghmul f’Ruma fit-22 ta’ Novembru 2009, u ghandhom jippromwovu l-komplementarjetà u l-konsistenza bejn il-mizuri u l-istrategiji internazzjonali u regjonali ghall-glieda kontra s-sajd IUU.

1.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jizguraw il-paci, is-sigurtà u l-gustizzja, permezz tal-protezzjoni, il-promozzjoni u l-issodisfar tad-drittijiet tal-bniedem, il-governanza tajba, is-sigurtà tal-bniedem imsahha, is-sigurtà ambjentali, u l-prevenzjoni tal-kunflitti u l-konsolidazzjoni tal-paci.

2.   Il-Partijiet ghandhom jindirizzaw il-forom kollha ta’ vjolenza bbazata fuq l-identità, inkluza l-vjolenza sesswali, abbazi tal-generu, interkomunali, etnika u religjuza. Huma ghandhom jappoggaw il-processi ta’ rikonciljazzjoni permezz ta’ mekkanizmi ta’ gustizzja tranzizzjonali, inkluzi prattiki tradizzjonali jew konswetudinarji, fejn u meta dawn ma jkunux inkompatibbli mad-drittijiet tal-bniedem rikonoxxuti internazzjonalment. Huma ghandhom jipprovdu appogg lill-vittmi kollha ta’ vjolenza.

3.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex itejbu s-sigurtà marittima, f’konformità mal-UNCLOS u filwaqt li jqisu l-oqfsa regjonali rilevanti, billi jikkondividu l-informazzjoni, jirrispondu ghat-theddid ghall-bastimenti u ghall-installazzjonijiet u l-assi marittimi, u jinfurzaw il-ligijiet u r-regolamenti rilevanti. Huma ghandhom jikkooperaw, inkluz permezz tal-uzu ta’ teknologiji spazjali, biex jindirizzaw kwistjonijiet ta’ sigurtà li jirrizultaw minn kriminalità tranznazzjonali bhat-traffikar tad-drogi, il-piraterija u s-serq bl-uzu tal-armi fuq il-bahar, ix-xoghol furzat, it-traffikar ta’ persuni u l-facilitazzjoni ta’ dhul klandestin ta’ migranti.

4.   Il-Partijiet ghandhom jaghmlu hilithom biex jizviluppaw inizjattivi godda ghall-prevenzjoni u l-glieda kontra t-terrorizmu fil-forom kollha tieghu b’rispett shih ghall-istat tad-dritt u ghad-dritt internazzjonali, li jindirizzaw dawk il-fatturi, li jistghu joholqu ambjent li jwassal ghall-estremizmu vjolenti u ghar-radikalizzazzjoni. Huma ghandhom jizviluppaw legizlazzjoni u strategiji godda, jew isahhu dawk ezistenti, u jikkooperaw biex jiggieldu kontra t-terrorizmu, il-finanzjament tat-terrorizmu u t-theddid assocjat, kif xieraq, f’konformità shiha mad-dritt internazzjonali, kull fejn applikabbli. Huma ghandhom jikkooperaw lejn l-implimentazzjoni tar-Rizoluzzjonijiet rilevanti kollha tal-Kunsill tas-Sigurtà tan-NU (UNSCRs), inkluzi l-UNSCRs 2396 (2017) u 2462 (2019), u tal-Assemblea Generali. Huma ghandhom joqoghdu lura milli jipprovdu kwalunkwe forma ta’ appogg lil atturi tal-Istat u mhux tal-Istat li jipprovaw jizviluppaw, jakkwistaw, jimmanifatturaw, jippossjedu, jittrasportaw, jittrasferixxu jew juzaw armi nukleari, kimici, bijologici jew kwalunkwe armi ohrajn u l-mezzi tat-twassil taghhom, ghal finijiet terroristici. Huma ghandhom itejbu l-kooperazzjoni biex jippermettu lill-individwi u lill-komunitajiet jipprevjenu u jzidu r-reziljenza kontra atti ta’ terrorizmu, estremizmu vjolenti u radikalizzazzjoni.

5.   Il-Partijiet jaffermaw mill-gdid li t-tibdil fil-klima huwa theddida ezistenzjali ghall-ghajxien, is-sigurtà u l-benesseri tal-popli u l-komunitajiet, u jimpenjaw ruhhom li jaghmlu progress fl-implimentazzjoni tal-Ftehim ta’ Parigi. Huma ghandhom jippromwovu r-rikonoxximent globali tat-tibdil fil-klima bhala riskju ghas-sigurtà u ghandhom jahdmu flimkien biex jipprevjenu l-impatti tat-tibdil fil-klima milli jkomplu jagixxu bhala multiplikatur tat-theddid, bhal theddid minn zieda fil-livelli tal-bahar u eventi ta’ temp estrem, b’implikazzjonijiet serji ghall-paci u s-sigurtà. Huma ghandhom jirrikonoxxu u jagixxu fuq it-theddida tat-tibdil fil-klima ghall-paci u s-sigurtà billi jsahhu l-mizuri ta’ adattament u reziljenza kif ukoll is-sistemi ta’ twissija bikrija.

6.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-kooperazzjoni biex jippromwovu c-cibersigurtà u biex jipprevjenu u jiggieldu c-ciberkriminalità u l-kriminalità bl-uzu tal-internet, inkluz is-serq tal-proprjetà intellettwali bl-uzu tal-internet. Huma ghandhom jikkooperaw biex jikkondividu l-ahjar prattiki ghall-protezzjoni b’mod aktar effettiv tal-infrastrutturi kritici nazzjonali u regjonali minn attakki cibernetici. Huma ghandhom jippromwovu governanza tal-internet b’diversi partijiet ikkoncernati u jindirizzaw kwistjonijiet relatati mad-distribuzzjoni online ta’ materjali illeciti jew dannuzi. Huma ghandhom jiskambjaw informazzjoni dwar l-edukazzjoni u t-tahrig ta’ esperti teknici tac-cibersigurtà u investigaturi tac-ciberkriminalità, tal-investigazzjoni tac-ciberkriminalità u tax-xjenza forensika digitali. Huma ghandhom isahhu l-kooperazzjoni internazzjonali biex jippromwovu s-sigurtà u l-istabbiltà fic-ciberspazju. Huma ghandhom jirrikonoxxu li c-ciberkriminalità hija problema globali u jirrikonoxxu l-htiega li jibnu fuq in-normi u l-istandards internazzjonali ezistenti, inkluzi dawk tal-Konvenzjoni ta’ Budapest dwar ic-Ciberkriminalità.

1.   Il-Partijiet ghandhom isahhu u jimplimentaw il-legizlazzjoni u l-istrategiji ghall-glieda kontra l-kriminalità organizzata tranznazzjonali, inkluzi, izda mhux limitatament ghal, it-traffikar tal-bnedmin, id-drogi illeciti, l-armi hfief u ta’ kalibru zghir, il-qtugh illegali tas-sigar ghall-injam u l-kummerc assocjat, il-kummerc illegali ta’ specijiet fil-periklu, inkluzi specijiet tal-bahar fil-periklu, annimali u pjanti selvaggi, kif ukoll prodotti derivati, u attivitajiet ekonomici u finanzjarji illegali ohrajn.

2.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw bil-hsieb li jzommu sforzi kkoordinati biex jipprevjenu u jiggieldu l-uzu tas-sistemi finanzjarji taghhom biex jiffinanzjaw attivitajiet kriminali. Huma ghandhom jiskambjaw informazzjoni u jinfurzaw mizuri xierqa ghall-glieda kontra l-hasil tal-flus, il-finanzjament tat-terrorizmu u l-flussi finanzjarji illeciti, f’konformità mal-istandards u l-oqfsa internazzjonali rilevanti, notevolment ir-rakkomandazzjonijiet tat-Task Force ta’ Azzjoni Finanzjarja.

3.   Il-Partijiet ghandhom isahhu d-djalogu u l-kooperazzjoni fil-qasam tal-infurzar tal-ligi, bl-ghan li jiggieldu l-attivitajiet ta’ networks kriminali u terroristici organizzati tranznazzjonali. Huma ghandhom itejbu l-koordinazzjoni bejn il-mekkanizmi ta’ sigurtà regjonali u nazzjonali permezz ta’ djalogu miftuh u l-iskambju ta’ informazzjoni strategika b’appogg ghat-twissija bikrija u l-kooperazzjoni ma’ organizzazzjonijiet internazzjonali, imsiehba u partijiet ikkoncernati rilevanti.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li d-drittijiet tal-bniedem huma universali, indivizibbli, interdipendenti u interrelatati u jaqblu li jirrispettaw, jipprotegu, jissodisfaw u jippromwovu d-drittijiet tal-bniedem kollha, kemm jekk huma civili, politici, ekonomici, socjali jew kulturali. Huma ghandhom jiehdu l-passi mehtiega f’konformità mat-trattati internazzjonali rilevanti biex jizguraw it-tgawdija shiha u ugwali tad-drittijiet tal-bniedem u tal-libertajiet fundamentali kollha, inkluzi l-libertà ta’ opinjoni u ta’ espressjoni, il-libertà ta’ ghaqda u ta’ assocjazzjoni, u l-libertà tal-hsieb, tar-religjon u tat-twemmin. Huma ghandhom jindirizzaw u jiggieldu l-forom kollha ta’ razzizmu, diskriminazzjoni, diskriminazzjoni abbazi tal-generu, inkluz il-manifestazzjoni taghhom permezz ta’ vjolenza abbazi tal-generu, it-traffikar tal-bnedmin, bin-nisa u l-bniet partikolarment fil-mira ghal sfruttament sesswali, diskors ta’ mibeghda u reati ta’ mibeghda, ksenofobija u intolleranza relatata.

2.   Il-Partijiet ghandhom jintensifikaw l-isforzi biex jiksbu l-ugwaljanza bejn il-generi u t-tgawdija shiha tad-drittijiet tal-bniedem kollha min-nisa u mill-bniet u t-tishih tal-pozizzjoni taghhom. Huma ghandhom jippromwovu, jipprotegu u jissodisfaw id-drittijiet tat-tfal.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu d-drittijiet ta’ persuni li jappartjenu ghal minoranzi u jmexxu ’l quddiem id-drittijiet tal-popli indigeni, kif stabbilit fid-Dikjarazzjoni tan-NU dwar id-Drittijiet tal-Popli Indigeni (UNDRIP).

4.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw mizuri ghat-titjib tal-approcc ibbazat fuq id-drittijiet ghall-izvilupp, li jinkludu d-drittijiet tal-bniedem kollha, u jiehdu l-passi mehtiega biex jizguraw, inter alia, l-ugwaljanza u n-nondiskriminazzjoni ghal kulhadd fit-tgawdija tad-drittijiet tal-bniedem, inkluz l-access ghal u l-kontroll fuq ir-rizorsi u s-servizzi essenzjali ghad-dritt ghal standard tal-ghajxien adegwat. Dawn jinkludu, izda mhumiex limitati ghal, id-drittijiet ghall-edukazzjoni, is-sahha, inkluza s-sahha sesswali u riproduttiva, l-ikel, l-ilma tax-xorb u s-sanità, l-akkomodazzjoni adegwata, ix-xoghol u l-gustizzja. Il-passi li ghandhom jittiehdu ghar-realizzazzjoni ta’ dawn id-drittijiet ghandhom jinkludu servizzi accessibbli li jindirizzaw il-kawzi u l-impatti negattivi tat-tibdil fil-klima u l-promozzjoni ta’ distribuzzjoni gusta u ekwa tar-rizorsi.

5.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw lejn ir-realizzazzjoni tad-drittijiet tal-bniedem fir-regjun tal-Pacifiku, inkluz permezz tal-istabbiliment u t-tishih ta’ mekkanizmi u istituzzjonijiet regjonali u nazzjonali indipendenti tad-drittijiet tal-bniedem, u permezz tat-tishih ta’ ambjent abilitanti u sikur ghall-impenn attiv tas-socjetà civili, tad-difensuri tad-drittijiet tal-bniedem u ta’ partijiet ikkoncernati rilevanti ohrajn, inkluz permezz tal-bini tal-kapacitajiet taghhom u l-access ghal mekkanizmi regjonali u internazzjonali tad-drittijiet tal-bniedem.

1.   Il-Partijiet ghandhom iharsu l-processi u l-istituzzjonijiet demokratici f’konformità ma’ principji rikonoxxuti fuq livell internazzjonali u oqfsa legali nazzjonali, inkluzi gvernijiet responsabbli eletti permezz ta’ elezzjonijiet pacifici, inkluzivi, trasparenti u kredibbli, l-accettazzjoni tar-rizultati tal-elezzjonijiet u t-tranzizzjoni sussegwenti tal-gvern u d-dritt tal-individwu li jippartecipa fl-affarijiet pubblici tas-socjetà li jghix fiha.

2.   Il-Partijiet ghandhom itejbu r-rwol tal-parlamenti, jippromwovu l-indipendenza u l-pluralizmu tal-midja, u jippreservaw u jwessghu spazju abilitanti ghas-socjetà civili bil-hsieb li jtejbu r-responsabbiltà demokratika. Huma ghandhom isahhu l-kapacitajiet nazzjonali, regjonali u decentralizzati biex jizguraw ir-rispett ghall-principji u l-prattiki demokratici.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-principji ta’ governanza tajba. Huma ghandhom jiehdu mizuri konkreti biex jibnu istituzzjonijiet pubblici inkluzivi, responsabbli u trasparenti. Huma ghandhom jappoggaw il-kapacitajiet ghat-tfassil u l-implimentazzjoni tal-politika, jizviluppaw servizz civili responsabbli, efficjenti, trasparenti u professjonali, u jsahhu l-ghoti ta’ servizzi pubblici ta’ kwalità.

4.   Il-Partijiet ghandhom jaccelleraw l-iskjerament ta’ infrastruttura ta’ servizzi ta’ governanza elettronika u servizzi digitali bhala mezz biex itejbu l-access ghal, u d-disponibbiltà ta’, servizzi pubblici, itejbu l-prattiki demokratici u l-governanza, u jippromwovu, jipprotegu u jissodisfaw id-drittijiet tal-bniedem u l-libertajiet fundamentali.

5.   Il-Partijiet ghandhom jistabbilixxu jew isahhu l-mekkanizmi u l-istituzzjonijiet biex jiggieldu kontra l-korruzzjoni, it-tixhim, il-frodi u reati finanzjarji korporattivi, inkluz bl-implimentazzjoni u l-promozzjoni ta’ standards u strumenti internazzjonali rilevanti, notevolment il-Konvenzjoni tan-NU kontra l-Korruzzjoni, maghmula fi New York fil-31 ta’ Ottubru 2003. Huma ghandhom jippromwovu l-gestjoni trasparenti tar-rizorsi pubblici u r-responsabbiltà, jinkoraggixxu azzjonijiet li jappoggaw il-valuri ta’ kultura ta’ trasparenza, legalità u bidla fl-imgiba sabiex tigi zgurata l-eradikazzjoni tal-korruzzjoni, u jkomplu jizviluppaw il-legizlazzjoni biex jigu ffacilitati l-irkupru u r-ritorn tal-assi.

6.   Il-Partijiet ghandhom isahhu s-sistemi ta’ governanza biex iwaqqfu l-migrazzjoni irregolari u jiggieldu l-kuntrabandu ta’ migranti u networks kriminali relatati, kif ukoll it-traffikar tal-bnedmin, b’enfasi specifika fuq il-protezzjoni tal-vittmi.

1.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu r-rispett ghal-ligi u jikkooperaw biex jikkonsolidaw l-istat tad-dritt. Huma ghandhom jimmiraw li jizguraw gudikatura indipendenti, imparzjali u effettiva u li jsahhu l-istituzzjonijiet fl-amministrazzjoni tal-gustizzja. Huma ghandhom jiehdu l-passi mehtiega biex jipprovdu access ghall-gustizzja ghal kulhadd taht process xieraq.

2.   Il-Partijiet ghandhom jopponu u jikkundannaw kull forma ta’ tortura u trattament krudili, inuman jew degradanti iehor minn atturi statali u mhux statali fil-kuntesti kollha, inkluz billi jappoggaw ir-ratifika u l-implimentazzjoni effettiva tal-Konvenzjoni kontra t-Tortura u Trattament jew Pieni Krudili, Inumani jew Degradanti Ohra, maghmula fi New York fl-10 ta’ Dicembru 1984, u l-Protokoll Fakultattiv taghha.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu riformi tal-gustizzja sabiex jizguraw sistemi u proceduri tal-qorti efficjenti u jimmodernizzaw is-sistemi penitenzjarji. Huma ghandhom jikkooperaw biex itejbu l-kapacitajiet ta’ atturi ewlenin fil-gudikatura u fil-korpi legizlattivi.

1.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu gestjoni finanzjarja pubblika tajba, inkluzi l-mobilizzazzjoni effettiva u l-uzu tad-dhul pubbliku, il-gestjoni sostenibbli tad-dejn pubbliku, sistemi tal-akkwist pubbliku sostenibbli, trasparenti, kompetittivi u prevedibbli, u appogg ghall-korpi nazzjonali ta’ sorveljanza.

2.   Il-Partijiet ghandhom jippromulgaw legizlazzjoni, jiehdu mizuri konkreti u jsahhu l-istituzzjonijiet u l-mekkanizmi rilevanti biex jimplimentaw il-principji ta’ governanza tajba fil-qasam tat-taxxa.

3.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex jiggieldu l-evazjoni tat-taxxa, l-evitar tat-taxxa u l-flussi finanzjarji illeciti, u jizguraw l-efficjenza, l-effettività, it-trasparenza u l-gustizzja tas-sistemi tat-taxxi.

1.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw access inkluziv u ekwu ghal edukazzjoni ta’ kwalità fil-livelli primarji, sekondarji u terzjarji, kura bikrija tat-tfal, edukazzjoni u tahrig teknici u vokazzjonali, filwaqt li jqisu l-oqfsa ta’ politika rilevanti taghhom, inkluz il-Qafas ta’ Edukazzjoni Regjonali tal-Pacifiku. Huma ghandhom jippromwovu l-izvilupp tal-litterizmu u l-hiliet digitali. Huma ghandhom jaghtu attenzjoni specjali lin-nisa u lill-bniet, u lill-gruppi emarginati u vulnerabbli, inkluzi persuni b’dizabbiltà.

2.   Il-Partijiet ghandhom jiehdu mizuri biex itejbu l-kwalità tat-taghlim formali u mhux formali u biex jappoggaw l-izvilupp tal-hiliet permezz ta’ edukazzjoni u tahrig teknici u vokazzjonali, bil-hsieb li jzidu l-ghadd ta’ haddiema tas-sengha u b’edukazzjoni gholja li jaqblu mal-htigijiet u l-opportunitajiet tas-suq tax-xoghol.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu inizjattivi li jinkoraggixxu u jippermettu l-izvilupp u l-uzu usa’ tax-xjenza, it-teknologija, l-inginerija u l-matematika.

4.   Il-Partijiet ghandhom jaghmlu hilithom biex itejbu l-infrastruttura u t-taghmir tac-centri edukattivi. Huma ghandhom itejbu l-kwalità tal-edukazzjoni permezz ta’ politiki bbazati fuq l-evidenza, l-izvilupp tal-kurrikulu u l-kwalità mtejba tat-tahrig u l-izvilupp professjonali tal-ghalliema.

1.   Il-Partijiet ghandhom jimmiraw li jiksbu kopertura tas-sahha universali u access ekwu ghas-servizzi tal-kura tas-sahha, inkluz permezz ta’ sistemi tas-sahha nazzjonali msahha, facilitajiet u taghmir modernizzati, u medicini u vaccini essenzjali ta’ kwalità u affordabbli.

2.   Il-Partijiet ghandhom jiehdu mizuri ghat-tishih tal-prevenzjoni u l-kontroll ta’ mard li ma jittehidx, bil-hsieb li titnaqqas l-incidenza tieghu, inkluz billi jizdied l-investiment ghall-promozzjoni tas-sahha, u strategiji ta’ prevenzjoni primarji u sekondarji. Huma ghandhom iqisu l-oqfsa ta’ politika rilevanti taghhom li jippromwovu l-prevenzjoni u l-kontroll ta’ mard li ma jittehidx. Huma ghandhom jindirizzaw l-isfidi assocjati mas-sahha mentali, permezz tal-izvilupp ta’ servizzi tal-kura tas-sahha u bbazati fil-komunità, inkluzi dawk li jindirizzaw disturbi psikosocjali.

3.   Il-Partijiet ghandhom isahhu s-sistemi nazzjonali u regjonali ta’ sorveljanza u monitoragg biex jidentifikaw u jirrispondu malajr u b’mod effettiv ghal mard komunikabbli u emergenzi ohra tas-sahha ta’ thassib nazzjonali, regjonali u internazzjonali, inkluzi infezzjonijiet b’potenzjal pandemiku bhall-influwenza. Huma ghandhom jikkooperaw ukoll biex jimplimentaw approcc “sahha wahda” biex jindirizzaw ir-rezistenza antimikrobika u l-konsegwenzi taghha kemm ghas-sahha tal-bniedem kif ukoll ghas-sahha tal-annimali.

1.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-isforzi biex irawmu l-access ghal ilma sufficjenti, sikur u affordabbli ghall-uzu personali u domestiku, filwaqt li jaghtu attenzjoni specjali lil persuni f’sitwazzjonijiet vulnerabbli. Huma ghandhom jippromwovu azzjoni biex isahhu s-sigurtà tal-ilma kontra l-impatti tat-tkabbir tal-popolazzjoni, il-varjabbiltà tal-klima u t-tibdil fil-klima, inkluz permezz ta’ efficjenza mtejba fl-uzu tal-ilma, is-sikurezza tal-ilma tax-xorb, l-uzu sostenibbli tar-rizorsi tal-ilma, u l-izvilupp ta’ sistemi nazzjonali ghall-gbir u l-hazna tal-ilma.

2.   Il-Partijiet ghandhom jaghtu spinta lill-access fiziku u affordabbli ghas-sanità ghal kulhadd, fl-isferi kollha tal-hajja, li huwa sikur, igjeniku, sigur, socjalment u kulturalment accettabbli u li jipprovdi privatezza u jizgura dinjità. Huma ghandhom jappoggaw u jsahhu l-partecipazzjoni tal-komunitajiet lokali fl-istabbiliment, il-gestjoni u z-zamma ta’ facilitajiet u prattiki ta’ igjene fid-djar, fl-iskejjel u fil-facilitajiet tal-kura tas-sahha, b’mod partikolari f’zoni li jiffaccjaw sfidi difficli, bhal zoni rurali u remoti, gzejjer zghar u insedjamenti urbani informali.

3.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza ta’ gharfien u teknologija kondivizi, inkluz il-bini tal-kapacitajiet mehtieg biex jippjanaw, iwasslu u jzommu sistemi u infrastruttura tal-ilma u s-sanità ta’ kwalità.

1.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-isforzi biex jizguraw access ekwu ghal akkomodazzjoni adegwata, sikura u affordabbli ghal kulhadd, inkluzi dawk f’sitwazzjonijiet vulnerabbli. Huma ghandhom jindirizzaw il-kwistjoni tal-inugwaljanzi bejn l-unitajiet domestici urbani u z-zoni rurali, u bejn il-gzejjer remoti u dawk ewlenin. Huma ghandhom jippromwovu l-kondivizjoni tal-ahjar prattiki, inkluz dwar il-kodicijiet tal-bini, bil-hsieb li jtejbu r-reziljenza ambjentali u jiksbu akkomodazzjoni intelligenti fil-livell klimatiku.

2.   Il-Partijiet ghandhom jahdmu biex jiksbu access universali ghal servizzi tal-energija sostenibbli ghal kulhadd, itejbu l-access ghall-elettriku u jappoggaw l-efficjenza fl-uzu tal-energija mill-unitajiet domestici.

1.   Il-Partijiet ghandhom jimmiraw li jizguraw li kulhadd ikollu access ghal ikel sufficjenti, affordabbli, sikur u nutrittiv, inkluz billi jippromwovu ikel nutrittiv lokali u jinvestu f’sistemi tal-ikel sostenibbli, inkluzi trasport u hazna reziljenti ghall-klima. Huma ghandhom jaghtu attenzjoni partikolari biex jizguraw id-disponibbiltà ta’ sorsi adegwati ta’ ikel ta’ emergenza matul l-irkupru minn dizastru.

2.   Il-Partijiet ghandhom jikkooperaw biex itemmu l-forom kollha ta’ malnutrizzjoni u jindirizzaw il-kawzi sottostanti tal-insigurtà tal-ikel u tan-nutrizzjoni.

3.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw id-diversifikazzjoni agrikola u l-produzzjoni lokali tal-ikel, kemm ghal skopijiet ta’ sussistenza kif ukoll ghal skopijiet kummercjali. Huma ghandhom jimmiraw li jsahhu sistemi ta’ biedja reziljenti u diversifikati u agrikoltura efficjenti fl-uzu tar-rizorsi billi juzaw varjetajiet ta’ ghelejjel nutrittivi reziljenti u b’rendiment gholi. Huma ghandhom jindirizzaw l-isfruttament zejjed tar-rizorsi tas-sajd, filwaqt li jqisu li l-hut huwa sors kritiku ghas-sigurtà alimentari u tan-nutrizzjoni.

4.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu dieti tajbin ghas-sahha, inaqqsu d-dipendenza fuq ikel importat b’valur nutrizzjonali baxx, isahhu r-regolamentazzjoni tat-tikkettar tan-nutrizzjoni, irawmu programmi ta’ edukazzjoni u ta’ sensibilizzazzjoni dwar prattiki ta’ nutrizzjoni u dieta tajba ghas-sahha, u jippromwovu l-produzzjoni u l-konsum ta’ ikel lokali tajjeb ghas-sahha.

1.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-holqien ta’ swieq tax-xoghol inkluzivi u li jiffunzjonaw tajjeb u politiki tal-impjiegi diretti biex jizguraw xoghol decenti ghal kulhadd, inkluz it-titjib tal-kondizzjonijiet tas-sahha u s-sikurezza ghall-haddiema. Huma ghandhom jindirizzaw kwistjonijiet relatati mal-ekonomija informali, inkluz l-access ghall-kreditu u l-mikrofinanzjament u mizuri ta’ protezzjoni socjali msahha, bil-hsieb li jiffacilitaw tranzizzjoni aktar bla xkiel ghall-ekonomija formali. Huma ghandhom jiggieldu kull forma ta’ sfruttament ghal profitt, inkluz l-isfruttament sesswali u tax-xoghol, kemm f’ekonomiji formali kif ukoll f’dawk informali.

2.   Il-Partijiet ghandhom jahdmu biex jestendu l-kopertura tal-protezzjoni socjali, specjalment ghal persuni f’sitwazzjoni ta’ vulnerabbiltà u gruppi emarginati, kif ukoll ghal dawk li huma impjegati b’mod formali u informali, bl-ghan li jilhqu l-universalità b’mod progressiv, permezz ta’ sigurtà bazika tal-introjtu u sistemi ta’ protezzjoni socjali adegwati u li jirrispondu ghax-xokkijiet.

1.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-politiki, il-programmi u l-mekkanizmi mmirati biex jizguraw, itejbu u jespandu l-partecipazzjoni u l-opportunitajiet indaqs ghall-irgiel u n-nisa fl-isferi kollha tal-hajja politika, ekonomika, socjali u kulturali. Huma ghandhom jinkoraggixxu r-ratifika u jappoggaw l-implimentazzjoni effettiva tal-Konvenzjoni dwar l-Eliminazzjoni ta’ Kull Forma ta’ Diskriminazzjoni kontra n-Nisa, maghmula fi New York fit-18 ta’ Dicembru 1979, u l-Protokoll Fakultattiv taghha. Huma ghandhom jizguraw li l-perspettiva tal-generu tigi integrata b’mod sistematiku fil-politiki kollha. Huma ghandhom iqisu l-oqfsa ta’ politika rilevanti taghhom, inkluza l-arkitettura regjonali tal-Pacifiku ghall-ugwaljanza bejn il-generi.

2.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw it-tishih tal-pozizzjoni ekonomika tan-nisa, jidentifikaw opportunitajiet ekonomici ghan-nisa u ghandhom jizguraw li d-drittijiet ekonomici u socjali taghhom jigu rrispettati u promossi. Huma ghandhom jiffacilitaw l-access tan-nisa ghas-servizzi finanzjarji u l-impjiegi, u l-kontroll fuq u l-uzu tal-art u assi produttivi ohra. Huma ghandhom jiehdu mizuri biex jappoggaw lill-imprendituri nisa, inaqqsu d-differenza bejn il-generi fil-pagi u jnehhu regolamenti u prattiki diskriminatorji ohrajn. Huma ghandhom jahdmu biex jibnu r-reziljenza tan-nisa ghall-impatti tat-tibdil fil-klima u ghandhom isostnu l-ghajxien taghhom fl-agrikoltura, is-sajd u l-akkwakultura, u fl-industriji kulturali. Huma ghandhom isahhu l-gbir, il-kumpilazzjoni, l-analizi u t-tixrid ta’ data statistika accessibbli dwar it-tishih tal-pozizzjoni ekonomika tan-nisa.

3.   Il-Partijiet jimpenjaw ruhhom li jadottaw il-legizlazzjoni u l-mizuri ta’ politika mehtiega biex iwaqqfu z-zwieg tat-tfal, prekoci u sfurzat, u li jeliminaw kull forma ta’ vjolenza sesswali u abbazi tal-generu, b’mod partikolari l-vjolenza domestika, kull forma ta’ sfruttament sesswali u tax-xoghol, u kull forma ta’ fastidju fl-isferi pubblici u privati, inkluz permezz ta’ inizjattivi ta’ sensibilizzazzjoni ghal bidla fl-imgiba.

4.   Il-Partijiet ghandhom jiehdu mizuri biex isahhu l-partecipazzjoni u l-vuci tan-nisa u l-bniet fil-hajja pubblika u politika, inkluz fil-processi elettorali, politici, ta’ governanza u ta’ zvilupp, il-gvern lokali, il-mekkanizmi tradizzjonali u konswetudinarji, it-tmexxija, il-korpi kostituzzjonali, l-intraprizi li jkunu l-proprjetà tal-Istat, il-bini tal-paci u r-rikonciljazzjoni.

5.   Il-Partijiet ghandhom isahhu l-istituzzjonijiet regjonali u nazzjonali biex jindirizzaw u jittrattaw kwistjonijiet relatati ma’ kull forma ta’ vjolenza kontra n-nisa u l-bniet, inkluzi l-prevenzjoni ta’, u l-protezzjoni kontra, kull forma ta’ vjolenza sesswali u abbazi tal-generu, l-investigazzjoni tal-fastidju u l-mekkanizmi ta’ responsabbiltà, u l-kura u l-appogg ghall-vittmi. Huma ghandhom jaghmlu hilithom biex jallinjaw il-legizlazzjoni u r-regolamenti nazzjonali u l-oqfsa regjonali mal-konvenzjonijiet internazzjonali u l-oqfsa regjonali rilevanti.

6.   Il-Partijiet ghandhom jimpenjaw ruhhom ghall-implimentazzjoni shiha u effettiva tad-Dikjarazzjoni u l-Pjattaforma ghal Azzjoni ta’ Beijing u l-Programm ta’ Azzjoni tal-Konferenza Internazzjonali dwar il-Popolazzjoni u l-Izvilupp u l-eziti tal-konferenzi ta’ riezami taghhom. Huma ghandhom jippromulgaw politiki u jfasslu programmi li jimmiraw li jiksbu access universali ghal servizzi tas-sahha sesswali u riproduttiva ta’ kwalità affordabbli, komprensivi u integrati bi programmi adegwati ta’ konsulenza, informazzjoni u edukazzjoni sesswali, filwaqt li jqisu l-gwida teknika internazzjonali tal-UNESCO dwar l-edukazzjoni dwar is-sesswalità, kif xieraq, kif ukoll l-ghoti ta’ servizzi ta’ kura tas-sahha sesswali u riproduttiva. Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-implimentazzjoni effettiva tad-Dikjarazzjoni Ministerjali tal-Asja u tal-Pacifiku dwar il-Popolazzjoni u l-Izvilupp, kif xieraq.

1.   Il-Partijiet ghandhom jistabbilixxu strutturi ta’ governanza biex jibbenefikaw mid-dividend taz-zghazagh u biex isahhu l-pozizzjoni taz-zghazagh u jzidu l-influwenza taghhom fil-processi tat-tehid tad-decizjonijiet u l-partecipazzjoni attiva taghhom fil-hajja politika u fl-isforzi ta’ konsolidazzjoni tal-paci u ta’ rikonciljazzjoni. Huma ghandhom jippromwovu partecipazzjoni akbar taz-zghazagh f’azzjoni ambjentali, b’mod partikolari programmi ta’ monitoragg u adattament ghat-tibdil fil-klima.

2.   Il-Partijiet ghandhom jappoggaw l-intraprenditorija taz-zghazagh u x-xoghol decenti ghaz-zghazagh, filwaqt li jaghtu attenzjoni partikolari lil dawk fl-edukazzjoni, fl-impjieg jew fit-tahrig, biex jghinuhom jiksbu hiliet rilevanti ghas-suq tax-xoghol bl-ghan li jsibu impjieg.

3.   Il-Partijiet ghandhom irawmu programmi socjali u tal-gustizzja ghall-prevenzjoni tad-delinkwenza tal-minorenni u l-integrazzjoni fil-hajja ekonomika u socjali. Huma ghandhom jappoggaw istituzzjonijiet, bhal skejjel, organizzazzjonijiet ta’ ispirazzjoni religjuza u gruppi taz-zghazagh, li jistghu jikkontribwixxu ghall-bini ta’ reziljenza f’komunitajiet vulnerabbli li jkollhom iz-zghazagh li jinsabu f’riskju.

4.   Il-Partijiet ghandhom jiehdu mizuri biex itejbu u jsahhu s-sistemi u s-salvagwardji ghall-protezzjoni tat-tfal. Huma ghandhom jappoggaw mizuri mahsuba biex iwaqqfu t-thaddim u l-abbuz tat-tfal, iz-zwieg prekoci u sfurzat u l-piena korporali.

1.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu, jipprotegu u jissodisfaw id-drittijiet tal-persuni b’dizabbiltà minghajr ebda tip ta’ diskriminazzjoni. Huma ghandhom jiehdu mizuri konkreti biex jizguraw l-inkluzjoni shiha taghhom fis-socjetà permezz ta’ access ugwali ghas-servizzi socjali, inkluzi l-edukazzjoni u s-sahha u l-partecipazzjoni effettiva fis-swieq tax-xoghol u opportunitajiet ekonomici ohra.

2.   Il-Partijiet ghandhom jinkoraggixxu r-ratifika u jappoggaw l-implimentazzjoni effettiva tal-Konvenzjoni tan-NU dwar id-Drittijiet ta’ Persuni b’Dizabbiltà, filwaqt li jqisu l-oqfsa ta’ politika rilevanti taghhom.

1.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-protezzjoni u t-titjib ta’ wirt kulturali tangibbli u intangibbli, u d-diversità tal-espressjoni kulturali, bil-hsieb li jtejbu l-fehim reciproku u jrawmu skambji kulturali bilancjati. Huma ghandhom jikkooperaw u jippromwovu l-investiment biex jappoggaw il-preservazzjoni u l-promozzjoni tal-arti u l-kultura tradizzjonali, l-gharfien indigenu u d-diversità kulturali.

2.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-industriji kreattivi u kulturali u t-turizmu kulturali bhala xprunaturi ghall-impjiegi u t-tkabbir sostenibbli. Huma ghandhom jaghmlu hilithom biex jippromwovu l-mobilità tal-professjonisti tal-kultura u tal-industrija kreattiva u c-cirkolazzjoni ta’ xoghlijiet tal-arti, u jwettqu inizjattivi kongunti f’diversi sferi kulturali u kreattivi. Huma ghandhom jinkoraggixxu t-tishih tal-pozizzjoni ekonomika tan-nisa u taz-zghazagh permezz ta’ ktajjen tal-valur kulturali, permezz tat-tishih ta’ shubiji pubblici-privati ghall-produzzjoni kulturali, u l-integrazzjoni tal-kultura, filwaqt li jqisu l-oqfsa ta’ politika rilevanti taghhom, inkluza l-Istrategija Kulturali Regjonali tal-Pacifiku.

3.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-kreattività u l-innovazzjoni, il-kondivizjoni tal-gharfien, il-kokreazzjoni internazzjonali u regjonali, u l-opportunitajiet ta’ access ghas-suq ghall-prodotti u s-servizzi kulturali. Huma ghandhom jizviluppaw oqfsa regolatorji u appogg istituzzjonali specifici ghas-settur li, fost l-ohrajn, jipprotegu d-drittijiet tal-proprjetà intellettwali ghax-xoghlijiet kreattivi.

4.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu skambji fis-settur kulturali, inkluzi bejn istituzzjonijiet bhal muzewijiet u konservatorji, u ghandhom jinkoraggixxu djalogu interkulturali bejn in-nies, kif ukoll bejn il-partijiet ikkoncernati rilevanti. Huma ghandhom jappoggaw il-mobilità taz-zghazagh u tal-haddiema zghazagh bhala mezz biex jippromwovu d-djalogu interkulturali u l-akkwist ta’ gharfien, hiliet u kompetenzi barra mis-sistemi edukattivi formali. Huma ghandhom jaghmlu hilithom biex jimplimentaw inizjattivi rilevanti fil-qasam tal-mobilità tal-edukazzjoni gholja, bil-hsieb li jippromwovu l-kooperazzjoni u l-modernizzazzjoni fl-edukazzjoni gholja u jinkoraggixxu l-mobilità tal-istudenti u tal-akkademici.

5.   Il-Partijiet ghandhom jippromwovu l-isport bhala motivatur ghall-izvilupp sostenibbli, it-tkabbir ekonomiku inkluziv, l-inkluzjoni socjali, in-nondiskriminazzjoni u l-avvanz tad-drittijiet tal-bniedem. Huma ghandhom jaghmlu hilithom biex jibnu kapacitajiet, jizviluppaw facilitajiet adegwati u jinkoraggixxu l-partecipazzjoni akbar tan-nies f’attivitajiet sportivi u attivitajiet ohrajn ta’ edukazzjoni fizika, b’enfasi partikolari fuq iz-zghazagh u n-nisa. Huma ghandhom jappoggaw l-isport bhala mezz ghad-djalogu u l-kooperazzjoni interkulturali bejn in-nazzjonijiet, il-prevenzjoni tal-kunflitt u tal-vjolenza, u r-rikonciljazzjoni wara l-kunflitt.

B’XHIEDA TA’ DAN, il-Plenipotenzjarji sottoskritti, awtorizzati kif mehtieg ghal dan il-ghan, iffirmaw dan il-Ftehim.