(1)

Fid-dawl tal-Konklużjonijiet tal-Kunsill tat-12 ta’ Frar 2016 dwar il-ġlieda kontra l-finanzjament tat-terroriżmu, u l-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill tat-2 ta’ Frar 2016 dwar Pjan ta’ Azzjoni għat-tisħiħ tal-ġlieda kontra l-finanzjament tat-terroriżmu u d-Direttiva (UE) 2017/541 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (2), jenħtieġ li jiġu adottati regoli komuni dwar il-kummerċ mal-pajjiżi terzi sabiex tiġi żgurata l-protezzjoni effettiva kontra l-kummerċ illeċitu ta’ beni kulturali u kontra t-telf jew il-qerda tagħhom, il-preservazzjoni tal-patrimonju kulturali tal-umanità u l-prevenzjoni tal-finanzjament tat-terroriżmu u l-ħasil tal-flus permezz tal-bejgħ ta’ beni kulturali sakkeġġati lil xerrejja fl-Unjon.

(2)

Fir-rigward tal-isfruttament tal-popli u t-territorji li jista’ jwassal għall-kummerċ illeċitu ta’ beni kulturali, partikolarment meta dan il-kummerċ illeċitu joriġina f’kuntest ta’ kunflitt armat. F’dan ir-rigward, jenħtieġ li dan ir-Regolament jikkunsidra l-karatteristiċi reġjonali u lokali tal-popli u t-territorji, aktar milli l-valur fis-suq tal-beni kulturali.

(3)

Il-beni kulturali huma parti mill-patrimonju kulturali, u ħafna drabi jkollhom importanza kulturali, artistika, storika u xjentifika kbira. Il-patrimonju kulturali huwa wieħed mill-elementi bażiċi taċ-ċiviltà, billi għandu, fost l-oħrajn, valur simboliku, u billi jifforma parti mill-memorja kulturali tal-umanità. Huwa jarrikkixxi l-ħajja kulturali tal-popli kollha u jgħaqqad lin-nies permezz ta’ memorja kondiviża, għarfien u żvilupp taċ-ċiviltà. Għaldaqstant jenħtieġ li jiġi protett minn approprjazzjoni illegali u sakkeġġ. Is-sakkeġġ ta’ siti arkeoloġiċi kien jiġri minn dejjem, iżda issa laħaq skala industrijali u, flimkien mal-kummerċ ta’ beni kulturali skavati illegalment, huwa delitt serju li joħloq tbatija sinifikanti lil dawk li jintlaqtu direttament jew indirettament. F’ħafna każijiet, il-kummerċ illeċitu ta’ beni kulturali jikkontribwixxi għal omoġenizzazzjoni kulturali furzata jew it-telf furzat tal-identità kulturali, filwaqt li s-sakkeġġ ta’ beni kulturali jwasslu, fost konsegwenzi oħra, għad-diżintegrazzjoni ta’ kulturi. Sakemm ikun possibbli l-involviment fil-kummerċ lukrattiv ta’ beni kulturali skavati illegalment li jħalli profitt mingħajr riskju notevoli, tali skavi u sakkeġġ se jkomplu. Minħabba l-valur ekonomiku u artistiku tal-beni kulturali, hemm domanda qawwija għalihom fis-suq internazzjonali. L-assenza ta’ miżuri leġislattivi internazzjonali b’saħħithom u l-infurzar ineffettiv ta’ dawk il-miżuri li jeżistu jwasslu għat-trasferiment ta’ dawn il-beni lejn l-ekonomija s-sewda. Jenħtieġ li l-Unjoni tipprojbixxi l-introduzzjoni ta’ beni kulturali esportati illegalment minn pajjiżi terzi fit-territorju doganali tagħha, b’enfasi partikolari fuq beni kulturali minn pajjiżi terzi milquta minn kunflitt armat, partikolarment fejn dawn il-beni kulturali jkunu ġew kummerċjalizzati illeċitemant minn organizzazzjonijiet terroristiċi jew organizzazzjonijiet kriminali oħrajn. Waqt li jenħtieġ li dik il-projbizzjoni ġenerali ma tinvolvix kontrolli sistematiċi, jenħtieġ li l-Istati Membri jkunu jistgħu jintervjenu meta jirċievu intelligence dwar konsenji suspettużi u jieħdu l-miżuri xierqa kollha biex jinterċettaw beni kulturali esportati illegalment.

(4)

Fid-dawl tar-regoli differenti li japplikaw fl-Istati Membri fir-rigward tal-importazzjoni ta’ beni kulturali fit-territorju doganali tal-Unjoni, jenħtieġ li jiddaħħlu miżuri biex b’mod partikolari jiżguraw li ċerti importazzjonijiet ta’ beni kulturali jkunu soġġetti għal kontrolli uniformi hekk kif jidħlu fit-territorju doganali tal-Unjoni, abbażi tal-proċessi, il-proċeduri u l-għodod amministrattivi eżistenti mmirati lejn l-implimentazzjoni uniformi tar-Regolament (UE) Nru 952/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (3).

(5)

Il-protezzjoni ta’ beni kulturali li huma meqjusin bħala teżori nazzjonali tal-Istati Membri hija diġà koperta mir-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 116/2009 (4) u mid-Direttiva 2014/60/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (5). Konsegwentement, jenħtieġ li dan ir-Regolament ma japplikax għal beni kulturali li jkunu nħolqu jew ġew skoperti fit-territorju doganali tal-Unjoni. Jenħtieġ li r-regoli komuni introdotti permezz ta’ dan ir-Regolament ikopru t-trattament doganali ta’ beni kulturali mhux tal-Unjoni li jidħlu fit-territorju doganali tal-Unjoni. Għall-finijiet ta’ dan ir-Regolament, jenħtieġ li t-territorju doganali rilevanti jkun it-territorju doganali tal-Unjoni fil-mument tal-importazzjoni.

(6)

Jenħtieġ li l-miżuri ta’ kontroll li jridu jiġu stabbiliti fir-rigward ta’ żoni ħielsa u l-hekk imsejħa “portijiet ħielsa” ikollhom kamp ta’ applikazzjoni kemm jista’ jkun wiesa’ f’dak li għandu x’jaqsam mal-proċeduri doganali kkonċernati, sabiex tiġi evitata ċ-ċirkomvenzjoni permezz tal-isfruttament ta’ dawk iż-żoni liberi, li għandhom il-potenzjal li jintużaw għall-proliferazzjoni kontinwa tal-kummerċ illegali. Għaldaqstant, jenħtieġ li dawn il-kontrolli ta’ miżuri ma jikkonċernawx biss il-beni kulturali rilaxxati għaċ-ċirkolazzjoni libera iżda wkoll il-beni kulturali mqiegħda skont il-proċeduri doganali speċjali. Madankollu, jenħtieġ li l-kamp ta’ applikazzjoni ma jmurx lil hinn mill-objettiv tal-prevenzjoni tal-beni kulturali esportati illeċitament milli jidħlu fit-territorju doganali tal-Unjoni. Minħabba f’dan, filwaqt li jiġu inklużi r-rilaxx għaċ-ċirkolazzjoni libera u wħud mill-proċeduri speċjali tad-dwana li skonthom il-beni li jidħlu fit-territorju doganali tal-Unjoni jistgħu jitqiegħdu, jenħtieġ li l-miżuri ta’ kontroll sistematiku jeskludu t-tranżitu.

(7)

Ħafna pajjiżi terzi u l-parti l-kbira tal-Istati Membri huma familjari mad-definizzjonijiet użati fil-Konvenzjoni tal-Unesco dwar il-Mezzi ta’ Projbizzjoni u Prevenzjoni tal-Importazzjoni, tal-Esportazzjoni u tat-Trasferiment Illeċitu tas-Sjieda tal-Proprjetà Kulturali ffirmata f’Pariġi fl-14 ta’ Novembru 1970 (“il-Konvenzjoni tal-Unesco tal-1970”) li għadd sinifikanti ta’ Stati Membri huma parti tagħha, u fil-Konvenzjoni tal-UNIDROIT dwar is-Serq jew l-Esportazzjoni Illegali ta’ Beni Kulturali ffirmata f’Ruma fl-24 ta’ Ġunju 1995. Għal dik ir-raġuni, id-definizzjonijiet użati f’dan ir-Regolament huma bbażati fuq dawk id-definizzjonijiet.

(8)

Jenħtieġ li l-legalità tal-esportazzjoni ta’ beni kulturali tiġi primarjament eżaminata skont il-liġijiet u r-regolamenti tal-pajjiż fejn dawk il-beni kulturali kienu ġew maħluqa jew skoperti. Madankollu, sabiex ma jiġix impedit l-kummerċ leġittimu b’mod mhux raġonevoli, jenħtieġ li persuna li tfittex li timporta beni kulturali fit-territorju doganali tal-Unjoni, f’ċerti każijiet, titħalla b’mod eċċezzjonali turi minflok l-esportazzjoni illegali minn pajjiż terz differenti fejn il-beni kulturali kienu jinsabu qabel id-dispaċċ tagħhom lejn l-Unjoni. Jenħtieġ li dik l-eċċezzjoni tapplika f’każijiet fejn il-pajjiż li fih il-beni kulturali nħolqu jew ġew skoperti ma jistax jiġi determinat b’mod raġonevoli jew meta l-esportazzjoni tal-beni kulturali inkwistjoni seħħet qabel l-Konvenzjoni tal-Unesco tal-1970 daħlet fis-seħħ, jiġifieri l-24 ta’ April 1972. Sabiex tiġi evitata ċ-ċirkomvenzjoni ta’ dan ir-Regolament billi sempliċiment jintbagħtu beni kulturali esportati illegalment f’pajjiż terz ieħor qabel l-importazzjoni tagħhom fl-Unjoni, jenħtieġ li l-eċċezzjonijiet ikunu applikabbli fejn il-beni kulturali kienu jinsabu f’pajjiż terz għal perijodu ta’ aktar minn ħames snin għal finijiet oħra għajr l-użu temporanju, it-tranżitu, l-esportazzjoni mill-ġdid jew it-trasbord. Fejn dawk il-kondizzjonijiet jiġu sodisfatti għal aktar minn pajjiż wieħed, jenħtieġ li l-pajjiż rilevanti jkun l-aħħar wieħed minn dawk il-pajjiżi qabel ma l-beni kulturali jiġu introdotti fit-territorju doganali tal-Unjoni.

(9)

L-Artikolu 5 tal-Konvenzjoni tal-Unesco tal-1970 jappella lill-Istati Partijiet biex iwaqqfu servizz nazzjonali wieħed jew aktar għall-protezzjoni tal-beni kulturali kontra l-importazzjoni illeċita, l-esportazzjoni u t-trasferiment illegali tas-sjieda. Tali servizzi nazzjonali jenħtieġ li jkunu mgħammra b’persunal ikkwalifikat li għadd tiegħu ikun suffiċjenti sabiex jiżguraw dik il-protezzjoni f’konformità ma’ dik il-Konvenzjoni, u jenħtieġ ukoll li jagħmlu possibbli l-kollaborazzjoni attiva meħtieġa bejn l-awtoritajiet kompetenti tal-Istati Membri li huma Partijiet f’dik il-Konvenzjoni fil-qasam tas-sigurtà u l-ġlieda kontra l-importazzjoni illegali ta’ beni kulturali, speċjalment minn żoni milquta minn kunflitt armat.

(10)

Sabiex ma jiġix imfixkel b’mod sproporzjonat il-kummerċ f’beni kulturali minn naħa għal oħra tal-fruntiera esterna tal-Unjoni, jenħtieġ li dan ir-Regolament japplika biss għal beni kulturali li jaqbżu età minima li tiġi stabbilita permezz ta’ dan ir-Regolament. Jidher ukoll xieraq li jiġi stabbilit limitu finanzjarju sabiex jiġu esklużi beni kulturali b’valur aktar baxx mill-applikazzjoni tal-kondizzjonijiet u l-proċeduri għall-importazzjoni fit-territorju doganali tal-Unjoni. Dawk il-limiti jiżguraw li l-miżuri previsti f’dan ir-Regolament jiffokaw fuq dawk il-beni kulturali l-aktar suxxettibli li jkunu fil-mira ta’ sakkeġġaturi fiż-żoni ta’ kunflitt, mingħajr ma jiġu esklużi beni oħra li hu meħtieġ li jsirilhom kontroll sabiex tiġi żgurata l-protezzjoni tal-patrimonju kulturali.

(11)

Il-kummerċ illeċitu ta’ beni kulturali antiki sakkeġġati ġie identifikat bħala sors possibbli għal attivitajiet ta’ finanzjament tat-terroriżmu u l-ħasil tal-flus fil-kuntest tal-valutazzjoni tar-riskju sovranazzjonali dwar ir-riskji tal-ħasil tal-flus u l-finanzjament tat-terroriżmu li jolqtu s-suq intern.

(12)

Peress li wħud mill-kategoriji tal-beni kulturali, prinċipalment oġġetti arkeoloġiċi u elementi minn monumenti, huma partikolarment vulnerabbli għas-sakkeġġ u l-qerda, jidher li huwa neċessarju li tiġi prevista sistema għal żieda fl-iskrutinju qabel ma jitħallew jidħlu fit-territorju doganali tal-Unjoni. Jenħtieġ li tali sistema tirrikjedi l-preżentazzjoni ta’ liċenzja tal-importazzjoni maħruġa mill-awtorità kompetenti ta’ Istat Membru qabel ma jingħata r-rilaxx għaċ-ċirkolazzjoni libera ta’ dawk il-beni kulturali fl-Unjoni jew it-tqegħid tagħhom skont il-proċedura doganali speċjali għajr it-tranżitu. Jenħtieġ li persuni li jfittxu li jiksbu liċenzja bħal din ikunu jistgħu jippruvaw l-esportazzjoni illegali mill- pajjiż fejn il-beni kulturali nħolqu jew ġew skoperti bid-dokumenti ta’ appoġġ u l-evidenza xierqa, bħal ċertifikati ta’ esportazzjoni, titoli ta’ sjieda, fatturi, kuntratti ta’ bejgħ, dokumenti ta’ assigurazzjoni, dokumenti ta’ trasport u valutazzjonijiet ta’ esperti. Jenħtieġ li l-awtoritajiet kompetenti jiddeċiedu jekk għandhiex tinħareġ liċenzja mingħajr dewmien żejjed, abbażi tal-applikazzjonijiet kompluti u preċiżi. Jenħtieġ li l-liċenzji tal-importazzjoni kollha jkunu maħżuna f’sistema elettronika.

(13)

Ikona hija kull rappreżentazzjoni ta’ figura reliġjuża jew avveniment reliġjuż. Tista’ tiġi prodotta b’mezzi u f’daqsijiet differenti u tista’ tkun monumentali jew tista’ tinġarr. F’każijiet fejn ikona kienet darba tifforma parti, pereżempju, mill-intern ta’ knisja, monasteru, kappella, waħedha jew inkella bħala parti minn għamara arkitetturali, pereżempju ikonostasi jew stand ta’ ikona, din hija parti vitali u inseparabbli ta’ qima divina u ħajja liturġika, u jenħtieġ li titqies li tifforma parti integrali minn monument reliġjuż li ġie imkisser. Anke f’każijiet fejn ma jkunx magħruf il-monument speċifiku li kienet tagħmel parti minnu l-ikona, iżda fejn hemm evidenza li darba kienet tifforma parti integrali minn monument, b’mod partikolari meta sinjali jew elementi jkunu preżenti li jindikaw li darba kienet parti minn ikonostasi jew stand ta’ ikona, jenħtieġ li l-ikona xorta tkun koperta mill-kategorija “elementi ta’ monumenti artistiċi jew storiċi, jew siti arkeoloġiċi li ġew imkissra” elenkata fl-Anness.

(14)

Fid-dawl tan-natura speċifika tal-beni kulturali, ir-rwol tal-awtoritajiet doganali huwa estremament rilevanti u dawn jenħtieġ li jkunu jistgħu, fejn ikun hemm bżonn, jirrikjedu informazzjoni addizzjonali mingħand id-dikjarant u janalizzaw il-beni kulturali billi jeżaminawhom fiżikament.

(15)

Għal kategoriji ta’ beni kulturali li l-importazzjoni tagħhom ma tirrikjedix liċenzja tal-importazzjoni, jenħtieġ li permezz ta’ dikjarazzjoni, il-persuni li jfittxu li jimportaw tali beni fit-territorju doganali tal-Unjoni jiċċertifikaw u jieħdu r-responsabbiltà għall-esportazzjoni tagħhom skont il-liġi minn pajjiż terz, u jenħtieġ li jipprovdu biżżejjed informazzjoni sabiex dawk il-beni kulturali jiġu identifikati mill-awtoritajiet doganali. L-informazzjoni dwar il-beni kulturali jenħtieġ li tingħata permezz ta’ dokument standardizzat sabiex tiġi ffaċilitata l-proċedura, kif ukoll għal raġunijiet ta’ ċertezza legali. Id-dokument standard ta’ identifikazzjoni tal-oġġett rakkomandat mill-Unesco, jista’ jintuża biex jiddeskrivi l-beni kulturali. Jenħtieġ li d-detentur tal-beni jirreġistra dawk id-dettalji f’sistema elettronika, sabiex tiġi ffaċilitata l-identifikazzjoni mill-awtoritajiet doganali, biex tkun tista’ ssir analiżi tar-riskju u kontrolli mmirati u biex tiġi żgurata t-traċċabbiltà wara li l-beni kulturali jidħlu fis-suq intern.

(16)

Fil-kuntest tal-ambjent ta’ Tieqa Unika għad-dwana tal-UE, jenħtieġ li l-Kummissjoni tkun responsabbli għall- istabbiliment ta’ sistema elettronika ċentralizzata għall-preżentazzjoni ta’ applikazzjonijiet għal liċenzji tal-importazzjoni u ta’ dikjarazzjonijiet tal-importatur, kif ukoll il-ħażna u l-iskambju ta’ informazzjoni bejn l-awtoritajiet tal-Istati Membri, b’mod partikolari rigward dikjarazzjonijiet tal-importatur u liċenzji tal-importazzjoni.

(17)

Jenħtieġ li jkun possibbli li l-ipproċessar ta’ data taħt dan ir-Regolament ikopri wkoll data personali u jenħtieġ li tali pproċessar jitwettaq f’konformità mal-liġi tal-Unjoni. L-Istati Membri u l-Kummissjoni jenħtieġ li jipproċessaw data personali biss għall-finijiet ta’ dan ir-Regolament jew f’ċirkostanzi debitament ġustifikati għall-finijiet tal-prevenzjoni, l-investigazzjoni, il-kxif jew il-prosekuzzjoni ta’ reati kriminali jew l-eżekuzzjoni ta’ pieni kriminali, inkluż is-salvagwardja kontra t-theddid u l-prevenzjoni tiegħu għas-sigurtà pubblika. Kull ġbir, divulgazzjoni, trażmissjoni, komunikazzjoni u pproċessar ieħor tad-data personali fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan ir-Regolament jenħtieġ li jkunu soġġetti għar-rekwiżiti tar-Regolamenti (UE) 2016/679 (6) u (UE) 2018/1725 (7) tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill. Jenħtieġ ukoll li l-ipproċessar ta’ data personali għal finijiet ta’ dan ir-Regolament jirrispetta d-dritt għar-rispett tal-ħajja privata u tal-familja kif rikonoxxut mill-Artikolu 8 tal-Konvenzjoni għall-Protezzjoni tad-Drittijiet tal-Bniedem u tal-Libertajiet Fundamentali tal-Kunsill tal-Ewropa, kif ukoll id-dritt għar-rispett tal-ħajja privata u tal-familja, u d-dritt għall-protezzjoni tad-data personali kif rikonoxxuti, rispettivament, mill-Artikoli 7 u 8 tal-Karta dwar id-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea.

(18)

Il-beni kulturali li ma nħolqux jew li ma ġewx skoperti fit-territorju doganali tal-Unjoni iżda li ġew esportati bħala beni tal-Unjoni jenħtieġ li ma jkunux soġġetti għall-preżentazzjoni ta’ liċenzja tal-importazzjoni jew dikjarazzjoni tal-importatur meta dawn jiġi ritornati lejn dak it-territorju bħala beni ritornati fis-sens tar-Regolament (UE) Nru 952/2013.

(19)

L-ammissjoni temporanja ta’ beni kulturali għal finijiet ta’ edukazzjoni, xjenza, restawr, wiri, diġitizzazzjoni, arti tal-ispettaklu, riċerka mwettqa minn istituzzjonijiet akkademiċi u jew kooperazzjoni bejn mużewijiet jew istituzzjonijiet simili jenħtieġ li ma jkunux soġġetti għall-preżentazzjoni ta’ liċenzja tal-importazzjoni jew ta’ dikjarazzjoni.

(20)

Il-ħżin ta’ beni kulturali minn pajjiżi milquta minn kunflitt armat jew diżastru naturali għall-fini esklussiv li jinstab post sikur biex tiġi żgurata l-kustodja u l-preservazzjoni tagħhom minn awtorità pubblika jew taħt is-superviżjoni tagħha, jenħtieġ li ma jkunx soġġett għall-preżentazzjoni ta’ liċenzja jew dikjarazzjoni tal-importatur.

(21)

Sabiex tiġi ffaċilitata l-preżentazzjoni ta’ beni kulturali f’fieri tal-arti kummerċjali, jenħtieġ li ma tkunx meħtieġa liċenzja tal-importazzjoni fejn il-beni kulturali jkunu taħt ammissjoni temporanja, fis-sens tal-Artikolu 250 tar-Regolament (UE) Nru 952/2013, u fejn dikjarazzjoni tal-importatur tkun ġiet ipprovduta minflok liċenzja tal-importazzjoni. Madankollu, jenħtieġ li l-preżentazzjoni ta’ liċenzja tal-importazzjoni tkun rikjesta meta tali beni kulturali jibqgħu fl-Unjoni wara l-fiera tal-arti.

(22)

Sabiex jiġu żgurati kundizzjonijiet uniformi għall-implimentazzjoni ta’ dan ir-Regolament, jenħtieġ li setgħat ta’ implimentazzjoni jiġu konferiti lill-Kummissjoni biex tadotta arranġamenti dettaljati għall-beni kulturali li jkunu beni ritornati jew għad-dħul temporanju ta’ beni kulturali fit-territorju doganali tal-Unjoni u l-kustodja tagħhom, għall-mudelli għall-applikazzjonijiet għal-liċenzja tal-importazzjoni u l-formoli għal-liċenzja tal-importazzjoni, għall-mudelli għad-dikjarazzjonijiet tal-importatur u d-dokumenti mehmuża magħhom, u għar-regoli proċedurali ulterjuri dwar il-preżentazzjoni u l-ipproċessar tagħhom,. Is-setgħat ta’ implimentazzjoni jenħtieġ li jiġu konferiti lill-Kummissjoni biex tagħmel l-arranġamenti għall-istabbiliment ta’ sistema elettronika għall-preżentazzjoni ta’ applikazzjonijiet għal liċenzji tal-importazzjoni u dikjarazzjonijiet tal-importatur u għall-ħżin ta’ informazzjoni u l-iskambju ta’ informazzjoni bejn l-Istati Membri. Dawk is-setgħat jenħtieġ li jiġu eżerċitati skont ir-Regolament (UE) Nru 182/2011 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (8).

(23)

Sabiex tiġi żgurata koordinazzjoni effettiva u biex jiġu evitati d-duplikazzjoni tal-isforzi meta jiġu organizzati t-taħriġ, l-attivitajiet tal-konsolidazzjoni tal-kapaċitajiet u kampanji ta’ sensibilizzazzjoni, kif ukoll biex jiġu kummissjonati riċerka rilevanti u l-iżvilupp ta’ standards, fejn xieraq, jenħtieġ li l-Kummissjoni u l-Istati Membri jikkooperaw ma’ organizzazzjonijiet u korpi internazzjonali, bħall-Unesco, l-INTERPOL, l-EUROPOL, l-Organizzazzjoni Dinjija Doganali, iċ-Ċentru Internazzjonali għall-Preservazzjoni u r-Restawr tal-Proprjetà Kulturali u l-Kunsill Internazzjonali tal-Mużewijiet (ICOM).

(24)

Jenħtieġ li l-informazzjoni rilevanti dwar il-flussi kummerċjali tal-beni kulturali tinġabar u tinqasam elettronikament bejn l-Istati Membri u l-Kummissjoni sabiex tiġi appoġġata l-implimentazzjoni ta’ dan ir-Regolament u biex tiġi pprovduta l-bażi għall-valutazzjoni futura tagħha. Fl-interess tat-trasparenza u tal-iskrutinju pubbliku, jenħtieġ li jitqiegħed għad-dispożizzjoni tal-pubbliku l-akbar ammont possibbli ta’ informazzjoni. Ma jistax isir monitoraġġ tal-flussi kummerċjali tal-beni kulturali bil-valur jew il-piż tagħhom biss. Huwa essenzjali li l-informazzjoni dwar l-għadd ta’ oġġetti ddikjarati tinġabar elettronikament. Minħabba li fin-Nomenklatura Magħquda ma hemm speċifikata l-ebda unità ta’ kejl supplimentari għall-beni kulturali, huwa neċessarju li jintalab li jiġi ddikjarat l-għadd ta’ oġġetti.

(25)

L-Istrateġija u l-Pjan ta’ Azzjoni tal-UE għall-ġestjoni tar-riskju doganali għandha l-għan, inter alia, li ssaħħaħ il-kapaċitajiet tal-awtoritajiet doganali sabiex jiżdied ir-rispons għal riskji fil-qasam tal-beni kulturali. Il-qafas komuni għall-ġestjoni tar-riskju stipulat fir-Regolament (UE) Nru 952/2013 jenħtieġ li jintuża u li l-informazzjoni tar-riskju rilevanti tiġi skambjata bejn l-awtoritajiet doganali.

(26)

Sabiex jittieħed benefiċċju mill-kompetenza esperta ta’ organizzazzjonijiet u korpi internazzjonali li huma attivi fi kwistjonijiet kulturali u mill-esperjenza tagħhom fil-kummerċ illeċitu f’beni kulturali, jenħtieġ li jittieħed kont tar-rakkomandazzjonijiet u tal-gwida maħruġa minn dawk l-organizzazzjonijiet u l-korpi fil-qafas komuni ta’ ġestjoni tar-riskju fl-identifikazzjoni ta’ riskji relatati ma’ beni kulturali. B’mod partikolari, jenħtieġ li l-Listi l-Ħomor ippubblikati mill- ICOM iservu bħala gwida għall-identifikazzjoni ta’ dawk il-pajjiżi terzi li l-patrimonju tagħhom huwa l-aktar f’riskju u l-oġġetti esportati minn hemm li jkunu aktar spiss l-oġġett ta’ kummerċ illeċitu.

(27)

Teżisti l-ħtieġa li jinħolqu kampanji ta’ sensibilizzazzjoni mmirati lejn ix-xerrejja ta’ beni kulturali f’dak li għandu x’jaqsam mar-riskju ta’ kummerċ illeċitu u li jassistu lill-atturi tas-suq biex jifhmu u japplikaw dan ir-Regolament. Fit-tixrid ta’ dik l-informazzjoni, jenħtieġ li l-Istati Membri jinvolvu lill-punti ta’ kuntatt nazzjonali rilevanti u lil servizzi ta’ informazzjoni oħra.

(28)

Jenħtieġ li l-Kummissjoni tiżgura li l-intrapriżi mikro, żgħar u medji (SMEs) jibbenefikaw minn assistenza teknika adegwata u li tiffaċilita l-għoti ta’ informazzjoni lilhom sabiex dan ir-Regolament jiġi implimentat b’mod effiċjenti. Għalhekk, jenħtieġ li SMEs stabbiliti fl-Unjoni li jimportaw beni kulturali jibbenefikaw mill-programmi attwali u futuri tal-Unjoni b’appoġġ għall-kompetittività tal-impriżi żgħar u medji.

(29)

Sabiex titħeġġeġ il-konformità u tiġi skoraġġuta ċ-ċirkomvenzjoni, jenħtieġ li l-Istati Membri jintroduċu penali effettivi, proporzjonati u dissważivi għan-nuqqas ta’ konformità mad-dispożizzjonijiet ta’ dan ir-Regolament u jikkomunikaw dawk il-penali lill-Kummissjoni. Jenħtieġ li l-penali introdotti mill-Istati Membri għall-ksur ta’ dan ir-Regolament ikollhom effett deterrenti ekwivalenti fl-Unjoni kollha.

(30)

Jenħtieġ li l-Istati Membri jiżguraw li l-awtoritajiet doganali u l-awtoritajiet kompetenti jaqblu dwar miżuri skont l-Artikolu 198 tar-Regolament (UE) Nru 952/2013. Jenħtieġ li d-dettalji ta’ dawk il-miżuri -jkunu soġġetti għal-liġi nazzjonali.

(31)

Jenħtieġ li l-Kummissjoni tadotta, mingħajr dewmien, regoli li jimplimentaw dan ir-Regolament, b’mod partikolari dawk rigward il-formoli elettroniċi standardizzati xierqa li għandhom jintużaw biex wieħed japplika għal liċenzja tal-importazzjoni jew biex iħejji dikjarazzjoni tal-importatur, u tistabbilixxi s-sistema elettronika wara fl-iqsar żmien possibbli. Jenħtieġ li l-applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet rigward il-liċenzji tal-importazzjoni u d-dikjarazzjonijiet tal-importatur ikunu differiti skont dan.

(32)

F’konformità mal-prinċipju tal-proporzjonalità, huwa neċessarju u xieraq, biex jintlaħqu l-objettivi bażiċi ta’ dan ir-Regolament, li jiġu stipulati regoli dwar l-introduzzjoni, u l-kondizzjonijiet u l-proċeduri għall-importazzjoni, ta’ beni kulturali fit-territorju doganali tal-Unjoni. Dan ir-Regolament ma jmurx lil hinn minn dak li huwa neċessarju sabiex jintlaħqu dawk l-objettivi, f’konformità mal-Artikolu 5(4) tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea.

(1)

In-netwerks u s-sistemi tal-informazzjoni kif ukoll in-netwerks u s-servizzi tal-komunikazzjoni elettroniċi għandhom rwol ċentrali fis-soċjetà u saru s-sinsla tat-tkabbir ekonomiku. It-teknoloġija tal-informazzjoni u tal-komunikazzjoni (ICT) isservi ta’ xprun għas-sistemi kumplessi li jappoġġaw l-attivitajiet soċjetali ta’ kuljum, iżommu l-ekonomiji tagħna f’qagħda operattiva f’setturi ewlenin bħalma huma s-saħħa, l-enerġija, il-finanzi u t-trasport u, b’mod partikolari, jappoġġaw il-funzjonament tas-suq intern.

(2)

L-użu tan-netwerks u s-sistemi tal-informazzjoni miċ-ċittadini, mill-organizzazzjonijiet u min-negozji madwar l-Unjoni, issa nfirex sew. Id-diġitalizzazzjoni u l-konnettività qegħdin isiru fatturi ċentrali f’għadd dejjem akbar ta’ prodotti u ta’ servizzi u bl-introduzzjoni tal-Internet tal-Oġġetti (IoT) huwa mistenni li jiddaħħlu numru estremament għoli ta’ apparati diġitali konnessi madwar l-Unjoni fl-għaxar snin li ġejjin. Filwaqt li għadd dejjem jiżdied ta’ apparati huwa konness mal-Internet, is-sigurtà u r-reżiljenza mhumiex biżżejjed integrati mill-istadju tad-disinn, u b’hekk iċ-ċibersigurtà għadha mhix b’saħħitha biżżejjed. F’dak il-kuntest, l-użu limitat taċ-ċertifikazzjoni jwassal biex utenti individwali, dawk organizzazzjonali u dawk tan-negozju jkollhom informazzjoni insuffiċjenti dwar il-karatteristiċi taċ-ċibersigurtà ta’ prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT, u b’hekk qiegħda tiġi mminata l-fiduċja fis-soluzzjonijiet diġitali. In-netwerks u s-sistemi tal-informazzjoni huma kapaċi jappoġġaw l-aspetti kollha ta’ ħajjitna u jmexxu t-tkabbir ekonomiku tal-Unjoni. Huma l-bażi biex ikun jista’ jinkiseb is-suq uniku diġitali.

(3)

Żieda fid-diġitalizzazzjoni u l-konnettività jżidu r-riskji għaċ-ċibersigurtà u b’hekk is-soċjetà ġenerali ssir aktar vulnerabbli għat-theddid ċibernetiku u l-perikli li jħabbtu wiċċhom magħhom l-individwi, fosthom il-persuni vulnerabbli bħalma huma t-tfal. Sabiex dawk ir-riskji jittaffew, jeħtieġ li jittieħdu l-azzjonijiet kollha meħtieġa biex tittejjeb iċ-ċibersigurtà fl-Unjoni biex b’hekk in-netwerks u s-sistemi tal-informazzjoni, in-netwerks tal-komunikazzjoni, il-prodotti diġitali, is-servizzi u l-apparati użati miċ-ċittadini, l-organizzazzjonijiet u n-negozji – li jvarjaw minn intrapriżi ż-żgħar u medji (SMEs), kif definit fir-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni 2003/361/KE (4) sa operaturi tal-infrastruttura kritika – jiġu mħarsa aħjar mit-theddid ċibernetiku.

(4)

Billi l-informazzjoni rilevanti ssir disponibbli għall-pubbliku, l-Aġenzija Ewropea dwar is-Sigurtà tan-Netwerks u l-Informazzjoni (ENISA), kif stabbilit mir-Regolament (UE) Nru 526/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (5) tikkontribwixxi għall-iżvilupp tal-industrija taċ-ċibersigurtà fl-Unjoni, b’mod partikolari SMEs u negozji ġodda. Jenħtieġ li l-ENISA tfittex kooperazzjoni aktar mill-qrib mal-universitajiet u l-entitajiet tar-riċerka sabiex tikkontribwixxi għal tnaqqis tad-dipendenzi fuq prodotti u servizzi taċ-ċibersigurtà minn barra l-Unjoni u għall-infurzar tal-katini ta’ provvista ġewwa l-Unjoni.

(5)

L-attakki ċibernetiċi qed jiżdiedu, u ekonomija u soċjetà konnessi li huma aktar vulnerabbli għat-theddid u l-attakki ċibernetiċi jeħtieġu difiżi aktar b’saħħithom. Madankollu, filwaqt li l-attakki ċibernetiċi kemm-il darba jseħħu minn naħa għall-oħra tal-fruntiera, il-kompetenza ta’, u r-risponsi politiċi mill-awtoritajiet taċ-ċibersigurtà u tal-infurzar tal-liġi huma fil-biċċa l-kbira ta’ natura nazzjonali. Inċidenti fuq skala kbira jistgħu jfixklu l-provvista ta’ servizzi essenzjali madwar l-Unjoni. Dan jesiġi risponsi u ġestjoni tal-kriżijiet effikaċi u koordinati fil-livell tal-UE, abbażi ta’ politiki apposta u strumenti usa’ għas-solidarjetà Ewropea u l-assistenza reċiproka. Barra minn hekk, għal dawk li jfasslu l-politika, għall-industrija u għall-utenti hu importanti li ssir valutazzjoni regolari tal-istat taċ-ċibersigurtà u tar-reżiljenza fl-Unjoni, ibbażata fuq data affidabbli tal-Unjoni, kif ukoll previżjonijiet sistematiċi tal-iżviluppi, l-isfidi u t-theddidiet futuri fil-livell tal-Unjoni kif ukoll fil-livell globali.

(6)

Fid-dawl tal-isfidi dejjem akbar taċ-ċibersigurtà li qed tħabbat wiċċha magħhom l-Unjoni, teżisti l-ħtieġa għal sett komprensiv ta’ miżuri li jkun jibni fuq azzjoni mgħoddija tal-Unjoni u li jitrawmu għanijiet li jappoġġaw lil xulxin b’mod reċiproku. Dawk l-objettivi jinkludu ż-żieda ulterjuri tal-kapaċitajiet u l-istat ta’ tħejjija tal-Istati Membri u tan-negozji, kif ukoll it-titjib tal-kooperazzjoni, il-kondiviżjoni u l-koordinazzjoni tal-informazzjoni fost l-Istati Membri u bejn l-istituzzjonijiet, il-korpi, l-uffiċċji u l-aġenziji u tal-Unjoni. Barra minn hekk, minħabba n-natura bla fruntieri tat-theddid ċibernetiku, hemm il-ħtieġa li jiżdiedu l-kapaċitajiet fil-livell tal-Unjoni li jistgħu jikkumplimentaw l-azzjoni tal-Istati Membri, b’mod partikolari f’każijiet ta’ inċidenti u kriżijiet transfruntiera fuq skala kbira, filwaqt li titqies l-importanza li jinżammu u jissaħħu aktar il-kapaċitajiet nazzjonali biex jingħata rispons għal theddid ċibernetiku ta’ kull daqs.

(7)

Huma meħtieġa wkoll sforzi addizzjonali biex jittejjeb l-għarfien taċ-ċittadini, tal-organizzazzjonijiet u tan-negozji dwar kwistjonijiet marbuta maċ-ċibersigurtà. Barra minn hekk, peress li l-inċidenti ċibernetiċi jdgħajfu l-fiduċja fil-fornituri tas-servizz diġitali u fis-suq uniku diġitali nnifsu, speċjalment fost il-konsumaturi, jenħtieġ li tissaħħaħ aktar il-fiduċja billi tiġi offruta informazzjoni b’mod trasparenti tal-prodotti ICT, is-servizzi ICT u l-proċessi tal-ICT filwaqt li jiġi enfasizzat li lanqas livell għoli ta’ ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà ma jista’ jiggarantixxi li l-prodott ICT, is-servizz ICT u l-proċess tal-ICTikun kompletament sigur. Żieda fil-fiduċja jista’ jiġi ffaċilitat permezz ta’ ċertifikazzjoni għall-Unjoni kollha, billi jiġu pprovduti rekwiżiti taċ-ċibersigurtà u kriterji ta’ evalwazzjoni komuni għas-swieq nazzjonali u s-setturi kollha.

(8)

Iċ-ċibersigurtà mhix biss kwistjoni relatata mat-teknoloġika, iżda waħda li fiha l-imġiba umana hija daqstant importanti. Għalhekk, jenħtieġ li ssir promozzjoni qawwija tal-“iġjene ċibernetika”, jiġifieri, miżuri sempliċi ta’ rutina li meta jiġu implimentati u mwettqa regolarment miċ-ċittadini, l-organizzazzjonijiet u n-negozji jimminimizzaw l-espożizzjoni tagħhom għal riskji minn theddid ċibernetiku.

(9)

Għall-fini tat-tisħiħ tal-istrutturi tal-Unjoni taċ-ċibersigurtà, huwa importanti li jinżammu u jiġu żviluppati l-kapaċitajiet tal-Istati Membri sabiex iwieġbu għal theddid ċibernetiku, inkluż għal inċidenti transfruntiera.

(10)

Jenħtieġ li n-negozji u l-konsumaturi individwali jkollhom informazzjoni preċiża dwar il-livell ta’ assigurazzjoni li bihom tkun ġiet iċċertifikat s-sigurtà tal-prodotti ICT, s-servizzi ICT u l-proċessi tal-ICT. Fl-istess ħin, ebda prodott ICT jew servizz ICT ma huwa ċibersigur għalkollox u regoli bażiċi tal-iġjene ċibernetika jridu jiġu promossi u jingħataw prijorità.Peress li qed tiżdied id-disponibbiltà tal-apparati tal-Internet tal-oġġetti, hemm firxa ta’ miżuri volontarji li s-settur privat jista’ jieħu biex isaħħaħ il-fiduċja fis-sigurtà tal-prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT.

(11)

Prodotti u sistemi moderni tal-ICT spiss jintegraw jew jistrieħu fuq teknoloġiji u komponenti ta’ parti terza, pereżempju moduli tas-software, libreriji jew interfaċċi għall-ipprogrammar tal-applikazzjonijiet. Din id-dipendenza, li tissejjaħ “dipendenza”, tista’ tippreżenta riskji addizzjonali għaċ-ċibersigurtà hekk kif vulnerabbiltajiet li jinsabu f’komponenti ta’ parti terza jistgħu jaffettwaw ukoll is-sigurtà tal-prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT. F’ħafna każijiet, l-identifikazzjoni u d-dokumentazzjoni ta’ tali dipendenzi jippermettu lill-utenti aħħarin tal-prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT itejbu l-attivitajiet tagħhom ta’ ġestjoni tar-riskju għaċ-ċibersigurtà billi jtejbu, pereżempju, il-proċeduri tal-utenti għall-ġestjoni u r-rimedju tal-vulnerabbiltajiet taċ-ċibersigurtà.

(12)

Jenħtieġ li l-organizzazzjonijiet, il-manifatturi jew il-fornituri involuti fid-disinn u l-iżvilupp ta’ prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT jiġu mħeġġa jimplimentaw miżuri, fl-istadji tal-bidu nett tad-disinn u l-iżvilupp biex tiġi protetta s-sigurtà ta’ dawk il-prodotti, proċessi u servizzi bl-ogħla grad possibbli, b’mod li l-okkorrenza ta’ attakki ċibernetiċi tkun preżunta u li l-impatt tagħhom ikun antiċipat u minimizzat (“sigurtà ppjanata”). Jenħtieġ li s-sigurtà tkun żgurata tul il-ħajja kollha tal-prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT, permezz ta’proċessi tad-disinn u l-iżvilupp li qed jevolvu l-ħin kollu biex inaqqsu r-riskju ta’ ħsara minn esplojtazzjoni malizzjuża.

(13)

Jenħtieġ li l-impriżi, l-organizzazzjonijiet u s-settur pubbliku jikkonfiguraw il-prodotti ICT,s-servizzi ICT u l-proċessi tal-ICT iddiżinjati minnhom b’mod li jiżgura livell aktar għoli ta’ sigurtà li jkun jippermetti lill-ewwel utent jirċievi konfigurazzjoni prestabbilita bis-settings l-aktar siguri possibbli (“sigurtà prestabbilita”), biex b’hekk inaqqas il-piż li l-utenti jkollhom jikkonfiguraw prodott ICT, servizz ICT u proċess tal-ICT b’mod xieraq. Jenħtieġ li s-sigurtà prestabbilita ma tkunx tirrikjedi ħafna konfigurazzjoni jew għarfien tekniku speċifiku jew imġiba mhux intwittiva min-naħa tal-utent, u jenħtieġ li taħdem b’mod faċli u affidabbli meta tiġi implimentata. Jekk, abbażi ta’ każ b’każ, analiżi tar-riskju u tal-użu twassal għall-konklużjoni li tali prestabbiliment ma jkunx fattibbli, jenħtieġ li l-utenti jiġu mħeġġa biex jagħżlu l-aktar setting sigur.

(14)

Ir-Regolament (KE) Nru 460/2004 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (6) stabbilixxa l-ENISA bl-għanijiet li tikkontribwixxi għall-għanijiet li jiġi żgurat livell għoli u effettiv tas-sigurtà tan-netwerk u tal-informazzjoni fl-Unjoni, u biex tiġi żviluppata kultura ta’ sigurtà tan-netwerk u tal-informazzjoni għall-benefiċċju taċ-ċittadini, tal-konsumaturi, tal-intrapriżi u tal-amministrazzjonijiet tas-settur pubbliku. Ir-Regolament (KE) Nru 1007/2008 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (7) estenda l-mandat tal-ENISA sa Marzu 2012. Ir-Regolament (UE) Nru 580/2011 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (8) kompla jestendi l-mandat tal-Aġenzija sat-13 ta’ Settembru 2013. Ir-Regolament (UE) Nru 526/2013 estenda l-mandat tal-ENISA sad-19 ta’ Ġunju 2020.

(15)

L-Unjoni diġà ħadet passi importanti biex tiżgura ċ-ċibersigurtà u biex ittejjeb il-fiduċja fit-teknoloġiji diġitali. Fl-2013, ġiet adottata l-Istrateġija dwar iċ-Ċibersigurtà tal-Unjoni Ewropea biex tiggwida r-rispons politiku tal-Unjoni għat-theddid u r-riskji għaċ-ċibersigurtà. Fi sforzi tagħha biex tħares liċ-ċittadini b’mod aħjar meta jkunu fuq l-Internet, l-ewwel att ġuridiku tal-Unjoni fil-qasam taċ-ċibersigurtà ġie adottat fl-2016 fl-għamla tad-Direttiva (UE) 2016/1148 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (9). Id-Direttiva (UE) 2016/1148 stabbiliet rekwiżiti dwar il-kapaċitajiet nazzjonali fil-qasam taċ-ċibersigurtà, stabbiliet l-ewwel mekkaniżmi biex tittejjeb il-kooperazzjoni strateġika u operazzjonali bejn l-Istati Membri, u introduċiet obbligi dwar miżuri ta’ sigurtà u n-notifiki dwar l-inċidenti f’setturi li huma kruċjali għall-ekonomija u s-soċjetà, bħalma huma l-enerġija, it-trasport, il-provvista u d-distribuzzjoni tal-ilma tax-xorb, is-settur bankarju, l-infrastrutturi tas-swieq finanzjarji, il-kura tas-saħħa, l-infrastruttura diġitali kif ukoll fornituri tas-servizzi diġitali ewlenin (magni tat-tiftix, servizzi ta’ cloud computing u s-swieq fuq l-Internet).

L-ENISA ngħatat rwol ewlieni fl-appoġġar tal-implimentazzjoni ta’ din id-Direttiva. Barra minn hekk, il-ġlieda effikaċi kontra ċ-ċiberkriminalità hija prijorità importanti tal-Aġenda Ewropea dwar is-Sigurtà, u tikkontribwixxi għall-għan ġenerali tal-kisba ta’ livell għoli ta’ ċibersigurtà. Strumenti legali oħra bħar-Regolament (UE) 2016/679 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (10) u d-Direttivi 2002/58/KE (11) u (UE) 2018/1972 (12) tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill wkoll jikkontribwixxu għal livell għoli ta’ ċibersigurtà fis-suq uniku diġitali.

(16)

Mill-adozzjoni tal-Istrateġija dwar iċ-Ċibersigurtà tal-Unjoni Ewropea fl-2013 u l-aħħar reviżjoni tal-mandat tal-ENISA, il-kuntest ġenerali tal-politika nbidel b’mod sinifikanti billi l-ambjent globali sar aktar inċert u inqas sikur. F’dan l-isfond u fil-kuntest tal-iżvilupp pożittiv tar-rwol tal-ENISA bħala punt ta’ referenza għal pariri u kompetenza esperta, bħala faċilitatriċi tal-kooperazzjoni u l-bini tal-kapaċitajiet kif ukoll fil-qafas tal-politika l-ġdida tal-Unjoni dwar iċ-ċibersigurtà, jeħtieġ li l-mandat tal-ENISA jiġi rivedut, biex jiġi stabbilit ir-rwol tagħha fl-ekosistema mibdula taċ-ċibersigurtà u biex jiġi żgurat li tikkontribwixxi b’mod effikaċi għar-rispons tal-Unjoni għall-isfidi taċ-ċibersigurtà li jirriżultaw mix-xenarju ta’ theddid ċibernetiku radikalment mibdul, li għalih, kif rikonoxxut waqt l-evalwazzjoni tal- ENISA, il-mandat attwali mhux biżżejjed.

(17)

L-ENISA kif stabbilita minn dan ir-Regolament jenħtieġ li tissuċċedi l-ENISA kif stabbilit bir-Regolament (UE) Nru 526/2013. L- ENISA jenħtieġ li twettaq il-kompiti mogħtija lilha permezz ta’ dan ir-Regolament u permezz ta’ atti legali tal-Unjoni fil-qasam taċ-ċibersigurtà, fost affarijiet oħra, billi tipprovdi konsulenza u għarfien espert, u billi sservi ta’ ċentru ta’ informazzjoni u ta’ għarfien tal-Unjoni. Jenħtieġ li hija tippromwovi l-iskambju tal-aqwa prattiki bejn l-Istati Membri u l-partijiet ikkonċernati privati, toffri suġġerimenti ta’ politika lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri, isservi ta’ punt ta’ referenza għall-inizjattivi ta’ politika settorjali tal-Unjoni għal kwistjonijiet marbuta maċ-ċibersigurtà, u trawwem il-kooperazzjoni operazzjonali, kemm bejn l-Istati Membri u bejn l-Istati Membri u l-istituzzjonijiet, il-korpi, l-uffiċċji u l-aġenziji tal-Unjoni.

(18)

Fil-qafas tad-Deċiżjoni 2004/97/KE, Euratom bi qbil komuni bejn ir-rappreżentanti tal-Istati Membri mlaqqgħin fil-livell ta’ Kap ta’ Stat jew ta’ gvern (13), ir-rappreżentanti tal-Istati Membri ddeċidew li l-ENISA jkollha s-sede tagħha f’belt fil-Greċja, li kellha tintgħażel mill-Gvern Grieg. L-Istat Membru ospitanti tal-ENISA jenħtieġ li jiżgura l-aħjar kondizzjonijiet possibbli għal ħidma effiċjenti u bla xkiel tal- ENISA. Hu essenzjali għat-twettiq xieraq u effiċjenti tal-kompiti tagħha, għar-reklutaġġ u ż-żamma tal-persunal u biex tissaħħaħ l-effiċjenza tal-attivitajiet tan-networking, li l-ENISA tkun ibbażata f’post xieraq, li fost affarijiet oħra jipprovdi konnessjonijiet u faċilitajiet tat-trasport adegwati għall-familjari li jakkumpanjaw il-membri tal-persunal tal- ENISA. L-arranġamenti neċessarji jenħtieġ li jiġu elenkati fi ftehim bejn l- ENISA u l-Istat Membru ospitanti, konkluż wara li tinkiseb l-approvazzjoni tal-Bord ta’ Tmexxija tal- ENISA.

(19)

Minħabba ż-żieda fir-riskji u l-isfidi fil-qasam taċ-ċibersigurtà li qed tħabbat wiċċha magħhom l-Unjoni, ir-riżorsi finanzjarji u umani allokati lill-ENISA jenħtieġ li jiżdiedu biex jirriflettu r-rwol u l-kompiti msaħħa tagħha, kif ukoll il-pożizzjoni kritika tagħha fl-ekosistema ta’ organizzazzjonijiet li jiddefendu s-sistema diġitali tal-Unjoni, li b’hekk jippermetti lill-ENISA twettaq b’mod effettiv il-kompiti mogħtija lilha minn dan ir-Regolament.

(20)

L-ENISA jenħtieġ li tiżviluppa u żżomm livell għoli ta’ għarfien espert u topera bħala punt ta’ referenza li tistabbilixxi fiduċja u kunfidenza fis-suq intern permezz tal-indipendenza tagħha, il-kwalità tal-konsulenza li toffri, il-kwalità tal-informazzjoni li xxerred, it-trasparenza tal-proċeduri tagħha, it-trasparenza tal-metodi tal-operat tagħha, u r-reqqa fit-twettiq tal-kompiti tagħha. Jenħtieġ li l-ENISA tappoġġa attivament l-isforzi nazzjonali u jenħtieġ li tikkontribwixxi b’mod proattiv għall-isforzi tal-Unjoni filwaqt li twettaq il-kompiti tagħha f’kooperazzjoni sħiħa mal-istituzzjonijiet, il-korpi, l-uffiċċji u l-aġenziji tal-Unjoni u mal-Istati Membri, waqt li tevita kwalunkwe duplikazzjoni ta’ ħidma u tippromwovi s-sinerġija. Barra minn hekk, jenħtieġ li l-ENISA tibni fuq l-input minn u l-kooperazzjoni mas-settur privat u ma’ partijiet ikkonċernati oħra. Jenħtieġ li jkun hemm sett ta’ kompiti li jistabbilixxi kif l- ENISA għandha tikseb l-għanijiet tagħha filwaqt li jippermetti flessibbiltà fl-attivitajiet tagħha.

(21)

Sabiex tkun tista’ tipprovdi appoġġ adegwat għall-kooperazzjoni operazzjonali bejn l-Istati Membri, jenħtieġ li l-ENISA tkompli ssaħħaħ il-kapaċitajiet u l-ħiliet tekniċi u umani tagħha. Jenħtieġ li l-ENISA ttejjeb l-għarfien u l-kapaċitajiet tagħha. L-ENISA u l-Istati Membri jistgħu, fuq bażi volontarja, jiżviluppaw programmi biex jissekondaw esperti nazzjonali lill- ENISA u b’hekk joħolqu gruppi komuni ta’ esperti u skambju ta’ persunal.

(22)

Jenħtieġ li l-ENISA tassisti lill-Kummissjoni permezz ta’ pariri, opinjonijiet u analiżi fir-rigward tal-kwistjonijiet kollha tal-Unjoni relatati mal-iżvilupp tal-politika u tal-liġi, aġġornamenti u reviżjonijiet fil-qasam taċ-ċibersigurtà u l-aspetti tagħhaspeċifiċi għas-settur sabiex ittejjeb ir-rilevanza tal-politiki u tal-liġi tal-Unjoni li jkollhom dimensjoni marbuta maċ-ċibersigurtà u sabiex tippermetti konsistenza fl-implimentazzjoni ta’ dawk il-politiki u l-liġijiet fil-livell nazzjonali. Jenħtieġ li l-ENISA sservi ta’ punt ta’ referenza għall-pariri u l-għarfien espert għall-inizjattivi ta’ politika u ta’ liġi tal-Unjoni speċifiċi għal setturi partikolari fejn ikunu involuti kwistjonijiet marbuta maċ-ċibersigurtà. Jenħtieġ li l-ENISA tgħarraf lill-Parlament Ewropew regolarment bl-attivitajiet tagħha.

(23)

Il-qalba essenzjali pubblika tal-Internet miftuħ, jiġifieri l-protokolli u l-infrastruttura prinċipali tiegħu, li huma beni pubbliċi globali, tipprovdi l-funzjonalità essenzjali tal-Internet b’mod ġenerali u tirfed l-operat normali tiegħu. Jenħtieġ li l-ENISA tappoġġa s-sigurtà tal-parti pubblika tal-Internet miftuħ u l-istabbiltà tal-funzjonament tagħha, inkluż, iżda mhux biss, il-protokolli essenzjali (b’mod partkolari d-DNS, il-BGP u l-IPv6), l-operat tas-sistema tal-ismijiet tad-dominji (bħat-tħaddim tad-dominji tal-ogħla livell kollha), u l-operat tar-root zone.

(24)

Il-kompitu fundamentali tal-ENISA huwa li tippromwovi l-implimentazzjoni konsistenti tal-qafas legali rilevanti, b’mod partikolari l-implimentazzjoni effikaċi tad-Direttiva (UE) 2016/1148 u strumenti legali oħra rilevanti li jinkludu aspetti ta’ ċibersigurtà, li hija essenzjali biex tiżdied ir-reżiljenza ċibernetika. Fid-dawl tax-xenarju ta’ theddid ċibernetiku li qed jevolvi b’pass mgħaġġel, huwa ċar li l-Istati Membri jkollhom jiġu appoġġati minn approċċ aktar komprensiv u transpolitiku biex tinbena r-reżiljenza ċibernetika.

(25)

Jenħtieġ li l-ENISA tgħin lill-Istati Membri u lill-istituzzjonijiet, il-korpi, l-uffiċċji y l-aġenziji tal-Unjoni fl-isforzi tagħhom biex jibnu u jtejbu l-kapaċitajiet u l-istat tat-tħejjija biex jipprevjenu, jidentifikaw u jirrispondu għal theddidiet u inċidenti ċibernetiċi u fir-rigward tas-sigurtà tan-netwerks u tas-sistemi tal-informazzjoni. B’mod partikolari, jenħtieġ li l-ENISA tappoġġa l-iżvilupp u t-titjib tal-Ikwadra ta’ Rispons għal Inċidenti relatati mas-Sigurtà tal-Kompjuters (“CSIRTs”) nazzjonali u tal-Unjoni prevista fid-Direttiva (UE) 2016/1148, bil-għan li jinkiseb livell għoli komuni tal-maturità tagħhom fl-Unjoni. Jenħtieġ li l-attivitajiet imwettqa mill-ENISA fir-rigward tal-kapaċitajiet operazzjonali tal-Istati Membri jappoġġaw attivament l-azzjonijiet imwettqa mill-Istati Membri sabiex jikkonformaw mal-obbligi tagħhom skont id-Direttiva (UE) 2016/1148 u għaldaqstant ma għandhomx jissostitwixxuhom.

(26)

Jenħtieġ li l-ENISA tgħin ukoll fl-iżvilupp u l-aġġornar tal-istrateġiji dwar is-sigurtà tan-netwerks u tas-sistemi tal-informazzjoni fil-livell tal-Unjoni u, fuq talba, fil-livell tal-Istati Membri, b’mod partikolari dwar iċ-ċibersigurtà, u jenħtieġ li tippromwovi t-tixrid ta’ tali strateġiji u ssegwi l-progress fl-implimentazzjoni tagħhom. Jenħtieġ ukoll li l-ENISA tikkontribwixxi biex tkopri l-ħtieġa għal taħriġ u materjali tat-taħriġ, inkluż il-ħtiġijiet ta’ korpi pubbliċi, u fejn ikun xieraq, tħarreġ lill-ħarrieġa, b’mod estensiv abbażi tal-Qafas ta’ Kompetenza Diġitali għaċ-Ċittadini bil-ħsieb li tassisti lill-Istati Membri u lill-istituzzjonijiet, il-korpi, l-uffiċċji u l-aġenziji tal-Unjoni fl-iżvilupp tal-kapaċitajiet tagħhom ta’ taħriġ.

(27)

Jenħtieġ li l-ENISA tappoġġa lill-Istati Membri fil-qasam tas-sensibilizzazzjoni u l-edukazzjoni dwar iċ-ċibersigurtà billi tiffaċilita koordinazzjoni aktar mill-qrib u l-iskambju tal-aħjar prattiki bejn l-Istati Membri. Dak l-appoġġ jista’ jikkonsisti fl-iżvilupp ta’ netwerk ta’ punti ta’ kuntatt edukattivi nazzjonali u l-Iżvilupp ta’ pjattaforma ta’ taħriġ dwar iċ-ċibersigurtà. In-netwerk ta’ punti ta’ kuntatt edukattivi nazzjonali jista’ jopera fi ħdan in-Netwerk ta’ Uffiċjali ta’ Kollegament Nazzjonali u jkun punt tal-bidu għal koordinazzjoni futura fl-Istati Membri.

(28)

Jenħtieġ li l-ENISA tgħin lill-Grupp ta’ Kooperazzjoni maħluq bid-Direttiva (UE) 2016/1148 fl-eżekuzzjoni tal-kompiti tiegħu, b’mod partikolari billi tipprovdi għarfien espert u konsulenza u billi tiffaċilita l-iskambju tal-aqwa prattiki, fost l-oħrajn fir-rigward tal-identifikazzjoni ta’ operaturi ta’ servizzi essenzjali mill-Istati Membri, kif ukoll fir-rigward ta’ dipendenza transfruntiera fir-rigward ta’ riskji u ta’ inċidenti.

(29)

Bil-għan li tistimula l-kooperazzjoni bejn is-settur pubbliku u dak privat kif ukoll fi ħdan is-settur privat, b’mod partikolari biex tappoġġa l-protezzjoni tal-infrastrutturi kritiċi, jenħtieġ li l-ENISA tappoġġa l-kondiviżjoni tal-informazzjoni fis-setturi u bejniethom, b’mod partikolari fis-setturi elenkati fl-Anness II għad-Direttiva (UE) 2016/1148, billi tipprovdi l-aħjar prattiki u gwida dwar l-għodod disponibbli u dwar il-proċedura, kif ukoll gwida dwar kif għandhom jiġu indirizzati l-kwistjonijiet regolatorji relatati mal-kondiviżjoni tal-informazzjoni, pereżempju billi tiffaċilita l-istabbiliment ta’ ċentri ta’ kondiviżjoni u ta’ analiżi tal-informazzjoni) settorjali.

(30)

Peress li l-impatt negattiv potenzjali tal-vulnerabbiltajiet fil-prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT qiegħed dejjem jiżdied, l-iskoperta ta’ u r-rimedju għal vulnerabbiltajiet bħal dawn jaqdu rwol importanti fit-tnaqqis tar-riskju ġenerali għaċ-ċibersigurtà. Irriżulta li l-kooperazzjoni bejn l-organizzazzjonijiet, il-manifatturi jew il-fornituri ta’ prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT vulnerabbli, u l-membri tal-komunità tar-riċerka dwar iċ-ċibersigurtà u l-gvernijiet li jsibu vulnerabbiltajiet żiedet sostanzjalment kemm ir-rata tal-iskoperta kif ukoll ir-rimedju tal-vulnerabbiltajiet fil-prodotti ICT, servizzi ICTu proċessi tal-ICT. Divulgazzjoni koordinata tal-vulnerabbiltajiet tispeċifika proċess strutturat ta’ kooperazzjoni fejn il-vulnerabbiltajiet jiġu rrappurtati lis-sid tas-sistema ta’ informazzjoni, u b’hekk l-organizzazzjoni jkollha l-opportunità twettaq dijanjożi u rimedju qabel ma l-informazzjoni dettaljata dwar il-vulnerabbiltà tiġi żvelata lil partijiet terzi jew lill-pubbliku. Il-proċess jipprevedi wkoll koordinazzjoni bejn min jiskopri u l-organizzazzjoni fir-rigward tal-pubblikazzjoni ta’ dawk il-vulnerabbiltajiet. Il-politiki ta’ divulgazzjoni koordinata tal-vulnerabbiltajiet jistgħu jaqdu rwol importanti fl-isforzi tal-Istati Membri biex isaħħu ċ-ċibersigurtà.

(31)

Jenħtieġ li l-ENISA taggrega u tanalizza r-rapporti nazzjonali kondiviżi b’mod volontarju mis-CSIRTs u mill-iskwadra interistituzzjonali ta’ rispons f’emerġenza relatata mal-kompjuters għall-istituzzjonijiet, il-korpi u l-aġenziji tal-Unjoni stabbilit bl-Arranġament bejn il-Parlament Ewropew, il-Kunsill Ewropew, il-Kunsill tal-Unjoni Ewropea, il-Kummissjoni Ewropea, il-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea, il-Bank Ċentrali Ewropew, il-Qorti Ewropea tal-Awdituri, is-Servizz Ewropew għall-Azzjoni Esterna, il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew, il-Kumitat Ewropew tar-Reġjuni u l-Bank Ewropew tal-Investiment dwar l-organizzazzjoni u l-operazzjoni ta’ skwadra ta’ rispons f’emerġenza relatata mal-kompjuters għall-istituzzjonijiet, il-korpi u l-aġenziji tal-Unjoni (CERT-UE) (14) sabiex tikkontribwixxi għall-istabbiliment ta’ proċeduri, lingwa u terminoloġija komuni għall-iskambju tal-informazzjoni. F’dak il-kuntest jenħtieġ li l-ENISA tinvolvi lis-settur privat fil-qafas tad-Direttiva (UE) 2016/1148 li tistabbilixxi il-bażi għall-iskambju volontarju tal-informazzjoni teknika fil-livell operazzjonali, fin-netwerk tal-iskwadri ta’ rispons għal inċidenti relatati mas-sigurtà tal-kompjuters (“CSIRTs”) maluq minn dik id-Direttiva.

(32)

Jenħtieġ li l-ENISA tikkontribwixxi għal risponsi fil-livell tal-Unjoni fil-każ ta’ inċidenti u kriżijiet transfruntiera fuq skala kbira relatati maċ- ta’ ċibersigurtà. Jenħtieġ li dak il-kompitu jitwettaq f’konformità mal-mandat tal-ENISA skont dan ir-Regolament u ma’ approċċ li jenħtieġ li jiġi maqbul mill-Istati Membri fil-kuntest tar-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2017/1584 (15) u l-konklużjonijiet tal-Kunsill tas-26 ta’ Ġunju 2018 dwar rispons tal-UE għal Inċidenti u Kriżijiet taċ-Ċibersigurtà fuq Skala Kbira. Dak il-kompitu jista’ jinkludi l-ġbir ta’ informazzjoni rilevanti u jservi ta’ faċilitatriċi bejn in-netwerk tas-CSIRTs u l-komunità teknika, kif ukoll bejn dawk li jieħdu d-deċiżjonijiet għall-ġestjoni tal-kriżijiet. Barra minn hekk, jenħtieġ li l-ENISA tappoġġa l-kooperazzjoni operazzjonali fost l-Istati Membri, meta ssir talba minn Stat Membru wieħed jew aktar, fl-indirizzar tal-inċidenti minn perspettiva teknika, billi tiffaċilita skambji rilevanti ta’ soluzzjonijiet tekniċi bejn l-Istati Membri, u billi tipprovdi kontribut fil-komunikazzjonijiet pubbliċi. Jenħtieġ li l-ENISA tappoġġa l-kooperazzjoni operazzjonali billi tittestja l-arranġamenti għal tali kooperazzjoni permezz ta’ eżerċizzji regolari taċ-ċibersigurtà.

(33)

Jenħtieġ li, meta tappoġġa l-kooperazzjoni operazzjonali, l-ENISA tagħmel użu mill-għarfien espert tekniku u operazzjonali disponibbli tac-CERT-UE permezz ta’ kooperazzjoni strutturata. Tali kooperazzjoni strutturata tista’ tibni fuq l-għarfien espert tal-ENISA. Fejn ikun xieraq, jenħtieġ li jiġu stabbiliti arranġamenti dedikati bejn iż-żewġ entitajiet biex tiġi definita l-implimentazzjoni prattika ta’ kooperazzjoni bħal din u biex tkun evitata d-duplikazzjoni tal-attivitajiet.

(34)

Fit-twettiq tal-kompitu tagħha li tappoġġa l-kooperazzjoni operazzjonali fi ħdan in-netwerk tas-CSIRTs, jenħtieġ li l-ENISA tkun tista’ tipprovdi appoġġ lill-Istati Membri fuq talba tagħhom, pereżempju billi tipprovdi pariri dwar kif itejbu l-kapaċitajiet tagħhom għall-prevenzjoni, il-kxif u r-rispons għal inċidenti, billi tiffaċilita l-indirizzar tekniku ta’ inċidenti li jkollhom impatt sinifikanti jew sostanzjali jew billi tiżgura lli t-theddid u l-inċidenti ċibernetiċi jiġu analizzati. Jenħtieġ li l-ENISA tiffaċilita l-indirizzar tekniku ta’ inċidenti li jkollhom impatt sinifikanti jew sostanzjali b’mod partikolari billi tappoġġa l-kondiviżjoni volontarja ta’ soluzzjonijiet tekniċi bejn l-Istati Membri jew billi tipproduċi informazzjoni teknika kombinata - bħal soluzzjonijiet tekniċi kondiviżi volontarjament mill-Istati Membri. Ir-Rakkomandazzjoni (UE) 2017/1584 tirrakkomanda li l-Istati Membri jikkooperaw in bona fede u jaqsmu bejniethom u mal-ENISA informazzjoni dwar kriżijiet u inċidenti fuq skala kbira relatati maċ-ċibersigurtà mingħajr dewmien żejjed. Tali informazzjoni tkompli tgħin lill-ENISA fit-twettiq tal-kompiti tagħha ta’ appoġġ għall-kooperazzjoni operazzjonali.

(35)

Bħala parti mill-kooperazzjoni regolari fuq livell tekniku b’appoġġ għall-għarfien tas-sitwazzjoni fl-Unjoni, jenħtieġ li l-ENISA, f’kooperazzjoni mill-qrib mal-Istati Membri, tħejji Rapport dettaljat dwar is-Sitwazzjoni Teknika taċ-Ċibersigurtà fl-UE dwar l-inċidenti u t-theddid ċibernetiċi, abbażi ta’ informazzjoni disponibbli pubblikament, l-analiżi tagħha u r-rapporti kondiviżi magħha mis-CSIRTs tal-Istati Membri jew il-punti ta’ kuntatt uniċi nazzjonali dwar is-sigurtà tas-sistemi tan-netwerk u tal-informazzjoni (“punti uniċi ta’ kuntatt”) previsti fid-Direttiva (UE) 2016/1148, it-tnejn fuq bażi volontarja, iċ-Ċentru Ewropew taċ-Ċiberkriminalità (EC3) fl-Europol, is-CERT-UE u, fejn xieraq, iċ-Ċentru ta’ Analiżi tal-Intelligence u tas-Sitwazzjonijiet tal-Unjoni Ewropea (EU INTCEN) fis-Servizz Ewropew għall-Azzjoni Esterna. Dak ir-rapport jenħtieġ li jitqiegħed għad-dispożizzjoni tal-Kunsill, tal-Kummissjoni, ir-Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika tas-Sigurtà u tan-Netwerk tal-CSIRTs.

(36)

Jenħtieġ li l-appoġġ mill-ENISA għal inkjesti tekniċi ex-post dwar inċidenti li jkollhom impatt sinifikanti jew sostanzjali mwettqa fuq talba mill-Istati Membri kkonċernati jkun iffokat fuq il-prevenzjoni ta’ inċidenti futuri. Jenħtieġ li l-Istati Membri kkonċernati jipprovdu l-informazzjoni u l-assistenza neċessarji sabiex l-ENISA tkun tista’ tappoġġa l-inkjesta teknika ex-post b’mod effettiv.

(37)

L-Istati Membri jistgħu jistiednu l-impriżi milquta mill-inċident biex jikkooperaw billi jipprovdu t-tagħrif u l-għajnuna meħtieġa lill-ENISA mingħajr preġudizzju għad-dritt tagħhom li jipproteġu informazzjoni kummerċjalment sensittiva u informazzjoni li tkun rilevanti għas-sigurtà pubblika.

(38)

Sabiex tifhem aħjar l-isfidi fil-qasam taċ-ċibersigurtà, u bil-għan li tipprovdi pariri strateġiċi fit-terminu twil lill-Istati Membri u lill-istituzzjonijiet, il-korpi, l-uffiċċji u l-aġenziji tal-Unjoni, l-ENISA jeħtieġ li tanalizza r-riskji kurrenti u dawk li qegħdin jitfaċċaw. Għal dan il-għan, jenħtieġ li l-ENISA, f’kooperazzjoni mal-Istati Membri u, kif xieraq, mal-korpi tal-istatistika u korpi oħrajn, tiġbor informazzjoni rilevanti li tkun disponibbli pubblikament jew kondiviża volontarjament u twettaq analiżijiet tat-teknoloġiji emerġenti u tipprovdi valutazzjonijiet speċifiċi għal ċerti suġġetti dwar l-impatti mistennija soċjetali, legali, ekonomiċi u regolatorji tal-innovazzjonijiet teknoloġiċi fuq is-sigurtà tan-netwerk u tal-informazzjoni, b’mod partikolari ċ-ċibersigurtà. Barra minn hekk, jenħtieġ li l-ENISA tappoġġa lill-Istati Membri u lill-istituzzjonijiet, il-korpi, l-uffiċċji u l-aġenziji tal-Unjoni biex jidentifikaw ir-riskji ta’ ċibersigurtà emerġenti u jipprevjenu inċidenti, billi jwettqu analiżijiet tat-theddid, il-vulnerabbiltajiet u l-inċidenti ta-ċibernetika.

(39)

Sabiex iżżid ir-reżiljenza tal-Unjoni, jenħtieġ li l-ENISA tiżviluppa għarfien espert fil-qasam taċ-ċibersigurtà tal-infrastrutturi, b’mod partikolari biex tappoġġa lis-setturi elenkati fl-Anness II għad-Direttiva (UE) 2016/1148 u dawk li jintużaw mill-fornituri tas-servizzi diġitali elenkati fl-Anness III għad-Direttiva, billi tipprovdi pariri, toħroġ linji gwida u tagħmel skambju gtal-aħjar prattiki. Bil-għan li jiġi żgurat aċċess eħfef għal informazzjoni aktar strutturata dwar ir-riskji għaċ-ċibersigurtà u rimedji possibli, l-ENISA jenħtieġ li tiżviluppa u żżomm “hub tal-informazzjoni” tal-Unjoni, portal one-stop shop li jipprovdi lill-pubbliku informazzjoni dwar iċ-ċibersigurtà li toriġina minn istituzzjonijiet, korpi, uffiċċji u aġenziji tal-~Unjoni u nazzjonali. L-iffaċilitar tal-aċċess għal informazzjoni strutturata aħjar dwar ir-riskji għaċ-ċibersigurtà u rimedji possibli jista’ wkoll jgħin lill-Istati Membri jżidu l-kapaċitajiet tagħhom u jallinjaw il-prattiki tagħhom, u b’hekk iżidu r-reżiljenza globali tagħhom għal attakki ċibernetiċi.

(40)

Jenħtieġ li l-ENISA tikkontribwixxi għas-sensibilizzazzjoni tal-pubbliku għar-riskji taċ-ċibersigurtà, inkluż permezz ta’ kampanja ta’ sensibilizzazzjoni mifruxa fl-UE billi tippromwovi l-edukazzjoni u għall-għoti ta’ gwida dwar prattiki tajba għall-utenti individwali mmirata lejn iċ-ċittadini, l-organizzazzjonijiet u n-negozji. Jenħtieġ li l-ENISA tikkontribwixxi wkoll għall-promozzjoni tal-aqwa prattiki u soluzzjonijiet, inkluż l-iġjene ċibernetika u l-litteriżmu ċibernetiku fil-livell taċ-ċittadini, l-organizzazzjonijiet u n-negozji billi tiġbor u tanalizza informazzjoni disponibbli pubblikament dwar inċidenti sinifikanti, u billi tikkompila u tippubblika rapporti u gwida għaċ-ċittadini, l-organizzazzjonijiet u n-negozji, biex ittejjbu l-livell ġenerali ta’ tħejjija u ta’ reżiljenza tagħhom. L-ENISA jenħtieġ li tistinka wkoll sabiex tipprovdi lill-konsumaturi informazzjoni rilevanti dwar skemi ta’ ċertifikazzjoni applikabbli, pereżempju billi tipprovdi linji gwida u rakkomandazzjonijiet. Barra minn hekk, jenħtieġ li l-ENISA torganizza, f’konformità mal-Pjan ta’ Azzjoni tal-Edukazzjoni Diġitali stabbilit fil-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni tas-17 ta’ Jannar 2018 u f’kooperazzjoni mal-Istati Membri u l-istituzzjonijiet, il-korpi, l-uffiċċji u l-aġenziji tal-Unjoni, kampanji ta’ sensibilizzazzjoni u kampanji edukattivi pubbliċi diretti lejn l-utenti aħħarin, biex jippromwovu mġiba online aktar sikura minn individwi u l-litteriżmu diġitali, biex ikabbru s-sensibilizzazzjoni dwar it-theddid potenzjali taċ-ċibernetika, inkluż l-attività kriminali li seħħ online bħal attakki tal-phishing, botnets, frodi finanzjarja u bankarja, inċidenti ta’ frodi tad-data, u biex jippromwovu pariri bażiċi dwar l-awtentikazzjoni b’diversi fatturi, is-software korrettiv, il-kriptaġġ, l-anonimizzazzjoni u l-protezzjoni tad-data.

(41)

L-ENISA jenħtieġ li tieħu rwol ċentrali fl-aċċellerazzjoni tas-sensibilizzazzjoni tal-utenti aħħarin tas-sigurtà tal-apparati u tal-użu sigur tas-servizzi, u jenħtieġ li tippromwovi s-sigurtà ppjanata u l-privatezza mid-disinn fil-livell tal-Unjoni. Biex jintlaħaq dak l-objettiv, jenħtieġ li l-ENISA tagħmel użu mill-aqwa prattiki u esperjenza disponibbli, speċjalment l-aqwa prattiki u l-esperjenza tal-istituzzjonijiet akkademiċi u r-riċerkaturi tas-sigurtà tal-IT.

(42)

Bil-għan li tappoġġa n-negozji li joperaw fis-settur taċ-ċibersigurtà, kif ukoll l-utenti tas-soluzzjonijiet taċ-ċibersigurtà, jenħtieġ li l-ENISA tiżviluppa u ssostni “osservatorju tas-suq” billi twettaq analiżijiet regolari u xxered informazzjoni dwar ix-xejriet ewlenin fis-suq taċ-ċibersigurtà, kemm fuq in-naħa tad-domanda kif ukoll fuq dik tal-provvista.

(43)

Jenħtieġ li l-ENISA tikkontribwixxi għall-isforzi tal-Unjoni biex tikkoopera ma’ organizzazzjonijiet internazzjonali kif ukoll fi ħdan oqfsa rilevanti ta’ kooperazzjoni internazzjonali fil-qasam taċ-ċibersigurtà. B’mod partikolari, jenħtieġ li l-ENISA tikkontribwixxi, fejn ikun adatt, għal kooperazzjoni ma’ organizzazzjonijiet bħall-OECD, l-OSKE u n-NATO. Kooperazzjoni bħal din tista’ tinkludi eżerċizzji konġunti b’rabta maċ-ċibersigurtà u koordinazzjoni ta’ rispons konġunt għal inċidenti. Dawk l-attivitajiet iridu jitwettqu b’rispett sħiħ għall-prinċipji tal-inklużività, ir-reċiproċità u l-awtonomija deċiżjonali tal-Unjoni, mingħajr preġudizzju għall-karattru speċifiku tal-politika tas-sigurtà u d-difiża ta’ kwalunkwe Stat Membru.

(44)

Biex jiġi żgurat li tilħaq l-għanijiet tagħha kompletament, jenħtieġ li l-ENISA żżomm kuntatt mal-awtoritajiet superviżorji u ma’ awtoritajiet kompetenti oħrajn fl-Unjoni, istituzzjonijiet, korpi, uffiċċji u aġenziji u kompetenti oħrajn tal-Unjoni, inkluż is-CERT-UE, EC3, l-Aġenzija Ewropea tad-Difiża (EDA), l-Agenzija Ewropea tas-Sistema Globali ta’ Navigazzjoni bis-Satellita (l-Aġenzija tal-GNSS Ewropea), il-Korp ta’ Regolaturi Ewropej tal-Komunikazzjonijiet Elettroniċi (BEREC), l-Aġenzija Ewropea għat-Tmexxija Operattiva tas-Sistemi tal-IT fuq Skala Kbira fil-Qasam tal-Libertà, is-Sigurtà u l-Ġustizzja (eu-LISA), il-Bank Ċentrali Ewropew (BĊE), l-Awtorità Bankarja Ewropea (EBA), il-Bord tal-Protezzjoni tad-Data Ewropea (EDPB), l-Aġenzija għall-Kooperazzjoni tar-Regolaturi tal-Enerġija (ACER), l Aġenzija tal-Unjoni Ewropea għas-Sikurezza tal-Avjazzjoni (EASA), u kwalunkwe aġenzija oħra tal-Unjoni involuta fiċ-ċibersigurtà. Jenħtieġ li l- ENISA żżomm ukoll kuntatt mal-awtoritajiet li jittrattaw il-protezzjoni tad-data sabiex tiskambja magħhom it-tattika u l-aqwa prattiki u jenħtieġ li tipprovdi pariri dwar kwistjonijiet taċ-ċibersigurtà li jista’ jkollhom impatt fuq xogħolhom. Ir-rappreżentanti nazzjonali u tal-Unjoni tal-awtoritajiet għall-infurzar tal-liġi u għall-protezzjoni tad-data jenħtieġ li jkunu eliġibbli għal rappreżentanza fil-Grupp Konsultattiv tal-ENISA. Fil-koordinament mal-awtoritajiet tal-infurzar tal-liġi dwar kwistjonijiet ta’ sigurtà tan-netwerk u tal-informazzjoni li jista’ jkollhom impatt fuq il-ħidma tagħha, jenħtieġ li l-ENISA tirrispetta l-kanali eżistenti ta’ informazzjoni u n-netwerks stabbiliti.

(45)

Jistgħu jiġu stabbiliti sħubijiet ma’ istituzzjonijiet akkademiċi li jkollhom inizjattivi ta’ riċerka fl-oqsma rilevanti, u jenħtieġ li jkun hemm kanali xierqa għall-input mill-organizzazzjonijiet tal-konsumatur u minn organizzazzjonijiet oħra, li jenħtieġ li jiġi kkunsidrat.

(46)

Jenħtieġ li l-ENISA, fir-rwol tagħha ta’ Segretarjat tan-netwerk tas-CSIRTs, tappoġġa lis-CSIRTs tal-Istati Membri u lis-CERT-UE fil-kooperazzjoni operazzjonali fir-rigward tal-kompiti rilevanti tan-netwerk tas-CSIRTs, kif imsemmi fid-Direttiva (UE) 2016/1148. Barra minn hekk, jenħtieġ li l-ENISA tippromwovi u tappoġġa l-kooperazzjoni bejn is-CSIRTs rilevanti f’każ ta’ inċidenti, attakki fuq jew tħarbit tan-netwerks jew l-infrastruttura ġestiti jew protetti mis-CSIRTs u li jinvolvu jew li jkunu kapaċi jinvolvu minn tal-inqas żewġ CSIRTs filwaqt li jitqiesu kif xieraq il-Proċeduri Operattivi Standard tan-netwerk tas-CSIRTs.

(47)

Bil-għan li jittejjeb il-livell ta’ tħejjija tal-Unjoni biex tirrispondi għal inċidenti taċ-ċibersigurtà, jenħtieġ li l-ENISA torganizza regolarment eżerċizzji taċ-ċibersigurtà fil-livell tal-Unjoni u, fuq talba tagħhom, tappoġġa lill-Istati Membri u l-istituzzjonijiet, il-korpi, l-uffiċċji u l-aġenziji tal-Unjoni fl-organizzazzjoni ta’ tali eżerċizzji. Jenħtieġ li eżerċizzji komprensivi fuq skala kbira li jinkludu elementi tekniċi, operazzjonali jew strateġiċi jġi organizzati darba kull sentejn. Barra minn hekk, jenħtieġ li l-ENISA tkun tista’ torganizza regolarment eżerċizzji inqas komprensivi bl-istess għan li jitjieb l-istat ta’ tħejjija tal-Unjoni fir-rispons għal inċidenti.

(48)

Jenħtieġ li l-ENISA tkompli tiżviluppa u ssostni l-għarfien espert tagħha fiċ-ċertifikazzjoni taċ-ċiberisigurtà bil-għan li tappoġġa l-politika tal-Unjoni f’dak il-qasam. Jenħtieġ li l-ENISA tibni fuq l-aqwa prattiki eżistenti u tħeġġeġ l-adozzjoni taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà fl-Unjoni, anke billi tikkontribwixxi għall-istabbiliment u ż-żamma ta’ qafas taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà fil-livell tal-Unjoni (Qafas Ewropew taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà) bil-għan li ttejjeb it-trasparenza tal-assigurazzjoni taċ-ċibersigurtà tal-prodotti ICT,servizzi ICTu proċessi tal-ICT biex b’hekk tissaħħaħ il-fiduċja fis-suq intern diġitali u l-kompetittività tiegħu.

(49)

Il-politiki effiċjenti taċ-ċibersigurtà jenħtieġ li jkunu bbażati fuq metodi tal-valutazzjoni tar-riskju li huma żviluppati sewwa, kemm fis-settur pubbliku kif ukoll fis-settur privat. Il-metodi tal-valutazzjoni tar-riskju jintużaw f’livelli differenti b’ebda prattika komuni dwar kif għandhom jiġu applikati b’mod effiċjenti. Il-promozzjoni u l-iżvilupp tal-aqwa prattika għall-valutazzjoni tar-riskju u għal soluzzjonijiet interoperabbli tal-ġestjoni tar-riskju f’organizzazzjonijiet tas-settur pubbliku u tas-settur privat ser iżidu l-livell taċ-ċibersigurtà fl-Unjoni. Għal dak il-għan, jenħtieġ li l-ENISA tappoġġa l-kooperazzjoni bejn il-partijiet ikkonċernati fil-livell tal-Unjoni u tiffaċilita l-isforzi tagħhom relatati mal-istabbiliment u l-adozzjoni ta’ standards Ewropej u internazzjonali għall-ġestjoni tar-riskju u għal sigurtà li tista’ titkejjel ta’ prodotti, sistemi, netwerks u servizzi elettroniċi li, flimkien mas-software, jinkludu n-netwerks u s-sistemi tal-informazzjoni.

(50)

Jenħtieġ li l-ENISA tħeġġeġ lill-Istati Membri, lill-manifatturi jew il-fornituri ta’ prodotti ICT, is-servizzi ICT u l-proċessi tal-ICT biex itejbu l-istandards tas-sigurtà ġenerali tagħhom sabiex l-utenti kollha tal-Internet ikunu jistgħu jieħdu l-passi meħtieġa biex jiżguraw iċ-ċibersigurtà personali tagħhom stess u jenħtieġ li jagħtu inċentivi biex jagħmlu dan. B’mod partikolari, jenħtieġ li l-manifatturi u l-fornituri ta’ prodotti ICT, ta’ servizzi ICT u ta’ proċessi ICT jipprovdu kwalunkwe aġġornament u jenħtieġ li jiġbru lura, jirtiraw jew jirriċiklaw prodotti ICT, servizzi ICT jew proċessi tal-ICT li ma jissodisfawx l-istandards taċ-ċibersigurtà, filwaqt li l-importaturi u d-distributuri jenħtieġ li jiżguraw li l-prodotti ICT, is-servizzi ICT u l-proċessi tal-ICT li jqiegħdu fis-suq tal-Unjoni jikkonformaw mar-rekwiżiti applikabbli u ma jippreżentawx riskju għall-konsumaturi tal-Unjoni.

(51)

F’kooperazzjoni mal-awtoritajiet kompetenti, jenħtieġ li l-ENISA tkun tista’ xxerred informazzjoni dwar il-livell taċ-ċibersigurtà tal-prodotti ICT, is-servizzi ICT u l-proċessi tal-ICToffruti fis-suq intern, u jenħtieġ li toħroġ twissijiet immirati lejn il- il-manifatturi jew il-fornituri ta’ prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT u li tesiġi minnhom li jtejbu s-sigurtà tal-prodotti ICT, is-servizzi ICT u l-proċessi tal-ICT tagħhom, inkluż iċ-ċibersigurtà.

(52)

Jenħtieġ li l-ENISA tieħu kont sħiħ tal-attivitajiet ta’ riċerka, żvilupp u valutazzjoni teknoloġika li qed isiru, b’mod partikolari dawk l-attivitajiet imwettqa mill-inizjattivi differenti ta’ riċerka tal-Unjoni sabiex jagħtu pariri lill-istituzzjonijiet il-korpi, l-uffiċċji u l-aġenziji tal-Unjoni u, fejn rilevanti, lill-Istati Membri fuq talba tagħhom, dwar il-ħtiġijiet u l-prijoritajiet ta’ riċerka fil-qasam taċ-ċibersigurtà. Sabiex tidentifika l-ħtiġijiet u l-prijoritajiet tar-riċerka, l-ENISA jenħtieġ li tikkonsulta wkoll lill-gruppi tal-utenti rilevanti. Aktar speċifikament, tista’ tiġi stabbilita kooperazzjoni mal-Kunsill Ewropew tar-Riċerka, l-Istitut Ewropew għall-Innovazzjoni u t-Teknoloġija u l-Istitut tal-Unjoni Ewropea għall-Istudji dwar is-Sigurtà.

(53)

L-ENISA jenħtieġ li tikkonsulta regolarment lill-organizzazzjonijiet tal-istandardizzazzjoni, b’mod partikolari dawk Ewropej, meta tkun qed tħejji l-iskemi Ewropej taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà.

(54)

It-theddid għaċ-ċibersigurtà huwa kwistjoni globali. Hemm bżonn kooperazzjoni internazzjonali aktar mill-qrib biex jittejbu l-istandards taċ-ċibersigurtà, inkluż il-ħtieġa għal definizzjonijiet ta’ normi komuni tal-imġiba, l-adozzjoni ta’ kodiċijiet tal-kondotta, l-użu ta’ standards internazzjonali, u l-kondiviżjoni tal-informazzjoni, il-promozzjoni ta’ kollaborazzjoni internazzjonali aktar imħaffa b’rispons għal kwistjonijiet tas-sigurtà tan-netwerks u tal-informazzjoni u l-promozzjoni ta’ approċċ globali komuni għal tali kwistjonijiet. Għal dak il-għan, jenħtieġ li l-ENISA tappoġġa aktar l-involviment u l-kooperazzjoni tal-Unjoni ma’ pajjiżi terzi u organizzazzjonijiet internazzjonali billi tipprovdi l-għarfien espert u l-analiżi meħtieġa lill-istituzzjonijiet il-korpi, l-uffiċċji u l-aġenziji rilevanti tal-Unjoni, fejn xieraq.

(55)

Jenħtieġ li l-ENISA tkun tista’ tirrispondi għal talbiet ad hoc għal konsulenza u għajnuna mill-Istati Membri u l-istituzzjonijiet, il-korpi, l-uffiċċji u l-aġenziji tal-Unjoni dwar kwistjonijiet li jaqgħu taħt il-mandat tal-ENISA.

(56)

Jagħmel sens u hu rakkomandat li jiġu implimentati ċerti prinċipji rigward il-governanza tal-ENISA biex tkun konformi mad-Dikjarazzjoni Konġunta u l-Approċċ Komuni li dwarhom sar ftehim f’Lulju 2012 fil-Grupp ta’ Ħidma Interistituzzjonali dwar l-aġenziji deċentralizzati tal-UE, li l-għan tagħhom huwa li jirrazzjonalizzaw l-attivitajiet tal-aġenziji deċentralizzati u li jtejbu l-prestazzjoni tagħhom. Jenħtieġ li r-rakkomandazzjonijiet fid-Dikjarazzjoni Konġunta u l-Approċċ Komuni jiġu riflessi wkoll, kif adatt, fil-Programmi ta’ Ħidma tal-ENISA, l-evalwazzjonijiet tal-ENISA, u r-rappurtar u l-prattika amministrattiva tal-ENISA.

(57)

Il-Bord ta’ Tmexxija, kompost mir-rappreżentanti tal-Istati Membri u tal-Kummissjoni, jenħtieġ li jistabbilixxi d-direzzjoni ġenerali tal-operat tal-ENISA u jiżgura li din twettaq il-kompiti skont dan ir-Regolament. Il-Bord ta’ Tmexxija jenħtieġ li jiġi fdat bil-poteri meħtieġa biex jistabbilixxi l-baġit, jivverifika l-eżekuzzjoni tal-baġit, jadotta regoli finanzjarji xierqa, jistabbilixxi proċeduri ta’ ħidma trasparenti għat-teħid ta’ deċiżjonijiet mill-ENISA, jadotta d-dokument uniku tal-programmazzjoni tal-ENISA, jadotta r-regoli ta’ proċedura tiegħu stess, jaħtar id-Direttur Eżekuttiv u jiddeċiedi dwar l-estensjoni u t-tmiem tal-mandat tad-Direttur Eżekuttiv.

(58)

Sabiex l-ENISA tiffunzjona b’mod korrett u effikaċi, jenħtieġ li l-Kummissjoni u l-Istati Membri jiżguraw li l-persuni li jkunu ser jinħatru membri fil-Bord ta’ Tmexxija jkollhom il-kompetenza professjonali u l-esperjenza. Il-Kummissjoni u l-Istati Membri jenħtieġ li jagħmlu wkoll l-isforzi biex jillimitaw ir-rata tas-sostituzzjoni tar-rappreżentanti rispettivi tagħhom fil-Bord ta’ Tmexxija sabiex jiżguraw il-kontinwità fil-ħidma tiegħu.

(59)

Il-funzjonament bla xkiel tal-ENISA jirrikjedi li d-Direttur Eżekuttiv tagħha jinħatar fuq il-bażi tal-mertu u l-ħiliet amministrattivi u maniġerjali dokumentati, kif ukoll tal-kompetenza u l-esperjenza rilevanti għaċ-ċibersigurtà. Id-dmirijiet tad-Direttur Eżekuttiv għandhom jitwettqu b’indipendenza sħiħa. Jenħtieġ li d-Direttur Eżekuttiv iħejji proposta għall-programm ta’ ħidma annwali tal-ENISA, wara konsultazzjoni minn qabel mas-servizzi tal-Kummissjoni, u jenħtieġ li jieħu l-passi kollha meħtieġa biex jiżgura l-implimentazzjoni adatta ta’ dak il-programm ta’ ħidma. Jenħtieġ li d-Direttur Eżekuttiv iħejji rapport annwali li jrid jiġi ppreżentat lill-Bord ta’ Tmexxija, li jkopri l-implimentazzjoni tal-programm ta’ ħidma annwali tal-ENISA, ifassal abbozz ta’ prospett tal-estimi tad-dħul u l-infiq għall-ENISA, u jimplimenta l-baġit. Barra minn hekk, jenħtieġ li d-Direttur Eżekuttiv ikollu l-għażla li jwaqqaf gruppi ta’ ħidma ad hoc biex jiġu indirizzati kwistjonijiet speċifiċi, b’mod partikolari kwsitjonijiet ta’ natura xjentifika, teknika, legali jew soċjoekonomika. B’mod partikolari, fir-rigward tat-tħejjija ta’ skema Ewropea kandidata ta’ ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà speċifika (“skema kandidata”), l-istabbiliment ta’ grupp ta’ ħidma ad hoc hu meqjus bħala neċessarju. Jenħtieġ li d-Direttur Eżekuttiv jiżgura li l-membri ta’ gruppi ta’ ħidma ad hoc jintgħażlu abbażi tal-ogħla standards ta’ għarfien espert, filwaqt l jiġi żgurat bilanċ bejn is-sessi u bilanċ adatt, skont il-kwistjonijiet speċifiċi inkwistjoni, bejn l-amministrazzjonijiet pubbliċi tal-Istati Membri, l-istituzzjonijiet, il-korpi, l-uffiċċji u l-aġenziji tal-Unjoni u s-settur privat, inkluż l-industrija, l-utenti, u l-esperti akkademiċi fis-sigurtà tan-netwerks u l-informazzjoni.

(60)

Jenħtieġ li l-Bord Eżekuttiv jikkontribwixxu għall-funzjonament effikaċi tal-Bord ta’ Tmexxija. Bħala parti mix-xogħol ta’ tħejjija marbut mad-deċiżjonijiet tal-Bord ta’ Tmexxija, jenħtieġ li l-Bord Eżekuttiv jeżamina l-informazzjoni disponibbli fid-dettall, jesplora l-għażliet disponibbli kif ukoll joffri pariri u soluzzjonijiet biex jitħejjew id-deċiżjonijiet rilevanti tal-Bord ta’ Tmexxija.

(61)

L-ENISA jenħtieġ li jkollha Grupp Konsultattiv tal-ENISA bħala korp ta’ konsulenza, biex jiżgura djalogu regolari bejn is-settur privat, l-organizzazzjonijiet tal-konsumaturi u partijiet ikkonċernati rilevanti oħra. Il-Grupp Konsultattiv tal-ENISA, stabbilit mill-Bord ta’ Tmexxija fuq proposta mid-Direttur Eżekuttiv, jenħtieġ li jiffoka fuq kwistjonijiet rilevanti għall-partijiet ikkonċernati u jenħtieġ li jippreżentahom għall-attenzjoni tal-ENISA. Il-Grupp Konsultattiv tal-ENISA jenħtieġ li jiġi kkonsultat b’mod partikolari fir-rigward tal-abbozz tal-programm ta’ ħidma annwali tal-ENISA. Il-kompożizzjoni tal-Grupp Konsultattiv tal-ENISA u l-kompiti assenjati lilu jenħtieġ li jiżguraw rappreżentanza suffiċjenti tal-partijiet ikkonċernati fil-ħidma tal-ENISA.

(62)

Il-Grupp ta’ Ċertifikazzjoni taċ-Ċibersigurtà tal-Partijiet Ikkonċernati jenħtieġ li jiġi stabbilit sabiex jgħin lill-ENISA u l-Kummissjoni jiffaċilitaw il-konsultazzjoni tal-partijiet ikkonċernati rilevanti. Il-Grupp ta’ Ċertifikazzjoni taċ-Ċibersigurtà tal-Partijiet Ikkonċernati jenħtieġ li jkun magħmul minn membri li jirrappreżentaw lill-industrija fi proporzjonijiet bilanċjati, kemm min-naħa tad-domanda kif ukoll min-naħa tal-provvista ta’ prodotti ICT u servizzi ICT, u inkluż, b’mod partikolari, SMEs, fornituri ta’ servizzi diġitali, korpi tal-istandardizzazzjoni Ewropej u internazzjonali, korpi tal-akkreditazzjoni nazzjonali, awtoritajiet superviżorji tal-protezzjoni tad-data u korpi ta’ valutazzjoni tal-konformità skont ir-Regolament (KE) Nru 765/2008 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (16), u d-dinja akkademika kif ukoll organizzazzjonijiet tal-konsumaturi.

(63)

Jenħtieġ li l-ENISA tadotta regoli dwar il-prevenzjoni u l-ġestjoni tal-konflitti ta’ interess. Jenħtieġ li l-ENISA tapplika wkoll id-dispożizzjonijiet rilevanti tal-Unjoni dwar l-aċċess pubbliku għal dokumenti kif stipulat fir-Regolament (KE) Nru 1049/2001 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (17). Jenħtieġ li l-ipproċessar tad-data personali mill-ENISA jkun soġġett għar-Regolament (UE) 2018/1725 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (18). Jenħtieġ li l-ENISA tikkonforma mad-dispożizzjonijiet applikabbli tal-istituzzjonijiet, il-korpi, l-uffiċċji u l-aġenziji tal-Unjoni, u mal-leġislazzjoni nazzjonali fir-rigward tat-trattament tal-informazzjoni, b’mod partikolari informazzjoni sensittiva mhux klassifikata u informazzjoni klassifikata tal-Unjoni Ewropea (EUCI).

(64)

Sabiex ikun hemm garanzija tal-awtonomija u l-indipendenza sħiħa tal-ENISA u sabiex tingħata l-kapaċità li twettaq kompiti addizzjonali, inkluż kompiti ta’ emerġenza mhux previsti, l-ENISA jenħtieġ li tingħata baġit suffiċjenti u awtonomu fejn id-dħul tagħha jenħtieġ li jiġi primarjament minn kontribuzzjoni mill-Unjoni u kontribuzzjonijiet minn pajjiżi terzi li jkun qed jieħdu sehem fil-ħidma tal-ENISA. Baġit xieraq huwa essenzjali biex jiżgura li l-ENISA jkollha biżżejjed kapaċità sabiex twettaq il-kompiti kollha tagħha li qegħdin dejjem jiżdiedu u biex tilħaq l-objettivi tagħha. Il-parti l-kbira tal-persunal tal-ENISA jenħtieġ li jkun involut direttament fl-implimentazzjoni operazzjonali tal-mandat tal-ENISA. L-Istat Membru ospitanti, u kwalunkwe Stat Membru ieħor, jenħtieġ li jitħalla jagħmel kontibuzzjonijiet volontarji għall-baġit tal-ENISA. Il-proċedura baġitarja tal-Unjoni jenħtieġ li tibqa’ applikabbli fir-rigward ta’ kwalunkwe sussidju li jitħallas mill-baġit ġenerali tal-Unjoni. Barra minn hekk, il-Qorti Ewropea tal-Awdituri jenħtieġ li tivverifika l-kontijiet tal-ENISA biex tiżgura t-trasparenza u r-responsabbiltà.

(65)

Iċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà għandha rwol importanti biex jiżdiedu l-fiduċja u s-sigurtà fi prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT. Is-suq uniku diġitali, u b’mod partikolari l-ekonomija xprunata mid-data u l-IoT, jistgħu jiffjorixxu biss jekk ikun hemm fiduċja pubblika ġenerali li prodotti, servizzi u proċessi bħal dawn jipprovdu ċertu livell ta’ ċibersigurtà. Karozzi konnessi u awtomatizzati, apparati mediċi elettroniċi, sistemi industrijali ta’ kontroll awtomatizzat u grilji intelliġenti huma biss xi eżempji ta’ setturi fejn iċ-ċertifikazzjoni diġà tintuża ferm jew x’aktarx li tintuża fil-futur qrib. Is-setturi regolati mid-Direttiva (UE) 2016/1148 huma wkoll setturi fejn iċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà hija kritika.

(66)

Fil-Komunikazzjoni tal-2016 “Insaħħu r-Reżiljenza tal-UE għaċ-Ċibersigurtà u Nrawmu Industrija taċ-Ċibersigurtà Kompetittiva u Innovattiva”, il-Kummissjoni ddiskutiet il-ħtieġa għal prodotti u soluzzjonijiet ta’ kwalità għolja, affordabbli u interoperabbli fil-qasam taċ-ċibersigurtà. Il-provvista tal-prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT fis-suq uniku għadha frammentata ħafna mil-lat ġeografiku. Dan għaliex l-industrija taċ-ċibersigurtà fl-Ewropa żviluppat l-aktar bis-saħħa tad-domanda tal-gvernijiet nazzjonali. Barra minn hekk, in-nuqqas ta’ soluzzjonijiet interoperabbli (standards tekniċi), prattiki u mekkaniżmi taċ-ċertifikazzjoni madwar l-Unjoni huma fost in-nuqqasijiet l-oħra li jolqtu s-suq uniku fil-qasam taċ-ċibersigurtà. Minħabba f’hekk huwa diffiċli biex in-negozji Ewropej jikkompetu fil-livell nazzjonali, dak tal-Unjoni u dak globali. B’hekk, titnaqqas ukoll l-għażla ta’ teknoloġiji vijabbli u li jistgħu jintużaw taċ-ċibersigurtà li għandhom aċċess għalihom l-individwi u l-impriżi. Bl-istess mod, fil-Komunikazzjoni dwar l-Analiżi ta’ Nofs it-Terminu dwar l-implimentazzjoni tal-Istrateġija tas-Suq Uniku Diġitali - Suq Uniku Diġitali Konness għal Kulħadd, il-Kummissjoni enfasizzat il-ħtieġa għal prodotti u sistemi konnessi b’mod sikur, u indikat li l-ħolqien ta’ qafas Ewropew ta’ sigurtà fil-qasam tal-ICT li jistabbilixxi regoli dwar kif tiġi organizzata ċ-ċertifikazzjoni tas-sigurtà fil-qasam tal-ICT fl-Unjoni jista’ jwassal kemm għall-preservazzjoni tal-fiduċja fl-Internet kif ukoll jindirizza l-frammentazzjoni attwali tas-suq intern.

(67)

Attwalment, iċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà tal-prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT tintuża biss b’mod limitat. Fejn teżisti, din tokkorri l-aktar fil-livell tal-Istati Membri jew fil-qafas ta’ skemi xprunati mill-industrija. F’dak il-kuntest, ċertifikat maħruġ minn awtorità nazzjonali taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà fil-prinċipju mhux rikonoxxut fi Stati Membri oħra. Il-kumpaniji b’hekk jista’ jkollhom jiċċertifikaw il-prodotti ICT, is-servizzi ICT u l-proċessi tal-ICT tagħhom f’diversi Stati Membri minn fejn joperaw, pereżempju bil-għan li jipparteċipaw fi proċeduri ta’ akkwist nazzjonali, lib’hekk iżid mal-ispejjeż tagħhom. Barra minn hekk, filwaqt li qegħdin jitfaċċaw skemi ġodda, jidher li ma hemm ebda approċċ koerenti u olistiku għal kwistjonijiet ta’ ċibersigurtà orizzontali, pereżempju fil-qasam tal-IoT. L-iskemi attwali jippreżentaw nuqqasijiet u differenzi sinifikanti f’termini ta’ kopertura tal-prodotti, livelli ta’ assigurazzjoni, kriterji sostantivi u użu reali, u dan jimpedixxi mekkaniżmi ta’ rikonoxximent reċiproku fi ħdan l-Unjoni.

(68)

Saru xi sforzi biex jiġi żgurat ir-rikonoxximent reċiproku taċ-ċertifikati fl-Unjoni. Madankollu, dawn irnexxew biss parzjalment. L-aktar eżempju importanti f’dan ir-rigward huwa l-Ftehim ta’ Rikonoxximent Reċiproku (MRA) tal-Grupp ta’ Uffiċjali Għolja għas-Sigurtà tas-Sistemi tal-Informazzjoni (SOG-IS). Filwaqt li dan jirrappreżenta l-aktar mudell importanti għall-kooperazzjoni u r-rikonoxximent reċiproku fil-qasam taċ-ċertifikazzjoni tas-sigurtà, is-SOG-IS jinkludi biss xi Stati Membri. Dan il-fatt illimita l-effikaċja tal-MRA tas-SOG-IS mill-perspettiva tas-suq intern.

(69)

Għalhekk, huwa meħtieġ li jiġi adottat approċċ komuni u li jiġi stabbilit qafas Ewropew għaċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà li jistabbilixxi r-rekwiżiti orizzontali ewlenin għall-iskemi Ewropej taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà li jridu jiġu żviluppati u li jippermetti li ċ-ċertifikati Ewropej taċ-ċibersigurtà u d-dikjarazzjonijiet tal-konformità tal-UE għall-prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT jiġu rikonoxxuti u jintużaw fl-Istati Membri kollha. B’dan il-mod, huwa essenzjali li wieħed jibni fuq l-iskemi nazzjonali u internazzjonali eżistenti, kif ukoll fuq sistemi ta’ rikonoxximent reċiproku, b’mod partikolari l-SOG-IS, u li tkun possibbli transizzjoni bla xkiel mill-iskemi eżistenti li jiffunzjonaw abbażi ta’ sistemi bħal dawn għal skemi bbażati fuq il-qafas Ewropew ta’ ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà il-ġdid. Il-qafas Ewropew ta’ ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà jenħtieġ li jkollu żewġ għanijiet. L-ewwel, jenħtieġ li jgħin biex tiżdied il-fiduċja fil-prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT li ġew iċċertifikati taħt skemi Ewropej ta’ ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà. It-tieni, jenħtieġ li jgħin biex tkun evitata l-multiplikazzjoni ta’ skemi ta’ ċertifikazzjoni nazzjonali taċ-ċibersigurtà li jkunu kunfliġġenti jew li jidduplikaw lil xulxin u b’hekk inaqqas l-ispejjeż għall-impriżi li joperaw fis-suq uniku diġitali. L-iskemi Ewropej ta’ ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà jenħtieġ li jkunu nondiskriminatorji u bbażati fuq standards Ewropej jew internazzjonali, sakemm dawk l-istandards ma jkunux ineffikaċi jew mhux xierqa biex jissodisfaw l-għanijiet leġittimi tal-Unjoni f’dak ir-rigward.

(70)

Jenħtieġ li dan il-qafas Ewropew ta’ ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà jkun stabbilit b’mod omoġenju fl-Istati Membri kollha biex tiġi evitata t-tfittxija għall-aħjar ċertifikazzjonijiet minħabba livelli differenti ta’ strettezza fi Stati Membri differenti.

(71)

L-iskemi Ewropej taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà jenħtieġ li jkunu bbażati fuq dak li jeżisti diġà fil-livell nazzjonali u internazzjonali u, jekk ikun meħtieġ, fuq speċifikazzjonijiet tekniċi minn forums u konsorzji, tagħlim mill-punti b’saħħithom attwali u korrezzjoni tad-dgħufijiet.

(72)

Huma meħtieġa soluzzjonijiet flessibbli ta’ ċibersigurtà biex l-industrija tibqa’ pass ’il quddiem mit-theddid ċibernetiku, u għalhekk jenħtieġ li kwalunkwe skema ta’ ċertifikazzjoni tkun mfassla b’mod li tevita r-riskju li ssir obsoleta f’qasir żmien.

(73)

Jenħtieġ li l-Kummissjoni tkun tista’ tadotta skemi Ewropej taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà li jirrigwardaw gruppi speċifiċi ta’ prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT. Jenħtieġ li dawk l-iskemi jiġu implimentati u sorveljati minn awtoritajiet nazzjonali responsabbli għaċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà, u li ċ-ċertifikati maħruġa skont dawk l-iskemi jkunu validi u rikonoxxuti fl-Unjoni kollha. L-iskemi taċ-ċertifikazzjoni mħaddmin mill-industrija jew minn organizzazzjonijiet privati oħra jenħtieġ li ma jaqgħux fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan ir-Regolament. Madankollu, il-korpi li joperaw skemi bħal dawn jenħtieġ li jkunu jistgħu jipproponu li l-Kummissjoni tikkunsidra dawn l-iskemi bħal bażi għall-approvazzjoni tagħhom bħala skema Ewropea ta’ ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà.

(74)

Id-dispożizzjonijiet ta’ dan ir-Regolament jenħtieġ li jkunu mingħajr preġudizzju għal-liġi tal-Unjoni li tipprovdi regoli speċifiċi dwar iċ-ċertifikazzjoni ta’ prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT. B’mod partikolari, ir-Regolament (UE) 2016/679 jistabbilixxi dispożizzjonijiet għall-istabbiliment mekkaniżmi taċ-ċertifikazzjoni u siġilli u ta’ siġilli u marki tal-protezzjoni tad-data, għall-finijiet ta’ dimostrazzjoni tal-konformità ta’ operazzjonijiet tal-ipproċessar minn kontrolluri u proċessuri ma’ dak ir-Regolament. Mekkaniżmi taċ-ċertifikazzjoni u siġillli u marki ta’ protezzjoni tad-data bħal dawn jenħtieġ li jippermettu lis-suġġetti tad-data jivvalutaw malajr il-livell ta’ protezzjoni tad-data tal-prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICTrilevanti. Dan ir-Regolament huwa bla preġudizzju għaċ-ċertifikazzjoni ta’ operazzjonijiet tal-ipproċessar tad-data skont ir-Regolament (UE) 2016/679, anke meta tali operazzjonijiet ikunu integrati fi prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT.

(75)

Jenħtieġ li l-fini tal-iskemi Ewropej taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà jkun li jiġi żgurat li prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT li jiġu ċċertifikati skont dawn l-iskemi jkunu jikkonformaw ma’ rekwiżiti speċifikati li l-għan tagħhom ikun li jiġu protetti d-disponibbiltà, l-awtentiċità, l-integrità u l-kunfidenzjalità tad-data maħżuna, trasmessa jew ipproċessata jew tal-funzjonijiet relatati jew tas-servizzi offruti minn, jew aċċessibbli permezz ta’ dawk il- prodotti, servizzi u proċessi matul iċ-ċiklu tal-ħajja tagħhom Mhux possibbli li jiġu stabbiliti fid-dettall ir-rekwiżiti taċ-ċibersigurtà li jikkonċernaw il-prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT u l-ħtiġijiet taċ-ċibersigurtà kollha f’dan ir-Regolament. Il-prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT u l-ħtiġijiet taċ-ċibersigurtà relatati ma’ dawk il-prodotti, servizzi jew proċessi tant huma varji li huwa diffiċli ħafna li jiġu żviluppati rekwiżiti ġenerali li jkunu validi f’kull ċirkostanza. Għalhekk huwa meħtieġ li jiġi adottat kunċett wiesa’ u ġenerali taċ-ċibersigurtà għall-finijiet taċ-ċertifikazzjoni, li jenħtieġ li jkun kumplimentat minn sett ta’ għanijiet speċifiċi taċ-ċibersigurtà li jridu jitqiesu fid-disinn ta’ skemi Ewropej taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà. L-arranġamenti li bihom għandhom jinkisbu dawn l-għanijiet fi prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT speċifiċi tal-ICT jenħtieġ għalhekk li jkomplu jiġu speċifikati fid-dettall fil-livell tal-iskema taċ-ċertifikazzjoni individwali adottata mill-Kummissjoni, pereżempju permezz ta’ referenza għal standards jew speċifikazzjonijiet tekniċi jekk ma jkunux disponibbli standards adatti.

(76)

Jenħtieġ li l-ispeċifikazzjonijiet tekniċi li jridu jintużaw fi skemi Ewropej taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà jkunu jirrispettaw ir-rekwiżiti stabbiliti fl-Anness II għar-Regolament (UE) Nru 1025/2012 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (19). Madankollu, xi devjazzjonijiet minn dawk ir-rekwiżiti jistgħu jitqiesu bħala neċessarji f’każijiet ġustifikati kif dovut fejn dawk l-ispeċifikazzjonijiet tekniċi jkunu ser jintużaw fi skema Ewropea taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà li tirreferi għal livell għoli ta’ assigurazzjoni. Ir-raġunijiet għal devjazzjonijiet bħal dawn għandhom jitqiegħdu għad-dispożizzjoni tal-pubbliku.

(77)

Valutazzjonital-konformità hija proċedura għall-evalwazzjoni ta’ jekk ir-rekwiżiti speċifikati marbutin ma’ prodott ICT, servizz ICT u proċess tal-ICT ikunux ġew issodisfati. Dik il-proċedura titwettaq minn parti terza indipendenti li mhijiex il-manifattur jew il-fornitur tal- prodotti ICT, is-servizzi ICT jew tal-proċesis tal-ICT li jkunu qed jiġu valutati. Jenħtieġ li ċertifikat Ewropew taċ-ċibersigurtà jinħareġ wara evalwazzjoni huwa konformi mal-proċedura għall-evalwazzjoni ta’ prodott ICT, servizz ICT u proċess tal-ICT. Jenħtieġ li ċertifikat Ewropew taċ-ċibersigurtà jitqies bħala konferma li l-evalwazzjoni tkun twettqet sew. Skont il-livell tal-assigurazzjoni, jenħtieġ li l-iskema Ewropea għaċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà tipprevedi jekk iċ-ċertifikat Ewropew taċ-ċibersigurtà ikunx irid jinħareġ minn korp privat jew pubbliku.Il-valutazzjoni tal-konformità u ċ-ċertifikazzjoni per se ma jistgħux jiggarantixxu li prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT humiex ċibersiguri. Huma pjuttost proċeduri u metodoloġiji tekniċi li jixhdu li l-prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT ġew ittestjati u li jikkonformaw ma’ ċerti rekwiżiti taċ-ċibersigurtà stabbiliti xi mkien ieħor, pereżempju fi standards tekniċi.

(78)

Jenħtieġ li l-għażla taċ-ċertifikazzjoni adatta u r-rekwiżiti ta’ sigurtà assoċjati mill-utenti taċ-ċertifikati Ewropej taċ-ċibersigurtà tkun ibbażata fuq analiżi tar-riskji assoċjati mal-użu tal-prodotti ICT, is-servizzi ICT u l-proċessi tal-ICT. Għaldaqstant, jenħtieġ li l-livell tal-assigurazzjoni jkun proporzjonat għal-livell tar-riskju assoċjat mal-użu intenzjonat ta’ prodott ICT, servizz ICT u proċess tal-ICT.

(79)

Skemi Ewropej taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà tista’ tipprevedi li l-valutazzjoni tal-konformità titwettaq taħt ir-responsabbiltà unika tal-manifattur jew tal-fornitur tal-prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT (“awtovalutazzjoni tal-konformità”). F’tali każijiet, jenħtieġ li jkun suffiċjenti li l-manifattur jew il-fornitur ta’ prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT iwettaq hu stess il-verifiki kollha biex jiżgura li l-prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT jikkonformaw mal-iskema Ewropea taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà. Jenħtieġ li dan it-tip ta’ awtovalutazzjoni tal-konformità jitqies bħala adatt għal prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT b’kumplessità baxxa li jippreżentaw riskju baxx għall-pubbliku, bħal mekkaniżmi ta’ disinn u ta’ produzzjoni sempliċi. Barra minn hekk, l-awtovalutazzjoni tal-konformità jenħtieġ li tkun permessa biss għall-prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT biss fejn huma jikkorrispondu għal livell bażiku ta’ assigurazzjoni.

(80)

Skemi Ewropej taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà jistgħu jippermettu kemm għal awtovalutazzjonijiet tal-konformità kif ukoll ċertifikazzjonijiet ta’ prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT. F’tali każ, jenħtieġ li l-iskema tipprevedi mezzi ċari u li jinftehmu biex il-konsumaturi jew utenti oħra jiddifferenzjaw bejn prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICTfir-rigward tal-manifattur jew tal-fornitur ta’ prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICThuwa responsabbli għall-valutazzjoni, u ta’ prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT li huma ċċertifikati minn parti terza.

(81)

Jenħtieġ li l-manifattur jew il-fornitur ta’ prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT li jwettqu awtovalutazzjoni tal-konformità jkun jista’ jabbozza u jiffirma d-dikjarazzjoni tal-konformità tal-UE bħala parti mill-proċedura tal-valutazzjoni tal-konformità. Dikjarazzjoni tal-konformità tal-UE hija dokument li jiddikjara li prodott ICT, servizz ICT jew proċess tal-ICTspeċifikuhuwa konformi mar-rekwiżiti tal-iskema Ewropea taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà. Permezz tal-abbozzar u l-iffirmar tad-dikjarazzjoni tal-konformità tal-UE, il-manifattur jew il-fornitur tal-prodott ICT, servizz ICT u proċess tal-ICT jassumi responsabbiltà għall-konformità tal-prodott ICT, servizz ICT u proċess tal-ICTmar-rekwiżiti legali tal-iskema Ewropea taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà. Jenħtieġ li tiġi ppreżentata kopja tad-dikjarazzjoni tal-konformità tal-UE lill-awtorità nazzjonali responsabbli għaċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà u lill-ENISA.

(82)

Jenħtieġ li l-manifatturi jew il-fornituri tal-prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICTjagħmlu d-dikjarazzjoni tal-konformità tal-UE, id-dokumentazzjoni teknika, u l-informazzjoni rilevanti l-oħra kollha marbuta mal-konformità tal-prodotti ICT, servizzi ICT jew proċessi tal-ICTbi skema Ewropea taċ-Ċertifikazzjoni taċ-Ċibersigurtà disponibbli għall-awtorità nazzjonali kompetenti responsabbli għaċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà għal perijodu previst fl-iskema Ewropea taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà rilevanti. Jenħtieġ li d-dokumentazzjoni teknika tispeċifika r-rekwiżiti applikabbli taħt l-iskema u jenħtieġ li tkoprid-disinn, il-manifattura u l-operat tal-prodott ICT, servizz ICT jew proċess tal-ICT safejn ikun rilevanti għall-awtovalutazzjoni tal-konformità. Jenħtieġ li d-dokumentazzjoni teknika tkun miġbura b’tali mod li tippermetti l-valutazzjoni ta’ jekk prodott ICT, servizz ICT jew proċess tal-ICTjikkonformax mar-rekwiżiti applikabbli taħt dik l-iskema.

(83)

Il-governanza tal-qafas Ewropew taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà tieħu kont tal-involviment tal-Istati Membri kif ukoll tal-involviment xieraq tal-partijiet ikkonċernati, u tistabbilixxi r-rwol tal-Kummissjoni matul l-ippjanar u meta tiġi proposta, tintalab, titħejja, tiġi adottata u tiġi eżaminata skemi Ewropej taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà.

(84)

Jenħtieġ li l-Kummissjoni, bl-appoġġ tal-Grupp Ewropew taċ-Ċertifikazzjoni taċ-Ċibersigurtà (the “ECCG”) u l-Grupp tal-Partijiet Ikkonċernati taċ-Ċertifikazzjoni taċ-Ċibersigurtà u wara konsultazzjoni miftuħa u wiesgħa, tħejji programm ta’ ħidma kontinwu tal-Unjoni għall-iskemi Ewropej taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà u jenħtieġ li tippubblikah fil-forma ta’ strument li mhux vinkolanti. Il-programm ta’ ħidma kontinwu tal-Unjoni jenħtieġ li jkun dokument strateġiku li jippermetti li l-industrija, l-awtoritajiet nazzjonali u l-korpi tal-istandardizzazzjoni, b’mod partikolari, iħejju minn qabel għal skemi Ewropej futuri taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà. Il-programm ta’ ħidma kontinwu tal-Unjoni jenħtieġ li jinkludi perspettiva ġenerali multiannwali tat-talbiet għal skemi kandidati li l-Kummissjoni beħsiebha tissottometti lill-ENISA għal tħejjija fuq bażi ġustifikata. Il-Kummissjoni jenħtieġ li tqis il-programm ta’ ħidma kontinwu tal-Unjoni waqt li tħejji l-Pjan Kontinwu għall-Istandardizzazzjoni tagħha tal-ICT u talbiet ta’ standardizzazzjoni lil organizzazzjonijiet Ewropej ta’ Standardizzazzjoni. Fid-dawl tal-introduzzjoni rapida u l-adozzjoni ta’ teknoloġiji ġodda, li feġġew każijiet li ma kinux magħrufa ta’ riskji għaċ-ċibersigurtà, u żviluppi leġislattivi u żviluppi tas-suq, il-Kummissjoni jew il-ECCG jenħtieġ li jkunu intitolati jitolbu lill-ENISA tħejji skemi kandidati li ma kinux inklużi fil-programm ta’ ħidma kontinwu tal-Unjoni. F’każijiet bħal dawn, jenħtieġ li l-Kummissjoni u l- ECCG jivvalutaw ukoll il-ħtieġa għal talba bħal din, billi jqisu l-għanijiet u l-objettivi ġenerali ta’ dan ir-Regolament u l-ħtieġa li tiġi żgurata l-kontinwità fir-rigward tal-ippjanar u l-użu tar-riżorsi mill-ENISA.

Wara talba bħal din, ikun jenħtieġ li l-ENISA tħejji l-iskemi kandidati għal prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT speċifiċi mingħajr dewmien żejjed. Jenħtieġ li l-Kummissjoni tevalwa l-impatt pożittiv u dak negattiv tat-talba tagħha fuq is-suq speċifiku in kwistjoni, speċjalment l-impatt fuq l-SMEs, fuq l-innovazzjoni, fuq l-ostakli għad-dħul f’dak is-suq u fuq l-ispejjeż għall-utenti aħħarin. Jenħtieġ li l-Kummissjoni, abbażi tal-iskema kandidata proposta mill-ENISA, ikollha s-setgħa tadotta l-iskema Ewropea taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà permezz ta’ atti ta’ implimentazzjoni. Fid-dawl tal-għan ġenerali u l-objettivi ta’ sigurtà stabbiliti f’dan ir-Regolament, l-iskemi Ewropej taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà adottati mill-Kummissjoni jenħtieġ li jispeċifikaw sett minimu ta’ elementi li jikkonċernaw is-suġġett, l-ambitu u l-funzjonament tal-iskema individwali. Dawk l-elementi jenħtieġ li jinkludu, fost affarijiet oħra, l-ambitu u l-oġġett taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà, inkluż il-kategoriji ta’ prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICTkoperti, l-ispeċifikazzjoni dettaljata tar-rekwiżiti taċ-ċibersigurtà, pereżempju b’referenza għal standards jew speċifikazzjonijiet tekniċi, il-kriterji speċifiċi tal-evalwazzjoni u l-metodi tal-evalwazzjoni, kif ukoll il-livell ta’ assigurazzjoni maħsub (“bażiku”, “sostanzjali” jew “għoli”) u l-livelli tal-evalwazzjoni fejn applikabbli. L-ENISA jenħtieġ li tkun tista’ tiċħad talba mill-Grupp Konsultattiv Ewropew għall-Konsumaturi. Tali deċiżjonijiet jenħtieġ li jittieħdu mill-Bord ta’ Tmexxija u għandhom ikunu sostanzjati kif xieraq.

(85)

Jenħtieġ li l-ENISA tiġġestixxi sit web li jipprovdi informazzjoni dwar u li tirreklama skemi Ewropej taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà, li jenħtieġ li jinkludu, fost affarijiet oħra, it-talbiet għat-tħejjija ta’ skema kandidata kif ukoll il-kummenti li tirċievi fil-proċess tal-konsultazzjoni mwettqa mill-ENISA fil-fażi tat-tħejjija. Jenħtieġ li s-sit web jipprovdi wkoll informazzjoni dwar iċ-ċertifikati Ewropej taċ-ċibersigurtà u dikjarazzjonijiet tal-konformità tal-UE maħruġa skont dan ir-Regolament inkluż informazzjoni dwar l-irtirar u l-iskadenza. Jenħtieġ li s-sit web jindika wkoll l-iskemi nazzjonali taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà li jkunu ġew sostitwiti minn skema Ewropea taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà.

(86)

Il-livell tal-assigurazzjoni ta’ skema Ewropea taċ-ċertifikazzjoni huwa bażi għall-fiduċja li prodott ICT, servizz ICT jew proċess tal-ICTjissodisfa r-rekwiżiti ta’ sigurtà ta’ skema speċifika Ewropea taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà. Sabiex tiżgura l-konsistenza tal-qafas Ewropew taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà, jenħtieġ li skema Ewropea taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà tkun tista’ tispeċifika l-livelli ta’ assigurazzjoni għaċ-ċertifikati Ewropej taċ-ċibersigurtà u għad-dikjarazzjonijiet tal-konformità tal-UE maħruġa taħt dik l-iskema. Kull ċertifikat Ewropew taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà jista’ jirreferi għal wieħed mil-livelli tal-assigurazzjoni: “bażiku”, “sostanzjali” jew “għoli”, filwaqt li d-dikjarazzjoni tal-konformità tal-UE tista’ tirreferi biss għal-livell bażiku ta’ assigurazzjoni. Il-livelli tal-assigurazzjoni jipprovdu l-grad ta’ serjetà u approfondiment korrispondenti tal-evalwazzjoni tal-prodott ICT, servizz ICT jew proċess tal-ICT u jkunu kkaratterizzati minn referenza għall-ispeċifikazzjonijiet tekniċi, l-istandards u l-proċeduri relatati magħhom, inkluż kontrolli tekniċi, bl-għan li jiġu mitigati jew jiġu evitati inċidenti. Jenħtieġ li kull livell tal-assigurazzjoni jkun konsistenti fl-oqsma settorjali differenti ta’ fejn tkun applikata ċ-ċertifikazzjoni.

(87)

Skema Ewropea taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà tista’ tispeċifika diversi livelli ta’ evalwazzjoni skont ir-rigorożità u l-profondità tal-metodoloġija tal-evalwazzjoni użata. Il-livelli ta’ evalwazzjoni jenħtieġ li jikkorrispondu ma’ wieħed mil-livelli tal-assigurazzjoni u jkunu assoċjati ma’ taħlita adatta ta’ komponenti tal-assigurazzjoni. Jenħtieġ li għal-livelli kollha tal-assigurazzjoni, il-prodott ICT, servizz ICT jew proċess tal-ICT ikun fih għadd ta’ funzjonijiet siguri, kif speċifikat mill-iskema, li jistgħu jinkludu: konfigurazzjoni innovattiva sigura, kodiċi ffirmat, aġġornament sigur u tekniki użati biex ixekklu l-isfruttament tal-vulnerabbiltajiet (exploit mitigations) u protezzjoni sħiħa tal-memorja stack jew heap. Jenħtieġ li dawk il-funzjonijiet ikunu ġew żviluppati u jinżammu, bl-użu ta’ approċċi għall-iżvilupp iffokati fuq is-sigurtà u għodod assoċjati sabiex jiġi żgurat li l-mekkaniżmi effettivi tas-software u l-hardware jiġu inkorporati b’mod affidabbli.

(88)

Għal-livell tal-assigurazzjoni “bażiku”, jenħtieġ li l-evalwazzjoni tkun gwidata tal-inqas mill-komponenti ta’ assigurazzjoni li ġejjin: jenħtieġ li l-evalwazzjoni tinkludi tal-inqas rieżami tad-dokumentazzjoni teknika tal-prodott ICT, servizz ICT jew proċess tal-ICTmill-korp tal-valutazzjoni tal-konformità. Fejn iċ-ċertifikazzjoni tinkludi proċessi tal-ICT, jenħtieġ li l-proċess użat għad-disinn, l-iżvilupp u l-manutenzjoni tal-prodott ICT jew tas-servizz ICT ikun ukoll soġġett għar-rieżami tekniku. Fejn skema Ewropea taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà tipprevedi awtovalutazzjoni tal-konformità, jenħtieġ li jkun suffiċjenti li l-manifattur jew il-fornitur tal-prodotti ICT, servizzi ICT jew proċessi tal-ICT ikun wettaq awtovalutazzjoni tal-konformità tal-prodott ICT, servizz ICT jew proċess tal-ICT mal-iskema taċ-ċertifikazzjoni.

(89)

Għal-livell tal-assigurazzjoni “sostanzjali”, minbarra r-rekwiżiti għal-livell tal-assigurazzjoni “bażiku”, jenħtieġ li l-evalwazzjoni tkun gwidata tal-inqas mill-verifika tal-konformità tal-funzjonalitajiet tas-sigurtà tal-prodott ICT, servizz ICT jew proċess tal-ICTmad-dokumentazzjoni teknika tiegħu.

(90)

Għal-livell tal-assigurazzjoni “għoli”, l-evalwazzjoni, minbarra r-rekwiżiti għal-livell tal-assigurazzjoni “sostanzjali”, jenħtieġ li tkun gwidata tal-inqas minn ittestjar tal-effiċjenza li jivvaluta r-reżistenza tal-funzjonalitajiet tas-sigurtà tal-prodott ICT, servizz ICT jew proċess tal-ICT kontra attakki ċibernetiċi elaborati mwettqa minn persuni li jkollhom ħiliet u riżorsi sinifikanti.

(91)

Jenħtieġ li r-rikors għaċ-ċertifikazzjoni Ewropea taċ-ċibersigurtà għad-dikjarazzjonijiet tal-konformità tal-UE jibqa’ fuq bażi volontarja, dment li ma jkunx previst mod ieħor fil-liġi tal-Unjoni, jew fil-liġi tal-Istati Membri adottata f’konformità mad-dritt tal-Unjoni. Fin-nuqqas ta’ liġi tal-Unjoni armonizzata, l-Istati Membri jistgħu jadottaw regolamenti tekniċi nazzjonali li jipprevedu ċertifikazzjoni obbligatorja taħt skema Ewropea taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà f’konformità mad-Direttiva (UE) 2015/1535 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (20). L-Istati Membri għandhom rikors ukoll għaċ-ċertifikazzjoni Ewropea taċ-ċibersigurtà fil-kuntest tal-akkwist pubbliku u tad-Direttiva 2014/24/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (21).

(92)

F’ċerti oqsma, jista’ jkun neċessarju fil-futur li jiġu imposti rekwiżiti speċifiċi taċ-ċibersigurtà u li ċ-ċertifikazzjoni tagħha jsiru obbligatorji għal ċerti prodotti ICT, servizzi ICT jew proċessi tal-ICT,sabiex jittejjeb il-livell ta’ ċibersigurtà fl-Unjoni. Jenħtieġ li l-Kummissjoni tissorvelja regolarment l-impatt tal-iskemi Ewropej taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà adottati fuq id-disponibbiltà prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT siguri fis-suq intern u jenħtieġ li li tivvaluta regolarment il-livell ta’ użu tal-iskemi ta’ ċertifikazzjoni mill-manifatturi jew il-fornituri tal-prodotti ICT, servizzi ICT jew proċessi tal-ICTfl-Unjoni. L-effiċjenza tal-iskemi Ewropej taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà, u l-kwistjoni ta’ jekk xi skemi speċifiċigħandhomx isiru obbligatorji jenħtieġ li jiġu vvalutati fid-dawl tal-leġislazzjoni tal-Unjoni marbuta maċ-ċibersigurtà, b’mod partikolari d-Direttiva (UE) 2016/1148, b’kont meħud tas-sigurtà tan-netwerks u tas-sistemi tal-informazzjoni użati minn operaturi ta’ servizzi essenzjali.

(93)

Jenħtieġ li ċ-ċertifikati Ewropej taċ-ċibersigurtà u d-dikjarazzjonijiet tal-UE dwar il-konformità jgħinu lill-utenti aħħarin jagħmlu għażliet infurmati. Għalhekk, jenħtieġ li prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT li jkunu ġew iċċertifikati jew li għalihom tkun inħarġet dikjarazzjoni tal-UE dwar il-konformità jkunu akkumpanjati minn informazzjoni strutturata li tkun adattata għal-livell tekniku mistenni tal-utent aħħari intenzjonat. L-informazzjoni kollha ta’ dan it-tip jenħtieġ li tkun disponibbli online, u, fejn xieraq, fil-forma fiżika. Jenħtieġ li l-utent aħħari jkollu aċċess għall-informazzjoni rigward in-numru ta’ referenza tal-iskema taċ-ċertifikazzjoni, il-livell ta’ assigurazzjoni, id-deskrizzjoni tar-riskji taċ-ċibersigurtà assoċjati mal-prodott ICT, servizzi ICT jew proċess tal-ICT, u l-korp jew l-awtorità li joħorġu ċ-ċertifikat, jew ikun jista’ jakkwista kopja taċ-ċertifikat Ewropew taċ-ċibersigurtà. Barra minn hekk, jenħtieġ li l-utent aħħari jkun mgħarraf bil-politika tal-appoġġ għaċ-ċibersigurtà, jiġifieri għal kemm żmien l-utent aħħari jista’ jistenna li jirċievi aġġornamenti jew software korrettiv għaċ-ċibersigurtà, tal-manifattur jew il-fornitur ta’ prodotti ICT, servizzi ICT jew proċessi tal-ICT. Fejn japplika, jenħtieġ li tingħata gwida dwar azzjonijiet jew settings li l-utent aħħari jista’ jimplimenta biex iżomm jew biex itejjeb iċ-ċibersigurtà tal-prodott ICT jew tas-servizz ICT u l-informazzjoni ta’ kuntatt ta’ punt uniku ta’ kuntatt fejn jintbagħtu rapporti jew mnejn jingħata appoġġ f’każ ta’ attakki ċibernetiċi (minbarra rappurtar awtomatiku). Jenħtieġ li dik l-informazzjoni tiġi aġġornata regolarment fuq sit web filwaqt li tkun ipprovduta informazzjoni dwar l-iskemi Ewropej taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà.

(94)

Bil-għan li jinkisbu l-objettivi ta’ dan ir-Regolament u biex tiġi evitata l-frammentazzjoni tas-suq intern, jenħtieġ li l-iskemi jew il-proċeduri nazzjonali taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà għall-prodotti ICT, servizzi ICT jew proċessi tal-ICTkoperti minn skema Ewropea taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà ma jibqgħux effettivi minn data stabbilita mill-Kummissjoni permezz ta’ atti ta’ implimentazzjoni. Barra minn hekk, jenħtieġ li l-Istati Membri ma jintroduċux skemi nazzjonali taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà ġodda għall-prodotti ICT, servizzi ICT jew proċessi tal-ICT diġà koperti minn skema Ewropea taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà eżistenti. Madankollu, jenħtieġ li l-Istati Membri ma jkunux impediti milli jadottaw jew iżommu skemi nazzjonali taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà għall-finijiet ta’ sigurtà nazzjonali. Jenħtieġ li l-Istati Membri jinfurmaw lill-Kummissjoni u lill-ECCG bi kwalunkwe intenzjoni li jfasslu skemi nazzjonali ġodda ta’ ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà. Jenħtieġ li l-Kummissjoni u l-ECCG jevalwaw l-impatt tal-iskemi nazzjonali taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà l-ġodda fuq il-funzjonament tajjeb tas-suq intern u fid-dawl ta’ kwalunkwe interess strateġiku li, minflok, tintalab skema Ewropea taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà.

(95)

L-iskemi Ewropej taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà huma maħsuba biex jgħinu fl-armonizzazzjoni tal-prattiki taċ-ċibersigurtà fl-Unjoni. Dawn jeħtieġ li jikkontribwixxu biex iżidu l-livell taċ-ċibersigurtà fl-Unjoni. It-tfassil tal-iskemi Ewropej taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà jenħtieġ li jikkunsidraw u jippermettu l-iżvilupp ta’ innovazzjonijiet fil-qasam taċ-ċibersigurtà.

(96)

Jenħtieġ li l-iskemi Ewropej taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà jqisu l-metodi attwali tal-iżvilupp tas-software u tal-hardware u, b’mod partikolari, l-impatt ta’ aġġornamenti frekwenti ta’ software jew firmware fuq iċ-ċertifikati Ewropej taċ-ċibersigurtà individwali. Jenħtieġ li l-iskemi Ewropej taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà jispeċifikaw il-kondizzjonijiet li jwasslu biex aġġornament jista’ jkun jeħtieġ li prodott ICT, servizz ICT jew proċess tal-ICT jiġi ċċertifikat mill-ġdid jew li l-ambitu ta’ ċertifikat Ewropew taċ-ċibersigurtà speċifiku jitnaqqas, b’kont meħud ta’ kwalunkwe effett negattiv possibbli tal-aġġornament fuq il-konformità mar-rekwiżiti tas-sigurtà ta’ dak iċ-ċertifikat.

(97)

Ladarba tiġi adottata skema Ewropea taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà, il-manifatturi jew il-fornituri tal-prodotti ICT, servizzi ICT jew proċessi tal-ICT jenħtieġ li jkunu jistgħu jippreżentaw applikazzjonijiet għaċ-ċertifikazzjoni tal-prodotti ICT, servizzi ICT jew proċessi tal-ICTtagħhom lill-korp ta’ valutazzjoni tal-konformità li jagħżlu huma ikun fejn ikun fl-Unjoni. Jenħtieġ li l-korpi ta’ valutazzjoni tal-konformità jkunu akkreditati minn korp ta’ akkreditazzjoni nazzjonali jekk ikunu jikkonformaw ma’ ċerti rekwiżiti speċifiċi stabbiliti f’dan ir-Regolament. L-akkreditazzjoni jenħtieġ li tinħareġ għal perijodu massimu ta’ ħames snin u li jenħtieġ li tkun tista’ tiġġedded bl-istess kondizzjonijiet sakemm il-korp ta’ valutazzjoni tal-konformità jkun għadu jissodisfa r-rekwiżiti. Jenħtieġ li l-korpi tal-akkreditazzjoni nazzjonali jirrestrinġu, jissospendu jew jirrevokaw l-akkreditazzjoni ta’ korp ta’ valutazzjoni tal-konformità jekk il-kondizzjonijiet għall-akkreditazzjoni ma jkunux ġew issodisfati jew ma jibqgħux issodisfati, jew fejn il-korp ta’ valutazzjoni tal-konformità jikser dan ir-Regolament.

(98)

Ir-referenzi fil-leġislazzjoni nazzjonali għall-istandards nazzjonali li jkunu waqfu milli jipproduċu effetti legali minħabba d-dħul fis-seħħ ta’ skema ta’ ċertifikazzjoni Ewropea taċ-ċibersigurtà jistgħu jkunu sors ta’ konfużjoni. Għalhekk, jenħtieġ li l-Istati Membri jirriflettu l-adozzjoni ta’ skema Ewropea ta’ ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà fil-leġislazzjoni nazzjonali tagħhom.

(99)

Sabiex jintlaħqu standards ekwivalenti fl-Unjoni kollha, sabiex jiffaċilitaw ir-rikonoxximent reċiproku u jippromwovu l-aċċettazzjoni ġenerali ta’ ċertifikati Ewropej taċ-ċibersigurtà u dikjarazzjonijiet tal-konformità tal-UE, huwa meħtieġ li tiġi stabbilita sistema ta’ rieżami bejn il-pari bejn l-awtoritajiet nazzjonali taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà. Jenħtieġ li r-rieżami bejn il-pari jkopri l-proċeduri għas-sorveljanza tal-konformità tal-prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICTmaċ-ċertifikati Ewropej taċ-ċibersigurtà, għall-monitoraġġ tal-obbligi tal-manifatturi jew tal-fornituri tal-prodotti ICT, servizzi ICT jew proċessi tal-ICT li jwettqu l-awtovalutazzjoni tal-konformità, għall-monitoraġġ tal-korpi ta’ valutazzjoni tal-konformità, kif ukoll tal-adegwatezza tal-kompetenza esperta tal-persunal tal-korpi li joħorġu ċertifikati għal livelli ta’ assigurazzjoni “għoli”. Jenħtieġ li l-Kummissjoni, permezz ta’ att ta’ implimentazzjoni, tkun tista’, permezz ta’ atti ta’ implimentazzjoni, tistabbilixxi pjan ta’ mill-inqas ħames snin għar-rieżamijiet bejn il-pari, kif ukoll tistabbilixxi kriterji u metodoloġiji għat-tħaddim tas-sistema ta’ rieżami bejn il-pari.

(100)

Mingħajr preġudizzju għall-istabbiliment ta’ sistema ġenerali ta’ rieżami bejn il-pari fl-awtoritajiet nazzjonali kollha taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà fi ħdan il-qafasEwropew taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà, ċerti skemi Ewropej taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà jistgħu jinkludu mekkaniżmu ta’ rieżami bejn il-pari għall-korpi li joħorġu ċertifikati Ewropej taċ-ċibersigurtà għall-prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT f’livell ta’ assigurazzjoni “għoli” taħt skemi bħal dawn. Jenħtieġ li l-ECCG jappoġġa l-implimentazzjoni ta’ tali mekkaniżmi ta’ rieżami bejn il-pari. Jenħtieġ li r-rieżamijiet bejn il-pari jivvalutaw b’mod partikolari jekk il-korpi kkonċernati jwettqux il-kompiti tagħhom b’mod armonizzat, u jistgħu jinkludu mekkaniżmi ta’ appelli. Jenħtieġ li r-riżultati tar-rieżamijiet bejn il-pari jkunu disponibbli għall-pubbliku. Il-korpi kkonċernati jistgħu jadottaw miżuri adatti biex jadattaw il-prattiki u l-għarfien espert tagħhom kif meħtieġ.

(101)

Jenħtieġ li l-Istati Membri jaħtru awtorità nazzjonali taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà waħda jew aktar biex jissorveljaw il-konformità mal-obbligi li jirriżultaw minn dan ir-Regolament. Awtorità nazzjonali taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà tista’ tkun awtorità eżistenti jew waħda ġdida. Jenħtieġ li Stat Membru jkun jista’ wkoll jaħtar, wara li jkun laħaq qbil ma’ Stat Membru ieħor, awtorità nazzjonali taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà waħda jew aktar fit-territorju ta’ dak l-Istat Membru l-ieħor.

(102)

Jenħtieġ li awtoritajiet nazzjonali taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà b’mod partikolari jimmonitorja u tinforza l-obbligi tal-manifatturi jew tal-fornituri tal-prodotti ICT, servizzi ICT jew proċessi tal-ICT li jkunu stabbiliti fit-territorju rispettiv tagħha fir-rigward tad-dikjarazzjoni tal-konformità tal-UE, jenħtieġ li jassistu lill-korpi nazzjonali tal-akkreditazzjoni fil-monitoraġġ u s-superviżjoni tal-attivitajiet tal-korpi ta’ valutazzjoni tal-konformità billi tipprovdilhom għarfien espert u informazzjoni rilevanti, jenħtieġ li jawtorizzaw lill-korpi ta’ valutazzjoni tal-konformità biex iwettqu l-kompiti tagħhom meta dawn il-korpi jissodisfaw rekwiżiti addizzjonali stabbiliti fi skema Ewropea taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà u jenħtieġ li jimmonitorjaw żviluppi rilevanti fil-qasam taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà. Jenħtieġ li l-awtoritajiet nazzjonali taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà jittrattaw l-ilmenti mressqa minn persuni fiżiċi jew ġuridiċi fir-rigward taċ-ċertifikati Ewropej taċ-ċibersigurtà maħruġa minn dawk l-awtoritajiet jew fir-rigward taċ-ċertifikati Ewropej taċ-ċibersigurtà maħruġa minn korpi ta’ valutazzjoni tal-konformità meta tali ċertifikati jindikaw il-livell ta’ assigurazzjoni “għoli”, jenħtieġ li jinvestigaw, sa fejn ikun xieraq, is-suġġett tal-ilment u jenħtieġ li jinformaw lill-ilmentatur dwar il-progress u l-eżitu tal-investigazzjoni f’perijodu raġonevoli. Barra minn hekk, jenħtieġ li l-awtoritajiet nazzjonali taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà jikkooperaw ma’ awtoritajiet nazzjonali oħra responsabbli għaċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà jew awtoritajiet pubbliċi oħra, inkluż permezz tal-qsim tal-informazzjoni dwar in-n-nonkonformità possibbli tal- prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT mar-rekwiżiti ta’ dan ir-Regolament jew mal-iskemi Ewropej taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà speċifiċi. Il-Kummissjoni jenħtieġ li tiffaċilita dak il-qsim ta’ informazzjoni billi tagħmel disponibbli sistema ġenerali ta’ appoġġ għall-informazzjoni elettronika, pereżempju s-Sistema ta’ Informazzjoni u Komunikazzjoni għas-Sorveljanza tas-Suq (ICSMS) u s-Sistema ta’ Twissija Rapida għall-prodotti perikolużi li mhumiex tal-ikel (RAPEX), li diġà qegħdin jintużaw mill-awtoritajiet tas-sorveljanza tas-suq skont ir-Regolament (KE) Nru 765/2008.

(103)

Bil-għan li tiġi żgurata l-applikazzjoni konsistenti tal-qafas Ewropew taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà, jenħtieġ li jiġi stabbilit ECCG li jkun jikkonsisti minn rappreżentanti ta’ awtoritajiet nazzjonali responsabbli għaċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà jew awtoritajiet nazzjonali rilevanti oħra. Jenħtieġ li l-kompiti ewlenin tal-ECCG ikunu li jipprovdi pariri u għajnuna lill-Kummissjoni f’ħidmietha lejn l-assigurazzjoni ta’ implimentazzjoni u applikazzjoni konsistenti tal-Qafas Ewropew taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà, li jgħin lill-ENISA u li jikkoopera mill-qrib magħha fit-tħejjija ta’ skemi kandidati taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà, f’każijiet debitament ġutsifikati li jitlob lill-ENISA tħejji skema kandidata, li jadotta opinjonijiet indirizzati lill-ENISA dwar skemi kandidati u li jadotta opinjonijiet indirizzati lill-Kummissjoni dwar il-ġestjoni u r-rieżami ta’ skemi Ewropej taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà li diġà jeżistu. Jenħtieġ li l-ECCG jiffaċilita l-iskambju ta’ prattiki tajba u għarfien espert bejn l-awtoritajiet nazzjonali responsabbli taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà varji li jkunu responsabbli għall-awtorizzazzjoni ta’ korpi ta’ valutazzjoni tal-konformità u għall-ħruġ ta’ ċertifikati Ewropej taċ-ċibersigurtà.

(104)

Għall-finijiet tas-sensibilizzazzjoni u tiġi ffaċilitata l-aċċettazzjoni ta’ skemi Ewropej taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà futuri, il-Kummissjoni tista’ toħroġ linji gwida taċ-ċibersigurtà speċifiċi għas-setturi, per eżempju dwar prattiki tajbin taċ-ċibersigurtà inkella imġiba responsabbli taċ-ċibersigurtà fejn jiġi enfasizzat l-effett pożittiv tal-użu ta’ prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICT.

(105)

Sabiex jiġi ffaċilitat aktar il-kummerċ, u b’kont meħud tal-fatt li l-katini tal-provvista tal-ICT huma globali, l-Unjoni tista’ tikkonkludi ftehimiet ta’ rikonoxximent reċiproku dwar ċertifikati Ewropej taċ-ċibersigurtà f’konformità mal-Artikolu 218 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (TFUE). Il-Kummissjoni, filwaqt li tqis pariri mill-ENISA u mill-Grupp Ewropew taċ-Ċertifikazzjoni taċ-Ċibersigurtà, tista’ tirrakkomanda l-ftuħ ta’ negozjati rilevanti. Jenħtieġ li kull skema Ewropea taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà tipprevedi kondizzjonijiet speċifiċi għal tali ftehimiet tar-rikonoxximent reċiproku ma’ pajjiżi terzi.

(106)

Sabiex jiġu żgurati kundizzjonijiet uniformi għall-implimentazzjoni ta’ dan ir-Regolament, il-Kummissjoni jenħtieġ li tingħata setgħat ta’ implimentazzjoni. Dawn is-setgħat jenħtieġ li jkunu eżerċitati skont ir-Regolament (UE) Nru 182/2011 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (22).

(107)

Il-proċedura ta’ eżami jenħtieġ li tintuża għall-adozzjoni ta’ atti ta’ implimentazzjoni dwar skemi Ewropej taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà għal prodotti ICT, servizzi ICT jew proċessi tal-ICT, għall-adozzjoni ta’ atti ta’ implimentazzjoni dwar arranġamenti għat-twettiq ta’ inkjesti mill-ENISA, għall-adozzjoni ta’ atti ta’ implimentazzjoni dwar pjan għar-rieżami bejn il-pari ta’ awtoritajiet nazzjonali taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà, kif ukoll għall-adozzjoni ta’ atti ta’ implimentazzjoni dwar iċ-ċirkostanzi, il-formati u l-proċeduri ta’ notifika tal-korpi ta’ valutazzjoni tal-konformità akkreditati mill-awtoritajiet nazzjonali responsabbli għaċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà lill-Kummissjoni.

(108)

L-attivitajiet tal-ENISA jenħtieġ li jkunu soġġetti għal evalwazzjoni regolari u indipendenti. Dik l-evalwazzjoni jenħtieġ li tqis l-objettivi tal-ENISA, il-prattiki tax-xogħol tagħha u r-rilevanza tal-kompiti tagħha, b’mod partikolari l-kompiti tagħha relatati mal-kooperazzjoni operazzjonali fil-livell tal-Unjoni. Jenħtieġ li dik l-evalwazzjoni tivvaluta wkoll l-impatt, l-effikaċja u l-effiċjenza tal-qafas Ewropew taċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà. Fil-każ ta’ rieżami, il-Kummissjoni jenħtieġ li tevalwa kif ir-rwol tal-ENISA bħala punt ta’ referenza għal pariri u għarfien espert jista’ jiġi msaħħaħ u jenħtieġ li tevalwa l-possibbiltà ta’ rwol għall-ENISA li tappoġġa l-valutazzjoni tal-prodotti ICT, servizzi ICT u proċessi tal-ICTta’ pajjiżi terzi li ma jikkonformawx mar-regoli tal-Unjoni, meta tali prodotti, servizzi u proċessi jidħlu fl-Unjoni.

(109)

Minħabba li l-għanijiet ta’ dan ir-Regolament ma jistgħux jinkisbu b’mod suffiċjenti mill-Istati Membri iżda jistgħu, minħabba l-iskala u l-effetti tiegħu, jinkisbu aħjar fil-livell tal-Unjoni, l-Unjoni tista’ tadotta miżuri, f’konformità mal-prinċipju ta’ sussidjarjetà kif stabbilit fl-Artikolu 5 tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea. F’konformità mal-prinċipju tal-proporzjonalità, kif stabbilit f’dak l-Artikolu, dan ir-Regolament ma jmurx lil hinn minn dak li huwa meħtieġ sabiex jinkisbu dawk l-għanijiet.

(110)

Jenħtieġ li r-Regolament (UE) Nru 526/2013 jitħassar,

(1)

L-għan ta’ din id-Direttiva huwa li tikkontribwixxi għall-funzjonament tajjeb tas-suq intern billi tapprossimizza l-liġijiet, ir-regolamenti u d-dispożizzjonijiet amministrattivi tal-Istati Membri fir-rigward tar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà għal ċerti prodotti u servizzi billi, b’mod partikolari, telimina u tevita ostakli għall-moviment liberu ta’ ċerti prodotti u servizzi aċċessibbli li jirriżultaw minn rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà diverġenti fl-Istati Membri. Dan iżid id-disponibbiltà ta’ prodotti u servizzi aċċessibbli fis-suq intern u jtejjeb l-aċċessibbiltà ta’ informazzjoni rilevanti.

(2)

Id-domanda għal prodotti u servizzi aċċessibbli hija għolja u l-għadd ta’ persuni b’diżabilità huwa projettat li jiżdied b’mod sinifikanti. Ambjent fejn il-prodotti u s-servizzi jkunu aktar aċċessibbli jippermetti li jkun hemm soċjetà aktar inklużiva u jiffaċilita l-għajxien indipendenti għall-persuni b’diżabilità. F’dan il-kuntest, jenħtieġ li jitqies il-fatt li l-prevalenza ta’ diżabilità fl-Unjoni hija ogħla fost in-nisa milli fost l-irġiel.

(3)

Din id-Direttiva tiddefinixxi l-persuni b’diżabilità f’konformità mal-Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti dwar id-Drittijiet ta’ Persuni b’Diżabilità adottata fit-13 ta’ Diċembru 2006 (UN CRPD), li għaliha l-Unjoni ilha Parti sa mill-21 ta’ Jannar 2011 u li ġiet ratifikata mill-Istati Membri kollha. Il-UN CRPD tiddikjara li l-persuni b’diżabilità “jinkludu dawk li għandhom indeboliment fiżiku, mentali, intellettwali jew sensorju fit-tul li meta jinteraġixxi ma’ diversi ostakli jista’ jxekkel il-parteċipazzjoni sħiħa u effettiva tagħhom fis-soċjetà fuq l-istess livell ma’ ħaddieħor”. Din id-Direttiva tippromwovi l-parteċipazzjoni ugwali sħiħa u effettiva billi ttejjeb l-aċċess għall-prodotti u s-servizzi konvenzjonali li, permezz tat-tfassil inizjali jew l-adattament sussegwenti tagħhom, jindirizzaw il-ħtiġijiet partikolari tal-persuni b’diżabilità.

(4)

Persuni oħra li jesperjenzaw limitazzjonijiet funzjonali, bħal persuni anzjani, nisa tqal jew persuni li jivvjaġġaw b’bagalji, jibbenefikaw ukoll minn din id-Direttiva. Il-kunċett ta’ “persuni b’limitazzjonijiet funzjonali” kif imsemmi f’din id-Direttiva, tinkludi persuni li jkollhom xi indebolimenti fiżiċi, mentali, intellettwali jew sensorji, indebolimenti relatati mal-età, jew kawżi relatati mal-prestazzjoni tal-ġisem tal-bniedem, permanenti jew temporanji, li, meta jinteraġixxu ma’ ostakli differenti, jirriżultaw f’anqas aċċess għall-prodotti u s-servizzi, u dan iwassal għal sitwazzjoni li tirrikjedi li dawk il-prodotti u servizzi jiġu adattati għall-ħtiġijiet partikolari tagħhom.

(5)

Id-disparitajiet bejn il-liġijiet, ir-regolamenti u d-dispożizzjonijiet amministrattivi tal-Istati Membri fir-rigward tal-aċċessibbiltà ta’ prodotti u servizzi għal persuni b’diżabilità, joħolqu ostakli għall-moviment liberu tal-prodotti u s-servizzi u jfixklu l-kompetizzjoni effettiva fis-suq intern. Għal xi prodotti u servizzi, dawk id-disparitajiet x’aktarx jiżdiedu fl-Unjoni wara d-dħul fis-seħħ tal-UN CRPD. L-operaturi ekonomiċi, b’mod partikolari l-intrapriżi żgħar u medji (SMEs), huma partikolarment milquta minn dawk l-ostakli.

(6)

Minħabba d-differenzi fir-rekwiżiti nazzjonali ta’ aċċessibbiltà, il-professjonisti individwali, l-SMEs u l-mikrointrapriżi b’mod partikolari huma skoraġġuti milli jidħlu fi proġetti kummerċjali barra mis-swieq domestiċi tagħhom. Ir-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà nazzjonali, jew anki reġjonali jew lokali, li l-Istati Membri daħħlu fis-seħħ attwalment ivarjaw kemm fil-kopertura kif ukoll fil-livell ta’ dettall. Dawk id-differenzi jaffettwaw b’mod negattiv il-kompetittività u t-tkabbir, minħabba l-ispejjeż addizzjonali mġarrba fl-iżvilupp u fil-kummerċjalizzazzjoni ta’ prodotti u servizzi aċċessibbli għal kull suq nazzjonali.

(7)

Il-konsumaturi ta’ prodotti u servizzi aċċessibbli u ta’ teknoloġiji ta’ assistenza qed jiffaċċjaw prezzijiet għolja minħabba kompetizzjoni limitata fost il-fornituri. Il-frammentazzjoni fost ir-regolamenti nazzjonali tnaqqas il-benefiċċji potenzjali li jirriżultaw mill-qsim ma’ pari nazzjonali u internazzjonali l-esperjenzi dwar ir-rispons tagħhom għall-iżviluppi teknoloġiċi u tas-soċjetà.

(8)

L-approssimazzjoni tal-miżuri nazzjonali fil-livell tal-Unjoni hija għalhekk meħtieġa għall-funzjonament tajjeb tas-suq intern sabiex tintemm il-frammentazzjoni fis-suq ta’ prodotti u servizzi aċċessibbli, biex jinħolqu ekonomiji ta’ skala, biex jiġu ffaċilitati l-kummerċ u l-mobbiltà transkonfinali, kif ukoll biex l-operaturi ekonomiċi jiġu megħjuna jikkonċentraw ir-riżorsi fuq l-innovazzjoni minflok ma jużaw dawk ir-riżorsi biex ikopru l-ispejjeż li jirriżultaw minn leġislazzjoni frammentata madwar l-Unjoni.

(9)

Il-benefiċċji tal-armonizzazzjoni tar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà għas-suq intern intwerew mill-applikazzjoni tad-Direttiva 2014/33/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (3) dwar il-liftijiet u r-Regolament (KE) Nru 661/2009 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4) fil-qasam tat-trasport.

(10)

Fid-Dikjarazzjoni Nru 22, dwar il-persuni b’diżabilità,annessa mat-Trattat ta’ Amsterdam, il-Konferenza tar-Rappreżentanti tal-Gvernijiet tal-Istati Membri qablet li, fit-tfassil tal-miżuri skont l-Artikolu 114 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (TFUE), l-istituzzjonijiet tal-Unjoni jridu jqisu l-ħtiġijiet tal-persuni b’diżabilità.

(11)

L-għan ġenerali tal-komunikazzjoni tal-Kummissjoni tas-6 ta’ Mejju 2015“Strateġija tas-Suq Uniku Diġitali għall-Ewropa”, huwa li jipprovdi benefiċċji ekonomiċi u soċjali sostenibbli minn suq uniku diġitali konness, biex b’hekk jiffaċilita l-kummerċ u jsaħħaħ l-impjiegi fl-Unjoni. Il-konsumaturi tal-Unjoni għadhom mhux qed igawdu l-benefiċċji kollha ta’ prezzijiet u għażla li jista’ joffri s-suq uniku, minħabba li t-tranżazzjonijiet online transkonfinali għadhom limitati ħafna. Il-frammentazzjoni tillimita wkoll id-domanda għal tranżazzjonijiet transkonfinali tal-kummerċ elettroniku. Hemm ukoll il-ħtieġa għal azzjoni miftiehma biex jiġi żgurat li l-kontenut elettroniku, is-servizzi ta’ komunikazzjoni elettronika u l-aċċess għal servizzi tal-media awdjoviżiva jkunu disponibbli b’mod sħiħ għall-persuni b’diżabilità. Għaldaqstant, jenħtieġ li jiġu armonizzati r-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà fis-suq uniku diġitali kollu u li jiġi żgurat li ċ-ċittadini kollha tal-Unjoni, irrispettivament mill-kapaċitajiet tagħhom, ikunu jistgħu jgawdu l-benefiċċji tiegħu.

(12)

Billi l-Unjoni saret Parti għall-UN CRPD, id-dispożizzjonijiet tagħha saru parti integrali tal-ordni ġuridiku tal-Unjoni u huma vinkolanti fuq l-istituzzjonijiet tal-Unjoni u fuq l-Istati Membri tagħha.

(13)

Il-UN CRPD titlob lill-Partijiet biex jieħdu miżuri xierqa sabiex jiżguraw li l-persuni b’diżabilità jkollhom aċċess, fuq bażi ugwali mal-oħrajn, għall-ambjent fiżiku, għat-trasport, għall-informazzjoni u għall-komunikazzjoni, inkluż għat-teknoloġiji u s-sistemi tal-informazzjoni u tal-komunikazzjoni, u għal faċilitajiet u servizzi oħra miftuħa jew mogħtija lill-pubbliku, kemm f’żoni urbani kif ukoll rurali. Il-Kumitat tan-Nazzjonijiet Uniti dwar id-Drittijiet ta’ Persuni b’Diżabilità identifika l-ħtieġa li jinħoloq qafas leġislattiv b’parametri referenzjarji konkreti, infurzabbli u marbuta biż-żmien għall-monitoraġġ tal-implimentazzjoni gradwali tal-aċċessibbiltà.

(14)

Il-UN CRPD tesiġi li l-Partijiet tagħha jwettqu jew jippromwovu riċerka u żvilupp ta’, u jippromwovu d-disponibbiltà u l-użu ta’ teknoloġiji ġodda, inkluż it-teknoloġiji tal-informazzjoni u tal-komunikazzjoni, l-għajnuniet tal-mobbiltà, l-apparati u t-teknoloġiji ta’ assistenza, xierqa għall-persuni b’diżabilità. Il-UN CRPD tesiġi wkoll li tingħata prijorità lit-teknoloġiji affordabbli.

(15)

Id-dħul fis-seħħ tal-UN CRPD fl-ordnijiet ġuridiċi tal-Istati Membri jimplika l-ħtieġa li jiġu adottati dispożizzjonijiet nazzjonali addizzjonali dwar l-aċċessibbiltà ta’ prodotti u servizzi.Mingħajr azzjoni tal-Unjoni, dawk id-dispożizzjonijiet ikomplu jżidu d-differenzi bejn il-liġijiet, ir-regolamenti u d-dispożizzjonijiet amministrattivi tal-Istati Membri.

(16)

Għaldaqstant, jeħtieġ li tiġi ffaċilitata l-implimentazzjoni fl-Unjoni tal-UN CRPD billi jiġu pprovduti regoli tal-Unjoni komuni. Din id-Direttiva tappoġġa wkoll lill-Istati Membri fl-isforzi tagħhom biex jissodisfaw l-impenji nazzjonali tagħhom, kif ukoll l-obbligi tagħhom skont il-UN CRPD rigward l-aċċessibbiltà b’mod armonizzat.

(17)

Il-komunikazzjoni tal-Kummissjoni tal-15 ta’ Novembru 2010“Strateġija Ewropea tad-Diżabilità 2010-2020 – Impenn mill-Ġdid għal Ewropa Mingħajr Ostakoli ” – f’konformità mal- UN CRPD, tidentifika l-aċċessibbiltà bħala waħda mit-tmien oqsma ta’ azzjoni, tindika li din hija prekondizzjoni bażika għall-parteċipazzjoni fis-soċjetà, u għandha l-għan li tiżgura l-aċċessibbiltà tal-prodotti u tas-servizzi.

(18)

Id-determinazzjoni tal-prodotti u s-servizzi li jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-Direttiva hija bbażata fuq eżerċizzju ta’ skrinjar li twettaq matul it-tħejjija tal-Valutazzjoni tal-Impatt li identifikat prodotti u servizzi rilevanti għall-persuni b’diżabilità, u li għalihom l-Istati Membri adottaw jew x’aktarx jadottaw rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà nazzjonali diverġenti li jfixklu l-funzjonament tas-suq intern.

(19)

Sabiex tkun żgurata l-aċċessibbiltà tas-servizzi li jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-Direttiva, jenħtieġ ukoll li l-prodotti użati fil-forniment ta’ dawk is-servizzi li jinteraġixxi magħhom il-konsumatur jikkonformaw mar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà applikabbli ta’ din id-Direttiva.

(20)

Anki jekk servizz, jew parti minn servizz, jiġi sottokuntrattat lil parti terza, jenħtieġ li l-aċċessibbiltà ta’ dan is-servizz ma jiġix kompromess u jenħtieġ li l-fornituri ta’ servizzi jikkonformaw mal-obbligi ta’ din id-Direttiva. Il-fornituri ta’ servizzi jenħtieġ li jiżguraw ukoll taħriġ xieraq u kontinwu tal-persunal tagħhom sabiex jiżguraw li dawn ikunu infurmati sew dwar kif jużaw prodotti u servizzi aċċessibbli. Dak it-taħriġ jenħtieġ li jkopri kwistjonijiet bħall-għoti ta’ informazzjoni, pariri u reklamar.

(21)

Jenħtieġ li jiġu introdotti rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà bl-eħfef mod għall-operaturi ekonomiċi u għall-Istati Membri.

(22)

Jenħtieġ li jiġu speċifikati r-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà għat-tqegħid fis-suq ta’ prodotti u servizzi li jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-Direttiva, sabiex jiġi żgurat il-moviment liberu tagħhom fis-suq intern.

(23)

Jenħtieġ li din id-Direttiva tagħmel ir-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà funzjonali obbligatorji u dawn għandhom jiġu formulati f’termini ta’ objettivi ġenerali. Dawk ir-rekwiżiti jenħtieġ li jkunu preċiżi biżżejjed biex joħolqu obbligi legalment vinkolanti u jkunu dettaljati biżżejjed biex jagħmluha possibbli li tiġi vvalutata l-konformità sabiex ikun żgurat il-funzjonament tajjeb tas-suq intern għall-prodotti u għas-servizzi koperti b’din id-Direttiva, kif ukoll biex jitħalla ċertu grad ta’ flessibbiltà sabiex tkun possibbli l-innovazzjoni.

(24)

Din id-Direttiva fiha għadd ta’ kriterji funzjonali dwar il-prestazzjoni relatati mal-modalitajiet ta’ tħaddim ta’ prodotti u servizzi. Dawk il-kriterji mhumiex intenzjonati li jkunu alternattiva ġenerali għar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà ta’ din id-Direttiva iżda jenħtieġ li jintużaw biss f’ċirkostanzi speċifiċi ħafna. Dawk il-kriterji jenħtieġ li japplikaw għal funzjonijiet jew karatteristiċi speċifiċi tal-prodotti jew servizzi, biex isiru aċċessibbli, meta r-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà ta’ din id-Direttiva ma jindirizzawx wieħed jew aktar minn dawk il-kriterji jew karatteristiċi speċifiċi. Barra minn hekk, fil-każ li rekwiżit ta’ aċċessibbiltà jkun fih rekwiżiti tekniċi speċifiċi, u soluzzjoni teknika alternattiva għal dawk ir-rekwiżiti tekniċi tkun provduta fil-prodott jew servizz, jenħtieġ li din is-soluzzjoni teknika alternattiva xorta tikkonforma mar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà relatati, u jenħtieġ li tirriżulta f’aċċessibbiltà ekwivalenti jew miżjuda, bl-applikazzjoni tal-kriterji funzjonali tal-prestazzjoni rilevanti.

(25)

Jenħtieġ li din id-Direttiva tkopri sistemi ta’ hardware tal-kompjuter bi skop ġenerali għall-konsumatur. Biex dawk is-sistemi jiffunzjonaw b’mod aċċessibbli, jenħtieġ li s-sistemi operattivi tagħhom ikunu aċċessibbli wkoll. Sistemi ta’ hardware tal-kompjuter bħal dawn huma kkaratterizzati min-natura multifunzjonali tagħhom u l-kapaċità tagħhom li jwettqu, bis-software adatt, l-aktar kompiti informatiċi komuni mitluba mill-konsumaturi u huma intenzjonati li jiġu mħaddma mill-konsumaturi. Il-kompjuters personali, inkluż desktops, notebooks, smartphones u tablets huma eżempji ta’ sistemi ta’ hardware tal-kompjuter bħal dawn. Kompjuters speċjalizzati inkorporati fi prodotti elettroniċi tal-konsumatur ma jikkostitwixxux sistemi ta’ hardware tal-kompjuter bi skop ġenerali għall-konsumatur. Jenħtieġ li din id-Direttiva ma tkoprix, fuq bażi individwali, komponenti uniċi b’funzjonijiet speċifiċi, bħal mainboard jew ċippa tal-memorja, li jintużaw jew li jistgħu jintużaw f’sistema bħal din.

(26)

Jenħtieġ li din id-Direttiva tkopri wkoll terminals ta’ ħlas, li jinkludu kemm il-hardware kif ukoll is-software tagħhom, u ċerti terminals self-service interattivi, inkluż kemm il-hardware kif ukoll is-u software tagħhom, dedikati li għandhom jintużaw għall-provvista ta’ servizzi koperti minn din id-Direttiva, pereżempju Mmagni Aawtomatiċi tal-fFlus, magni tal-biljetti li joħorġu biljetti fiżiċi li jagħtu aċċess għal servizzi bħal magni tal-biljetti tal-ivvjaġġar; magni tal-biljetti għall-kju f’uffiċċju ta’ bank; u terminals self-service interattivi li jipprovdu informazzjoni, inkluż skrins tal-informazzjoni interattivi.

(27)

Madankollu, jenħtieġ li ċerti terminals self-service interattivi li jipprovdu informazzjoni installati bħala partijiet integrati ta’ vetturi, inġenji tal-ajru, bastimenti jew vetturi ferrovjarji jiġu esklużi mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-Direttiva, peress li dawn jifformaw parti minn dawk il-vetturi, inġenji tal-ajru, bastimenti jew vetturi ferrovjarji li mhumiex koperti b’din id-Direttiva.

(28)

Jenħtieġ li din id-Direttiva tkopri wkoll servizzi ta’ komunikazzjoni elettronika inkluż komunikazzjonijiet ta’ emerġenza kif definit fid-Direttiva (UE) 2018/1972 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (5). Bħalissa, il-miżuri meħudin mill-Istati Membri biex jiġi pprovdut l-aċċess għal persuni b’diżabilità huma diverġenti u mhumiex armonizzati fis-suq intern kollu. L-iżgurar li l-istess rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà japplikaw fl-Unjoni kollha ser iwassal għal ekonomiji ta’ skala għal operaturi ekonomiċi attivi f’aktar minn Stat Membru wieħed u jiffaċilita l-aċċess effettiv għal persuni b’diżabilità fl-Istati Membri tagħhom stess u meta jivvjaġġaw bejn l-Istati Membri. Sabiex servizzi ta’ komunikazzjoni elettronika, inkluż komunikazzjonijiet ta’ emerġenza, ikunu aċċessibbli, jenħtieġ li l-fornituri tas-servizzi, minbarra komunikazzjoni bil-vuċi, jipprovdu servizzi ta’ test f’ħin reali, u konverżazzjoni sħiħa fejn jipprovdu vidjo, sabiex tiġi żgurata s-sinkronizzazzjoni ta’ dawk il-mezzi ta’ komunikazzjoni kollha. Jenħtieġ li l-Istati Membri, minbarra r-rekwiżiti ta’ din id-Direttiva, f’konformità mad-Direttiva (UE) 2018/1972, ikunu kapaċi jiddeterminaw fornitur ta’ servizz ta’ trażmissjoni li jista’ jintuża minn persuni b’diżabilità.

(29)

Din id-Direttiva tarmonizza r-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà għas-servizzi ta’ komunikazzjoni elettronika u prodotti relatati u tikkomplementa d-Direttiva (UE) 2018/1972 li tistabbilixxi rekwiżiti dwar aċċess u għażla ekwivalenti għal utenti aħħarin b’diżabilità. Id-Direttiva (UE) 2018/1972 tistabbilixxi wkoll rekwiżiti taħt l-obbligi ta’ servizz universali dwar l-affordabbiltà tal-aċċess għall-Internet u l-komunikazzjonijiet bil-vuċi u dwar l-affordabbiltà u d-disponibbiltà ta’ tagħmir tat-terminals relatat, tagħmir speċifiku u servizzi għall-konsumaturi b’diżabilità.

(30)

Jenħtieġ li din id-Direttiva tkopri wkoll it-tagħmir tat-terminals għall-konsumatur b’kapaċità tal-informatika interattiva prevedibbilment biex jiġi użat primarjament għal aċċess għal servizzi ta’ komunikazzjoni elettronika. Għall-finijiet ta’ din id-Direttiva, jenħtieġ li dak it-tagħmir jinkludi tagħmir użat bħala parti mill-arranġament ta’ aċċess għas-servizzi ta’ komunikazzjoni elettronika msemmija bħal router jew modem.

(31)

Għall-finijiet ta’ din id-Direttiva, l-aċċess għal servizzi tal-media awdjoviżiva jenħtieġ li tfisser li l-aċċess għal kontenut awdjoviżiv ikun aċċessibbli, kif ukoll mekkaniżmi li jippermettu lill-utenti b’diżabilità li jużaw it-teknoloġiji ta’ assistenza tagħhom. Servizzi li jipprovdu aċċess għal servizzi tal-media awdjoviżiva jistgħu jinkludu siti web, applikazzjonijiet online, applikazzjonijiet ibbażati fuq set-top tat-televiżjoni, applikazzjonijiet li jistgħu jitniżżlu, servizzi bbażati fuq tagħmir tal-mobile inkluż applikazzjonijiet mobbli u plejers tal-media relatati kif ukoll servizzi ta’ televiżjoni konnessi. L-aċċessibbiltà ta’ servizzi tal-media awdjoviżiva hija regolata mid-Direttiva 2010/13/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (6), bl-eċċezzjoni tal-aċċessibbiltà tal-gwidi elettroniċi tal-programmi (EPGs) li huma inklużi fid-definizzjoni ta’ servizzi li jipprovdu aċċess għal servizzi tal-media awdjoviżiva li għalihom tapplika din id-Direttiva.

(32)

Fil-kuntest tas-servizzi tat-trasport tal-passiġġieri bl-ajru, bix-xarabank, bil-ferrovija u fuq l-ilma jenħtieġ li din id-Direttiva tkopri inter alia l-għoti tal-informazzjoni dwar is-servizz tat-trasport inkluż informazzjoni dwar l-ivvjaġġar f’ħin reali permezz ta’ siti web, servizzi bbażati fuq tagħmir tal-mobile, skrins tal-informazzjoni interattivi u terminals self-service interattivi, meħtieġa minn passiġġieri b’diżabilità sabiex jivvjaġġaw. Dan jista’ jinkludi informazzjoni dwar il-prodotti u s-servizzi ta’ trasport tal-passiġġieri tal-fornitur tas-servizz, informazzjoni ta’ qabel il-vjaġġ, informazzjoni matul il-vjaġġ u informazzjoni pprovduta meta servizz jiġi kkanċellat jew meta jkun hemm dewmien fit-tluq. Elementi oħra ta’ informazzjoni jistgħu jinkludu wkoll informazzjoni dwar prezzijiet u promozzjonijiet.

(33)

Jenħtieġ li din id-Direttiva tkopri wkoll siti web, servizzi bbażati fuq tagħmir tal-mobile inkluż applikazzjonijiet mobbli żviluppati jew magħmula disponibbli minn operaturi tas-servizzi tat-trasport tal-passiġġieri fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-Direttiva jew f’isimhom, servizzi tal-biljetti elettroniċi, biljetti elettroniċi u terminals self-service interattivi.

(34)

Id-determinazzjoni tal-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-Direttiva fir-rigward tas-servizzi tat-trasport għall-passiġġieri bl-ajru, bix-xarabank, bil-ferrovija u fuq l-ilma jenħtieġ li tkun ibbażata fuq il-leġislazzjoni settorjali eżistenti marbuta mad-drittijiet tal-passiġġieri. Meta din id-Direttiva ma tapplikax għal ċerti tipi ta’ servizzi tat-trasport, jenħtieġ li l-Istati Membri jinkoraġġixxu lill-fornituri tas-servizzi japplikaw ir-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà rilevanti stabbiliti f’din id-Direttiva.

(35)

Id-Direttiva (UE) 2016/2102 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (7) diġà tipprevedi obbligi għal korpi tas-settur pubbliku li jipprovdu servizzi tat-trasport, inkluż servizzi tat-trasport urban u suburban u servizzi ta’ trasport reġjonali, biex jagħmlu s-siti web tagħhom aċċessibbli. Din id-Direttiva fiha wkoll eżenzjonijiet għal mikrointrapriżi li jipprovdu servizzi, inkluż servizzi tat-trasport urban u suburban u servizzi ta’ trasport reġjonali. Fl-istess waqt, din id-Direttiva tinkludi obbligi biex jiġi żgurat li siti web tal-kummerċ elettroniku jkunu aċċessibbli. Peress li din id-Direttiva fiha obbligi għall-maġġoranza l-kbira tal-fornituri privati ta’ servizzi tat-trasport li jagħmlu s-siti web tagħhom aċċessibbli, meta jbiegħu biljetti onlajn, mhuwiex neċessarju li jiġu introdotti f’din id-Direttiva rekwiżiti ulterjuri għas-siti web ta’ fornituri ta’ servizzi tat-trasport urban u suburban u fornituri ta’ servizzi tat-trasport reġjonali.

(36)

Ċerti elementi tar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà, b’mod partikolari b’rabta mal-forniment ta’ informazzjoni kif stabbiliti f’din id-Direttiva, huma diġà koperti mil-liġi eżistenti tal-Unjoni fil-qasam tat-trasport tal-passiġġieri. Dan jinkludi elementi tar-Regolament (KE) Nru 261/2004 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (8), ir-Regolament (KE) Nru 1107/2006 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (9), ir-Regolament (KE) Nru 1371/2007 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (10), ir-Regolament (UE) Nru 1177/2010 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (11) u r-Regolament (UE) Nru 181/2011 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (12). Dan jinkludi wkoll atti rilevanti adottati abbażi tad-Direttiva 2008/57/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (13). Sabiex tiġi żgurata l-konsistenza regolatorja, jenħtieġ li r-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà stabbiliti f’dawk ir-Regolamenti u dawk l-atti jenħtieġ li jkomplu jiġu applikati bħal qabel. Madankollu, ir-rekwiżiti addizzjonali ta’ din id-Direttiva jissupplimentaw ir-rekwiżiti eżistenti, filwaqt li jtejbu l-funzjonament tas-suq intern fil-qasam tat-trasport u jkunu ta’ benefiċċju għall-persuni b’diżabilità.

(37)

Jenħtieġ li ċerti elementi tas-servizzi tat-trasport ma jkunux koperti minn din id-Direttiva meta jiġu pprovduti barra mit-territorju tal-Istati Membri anki fejn is-servizz ikun ġie dirett lejn is-suq tal-Unjoni. Fir-rigward ta’ dawk l-elementi, jenħtieġ li operatur ta’ servizz tat-trasport tal-passiġġieri jkun obbligat biss jiżgura li r-rekwiżiti ta’ din id-Direttiva jiġu ssodisfati fir-rigward tal-parti tas-servizz offrut fit-territorju tal-Unjoni. Madankollu, fil-każ tat-trasport bl-ajru, jenħtieġ li t-trasportaturi tal-ajru tal-Unjoni jiżguraw li r-rekwiżiti applikabbli ta’ din id-Direttiva jkunu ssodisfati wkoll fuq titjiriet li jitilqu minn ajruport li jinsab f’pajjiż terz u li jtiru lejn ajruport li jinsab fit-territorju ta’ Stat Membru. Barra minn hekk, jenħtieġ li t-trasportaturi tal-ajru kollha, inkluż dawk li mhumiex liċenzjati fl-Unjoni, jiżguraw li r-rekwiżiti applikabbli ta’ din id-Direttiva jiġu ssodisfati f’każijiet fejn it-titjiriet jitilqu minn territorju tal-Unjoni għal territorju ta’ pajjiż terz.

(38)

L-awtoritajiet urbani jenħtieġ li jiġu mħeġġa jintegraw l-aċċessibbiltà mingħajr ostakli għas-servizzi tat-trasport urban fil-Pjanijiet ta’ Mobbiltà Urbana Sostenibbli (SUMPs) tagħhom, kif ukoll li jippubblikaw regolarment listi tal-aħjar prattiki rigward l-aċċessibbiltà mingħajr ostakli għat-trasport urban pubbliku u għall-mobbiltà.

(39)

Il-liġi tal-Unjoni dwar servizzi bankarji u finanzjarji għandha l-għan li tipproteġi u tipprovdi informazzjoni lill-konsumaturi ta’ dawk is-servizzi madwar l-Unjoni iżda ma tinkludix ir-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà. Bil-għan li l-persuni b’diżabilità jkunu jistgħu jużaw dawk is-servizzi madwar l-Unjoni, inkluż fejn ipprovduti permezz ta’ siti web u ta’ servizzi bbażati fuq tagħmir tal-mobile inkluż applikazzjonijiet mobbli, jieħdu deċiżjonijiet infurmati tajjeb, u jħossuhom kunfidenti li huma mħarsa b’mod adegwat fuq bażi ugwali ma’ konsumaturi oħra, kif ukoll biex jiġu żgurati kondizzjonijiet ekwi għall-fornituri ta’ servizzi, jenħtieġ li din id-Direttiva tistabbilixxi rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà komuni għal ċerti servizzi bankarji u finanzjarji pprovduti lill-konsumaturi.

(40)

Ir-rekwiżiti ta’ aċċessibilità xierqa jenħtieġ li japplikaw ukoll għall-metodi ta’ identifikazzjoni, il-firma elettronika u s-servizzi ta’ ħlas, peress li dawn huma meħtieġa biex jiġu konklużi tranżazzjonijiet bankarji tal-konsumatur.

(41)

Il-fajls tal-kotba elettroniċi huma bbażati fuq kodifikazzjoni elettronika tal-kompjuter li tippermetti ċ-ċirkolazzjoni u l-konsultazzjoni ta’ xogħol intellettwali fil-biċċa l-kbira testwali u grafiku. Il-grad ta’ preċiżjoni ta’ din il-kodifikazzjoni tiddetermina l-aċċessibbiltà tal-fajls tal-kotba elettroniċi, b’mod partikolari rigward il-kwalifika tal-elementi kostituttivi differenti tax-xogħol u d-deskrizzjoni standardizzata tal-istruttura tagħha. L-interoperabilità f’termini ta’ aċċessibilità jenħtieġ li tottimizza l-kompatibbiltà ta’ dawk il-fajls mal-aġenti tal-utenti u mat-teknoloġiji ta’ assistenza attwali u futuri. Jenħtieġ li karatteristiċi speċifiċi ta’ volumi speċjali bħal komiks, kotba għat-tfal u kotba tal-arti jiġu kkunsidrati fid-dawl tar-rekwiżiti kollha ta’ aċċessibbiltà applikabbli. Rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà diverġenti fl-Istati Membri jagħmluha diffiċli għall-pubblikaturi u operaturi ekonomiċi oħrajn li jibbenefikaw mill-vantaġġi tas-suq intern, jistgħu joħolqu problemi ta’ interoperabbiltà mal-qarrejja elettroniċi u jillimitaw l-aċċess għall-konsumaturi b’diżabilità. Fil-kuntest tal-kotba elettroniċi, il-kunċett ta’ fornitur tas-servizzi jista’ jinkludi pubblikaturi u operaturi ekonomiċi oħra involuti fid-distribuzzjoni tagħhom.

Huwa rikonoxxut li persuni b’diżabilità jkomplu jiffaċċaw ostakli biex jaċċessaw kontenut li jkun protett bi drittijiet tal-awtur u drittijiet relatati, u li ċerti miżuri diġà ttieħdu biex tiġi indirizzata din is-sitwazzjoni per eżempju permezz tal-adozzjoni tad-Direttiva (UE) 2017/1564 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (14) u r-Regolament (UE) 2017/1563 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (15), u wkoll li jistgħu jittieħdu miżuri ulterjuri tal-Unjoni f’dan ir-rigward fil-futur.

(42)

Din id-Direttiva tiddefinixxi s-servizzi tal-kummerċ elettroniku bħala servizz ipprovdut mill-bogħod, permezz ta’ siti web u servizzi bbażati fuq tagħmir tal-mobile, b’mezzi elettroniċi u fuq it-talba individwali ta’ konsumatur, bil-ħsieb li jiġi konkluż kuntratt tal-konsumatur. Għall-finijiet ta’ dik id-definizzjoni “mill-bogħod” tfisser li servizz jiġi pprovdut mingħajr ma l-partijiet ikunu preżenti simultanjament; “b’mezzi elettroniċi” tfisser li s-servizz inizjalment jintbagħat u jiġi rċevut fid-destinazzjoni tiegħu permezz ta’ tagħmir elettroniku għall-ipproċessar (inkluż il-kompressjoni diġitali) u l-ħżin tad-data, u dan jiġi trasmess, imwassal u rċevut kollu kemm hu permezz ta’ wajers, bir-radju, b’mezzi ottiċi jew b’mezzi elettromanjetiċi oħra; “fuq it-talba individwali ta’ konsumatur” tfisser li s-servizz jiġi pprovdut fuq talba individwali. Minħabba r-rilevanza akbar tas-servizzi tal-kummerċ elettroniku u n-natura teknoloġika għolja tagħhom, huwa importanti li jkun hemm rekwiżiti armonizzati għall-aċċessibbiltà tagħhom.

(43)

Jenħtieġ li l-obbligi ta’ aċċessibbiltà tas-servizzi tal-kummerċ elettroniku ta’ din id-Direttiva japplikaw għall-bejgħ online ta’ kwalunkwe prodott jew servizz u għalhekk jenħtieġ li japplikaw għall-bejgħ ta’ prodott jew servizz kopert fih innifsu minn din id-Direttiva.

(44)

Il-miżuri marbuta mal-aċċessibbiltà tat-tweġib tal-komunikazzjonijiet ta’ emerġenza jenħtieġ li jiġu adottati mingħajr preġudizzju għal, u jenħtieġ li ma jkollhom l-ebda impatt fuq, l-organizzazzjoni tas-servizzi ta’ emerġenza nnifishom, li jibqgħu fil-kompetenza esklużiva tal-Istati Membri.

(45)

F’konformità mad-Direttiva (UE) 2018/1972, l-Istati Membri jridu jiżguraw li l-aċċess minn utenti aħħarin b’diżabilità għal servizzi ta’ emerġenza jkun disponibbli permezz ta’ komunikazzjonijiet ta’ emerġenza u li huwa ekwivalenti għal dak li jitgawda minn utenti aħħarin oħra f’konformità mad-dritt tal-Unjoni li jarmonizza r-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà għal prodotti u servizzi. Jenħtieġ li l-Kummissjoni u l-awtorità regolatorja nazzjonali jew awtoritajiet kompetenti oħra għandhom jieħdu l-miżuri xierqa biex jiżguraw li, huma u jivvjaġġaw fi Stati Membri oħra, l-utenti aħħarin b’diżabilità jkollhom aċċess għal servizzi ta’ emerġenza fuq bażi ekwivalenti ma’ utenti aħħarin oħra, fejn fattibbli, mingħajr ebda reġistrazzjoni minn qabel. Dawk il-miżuri jippruvaw jiżguraw l-interoperabbiltà fost l-Istati Membri u jenħtieġ li jkunu bbażati, sa fejn hu l-aktar possibbli, fuq standards jew speċifikazzjonijiet Ewropej stabbiliti f’konformità mal-Artikolu 39 tad-Direttiva (UE) 2018/1972. Tali miżuri ma jipprevjenux lill-Istati Membri milli jadottaw rekwiżiti addizzjonali sabiex jilħqu l-objettivi li jinsabu f’dik id-Direttiva. Bħala alternattiva għall-issodisfar tar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà fir-rigward tat-tweġib ta’ komunikazzjonijiet ta’ emerġenza għall-utenti b’diżabilità stabbiliti f’din id-Direttiva, jenħtieġ li l-Istati Membri jkunu jistgħu jiddeterminaw fornitur terz ta’ servizz ta’ trażmissjoni li għandu jintuża minn persuni b’diżabilità biex jikkomunikaw maċ-ċentru ta’ tweġib tas-sikurezza pubblika, sakemm dawk iċ-ċentri ta’ tweġib tas-sikurezza pubblika jkunu jistgħu jużaw servizzi ta’ komunikazzjoni elettronika permezz ta’ protokolli għall-iżgurar tal-aċċessibbiltà tat-tweġib tal-komunikazzjonijiet ta’ emerġenza. Fi kwalunkwe każ, jenħtieġ li l-obbligi ta’ din id-Direttiva ma jinftehmux bħala li jillimitaw jew inaqqsu kwalunkwe obbligu għall-benefiċċju ta’ utenti aħħarin b’diżabilità, inkluż l-aċċess għal servizzi ta’ komunikazzjoni elettronika u servizzi ta’ emerġenza kif ukoll l-obbligi ta’ aċċessibbiltà kif stabbiliti fid-Direttiva (UE) 2018/1972.

(46)

Id-Direttiva (UE) 2016/2102 tiddefinixxi r-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà għal siti web u applikazzjonijiet mobbli ta’ korpi tas-settur pubbliku u aspetti relatati oħra, b’mod partikolari r-rekwiżiti relatati mal-konformità tas-siti web u l-applikazzjonijiet mobbli rilevanti. Madankollu, dik id-Direttiva fiha lista speċifika ta’ eċċezzjonijiet. Eċċezzjonijiet simili huma rilevanti għal din id-Direttiva. Xi attivitajiet li jsiru permezz ta’ siti web u applikazzjonijiet mobbli ta’ korpi tas-settur pubbliku, bħal pereżempju servizzi tat-trasport tal-passiġġieri jew servizzi tal-kummerċ elettroniku, li jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-Direttiva, jenħtieġ li jkunu konformi wkoll mar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà applikabbli li jinsabu f’din id-Direttiva sabiex jiġi żgurat li l-bejgħ online ta’ prodotti u servizzi jkun aċċessibbli għal persuni b’diżabilità irrispettivament minn jekk il-bejjiegħ huwiex operatur pubbliku jew privat. Ir-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà li jinsabu f’din id-Direttiva jenħtieġ li jkunu allinjati mar-rekwiżiti tad-Direttiva (UE) 2016/2102, minkejja differenzi, pereżempju, fil-monitoraġġ, ir-rappurtar u l-infurzar.

(47)

L-erba’ prinċipji ta’ aċċessibbiltà għas-siti web u l-applikazzjonijiet mobbli, kif użati fid-Direttiva (UE) 2016/2102, huma: il-perċezzjoni, jiġifieri li l-komponenti tal-interfaċċa mal-informazzjoni u l-utent iridu jkunu preżentabbli għall-utenti f’diversi modi li jistgħu jipperċepixxu; l-operabbiltà, jiġifieri li l-komponenti tal-interfaċċa mal-utenti u n-navigazzjoni jridu jkunu operabbli; il-fehim, jiġifieri li l-informazzjoni u t-tħaddim ta’ interfaċċa tal-utent iridu jkunu faċli biex jinftiehmu; u s-saħħa, jiġifieri li l-kontenut irid jkun b’saħħtu biżżejjed li jkun jista’ jiġi interpretat b’mod affidabbli permezz ta’ varjetà wiesgħa ta’ aġenti għall-utenti, inklużi teknoloġiji assistivi. Dawk il-prinċipji huma wkoll rilevanti għal din id-Direttiva.

(48)

Jenħtieġ li l-Istati Membri jieħdu l-miżuri xierqa kollha biex jiżguraw li, fejn il-prodotti u s-servizzi koperti minn din id-Direttiva jikkonformaw mar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà applikabbli, il-moviment liberu tagħhom fi ħdan l-Unjoni ma jkunx ostakolat minħabba raġunijiet relatati ma’ rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà.

(49)

F’ċerti sitwazzjonijiet, ir-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà komuni tal-ambjent mibni jiffaċilitaw il-moviment liberu tas-servizzi relatati u tal-persuni b’diżabilità. Għaldaqstant, jenħtieġ li din id-Direttiva tippermetti lill-Istati Membri jinkludu l-ambjent mibni użat fl-għoti tas-servizzi fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-Direttiva, filwaqt li tiżgura l-konformità mar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà stabbiliti fl-Anness III.

(50)

Jenħtieġ li l-aċċessibbiltà tinkiseb permezz tat-tneħħija u l-prevenzjoni sistematika tal-ostakli, preferibbilment permezz ta’ disinn universali jew approċċ ta’ “disinn għal kulħadd”, li jikkontribwixxi biex ikun żgurat l-aċċess għal persuni b’diżabilità fuq bażi ndaqs ma’ oħrajn. Skont il-UN CRPD, dak l-approċċ ” ifisser id-disinn ta’ prodotti, ambjenti, programmi u servizzi biex ikunu jistgħu jintużaw mill-persuni kollha, sa fejn l-aktar possibbli, mingħajr il-bżonn għal adattament jew disinn speċjalizzat”. F’konformità mal-UN CRPD, “disinn universali” ma għandux jeskludi apparat ta’ għajnuna għal gruppi partikolari ta’ persuni b’diżabilità meta dan ikun meħtieġ”. Barra minn hekk, jenħtieġ li l-aċċessibbiltà ma teskludix il-forniment ta’ soluzzjonijiet raġonevoli meta jkunu meħtieġa mil-liġi tal-Unjoni jew dik nazzjonali. Jenħtieġ li l-aċċessibbiltà u d-disinn universali jiġu interpretati f’konformità mal-Kumment Ġenerali Nru 2 (2014) l-Artikolu 9: Aċċessibbilità kif miktub mill-Kumitat dwar id-Drittijiet ta’ Persuni b’Diżabilità.

(51)

Prodotti u servizzi li jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-Direttiva ma jaqgħux awtomatikament fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva tal-Kunsill 93/42/KEE (16). Madankollu, xi teknoloġiji ta’ assistenza li huma apparati mediċi, jistgħu jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dik id-Direttiva.

(52)

Il-biċċa l-kbira tal-impjiegi fl-Unjoni huma pprovduti mill-SMEs u mill-mikrointrapriżi. Dawn għandhom importanza kruċjali għat-tkabbir futur, iżda ħafna drabi jiffaċċjaw diffikultajiet u ostakli fl-iżvilupp tal-prodotti jew is-servizzi tagħhom, b’mod partikolari fil-kuntest transkonfinali. Għaldaqstant, jeħtieġ li jiġi ffaċilitat ix-xogħol tal-SMEs u tal-mikrointrapriżi billi jiġu armonizzati d-dispożizzjonijiet nazzjonali dwar l-aċċessibbiltà filwaqt li jinżammu s-salvagwardji neċessarji.

(53)

Sabiex il-mikrointrapriżi u l-SMEs jibbenefikaw minn din id-Direttiva jeħtieġ li tassew jissodisfaw ir-rekwiżiti tar-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni 2003/361/KE (17) u l-ġurisprudenza rilevanti, li għandhom l-għan li jipprevjenu ċ-ċirkomvenzjoni tar-regoli tagħha.

(54)

Sabiex tiġi żgurata l-konsistenza tal-liġi tal-Unjoni, jenħtieġ li din id-Direttiva tkun ibbażata fuq id-Deċiżjoni Nru 768/2008/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (18) peress li tikkonċerna prodotti li huma diġà soġġetti għal atti oħra tal-Unjoni, filwaqt li jiġu rikonoxxuti l-karatteristiċi speċifiċi tar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà ta’ din id-Direttiva.

(55)

L-operaturi ekonomiċi kollha li jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-Direttiva u li jintervjenu fil-katina tal-provvista u tad-distribuzzjoni jenħtieġ li jiżguraw li jagħmlu disponibbli fis-suq dawk il-prodotti biss li jkunu konformi ma’ din id-Direttiva. L-istess jenħtieġ li japplika għal operaturi ekonomiċi li jipprovdu servizzi. Jeħtieġ li tiġi prevista distribuzzjoni ċara u proporzjonata tal-obbligi li jikkorrispondu għar-rwol ta’ kull operatur ekonomiku fil-proċess tal-provvista u tad-distribuzzjoni.

(56)

Jenħtieġ li l-operaturi ekonomiċi jkunu responsabbli għall-konformità tal-prodotti u tas-servizzi, fir-rigward tar-rwoli rispettivi tagħhom fil-katina tal-provvista, sabiex jiġi żgurat livell għoli ta’ protezzjoni tal-aċċessibbiltà u biex tiġi garantita l-kompetizzjoni ġusta fis-suq tal-Unjoni.

(57)

L-obbligi ta’ din id-Direttiva jenħtieġ li japplikaw b’mod ugwali għall-operaturi ekonomiċi mis-settur pubbliku u dak privat.

(58)

Il-manifattur, li jkollu għarfien dettaljat tad-disinn u tal-proċess tal-produzzjoni huwa fl-aħjar pożizzjoni biex iwettaq il-valutazzjoni kollha tal-konformità. Filwaqt li r-responsabbiltà għall-konformità tal-prodotti tibqa’ tal-manifattur, jenħtieġ li l-awtoritajiet ta’ sorveljanza tas-suq jaqdu rwol kruċjali fil-verifika ta’ jekk il-prodotti li saru disponibbli fl-Unjoni humiex manifatturati f’konformità mal-liġi tal-Unjoni.

(59)

Jenħtieġ li l-importaturi u d-distributuri jkunu involuti fil-kompiti ta’ sorveljanza tas-suq li jitwettqu mill-awtoritajiet nazzjonali, u jenħtieġ li jieħdu sehem b’mod attiv billi jagħtu lill-awtoritajiet kompetenti l-informazzjoni kollha neċessarja dwar il-prodott ikkonċernat.

(60)

L-importaturi jenħtieġ li jiżguraw li l-prodotti minn pajjiżi terzi li jidħlu fis-suq tal-Unjoni jkunu konformi ma’ din id-Direttiva u b’mod partikolari li l-manifatturi jwettqu l-proċeduri ta’ valutazzjoni tal-konformità xierqa fir-rigward ta’ dawk il-prodotti.

(61)

Meta jqiegħed prodott fis-suq, jenħtieġ li l-importaturi jindikaw, fuq il-prodott, isimhom, l-isem kummerċjali rreġistrat jew il-marka kummerċjali rreġistrata, u l-indirizz fejn jistgħu jiġu kkuntattjati.

(62)

Jenħtieġ li d-distributuri jiżguraw li t-trattament tagħhom tal-prodott ma jaffettwax ħażin il-konformità tal-prodott mar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà ta’ din id-Direttiva.

(63)

Kwalunkwe operatur ekonomiku li jew iqiegħed fis-suq prodott f’ismu jew bil-marka kummerċjali tiegħu jew jimmodifika prodott li jkun diġà tqiegħed fis-suq b’mod li dan jista’ jaffettwa l-konformità mar-rekwiżiti applikabbli jenħtieġ li jitqies bħala l-manifattur u jenħtieġ li jassumi l-obbligi tal-manifattur.

(64)

Għal raġunijiet ta’ proporzjonalità, jenħtieġ li r-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà japplikaw biss sa fejn ma jimponux piż sproporzjonat fuq l-operatur ekonomiku kkonċernat, jew sa fejn li ma jirrikjedux bidla sinifikanti fil-prodotti u fis-servizzi li tirriżulta fit-trasformazzjoni fundamentali tagħhom fid-dawl ta’ din id-Direttiva. Madankollu, jenħtieġ li jkunu fis-seħħ mekkaniżmi ta’ kontroll sabiex jiġi verifikat id-dritt għal eċċezzjonijiet għall-applikabbiltà tar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà.

(65)

Jenħtieġ li din id-Direttiva ssegwi l-prinċipju “aħseb l-ewwel fiż-żgħir” u tqis il-piżijiet amministrattivi li qed iħabbtu wiċċhom magħhom l-SMEs. Jenħtieġ li tistabbilixxi regoli ħfief f’termini tal-valutazzjoni tal-konformità u tistabbilixxi klawżoli ta’ salvagwardja għall-operaturi ekonomiċi, minflok ma tistipula eċċezzjonijiet u derogi ġenerali għal dawk l-intrapriżi. Konsegwentement, jenħtieġ li meta jiġu stabbiliti r-regoli għall-għażla u għall-implimentazzjoni tal-aktar proċeduri ta’ valutazzjoni tal-konformità xierqa, titqies is-sitwazzjoni tal-SMEs filwaqt li l-obbligi biex tiġi vvalutata l-konformità tar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà jenħtieġ li jiġu limitati sa fejn dawn ma joħolqux piż sproporzjonat fuq l-SMEs. Barra minn hekk, jenħtieġ li l-awtoritajiet ta’ sorveljanza tas-suq joperaw b’mod proporzjonat fir-rigward tad-daqs tal-intrapriżi u tan-natura ta’ serje żgħira jew bla serje tal-produzzjoni kkonċernata, mingħajr ma jinħolqu ostakli bla bżonn għall-SMEs u mingħajr ma tiġi kompromessa l-protezzjoni tal-interess pubbliku.

(66)

F’każijiet eċċezzjonali, fejn il-konformità mar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà ta’ din id-Direttiva jimponu piż sproporzjonat fuq l-operaturi ekonomiċi, jenħtieġ li l-operaturi ekonomiċi jkunu meħtieġa jikkonformaw ma’ dawk ir-rekwiżiti biss sal punt li ma jimponux piż sproporzjonat. F’każijiet debitament ġustifikati bħal dawn, ma jkunx raġonevolment possibbli li operatur ekonomiku japplika wieħed jew aktar mir-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà għal din id-Direttiva. Madankollu, jenħtieġ li l-operatur ekonomiku jagħmel servizz jew prodott li jaqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-Direttiva kemm jista’ jkun aċċessibbli billi japplika dawk ir-rekwiżiti sal-punt li ma jimponux piż sproporzjonat. Jenħtieġ li japplikaw bis-sħiħ dawk ir-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà li ma tqisux mill-operatur ekonomiku bħala li jimponu piż sproporzjonat. L-eċċezzjonijiet għall-konformità ma’ wieħed jew aktar mir-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà minħabba l-piż sproporzjonat li jimponu jenħtieġ li ma jmorrux lil hinn minn dak li huwa strettament meħtieġ sabiex jiġi limitat dak il-piż fir-rigward tal-prodott jew is-servizz partikolari kkonċernat f’kull każ individwali. Miżuri li jimponu piż sproporzjonat jenħtieġ li jinftiehmu bħala miżuri li jkunu jimponu piż organizzattiv jew finanzjarju eċċessiv addizzjonali fuq l-operatur ekonomiku, b’kont meħud tal-benefiċċju li x’aktarx jirriżulta għall-persuni b’diżabilità f’konformità mal-kriterji stabbiliti f’din id-Direttiva. Il-kriterji bbażati fuq dawn il-konsiderazzjonijiet jenħtieġ li jiġu definiti sabiex ikun possibbli għall-operaturi ekonomiċi kif ukoll għall-awtoritajiet rilevanti li jqabblu sitwazzjonijiet differenti u li jivvalutaw b’mod sistematiku jekk jeżistix sproporzjonat. Jenħtieġ li jiġu kkunsidrati biss raġunijiet leġittimi fi kwalunkwe valutazzjoni sa fejn ir-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà ma jistgħux jintlaħqu minħabba li jkunu jimponu piż sproporzjonat. Nuqqas ta’ prijorità, ħin jew għarfien jenħtieġ li ma jitqisux li huma raġunijiet leġittimi.

(67)

Jenħtieġ li l-valutazzjoni ġenerali ta’ piż sproporzjonat issir bl-użu tal-kriterji stabbiliti fl-Anness VI. Jenħtieġ li l-valutazzjoni ta’ piż sproporzjonat tiġi dokumentata mill-operatur ekonomiku filwaqt li jittieħed kont tal-kriterji rilevanti. Jenħtieġ li l-fornituri tas-servizzi jġeddu l-valutazzjoni ta’ piż sproporzjonat mill-inqas kull ħames snin.

(68)

Jenħtieġ li l-operatur ekonomiku jinforma lill-awtoritajiet rilevanti li jkun ibbaża ruħu fuq id-dispożizzjonijiet ta’ din id-Direttiva relatati mat-trasformazzjoni fundamentali u/jew il-piż sproporzjonat. Jenħtieġ li fuq talba mill-awtoritajiet rilevanti biss l-operatur ekonomiku jipprovdi kopja tal-valutazzjoni li tispjega għaliex il-prodott jew is-servizz tiegħu ma jkunx kompletament aċċessibbli u li tipprovdi evidenza tal-piż sproporzjonat jew it-trasformazzjoni fundamentali, jew it-tnejn li huma.

(69)

Jekk abbażi tal-valutazzjoni meħtieġa, fornitur ta’ servizz jikkonkludi li jkun jikkostitwixxi piż sproporzjonat li jinħtieġ li t-terminali self-service kollha, użati fil-provvista tas-servizzi ta’ din id-Direttiva, jikkonformaw mar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà ta’ din id-Direttiva, il-fornitur ta’ servizz jenħtieġ li japplika xorta waħda dawk ir-rekwiżiti sa fejn dawk ir-rekwiżiti ma jimponux tali piż sproporzjonat fuqu. Konsegwentement, il-fornituri ta’ servizz jenħtieġ li jivvalutaw sa fejn livell limitat ta’ aċċessibbiltà fit-terminals self-service kollha jew numru limitat ta’ terminals self-service aċċessibbli b’mod sħiħ jippermettilhom jevitaw piż sproporzjonat li inkella jkun impost fuqhom, u jenħtieġ li jkunu meħtieġa jikkonformaw mar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà ta’ din id-Direttiva biss sa dak il-punt.

(70)

Il-mikrointrapriżi huma distinti mill-intrapriżi l-oħra kollha minħabba r-riżorsi umani limitati tagħhom u l-fatturat annwali jew il-karta tal-bilanċ annwali tagħhom. Il-piż ta’ konformità mar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà għal mikrointrapriżi, għalhekk, b’mod ġenerali, ser jieħu sehem akbar tar-riżorsi finanzjarji u umani tagħhom milli għal intrapriżi oħra u huwa aktar probabbli li jirrappreżenta sehem sproporzjonat tal-ispejjeż. Proporzjon sinifikanti tal-ispiża għall-mikrointrapriżi jirriżulta mit-tlestija jew iż-żamma tad-dokumenti u r-rekords li juru l-konformità mar-rekwiżiti differenti stabbiliti fil-liġi tal-Unjoni. Filwaqt li l-operaturi ekonomiċi kollha koperti minn din id-Direttiva jenħtieġ li jkunu kapaċi jivvalutaw il-proporzjonalità ta’ konformità mar-rekwiżiti ta’aċċessibbiltà stabbiliti f’din id-Direttiva u jenħtieġ li jkunu konformi magħhom biss sa fejn dawn ma jkunux sproporzjonati, it-talba ta’ tali valutazzjoni mill-mikrointrapriżi li jipprovdu s-servizzi fiha nnifisha tikkostitwixxi piż sproporzjonat. Għaldaqstant jenħtieġ li r-rekwiżiti u l-obbligi stabbiliti f’din id-Direttiva ma japplikawx għal mikrointrapriżi li jipprovdu s-servizzi fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-Direttiva.

(71)

Għall-mikrointrapriżi li jitrattaw prodotti li jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-Direttiva r-rekwiżiti u obbligi ta’ din id-Direttiva jenħtieġ li jkunu eħfef sabiex jiiġi mnaqqas il-piż amministrattiv.

(72)

Filwaqt li xi mikrointrapriżi jkunu eżentati mill-obbligi ta’ din id-Direttiva, il-mikrointrapriżi kollha jenħtieġ li jiġu inkoraġġuti jimmanifatturaw, jimportaw jewjiddistribwixxu l-prodotti u li jipprovdu s-servizzi li jkunu f’konformità mar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà ta’ din id-Direttiva, sabiex tiżdied il-kompetittività tagħhom kif ukoll it-tkabbir potenzjali tagħhom fis-suq intern. Jenħtieġ, għalhekk, li l-Istati Membri jipprovdu linji gwida u għodod lill-mikrointrapriżi biex tiġi ffaċilitata l-applikazzjoni ta’ miżuri nazzjonali li jittrasponu din id-Direttiva.

(73)

Jenħtieġ li l-operaturi ekonomiċi kollha jaġixxu b’mod responsabbli u f’konformità sħiħa mar-rekwiżiti legali applikabbli meta prodotti jitqiegħdu jew isiru disponibbli fis-suq jew meta jiġu pprovduti servizzi fis-suq.

(74)

Sabiex tiġi ffaċilitata l-valutazzjoni tal-konformità mar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà applikabbli jkun meħtieġ li tiġi prevista preżunzjoni tal-konformità għall-prodotti u għas-servizzi li jkunu f’konformità mal-istandards armonizzati volontarji li jiġu adottati f’konformità mar-Regolament (UE) Nru 1025/2012 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (19) bl-għan li jitfasslu l-ispeċifikazzjonijiet tekniċi dettaljati ta’ dawk ir-rekwiżiti. Il-Kummissjoni diġà ħarġet għadd ta’ talbiet għal standardizzazzjoni lill-organizzazzjonijiet Ewropej tal-istandardizzazzjoni dwar l-aċċessibbiltà, bħall-mandati ta’ standardizzazzjoni M/376, M/473 u M/420, li jkunu rilevanti għat-tħejjija ta’ standards armonizzati.

(75)

Ir-Regolament (UE) Nru 1025/2012 jipprevedi proċedura għal oġġezzjonijiet formali għall-istandards armonizzati li huma kkunsidrati bħala mhux konformi mar-rekwiżiti ta’ din id-Direttiva.

(76)

Jenħtieġ li l-istandards Ewropej ikunu mmexxija mis-suq, jieħdu kont tal-interess pubbliku, kif ukoll l-objettivi dwar il-politika ddikjarati b’mod ċar fit-talba tal-Kummissjoni lil organizzazzjoni Ewropea tal-istandardizzazzjoni waħda jew aktar biex jiġu abbozzati standards armonizzati, u jkunu bbażati fuq il-kunsens. Fin-nuqqas ta’ standards armonizzati u fejn meħtieġ għal finijiet ta’ armonizzazzjoni tas-suq intern, jenħtieġ li l-Kummissjoni tkun tista’ tadotta f’ċerti każijiet atti ta’ implimentazzjoni li jistabbilixxu speċifikazzjonijiet tekniċi għar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà ta’ din id-Direttiva. Jenħtieġ li r-rikors għal speċifikazzjonijiet tekniċi jiġi limitat għal tali każijiet. Jenħtieġ li l-Kummissjoni tkun tista’ tadotta speċifikazzjonijiet tekniċi per eżempju meta l-proċess ta’ standardizzazzjoni jkun imblukkat minħabba nuqqas ta’ kunsens bejn il-partijiet ikkonċernati jew ikun hemm dewmien żejjed fl-istabbiliment ta’ standard armonizzat, pereżempju minħabba li ma tkunx inkisbet il-kwalità meħtieġa. Jenħtieġ li l-Kummissjoni tħalli biżżejjed żmien bejn l-adozzjoni ta’ talba lil organizzazzjoni Ewropea tal-istandardizzazzjoni waħda jew aktar biex jiġu abbozzati standards armonizzati u l-adozzjoni ta’ speċifikazzjoni teknika relatata mal-istess rekwiżit ta’ aċċessibbiltà. Jenħtieġ li l-Kummissjoni ma tkunx tista’ tadotta speċifikazzjoni teknika jekk qabel ma tkunx ippruvat ikollha r-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà koperti permezz tas-sistema tal-istandardizzazzjoni Ewropea, ħlief meta l-Kummissjoni ma tkunx tista’ turi li l-ispeċifikazzjonijiet tekniċi jirrispettaw ir-rekwiżiti stipulati fl-Anness II għar-Regolament (UE) Nru 1025/2012.

(77)

Bil-ħsieb li jiġu stabbiliti, bl-aktar mod effiċjenti, standards armonizzati u speċifikazzjonijiet tekniċi li jissodisfaw ir-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà stabbiliti ta’ din id-Direttiva għall-prodotti u għas-servizzi, jenħtieġ li l-Kummissjoni, fejn dan ikun fattibbli, tinvolvi organizzazzjonijiet Ewropej umbrella tal-persuni b’diżabbiltà u l-partijiet ikkonċernati rilevanti l-oħra kollha fil-proċess.

(78)

Sabiex jiġi żgurat aċċess effettiv għall-informazzjoni għall-finijiet ta’ sorveljanza tas-suq, jenħtieġ li l-informazzjoni meħtieġa biex tiġi ddikjarata l-konformità mal-atti applikabbli kollha tal-Unjoni tkun disponibbli f’dikjarazzjoni unika ta’ konformità tal-UE. Sabiex jitnaqqas il-piż amministrattiv fuq l-operaturi ekonomiċi, jenħtieġ li dawn ikunu jistgħu jinkludu fid-dikjarazzjoni unika ta’ konformità tal-UE, id-dikjarazzjonijiet individwali rilevanti kollha ta’ konformità.

(79)

Għall-valutazzjoni ta’ konformità tal-prodotti, jenħtieġ li din id-Direttiva tuża l-kontroll intern tal-produzzjoni tal-“Modulu A”, stabbilit fl-Anness II għad-Deċiżjoni Nru 768/2008/KE, billi dan jgħin lill-operaturi ekonomiċi juru, u lill-awtoritajiet kompetenti jiżguraw, li l-prodotti li jsiru disponibbli fis-suq ikunu konformi mar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà filwaqt li ma jimponux piż żejjed.

(80)

Meta jwettqu sorveljanza tas-suq tal-prodotti u jivverifikaw il-konformità tas-servizzi, jenħtieġ li l-awtoritajiet jivverifikaw ukoll il-valutazzjonijiet tal-konformità, inkluż jekk il-valutazzjoni rilevanti ta’ trasformazzjoni fundamentali jew piż sproporzjonat kenitx twettqet kif meħtieġ. Meta jwettqu d-dmirijiet tagħhom jenħtieġ li l-awtoritajiet jagħmlu dan ukoll f’kooperazzjoni ma’ persuni b’diżabbiltà u l-organizzazzjonijiet li jirrappreżentaw lilhom u l-interessi tagħhom.

(81)

Għas-servizzi, jenħtieġ li l-informazzjoni meħtieġa biex tiġi vvalutata l-konformità mar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà ta’ din id-Direttiva tingħata fit-termini u l-kondizzjonijiet ġenerali, jew f’dokument ekwivalenti mingħajr preġudizzju għad-Direttiva 2011/83/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (20).

(82)

It-tikketta CE, li tindika l-konformità ta’ prodott mar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà ta’ din id-Direttiva, hija l-konsegwenza viżibbli ta’ proċess sħiħ li jinkludi l-valutazzjoni ta’ konformità f’sens wiesa’. Jenħtieġ li din id-Direttiva ssegwi l-prinċipji ġenerali li jirregolaw it-tikketta CE tar-Regolament (KE) Nru 765/2008 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (21) li jistabbilixxi r-rekwiżiti għall-akkreditament u għas-sorveljanza tas-suq relatati mal-kummerċjalizzazzjoni ta’ prodotti. Minbarra li jagħmel id-dikjarazzjoni ta’ konformità, jenħtieġ li l-manifattur jinforma lill-konsumaturi b’mod kosteffikaċi dwar l-aċċessibbiltà tal-prodotti tagħhom.

(83)

F’konformità mar-Regolament (KE) Nru 765/2008, bit-twaħħil tat-tikketta CE ma’ prodott, il-manifattur jiddikjara li l-prodott huwa f’konformità mar-rekwiżiti kollha ta’ aċċessibbiltà applikabbli u li l-manifattur jieħu r-responsabbiltà sħiħa għalihom.

(84)

F’konformità mad-Deċiżjoni Nru 768/2008/KE, l-Istati Membri huma responsabbli biex jiżguraw sorveljanza tas-suq rigoruża u effiċjenti tal-prodotti fit-territorji tagħhom u jenħtieġ li jallokaw setgħat u riżorsi suffiċjenti lill-awtoritajiet tas-sorveljanza tas-suq tagħhom.

(85)

Jenħtieġ li l-Istati Membri jivverifikaw il-konformità ta’ servizzi mal-obbligi ta’ din id-Direttiva u jenħtieġ li jsegwu lmenti jew rapporti relatati man-nonkonformità sabiex jiżguraw li tkun ittieħdet azzjoni korrettiva.

(86)

Fejn adatt il-Kummissjoni, f’konsultazzjoni mal-partijiet ikkonċernati, tista’ tadotta linji gwida mhux vinkolanti li jappoġġaw il-koordinazzjoni bejn l-awtoritajiet tas-sorveljanza tas-suq u l-awtoritajiet responsabbli li jivverifikaw il-konformità tas-servizzi. Il-Kummissjoni u l-Istati Membri jenħtieġ li jkunu jistgħu jistabbilixxu inizjattivi bl-għan li jiġu kondiviżi r-riżorsi u l-għarfien espert tal-awtoritajiet.

(87)

L-Istati Membri jenħtieġ li jiżguraw li l-awtoritajiet tas-sorveljanza tas-suq u l-awtoritajiet responsabbli mill-verifika ta’ konformità tas-servizzi jivverifikaw il-konformità tal-operaturi ekonomiċi mal-kriterji stabbiliti fl-Anness VI f’konformità mal-Kapitolu VIII u IX. L-Istati Membri jenħtieġ li jkunu jistgħu jaħtru korp speċjalizzat għat-twettiq tal-obbligi tal-awtoritajiet tas-sorveljanza tas-suq jew awtoritajiet responsabbli għall-verifika ta’ konformità tas-servizzi skont din id-Direttiva. L-Istati Membri jenħtieġ li jkunu jistgħu jiddeċiedu li l-kompetenzi ta’ tali korp speċjalizzat ikunu limitati għall-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-Direttiva jew ċerti partijiet minnha, mingħajr preġudizzju għall-obbligi tal-Istati Membri taħt ir-Regolament (KE) Nru 765/2008.

(88)

Jenħtieġ li tiġi stabbilita proċedura ta’ salvagwardja li tapplika f’każ ta’ nuqqas ta’ qbil bejn l-Istati Membri dwar miżuri meħuda minn Stat Membru li permezz tagħha partijiet interessati jiġu infurmati bil-miżuri maħsuba biex jittieħdu fir-rigward ta’ prodotti li ma jikkonformawx mar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà stabbiliti f’din id-Direttiva. Jenħtieġ li din tippermetti lill-awtoritajiet tas-sorveljanza tas-suq, f’kooperazzjoni mal-operaturi ekonomiċi rilevanti, li jaġixxu fi stadju aktar bikri fir-rigward ta’ tali prodotti.

(89)

Fejn l-Istati Membri u l-Kummissjoni jaqblu li miżura meħuda minn Stat Membru tkun ġustifikata, jenħtieġ li ebda involviment ulterjuri tal-Kummissjoni ma tkun meħtieġa, ħlief fejn in-nonkonformità tkun tista’ tiġi attribwita għan-nuqqasijiet fl-istandards armonizzati jew fl-ispeċifikazzjonijiet tekniċi.

(90)

Id-Direttivi 2014/24/UE (22) u 2014/25/UE (23) tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar l-akkwist pubbliku, li jiddefinixxu l-proċeduri għall-akkwist ta’ kuntratti pubbliċi u l-kompetizzjonijiet ta’ disinn għal ċerti provvisti (prodotti), servizzi u xogħlijiet, jistabbilixxu li, għall-akkwisti kollha maħsuba għall-użu minn persuni fiżiċi, kemm jekk il-pubbliku ġenerali jew il-persunal tal-awtorità jew l-entità kontraenti, l-ispeċifikazzjonijiet tekniċi jridu, ħlief f’każijiet debitament ġustifikati, jitfasslu b’mod li jieħdu kont tal-kriterji ta’ aċċessibbiltà għall-persuni b’diżabilità jew disinn għall-utenti kollha. Barra minn hekk, dawk id-Direttivi jirrikjedu li, fejn ir-rekwiżiti obbligatorji ta’ aċċessibbiltà huma adottati permezz ta’ att legali tal-Unjoni, l-ispeċifikazzjonijiet tekniċi jridu, sa fejn tkun konċernata l-aċċessibilità għal persuni b’diżabilità jew id-disinn għal kulħadd, jiġu stabbiliti b’referenza għalihom. Din id-Direttiva jenħtieġ li tistabbilixxi r-rekwiżiti obbligatorji ta’ aċċessibbiltà għall-prodotti u għas-servizzi koperti minnha. Għall-prodotti u s-servizzi li ma jaqgħux fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-Direttiva, mhumiex vinkolanti r-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà ta’ din id-Direttiva. Madankollu, l-użu ta’ dawk ir-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà biex jiġu ssodisfati l-obbligi rilevanti stabbiliti fl-atti tal-Unjoni minbarra din id-Direttiva jiffaċilita l-implimentazzjoni tal-aċċessibilità u jikkontribwixxi għal ċertezza legali u l-approssimazzjoni tar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà madwar l-Unjoni. Jenħtieġ li l-awtoritajiet ma jinżammux milli jistabbilixxu rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà li jmorru lil hinn mir-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà stabbiliti fl-Anness I għal din id-Direttiva.

(91)

Din id-Direttiva jenħtieġ li ma tbiddilx in-natura obbligatorja jew volontarja tad-dispożizzjonijiet relatati mal-aċċessibbiltà f’atti oħra tal-Unjoni.

(92)

Jenħtieġ li din id-Direttiva tapplika biss għal proċeduri ta’ akkwist li għalihom intbagħtet is-sejħa għal kompetizzjoni jew, f’każijiet fejn ma tkunx prevista sejħa għal kompetizzjoni, fejn l-awtorità kontraenti jew l-entità kontraenti tkun bdiet il-proċedura ta’ akkwist wara d-data ta’ applikazzjoni ta’ din id-Direttiva.

(93)

Sabiex tiġi żgurata l-applikazzjoni adatta ta’ din id-Direttiva, jenħtieġ li s-setgħa li tadotta atti f’konformità mal-Artikolu 290 TFUE tiġi delegata lill-Kummissjoni fir-rigward ta’: l-ispeċifikazzjoni ulterjuri tar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà li, minnhom infushom, ma jistgħux jipproduċu l-effett maħsub tagħhom sakemm ma jiġux speċifikati ulterjorment f’atti legali vinkolanti tal-Unjoni; il-bdil tal-perijodu li matulu l-operaturi ekonomiċi jkunu jistgħu jidentifikaw kwalunkwe operatur ekonomiku ieħor li jkun fornihom bi prodott jew li jkunu fornew prodott lilu; u l-ispeċifikar ulterjuri tal-kriterji rilevanti li jrid jittieħed kont tagħhom mill-operatur ekonomiku għall-valutazzjoni ta’ jekk il-konformità mar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà timponix piż sproporzjonat. Huwa partikolarment importanti li l-Kummissjoni twettaq konsultazzjonijiet adatti matul il-ħidma ta’ tħejjija tagħha, inkluż fil-livell ta’ esperti, u li dawk il-konsultazzjonijiet jitwettqu f’konformità mal-prinċipji stipulati fil-Ftehim Interistituzzjonali tat-13 ta’ April 2016 dwar it-Tfassil Aħjar tal-Liġijiet (24). B’mod partikolari, biex tiġi żgurata parteċipazzjoni ugwali fit-tħejjija ta’ atti delegati, il-Parlament Ewropew u l-Kunsill jirċievu d-dokumenti kollha fl-istess ħin li jirċevuhom l-esperti tal-Istati Membri, u l-esperti tagħhom ikollhom aċċess sistematiku għal-laqgħat tal-gruppi tal-esperti tal-Kummissjoni li jittrattaw it-tħejjija ta’ atti delegati.

(94)

Sabiex ikunu żgurati kondizzjonijiet uniformi għall-implimentazzjoni ta’din id-Direttiva, jenħtieġ li jiġu kkonferiti setgħat ta’ implimentazzjoni lill-Kummissjoni fir-rigward tal-istabbiliment ta’ speċifikazzjonijiet tekniċi. Jenħtieġ li dawk is-setgħat jiġu eżerċitati f’konformità mar-Regolament (UE) Nru 182/2011 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (25).

(95)

Jenħtieġ li l-Istati Membri jiżguraw li jeżistu mezzi adegwati u effikaċi biex jiżguraw il-konformità ma’ din id-Direttiva u għalhekk jenħtieġ li b’hekk jiġu stabbiliti mekkaniżmi ta’ kontroll adatti, bħall-kontroll a posteriori mill-awtoritajiet tas-sorveljanza tas-suq, sabiex jiġi verifikat li tkun ġustifikata l-eżenzjoni mill-applikazzjoni tar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà. Meta jindirizzaw l-ilmenti relatati mal-aċċessibbiltà, jenħtieġ li l-Istati Membri jikkonformaw mal-prinċipju ġenerali ta’ amministrazzjoni tajba, u b’mod partikolari mal-obbligu li l-uffiċjali jiżguraw li tittieħed deċiżjoni dwar kull ilment f’limitu ta’ żmien raġonevoli.

(96)

Sabiex tiffaċilita l-implimentazzjoni uniformi ta’ din id-Direttiva, jenħtieġ li l-Kummissjoni tistabbilixxi grupp ta’ ħidma li jikkonsisti mill-awtoritajiet u mill-partijiet ikkonċernati rilevanti biex jiġi faċilitat l-iskambju ta’ informazzjoni u tal-aħjar prattiki u biex jiġu pprovduti pariri. Jenħtieġ li l-kooperazzjoni titrawwem bejn l-awtoritajiet u l-partijiet ikkonċernati rilevanti, inkluż persuni b’diżabbiltà u l-organizzazzjonijiet li jirrappreżentawhom, fost oħrajn biex tittejjeb il-koerenza fl-applikazzjoni ta’ dispożizzjonijiet ta’ din id-Direttiva fir-rigward tar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà u biex ikun hemm monitoraġġ tal-applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet tagħha dwar trasformazzjoni fundamentali u piż sproporzjonat.

(97)

Minħabba l-qafas legali eżistenti dwar rimedji fl-oqsma koperti mid-Direttivi 2014/24/UE u 2014/25/UE, jenħtieġ li d-dispożizzjonijiet ta’ din id-Direttiva relatati mal-infurzar u l-penali ma jkunux applikabbli għall-proċeduri ta’ akkwist soġġetti għall-obbligi imposti minn din id-Direttiva. Tali esklużjoni hija mingħajr preġudizzju għall-obbligi tal-Istati Membri skont it-Trattati li jieħdu l-miżuri kollha meħtieġa biex jiggarantixxu l-applikazzjoni u l-effikaċja tad-dritt tal-Unjoni.

(98)

Jenħtieġ li l-penali jkunu adegwati b’rabta man-natura tal-ksur u maċ-ċirkostanzi sabiex ma jkunux ta’ alternattiva għall-issodisfar mill-operaturi ekonomiċi tal-obbligu tagħhom li jagħmlu aċċessibbli l-prodotti jew is-servizzi tagħhom.

(99)

Jenħtieġ li l-Istati Membri jiżguraw li, f’konformità mad-dritt eżistenti tal-Unjoni, ikunu fis-seħħ mekkaniżmi alternattivi għar-riżoluzzjoni ta’ tilwim li jippermettu r-riżoluzzjoni ta’ kwalunkwe nonkonformità allegata għal din id-Direttiva qabel ma titressaq azzjoni quddiem qrati jew korpi amministrattivi kompetenti.

(100)

F’konformità mad-Dikjarazzjoni Politika Konġunta tat-28 ta’ Settembru 2011 tal-Istati Membri u l-Kummissjoni dwar id-dokumenti ta’ spjegazzjoni (26), l-Istati Membri ħadu l-impenn li jakkumpanjaw, f’każijiet ġustifikati, in-notifika tal-miżuri ta’ traspożizzjoni tagħhom b’dokument wieħed jew aktar li jispjegaw ir-relazzjoni bejn il-komponenti ta’ Direttiva u l-partijiet korrispondenti ta’ strumenti ta’ traspożizzjoni nazzjonali. Fir-rigward ta’ din id-Direttiva, il-leġislatur iqis li tkun iġġustifikata t-trasmissjoni ta’ tali dokumenti.

(101)

Sabiex il-fornituri ta’ servizzi jkollhom biżżejjed żmien biex jadattaw għar-rekwiżiti stabbiliti f’din id-Direttiva, huwa meħtieġ li jiġi previst perijodu tranżitorju ta’ ħames snin wara d-data ta’ applikazzjoni ta’ din id-Direttiva, li matulu prodotti użati għall-forniment ta’ servizz li tqiegħdu fis-suq qabel dik id-data ma jkunx meħtieġ li jikkonformaw mar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà stabbiliti f’din id-Direttiva sakemm ma jiġux sostitwiti mill-fornituri ta’ servizzi matul il-perijodu tranżitorju. Minħabba l-ispejjeż u ċ-ċiklu tal-ħajja twil ta’ terminals self-service, huwa adatt li jiġi previst li, meta tali terminals jintużaw għall-forniment ta’ servizzi, jistgħu jkomplu jintużaw sa tmiem il-ħajja ekonomika tagħhom, sakemm ma jiġux sostitwiti matul dak il-perijodu, iżda mhux għal aktar minn 20 sena.

(102)

(45) Jenħtieġ li r-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà stabbiliti ta’ din id-Direttiva japplikaw għall-prodotti li jitqiegħdu fis-suq u s-servizzi pprovduti wara d-data ta’ applikazzjoni tal-miżuri nazzjonali li jittrasponu din id-Direttiva, inkluż il-prodotti użati importati minn pajjiż terz u mqiegħda fis-suq wara dik id-data.

(103)

Din id-Direttiva tirrispetta d-drittijiet fundamentali u tosserva l-prinċipji rikonoxxuti b’mod partikolari mill-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (“il-Karta”). B’mod partikolari, din id-Direttiva tfittex li tiżgura rispett sħiħ tad-drittijiet tal-persuni b’diżabilità biex jibbenefikaw minn miżuri mfassla biex jiżguraw l-indipendenza, l-integrazzjoni soċjali u okkupazzjonali u l-parteċipazzjoni tagħhom fil-ħajja tal-komunità u li tippromwovi l-applikazzjoni tal-Artikoli 21, 25 u 26 tal-Karta.

(104)

Minħabba li l-għan ta’ din id-Direttiva, jiġifieri, l-eliminazzjoni ta’ ostakli għall-moviment liberu ta’ ċerti prodotti u servizzi aċċessibbli, sabiex tikkontribwixxi għall-funzjonament tajjeb tas-suq intern, ma jistax jinkiseb b’mod suffiċjenti mill-Istati Membri minħabba li jirrikjedi l-armonizzazzjoni ta’ regoli differenti li bħalissa jeżistu fis-sistemi legali rispettivi tagħhom, iżda jista’, billi jiġu definiti r-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà u r-regoli għall-funzjonament tas-suq intern, jinkiseb aħjar fil-livell tal-Unjoni, l-Unjoni tista’ tadotta miżuri, f’konformità mal-prinċipju ta’ sussidjarjetà kif stabbilit fl-Artikolu 5 tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea. F’konformità mal-prinċipju ta’ proporzjonalità, kif stabbilit f’dak l-Artikolu, din id-Direttiva ma tmurx lil hinn minn dak li huwa meħtieġ sabiex jinkiseb dak l-għan,