Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “It-turiżmu u t-trasport/Segwitu”

(Opinjoni fuq inizjattiva proprja)

(2022/C 275/01)

Relatur:

Panagiotis GKOFAS

Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	25.3.2021
Bażi legali	Artikolu 32(2) tar-Regoli ta’ Proċedura
	Opinjoni fuq inizjattiva proprja
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għas-Suq Uniku, il-Produzzjoni u l-Konsum
Adottata fis-sezzjoni	3.2.2022
Adottata fil-plenarja	23.2.2022
Sessjoni plenarja Nru	567
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	185/2/7

1.   Konklużjonjiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) ifaħħar l-isforzi konġunti straordinarji tal-istituzzjonijiet tal-UE fl-2021, bil-proposti ta’ politika u l-miżuri tagħhom immirati biex jgħinu lin-negozji jirkupraw u jiżguraw l-impjiegi fis-setturi Ewropej tat-turiżmu, tat-trasport u tal-ivvjaġġar, li huma l-ekosistemi li ġew l-aktar affettwati mill-pandemija tal-COVID-19 (1). Madankollu, l-impatt tal-pandemija u l-konsegwenzi għall-ekonomija u s-soċjetà għadhom mhumiex kompletament evidenti. Iridu jsiru sforzi sinifikanti biex jiġi żgurat li fix-xhur li ġejjin ikompli jittieħed approċċ ikkoordinat tal-UE, b’appoġġ ċar għall-SMEs f’termini ta’ kreditu u finanzjament, kif ukoll informazzjoni dwar it-tilqim, u miżuri ta’ sikurezza biex jiġu żgurati turiżmu, vjaġġar u trasport sikuri u jiġu restawrati gradwalment il-flussi turistiċi (bl-implimentazzjoni tas-Sistema Ewropea ta’ Indikaturi tat-Turiżmu (ETIS) u s-sikurezza għat-turiżmu (2)).

1.2.

It-turiżmu mhux se jirritorna għal-livell li kien qabel il-pandemija: l-interdipendenza globali, u t-tendenzi aktar ekoloġiċi u aktar diġitali fl-imġiba tal-konsumatur se jiddeterminaw mudelli ta’ negozju ġodda. Il-KESE jikkunsidra li l-miżuri fuq perjodu ta’ żmien qasir, medju u twil meħtieġa fil-livell tal-UE u tal-Istati Membri/reġjonali huma:

1.2.1.

Fuq perjodu ta’ żmien qasir: — L-iżgurar li l-pjani ta’ rkupru tal-UE u tal-Istati Membri jikkunsidraw b’mod adatt is-settur tal-lukandi, tar-ristoranti u tal-forniment tal-ikel (is-settur tal-HORECA) u l-intrapriżi mikro, żgħar u ta’ daqs medju (MSMEs) fl-oqsma kollha tat-turiżmu, speċjalment ir-ristoranti, sabiex tiġi żgurata s-sopravivenza tagħhom. Jeħtieġ li l-UE u l-gvernijiet nazzjonali jappoġġjaw bis-sħiħ il-miżuri urġenti ta’ appoġġ finanzjarju, l-inizjattivi ta’ finanzjament dirett u l-Qafas Temporanju għall-għajnuna mill-Istat lil hinn mill-2022. — Is-salvagwardja ta’ miżuri ta’ appoġġ finanzjarju għall-MSMEs, b’mod partikolari dawk fis-settur tal-HORECA, l-estensjoni tal-finanzjament tal-UE u dak nazzjonali sakemm ikun meħtieġ u wara Diċembru 2022 u li ma jiġix issottovalutat l-impatt li l-kriżi attwali tal-persunal se jkollha fuq il-pass tal-irkupru. — L-estensjoni tal-programm SURE għall-2022 u li jiġu posposti l-obbligazzjonijiet tat-taxxa kollha dovuti lill-awtoritajiet, inklużi dawk iġġenerati matul il-pandemija, speċjalment għall-MSMEs fis-settur tal-HORECA. — L-istabbiliment ta’ baġit speċifiku għat-turiżmu fil-Qafas Finanzjarju Pluriennali (QFP) u t-titjib tal-kundizzjonijiet u l-armonizzazzjoni tal-proċeduri għall-aċċess ta’ fondi fl-ambitu tal-Pjani Nazzjonali għall-Irkupru u r-Reżiljenza (RRPs): eż. id-diġitalizzazzjoni u t-trasformazzjoni tal-infrastruttura b’mod aktar sostenibbli, l-applikazzjoni tal-prinċipji “Aħseb l-Ewwel fiż-Żgħir” u “ta’ darba biss”, l-inklużjoni fil-prattika tal-mikrointrapriżi bi proċeduri b’livell baxx ta’ burokrazija, u l-introduzzjoni ta’ sejħiet trasparenti għall-offerti għan-negozji tat-turiżmu u għall-awtoritajiet turistiċi lokali (3). — L-implimentazzjoni ta’ prerekwiżiti għall-integrazzjoni tal-MSMEs fil-qasam tat-turiżmu u tat-trasport fis-sistema bankarja u fis-settur finanzjarju permezz ta’ skemi ta’ garanzija tal-UE mill-UE u mill-BĊE. — It-titjib tal-koordinazzjoni fl-Ewropa, l-armonizzazzjoni aħjar tal-protokolli tas-saħħa u s-sikurezza (li jkunu favorevoli għall-SMEs), l-iffaċilitar tal-ivvjaġġar għall-pubbliku u għan-negozji tal-UE f’pajjiżi mhux tal-UE, iż-żamma tal-fruntieri miftuħa, it-tnaqqis tar-restrizzjonijiet għall-vjaġġaturi u ż-żieda fl-għadd ta’ strateġiji u pjani ta’ koordinazzjoni fost il-gvernijiet tal-UE u dawk nazzjonali, biex jerġgħu jiġu stabbiliti l-flussi tat-turiżmu internazzjonali u l-investimenti diretti barranin. — L-inkoraġġiment tal-istituzzjonijiet tal-UE, tal-imsieħba soċjali, tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, u tal-korpi ta’ riċerka u akkademiċi kollha biex jikkontribwixxu ħalli l-2022 tkun is-“Sena tat-Turiżmu Sostenibbli” u għall-promozzjoni ta’ network ta’ wirjiet u fieri tal-UE dwar it-turiżmu u t-trasport sostenibbli fis-swieq internazzjonali. — L-introduzzjoni ta’ linja dwar it-“turiżmu” fil-proġetti kollha tat-TEN-T – il-kurituri Ewropej tat-trasport. — L-introduzzjoni ta’ sistema armonizzata ta’ rata mnaqqsa tal-VAT għas-settur kollu tal-ospitalità u tat-turiżmu, li għandha tkun favur l-SMEs u bi proċeduri trasparenti, l-iffinanzjar ta’ għodod u proċeduri għall-aċċess (punt uniku ta’ servizz, għodod online, ġemellaġġi ma’ organizzazzjonijiet rappreżentattivi tal-SMEs) u linja baġitarja speċifika b’mod partikolari għall-MSMEs. — L-istabbilment ta’ ombudsman/awtorità responsabbli għall-monitoraġġ tal-implimentazzjoni tal-miżuri ta’ rkupru tal-UE, l-aċċess għal-likwidità, b’mod partikolari għan-negozji mikro u żgħar fis-settur tat-turiżmu u tat-trasport, u dmirijiet speċifiċi oħra. (4) — L-iżvilupp ta’ mekkaniżmu tal-UE għall-monitoraġġ tal-għoti ta’ appoġġ lill-mikrointrapriżi u lill-SMEs fl-ambitu tal-Qafas Finanzjarju Pluriennali attwali (2021-2027).

1.2.2.

Fuq perjodu ta’ żmien medju: — L-evitar tad-dejn eċċessiv u t-telf tal-affidabbiltà kreditizja tan-negozji (5). — L-awtorizzazzjoni ta’ task force biex tissorvelja l-implimentazzjoni u l-impatt tal-miżuri ta’ rkupru, b’mod partikolari dawk diretti lejn negozji mikro u żgħar fis-settur tat-turiżmu u tat-trasport. — Il-monitoraġġ tal-Pjani Nazzjonali għall-Irkupru u r-Reżiljenza tal-Istati Membri, u li tiġi żgurata l-inklużjoni ta’ riformi relatati mat-turiżmu. — Il-ħolqien ta’ mekkaniżmu tal-UE għall-monitoraġġ tal-għoti ta’ appoġġ lill-mikrointrapriżi u lill-SMEs fl-ambitu tal-Qafas Finanzjarju Pluriennali attwali (2021-2027). — L-istabbiliment ta’ linja baġitarja speċifika tal-UE għat-turiżmu, li tirrifletti kemm l-importanza ta’ din l-ekosistema kif ukoll il-ħtiġijiet tagħha wara l-kriżi tal-COVID-19. — Il-ħolqien ta’ “Alleanza Ewropea għat-Turiżmu” b’saħħitha biex tiġbor l-inizjattivi u tottimizza l-finanzjament. Il-KESE għandu jkun involut b’mod sinifikanti f’din l-alleanza.

1.2.3.

Fuq perjodu ta’ żmien twil: — L-iżvilupp ta’ pjan strateġiku fit-tul għat-turiżmu tal-UE: l-aċċellerazzjoni tat-tranżizzjoni lejn mudell ta’ negozju tat-turiżmu reżiljenti u aktar sostenibbli, eż. l-inklużjoni tal-SMEs fi sħubijiet pubbliċi/privati. — Il-prijoritizzazzjoni tat-taħriġ vokazzjonali u edukattiv għall-SMEs fil-livell nazzjonali/reġjonali u t-tijib tal-programmi ta’ mobbiltà tal-apprendistati fis-setturi tat-turiżmu u tat-trasport, b’enfasi fuq il-ħiliet diġitali u ta’ sostenibbiltà (6), b’mod partikolari f’destinazzjonijiet ġodda u f’żoni remoti. — Il-formulazzjoni ta’ politiki tal-UE tal-ġenerazzjoni li jmiss fil-qasam tat-turiżmu u tat-trasport li jistgħu jiżguraw il-prevedibbiltà u jiġġeneraw fiduċja għal irkupru sostenibbli. — L-iżvilupp ta’ forom ġodda ta’ finanzjament għall-mikrointrapriżi, b’mod partikolari fis-settur tal-HORECA u n-negozji mmexxija min-nisa, l-indirizzar tal-isfidi kontemporanji (7), l-irkupru mill-impatt tal-pandemija tal-COVID-19, u analiżi ta’ kif l-aħjar li jiġu appoġġjati dawn in-negozji, kif propost mill-Maestà Tagħha r-Reġina Máxima tan-Netherlands u mis-Sħubija Globali għall-Inklużjoni Finanzjarja (8).

1.3.

Il-KESE jikkunsidra li l-biċċa l-kbira tar-rakkomandazzjonijiet stabbiliti fl-Opinjoni tiegħu tat-18 ta’ Settembru 2020 dwar It-Turiżmu u t-trasport fl-2020 u lil hinn (9) għadhom koerenti u rilevanti u li ma ġewx ikkunsidrati biżżejjed mill-Kummissjoni Ewropea fil-pjani u l-konsultazzjonijiet tagħha.

1.4.

Il-KESE jistaqsi lill-istituzzjonijiet tal-UE/tal-Istati Membri/reġjonali, lill-imsieħba soċjali u lill-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili usa’ jekk humiex impenjati li jniedu mill-ġdid l-investimenti fit-tul billi jieħdu approċċ komprensiv sabiex jappoġġjaw il-kostruzzjoni ta’ qafas tal-ekonomija blu u aġenda turistika konġunta għall-2030/2050, jidentifikaw perkorsi ta’ finanzjament xierqa u jestendu l-kreditu, peress li mhux se jkun hemm fluss ta’ flus għall-SMEs fil-qasam tat-turiżmu wara l-pandemija. F’dawn il-kundizzjonijiet, huwa impossibbli għall-SMEs li jinvestu fl-ekonomija blu sakemm jirkupraw u jkunu jistgħu jħallsu l-obbligazzjonijiet tagħhom.

1.5.

Huwa essenzjali li jiġu introdotti politiki ġodda, li jallokaw riżorsi finanzjarji suffiċjenti biex jiġi salvat is-settur, u li tiġi żviluppata politika Ewropea tat-turiżmu sostenibbli, intelliġenti u responsabbli fit-tul. Barra minn hekk, il-KESE jisħaq fuq l-importanza li jkun hemm linja baġitarja speċifika tal-UE għat-turiżmu u li tiġi żgurata governanza xierqa sabiex jiġu implimentati azzjonijiet ta’ politika strateġika, inkluż il-ħolqien ta’ Aġenzija Ewropea għat-Turiżmu biex jitwettqu l-attivitajiet li ġejjin: — il-ħolqien ta’ żona Ewropea komuni tad-data biex tagħmel aktar data disponibbli għall-użu; — l-implimentazzjoni ta’ programm statistiku Ewropew li jiġbor il-metrika biex jiġu segwiti b’mod adatt il-politiki tat-turiżmu, u l-promozzjoni ta’ skambju tal-prattiki tajbin u l-kurrikuli tal-UE fil-qasam tat-turiżmu sostenibbli (eż. akkademja tat-turiżmu sostenibbli għall-SMEs tal-UE); — it-tnedija mill-ġdid tal-kollaborazzjoni internazzjonali tal-UE mal-Organizzazzjoni Dinjija tat-Turiżmu tan-NU (UNWTO), mal-OECD u mal-Grupp ta’ Ħidma dwar it-Turiżmu tal-G20, u li jinħolqu akkademja tat-turiżmu tal-UE speċifikament għall-SMEs u programmi ta’ “ħarreġ lil min iħarreġ”, f’konformità mal-istandards tal-organizzazzjonijiet imsemmija hawn fuq.

1.6.

Il-KESE huwa favur li jittieħed approċċ ta’ politika aktar komprensiv u li jinstabu soluzzjonijiet sostenibbli biex jiġi ssalvagwardjat il-futur tat-turiżmu u tat-trasport abbażi tat-tliet rekwiżiti u opportunitajiet ewlenin li ġejjin: — ir-restawr tal-fiduċja u l-possibbiltà ta’ rkupru biex jiġi ffaċilitat il-ftuħ mill-ġdid gradwali tal-ivvjaġġar u tal-konnettività komuni tat-trasport fi ħdan l-UE kif ukoll ma’ pajjiżi mhux tal-UE; — it-tagħlim mill-esperjenza tal-pandemija u l-prattiki introdotti, l-adozzjoni ta’ sett speċifiku ta’ indikaturi (favur l-SMEs), u l-armonizzazzjoni tad-data kemm dwar l-impatt tal-pandemija fuq is-settur tat-turiżmu u tat-trasport kif ukoll dwar ix-xejriet relatati mal-pandemija f’dan is-settur fil-livell tal-UE, reġjonali u internazzjonali; — l-għoti ta’ prijorità lil aġenda ta’ żvilupp sostenibbli biex tiġi pprovduta gwida fit-tul għat-turiżmu futur tal-UE/internazzjonali.

1.7.

Il-KESE jipproponi t-twaqqif ta’ “Task Force dwar il-Likwidità u l-Investiment tan-Negozji Mikro u Żgħar” li tkun permanenti u magħmula minn esperti ta’ livell għoli tal-UE jew nazzjonali, u tinkludi l-ekosistemi tat-turiżmu u tat-trasport. L-għan tagħha jkun li tiffaċilita u tappoġġja l-implimentazzjoni tal-miżuri ta’ rkupru u li taġixxi bħala mekkaniżmu ta’ monitoraġġ tal-UE bid-data indipendenti u trasparenti meħtieġa dwar il-flussi ta’ likwidità tal-MSMEs u l-aċċess tagħhom għall-fondi.

1.8.

Il-KESE jħeġġeġ lill-istituzzjonijiet tal-UE, lill-Istati Membri, lir-reġjuni u lill-imsieħba soċjali tal-UE/nazzjonali biex iwettqu riforma ewlenija, jimplimentaw programmi konġunti ta’ kwalità u għodod ta’ politika aktar effettivi għall-protezzjoni ċivili (rescEU) u għat-tnaqqis tar-riskju ta’ diżastri, u jiskambjaw l-aħjar prattiki dwar l-involviment tas-soċjetà ċivili fil-ġestjoni tal-kriżijiet u fil-prevenzjoni ta’ telf ekonomiku u mwiet ta’ nies (10).

1.9.

Il-KESE jemmen li, mingħajr il-fiduċja tal-konsumaturi, l-industrija tat-turiżmu u tal-ivvjaġġar se tibqa’ lura fix-xejra ġenerali ta’ rkupru ekonomiku. Fattur ewlieni fil-kisba mill-ġdid ta’ din il-fiduċja huwa l-iżgurar ta’ protezzjoni b’saħħitha tad-drittijiet tal-konsumatur skont id-Direttiva dwar pakketti tal-ivvjaġġar u arranġamenti tal-ivvjaġġar marbuta (PTD) (11), li r-rieżami tagħha għandu jiffoka fuq it-tneħħija tad-dgħufijiet fil-leġiżlazzjoni tal-UE dwar id-drittijiet tal-vjaġġaturi, kif uriet il-pandemija.

1.10.

Minkejja l-liġijiet tal-ivvjaġġar tal-UE li jagħtu lill-vjaġġaturi d-dritt għal rifużjoni monetarja, bosta Stati Membri implimentaw miżuri nazzjonali ta’ emerġenza f’kontradizzjoni diretta ta’ dan id-dritt billi ġiegħlu lill-konsumaturi jaċċettaw vawċers u/jew billi estendew l-iskadenzi statutorji għar-rifużjonijiet. Huwa essenzjali li d-dritt tal-Unjoni jiġi kemm osservat kif ukoll infurzat. Il-pandemija, wara kważi sentejn, kellha effett finanzjarju dirett u diżastruż fuq in-negozji tat-turiżmu wkoll, b’mod partikolari l-MSMEs.

1.11.

Għalhekk, il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tesplora l-fattibbiltà ta’ proposta biex id-Direttiva tiġi adattata b’tali mod li, f’sitwazzjonijiet futuri ta’ force majeure/att tan-natura bħall-pandemija, l-Istati Membri joħolqu fondi kollettivi ta’ garanzija sabiex jitqiesu aħjar l-interessi tas-sopravivenza tan-negozji tat-turiżmu u jiġi żgurat li l-konsumaturi jiġu kkumpensati b’mod adatt.

2.   Introduzzjoni u kummenti ġenerali

2.1.

It-turiżmu tal-UE u dak globali mhux se jerġa’ lura għal-livell tiegħu ta’ qabel il-pandemija. L-impatt tal-pandemija u l-konsegwenzi tagħha għas-soċjetajiet u l-ekonomija għadhom mhumiex kompletament evidenti. Qabel il-pandemija tal-COVID-19, direttament jew indirettament it-turiżmu kien jammonta għal kważi 10 % tal-PDG tal-UE, ipprovda madwar 22,6 miljun impjieg u wassal biex l-UE ssir id-destinazzjoni ewlenija tat-turiżmu fid-dinja, meta wieħed iqis li kien hemm 563 miljun wasla internazzjonali u li dan irrappreżenta 30 % tal-profitti globali fl-2018. Il-fatt li l-UE kellha 30 % tal-wasliet internazzjonali fl-2018 jagħmilha l-aktar destinazzjoni turistika popolari fid-dinja. Fl-2018, kien hemm aktar minn 600 000 stabbiliment turistiku fl-EU-27 u l-prenotazzjonijiet għall-akkomodazzjoni matul il-lejl ammontaw għal 1 326 049 994 lejl.

2.2.

Iċ-Ċentru Konġunt tar-Riċerka (JRC) tal-Kummissjoni Ewropea stima li l-industriji tat-turiżmu huma responsabbli għal aktar minn 6 % tal-impjieg totali tal-UE. Barra minn hekk, it-turiżmu jikkontribwixxi ħafna aktar għall-impjieg f’xi reġjuni u spiss huwa l-unika forma ta’ impjieg għal ħaddiema b’livell baxx ta’ ħiliet. Pereżempju, fi Kreta (il-Greċja), fil-Kroazja Adrijatika (il-Kroazja), fil-Valle d’Aosta (l-Italja) u fil-Gżejjer Kanarji (Spanja), it-turiżmu jirrappreżenta aktar minn 30 % tal-impjieg reġjonali totali.

2.3.

Wara diversi mewġiet ta’ wara l-pandemija fl-2020 u fl-2021, issa nistgħu naraw id-daqs tal-impatt tal-COVID-19 fuq l-impjiegi u l-konsegwenzi soċjali devastanti fis-setturi tat-turiżmu u tat-trasport: nuqqas ta’ turiżmu internazzjonali, domanda insuffiċjenti u fraġli għal oġġetti/servizzi relatati mat-turiżmu (minħabba l-mudelli tal-konsum u l-bidliet fl-imġiba fit-turiżmu fiż-żminijiet tal-pandemija tal-COVID-19), għadd dejjem akbar ta’ fallimenti tan-negozju u dejn dejjem jikber (li mhuwiex limitat biss għall-kumpaniji tat-turiżmu), diffikultajiet fl-aċċess għal miżuri ta’ likwidità u risponsi mhux effettivi mill-amministrazzjonijiet pubbliċi. L-hekk imsejħa miżuri ta’ ftuħ mill-ġdid intermittenti, l-użu ħażin ta’ miżuri restrittivi abbażi taċ-Ċertifikat COVID Diġitali tal-UE u l-inkapaċità ta’ awtoritajiet indipendenti li jiggarantixxu drittijiet omoġeni tat-turisti/tal-vjaġġaturi u tan-negozju, il-kumplessità u spiss in-nuqqas ta’ informazzjoni affidabbli dwar is-sitwazzjoni attwali tas-saħħa u tas-sikurezza lokali għat-turisti, u l-proċeduri kumplessi ta’ burokrazija għall-mobbiltà fi ħdan il-fruntieri interni tal-UE wkoll mhumiex qed jgħinu biex tiġi rrestawrata l-mobbiltà transfruntiera u jiġi stimolat l-irkupru ekonomiku.

2.4.

Ta’ min isemmi li, skont ir-rapport reċenti tas-Servizz ta’ Riċerka Parlamentari Ewropew (EPRS) (12), l-impatt tal-pandemija tal-COVID-19 fuq diversi destinazzjonijiet tat-turiżmu fl-Unjoni Ewropea huwa asimetriku u lokalizzat ħafna.

2.5.

Kif wieħed jista’ josserva mill-Illustrazzjonijiet 1 u 2 tar-rapport tal-EPRS, matul il-pandemija, il-kontribut tat-turiżmu għall-impjieg u l-PDG naqas b’mod konsiderevoli. Fl-Italja, pereżempju, il-kontribut tat-turiżmu għall-PDG naqas bin-nofs fl-2020 (meta mqabbel mal-2019), minn 13,1 % għal 7 %, u ntilfu 337 000 impjieg. Meta mqabbla mal-Istati Uniti, diversi Stati Membri tal-UE (eż. il-Ġermanja, l-Italja u Franza) raw telf akbar f’termini ta’ PDG iżda ġarrbu anqas f’termini ta’ impjiegi.

2.6.

Wieħed u għoxrin xahar wara li bdiet il-pandemija fl-Ewropa, it-turiżmu globali u l-ekosistemi tat-trasport għadhom qed jiffaċċjaw kriżi bla preċedent (13).

2.7.

Fl-UE, rajna wkoll xejriet “ġodda” tal-ivvjaġġar u tax-xiri fiż-żoni urbani, adattati għar-restrizzjonijiet tal-ivvjaġġar imposti mill-gvernijiet, bħal żieda fil-mixi, fiċ-ċikliżmu, fl-ivvjaġġar bil-karozzi u fix-xiri online, għad-detriment tal-ivvjaġġar bit-trasport pubbliku. F’ħafna pajjiżi tal-UE, bħala riżultat tar-restrizzjonijiet tal-COVID-19, b’mod partikolari l-anzjani ma setgħux jikkontribwixxu għad-domanda għat-turiżmu staġonali u t-trasport.

2.8.

L-ivvjaġġar bil-ferroviji, bil-bastimenti tal-kruċiera, bil-vapuri tal-passiġġieri u bl-ajruplan bata, f’konformità ma’ tnaqqis ta’ 70 % fid-domanda internazzjonali għat-turiżmu, li wassal għal telf ta’ dħul u ta’ impjiegi fiż-żewġ setturi u fis-setturi li jiddependu minnhom (eż. fis-setturi industrijali u tal-bejgħ bl-imnut). Għalkemm l-impatt fuq it-trasport tal-merkanzija s’issa kien żgħir, is-settur huwa mistenni li jiċkien fis-snin li ġejjin, speċjalment jekk l-ekonomija tkun f’reċessjoni. Għalhekk, dawn is-setturi għandhom jiġu kkunsidrati b’mod adatt fil-pjani ta’ rkupru tal-UE u tal-Istati Membri.

2.9.

Flimkien ma’ dawn il-fenomeni, in-nirien reċenti fin-Nofsinhar tal-Ewropa u l-għargħar fit-Tramuntana tal-Ewropa wrew ukoll – lil hinn mit-telf traġiku ta’ ħajjiet u ekonomiku – kif il-politiki konvenzjonali u l-mekkaniżmu fraġli eżistenti tar-rescEU mhumiex qed jagħtu r-riżultati mistennija u wrew li mhumiex adatti għal mudelli ta’ żvilupp sostenibbli fit-tul.

3.   Għal politiki tal-UE tal-ġenerazzjoni li jmiss fil-qasam tat-turiżmu u tat-trasport

3.1.

Huwa meħtieġ approċċ ġdid tal-ġenerazzjoni li jmiss, wieħed li huwa aktar armonizzat u bbażat fuq għażliet ta’ politika Ewropej u nazzjonali għar-reżiljenza għal perjodu ta’ żmien qasir, medju u twil u l-irkupru sħiħ tat-turiżmu u t-trasport. Il-prinċipji komuni ewlenin għandhom ikunu fiċ-ċentru ta’ aġenda politika, soċjali u ekonomika ġdida tal-UE biex: — terġa’ tinkiseb il-fiduċja fl-ekosistemi tat-turiżmu u tat-trasport tal-UE (li huma magħmula prinċipalment minn MSMEs u persuni li jaħdmu għal rashom) fost il-ħaddiema, il-membri tal-pubbliku, it-turisti/il-vjaġġaturi, u l-investituri privati u pubbliċi tal-UE/globali; — jgħinu ħalli l-ekosistemi eżistenti tal-industrija tat-turiżmu u tat-trasport tal-UE jerġgħu jiġu kkunsidrati biex jiġu promossi r-reżiljenza u l-irkupru lejn “tranżizzjoni trippla” (tas-saħħa, diġitali, ekoloġika); — nerġgħu lura għal-livelli ta’ domanda ta’ qabel il-pandemija tal-COVID-19, u jiġu promossi investimenti ġodda li jkunu affordabbli għall-SMEs fi tkabbir sostenibbli u fit-tul fis-setturi lil hinn mill-2021-2027.

3.2.

Il-pakkett reċenti tal-Kummissjoni Ewropea “lesti għall-mira ta’ 55 %” jippermetti lill-UE tilħaq il-miri tal-kontinent għat-tnaqqis tal-emissjonijiet tal-gassijiet serra stabbiliti fil-Liġi Ewropea dwar il-Klima. Il-proposti li jsiru fil-pakkett jaffettwaw ukoll l-ekosistemi Ewropej tat-trasport u tat-turiżmu. Sakemm dawn il-miżuri ma jitfasslux fid-dawl tal-politika t-tajba, il-proposti mhux se jwasslu għal politiki tal-UE tal-ġenerazzjoni li jmiss fil-qasam tat-turiżmu u tat-trasport. Għall-kuntrarju, il-miżuri proposti jistgħu jwasslu għal żidiet sinifikanti fl-ispejjeż regolatorji għan-negozji tal-UE, kemm kbar kif ukoll żgħar, u jistgħu jagħmlu ħsara lill-kompetittività tagħhom fil-konfront tal-kumpaniji tat-trasport u tat-turiżmu ta’ pajjiżi mhux tal-UE li jinsabu madwar il-fruntieri tal-UE, u b’hekk jipperikolaw l-impjiegi tal-UE f’dawn is-setturi. Ir-reġjuni tal-UE li jiddependu ħafna mit-turiżmu konsegwentement jintlaqtu b’mod partikolarment ħażin. Approċċ ġdid tal-ġenerazzjoni li jmiss għandu għalhekk jagħti attenzjoni lill-impatt tal-ispejjeż ta’ dan il-pakkett leġiżlattiv għall-ekosistemi Ewropej tat-trasport u tat-turiżmu u jiżgura li l-kompetittività (internazzjonali) tagħhom ma tintlaqatx ħażin. B’dan il-mod biss jistgħu jiġu salvagwardjati l-impjiegi u l-kompetittività Ewropej, tiġi evitata r-rilokazzjoni tal-emissjonijiet tal-karbonju u jiġi ggarantit is-suċċess tal-approċċ il-ġdid tal-ġenerazzjoni li jmiss.

4.   Bidu tajjeb: għarfien ġdid tal-UE

4.1.

L-użu sħiħ tal-flessibbiltà tal-Qafas Temporanju għall-Għajnuna mill-Istat għandu jkun garantit sa tmiem l-2022 u l-programm importanti tal-qgħad (SURE) għandu jkun operattiv fl-istess perjodu. Madankollu, l-atturi soċjali u l-organizzazzjonijiet tal-SMEs għandhom ikunu aktar involuti sabiex il-pakkett jissodisfa l-aspettattivi fir-rigward tal-impatt u l-effettività.

4.2.

Minkejja dan, l-iskemi ta’ likwidità, finanzjarji u ta’ rikapitalizzazzjoni disponibbli għan-negozji ż-żgħar u l-SMEs fis-settur tal-HORECA għad għandhom bżonn urġenti ta’ intervent ta’ politika li jestendi dawn il-miżuri u l-programmi sa tmiem l-2022-2023.

4.3.

Flimkien, il-Pjani Nazzjonali għall-Irkupru u r-Reżiljenza sottomessi u l-Qafas Finanzjarju Pluriennali l-ġdid (2021-2027) jirrikjedu sistema msaħħa u armonizzata ta’ metodoloġiji komuni u skambji ta’ prattiki ta’ politika (inkluż is-Semestru Ewropew) sabiex jiġu ggarantiti l-irkupru ekonomiku simetriku meħtieġ tal-UE, il-kompetizzjoni ġusta fost l-atturi pubbliċi u privati, b’mod partikolari r-ristoranti u l-SMES fis-settur tal-HORECA, fil-livell nazzjonali/reġjonali/lokali, il-konverġenza soċjali u l-inklużjoni.

4.4.

Il-Pjani Nazzjonali għall-Irkupru u r-Reżiljenza se jiddeterminaw kif il-fondi se jiġu allokati u minfuqa sal-iskadenzi eżistenti. Skont il-pajjiż tal-UE, it-turiżmu huwa kopert jew minn miżuri speċifiċi għat-turiżmu li jimmodernizzaw is-settur jew minn miżuri orizzontali li huma rilevanti għas-setturi kollha. Għal dawn ir-raġunijiet, żviluppajna qafas fuq perjodu ta’ żmien qasir sa medju/twil b’erba’ pilastri ta’ politika ewlenin li fuqhom se nibbażaw il-konklużjoni u r-rakkomandazzjonijiet finali tagħna:

4.5.   PILASTRU I: Il-likwidità, l-irkupru tal-impjiegi u l-kisba mill-ġdid tal-fiduċja tan-negozji

4.5.1.

Peress li ma hemm l-ebda informazzjoni ċara u aġġornata dwar l-impatt mistenni tal-appoġġ finanzjarju allokat mill-programm ta’ rkupru tal-Kummissjoni Ewropea fl-ambitu tal-Fond Ewropew tal-Investiment (FEI) fuq l-MSMEs, il-KESE jesprimi t-tħassib tiegħu u jipproponi: — it-twaqqif ta’ task force biex tissorvelja l-implimentazzjoni tal-miżuri ta’ rkupru, b’mod partikolari dawk diretti lejn negozji mikro u żgħar fis-settur tat-turiżmu u tat-trasport; — il-monitoraġġ tal-Pjani Nazzjonali għall-Irkupru u r-Reżiljenza tal-Istati Membri biex jiġi vvalutat jekk ġewx inklużi riformi relatati mat-turiżmu; — il-ħolqien ta’ mekkaniżmu tal-UE għall-monitoraġġ tal-għoti ta’ appoġġ lill-mikrointrapriżi u lill-SMEs fl-ambitu tal-Qafas Finanzjarju Pluriennali attwali (2021-2027); — l-istabbiliment ta’ linja baġitarja speċifika għat-turiżmu, li tirrifletti kemm l-importanza ta’ din l-ekosistema kif ukoll il-ħtiġijiet tagħha wara l-kriżi tal-COVID-19; — l-implimentazzjoni ta’ skemi tat-tieni opportunità u ta’ twissija bikrija għat-turiżmu u għan-negozji żgħar tat-trasport u programm ġdid ta’ solvenza faċli biex jintuża għall-SMEs; — dawn id-diversi inizjattivi u proposti għandhom jinġabru flimkien f’“Alleanza Ewropea għat-Turiżmu”, li tippermetti li l-problemi, is-soluzzjonijiet u l-finanzjament jiġu mmirati aħjar. Il-KESE ser jikkontribwixxi billi jkun involut fid-diskussjonijiet u l-ħidma ta’ din l-alleanza.

4.6.   PILASTRU II: Networks ta’ għarfien tad-data u tħejjija, saħħa u sikurezza, mitigazzjoni tar-riskju

4.6.1.

It-turiżmu għandu impatt fuq l-ekonomija, l-ambjent naturali u mibni, il-popolazzjoni lokali fil-postijiet miżjura u l-viżitaturi nfushom. Il-politiki biex it-turiżmu jsir aktar sostenibbli, u biex jilħaq il-potenzjal tiegħu li jikkontribwixxi għall-ilħuq tal-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli, huma mxekkla minn nuqqas ta’ statistika dwar is-sostenibbiltà tat-turiżmu. Jekk is-sostenibbiltà fit-turiżmu hija prijorità, irridu nagħmlu wkoll il-kejl tagħha prijorità.

4.6.2.

L-Organizzazzjoni Dinjija tat-Turiżmu (UNWTO), f’kollaborazzjoni mad-Diviżjoni tal-Istatistika tan-Nazzjonijiet Uniti (UNSD), qed tgħin lill-pajjiżi u lill-istituzzjonijiet ewlenin jiżviluppaw Qafas tal-Istatistika għall-Kejl tas-Sostenibbiltà tat-Turiżmu. L-aġenziji internazzjonali jissottolinjaw il-ħtieġa dejjem tikber li titkejjel is-sostenibbiltà tat-turiżmu fid-dimensjonijiet kollha tagħha – ekonomika, soċjali u ambjentali – u l-UE tista’ tikkontribwixxi bl-esperjenzi nazzjonali tagħha u tista’ tistabbilixxi standard armonizzat f’dan ir-rigward.

4.7.   PILASTRU III: Perkorsi ta’ tranżizzjoni fuq perjodu medju u twil ta’ żmien:

4.7.1.

L-istrateġija industrijali tal-UE jeħtieġ li tkompli taċċellera t-tranżizzjoni doppja ekoloġika u diġitali u żżid ir-reżiljenza tal-ekosistemi industrijali tal-UE, li komponent essenzjali tagħhom huwa l-MSMEs, b’mod partikolari fis-setturi tat-turiżmu u tat-trasport. Il-kokreazzjoni ta’ “perkorsi ta’ tranżizzjoni” għat-turiżmu mal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, mal-imsieħba soċjali, mal-awtoritajiet pubbliċi u mar-regolaturi kollha għandha tkun akkumpanjata minn approċċ komprensiv, li huwa meħtieġ biex jitqabblu xenarji sostenibbli u jiġu kkunsidrati mill-ġdid is-soluzzjonijiet tal-politika tat-turiżmu, tat-trasport u tas-settur tal-HOERCA fil-livell tal-UE, nazzjonali u reġjonali.

4.8.

PILASTRU IV: Il-governanza u r-riżorsi: ir-rwol tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili fil- ġenerazzjoni li jmiss ta’ politiki tat-turiżmu u tat-trasport sostenibbli (Pjani Nazzjonali għall-Irkupru u r-Reżiljenza).

4.9.

Il-Kummissjoni Ewropea stabbiliet seba’ inizjattivi ewlenin, li għalihom tħeġġeġ lill-pajjiżi tal-UE jressqu investimenti u riformi. Bosta minn dawn l-inizjattivi ewlenin, bħal dawk elenkati hawn taħt, jistgħu jwasslu għal investimenti fit-turiżmu: — ir-rinnovazzjoni: ir-rinnovazzjoni tal-infrastruttura tat-turiżmu biex tittejjeb il-prestazzjoni enerġetika tagħha (bini b’użu ta’ kważi żero enerġija), l-aċċessibbiltà u l-ġestjoni tar-riżorsi, u jiġu żviluppati mudelli ta’ negozju ċirkolari (eż. għall-ġestjoni tal-ikel u tal-iskart) u investimenti diretti sostenibbli barranin/tal-UE; — it-taħriġ mill-ġdid u t-titjib tal-ħiliet: l-għoti ta’ taħriġ lill-intraprendituri fil-qasam tat-turiżmu, b’mod partikolari lill-MSMEs, lill-ħaddiema u lill-maniġers tad-destinazzjonijiet, b’appoġġ għat-tranżizzjoni doppja ekoloġika u diġitali; — il-modernizzazzjoni: l-appoġġ għad-diġitalizzazzjoni tal-amministrazzjonijiet pubbliċi responsabbli għall-politika tat-turiżmu u l-promozzjoni tal-kondiviżjoni tad-data bejn l-amministrazzjonijiet pubbliċi, il-maniġers tad-destinazzjonijiet u n-negozji; — l-iċċarġjar mill-ġdid u r-riforniment: l-investiment f’mobbiltà nadifa u t-titjib tal-konnettività għad-destinazzjonijiet turistiċi, speċjalment il-hotspots tat-turiżmu (eż. it-trasport fuq l-ilma, ix-xarabanks, it-trasport pubbliku); — l-introduzzjoni ta’ linja dwar it-“turiżmu” fil-proġetti kollha tat-TEN-T (il-kurituri Ewropej tat-trasport) se tippermetti li jitqiesu l-ispeċifiċitajiet tagħha.

4.10.

L-Istati Membri u l-istituzzjonijiet tal-UE se jkollhom bżonn qafas ta’ sħubija b’saħħtu mal-imsieħba Ewropej/nazzjonali/reġjonali u soċjali (djalogu soċjali). L-organizzazzjonijiet tal-UE/nazzjonali u tas-soċjetà ċivili u partijiet ikkonċernati oħra se jintalbu jaqdu rwol proattiv u b’valur miżjud fil-livelli kollha (lil hinn milli jkunu involuti bis-sħiħ fis-Semestru Ewropew, fis-sorveljanza tas-suq, eċċ.), b’xi objettivi komuni fit-tul, bi skadenzi komuni u b’konverġenza ekonomika ġdida li tiżgura l-inklużjoni soċjali. Hemm ħtieġa urġenti li jkun hemm pjanar bil-quddiem u tittieħed azzjoni permezz ta’ evalwazzjoni mill-ġdid bir-reqqa, aġenda politika konġunta konkreta u impenji nazzjonali sabiex jiġi żviluppat mudell ta’ negozju aktar sostenibbli, attraenti u interkonness fil-qasam tat-turiżmu u tat-trasport li se jkun adatt għad-domanda globali ġdida tas-suq u għal stili ta’ ħajja mibdula.

---

(1)  Il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni Il-mument tal-Ewropa: Tiswija u Tħejjija għall-Ġenerazzjoni li jmiss COM(2020) 456 final, appoġġ għall-politika ta’ koeżjoni għall-2021-2027, u pakkett ta’ miżuri tas-saħħa u s-sikurezza bħall-politika tat-tilqim, iċ-Ċertifikat COVID Diġitali tal-UE, l-istandard minimu tas-Siġill tas-Sikurezza Ewropew kontra l-COVID-19 għat-Turiżmu u oħrajn.

(2)  https://s3platform.jrc.ec.europa.eu/digitalisation-and-safety-for-tourism?p_l_back_url=%2Fsearch%3Fq%3Dtourism.

(3)  L-oqsma ewlenin ta’ interess fit-“tranżizzjoni tat-turiżmu” għall-organizzazzjonijiet tal-MSMEs u għall-partijiet ikkonċernati f’sens usa’ huma: turiżmu aktar ekoloġiku (turiżmu ċirkolari, turiżmu aċċessibbli għal kulħadd, mobbiltà newtrali f’termini ta’ emissjonijiet tal-karbonju, għarfien dwar is-sostenibbiltà, konsum sostenibbli), id-diġitalizzazzjoni (il-ġestjoni tal-analitika tad-data u tal-esperjenzi f’ħin reali, turiżmu diġitali tul is-sena kollha u esperjenzi virtwali, destinazzjonijiet b’setgħa teknoloġika, it-trasformazzjoni tal-ħolqien konġunt tal-valur, l-awtonomizzazzjoni diġitali u l-għarfien tal-fornituri u tal-konsumaturi tat-turiżmu) u r-reżiljenza (il-kapaċità adattiva tad-dinja li qed tinbidel tat-turiżmu, it-titjib tal-ħiliet u s-salvagwardja ta’ xogħol ta’ kwalità għolja fit-turiżmu, il-governanza tad-destinazzjoni biex jiġu appoġġjati l-benesseri għal kulħadd, l-appoġġ għall-ekwità, l-aċċessibbiltà u l-impatt soċjali tat-turiżmu fuq it-tibdil fil-klima, it-tixjiħ u d-distakk diġitali).

(4)  Dmirijiet oħra li għandhom jitwettqu mill-ombudsman/awtorità: il-monitoraġġ tal-attivitajiet tal-Istati Membri fir-rigward tal-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza tagħhom biex jiġi vvalutat jekk ir-riformi relatati mat-turiżmu ġewx implimentati b’mod koerenti; il-monitoraġġ tat-“tieni opportunità” u ta’ “skemi ta’ twissija bikrija” għan-negozji tat-turiżmu u n-negozji żgħar tat-trasport u programm ġdid ta’ solvenza faċli biex jintuża għall-SMEs; u l-ħolqien tal-kundizzjonijiet għal linja baġitarja speċifika għat-turiżmu, li jirriflettu kemm l-importanza ta’ din l-ekosistema kif ukoll il-ħtiġijiet tagħha wara l-kriżi tal-COVID-19.

(5)  Azzjonijiet: ir-ristrutturar tal-obbligazzjonijiet, it-tisħiħ tal-aggregazzjoni tal-mikrointrapriżi u tal-kapaċitajiet tar-raggruppamenti, il-promozzjoni tal-kapital ta’ ekwità u l-għoti ta’ inċentivi fiskali għall-investituri privati, u l-appoġġ ta’ mekkaniżmi ta’ twissija bikrija għan-negozji żgħar f’riskju ta’ insolvenza.

(6)  Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-15 ta’ Marzu 2018 dwar Qafas Ewropew għal Apprendistati ta’ Kwalità u Effettivi (ĠU C 153, 2.5.2018, p. 1).

(7)  Il-Maestà Tagħha r-Reġina Máxima, fil-kapaċità tagħha bħala l-Avukat Speċjali tas-Segretarju Ġenerali tan-NU għall-Finanzi Inklużivi għall-Iżvilupp (UNSGSA), għamlet diskors fis-Summit tal-G20 f’Ruma fil-31 ta’ Ottubru 2021, www.unsgsa.org.

(8)  Is-Sħubija Globali għall-Inklużjoni Finanzjarja hija pjattaforma inklużiva għall-pajjiżi kollha tal-G20.

(9)  ĠU C 429, 11.12.2020, p. 219.

(10)  Qafas ta’ Sendai tan-NU għat-Tnaqqis tar-Riskju ta’ Diżastri 2015-2030; network ta’ għarfien dwar l-SMEs u ċentri ta’ dimostrazzjoni ta’ tħejjija, https://www.europeansmeacademy.eu/news/improving-preparednes-response-to-eu-natural-and-man-made-disasters/ (mhux disponibbli bil-Malti).

(11)  Direttiva (UE) 2015/2302 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-25 ta’ Novembru 2015 dwar pakketti tal-ivvjaġġar u arranġamenti tal-ivvjaġġar marbuta (ĠU L 326, 11.12.2010, p. 1).

(12)  Think Tank tal-Parlament Ewropew, Relaunching transport and tourism in the EU after COVID-19, Frar 2021 (mhux disponibbli bil-Malti).

(13)  Dan affettwa bl-aktar mod gravi lin-negozji ż-żgħar u lill-persuni li jaħdmu għal rashom fil-ktajjen tal-valur u tal-provvista rispettivi, kif ukoll lill-ħaddiema u lis-soċjetajiet u l-kapaċitajiet ta’ reżiljenza tagħhom.

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “L-impatt tal-COVID-19 fuq id-drittijiet fundamentali u l-istat tad-dritt fl-UE, u l-futur tad-demokrazija”

(Opinjoni fuq inizjattiva proprja)

(2022/C 275/02)

Relatur:	José Antonio MORENO DÍAZ
Relatur:	Cristian PÎRVULESCU

Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	25.3.2021
Bażi legali	Artikolu 32(2) tar-Regoli ta’ Proċedura
	Opinjoni fuq inizjattiva proprja
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għax-Xogħol, l-Affarijiet Soċjali u ċ-Ċittadinanza
Adottata fis-sezzjoni	10.2.2022
Adottata fil-plenarja	23.2.2022
Sessjoni plenarja Nru	567
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	205/7/5

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jesprimi t-tħassib profond tiegħu dwar il-mod kif il-COVID-19 qed tħalli impatt fuq il-ħajja, is-sikurezza, il-benesseri u d-dinjità tal-persuni kollha li jgħixu fl-UE. Huwa wkoll imħasseb ħafna dwar l-impatt tal-COVID-19 fuq l-individwi u l-komunitajiet madwar id-dinja, speċjalment fil-pajjiżi li m’għandhomx l-infrastruttura tas-saħħa, soċjali u edukattiva adegwata biex jindirizzaw il-pandemija.

1.2.

Ir-rispons tal-UE u tal-Istati Membri jrid jindirizza l-vulnerabbiltajiet sistemiċi tal-infrastruttura tas-saħħa tal-Ewropa fid-dawl taż-żieda fil-mobbiltà u l-probabbiltà akbar ta’ mard żoonotiku perikoluż. Barra minn hekk, l-isforzi biex tiġi miġġielda l-pandemija għandhom jimxu id f’id mat-twaqqif ta’ sistema ta’ appoġġ soċjali u ekonomiku adegwata biex jittaffew l-effetti ta’ tfixkil tagħha.

1.3.

Kif diġà qal il-KESE qabel, l-Unjoni Ewropea hija bbażata fuq valuri komuni Ewropej li m’għandhom qatt ikunu negozjabbli: ir-rispett għad-dinjità tal-bniedem u d-drittijiet tal-bniedem, il-libertà, id-demokrazija, l-ugwaljanza u l-istat tad-dritt (1). Dawn il-valuri ma jistgħux jintesew anke meta l-UE u l-Istati Membri tagħha jiffaċċjaw emerġenza u l-konsegwenzi tagħha f’termini ta’ sfidi ekonomiċi, soċjali u edukattivi. Filwaqt li r-rispons għall-kriżi attwali jeħtieġ li jkun rapidu u jiġġustifika ċerti miżuri ta’ eċċezzjoni u għal żmien limitat, dawn ma jistgħux imorru kontra l-istat tad-dritt u ma jistgħux jipperikolaw id-demokrazija, is-separazzjoni tas-setgħat u d-drittijiet fundamentali tal-abitanti Ewropej (2).

1.4.

L-UE għandha tallinja l-politiki, l-istrateġiji u l-programmi tagħha biex issegwi rkupru ġust u komprensiv mill-kriżi, bil-ħsieb li tikseb konverġenza ’l fuq fl-istandards mediċi, soċjali, ekonomiċi u demokratiċi. Fil-kuntest tal-isforzi li saru permezz tal-istrument NextGenerationEU biex tissewwa l-ħsara ekonomika u soċjali immedjata li ġabet magħha l-pandemija tal-coronavirus, il-KESE jtenni mill-ġdid l-appoġġ tiegħu għall-proposta tal-Kummissjoni għal regolament li joħloq għodda ġdida li tippermetti t-teħid ta’ miżuri korrettivi ekonomiċi fil-konfront tal-Istati Membri li jwettqu ksur serju u persistenti tal-valuri elenkati fl-Artikolu 2 (3). Barra minn hekk, neħtieġu kunċett usa’ tal-istat tad-dritt li jiġbor fih il-protezzjoni tad-drittijiet fundamentali u li jiggarantixxi l-protezzjoni tad-demokrazija pluralista. L-istat tad-dritt qiegħed f’relazzjoni triangolari, inseparabbli u interdipendenti mad-drittijiet fundamentali u d-demokrazija.

1.5.

L-istituzzjonijiet tal-UE u l-gvernijiet tal-Istati Membri għandhom jużaw l-istituzzjonijiet eżistenti tad-djalogu soċjali u ċivili biex jinvolvu bis-sħiħ lill-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u lill-imsieħba soċjali fil-ħolqien ta’ spazju demokratiku pluralistiku li fih huma milqugħa viżjonijiet u kritiki differenti, b’salvagwardji biex tiġi limitata l-proliferazzjoni tal-aħbarijiet foloz kif ukoll ta’ diskors estremist mhux ġustifikat u mhux ġustifikabbli kontra d-drittijiet tal-bniedem, ibbażat fuq teoriji ta’ komplotti.

1.6.

Il-gvernijiet għandhom jidentifikaw b’mod ċar il-bażi ġuridika għall-miżuri tagħhom. Kwalunkwe riforma tal-liġijiet eżistenti dwar l-emerġenza tas-saħħa u regoli relatati jew l-introduzzjoni ta’ oħrajn ġodda, inkluż fit-tħejjija għal pandemiji futuri, għandha tistabbilixxi limiti u kundizzjonijiet espliċiti u tipprevedi b’mod espliċitu l-iskrutinju parlamentari u r-rieżami ġudizzjarju tal-proporzjonalità tal-miżuri u l-konformità tagħhom mal-istandards domestiċi u internazzjonali tad-drittijiet tal-bniedem.

1.7.

Ir-regoli u l-politiki relatati mal-COVID-19 għandhom ikunu ċari, koerenti u konsistenti sa fejn ikun possibbli, bil-provvediment ta’ informazzjoni dwarhom mogħtija fil-ħin; l-involviment u l-konsultazzjoni tas-soċjetà ċivili, inklużi l-imsieħba soċjali, bil-ħsieb li jiġu żviluppati regoli u politiki; u l-inklużjoni ta’ raġunament ibbażat fuq l-evidenza. Dan il-prinċipju ta’ ċarezza għandu jiggwida wkoll it-twaqqif ta’ mekkaniżmi prevedibbli — li jinvolvu s-salvagwardji sostantivi u proċedurali demokratiċi kollha meħtieġa — sabiex ikunu lesti li jirrispondu b’mod ordnat għal pandemiji, kriżijiet tas-saħħa jew diżastri naturali potenzjali futuri. Ir-regoli, il-politiki u kwalunkwe informazzjoni rilevanti relatata magħhom għandhom ikunu aċċessibbli għas-sezzjonijiet kollha tas-soċjetà, inklużi l-gruppi ta’ lingwa minoritarja. Fejn ikun meħtieġ li jsir tibdil fil-politika, dawn il-bidliet għandhom jitħabbru biżżejjed minn qabel permezz ta’ varjetà ta’ mezzi uffiċjali u pubbliċi, biex in-nies jingħataw biżżejjed żmien biex iħejju u jadattaw l-imġiba tagħhom b’mod adegwat.

1.8.

Għandu jkun meħtieġ rappurtar regolari lill-Parlament mill-Ministri tal-gvern inkarigati bl-introduzzjoni ta’ miżuri relatati mal-pandemija. Il-parlamenti tal-Istati Membri għandhom jistabbilixxu kumitati, kummissjonijiet jew gruppi biex jiskrutinizzaw il-miżuri tal-COVID-19 u jipprovdu rapporti regolari lill-parlamenti u lill-assemblej rappreżentattivi lokali u reġjonali. Id-dibattitu parlamentari dwar dawn ir-rapporti u t-tweġibiet mill-gvern ukoll għandhom ikunu rekwiżit biex tiġi żgurata s-sorveljanza tal-azzjoni tal-gvern. L-Istati għandhom jiżguraw l-aċċess għall-ġustizzja billi jiggarantixxu ġudikatura indipendenti u jippermettu x-xogħol online u mill-bogħod għall-qrati flimkien mal-għoti ta’ appoġġ għal dawk vulnerabbli fost il-partijiet fil-kawża, ix-xhieda jew dawk soġġetti għal proċedimenti kriminali jew ċivili.

1.9.

Id-drittijiet fundamentali, l-istat tad-dritt u r-rispett għad-demokrazija huma stabbiliti fit-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea, fil-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea, u fl-impenji tad-dritt internazzjonali li saru fuq bażi sovrana mill-Istati Membri kollha tal-UE. Skont id-dritt internazzjonali, kull Stat għandu l-obbligu li jirrispetta, jipproteġi u jiddefendi d-drittijiet tal-bniedem. Dawn il-valuri huma l-pedament, huma interdipendenti u jsaħħu lil xulxin reċiprokament. Dawn huma kwistjonijiet ta’ obbligi internazzjonali, mhux ta’ ideoloġija. Għalhekk, filwaqt li d-dibattiti dwar il-proċeduri għall-aħjar implimentazzjoni tad-drittijiet tal-bniedem huma eżerċizzju razzjonali, il-prinċipju tar-rispett tagħhom ma għandux ikun is-suġġett ta’ dibattitu politiku. Bl-istess mod, ir-rispons għall-kriżijiet tas-saħħa pubblika huwa obbligu għall-awtoritajiet. L-awtoritajiet iridu jiżguraw li t-tweġibiet li joffru jkunu soġġetti għal dibattitu demokratiku adatt, għal konsultazzjoni pubblika u sorveljanza parlamentari, li tinkludi wkoll il-ħtieġa li jiġu indirizzati l-aħbarijiet foloz, inkluż fejn dan jirriżulta mill-intenzjoni li jiddgħajjef għadu politiku, li jista’ jservi biex idgħajjef ir-rispons effettiv għall-emerġenza tal-pandemija.

1.10.

Il-KESE jenfasizza li minkejja l-aħjar intenzjonijiet wara l-istrument NextGenerationEU u l-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza, u minkejja li l-Kummissjoni Ewropea hija miftuħa għall-involviment tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, tal-imsieħba soċjali u tal-partijiet ikkonċernati, il-livell ta’ parteċipazzjoni reali għadu fil-biċċa l-kbira insuffiċjenti u l-proċessi ma ppermettewx li l-fehmiet tal-OSĊ ikollhom biżżejjed impatt (4). Ir-riskju huwa li, anki jekk jiġi implimentat b’suċċess, il-pjan se javvanza t-tranżizzjoni ekoloġika u diġitali, u b’hekk jagħti spinta lit-tkabbir fuq perjodu ta’ żmien medju u fit-tul, iżda mhux se jtejjeb is-sitwazzjoni diffiċli li jinsabu fiha n-nies illum, li qed jiffaċċjaw il-qgħad, telf ta’ introjtu, u kundizzjonijiet tas-saħħa, tal-għajxien u tax-xogħol li qed jiddeterjoraw, u inugwaljanza li qed tiżdied. Il-Pjani għar-Reżiljenza għandhom jiġu soġġetti minnufih għal valutazzjonijiet tal-impatt distribuzzjonali u r-riżultati għandhom jiġu diskussi mal-OSĊ, mal-imsieħba soċjali u mal-partijiet ikkonċernati fil-livell nazzjonali u tal-UE.

1.11.

Il-KESE jenfasizza r-rabta bejn il-ħarsien tad-demokrazija, l-istat tad-dritt u d-drittijiet fundamentali u l-iżvilupp u l-implimentazzjoni tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali. Kif diġà ntqal qabel, il-benesseri u d-drittijiet fundamentali taċ-ċittadini għandhom jiġu żviluppati fuq mudell soċjali komuni u konsistenti, li jkun flessibbli biżżejjed biex jakkomoda tradizzjonijiet u esperjenzi nazzjonali differenti, f’konformità mal-valuri, il-prinċipji u l-għanijiet tat-Trattat, u mal-Pilastru u l-kunsens imġedded, u li jħares ’il quddiem, tiegħu (5). Il-monitoraġġ tal-implimentazzjoni tal-Pjan ta’ Azzjoni tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali għandu jqis l-effetti ta’ tfixkil estensivi tal-pandemija.

1.12.

Il-pandemija hija kriżi globali li ċertament se jkollha konsegwenzi dejjiema iżda inugwali fuq diversi persuni fil-marġini tal-popolazzjoni. L-appoġġ għall-popolazzjonijiet vulnerabbli għandu jkun prijorità, f’konformità mal-prinċipju li “ħadd ma jitħalla jibqa’ lura”, u għandha tingħata attenzjoni partikolari lill-ħaddiema vulnerabbli u l-issodisfar tal-prinċipju 14 tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali dwar l-introjtu minimu. L-appoġġ għan-negozji affettwati mill-pandemija għandu jissaħħaħ ukoll, speċjalment għal dawk li kienu affettwati b’mod sproporzjonat u dawk li qed isibu diffikultajiet biex jibqgħu joperaw, pereżempju l-SMEs. Jenħtieġ li jiġu indirizzati wkoll l-effetti fuq l-intrapriżi tal-ekonomija soċjali, milquta b’mod sever mill-kriżi (6).

1.13.

Il-KESE jemmen li l-Pjan ta’ Azzjoni għad-Demokrazija Ewropea għandu jinkludi inizjattiva fuq skala kbira biex titrawwem l-edukazzjoni dwar id-demokrazija u d-drittijiet fundamentali, li hija strumentali biex jiġu ssalvagwardjati l-valuri demokratiċi u ċ-ċittadinanza attiva. L-inizjattiva għandha tkun inklużiva u tiġi indirizzata liċ-ċittadini kollha, b’enfasi speċjali fuq iż-żgħażagħ.

2.   L-istat tad-dritt

2.1.

Hemm kriterji ċari għall-valutazzjoni tal-konformità ta’ kwalunkwe azzjoni mill-Istat mal-prinċipji tal-istat tad-dritt, u huwa essenzjali li dawn il-prinċipji jiġu rispettati fi żminijiet ordinarji, u iktar u iktar waqt emerġenzi. Dawn il-kriterji huma l-legalità, iċ-ċertezza legali, il-projbizzjoni tal-użu arbitrarju tas-setgħat eżekuttivi, u l-obbligu ta’ rendikont tal-gvernijiet lejn il-liġi li huwa ggarantit mill-kontroll ġudizzjarju u parlamentari (7). L-użu tas-setgħat ta’ emerġenza jrid ikun meħtieġ, proporzjonat u temporanju, u dejjem irid ikun soġġett mhux biss għal-limiti tal-liġi kostituzzjonali tal-pajjiż, iżda wkoll għall-istandards stabbiliti mid-dritt Ewropew u internazzjonali.

2.2.

Il-pandemija tal-COVID-19 ippreżentat sfidi kumplessi għas-sistemi legali, politiċi, soċjali, tas-saħħa u edukattivi tal-Istati Membri kollha. F’ambjent tant diffiċli, forsi tidher li hija impossibbli li tinkiseb iż-żamma ta’ grad għoli ta’ konformità mal-istat tad-dritt. Madankollu, l-evidenza li qed titfaċċa fl-Ewropa u lil hinn minnha tindika li dawk l-istati li żammew proċess ta’ politika u leġiżlattiv li jirrispetta l-istat tad-dritt ikkorrelataw ma’ ġestjoni aktar pożittiva tal-emerġenza tas-saħħa b’rati aktar baxxi ta’ mortalità u ta’ infezzjoni, iżda wkoll b’livelli għoljin ta’ fiduċja pubblika fil-gvern, li huma essenzjali biex ikun hemm ir-rispons l-aktar effettiv għall-kriżi (8). Il-prinċipji tal-istat tad-dritt jenħtieġ li jiggwidaw lil kwalunkwe gvern demokratiku biex jirreaġixxi b’mod leġittimu u effettiv għall-kriżi tas-saħħa attwali u possibbilment għal oħrajn simili fil-futur.

2.3.

Fir-rigward tar-reazzjonijiet għall-pandemija mill-Istati Membri, immaterjalizza tħassib fir-rigward ta’ tliet prinċipji ewlenin fil-qalba tal-istat tad-dritt: (1) il-prinċipju tal-legalità; (2) il-prinċipju taċ-ċertezza legali; u (3) il-prinċipju tal-obbligu ta’ rendikont quddiem il-liġi (9).

2.4.

F’termini tal-legalità, ġew identifikati għadd ta’ problemi bir-reazzjonijiet governattivi, fil-livell nazzjonali u sottonazzjonali, inklużi: azzjoni mwettqa mingħajr bażi ġuridika jew awtorizzazzjoni leġiżlattiva; l-istabbiliment u/jew l-estensjoni ta’ “stat ta’ emerġenza” bi ksur apparenti tal-oqfsa kostituzzjonali nazzjonali; l-użu ta’ bażijiet ġuridiċi mill-eżekuttiv b’mod li ma kinux maħsuba li jintużaw; u restrizzjonijiet fuq id-drittijiet fundamentali adottati bi ksur apparenti tad-dispożizzjonijiet kostituzzjonali jew internazzjonali dwar id-drittijiet tal-bniedem.

2.5.

F’termini taċ-ċertezza legali, il-miżuri nazzjonali li huma problematiċi f’dan ir-rigward jinkludu l-introduzzjoni ta’ miżuri restrittivi b’interpretazzjoni mhux ċara; kontradizzjonijiet bejn il-politika tal-gvern u l-miżuri legali sottostanti; u bidliet tant frekwenti fil-liġi li jagħmluha eċċezzjonalment diffiċli għaċ-ċittadini ordinarji li jifhmu x’jistgħu u x’ma jistgħux jagħmlu. F’sitwazzjoni ta’ emerġenza, ir-riskju u l-inċertezza jiżdiedu, u l-pubbliku jdur lejn il-gvern — u l-awtoritajiet pubbliċi b’mod aktar ġenerali — għal gwida ċara dwar x’jistgħu u x’ma jistgħux jagħmlu legalment.

2.6.

Fir-rigward tal-obbligu ta’ rendikont lejn il-liġi, il-problemi bis-sorveljanza parlamentari u ġudizzjarja tal-azzjoni tal-gvern relatata mal-COVID-19 jistgħu jitqiesu fl-emarġinazzjoni tal-parlamenti. Qabel Frar 2021, inqas minn nofs l-Istati Membri tal-UE kienu stabbilixxew kumitati parlamentari speċjalizzati, ippubblikaw rapporti jew skedaw dibattiti regolari dwar miżuri relatati mal-COVID-19, u l-miżuri tal-gvern ġew skrutinizzati (eż. permezz ta’ dibattitu jew votazzjoni fil-Parlament) jew emendati mill-parlamenti f’inqas minn terz tal-każijiet (10). Ir-rieżami ġudizzjarju huwa l-proċess li bih il-qrati jiżguraw li l-gvernijiet jaġixxu b’mod legali, u huwa partikolarment importanti fi żminijiet ta’ kriżi, meta d-drittijiet fundamentali jistgħu jiġu ristretti b’mod sever. Tqajjem ammont ta’ tħassib madwar l-UE dwar l-effettività tar-rieżami ġudizzjarju u l-aċċess għall-ġustizzja fil-kuntest tal-miżuri tal-COVID-19 (11). L-għeluq tal-qrati, jew ir-restrizzjoni tal-aċċess għall-qrati għal ċerti tipi ta’ proċedimenti biss affettwaw b’mod negattiv il-kapaċità taċ-ċittadini li jsolvu t-tilwim tagħhom, u dgħajjef l-aċċess għall-ġustizzja b’mod partikolari fejn l-aktar membri vulnerabbli tas-soċjetà ġew affettwati b’mod sproporzjonat mill-miżuri introdotti b’reazzjoni għall-pandemija. Is-sistemi ġudizzjarji fil-biċċa l-kbira tal-Istati Membri ma kinux ippreparati tajjeb għall-kriżi minħabba l-livell baxx ta’ diġitalizzazzjoni tagħhom u minħabba li xi partijiet tas-soċjetà, b’mod partikolari l-gruppi vulnerabbli, ma kellhomx biżżejjed informazzjoni dwar kif taħdem il-ġudikatura, u b’hekk ma kellhomx aċċess għaliha.

2.7.

Fl-aħħar mill-aħħar jista’ jiġi konkluż li l-istat tad-dritt jista’ jiggwida l-aktar azzjoni effettiva b’reazzjoni għall-emerġenzi tas-saħħa pubblika (12), u huwa valur essenzjali, mhux biss fi żminijiet ordinarji, iżda wkoll, u forsi saħansitra aktar, fi żminijiet ta’ kriżi. Fil-kuntest tal-isforzi li saru permezz tal-istrument NextGenerationEU biex tissewwa l-ħsara ekonomika u soċjali immedjata li ġabet magħha l-pandemija tal-coronavirus, il-KESE jtenni mill-ġdid l-appoġġ tiegħu għall-proposta tal-Kummissjoni għal regolament li joħloq għodda ġdida li tippermetti t-teħid ta’ miżuri korrettivi ekonomiċi fil-konfront tal-Istati Membri li jwettqu ksur serju u persistenti tal-valuri elenkati fl-Artikolu 2 (13).

3.   Id-drittijiet fundamentali

3.1.

Il-pandemija tal-COVID-19 poġġiet pressjoni kbira fuq l-istituzzjonijiet u l-infrastrutturi kollha li jappoġġjaw u jipproteġu d-drittijiet fundamentali fl-UE. Is-servizzi mediċi li qed jiddeterjoraw malajr u l-kriżi soċjoekonomika fuq skala kbira heddu l-ħajja, is-saħħa u l-benesseri tal-maġġoranza tan-nies fil-kontinent, u żiedu r-riskji tal-faqar. Dan laqat b’mod speċjali gruppi speċifiċi affettwati minn tfixkil konkret u kontinwu tas-servizzi soċjali li rriżulta min-nuqqas ta’ finanzjament fit-tul tagħhom u n-nuqqas ta’ tħejjija tas-sistema biex tiffaċċja l-kriżijiet. F’dan ir-rigward, il-KESE jtenni s-sejħa tiegħu għal qafas Ewropew vinkolanti għal introjtu minimu deċenti fl-Ewropa (14).

3.2.

L-UE u l-Istati Membri tagħha għandhom jipparteċipaw f’riflessjoni profonda tas-soċjetà dwar l-oriġini tal-kriżi u r-raġunijiet għaliex il-biċċa l-kbira tas-sistemi tas-saħħa Ewropej ġew imbuttati kważi lejn kollass totali minħabba l-pandemija. Snin ta’ politiki ta’ awsterità wasslu għal xejra ġenerali ta’ diżinvestiment fis-settur tas-saħħa u servizzi soċjali ewlenin oħra (għajnuna għall-persuni dipendenti u vulnerabbli, id-djar tal-kura, eċċ.), u ħolqu bużżieqa li kienet biss kwistjoni ta’ meta se tinfaqa’, li ġrat quddiem din l-isfida kbira għas-saħħa. Hekk kif tinsab għaddejja l-Konferenza dwar il-Futur tal-Ewropa, kull min huwa involut għandu jiġi mħeġġeġ jislet tagħlimiet minn din il-kriżi sabiex tiġi mwittija t-triq għall-bini mill-ġdid tal-istat soċjali. Ir-reżiljenza hija kelma fiergħa jekk ma jsirux l-isforzi kollha biex jinbena mudell soċjetali Ewropew riġenerat li jpoġġi lin-nies fiċ-ċentru. L-UE għandha tkun ippreparata għal kriżijiet futuri f’termini ta’ teħid ta’ deċiżjonijiet, proċeduri trasparenti, politiki u riżorsi finanzjarji.

3.3.

Il-protezzjoni tad-drittijiet minquxa fil-Karta tad-Drittijiet Fundamentali ġiet mhedda mill-iżvilupp tal-kriżi u mir-reazzjonijiet ta’ politika, speċjalment dawk relatati mal-għoti tal-kura tas-saħħa, in-nondiskriminazzjoni, l-ugwaljanza bejn il-ġeneri, id-drittijiet tat-tfal, id-drittijiet tal-anzjani u d-drittijiet tal-persuni b’diżabilità, kif ukoll kundizzjonijiet tax-xogħol ġusti u sigurtà soċjali u assistenza soċjali. Sfortunatament, fil-qasam tal-ugwaljanza bejn il-ġeneri, in-nisa ma kinux irrappreżentati biżżejjed fl-istrutturi tat-teħid tad-deċiżjonijiet ad hoc stabbiliti biex jindirizzaw il-COVID-19 u f’ħafna valutazzjonijiet tal-impatt kien hemm nuqqas ta’ perspettiva speċifika fuq il-ġeneru. Hemm ukoll il-ħtieġa li jiġi rikonoxxut b’mod espliċitu l-impatt sproporzjonat tal-pandemija u tal-miżuri relatati f’termini tal-ġeneru.

3.4.

Id-drittijiet tat-tfal, speċjalment dawk relatati mal-aċċess għall-edukazzjoni u l-appoġġ soċjali, huma ta’ tħassib kbir għall-Kumitat. Kif diġà ġie propost mill-KESE, għandha tingħata attenzjoni speċjali lill-impatt tal-COVID-19 fuq id-drittijiet, il-benesseri u l-iżvilupp intellettwali u emozzjonali tat-tfal (15).

3.5.

Il-KESE jtenni r-rakkomandazzjoni li għamel fl-Opinjoni tiegħu dwar L-Istrateġija l-Ġdida għall-Implimentazzjoni tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali li l-Kummissjoni għandha tiffoka r-rapport tal-2022 fuq l-effetti tal-COVID-19 fuq id-drittijiet fundamentali, speċjalment dawk relatati mal-benesseri soċjoekonomiku (16).

3.6.

L-UE għandha responsabbiltà kbira li tippromovi u tipproteġi d-drittijiet tal-bniedem madwar id-dinja. Fil-kuntest tal-pandemija tal-COVID-19, il-KESE jemmen ukoll li l-UE tista’ tagħmel aktar biex tgħin lid-dinja tindirizza l-pandemija tal-COVID-19. Il-KESE jilqa’ u jappoġġja l-isforzi tal-UE fir-rispons ta’ emerġenza għall-ħtiġijiet umanitarji, it-tisħiħ tas-sistemi tas-saħħa, tal-ilma u tas-sanità u l-mitigazzjoni tal-konsegwenzi soċjali u ekonomiċi tal-pandemija.

3.7.

Fuq medda qasira ta’ żmien, għandhom jiġu allokati aktar riżorsi biex jiġi żgurat aċċess mifrux u ġust għall-vaċċini. Il-100 miljun vaċċin imwiegħda mill-UE bl-ebda mod ma huma biżżejjed għall-ħtiġijiet urġenti fil-biċċa l-kbira tad-dinja (17). Bħala l-esportatriċi ewlenija tal-vaċċini fid-dinja, l-UE trid tkun lesta li tibdel l-approċċ tagħha. Il-vaċċini jridu jiġu prodotti fuq skala akbar u f’numri ogħla bil-għan li l-pajjiżi mhux tal-UE jkunu jistgħu jiksbu livelli ta’ tilqim sikuri. Bħala parti mill-ħtieġa msemmija hawn fuq li jinbena mudell ekonomiku u soċjali Ewropew ġdid, l-atturi Ewropej kollha għandhom jipparteċipaw f’riflessjoni profonda dwar l-objettivi aħħarin tas-suq uniku u l-politiki relatati. Din ir-riflessjoni għandha tiffoka fuq il-bniedem u għandha tikkunsidra l-kunċetti ta’ beni pubbliċi, saħħa kollettiva, u modi alternattivi ta’ kejl tal-ġid, inkluż abbażi tal-proposti magħmula mill-imsieħba soċjali (18).

3.8.

Għandu jsir aktar biex jiġu promossi u protetti d-drittijiet soċjali fundamentali, bħala mod dirett u effettiv biex jiġu indirizzati l-effetti negattivi pandemija fuq is-saħħa, is-soċjetà, l-ekonomija u l-edukazzjoni. Il-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali għandu jitqies bħala żvilupp naturali tal-politika tal-protezzjoni tad-drittijiet soċjali fundamentali.

3.9.

Jeħtieġ li l-mandat tal-Aġenzija għad-Drittijiet Fundamentali u l-kamp ta’ applikazzjoni tar-Rapporti tal-KE dwar l-Istat tad-Dritt jiġu estiżi biex ikopru bis-sħiħ u jippermettu l-monitoraġġ adegwat tar-rispett ta’ dawn id-drittijiet soċjali fundamentali.

3.10.

Il-KESE jenfasizza r-rabta bejn il-protezzjoni tad-demokrazija, l-istat tad-dritt u d-drittijiet fundamentali, u l-iżvilupp u l-implimentazzjoni tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali. Kif diġà ntqal qabel, il-benesseri u d-drittijiet fundamentali taċ-ċittadini għandhom jiġu żviluppati fuq mudell soċjali komuni u konsistenti, u li jkun flessibbli biżżejjed biex jakkomoda tradizzjonijiet u esperjenzi nazzjonali differenti, f’konformità mal-valuri, il-prinċipji u l-għanijiet tat-Trattat, u mal-Pilastru u l-kunsens imġedded, u li jħares ’il quddiem, tiegħu (19). Il-monitoraġġ tal-implimentazzjoni tal-Pjan ta’ Azzjoni tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali għandu jqis l-effetti ta’ tfixkil estensivi tal-pandemija.

4.   Il-futur tad-demokrazija

4.1.

Il-pandemija hija fenomenu globali u l-istess huma l-konsegwenzi politiċi u demokratiċi tagħha. Skont studju reċenti, l-impatti fuq l-istat tad-demokrazija huma serji ħafna u jinkludu: l-għadd ta’ pajjiżi li mixjin f’dimensjoni awtoritarja qed isir ogħla minn dak ta’ pajjiżi li mexjin f’direzzjoni demokratika; rigress demokratiku li qed iseħħ f’xi wħud mill-akbar pajjiżi; l-integrità elettorali qed tiġi ddubitata f’diversi pajjiżi; rigress demokratiku li spiss qed igawdi minn appoġġ popolari; awtoritarjaniżmu li qed isir iktar profond f’reġimi mhux demokratiċi; u l-kriżi tas-saħħa fit-tul għandha t-tendenza li tinnormalizza r-restrizzjonijiet fuq il-libertajiet bażiċi (20). L-UE għandha tqis dawn ix-xejriet globali li jħallu impatt fuq il-politiki globali u reġjonali tagħha stess u li jagħtu eżempju demokratiku madwar id-dinja.

4.2.

Il-futur tad-demokrazija u l-futur tal-UE huma marbutin ma’ xulxin. L-UE nbniet bħala strument ta’ paċi u kooperazzjoni u b’mod importanti ħafna, bħala strument tad-demokrazija, fl-istadji kollha tagħha. Irridu niżguraw li l-isfidi u t-tensjonijiet kollha li jirriżultaw mill-pandemija ma jaffettwawx il-kwalità u l-prestazzjoni tas-sistemi demokratiċi tagħna, u, daqstant importanti, l-impenn li nibnu Unjoni integrata, demokratika, soċjali u prospera. Dan jimplika, fost affarijiet oħra, li l-leġiżlazzjoni Ewropea għandha tieħu preċedenza fuq il-leġiżlazzjoni nazzjonali b’konformità mat-Trattati.

4.3.

Sa mill-bidu tal-2020, meta l-COVID-19 wasal fl-Ewropa b’konsegwenzi devastanti, intużaw firxa ta’ strumenti ta’ politika biex tiġi miġġielda l-pandemija. Fil-biċċa l-kbira tal-każijiet, il-miżuri mediċi, ta’ emerġenza u amministrattivi ġew implimentati taħt diversi reġimi ta’ emerġenza, li jvarjaw fil-kontenut u fit-tul.

4.4.

F’diversi pajjiżi tal-UE, tqajjem tħassib serju dwar il-motivi u l-effetti ta’ dawn ir-reġimi ta’ emerġenza. Dawn kienu jinvolvu t-twarrib tal-assemblej parlamentari u lokali/reġjonali, nuqqas ta’ sorveljanza fuq l-azzjoni eżekuttiva, limiti fuq l-informazzjoni pubblika, nuqqas ta’ trasparenza, djalogu soċjali u parteċipazzjoni, infiq bla kontroll u appoġġ inadegwat għall-persuni l-aktar affettwati, inkluż il-persunal mediku. Fil-pajjiżi li diġà kellhom vulnerabbiltajiet demokratiċi sinifikanti, ir-reġimi ta’ emerġenza aġixxew biex jaċċelleraw ix-xejriet preċedenti (21). Fil-pajjiżi b’sistemi demokratiċi stabbli, dawn qajmu mistoqsijiet dwar l-adattabilità għal ċirkostanzi ġodda u l-effettività tal-miżuri meħuda.

4.5.

Ir-risponsi ta’ politika wasslu wkoll għal livell bla preċedent ta’ miżinformazzjoni u oppożizzjoni għall-miżuri tas-saħħa, minn lockdown għal trattamenti u vaċċini. Filwaqt li l-UE ġeneralment irnexxiet fl-isforzi tagħha biex tappoġġja r-riċerka dwar il-vaċċini u l-akkwist u d-distribuzzjoni tagħhom, in-nuqqas tagħha li tikkomunika dan b’mod ċar lill-popolazzjoni Ewropea kollha għen biex jinxterdu aħbarijiet foloz, b’mod partikolari minn gruppi kontra l-vaċċini. In-narrattivi saru tant b’saħħithom fil-midja soċjali li affettwaw il-fiduċja pubblika fis-sistema tas-saħħa u fil-professjonisti tagħha u kebbsu l-iskuntentizza kontra r-riċerkaturi, il-politiċi, l-akkademiċi u l-mexxejja tas-soċjetà ċivili li kienu favur l-istrateġija ta’ rispons issanzjonata mid-WHO. Tipikament dawn kienu taħlita ta’ twemmin f’teoriji ta’ komplott u nuqqas qawwi ta’ fiduċja fix-xjenza u t-teknoloġija medika, speċjalment fil-vaċċini. B’mod ġenerali, l-OECD sabet li l-kriżi tal-COVID-19 aċċellerat xejra ġenerali ta’ tnaqqis fil-fiduċja pubblika fl-istituzzjonijiet, li qed twassal għal diżinformazzjoni, polarizzazzjoni u nuqqas ta’ rieda ta’ konformità mal-politiki pubbliċi.

4.6.

F’diversi pajjiżi, dawn l-attitudnijiet għenu lill-partiti u lill-organizzazzjonijiet tal-lemin radikali u tal-Ewroxettiċi jkomplu jibnu l-kostitwenzi politiċi tagħhom. Hekk kif il-kriżijiet mediċi u soċjoekonomiċi jkomplu, il-mobilizzazzjoni u l-influwenza tagħhom se jkomplu jiżdiedu (22).

4.7.

Fil-pajjiżi kollha, it-tensjonijiet ikkawżati mill-kriżi tas-saħħa u dik ekonomika għandhom potenzjal sinifikanti li jikkawżaw qasma bejn diversi gruppi u kategoriji soċjali. Skont studju reċenti, il-pandemija u l-konsegwenzi tagħha affettwaw b’mod differenti: liż-żgħażagħ u lill-anzjani; lil persuni li jirrapportaw li kienu affettwati ekonomikament u ’l dawk li jaraw il-COVID-19 prinċipalment bħala kriżi tas-saħħa pubblika; lil dawk li jaraw l-istat bħala protettur u ’l dawk li jarawh bħala oppressur (23).

4.8.

L-UE u l-Istati Membri għandhom isiru konxji tar-riskji li se tiġġenera kriżi mtawla. L-isfida ewlenija li qed jiffaċċjaw l-istituzzjonijiet tal-UE u l-gvernijiet tal-Istati Membri hija li jkunu jistgħu jsaħħu d-demokrazija, l-istat tad-dritt u d-drittijiet fundamentali matul il-pandemija, fil-konfront ta’ dubji u kritika. L-għan ta’ strateġija demokratika mhuwiex il-leġittimità tal-eliti politiċi u governattivi, iżda ż-żamma tal-effettività tar-risponsi filwaqt li jiġu promossi l-pluraliżmu demokratiku, il-kontrolli u l-bilanċi adatti, u l-kritiki razzjonali, kostruttivi u ċiviċi.

4.9.

F’dan ir-rigward, l-istituzzjonijiet tal-UE u l-gvernijiet tal-Istati Membri għandhom jużaw l-istituzzjonijiet ta’ djalogu soċjali u ċiviku eżistenti biex jinvolvu bis-sħiħ u b’mod trasparenti lill-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, lill-imsieħba soċjali, u lill-partijiet ikkonċernati fil-ħolqien ta’ spazju demokratiku pluralistiku li fih huma milqugħa viżjonijiet u kritiki differenti. Il-KESE jenfasizza li minkejja l-aħjar intenzjonijiet wara l-istrument NextGenerationEU u l-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza, u r-rieda tal-Kummissjoni Ewropea li tinvolvi lill-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, l-imsieħba soċjali u l-partijiet ikkonċernati, il-livell ta’ parteċipazzjoni reali għadu fil-biċċa l-kbira insuffiċjenti u l-proċessi fis-seħħ ma ppermettewx li l-fehmiet tagħhom ikollhom biżżejjed impatt.

4.10.

Kif kien irrakkomandat fl-Opinjoni tiegħu dwar il-Pjan ta’ Azzjoni għad-Demokrazija Ewropea, minbarra l-oqsma diġà inklużi, il-promozzjoni tad-demokrazija Ewropea għandha tinvolvi t-trawwim tal-parteċipazzjoni demokratika fil-livelli tal-UE, nazzjonali, reġjonali u lokali; għandha tinvolvi lis-soċjetà ċivili u tkopri d-demokrazija fl-aspetti u fl-oqsma kollha tagħha, inkluża d-demokrazija fil-qasam tax-xogħol, fost l-oħrajn. Il-KESE huwa tal-fehma wkoll li jinħtieġ li ssir enfasi akbar fuq id-djalogu ċivili, li huwa prerekwiżit ewlieni għat-teħid tad-deċiżjonijiet u s-sjieda tal-ogħla kwalità fi kwalunkwe demokrazija, f’konformità mal-Artikolu 11 tat-TUE (24).

4.11.

Il-KESE jemmen li l-Pjan ta’ Azzjoni għad-Demokrazija Ewropea għandu jinkludi inizjattiva fuq skala kbira biex titrawwem l-edukazzjoni dwar id-demokrazija u d-drittijiet fundamentali, li hija strumentali biex jiġu ssalvagwardjati l-valuri demokratiċi u ċ-ċittadinanza attiva. L-inizjattiva għandha tkun inklużiva u tiġi indirizzata liċ-ċittadini kollha, b’enfasi speċjali fuq iż-żgħażagħ.

---

(1)  Artikolu 2 tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea; Dikjarazzjoni minn Luca Jahier, il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew, u José Antonio Moreno Díaz, il-President tal-Grupp dwar id-Drittijiet Fundamentali u l-Istat tad-Dritt, 15 ta’ April 2020.

(2)  Dikjarazzjoni mill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew, Ir-rispons tal-UE għat-tifqigħa tal-COVID-19 u l-ħtieġa għal solidarjetà bla preċedent fost l-Istati Membri, 6 ta’ April 2020.

(3)  ĠU C 62, 15.2.2019, p. 173.

(4)  Riżoluzzjoni tal-KESE dwar L-involviment tas-soċjetà ċivili organizzata fil-Pjani Nazzjonali għall-Irkupru u r-Reżiljenza — X’jaħdem u x’ma jaħdimx?, 25.2.2021 (ĠU C 155, 30.4.2021, p. 1).

(5)  ĠU C 374, 16.9.2021, p. 38.

(6)  Social Economy Europe, The Impact of COVID-19 on Social Economy Enterprises, Ġunju 2020 (L-Impatt tal-COVID-19 fuq l-Intrapriżi tal-Ekonomija Soċjali, Ġunju 2020 — mhux disponibbli bil-Malti).

(7)  Il-Kunsill tal-Ewropa, Il-Kummissjoni Ewropea għad-Demokrazija permezz tad-Dritt (Il-Kummissjoni ta’ Venezja), Respect for Democracy, Human Rights and the Rule of Law during States of Emergency: Reflections,(Ir-Rispett għad-Demokrazija, id-Drittijiet tal-Bniedem u l-Istat tad-Dritt waqt Stati ta’ Emerġenza), Strasburgu, 19 ta’ Ġunju 2020, CDL-AD(2020)014 (mhux disponibbli bil-Malti).

(8)  Ara, pereżempju, l-istudji komparattivi u l-bażijiet tad-data globali: CompCoRe b’sunt f’Jasanoff, Sheila, Hilgartner, Stephen, “A Stress Test for Politics: Insights from the Comparative Covid Response Project (Test tal-Istress għall-Politika: Għarfien mill-Proġett ta’ Rispons Komparattiv għall-COVID-19)(CompCoRe) 2020” Verfassungsblog, 11 ta’ Mejju 2021 (mhux disponibbli bil-Malti), u “Power and the COVID-19 Pandemic”, (Is-Setgħa u l-Pandemija tal-COVID-19)Verfassungsblog Symposium, b’sunt f’J. Grogan (mhux disponibbli bil-Malti), “Power, Law and the COVID-19 Pandemic: Part I” u “Part II” (Is-Setgħa, il-Liġi u l-Pandemija tal-COVID-19, Parti I u II — mhux disponibbli bil-Malti) li jikkonkludu Power and the COVID-19 Pandemic (Is-Setgħa u l-Pandemija tal-COVID-19) Verfassungsblog Symposium (2021) (mhux disponibbli bil-Malti).

(9)  J. Grogan, Extraordinary or extralegal responses? (Reazzjonijiet straordinarji jew ekstralegali? — mhux disponibbli bil-Malti) The rule of law and the COVID-19 crisis (Democracy Reporting International, May 2021) (L-istat tad-dritt u l-kriżi tal-COVID-19, Democracy Reporting International, Mejju 2021 — mhux disponibbli bil-Malti).

(10)  J. Grogan, Extraordinary or extralegal responses? (Reazzjonijiet straordinarji jew ekstralegali? — mhux disponibbli bil-Malti) The rule of law and the COVID-19 crisis (Democracy Reporting International, May 2021) (L-istat tad-dritt u l-kriżi tal-COVID-19, Democracy Reporting International, Mejju 2021 — mhux disponibbli bil-Malti).

(11)  J. Grogan, Extraordinary or extralegal responses? (Reazzjonijiet straordinarji jew ekstralegali? — mhux disponibbli bil-Malti) The rule of law and the COVID-19 crisis (Democracy Reporting International, May 2021) (L-istat tad-dritt u l-kriżi tal-COVID-19, Democracy Reporting International, Mejju 2021 — mhux disponibbli bil-Malti).

(12)  J. Grogan u N. Weinberg, Principles to Uphold the Rule of Law and Good Governance in Public Health Emergencies (Prinċipji għaż-Żamma tal-Istat tad-Dritt u l-Governanza Tajba fl-Emerġenzi tas-Saħħa Pubblika) (RECONNECT Policy Brief, Awwissu 2020 — mhux disponibbli bil-Malti)): https://reconnect-europe.eu/wp-content/uploads/2020/08/RECONNECTPB_082020B.pdf.

(13)  ĠU C 62, 15.2.2019, p. 173.

(14)  ĠU C 190, 5.6.2019, p. 1. Din l-Opinjoni tal-KESE rċeviet kontropinjoni li ġiet irrifjutata iżda rċeviet mill-inqas kwart tal-voti mitfugħa.

(15)  ĠU C 341, 24.8.2021, p. 50.

(16)  ĠU C 341, 24.8.2021, p. 50.

(17)  Konklużjonijiet tal-Kunsill Ewropew dwar il-COVID-19, 25 ta’ Mejju 2021.

(18)  Supplementing GDP as a welfare measure: proposed joint list by the European social partners (Is-supplimentar tal-PDG bħala miżura ta’ protezzjoni soċjali: lista konġunta proposta mill-imsieħba soċjali Ewropej), 3 ta’ Marzu 2021 (mhux disponibbli bil-Malti).

(19)  ĠU C 374, 16.9.2021, p. 38.

(20)  International Institute for Democracy and Electoral Assistance (International IDEA), The Global State of Democracy Report 2021 (Rapport dwar l-Istat Globali tad-Demokrazija 2021 — mhux disponibbli bil-Malti).

(21)  Ara Petra Guasti, The Impact of the COVID-19 Pandemic in Central and Eastern Europe. The Rise of Autocracy and Democratic Resilience, (L-Impatt tal-Pandemija tal-COVID-19 fl-Ewropa Ċentrali u tal-Lvant. Iż-Żieda fl-Awtokrazija u r-Reżiljenza Demokratika) Democratic Theory, Volum 7, Ħarġa 2, Xitwa 2020: p. 47 (mhux disponibbli bil-Malti).

(22)  Ara, pereżempju, José Javier Olivas Osuna u José Rama, COVID-19: A Political Virus? VOX’s Populist Discourse in Times of Crisis, Frontiers in Political Science, 18 ta’ Ġunju 2021.

(23)  Ivan Krastev u Mark Leonard, Europe’s Invisible Divides: How COVID-19 is Polarizing European Politics, (Il-Qasmiet Inviżibbli tal-Ewropa: Kif il-COVID-19 qed Tippolarizza l-Politika Ewropea) ECFR Policy Brief, Settembru 2021 (mhux disponibbli bil-Malti).

(24)  ĠU C 341, 24.8.2021, p. 56.

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “L-isfidi soċjali tal-ekoloġizzazzjoni tat-trasport marittimu u fl-ilmijiet navigabbli interni”

(Opinjoni fuq inizjattiva proprja)

(2022/C 275/03)

Relatur:

Pierre Jean COULON

Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	25.3.2021
Bażi legali	Artikolu 32(2) tar-Regoli ta’ Proċedura
	Opinjoni fuq inizjattiva proprja
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għat-Trasport, l-Enerġija, l-Infrastruttura u s-Soċjetà tal-Informazzjoni
Adottata fis-sezzjoni	2.2.2022
Adottata fil-plenarja	23.2.2022
Sessjoni plenarja Nru	567
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	207/1/2

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jafferma mill-ġdid l-appoġġ tiegħu għall-konklużjonijiet u r-rakkomandazzjonijiet tal-Opinjoni dwar “FuelEU Maritime” (1) u tal-Opinjoni dwar “NAIADES III” (2).

1.1.1.

F’dawn l-oqsma, hemm bżonn ta’ kooperazzjoni mill-qrib mal-partijiet interessati kollha fir-raggruppament marittimu u l-katina tal-provvista biex fl-aħħar mill-aħħar jintlaħaq dan l-għan.

1.1.2.

L-istess japplika għall-interess meħtieġ għall-ħolqien ta’ terminals intermodali li jippermettu l-iżvilupp tat-trasport fl-ilmijiet navigabbli interni fil-bliet li jikkontribwixxi għal titjib tal-kwalità tal-ħajja.

1.2.

Il-KESE jqis li l-ekoloġizzazzjoni tat-trasport marittimu u fl-ilmijiet navigabbli interni trid tqis is-saħħa u l-kwalità tal-ħajja tal-popolazzjonijiet li jgħixu qrib il-kanali tan-navigazzjoni jew il-portijiet.

1.3.

Għaldaqstant, l-awtoritajiet tal-port, l-awtoritajiet lokali u reġjonali u l-atturi tat-trasport għandhom jaħdmu flimkien biex jikkunsidraw mill-ġdid ir-rabtiet bejn il-belt, il-portijiet u l-atturi tat-trasport.

1.4.

It-tranżizzjoni għall-ekoloġizzazzjoni tista’ titqies biss wara l-implimentazzjoni ta’ taħriġ adegwat għall-impjegati.

1.5.

Dawn ir-rakkomandazzjonijiet huma parti integrali minn evalwazzjoni futura tal-ekonomija blu.

2.   Introduzzjoni

2.1.

Il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni Ewropea “NAIADES III” ippubblikata fl-24 ta’ Ġunju 2021, dwar il-modernizzazzjoni tan-navigazzjoni fl-ilmijiet navigabbli interni fl-Ewropa, u l-Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar l-użu ta’ fjuwils rinnovabbli fit-trasport marittimu, ippubblikata fl-14 ta’ Lulju 2021, magħrufa bħala “FuelEU Maritime”, jagħtu bidu għad-dekarbonizzazzjoni tas-setturi.

2.2.

“NAIADES III” huwa pjan ta’ azzjoni li għandu l-għan li jippromovi t-trasport fl-ilmijiet navigabbli interni f’35 punt ibbażat fuq osservazzjoni sempliċi ħafna li għamlet il-Kummissarju għat-Trasport, Adina Vālean: it-trasport bl-ilma huwa “wieħed mill-modi ta’ trasport l-aktar effiċjenti fl-emissjonijiet tal-karbonju, u l-ilmijiet navigabbli interni jista’ jkollhom rwol essenzjali fid-dekarbonizzazzjoni tas-sistemi tat-trasport tagħna”; madankollu 6 % biss tal-merkanzija tal-UE tinġarr fix-xmajjar u l-kanali tagħna, minkejja li n-network tal-ilmijiet navigabbli interni huwa ta’ 41 000 kilometru.

2.3.

Il-Komunikazzjoni għandha l-għan li tippermetti li volum akbar ta’ merkanzija jiġi ttrasportat fix-xmajjar u l-kanali tal-Ewropa, u li tiġi ffaċilitata t-tranżizzjoni għal braken b’emissjonijiet żero sal-2050.

2.4.

Il-Kummissjoni għalhekk qed tipproponi reviżjoni tad-Direttiva dwar it-Trasport Intermodali tal-1992 (3), li hija l-uniku strument legali tal-UE li jappoġġja direttament it-tranżizzjoni minn trasport tal-merkanzija bit-triq għal modi tat-trasport b’emissjonijiet baxxi (ilmijiet navigabbli interni, trasport marittimu u ferrovjarju), iżda li l-effett tagħha ġie affettwat minn traspożizzjoni mhux sodisfaċenti fl-Istati Membri. Raġuni ewlenija għal din it-traspożizzjoni ħażina hija li l-Pakkett tal-2018 dwar “il-Mobbiltà” kien fih kunflitt reali bejn, minn naħa waħda, l-għan li tinkiseb kompetizzjoni ġusta bejn l-intrapriżi u l-impjegati tat-trasport bit-triq u l-impjegati fis-suq intern (billi jiġi limitat il-kabotaġġ tat-termini intermodali) u, min-naħa l-oħra, it-tranżizzjoni minn trasport modali għal trasport intermodali billi titnaqqas l-ispiża tiegħu.

2.5.

Il-Proposta għal Regolament dwar it-traffiku marittimu hija parti mill-pakkett politiku u leġiżlattiv “Lesti għall-mira ta’ 55 %” li għandu l-għan li jnaqqas l-emissjonijiet ta’ gassijiet b’effett ta’ serra b’55 % sal-2030. Din hija prinċipalment immirata lejn miri ta’ tnaqqis tal-emissjonijiet, u tirrikjedi li t-trasportaturi jiddikjaraw it-tip ta’ bastimenti u fjuwil li jużaw. Għalhekk ftit li xejn hija vinkolanti. Dan għaliex, skont il-Kummissjoni Ewropea, it-trasport marittimu b’mod ġenerali jammonta għal 10 % tal-emissjonijiet relatati mat-trasport fl-Unjoni.

2.6.

Il-KESE jista’ biss jappoġġja l-politika tal-Kummissjoni Ewropea għall-ekoloġizzazzjoni tat-trasport marittimu u fl-ilmijiet navigabbli interni.

2.7.

Huwa diġà għamel dan fl-Opinjonijiet dwar FuelEU Maritime (4) u NAIADES III (5) li ġew adottati reċentement; u l-KESE jixtieq ukoll jieħu l-opportunità li jippreżenta xi ħsibijiet dwar l-isfidi soċjali li tirrappreżenta l-ekoloġizzazzjoni tat-trasport marittimu u t-trasport fl-ilmijiet navigabbli interni, u jiġbed l-attenzjoni tas-soċjetà ċivili dwar il-fatt li l-ekoloġizzazzjoni tat-trasport marittimu u fl-ilmijiet navigabbli interni tinvolvi wkoll l-ippjanar tal-ispazju marittimu, sabiex it-trasport jkun jista’ jiġi adattat għat-tibdil fil-klima fir-rigward tal-ekonomija blu (6).

3.   Kummenti ġenerali

3.1.

Din l-Opinjoni fuq inizjattiva proprja hija maqsuma f’żewġ partijiet li jkopru suġġetti differenti: l-ewwel parti tindirizza n-natura tat-trasport u l-portijiet tal-ilmijiet navigabbli interni, u t-tieni parti titratta kwistjonijiet soċjali li jikkonċernaw l-impjegati fit-trasport marittimu u fl-ilmijiet navigabbli interni. Il-KESE jenfasizza li t-trasport marittimu huwa suq settorjali, li jvarja minn trasport lokali permezz ta’ ferries għall-bliet u l-arċipelagi tul xmajjar u rotot marittimi qosra, trasport għal vjaġġi twal permezz ta’ ferries, bastimenti ta’ tagħbija bl-ingrossa, bastimenti tal-kontejners, kif ukoll kruċieri. Din l-Opinjoni ma tindirizzax dawn is-setturi kollha iżda tindirizza d-dimensjoni soċjetali marbuta mal-kwistjonijiet tat-trasport lokali u reġjonali.

3.2.

L-ekoloġizzazzjoni tat-trasport fl-ilmijiet navigabbli interni u dak marittimu teħtieġ approċċ integrat għaliex l-infrastruttura futura tat-trasport se jkollha tqis ukoll it-tħassib relatat mas-saħħa tar-residenti u tal-ħaddiema lokali.

3.3.

F’din l-Opinjoni fuq inizjattiva proprja dwar l-isfidi soċjali tal-ekoloġizzazzjoni tat-trasport marittimu u t-trasport fl-ilmijiet navigabbli interni, il-KESE jqis li huwa essenzjali li l-Kummissjoni jkollha studji sodi dwar l-impatti fuq is-saħħa tal-attivitajiet tal-portijiet tax-xmajjar u dawk marittimi. Dawn l-istudji għandhom jiffokaw fuq l-analiżi ta’ sistemi ta’ ġestjoni ambjentali fuq skala kbira u jinkludu rakkomandazzjonijiet għal operazzjoni ta’ portijiet tax-xmajjar u dawk marittimi li jqisu l-kwistjonijiet tas-saħħa.

3.4.

Il-kabotaġġ marittimu għandu rwol essenzjali fil-koeżjoni ekonomika, soċjali u territorjali, b’mod partikolari għall-gżejjer. Dan jiffavorixxi politika ta’ emissjonijiet baxxi tal-karbonju, inaqqas l-impatt ambjentali u jiffaċilita l-prinċipju tal-multimodalità.

3.5.

It-titjib tal-kwalità tal-arja fil-portijiet u l-konsegwenzi li dan għandu fuq is-saħħa tar-residenti huwa suġġett sensittiv. Il-KESE jemmen li jkun utli li jiġu żviluppati aktar sistemi tal-provvista tal-elettriku mix-xatt fil-portijiet tax-xmajjar u dawk marittimi, bħal fil-każ tal-port ta’ Rotterdam, sabiex bastimenti ta’ kull daqs ikunu jistgħu jitfu l-magni tagħhom waqt li jkunu rmiġġati, peress li dan jikkontribwixxi għall-protezzjoni tas-saħħa tar-residenti u tal-ħaddiema. Dan japplika wkoll għall-bastimenti tal-kruċieri li spiss ikunu rmiġġati fiż-żoni tal-portijiet ċentrali.

3.6.

It-tniġġis akustiku kkawżat minn attivitajiet fil-portijiet marittimi ma jistax jiġi injorat, peress li dan jaffettwa l-kwalità tal-ħajja tar-residenti, minn naħa, u s-saħħa tal-ħaddiema, min-naħa l-oħra. L-istess jgħodd għar-residenti taż-żoni interni tal-ilmijiet navigabbli interni. It-titjib tal-prestazzjoni tat-trasport fl-ilmijiet navigabbli interni jimxi id f’id mal-iżvilupp soċjoekonomiku taż-żoni interni. Madankollu, dan l-iżvilupp ma għandux isir a skapitu tal-kwalità tal-ħajja tar-residenti, minkejja li t-trasport fl-ilmijiet navigabbli interni jiġġenera inqas tniġġis mit-trasport bit-triq.

3.7.

L-ekoloġizzazzjoni tat-trasport fl-ilmijiet navigabbli interni u dak marittimu ma tistax tinkiseb mingħajr ma jiġu indirizzati kwistjonijiet relatati mat-taħriġ tal-persunal, il-prospetti ta’ impjieg u t-trattament mhux ugwali bejn l-irġiel u n-nisa f’dawn is-setturi, u mingħajr ma jitqiesu l-isfidi soċjali tal-bidliet profondi li jirriżultaw mid-diġitalizzazzjoni u l-awtomatizzazzjoni tal-impjiegi.

3.8.

It-tiġdid tal-flotta huwa essenzjali biex titnaqqas id-dipendenza tat-trasport fl-ilmijiet navigabbli interni mill-fjuwils fossili. Madankollu, dan is-settur huwa magħmul prinċipalment minn barklori żgħar u SMEs li bħalissa qed ibatu minn diffikultajiet ekonomiċi (telf ta’ fatturat ta’ madwar EUR 2,7 biljun, tnaqqis ta’ mill-inqas 70 % fit-trasport tal-passiġġieri). Għalhekk, l-aċċettazzjoni soċjali tat-tiġdid meħtieġ tal-flotta teħtieġ l-appoġġ tal-barklori, li jiġi żgurat biss jekk il-fiduċja tagħhom tinkiseb permezz ta’ investimenti u appoġġ finanzjarju fit-tul.

3.9.

It-tranżizzjoni lejn trasport fl-ilmijiet navigabbli interni b’emissjonijiet tas-CO2 żero għalhekk teħtieġ mhux biss appoġġ finanzjarju għall-barklori eżistenti, iżda wkoll li jkun hemm sforzi akbar biex jitħarreġ il-persunal attwali u dak futur ta’ fuq il-bastimenti. Is-suċċess tal-ekoloġizzazzjoni tat-trasport bl-ilma u dak marittimu jiddependi wkoll mill-kapaċità tas-settur li jiġġestixxi t-trasformazzjoni tax-xogħol u tal-ħiliet.

4.   Kummenti speċifiċi

Il-portijiet

4.1.

Fil-qasam tat-trasport marittimu, il-politika ta’ ekoloġizzazzjoni tat-trasport marittimu twassal għall-kunsiderazzjoni mill-ġdid tar-rabtiet bejn il-belt u l-portijiet. Proġetti ta’ żvilupp ibbażati fuq l-ekonomija bbażata fuq “iż-żejt” u l-“użu qawwi tal-kontejners” madwar id-dinja fit-tieni nofs tas-seklu 20 wasslu biex il-portijiet joħorġu mill-bliet, li kienu saru żgħar wisq, u wasslu għall-ħolqien ta’ żoni industrijali tal-port fil-periferija. Madankollu, l-aċċettazzjoni ta’ proġett kbir tal-port jew proġett urban għandha tkun pjuttost unanima, li jfisser li għandhom jiġu kkunsidrati sett ta’ argumenti ta’ spiss kumplessi ħafna marbuta mal-interess pubbliku u l-interessi individwali. Dawn it-talbiet taċ-ċittadini u tas-soċjetà huma pjuttost ġodda fir-relazzjoni twila ta’ bejn belt u l-port tagħha.

4.2.

L-awtoritajiet tal-port u l-muniċipalitajiet jistgħu jkunu fuq l-istess naħa jew jopponu għalkollox lil xulxin fir-rigward ta’ dimensjonijiet soċjetali u ambjentali, li issa saru inevitabbli (7). Fil-bliet tal-portijiet, fejn il-bastimenti jikkoeżistu mar-residenti, l-industriji, in-negozji u l-attivitajiet turistiċi, il-kwalità tal-ambjent u s-sorsi tat-tniġġis isiru fatturi li jimmobilizzaw ir-residenti. Pereżempju, id-dgħajjes iħaddmu l-magni tagħhom lejl u nhar: it-tniġġis tal-arja huwa pjaga ta’ kuljum għar-residenti ta’ diversi portijiet Ewropej.

4.3.

Il-bastimenti tat-tagħbija mħallta u l-ferries ta’ bosta kumpaniji jirrilaxxaw gassijiet u partiċelli fini fl-arja. L-istorbju ġġenerat mill-magni huwa wkoll tniġġis insopportabbli, għaliex dan huwa storbju kostanti u amplifikat matul il-lejl.

4.4.

Il-problema ġejja mill-fatt li parti biss mis-sottostazzjonijiet għall-irmiġġ tal-bastimenti fil-portijiet huma mgħammra b’konnessjoni tal-elettriku mix-xatt. Għalhekk, għadd ta’ bastimenti huma mġiegħla joperaw il-ġeneraturi tal-elettriku tagħhom stess.

4.5.

It-titjib tal-kwalità tal-arja fil-portijiet u l-effetti li dan ikollu fuq is-saħħa tar-residenti huwa suġġett sensittiv. Qiegħda dejjem tikber id-domanda tas-soċjetà għal miżuri preventivi u korrettivi tal-kwalità tal-arja madwar il-portijiet, speċjalment fuq il-midja soċjali.

4.6.

L-istess jgħodd għat-tniġġis akustiku ġġenerat mill-attività tal-portijiet. Skont il-KESE, l-ekoloġizzazzjoni tat-trasport marittimu u fl-ilmijiet navigabbli interni teħtieġ valutazzjoni u analiżi tal-impatti ambjentali tal-portijiet, b’mod partikolari fiż-żoni tal-interfaċċa tal-belt/port. Dan għandu jkun pass preliminari għall-adozzjoni ta’ kwalunkwe miżura u li jippermetti ġestjoni ambjentali intelliġenti tal-interfaċċa tal-belt/port, li għaliha jista’ jikkontribwixxi l-iżvilupp tal-portijiet tax-xmajjar interni.

4.7.

Tabilħaqq, l-ekoloġizzazzjoni tat-trasport marittimu u fl-ilmijiet navigabbli interni ma tistax timxi ’l quddiem mingħajr ma ssir valutazzjoni minn qabel tal-impatt tat-tixrid tal-emissjonijiet tal-gassijiet, anke b’emissjonijiet baxxi tal-karbonju, tal-bastimenti, tal-profil topografiku taż-żona tal-port, tad-distribuzzjoni tal-popolazzjoni fiż-żoni ta’ influwenza tal-attività tal-port, tal-eżistenza ta’ stazzjonijiet meteoroloġiċi, minħabba li t-temp għandu influwenza fuq it-tixrid jew l-istaġnar tal-gassijiet fl-arja, u tas-sensuri li jkejlu t-tniġġis u l-livelli tal-istorbju.

Impjegati tas-settur marittimu

4.8.

Ma tistax tiġi injorata sfida oħra ewlenija tas-soċjetà: l-impjieg u t-taħriġ għall-professjonijiet ġodda għall-baħħara. Minkejja n-nuqqas ta’ data disponibbli, preċiża u komparabbli dwar il-baħħara, huwa ġeneralment meqjus li s-settur marittimu jbati minn nuqqas ta’ ħiliet, u li huwa diffiċli li jimtlew il-pożizzjonijiet u jinżammu l-baħħara disponibbli.

4.9.

Ċertu nuqqas ta’ attraenza ta’ dan is-settur professjonali huwa riżultat, fost oħrajn, tal-fatt li n-navigazzjoni fuq il-baħar m’għadhiex meqjusa bħala mod kif persuna tara d-dinja; tabilħaqq, l-ivvjaġġar sar irħas u aktar faċli. Skont studju indipendenti mħejji għall-Kummissjoni Ewropea, is-settur huwa wkoll meqjus bħala inkompatibbli ma’ dik li titqies bħala ħajja soċjali u tal-familja normali, u li joffri kundizzjonijiet tax-xogħol ħżiena u nuqqas ta’ prospetti għall-iżvilupp professjonali, minkejja l-Konvenzjoni dwar ix-Xogħol Marittimu tal-2006 (MLC 2006), li tistabbilixxi l-kundizzjonijiet minimi tax-xogħol u tal-ħajja għall-baħħara tal-flotta merkantili dinjija (8).

4.10.

Madankollu, ċerta data meħuda minn rapport tal-European Community Shipowners’ Associations turi li f’ċerti strati tas-soċjetà, in-navigazzjoni marittima hija meqjusa bħala prestiġjuża u rispettabbli, b’mod partikolari bis-saħħa ta’ kampanji tal-informazzjoni pubbliċi dwar is-settur, tal-boroż ta’ studju, eċċ.

Ir-rappreżentanza tan-nisa fil-qasam tat-trasport

4.11.

L-għadd ta’ nisa fit-trasport marittimu għadu relattivament sottorappreżentat/baxx, u ftit li xejn kien hemm sinjali ta’ titjib matul iż-żmien. Bl-eċċezzjoni ta’ xi pajjiżi Nordiċi u n-Netherlands, in-nisa jokkupaw pożizzjonijiet bi status aktar baxx u f’impjiegi bi ħlas inqas mill-irġiel.

4.12.

Il-KESE huwa parti kkonċernata tal-pjattaforma “In-nisa fit-trasport – Pjattaforma tal-UE għall-bidla”, li l-għan tagħha huwa li tintegra u tippromovi n-nisa fis-settur tat-trasport b’mod ġenerali, inkluż it-trasport marittimu u fl-ilmijiet navigabbli interni. Stħarriġ online li sar mill-Federazzjoni Ewropea tal-Ħaddiema tat-Trasport bejn is-7 ta’ Ottubru u d-29 ta’ Novembru 2019 juri li n-nisa jirrappreżentaw 22 % biss tal-impjegati tal-industrija tat-trasport fis-setturi kollha (9). L-istudju juri li għad hemm ħafna ostakli li jirriżultaw mill-inugwaljanzi bejn il-ġeneri u l-istereotipi marbuta mal-ġeneru fis-settur. It-trasport marittimu minn dejjem kien industrija ddominata mill-irġiel, u l-KESE jqis li jeħtieġ li dan jinbidel sabiex tiġi indirizzata l-isfida soċjali li n-nisa jaffaċċjaw f’dan is-settur.

4.13.

L-ekoloġizzazzjoni tat-trasport marittimu tista’ tkun ta’ opportunità għal din il-bidla. Tabilħaqq, il-KESE jqis li l-bidla teknoloġika li se tirriżulta mill-ekoloġizzazzjoni għandha twassal għal dinamika fil-ħolqien ta’ impjiegi fit-trasport marittimu u bidla fil-perċezzjonijiet dwar dan is-settur, fejn l-impjiegi tradizzjonali fuq il-baħar jiġu sostitwiti b’impjiegi b’valur miżjud għoli fuq l-art, li b’hekk jippermetti li jiġu reklutati aktar nisa.

4.14.

Baħħara kwalifikati sew huma essenzjali biex jiġi żgurat li n-navigazzjoni tkun sikura u li ma tagħmilx ħsara lill-ambjent. Is-sostenibbiltà ta’ dan is-settur dinamiku tiddependi mill-kapaċità li jkompli jattira għadd suffiċjenti ta’ ħaddiema ġodda ta’ kwalità għolja u jżomm baħħara b’esperjenza, inklużi baħħara nisa u gruppi oħra mhux rappreżentati biżżejjed.

4.15.

Il-KESE jemmen li l-involviment tal-partijiet interessati kollha, inklużi l-imsieħba soċjali, huwa meħtieġ biex jinstabu soluzzjonijiet kemm sinifikanti kif ukoll vijabbli fil-kuntest tal-ekoloġizzazzjoni tat-trasport marittimu (10).

Il-baħħara

4.16.

Mandakollu, l-awtomatizzazzjoni tal-bastimenti tista’ tirriżulta fit-tnaqqis tal-ekwipaġġi u tal-persunal ta’ fuq il-bastimenti, li se jwassal għal tnaqqis fid-domanda tal-baħħara u fl-istess ħin, żieda fil-piż tax-xogħol u r-responsabbiltajiet għall-ħaddiema eżistenti. Huwa improbabbli li l-prospett tal-qgħad jew tal-klassifikazzjoni mill-ġdid se jiġi aċċettat soċjalment.

4.17.

Barra minn hekk, id-diġitalizzazzjoni u l-awtomatizzazzjoni għandhom il-potenzjal li jtejbu l-kundizzjonijiet tax-xogħol tal-persunal ta’ fuq il-bastimenti bi kwalifiki għolja u b’kompetenzi fl-informatika u fl-elettroteknika. Id-diġitalizzazzjoni u l-awtomatizzazzjoni se jkunu jistgħu wkoll inaqqsu l-piż amministrattiv, ta’ spiss imniżżel bħala sors ta’ għejja għall-persunal ta’ fuq il-bastimenti, u jippermettu l-iżvilupp ta’ sistemi operattivi kważi awtonomi, li jista’ jkollhom impatt konsiderevoli f’termini ta’ sigħat tax-xogħol u tal-attraenza tan-navigazzjoni marittima.

4.18.

Id-diġitalizzazzjoni u l-awtomatizzazzjoni involuti fl-ekoloġizzazzjoni tat-trasport marittimu se jbiddlu s-settur bil-kbir. Dan ma jistax jintlaħaq fi żmien qasir, speċjalment peress li s-sidien tal-bastimenti għadhom mhumiex ippreparati sew. Min-naħa l-oħra, dawn it-teknoloġiji ġodda huma adattati għall-bastimenti eżistenti. L-ispiża ġġenerata mit-tiġdid tal-flotta wkoll għandha rwol f’din l-eżitazzjoni.

4.19.

Lanqas ma jista’ jiġi injorat ir-riskju li l-ħtiġijiet b’rabta mal-ħiliet li qed jevolvu jistgħu jkunu ta’ detriment għall-impjieg, u jeskludu lil xi baħħara jew jonqsu milli jħarrġu tajjeb lill-baħħara tal-futur. Dan joħloq sfida kbira għall-iskejjel tat-taħriġ marittimu, li tista’ tiġi ttrattata biss minn dawk li jikkooperaw mill-qrib mal-industrija marittima biex jadattaw għall-ħtiġijiet ta’ din tal-aħħar.

4.20.

Barra minn hekk, taħriġ kontinwu għall-baħħara huwa essenzjali biex jinżammu aġġornati l-ħiliet tagħhom, u biex titħaffef it-tranżizzjoni minn impjiegi bbażati fuq il-baħar għal dawk fuq l-art, li x’aktarx tirriżulta mill-ekoloġizzazzjoni tat-trasport marittimu. Dan l-aspett huwa essenzjali għal effetti pożittivi fuq is-soċjetà kollha.

4.21.

Persunal aktar ikkwalifikat ifisser żieda fin-nefqa operatorja, riskju ta’ dumping soċjali għad-detriment ta’ persunal inqas ikkwalifikat, u kompetizzjoni inġusta fis-suq tax-xogħol, li jenfasizza l-ħtieġa li jiġu protetti l-impjiegi tal-baħħara Ewropej. F’dan ir-rigward ara l-istudju “Seafarers and digital disruption“ Seafarers and digital disruption” (Il-baħħara u t-tfixkil diġitali) tal-2018 (11). Jidher li n-numru tal-baħħara Ewropej qed jonqos, l-età medja tagħhom qed tiżdied, u dan iqajjem il-mistoqsija dwar jekk humiex kompetittivi meta mqabbla mal-baħħara mhux Ewropej. Minkejja li din hija kwistjoni separata, din l-Opinjoni fuq inizjattiva proprja ppruvat tindirizzaha.

4.22.

Għalhekk, l-imsieħba soċjali għandhom rwol essenzjali biex jiżguraw li l-istandards tax-xogħol fit-trasport marittimu jiġu rispettati u saħansitra msaħħa. Madankollu, in-negozjar kollettiv jista’ jiġi kompromess minħabba d-disparità tad-drittijiet tax-xogħol applikabbli abbord, u kkumplikat bl-applikazzjoni tal-liġi tax-xogħol f’żoni transfruntiera, minħabba nuqqas ta’ komunikazzjoni, kooperazzjoni u koordinazzjoni bejn l-awtoritajiet differenti responsabbli għall-kontroll tal-kundizzjonijiet tax-xogħol.

It-trasport fl-ilmijiet navigabbli intern

4.23.

Uħud mill-kunsiderazzjonijiet relatati mal-impjegati tat-trasport marittimu jistgħu jiġu estrapolati għat-trasport fl-ilmijiet navigabbli interni, ħlief li s-suq tax-xogħol tan-navigazzjoni interna huwa magħmul prinċipalment minn operaturi indipendenti li qed jikbru fl-età, minħabba l-kombinazzjoni ta’ fatturi soċjali, ekonomiċi u kulturali (12). Għandu jiġi nnotat li t-tixjiħ jaffettwa wkoll il-kategorija tal-impjegati għaliex iż-żgħażagħ jippreferu jaħdmu fuq l-art b’ħinijiet regolari u l-possibbiltà li jqattgħu tmiem il-ġimgħa d-dar. Pereżempju, dan il-fattur huwa importanti ħafna fl-Ewropa tal-Punent, fejn madwar 80 % tal-intrapriżi tat-trasport tal-merkanzija fl-ilmijiet navigabbli interni huma sidien-operaturi indipendenti, li l-ħinijiet tax-xogħol tagħhom mhumiex regolari. Dan iwassal għal nuqqas ta’ ħaddiema fin-navigazzjoni interna, kemm fis-suq tat-trasport tal-passiġġieri fl-ilmijiet navigabbli interni kif ukoll fis-suq tal-merkanzija, u l-fenomenu jista’ jiġi osservat għal persunal ikkwalifikat fil-livell ta’ kmand u operaturi kkwalifikati tad-dgħajjes fil-qasam tal-merkanzija likwida.

4.24.

Il-KESE josserva li dan in-nuqqas jista’ jiġi spjegat ukoll minn fatturi tekniċi; hekk kif ix-xogħol tal-membri tal-ekwipaġġ qed isir aktar u aktar tekniku, l-intrapriżi tat-trasport fl-ilmijiet navigabbli interni qed ifittxu profili speċjalizzati, iżda dawn huma diffiċli biex jinstabu.

4.25.

Iż-żieda fl-attraenza tas-settur għall-ġenerazzjoni żagħżugħa, b’mod partikolari, tinvolvi l-adozzjoni ta’ miżuri fundamentali, b’mod partikolari ta’ natura soċjokulturali u soċjetali, bħall-iżvilupp ta’ kooperattivi biex jiġu allinjati aħjar il-ħtiġijiet ekonomiċi (effiċjenza, profittabilità, piż tax-xogħol għoli) fuq aspetti soċjali, kulturali u soċjetali (ħajja privata u soċjali, familja, eċċ.).

4.26.

Fl-aħħar nett, il-KESE jinnota li l-effetti tal-kriżi minħabba l-COVID-19 li diġà nħassu se jkunu kwantifikabbli fis-snin li ġejjin, aktar u aktar peress li s-suq tax-xogħol fin-navigazzjoni fl-ilmijiet navigabbli interni se jkollu jinbidel aktar minħabba l-ekoloġizzazzjoni tas-settur.

---

(1)  Opinjoni tal-KESE dwar FuelEU Maritime (ĠU C 152, 6.4.2022, p. 145).

(2)  Opinjoni tal-KESE dwar NAIADES III (ĠU C 194, 12.5.2022, p. 102).

(3)  Council Directive 92/106/KEE of 7 December 1992 on the establishment of common rules for certain types of combined transport of goods between Member States (ĠU L 368, 17.12.1992, p. 38).

(4)  Opinjoni tal-KESE dwar FuelEU Maritime (ĠU C 152, 6.4.2022, p. 145).

(5)  Opinjoni tal-KESE dwar NAIADES III (ĠU C 194, 12.5.2022, p. 102).

(6)  Opinjoni tal-KESE dwar Approċċ ġdid għal ekonomija blu sostenibbli fl-UE, relatur Simo Tiainen (ĠU C 517, 22.12.2021, p. 108), u Opinjoni tal-KESE dwar L-innovazzjoni fl-ekonomija blu, relatur: Séamus Boland (ĠU C 12, 15.1.2015, p. 93).

(7)  Daudet, B., u Alix, Y., “Gouvernance des territoires ville-port: empreintes locales, concurrences régionales et enjeux globaux”, Organisations et Territoires, (Governanza tat-territorji belt-port: impronti lokali, kompetizzjonijiet reġjonali u sfidi globali, Organizzazzjonijiet u Territorji), 2012.

(8)  Coffey, Consultores em Transportes Inovacāo e Sistemas, Oxford Research u World Maritime University, Study on social aspects within the maritime transport sector (Studju dwar aspetti soċjali fi ħdan is-settur tat-trasport marittimu), Uffiċċju tal-Pubblikazzjonijiet tal-Unjoni Ewropea, 2020.

(9)  https://www.etf-europe.org/make-transport-fit-for-women-to-work-in-etf-sounds-alarm-over-industrys-growing-gender-divide/

(10)  https://www.ecsa.eu/index.php/etf-ecsa-declaration-enhanced-participation-women-european-shipping

(11)  https://www.ics-shipping.org/wp-content/uploads/2018/10/ics-study-on-seafarers-and-digital-disruption.pdf.

(12)  Kummissjoni Ċentrali għan-Navigazzjoni fuq ir-Renu, Rapport tematiku dwar is-suq tax-xogħol fis-settur tan-navigazzjoni interna Ewropea, Frar 2021.

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Rakkomandazzjoni tal-Kunsill dwar Patt għar-Riċerka u l-Innovazzjoni fl-Ewropa

(COM(2021) 407 final — final 2021/230 (NLE))

(2022/C 275/04)

Relatur:	Paul RÜBIG
Korelatur:	Panagiotis GKOFAS

Konsultazzjoni	Kummissjoni Ewropea, 2.5.2022
Bażi legali	Artikolu 182 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għas-Suq Uniku, il-Produzzjoni u l-Konsum
Adottata fis-sezzjoni	3.2.2022
Adottata fil-plenarja	23.2.2022
Sessjoni plenarja Nru	567
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	219/0/2

1.   Konklużjonjiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jilqa’ l-fatt li l-Patt għar-Riċerka u l-Innovazzjoni fl-Ewropa jistabbilixxi valuri u prinċipji maqbula b’mod komuni għar-riċerka u l-innovazzjoni u jidentifika, fuq livell globali u ġenerali, l-oqsma fejn l-Istati Membri se jiżviluppaw flimkien azzjonijiet ta’ prijorità. Għalhekk, il-Patt jappoġġja ż-Żona Ewropea tar-Riċerka (ŻER) l-ġdida filwaqt li jżomm f’moħħu li r-riċerka u l-innovazzjoni huma fil-biċċa l-kbira kompetenzi nazzjonali.

1.2.

Ir-rakkomandazzjoni tal-Kunsill hija maqsuma f’partijiet ewlenin, li huma indirizzati fit-taqsimiet li ġejjin: 1. Valuri u prinċipji; 2. Oqsma ta’ prijorità għal azzjoni konġunta; 3. Prijoritizzazzjoni tal-investimenti fir-Riċerka u l-Iżvilupp; 4. Il-koordinazzjoni u l-monitoraġġ tal-politika u r-rappurtar.

1.3.

Fil-futur, l-Ewropa għandha tislet mir-riżultati tar-riċerka u l-iżvilupp tal-Ewropa l-ħolqien tal-valur, in-negozju u impjiegi ta’ kwalità. Għodda importanti ħafna biex isiru n-negozju, il-profitt u l-impjiegi għall-Ewropa mir-riżultati tar-Riċerka u l-Iżvilupp tal-Ewropa hija d-Drittijiet tal-Proprjetà Intellettwali (DPI). L-importanza kbira tad-DPI għandha tiżdied mal-paragrafu dwar il-Ħolqien tal-Valur u għandha tiġi żviluppata strateġija ċara tad-DPI għall-Ewropa fil-qafas tal-Patt għaż-ŻER il-ġdida. Din il-politika attiva u passiva tal-UE dwar il-privattivi u l-istrateġija tal-privattivi għandhom ikunu akkumpanjati minn strateġija ta’ liċenzji attiva u passiva u sistema ta’ monitoraġġ trasparenti għall-bilanċ nett globali tal-privattivi u tal-liċenzji.

1.4.

Il-KESE jilqa’ s-sejħa ċara li saret fil-Patt għal approfondiment taż-ŻER, jiġifieri l-bidla mill-koordinazzjoni tal-politiki nazzjonali għal integrazzjoni aktar profonda ta’ dawn il-politiki, kif ukoll is-sejħa tiegħu biex titħaffef it-tranżizzjoni doppja ekoloġika u diġitali. S’issa, ir-riċerka u l-innovazzjoni fl-UE 27 twettqu prinċipalment f’sajlos ta’ xogħol paralleli. Dawn is-sajlos issa jridu jiġu konnessi permezz ta’ “pajpijiet ta’ komunikazzjoni” enormi, li l-KESE jemmen li jridu jkunu wieħed mill-objettivi ewlenin tal-Patt.

1.5.

Il-KESE jqis li, fid-dawl tal-investimenti kbar fir-Riċerka, it-Teknoloġija u l-Innovazzjoni (RTI) fl-Asja (iċ-Ċina, il-Korea t’Isfel, eċċ.), l-UE trid tħaffef b’mod sostanzjali l-isforzi tagħha fir-riċerka u l-innovazzjoni, speċjalment fir-rigward tat-trasformazzjoni rapida tar-riżultati tar-riċerka u l-iżvilupp fi prodotti u servizzi innovattivi, peress li l-Ewropa għadha lura f’dan il-qasam, kif irrimarkat b’mod ċar f’COM(2020) 628.

1.6.

Il-KESE jixtieq jirrimarka li r-riċerka u l-innovazzjoni jridu jitħaffu fl-UE u t-tranżizzjoni diġitali tintlaħaq malajr. Rapport tal-KE ppubblikat dan l-aħħar, it-Tabella ta’ Valutazzjoni tal-Investiment fir-Riċerka u l-Iżvilupp Industrijali tal-UE tal-2021, juri li ċ-Ċina żiedet l-investimenti tagħha fir-riċerka u l-iżvilupp mill-2020 sal-2021 b’18,1 %, l-Istati Uniti żiedet l-investimenti tagħha fir-riċerka u l-iżvilupp mill-2020 sal-2021 b’9,1 %, filwaqt li l-UE27 naqset l-investimenti tagħha fir-riċerka u l-iżvilupp b’2,2 %. Dawn il-proċessi ta’ tranżizzjoni jridu jkunu ġusti, u ma jitħalla lura l-ebda grupp tas-soċjetà ċivili, speċjalment ċittadini vulnerabbli, ċittadini Ewropej li jgħixu f’reġjuni remoti jew l-imsieħba soċjali.

1.7.

Kif irrimarkat fiż-ŻER il-ġdida, kif ukoll fil-Patt, l-UE tassew teħtieġ viżjoni ġdida, jiġifieri Patt Ġdid għaż-ŻER tal-UE. Jekk tkompli bis-soltu strateġija antika tagħha ta’ RTI, l-UE se tkompli taqa’ lura wara l-Istati Uniti u l-Asja (iċ-Ċina, il-Korea, eċċ.) fir-riċerka u l-innovazzjoni.

1.8.

Sal-lum, parti limitata biss mill-popolazzjoni tal-UE (l-entitajiet tas-soltu tar-riċerka u l-innovazzjoni biss) kienet involuta fil-politiki tal-UE dwar ir-riċerka u l-innovazzjoni. Madankollu, ir-riċerka soċjoekonomika moderna tenfasizza l-importanza kbira tax-Xjenza, it-Teknoloġija u s-Soċjetà għal atturi b’saħħithom fir-riċerka u l-innovazzjoni. Sabiex jikkontribwixxi b’mod konkret bl-objettiv ta’ UE aktar b’saħħitha fid-dinja, il-KESE jitlob li jiġu inklużi, fil-forma xierqa, l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, l-imsieħba soċjali u ekonomiċi (notevolment l-organizzazzjonijiet li jirrappreżentaw lill-MSMEs) fil-livell tal-UE u dak nazzjonali fejn jidħol il-monitoraġġ tal-Kummissjoni Ewropea tal-azzjonijiet diġà implimentati fl-2022 mill-Forum taż-ŻER u inizjattivi relatati bħall-Panels taċ-Ċittadini Ewropej fi ħdan il-Konferenza dwar il-Futur tal-Ewropa. L-hekk imsejjaħ trijangolu tal-għarfien (Edukazzjoni Għolja, Riċerka Bażika u Applikata, Kummerċjalizzazzjoni ta’ teknoloġija ġdida mill-Industrija), li aħna ferħanin li naraw li ssir referenza għalih ukoll fil-Patt tal-Kummissjoni għar-Riċerka u l-Innovazzjoni, huwa kunċett importanti biex tingħata spinta lir-riċerka u l-innovazzjoni. F’dan il-kunċett ta’ parteċipazzjoni tas-soċjetà ċivili tal-UE, huwa importanti wkoll li jiġi żgurat li jiġu inklużi l-ħaddiema fuq il-post tax-xogħol, kif ukoll ċittadini vulnerabbli tal-UE.

1.9.

Fil-Patt il-ġdid għar-Riċerka u l-Innovazzjoni, l-Ewropa trid tħejji l-bażi għal kultura aktar intraprenditorjali b’tali mod li jiġu mħeġġa negozji li jieħdu riskju u innovattivi — l-MSMEs kif ukoll negozji ġodda. Is-slogan magħruf sew “L-ebda riskju, l-ebda gost” jissarraf fl-innovazzjoni f’“L-ebda riskju, l-ebda negozju ġdid, l-ebda impjieg ġdid ta’ kwalità”.

1.10.

Hemm ħafna dokumenti u programmi tal-Kummissjoni dwar ir-riċerka u l-innovazzjoni. Għalhekk, il-KESE japprezza li kieku l-Kummissjoni tiċċara l-interkonnessjonijiet bejn id-dokumenti kollha tagħha dwar ir-riċerka u l-innovazzjoni, inkluż il-Patt għar-Riċerka u l-Innovazzjoni, iż-ŻER il-ġdida, il-Missjonijiet Ewropej, il-Pjan tal-UE għall-Irkupru u r-Reżiljenza u l-Orizzont Ewropa b’mod ġenerali.

1.11.

Fl-aħħar iżda mhux l-inqas, il-KESE jixtieq jirrimarka li l-Patt tar-Riċerka u l-Innovazzjoni tal-UE u ż-ŻER il-ġdida tiegħu għandhom jitfasslu u jiġu implimentati bi qbil mas-17-il Għan ta’ Żvilupp Sostenibbli (SDGs) tan-Nazzjonijiet Uniti, li għandhom l-għan li jiksbu ħajjiet deċenti għal kulħadd fi pjaneta b’saħħitha sal-2030.

2.   Kummenti ġenerali

2.1.

Id-dokument ewlieni tal-Kummissjoni, li fuqu huwa bbażat il-Patt u li għalih jirreferi l-Patt, huwa COM(2020) 628 — ŻER ġdida għar-Riċerka u l-Innovazzjoni.

2.2.

F’Marzu 2021, il-KESE ppubblika Opinjoni (1) dwar ŻER ġdida għar-Riċerka u l-Innovazzjoni (2). Ħafna mill-konklużjonijiet, mir-rakkomandazzjonijiet u mill-kummenti ġenerali li jinsabu f’dik l-Opinjoni tal-KESE huma validi wkoll għall-Patt; xi wħud minnhom huma riprodotti f’dan id-dokument.

2.3.

Il-ġbir flimkien ta’ dawn l-elementi ta’ riċerka u innovazzjoni f’att legali wieħed se jafferma mill-ġdid l-impenn politiku tal-Istati Membri biex jimmobilizzaw il-politiki tagħhom ta’ riċerka u innovazzjoni ħalli jindirizzaw l-isfidi li l-Ewropa qed tiffaċċja llum, li huma: a. It-tranżizzjoni doppja (it-tranżizzjoni diġitali u l-Patt Ekoloġiku) b. L-irkupru wara l-pandemija c. Il-kompetizzjoni globali dejjem aktar ħarxa fl-RTI, speċjalment mill-Asja (iċ-Ċina, il-Korea, eċċ.). Dawn l-isfidi kollha jridu jiġu indirizzati b’mod ġust, filwaqt li ħadd ma jitħalla jibqa’ lura, speċjalment iċ-ċittadini vulnerabbli tal-UE.

2.4.

Il-klassifika globali tal-RTI u studji dwar l-RTI juru li, f’termini ta’ kompetizzjoni globali, l-UE 27 għadha lura meta mqabbla mal-Istati Uniti u l-Asja, speċjalment iċ-Ċina u l-Korea, fir-rigward tal-RTI, speċjalment f’termini ta’ teknoloġiji abilitanti essenzjali (KETs) (eż. intelliġenza artifiċjali, tagħlim awtomatiku, robotika, mudelli tan-negozju diġitali, eċċ.) L-isfidi a) u b) jinsabu fil-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni COM(2021) 407. Sfida c) “il-kompetizzjoni globali fl-RTI speċjalment mill-Asja (iċ-Ċina, il-Korea, eċċ.)” ġiet miżjuda intenzjonalment mill-KESE, minħabba li huwa tal-fehma li jekk l-UE ma tindirizzax din l-isfida b’suċċess, l-UE titlef miljuni ta’ impjiegi kkwalifikati fl-Asja u għalhekk titlef il-ġid u l-kwalità tal-ħajja għall-Ewropej. L-RTI hija l-ġeneratur ewlieni ta’ impjiegi ta’ kwalità futuri. Jekk it-tmexxija teknoloġika f’ħafna industriji timxi lejn l-Asja, l-impjiegi ta’ kwalità se jiċċaqalqu wkoll lejn l-Asja.

2.5.

Anke l-Kunsill Ewropew tar-Riċerka (ERC) diġà ħareġ Opinjoni dwar il-Patt u ż-ŻER il-ġdida. L-ERC ukoll jisħaq b’mod ċar ħafna li l-UE qed taqa’ lura meta mqabbla mal-Asja, speċjalment maċ-Ċina, fir-rigward tal-RTI, billi jgħid li l-Patt għar-Riċerka u l-Innovazzjoni jista’ jkun l-aħħar opportunità biex l-UE tilħaq l-għanijiet taż-ŻER oriġinali biex issaħħaħ il-pożizzjoni tal-Ewropa bħala mexxejja fir-riċerka u l-innovazzjoni (3).

2.6.

Iċ-Ċina mhux biss qabżet lill-UE fir-rigward tal-produzzjoni fir-riċerka u l-iżvilupp u l-produzzjoni fil-privattivi iżda, għal madwar ħames snin, ħadet ukoll b’mod aggressiv ir-rwol ta’ protagonista globali fl-istabbiliment ta’ standards teknoloġiċi tal-industrija. Għal ħafna għexieren ta’ snin, l-Istati Uniti u l-Ewropa kienu monopolizzaw l-istabbiliment ta’ standards tal-industrija. L-istabbiliment tal-istandards tal-industrija tat-teknoloġija għandu rwol b’saħħtu ħafna fl-RTI globali, li jfisser li n-nazzjon li jistabbilixxi dawn l-istandards għandu vantaġġ kompetittiv. Għalhekk, il-KESE jirrakkomanda bil-qawwa li l-Kummissjoni tistabbilixxi miżuri ċari fil-Patt, biex iżżomm il-pożizzjoni b’saħħitha tal-Ewropa fl-istabbiliment ta’ standards globali tal-industrija tat-teknoloġija.

2.7.

Il-KESE jqis li, fid-dawl tal-investimenti kbar fl-RTI fl-Asja (iċ-Ċina, il-Korea t’Isfel, eċċ.), l-UE trid tħaffef b’mod sostanzjali l-isforzi tagħha fir-riċerka u l-Innovazzjoni, speċjalment fir-rigward tat-trasformazzjoni rapida tar-riżultati tar-riċerka u l-iżvilupp fi prodotti u servizzi innovattivi. Rapport tal-KE ppubblikat dan l-aħħar, it-Tabella ta’ Valutazzjoni tal-Investiment fir-Riċerka u l-Iżvilupp Industrijali tal-UE tal-2021, juri li ċ-Ċina żiedet l-investimenti tagħha fir-riċerka u l-iżvilupp mill-2020 sal-2021 b’18,1 %, l-Istati Uniti żiedet l-investimenti tagħha fir-riċerka u l-iżvilupp mill-2020 sal-2021 b’9,1 %, filwaqt li l-UE27 naqset l-investimenti tagħha fir-riċerka u l-iżvilupp b’2,2 %. Il-miżuri tal-UE biex titħaffef ir-riċerka u l-innovazzjoni jridu jindirizzaw lill-kumpaniji multinazzjonali li għandhom il-kwartieri tagħhom fl-UE, kif ukoll lill-MSMEs, peress li l-MSMEs ukoll, huma mhedda mill-kompetizzjoni mill-Asja u peress li l-biċċa kbira tat-tkabbir fl-impjiegi fl-Ewropa ġej mill-MSMEs u min-negozji ġodda, u mhux mill-intrapriżi l-kbar.

2.8.

Il-KESE jilqa’ s-sejħa ċara li saret fil-Patt għal approfondiment taż-ŻER, jiġifieri l-bidla mill-koordinazzjoni tal-politiki nazzjonali għall-integrazzjoni aktar profonda ta’ dawn il-politiki, kif ukoll is-sejħa tiegħu biex titħaffef it-tranżizzjoni ekoloġika u diġitali. S’issa, ir-riċerka u l-innovazzjoni fl-UE 27 twettqu prinċipalment f’sajlos tax-xogħol paralleli. Dawn is-sajlos issa jridu jiġu konnessi permezz ta’ “pajpijiet ta’ komunikazzjoni” enormi li, fil-fehma tal-KESE, iridu jkunu wieħed mill-objettivi ewlenin tal-Patt. Il-komunikazzjoni u l-kooperazzjoni huma l-forzi ewlenin li jixprunaw ir-riċerka u l-innovazzjoni.

2.9.

Kif ġie rrimarkat fiż-ŻER il-ġdida, kif ukoll fil-Patt, l-UE tassew teħtieġ viżjoni ġdida, jiġifieri Patt Ġdid għaż-ŻER tal-UE. B’“aktar mill-istess” biss bħall-istrateġija antika tagħha tal-RTI, l-UE se tkompli taqa’ lura wara l-Istati Uniti u l-Asja (iċ-Ċina, il-Korea, eċċ.) fir-riċerka u l-innovazzjoni.

2.10.

Ħafna studji jikkonkludu li t-trasferiment tal-għarfien fir-riċerka u l-innovazzjoni jaħdem primarjament permezz tal-kapijiet, jiġifieri permezz tar-rotazzjoni tal-impjiegi bejn l-organizzazzjonijiet tar-riċerka u l-innovazzjoni, kif ukoll bejn l-Istati Membri tal-UE fuq skala kbira ħafna. Il-KESE jirrakkomanda żieda kbira fit-trasferiment tal-għarfien permezz tal-kapijiet, jiġifieri rotazzjonijiet tal-impjiegi u programmi ta’ mobilità tar-riċerkaturi fi ħdan l-UE 27 fuq skala kbira. It-trasferiment tal-għarfien fir-riċerka u l-innovazzjoni ma jaħdimx permezz ta’ dokumenti kbar: wieħed ma jistax jittrasferixxi l-għarfien ta’ ħidma ta’ ħames snin fir-riċerka u l-iżvilupp ta’ kwalunkwe riċerkatur permezz ta’ rapport ta’ riċerka u żvilupp ta’ 500 paġna.

2.11.

Il-Patt jirreferi għall-pjani direzzjonali dwar it-teknoloġija taż-ŻER. Skont l-għarfien attwali tal-KESE, huwa disponibbli pjan direzzjonali taż-ŻER għall-2015-2020, iżda l-KESE mhuwiex konxju ta’ pjan direzzjonali dwar it-teknoloġija taż-ŻER li jmur lil hinn mill-2020. L-istrateġiji tat-teknoloġija jridu jiġu ppjanati fit-tul, peress li teknoloġija ġdida ma sseħħx mil-lum għall-għada. Il-pjani direzzjonali dwar it-teknoloġija jeħtieġu mill-inqas 10 snin bħala perjodu ta’ tħejjija. Għalhekk, il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni tiżviluppa pjani direzzjonali dwar it-teknoloġija fuq terminu medju (2020-2030) u fit-tul (2020-2050) wara l-pubblikazzjoni taż-ŻER il-ġdida.

2.12.

Il-KESE jilqa’ r-referenza għall-importanza kbira tal-hekk imsejjaħ “trijangolu tal-għarfien” (Edukazzjoni Għolja, Riċerka Bażika u Applikata, Kummerċjalizzazzjoni ta’ teknoloġija ġdida mill-Industrija) (4).

2.13.

Il-KESE jemmen li, filwaqt li huwa minnu li r-riċerka u l-edukazzjoni (għolja) huma xprunaturi ewlenin tal-ħolqien tal-għarfien, mhumiex l-ixprunatur ewlieni għall-innovazzjoni. L-innovazzjoni — skont id-definizzjoni — tfisser il-konverżjoni tar-riżultati tar-riċerka u l-iżvilupp fi prodotti u negozji innovattivi. Mhuwiex il-kompitu tal-universitajiet jew tal-istituti tar-riċerka li jiżviluppaw prodotti u negozji innovattivi. F’dan il-paragrafu, l-intrapriżi, speċjalment in-negozji ġodda u l-imprendituri, huma neqsin u r-rwol importanti tagħhom fil-proċess tal-innovazzjoni għandu jiżdied hawnhekk. Il-Kunsill Ewropew tal-Innovazzjoni (EIC), l-Istitut Ewropew tal-Innovazzjoni u t-Teknoloġija Komunitajiet ta’ Għarfien u Innovazzjoni (EIT KIC) u skemi oħra ta’ innovazzjoni għandhom rwol importanti f’dan il-kuntest.

2.14.

Skont il-famuża dijagramma tal-Professur Ansoff, parti żgħira biss mill-proġetti tar-riċerka u l-iżvilupp (inqas minn madwar 25 %) eventwalment jipproduċu prodotti tekniċi ta’ suċċess fis-suq. Għalhekk, enfasi ewlenija fil-Patt u l-Istrateġija tar-Riċerka u l-Innovazzjoni tal-UE għandha tkun l-effettività u l-effiċjenza tar-riċerka u l-innovazzjoni. Jekk, b’mezzi intelliġenti biex jiġu żgurati l-effettività u l-effiċjenza tar-riċerka u l-innovazzjoni, ir-rata ta’ suċċess tagħha tista’ tiżdied minn 25 % għal pereżempju 28 %, dan ikun suċċess enormi għall-Ewropa. L-effettività u l-effiċjenza tar-riċerka u l-innovazzjoni, filwaqt li tinżamm il-pretensjoni qawwija tal-UE għall-eċċellenza fir-riċerka, jistgħu wkoll iħaffu b’mod sostanzjali r-riċerka u l-innovazzjoni tal-Ewropa, li hija meħtieġa b’mod urġenti.

2.15.

Fir-rigward tal-Valuri u l-Prinċipji, il-KESE jaqbel li l-valuri ddikjarati f’dan il-kapitolu huma importanti, iżda biex l-UE ma tibqax taqa’ lura mal-Istati Uniti u mal-Asja fil-kompetizzjoni globali fil-qasam tar-iċerka u l-innovazzjoni, huma meħtieġa prinċipji addizzjonali. Huwa stipulat fiż-ŻER il-ġdida li l-UE trid tħaffef il-konverżjoni tar-riżultati tar-riċerka u l-iżvilupp fi prodotti u servizzi innovattivi għas-swieq globali. Dan il-bżonn ta’ tħaffif b’mod urġenti jirrikjedi, fost valuri u kompetenzi oħra, l-intraprenditorija. Ħafna studji globali jissuġġerixxu li l-UE għadha lura b’mod sostanzjali meta mqabbla mal-Istati Uniti u l-Asja fir-rigward tal-intraprenditorija (eż. fir-rigward ta’ mudelli ta’ negozju diġitali innovattivi).

2.16.

Fir-rigward tal-Ħolqien tal-Valur, il-KESE jaqbel bis-sħiħ dwar l-importanza kbira ħafna tat-trasformazzjoni tal-“għarfien” (jiġifieri r-riżultati tar-riċerka u l-iżvilupp) fi prodotti u servizzi innovattivi u sostenibbli. Il-patt jirreferi għar-rwol importanti tar-riċerka bażika fir-rigward tal-ġenerazzjoni ta’ skoperti u għarfien rivoluzzjonarji. Madankollu, il-ħolqien ta’ “valur għall-Ewropa” jeħtieġ aktar milli l-ġenerazzjoni ta’ skoperti rivoluzzjonarji: Hemm — sfortunatament — bosta eżempji li fihom ir-riċerkaturi Ewropej kienu qed jiġġeneraw skoperti rivoluzzjonarji, iżda l-imprendituri u l-kumpaniji innovattivi mill-Istati Uniti u mill-Asja kienu qed jagħmlu negozju u jagħmlu profitt mir-riżultati tar-riċerka u l-iżvilupp tal-Ewropa u l-impjiegi ġew ittrasferiti mill-Ewropa għall-Istati Uniti u għall-Asja. L-Ewropa ma għandhiex tħalli dan jerġa’ jseħħ.

2.17.

Fil-futur, l-Ewropa għandha tislet mir-riżultati tar-riċerka u l-iżvilupp tal-Ewropa stess il-ħolqien tal-valur, in-negozju u impjiegi ta’ kwalità. Għodda importanti ħafna biex isiru n-negozju, il-profitt u l-impjiegi għall-Ewropa mir-riżultati tar-Riċerka u l-Iżvilupp tal-Ewropa huma l-privattivi. L-importanza kbira tad-DPI (Drittijiet tal-Proprjetà Intellettwali) għandha tiżdied mal-paragrafu dwar il-Ħolqien tal-Valur u għandha tiġi żviluppata strateġija ċara tad-DPI għall-Ewropa fil-qafas tal-Patt għaż-ŻER il-ġdida. Din il-politika attiva u passiva tal-UE dwar il-privattivi u l-istrateġija tal-privattivi għandhom ikunu akkumpanjati minn strateġija ta’ liċenzji attiva u passiva u sistema ta’ monitoraġġ trasparenti għall-bilanċ nett globali tal-privattivi u tal-liċenzji.

2.18.

Fil-punt 2 tal-Proposta għal Rakkomandazzjoni tal-Kunsill (5), jingħataw l-oqsma ta’ prijorità tal-UE għar-riċerka u l-innovazzjoni. L-oqsma ta’ prijorità li ġejjin għas-suġġetti tar-riċerka u l-innovazzjoni huma mogħtija wkoll fil-COM(2020) 628: — L-intelliġenza artifiċjali — Mikroelettronika — Computing Kwantistiku — 5G — Enerġija rinnovabbli — Teknoloġiji tal-idroġenu — Il-mobbiltà intelliġenti u mingħajr l-ebda emissjonijiet

2.19.

Il-KESE jixtieq itenni li, filwaqt li jaqbel li dawn is-seba’ oqsma ta’ prijorità (6) huma importanti ħafna, għandhom jiżdiedu t-teknoloġiji u s-setturi ewlenin li ġejjin: — Teknoloġiji tal-ispazju; — Ilma nadif u sanitazzjoni, — Materjali ġodda ta’ teknoloġija avvanzata b’potenzjal futur għoli għall-UE, eż. Grafen — Teknoloġiji għall-manifattura tal-prodotti u tal-ikel; — Is-settur tar-riċerka klinika, farmaċewtika u bijoteknoloġija; — Mudelli tan-negozju diġitali b’mod ġenerali; — Teknoloġiji (ħardware u software) għat-tħejjija f’każ ta’ emerġenza (blackouts, tfixkil fil-komunikazzjonijiet diġitali eż. minħabba ċ-ċiberkriminalità eċċ.).

2.20.

L-UE 27 — sfortunatament — qed issofri minn eżodu sinifikanti ta’ mħuħ ta’ riċerkaturi eċċellenti lejn l-Istati Uniti u dejjem aktar lejn l-Asja wkoll. Jeħtieġ li dan l-eżodu ta’ mħuħ jitwaqqaf u għandu jiġi kkonvertit f’kisba ta’ mħuħ. Fost l-oħrajn, il-prinċipji li ġejjin huma importanti ħafna għal prestazzjoni ta’ RTI eċċellenti, minn ta’ quddiem globalment u rapida: — Rikonoxximent u remunerazzjoni ġusta ta’ riċerkaturi eċċellenti fl-UE 27, b’mod partikolari riċerkaturi nisa eċċellenti (ara bilanċ dgħajjef bejn il-ġeneri fl-RTI fl-UE 27). — Komunikazzjoni, Kollaborazzjoni u Kooperazzjoni Effiċjenti (it-tliet “K” importanti tal-innovazzjoni!) — Iż-żieda fil-finanzjament tal-UE u dak nazzjonali għaċ-ċentri ta’ riċerka u għall-universitajiet, abbażi ta’ proċessi ta’ offerti kompetittivi, u b’hekk jiġi assigurat li “l-aqwa fost l-aqwa” riċerkaturi jiksbu l-flus (mhux finanzjament dirett liċ-ċentri kollha tar-riċerka).

2.21.

Għan ewlieni taż-ŻER il-ġdida tal-UE huwa l-ħolqien tal-valur. Għalhekk, il-KESE jqis li l-paragrafu “Valorizzazzjoni tal-Għarfien” huwa importanti ħafna. F’dan il-paragrafu, hija enfasizzata l-importanza tal-kooperazzjoni u l-interkonnessjonijiet bejn l-atturi kollha tar-riċerka u l-innovazzjoni. Dan huwa importanti, iżda mhux biżżejjed għall-“Valorizzazzjoni tal-Għarfien”.

2.22.

Kwistjonijiet li huma daqstant importanti għall-ħolqien tal-valur għall-Ewropa huma: — impenn għal konverżjoni rapida tar-riżultati tar-riċerka u l-iżvilupp fi prodotti, servizzi innovattivi u fl-aħħar mill-aħħar f’valuri, f’negozju, u f’impjiegi ta’ kwalità. Dan jirrikjedi, fost l-oħrajn, kultura ħafna aktar intraprenditorjali fl-Ewropa kif ukoll attitudni pożittiva b’rabta mat-teħid tar-riskji: it-tnedija rapida ta’ prodotti innovattivi dejjem twassal għal riskji wkoll. Is-slogan magħruf sew “L-ebda riskju, l-ebda gost” isarraf l-innovazzjoni f’“L-ebda riskju, l-ebda negozju, l-ebda impjieg ġdid”; — pjan direzzjonali ċar dwar it-teknoloġija, speċjalment fir-rigward tal-KETs u l-FETs (Teknoloġiji Abilitanti Ewlenin); — strateġija ċara tad-DPI għaż-ŻER il-ġdida;

2.23.

Fir-rigward tal-“Approfondiment ta’ suq intern li jiffunzjona għalkollox għall-għarfien”, l-għarfien — mingħajr ebda dubju — huwa importanti ħafna, peress li s-seklu 21 huwa s-seklu tal-għarfien. Madankollu, huwa importanti ħafna wkoll li tingħata spinta ġdida lill-produzzjoni tal-hardware kollu fl-Ewropa. Għoxrin sena ilu, l-UE kienet tal-fehma li l-produzzjoni tal-oġġetti setgħet tiġi ttrasferita fl-Asja, filwaqt li r-riċerka u l-iżvilupp relatati mal-produzzjoni jinżammu fl-Ewropa. Dan irriżulta li kien żball. Ir-riċerka u l-iżvilupp dejjem isegwu l-produzzjoni, xi darba jew oħra. Għalhekk, biex talinqas porzjon tal-produzzjoni u tal-impjiegi relatati tagħha jinġiebu lura mill-Asja għall-Ewropa, l-UE jeħtieġ li tagħmel sforzi kbar. Dan għandu jgħin ukoll fit-tul biex tinstab soluzzjoni għall-problema tal-qgħad, li hija problema partikolarment kbira f’xi pajjiżi fin-Nofsinhar tal-Ewropa.

2.24.

Lezzjoni li l-Ewropa wkoll tgħallmet mill-pandemija tal-coronavirus: il-produzzjoni ta’ kważi l-mediċini u l-vaċċini bażiċi kollha ċċaqalqet mill-Ewropa għall-Asja f’dawn l-aħħar 20 jew 30 sena. L-Ewropa tilfet is-sovranità tagħha f’ħafna prodotti u mediċini importanti. Il-mikroċipep huma eżempju ieħor fejn l-industrija Ewropea, speċjalment l-industrija tal-karozzi, bħalissa qed tbati ħafna. Eżempji oħra fejn l-Ewropa — sfortunatament — hija kważi kompletament dipendenti mill-Asja huma l-batteriji għall-vetturi elettriċi u t-teknoloġiji tal-idroġenu. (Filwaqt li l-produtturi Ewropej tal-karozzi għadhom qed jesperimentaw bi prototipi ta’ karozzi li jaħdmu bl-idroġenu, Toyota, Honda u Hyundai diġà jipproduċuhom bil-massa u jbigħuhom b’mod regolari). L-Asja hija wkoll minn ta’ quddiem nett bil-bosta fit-teknoloġiji ottiċi, fit-teknoloġiji tal-komunikazzjoni 5G, fl-intelliġenza artifiċjali, fit-tagħlim tal-magni, fir-robotika u f’ħafna KETs u FETs oħra (Teknoloġiji Abilitanti u Futuri Ewlenin). Fil-Patt għar-Riċerka u l-Innovazzjoni, l-Ewropa jeħtiġilha tagħmel il-kisba mill-ġdid tas-sovranità fit-teknoloġiji ewlenin prijorità ċara.

2.25.

L-Ewropa minn naħa qed tiffaċċja l-isfida ta’ qgħad għoli fost iż-żgħażagħ, speċjalment f’xi pajjiżi fin-Nofsinhar tal-Ewropa u, min-naħa l-oħra, l-isfida ta’ nuqqas ta’ gradwati STEM (Xjenza, Teknoloġija, Inġinerija, Matematika) bi kwalifiki għolja, speċjalment nuqqas kbir ta’ inġiniera fl-oqsma kollha tal-ICT u d-diġitalizzazzjoni, l-elettromobbiltà u fit-teknoloġiji għall-enerġiji rinnovabbli. Ta’ spiss jintesa li huma primarjament l-inġiniera li jikkonvertu r-riżultati tar-riċerka u l-iżvilupp miksuba mir-riċerkaturi fi prodotti tekniċi. Minħabba l-bidliet demografiċi (is-soċjetà tagħna li qed tixjieħ) u minħabba l-fatt li l-biċċa l-kbira tal-pajjiżi fl-Ewropa qed jonqsu milli jattiraw aktar studenti nisa lejn studji tal-inġinerija, din il-problema se tiżdied fil-futur qrib. Naturalment, il-miżuri biex aktar studenti nisa jiġu attirati għall-istudji tal-inġinerija jridu jiżdiedu fl-UE fuq skala kbira. Barra minn hekk, il-Patt għar-Riċerka u l-Innovazzjoni jrid jiġġenera programmi intelliġenti biex jiġu attirati inġiniera bi kwalifiki għoljin minn pajjiżi terzi. Il-kompetizzjoni globali fil-qasam tal-RTI maż-żmien se tevolvi dejjem aktar fi gwerra globali ta’ talent, u sa issa, l-UE marret ħażin f’din il-gwerra globali tat-talent biex jinstabu t-talenti meta mqabbla, pereżempju, mal-Istati Uniti.

2.26.

Fl-aħħar iżda mhux l-inqas, il-KESE jixtieq jirrimarka li l-Patt tar-Riċerka u l-Innovazzjoni tal-UE u ż-ŻER il-ġdida tiegħu għandhom jitfasslu u jiġu implimentati bi qbil mas-17-il Għan ta’ Żvilupp Sostenibbli tan-Nazzjonijiet Uniti, li għandhom l-objettiv li jiksbu ħajjiet deċenti għal kulħadd fi pjaneta b’saħħitha sal-2030.

---

(1)  Opinjoni tal-KESE dwar ŻER ġdida għar-Riċerka u l-Innovazzjoni (ĠU C 220, 9.6.2021, p. 79).

(2)  COM(2020) 628.

(3)  Sors: https://erc.europa.eu/news/pact-research-innovation-foundations-european-research-area-still-valid-and-unavoidable

(4)  Kif enfasizzat fil-punt 2(h) tal-Proposta għal Rakkomandazzjoni tal-Kunsill (COM (2021) 407). Il-paragrafu (h) jgħid hekk: Ir-riċerka u l-innovazzjoni u l-edukazzjoni (għolja) huma l-ixprunaturi ewlenin tal-innovazzjoni, tal-ħolqien tal-għarfien, tad-diffużjoni u tal-użu.

(5)  COM(2021) 407

(6)  Kif mogħti f’COM (2020) 628.

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar il-“Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni dwar il-Missjonijiet Ewropej”

(COM(2021) 609 final)

(2022/C 275/05)

Relatur:	Paul RÜBIG
Korelatur:	Małgorzata Anna BOGUSZ

Konsultazzjoni	Il-Kummissjoni Ewropea, 1.12.2021
Bażi legali	Artikolu 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għas-Suq Uniku, il-Produzzjoni u l-Konsum
Adottata fis-sezzjoni	3.2.2022
Adottata fil-plenarja	23.2.2022
Sessjoni plenarja Nru	567
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	214/1/3

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Għalkemm il-KESE jqis li l-ħames missjonijiet ippreżentati fil-Komunikazzjoni huma ta’ prijorità għolja għall-UE, huwa tal-fehma li l-ħames sfidi u objettivi elenkati hawn taħt huma importanti ħafna għall-Ewropa.

L-iżvilupp u t-twettiq ta’ missjonijiet u miżuri biex:

1.	jinżamm il-pass mal-Istati Uniti u l-Asja f’kompetizzjoni globali fl-oqsma tar-riċerka, it-teknoloġija u l-innovazzjoni;

2.	jiġu indirizzati l-isfidi marbuta mas-soċjetà tal-UE li qed tixjieħ;

3.	jiġu definiti strateġiji għall-integrazzjoni b’suċċess tal-għadd kbir ta’ migranti li jidħlu fl-UE;

4.	tittejjeb it-tħejjija f’każ ta’ emerġenza;

5.	jiġu indirizzati l-ħtiġijiet ta’ pazjenti b’mard mhux komunikabbli li huma affettwati mill-pandemija tal-COVID-19, speċjalment dawk li jbatu minn mard kardjovaskulari.

1.2.

Il-Komunikazzjoni telenka u tindirizza ħames missjonijiet ta’ prijorità tal-UE: 1. L-adattament għat-tibdil fil-klima; 2. Il-kanċer; 3. Ir-restawr tal-oċeani u tal-ilmijiet tagħna sal-2030, inkluża s-sanità; 4. 100 belt newtrali għall-klima u intelliġenti sal-2030, inklużi rħula intelliġenti; 5. Patt dwar il-ħamrija għall-Ewropa.

1.3.

Il-KESE jappoġġja bis-sħiħ l-idea li jiġu awtonomizzati 150 reġjun b’parametru referenzjarju klimatiku madwar l-Ewropa. Madankollu, dan se jirrikjedi baġit enormi għar-riċerka u l-iżvilupp. Għalhekk, il-KESE jirrakkomanda bil-qawwa li jiżdied is-sehem tal-baġits reġjonali tal-UE allokati għar-riċerka u l-iżvilupp miċ-ċifra attwali ta’ 5 % għal minimu ta’ 10 %.

1.4.

Il-KESE jilqa’ l-fatt li l-UE qed tiffoka fuq il-ġlieda kontra l-kanċer bħala waħda mill-aktar kwistjonijiet importanti tas-saħħa, u jixtieq iħeġġeġ lill-istituzzjonijiet tal-UE biex jieħdu passi simili fir-rigward tal-mard kardjovaskulari — li jikkawża l-akbar għadd ta’ mwiet fl-Ewropa u fid-dinja.

2.   Kummenti ġenerali

2.1.

Il-Missjonijiet tal-UE se jagħtu riżultati permezz ta’ rwol ġdid għar-riċerka u l-innovazzjoni fl-ambitu tal-programm Orizzont Ewropa, flimkien ma’ approċċ koordinat u komprensiv, u relazzjoni ġdida maċ-ċittadini. Dawn se jimmobilizzaw bis-sħiħ u jinvolvu lil atturi pubbliċi u privati, bħall-Istati Membri tal-UE, l-awtoritajiet reġjonali u lokali, l-istituti tar-riċerka, l-imprendituri, u l-investituri pubbliċi u privati, kollha biex joħolqu impatt reali u dejjiemi.

2.2.

Il-KESE jixtieq jenfasizza li l-kompetittività tal-industrija tal-Ewropa hija importanti ħafna sabiex jinkisbu l-Missjonijiet tal-UE. Għalhekk, il-KESE jilqa’ r-referenza għall-aġenda l-ġdida dwar il-kompetittività industrijali. Fl-istess ħin, il-KESE jenfasizza l-importanza li jitqies l-impatt fuq iċ-ċittadini tal-UE, u jħeġġeġ lill-Kummissjoni torbot bis-sħiħ l-attivitajiet mal-politiki soċjali u l-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali, u tqis b’mod partikolari l-ħtiġijiet speċjali tal-persuni akbar fl-età u taċ-ċittadini vulnerabbli tal-UE.

2.3.

Il-KESE jixtieq jenfasizza li, filwaqt li l-fokus ewlieni tal-Missjonijiet Ewropej huwa li jinkisbu riżultati għall-UE permezz ta’ rwol ġdid u akbar għar-riċerka u l-innovazzjoni, id-dimensjoni ekonomika (kompetizzjoni globali, impjiegi ta’ kwalità għolja, eċċ.), kif ukoll id-dimensjoni soċjali, għandhom jaqdu rwol ewlieni wkoll f’dawn il-Missjonijiet Ewropej. Fir-rigward tad-dimensjoni soċjali, il-KESE jixtieq jenfasizza li minbarra l-importanza tad-drittijiet soċjali u s-salvagwardja tas-sigurtà soċjali u l-kundizzjonijiet tax-xogħol ġusti għall-impjegati kollha, għandha tingħata attenzjoni speċjali lill-ħtiġijiet speċjali tal-gruppi vulnerabbli fl-UE (persuni akbar fl-età, il-persuni morda, eċċ.).

2.4.

Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon kbir il-fatt li r-riċerka u l-innovazzjoni jitqiesu b’mod ċar bħala l-kwistjoni ewlenija tad-dokument tal-Missjonijiet tal-UE. Il-KESE huwa konvint li sfidi kumplessi li l-UE qed taffaċċja jistgħu jiġu indirizzati primarjament permezz tar-riċerka u l-innovazzjoni.

2.5.

Il-KESE adotta Opinjoni dwar ŻER ġdida għar-Riċerka u l-Innovazzjoni f’Marzu 2021 (1), Opinjoni dwar Il-Patt għar-Riċerka u l-Innovazzjoni fl-Ewropa, fi Frar 2022 (2), u Opinjoni dwar Pjan ta’ azzjoni għall-proprjetà intellettwali b’appoġġ għall-irkupru u r-reżiljenza tal-UE (3). Din l-Opinjoni għandha tiġi kkunsidrata mill-qrib flimkien ma’ dawn it-tliet Opinjonijiet reċenti tal-KESE.

2.6.

Il-KESE jaqbel bis-sħiħ li, minħabba l-isfidi attwali, “it-tkomplija tal-istatus quo ma hijiex għażla”. L-Ewropa teħtieġ “tip ġdid ta’ politika dwar ir-riċerka u l-innovazzjoni”: jekk l-UE tkompli bis-soltu strateġija antika tagħha dwar ir-riċerka u l-innovazzjoni, din ma tkunx tista’ tindirizza l-isfidi enormi li qed tiffaċċja, jiġifieri kompetizzjoni ħarxa mill-Asja. Il-KESE irrimarka dan b’mod ċar ħafna fl-Opinjoni tiegħu dwar ŻER ġdida għar-Riċerka u l-Innovazzjoni.

2.7.

Fir-rigward tal-intrapriżi, il-Komunikazzjoni tgħid li l-Missjonijiet Ewropej se jimmobilizzaw bis-sħiħ u jinvolvu lil partijiet ikkonċernati pubbliċi u privati, bħall-Istati Membri tal-UE, l-awtoritajiet reġjonali u lokali, l-istituti tar-riċerka, l-imprendituri u l-investituri pubbliċi u privati, iċ-ċittadini tal-UE u s-soċjetà ċivili, kollha biex joħolqu impatt reali u dejjiemi, billi jitqiesu l-industrija u n-negozji, b’mod partikolari l-intrapriżi mikro, żgħar u ta’ daqs medju (MSMEs).

2.8.

Il-kompetittività tal-industrija tal-UE fir-rigward tat-teknoloġiji għad-dekarbonizzazzjoni tal-ġenerazzjoni tal-elettriku, kif ukoll tal-industrija tal-azzar u industriji intensivi oħra fis-CO2 hija fattur deċiżiv fil-kisba tal-Missjoni 1 tal-UE — “L-adattament għat-tibdil fil-klima”. Jekk l-UE ma tirnexxix, hija se titlef miljuni ta’ impjiegi f’dawn l-industriji.

2.9.

Il-KESE jaqbel bis-sħiħ ukoll li l-Missjonijiet tal-UE għandhom ikunu konsistenti bis-sħiħ mal-għanijiet ta’ żvilupp sostenibbli (SDGs) tan-Nazzjonijiet Uniti.

2.10.

Għalkemm il-KESE jqis li l-ħames missjonijiet huma ta’ prijorità għolja għall-UE, huwa jqis li l-ħames sfidi u missjonijiet addizzjonali elenkati fil-kapitolu 4 huma wkoll importanti ħafna għall-Ewropa.

2.11.

Il-KESE jirrakkomanda li l-Kummissjoni Ewropea tagħti prijorità wkoll lill-missjonijiet u l-miżuri li jiġġeneraw impjiegi ġodda u ta’ kwalità għolja, negozji ġodda, introjtu, ġid u kwalità tal-ħajja għolja għaċ-ċittadini tal-UE, bħaż-żamma tal-kompetittività tal-prodotti teknoloġiċi tal-Ewropa kontra kompetizzjoni globali li qed issir dejjem aktar ħarxa (speċjalment maċ-Ċina, il-Korea t’Isfel, eċċ.).

2.12.

Ammont sostanzjali ta’ impjiegi u ta’ ġid tal-Ewropa jirriżulta mill-esportazzjonijiet tal-prodotti teknoloġiċi tal-Ewropa (karozzi, makkinarju, materjali, eċċ.). Sors importanti ieħor ta’ impjiegi ġodda fl-Ewropa huma l-MSMEs, u n-negozji ġodda innovattivi, in-negozji li qed jespandu, u l-edukazzjoni għolja.

3.   Kummenti speċifiċi

3.1.   Missjoni 1 — L-Adattament għat-Tibdil fil-Klima

3.1.1.

It-tibdil fil-klima huwa waħda mill-akbar sfidi għall-umanità fis-seklu 21. Dawk li jfasslu l-politika se jkollhom jantiċipaw il-bidliet li ġejjin sabiex jipproteġu s-setturi u l-gruppi li l-aktar li jinsabu f’riskju, u jeħtieġ li jqisu wkoll l-impjieg.

3.1.2.

Kważi l-miżuri kollha tal-Patt Ekoloġiku se jwasslu għal żieda fil-prezzijiet tal-elettriku, il-fjuwil, it-tisħin domestiku, eċċ. għaċ-ċittadini tal-UE. Dawn iż-żidiet fil-prezzijiet għandhom impatt partikolarment qawwi fuq il-mijiet ta’ miljuni ta’ persuni fl-Istati Membri tal-UE bi dħul baxx u medju, u fuq persuni vulnerabbli b’mod ġenerali, li ħafna drabi huma ċittadini tal-UE bi dħul baxx. Dan ifisser li l-miżuri kollha tal-Patt Ekoloġiku għandhom impatt soċjali sinifikanti u għandhom jiġu ttrattati bir-reqqa. Dawn għandhom iżidu l-prosperità minflok ma jwarrbu lil dawk li jeħtieġu appoġġ biex jindirizzaw il-bidla.

3.1.3.

Eżempji ta’ teknoloġiji ġodda li ċertament se jkollhom rwol importanti ħafna fit-tnaqqis tal-emissjonijiet tas-CO2 jinkludu: — id-dekarbonizzazzjoni tal-ġenerazzjoni tal-elettriku; — id-dekarbonizzazzjoni tal-industriji b’emissjonijiet tas-CO2, eż. l-industrija tal-azzar, l-industrija tas-siment, eċċ.; — il-qbid u ħżin tad-diossidu tal-karbonju u, pereżempju, l-impjanti tat-trattament tad-drenaġġ; — il-ħżin tal-enerġija elettrika fuq skala kbira ħafna għal spejjeż speċifiċi baxxi; — il-mobbiltà elettronika; — il-grilji intelliġenti u grilji tal-enerġija b’vultaġġ għoli; — il-bliet intelliġenti, eċċ

3.1.4.

Huwa faċli li wieħed jagħmel lista ta’ dawn it-teknoloġiji, iżda l-implimentazzjoni tagħhom hija bla dubju sfida kbira, minħabba l-iskala meħtieġa għas-27 Stat Membru kollha tal-UE kif ukoll fuq livell globali.

3.1.5.

Kwistjoni ewlenija f’din il-kompetizzjoni globali fit-teknoloġiji ġodda se tkun id-disponibbiltà ta’ għadd kbir ta’ riċerkaturi u inġiniera. Din hija ċertament sfida kbira għall-Ewropa. Il-pajjiżi fl-Asja żiedu l-għadd ta’ studenti fil-fiżika, fl-ICT u fl-inġinerija b’mod konsiderevoli matul dawn l-aħħar 20 sena, filwaqt li ċ-ċifri baqgħu bejn wieħed u ieħor l-istess fl-Ewropa. Il-Missjonijiet Ewropej m’għandhomx biss jippromovu żieda fl-għadd ta’ dawn l-istudenti, iżda l-UE għandha tippromovi bidla fl-“eżodu ta’ mħuħ” attwali ta’ persuni bi kwalifiki għolja għal “kisba ta’ mħuħ” għall-UE.

3.1.6.

Il-KESE jirrakkomanda ħafna li l-Kummissjoni tiddefinixxi miżuri biex ittejjeb b’mod sostanzjali l-ħiliet bażiċi, kif ukoll iżżid l-għadd ta’ studenti fil-fiżika, fl-ICT u fl-inġinerija, kif ukoll fil-mediċina u l-farmakoloġija fl-Ewropa fl-20 sena li ġejjin. Mingħajr din il-fiduċja fil-moħħ tal-inġinerija, l-Ewropa se tkompli taqa’ lura fit-teknoloġiji kollha meħtieġa għall-ġlieda kontra t-tibdil fil-klima.

3.2.   Missjoni 2 — Il-Kanċer

3.2.1.

L-UE-27 qed tesperjenza għal għadd dejjem akbar ta’ każijiet ta’ kanċer. L-UE-27 jeħtiġilha taħdem flimkien biex ittejjeb id-dijanjożi, it-terapija, l-aċċess għal mediċini personalizzati, it-trattament u l-prevenzjoni — kif diġà ġie enfasizzat fl-Opinjoni tal-KESE ta’ Ġunju 2021 dwar Pjan tal-Ewropa biex Jingħeleb il-Kanċer (4). Għalhekk, il-KESE jilqa’ l-fatt li r-riċerka għall-prevenzjoni u l-kura tal-kanċer ġiet imniżżla bħala waħda mill-ħames Missjonijiet tal-UE.

3.2.2.

Il-KESE jixtieq jenfasizza b’mod ċar li waħda mill-aktar sfidi diffiċli se tkun li jiġu eliminati d-disparitajiet fl-aċċess għat-trattament tal-kanċer bejn il-pajjiżi individwali. Il-KESE jirrakkomanda li jeħtieġ li tingħata attenzjoni speċjali lill-gruppi vulnerabbli fl-UE.

3.2.3.

Kif diġà ġie deskritt fl-Opinjoni tal-KESE dwar il-Pjan tal-Ewropa biex Jingħeleb il-Kanċer, l-aċċess għall-aktar terapiji innovattivi u l-introduzzjoni ta’ kampanji ta’ tilqim li se jippermettulna nnaqsu l-għadd ta’ kanċers ikkawżati minn infezzjonijiet virali għandhom rwol uniku hawnhekk.

3.2.4.

Il-KESE jixtieq jenfasizza l-ħtieġa ta’ approċċ aktar attiv lejn il-prevenzjoni tal-kanċer okkupazzjonali. Kif ġie enfasizzat fl-Opinjoni dwar Pjan tal-Ewropa biex Jingħeleb il-Kanċer, il-KESE jappella għal aktar riċerka dwar l-esponiment okkupazzjonali għall-karċinoġeni, il-mutaġeni u l-interferenti endokrinali, u l-kawżi tal-kanċers okkupazzjonali.

3.2.5.

Il-KESE jixtieq jisħaq li l-imsieħba soċjali, il-gruppi li jirrappreżentaw lill-pazjenti, u l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili għandhom rwol indispensabbli fit-tixrid tal-aħjar prattiki u fl-għoti ta’ informazzjoni rilevanti — dwar il-kawżi tal-kanċer u dwar kwistjonijiet speċjali relatati mal-ġeneru jew il-gruppi vulnerabbli, pereżempju.

3.3.   Missjoni 3 — Ir-restawr tal-Oċean u tal-Ilmijiet tagħna sal-2030

3.3.1.

L-ilma nadif huwa ta’ importanza kbira għaċ-ċittadini, l-agrikoltura u l-industrija tas-sajd tal-UE. Għal darb’oħra, ir-riċerka u t-teknoloġiji tal-ilma nadif, inklużi t-tħaffir għall-ilma mormi, is-sanità u t-trattament tad-drenaġġ huma kruċjali għal din il-Missjoni.

3.3.2.

Barra minn hekk, l-aċċess għall-ilma nadif għadu kwistjoni għal ħafna ċittadini. Il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni timplimenta legalment id-dritt tal-bniedem għall-ilma u għas-sanità.

3.4.   Missjoni 4 — 100 Belt Newtrali għall-Klima u Intelliġenti sal-2030

3.4.1.

Aktar minn 65 % tal-popolazzjoni globali tgħix fi bliet kbar, u dan il-perċentwal qed jikber. Dawn il-bliet kbar joħolqu sfidi dejjem akbar f’termini ta’ infrastruttura (provvista tal-ilma u drenaġġ, trasport, provvista tal-enerġija, eċċ.) u kwalità tal-ħajja. Ħafna mill-isfidi jistgħu jiġu solvuti biss permezz tar-riċerka u soluzzjonijiet ta’ teknoloġija avvanzata. Fil-futur se jkunu meħtieġa inġiniera b’livell għoli ta’ ħiliet biex jippjanaw dawn il-bliet u l-irħula intelliġenti tat-teknoloġija avvanzata.

3.4.2.

Il-proporzjon ta’ persuni akbar fl-età fil-bliet qed jikber b’rata mgħaġġla (“soċjetà li qed tixjieħ”). Il-persuni akbar fl-età u l-persuni vulnerabbli għandhom ħtiġijiet differenti miż-żgħażagħ: dawn jeħtieġu aktar kura medika, kura soċjali, eċċ. Minħabba l-bidla demografika fis-soċjetà, mhux se jkun hemm biżżejjed żgħażagħ biex jipprovdu dawn is-servizzi kollha fil-futur qrib, li jfisser li xi wħud minn dawn is-servizzi għall-persuni akbar fl-età se jkollhom jingħataw permezz ta’ soluzzjonijiet intelliġenti (eż. robots).

3.4.3.

Ħafna emerġenzi f’dawn l-aħħar snin urew li s-soċjetajiet moderni huma relattivament vulnerabbli, u b’hekk iż-żieda tat-“tħejjija għall-emerġenzi” permezz tar-riċerka u l-iżvilupp hija importanti ħafna: — id-diżastri fl-impjanti tal-enerġija nukleari f’Fukushima, Chernobyl, Three Mile Island eċċ.; — il-blackouts tal-elettriku u l-blackouts tal-komunikazzjoni; — in-nuqqas ta’ sorsi tal-enerġija u ż-żidiet qawwija fil-prezz ta’ dawn is-sorsi kollha, inkluż il-gass naturali; — il-maltempati bir-ragħad u l-għargħar enormi, b’bosta mijiet ta’ persuni li jmutu; — pandemiji, bħall-pandemija tal-COVID-19, il-marda tal-virus Zika, u pandemiji futuri; — l-attakki ċibernetiċi (bid-diġitalizzazzjoni li qed tikber bil-kbir fl-oqsma kollha tal-ħajja pubblika, tal-ħajja privata u tan-negozju, it-theddida ta’ attakki ċibernetiċi qed tikber b’mod rapidu).

3.4.4.

Fit-8 ta’ Jannar 2021, l-Ewropa tal-Lvant u tan-Nofsinhar għal ftit ma għaddietx minn blackout tal-enerġija kbir. Il-kawża ewlenija għall-vulnerabbiltà dejjem akbar tal-provvista tal-enerġija tal-Ewropa hija s-sehem dejjem akbar ta’ enerġija elettrika rinnovabbli mhux prevedibbli u mhux ippjanata, bħat-turbini tar-riħ u l-enerġija solari. L-Ewropa mhijiex imħejjija sew għall-blackouts: fil-każ ta’ blackout, il-provvista tal-enerġija lill-unitajiet domestiċi privati u lill-industrija tinqata’ minnufih, il-komunikazzjoni tinqata’ fi ftit minuti jew sigħat, il-provvista tal-ilma tax-xorb tinqata’ fi żmien qasir eċċ. L-irkupru minn blackout kbir tal-elettriku mhuwiex kompitu faċli.

3.5.   Missjoni 5 — Patt dwar il-Ħamrija għall-Ewropa

3.5.1.

Flimkien ma’ ilma nadif, kif imsemmi hawn fuq, ħamrija b’saħħitha biex jikbru l-ingredjenti bażiċi għall-ikel hija waħda mill-aktar riżorsi importanti għall-kreaturi ħajjin kollha, inklużi l-bnedmin u l-annimali. Il-popolazzjoni globali qed tikber: sa tmiem is-seklu se jkun meħtieġ li nitimgħu madwar 10 biljun persuna fuq bażi sostenibbli. L-ikel u l-biedja konvenzjonali huma wieħed mis-sorsi ewlenin tal-gassijiet serra tas-CO2 u tal-metan. Dan ifisser li ammont kbir ta’ riċerka u żvilupp huwa meħtieġ biex issir riċerka u tiġi żviluppata agrikoltura newtrali għall-klima għall-produzzjoni sostenibbli tal-ikel għall-10 biljun persuna li jgħixu fid-dinja. Bħalissa, madwar 10 % tal-baġit tal-UE għall-agrikoltura u l-biedja jintefaq fuq ir-riċerka u l-iżvilupp; il-KESE jirrakkomanda li din iċ-ċifra tiżdied għal minimu ta’ 20 % biex jiżdiedu r-riċerka u l-iżvilupp għal teknoloġiji ġodda u sostenibbli tal-biedja, inkluża b’mod partikolari r-robotika fit-teknoloġiji tal-biedja u fl-ikel.

4.   Ħames missjonijiet addizzjonali

4.1.

Għalkemm il-KESE jqis li l-ħames missjonijiet elenkati fil-Komunikazzjoni huma ta’ prijorità għolja għall-UE, huwa jemmen li l-5 sfidi u missjonijiet elenkati hawn taħt huma wkoll ta’ importanza kbira.

4.2.   Missjoni addizzjonali tal-UE 1 — Iż-żamma tal-pass mal-Istati Uniti tal-Amerka u l-Asja fil-kompetizzjoni globali fir-riċerka, it-teknoloġija u l-innovazzjoni

4.2.1.

Huwa importanti li jiġu definiti u segwiti l-missjonijiet u l-miżuri biex jiġi evitat li l-UE taqa’ wara l-Asja fir-riċerka, fit-teknoloġija u fl-innovazzjoni, u fil-privattivi, speċjalment meta mqabbla maċ-Ċina u mal-Korea t’Isfel. Huwa fatt li l-UE ilha taqa’ lura wara ċ-Ċina u l-Korea t’Isfel fir-rigward tar-riċerka, it-teknoloġija u l-innovazzjoni, b’pass dejjem akbar minn madwar is-sena 2000 ’l hawn (5).

4.2.2.

Jekk l-UE tkompli taqa’ lura wara l-Istati Uniti u l-Asja fir-riċerka, it-teknoloġija u l-innovazzjoni, l-Ewropa se titlef miljuni ta’ impjiegi u ġid konsiderevoli fit-tul (20 sa 50 sena). In-nuqqas tal-UE27 huwa tassew kritiku, speċjalment fit-teknoloġiji abilitanti essenzjali (KETs), u fit-teknoloġiji futuri u emerġenti (FETs), bħall-intelliġenza artifiċjali, it-tagħlim awtomatiku, l-apprendiment profond, ir-robotika, l-inġinerija ġenetika, it-teknoloġiji tal-komunikazzjoni (eż. il-5G), il-manifattura taċ-ċipep tal-kompjuter, il-manifattura ta’ komponenti ewlenin għall-mobbiltà elettronika (eż. il-batteriji, iċ-ċelluli tal-fjuwil u l-idroġenu), eċċ. Il-materjali ġodda dejjem kienu u dejjem se jkunu xprunatur għall-innovazzjoni: pereżempju, l-innovazzjoni tal-grafen u l-espansjoni industrijali tiegħu għandhom potenzjal sostanzjali għar-riċerka u l-innovazzjoni għall-Ewropa.

4.3.   Missjoni addizzjonali tal-UE 2 — L-indirizzar tal-isfidi tas-soċjetà tal-UE li qed tixjieħ

4.3.1.

Is-soċjetà tal-UE qed tixjieħ b’rata mgħaġġla, u dan se joħloq diversi sfidi ġodda għall-Istati Membri kollha tal-UE.

4.3.2.

Il-persuni akbar fl-età u l-persuni vulnerabbli għandhom ħtiġijiet differenti miż-żgħażagħ: huma jeħtieġu aktar mediċina u mediċina ġdida (għad-dimenzja, għall-marda ta’ Alzheimer, eċċ.), aktar kura medika, aktar kura soċjali, u taħriġ u edukazzjoni speċjali, speċjalment imfassla għall-persuni akbar fl-età u l-persuni vulnerabbli, eċċ.

4.3.3.

Ir-riċerka u l-innovazzjoni (fil-mediċina, fil-farmaċewtiċi, fix-xjenzi soċjali, fix-xjenzi tal-inġinerija, korsijiet ta’ taħriġ speċjali eċċ.) bla dubju se jkollhom rwol ewlieni biex jgħinu biex tiġi indirizzata s-soċjetà tal-UE li qed tixjieħ.

4.3.4.

Is-soċjetà kollha kemm hi teħtieġ strateġija Ewropea ambizzjuża għall-kura.

4.4.   Missjoni addizzjonali tal-UE 3 — Strateġiji għall-integrazzjoni b’suċċess tal-għadd kbir ta’ migranti li jidħlu fl-UE

4.4.1.

Jeħtieġ li l-UE tiżviluppa missjonijiet u miżuri għall-integrazzjoni tal-għadd kbir ta’ migranti fl-Istati Membri tal-UE. Peress li l-UE hija soċjetà li qed tixjieħ malajr, teħtieġ aktar żgħażagħ u persuni b’edukazzjoni tajba. Għalhekk, huma meħtieġa kunċetti innovattivi għall-edukazzjoni u t-taħriġ tal-migranti. Ir-riċerka soċjoekonomika tista’ tgħin fl-iżvilupp ta’ fehim aħjar ta’ dak li huwa meħtieġ għall-integrazzjoni b’suċċess ta’ dawn il-miljuni ta’ nies.

4.5.   Missjoni addizzjonali tal-UE 4 — Tħejjija f’każ ta’ Emerġenza

4.5.1.

It-tħejjija f’każ ta’ emerġenza tinvolvi l-iżvilupp u t-twettiq ta’ missjonijiet u miżuri biex tiġi ssalvagwardjata provvista stabbli tal-enerġija u biex jiġu evitati l-blackouts tal-elettriku, filwaqt li tiġi dekarbonizzata s-sistema tal-enerġija tal-UE. F’dan ir-rigward, ara l-punt 3.4.4, li jindirizza l-kwistjoni tat-tħejjija f’każ ta’ emerġenza, speċjalment l-isfida tal-blackouts tal-elettriku u tal-qtugħ tal-komunikazzjoni. Għal darb’oħra, ir-riċerka u l-innovazzjoni, primarjament fix-xjenzi tal-inġinerija, huma ċ-ċavetta biex jiġu indirizzati dawn l-isfidi.

4.5.2.

Sfidi oħra ta’ emerġenza jinkludu għargħar, nixfiet, pandemiji, iżda wkoll sitwazzjonijiet ta’ emerġenza ekonomika, eż. l-imblukkar tal-ktajjen tal-provvista globali (eż. l-imblukkar tal-Kanal ta’ Suez fl-2021, eċċ.)

4.6.   Missjoni addizzjonali tal-UE 5 — L-indirizzar tal-ħtiġijiet tal-pazjenti b’mard mhux komunikabbli milquta mill-pandemija tal-COVID-19, speċjalment dawk li jbatu minn mard kardjovaskulari — li jikkawża l-akbar għadd ta’ mwiet fl-Ewropa u fid-dinja.

4.6.1.

Wara l-pandemija, hemm bżonn ta’ aktar enfasi fuq il-mard mhux komunikabbli. Fl-UE, hemm 60 miljun persuna li jgħixu b’mard kardjovaskulari — li jikkawża l-akbar għadd ta’ mwiet fost iċ-ċittadini Ewropej. Fis-snin meta l-COVID-19 ma kinitx preżenti, il-mard kardjovaskulari kien l-aktar kawża komuni ta’ mwiet li jistgħu jiġu evitati fl-UE. Matul il-pandemija, ħafna minn dawn il-pazjenti ġew dijanjostikati tard wisq jew ma kellhom l-ebda ċans li jiġu dijanjostikati.

4.6.2.

Għandna nanalizzaw id-dimensjoni tal-ekwità tas-saħħa fl-UE, u b’hekk nappoġġjaw it-tnaqqis tal-inugwaljanzi fis-settur tas-saħħa, inklużi aspetti tal-mediċina bbażata fuq il-ġeneru. Billi tiffoka fuq il-promozzjoni u l-prevenzjoni, din l-inizjattiva għandha tappoġġja wkoll għarfien u data aħjar, skrinjar u detezzjoni bikrija, dijanjożi u ġestjoni tat-trattament, u l-kwalità tal-ħajja tal-pazjent. Objettiv ieħor għandu jkun li l-pajjiżi tal-UE jikkondividu l-aħjar prattiki, jiżviluppaw linji gwida, u jintroduċu approċċi innovattivi. Dan ifisser ukoll li l-UE għandha telenka missjoni Ewropea oħra — li tibni sistemi tal-kura tas-saħħa li jkunu aktar reżiljenti għall-pandemiji fir-rigward tal-mard kardjovaskulari, f’konformità mal-isforzi tal-missjoni tal-kanċer, billi fl-aħħar mill-aħħar tindirizza ż-żewġ mardiet mhux komunikabbli bl-ogħla piż fuq il-popolazzjoni Ewropea. Hemm ukoll il-ħtieġa li jiġi indirizzat mard ieħor, speċjalment dak li għandu impatt qawwi fuq il-PDG Ewropew — eż. kundizzjonijiet muskoloskeletali.

---

(1)  ĠU C 220, 9.6.2021, p. 79

(2)  Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar ir-rakkomandazzjoni tal-Kunsill dwar Patt għar-Riċerka u l-Innovazzjoni fl-Ewropa (COM(2021) 407 final – final 2021/230 (NLE)) (ĠU C 275, 18.7.2022, p. 24).

(3)  ĠU C 286, 16.7.2021, p. 59.

(4)  ĠU C 341, 24.8.2021, p. 76.

(5)  Id-dettalji jistgħu jinqraw eż. fir-rapporti tal-STI tal-OECD tal-2015 u l-2017.

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li temenda d-Direttivi 2001/20/KE u 2001/83/KE fir-rigward ta’ derogi minn ċerti obbligi li jikkonċernaw id-disponibbiltà ta’ ċerti prodotti mediċinali għall-użu mill-bniedem fir-Renju Unit fir-rigward tal-Irlanda ta’ Fuq, kif ukoll f’Ċipru, fl-Irlanda u f’Malta”

[COM(2021) 997 final — 2021/0431 (COD)]

“Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda r-Regolament (UE) Nru 536/2014 fir-rigward ta’ deroga minn ċerti obbligi li jikkonċernaw prodotti mediċinali fil-fażi ta’ investigazzjoni magħmula disponibbli fir-Renju Unit fir-rigward tal-Irlanda ta’ Fuq kif ukoll f’Ċipru, fl-Irlanda u f’Malta”

[COM(2021) 998 final — 2021/0432 (COD)]

(2022/C 275/06)

Relatur:

Martin SCHAFFENRATH

Konsultazzjoni	(a) Parlament Ewropew, 20.1.2022 (b) Kunsill, 3.2.2022
Bażi legali	(a) Artikolu 114 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (b) Artikoli 114 u 168(4)(c) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għas-Suq Uniku, il-Produzzjoni u l-Konsum
Adottata fis-sezzjoni	3.2.2022
Adottata fil-plenarja	24.2.2022
Sessjoni plenarja Nru	567
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	180/0/4

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-provvista kontinwa ta’ prodotti mediċinali ta’ kwalità għolja, effettivi u sikuri għall-użu mill-bniedem hija kruċjali biex jiġi żgurat l-aċċess għall-kura tas-saħħa għall-pazjenti. Għalhekk, il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) jilqa’ l-pakkett ta’ miżuri preżentati mill-Kummissjoni Ewropea fis-17 ta’ Diċembru 2021 bil-għan li, minn naħa waħda, tiġi żgurata l-provvista fit-tul mingħajr interruzzjoni tal-prodotti mediċinali mir-Renju Unit lejn l-Irlanda ta’ Fuq u, min-naħa l-oħra, li jiġu eliminati fil-pront l-ostakli fin-nuqqas tal-provvista li jeżistu f’Ċipru, fl-Irlanda u f’Malta, li wħud minnhom huma kkważati mill-ħruġ tar-Renju Unit mill-Unjoni Ewropea.

1.2.

Il-KESE jagħraf li l-Istati Membri iżgħar tal-UE, b’mod partikolari Ċipru, l-Irlanda u Malta, kienu storikament dipendenti ħafna mill-provvista ta’ prodotti mediċinali u prodotti mediċinali fil-fażi ta’ investigazzjoni mir-Renju Unit.

1.3.

Il-KESE jqis li l-bidliet fil-pakkett ta’ miżuri li jintroduċu derogi minn ċerti obbligi li jikkonċernaw prodotti mediċinali u prodotti mediċinali fil-fażi ta’ investigazzjoni disponibbli fir-Renju Unit b’rabta mal-Irlanda ta’ Fuq, Ċipru, l-Irlanda u Malta jagħmlu sens minħabba l-ħruġ tar-Renju Unit mill-UE u l-kundizzjonijiet ta’ qafas assoċjati u għalhekk huma appoġġjati bis-sħiħ mill-KESE.

1.4.

Il-KESE jenfasizza b’mod partikolari r-rwol ċentrali ta’ suq uniku li jiffunzjona, ġust u effiċjenti. L-ogħla prijorità trid tkun il-konformità mal-leġiżlazzjoni tal-UE rilevanti għall-prodotti mediċinali u l-prodotti mediċinali fil-fażi ta’ investigazzjoni, b’mod partikolari fir-rigward tal-kwalità u s-sikurezza tal-prodotti konċernati. Fl-istess ħin, il-KESE jilqa’ wkoll ir-rekwiżiti dwar l-imballaġġ għall-prodotti tar-Renju Unit inklużi fil-pakkett ta’ miżuri biex jiġi evitat imballaġġ mill-ġdid addizzjonali, li jista’ jwassal għall-irtirar tal-prodotti mediċinali mis-suq tal-Irlanda ta’ Fuq minħabba l-kost addizzjonali u l-kumplessità tal-proċess.

1.5.

Madankollu, fir-rigward tad-derogi temporanji għal Ċipru, l-Irlanda u Malta, il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-ħtieġa ta’ soluzzjoni f’waqtha u sostenibbli, li għandha tiġi żviluppata bħala parti mill-Istrateġija Farmaċewtika għall-Ewropa, sabiex tiġi żgurata l-kura fit-tul għall-pazjenti fl-Istati Membri msemmija hawn fuq bil-prodotti mediċinali approvati fl-UE.

2.   Kuntest tal-proposti tal-Kummissjoni

2.1.

Skont il-Protokoll dwar l-Irlanda/l-Irlanda ta’ Fuq għall-Ftehim dwar il-Ħruġ (1) tar-Renju Unit, prodotti mediċinali mqiegħda fis-suq fl-Irlanda ta’ Fuq irid ikollhom awtorizzazzjoni ta’ tqegħid fis-suq valida mogħtija mill-Kummissjoni (awtorizzazzjonijiet għall-UE kollha) jew mir-Renju Unit għall-Irlanda ta’ Fuq. Dawn l-awtorizzazzjonijiet nazzjonali jridu jikkonformaw mal-leġiżlazzjoni tal-UE għall-prodotti mediċinali. L-importazzjoni ta’ prodotti mediċinali fil-fażi ta’ investigazzjoni minn pajjiżi terzi fl-Unjoni jew fl-Irlanda ta’ Fuq teħtieġ ukoll awtorizzazzjoni għall-produzzjoni u l-importazzjoni. Dawn iridu jikkonformaw mar-rekwiżiti tal-acquis tal-UE għall-provi kliniċi.

2.2.

Ċipru, l-Irlanda, Malta u l-Irlanda ta’ Fuq minn dejjem kienu dipendenti mill-provvista ta’ prodotti mediċinali, inklużi l-prodotti mediċinali fil-fażi ta’ investigazzjoni, minn jew permezz ta’ partijiet tar-Renju Unit għajr l-Irlanda ta’ Fuq, u l-ktajjen ta’ provvista għal dawn is-swieq għadhom ma ġewx adattati kompletament biex jikkonformaw mad-dritt tal-Unjoni u s-sitwazzjoni li nbidlet wara l-ħrug tar-Renju Unit mill-Unjoni Ewropea.

2.3.

L-Avviż tal-Kummissjoni tal-25 ta’ Jannar 2021 (2) jipprevedi perjodu ta’ preklużjoni ta’ sena (sal-aħħar ta’ Diċembru 2021) għall-kontinwità tal-ittestjar tal-lottijiet u l-produzzjoni/loġistika f’partijiet tar-Renju Unit minbarra l-Irlanda ta’ Fuq sabiex tiġi żgurata l-provvista mingħajr interruzzjoni ta’ prodotti mediċinali lejn l-Irlanda ta’ Fuq, Ċipru, l-Irlanda u Malta. Dan l-avviż japplika wkoll għal rekwiżiti ta’ importazzjoni għal prodotti mediċinali fil-fażi ta’ investigazzjoni biex tiġi żgurata provvista mingħajr interruzzjoni ta’ prodotti mediċinali lejn l-Irlanda ta’ Fuq, Ċipru, l-Irlanda u Malta.

2.4.

Minkejja l-perjodu ta’ tranżizzjoni, għadu diffiċli ħafna għal ċerti operaturi ekonomiċi, li bħalissa jinsabu bbażati f’partijiet tar-Renju Unit għajr l-Irlanda ta’ Fuq, biex jadattaw għar-rekwiżiti stabbiliti fil-Protokoll. Ir-raġunijiet ewlenin għal dan huma l-ispejjeż ta’ aġġustament li huma għoljin wisq meta mqabbla mad-daqs zġħir tas-suq tal-Irlanda ta’ Fuq, li jirrappreżenta 3 % tas-suq totali tar-Rejnu Unit, u l-loġistika kumplessa li għaliha ma ġie identifikat l-ebda ċentru loġistiku alternattiv vijabbli fl-Irlanda ta’ Fuq.

2.5.

L-għan ta’ dawn il-proposti huwa, li minn naħa waħda jsolvu l-problemi relatati mal-prodotti mediċinali għall-użu tal-bniedem, jevitaw in-nuqqas ta’ mediċini u jiżguraw protezzjoni adegwata tas-saħħa pubblika fl-Irlanda ta’ fuq, Ċipru, l-Irlanda u Malta. Bl-istess mod, jeħtieġ li jiġu indirizzati l-problemi relatati mal-prodotti mediċinali fil-fażi ta’ investigazzjoni, sabiex jiġu evitati effetti negattivi fuq il-provvista tagħhom u għalhekk fuq it-twettiq tal-provi kliniċi awtorizzati skont ir-Regolament (UE) Nru 536/2014 (3) fl-Irlanda ta’ Fuq, Ċipru, l-Irlanda u Malta.

3.   Kummenti ġenerali

3.1.

Il-KESE għalhekk jilqa’ dan il-pakkett ta’ miżuri. L-iżgurar tal-provvista ta’ prodotti mediċinali u l-protezzjoni tas-saħħa pubblika huma tħassib fundamentali tal-Kumitat.

3.2.

Il-KESE jqis il-ħruġ tar-Renju Unit mill-UE bħala proċess kumpless u diffiċli ħafna. Huwa minnu li l-Ftehim ta’ Kummerċ u l-Kooperazzjoni bejn l-UE u r-Renju Unit (4) u l-protokoll assoċjat dwar l-Irlanda/l-Irlanda ta’ Fuq (5) jirregolaw il-biċċa l-kbira tar-relazzjoni futura bejn iż-żewġ partijiet kontraenti. Peress li l-perjodu ta’ tranżizzjoni previst ta’ sena wera li mhuwiex biżżejjed għall-aġġustament meħtieġ għar-rekwiżiti l-ġodda, sabiex tiġi żgurata provvista mingħajr interruzzjoni ta’ prodotti mediċinali u prodotti mediċinali fil-fażi ta’ investigazzjoni lejn l-Irlanda ta’ Fuq, Ċipru, l-Irlanda u Malta, issa trid tittieħed azzjoni mmirata u rapida biex jittaffew l-impatti ekonomiċi u fuq is-saħħa.

3.3.

Il-punti ewlenin tal-pakkett ta’ miżuri, li l-KESE jemmen li għandhom jiġu enfasizzati b’mod partikolari, huma: — il-provvista mingħajr interruzzjoni ta’ prodotti mediċinali tar-Renju Unit lill-Irlanda ta’ Fuq, sakemm dawn ikunu konformi mal-leġiżlazzjoni tal-UE; — ir-rikonoxximent ulterjuri tal-ittestjar tal-lottijiet minn persuna kwalifikata residenti fir-Renju Unit għajr fl-Irlanda ta’ Fuq, li tkun responsabbli għall-ittestjar tal-lottijiet u l-farmakoviġilanza, sabiex tkompli tiġi evitata d-duplikazzjoni tax-xogħol fil-futur; — l-estensjoni tal-possibbiltà li l-imballaġġ jinżamm għall-Irlanda ta’ Fuq u r-Renju Unit filwaqt li xorta tkun tista’ ssir applikazzjoni għall-awtorizzazzjoni għat-tqegħid fis-suq permezz tal-proċeduri ta’ awtorizzazzjoni deċentralizzati jew nazzjonali; — il-miżuri xierqa biex jiġu adattati r-rekwiżiti tal-hekk imsejħa Direttiva-2011/62/UE dwar Prodotti Mediċinali Falsifikati (6) biex tiġi żgurata aktar is-sikurezza tal-prodotti mediċinali fl-Irlanda ta’ Fuq u biex jiġi evitat it-tixrid ta’ dawn il-prodotti mediċinali fil-bqija tal-UE.

3.4.

Fir-rigward tas-suq uniku tal-UE, il-KESE jenfasizza li l-implimentazzjoni tal-pakkett ta’ miżuri trid tiżgura, fiċ-ċirkostanzi kollha, li l-prodotti mediċinali u l-prodotti mediċinali fil-fażi ta’ investigazzjoni affettwati mir-Renju Unit jibqgħu fl-Irlanda ta’ Fuq u ma jidħlux f’partijiet oħra tas-suq uniku, sakemm ma jkunux ġew awtorizzati minn awtorità nazzjonali kompetenti f’konformità mal-leġiżlazzjoni tal-UE. L-istess japplika għall-perjodu ta’ tranżizzjoni ta’ tliet snin għal Ċipru, l-Irlanda u Malta. Il-prinċipju ewlieni hawnhekk irid ikun li dawn il-prodotti mediċinali u l-prodotti mediċinali fil-fażi ta’ investigazzjoni jintużaw biss għall-kura ta’ pazjenti residenti f’dawn il-pajjiżi.

3.5.

F’dan il-kuntest, il-KESE jilqa’ b’mod partikolari l-prinċipju tat-trasparenza permezz tal-obbligu tal-awtoritajiet kompetenti fl-Irlanda ta’ Fuq u l-Istati Membri tal-UE konċernati li jfasslu u jippubblikaw lista ta’ prodotti mediċinali u ta’ prodotti mediċinali fil-fażi ta’ investigazzjoni rilevanti sabiex jiżguraw il-protezzjoni tas-saħħa fl-Unjoni u jipprevjenu li dawn il-prodotti mediċinali jidħlu fi Stati Membri oħra.

3.6.

Barra minn hekk, il-KESE jappoġġja b’mod partikolari d-derogi proposti fir-rigward tal-hekk imsejħa Direttiva 2011/62/UE dwar Prodotti Mediċinali Falsifikati, li għandhom l-għan li jippermettu lill-manifatturi jkomplu jżommu l-identifikaturi uniċi meħtieġa mill-Unjoni għall-prodotti mediċinali, anki jekk dawn jiġu introdotti fl-Irlanda ta’ Fuq minn Stati Membri oħra tal-UE, filwaqt li jgħaddu mir-Renju Unit, u għal perjodu ta’ tliet snin lejn Ċipru, l-Irlanda u Malta. Bl-istess mod, il-KESE jappoġġja wkoll il-mekkaniżmu previst li permezz tiegħu l-ispiżjari u l-isptarijiet fl-Unjoni (minbarra fl-Irlanda ta’ Fuq, Ċipru, l-Irlanda u Malta) se jkunu infurmati dwar is-sistema ta’ verifika tal-prodotti mediċinali (l-hekk imsejħa European Medicines Verification System), hekk kif prodott mediċinali awtorizzat għall-użu fir-Renju Unit jiġi skennjat għall-Irlanda ta’ Fuq. B’dan il-mod, il-konsumaturi finali jkunu jistgħu jiġu infurmati b’mod ċar li dan l-imballaġġ ta’ prodott mediċinali, fejn applikabbli, jista’ ma jkunx maħsub għall-bejgħ fl-Unjoni.

3.7.

Bil-ħsieb ta’ kwalunkwe soluzzjoni temporanja biex jiġi żgurat li l-pazjenti fl-Irlanda ta’ Fuq jiġu ttrattati bl-istess mod bħal dawk fil-bqija tar-Renju Unit, il-KESE jilqa’ wkoll id-deroga proposta għall-importazzjoni temporanja ta’ prodotti mediċinali ġodda bi privattiva awtorizzati fir-Renju Unit, sakemm l-Unjoni tkun tat ukoll l-awtorizzazzjoni għat-tqegħid fis-suq.

4.   Kummenti speċifiċi

4.1.

Il-KESE jemmen li t-tħassib kollu tal-partijiet ikkonċernati tqies bis-sħiħ biex tiġi żgurata l-provvista mingħajr interruzzjoni ta’ prodotti mediċinali u prodotti mediċinali fil-fażi ta’ investigazzjoni lill-Irlanda ta’ Fuq u Stati Membri iżgħar ikkonċernati. Madankollu, il-KESE jipproponi ftit kjarifiki hawn taħt li jistgħu jiġu inklużi fil-linji gwida li jakkumpanjawhom.

4.2.

Ta’ min jinnota b’mod partikolari l-Premessa 7 tal-proposta għal Direttiva, li fiha kjarifika importanti rigward iż-żamma tar-rekwiżiti regolatorji għall-ittestjar tal-lottijiet u l-farmakoviġilanza fir-Renju Unit għall-esportazzjoni lejn l-Irlanda ta’ Fuq. Huwa importanti li jiġi ċċarat li kwalunkwe funzjoni regolatorja mwettqa f’partijiet tar-Renju Unit għajr l-Irlanda ta’ Fuq fir-rigward tal-awtorizzazzjoni għat-tqegħid fis-suq fir-Renju Unit tista’ tintuża fl-Irlanda ta’ Fuq kemm għal awtorizzazzjonijiet nazzjonali attwali u futuri, kif ukoll awtorizzazzjonijiet permezz tal-proċedura deċentralizzata jew il-proċedura ta’ rikonoxximent reċiproku. Dan irid ikun inkorporat sew kemm fil-proposta għal Direttiva kif ukoll fil-linji gwida korrispondenti.

4.3.

Il-KESE jiġbed attenzjoni partikolari għall-Artikolu 2 propost mill-Kummissjoni Ewropea tal-proposta għal Direttiva (l-introduzzjoni ta’ Artikolu 5a fid-Direttiva 2001/83/KE) fir-rigward tad-derogi minn ċerti obbligi b’rabta ma’ ċerti prodotti mediċinali għall-użu mill-bniedem disponibbli fir-Renju Unit. Fiċ-ċirkostanzi kollha, huwa importanti li jiġi żgurat li l-prodotti mediċinali affettwati esportati mir-Renju Unit lejn l-Irlanda ta’ Fuq (u għall-perjodu ta’ tranżizzjoni ta’ tliet snin lejn Ċipru, l-Irlanda u Malta) jibqgħu f’dawk is-swieq u ma jispiċċawx fis-suq f’partijiet oħra tas-suq uniku.

4.4.

Il-KESE jara ħtieġa ulterjuri għal kjarifika fir-rigward tal-kontroll tal-kwalità previst fl-Artikolu 2(4) tal-proposta għal Direttiva (li temenda l-Artikolu 20 tad-Direttiva 2001/83/KE) fejn il-prodotti mediċinali li huma awtorizzati permezz tal-proċedura ċentralizzata tal-Unjoni iżda manifatturati fir-Renju Unit (minbarra l-Irlanda ta’ Fuq) minflok fi Stat Membru tal-UE u importati minn hemm direttament fl-Irlanda ta’ Fuq.

4.5.

Il-KESE jirrakkomanda wkoll kjarifika ulterjuri fir-rigward tal-Artikolu 2(5) tal-proposta għal Direttiva (li temenda l-Artikolu 40 tad-Direttiva 2001/83/KE) dwar il-ħtieġa li kumpanija stabbilita f’parti tar-Renju Unit, għajr l-Irlanda ta’ Fuq, ikollha awtorizzazzjoni għad-distribuzzjoni bl-ingrossa għall-esportazzjoni/importazzjoni lejn l-Irlanda ta’ Fuq. Ta’ min jinnota li għandu jibqa’ jkun possibbli li prodotti mediċinali jiġu importati minn faċilità fir-Renju Unit lejn l-Irlanda ta’ Fuq b’awtorizzazzjoni għad-distribuzzjoni bl-ingrossa maħruġa minn awtorità tar-Renju Unit.

4.6.

Il-Kumitat jappoġġja wkoll l-Artikolu 2(9), li jippermetti li l-persuna kwalifikata responsabbli għall-ittestjar tal-lottijiet u l-farmakoviġilanza f’kumpanija tibqa’ f’partijiet tar-Renju Unit, għajr l-Irlanda ta’ Fuq. Madankollu, il-KESE jappella għal kjarifika ulterjurital-applikazzjoni prattika ta’ din l-iskema, possibbilment fil-linji gwida ta’ akkumpanjament.

4.7.

Fl-aħħar nett, il-KESE jenfasizza li huwa partikolarment importanti li ssir distinzjoni ċara bejn il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni tal-25 ta’ Jannar 2021 (7), li temporanjament tippermetti lill-operaturi ekonomiċi kkonċernati jkomplu jfornu prodotti mediċinali u prodotti mediċinali fil-fażi ta’ investigazzjoni lill-Irlanda ta’ Fuq, u d-dispożizzjonijiet ta’ dan il-pakkett ta’ miżuri. L-Unjoni hija mitluba tiżgura grad għoli ta’ ċertezza legali għad-detenturi tal-awtorizzazzjoni għat-tqegħid fis-suq, għall-bejjiegħa bl-ingrossa u għall-ispiżjari matul dan il-perjodu ta’ tranżizzjoni bejn id-deroga msemmija hawn fuq u l-adozzjoni u l-implimentazzjoni tal-emendi mid-Direttiva jew Regolament propost.

---

(1)  ĠU L 29, 31.1.2020, p. 7.

(2)  Avviż tal-Kummissjoni – L-applikazzjoni tal-acquis farmaċewtiku tal-Unjoni fi swieq li tradizzjonalment jiddependu fuq il-provvista ta’ mediċini minn jew permezz tal-Gran Brittanja wara tmiem il-perjodu ta’ tranżizzjoni (ĠU C 27, 25.1.2021, p. 11).

(3)  Regolament (UE) Nru 536/2014 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-16 ta’ April 2014 dwar il-provi kliniċi fuq prodotti mediċinali għall-użu mill-bniedem, u li jħassar id-Direttiva 2001/20/KE (ĠU L 158, 27.5.2014, p. 1).

(4)  Ftehim ta’ Kummerċ u Kooperazzjoni bejn l-Unjoni Ewropea u l-Komunità Ewropea tal-Enerġija Atomika, minn naħa, u r-Renju Unit tal-Gran Brittanja u l-Irlanda ta’ Fuq, min-naħa l-oħra (ĠU L 444, 31.12.2020, p. 14).

(5)  ĠU L 29, 31.1.2020, p. 7.

(6)  ĠU L 174, 1.7.2011, p. 74.

(7)  Avviż tal-Kummissjoni – L-applikazzjoni tal-acquis farmaċewtiku tal-Unjoni fi swieq li tradizzjonalment jiddependu fuq il-provvista ta’ mediċini minn jew permezz tal-Gran Brittanja wara tmiem il-perjodu ta’ tranżizzjoni (ĠU C 27, 25.1.2021, p. 11).

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar il-“Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill — It-Tassazzjoni tal-Intrapriżi għas-Seklu 21”

(COM(2021) 251 final)

(2022/C 275/07)

Relatur:

Krister ANDERSSON

Konsultazzjoni	Kummissjoni Ewropea, 1.7.2021
Bażi legali	Artikolu 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Deċiżjoni tal-Bureau	8.6.2021
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għall-Unjoni Ekonomika u Monetarja u l-Koeżjoni Ekonomika u Soċjali
Adottata fis-sezzjoni	8.2.2022
Adottata fil-plenarja	23.2.2022
Sessjoni plenarja Nru	567
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	216/00/07

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jilqa’ l-inizjattiva tant mistennija tal-Kummissjoni għall-istrateġija dwar it-tassazzjoni tal-intrapriżi għas-seklu 21. Il-KESE jappoġġja u japprezza bis-sħiħ il-fatt li l-Kummissjoni qed tallinja l-ħidma tagħha mad-diskussjonijiet u l-ftehimiet internazzjonali.

1.2.

Il-KESE jissottolinja l-ħtieġa li jiġu ffaċilitati l-investimenti transfruntiera u li jitnaqqsu l-ispejjeż tal-konformità għall-intrapriżi, filwaqt li l-ekonomija Ewropea ssir aktar ekoloġika u aktar diġitalizzata.

1.3.

Il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni ssegwi l-Pjan ta’ Azzjoni tagħha għal Tassazzjoni Ġusta u Sempliċi li Tappoġġja l-Istrateġija ta’ Rkupru (1), b’kunsiderazzjoni tal-Opinjoni tal-KESE Pakkett għal tassazzjoni ġusta u sempliċi (2).

1.4.

Il-KESE jilqa’ l-approvazzjoni mill-Ministri tal-Finanzi tal-G20 tal-ftehim iffirmat fit-8 ta’ Ottubru 2021 minn 136 mill-140 pajjiż fil-Qafas Inklużiv biex tintlaħaq soluzzjoni ta’ pakkett globali u bbażat fuq il-kunsens dwar kif għandhom jiġu allokati d-drittijiet tat-tassazzjoni fost il-pajjiżi. Fl-istess ħin, il-KESE jissottolinja l-effetti tal-kumplessità ta’ tali objettivi ambizzjużi, u jappella għal implimentazzjoni uniformi, u miftiehma u kkoordinata fil-livell globali tal-Pilastri 1 u 2 (il-pakkett).

1.5.

Il-KESE jenfasizza l-ħtieġa li l-pakkett dwar it-tassazzjoni jiġi implimentat kemm fl-UE kif ukoll, fl-istess ħin, f’pajjiżi msieħba kummerċjali ewlenin. Jekk il-Pilastru 1 ma jiġix implimentat fl-Istati Uniti u msieħba kummerċjali ewlenin oħra fl-istess ħin, l-intrapriżi Ewropej jistgħu jkunu fi żvantaġġ kompetittiv.

1.6.

Il-KESE jissottolinja l-importanza li jkun hemm eżattament l-istess regoli fl-Ewropa dwar il-Pilastru 2 u t-taxxa minima korporattiva effettiva, bħar-regoli kumplessi miftiehma li tfasslu fil-ftehim globali. Għalhekk, l-Istati Membri għandhom iħallu biżżejjed żmien biex test finali miftiehem ikun disponibbli qabel ma tiġi adottata direttiva.

1.7.

Il-kalkolu tar-rata tat-taxxa effettiva huwa maħsub li jiddetermina jekk ir-rata tat-taxxa effettiva ta’ grupp ta’ intrapriżi multinazzjonali (Grupp MNE) partikolari hijiex ogħla jew inqas mir-rata minima tat-taxxa fir-rigward tal-ġuriżdizzjoni inkunsiderazzjoni. Il-KESE jissottolinja li r-rekwiżiti għall-kalkolu tar-rati tat-taxxa effettivi jridu jsegwu l-approċċ miftiehem fil-livell globali, sabiex l-ispejjeż amministrattivi ma jiżdidux.

1.8.

Il-KESE jappoġġja l-inizjattiva tal-Kummissjoni li tagħti rakkomandazzjoni lill-Istati Membri biex jippermettu li t-telf jiġi kkumpensat permezz ta’ riport lura.

1.9.

Il-KESE jappoġġja lill-Kummissjoni fil-ġlieda kontra l-użu abbużiv tal-entitajiet fantażma li l-għanijiet tagħhom huma l-ħasil tal-flus, l-ippjanar aggressiv tat-taxxa minn individwi u korporazzjonijiet, u l-evażjoni tat-taxxa. Il-KESE jistenna bil-ħerqa li jesprimi l-fehmiet tiegħu dwar proposta konkreta li tindirizza l-użu abbużiv tal-entitajiet fantażma.

1.10.

Il-KESE jilqa’ l-inizjattiva tal-Kummissjoni li toħloq Kwota ta’ Tnaqqis ta’ Predispożizzjoni Favur id-Dejn (Debt Equity Bias Reduction Allowance — DEBRA). L-investimenti f’teknoloġija aktar ekoloġika ġdida huma marbuta ma’ riskju għoli għall-investituri. F’sitwazzjonijiet bħal dawn, il-finanzjament mill-bejgħ ta’ ishma huwa partikolarment importanti, u jeħtieġ li jiġi indirizzat l-preġudizzju inerenti kontra l-finanzjament mill-bejgħ ta’ ishma inkorporat fis-sistemi tat-taxxa.

1.11.

Il-KESE jilqa’ l-qafas imsejjaħ L-Intrapriżi fl-Ewropa: Qafas għat-Tassazzjoni tal-Introjtu (Business in Europe Framework for Income Taxation — BEFIT) b’ġabra unika tar-regoli tat-taxxa korporattiva, u jistenna bil-ħerqa li jkun jista’ jeżamina proposta dettaljata.

1.12.

Il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni tindirizza sitwazzjonijiet ta’ xogħol mill-bogħod b’mod transfruntier bħala parti integrali mill-istrateġija dwar it-tassazzjoni tal-intrapriżi.

1.13.

Qasam ieħor li jeħtieġ li jiġi rivedut huwa l-kopertura tal-VAT. L-esklużjonijiet u l-lakuni joħolqu kumplessità u jirriżultaw f’kundizzjonijiet ta’ kompetizzjoni li mhumiex ekwivalenti, kif ukoll fi dħul mit-taxxa mitluf. Il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni tirrieżamina l-kopertura tas-sistema tal-VAT.

2.   Proposta tal-Kummissjoni

2.1.

Il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni dwar it-Tassazzjoni tal-Intrapriżi għas-Seklu 21 għandha l-għan li tindirizza diversi sfidi ewlenin, li żviluppaw matul is-snin, flimkien mat-tifqigħa tal-COVID-19.

2.2.

L-UE teħtieġ qafas ta’ tassazzjoni robust, effiċjenti u ġust li jissodisfa l-ħtiġijiet ta’ finanzjament pubbliku, filwaqt li jappoġġja l-irkupru, u t-tranżizzjoni doppja ekoloġika u diġitali, billi joħloq ambjent li jrawwem tkabbir ġust, sostenibbli u inklużiv, kif ukoll iwassal għal investimenti sabiex l-opportunitajiet ta’ impjieg ikunu jistgħu jimmaterjalizzaw.

2.3.

It-tassazzjoni hija mistennija li tikkontribwixxi għall-politiki usa’ tal-UE, bħall-Patt Ekoloġiku Ewropew, l-Aġenda Diġitali tal-Kummissjoni, l-Istrateġija Industrijali l-ġdida għall-Ewropa, u l-Unjoni tas-Swieq Kapitali. It-tassazzjoni se jkollha bżonn tiffaċilita wkoll it-tranżizzjoni diġitali billi tipprovdi ambjent fejn in-negozji diġitali jistgħu jirnexxu.

2.4.

Il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni tqis b’mod adegwat l-eżiti tal-proġett erożjoni tal-bażi tat-taxxa u trasferiment tal-profitti (BEPS), u tindirizza r-riforma tal-qafas internazzjonali tat-tassazzjoni korporattiva, immexxija mill-OECD u awtorizzata mill-G20. Il-pakkett ta’ riforma jikkonsisti f’żewġ pilastri. Il-pilastru 1 għandu l-għan li jadatta r-regoli internazzjonali tat-tassazzjoni għall-mudelli ta’ negozju ġodda, li jippermettu lill-kumpaniji jagħmlu negozju mingħajr preżenza fiżika (3).

2.5.

Il-Pilastru 2 se jnaqqas il-kompetizzjoni tat-taxxa billi jistabbilixxi rata minima tat-taxxa korporattiva effettiva ta’ 15 fil-mija (4).

2.6.

Ladarba jintlaħaq qbil dwaru f’konvenzjoni multilaterali, l-applikazzjoni tal-pakkett se ssir obbligatorja u l-Kummissjoni se tipproponi Direttiva għall-implimentazzjoni tiegħu fl-UE.

2.7.

Il-Kummissjoni se tippreżenta wkoll proposta ġdida għall-pubblikazzjoni annwali tar-rata tat-taxxa korporattiva effettiva ta’ kumpaniji kbar, li huma residenti fl-UE u li jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-Pilastru 2, bl-użu tal-metodoloġija miftiehma għall-kalkoli tal-Pilastru 2.

2.8.

L-UE, bħala parti mill-aġenda ta’ trasparenza tagħha, se tkompli tindirizza wkoll l-użu abbużiv ta’ entitajiet fantażma għal skopijiet ta’ taxxa — jiġifieri kumpaniji bi preżenza sostanzjali minima jew bl-ebda preżenza u attività ekonomika reali — permezz ta’ inizjattiva leġiżlattiva ġdida mmirata lejn il-prevenzjoni ta’ ppjanar aggressiv tat-taxxa, l-evażjoni tat-taxxa jew il-ħasil tal-flus minn individwi u korporazzjonijiet.

2.9.

L-istrateġija tal-Kummissjoni se tindirizza wkoll il-predispożizzjoni favur id-dejn fit-tassazzjoni korporattiva billi tagħmel investimenti ffinanzjati mill-bejgħ ta’ ishma inqas żvantaġġjati permezz ta’ sistema ta’ kwota (DEBRA) għall-finanzjament b’bejgħ ta’ ishma ġdid.

2.10.

Il-Kummissjoni se tirtira l-proposti pendenti tagħha għal Bażi Komuni Konsolidata għat-Taxxa Korporattiva (BKKTK) (5), ladarba tiġi ppreżentata proposta ġdida għat-tisħiħ tas-suq intern. Din se tkun qafas ġdid għat-tassazzjoni fuq l-introjtu għall-intrapriżi fl-Ewropa, imsejjaħ BEFIT (L-Intrapriżi fl-Ewropa: Qafas għat-Tassazzjoni tal-Introjtu).

2.11.

Il-proposta dwar il-BEFIT se tibni fuq il-Pilastru 1 u l-Pilastru 2. Il-Kummissjoni se taħdem mill-qrib mal-Istati Membri fit-tfassil ta’ din il-proposta, filwaqt li tqis ukoll il-fehmiet tal-Parlament Ewropew u tikkonsulta lis-settur tan-negozju u lill-gruppi tas-soċjetà ċivili.

2.12.

L-istrateġija tal-Kummissjoni tinkludi rakkomandazzjoni lill-Istati Membri biex jippermettu kumpens għat-telf permezz ta’ riport lura, bil-għan li jittejbu l-kundizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni għall-kumpaniji madwar l-Unjoni. Ir-rakkomandazzjoni tapplika għas-snin fiskali 2020 u 2021.

3.   Kummenti ġenerali

3.1.

Il-KESE jilqa’ l-inizjattiva tant mistennija tal-Kummissjoni għall-istrateġija dwar it-tassazzjoni tal-intrapriżi għas-seklu 21. Il-KESE jappoġġja u japprezza bis-sħiħ il-fatt li l-Kummissjoni qed tallinja l-ħidma tagħha mad-diskussjonijiet u l-ftehimiet internazzjonali.

3.2.

Il-KESE jappoġġja l-objettiv tal-Kummissjoni li tagħmel l-aġenda tat-taxxa tikkontribwixxi għall-objettiv ġenerali li t-tkabbir ġust u sostenibbli jsir possibbli billi tappoġġja politiki usa’ tal-UE, bħall-Patt Ekoloġiku Ewropew, l-Aġenda Diġitali tal-Kummissjoni, l-Istrateġija Industrijali għall-Ewropa u l-Unjoni tas-Swieq Kapitali.

3.3.

Il-KESE jissottolinja l-ħtieġa li jiġu ffaċilitati l-investimenti transfruntiera u li jitnaqqsu l-ispejjeż tal-konformità għall-intrapriżi, filwaqt li l-ekonomija Ewropea ssir aktar ekoloġika u aktar diġitalizzata.

3.4.

Il-KESE huwa mħasseb dwar id-distakk fiskali, minkejja l-fatt li d-dħul mit-taxxa korporattiva fir-rigward tal-PDG kien bħala medja stabbli jew saħansitra żdied matul l-aħħar għaxar snin fl-UE u fil-pajjiżi tal-OECD.

3.5.

Il-KESE jaqbel mal-fehma tal-Kummissjoni li l-gvernijiet impenjaw ruħhom fl-adozzjoni ta’ taħlita ta’ miżuri kontra l-evitar u l-evażjoni tat-taxxa u li l-miżuri żiedu l-kumplessità li diġà teżisti. Il-KESE jitlob qafas tat-tassazzjoni sod, effiċjenti u ġust li jindirizza l-inċentivi sottostanti għat-twettiq tal-erożjoni tal-bażi tat-taxxa u ta’ mġiba ta’ trasferiment tal-profitti.

3.6.

Il-KESE jappella lill-Kummissjoni Ewropea tivvaluta l-impatt tas-serje ta’ leġiżlazzjoni kontra l-evitar tat-taxxa li ġiet implimentata f’dawn l-aħħar sitt snin.

3.7.

Il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni ssegwi l-Pjan ta’ Azzjoni tagħha għal Tassazzjoni Ġusta u Sempliċi li Tappoġġja l-Istrateġija ta’ Rkupru (6), u tqis l-Opinjoni tal-KESE dwar Pakkett għal tassazzjoni ġusta u sempliċi (7). Il-KESE jqis li huwa importanti li tittejjeb il-produttività tal-ekonomija Ewropea għal mill-inqas il-livell ta’ ekonomiji kompetituri. It-taxxa hija biss wieħed mill-fatturi li għandhom impatt fuq il-produttività, iżda għandha rwol importanti (8).

4.   Kummenti speċifiċi

4.1.

Il-KESE jilqa’ l-approvazzjoni mill-Ministri tal-Finanzi tal-G20 tal-ftehim iffirmat fit-8 ta’ Ottubru 2021 minn 136 mill-140 pajjiż fil-Qafas Inklużiv biex tintlaħaq soluzzjoni ta’ pakkett globali u bbażat fuq il-kunsens dwar kif għandhom jiġu allokati d-drittijiet tat-tassazzjoni fost il-pajjiżi (9). Fl-istess ħin, il-KESE jissottolinja l-effetti tal-kumplessità relatata ma’ tali objettivi ambizzjużi, filwaqt li jappella għal implimentazzjoni uniformi, u miftiehma u kkoordinata fil-livell globali tal-Pilastri 1 u 2. F’dan il-kuntest, il-proposti tal-UE jeħtieġ li jqisu l-ispeċifiċitajiet tar-rekwiżiti tal-liġi tal-UE bħal-libertà tal-istabbiliment u n-nondiskriminazzjoni.

4.2.

Il-KESE jinnota li hemm bżonn ta’ ħafna aktar ħidma biex jintlaħaq ftehim dettaljat. Huwa ta’ interess enormi li jsiru ftehimiet dwar ħafna aspetti tekniċi. Meta r-regoli jiġu implimentati fil-livell tal-UE, il-kumpaniji li għandhom l-uffiċċju prinċipali tagħhom fl-UE ma għandhomx ikunu fi żvantaġġ kompetittiv fir-rigward tal-kompetituri ekwivalenti tagħhom ibbażati f’ġuriżdizzjonijiet ewlenin oħra (10).

4.3.

Il-KESE jenfasizza l-ħtieġa li jiġi implimentat il-pakkett dwar it-tassazzjoni mhux biss fl-UE iżda wkoll, fl-istess ħin, f’pajjiżi msieħba kummerċjali ewlenin. Jekk il-Pilastru 1 ma jiġix implimentat fl-Istati Uniti u fi msieħba kummerċjali ewlenin oħra simultanjament, l-intrapriżi Ewropej jistgħu jkunu fi żvantaġġ kompetittiv. Għalhekk huwa neċessarju li jiġu kkoordinati mal-imsieħba kummerċjali kemm l-implimentazzjoni kif ukoll l-użu tal-konvenzjoni multilaterali.

4.4.

Il-KESE jissottolinja l-importanza tat-traspożizzjoni u li jkun hemm eżattament l-istess regoli għal direttiva tal-Pilastru 2 u t-taxxa minima korporattiva effettiva bħar-regoli kumplessi miftiehma li tfasslu fil-ftehim globali. Għalhekk, l-Istati Membri għandhom jippermettu żmien suffiċjenti biex test finali miftiehem ikun disponibbli qabel ma tiġi adottata direttiva (11).

4.5.

Il-KESE jappoġġja l-inizjattiva tal-Kummissjoni li tagħti rakkomandazzjoni lill-Istati Membri biex jippermettu l-kumpens permezz ta’ riport lura. Madankollu, regoli bħal dawn huma importanti mhux biss f’sitwazzjoni ta’ pandemija, iżda wkoll f’ċirkostanzi normali. Il-profitt nett ta’ kumpanija maż-żmien għandu jkun soġġett għat-taxxa korporattiva.

4.6.

Il-KESE jappoġġja l-ġlieda tal-Kummissjoni kontra l-użu abbużiv tal-entitajiet fantażma li l-għan tagħhom huma l-ħasil tal-flus, l-ippjanar aggressiv tat-taxxa minn individwi u korporazzjonijiet, u l-evażjoni tat-taxxa. Il-KESE jistenna bil-ħerqa li jesprimi l-fehmiet tiegħu dwar proposta konkreta li tindirizza l-użu abbużiv tal-entitajiet fantażma.

4.7.

Il-KESE jilqa’ l-inizjattiva tal-Kummissjoni li toħloq Kwota ta’ Tnaqqis ta’ Predispożizzjoni Favur id-Dejn. L-investimenti f’teknoloġija aktar ekoloġika ġdida huma marbuta ma’ riskju għoli għall-investituri. F’sitwazzjonijiet bħal dawn, il-finanzjament mill-bejgħ ta’ ishma huwa partikolarment importanti u l-preġudizzju inerenti kontra l-finanzjament mill-bejgħ ta’ ishma inkorporat fis-sistemi tat-taxxa jeħtieġ li jiġi indirizzat (12).

4.8.

Il-KESE jinnota li l-finanzjament mill-bejgħ ta’ ishma jista’ jsir inqas żvantaġġjat kemm fil-livell korporattiv kif ukoll fil-livell tal-azzjonisti. Huwa importanti li t-trattament tat-taxxa ma joħloqx inċentivi biex il-fondi jiġu trasferiti minn livell għal ieħor.

4.9.

Barra minn hekk, ta’ min jinnota li jekk ir-rati statutorji tat-taxxa korporattiva jiżdiedu, il-valur tat-tnaqqis tal-imgħax jiżdied u jsir ekonomikament aktar xieraq għal kumpanija li tinvesti permezz ta’ self. Rata ta’ inflazzjoni ogħla u/jew rati tal-imgħax ogħla jkollhom effett simili, u b’hekk iżidu l-predispożizzjoni attwali favur id-dejn (13). Peress li tali żvilupp ma jistax jiġi eskluż, l-importanza tal-inizjattiva li jmiss tal-Kummissjoni hija ferm aktar milqugħa u importanti.

4.10.

Il-KESE jilqa’ l-objettivi tal-BEFIT u jistenna bil-ħerqa li jkun jista’ jeżamina proposta dettaljata. Il-proposta għandha tqis ir-reġimi legali speċifiċi applikabbli għal ċerti tipi ta’ kooperattivi u intrapriżi mutwi li ġew adottati fil-passat minn Stati Membri differenti. Il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni tinkludi lill-partijiet ikkonċernati u lis-soċjetà ċivili fid-deliberazzjonijiet sabiex ikun jista’ jkun hemm progress u aċċettazzjoni.

5.   Xi oqsma addizzjonali li jeħtieġ li jiġu indirizzati għall-politika tat-tassazzjoni għas-seklu 21

5.1.

Il-KESE jemmen li l-pandemija setgħet biddlet il-post tax-xogħol għal ħafna b’tali mod li t-telexogħol se jkun aktar frekwenti fis-snin li ġejjin. Il-konsegwenzi tat-taxxa fuq it-telexogħol transfruntier (jew tax-xogħol mill-bogħod) jagħtu lok għal mistoqsijiet dwar it-taxxa kemm għad-ditti kif ukoll għall-individwi. Għal kumpanija, jista’ jinħoloq stabbiliment permanenti mhux intenzjonat, bil-konsegwenzi tat-taxxa tiegħu. L-individwu jista’ jiffaċċja taxxa mitluba minn diversi pajjiżi, filwaqt li l-benefiċċji soċjali u l-protezzjoni jistgħu jiġu affettwati b’mod negattiv. Id-drittijiet tal-pensjoni jistgħu jiġu affettwati wkoll.

5.2.

Il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni tindirizza sitwazzjonijiet ta’ xogħol transfruntier bħala parti integrali mill-istrateġija tat-tassazzjoni tal-intrapriżi.

5.3.

Qasam ieħor li jeħtieġ li jiġi rieżaminat huwa l-kopertura tal-VAT. L-esklużjonijiet u l-lakuni joħolqu kumplessità u jirriżultaw f’kundizzjonijiet ta’ kompetizzjoni li mhumiex ekwivalenti kif ukoll fi dħul mit-taxxa mitluf. Il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni tirrieżamina l-kopertura tas-sistema tal-VAT.

---

(1)  COM(2020) 312 final.

(2)  ĠU C 155, 30.4.2021, p. 8

(3)  Il-kumpaniji fil-kamp ta’ applikazzjoni huma l-intrapriżi multinazzjonali (MNEs) b’fatturat globali ta’ aktar minn EUR 20 biljun u bi profittabbiltà ta’ aktar minn 10 % (jiġifieri l-profitt qabel it-taxxa/id-dħul) ikkalkolati bl-użu ta’ mekkaniżmu ta’ medja bil-limitu tal-fatturat jitnaqqas għal EUR 10 biljun, kontinġenti fuq l-implimentazzjoni b’suċċess inkluża ċ-ċertezza tat-taxxa, bir-rieżami rilevanti jibda 7 snin wara d-dħul fis-seħħ tal-ftehim u jitlesta f’mhux aktar minn sena. Is-settur estrattivi u s-servizzi finanzjarji regolati huma esklużi. https://www.oecd.org/tax/beps/statement-on-a-two-pillar-solution-to-address-the-tax-challenges-arising-from-the-digitalisation-of-the-economy-october-2021.pdf.

(4)  Il-Pilastru 2 jikkonsisti f’: a) żewġ regoli nazzjonali interkonnessi (flimkien ir-Regoli Globali kontra l-Erożjoni tal-Bażi tat-Taxxa (ir-regoli GloBE)): (i) Regola dwarl-Inklużjoni tal-Introjtu (IIR), li timponi taxxa supplimentari fuq kumpanija omm fir-rigward tal-introjtu intaxxat baxx ta’ entità kostitwenti; u (ii) Regola ta’ Pagament Sottointaxxat (Undertaxed Payment Rule — UTPR), li tiċħad it-tnaqqis jew tirrikjedi aġġustament ekwivalenti sal-punt li l-introjtu taxxabbli baxx ta’ entità kostitwenti ma jkunx soġġett għat-tassazzjoni skont ir-Regola dwar l-Inklużjoni tal-Introjtu (Income Inclusion Rule — IIR); u b) regola bbażata fuq trattat (ir-Regola Soġġett għat-Taxxa (Subject to Tax Rule — STTR)) li tippermetti lill-ġuriżdizzjonijiet tas-sors jimponu tassazzjoni tas-sors limitata fuq ċerti pagamenti ta’ partijiet relatati soġġetti għal taxxa taħt rata minima. L-STTR se tkun tista’ tiġi kkreditata bħala taxxa koperta skont ir-regoli GloBE. Ir-regoli GloBE se japplikaw għall-MNEs li jissodisfaw is-soll ta’ EUR 750 miljun kif determinat skont l-Azzjoni 13 tal-BEPS (rapport għal kull pajjiż). Il-pajjiżi huma liberi li japplikaw l-IIR għall-MNEs li jkollhom l-uffiċċju prinċipali tagħhom f’pajjiżhom anke jekk ma jissodisfawx is-soll. Ir-rata minima tat-taxxa użata għall-finijiet tal-IIR u tal-UTPR se tkun ta’ 15 %. https://www.oecd.org/tax/beps/statement-on-a-two-pillar-solution-to-address-the-tax-challenges-arising-from-the-digitalisation-of-the-economy-october-2021.pdf.

(5)  COM(2016) 685 final u COM(2016) 683 final

(6)  COM(2020) 312 final.

(7)  ĠU C 155, 30.4.2021, p. 8

(8)  Hemm ħafna rapporti li jikkonkludu li l-impatt fuq it-tkabbir u l-produttività tat-taxxi korporattivi huwa partikolarment dannuż. Din hija konklużjoni li l-OECD waslet għaliha bosta drabi, ara pereżempju Tax and Economic Growth (It-Taxxa u t-Tkabbir Ekonomiku), Dipartiment tal-Ekonomija tal-OECD, Dokument ta’ Ħidma Nru 620 jew Tax Policy Reform and Economic Growth (Ir-Riforma tal-Politika tat-Tassazzjoni u t-Tkabbir Ekonomiku), OECD (2010). It-trasferiment tat-taxxa korporattiva fuq il-ħaddiema, b’mod partikolari fuq ħaddiema b’livell baxx ta’ ħiliet, kif ukoll effett negattiv fuq l-investimenti, huma fatturi importanti li jwasslu għal din il-konklużjoni. Barra minn hekk, taxxi oħra, bħat-taxxi fuq l-introjtu mix-xogħol, jistgħu jnaqqsu t-tkabbir u l-iżviluppi fil-produttività.

(9)  Ir-regoli tat-taxxa japplikaw għall-kumpaniji kollha li jaqbżu ċertu limitu, irrispettivament mis-setturi li joperaw fihom. Ma japplikawx biss għall-hekk imsejħa mudelli ta’ negozju diġitali jew negozji li jiffaċċjaw il-konsumaturi.

(10)  Fin-nuqqas ta’ regola UTPR u jekk l-IIR ma tapplikax għal sitwazzjonijiet domestiċi, se jkollna sitwazzjoni li fiha l-Gruppi MNE barranin, inklużi l-gruppi tal-Istati Uniti, jimponu biss ir-rata tat-taxxa effettiva minima għal sitwazzjonijiet transfruntiera. L-effett ikun li jżommu s-sussidjarji domestiċi tagħhom protetti mir-rata minima tat-taxxa effettiva: f’dan il-kuntest, is-sussidjarji domestiċi b’taxxa baxxa ta’ uffiċċju prinċipali fl-Istati Uniti/barrani jkomplu jibbenefikaw, pereżempju, minn krediti tat-taxxa għar-riċerka u l-iżvilupp u jħallsu t-taxxa b’rata aktar baxxa mill-minimu miftiehem filwaqt li uffiċċju prinċipali fl-UE u s-sussidjarji domestiċi tiegħu jkollhom il-krediti tat-taxxa tagħhom għar-riċerka u l-iżvilupp newtralizzati permezz tat-taxxa supplimentari jekk ibaxxu ir-rata tat-taxxa effettiva domestika tagħhom stess taħt il-minimu miftiehem.

(11)  Jekk ir-regoli kollha fil-Ftehim Qafas Inklużiv tal-OECD ma jkunux magħrufa fiż-żmien meta l-Istati Membri jaqblu dwar direttiva, għandu jinbeda proċess ta’ emenda tad-direttiva sabiex il-ftehim globali jiġi traspost fi ftehim tal-UE. Xi Stati Membri jistgħu jopponu tali bidla għad-direttiva. Biex tinkiseb traspożizzjoni korretta u sħiħa, il-ftehim globali jrid jiġi żviluppat u jkun magħruf bis-sħiħ qabel ma jintlaħaq qbil dwar direttiva.

(12)  Ara l-Opinjoni tal-KESE dwar Ir-rwol tat-taxxi korporattivi fil-governanza korporattiva (ĠU C 152, 6.4.2022, p. 13).

(13)  Ara The Taxation of Income from Capital (It-Tassazzjoni fuq l-Introjtu mill-Kapital), Mervyn King u Don Fullerton, The University of Chicago Press u NBER (1984).

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li temenda d-Direttiva 2009/138/KE f'dak li għandu x'jaqsam mal-proporzjonalità, il-kwalità tas-superviżjoni, ir-rappurtar, il-miżuri ta' garanzija fit-tul, l-għodod makroprudenzjali, ir-riskji tas-sostenibbiltà, is-superviżjoni tal-gruppi u s-superviżjoni transfruntiera

[COM(2021) 581 final – 2021/0295 (COD)]

Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li tistabbilixxi qafas għall-irkupru u għar-riżoluzzjoni tal-impriżi tal-assigurazzjoni u tar-riassigurazzjoni u li temenda d-Direttivi 2002/47/KE, 2004/25/KE, 2009/138/KE, (UE) 2017/1132 u r-Regolamenti (UE) Nru 1094/2010 u (UE) Nru 648/2012

[COM(2021) 582 final – 2021/0296 (COD)]

(2022/C 275/08)

Relatur:	Jörg Freiherr FRANK VON FÜRSTENWERTH
Korelatur:	Christophe LEFÈVRE

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 22.11.2021 Kunsill tal-Unjoni Ewropea, 26.11.2021
Bażi legali	Artikoli 114 u 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għall-Unjoni Ekonomika u Monetarja u l-Koeżjoni Ekonomika u Soċjali
Adottata fis-sezzjoni	8.2.2022
Adottata fil-plenarja	23.2.2022
Sessjoni plenarja Nru	567
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	169/0/2

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) jaqbel mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni Ewropea li l-qafas regolatorju ta' Solvenza II ibbażat fuq tliet pilastri (rekwiżiti kwantitattivi għall-fondi proprji; organizzazzjoni tan-negozju, superviżjoni; rappurtar, trasparenza) wera l-importanza tiegħu. Madankollu, l-esperjenza mill-kriżi tad-dejn sovran, il-politika tar-rata tal-imgħax baxxa u l-ewwel effetti tal-pandemija tal-COVID-19, li għadha ’l bogħod minn tmiemha, u l-għarfien li se jseħħu kriżijiet oħrajn, jirrikjedu aġġustamenti fil-qafas regolatorju.

1.2

Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon kbir il-fatt li l-Kummissjoni Ewropea qed tindirizza l-kwistjoni tar-riskju sistemiku fis-settur tal-assigurazzjoni. Il-profil tar-riskju tal-assiguraturi qed jinbidel. Fid-dawl tal-kriżi klimatika, is-settur tal-assigurazzjoni għandu rwol partikolarment importanti, speċjalment fir-rigward tal-assigurazzjoni kontra l-effetti tat-tibdil fil-klima u riskji ambjentali ġodda (pereżempju l-bijodiversità). L-assiguraturi jiffaċċjaw ukoll riskji ogħla fir-rwol tagħhom bħala investituri. B’mod partikolari, ir-riskji materjali, ta’ responsabbiltà u ta’ tranżizzjoni b’rabta mat-tibdil fil-klima mhumiex ivvalutati b’mod adegwat.

1.3

Il-KESE jappoġġja lill-Kummissjoni Ewropea fl-għan tagħha li toħloq qafas regolatorju li fih is-settur tal-assigurazzjoni jkollu rwol (saħansitra) akbar bħala investitur fil-finanzjament tat-tranżizzjoni għal ekonomija sostenibbli u fil-ġlieda kontra l-konsegwenzi tal-COVID-19 u t-tibdil fil-klima. Fl-istess ħin, il-KESE jenfasizza l-interess qawwi tas-soċjetà ċivili fl-istabbiltà tas-settur finanzjarju u jappella li fis-settur tal-assigurazzjoni jiġu żgurati regoli sodi dwar ir-rekwiżiti tal-kapital u t-tħejjija għar-riskji. L-instabbiltajiet fis-settur tal-assigurazzjoni jxekklu l-isforzi biex tiġi indirizzata l-kriżi klimatika u tingħeleb il-pandemija b'mod sinifikanti.

2.   Kummenti ġenerali

2.1   L-approċċ tal-Kummissjoni Ewropea

2.1.1

Il-KESE jaqbel mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni Ewropea li l-qafas regolatorju ta' Solvenza II ibbażat fuq tliet pilastri (rekwiżiti kwantitattivi għall-fondi proprji; organizzazzjoni tan-negozju, superviżjoni; rappurtar, trasparenza) wera l-importanza tiegħu. Dan serva ta’ gwida tajba għas-settur tal-assigurazzjoni Ewropew minħabba t-taqlib tal-kriżi tad-dejn sovran, il-politika tar-rata tal-imgħax baxxa li għadha għaddejja u l-ewwel effetti tal-pandemija tal-COVID-19, li għadha ’l bogħod minn tmiemha. Il-KESE jqis li huwa utli u meħtieġ li jinsiltu l-konklużjonijiet meħtieġa fid-dawl tal-esperjenza miksuba mill-applikazzjoni tar-regoli. Dan japplika b'mod partikolari għal kwistjonijiet relatati mal-proporzjonalità u r-regolamenti dwar l-adegwatezza tal-kapital u t-tħejjija għar-riskji. Dawn il-punti tal-aħħar b'mod partikolari huma deċiżivi għar-rekwiżiti kapitali tal-kumpaniji u għalhekk għar-rwol li l-kumpaniji tal-assigurazzjoni jista' jkollhom bħala fornituri ta' prodotti u bħala investituri għall-ekonomija.

2.2   Koerenza ma' politiki oħra tal-UE

2.2.1

L-implimentazzjoni tal-Patt Ekoloġiku Ewropew u l-indirizzar tal-konsegwenzi tal-pandemija tal-COVID-19 huma politika ta' prijorità assoluta, li l-implimentazzjoni tagħha tirrikjedi l-użu ta' somom konsiderevoli ta' kapital pubbliku u privat. Is-settur tal-assigurazzjoni Ewropew, bħala investitur fit-tul b'portafoll ta' investiment fis-settur Ewropew tal-assigurazzjoni ta' aktar minn EUR 10 triljun fl-2020, jista' jikkontribwixxi ferm aktar milli jagħmel illum għall-finanzjament tat-tranżizzjoni lejn ekonomija newtrali għall-klima kif ukoll għall-proġetti tal-infrastruttura u akkomodazzjoni affordabbli. Il-kapaċità li jsir dan hija fil-biċċa l-kbira ddeterminata mir-regolamenti dwar l-adegwatezza tal-kapital u t-tħejjija għar-riskji fis-sistema Solvenza II.

2.2.2

Il-KESE jappoġġja lill-Kummissjoni Ewropea fl-għan tagħha li toħloq qafas regolatorju li fih is-settur tal-assigurazzjoni jkollu rwol (saħansitra) akbar bħala investitur fil-finanzjament tat-tranżizzjoni għal ekonomija sostenibbli u fil-ġlieda kontra l-konsegwenzi tal-COVID-19. Fl-istess ħin, il-KESE jenfasizza l-ħtieġa li ma jiġux ipperikolati l-għanijiet protettivi tas-sistema Solvenza II, jiġifieri l-protezzjoni tal-persuni assigurati u tal-benefiċjarji u l-preservazzjoni tal-istabbiltà finanzjarja. Madankollu, dan jista’ jiġi mxekkel jekk issir devjazzjoni mill-valutazzjoni stretta tar-riskju tal-investimenti tal-assiguraturi sabiex jiġi appoġġjat il-Patt Ekoloġiku Ewropew. Ir-regoli tal-protezzjoni tal-konsumatur tas-sistema Solvenza II għandhom jinkludu investimenti u attivitajiet tas-settur tal-assigurazzjoni fis-setturi li fihom l-assiguraturi jinvestu abbażi tat-talbiet mill-awtoritajiet jew mill-gvern. Dawn l-investimenti mbagħad jistgħu jiġu ppremjati jew penalizzati kif adegwat. Fi kwalunkwe każ, kull investiment fl-ambitu tal-Patt Ekoloġiku Ewropew jew – bħala eżempju – NextGenerationEU għandu jkun soġġett għall-istess valutazzjoni tar-riskju bħal kull investiment ieħor. Is-superviżjoni tal-assigurazzjoni sostenibbli tirrikjedi valutazzjoni tar-riskju bbażata fuq il-fatti u valutazzjoni tal-kapital derivata minnha. Il-KESE jappoġġja bis-sħiħ l-approċċ tal-Kummissjoni Ewropea li tirrevedi r-regoli eżistenti dwar ir-rekwiżiti tal-kapital biex jiġi ddeterminat f’liema oqsma dawn wasslu għal rekwiżiti inadegwati (eċċessivi jew insuffiċjenti) tal-kapital. Il-proposti tal-Kummissjoni Ewropea juru l-flessibbiltà li diġà tista' tinħoloq b’dan il-mod. Madankollu, fejn ir-rekwiżiti kapitali huma baxxi wisq (eżempju: ir-riskji b’rabta mat-tibdil fil-klima), jeħtieġ li jiżdiedu biex tiġi żgurata l-istabbiltà tas-settur.

2.2.3

Il-KESE jappoġġja l-isforzi tal-Kummissjoni Ewropea li tagħti kontribut importanti ieħor għat-twettiq tal-Unjoni tas-Swieq Kapitali. Il-ħolqien tas-suq intern jagħmilha aktar faċli biex jiġu ffinanzjati kemm il-modi ta’ ħruġ mill-pandemija tal-COVID-19 kif ukoll il-finanzjament tal-Patt Ekoloġiku Ewropew. Dan huwa dovut għall-fatt li l-konsumaturi jistgħu jipperċepixxu aktar progress fil-ħolqien ta' suq intern ġenwin għas-swieq finanzjarji, għalkemm għad hemm ħafna ostakoli legali u attwali għat-twettiq tal-Unjoni tas-Swieq Kapitali.

2.2.4

Il-KESE jilqa' l-idea li s-settur tal-assigurazzjoni għandu jkollu rwol akbar fil-finanzjament tat-tranżizzjoni ekoloġika. Is-settur tal-assigurazzjoni għandu jkollu wkoll l-għan li jtaffi l-impatti ambjentali u soċjali negattivi kollha tal-investimenti u l-attivitajiet tal-assigurazzjoni tiegħu. F’dan ir-rigward, rabta mat-tassonomija tal-UE hija siewja. Il-KESE jappella sabiex l-għanijiet tas-sostenibbiltà soċjali jitqiesu b'mod sistematiku. Fl-aħħar mill-aħħar, in-nuqqas ta' kunsiderazzjoni tad-drittijiet tal-impjegati u tal-bniedem jista' jwassal ukoll għal riskju akbar.

2.2.5

Il-proposti jipprevedu semplifikazzjoni tas-sistema kumplessa ta' Solvenza II f'diversi punti. Dan il-pass għandu jintlaqa' tajjeb. Il-fatt li l-utenti tal-mudelli interni issa jridu jissottomettu wkoll rapporti daqslikieku kienu qed jużaw il-formula standard mhuwiex komprensibbli u għandu jinċaħad. Ir-rappurtar doppju għandu jiġi eskluż.

2.3   Atti delegati

2.3.1

Il-KESE huwa konxju tal-fatt li l-Kummissjoni Ewropea hija intitolata li tistabbilixxi ċerti regoli, prinċipalment tekniċi, permezz ta' atti delegati. Din tħabbar għadd kbir ta' proposti li tkun tixtieq timplimenta permezz ta' atti delegati. Dawn il-proposti huma ta' piż u għandhom importanza ekonomika kbira. Ta' min isemmi l-aġġustament tal-volatilità, l-aġġustament ta' korrispondenza u l-estrapolazzjoni kif ukoll id-deċiżjoni profondament politika rigward il-miżuri u l-limiti tal-valutazzjoni tar-riskju li għandhom jiġu applikati għall-finanzjament biex jiġi ffaċilitat il-finanzjament tal-Patt Ekoloġiku. Kemm hawnhekk kif ukoll bnadi oħra, il-KESE jappella sabiex kwistjonijiet ekonomiċi importanti jiġu ttrattati fi proċedura leġiżlattiva ordinarja li tinvolvi lill-Parlament u tikkonsulta lis-soċjetà ċivili, aktar milli permezz ta’ atti delegati. Qabel l-adozzjoni tal-pakkett Solvenza II, il-Parlament Ewropew, il-Kummissjoni Ewropea u l-KESE għandu jkollhom stampa ċara tal-kontenut u l-impatt tal-atti delegati.

2.4   Evalwazzjoni ta’ rikalibrazzjonijiet – Valutazzjonijiet tal-Impatt: Kompetittività

2.4.1

Il-KESE jipproponi li fis-snin li ġejjin titwettaq evalwazzjoni sħiħa tal-loġika tal-qafas regolatorju ta’ Solvenza II. Sadanittant, il-kundizzjonijiet tal-qafas inbidlu b’diversi modi u se jkomplu jinbidlu, u dan jagħmel l-evalwazzjoni essenzjali. F’dan il-kuntest, verifika tal-kompetizzjoni tista’ tkun utli biex jiġi ddeterminat kif il-bidla fir-regoli tista’ taffettwa l-kompetittività tas-settur Ewropew tal-assigurazzjoni fis-suq dijni.

3.   Kummenti speċifiċi

3.1   Proporzjonalità u limiti

3.1.1

Il-KESE jilqa' l-approċċ li ħadet il-Kummissjoni Ewropea biex issaħħaħ il-prinċipju tal-proporzjonalità. Is-semplifikazzjoni tal-qafas regolatorju kumpless ħafna u ta' piż hija importanti b'mod partikolari għal assiguraturi iżgħar u għal dawk inqas esposti għar-riskju, li huma parti importanti mid-diversità reġjonali. Huwa minnu li r-rekwiżiti ta' Solvenza II għall-ġestjoni tar-riskju u r-rappurtar jiġu riveduti u aġġustati abbażi tar-regoli. Madankollu, huwa ta' dispjċir li, bħal fil-passat, għadu jitqies biss id-daqs tal-kumpanija u mhux il-paragun bejn l-ambitu tar-rekwiżiti prudenzjali mar-riskji reali tal-assiguratur abbażi tal-mudell tan-negozju tiegħu. Wieħed mill-punti b’saħħithom importanti tas-suq Ewropew tal-assigurazzjoni huwa d-diversità tal-assiguraturi kbar u żgħar.

3.1.2

Minn dawk li joperaw fuq livell internazzjonali u dawk li huma b'saħħithom fil-livell reġjonali. L-istess bħall-varjetà ta' forom legali bħal kumpanija pubblika b'responsabbiltà limitata jew kooperattiva. Din id-diversità m'għandhiex tiġi pperikolata billi l-assiguraturi jiġu mgħobbija b'burokrazija eċċessiva.

3.2   Garanziji fit-tul

3.2.1

Il-KESE jappoġġja l-intenzjoni tal-Kummissjoni Ewropea li tippermetti lis-settur tal-assigurazzjoni jsir aktar involut fil-finanzjament tal-implimentazzjoni tal-Patt Ekoloġiku Ewropew, il-ġlieda kontra t-tibdil fil-klima u l-konsegwenzi tiegħu, u l-ġlieda kontra l-konsegwenzi tal-pandemija tal-COVID-19 permezz ta' rekwiżiti tal-kapital aktar adegwati. L-implimentazzjoni tal-Patt Ekoloġiku Ewropew ma tridx tonqos milli tiffinanzja t-tranżizzjoni lejn ekonomija sostenibbli, iżda l-SDGs ma jridux jiġu pperikolati minn rekwiżiti kapitali insuffiċjenti li artifiċjalment jagħmlu attivitajiet li jniġġsu ħafna profittabbli bħala investiment. Ir-rieżami tar-regoli dwar ir-rekwiżit kapitali meħtieġ se tkun il-muftieħ biex dawn il-kwistjonijiet jiġu indirizzati. Il-KESE jemmen li huwa imperattiv li r-regoli ta’ Solvenza II għandhom jiġu modifikati biss sa fejn l-objettivi prudenzjali tal-protezzjoni tal-persuni assigurati u tal-benefiċjarji u l-objettiv tal-istabbiltà finanzjarja ma jiġux ipperikolati. L-għan għandu jkun li jinstab il-bilanċ it-tajjeb bejn, minn naħa waħda, l-inċentivi għall-assiguraturi biex jinvestu f’attivitajiet immirati lejn objettivi soċjali u ambjentali u, min-naħa l-oħra, rekwiżiti prudenzjali. Dan għadu mhux iggarantit.

3.2.2

Il-KESE jappoġġja l-proposti tal-Kummissjoni biex titnaqqas il-volatilità tal-investimenti fit-tul permezz tal-aġġustament propost għall-volatilità. Fl-istess ħin, madankollu, qed iżżid il-volatilità billi timxi lejn korrezzjoni tar-riskju relattiva (tnaqqis perċentwali mill-firxiet). Dan huwa kontroproduttiv. Mhuwiex ċar għaliex il-korrezzjoni tar-riskju attwali m'għandhiex tiġi rispettata.

3.2.3

Il-proposti tal-Kummissjoni Ewropea biex jiġi mmodifikat il-marġni tar-riskju (pereżempju, il-kost tar-rata kapitali ta’ 5 % u n-nuqqas ta’ kunsiderazzjoni tal-fattur ta’ likwidità), ir-riskju tar-rata tal-imgħax u l-korrelazzjoni bejn ir-riskju tal-firxa u r-riskju tar-rata tal-imgħax huma adegwati, mingħajr ma jiġu pperikolati l-għanijiet ta' protezzjoni ta' Solvenza II. Madankollu, jeħtieġ li tingħata attenzjoni partikolari lit-testi tal-livell 2, peress li l-proposti li jwasslu għal titjib ġenerali jista’ jkollhom ukoll effett detrimentali fuq il-portafolli ta’ investiment ta’ assiguraturi żgħar u ta’ daqs medju.

3.2.4

Fil-prinċipju, il-KESE jilqa’ l-proposti tal-Kummissjoni Ewropea biex jiġu riveduti l-kriterji ta’ eliġibbiltà għall-klassi ta’ investiment ta’ ekwità fit-tul, filwaqt li fl-istess ħin tiġi żgurata l-istabbiltà finanzjarja. Dan se jagħmilha aktar faċli għall-kumpaniji tal-assigurazzjoni biex jibbenefikaw minn trattament tal-kapital preferenzjali jekk jipprovdu kapital fit-tul lill-ekonomija, sakemm dan il-kapital jiġi investit f’konformità mal-objettivi soċjali u ambjentali. Regoli kumplessi żżejjed għandhom jiġu evitati. Għal darb’ oħra, il-valutazzjoni finali tista’ ssir biss jekk il-proposti tal-livell 2 ikunu magħrufa.

3.2.5

Il-Kummissjoni Ewropea tħabbar li beħsiebha tippreżenta metodu ġdid ta' estrapolazzjoni. L-estrapolazzjoni hija metodu ta' kalkolu li jagħmilha possibbli li jiġu stabbiliti dispożizzjonijiet għal kuntratti ta' assigurazzjoni li t-termini tagħhom jestendu lil hinn minn informazzjoni affidabbli tas-suq tal-kapital dwar rati ta' imgħax mingħajr riskju. Dan il-metodu huwa fattur essenzjali fil-kejl tad-dispożizzjonijiet u għalhekk il-ħtieġa ta' fondi proprji. L-estrapolazzjoni hija partikolarment importanti għall-assigurazzjoni tal-ħajja, iżda mhux għaliha biss. Fil-Komunikazzjoni tagħha COM(2021) 580 final, il-Kummissjoni Ewropea stess tammetti li l-proposta, li se tikkonkretizza f'att delegat aktar tard, “se jkoll[ha] impatt sinifikanti fuq ir-riżorsi kapitali tal-assiguraturi f'bosta swieq”. Dan l-impatt sinifikanti se jirriżulta f’rekwiżit kapitali addizzjonali ta’ aktar minn 10 % għall-assiguraturi mhux tal-ħajja, meta mqabbel mal-projezzjonijiet preċedenti, u b’hekk imur kontra l-effetti potenzjali tar-rilaxx tal-kapital tal-assiguraturi. Il-KESE jemmen li interventi estensivi bħal dawn għandhom jiġu deċiżi permezz ta' proċedura leġiżlattiva ordinarja.

3.3   Analiżi tax-xenarji klimatiċi u mandat għall-EIOPA (1) fir-rigward tar-riskji tas-sostenibbiltà

3.3.1

Il-KESE jappoġġja bis-sħiħ il-ħtieġa li l-assiguraturi jidentifikaw kwalunkwe esponiment materjali għar-riskji tat-tibdil fil-klima u jivvalutaw l-impatt fuq terminu medju u twil fuq in-negozju tagħhom. Il-KESE jirrakkomanda li din l-analiżi tax-xenarju tiġi estiża għar-riskji ambjentali kollha u li jiġi applikat il-kunċett ta’ materjalità doppja għal dawn ir-rekwiżiti. L-assiguraturi għandhom ikunu meħtieġa wkoll jivvalutaw u, fejn xieraq, itaffu l-impatt tal-attivitajiet tagħhom fuq it-tibdil fil-klima u l-ambjent b’mod aktar wiesa’.

3.3.2

Il-KESE jilqa' l-proposta tal-Kummissjoni Ewropea li tagħti mandat lill-EIOPA biex tipproponi aġġustamenti possibbli fir-rekwiżiti ta' kapital fir-rigward tar-riskji tas-sostenibbiltà f'rapport sat-28 ta' Ġunju 2023, wara konsultazzjoni mal-Bord Ewropew dwar ir-Riskju Sistemiku. Huwa tajjeb li jiġu diskussi kwistjonijiet ta' firxa wiesgħa bħal dawn fuq bażi empirika. Madankollu, il-KESE jqis li l-iskadenza għat-tressiq tar-rapport ftit li xejn hija ambizzjuża. Il-mitigazzjoni tal-effetti tat-tibdil fil-klima tirrikjedi azzjoni rapida. Il-KESE diġà jixtieq jindika li t-tagħlimiet meħuda minn dawn il-proposti se jikkonċernaw kwistjonijiet fundamentali relatati mal-finanzjament tal-Patt Ekoloġiku Ewropew. Għalhekk mhux se jkunu ta' natura teknika iżda ta' natura politika u, fil-fehma tal-KESE, għandhom jiġu indirizzati fi proċedura leġiżlattiva ordinarja bil-parteċipazzjoni tal-Parlament Ewropew.

3.4   Is-superviżjoni tal-gruppi

3.4.1

Il-prassi superviżorji żvelaw dgħufijiet regolatorji fis-superviżjoni tal-gruppi. Il-KESE jappoġġja l-proposti tal-Kummissjoni Ewropea biex il-kumpaniji azzjonarji tal-assigurazzjoni u l-kumpaniji azzjonarji finanzjarji mħallta jiddaħħlu direttament fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-qafas regolatorju tal-UE. Mill-perspettiva tal-konsumatur, irid jiġi żgurat li l-preżentazzjoni esterna ta’ grupp tkun trasparenti fir-rigward tar-relazzjonijiet ta’ responsabbiltà tiegħu.

3.5   Ir-rwol tal-assigurazzjoni fi żminijiet ta' pandemiji u avvenimenti oħra li jikkawżaw tfixkil ekonomiku fuq skala kbira

3.5.1

Il-KESE jaqbel mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni Ewropea li l-pandemija wriet li hemm bżonn ta' informazzjoni aktar ċara u sempliċi dwar it-termini u l-kundizzjonijiet tal-kopertura tal-assigurazzjoni u l-garanziji għall-konsumaturi, b'mod partikolari fir-rigward tal-interruzzjoni tan-negozju u assigurazzjoni tal-ivvjaġġar, u li hemm ħtieġa kontinwa li jiġi żgurat li l-prodotti tal-assigurazzjoni jkomplu jissodisfaw il-ħtiġijiet tal-konsumatur. Huwa daqstant importanti li l-konsumaturi jkunu jistgħu jinfurzaw id-drittijiet tagħhom. Jidher biċ-ċar li l-prattika attwali tas-sorveljanza tal-prodotti tal-assigurazzjoni ma ffunzjonatx b'mod adegwat. Il-KESE jappella lill-Kummissjoni titlob lill-EIOPA tressaq proposti speċifiċi dwar kif il-problema deskritta, u li ilha magħrufa, tista' tiġi solvuta aħjar.

3.5.2

Il-pandemija, l-effetti tat-tibdil fil-klima li qed nesperjenzaw fl-Ewropa b'nirien fil-foresti, perjodi ta' nixfa, degradazzjoni tal-foresti, xita qawwija u għargħar fuq skala bla preċedent, u riskji ġodda kbar bħar-riskji ċibernetiċi jqajmu l-kwistjoni tad-disponibbiltà ta' kopertura tal-assigurazzjoni għal avvenimenti bħal dawn, li mhumiex se jibqgħu uniċi. Il-KESE jappoġġja bil-qawwa l-pjan tal-Kummissjoni Ewropea li sal-2022 jitnieda Djalogu dwar ir-Reżiljenza għall-Klima li għandu jlaqqa’ flimkien lill-assiguraturi, lir-riassiguraturi, lill-awtoritajiet pubbliċi u partijiet interessati rilevanti oħra. Il-KESE jissuġġerixxi li r-rappreżentanti tas-soċjetà ċivili jiġu involuti f'dan id-djalogu mill-bidu nett.

3.6   Skema ta' garanzija tal-assigurazzjoni (IGS), irkupru u riżoluzzjoni u miżuri superviżorji ġodda

3.6.1

Il-Kummissjoni Ewropea ma ppreżentat l-ebda proposta biex tarmonizza l-istruttura diversa tal-IGS fl-Ewropa. Hija tonqos milli tagħmel dan, minkejja l-fatt li l-IGS toffri lill-persuni assigurati u lill-benefiċjarji protezzjoni importanti tal-aħħar istanza. Sistema ta' IGS mifruxa madwar l-Ewropa, li fl-istess ħin tqis it-tip ta' prodotti u għalhekk il-protezzjoni tal-konsumaturi, iżżid b'mod sinifikanti l-fiduċja f'suq uniku Ewropew tal-assigurazzjoni. Il-KESE jemmen li, l-istess kif qed tissuġġerixxi l-EIOPA, li hemm ħtieġa urġenti għall-armonizzazzjoni ta' għadd ta' prinċipji minimi tal-IGS. Min-naħa l-oħra, il-KESE jqis wkoll, kif enfasizzat mill-Kummissjoni Ewropea, li dan iwassal għal piż finanzjarju konsiderevoli għas-swieq tal-assigurazzjoni f'xi Stati Membri li għad m'għandhomx sistemi ta' IGS, li ma jqisux li dan huwa raġonevoli f'dan iż-żmien ta' rkupru wara l-kriżi tal-COVID-19. Bħala l-ewwel pass, il-KESE jappella lill-Kummissjoni Ewropea tippreżenta malajr proposta għal qafas minimu tal-IGS li, b'perjodu ta' tranżizzjoni korrispondenti, tindirizza l-kwistjoni mingħajr ma tpoġġi piż żejjed fuq is-swieq.

3.6.2

Bil-proposta dwar l-irkupru u r-riżoluzzjoni (2), il-Kummissjoni Ewropea qed tespandi l-istrumenti superviżorji li huma maħsuba biex jippermettu lill-awtoritajiet superviżorji jintervjenu aktar malajr u b'mod effiċjenti f'każ ta' kriżi korporattiva u, b’mod partikolari, kriżi emerġenti. Dawn l-istrumenti jinkludu wkoll miżuri bħall-irkupru preventiv mill-ġdid u pjan ta' riżoluzzjoni, f'kull każ bl-involviment tal-livell tal-grupp. Il-proposta tiddefinixxi l-istrumenti u s-setgħat fir-rigward tar-riżoluzzjoni. Madankollu, m'hemm l-ebda distinzjoni ċara mill-miżuri superviżorji eżistenti ta' Solvenza II. B'mod ġenerali, hemm ħafna dubji dwar l-hekk imsejħa skala ta' intervent li ġiet ittestjata, peress li s-setgħat il-ġodda ta’ intervent huma maħsuba biex japplikaw anki qabel ma jkun hemm ksur tar-Rekwiżit Kapitali tas-Solvenza (RKS). Il-KESE jemmen li huwa essenzjali li l-miżuri proposti jkunu konsistenti mar-regoli tal-iskala ta' intervent. Ir-regoli tar-riżoluzzjoni għandhom jiffaċilitaw approċċ armonizzat fil-livell tal-grupp, b’mod partikolari fil-każ ta’ gruppi finanzjarji mħallta.

3.6.3

Argument li jikkontradixxi l-proposti huwa li l-pandemija tal-COVID-19 u, b’mod partikolari, il-politika ta' rata tal-imgħax baxxa kienu wrew li s-sett ta' strumenti ta' Solvenza II kien biżżejjed biex jiġu indirizzati s-sitwazzjonijiet diffiċli. Anke kieku dan kien minnu fil-biċċa l-kbira tiegħu, il-KESE ma jaqbilx ma’ dan l-argument. Fid-dawl tal-esperjenza tal-kriżijiet finanzjarji tal-passat, il-KESE jemmen li hemm ħtieġa urġenti li qabelxejn ikun hemm miżuri gradwali ta’ intervent f’każ ta’ kriżi fil-livell tal-kumpanija, anke qabel ma jseħħ nuqqas ta’ konformità mar-rekwiżiti kapitali minimi, sakemm ikun hemm indikazzjonijiet ċari li s-sitwazzjoni qed tiddeterjora. Il-KESE jixtieq jindika li fit-tfassil u l-implimentazzjoni tar-regoli fil-prattika se jkun importanti ħafna li jiġu definiti u stabbiliti b'mod ċar il-kompiti tal-EIOPA u tal-awtoritajiet superviżorji nazzjonali.

---

(1)  Awtorità Ewropea tal-Assigurazzjoni u l-Pensjonijiet tax-Xogħol (EIOPA).

(2)  COM(2021) 582 final.

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill Ewropew, lill-Kunsill, lill-Bank Ċentrali Ewropew, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew, lill-Kumitat tar-Reġjuni u lill-Bank Ewropew tal-Investiment — Stħarriġ Annwali dwar it-Tkabbir 2022

[COM(2021) 740 final]

(2022/C 275/09)

Relatur:

Judith VORBACH

Konsultazzjoni	Kummissjoni Ewropea, 21.1.2022
Bażi legali	Artikolu 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għall-Unjoni Ekonomika u Monetarja u l-Koeżjoni Ekonomika u Soċjali
Adottata fis-sezzjoni	8.2.2022
Adottata fil-plenarja	23.2.2022
Sessjoni plenarja Nru	567
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	140/5/38

1.   Konklużjonjiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

L-UE ffaċċjat żviluppi u kriżijiet avversi ħafna qabel ma faqqgħet il-pandemija tal-COVID-19. Fl-2020, l-UE daħlet “fl-agħar reċessjoni ekonomika fl-istorja tagħha”, filwaqt li l-isfidi eżistenti kien baqagħlhom ħafna biex jiġu solvuti. L-UE ħadet azzjonijiet ta’ appoġġ mingħajr preċedent biex ittaffi l-impatt u tevita sitwazzjoni instabbli. Madankollu, il-pandemija tista’ tiġi indirizzata biss b’mod transnazzjonali u l-KESE jitlob kooperazzjoni antiċipatorja dwar il-politika tas-saħħa tal-UE, spinta lil-livelli tat-tilqim u l-adozzjoni ta’ approċċ globali, sabiex ikun hemm dibattitu miftuħ fil-livell tal-UE dwar eżenzjoni temporanja u volontarja tat-TRIPS.

1.2.

Il-KESE jirrakkomanda politika li tiffoka fuq il-prosperità u jappoġġja l-aġenda ta’ “sostenibbiltà kompetittiva” tal-UE. L-erba’ dimensjonijiet tagħha – is-sostenibbiltà ambjentali, il-produttività, il-ġustizzja u l-istabbiltà makroekonomika – kif ukoll il-kompetittività, għandhom jitqiegħdu fuq l-istess livell sabiex jinkisbu l-effetti previsti ta’ rinfurzar u trasformazzjoni li tirnexxi. Pereżempju, il-ġustizzja u s-sostenibbiltà soċjali huma elementi kruċjali tal-kompetittività u viċi versa. Aktar ma jkun dgħajjef l-involviment tal-parlamenti, tal-imsieħba soċjali u ta’ organizzazzjonijiet oħra tas-soċjetà ċivili, aktar ikun probabbli li d-disparitajiet jiżdiedu u l-aċċettazzjoni tonqos, speċjalment fir-rigward tat-trasformazzjoni tal-ekonomija biex tinkiseb in-newtralità klimatika.

1.3.

Waħda mill-isfidi tagħna hija li l-prosperità ekonomika tiġi diżakkoppjata kemm jista’ jkun mid-degradazzjoni ambjentali. Għal darb’oħra, dak li huwa meħtieġ huwa approċċ olistiku li jqis it-tipi kollha ta’ ħsara ambjentali. L-impenji biex jiġi ssalvagwardjat il-benesseri soċjali ma għandhomx isarrfu biss fi slogans fiergħa. Huwa kruċjali li tiġi żgurata distribuzzjoni ġusta tal-isforzi u l-kisbiet tat-tranżizzjoni. Il-KESE jenfasizza l-importanza ta’ klima kummerċjali tajba u li jinżammu ktajjen tal-valur industrijali b’saħħithom fl-Ewropa, u jitlob li jkun hemm tmexxija industrijali Ewropea fl-isforz lejn is-sostenibbiltà. Il-mekkaniżmu ta’ aġġustament tal-karbonju fil-fruntieri għandu jiġi mfassal b’mod effettiv u l-miżuri ta’ għajnuna mill-Istat għandhom ikunu marbuta mal-ħolqien ta’ impjiegi ta’ kwalità u mar-rispett għad-drittijiet tal-ħaddiema u l-obbligi fiskali. Fl-aħħar nett, il-KESE jenfasizza li kwalunkwe bidla lejn it-tassazzjoni ambjentali m’għandhiex tinvolvi effetti distributtivi rigressivi jew faqar enerġetiku.

1.4.

Il-KESE jilqa’ l-proposti tal-Kummissjoni dwar ir-riformi u l-investiment u l-promozzjoni ta’ suq uniku ġust sabiex tiġi żgurata bażi ekonomika b’saħħitha. Il-miżuri biex jippromovu s-suq uniku u jtejbu l-ambjent tan-negozju huma kruċjali għat-trawwim tal-innovazzjoni u l-produttività. Barra minn hekk, approċċ ġust ta’ produttività huwa xprun essenzjali għall-kompetittività u l-konverġenza ’l fuq fuq perjodu twil ta’ żmien. Madankollu, id-drittijiet soċjali u tax-xogħol huma fundamentali iżda mhumiex parti mil-libertajiet tas-suq intern protetti bil-kostituzzjoni. Il-KESE jappella għal proposti adatti dwar kif jiġu ggarantiti r-regoli nazzjonali li mhumiex protetti mit-trattati. Il-KESE jirrakkomanda mitigazzjoni tal-effetti negattivi taż-żieda fil-prezzijiet tal-enerġija fuq il-produzzjoni u d-distribuzzjoni, u jilqa’ l-monitoraġġ aktar mill-qrib tar-riskji tas-suq finanzjarju li jirriżultaw mill-kriżi klimatika. L-approfondiment tal-Unjoni tas-Swieq Kapitali u l-Unjoni Bankarja għandu jikkonsolida l-kanali ta’ finanzjament, jippromovi l-isforzi ta’ investiment u jżid ir-reżiljenza.

1.5.

Il-KESE jenfasizza li meta jsiru sforzi għal tranżizzjoni ekoloġika u diġitali u fl-istess ħin għal tranżizzjoni li hija ekwa u ġusta, li tirrikjedi kundizzjonijiet soċjali sostenibbli, dan jikkostitwixxi bażi għal prosperità u reżiljenza futuri. Politiki tas-suq tax-xogħol u sistemi ta’ protezzjoni soċjali mfassla tajjeb huma l-pedament tar-reżiljenza u t-tkabbir inklużiv. Il-KESE jaqbel bis-sħiħ li l-Istati Membri għandhom jintensifikaw l-isforzi biex itejbu l-eżiti tat-tagħlim fis-sistemi tal-edukazzjoni u tat-taħriġ tagħhom u li l-aċċess għat-tagħlim tul il-ħajja għandu jiġi żgurat. Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni twettaq skrutinju tal-effetti distributtivi tal-iżborżi tal-Qafas Finanzjarju Pluriennali (QFP) u tan-NextGenerationEU (NGEU) u biex tiżgura l-kontribut tagħhom għall-iżvilupp ta’ ekonomija aktar ekoloġika u diġitalizzata, u anke għal konverġenza soċjali ’l fuq.

1.6.

L-irkupru ekonomiku u t-tkabbir inklużiv stabbli huma prekundizzjonijiet għal baġits pubbliċi sostenibbli. Il-politika jeħtieġ li tibqa’ ta’ appoġġ u lesta biex tindirizza kwalunkwe tfixkil. Il-KESE jilqa’ l-kontinwazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali. Meta titneħħa, se jkollhom jiġu kkunsidrati l-livelli ta’ attività ekonomika, tal-impjiegi u tal-faqar meta mqabbla mal-livelli ta’ qabel il-kriżi. Barra minn hekk, il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tippreżenta linji gwida għal perjodu ta’ tranżizzjoni qabel ma jidħol fis-seħħ qafas modernizzat. Il-KESE jwissi kontra l-promozzjoni ta’ politiki li jnaqqsu l-infiq attwali relatat mal-ispejjeż soċjali, edukattivi u tas-saħħa, u jitlob politiki ta’ dħul ġust. Barra minn hekk, filwaqt li s-sorveljanza taħt il-proċedura ta’ żbilanċ makroekonomiku (MIP) ma qisitx biżżejjed l-interazzjonijiet bejn sfidi ekonomiċi emerġenti ġodda, il-KESE jitlob ukoll li jsir monitoraġġ tal-iżbilanċi soċjali.

1.7.

Il-KESE għandu l-impressjoni li qed nidħlu f’fażi ġdida ta’ politika ekonomika u s-Semestru Ewropew 2022 li qed jevolvi huwa opportunità biex tissaħħaħ is-sostenibbiltà ekonomika, ambjentali u soċjali. L-approċċ bilanċjat tal-aġenda ta’ sostenibbiltà kompetittiva għandu jiġi rifless fir-rakkomandazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiż (CSRs) futuri, u l-involviment akbar tal-imsieħba soċjali u tas-soċjetà ċivili organizzata suppost ilu li sar. Jekk l-iżborż ta’ għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza jsir soġġett għall-konformità mar-riformi mħabbra, ir-rakkomandazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiż jiksbu relevanza politika akbar. Filwaqt li l-enfasi msaħħa fuq il-prinċipji tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali hija apprezzata, kemm fil-fatt se tiġi riflessa fis-CSRs u fil-Pjani għall-Irkupru u r-Reżiljenza (RRPs) għadu mhux ċar. Il-governanza ekonomika jeħtieġ li tiġi integrata fil-proċess tas-Semestru Ewropew b’tali mod li jiġi żgurat l-involviment demokratiku tal-parlamenti, tal-imsieħba soċjali u tas-soċjetà ċivili organizzata.

2.   Kummenti ġenerali

2.1.

L-UE ffaċċjat żviluppi u kriżijiet ekonomiċi u soċjali negattivi anki qabel it-tifqigħa tal-pandemija tal-COVID-19. Wara perjodu twil ta’ tnaqqis fir-ritmu ekonomiku wara l-kriżi tas-suq finanzjarju fl-2008, l-ekonomija tal-UE finalment irrankat fl-2014 u mbagħad kellha perjodu ta’ tkabbir u r-rati ta’ impjieg bdew jogħlew. Madankollu, l-investiment pubbliku kien naqas taħt il-livelli meħtieġa biex l-istokk tal-kapital pubbliku jinżamm stabbli bħala sehem tal-PDG. Filwaqt li l-UE b’mod ġenerali hija relattivament għanja skont l-istandards globali, id-diverġenzi bejn il-pajjiżi u r-reġjuni, kif ukoll l-inugwaljanzi u d-differenza bejn il-ġeneri fis-soċjetajiet tagħna ppersistew. It-theddida tal-kriżi klimatika u l-isfidi minħabba t-tibdil teknoloġiku kienu diġà evidenti.

2.2.

F’Marzu 2020, il-pandemija tal-COVID-19 u l-miżuri meħuda biex din titrażżan biddlu b’mod drammatiku s-sitwazzjoni. L-UE daħlet fl-“agħar reċessjoni ekonomika fl-istorja tagħha” (1), filwaqt li l-isfidi eżistenti kienu għadhom ’il bogħod milli jiġu solvuti. Mhux biss il-pandemija u l-impatti tagħha kienu mingħajr preċedent – iżda l-UE ħadet ukoll firxa ta’ azzjonijiet bla preċedent ta’ solidarjetà biex ittaffi d-diffikultajiet, inkluża l-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali u l-istrument SURE (2). B’mod partikolari, il-KESE japprezza l-fatt li l-UE rnexxielha tfassal u tadotta inizjattiva tant wiesgħa bħall-Istrument Ewropew għall-Irkupru f’nofs din il-kriżi severa. Din l-inizjattiva għandha mhux biss tgħin biex tingħeleb il-kriżi, iżda wkoll – kif inhu xieraq – biex jiġi indirizzat il-proċess ta’ tranżizzjoni. L-effett ta’ tisħiħ tal-fiduċja tal-approċċ ġenerali ta’ politika ta’ appoġġ u koeżiva kien ta’ suċċess fil-mitigazzjoni tal-konsegwenzi soċjoekonomiċi mill-kriżi, li inkella setgħu rriżultaw f’destabbilizzazzjoni ekonomika u politika.

2.3.

Ir-rabta mill-qrib bejn l-ekonomija u l-pandemija saret evidenti wkoll mill-irkupru ekonomiku xprunat mis-sitwazzjoni epidemjoloġika mtejba f’nofs l-2021. It-tbassir tal-ħarifa tal-2021 jipprevedi bidla lil hinn mill-irkupru għal espansjoni u rata ta’ tkabbir ta’ 4,3 % fl-2022, filwaqt li l-ħolqien tal-impjiegi huwa mistenni li jsegwi dan it-tkabbir (3). Fl-isfond tal-mewġa l-ġdida tal-pandemija u tal-varjant Omicron, din il-prospettiva pożittiva tista’ sfortunatament ma ssirx realtà. Il-KESE jindika l-livell għoli ta’ inċertezza u l-impatt sinifikanti tal-pandemija fuq l-attività ekonomika.

2.4.

L-indirizzar tal-pandemija u l-prevenzjoni ta’ varjanti ġodda tal-virus ma jistgħux jinkisbu fuq livell nazzjonali biss. Minflok, huwa meħtieġ approċċ transnazzjonali. Il-KESE jitlob kooperazzjoni mill-qrib u ta’ prospettiva rigward il-politika tas-saħħa tal-UE, li mhux biss tgħin biex tingħeleb il-kriżi tas-saħħa iżda wkoll biex jittaffa l-impatt tagħha fuq l-ekonomija. Il-KESE jirrakkomanda li ż-żieda fil-livelli tat-tilqim tkompli tkun prijorità ewlenija u jitlob approċċ globali, speċjalment minħabba li l-provvista globali suffiċjenti ta’ tilqim hija wkoll fl-interess proprju tal-UE. Għalhekk, il-KESE jistieden lill-Kummissjoni biex tmexxi dibattitu miftuħ fil-livell tal-UE dwar eżenzjoni temporanja u volontarja tat-TRIPS li tapplika għat-tilqim, it-trattamenti u t-testijiet tal-COVID-19 (4).

2.5.

Il-KESE jilqa’ l-approċċ multidimensjonali tal-aġenda tas-“sostenibbiltà kompetittiva” deskritta fl-Istħarriġ dwar it-Tkabbir Sostenibbli. Dan huwa konformi mal-approċċ ta’ politika li tiffoka fuq il-prosperità, kif irrakkomanda l-KESE f’Opinjonijiet preċedenti, fejn jitlob li jitqiesu diversi għanijiet: is-sostenibbiltà ambjentali u soċjali, it-tkabbir sostenibbli u inklużiv, livell massimu ta’ impjieg u xogħol ta’ kwalità għolja, distribuzzjoni ġusta, is-saħħa u l-kwalità tal-ħajja, l-istabbiltà tas-suq finanzjarju, l-istabbiltà fil-prezzijiet, il-kummerċ ibbilanċjat ibbażat fuq struttura industrijali u ekonomika ġusta u kompetittiva, u finanzi pubbliċi stabbli. Dawn l-objettivi huma konsistenti wkoll mal-objettivi stabbiliti fl-Artikolu 3 tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea u huma interkonnessi mill-qrib. Pereżempju, approċċ ta’ tkabbir sostenibbli li jmur lil hinn mill-objettiv uniku tat-tkabbir tal-PDG huwa kruċjali għall-kisba ta’ ekonomija newtrali għall-klima fl-2050.

2.6.

Barra minn hekk, l-erba’ dimensjonijiet tal-aġenda tas-sostenibbiltà kompetittiva – is-sostenibbiltà ambjentali, il-produttività, il-ġustizzja u l-istabbiltà makroekonomika — huma interkonnessi mill-qrib u ta’ importanza ugwali. Huma kollha ħoloq f’katina unika, u ħolqa minnhom ma tistax teżisti mingħajr l-oħrajn, b’tali mod li l-ebda waħda minnhom mhi subordinata għal oħra. Il-Kummissjoni tenfasizza, bir-raġun, li dawn id-dimensjonijiet għandhom isaħħu lil xulxin b’mod reċiproku. Il-KESE jilqa’ dan, iżda jindika wkoll il-periklu ta’ effetti restrittivi. Aktar ma jkun dgħajjef l-involviment tal-parlamenti, tal-imsieħba soċjali u ta’ organizzazzjonijiet oħra tas-soċjetà ċivili, aktar hemm ċans ta’ disparitajiet bejn dawn l-erba’ dimensjonijiet.

2.7.

Il-KESE jirrimarka wkoll li mhux l-erba’ dimensjonijiet biss huma interkonnessi – iżda l-kompetittività hija wkoll marbuta mill-qrib magħhom u ta’ importanza daqshom, flimkien mal-kummerċ bilanċjat, li huwa wieħed mill-objettivi ekonomiċi ewlenin. Pereżempju, il-ġustizzja u s-sostenibbiltà soċjali huma elementi kruċjali tal-kompetittività u viċi versa. Il-mudell soċjali Ewropew u b’mod partikolari l-pilastru Ewropew tad-drittijiet soċjali huma partijiet kruċjali tal-kompetittività tal-UE. Bl-istess mod, min-naħa l-oħra, il-kummerċ ibbilanċjat ibbażat fuq struttura industrijali u ekonomika ġusta u kompetittiva huwa prerekwiżit importanti għat-tkabbir inklużiv, il-ġustizzja u s-sostenibbiltà soċjali tal-UE.

3.   Kummenti speċifiċi

3.1.   Sostenibbiltà ambjentali

3.1.1.

Waħda mill-isfidi ewlenin ta’ dan is-seklu hija li l-prosperità ekonomika tiġi diżakkoppjata kemm jista’ jkun mit-theddid għall-ambjent jew mill-qerda tiegħu. Il-KESE jaqbel bis-sħiħ mal-Kummissjoni li t-tibdil fil-klima u d-degradazzjoni ambjentali jitolbu azzjoni immedjata. Filwaqt li l-KESE jappoġġja bis-sħiħ l-għan li tiġi miġġielda l-kriżi klimatika, huwa jitlob approċċ olistiku li jqis bl-istess mod it-tipi kollha ta’ ħsara ambjentali, bħat-theddid għall-bijodiversità, l-ilma u l-ħamrija, it-tniġġis tal-arja u l-iskart nukleari u tipi oħra ta’ skart tossiku.

3.1.2.

Bir-raġun, il-Kummissjoni tindika d-dimensjonijiet soċjali u ekonomiċi ta’ din it-tranżizzjoni u tenfasizza l-importanza li jiġu ssalvagwardjati l-prosperità u l-benesseri. Il-KESE jenfasizza li huwa ta’ importanza kbira li dawn il-proklamazzjonijiet ma jsarrfux fi slogans fiergħa u jistieden lill-Kummissjoni tipprovdi mmappjar granulari u analiżi tal-impatt li t-tranżizzjoni se jkollha fuq l-impjieg u l-ħiliet (5). Huwa kruċjali wkoll li tiġi żgurata distribuzzjoni ġusta tal-isforzi u l-kisbiet tat-tranżizzjoni. Sabiex jinkiseb dan, il-KESE jenfasizza r-rwol kruċjali tad-djalogu soċjali, ir-rispett sħiħ għall-awtonomija tal-imsieħba soċjali, it-tisħiħ tan-negozjar kollettiv, il-governanza korporattiva robusta bil-parteċipazzjoni tal-ħaddiema (6) u l-involviment tal-imsieħba soċjali u tas-soċjetà ċivili organizzata fit-tfassil tal-politiki. Dan mhux biss se jiżgura s-sjieda, iżda – fuq kollox – huwa essenzjali biex jiġi żgurat proċess ta’ tranżizzjoni bbilanċjat u inklużiv.

3.1.3.

Dan l-involviment jeħtieġ li jissaħħaħ b’mod partikolari fil-pakkett “Lesti għall-mira ta’ 55 %”, li fih għadd kbir ta’ proposti ta’ politika estensivi. Il-KESE jenfasizza l-importanza li jinżammu ktajjen tal-valur industrijali b’saħħithom fl-Ewropa, u jitlob li jkun hemm tmexxija industrijali Ewropea fl-isforz lejn is-sostenibbiltà ambjentali. Il-proposta għal “mekkaniżmu ta’ aġġustament tal-karbonju fil-fruntieri” għandha l-potenzjal li tbiddel l-impjieg f’kumpaniji ttrasformati favur il-klima f’impjieg aktar robusti u għalhekk hija kruċjali u trid titfassal b’mod effettiv. Fil-kuntest ta’ kwalunkwe bidla lejn tassazzjoni ambjentali, bħall-impożizzjoni ta’ taxxi fuq attivitajiet li jniġġsu, huwa essenzjali li jiġu evitati effetti distributtivi rigressivi u l-faqar enerġetiku. Il-piż tat-taxxa fuq ix-xogħol għandu jiġi indirizzat f’dan ir-rigward.

3.1.4.

Il-Kummissjoni tindika li t-twettiq tal-aġenda ambizzjuża tal-UE tal-Patt Ekoloġiku se jirrikjedi investimenti sinifikanti li jammontaw għal madwar EUR 520 biljun fis-sena. Se jkunu meħtieġa aktar investimenti biex jakkumpanjaw it-tranżizzjonijiet tas-suq tax-xogħol. F’dak il-kuntest, il-KESE jindika l-ħtiġijiet ta’ investiment addizzjonali minħabba t-tranżizzjoni diġitali, kif ukoll fil-kura tas-saħħa, l-edukazzjoni u t-taħriġ, il-protezzjoni soċjali u r-riċerka u l-iżvilupp. Il-KESE jenfasizza li, sabiex jiġi żgurat livell suffiċjenti ta’ investiment, huwa essenzjali li l-investiment privat kif ukoll l-investiment pubbliku jiġu orjentati mill-ġdid u jiżdiedu. Madankollu, il-kisba tas-sostenibbiltà ambjentali tirrappreżenta ġid pubbliku bir-riskju ta’ falliment tas-suq.

3.1.5.

L-investiment privat għandu rwol kruċjali fiċ-ċirku ekonomiku sabiex jippromovi l-iżvilupp ekonomiku u l-ħolqien tal-impjiegi. L-investiment tas-settur privat u l-innovazzjoni, b’mod partikolari, huma meħtieġa biex jintlaħaq l-għan tas-sostenibbiltà ambjentali, pereżempju fl-oqsma tal-batteriji ġodda għall-karozzi u tal-produzzjoni tal-azzar b’żero CO2. Il-KESE jenfasizza l-ħtieġa għal klima kummerċjali tajba u jilqa’ l-isforzi biex il-finanzjament privat jiġi kanalizzat lejn ir-reżiljenza għall-klima u s-sostenibbiltà ambjentali, kif previst mill-istrateġija l-ġdida għall-finanzi sostenibbli (7). Il-KESE jappoġġja wkoll ir-rwol tas-settur pubbliku – b’mod partikolari l-programm InvestEU u l-miżuri rispettivi tan-NextGenerationEU – biex isostni l-investiment privat billi jipprovdi appoġġ immirat f’konformità sħiħa mal-Artikolu 107 tat-TFUE. Madankollu, il-KESE jitlob li l-miżuri ta’ għajnuna mill-Istat ikunu marbuta mal-ħolqien ta’ impjiegi ta’ kwalità u mar-rispett tad-drittijiet tal-ħaddiema, l-istandards ambjentali u l-obbligi fiskali.

3.2.   Produttività

3.2.1.

Fil-produttività, l-effiċjenza tal-produzzjoni ekonomika hija importanti u hija bażikament iddefinita mill-proporzjon tal-output mal-input. It-tkabbir tal-produttività b’mod ġust u sostenibbli jikkontribwixxi għall-kompetittività, il-prosperità u l-konverġenza ’l fuq fuq perjodu ta’ żmien twil. Madankollu, l-isforz għall-produttività b’mod inġust u mhux sostenibbli jista’ jwassal għal aktar pressjoni fuq l-impjegati u l-impjegaturi, ixekkel is-sostenibbiltà ambjentali, joħloq distorsjoni fil-kompetizzjoni, iżid l-inugwaljanza u jfixkel il-proċess ta’ tranżizzjoni. Fid-dawl ta’ dan ta’ hawn fuq, il-KESE jilqa’ l-approċċ tal-Kummissjoni li ttejjeb il-produttività b’mod orjentat lejn il-prosperità billi tippromovi teknoloġiji avvanzati u innovazzjoni, issaħħaħ il-ħiliet tan-nies, iżżid it-taħriġ u edukazzjoni, issaħħaħ it-trasferiment u l-valorizzazzjoni tal-għarfien u tippromovi l-effiċjenza fir-riżorsi. Il-KESE jenfasizza b’mod partikolari l-fatt li s-sostenibbiltà soċjali hija wkoll element importanti ta’ approċċ ta’ produttività ġusta.

3.2.2.

Il-KESE jenfasizza l-ħtieġa għal investimenti ġodda b’mod ġenerali u b’mod partikolari fis-settur diġitali u jappoġġja b’mod espliċitu s-sejħa tal-Kummissjoni biex l-RRPs jiffukaw ukoll fuq il-bini u l-użu ta’ kapaċitajiet diġitali mill-aktar avvanzati. Tabilħaqq, il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza tista’ u għandh tgħin lill-Istati Membri jwettqu investimenti u riformi li – fost affarijiet oħra – jippermettu intelliġenza artifiċjali, computing ta’ prestazzjoni għolja, ċibersigurtà, komponenti mikroelettroniċi u elettroniċi u konnettività sigura. Minbarra li tingħata spinta lill-ħiliet diġitali fil-livelli kollha, dan se jipprovdi bażi soda għat-tisħiħ tal-produttività u tal-kompetittività u għalhekk jippromovi bażi ekonomika b’saħħitha u prosperità fit-tul.

3.2.3.

Suq uniku ġust u li jiffunzjona tajjeb jippromovi t-tkabbir u l-impjiegi sostenibbli u inklużivi. Il-KESE jaqbel mal-Kummissjoni li r-rispett għall-istat tad-dritt, is-sistemi tal-ġustizzja ta’ kwalità u effiċjenti, l-istrutturi effettivi kontra l-korruzzjoni, l-amministrazzjoni effiċjenti inkluż l-amministrazzjoni tat-taxxa, u l-oqfsa kontra l-ħasil tal-flus u kontra l-frodi huma fatturi importanti għat-titjib tal-ambjent tan-negozju u għas-salvagwardja tal-kompetizzjoni ġusta bejn il-kumpaniji. B’xorti ħażina għad hemm żbilanċ bejn il-libertajiet ekonomiċi u d-drittijiet soċjali u tas-suq tax-xogħol. Id-drittijiet soċjali u tax-xogħol huma fundamentali iżda mhumiex parti mil-libertajiet tas-suq intern protetti bil-kostituzzjoni. Id-drittijiet ta’ protezzjoni nazzjonali favur l-impjegati xi kultant huma kklassifikati bħala ostakli amministrattivi għas-suq. B’konsegwenza ta’ dan, ħafna ħaddiema jipperċepixxu s-suq intern bħala theddida. Il-KESE jappella għal proposti adatti dwar kif jiġi rimedjat dak l-iżbilanċ u jiġu ggarantiti regoli nazzjonali li mhumiex protetti mit-trattati. Barra minn hekk, il-KESE jirrakkomanda b’saħħa li l-“inizjattiva lil hinn mill-PDG” tiġi segwita bi sforzi b’mod konsistenti (8).

3.2.4.

Il-KESE jirrakkomanda ħafna li jiġu indirizzati l-effetti ekonomiċi u distributtivi negattivi tal-prezzijiet tal-enerġija li qed jogħlew. Din iż-żieda fil-prezzijiet tista’ tkun minħabba l-attività ekonomika li qed tirpilja bil-qawwa u minħabba t-tfixkil min-naħa tal-provvista, u tista’ tibbilanċja ruħha meta l-iżvilupp ekonomiku jsir aktar stabbli. Madankollu, dan ipoġġi piż immedjat fuq in-naħa tal-produzzjoni u l-kompetittività tal-industrija. Barra minn hekk, il-prezzijiet għoljin tal-enerġija bl-ingrossa x’aktarx li jaffettwaw il-prezzijiet bl-imnut, u b’hekk ipoġġu piż ulterjuri fuq il-prezzijiet tal-ikel. Anke jekk dawn l-effetti jkunu tranżitorji, jistgħu joħolqu pressjonijiet ’l isfel fuq il-kapaċità tal-akkwist tal-pagi, biex b’hekk l-unitajiet domestiċi b’introjtu aktar baxx jistgħu jiġu esposti għall-faqar. Il-KESE jappoġġja l-isforzi biex jiġu miġġielda dawn l-iżviluppi.

3.3.   Il-ġustizzja

3.3.1.

Sa minn ħafna qabel il-kriżi tal-COVID-19, protezzjoni soċjali dgħajfa, żbilanċi u inugwaljanzi kienu jikkostitwixxu problema. B’aktar minn 20 % taċ-ċittadini tal-UE f’riskju ta’ faqar u ta’ esklużjoni soċjali, fl-2016 il-BĊE kkonkluda li d-distribuzzjoni tal-ġid nett hija “asimmetrika ħafna” (9). Skont ir-rapport tal-Bank Dinji dwar il-faqar fid-dinja (2018) (10), ftit aktar minn biljun persuna kienu tneħħew mill-faqar assolut matul it-tliet deċennji preċedenti, l-aktar minħabba t-tnaqqis tal-faqar fiċ-Ċina. Il-pandemija naqqset ir-ritmu ta’ din ix-xejra pożittiva. Madankollu, il-ġid għadu miġmugħ fil-quċċata u s-sinjuri nett fil-fatt kisbu aktar ġid matul l-aħħar 25 sena (11). Il-Kummissjoni bir-raġun tindika żieda fl-inugwaljanzi minħabba l-pandemija. L-inugwaljanza mhijiex biss problema fiha nnifisha, iżda tillimita wkoll l-iżvilupp ekonomiku billi trażżan id-domanda privata u sservi bħala bażi għall-ħolqien ta’ tensjoni soċjali. Għalhekk, it-titjib ta’ impjiegi ta’ kwalità, kundizzjonijiet tajbin ta’ ħlas u ta’ xogħol, l-impjieg għal gruppi żvantaġġati u d-dritt għal negozjar kollettiv huma kruċjali. Il-KESE jenfasizza l-importanza li jiġu rrispettati r-relazzjonijiet industrijali nazzjonali u l-awtonomija tal-imsieħba soċjali meta jiġu promossi politiki bħal dawn.

3.3.2.

Il-KESE jilqa’ l-affermazzjoni tal-Kummissjoni li l-ekwità jeħtieġ li tkun fil-qalba tal-irkupru. Meta jitqiesu l-inugwaljanza problematika, iċ-ċifri inkwetanti tal-faqar u t-tensjonijiet politiċi, jirriżulta li s-sostenibbiltà soċjali, l-ugwaljanza bejn il-ġeneri, l-opportunitajiet indaqs, in-nondiskriminazzjoni u d-distribuzzjoni ġusta huma għanijiet importanti fihom infushom. Konsegwentement, il-KESE jirrakkomanda ħafna li ssir enfasi mhux biss fuq l-hekk imsejħa tranżizzjoni doppja ambjentali u diġitali, iżda wkoll li jsir sforz għas-sostenibbiltà soċjali flimkien ma’ din. Il-KESE jenfasizza li meta jsiru sforzi għal tranżizzjoni ekoloġika u diġitali u fl-istess ħin għal tranżizzjoni li hija ekwa u ġusta, li tirrikjedi kundizzjonijiet soċjali sostenibbli, dan jikkostitwixxi bażi għal prosperità u reżiljenza futuri.

3.3.3.

Politiki attivi tas-suq tax-xogħol imfassla tajjeb, servizzi pubbliċi tal-impjiegi u sistemi ta’ protezzjoni soċjali, li jgħinu lin-nies jippreservaw l-istandards tal-għajxien tagħhom fi żminijiet ta’ tfixkil ekonomiku kif ukoll fil-każ ta’ ħtieġa individwali, huma l-bażi għar-reżiljenza u t-tkabbir inklużiv. L-implimentazzjoni ta’ miżuri għaż-żamma tal-impjiegi, bħal skemi ta’ xogħol b’ħinijiet iqsar, għenet b’mod deċiżiv biex jiġu indirizzati l-impatti negattivi tal-kriżi fuq is-swieq tax-xogħol. Iżda għalkemm l-appoġġ għad-dħul u x-xbieki tas-sikurezza soċjali evitaw tnaqqis kbir fid-dħul, il-pandemija tal-COVID-19 kixfet ukoll lakuni fl-aċċess għall-protezzjoni soċjali. Il-KESE jappella għal konverġenza soċjali ’l fuq li tikkontribwixxi għar-reżiljenza ġenerali tal-UE għall-kriżijiet.

3.3.4.

Għandha tingħata attenzjoni partikolari wkoll lill-impatt soċjali tat-tranżizzjoni diġitali, speċjalment minħabba li l-pandemija aċċellerat dan il-proċess. Il-KESE jilqa’ l-fatt li l-Kummissjoni tindika – fost affarijiet oħra – l-aċċess mhux uniformi għall-apprendiment online, li jista’ jkollu konsegwenzi fit-tul, inklużi livelli baxxi ta’ ħiliet bażiċi, u għalhekk jista’ jaggrava l-inugwaljanzi fl-edukazzjoni. Il-KESE jaqbel bis-sħiħ li l-Istati Membri għandhom jintensifikaw l-isforzi tagħhom biex itejbu r-riżultati tat-tagħlim fis-sistemi tal-edukazzjoni u tat-taħriġ tagħhom. Sabiex jiġu indirizzati d-diskrepanzi fil-ħiliet u biex jiġu evitati differenzi soċjali li qed jiżdiedu, id-dritt għat-tagħlim tul il-ħajja jeħtieġ jiġi rikonoxxut u jeħtieġ jiġi żgurat l-aċċess għalih. Dan għandu jiġi appoġġjat minn finanzjament pubbliku sabiex jgħin lill-intrapriżi responsabbli jwettqu taħriġ ta’ kwalità tul il-ħajja. Sabiex jitnaqqas id-distakk diġitali, għandha tingħata attenzjoni mill-qrib lill-aċċessibbiltà għas-servizzi diġitali għall-persuni b’diżabilità u għall-anzjani.

3.3.5.

Il-Qafas Finanzjarju Pluriennali (QFP) il-ġdid u n-NextGenerationEU, u b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, jammontaw għal EUR 1,824 triljun, li se jappoġġjaw lill-Istati Membri fl-indirizzar tal-isfidi attwali. Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tiskrutinizza li l-miżuri ta’ politika mħabbra jiġu implimentati kif suppost, sabiex l-objettivi tat-tranżizzjoni ekoloġika u diġitali jiġu promossi b’mod tanġibbli mill-allokazzjoni tal-fondi. Fuq kollox, in-nefqiet diġà ppjanati ma għandhomx jiġu aċċettati bħala parti mill-Pjani Nazzjonali għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Dawn se jgħinu wkoll biex tiġi evitata l-ħtieġa li jiżdiedu l-kontribuzzjonijiet nazzjonali jew li jitnaqqas l-infiq mill-baġit tal-UE.

3.3.6.

Barra minn hekk, l-effetti distributtivi tal-iżborżi tal-fondi u l-impatt soċjali tagħhom iridu jiġu mmonitorjati bir-reqqa wkoll sabiex jiġi żgurat il-kontribut tagħhom għal konverġenza soċjali ’l fuq. Il-Kummissjoni debitament tindika d-diversi aspetti tal-impatt asimmetriku tal-kriżi fuq gruppi, setturi u reġjuni differenti tal-popolazzjoni. Għalhekk, il-KESE jitlob sforzi partikolari biex jiġu protetti l-familji bi dħul baxx u medju u l-persuni vulnerabbli, li huma l-aktar affettwati minn kwalunkwe kriżi u proċess ta’ tranżizzjoni. L-investimenti għandhom jiġu ffinanzjati bil-kundizzjoni li dawn iwasslu għall-ħolqien nett tal-impjiegi u jirrispettaw id-drittijiet tal-ħaddiema. Kollox ma’ kollox, huwa importanti li l-ġenerazzjonijiet futuri jiksbu l-valur għal flushom mill-infiq tal-lum.

3.4.   L-istabbiltà makroekonomika

3.4.1.

Ix-xokk tal-pandemija mhux biss żied il-vulnerabbiltajiet pre-eżistenti u wassal għal pass lura fit-tnaqqis tal-iżbilanċi bejn l-Istati Membri iżda ħoloq inċertezza akbar. Għalhekk, il-politika tal-ekonomija u monetarja mhux biss jeħtieġ li tibqa’ ta’ appoġġ iżda jeħtieġ ukoll li tkun aġli u lesta li tirreaġixxi għal kwalunkwe tfixkil jew skossi u tiżgura r-reżiljenza tal-UE. Għalhekk, il-KESE jilqa’ l-kontinwazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali. Meta titneħħa, se jkollhom jiġu kkunsidrati l-livell ta’ attività ekonomika kif ukoll iċ-ċifri tal-impjiegi u tal-faqar meta mqabbla mal-livelli ta’ qabel il-kriżi. Barra minn hekk, il-politiki fiskali fil-livell nazzjonali u tal-UE kif ukoll il-politiki monetarji għandhom jiġu kkoordinati b’mod prudenti sabiex isaħħu b’mod reċiproku l-effetti maħsuba ta’ appoġġ u stabbilizzazzjoni.

3.4.2.

Il-KESE jitlob bidla lejn governanza ekonomika li tiffoka fuq il-prosperità, li għandha tkun strutturata kif deskritt f’diversi Opinjonijiet (12). Għalhekk, wara li twaqqfet għal kollox minħabba l-pandemija, it-tnedija mill-ġdid tar-rieżami tal-qafas ta’ governanza ekonomika kien ilu li wasal iż-żmien għaliha sabiex tippromovi politiki fiskali adatti fi żminijiet tajbin kif ukoll f’dawk ħżiena. In-nuqqasijiet tal-qafas fiskali attwali kienu diġà ovvji fl-2020, u l-kriżi tippreżenta sfidi saħansitra aktar serji. Analiżi tissuġġerixxi li l-kriterju tad-defiċit mhux se jiġi ssodisfat minn 23 Stat Membru u lanqas il-kriterju tad-dejn minn 13-il Stat Membru.

3.4.3.

Il-KESE jaqbel mal-Kummissjoni dwar il-ħtieġa li tastjeni milli tiftaħ proċedura ta’ defiċit eċċessiv kontra kwalunkwe Stat Membru u dwar ir-rakkomandazzjoni tagħha li l-Istati Membri għandhom ikomplu jipprovdu appoġġ fiskali filwaqt li jissalvagwardjaw is-sostenibbiltà fiskali fil-perjodu medju ta’ żmien meta l-kundizzjonijiet ekonomiċi jippermettu. Dan huwa konformi mad-dikjarazzjoni tal-KESE li jappoġġja t-tkabbir sostenibbli, u b’hekk ikunu jistgħu jissaħħu l-finanzi pubbliċi (13). Madankollu, il-KESE jitlob ukoll li jiġi rikonoxxut li hemm ħtieġa urġenti li jiżdied l-investiment sabiex jiġi indirizzat il-proċess ta’ tranżizzjoni. Madankollu, qabel ma jidħol fis-seħħ il-qafas rivedut, il-Kummissjoni għandha tressaq linji gwida għal perjodu ta’ tranżizzjoni, li matulu ma għandhiex tinbeda l-proċedura ta’ defiċit eċċessiv, u bil-possibbiltà li tintuża l-“klawżola dwar avvenimenti mhux tas-soltu” fuq bażi speċifika skont il-pajjiż (14).

3.4.4.

Il-KESE jaqbel mal-Kummissjoni li s-sorveljanza taħt il-proċedura ta’ żbilanċ makroekonomiku (MIP) setgħet ma qisitx biżżejjed l-interazzjonijiet bejn sfidi ekonomiċi emerġenti ġodda, b’mod partikolari l-pressjonijiet ambjentali (15). Barra minn hekk, l-iżbilanċi soċjali jeħtieġ jiġu mmonitorjati sabiex tiġi kkumpensata l-predominanza tar-rekwiżiti fiskali u makroekonomiċi (16). Peress li l-iżbilanċi soċjali u tal-impjiegi jista’ jkollhom effetti transfruntiera detrimentali, huwa importanti li dawn jiġu identifikati u kkoreġuti fi stadju bikri. Fl-aħħar nett il-KESE jilqa’ l-ħidma tal-Kummissjoni dwar l-ibbaġitjar ekoloġiku.

3.4.5.

L-irkupru ekonomiku u t-tkabbir inklużiv stabbli huma prekundizzjonijiet għal baġits pubbliċi sostenibbli u l-formazzjoni ta’ buffers fiskali. Peress li l-investiment pubbliku ffinanzjat fil-livell nazzjonali se jkompli jkollu rwol ewlieni, l-applikazzjoni tar-“regola tad-deheb”, mingħajr ma tipperikola s-sostenibbiltà fiskali fuq perjodu medju ta’ żmien u l-valur tal-euro, hija essenzjali jekk irridu li l-proċess ta’ tranżizzjoni jkun ta’ suċċess. Iżda fl-isfond ta’ livell għoli ta’ inċertezza, il-KESE jwissi wkoll kontra t-tnaqqis tal-infiq attwali relatat mal-ispejjeż soċjali, edukattivi u tas-saħħa. Stabilizzaturi awtomatiċi li jiffunzjonaw tajjeb huma essenzjali għall-prevenzjoni ta’ tbatija soċjali, għall-istabbilizzazzjoni tad-domanda u għar-reżiljenza kontra kwalunkwe kriżi. Min-naħa l-oħra, politiki tat-tassazzjoni inġusti bi frodi tat-taxxa u ppjanar aggressiv tat-taxxa jipperikolaw il-flessibbiltà fiskali meħtieġa biex ikun hemm reazzjoni għal skossi u jiġi indirizzat il-proċess ta’ tranżizzjoni. Għalhekk, l-osservazzjonijiet tal-Kummissjoni dwar in-naħa tad-dħul huma milqugħa. Dan huwa minnu wkoll għar-riformi proposti fil-kuntest tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, fir-rigward ta’ żieda fl-effiċjenza tal-amministrazzjoni tat-taxxa bil-ħsieb li jittejjeb il-ġbir tat-taxxa u jitnaqqsu l-ispejjeż ta’ konformità għan-negozji u l-individwi.

3.4.6.

Aspett importanti tal-istabbiltà makroekonomika huwa l-istabbiltà tas-swieq finanzjarji. L-approfondiment tal-Unjoni tas-Swieq Kapitali u tal-Unjoni Bankarja għandu jiffoka fuq it-tisħiħ tal-kanali ta’ finanzjament u l-promozzjoni tal-kontribut tas-settur privat għall-isforzi ta’ investiment. Il-KESE jitlob li f’dan ll-proċess jintlaħaq bilanċ tajjeb bejn il-kondiviżjoni tar-riskju u t-tnaqqis tar-riskju u, b’mod partikolari, jilqa’ l-isforzi għat-tisħiħ tal-monitoraġġ tar-riskji sistemiċi li jirriżultaw mill-kriżi klimatika. Barra minn hekk, huwa importanti wkoll li jitqiesu r-riskji tas-sostenibbiltà soċjali, li qed jipperikolaw il-koeżjoni soċjali minħabba d-distakki fid-distribuzzjoni li qed jiżdiedu. Ir-regolamentazzjoni tas-suq finanzjarju għandha tagħti prijorità wkoll lill-effiċjenza aktar milli lill-kumplessità u tipprovdi livell għoli ta’ protezzjoni tal-konsumatur.

3.5.   Is-Semestru Ewropew jevolvi

3.5.1.

Il-KESE jenfasizza li bl-Istrument Ewropew għall-Irkupru, l-UE tilħaq fażi ġdida ta’ politika ekonomika u tagħmel pass deċiżiv ’il quddiem lejn is-solidarjetà. Is-Semestru Ewropew tal-2022 li qed jevolvi huwa opportunità biex tittejjeb is-sostenibbiltà ekonomika, ambjentali u soċjali. Il-KESE jitlob impenn għall-promozzjoni ta’ tkabbir sostenibbli u inklużiv, livell massimu ta’ impjieg u l-ħolqien ta’ impjiegi ta’ kwalità u t-tisħiħ tal-pożizzjoni demokratika tiegħu b’mod deċiżiv. Barra minn hekk, l-involviment akbar tal-imsieħba soċjali u tas-soċjetà ċivili organizzata fil-proċess tas-semestru ilu mistenni ħafna.

3.5.2.

L-ipproċessar tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza permezz tas-Semestru jżid ir-rilevanza tal-proċess tas-semestru. Barra minn hekk, meta l-iżborż tas-segmenti tal-għotjiet ikun soġġett għall-konformità mar-riformi – stabbiliti fil-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza u li huma bbażati ħafna fuq is-CSRs – dawn tal-aħħar jingħataw piż politiku akbar. Dan jagħmel obbligatorju l-involviment aktar mill-qrib tal-imsieħba soċjali u tas-soċjetà ċivili organizzata fl-iżvilupp u fl-implimentazzjoni tal-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza. Il-KESE jitlob li jiġu stabbiliti standards minimi għal tali konsultazzjoni (17). Ir-regoli stretti tal-politika ta’ koeżjoni dwar il-konsultazzjoni mal-partijiet ikkonċernati u l-prinċipju tas-sħubija, b’mod partikolari, għandhom jitqiesu, tal-inqas, bħala pjan għall-proċeduri tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza (18).

3.5.3.

Diversi studji empiriċi jenfasizzaw li l-biċċa l-kbira tar-rakkomandazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiżi ffokaw fuq it-tisħiħ tal-kompetittività u l-konsolidazzjoni tal-baġits pubbliċi. Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tintroduċi l-approċċ bilanċjat tal-aġenda ta’ sostenibbiltà kompetittiva b’mod partikolari għas-CSRs li ġejjin. Għandha tingħata attenzjoni speċjali lir-rakkomandazzjoni ta’ riformi bħal politiki attivi u inklużivi tas-suq tax-xogħol u skemi ta’ tagħlim tul il-ħajja, inklużi programmi għat-taħriġ mill-ġdid tal-ħiliet u li joffru appoġġ għat-tibdil fil-karriera, inkluż għal gruppi żvantaġġati, bħal persuni b’diżabilità jew l-anzjani.

3.5.4.

B’mod partikolari, il-KESE jilqa’ l-eżitu tas-Summit Soċjali ta’ Porto, jiġifieri li t-Tabella ta’ Valutazzjoni Soċjali riveduta għandha tgħin biex jiġi mmonitorjat il-progress lejn l-implimentazzjoni tal-prinċipji tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali u biex il-monitoraġġ jiġi integrat fil-proċess tas-Semestru Ewropew. Għalhekk, il-fokus akbar tar-Rapport Konġunt dwar l-Impjiegi tal-2022 dwar il-prinċipji tal-Pilastru, flimkien mal-fatt li jinkorpora l-miri ewlenin tal-2030 u l-indikaturi ewlenin tat-Tabella ta’ Valutazzjoni Soċjali riveduta fl-analiżi tiegħu, huma milqugħin. Madankollu, il-punt sa fejn dawn il-konklużjonijiet se jiġu riflessi fis-CSRs u fil-Pjani għall-Irkupru u r-Reżiljenza għadu mhux ċar. Barra minn hekk, l-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli għandhom iservu bħala punti ta’ referenza.

3.5.5.

Il-KESE jitlob ukoll riformi li jiggarantixxu li l-fondi tal-UE jiġu assorbiti b’mod effettiv, pereżempju billi jinbnew kapaċitajiet tekniċi fl-amministrazzjonijiet pubbliċi biex jiġu ġestiti proġetti ta’ investiment, għal sistemi ta’ akkwist pubbliku bbażati fuq il-prinċipju tal-aktar offerta ekonomikament vantaġġuża minflok l-irħas offerta, li b’hekk jitqiesu l-aspetti tax-xogħol, soċjali u ambjentali, u fl-aħħar nett għal riformi biex jitneħħew ostakli mhux monetarji oħra għal politika ta’ investiment effettiva. B’mod partikolari, il-KESE jistieden ukoll lill-Kummissjoni tipprevjeni kwalunkwe użu ħażin tal-fondi u korruzzjoni.

3.5.6.

Il-governanza ekonomika u b’mod partikolari r-regoli tal-qafas tal-politika fiskali jeħtieġ li jiġu integrati fil-proċess tas-Semestru Ewropew b’tali mod li jiġi żgurat l-involviment demokratiku tal-Parlament Ewropew, tal-parlamenti nazzjonali, tal-imsieħba soċjali u tas-soċjetà ċivili organizzata. Barra minn hekk, għandha tiġi riformata wkoll bl-għan li jitrawwem djalogu multilaterali u demokratiku dwar l-isfidi makroekonomiċi, soċjali u ambjentali, u li tiġi appoġġjata l-koordinazzjoni tal-politika.

---

(1)  Tbassir Ekonomiku, Rebbiegħa 2020, Kummissjoni Ewropea [Mhux disponibbli bil-Malti].

(2)  L-Istrument Ewropew għal Appoġġ temporanju biex jittaffew ir-Riskji ta’ Qgħad f’Emerġenza.

(3)  Tbassir tal-Ħarifa 2021 [Mhux disponibbli bil-Malti].

(4)  Opinjoni tal-KESE dwar Noħorġu aktar b’saħħitna wara l-pandemija: Nisiltu tagħlimiet bikrija mill-pandemija tal-COVID-19 (ĠU C 152, 6.4.2022, p. 116).

(5)  Opinjoni tal-KESE dwar “Lesti għall-mira ta’ 55 %”: Nilħqu l-mira klimatika tal-UE għall-2030 fi triqitna lejn in-newtralità klimatika (ĠU C 275, 18.7.2022, p. 101).

(6)  Opinjoni tal-KESE dwar Id-djalogu soċjali għas-sostenibbiltà u r-reżiljenza tal-ekonomiji (ĠU C 10, 11.1.2021, p. 14).

(7)  Opinjoni tal-KESE dwar Strateġija mġedda għal finanzjament sostenibbli (ĠU C 152, 6.4.2022, p. 97).

(8)  Sfond – Lil hinn mill-PDG, Kummissjoni Ewropea [Mhux disponibbli bil-Malti].

(9)  Il-Bank Ċentrali Ewropew, The Household Finance and Consumption Survey: results from the Second wave, Nru 18 / Diċembru 2016 [mhux disponibbli bil-Malti].

(10)  Grupp tal-Bank Dinji: Poverty and shared prosperity 2018. Piecing together the poverty puzzle. Overview, Immaġni 01; p. 2 [Mhux disponibbli bil-Malti].

(11)  Id-dokument The World Inequality Report 2022 [Mhux disponibbli bil-Malti] jippreżenta l-aktar data aġġornata u kompluta dwar l-inugwaljanza madwar id-dinja.

(12)  Opinjonijiet tal-KESE dwar Rieżami tal-Governanza Ekonomika 2020, ĠU C 429, 11.12.2020, p. 227, u dwar Riforma tal-qafas fiskali tal-Unjoni Ewropea għal irkupru sostenibbli u tranżizzjoni ġusta (ĠU C 105, 4.3.2022, p. 11).

(13)  Opinjoni tal-KESE dwar Rieżami tal-Governanza Ekonomika 2020 (ĠU C 429, 11.12.2020, p. 227).

(14)  Opinjoni tal-KESE dwar Riforma tal-qafas fiskali tal-Unjoni Ewropea għal irkupru sostenibbli u tranżizzjoni ġusta (ĠU C 105, 4.3.2022, p. 11).

(15)  COM(2021) 662 final.

(16)  Opinjoni tal-KESE dwar Il-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali (ĠU C 286, 16.7.2021, p. 13).

(17)  Riżoluzzjoni tal-KESE dwar L-involviment tas-soċjetà ċivili organizzata fil-Pjani Nazzjonali għall-Irkupru u r-Reżiljenza — X’jaħdem u x’ma jaħdimx? (ĠU C 155, 30.4.2021, p. 1).

(18)  Opinjoni tal-KESE dwar Il-politika ta’ koeżjoni fil-ġlieda kontra l-inugwaljanzi – komplementarjetajiet/duplikazzjonijiet mal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza (ĠU C 517, 22.12.2021, p. 1).

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni Introduzzjoni tal-HERA, l-Awtorità tal-UE għat-Tħejjija u għar-Rispons f’Każ ta’ Emerġenza tas-Saħħa, il-pass li jmiss biex titlesta l-Unjoni Ewropea tas-Saħħa”

(COM(2021) 576 final)

(2022/C 275/10)

Relatur:

Ioannis VARDAKASTANIS

Konsultazzjoni	Kummissjoni Ewropea, 28.10.2021
Bażi legali	Artikolu 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għax-Xogħol, l-Affarijiet Soċjali u ċ-Ċittadinanza
Adottata fis-sezzjoni	10.2.2022
Adottata fil-plenarja	23.2.2022
Sessjoni plenarja Nru	567
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	230/3/2

1.   Konklużjonjiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-pandemija tal-COVID-19 uriet il-ħtieġa ta’ koordinazzjoni aħjar tal-Unjoni Ewropea (UE) u tal-Istati Membri tagħha sabiex jiġu indirizzati l-kriżijiet tas-saħħa pubblika, qabel, matul u wara li jseħħu. Ġew osservati lakuni fit-tħejjija u fir-rispons għall-pandemija minn persuni li jgħixu fl-Ewropa fil-livelli tal-UE, nazzjonali, reġjonali u lokali. Meta l-pandemija nfirxet madwar l-Ewropa, l-istituzzjonijiet u l-korpi tal-UE ma kinux mgħammra biex jikkoordinaw b’mod adegwat l-azzjonijiet mal-Istati Membri u biex jimplimentaw malajr u b’mod effiċjenti miżuri biex jipproteġu l-ħajja tal-popolazzjoni.

1.2.

Permezz tal-ħolqien tal-Awtorità Ewropea għat-Tħejjija u għar-Rispons f’Każ ta’ Emerġenza tas-Saħħa (HERA) u billi tqiegħed is-saħħa pubblika u l-ekwità fiċ-ċentru tad-deċiżjonijiet tagħha, l-UE u l-Istati Membri tagħha se jkunu jistgħu jiksbu tħejjija u rispons aħjar għal emerġenzi eżistenti u futuri ta’ theddid transkonfinali għas-saħħa.

1.3.

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) ifaħħar il-ħolqien rapidu tal-HERA mill-Kummissjoni Ewropea, li jkompli jibni fuq il-ħidma mnedija mill-pjan ta’ tħejjija għall-bijodifiża stabbilit fi Frar 2021 bħala l-Inkubatur HERA (1). Kienet meħtieġa azzjoni rapida biex ikun hemm rispons għat-tixrid u l-impatt tal-pandemija tal-COVID-19, inklużi l-ħafna mewġiet ta’ infezzjonijiet u dħul l-isptar li l-Istati Membri kollha kienu qed jaffaċċjaw, u li llum għadhom realtà.

1.4.

Madankollu, il-miżuri rapidi ma għandhomx ikunu ta’ detriment għad-demokrazija u għall-ekwità tas-saħħa. Il-ħolqien ta’ struttura ġdida u permanenti tal-UE ta’ importanza bħal din, li topera b’baġit pubbliku sostanzjali, m’għandux ikun ibbażat fuq klawżoli eċċezzjonali riżervati għal kriżijiet akuti. Il-KESE huwa partikolarment imħasseb dwar ir-rwol limitat ħafna li l-HERA tikkonferixxi lill-Parlament Ewropew, lill-awtoritajiet reġjonali, lill-korpi tal-assigurazzjoni tas-saħħa, u lill-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, inklużi l-imsieħba soċjali, bħat-trade unions li jirrappreżentaw lill-ħaddiema fis-setturi tas-saħħa, kif ukoll lill-organizzazzjonijiet tas-saħħa pubblika, tal-pazjenti u tal-ugwaljanza, il-fornituri ta’ servizzi u l-infrastruttura mingħajr skop ta’ qligħ u l-istituzzjonijiet ta’ riċerka mhux kummerċjali. Il-KESE jemmen li dawn il-partijiet ikkonċernati għandhom jingħataw rwol attiv fil-ħidma tal-HERA. B’mod partikolari, il-KESE jirrimarka r-rwol kruċjali li għandhom il-ħaddiema tal-ewwel linja, speċjalment dawk li jaħdmu fis-setturi tal-kura tas-saħħa u l-voluntiera, fir-rispons għall-pandemija tal-COVID-19.

1.5.

Għalkemm il-KESE jirrikonoxxi l-importanza tal-industrija fl-indirizzar tal-emerġenzi tas-saħħa, għandu jiġi ggarantit bilanċ ġust biex jiġi żgurat li s-saħħa pubblika u l-interessi tal-gruppi vulnerabbli jkunu fil-qalba tat-tħejjija u tar-rispons tal-UE. Il-KESE jitlob lill-Kummissjoni tiżgura li l-Parlament Ewropew, l-imsieħba soċjali u l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili jkunu involuti fil-Bord u fil-Forum Konsultattiv tal-HERA b’mod sinifikanti. Il-KESE jappella għall-ħolqien ta’ sottogrupp tal-Forum Konsultattiv fuq l-istess livell tal-forum konġunt dwar il-kooperazzjoni industrijali. Il-KESE u l-Kumitat tar-Reġjuni għandu jkollhom siġġu f’dan is-sottogrupp.

1.6.

Il-KESE huwa partikolarment imħasseb dwar in-nuqqas ta’ trasparenza u ftuħ fir-rigward tal-istruttura attwali tal-HERA. Minkejja li l-Kummissjoni tifformalizza l-miżuri ad hoc li ġew introdotti matul il-pandemija, hija ma jirnexxilhiex iddaħħal aktar trasparenza fil-proċess tat-teħid tad-deċiżjonijiet tagħha. Il-governanza trasparenti tal-finanzjament pubbliku u tal-kooperazzjoni mal-imsieħba privati hija essenzjali biex tinbena l-fiduċja u l-kunfidenza fil-ġestjoni tal-emerġenzi tas-saħħa. Il-KESE jirrakkomanda li tingħata aktar attenzjoni biex tiġi żgurata trasparenza sħiħa fir-rigward tal-fondi allokati u minfuqa mill-HERA u permezz tagħha, ikkuntrattar miftuħ, u l-possibbiltà li s-soċjetà ċivili tkun involuta fis-sorveljanza tal-aspetti finanzjarji tal-awtorità.

1.7.

Miżuri oħra huma sinifikanti wkoll biex jiġi żgurat li l-miżuri ta’ tħejjija u ta’ rispons, inkluż l-użu ta’ kontromiżuri mediċi, jirnexxu fl-Istati Membri. Il-KESE jqis li l-HERA għandha tiżgura koordinazzjoni aħjar tal-kampanji ta’ komunikazzjoni relatati mal-prevenzjoni u r-rispons għall-emerġenzi tas-saħħa pubblika, inkluż billi timmira lejn persuni li huma l-aktar f’riskju, u billi taħdem mal-awtoritajiet lokali, inkluż fir-rigward tal-edukazzjoni u t-taħriġ dwar ix-xjenza u t-tilqim.

1.8.

Id-dimensjoni internazzjonali tat-theddid transkonfinali għas-saħħa għandha tiġi indirizzata wkoll. Il-KESE jqis li l-HERA jeħtiġilha jkollha rwol importanti fl-azzjoni globali kontra t-theddid transkonfinali għas-saħħa u l-pandemiji, b’mod partikolari permezz tal-COVAX, kif ukoll ta’ mediċini u terapiji ġodda potenzjali, u billi tissaħħaħ u tiġi appoġġjata l-arkitettura globali tas-sigurtà tas-saħħa. Il-HERA għandha timpenja ruħha li taħdem ma’ atturi globali, fosthom l-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa, biex tikkondividi l-intelligence u tappoġġja l-aċċess globali għall-vaċċini u għal kontromiżuri mediċi oħra. Il-KESE jitlob lill-Kummissjoni tmexxi dibattitu miftuħ fil-livell Ewropew dwar eżenzjoni temporanja u volontarja fir-rigward tat-TRIPS, li tkun tapplika għall-vaċċini, it-trattamenti u t-testijiet tal-COVID-19, sabiex tkun tista’ tiżdied il-produzzjoni globali tal-vaċċini u jitnaqqsu l-ispejjeż biex jiġi żgurat l-aċċess għan-nies fid-dinja kollha.

1.9.

Il-HERA ġiet ippreżentata bħala struttura flessibbli li se tiġi adattata kif meħtieġ, b’rieżami fil-fond skedata għall-2025. Huwa kruċjali li t-tħassib li tqajjem dwar l-istruttura, il-funzjonament u l-iskrutinju tal-HERA jiġi indirizzat mill-aktar fis possibbli, u li l-impatt tal-miżuri meħuda mill-awtorità jiġi mmonitorjat regolarment fid-dawl tal-pandemija attwali. Il-KESE jirrakkomanda li, matul ir-rieżami tal-2025, il-Kummissjoni tikkunsidra li tittrasforma l-HERA f’awtorità pubblika indipendenti li ma tagħmilx parti mill-istruttura tal-Kummissjoni, permezz ta’ proċedura leġiżlattiva li tinvolvi lill-Parlament Ewropew bħala koleġiżlatur, u wara konsultazzjonijiet mal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, inklużi l-imsieħba soċjali.

1.10.

Fl-aħħar nett, il-KESE jitlob lill-Kummissjoni tiżgura li l-isforzi finanzjarji li saru biex tiġi ffinanzjata l-HERA ma jwasslux għal inqas investiment f’objettivi oħra tal-programm L-UE għas-Saħħa, b’mod partikolari l-Pjan biex Jingħeleb il-Kanċer. Wara snin ta’ awsterità, il-politiki tas-saħħa u s-sistemi tas-saħħa jkomplu jeħtieġu investiment kbir.

2.   Kummenti ġenerali

2.1.

Il-KESE jappoġġja l-impenn u l-inizjattivi tal-istituzzjonijiet Ewropej, inklużi dawk tal-Kummissjoni, immirati lejn il-ħolqien ta’ Unjoni Ewropea tas-saħħa u l-iżgurar tal-benesseri sostenibbli taċ-ċittadini tagħha. Approċċ għas-saħħa bbażat fuq il-popolazzjoni, transsettorjali u olistiku huwa dimensjoni ewlenija għall-implimentazzjoni tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali u l-Pjan ta’ Azzjoni tiegħu, il-Pjan ta’ Azzjoni għall-Ekonomija Soċjali u l-Konferenza dwar il-Futur tal-Ewropa.

2.2.

Il-KESE jilqa’ l-ħolqien rapidu u l-operazzjonalizzazzjoni tal-HERA mill-Kummissjoni. Il-HERA l-ġdida ġiet stabbilita bl-objettiv li ssaħħaħ il-kapaċità tal-Ewropa li tipprevjeni, tidentifika u tirreaġixxi malajr għal emerġenzi tas-saħħa transkonfinali, b’enfasi fuq l-iżvilupp, il-manifattura, l-akkwist, u d-distribuzzjoni analoġika ta’ kontromiżuri mediċi u mediċinali ewlenin.

2.3.

Il-pandemija tal-COVID-19 u l-mewġiet suċċessivi tagħha enfasizzaw il-ħtieġa li tissaħħaħ il-kapaċità tal-Ewropa li tipprevjeni, tidentifika u tirreaġixxi malajr għal emerġenzi transkonfinali tas-saħħa, b’enfasi fuq l-iżvilupp, il-manifattura, l-akkwist, u d-distribuzzjoni ekwa u analoġika ta’ kontromiżuri mediċi u mediċinali ewlenin. Il-KESE jinnota li minbarra l-effetti viżibbli immedjatament tal-pandemija, hemm pandemiji silenzjużi addizzjonali, b’mod partikolari l-posponiment tal-kura għall-mard mhux komunikabbli (fost l-oħrajn, il-kanċer), l-aggravar tal-inugwaljanzi soċjali fis-saħħa, id-deterjorament tas-saħħa mentali u l-konnessjoni tas-saħħa u tal-ambjent f’viżjoni ekosistemika (approċċ “saħħa waħda”).

2.4.

Il-KESE josserva li ntilfu miljuni ta’ ħajjiet mill-bidu tal-pandemija tal-COVID-19 u li miljuni oħra għadhom affettwati. Huwa jirrikonoxxi r-rwol importanti li għandhom il-ħaddiema tal-ewwel linja, b’mod partikolari l-ħaddiema tal-kura tas-saħħa u l-voluntiera, l-awtoritajiet reġjonali u lokali, il-korpi tal-assigurazzjoni tas-saħħa, u l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, inklużi l-imsieħba soċjali, il-fornituri ta’ servizzi, u l-organizzazzjonijiet tal-ugwaljanza, biex jiġu żgurati risponsi rapidi u ugwaljanza fis-saħħa.

2.5.

Il-HERA hija waħda mill-mekkaniżmi għall-kooperazzjoni, il-koordinazzjoni u s-solidarjetà Ewropej u internazzjonali kkonsolidati u msaħħa. Jeħtieġ li tiġi integrata f’qafas ta’ governanza ta’ diversi partijiet ikkonċernati u ta’ diversi livelli. Il-kooperazzjoni sostenibbli u reżiljenti dwar il-HERA tista’ tinkiseb biss permezz ta’ kooperazzjoni tal-Istati Membri fil-livell tal-Unjoni mmirata lejn il-prevenzjoni ta’ pandemiji futuri b’teħid rapidu ta’ deċiżjonijiet u l-attivazzjoni ta’ miżuri ta’ emerġenza. Fl-istess ħin, jeħtieġ li jkunu involuti varjetà ta’ atturi, inklużi l-Parlament Ewropew, l-awtoritajiet reġjonali, il-korpi tal-assigurazzjoni tas-saħħa, u s-soċjetà ċivili organizzata, inklużi l-imsieħba soċjali bħat-trade unions li jirrappreżentaw lill-ħaddiema fis-setturi tas-saħħa, l-organizzazzjonijiet tas-saħħa pubblika, tal-pazjenti u tal-ugwaljanza, il-fornituri ta’ servizzi u l-infrastruttura mingħajr skop ta’ qligħ, u l-istituzzjonijiet ta’ riċerka mhux kummerċjali.

2.6.

Il-KESE preċedentement esprima l-fehma u r-rakkomandazzjonijiet tiegħu dwar il-ħolqien ta’ awtorità futura għar-rispons f’każ ta’ emerġenza tas-saħħa fl-Opinjoni dwar Il-Bini ta’ Unjoni Ewropea tas-Saħħa adottata f’April 2021 (2). Il-KESE jitlob segwitu għall-Konklużjonijiet adottati mill-Kunsill Ewropew fil-laqgħa tiegħu tal-Ħamis 16 ta’ Diċembru 2021 dwar il-ħidma biex tissaħħaħ it-tħejjija, ir-rispons u r-reżiljenza kollettivi għal kriżijiet futuri, li hija prijorità politika trasversali ewlenija għall-Unjoni. Il-Kunsill irrakkomanda “t-tisħiħ tar-rispons u t-tħejjija tal-UE għall-kriżijiet f’approċċ li jkopri l-perikli kollha” u “il-bini u l-monitoraġġ tar-reżiljenza u l-indirizzar ta’ oqsma fejn aħna esposti” (3).

3.   Rieżami tal-oqfsa istituzzjonali u operazzjonali tal-HERA

3.1.

F’Settembru 2021, il-Kummissjoni ħabbret il-ħolqien u l-bidu immedjat tal-operat tal-HERA. L-awtorità l-ġdida ġiet stabbilita bħala struttura fi ħdan il-Kummissjoni bi tliet missjonijiet ewlenin biex: (a) issaħħaħ il-koordinazzjoni tas-sigurtà tas-saħħa fl-UE matul iż-żminijiet ta’ tħejjija u ta’ rispons għall-kriżijiet, u biex tlaqqa’ flimkien l-Istati Membri, l-industrija u l-partijiet ikkonċernati rilevanti fi sforz komuni; (b) tindirizza l-vulnerabbiltajiet u d-dipendenzi strateġiċi fl-UE relatati mal-iżvilupp, il-produzzjoni, l-akkwist, il-kumulazzjoni ta’ riżerva u d-distribuzzjoni ta’ kontromiżuri mediċi; u (c) tikkontribwixxi għat-tisħiħ tal-arkitettura globali għat-tħejjija u għar-rispons f’każ ta’ emerġenza tas-saħħa.

3.2.

Il-KESE jisħaq li d-deċiżjoni tal-Kummissjoni, motivata mill-urġenza, li tagħżel “Awtorità”, bħala struttura interna fi ħdan il-Kummissjoni, aktar milli “Aġenzija” ma għandhiex teskludi rieżami u evoluzzjoni possibbli lejn awtorità indipendenti jew saħansitra aġenzija Ewropea. L-evalwazzjonijiet annwali u l-evalwazzjoni fil-fond fl-2025 għandhom ikunu ffokati fuq dan.

3.3.

Waħda mid-dimensjonijiet tal-HERA hija r-rwoli differenti li se jkollha matul il-fażijiet ta’ tħejjija u ta’ kriżi. Fil-“fażi ta’ tħejjija”, din se tmexxi l-investimenti u l-azzjonijiet fit-tisħiħ tal-prevenzjoni, tat-tħejjija u tal-istat ta’ tħejjija għal emerġenzi ġodda tas-saħħa pubblika. Fil-“fażi ta’ kriżi”, din se tibbaża fuq setgħat aktar b’saħħithom għat-teħid rapidu ta’ deċiżjonijiet u għall-implimentazzjoni ta’ miżuri ta’ emerġenza. L-azzjonijiet tagħha fiż-żewġ fażijiet se jkunu mmirati biex jiżguraw aċċess rapidu għal kontromiżuri mediċi sikuri u effettivi fuq l-iskala meħtieġa. Il-programmi ta’ tħejjija u fil-każ ta’ pandemija għandhom jinbdew mal-Istati Membri peress li dan huwa sforz kollettiv u se jkun essenzjali biex il-HERA tissodisfa l-missjoni tagħha bis-sħiħ.

3.4.

Għalkemm kien urġenti li l-UE toħloq u tibda tħaddem awtorità għat-tħejjija u għar-rispons f’każ ta’ emerġenza tas-saħħa biex tappoġġja minnufih ir-rispons għall-COVID-19, li għadha qed tinfirex madwar l-Ewropa u mad-dinja, hemm il-ħtieġa li jiġi ggarantit li l-HERA tkun mgħammra biex issaħħaħ b’mod effiċjenti l-koordinazzjoni tal-isforzi ta’ tħejjija u ta’ rispons u biex tipproteġi b’mod adegwat is-saħħa u l-ħajja tan-nies li jgħixu fl-UE f’każ ta’ emerġenzi tas-saħħa pubblika. Għal dan il-għan, għandu jiġi żgurat li l-istruttura u l-funzjonament tal-HERA jkunu trasparenti u jistgħu jiġu skrutinati, inkluż biex jiġi mmonitorjat l-impatt fuq is-saħħa pubblika. Il-governanza trasparenti u l-proċessi tat-teħid tad-deċiżjonijiet huma essenzjali biex jippermettu l-iskrutinju pubbliku, jibnu l-fiduċja u l-kunfidenza fis-sistema tar-riċerka u l-iżvilupp, u jiżguraw l-obbligu ta’ rendikont.

3.5.

Il-KESE jinnota li waħda mil-linji gwida li għandna nippromovu fl-iskambji bejn il-kumitati Ewropej u dawk nazzjonali u l-Konferenza dwar il-Futur tal-Ewropa, hija d-demokrazija fis-saħħa. Fid-dawl tal-kwistjonijiet kumplessi li rriżultaw mill-emerġenzi tas-saħħa u mir-reżiljenza tas-sistemi tas-saħħa, il-KESE jirrakkomanda li jiġi introdott mekkaniżmu ta’ konsultazzjoni obbligatorju bħala prerekwiżit għat-teħid tad-deċiżjonijiet. L-għan huwa li l-partijiet ikkonċernati kollha jiġu involuti mill-qrib kemm jista’ jkun fil-proċess tat-teħid tad-deċiżjonijiet fis-settur tas-saħħa.

3.6.

Il-KESE jisħaq fuq l-importanza li l-ħidma mwettqa mill-HERA ssaħħaħ u tlesti l-azzjonijiet imwettqa minn korpi oħra tal-UE bħall-Aġenzija Ewropea għall-Mediċini (EMA) u ċ-Ċentru Ewropew għall-Prevenzjoni u l-Kontroll tal-Mard (ECDC) u l-Aġenzija Ewropea għall-Ambjent (EEA).

4.   Il-mandat tal-HERA u l-arranġamenti għall-implimentazzjoni tagħha

4.1.

Il-KESE jilqa’ b’mod partikolari r-rwol ta’ koordinazzjoni li se jkollha l-HERA biex tiżgura l-iżvilupp, il-produzzjoni, l-akkwist, il-kumulazzjoni ta’ riżerva u d-distribuzzjoni ġusta tal-kontromiżuri mediċi. F’dan ir-rigward, il-HERA se timla lakuna importanti fil-qafas tal-UE dwar is-saħħa. L-iżvilupp u l-produzzjoni ta’ kontromiżuri mediċi se jirrikjedu investimenti sostanzjali. Il-kumulazzjoni ta’ riżerva se tirrikjedi ppjanar adegwat u livell għoli ta’ għarfien espert biex tiġi żgurata l-protezzjoni futura taċ-ċittadini tal-UE u s-sostenibbiltà ekonomika. Dejjem hemm riskju ta’ ħela, li jkollu eżitu ekonomiku negattiv ċar. Huwa importanti wkoll li tiġi ddefinita lista ta’ sustanzi attivi meħtieġa għall-manifattura ta’ mediċini li għandhom jiġu manifatturati fl-UE biex jiġu żgurati s-sikurezza u l-indipendenza tal-mediċina.

4.2.

Il-KESE jirrimarka għall-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni intitolata “Nisiltu tagħlimiet bikrija mill-pandemija tal-COVID-19” (4), bil-għan li tiżdied l-azzjoni fil-livell tal-UE u dak nazzjonali, bħala pubblikazzjoni li għandha tiġi estiża u sistematizzata darbtejn fis-sena taħt l-umbrella tal-HERA. F’termini ta’ tkabbir, jeħtieġ li jitwettqu konsultazzjonijiet upstream bejn diversi partijiet ikkonċernati bil-għan li tinkiseb ħarsa ġenerali sħiħa.

4.3.

Il-KESE jqis li l-mandat attwali tal-HERA huwa nieqes mill-ambizzjoni. Skont il-qafas attwali, il-HERA titlef l-opportunità li verament tiddefendi l-interess pubbliku u tiżgura l-ekwità matul iż-żminijiet ta’ tħejjija u rispons għall-kriżijiet. Minkejja li l-Kummissjoni ħabbret li l-HERA se jkollha kapaċitajiet għall-mekkaniżmi tal-ġbir, l-analiżi u l-kondiviżjoni tad-data, ma ttieħed l-ebda impenn biex jiġi żgurat il-ġbir ta’ data diżaggregata aħjar dwar gruppi vulnerabbli. Tali data hija prerekwiżit għall-ġlieda kontra l-inugwaljanzi fis-saħħa u bħalissa ma tinġabarx mill-ECDC. Il-HERA lanqas ma timpenja ruħha li tiżgura n-nondiskriminazzjoni u l-ugwaljanza fid-distribuzzjoni tal-kontromiżuri mediċi. Fl-Opinjoni tiegħu dwar Il-Bini ta’ Unjoni Ewropea tas-Saħħa, il-KESE diġà enfasizza l-importanza li ssir enfasi fuq in-nondiskriminazzjoni fir-rispons tal-UE għal pandemiji futuri u r-rwol li l-HERA jista’ jkollha f’dan ir-rigward (5).

4.4.

Il-KESE jemmen li l-HERA għandha tieħu miżuri addizzjonali biex tiżgura li l-ħidma tagħha tikkontribwixxi għall-ugwaljanza matul emerġenzi tas-saħħa, inklużi emerġenzi transkonfinali tas-saħħa. Meta wieħed iqis in-nuqqas ta’ kampanji ta’ komunikazzjoni kkoordinati u aċċessibbli matul il-pandemija tal-COVID-19, il-HERA jista’ jkollha rwol ukoll biex tiżgura koordinazzjoni aħjar tal-kampanji ta’ komunikazzjoni relatati mal-prevenzjoni u r-rispons għal kriżijiet transkonfinali tas-saħħa, immirati speċifikament lejn in-nies l-aktar f’riskju u gruppi vulnerabbli. Il-HERA għandha tindirizza wkoll l-aċċess għall-kura tas-saħħa transkonfinali matul il-pandemiji u emerġenzi transkonfinali tas-saħħa oħra. Il-libertà tal-moviment hija prinċipju fundamentali tal-Unjoni u għandha tiġi ggarantita għall-pazjenti, inkluż sabiex tiġi żgurata ekwità tas-saħħa akbar.

4.5.

Għandha tiġi kkunsidrata wkoll azzjoni ulterjuri fir-rigward tad-dimensjoni internazzjonali tal-HERA biex tikkontribwixxi għat-tisħiħ tal-arkitettura globali għat-tħejjija u għar-rispons f’każ ta’ emerġenza tas-saħħa. Il-Komunikazzjoni dwar il-HERA tonqos milli tinkludi rekwiżit li jiġu kondiviżi l-għarfien espert, id-data u t-teknoloġiji maħluqa bl-għajnuna tal-finanzjament tar-riċerka pubblika, kif ukoll klawżola dwar l-ipprezzar raġonevoli. Id-dimensjoni internazzjonali tal-HERA hija partikolarment importanti, mit-tħejjija sar-rispons għal theddid transkonfinali għas-saħħa. Il-kriżi attwali tal-COVID turi li l-kriżijiet transkonfinali tas-saħħa ma jistgħux jiġu solvuti mingħajr ma jiġi żgurat rispons internazzjonali rapidu u effiċjenti, inkluż l-aċċess għal tagħmir protettiv personali u t-tilqim. Il-HERA għandha timpenja ruħha wkoll li taħdem ma’ atturi globali, tikkondivid l-intelligence u tappoġġja l-aċċess globali għall-vaċċini u għal kontromiżuri mediċi oħra.

4.6.

Dment li l-HERA tiffoka fuq it-titjib tas-sigurtà tas-saħħa u tkun soġġetta għal sistema ta’ kontrokontrolli, l-Istati Membri jistgħu jżidu b’mod sinifikanti r-reżiljenza tas-sistemi tas-saħħa tagħhom u l-kapaċità tagħhom li jirrispondu għall-kriżijiet tas-saħħa. Il-gvernijiet nazzjonali u l-Kummissjoni għandhom għalhekk ifittxu li jsaħħu l-istruttura tal-HERA u jespandu l-kamp ta’ applikazzjoni tagħha fil-futur.

4.7.

Il-KESE jibqa’ mħasseb dwar id-duplikazzjonijiet potenzjali mal-ħidma ta’ korpi oħra, fosthom l-EMA u l-ECDC. F’xi oqsma bħat-tħejjija għall-kriżi, ir-riċerka, id-data u d-distribuzzjoni koordinata tal-mediċini u tal-apparat mediku, il-valur miżjud għadu mhux ċar fid-dawl tal-proposti biex jiġi estiż il-mandat tal-ECDC u tal-EMA, u r-Regolament dwar theddid transkonfinali serju għas-saħħa. Pereżempju, fl-Opinjoni tiegħu dwar Il-Bini ta’ Unjoni Ewropea tas-Saħħa (6), il-KESE staqsa jekk ir-rakkomandazzjonijiet li jiġu mill-HERA jkollhomx preċedenza fuq dawk li jiġu mill-EMA fil-każ tad-dikjarazzjoni ta’ epidemija li taffettwa lill-UE. Għalhekk, is-sinifikat tal-koordinazzjoni huwa evidenti biex tiġi evitata d-duplikazzjoni u fl-istess ħin biex jiġu riflessi l-valuri Ewropej billi tiġi inkorporata l-kollaborazzjoni ggwidata mill-prinċipji tat-trasparenza, ir-responsabbiltà u l-integrità.

4.8.

Il-Bord tal-HERA se jkollu l-mandat li jiżgura “li jiġi evitat trikkib ma’ strutturi ewlenin oħrajn, bħall-Kumitat għas-Sigurtà tas-Saħħa, il-Bord ta’ Tmexxija tal-Vaċċini u l-kumitati rilevanti involuti fil-ġestjoni tal-programmi tal-UE, b’kuntatti mill-qrib meħtieġa” (7). Il-KESE jesprimi dubju dwar jekk dan l-impenn huwiex se jkun biżżejjed biex tiġi evitata d-duplikazzjoni fil-ħidma tal-istrutturi differenti tal-UE.

4.9.

Il-KESE jitlob ukoll kjarifika dwar il-mandat tal-HERA fir-rigward tar-reżistenza għall-antimikrobiċi bħala theddida għas-saħħa globali, li qed tkompli tmur għall-agħar, minkejja l-għarfien emerġenti dwar is-serjetà u l-iskala tal-problema. Għalkemm ir-reżistenza għall-antimikrobiċi hija kwistjoni kumplessa u transsettorjali, mandati mhux ċari jheddu li jċajpru r-responsabbiltajiet u l-inizjattivi ta’ politika. Ir-reżistenza għall-antimikrobiċi hija kwistjoni kruċjali għall-approċċ “Saħħa Waħda”.

5.   Il-funzjonament u l-iskrutinju tal-HERA

5.1.

Il-KESE huwa mħasseb dwar l-istruttura u n-nuqqas ta’ indipendenza tal-HERA. L-Awtorità inizjalment kienet ispirata mill-eżempju tal-BARDA (Awtorità għar-Riċerka u għall-Iżvilupp Avvanzati fil-qasam Bijomediku) tal-Istati Uniti (8) u mfassla bħala aġenzija indipendenti u awtonoma. Minflok, il-HERA ġiet stabbilita bħala struttura taħt il-mandat tal-Kummissjoni. Il-HERA tidher li hija primarjament awtorità teknika u għad ma għandhiex komponent strateġiku li jħares ’il quddiem (ta’ prospettiva) biex jiġu indirizzati d-determinanti tat-theddid transkonfinali.

5.2.

Il-KESE jesprimi dubju dwar in-nuqqas ta’ konsultazzjoni u involviment tal-Parlament Ewropew qabel u waqt l-istabbiliment tal-HERA. Jinsab imħasseb ukoll li fl-istruttura attwali tagħha, ir-rwol tal-Parlament Ewropew tnaqqas għal sempliċi vot dwar il-baġit u għal rwol ta’ osservatur fil-Bord tal-HERA. Għalkemm il-Kummissjoni timpenja ruħha għal skambji regolari mal-Parlament Ewropew dwar il-ħidma tal-HERA, dan mhuwiex rekwiżit u ma ngħatat l-ebda speċifikazzjoni ulterjuri fil-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni. Il-KESE jfakkar li l-iskrutinju demokratiku huwa essenzjali fl-iżvilupp tal-politiki tas-saħħa pubblika, u ma jistax iseħħ mingħajr ma l-Parlament Ewropew ikollu rwol attiv fil-ħidma tal-HERA.

5.3.

L-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, l-imsieħba soċjali u speċjalment it-trade unions li jirrappreżentaw lill-forza tax-xogħol fis-setturi kkonċernati, kif ukoll l-organizzazzjonijiet tas-saħħa pubblika, tal-pazjenti, u tal-ugwaljanza, u l-fornituri ta’ servizzi, għandhom rwol importanti biex jiżguraw li l-interess pubbliku jkun fil-qalba tal-politiki tas-saħħa pubblika u tal-miżuri meħuda mill-UE u mill-Istati Membri tagħha fir-rigward tal-prevenzjoni u r-rispons għall-kriżijiet. B’mod partikolari, is-soċjetà ċivili tista’ tipprovdi feedback dwar l-aċċettabbiltà tal-miżuri tas-saħħa pubblika, u informazzjoni dwar il-ħtiġijiet ta’ gruppi vulnerabbli. Il-KESE huwa partikolarment imħasseb dwar in-nuqqas ta’ inklużjoni tas-soċjetà ċivili organizzata, inklużi l-imsieħba soċjali, fl-istruttura u l-funzjonament tal-HERA. Fi ħdan l-istruttura attwali, is-soċjetà ċivili organizzata tista’ tikkontribwixxi biss għall-ħidma tal-Forum Konsultattiv tal-HERA ma’ partijiet ikkonċernati esterni oħra, inklużi l-industrija u l-qasam akkademiku. Pereżempju, is-soċjetà ċivili ma ġiet allokata l-ebda rwol fil-Bord tal-HERA u fil-Bord għall-Kriżi tas-Saħħa li se jikkoordina azzjonijiet urġenti matul fażi ta’ kriżi.

5.4.

B’paragun ma’ dan, l-HERA tagħti rwol aktar predominanti lill-industrija. Il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni dwar l-HERA tipprevedi kollaborazzjoni msaħħa mal-industrija fir-rigward tal-identifikazzjoni tat-theddid u t-tisħiħ tar-reżiljenza industrijali fl-UE u lil hinn minnha. Din tħabbar ukoll il-ħolqien ta’ Forum Konġunt ta’ Kooperazzjoni Industrijali bħala sottogrupp tal-Forum Konsultattiv, li se jinkludi rappreżentanti tal-industrija. Għalkemm il-KESE jirrikonoxxi l-importanza tal-industrija fl-indirizzar tal-emerġenzi tas-saħħa, huwa mħasseb li l-istruttura attwali tal-HERA tista’ tonqos milli tiżgura li s-saħħa pubblika u l-interessi tal-gruppi vulnerabbli jkunu fil-qalba tat-tħejjija u tar-rispons tal-UE, u li minflok ikunu jiffavorixxu l-politika industrijali. Fi kwalunkwe każ, politika industrijali sostenibbli għandha tkun konformi mal-objettivi tal-HERA u għandha tinvolvi b’mod proattiv lill-partijiet ikkonċernati rilevanti kollha. Għalhekk, il-Forum Konġunt ta’ Kooperazzjoni Industrijali jeħtieġ li jinvolvi mhux biss lir-rappreżentanti tal-industrija iżda wkoll lit-trade unions biex itejjeb il-parteċipazzjoni tal-ħaddiema (9).

5.5.

Il-KESE jirrakkomanda l-ħolqien ta’ sottogrupp tal-Forum Konsultattiv fuq l-istess livell tal-forum konġunt ta’ kooperazzjoni industrijali. Is-sottogrupp għandu jinkludi organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, bħal organizzazzjonijiet tal-pazjenti u tas-saħħa pubblika, korpi tal-assigurazzjoni tas-saħħa, imsieħba soċjali – inklużi t-trade unions mis-settur tas-saħħa – u l-infrastruttura mingħajr skop ta’ qligħ u l-istituzzjonijiet ta’ riċerka mhux kummerċjali. Il-KESE u l-Kumitat tar-Reġjuni għandu jkollhom ukoll siġġu f’dan is-sottogrupp.

5.6.

It-trasparenza hija tħassib ieħor dwar l-istruttura attwali tal-HERA. Pereżempju, ma hemmx biżżejjed trasparenza dwar l-allokazzjoni ta’ finanzjament pubbliku jew dwar ftehimiet ta’ xiri, id-dettalji tal-kuntratti jew l-intrapriżi benefiċjarji, inklużi, pereżempju, il-prezzijiet tal-vaċċini. Il-governanza trasparenti tal-finanzjament pubbliku u tal-kooperazzjoni mal-imsieħba privati hija essenzjali biex tinbena l-fiduċja u l-kunfidenza fil-ġestjoni tal-emerġenzi tas-saħħa. Il-KESE jirrakkomanda li tingħata aktar attenzjoni biex tiġi żgurata trasparenza sħiħa fir-rigward tal-fondi allokati u minfuqa mill-HERA u permezz tagħha, l-ikkuntrattar miftuħ, u l-possibbiltà li s-soċjetà ċivili tkun involuta fis-sorveljanza tal-aspetti finanzjarji tal-awtorità (10).

5.7.

Għalkemm il-KESE jilqa’ l-allokazzjoni ta’ baġit ta’ EUR 6 biljun sal-2027 mill-Qafas Finanzjarju Pluriennali u minn NextGenerationEU, u EUR 24 biljun investiti minn programmi oħra tal-UE bħall-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, REACT-EU u l-istrumenti ta’ kooperazzjoni, il-KESE huwa tal-fehma li huma meħtieġa skrutinju u demokrazija akbar biex dan l-investiment ikun utli.

5.8.

Il-KESE jitlob li dan l-isforz finanzjarju għall-HERA ma jsirx għad-detriment tal-objettivi l-oħra tal-programm l-UE għas-Saħħa, b’mod partikolari l-pjan dwar il-kanċer. Ir-rakkomandazzjonijiet magħmula mill-KESE fl-Opinjoni tiegħu dwar il-Programm l-UE għas-Saħħa jibqgħu rilevanti. Wara snin ta’ awsterità, il-politiki tas-saħħa u s-sistemi tas-saħħa jirrikjedu investiment kbir.

6.   Il-futur tal-HERA

6.1.

Il-HERA tfasslet biex tkun struttura flessibbli li se tiġi adattata kif meħtieġ. Fl-2025 huwa previst rieżami tal-implimentazzjoni u tal-operat tagħha, inklużi l-istruttura u l-governanza.

6.2.

Il-KESE huwa tal-fehma li l-governanza tal-HERA għandha tiġi rieżaminata mill-aktar fis possibbli biex jiġu żgurati skrutinju u rappreżentanza aħjar. B’mod partikolari, din għandha: — tiżgura rwol aktar b’saħħtu tal-Parlament Ewropew; — issaħħaħ ir-rwol tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, inklużi l-imsieħba soċjali u l-kooperazzjoni magħhom; — tiżgura li r-rwol tal-industrija jkun ibbilanċjat u skrutinizzat sew.

6.3.

Il-KESE jirrakkomanda li l-Kummissjoni tikkunsidra t-trasformazzjoni tal-HERA bħala awtorità pubblika indipendenti li ma tagħmilx parti mill-istruttura tal-Kummissjoni (11), permezz ta’ proċedura leġiżlattiva li tinvolvi lill-Parlament Ewropew bħala koleġiżlatur. Huwa essenzjali wkoll li s-soċjetà ċivili organizzata tkun involuta fi kwalunkwe diskussjoni futura dwar l-istruttura u l-mandat tal-HERA u matul ir-rieżami fil-fond tagħha fl-2025.

6.4.

Il-HERA rieżaminata għandha tpoġġi enfasi akbar fuq is-saħħa pubblika u t-tħejjija u r-rispons għall-kriżijiet għas-servizz taċ-ċittadini tal-UE. Il-KESE jqis li l-HERA għandu jkollha rwol biex tindirizza l-inugwaljanzi fis-saħħa f’emerġenzi transkonfinali tas-saħħa u l-impatt futur li l-emerġenzi tas-saħħa għandhom fuq gruppi soċjali b’riskju għoli, kif ukoll fuq il-ħaddiema tas-saħħa u tal-kura. Dan jista’ jinkiseb billi:

6.4.1.

Tiġi ggarantita inklużjoni aħjar tas-soċjetà ċivili: l-istruttura tal-HERA għandha tiġi rieżaminata biex tinkludi l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili li jirrappreżentaw lill-organizzazzjonijiet tas-saħħa pubblika, il-pazjenti, l-organizzazzjonijiet tal-ugwaljanza, u l-impjegati u t-trade unions tagħhom, fil-korpi u fil-proċessi rilevanti tat-teħid tad-deċiżjonijiet. Pereżempju, minbarra l-proposta għal sottogrupp tal-Forum Konsultattiv, il-HERA tista’ tistabbilixxi Task Force speċifika li tiffoka speċifikament fuq popolazzjonijiet f’riskju u gruppi vulnerabbli.

6.4.2.

Tinġabar data diżaggregata: peress li l-iżgurar tal-ġbir ta’ data diżaggregata aħjar fi gruppi vulnerabbli u l-għadd ta’ ħaddiema tal-kura tas-saħħa huwa prerekwiżit għall-ġlieda kontra l-inugwaljanzi fis-saħħa, u għall-kisba ta’ livelli adegwati ta’ persunal abbażi tal-ħtiġijiet, il-KESE huwa tal-fehma li l-HERA għandha tinvesti fil-ġbir u d-diżaggregazzjoni tad-data.

6.4.3.

Jiġu kkoordinati kampanji ta’ komunikazzjoni waqt emerġenzi transkonfinali tas-saħħa: il-KESE jtenni l-proposta tiegħu li l-HERA tikkoordina kampanji ta’ komunikazzjoni waqt emerġenzi tas-saħħa biex tiżgura li n-nies ikollhom livell aħjar ta’ fehim dwar kif jipproteġu lilhom infushom, x’adattamenti jeħtieġu biex jiżguraw li l-attivitajiet tagħhom ta’ kuljum jibqgħu sikuri u, jekk u meta t-trattamenti jkunu disponibbli, kif ikollhom aċċess għalihom. Fil-fażi ta’ tħejjija, il-HERA tista’ tiżgura wkoll komunikazzjoni dwar il-prevenzjoni ta’ pandemija u tħejji liċ-ċittadini tal-UE għal theddid għas-saħħa fil-futur.

6.4.4.

Tiġi żviluppata informazzjoni affidabbli, ivverifikata u semispeċjalizzata għas-sensibilizzazzjoni u l-edukazzjoni tal-popolazzjoni permezz tal-awtoritajiet tas-saħħa tal-Istati Membri u tal-atturi tas-saħħa (is-soċjetà ċivili, l-ekonomija soċjali, inklużi s-soċjetajiet reċiproċi), biex jafdaw fix-xjenza u biex ikunu aktar adattivi li jaċċettaw it-tilqim mhux biss fi kriżi pandemika iżda wkoll f’każ ta’ endemiji. Il-HERA għandha tikkunsidra wkoll programm ta’ taħriġ speċifiku tal-UE li għandu jiġi offrut lill-uffiċjali tas-saħħa pubblika u lill-professjonisti tas-saħħa sabiex jippromovi u jappoġġja l-kultura ġenerali tal-UE fit-tiswir tax-xjenza u fl-indirizzar ta’ theddid għas-saħħa attwali u futur.

6.4.5.

Jiġu organizzati konsultazzjonijiet upstream bejn diversi partijiet ikkonċernati bil-ħsieb li jiġu abbozzati rapporti Ewropej darbtejn fis-sena u rapporti nazzjonali annwali.

6.5.

L-intrapriżi ż-żgħar u ta’ daqs medju (SMEs) li jispeċjalizzaw fil-prodotti mediċi u mediċinali għandu jkollhom rwol essenzjali fil-pandemiji futuri u għandhom jiġu stabbiliti ċerti inċentivi u protokolli fi ħdan il-HERA biex jingħataw l-għodod u l-finanzjament meħtieġa biex ikopru l-aspetti kollha tal-ġlieda kontra l-pandemiji futuri u endemiji li jistgħu jsiru pandemiji.

6.6.

Inċentiv ekonomiku reali għall-SMEs ikun li titħeġġeġ il-parteċipazzjoni tagħhom fil-Pjan Strateġiku 2020-2024 u b’mod speċjali fil-programm InvestEU (2021-2027) li għandu l-għan li jagħti spinta addizzjonali lill-investiment sostenibbli, l-innovazzjoni, it-trasformazzjoni diġitali u l-ħolqien tal-impjiegi fl-Ewropa.

6.7.

Il-produzzjoni ta’ aktar minn 1,3 biljun vaċċin kienet biżżejjed biex titlaqqam aktar minn 75 % tal-popolazzjoni adulta (12), u biex nofs il-produzzjoni tiġi esportata biex tiġi miġġielda l-pandemija globali (13). Madankollu, l-iżgurar tal-aċċess għat-tilqim għall-25 % tal-popolazzjoni attwalment mhux imlaqqma għadu essenzjali biex jiġu salvati l-ħajjiet. Il-HERA għandha tkompli tmexxi azzjoni globali kontra t-theddid transkonfinali għas-saħħa u l-pandemiji, inkluż billi tiżgura l-ekwità globali tal-vaċċini. Il-KESE jemmen li l-UE għandha tkompli twieġeb għall-kriżi b’mod konsistenti u globali, b’mod partikolari permezz tal-faċilità COVAX, kif ukoll permezz ta’ mediċini u terapiji ġodda potenzjali, u ssaħħaħ u tappoġġja l-arkitettura globali tas-sigurtà tas-saħħa. Għandha ssaħħaħ ukoll ir-rwol tal-UE fl-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa. F’dan il-kuntest, sabiex iwieġeb għall-ħtiġijiet urġenti tal-pajjiżi li qed jiżviluppaw b’mod partikolari, il-KESE jkompli jistieden lill-Kummissjoni tmexxi dibattitu miftuħ fil-livell Ewropew dwar eżenzjoni temporanja u volontarja fir-rigward tat-TRIPS, li tkun tapplika għall-vaċċini, it-trattamenti u t-testijiet tal-COVID-19, sabiex tkun tista’ tiżdied il-produzzjoni globali tal-vaċċini u jitnaqqsu l-ispejjeż biex jiġi żgurat l-aċċess għan-nies fid-dinja kollha (14).

6.8.

Mekkaniżmi effettivi biex jiġi żgurat l-aċċess globali għall-vaċċini u t-terapiji żviluppati bil-fondi pubbliċi huma u se jkunu kruċjali biex jiġu evitati l-inugwaljanzi attwali fil-vaċċini madwar id-dinja – fejn madwar 60 % tal-persuni li jgħixu f’pajjiżi b’introjtu għoli rċevew mill-inqas doża waħda, meta mqabbla ma’ 24 % biss f’pajjiżi b’introjtu medju u inqas minn 2 % f’pajjiżi b’introjtu baxx. L-UE jeħtiġilha tqis il-mantra – ippruvata xjentifikament – li “Ħadd mhuwa sikur sakemm kulħadd ikun sikur”.

---

(1)  COM(2021) 78 final, 12 ta’ Frar 2021.

(2)  ĠU C 286, 16.7.2021, p. 109.

(3)  https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-22-2021-INIT/mt/pdf

(4)  https://eur-lex.europa.eu/legal-content/MT/TXT/PDF/?uri=CELEX:52021DC0380&from=EN

(5)  ĠU C 286, 16.7.2021, p. 109.

(6)  ĠU C 286, 16.7.2021, p. 109.

(7)  https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:5cba81f5-16f8-11ec-b4fe-01aa75ed71a1.0013.02/DOC_1&format=PDF

(8)  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/mt/SPEECH_20_1655

(9)  Ara, pereżempju, il-Pjan ta’ Azzjoni tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali li fih il-Kummissjoni tippromovi parteċipazzjoni akbar tal-ħaddiema.

(10)  Il-KESE kien enfasizza fl-Opinjoni tiegħu dwar “Riforma tal-qafas fiskali tal-Unjoni Ewropea għal irkupru sostenibbli u tranżizzjoni ġusta”, li “it-trasparenza tad-dħul u l-infiq, l-ikkuntrattar miftuħ u l-involviment kostanti tas-soċjetà ċivili fis-sorveljanza tal-ġestjoni finanzjarja pubblika huma meħtieġa wkoll biex jiġu żgurati finanzi pubbliċi sostenibbli” (ĠU C 105, 04.03.2022, p. 11).

(11)  ĠU C 286, 16.7.2021, p. 109.

(12)  https://ec.europa.eu/info/live-work-travel-eu/coronavirus-response/safe-covid-19-vaccines-europeans_mt

(13)  https://ec.europa.eu/info/live-work-travel-eu/coronavirus-response/safe-covid-19-vaccines-europeans/global-response-coronavirus_mt#covax

(14)  Opinjoni tal-KESE dwar “Noħorġu aktar b’saħħitna wara l-pandemija” (ĠU C 152, 6.4.2022, p. 116).

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar l-istatut u l-finanzjament tal-partiti politiċi Ewropej u l-fondazzjonijiet politiċi Ewropej (riformulazzjoni)

[COM(2021) 734 final — 2021/0375 (COD)]

Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar it-trasparenza u l-immirar tar-reklamar politiku

[COM(2021) 731 final — 2021/0381 (COD)]

(2022/C 275/11)

Korelatur:	Andris GOBIŅŠ
Korelatur:	Carlos Manuel TRINDADE

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 13.12.2021 Kunsill tal-Unjoni Ewropea, 15.12.2021 u 21.1.2022
Bażi legali	Artikoli 114 u 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għax-Xogħol, l-Affarijiet Soċjali u ċ-Ċittadinanza
Adottata fis-sezzjoni	10.2.2022
Adottata fil-plenarja	23.2.2022
Sessjoni plenarja Nru	567
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	222/4/5

1.   Konklużjonjiet u rakkomandazzjonijiet

1.1

Il-KESE jilqa’ l-għanijiet u l-motivazzjoni tal-pakkett elettorali Ewropew. Peress li huwa konxju tal-isfidi u l-perikli kbar għall-proċessi demokratiċi, il-KESE jissuġġerixxi li r-Regolamenti jkunu aktar ambizzjużi u li dawn jiġu implimentati kemm jista’ jkun malajr.

1.2

L-iffaċilitar u l-promozzjoni ta’ parteċipazzjoni politika konxja min-naħa taċ-ċittadini huwa punt kritiku, bħalma huma l-iżgurar ta’ attivitajiet politiċi trasparenti, aċċessibbli u onesti u r-rwol ċar u attiv għas-soċjetà ċivili. Din l-Opinjoni tipproponi diversi emendi għar-Regolamenti u xi azzjonijiet addizzjonali f’dan ir-rigward.

1.3

Il-KESE jappoġġja l-inklużjoni tal-aspetti kollha b’rabta mal-kampanja politika fil-pakkett elettorali. Hemm bżonn ta’ enfasi aktar b’saħħitha fuq il-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni, peress li din qed ikollha dejjem aktar impatt fuq l-elezzjonijiet u t-trasparenza. Il-verifika tal-fatti u l-litteriżmu medjatiku la jistgħu jindirizzaw l-ammont sostanzjali ta’ kontenut diviżiv u qarrieqi li ċ-ċittadini huma esposti għalih, u lanqas dak li jattira xi ċittadini lejn kontenut bħal dan.

1.4    Dwar it-trasparenza u l-immirar tar-reklamar politiku, il-KESE jissuġġerixxi proposti speċifiċi għal titjib (ara l-parti 3.1):

i.	l-użu ta’ definizzjoni wiesgħa iżda ċara tar-reklamar politiku li tmur lil hinn mill-attivitajiet remunerati uffiċjalment, inklużi l-impatti permezz tal-hekk imsejħa “bots” u “trolls” u/jew informazzjoni manipulattiva;

ii.	it-twessigħ tal-kamp ta’ applikazzjoni tal-pieni għall-irregolaritajiet;

iii.	it-twessigħ tal-bażi legali biex tkopri l-persuni ġuridiċi u fiżiċi kollha;

iv.	il-limitazzjoni tal-possibbiltajiet fir-rigward ta’ atturi mhux tal-UE biex jeżerċitaw influwenza;

v.	l-għoti ta’ informazzjoni direttament viżibbli (mhux links) dwar kwistjonijiet ewlenin ta’ trasparenza;

vi.	id-disponibbiltà u t-trasparenza tal-informazzjoni;

vii.	l-istess regoli għal kulħadd;

viii.

il-ħolqien tal-possibbiltà li jsir ilment direttament mal-awtoritajiet nazzjonali kompetenti, mhux biss fuq il-pjattaforma online rilevanti;

ix.	l-aċċessibbiltà tal-informazzjoni għal kull ċittadin mingħajr limitazzjonijiet;

x.	il-projbizzjoni ta’ reklamar politiku mmirat ibbażat fuq traċċar u pproċessar mifrux ta’ informazzjoni dwar l-imġiba online jew offline ta’ individwu;

xi.	il-limitazzjoni jew it-twaqqif ta’ tekniki ta’ mmirar u amplifikazzjoni fir-reklamar politiku li jinvolvu l-ipproċessar ta’ data personali, minħabba riskji b’rabta mal-għoti limitat ta’ kunsens;

xii.	il-projbizzjoni sħiħa tal-immirar abbażi ta’ kategoriji speċjali ta’ data personali sensittiva;

xiii.

il-forniment ta’ trasparenza sħiħa dwar it-tekniki ta’ mmirar, anke meta ma jkollhomx rabta diretta ma’ kampanja partikolari;

xiv.	kunsiderazzjoni ta’ regolamenti speċjali għal pajjiżi fejn l-indipendenza tal-midja pubblika mhijiex żgurata b’mod adegwat.

1.5    Dwar l-istatut u l-finanzjament tal-partiti politiċi Ewropej u l-fondazzjonijiet politiċi Ewropej (riformulazzjoni), il-KESE jissuġġerixxi proposti speċifiċi (ara l-parti 3.2):

i.	it-tisħiħ tal-istandards li jikkonċernaw il-bilanċ bejn il-ġeneri;

ii.	l-indirizzar tad-diskriminazzjoni u l-promozzjoni tad-drittijiet tal-bniedem;

iii.	il-limitazzjoni tad-donazzjonijiet lil partijiet minn pajjiżi barra mill-UE;

iv.	l-istabbiliment ta’ limitu massimu universali għad-donazzjonijiet taċ-ċittadini ta’ EUR 18 000 fis-sena;

v.	regolazzjoni tal-fornituri tas-servizzi esterni;

vi.	limitazzjoni tal-involviment tal-partijiet tal-UE fil-kampanji ta’ referenda nazzjonali;

vii.	tnaqqis tal-limitu massimu tad-donazzjonijiet anonimi għal EUR 1 000;

viii.

tkomplija tas-sistema ta’ kofinanzjament għall-partiti politiċi Ewropej.

1.6    Dwar ir-reżiljenza u t-tisħiħ tar-rwol tas-soċjetà ċivili fil-proċessi elettorali (żviluppati fil-parti 3.3.):

i.	l-għoti ta’ vuċi sinifikanti liċ-ċittadini fit-tiswir tal-futur tal-UE bejn l-elezzjonijiet u lil hinn minnhom;

ii.	l-organizzazzjoni ta’ avveniment annwali biex jiġu kondiviżi l-aħjar prattiki u jitfassal pjan annwali biex jissaħħu d-demokrazija, il-parteċipazzjoni u d-djalogu ċiviku u l-implimentazzjoni tal-Artikolu 11 tat-TUE;

iii.	il-ħolqien ta’ strument finanzjarju għat-twettiq ta’ kampanji imparzjali u inklużivi biex “in-nies joħorġu jivvutaw”;

iv.	il-ħolqien ta’ programm ta’ finanzjament għall-ġurnalisti, ir-riċerkaturi, il-verifikaturi tal-fatti u l-organizzazzjonijiet ta’ sorveljanza;

v.	l-appoġġ għall-kooperazzjoni esperta u l-ħidma fuq il-finanzjament tal-kampanji, il-forensika online, il-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni u ċ-ċibersigurtà;

vi.	it-tneħħija tal-ostakli li fadal u l-iżgurar tal-parteċipazzjoni inklużiva fl-elezzjonijiet;

vii.	l-appoġġ għaċ-ċittadini mobbli;

viii.

l-iżgurar ta’ elezzjonijiet mingħajr ostakli għaċ-ċittadini tal-UE b’diżabilità;

ix.	l-inkoraġġiment lill-individwi biex isiru membri tal-partiti politiċi Ewropej kollha;

x.	l-iżgurar li ċ-ċittadini jkollhom id-dritt li jkunu jafu liema partiti politiċi fil-livell nazzjonali għandhom, jew qed jippjanaw rabtiet, mal-partiti Ewropej;

xi.	l-armonizzazzjoni tal-leġiżlazzjoni b’rabta mal-kundizzjonijiet elettorali tal-Parlament Ewropew (l-età tal-votazzjoni, id-data tal-elezzjoni, ir-rekwiżiti għad-distretti elettorali, il-kandidati, u l-partiti politiċi u l-finanzjament tagħhom) u l-promozzjoni tal-importanza tal-edukazzjoni.

2.   Sfond u kummenti ġenerali

2.1    Kuntest tal-Opinjoni, inkluża l-proposta leġiżlattiva kkonċernata

2.1.1

Il-pakkett b’rabta mat-tisħiħ tad-demokrazija u l-integrità tal-elezzjonijiet inħareġ mill-Kummissjoni Ewropea fil-25 ta’ Novembru 2021. Dan kien ġie mħabbar preċedentement fil-linji gwida politiċi tal-President tal-Kummissjoni Ewropea, Ursula von der Leyen, u fil-Pjan ta’ Azzjoni għad-Demokrazija Ewropea adottat f’Diċembru 2020. Il-kontenut tal-pakkett huwa dan li ġej, u l-KESE ntalab jindirizza biss il-punti (i) u (ii) fl-Opinjoni tiegħu: i. ir-reviżjoni tar-Regolament dwar l-istatut u l-finanzjament tal-partiti politiċi Ewropej u l-fondazzjonijiet politiċi Ewropej; ii. Proposta għal Regolament dwar Trasparenza akbar fir-reklamar politiku bil-ħlas; iii. ir-reviżjoni ta’ żewġ Direttivi dwar id-dritt tal-vot għal “ċittadini mobbli tal-UE” (ċittadini tal-UE residenti fi Stat Membru li mhumiex ċittadini tiegħu); iv. mekkaniżmu konġunt propost għar-reżiljenza elettorali.

2.2    Kummenti ġenerali

2.2.1

Il-KESE jenfasizza dawn li ġejjin: i. Il-KESE jilqa’ l-aġġornamenti tal-pakkett elettorali tal-2018 (1). ii. Il-KESE jenfasizza l-importanza ta’ azzjoni fil-livell tal-UE biex jiġi promoss dibattitu demokratiku. iii. Il-KESE jaqbel mad-dikjarazzjoni tal-Kummissjoni li “[g]ħaċ-ċittadini għandu jkun ċar li jkunu qed jirċievu kontenut politiku u mingħand min. Għandu jkun hemm trasparenza sinifikanti li tippermetti l-iskrutinju pubbliku u r-responsabbiltà tal-atturi rilevanti u li tirrifletti l-inklużività u d-diversità tas-soċjetajiet tagħna.” (2) iv. B’mod partikolari, l-aspetti relatati mal-iffaċilitar tal-parteċipazzjoni taċ-ċittadini u l-inklużività u d-diversità tas-soċjetajiet tagħna jeħtieġu aktar proposti u proposti aħjar, u azzjoni konġunta tal-UE. F’dan ir-rigward hemm diversi punti inklużi fl-Opinjoni tal-KESE dwar il-Pjan ta’ Azzjoni għad-Demokrazija Ewropea (3). v. Il-KESE jenfasizza l-perikli li d-diżinformazzjoni toħloq għad-demokrazija fl-Unjoni Ewropea u jisħaq li hemm bżonn ta’ rispons qawwi u deċiżiv biex tiġi evitata sitwazzjoni li fiha l-oġġettività tal-elezzjonijiet u l-parteċipazzjoni ċivika qed jiġu kompromessi. vi. Ir-rivoluzzjoni diġitali ttrasformat il-politiki demokratiċi. Għodod online li jikkonsistu f’firxa wiesgħa ta’ strumenti għandhom rwol ewlieni fil-kampanji politiċi. Uħud minn dawn il-kampanji għandhom l-għan li jipprovokaw sfiduċja u frustrazzjoni, u li jfixklu l-ħsieb u l-fehim. Il-KESE jaqbel mal-Kummissjoni li, b’riżultat ta’ dan, id-diġitalizzazzjoni tal-kampanji politiċi, minkejja li toffri mezzi bla preċedent biex jintlaħqu n-nies, jista’ jkollha impatti negattivi fuq id-demokrazija. Fil-fatt, skont l-Ewrobarometru, nofs l-Ewropej jgħidu li waqt li kienu qed jużaw l-internet, ġew esposti għal diżinformazzjoni u kontenut online li jġib il-firda. Barra minn hekk, terz ta’ dawn l-Ewropej kienu esposti għal kontenut u ma setgħux jidentifikaw jekk kienx reklam politiku jew le (4). vii. Il-KESE jappoġġja l-viżjoni li r-rwol tal-UE fit-tisħiħ tad-demokrazija għandu jitqies fil-livell globali, jiġifieri permezz tal-azzjoni esterna tal-UE, kif iddikjarat f’COM(2021) 730.

3.   Kummenti speċifiċi

3.1    Emendi ssuġġeriti għall-Proposta għal Regolament dwar it-trasparenza u l-immirar tar-reklamar politiku

3.1.1

Il-KESE jappoġġja definizzjoni wiesgħa iżda ċara tar-reklamar politiku u jissuġġerixxi li jiġu inklużi azzjonijiet adegwati dwar modi diversi għat-twettiq ta’ kampanja/ħlas biex tiġi eżerċitata influwenza fuq il-proċessi politiċi bi ħlas, inklużi l-impatti permezz tal-hekk imsejħa “bots” u “trolls” u/jew informazzjoni manipulattiva. Jistgħu jinqalgħu problemi jekk definizzjoni mhux ċara tirriżulta fi flessibbiltà eċċessiva jew differenzi fl-implimentazzjoni fuq id-diversi pjattaformi.

3.1.2

Il-KESE jqis li l-lista attwali ta’ sanzjonijiet possibbli hija limitata ħafna u jissuġġerixxi li jiżdied punt ġdid fl-Artikolu 15(5) li għandu jaqra kif ġej: “d. jaġixxu biex jinforzaw pieni kriminali, pereżempju għal frodi fuq skala kbira.” Barra minn hekk, il-KESE jappella għal kriterji komuni Ewropej għall-pieni fil-livell nazzjonali.

3.1.3

Bħalissa, il-bażi ġuridika magħżula hija ristretta wisq, jiġifieri r-Regolament primarjament jikkonċerna servizzi li jiġu pprovduti minn atturi ekonomiċi u li huma mħallsa. Il-bażi ġuridika għandha tiġi estiża u r-regoli dwar ir-reklamar politiku għandhom japplikaw għall-persuni ġuridiċi u fiżiċi kollha li de facto joħolqu u jippubblikaw reklamar politiku. Ir-regoli dwar il-persuni fiżiċi għandhom jiġu ċċarati sabiex ma jkunux japplikaw għal persuni li jikkondividu l-fehmiet politiċi tagħhom f’kapaċità purament privata. L-effetti sekondarji negattivi fuq is-soċjetà ċivili u l-involviment u l-parteċipazzjoni tagħhom fit-teħid tad-deċiżjonijiet għandhom jiġu indirizzati permezz ta’ djalogu fil-fond mal-organizzazzjonijiet rilevanti.

3.1.4

Il-punt 14 tal-preambolu jindika li r-reklamar “imħejji, imqiegħed jew ippubblikat kompletament minn fornituri tas-servizzi stabbiliti barra mill-Unjoni iżda disseminat lil individwi fl-Unjoni” jagħmel parti mill-kamp ta’ applikazzjoni tar-Regolament u għalhekk, fil-prinċipju, huwa permissibbli. Madankollu, ir-riskju ta’ interferenza barranija fl-elezzjonijiet huwa theddida serja wisq għad-demokrazija fl-UE. Għandu jiġi żviluppat sett ta’ dispożizzjonijiet speċjali li jkollhom l-għan li jevitaw it-tixrid fl-UE ta’ reklamar politiku jew attivitajiet oħra ta’ kampanja ffinanzjati direttament jew indirettament minn entitajiet li jinsabu barra mill-UE.

3.1.5

Għal trasparenza akbar, l-Artikolu 7(1)(c) tal-abbozz ta’ Regolament għandu jiġi emendat kif ġej: “avviż ta’ trasparenza li jippermetti li jinftiehem il-kuntest usa’ tar-reklamar politiku u l-għanijiet tiegħu”, billi titħassar il-parti tat-test li ġejja: “, jew indikazzjoni ċara ta’ fejn jista’ jinkiseb faċilment”. Il-punt 40 tal-preambolu għandu jinbidel skont dan.

3.1.6

Għal trasparenza akbar, l-Artikolu 7 tal-abbozz ta’ Regolament għandu jipprevedi wkoll il-pubblikazzjoni tal-ammont li jintefaq fuq ir-reklam u l-kampanja relatata. Għandha tiġi appoġġjata u inkluża fir-Regolament l-aħjar prattika eżistenti fl-Istati Membri, li titlobtrasparenza qabel l-elezzjonijiet dwar il-prezzijiet tar-reklami u tas-servizzi li japplikaw għall-forzi politiċi kollha bl-istess mod. Għandha tiġi stabbilita sistema għall-monitoraġġ ta’ dan.

3.1.7

Id-dritt taċ-ċittadini li jirċievu informazzjoni trasparenti dwar ir-reklamar politiku għandu jipprevali fuq il-piżijiet amministrattivi imposti fuq il-fornituri tas-servizzi mir-rekwiżiti ta’ rappurtar. Għaldaqstant, l-Artikolu 8 tal-abbozz ta’ Regolament (Rapportar perjodiku dwar is-servizzi ta’ reklamar politiku) għandu japplika għall-pubblikaturi kollha tar-reklamar, inklużi dawk ikklassifikati bħala intrapriżi mikro, żgħar u ta’ daqs medju. Għal dan il-għan, il-parti 2 tal-Artikolu 8 (“Il-paragrafu 1 ma għandux japplika għal impriżi li jikkwalifikaw skont l-Artikolu 3(3) tad-Direttiva 2013/34/UE.”) għandha titħassar.

3.1.8

L-Artikolu 9 tal-abbozz ta’ Regolament (Indikazzjoni ta’ reklami politiċi possibbilment illegali) għandu jiġi emendat. Minflok ma l-pubblikaturi tar-reklamar jitħallew jittrattaw l-ilmenti tal-individwi dwar in-nuqqas ta’ konformità mar-Regolament ta’ ċerti reklami ppubblikati minnhom, għandu jkun hemm ukoll il-possibbiltà li wieħed iressaq ilment direttament mal-awtoritajiet nazzjonali kompetenti. Inkella dan jista’ jwassal għal kunflitt ta’ interess, fejn pubblikatur tar-reklamar jista’ ma jkunx jixtieq jinterrompi kampanja ta’ reklamar partikolari minħabba l-biża’ li jitlef id-dħul.

3.1.9

L-informazzjoni dwar ir-reklamar politiku għandha tkun disponibbli għall-entitajiet interessati kollha mingħajr ebda spiża. Għal dan il-għan, aħna nemmnu li t-tnaqqis tal-kategoriji ta’ persuni li jistgħu jitolbu l-informazzjoni mill-fornituri ta’ servizzi ta’ reklamar politiku, kif diskuss fl-Artikolu 11(2) tal-abbozz ta’ Regolament, mhuwiex ġustifikat. Barra minn hekk, il-partijiet 4 sa 7 ta’ dan l-Artikolu għandhom jitħassru. L-informazzjoni għandha tkun faċilment aċċessibbli u tista' tintuża.

3.1.10

Il-KESE jirrakkomanda bil-qawwa l-projbizzjoni ta’ reklamar politiku mmirat ibbażat fuq traċċar u pproċessar mifrux ta’ informazzjoni dwar l-imġiba online jew offline ta’ individwu. Huwa importanti li wieħed jiftakar li din id-data personali li mhijiex sensittiva fiha nnifisha tista’, flimkien ma’ data oħra mhux sensittiva sew mhux personali sew personali, tipprovdi l-istess informazzjoni sensittiva b’mod indirett li l-Kummissjoni qed tipprova tipproteġi. Fir-Regolament għandu jiġi inkluż punt separat dwar din il-kwistjoni.

3.1.11

L-abbozz ta’ regolament jippermetti l-użu ta’ tekniki ta’ mmirar u ta’ amplifikazzjoni fir-reklamar politiku li jinvolvu l-ipproċessar ta’ data personali sensittiva “abbażi tal-kunsens espliċitu tas-suġġett tad-data jew matul l-attivitajiet leġittimi tiegħu, b’salvagwardji xierqa minn fondazzjoni, minn assoċjazzjoni jew minn korp ieħor mingħajr skop ta’ qligħ b’għan politiku, filosofiku jew reliġjuż, jew ta’ trade union”. Madankollu, il-kunċett ta’ “kunsens espliċitu” huwa problematiku ħafna f’dan il-kuntest, peress li ma hemm l-ebda mod kif jiġi żgurat jew ivverifikat, bi grad għoli ta’ affidabbiltà, li l-individwi li jkunu fil-mira ta’ tekniki ta’ mmirar u ta’ amplifikazzjoni fil-fatt jieħdu l-ħin biex isiru familjari ma’ dawn it-tekniki, jifhmu bis-sħiħ ir-riskju involut u jipprovdu kunsens verament infurmat. Minħabba l-grad għoli ta’ riskju għad-demokrazija tal-UE li jirriżulta mill-użu ta’ tekniki ta’ mmirar u ta’ amplifikazzjoni fir-reklamar politiku, it-tekniki ta’ mmirar u ta’ amplifikazzjoni abbażi ta’ data sensittiva għandhom jiġu pprojbiti għalkollox.

3.1.12

It-trasparenza dwar l-immirar tekniku għandha tkun ukoll viżibbli u ċara fir-rigward ta’ informazzjoni li ma jkollhiex rabta diretta ma’ kampanja partikolari. L-informazzjoni dwar ir-raġuni għaliex xi ħadd jara reklam partikolari trid tkun viżibbli u faċli biex tintuża, b’għażla rapida biex jiġi rtirat il-kunsens potenzjali biex wieħed ikun soġġett għal pubbliċità bħal din.

3.1.13

Għandhom jiġu kkunsidrati regolamenti speċjali f’pajjiżi fejn l-indipendenza tal-midja pubblika mhijiex żgurata b’mod adegwat. Barra minn hekk, għandhom jiġu indirizzati l-lakuni u l-problemi kkawżati min-nuqqas ta’ regolamentazzjoni tar-reklamar tematiku.

3.2    Emendi ssuġġeriti għall-proposta dwar l-istatut u l-finanzjament tal-partiti politiċi Ewropej u l-fondazzjonijiet politiċi Ewropej (riformulazzjoni)

3.2.1

L-Artikolu 4(1)(j) tal-abbozz ta’ Regolament, (“in-normi interni li dwar il-bilanċ bejn il-ġeneri”) għandu jissaħħaħ billi jiġu stabbiliti standards minimi dwar il-bilanċ bejn il-ġeneri, bħal kwoti għar-rappreżentanza tal-ġeneri fis-sħubija ġenerali u f’pożizzjonijiet ta’ responsabbiltà, u billi tintalab il-konformità magħhom.

3.2.2

L-Artikolu 4(2) għandu jiġi emendat biex jipprevedi li l-istatuti ta’ partit politiku Ewropew jinkludu wkoll dispożizzjonijiet dwar l-approċċ tal-partit biex tiġi indirizzata d-diskriminazzjoni u jiġu promossi d-drittijiet tal-bniedem f’konformità man-normi tal-UE.

3.2.3

Il-KESE jemmen li l-kontribuzzjonijiet jew id-donazzjonijiet potenzjali minn pajjiżi barra l-UE li huma ta’ benefiċċju għall-partiti politiċi jew għall-fondazzjonijiet tal-UE jistgħu joħolqu riskju eċċessiv għall-indipendenza tal-benefiċjarji, u b’hekk anke għas-sistema demokratika. Għal dan il-għan, l-Artikolu 23(9) u (10) tal-abbozz ta’ Regolament għandu jiġu emendat, sabiex jiġi żgurat b’mod strett li jkunu permessi biss kontribuzzjonijiet minn partiti politiċi minn pajjiżi tal-Kunsill tal-Ewropa li ma jimponux limitazzjonijiet fuq valuri komuni tal-UE, u fejn dawn il-valuri jistgħu jiġu promossi liberament. Emenda oħra tikkonċerna t-tnaqqis sinifikanti tal-ammonti permessi ta’ kontribuzzjonijiet u donazzjonijiet. Dan għandu jinkludi wkoll self possibbli u impenji oħrajn ta’ natura finanzjarja.

3.2.4

Fl-interess tat-trasparenza, l-Artikolu 23(11) tal-abbozz ta’ Regolament għandu jiġi emendat, billi tiġi ingassata d-dikjarazzjoni li “[i]l-limitu massimu stipulat fl-ewwel subparagrafu ma għandux japplika meta l-membru kkonċernat ikun ukoll membru elett tal-Parlament Ewropew, ta’ parlament nazzjonali jew ta’ parlament reġjonali jew assemblea reġjonali”. Għalhekk, il-limitu massimu universali għal donazzjoni minn ċittadin se jkun ta’ EUR 18 000 fis-sena għal kull membru.

3.2.5

F’konformità ma’ dak li ntqal hawn fuq, ir-regoli dwar ir-reklamar politiku għandhom japplikaw bis-sħiħ għall-istanzi kollha li fihom il-partiti politiċi Ewropej jipparteċipaw f’reklamar politiku, u mhux biss f’każijiet fejn dawn jiddependu minn fornituri ta’ servizzi esterni. L-Artikolu 5 tal-abbozz ta’ Regolament għandu jiġi emendat biex jirrifletti dan.

3.2.6

Id-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 24 dwar il-finanzjament possibbli mill-partiti politiċi Ewropej u mill-fondazzjonijiet politiċi Ewropej ta’ kampanji ta’ referenda nazzjonali jistgħu joħolqu sitwazzjonijiet problematiċi minħabba l-użu ħażin possibbli mill-populisti jew minn forzi radikali, u jistgħu jwasslu għal allegazzjonijiet ta’ “interferenza barranija”. Dawn ir-riskji huma partikolarment kbar fl-Istati Membri iżgħar tal-UE, fejn il-kampanji li jħallu impatt jistgħu jitwettqu b’finanzjament relattivament baxx u fuq perjodi ta’ żmien qosra, filwaqt li proċedimenti li jikkonċernaw il-legalità tal-finanzjament minn partiti politiċi jew fondazzjonijiet Ewropej jistgħu jieħdu żmien twil. Din il-proposta għandha tiġi implimentata biss f’koordinazzjoni mar-regolamenti dwar ir-referenda fil-livell nazzjonali li jimmitigaw ir-riskji identifikati. Id-dibattiti pubbliċi ma’ politiċi minn Stati Membri oħrajn tal-UE huma, fi kwalunkwe każ, ta’ valur.

3.2.7

Fl-interess tat-trasparenza, l-Artikolu 36 għandu jiġi emendat biex jinkludi regoli aktar stretti dwar il-pubblikazzjoni ta’ donazzjonijiet minn persuni fiżiċi. L-ammont massimu ta’ kwalunkwe donazzjoni li għalih ma hemmx għalfejn jiġi ppubblikat isem id-donatur għandu jkun limitat għal EUR 1 000. Dan l-ammont se jkun aktar proporzjonat għal-livelli relattivament aktar baxxi ta’ introjtu f’ċerti Stati Membri tal-UE.

3.2.8

Il-Kummissjoni tipproponi li jiġi emendat l-Artikolu 20(4) biex titnaqqas ir-rata ta’ kofinanzjament minn 10 % għal 5 % għall-partiti politiċi Ewropej u għal 0 % fis-sena tal-elezzjonijiet għall-Parlament Ewropew. Il-KESE ma jappoġġjax din il-proposta għaliex anke livell baxx ta’ kofinanzjament juri l-impenn tal-partijiet għall-politiki li jippromovu. Barra minn hekk, il-KESE jinnota li l-flussi kollha tal-flus bejn il-partiti nazzjonali u Ewropej għandhom ikunu trasparenti.

3.3    Ir-reżiljenza u aspetti speċjali għat-tisħiħ tar-rwol tas-soċjetà ċivili fil-proċessi elettorali

3.3.1

Minħabba li l-partiti u n-networks populisti u nazzjonalisti qed isiru aktar popolari fl-Ewropa, b’għajnuna interna u esterna, il-KESE jemmen li t-trawwim tal-parteċipazzjoni taċ-ċittadini fil-proċess demokratiku Ewropew kif iddikjarat fl-Opinjoni dwar il-Pjan ta’ Azzjoni għad-Demokrazija sar aktar kruċjali minn qatt qabel u għandu jiġi indirizzat flimkien mar-regolamentazzjoni tal-proċessi elettorali. Jenħtieġ li ċ-ċittadini jingħataw vuċi sinifikanti fit-tiswir tal-futur tal-UE fir-rigward tal-elezzjonijiet, eż. kif iddikjarat hawn taħt u lil hinn minn/bejn l-elezzjonijiet (kif iddikjarat fl-Opinjoni tal-KESE dwar il-Pjan ta’ Azzjoni għad-Demokrazija Ewropea u fil-Pjan Direzzjonali dwar l-implimentazzjoni tal-Artikolu 11 tat-TUE u l-pjan ta’ azzjoni tiegħu (5)).

3.3.2

Il-KESE jenfasizza s-suġġeriment tiegħu li għandu jitnieda avveniment annwali li jlaqqa’ flimkien ir-rappreżentanti tal-ogħla livell tal-istituzzjonijiet tal-UE u l-organizzazzjonijiet/l-assoċjazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, kif ukoll l-imsieħba soċjali u r-rappreżentanti tad-djalogi settorjali u tad-djalogi lokali, reġjonali, nazzjonali u makroreġjonali (il-politika transnazzjonali u tal-viċinat) sabiex jiġu kondiviżi l-aħjar prattiki u jitfassal pjan annwali biex jissaħħu d-demokrazija, il-parteċipazzjoni u d-djalogu ċiviku, u l-implimentazzjoni tal-Artikolu 11 tat-TUE. Dan l-avveniment jista' wkoll joħloq sinerġiji mal-pakkett elettorali. Il-Kummissjoni u l-KESE għandu jkollhom rwol ewlieni f’dan il-proċess bħala organizzaturi.

3.3.3

Il-Kummissjoni Ewropea għandha tipprevedi strument finanzjarju ddedikat għat-twettiq ta’ kampanji imparzjali u inklużivi biex “in-nies joħorġu jivvutaw” imwettqa mis-soċjetà ċivili u mill-media tal-massa indipendenti u li għandhom l-għan li jżidu l-parteċipazzjoni fl-elezzjonijiet, speċjalment fil-parti l-kbira tal-Istati Membri tal-UE fejn il-parteċipazzjoni fl-elezzjonijiet mhijiex obbligatorja. B’mod partikolari, kampanji bħal dawn għandhom jiffukaw fuq l-involviment ta’ gruppi inqas privileġġati bħall-minoranzi u l-gruppi żvantaġġati minħabba l-istatus soċjali jew ekonomiku tagħhom, eċċ.

3.3.4

Għandu jiġi stabbilit programm ta’ finanzjament għall-ġurnalisti, ir-riċerkaturi, il-persuni li jivverifikaw il-fatti, l-organizzazzjonijiet ta’ sorveljanza, kif ukoll għall-monitoraġġ u għal azzjonijiet biex jiġi miġġieled it-tixrid tad-diżinformazzjoni dwar l-aspetti kollha tal-pakkett b’rabta mat-tisħiħ tad-demokrazija u l-integrità tal-elezzjonijiet. Għandu jiġi pprovdut finanzjament adegwat għall-iżvilupp u t-titjib tal-ħiliet elettroniċi tan-nies u biex jinkixfu “bżieżaq” populisti/radikali, inklużi dawk maħluqa permezz tad-diżinformazzjoni u tekniki oħra użati minn atturi politiċi domestiċi.

3.3.5

Il-mekkaniżmu konġunt ippjanat għar-reżiljenza elettorali għandu jipprevedi l-finanzi, l-appoġġ u l-forniment ta’ għodod għall-kooperazzjoni esperta u l-ħidma dwar il-finanzjament tal-kampanji. Il-forensika online, il-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni, u ċ-ċibersigurtà tal-elezzjonijiet huma kruċjali wkoll.

3.3.6

Għandhom isiru aktar sforzi biex jitneħħew l-ostakli li fadal u tiġi żgurata parteċipazzjoni inklużiva fl-elezzjonijiet. B’mod partikolari, għandhom isiru sforzi aktar qawwija biex tittejjeb il-parteċipazzjoni demokratika tan-nisa, taċ-ċittadini b’diżabilità, taċ-ċittadini żgħażagħ u ta’ gruppi oħrajn. L-ostakli għall-votazzjoni għaċ-ċittadini mobbli tal-UE f’ċerti Stati Membri għandhom jitneħħew. Il-votazzjoni fil-pajjiż ta’ residenza jew, fejn possibbli skont il-liġi nazzjonali u tal-UE, fil-pajjiż ta’ oriġini, għandha tiġi ffaċilitata u għandha tirriżulta f’rati ogħla ta’ parteċipazzjoni għaċ-ċittadini mobbli tal-UE. M’għandniex ninsew li madwar 13,5 miljun ċittadin tal-UE ma jgħixux fl-Istati Membri proprji tagħhom.

3.3.7

Il-KESE jinnota li għal persuni li marru jgħixu fi Stat Membru ieħor tal-UE, ir-reġistrazzjoni tal-votazzjoni għandha tiġi ssemplifikata u razzjonalizzata eż. permezz ta’ pjattaforma ta’ reġistrazzjoni tal-votazzjoni konġunta/kondiviża (fejn meħtieġ) disponibbli bil-lingwi uffiċjali kollha tal-UE. Id-drittijiet tal-vot għaċ-ċittadini tal-UE għandhom jiġu pprovduti wkoll fil-livell reġjonali, u għandu jiġi stabbilit helpdesk għall-votazzjoni transfruntiera.

3.3.8

Il-KESE jenfasizza li għad ma hemm l-ebda dritt reali għall-vot għal miljuni ta’ ċittadini tal-UE. Ir-rapport ta’ informazzjoni tal-KESE dwar Id-drittijiet reali ta’ persuni b’diżabilità li jivvutaw fl-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew jippreżenta l-bosta ostakli legali jew tekniċi li jiffaċċjaw iċ-ċittadini tal-UE b’diżabilità fi Stati Membri individwali li, minkejja l-fatt li jridu tabilħaqq jivvutaw, ma jistgħux jagħmlu dan. Il-KESE jtenni l-appell tiegħu, li għamel fl-Opinjoni tiegħu tat-2 ta’ Diċembru 2020 dwar Il-ħtieġa li jiġu garantiti drittijiet reali ta’ persuni b’diżabbiltà biex jivvutaw fl-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew, biex jiġu implimentati b’mod urġenti bidliet legali li jiggarantixxu d-dritt reali tal-vot għaċ-ċittadini kollha tal-UE matul l-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew fl-2024.

3.3.9

L-inkorraġiment lill-individwi biex isiru membri tal-partiti politiċi Ewropej kollha jagħtihom l-opportunità li jinfluwenzaw u jikkontribwixxu direttament għad-dibattiti fil-livell tal-UE.

3.3.10

Iċ-ċittadini għandhom ikunu kapaċi jifhmu b’mod ċar liema partiti politiċi fil-livell nazzjonali għandhom, jew qed jippjanaw rabtiet, mal-partiti Ewropej. Dan huwa ta’ importanza speċjali qabel l-elezzjonijiet.

3.3.11

Il-KESE jappoġġja diversi proposti espressi mit-tieni Panel taċ-Ċittadini tal-Konferenza dwar il-Futur tal-Ewropa li jaħdem fuq id-demokrazija u l-valuri, id-drittijiet, l-istat tad-dritt u s-sigurtà Ewropej (6), bħas-suġġeriment biex jiġu armonizzati l-kundizzjonijiet elettorali tal-Parlament Ewropew (l-età tal-votazzjoni, id-data tal-elezzjonijiet, ir-rekwiżiti għad-distretti elettorali, il-kandidati, il-partiti politiċi u l-finanzjament tagħhom) u li ssir enfasi aktar qawwija fuq l-edukazzjoni u l-kompetenzi eż. il-protezzjoni tad-data, id-demokrazija, u l-identifikazzjoni u l-ġlieda kontra l-populiżmu.

---

(1)  COM(2021) 730 final: Il-protezzjoni tal-integrità elettorali u l-promozzjoni tal-parteċipazzjoni demokratika

(2)  COM(2021) 730 final: Il-protezzjoni tal-integrità elettorali u l-promozzjoni tal-parteċipazzjoni demokratika

(3)  Opinjoni tal-KESE dwar Pjan ta’ Azzjoni għad-Demokrazija Ewropea

(4)  Ewrobarometru Speċjali 507: Id-Demokrazija fl-UE

(5)  Action plan for the implementation of Article 11 (Pjan ta’ azzjoni għall-implimentazzjoni tas-suq uniku – mhux dispnibbli bil-Malti).

(6)  Panel 2 – Panels taċ-Ċittadini Ewropej – Konferenza dwar il-Futur tal-Ewropa