6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/1

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Opportunitajiet ta’ trasformazzjoni diġitali għall-kumpaniji tal-bejgħ bl-imnut u l-vantaġġi tagħha għall-konsumaturi Ewropej”

(opinjoni fuq inizjattiva proprja)

(2022/C 152/01)

Relatur:

Felipe MEDINA MARTÍN

Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	25.3.2021
Bażi legali	Artikolu 32(2) tar-Regoli ta’ Proċedura
	Opinjoni fuq inizjattiva proprja
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għas-Suq Uniku, il-Produzzjoni u l-Konsum
Adottata fis-sezzjoni	18.11.2021
Adottata fil-plenarja	9.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	190/1/4

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) jilqa’ l-fatt li, fir-reviżjoni tal-istrateġija industrijali Ewropea ppreżentata dan l-aħħar mill-Kummissjoni Ewropea (KE), is-settur tal-bejgħ bl-imnut qed jitqies bħala ekosistema strateġika għall-irkupru Ewropew. Il-KESE jqis li l-approċċ tal-ekosistema jipprovdi qafas adatt li, minn naħa waħda jirrifletti l-interkonnessjonijiet kumplessi fost is-setturi u n-negozji fis-Suq Uniku fi ktajjen tal-valur partikolari u, min-naħa l-oħra jirrifletti l-ħtieġa li jiġu appoġġjati biex jirnexxilhom jħaddnu t-tranżizzjonijiet diġitali u tas-sostenibbiltà u jikkontribwixxu għall-istrateġija ta’ rkupru. Il-KESE jinnota l-importanza, id-diversità u l-iskala tal-inizjattivi meħuda mill-kumpaniji tal-bejgħ bl-imnut biex jappoġġjaw it-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali billi jinvestu f’teknoloġiji ġodda biex jindirizzaw domandi ġodda mill-konsumaturi, kif ukoll il-ħtiġijiet tagħhom.

1.2

Is-settur tal-bejgħ bl-imnut Ewropew, bħala l-akbar impjegatur privat fl-Ewropa, jinsab f’nofs trasformazzjoni diġitali li ġiet aċċellerata drastikament mill-pandemija tal-COVID-19. It-trasformazzjoni diġitali qed tbiddel b’mod fundamentali l-mudelli tan-negozju tal-bejgħ bl-imnut, iżda qed tbiddel ukoll l-interazzjoni mal-klijenti, u n-negozji li rnexxew l-aktar qed jintegraw bla xkiel l-ambjent online u dak offline f’format omnichannel. Il-KESE nnota li żewġ terzi tal-bejjiegħa bl-imnut ma kellhom l-ebda operazzjoni online qabel il-COVID-19, u li l-pandemija wriet kemm hija importanti l-istrateġija tal-omnichannel għas-sopravivenza ta’ ħafna kumpaniji, b’mod partikolari – iżda mhux biss – tal-SMEs.

1.3

Il-KESE jenfasizza li waħda mill-isfidi ewlenin li qed jiffaċċja s-settur tal-bejgħ bl-imnut hija n-nuqqas ta’ kundizzjonijiet ekwi online b’rabta ma’ kummerċjanti minn pajjiżi terzi; dan joħloq kompetizzjoni inġusta għall-kummerċjanti bbażati fl-UE li jikkonformaw mar-regoli tal-UE li jirrikjedu li l-prodotti mibjugħa lill-konsumaturi jkunu sikuri u li d-drittijiet tal-konsumatur jiġu rispettati.

1.4

Il-KESE jaqbel li fl-Ewropa hemm bżonn ta’ politika diġitali solida u ambizzjuża għas-settur tal-bejgħ bl-imnut sabiex jiġu sfruttati l-opportunitajiet li l-innovazzjoni diġitali toffri biex issaħħaħ il-kompetittività tal-Ewropa. L-adozzjoni tat-tranżizzjoni ekoloġika tipprovdi opportunità għas-settur tal-bejgħ bl-imnut biex fl-istess ħin jgħin lill-konsumaturi jagħmlu għażliet aktar sostenibbli fil-konsum tagħhom. Il-KESE jenfasizza l-fatt li Suq Uniku reali flimkien ma’ leġiżlazzjoni transfruntiera effiċjenti u effettiva se jippermettu lis-setturi tal-bejgħ bl-imnut u bl-ingrossa jwieġbu għad-domandi tal-konsumaturi u jikkompetu f’ambjent globalment kompetittiv u aktar diġitali.

1.5

Il-KESE jappoġġja d-dikjarazzjoni konġunta fil-Patt Ewropew għall-Kummerċ fl-Ewropa li ħarġu l-imsieħba soċjali fis-setturi tal-bejgħ bl-imnut u bl-ingrossa biex l-UE tgħin lis-settur itejjeb ir-reżiljenza fit-tul tiegħu billi tintroduċi miżuri ta’ appoġġ immirati u taċċellera t-tranżizzjonijiet diġitali u ekoloġiċi, u jirrikonoxxi r-rwol tal-ħwienet bl-imnut biex iċ-ċentri tal-bliet u tal-komunitajiet rurali jinżammu attivi. Il-KESE jistieden lill-KE tanalizza metodi kif tista’ tinħoloq strateġija integrata ta’ rkupru u industrijali li tkun ibbażata fuq pjani ta’ rkupru u tirrifletti r-rwol ta’ rinforz reċiproku tas-setturi tas-servizzi u tal-manifattura biex jixprunaw it-tkabbir u l-operat effiċjenti tal-ekonomija tal-UE, u li tappoġġja id-diġitalizzazzjoni tal-bejgħ bl-imnut, b’enfasi speċifika fuq l-SMEs.

1.6

Il-KESE jħeġġeġ lill-istituzzjonijiet tal-UE u lill-Istati Membri jfasslu mill-ġdid miżuri ta’ appoġġ għall-impjieg u l-ħiliet u jinvestu fis-settijiet tal-ħiliet ta’ ħaddiema fis-settur tal-bejgħ bl-imnut futuri permezz ta’ taħriġ vokazzjonali u edukattiv imtejjeb, appoġġ għat-tagħlim individwali u għas-settur tal-ekonomija soċjali, kif ukoll kontijiet ta’ tagħlim individwali mmirati lejn impjiegi ġodda, filwaqt li jappoġġjaw lill-kumpaniji b’tali mod li jkunu jistgħu jżommu porzjon kbir tal-forza tax-xogħol tagħhom billi jħarrġuhom biex jużaw it-teknoloġiji diġitali; it-taħriġ mill-ġdid tal-ħiliet jista’ jippermetti li ħaddiema oħrajn ikollhom aċċess għal opportunitajiet ta’ xogħol f’setturi oħra. Il-KESE jaqbel li l-intelliġenza artifiċjali (IA) u r-robotika se jespandu u jamplifikaw l-impatt tad-diġitalizzazzjoni tal-ekonomija fuq is-swieq tax-xogħol u li jistgħu jikkontribwixxu għall-progress ekonomiku u soċjali.

2. Introduzzjoni

2.1

Is-settur tal-bejgħ bl-imnut, li jkopri l-ħwienet bl-imnut (min-negozju għall-konsumatur – B2C) u l-kumpaniji bl-ingrossa (minn negozju għal negozju – B2B), huwa l-akbar impjegatur privat fl-Ewropa, u jipprovdi wieħed minn kull seba’ impjiegi, u jirrappreżenta waħda minn kull erba’ kumpaniji Ewropej. Il-bejjiegħa bl-imnut u l-bejjiegħa bl-ingrossa huma l-ħolqa bejn il-produtturi u l-manifatturi u l-450 miljun konsumatur fl-Unjoni Ewropea (UE).

2.2

Il-bejgħ bl-imnut huwa settur immexxi mid-domanda tal-konsumatur. Huwa settur varjat ta’ ħwienet online u tradizzjonali li jbigħu ikel u prodotti mhux tal-ikel lill-konsumaturi, li malajr qed jiġu integrati f’mudell ta’ negozju omnichannel għall-konsumaturi. 99 % tan-negozji f’dan is-settur huma SMEs li qed jippruvaw jistabbilixxu ruħhom fis-Suq Uniku, jissopravivu f’suq kompetittiv ħafna, joffru flessibbiltà biex jinnovaw u jesperimentaw, u jagħmlu dak li jagħmlu l-aħjar: jaqdu lill-klijenti tagħhom.

2.3

Is-settur tal-bejgħ bl-imnut Ewropew jinsab f’nofs trasformazzjoni diġitali. Dan il-proċess ġie aċċellerat drastikament mill-pandemija tal-COVID-19. Bosta konsumaturi kellhom jixtru l-prodotti mhux tal-ikel tagħhom online minħabba li l-ħwienet ingħalqu. Il-ħwienet tal-ikel spiss setgħu jibqgħu miftuħa, iżda kienu soġġetti għal restrizzjonijiet stretti, li ġġeneraw spejjeż għoljin minħabba l-ħtieġa biex tinżamm is-sikurezza tal-konsumaturi u l-impjegati. Ħafna bejjiegħa bl-imnut li qabel ma kellhomx ħanut online kellhom jibdew joffru l-prodotti tagħhom online biex ikunu jistgħu jerġgħu jilħqu lill-konsumaturi waqt il-lockdown. Ħafna drabi, is-swieq online kienu l-uniku mod biex l-SMEs jaqilbu malajr għal operat online u dan huwa mistenni li jiżdied fil-futur qarib.

2.4

Fl-istess ħin, it-tranżizzjoni ekoloġika hija opportunità għall-bejgħ bl-imnut, peress li tippermetti lis-settur jikkunsidra mill-ġdid il-mudelli tan-negozju, joffri prodotti alternattivi, u jappoġġja u jħajjar lin-nies fid-direzzjoni lejn stil ta’ ħajja aktar sostenibbli. Huwa approċċ li jirreaġixxi kif ukoll iwassal għal bidla fis-soċjetà. Flimkien mad-domanda dejjem tikber mill-konsumaturi u r-regolaturi għal alternattivi aktar sostenibbli, it-tranżizzjoni ekoloġika hija opportunità ta’ riflessjoni dwar il-mod kif is-soċjetà tipproduċi, timmanifattura, tbigħ, tuża u tarmi l-prodotti.

3. It-trasformazzjoni diġitali

3.1

It-trasformazzjoni diġitali qed tbiddel b’mod fundamentali l-mudelli tan-negozju bl-imnut: qed tbiddel l-interazzjoni mal-klijenti, il-kummerċjalizzazzjoni, il-katina tal-provvista nnifisha, l-informazzjoni li tgħaddi mill-katina tal-provvista, u ħafna aktar. Tradizzjonalment, is-settur huwa rivenditur tal-prodotti, iżda qed isir dejjem aktar taħlita ta’ servizzi ta’ appoġġ b’rabta mal-bejgħ mill-ġdid, ġeneratur u proċessur ewlieni tad-data, u utent importanti tal-IA. Dan huwa essenzjali biex tiġi indirizzata d-domanda tal-konsumaturi u biex jingħataw offerti personalizzati aktar rilevanti.

3.2

Filwaqt li ħafna għadhom qed jitkellmu dwar kanali ta’ bejgħ online u offline, in-negozji li rnexxew l-aktar qed jintegraw bla xkiel l-ambjent online u offline f’omnichannels, u b’hekk qed joffru lill-konsumaturi esperjenza unika. Dan qed jikkontribwixxi għal żieda fil-kompetizzjoni bejn il-mudelli ta’ negozju differenti u qed jiġġenera aktar għażla u trasparenza għall-konsumaturi, l-impjiegi u t-tkabbir.

3.3

Waħda mill-isfidi ewlenin li qed jiffaċċja s-settur tal-bejgħ bl-imnut hija n-nuqqas ta’ kundizzjonijiet ekwi online fir-rigward ta’ kummerċjanti minn pajjiżi terzi. Xi wħud minn dawn il-kwistjonijiet diġà huma indirizzati minn inizjattivi differenti tal-Kummissjoni. Fuq bażi regolari, fil-midja jidhru rapporti dwar prodotti li qed jinbiegħu online minn kummerċjanti ta’ pajjiżi terzi u mhumiex konformi mar-regoli tal-UE jew huma saħansitra prodotti perikolużi jew mhux sikuri. Dan joħloq kompetizzjoni inġusta għall-kummerċjanti bbażati fl-UE li jikkonformaw mar-regoli tal-UE li jirrikjedu li l-prodotti mibjugħa lill-konsumaturi jkunu sikuri u li d-drittijiet tal-konsumatur jiġu rispettati. Il-problema hija aggravata minn nuqqas ta’ sorveljanza tas-suq u kontrolli doganali, minbarra l-ispejjeż għolja ta’ konformità għal kummerċjanti li josservaw il-liġi. Għall-konsumaturi, huwa diffiċli li wieħed jirreżisti t-tentazzjoni ta’ prezzijiet aktar baxxi. Studju wieħed mill-2020 jissuġġerixxi li kważi 70 % tal-konsumaturi tal-UE li jixtru b’mod transfruntier xtraw prodotti mibjugħa miċ-Ċina – ċifra li kienet ta’ madwar 15 % fl-2014 (1).

3.4

Il-bejjiegħa bl-imnut u l-bejjiegħa bl-ingrossa qed jinnovaw, jadattaw u jesperimentaw sabiex jesploraw prodotti, servizzi u mudelli kummerċjali ġodda sabiex ilaħħqu mad-domanda tal-klijenti. Aktar minn tnejn minn kull tliet bejjiegħa bl-imnut ma kellhomx operazzjonijiet online qabel il-COVID-19, u l-pandemija wriet kemm huma importanti l-omnichannels għas-sopravivenza ta’ ħafna kumpaniji, b’mod partikolari – iżda mhux biss – bejjiegħa bl-imnut u bejjiegħa bl-ingrossa li huma SMEs.

3.5

L-innovazzjoni diġitali ssaħħaħ il-kompetittività tal-Ewropa globalment. Wieħed minn kull żewġ klijenti Ewropej diġà jixtru online, u jonfqu EUR 424 biljun fis-sena (2), iżda s-sehem tax-xiri online jvarja b’mod konsiderevoli għal kull tip ta’ prodott; 15 % biss tal-klijenti bħalissa jixtru barra mill-fruntieri u 7 % biss tal-SMEs ibigħu barra minn pajjiżhom. Fl-Ewropa hija meħtieġa politika diġitali solida u ambizzjuża għas-settur biex jiġu sfruttati dawn l-opportunitajiet u jiġi żgurat li l-kumpaniji kollha jiġu inklużi fil-proċess, li l-kundizzjonijiet tax-xogħol tal-ħaddiema tagħhom jittejbu u li l-konsumaturi jipperċepixxu benefiċċju ċar mill-proċess tad-diġitalizzazzjoni tal-bejgħ bl-imnut madwar l-Ewropa, filwaqt li jinżamm livell għoli ta’ protezzjoni tal-konsumatur fil-kanali kollha tal-bejgħ.

4. It-tranżizzjoni ekoloġika

4.1

Il-kriżi tal-COVID-19 ħarġet fid-dieher żieda fid-domanda tal-konsumaturi għal prodotti sostenibbli u metodi sostenibbli ta’ tmexxija tan-negozju. Il-bejjiegħa bl-imnut u l-bejjiegħa bl-ingrossa servew bħala interfaċċja essenzjali mal-konsumaturi aħħarin, u jaqdu rwol ewlieni biex jantiċipaw u jħeġġu d-domanda għal prodotti u imballaġġ aktar sostenibbli, riċiklabbli u/jew li jistgħu jerġgħu jintużaw. Il-bejjiegħa bl-imnut u l-bejjiegħa bl-ingrossa kien ilhom attivi għal ħafna snin fl-inkoraġġiment favur konsum sostenibbli u tnaqqis tal-emissjonijiet tas-CO2 fl-operazzjonijiet u l-katini tal-provvista tagħhom. Iżda huma ffaċċjaw sfidi biex jixprunaw din it-tranżizzjoni f’settur bi spejjeż fissi għoljin u marġnijiet baxxi.

4.2

Is-settur tal-bejgħ bl-imnut jikkontribwixxi b’mod sinifikanti għall-ġbir u r-riċiklaġġ tal-iskart. Is-sistemi ta’ Responsabbiltà Estiża tal-Produttur huma bbażati fuq il-volum ta’ fluss ta’ skart partikolari li kumpanija tqiegħed fis-suq li tkun fih. Din ir-responsabbiltà mhijiex daqshekk ċara meta l-kummerċjanti li mhumiex fiżikament stabbiliti fl-UE jintroduċu l-prodotti fis-suq tal-UE jew meta l-konsumaturi jagħmlu dan permezz ta’ importazzjoni diretta. F’dawn il-każi, l-iskart tal-prodotti li jidħol fil-fluss tal-iskart jiġi rriċiklat jew jitneħħa bi spejjeż għall-bejjiegħa bl-imnut Ewropej. Dan jinkludi skart iġġenerat minn operaturi ta’ pajjiżi terzi, li ma jħallsu xejn. Hija meħtieġa aktar kooperazzjoni bejn l-iskemi tal-WEEE (Skart ta’ Tagħmir Elettriku u Elettroniku) u l-bejjiegħa online stabbiliti barra mill-UE, u huma meħtieġa wkoll passi biex dawn il-kumpaniji jsiru konxji mill-obbligi tagħhom skont l-iskemi tar-Responsabbiltà Estiża tal-Produttur. Is-sensibilizzazzjoni tal-konsumaturi dwar il-proċessi u l-ispejjeż tar-riċiklaġġ huma kruċjali wkoll għat-trasparenza dwar l-effetti tax-xiri online.

5. Ħiliet

5.1

Il-KESE jappoġġja l-istqarrija konġunta tat-8 t’April (3) dwar Patt Ewropew għall-Kummerċ, li ħarġu l-imsieħba soċjali fis-setturi tal-bejgħ bl-imnut u bl-ingrossa: UNI-Europa u EuroCommerce Din enfasizzat l-impatt bla preċedent tal-kriżi tal-COVID-19 fuq il-vijabbiltà tal-bejjiegħa bl-imnut u tal-bejjiegħa bl-ingrossa u r-reżiljenza tal-forza tax-xogħol tagħhom. It-tradizzjoni tas-sħubija soċjali u l-prevalenza ta’ arranġamenti tax-xogħol imfassla apposta fis-settur, ħafna drabi permezz ta’ ftehimiet kollettivi, ippermettew lill-kumpaniji jindirizzaw b’mod effettiv l-adattament għal għarrieda u radikali tan-“normalità l-ġdida”. L-imsieħba soċjali pproponew “Patt Ewropew għall-Kummerċ” għall-awtoritajiet tal-UE u dawk governattivi biex jgħinu lis-settur itejjeb ir-reżiljenza fit-tul tiegħu b’miżuri ta’ appoġġ immirati u bl-aċċellerazzjoni tat-tranżizzjonijiet diġitali u ekoloġiċi.

5.2

Skont rapport reċenti minn McKinsey Global Institute (4), il-COVID-19 u l-awtomatizzazzjoni flimkien qed jipperikolaw aktar minn 5 miljun impjieg fil-bejgħ bl-imnut u bl-ingrossa. Dan jista’ jolqot lil ħafna nisa u żgħażagħ impjegati. Minbarra li jistabbilizzaw l-ekonomija, l-UE u l-Istati Membri jeħtieġ li jinvestu fis-settijiet tal-ħiliet ta’ dawn il-ħaddiema, eż. permezz ta’ taħriġ vokazzjonali u edukattiv imtejjeb, kontijiet ta’ tagħlim individwali u taħriġ mill-ġdid tal-ħiliet. It-titjib tal-ħiliet immirat jippermetti lis-settur iżomm porzjon akbar tal-forza tax-xogħol tiegħu billi jħarriġhom jużaw it-teknoloġiji diġitali, filwaqt li t-taħriġ mill-ġdid tal-ħiliet jista’ jippermetti li oħrajn ikollhom aċċess għal opportunitajiet ta’ xogħol f’setturi oħrajn.

5.3

Għalhekk, hemm bżonn li l-miżuri tal-UE ta’ appoġġ għall-impjieg u l-ħiliet jitfasslu mill-ġdid biex jippermettu aċċess faċli u rapidu għall-fondi għar-ristrutturar ta’ dan is-settur, u biex is-settur ilaħħaq mal-ħtiġijiet tal-ħiliet li qed jinbidlu, xprunati mill-aċċellerazzjoni tal-bidliet fis-suq ikkawżati mill-COVID-19. Il-pjani ta’ rkupru għandhom jintużaw biex jiżdiedu l-ħiliet kemm tal-ħaddiema bl-imnut kif ukoll tal-ħaddiema bl-ingrossa bl-istess mod bħall-ħaddiema tas-settur pubbliku.

6. Strateġija industrijali – ekosistema tal-bejgħ bl-imnut

6.1

L-Istrateġija Industrijali aġġornata, li l-KE (5) ppreżentat dan l-aħħar, tagħmel enfasi ġdida fuq l-ekosistemi essenzjali, inkluż il-bejgħ bl-imnut u l-ikel agroalimentari. Il-bejjiegħa bl-imnut u l-bejjiegħa bl-ingrossa jaqdu rwol kruċjali fl-ekonomija Ewropea u fil-funzjonament ta’ bosta ekosistemi oħrajn bħas-settur tal-loġistika. It-tranżizzjonijiet diġitali u ekoloġiċi jridu jgħinu biex jixprunaw l-irkupru wara l-COVID-19, u l-bejjiegħa bl-imnut u l-bejjiegħa bl-ingrossa jeħtieġ li jiġu rikonoxxuti bħala parti importanti minn għadd kbir ta’ ekosistemi, pereżempju l-kummerċ online u l-loġistika. Il-loġistika hija element industrijali indispensabbli għall-kummerċ online, simbjotika peress li l-ebda waħda miż-żewġ subsistemi ma tista’ twettaq in-negozju tagħha mingħajr il-kontribut tal-oħra. Għal din ir-raġuni huwa fl-interess ġenerali li s-settur tal-loġistika jikber f’konformità mal-ħaddiema, il-konsumaturi u l-ambjent.

6.2

Il-KE rrikonoxxiet li l-ekosistema tal-bejgħ bl-imnut u bl-ingrossa hija waħda mis-setturi li ntlaqtu l-agħar u tiġi t-tieni f’termini ta’ ħtiġijiet ta’ appoġġ għall-investiment. Il-bejjiegħa bl-imnut u l-bejjiegħa bl-ingrossa joperaw b’fatturat għoli, spejjeż fissi għoljin u marġnijiet baxxi (1-3 %), li jfisser li huma partikolarment vulnerabbli għal nuqqas ta’ likwidità. F’Mejju 2020, it-telf stmat marbut mal-ewwel mewġa tal-pandemija laħaq 16-20 % tal-fatturat annwali (EUR 250-320 biljun) fil-bejgħ bl-imnut mhux tal-ikel. Għadd kbir ta’ negozji fl-ekosistema tal-bejgħ bl-imnut u bl-ingrossa sofrew b’mod drastiku minħabba restrizzjonijiet tal-gvern imposti fuqhom direttament jew indirettament, eż. bħala riżultat tal-konfinament tal-klijenti tagħhom jew restrizzjonijiet ta’ mobbiltà oħrajn. Dawk b’operazzjonijiet online setgħu jtaffu parti mit-telf, iżda b’mod limitat ħafna biss. Il-bejgħ online kiber b’mod sinifikanti u huwa mistenni li jkompli jikber hekk kif il-konsumaturi jiksbu esperjenza fix-xiri online.

6.3

L-approċċ tal-ekosistemi jipprovdi qafas adatt li jirrifletti kemm l-interkonnessjonijiet kumplessi fost is-setturi u n-negozji fis-Suq Uniku fi ktajjen tal-valur partikolari, kif ukoll il-ħtieġa li jiġu appoġġjati biex jirnexxilhom iħaddnu it-tranżizzjoni diġitali u tas-sostenibbiltà u jikkontribwixxu għall-istrateġija ta’ rkupru. Peress li l-konsum privat jikkostitwixxi aktar minn 50 % tal-PDG tal-UE, il-bejjiegħa bl-imnut u l-bejjiegħa bl-ingrossa jiżguraw l-aċċess tal-manifatturi għas-swieq tal-konsumaturi u dawk professjonali; il-klijenti jistgħu jixtru dak li jeħtieġu, u dan jifforma katina tal-provvista kontinwa u essenzjali.

7. Ir-rwol tal-bejgħ bl-imnut biex iċ-ċentri tal-bliet u l-komunitajiet rurali jinżammu ħajjin

7.1

Il-bejjiegħa bl-imnut bnew fiduċja mal-konsumaturi Ewropej tul ħafna snin u jipprovdulhom prodotti ta’ kwalità għolja bi prezzijiet kompetittivi, filwaqt li kontinwament ifittxu li joħolqu u jgħaddu effiċjenzi ġodda biex isaħħu l-kapaċità tal-akkwist tal-konsumaturi. Il-bejjiegħa bl-imnut joħolqu prodotti li ma jagħmlux ħsara lill-ambjent li jgħinu fil-konsum sostenibbli, iżda hemm bżonn isir aktar.

7.2

Il-ħwienet tal-bejgħ bl-imnut huma wkoll kruċjali biex iċ-ċentri tal-bliet u l-komunitajiet rurali jinżammu ħajjin. Dan juri wkoll kemm il-ħwienet fiżiċi huma u se jkunu rilevanti għas-soċjetà. Il-bejjiegħa bl-imnut jistgħu jservu bħala uffiċċju postali, bank u spiżerija u jgħinu lill-komunitajiet lokali jibqgħu attivi. Huwa inevitabbli li spazju vojt għall-bejgħ bl-imnut fit-toroq kummerċjali jwassal għat-triq tan-niżla tal-vandaliżmu u l-kriminalità, u ħanut tar-raħal jista’ jagħmel id-differenza bejn komunità rurali ħajja u waħda li titlef il-popolazzjoni tagħha.

7.3

Il-bejjiegħa bl-imnut Ewropej jeħtieġ li jkunu jistgħu jżidu u jaċċelleraw l-investiment tagħhom fl-awtomatizzazzjoni, fl-interfaċċja tal-konsumaturi u fl-IA sabiex jibqgħu kompetittivi. L-appoġġ għal tali investiment u għall-espansjoni tal-bejgħ online, u b’mod partikolari l-għajnuna biex il-bejjiegħa bl-imnut li huma SMEs u l-operazzjonijiet żgħar fiċ-ċentru tal-belt isiru online, ikollu effett trasformattiv kemm fuq il-komunitajiet lokali tagħhom kif ukoll fuq is-sopravivenza u r-reżiljenza ta’ ħafna kumpaniji tal-bejgħ bl-imnut li jiffaċċjaw kompetizzjoni intensa, u dejjem aktar globali.

8. Kundizzjonijiet ekwi għall-bejgħ bl-imnut fl-Ewropa

8.1

L-UE, b’450 miljun konsumatur, għandha potenzjal enormi bħala suq intern diġitali. L-Istrateġija Ewropea għas-Suq Uniku Diġitali tfasslet biex tistimola l-kummerċ elettroniku transfruntier bejn il-pajjiżi tal-UE. Madankollu, il-kummerċ elettroniku transfruntier fi ħdan l-UE ma kibirx daqshekk malajr bħall-kummerċ elettroniku minn pajjiżi terzi. Jidher ċar li s-suq Ewropew tas-servizzi diġitali għadu lura meta mqabbel mal-Istati Uniti u ċ-Ċina, speċjalment fir-rigward tal-preżenza fis-suq globali, u dan huwa rifless fit-tkabbir fenomenali tal-bejgħ online minn ċerti pajjiżi mhux tal-UE, b’mod partikolari ċ-Ċina, lill-konsumaturi Ewropej. Matul is-snin rajna li hemmhekk qed jinħolqu aktar u aktar formati u teknoloġiji diġitali innovattivi. L-UE u l-Istati Membri tagħha għandhom iżidu l-isforzi tagħhom biex joħolqu l-qafas it-tajjeb li fih il-kumpaniji jistgħu jikkompetu, jinnovaw, jaqdu lill-klijenti tagħhom u jiżguraw il-protezzjoni tal-konsumatur. L-aħjar mod biex isir dan huwa billi jiġi żgurat li jkun aktar attraenti li wieħed jinvesti u jinnegozja fl-UE milli f’imkien ieħor fid-dinja.

8.2

Il-bejgħ online huwa l-aktar parti tas-suq tal-bejgħ bl-imnut li qed tikber malajr, u filwaqt li għadu relattivament limitat meta mqabbel mal-bejgħ offline, qed jibda jsir sinifikanti ħafna f’għadd ta’ setturi mhux tal-ikel. Il-bejjiegħa bl-imnut m’għadhomx l-uniku mezz biex jintlaħqu l-klijenti, u l-manifatturi qed jibdew jużaw ukoll il-kummerċ elettroniku biex ibigħu u jinteraġixxu b’modi oħra direttament mal-konsumaturi. L-ekonomiji ta’ skala u l-mekkanizzazzjoni estensiva tal-proċessi, flimkien mal-effetti tan-network u l-kapaċità biex tiġi offruta firxa kważi illimitata ta’ prodotti, ħadmu favur l-atturi u l-pjattaformi online kbar, li l-ishma dejjem jikbru tas-suq tagħhom qed jibdew jirreplikaw ir-rwol interattiv li tradizzjonalment kellhom il-ħwienet lokali.

8.3

Il-prodotti kollha li huma għall-bejgħ fl-UE jridu jkunu konformi mar-regoli tal-UE, u l-kummerċjanti kollha li jbigħu lill-konsumaturi tal-UE jridu jiżguraw dan. L-importazzjonijiet diretti rriżultaw fi sfidi ġodda ta’ konformità mal-liġijiet tal-UE, u joħolqu riskji għas-saħħa u s-sikurezza għall-konsumaturi Ewropej u jesponu lill-kummerċjanti tal-UE għal kompetizzjoni inġusta. Intbagħat il-messaġġ qawwi li rrispettivament minn fejn tinsab kumpanija, l-oġġetti mibjugħa fl-UE – ikun x’ikun il-valur tagħhom – iridu jikkonformaw mar-regoli. Fost l-oħrajn, l-Att dwar is-Servizzi Diġitali propost, ir-rieżami tad-Direttiva dwar is-Sigurtà Ġenerali tal-Prodotti, l-implimentazzjoni u l-infurzar adatti tar-Regolament dwar is-Sorveljanza tas-Suq u ta’ leġiżlazzjoni oħra tal-UE se jkunu strumentali.

8.4

Huwa kruċjali li s-Suq Uniku u dan is-settur jiffunzjonaw sew, peress li dan jippermetti lis-setturi tal-bejgħ bl-imnut u bl-ingrossa jwieġbu għad-domandi tal-konsumaturi u jikkompetu f’ambjent globalment kompetittiv u aktar diġitali. Il-KESE jemmen li l-azzjoni fil-livell tal-UE hija tal-akbar importanza biex tiġi evitata aktar frammentazzjoni tas-suq intern u biex tiġi evitata l-introduzzjoni ta’ regoli nazzjonali ġodda u spiss protezzjonisti għall-prodotti u s-servizzi, kif ukoll biex jiġu evitati l-implimentazzjoni u l-interpretazzjoni diverġenti tal-liġi tal-UE.

9. L-IA fil-bejgħ bl-imnut u bl-ingrossa

9.1

Il-bejjiegħa bl-imnut u l-bejjiegħa bl-ingrossa ilhom jużaw l-awtomatizzazzjoni għal ħafna snin f’oqsma bħat-trasport, l-ordnijiet u l-ġestjoni tal-istokk jew fl-interazzjonijiet mal-konsumaturi. Bl-IA, l-awtomatizzazzjoni saret ħafna aktar sofistikata, u din tippermetti għarfien u effiċjenzi aħjar. L-IA għandha impatt fuq is-settur tal-bejgħ bl-imnut u bl-ingrossa b’ħafna modi. Dan jinkludi t-titjib fl-interazzjoni mal-klijenti, ħinijiet iqsar għall-konsenja tal-pakketti, it-tbassir tal-imġiba tal-konsumaturi, l-ottimizzazzjoni tal-istokk, id-detezzjoni tal-frodi, u settur aktar sostenibbli.

9.2

Kien hemm żieda qawwija kull sena fl-użu tal-IA fil-bejgħ bl-imnut. Fl-2016, 4 % biss tal-bejjiegħa bl-imnut użaw it-teknoloġiji tal-IA, filwaqt li dawn żdiedu għal 17 % fl-2017, u 28 % fl-2018. Naturalment, l-użu kien l-ogħla fost il-bejjiegħa bl-imnut u l-bejjiegħa bl-ingrossa kbar b’USD 10 biljun jew aktar fil-fatturat annwali. L-IA qed tintuża mill-bejjiegħa bl-imnut fil-qasam tal-karozzi (19 %), l-elettronika u l-applikazzjonijiet tad-dar (25 %), it-titjib tad-dar (26 %), l-ikel u l-merċa (29 %), l-ilbies u ż-żraben (33 %) u multikategoriji (42 %).

9.3

Kif spjegat fid-dettall fl-Opinjoni tal-KESE dwar l-IA (6), l-IA u r-robotika se jespandu u jamplifikaw l-impatt tad-diġitalizzazzjoni tal-ekonomija fuq is-swieq tax-xogħol u jistgħu jikkontribwixxu għall-progress ekonomiku u soċjali. F’dawn l-aħħar snin, l-IA saret ċentru tal-attenzjoni għan-negozji, għal dawk li jieħdu d-deċiżjonijiet u għas-soċjetà. L-IA toffri opportunitajiet mingħajr limiti għall-kumpaniji tal-bejgħ bl-imnut u bl-ingrossa biex jikbru fl-operat, itejbu l-ktajjen tal-provvista, ikollhom għajnuna fit-teħid tad-deċiżjonijiet, jifhmu l-ħtiġijiet tal-konsumaturi, u jtejbu l-esperjenza tal-klijenti. Dawn huma biss uħud mir-raġunijiet għaliex tant bejjiegħa bl-imnut u bejjiegħa bl-ingrossa qed jesploraw u jinvestu fl-opportunitajiet li toffri l-IA.

9.4

Ħafna applikazzjonijiet tal-IA ma għandhom l-ebda impatt fuq l-individwi. L-IA li tintuża għal dijanjożi medika jew dik li tintuża għall-iskennjar tal-ixkafef f’maħżen jistgħu jkunu teknoloġiji simili, li jieħdu deċiżjonijiet ibbażati fuq settijiet ta’ data kumplessi – iżda jinvolvu riskji fundamentalment differenti u jirrikjedu salvagwardji differenti. L-IA teħtieġ regolamentazzjoni li tindirizza l-livelli differenti ta’ riskju involuti fl-użu tas-sistemi tal-IA, filwaqt li jiġi żgurat li l-konsumaturi jkunu sikuri u jkollhom fiduċja fis-sistemi.

Brussell, id-9 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) E-commerce in Europe 2020.

(2) https://www.eurocommerce.eu/about-us/the-narratives.aspx.

(3) 2020.04.08 – EuroCommerce_UniEuropa_statement.pdf.

(4) The future of work in Europe (mckinsey.com).

(5) COM(2020) 102 final; communication-industrial-strategy-update-2020_en.pdf (europa.eu).

(6) ĠU C 440, 6.12.2018, p. 1.

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/7

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Lil hinn mill-miżuri tal-PDG għal irkupru b’suċċess u ekonomija Ewropea sostenibbli u reżiljenti”

(opinjoni fuq inizjattiva proprja)

(2022/C 152/02)

Relatur:

Petru Sorin DANDEA

Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	25.3.2021
Bażi legali	Artikolu 32(2) tar-Regoli ta’ Proċedura
	Opinjoni fuq inizjattiva proprja
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għall-Unjoni Ekonomika u Monetarja u l-Koeżjoni Ekonomika u Soċjali
Adottata fis-sezzjoni	23.11.2021
Adottata fil-plenarja	8.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	209/2/7

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jqis li huwa inevitabbli li naqilbu mis-sistema ekonomika li fiha t-tkabbir kien l-ixprun ewlieni għal mudell fejn jipprevali l-iżvilupp sostenibbli. Minħabba l-kumplessità kbira li timplika din it-trasformazzjoni u l-isfidi enormi li toħloq, il-proposti ta’ indikaturi ġodda li jinsabu f’din l-Opinjoni huma eżempju wieħed biss tal-approċċ li jista’ jiġi adottat f’termini ta’ strumenti ta’ kejl fil-qasam soċjali, ekonomiku jew ambjentali.

1.2.

Il-KESE jipproponi li jiġi żviluppat sett ta’ indikaturi mmirati biex jinfurmaw aħjar lil dawk li jieħdu d-deċiżjonijiet politiċi, li jkunu jistgħu b’hekk jippromovu politiki ta’ żvilupp tal-ekonomija ċirkolari. Pereżempju, għal ċerti oġġetti tal-konsum durabbli, id-data dwar il-kontenut ta’ materjali derivati minn riżorsi naturali, meta dawn ikunu korelatati mad-data dwar it-tul ta’ żmien medju tal-użu tagħhom u r-rata potenzjali ta’ rkupru tal-materjali msemmija, jistgħu joffru informazzjoni rilevanti lil dawk li jfasslu l-politiki dwar ir-raġunijiet biex jiddeċiedu dwar jekk għandux isir investiment fis-settur tar-riċiklaġġ.

1.3.

Il-Kumitat jemmen li jkun għaqli titfassal tabella ta’ valutazzjoni msejħa “Lil hinn mill-PDG” f’forma mqassra, li mbagħad tista’ tiġi integrata fit-Tabella ta’ Valutazzjoni għall-Patt Ekoloġiku Ewropew. Il-mudell tal-“ekonomija doughnut tal-UE sal-2030”, żviluppat mill-Istitut Ġermaniż ZOE, jista’ jintuża biex tiġi żviluppata din it-tabella, li jista’ jkollha rwol fil-proċess ta’ governanza Ewropea peress li tgħin biex jiġi vvalutat il-progress miksub u jiġu identifikati l-azzjonijiet meħtieġa biex jintlaħqu l-objettivi tas-Semestru Ewropew. Il-Kumitat jemmen li l-proċess ta’ governanza Ewropea għandu jsegwi perspettiva ġdida, li tiffoka fuq il-benesseri taċ-ċittadini.

1.4.

Il-KESE jqis li l-Istati Membri għandhom jagħmlu użu primarjament minn uħud mill-indikaturi proposti min-Nazzjonijiet Uniti, skont l-ispeċifiċitajiet nazzjonali tagħhom, u jħeġġiġhom jużaw il-proposti magħmula fir-rapporti tal-Organizzazzjoni għall-Kooperazzjoni u l-Iżvilupp Ekonomiċi dwar it-titjib tal-kejl tal-benesseri u l-prosperità.

1.5.

Il-KESE jaqbel mal-opinjoni espressa mill-imsieħba soċjali Ewropej waqt is-Summit ta’ Porto meta jqisu li l-14-il indikatur propost huma adattati biex jikkostitwixxu tabella ta’ valutazzjoni komplementari għall-PDG, li tista’ tintuża biex jitfasslu politiki li jappoġġjaw mudell ta’ tkabbir sostenibbli.

1.6.

L-investimenti fil-koeżjoni tas-soċjetà, fl-iżvilupp sostenibbli, fil-kapital uman u soċjali u fil-kwalità tal-ħajja se jkunu essenzjali biex jinfetħu prospetti għall-impriżi moderni, billi jiġu stimulati l-impjieg, il-ġid u t-tkabbir sostenibbli fil-futur. Għaldaqstant, il-KESE jqis li l-indikaturi li jmorru lil hinn mill-PDG għandhom isiru strumenti li jagħmluha possibbli mhux biss li tiġi segwita u mkejla l-evoluzzjoni tal-politiki, iżda wkoll li tingħata informazzjoni dwar l-iżvilupp tagħhom, li titjieb il-komunikazzjoni u jitħeġġeġ l-istabbiliment tal-għanijiet.

1.7.

Il-Kummissjoni Ewropea dan l-aħħar ippreżentat Komunikazzjoni (1) bl-għan li tiggwida l-finanzjament lejn attivitajiet sostenibbli. Il-KESE jappoġġja din l-inizjattiva tal-Kummissjoni u jqis li jeħtieġ li jiġi żviluppat sett ta’ indikaturi li jagħmluha possibbli, minn naħa, li jiġi mmonitorjat il-proċess ta’ “ekoloġizzazzjoni” tal-finanzi u, min-naħa l-oħra, li jiġi indikat il-grad ta’ ekoloġizzazzjoni tas-setturi ekonomiċi. Dawn l-indikaturi mbagħad jipprovdu gwida aħjar lil dawk li jfasslu l-politika fl-ippjanar tal-inċentivi pubbliċi għal attivitajiet sostenibbli. Jistgħu jkunu wkoll għodda importanti ta’ monitoraġġ għall-gvernijiet tal-Istati Membri. Tali monitoraġġ huwa meħtieġ, ladarba jeħtieġ li nikkontrollaw il-ħeffa li biha nidderieġu l-investimenti lejn is-setturi sostenibbli. Fil-fatt, jekk ninvestu bil-mod wisq, nirriskjaw li naħlu r-riżorsi disponibbli qabel ma jitfaċċaw soluzzjonijiet alternattivi. Sitwazzjoni bħal din toħloq splużjoni fil-prezzijiet li tkun akkumpanjata minn effetti drammatiċi fuq is-sistema ekonomika. Mill-banda l-oħra, jekk ninvestu malajr wisq, nirriskjaw li nċaħħdu ħafna setturi mill-investimenti u, b’hekk, innaqqsu r-ritmu tal-attività ekonomika li tiġġenera r-riżorsi meħtieġa biex ninvestu.

1.8.

Fil-qasam tal-ġlieda kontra t-tibdil fil-klima, il-KESE jqis li wkoll jeħtieġ li jiġu riveduti l-indikaturi eżistenti sabiex ikun hemm monitoraġġ aħjar tal-progress li jkun sar. Hemm xi wħud li ma jqisux bis-sħiħ l-effetti negattivi ta’ ċerti attivitajiet ekonomiċi fuq l-ambjent. Bl-istess mod, oħrajn għandhom jiġu adattati sabiex jirriflettu aħjar l-objettivi tal-Unjoni Ewropea.

1.9.

Id-diġitalizzazzjoni u l-ekoloġizzazzjoni tas-sistema ekonomika jimplikaw li għandu jsir ristrutturar konsiderevoli tad-diversi setturi. Biex dawn il-bidliet isiru bl-anqas spiża soċjali possibbli, jeħtieġ li jiġu stabbiliti politiki li jipproteġu l-manodopera sabiex tiġi żgurata, fit-terminu medju u twil, distribuzzjoni ġusta tax-xogħol meħtieġ fost il-popolazzjoni attiva. Barra minn hekk, kif propost mill-imsieħba soċjali Ewropej, il-KESE jqis li jeħtieġ li jiġi żviluppat sett ta’ indikaturi relatati man-negozjar kollettiv, li jipproteġi lill-ħaddiema b’mod ġenerali, iżda li jista’ wkoll jiżgura u jippromovi, fil-programmi ta’ taħriġ vokazzjonali, miżuri essenzjali biex tiġi żgurata l-mobbiltà, li hija meħtieġa fil-kuntest tal-isfidi maħluqa mit-trasformazzjoni tal-ekonomija. Bl-istess mod, huwa possibbli li tinkiseb distribuzzjoni ġusta tax-xogħol disponibbli fl-ekonomija kollha permezz tal-użu ta’ programmi intelliġenti għall-organizzazzjoni tal-ħin tax-xogħol, li jistgħu jiġu nnegozjati mill-imsieħba soċjali.

1.10.

Trasformazzjoni sinifikanti tas-sistema ekonomika ma tkunx possibbli mingħajr l-appoġġ tas-soċjetà kollha kemm hi. Il-KESE jqis li jeħtieġ li jsir stħarriġ ġdid, tat-tip tal-Ewrobarometru, sabiex ikun hemm fehim tal-perċezzjoni tas-soċjetà fir-rigward tal-modifika fil-mudell ekonomiku.

1.11.

L-Istati Membri u l-Kummissjoni Ewropea għandhom jappoġġjaw ukoll l-iżvilupp ta’ inizjattivi mmirati lejn it-titjib fil-kejl tal-benesseri u l-analiżi tal-impatt tal-attivitajiet ekonomiċi fuq l-ambjent, bħal dik introdotta mill-istitut tar-riċerka Ġermaniż ZOE li żviluppa s-sistema ta’ indikaturi magħrufa bħala l-“ekonomija doughnut”.

2. Introduzzjoni

2.1.

Il-Prodott Domestiku Gross (PDG) għadu l-indikatur makroekonomiku ewlieni użat madwar id-dinja biex tiġi kkwantifikata l-attività ekonomika. Madankollu, skont opinjoni mifruxa sew, dan la jirrifletti l-livell reali tal-benesseri u tal-iżvilupp ta’ soċjetà kwalunkwe, u lanqas l-effetti negattivi li ċerti attivitajiet ekonomiċi għandhom fuq l-ambjent.

2.2.

Għalhekk, għalkemm dawk li ħolqu l-kunċett tal-PDG għarfu l-limitazzjonijiet tiegħu, id-dibattiti dwar is-suġġett “Lil hinn mill-PDG” kisbu prominenza matul is-snin disgħin. Għalhekk nibtet il-ħtieġa li jkun hemm parametri referenzjarji oħrajn li jkunu kapaċi jirrapportaw dwar l-isfidi globali tas-seklu wieħed u għoxrin, bħat-tibdil fil-klima, il-faqar, it-tnaqqis tar-riżorsi, is-saħħa u l-kwalità tal-ħajja. Il-konferenza ta’ livell għoli msejħa “Lil hinn mill-PDG” (2) li ġiet organizzata fl-2007 mill-Kummissjoni Ewropea, il-Parlament Ewropew, il-Klabb ta’ Ruma, l-OECD u d-WWF, irrappreżentat stadju importanti fit-tfittxija tal-indiċijiet l-aktar adatti għall-kejl ta’ dan il-progress u l-aktar adattati biex jiġu integrati fil-proċess tat-teħid tad-deċiżjonijiet u diskussi fid-dibattitu pubbliku. Sussegwentement, ir-rapport finali tal-Kummissjoni dwar il-Kejl tal-Prestazzjoni Ekonomika u l-Progress Soċjali (3), ippreseduta minn Joseph E. Stiglitz, Amartya Sen u Jean-Paul Fitoussi, enfasizza limiti oħrajn li jaffettwaw il-PDG, jiġifieri d-dubji li jqajjem dwar il-mod ta’ kif ikejjel il-produttività, kif ukoll in-nuqqas ta’ kunsiderazzjoni tal-kapital uman.

2.3.

F’dawn l-aħħar snin, tfaċċaw diversi prijoritajiet ġodda għal dawk l-Ewropej li jfasslu l-politika, fosthom, biex insemmu biss żewġ eżempji, it-trasformazzjoni diġitali u ekoloġika u l-enfasi dejjem tikber fuq il-kunsiderazzjonijiet soċjali f’firxa wiesgħa ta’ oqsma ta’ politika. Barra minn hekk, għalkemm il-pandemija tal-COVID-19 bla dubju se jkollha riperkussjonijiet kemm profondi kif ukoll negattivi fuq l-ekonomija Ewropea, ma rridux ninsew li problemi oħrajn, bħat-tibdil fil-klima, l-inugwaljanzi li qed jiżdiedu u t-tkabbir baxx tal-produttività, għadhom ma sparixxewx. L-investimenti fil-koeżjoni tas-soċjetà, fl-iżvilupp sostenibbli, fil-kapital uman u soċjali u fil-kwalità tal-ħajja se jkunu essenzjali biex jinħolqu prospetti għall-impriżi moderni, billi jiġu stimulati l-impjieg, il-ġid u t-tkabbir sostenibbli fil-futur. Għaldaqstant, l-indikaturi lil jmorru lil hinn mill-PDG għandhom isiru strumenti li jagħmluha possibbli mhux biss li tiġi segwita u mkejla l-evoluzzjoni tal-politiki, iżda wkoll li tingħata informazzjoni dwar l-iżvilupp tagħhom, li titjieb il-komunikazzjoni u jitħeġġeġ l-istabbiliment tal-għanijiet.

2.4.

Permezz ta’ din l-Opinjoni fuq inizjattiva proprja, il-KESE għandu l-intenzjoni li jagħti kontribut siewi għall-ħidma mmirata biex jiġi ddeterminat liema indikaturi relatati mal-benesseri u l-iżvilupp għandhom jitqiesu bħala komplementari għal dawk tradizzjonali, fir-rigward tal-ekonomija. L-Opinjoni tenfasizza wkoll il-ħtiġijiet mhux issodisfati fir-rigward ta’ data u tiddeskrivi kif dawn l-indikaturi jistgħu jiġu integrati aħjar fil-proċess ta’ tfassil tal-politiki fil-livell Ewropew u nazzjonali, b’tali mod li l-Unjoni Ewropea tkun tista’ toħroġ aktar b’saħħitha mill-kriżi attwali u tkun kapaċi wkoll tiflaħ aħjar għax-xokkijiet futuri.

2.5.

Bla dubju qatt qabel ma nħasset b’mod aktar akut il-ħtieġa li jiġu żviluppati indikaturi li jippermettu t-tfassil u l-implimentazzjoni ta’ politiki mmirati lejn l-iżvilupp ta’ mudell globali ta’ ekonomija sostenibbli li kapaċi jiżgura l-benesseri tal-abitanti kollha tal-pjaneta, u l-mudell ekonomiku attwali, ibbażat fuq tkabbir perpetwu meqjus bħala l-magna ewlenija tal-istabbiltà tas-sistema, ma jistax jibqa’ jiġi appoġġjat minn pjaneta b’riżorsi limitati.

2.6.

F’Ġunju, il-Kummissjoni Ewropea ppubblikat dokument ta’ riflessjoni (4) li fih tafferma mill-ġdid il-ħtieġa li jiġu żviluppati indikaturi komplementari għall-PDG sabiex tkun tista’ tiġi ssorveljata aħjar it-trasformazzjoni li qed isseħħ fis-soċjetà u fl-ekonomija bis-saħħa tal-implimentazzjoni ta’ politiki li jippromovu l-Patt Ekoloġiku Ewropew. Dan id-dokument jippreżenta wkoll l-isforzi li saru f’dawn l-aħħar snin minn xi Stati Membri biex jiżviluppaw għodod komplementari biex jiżguraw il-monitoraġġ tal-benesseri u tal-impatt tal-attivitajiet ekonomiċi fuq l-ambjent.

2.7.

Fuq livell globali, hemm numru ta’ inizjattivi li għandhom l-għan li jiżviluppaw indikaturi li, minn naħa, jagħtu lil dawk li jfasslu l-politika l-opportunità li jiżviluppaw u jimplimentaw politiki mmirati lejn il-promozzjoni tas-sostenibbiltà u, min-naħa l-oħra, jippermettu informazzjoni aħjar dwar il-proċess tat-trasformazzjoni tal-mudell ekonomiku. Fost dawn l-inizjattivi notevoli hemm il-mudell tal-ekonomija doughnut tal-UE sal-2030 (5), li jiżviluppa kunċett ġdid għall-preżentazzjoni ta’ sommarju politiku tad-dashboards eżistenti u jidentifika 30 indikatur, sabiex jinkoraġġixxi effiċjenza akbar fit-tfassil tal-politiki, kif ukoll fehim aħjar tar-rekwiżiti marbuta mat-trasformazzjoni tas-sistema ekonomika fost il-pubbliku ġenerali.

3. Kummenti ġenerali u speċifiċi

3.1.

Id-dibattitu dwar it-tema “Lil hinn mill-PDG” iġġenera reazzjonijiet sinifikanti mill-istituzzjonijiet, mir-riċerkaturi u minn dawk li jfasslu l-politika. Għalhekk, fil-livell tal-OECD, tan-NU, tal-Kummissjoni Ewropea u tal-Eurostat ġew proposti indikaturi mmirati biex ikejlu aħjar il-benesseri u l-prosperità fil-livell individwali, kollettiv jew nazzjonali. Fl-2015, in-NU adottaw l-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli, li għalihom stabbiliet 169 mira u 200 indikatur. Fl-2018, il-grupp ta’ esperti ta’ livell għoli tal-OECD ippubblika żewġ rapporti (6) li jirrakkomandaw li l-benesseri jitkejjel b’mod aktar effettiv, billi jittejbu l-indikaturi eżistenti jew jiġu introdotti oħrajn ġodda. Il-KESE jqis li l-Istati Membri għandhom jagħmlu użu primarjament minn uħud mill-indikaturi proposti min-Nazzjonijiet Uniti, skont l-ispeċifiċitajiet nazzjonali tagħhom, u jħeġġiġhom jużaw il-proposti magħmula fir-rapporti tal-OECD dwar it-titjib tal-kejl tal-benesseri u l-prosperità.

3.2.

Dan l-aħħar, l-imsieħba soċjali Ewropej, jiġifieri BusinessEurope, il-Konfederazzjoni Ewropea tat-Trade Unions (KETU), iċ-Ċentru Ewropew ta’ Min Iħaddem u tal-Impriżi li jipprovdu Servizzi Pubbliċi u Servizzi ta’ Interess Ġenerali (SIG Europe) u l-Assoċjazzjoni Ewropea tal-Artiġjanat u tal-Intrapriżi Żgħar u Medji (UEAPME) iffirmaw dokument konġunt (7) li jirrakkomanda l-użu ta’ sett ta’ indikaturi komplementari għall-PDG fil-qasam soċjali, ekonomiku u ambjentali. Il-KESE jaqbel mal-opinjoni tal-imsieħba soċjali Ewropej meta jqisu li l-14-il indikatur propost huma adattati bħala tabella ta’ valutazzjoni komplementari għall-PDG, li tista’ tintuża biex jitfasslu politiki li jappoġġjaw mudell ta’ tkabbir sostenibbli.

3.3.

Sa mill-2011, il-KESE beda jipparteċipa fid-dibattitu dwar is-suġġett “Lil hinn mill-PDG” li jseħħ fil-livell Ewropew. Għalhekk, fassal sensiela ta’ Opinjonijiet (8) li jipproponu indikaturi ġodda biex jitkejlu l-benesseri u l-prosperità, u wettaq stħarriġ immirat biex jidentifika aħjar il-fatturi li jġiegħlu liċ-ċittadini Ewropej iħossuhom li qed jgħixu ħajja ta’ kwalità tajba u sinifikattiva. Il-KESE jqis li huwa neċessarju li jiġu żviluppati indikaturi ġodda li mhux biss ikejlu r-reżiljenza ekonomika f’termini ta’ kapaċità ta’ adattament u ta’ trasformazzjoni, iżda jqisu wkoll il-prinċipju ta’ “ħadd ma jitħalla jibqa’ lura”.

3.4.

Biex inkunu ċerti li lill-ġenerazzjonijiet futuri nħallulhom pjaneta li tkun fi stat li, għall-anqas, ma jkunx agħar minn dak tal-lum, irridu niddisinjaw mill-ġdid il-mudell ekonomiku li huwa bbażat fuq l-isfruttar bla kontroll tar-riżorsi naturali. Huwa fatt ċert li l-ekonomija ċirkolari, li qed tiġbed dejjem aktar interess, tiggarantixxi użu aktar razzjonali tar-riżorsi naturali. Il-KESE għalhekk jipproponi li jiġi żviluppat sett ta’ indikaturi mmirati biex jinfurmaw aħjar lil dawk li jieħdu d-deċiżjonijiet politiċi, li jkunu jistgħu b’hekk jippromovu politiki ta’ żvilupp f’dan is-settur. Pereżempju, jekk għal ċerti oġġetti tal-konsum durabbli, jiġi indikat il-kontenut ta’ materjali derivati minn riżorsi naturali, u ma’ dan jiżdiedu t-tul medju tal-użu tagħhom u r-rata potenzjali ta’ rkupru tal-materjali msemmija, ikun possibbli li dawk li jfasslu l-politiki jingħataw informazzjoni rilevanti dwar ir-raġunijiet biex jiddeċiedu dwar jekk għandux isir investiment fis-settur tar-riċiklaġġ.

3.5.

3.6.

Il-KESE jirrakkomanda li l-Kummissjoni u l-Istati Membri jistabbilixxu objettivi għal kull wieħed mill-indikaturi. Dan jagħmilha possibbli li jintuża l-kunċett tad-“distanza sal-mira” biex il-progress jiġi mmonitorjat u mifhum aħjar.

3.7.

F’dak li jirrigwarda t-tibdil fil-klima, l-Unjoni Ewropea stabbiliet il-mira ambizzjuża tagħha li tilħaq in-newtralità tal-emissjonijiet tal-karbonju fl-atmosfera sal-2050. Dan jimplika b’mod partikolari li l-investimenti jridu jkunu diretti mill-ġdid lejn attivitajiet ekonomiċi mingħajr ebda impatt fuq l-ambjent. Il-Kummissjoni Ewropea dan l-aħħar ippreżentat Komunikazzjoni (9) bl-għan li tiggwida l-finanzjament lejn attivitajiet sostenibbli. Il-KESE jappoġġja din l-inizjattiva tal-Kummissjoni u jqis li jeħtieġ li jiġi żviluppat sett ta’ indikaturi li jagħmluha possibbli, minn naħa, li jiġi mmonitorjat il-proċess ta’ “ekoloġizzazzjoni” tal-finanzi u, min-naħa l-oħra, li jiġi indikat il-grad ta’ ekoloġizzazzjoni tas-setturi ekonomiċi. Dawn l-indikaturi mbagħad jipprovdu gwida aħjar lil dawk li jfasslu l-politika fl-ippjanar tal-inċentivi pubbliċi għal attivitajiet sostenibbli. Jistgħu jkunu wkoll għodda importanti ta’ monitoraġġ għall-gvernijiet tal-Istati Membri. Tali monitoraġġ huwa meħtieġ, ladarba jeħtieġ li nikkontrollaw il-ħeffa li biha nidderieġu l-investimenti lejn is-setturi sostenibbli. Fil-fatt, jekk ninvestu bil-mod wisq, nirriskjaw li naħlu r-riżorsi disponibbli qabel ma jitfaċċaw soluzzjonijiet alternattivi, u sitwazzjoni bħal din toħloq splużjoni fil-prezzijiet li tkun akkumpanjata minn effetti drammatiċi fuq is-sistema ekonomika. Għall-kuntrarju, jekk ninvestu malajr wisq, nirriskjaw li nċaħħdu ħafna setturi mill-investimenti meħtieġa u, b’hekk, innaqqsu l-attività ekonomika li tiġġenera r-riżorsi meħtieġa biex ninvestu.

3.8.

Fil-qasam tal-ġlieda kontra t-tibdil fil-klima, il-KESE jqis li wkoll jeħtieġ li jiġu riveduti l-indikaturi eżistenti sabiex ikun hemm monitoraġġ aħjar tal-progress li jkun sar. Dak tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra huwa eżempju. L-emissjonijiet li ġejjin minn xi setturi, bħall-avjazzjoni, mhumiex inklużi f’dak li ġie żviluppat mill-Eurostat. Bl-istess mod, diversi indikaturi għandhom jiġu adattati sabiex jirriflettu aħjar l-objettivi tal-Unjoni Ewropea.

3.9.

Id-diġitalizzazzjoni u l-ekoloġizzazzjoni tas-sistema ekonomika jimplikaw li għandu jsir ristrutturar konsiderevoli tad-diversi setturi, f’termini tal-kontribut tagħhom għall-PDG kif ukoll għall-impjieg. Biex dawn il-bidliet isiru bl-anqas spiża soċjali possibbli, jeħtieġ li jiġu stabbiliti politiki li jipproteġu l-manodopera sabiex tiġi żgurata, fit-terminu medju u twil, distribuzzjoni ġusta tax-xogħol meħtieġ fost il-popolazzjoni attiva. Barra minn hekk, kif propost mill-imsieħba soċjali Ewropej, il-KESE jqis li jeħtieġ li jiġi żviluppat sett ta’ indikaturi relatati man-negozjar kollettiv, li jipproteġi lill-ħaddiema b’mod ġenerali, iżda li jista’ wkoll jiżgura u jippromovi, fil-programmi ta’ taħriġ vokazzjonali, miżuri essenzjali biex tiġi żgurata l-mobbiltà, li hija meħtieġa fil-kuntest tal-isfidi maħluqa mit-trasformazzjoni tal-ekonomija. Bl-istess mod, huwa possibbli li tinkiseb distribuzzjoni ġusta tax-xogħol disponibbli fl-ekonomija kollha bl-użu ta’ programmi intelliġenti għall-organizzazzjoni tal-ħin tax-xogħol, li jistgħu jiġu nnegozjati mill-imsieħba soċjali.

3.10.

Trasformazzjoni sinifikanti tas-sistema ekonomika ma tkunx possibbli mingħajr l-appoġġ tas-soċjetà kollha kemm hi. Din hija r-raġuni għaliex huwa essenzjali li matul dan il-proċess diffiċli, dawk li jieħdu d-deċiżjonijiet politiċi jkollhom, minbarra indikaturi statistiċi, stħarriġ u riċerki statistiċi li jippermettu li jiġi mmonitorjat il-livell ta’ fehim u ta’ aċċettazzjoni tal-bidliet mis-soċjetà. Il-KESE jqis li jeħtieġ li jsir stħarriġ ġdid, tat-tip tal-Ewrobarometru, sabiex ikun hemm fehim dwar il-perċezzjoni tas-soċjetà rigward kif qed jinbidel il-mudell ekonomiku. L-Istati Membri u l-Kummissjoni Ewropea għandhom jappoġġjaw ukoll l-iżvilupp ta’ inizjattivi mmirati lejn it-titjib fil-kejl tal-benesseri u l-analiżi tal-impatt tal-attivitajiet ekonomiċi fuq l-ambjent, bħal dik introdotta mill-istitut tar-riċerka Ġermaniż ZOE li żviluppa s-sistema ta’ indikaturi f’mudell tal-“ekonomija doughnut tal-UE sal-2030” (10).

3.11.

Il-KESE jqis li huwa inevitabbli li naqilbu mis-sistema ekonomika li fiha t-tkabbir kien l-ixprun ewlieni għal mudell fejn jipprevali l-iżvilupp sostenibbli. Minħabba l-kumplessità kbira li timplika din it-trasformazzjoni u l-isfidi enormi li toħloq, il-proposti ta’ indikaturi ġodda li jinsabu f’din l-Opinjoni huma naturalment eżempju wieħed biss tal-approċċ li jista’ jiġi adottat f’termini ta’ strumenti ta’ kejl fil-qasam soċjali, ekonomiku jew ambjentali.

Brussell, it-8 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) COM (2021) 188 final, It-Tassonomija tal-UE, ir-Rappurtar dwar is-Sostenibbiltà Korporattiva, il-Preferenzi dwar is-Sostenibbiltà u d-Dazji Fiduċjarji: Nidderieġu l-Finanzi lejn il-Patt Ekoloġiku Ewropew (ĠU C 517, 22.12.2021, p. 72).

(2) Noti fil-qosor tal-konferenza “Lil hinn mill-PDG” – https://ec.europa.eu/environment/beyond_gdp/proceedings/bgdp_proceedings_summary_notes.pdf (mhux disponibbli bil-Malti).

(3) Rapport mill-Kummissjoni dwar il-kejl tal-prestazzjoni ekonomika u l-progress soċjali – https://ec.europa.eu/eurostat/documents/8131721/8131772/Stiglitz-Sen-Fitoussi-Commission-report.pdf (mhux disponibbli bil-Malti).

(4) https://ec.europa.eu/info/publications/economic-policy-making-beyond-gdp-introduction_mt (mhux disponibbli bil-Malti).

(5) https://zoe-institut.de/en/publication/a-compass-towards-2030

(6) OECD (2018), Beyond GDP: Measuring what counts for economic and social performance (“Lil hinn mill-PDG: Il-kejl ta’ dak li jgħodd għall-prestazzjoni ekonomika u soċjali”), Edizzjonijiet OECD, Pariġi – https://doi.org/10.1787/9789264307292-en

OECD (2018), For Good Measure: Advancing Research on- Metrics Beyond GDP (Għal kejl aħjar: Il-promozzjoni tar-riċerka dwar il-kejl tal-benesseri lil hinn mill-PDG), Edizzjonijiet OECD, Pariġi –https://www.oecd-ilibrary.org/economics/for-good-measure_9789264307278-en

(7) https://est.etuc.org/wp-content/uploads/2021/05/FINAL-BEYOND-GDP-SOCIAL-PARTNERS-EU.pdf

(8) Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Il-PDG u lil hinn minnu – l-involviment tas-soċjetà ċivili fl-għażla ta’ indikaturi komplementari” (Opinjoni fuq inizjattiva proprja) (ĠU C 181, 21.6.2012, p. 14).

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Il-Komunikazzjoni mill-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill Ewropew, lill-Bank Ċentrali Ewropew, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni – It-tisħiħ tal-koordinazzjoni tal-politika ekonomika għall-istabilità, it-tkabbir u l-impjiegi – Għodda għal governanza ekonomika tal-UE isħaħ” COM(2010) 367 final (ĠU C 107, 6.4.2011, p. 7).

Opinjoni tal-Kunsill Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Lil hinn mill-PGD – Indikaturi għal żvilupp sostenibbli” (ĠU C 100, 30.4.2009, p. 53).

(9) COM (2021) 188 final, It-Tassonomija tal-UE, ir-Rappurtar dwar is-Sostenibbiltà Korporattiva, il-Preferenzi dwar is-Sostenibbiltà u d-Dazji Fiduċjarji: Nidderieġu l-Finanzi lejn il-Patt Ekoloġiku Ewropew (ĠU C 517, 22.12.2021, p. 72).

(10) Rapport tal-istitut ZOE: A Compass towards 2030 (https://zoe-institut.de/en/publication/a-compass-towards-2030/).

ANNESS

L-ewwel ħarsa lejn il-mudell doughnut tal-UE sal-2030

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/13

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Ir-rwol tat-taxxi korporattivi fil-governanza korporattiva”

(opinjoni fuq inizjattiva proprja)

(2022/C 152/03)

Relatur:

Krister ANDERSSON

Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	25/03/2021
Bażi legali	Artikolu 32(2) tar-Regoli ta’ Proċedura
	Opinjoni fuq inizjattiva proprja
	Riżoluzzjoni
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għall-Unjoni Ekonomika u Monetarja u l-Koeżjoni Ekonomika u Soċjali
Adottata fis-sezzjoni	23/11/2021
Adottata fil-plenarja	08/12/2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	223/4/11

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jemmen li r-rispons fis-settur privat għall-Pjan ta’ Rkupru u għal NextGenerationEU ser ikun kruċjali biex titwettaq u tinkiseb b’mod effettiv ekonomija aktar ekoloġika u diġitalizzata. Il-politiki pubbliċi jridu għalhekk jipprovdu l-inċentivi adegwati. Il-politiki ekonomiċi, b’mod partikolari l-politiki tat-taxxa u l-politiki li għandhom impatt fuq il-governanza korporattiva, iridu jipprovdu proċess effiċjenti tat-teħid tad-deċiżjonijiet u allokazzjoni effiċjenti tar-riżorsi, filwaqt li jippromovu l-kisba tal-objettivi soċjali.

1.2.

Il-KESE jivvaluta li, biex tinkiseb ekonomija ekoloġika u diġitalizzata sostenibbli, jeħtieġ li tiġi indirizzata d-distorsjoni tal-finanzjament b’dejn-bil-bejgħ ta’ ishma fit-tassazzjoni.

1.3.

Il-KESE jħeġġeġ lill-Istati Membri jagħmlu s-sistemi tat-tassazzjoni tagħhom aktar newtrali fir-rigward tal-finanzjament b’dejn u bil-bejgħ ta’ ishma. Dan għandu jinkoraġġixxi d-diversifikazzjoni tas-sorsi ta’ finanzjament u jagħmel l-ekonomija Ewropea aktar reżiljenti.

1.4.

Il-KESE jilqa’ l-inizjattivi tal-Kummissjoni tal-UE biex tippreżenta miżuri li jindirizzaw il-preġudizzju favur il-predispożizzjoni favur il-finanzjament b’dejn fis-sistemi tat-taxxa korporattiva sal-ewwel kwart tal-2022.

1.5.

Il-KESE jenfasizza li għal intrapriżi ġodda u għal investituri li jfittxu opportunitajiet ta’ investiment aktar ekoloġiċi u diġitalizzati, suq kapitali li jiffunzjona tajjeb huwa essenzjali. Għalhekk, il-KESE jappella sabiex jittieħdu aktar passi għall-ikkompletar tal-Unjoni tas-Swieq Kapitali.

1.6.

L-investiment f’teknoloġija ekoloġika ġdida huwa meqjus bħala riskjuż ħafna u għalhekk ta’ spiss jintuża l-finanzjament mill-bejgħ ta’ ishma. Id-dividendi jgħinu biex tiżdied il-likwidità fis-suq, anke meta jista’ jagħti l-każ li jitqiesu li huma wisq fuq terminu qasir, u huma sors importanti ta’ finanzjament.

1.7.

Il-KESE jemmen li s-swieq kapitali u l-fondi privati jista’ jkollhom rwol kruċjali biex jinkoraġġixxu l-perkors tal-kumpaniji lejn ekonomija sostenibbli aktar ekoloġika u diġitalizzata. Kwalunkwe azzjoni ta’ politika mil-leġiżlatur Ewropew dwar it-tassazzjoni, id-dritt tal-kumpaniji u l-governanza korporattiva għandha ssaħħaħ dan ir-rwol.

1.8.

Il-KESE jinnota li, taħt l-influwenza tad-direttivi u r-regolamenti Ewropej, id-dritt nazzjonali tal-kumpaniji huwa parti integrali tas-sistema ġudizzjarja f’kull Stat Membru, fejn id-drittijiet u r-responsabbiltà huma attribwiti għal livelli adatti fi ħdan l-istruttura legali. Ir-regoli jeħtieġ li jkunu speċifiċi għall-pajjiż anke fir-rigward tal-kompożizzjoni tal-bordijiet tad-diretturi, sabiex is-sidien ikunu jistgħu jieħdu d-deċiżjonijiet.

1.9.

Il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni Ewropea twettaq inizjattivi konkreti biex jiġu stabbiliti taxxi fuq il-karbonju simili fl-Istati Membri sabiex jiġu armonizzati l-isforzi biex jinkiseb tnaqqis effettiv tal-livelli tas-CO2. Eżitu ideali għandu joħloq kundizzjonijiet uniformi fis-suq uniku tal-UE fir-rigward tal-emissjonijiet/it-tnaqqis li għandhom jiġu intaxxati, kif ukoll tal-metodi speċifiċi u r-rati ta’ tassazzjoni għal impatt ugwali fuq il-livell tas-CO2 fl-atmosfera.

1.10.

Il-KESE jtenni li l-Istati Membri għandhom, b’mod partikolari, jadottaw politika dwar it-taxxa ambjentali komprensiva u simmetrika dwar l-effett tas-CO2 fuq it-tisħin globali. Hemm bżonn li jiġu introdotti taxxi b’rati kemm pożittivi, kif ukoll negattivi. Id-dħul iġġenerat mit-taxxi fuq is-CO2 għandu jintuża biex jiġu ffinanzjati inċentivi għal tekniki ta’ tnaqqis tas-CO2 fil-livell lokali, reġjonali u nazzjonali.

1.11.

Il-KESE jinnota li, filwaqt li l-bejgħ ta’ prodotti tal-foresti huwa intaxxat bħala introjtu għas-sid, għandu jkun rikonoxxut li t-tħawwil ta’ siġar u t-tkabbir tal-foresti jnaqqsu s-CO2 fl-atmosfera, u għalhekk, f’approċċ simmetriku ta’ intaxxar fuq it-tisħin globali, għandhom jitħeġġu permezz ta’ taxxa negattiva fuq is-CO2. Din tkun miżura importanti biex jintlaħqu objettivi relatati mal-klima.

1.12.

Il-KESE jenfasizza l-ħtieġa għal ftehim universali dwar il-pakkett tat-taxxa tal-OECD/G20, u l-implimentazzjoni kkoordinata tiegħu fil-livell globali. Sabiex tiġi promossa d-diġitalizzazzjoni tal-ekonomija Ewropea, huwa importanti li r-regoli unilaterali fl-Ewropa ma jimpedixxux aktar adattament ta’ mudelli kummerċjali ġodda.

2. Introduzzjoni

2.1.

It-tifqigħa tal-COVID-19 tat lill-ekonomija Ewropea kemm skoss fil-provvista, li jfixkel il-ktajjen tal-provvista, kif ukoll skoss fid-domanda, ikkawżat minn domanda aktar baxxa tal-konsumaturi. B’riżultat ta’ dan, l-investimenti mill-kumpaniji Ewropej naqsu b’mod sostanzjali matul il-pandemija, filwaqt li l-ammont kumplessiv tad-depożiti bankarji żdied.

2.2.

Madankollu, l-irkupru qed jaqbad ir-ritmu u miexi sew. Sabiex l-ekonomija Ewropea tingħata sura ġdida f’konformità mal-objettivi ddikjarati mill-Kummissjoni biex tinkiseb ekonomija aktar sostenibbli, aktar ekoloġika u diġitalizzata, l-investimenti jridu jappoġġjaw l-għanijiet ambjentali, filwaqt li d-diġitalizzazzjoni tikkontribwixxi għal żieda fil-produttività, billi titqies it-trasformazzjoni tas-suq tax-xogħol. Kemm l-inizjattivi privati kif ukoll dawk pubbliċi huma meħtieġa jekk irridu nilħqu l-objettivi ambjentali, ekonomiċi u soċjali.

2.3.

Il-baġit fit-tul tal-UE, inkluż il-Pjan ta’ Rkupru u l-għodod ta’ Next Generation EU, se jimplimenta l-akbar pakkett ta’ stimolu pubbliku li qatt ġie ffinanzjat fl-Ewropa.

2.4.

Ir-rispons fis-settur privat ser ikun kruċjali biex titwettaq u tinkiseb b’mod effettiv ekonomija aktar ekoloġika u diġitalizzata. Il-politiki pubbliċi jridu għalhekk jipprovdu l-inċentivi adegwati. Il-politiki ekonomiċi, b’mod partikolari l-politiki tat-taxxa u l-politiki li għandhom impatt fuq il-governanza korporattiva, iridu jipprovdu proċess effiċjenti tat-teħid tad-deċiżjonijiet u allokazzjoni effiċjenti tar-riżorsi.

2.4.1.

Fir-rigward tal-fondi allokati lill-Istati Membri bħala rispons għall-pandemija tal-COVID-19, iridu jiġu stabbiliti indikaturi ewlenin biex jiġi analizzat kif il-flus investiti ntefqu f’kull Stat Membru (1).

2.5.

Ix-xenarju tat-taxxa internazzjonali għaddej mill-akbar bidliet f’dawn l-aħħar mitt sena. Il-profitt taxxabbli minn uħud mill-akbar kumpaniji se jiġi rilokat mill-pajjiż ta’ residenza għall-pajjiż fejn iseħħ il-bejgħ u fejn jiġu kkonsenjati l-oġġetti u jingħataw is-servizzi. Barra minn hekk, madwar 136 pajjiż fi ħdan il-Qafas Inklużiv tal-OECD qablu dwar rata minima effettiva tat-taxxa korporattiva ta’ 15 %. Bidla importanti oħra hija li l-VAT fl-Ewropa għandha tiġi imposta skont il-prinċipju tad-destinazzjoni.

3. L-importanza ta’ inċentivi adatti

3.1.

Sabiex jintlaħqu l-għanijiet ambjentali, l-intrapriżi, l-unitajiet domestiċi u l-investituri jeħtiġilhom jingħataw inċentivi adatti fil-forma ta’ prezzijiet li jirriflettu l-iskarsezza u l-esternalitajiet. Il-politiki ekonomiċi li jistabbilixxu objettivi ekonomiċi jew soċjali għandhom ikunu riflessi fil-prezzijiet li l-investituri privati u pubbliċi jsibu fis-suq.

3.2.

Madankollu, is-sistemi tat-taxxa korporattiva jittrattaw il-finanzjament b’dejn b’mod aktar favorevoli mill-finanzjament mill-bejgħ ta’ ishma, fis-sens li l-pagamenti tal-imgħax huma deduċibbli mit-taxxa iżda l-kost tal-finanzjament mill-bejgħ ta’ ishma mhuwiex. Dan jirriżulta f’żieda fl-ingranaġġ (livelli ta’ dejn) u għalhekk il-vulnerabbiltà tal-intrapriżi fi żminijiet ta’ taqlib ekonomiku.

3.3.

Sabiex tinkiseb ekonomija ekoloġika u diġitalizzata sostenibbli, jeħtieġ li tiġi indirizzata d-distorsjoni tal-finanzjament b’dejn-bil-bejgħ ta’ ishma. Id-dividendi, li huma soġġetti għal tassazzjoni doppja (l-ewwel fil-livell korporattiv u wara fil-livell tal-azzjonisti), huma importanti mhux biss bħala introjtu għall-pensjonanti u għall-finanzjament tal-istituzzjonijiet tar-riċerka, iżda b’mod partikolari bħala sors ta’ finanzjament għall-investiment f’żona ġdida.

3.4.

L-investiment fi proġetti ta’ investiment ġodda u aktar ekoloġiċi huwa assoċjat ma’ livell għoli ta’ riskju. Il-finanzjament mill-bejgħ ta’ ishma huwa għalhekk is-sors preferut ta’ finanzjament. Qasam ewlieni għat-tisħiħ tal-parteċipazzjoni tas-settur privat fl-investiment ekoloġiku u diġitali huwa t-tneħħija tal-ostakli għas-sorsi ta’ kapital ta’ investiment ġdid.

3.5.

Għal intrapriżi ġodda u investituri li jfittxu opportunitajiet ta’ investiment aktar ekoloġiċi u diġitalizzati, suq kapitali li jiffunzjona tajjeb huwa essenzjali. Id-disponibbiltà tal-kapital hija kruċjali għal eżitu ta’ suċċess. Id-dividendi jgħinu biex tiżdied il-likwidità fis-suq.

3.6.

Is-sostenibbiltà diġà hija fattur kompetittiv immexxi mis-suq li huwa essenzjali għall-kapaċità tal-kumpaniji biex jattiraw klijenti, impjegati u investituri. Il-kunsiderazzjoni tas-sostenibbiltà hija importanti għas-sopravivenza fit-tul ta’ kumpanija. L-għodod regolatorji jridu jinbnew b’mod li jappoġġjaw il-kisba ta’ dawn l-għanijiet u jkunu konformi mal-prinċipji bażiċi ta’ kif joperaw in-negozji.

3.7.

Filwaqt li ma għandu jkun hemm l-ebda interferenza fil-politiki dwar id-dividendi jew influwenza indebita fuq il-kompożizzjoni tal-bordijiet tad-diretturi jew l-infurzar tar-responsabbiltà tad-diretturi lejn kumpanija, huma meħtieġa inċentivi adatti għal ekonomija aktar ekoloġika. Il-governanza ta’ kumpanija trid tqis ir-responsabbiltà soċjali korporattiva, id-direttivi Ewropej rilevanti u l-linji gwida tal-OECD għall-kumpaniji multinazzjonali.

3.8.

It-tisħin globali huwa ta’ tħassib għalina lkoll, u l-kumpaniji għandhom iħallsu l-prezz tas-suq ġust għall-emissjonijiet u jnaqqsu s-CO2 fl-atmosfera. Dan ifisser mhux biss taxxi fuq l-emissjonijiet tas-CO2, iżda wkoll sussidji għal dawk l-attivitajiet li jnaqqsu s-CO2.

3.9.

Qasam importanti ieħor biex jintlaħqu l-objettivi ta’ ekonomija aktar ekoloġika u diġitalizzata huwa t-tassazzjoni ta’ intrapriżi dejjem aktar diġitalizzati. Hija meħtieġa soluzzjoni globali u kunsenswali, u huwa mistenni li jiġi ffinalizzat ftehim komprensiv qabel tmiem is-sena. It-taxxi fuq is-servizzi diġitali ma għandhomx jagħmlux ħsara lill-innovazzjoni jew jiddiżinċentivaw l-investimenti fit-teknoloġiji diġitali.

4. Predispożizzjoni favur il-finanzjament b’dejn/bil-bejgħ ta’ ishma fit-tassazzjoni korporattiva

4.1.

Il-predispożizzjoni favur il-finanzjament b’dejn fis-sistemi tat-taxxa korporattiva jaffettwa l-kostijiet soċjoekonomiċi kif ukoll l-ingranaġġ tal-intrapriżi u l-governanza korporattiva. Id-dipendenza eċċessiva mill-finanzjament b’dejn tista’ timmina l-kisba tal-objettivi tal-Kummissjoni Ewropea hekk kif il-kumpaniji jsiru finanzjarjament vulnerabbli, u l-possibbiltà li jitwettqu proġetti ġodda u riskjużi ta’ investiment ekoloġiku se tiġi affettwata b’mod negattiv. Il-kapaċità li jitħallsu dividendi sabiex l-investituri jaslu biex jiddeċiedu jekk jinvestux fi proġetti ġodda se tkun ristretta.

4.2.

Abbażi tar-regoli tat-taxxa attwali, l-imgħax imħallas fuq self jitnaqqas mill-bażi għat-taxxa, filwaqt li dan mhuwiex il-każ għall-pagamenti mill-bejgħ ta’ ishma. Il-pagamenti mill-bejgħ ta’ ishma jikkonsistu f’żewġ partijiet: pagamenti tal-imgħax u qligħ kapitali. Dawn ir-regoli nazzjonali jagħmlu l-finanzjament permezz tad-dejn aktar vantaġġuż b’mod ċar mill-finanzjament bil-bejgħ ta’ ishma.

4.3.

Allowance speċjali intiż biex joffri lill-kumpaniji trattament tat-taxxa aktar simili għal investimenti ffinanzjati bil-bejgħ ta’ ishma, minn kif attwalment jingħata għall-investimenti ffinanzjati b’dejn, jista’ jnaqqas il-vulnerabbiltà korporattiva u jkun miżura utli għall-promozzjoni ta’ investimenti sostenibbli, aktar ekoloġiċi u diġitali.

4.4.

Ta’ min jinnota li jekk ir-rati statutorji tat-taxxa korporattiva jiżdiedu, ikun ekonomikament aħjar għal kumpanija li tinvesti permezz ta’ self, u b’hekk il-kumpaniji jiġu mħeġġa jiffukaw fuq il-finanzjament b’dejn saħansitra aktar minn qabel. Rata ta’ inflazzjoni ogħla u rati tal-imgħax ogħla jkollhom effett simili, u jżidu l-inċentivi għall-investiment permezz tas-self.

4.5.

4.6.

Fid-Direttiva riveduta proposta dwar il-bażi komuni konsolidata għat-taxxa korporattiva tal-2016, ġie introdott allowance għat-tkabbir u għall-investiment sabiex titnaqqas il-predispożizzjoni favur id-dejn u sabiex jiġu promossi l-investimenti fir-riċerka u l-iżvilupp. L-allowance għat-tkabbir u għall-investiment jingħata billi ż-żieda fl-ekwità deduċibbli mill-bażi taxxabbli tiġi soġġetta għal ċerti kundizzjonijiet (2).

4.7.

Il-Kummissjoni tal-UE ħabbret li fl-ewwel kwart tal-2022 se jiġi ppreżentat abbozz ta’ Direttiva li jindirizza l-predispożizzjoni favur id-dejn (3). Il-KESE jistenna bil-ħerqa li jara proposta dettaljata u jipprovdi kummenti dwarha.

5. Governanza korporattiva fid-dritt tal-kumpaniji

5.1.

Minbarra t-taxxi, id-dispożizzjonijiet regolatorji jistgħu jtejbu jew inaqqsu l-effett tal-inċentivi li jinħolqu b’mezzi oħra. Dispożizzjonijiet regolatorji diretti li jirregolaw is-sjieda u l-kapaċità li l-fondi jintużaw kif l-investituri u l-bordijiet korporattivi jqisu opportun, jistgħu joħolqu diffikultajiet biex jintlaħqu uħud mill-għanijiet mixtieqa.

5.2.

Huwa importanti għal ekonomija li tiffunzjona tajjeb li jkollha regoli u regolamenti adegwati li jaffettwaw l-operat tan-negozji u s-swieq. L-azzjonisti għandhom iżommu lill-maniġment ta’ kumpanija responsabbli jekk il-mezzi jintużaw għal benefiċċju personali u mhux biex jiżdied il-valur ta’ dik il-kumpanija (4). Għadd ta’ liġijiet jirregolaw imġiba korporattiva aċċettabbli f’termini tal-ġlieda kontra l-frodi tat-taxxa, l-evitar tat-taxxa u l-ħasil tal-flus (5), kif ukoll ftehimiet estensivi dwar kodiċijiet tas-suq dwar l-imġiba korporattiva fl-Istati Membri. Kif imħabbar fil-Patt Ekoloġiku Ewropew u fil-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni dwar il-Pjan ta’ Rkupru (COVID-19), huwa importanti li s-sostenibbiltà tiġi inkorporata fil-qafas ta’ governanza korporattiva. Il-Kummissjoni nediet konsultazzjoni pubblika biex tiġbor il-fehmiet tal-partijiet ikkonċernati fir-rigward ta’ inizjattiva possibbli dwar il-governanza korporattiva sostenibbli (6).

5.3.

Il-KESE jikkondividi l-viżjoni ta’ ekonomija Ewropea aktar ekoloġika u diġitalizzata fil-futur, ikkaratterizzata b’ġustizzja, tkabbir u tassazzjoni effettiva, biex b’hekk jinħoloq ambjent li jwassal għal investiment u tkabbir li joħloq l-impjiegi. Biex il-flussi tal-investiment jingħataw direzzjoni mill-ġdid, huwa ta’ importanza kbira li l-kapital ikun disponibbli għall-ekonomija ekoloġika l-ġdida. Id-disponibbiltà ta’ fondi investibbli, flimkien ma’ ċertezza dwar ir-regoli u r-rispett tal-istat tad-dritt, huma fatturi importanti għat-tranżizzjoni b’suċċess tal-ekonomija Ewropea.

5.4.

Il-KESE jaqbel mal-fehma tal-Kummissjoni li l-kumpaniji għandhom jikkontribwixxu għall-kisba ta’ ekonomija aktar ekoloġika, sostenibbli u diġitalizzata, u b’hekk ikun hemm enfasi fuq objettivi fit-tul u distribuzzjoni ġusta bejn il-pajjiżi u ċ-ċittadini.

5.5.

Il-KESE jemmen bis-sħiħ li l-kontroll aħħari fuq l-attivitajiet korporattivi u r-responsabbiltà għalihom għandhom ikunu f’idejn l-azzjonisti. Is-sidien ta’ kumpanija għandhom jinżammu responsabbli. Is-sistema attwali tal-kodiċijiet ta’ governanza korporattiva tal-Istati Membri u l-liġijiet tal-kumpaniji jiddependu tabilħaqq fuq l-azzjonisti, li huma s-sidien tal-kumpanija, u li fl-aħħar mill-aħħar jeżerċitaw kontroll fuq l-istrateġiji u l-prijoritajiet tal-kumpanija billi jaħtru l-bord tad-diretturi tal-kumpanija. Din ir-responsabbiltà tfisser li l-azzjonisti huma responsabbli għall-finanzi u l-kondotta tal-kumpanija, u għandhom jitilfu l-kapital jekk il-kumpanija tesperjenza telf. Prinċipju bażiku stabbilit sew bħal dan m’għandux jinbidel jew jiddgħajjef.

5.6.

L-objettivi fit-tul u l-esternalitajiet soċjali pożittivi għandhom, tabilħaqq, jiġu kkunsidrati sew mill-kumpaniji kemm fl-operazzjonijiet tagħhom ta’ kuljum kif ukoll fid-deċiżjonijiet ta’ investiment tagħhom. Dan huwa dejjem aktar meħtieġ mill-istandards tas-suq, mir-regoli settorjali li jirregolaw il-produzzjoni u mill-investituri madwar id-dinja, li spiss jirrikjedu standards ambjentali, soċjali u ta’ governanza fi ħdan il-korporazzjonijiet (7).

5.7.

Taħt l-influwenza tad-direttivi u r-regolamenti Ewropej, id-dritt nazzjonali tal-kumpaniji huwa parti integrali tas-sistema ġudizzjarja f’kull Stat Membru, fejn id-drittijiet u r-responsabbiltà huma attribwiti għal livelli adatti fi ħdan l-istruttura legali. Ir-regoli jeħtieġ li jkunu speċifiċi għall-pajjiż anke fir-rigward tal-kompożizzjoni tal-bordijiet tad-diretturi. Il-governanza u r-rakkomandazzjonijiet tal-UE għandhom jiżguraw kompetizzjoni ġusta u valuri ġusti fir-rigward tal-imġiba ta’ kumpanija.

5.8.

Sabiex jiġi ffaċilitat ir-rwol meħtieġ tal-fondi privati għall-prijoritajiet tal-Kummissjoni, huwa kruċjali li l-kapital ma jiġix imblukkat fil-kumpaniji, u l-fondi jkunu jistgħu jiġu investiti faċilment f’setturi ewlenin definiti mill-UE.

5.9.

Suq kapitali li jiffunzjona tajjeb fl-UE huwa fundamentali b’mod partikolari għal investimenti ġodda. Għalhekk, il-KESE jappella sabiex jittieħdu aktar passi lejn it-tlestija tal-Unjoni tas-Swieq Kapitali (8).

5.10.

Il-likwidità tas-suq kapitali hija importanti għall-investimenti li għandhom isiru. Il-pagamenti ta’ dividendi, anke meta jista’ jagħti l-każ li jitqiesu li huma wisq fuq terminu qasir, jikkontribwixxu għall-ġabra ta’ fondi disponibbli għal investimenti ġodda fis-setturi ekoloġiċi u diġitali (9). Għalhekk huma kruċjali għal suq tal-kapital li jiffunzjona tajjeb meta jiġu investiti, jew f’intrapriżi ġodda jew f’kumpaniji li jħallsu d-dividendi. Jekk id-dividendi jitħallsu lill-investitur, l-investitur dejjem jista’ jagħżel li jerġa’ jinvesti fil-kumpanija eżistenti jew f’kumpanija oħra. Madankollu, jekk jinżamm il-qligħ, l-investitur jeħtieġlu jillikwida l-ishma bħala l-uniku mod biex jinvesti f’intrapriżi ġodda. Jista’ jkun tajjeb għall-kumpaniji eżistenti u l-investituri jekk il-kapital miżmum jiżdied fil-valur, iżda mhux se jagħmel fondi ġodda disponibbli għal impriżi ġodda jew investiment f’żona ġdida.

5.11.

Il-pagamenti ta’ dividendi jagħtu lill-investituri opportunità biex jirfinaw kontinwament l-istrateġija ta’ investiment tagħhom, u jikkontribwixxu għal proġetti ekoloġiċi, sostenibbli, etiċi u diġitali. Dan diġà ġie osservat f’ħafna każijiet fis-swieq kapitali u fil-qasam tal-ekwità privata (bħal, pereżempju, l-investiment fil-produzzjoni tal-batteriji għall-karozzi elettriċi, jew il-produzzjoni tal-azzar mingħajr karbonju).

5.12.

Il-kumpaniji l-ġodda għandhom jitħallew jikbru u jfittxu bis-sħiħ finanzjament mid-dividendi mħallsa lill-azzjonisti ta’ kumpaniji eżistenti u eżistenti, u b’hekk jippermettu allokazzjoni ġdida ta’ kapital, f’konformità mal-prijoritajiet tal-Kummissjoni. Jistgħu jiġu kkunsidrati inċentivi fiskali għal investiment ekoloġiku ġdid.

5.13.

Il-KESE jemmen li s-swieq kapitali u l-fondi privati jista’ jkollhom rwol kruċjali biex jinkoraġġixxu l-perkors tal-kumpaniji lejn ekonomija sostenibbli aktar ekoloġika u diġitalizzata. Kwalunkwe azzjoni ta’ politika mil-leġiżlatur Ewropew dwar id-dritt tal-kumpaniji u l-governanza korporattiva għandha ssaħħaħ dan ir-rwol.

6. Inċentivi għat-tnaqqis tas-CO2

6.1.

It-taxxi għandhom jintużaw biex jirfdu t-trasformazzjoni tal-ekonomija Ewropea u biex jintlaħqu l-objettivi klimatiċi (10). Huwa importanti li l-intrapriżi u l-unitajiet domestiċi jibbenefikaw mill-istess inċentivi sabiex ikun jista’ jinkiseb tnaqqis tas-CO2 fl-atmosfera bl-inqas kost possibbli.

6.2.

Il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni Ewropea twettaq inizjattivi konkreti biex jiġu stabbiliti taxxi fuq il-karbonju simili fl-Istati Membri sabiex jiġu armonizzati l-isforzi biex jinkiseb tnaqqis effettiv tal-livelli tas-CO2. Eżitu ideali għandu joħloq kundizzjonijiet uniformi fis-suq uniku tal-UE fir-rigward tal-emissjonijiet/it-tnaqqis li għandhom jiġu ntaxxati, kif ukoll il-metodi speċifiċi u r-rati ta’ tassazzjoni għal impatt ugwali fuq il-livell tas-CO2 fl-atmosfera.

6.3.

L-Istati Membri għandhom, b’mod partikolari, jadottaw politika dwar it-taxxa ambjentali komprensiva u simmetrika għall-effett tas-CO2 fuq it-tisħin globali. Hemm bżonn li jiġu introdotti taxxi b’rati kemm pożittivi, kif ukoll negattivi. Id-dħul iġġenerat mit-taxxi fuq is-CO2 għandu jintuża biex jiġu ffinanzjati inċentivi għal tekniki ta’ tnaqqis tas-CO2 fil-livell lokali, reġjonali u nazzjonali.

6.4.

Filwaqt li l-bejgħ ta’ prodotti tal-foresti huwa intaxxat bħala introjtu għas-sid, għandu jkun rikonoxxut li t-tħawwil ta’ siġar u t-tkabbir tal-foresti jnaqqsu s-CO2 fl-atmosfera, u għalhekk, f’approċċ simmetriku ta’ intaxxar fuq it-tisħin globali, għandhom jitħeġġu permezz ta’ taxxa negattiva fuq is-CO2. Din tkun miżura importanti biex jintlaħqu objettivi relatati mal-klima.

6.5.

Eżitu ideali għandu joħloq kundizzjonijiet uniformi madwar id-dinja fir-rigward tal-emissjonijiet/it-tnaqqis li għandhom jiġu intaxxati, kif ukoll tal-metodi speċifiċi u r-rati ta’ tassazzjoni għal impatt ugwali fuq il-livell tas-CO2 fl-atmosfera.

7. L-evitar tad-diżinċentivi għad-diġitalizzazzjoni

7.1.

L-użu tad-data u mudelli kummerċjali ġodda wasslu għall-ħtieġa li jiġu rieżaminati l-prinċipji tat-tassazzjoni internazzjonali dwar kif għandu jiġi allokat id-dħul mit-taxxa fost il-pajjiżi. Huwa importanti li jintlaħaq u jiġi implimentat kunsens globali (11).

7.2.

Il-pakkett tat-taxxa jinkludi proposta għal taxxa minima korporattiva effettiva ta’ 15 %. Il-Ftehim tal-OECD/G20 għandu l-għan li jillimita l-kompetizzjoni fil-qasam tat-taxxa, b’mod partikolari minn pajjiżi b’rati tat-taxxa taħt il-livell limitu, u jiddikjara li “l-MLC (Konvenzjoni Multilaterali) se tirrikjedi li l-partijiet kollha jneħħu t-taxxi kollha fuq is-servizzi diġitali u miżuri simili rilevanti oħra fir-rigward tal-kumpaniji kollha, u li jimpenjaw ruħhom li ma jintroduċux miżuri bħal dawn fil-futur. Definizzjoni dettaljata ta’ x’jikkostitwixxi miżuri simili rilevanti se tiġi ffinalizzata bħala parti mill-adozzjoni tal-MLC u n-Nota ta’ Spjegazzjoni tagħha” (12).

7.3.

Il-KESE jqis li huwa importanti li jiġu stabbiliti regoli adatti li jippromovu aktar diġitalizzazzjoni tal-ekonomija Ewropea, sabiex jintlaħaq l-objettiv ta’ ekonomija aktar ekoloġika u diġitalizzata.

Brussell, it-8 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) Biex ikunu effettivi, il-flus iridu jinġabru b’mod kosteffettiv u jintefqu sew fl-Istati Membri, u jikkontribwixxu għal investimenti li ma kinux isiru mingħajr it-trasferimenti.

(2) Mill-bażi taxxabbli jkun deduċibbli ammont ugwali għar-rendiment definit fuq iż-żidiet fil-bażi ta’ ekwità tal-allowance għat-tkabbir u għall-investiment. Ir-rendiment definit għandu jkun daqs ir-rendiment tal-bond referenzjarju tal-gvern ta’ 10 snin fiż-żona euro f’Diċembru tas-sena li tiġi qabel is-sena tat-taxxa rilevanti, miżjud bi premium ta’ riskju ta’ żewġ punti perċentwali. Ara l-Proposta għal Direttiva tal-Kunsill dwar Bażi Komuni għat-Taxxa Korporattiva, COM(2016) 685 final, 2016/0337 (CNS) (2016).

(3) Allowance għat-Tnaqqis tal-Predispożizzjoni Favur id-Dejn (DEBRA), Komunikazzjoni dwar It-Tassazzjoni tal-Intrapriżi għas-Seklu 21, COM (2021) 251.

(4) Għandu jiġi pprojbit l-użu ta’ fondi tal-kumpaniji mill-maniġers għall-infiq fuq beni ta’ lussu mhux relatati mal-għanijiet tal-kumpanija.

(5) Ara l-Opinjoni tal-KESE dwar Miżuri effettivi u koordinati tal-UE għall-ġlieda kontra l-frodi tat-taxxa, l-evitar tat-taxxa, il-ħasil tal-flus u r-rifuġji fiskali (ĠU C 429, 11.12.2020, p. 6).

(6) Konsultazzjoni dwar Governanza korporattiva sostenibbli, perjodu tal-konsultazzjoni: 26 ta’ Ottubru 2020 – 8 ta’ Frar 2021.

(7) Il-kriterji ambjentali, soċjali u ta’ governanza (kriterji ESG) jirreferu għal fatturi ambjentali, soċjali u ta’ governanza korporattiva li jitqiesu meta jsir investiment f’kumpanija. Għalkemm l-oriġini tagħhom tmur lura għal għexieren ta’ snin, il-kriterji ESG saru referenza għal investiment soċjalment responsabbli f’dawn l-aħħar snin.

(8) Ara l-Opinjoni tal-KESE dwar Unjoni tas-Swieq Kapitali għall-persuni u n-negozji – pjan ta’ azzjoni ġdid (ĠU C 155, 30.4.2021, p. 20).

(9) Diversi riċerkaturi kkontestaw jekk hemmx perspettiva għal żmien qasir fil-politika dwar id-dividendi, ara eż. Martin Carlsson-Wall et al., Corporate Governance and Short-Termism: An in-depth Analysis of Swedish data (Governanza Korporattiva u perspettiva għal żmien qasir: analiżi fil-fond tad-data Żvediża), Stockholm School of Economics (2021). Is-sejbiet empiriċi tagħhom, ibbażati fuq is-snin 2000-2019 b’rabta ma’ 786 kumpanija unika u 7 389 snin intrapriżi (firm-years), ma juru l-ebda indikazzjoni materjali ta’ perspettiva finanzjarja għal żmien qasir.

(10) Ara l-Opinjoni tal-KESE dwar Mekkaniżmi ta’ tassazzjoni għat-tnaqqis tal-emissjonijiet tas-CO2 (ĠU C 364, 28.10.2020, p. 21 ).

(11) Ara l-Opinjoni tal-KESE dwar It-Tassazzjoni tal-Intrapriżi għas-Seklu 21 (ECO/558).

(12) OECD/G20 Base Erosion and Profit Shifting Project Statement on a Two-Pillar Solution to Address the Tax Challenges Arising from the Digitalisation of the Economy, 8 October 2021 (Dikjarazzjoni tal-Proġett tal-OECD/G20 dwar l-Erożjoni tal-Bażi u t-Trasferiment tal-Profitti dwar Soluzzjoni b’żewġ pilastri biex jiġu indirizzati l-isfidi tat-taxxa li jirriżultaw mid-diġitalizzazzjoni tal-ekonomija), p. 7.

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/19

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Voluntiera — Iċ-ċittadini jibnu l-ġejjieni tal-Ewropa”

(opinjoni fuq inizjattiva proprja)

(2022/C 152/04)

Relatur:

Krzysztof PATER

Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	25.3.2021
Bażi legali	Artikolu 32(2) tar-Regoli ta’ Proċedura
	Opinjoni fuq inizjattiva proprja
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għax-Xogħol, l-Affarijiet Soċjali u ċ-Ċittadinanza
Adottata fis-sezzjoni	24.11.2021
Adottata fil-plenarja	8.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	214/3/4

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jinnota li fid-dibattitu dwar il-futur tal-Ewropa, dawk li jfasslu l-politika jridu jkunu konxji li l-futur tal-Ewropa se jkun imsawwar mhux biss mill-politikanti u l-istituzzjonijiet, inklużi l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, iżda anke minn miljuni ta’ ċittadini – voluntieri li jqattgħu l-ħin u l-enerġija tagħhom kuljum jaġixxu b’solidarjetà għall-ġid komuni fi ħdan l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u barra minnhom.

1.2.

Il-volontarjat jinvolvi miljuni ta’ ċittadini fl-Unjoni Ewropea li jaġixxu, b’solidarjetà għal oħrajn, individwalment jew fi ħdan strutturi organizzati (kemm informali kif ukoll formali). Dan il-moviment jirrikjedi appoġġ sistematiku u maħsub, kemm fil-livell tal-UE kif ukoll f’dak tal-Istati Membri, minħabba li l-impatt tiegħu fuq l-iżvilupp soċjali huwa ħafna drabi akbar mill-ispiża potenzjali. Il-KESE jixtieq jara bidliet kwalitattivi pożittivi f’dan l-appoġġ fis-snin li ġejjin li jirriflettu aħjar il-valur tal-voluntieri għall-futur tal-Ewropa.

1.3.

Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni Ewropea tieħu azzjoni biex tiddikjara l-2025 bħala s-Sena Ewropea tal-Voluntieri, meta wieħed iqis li dan ikun:

—	mod kif jingħata rikonoxximent lill-miljuni ta’ voluntieri li wrew ir-rwol soċjali sinifikanti tagħhom, speċjalment f’dawn l-aħħar xhur permezz tal-ħidma tagħhom biex jiġġieldu l-effetti tal-pandemija;

—

mod kif tiġi promossa aktar l-idea tal-volontarjat fis-soċjetajiet tal-Istati Membri, filwaqt li aktar persuni jiġu mħeġġa jagħmlu volontarjat kif ukoll mod li juri li din hija attività inklużiva u universali li tinvolvi persuni mill-gruppi u l-isfondi kollha irrispettivament mill-età u l-post tagħhom fis-soċjetà;

—	opportunità biex jiġu skambjati l-esperjenzi u l-għarfien espert bejn l-awtoritajiet tal-Istati Membri dwar strumenti legali u politiċi biex jiġu appoġġjati l-attivitajiet tal-voluntieri;

—	ispirazzjoni għall-Kummissjoni Ewropea biex tespandi u toħloq programmi ġodda li jindirizzaw voluntieri ta’ kull età;

—	mod kif jiġi promoss il-fehim ta’ proġetti kritiċi għall-futur tal-Ewropa u ċ-ċittadini tagħha, billi jiġu pprovduti data u fatti oġġettivi u tiġi miġġielda l-informazzjoni falza u preġudikata.

1.4.

L-attività tal-voluntieri għandha valur ekonomiku reali (li f’ħafna pajjiżi jammonta għal aktar minn 2 % tal-PDG); f’ħafna oqsma soċjali, il-voluntieri huma meħtieġa jiżguraw il-ħtiġijiet bażiċi taċ-ċittadini, inkluża s-sikurezza tagħhom; il-voluntieri għandhom rwol kruċjali fl-implimentazzjoni tal-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli kollha tan-Nazzjonijiet Uniti; u l-voluntieri huma preżenti f’kull grupp soċjali u ta’ età. Għalhekk, il-KESE jqis li mhuwiex raġonevoli li l-programmi ta’ appoġġ għall-voluntieri fil-livell tal-UE u ffinanzjati mill-UE jiġu limitati biss għaż-żgħażagħ.

1.5.

Wara Opinjoni adottata fl-2013 (1), il-KESE għal darb’ oħra jistieden lill-Kummissjoni Ewropea tieħu azzjoni deċiżiva biex tfassal regoli dettaljati li jippermettu l-ġbir komparabbli tad-data dwar l-attività tal-volontarjat mill-Istati Membri kollha, filwaqt li jisħaq li mingħajr data affidabbli huwa impossibbli li tiġi segwita politika effettiva fi kwalunkwe qasam.

2. Il-kunċett tal-volontarjat

2.1.

Ma hemm l-ebda definizzjoni uffiċjali tal-UE tat-terminu “volontarjat”, iżda huwa ġeneralment mifhum li jħaddan il-forom kollha ta’ attività volontarja, formali jew informali, imwettqa minn persuna bl-għażla tagħha stess u mingħajr tħassib għal qligħ finanzjarju, u li jikkontribwixxi għall-ġid komuni.

2.2.

Id-definizzjoni ta’ xogħol volontarju ppubblikata fl-2011 mill-Organizzazzjoni Internazzjonali tax-Xogħol fil-Manwal tagħha dwar il-Kejl tal-Volontarjat hija konsistenti mal-fehim komuni tal-volontarjat. Skont din id-definizzjoni, ix-xogħol volontarju huwa xogħol mhux ta’ bilfors u bla ħlas; jiġifieri, ħin li l-individwi jagħtu mingħajr ħlas għal attivitajiet imwettqa permezz ta’ organizzazzjoni jew direttament lill-oħrajn barra mill-unità domestika tagħhom (2). Din id-definizzjoni tista’ tintuża fir-riċerka komparattiva internazzjonali għall-kejl tal-volontarjat formali (spiss deskritt bħala xogħol volontarju indirett) u l-volontarjat informali (imsejjaħ “xogħol volontarju dirett” mill-ILO (3)) f’diversi sistemi kulturali u legali. Il-KESE jindika li r-Riżoluzzjoni dwar l-istatistika tax-xogħol, l-impjiegi u l-utilizzazzjoni baxxa tal-ħaddiema adottata mid-19-il Konferenza Internazzjonali tal-Esperti tal-Istatistika dwar ix-Xogħol tal-ILO f’Ottubru 2013 (4) (li tinkludi definizzjoni ġdida ta’ xogħol li tagħmel distinzjoni bejn ix-xogħol imħallas u dak mhux imħallas, u l-bidliet fil-ġbir ta’ data relatata max-xogħol) għandha ttejjeb il-kapaċità li jitkejjel il-volontarjat bħala separat minn forom oħra ta’ xogħol mhux imħallas bħall-kura għal persuni fl-istess familja tal-individwu.

2.3.

L-analiżijiet tal-volontarjat spiss ikunu bbażati fuq distinzjoni bejn il-volontarjat formali u informali. Il-volontarjat formali, li jinkludi attivitajiet f’kuntest organizzattiv, jinvolvi persuni li jinvolvu ruħhom permezz ta’ korpi organizzati (strutturati) bħal NGOs, klabbs jew istituzzjonijiet pubbliċi. Il-volontarjat informali jirreferi għal għajnuna mhux imħallsa mogħtija minn individwi lil persuni oħra minn barra l-familji tagħhom stess jew minn familja mill-qrib iżda mhux fil-kuntest ta’ organizzazzjoni formali. Il-KESE jesprimi dispjaċir għall-fatt li l-volontarjat informali spiss ma jiġix rikonoxxut bħala volontarjat minn persuni li joffru l-assistenza tagħhom, mill-benefiċjarji tal-azzjonijiet tagħhom jew mill-oqfsa legali għall-volontarjat f’xi wħud mill-Istati Membri tal-UE. Din hija waħda mir-raġunijiet għaliex ir-rwol tal-voluntieri huwa attwalment sottovalutat.

2.4.

Il-volontarjat jista’ jsir b’mod okkażjonali, fir-rigward ta’ avveniment jew għajnuna f’diżastri, eż. wara nar jew għargħar. Il-volontarjat jista’ jirrappreżenta wkoll impenn aktar kontinwu. Jista’ jsir f’setturi “relatati man-nies”, eż. fis-servizzi soċjali, is-saħħa, l-edukazzjoni, l-isport, eċċ., jew jista’ jikkonċerna proġetti ambjentali u infrastrutturali bħall-protezzjoni u r-restawr tar-riżorsi naturali jew iż-żamma ta’ ġonna pubbliċi. Il-volontarjat b’mod okkażjonali jista’ jseħħ ukoll f’dawn il-kuntesti, iżda dawn is-setturi huma sostnuti minn voluntieri aktar regolari.

2.5.

Il-KESE jisħaq li l-oqfsa legali għall-volontarjat fl-Ewropa għandhom ikunu ta’ appoġġ u jwasslu għal volontarjat ta’ kwalità, u ma għandhomx joħolqu ostakli bla bżonn għall-volontarjat. Ir-rekwiżiti bħall-assigurazzjoni għall-voluntieri, il-ftehimiet tal-voluntieri u l-kontrolli tar-rekords kriminali għandhom jiġu implimentati bir-reqqa, bil-kwalità u l-aċċess bħala l-prinċipji ewlenin.

2.6.

F’Opinjoni tal-2013, il-KESE osserva li: “Abbażi tad-data disponibbli attwalment dwar il-volontarjat, mhuwiex possibbli li ssir l-analiżi kif tintalab fid-dokumenti tal-KE, il-Parlament, il-Kunsill Ewropew jew il-KESE. Fil-preżent, huwa impossibbli li tiġi sorveljata b’mod affidabbli l-importanza ekonomika tal-volontarjat jew il-kontribut tiegħu għall-politiki fil-livell tal-UE. Mhuwiex possibbli li jitkejjel l-ammont totali tal-ħin dedikat [għall-volontarjat] jew tal-valur monetarju tiegħu u, għaldaqstant, biex issir evalwazzjoni ta’ kemm hu mifrux f’termini ta’ indikaturi ekonomiċi universali bħal pereżempju l-impjieg nazzjonali (in-numru ta’ persuni li qed jaħdmu fl-ekonomija nazzjonali) jew il-PDG”. Il-KESE talab ukoll li ssir ħidma preparatorja, li abbażi tal-proposta qafas tal-ILO għandha twassal għat-tfassil ta’ regoli dettaljati għat-twettiq tar-riċerka fl-UE. Il-KESE jesprimi dispjaċir għall-fatt li minn dak iż-żmien ’l hawn ma sar l-ebda progress fl-istabbiliment ta’ sistema komuni għall-kejl tal-valur tal-volontarjat fl-Ewropa. Għalhekk, il-Kumitat jerġa’ jistieden lill-Kummissjoni Ewropea taġixxi b’mod deċiżiv biex timplimenta r-rakkomandazzjonijiet tal-KESE, filwaqt li jisħaq li mingħajr data affidabbli huwa impossibbli li tiġi segwita politika effettiva fi kwalunkwe qasam.

2.6.1.

Il-KESE jissottolinja li ġbir aħjar tad-data, li jmur lil hinn mill-PDG u l-valur ekonomiku biex jiġu kkunsidrati wkoll, pereżempju, il-ħin iddedikat mill-voluntieri, l-età, il-ġeneru, l-oqsma ta’ attività u l-valur miżjud tagħhom għas-soċjetà b’mod aktar ġenerali, bħall-indikaturi tas-saħħa u l-benesseri, il-kwalità tal-ħajja u l-koeżjoni soċjali, ikun ta’ benefiċċju mifrux.

2.6.2.

Ftit istituti nazzjonali tal-istatistika biss nedew u wettqu riċerka dwar ix-xogħol volontarju abbażi tal-metodoloġija tal-ILO, u l-Polonja hija l-uniku pajjiż fejn l-istitut nazzjonali tal-istatistika tiegħu diġà wettaq tali riċerka darbtejn, fl-2011 u fl-2016, bi studju ieħor skedat għall-bidu tal-2022. L-istudju tal-2011 ikkalkula l-valur tax-xogħol volontarju għal madwar 2,8 % tal-PDG (5), l-istudju tal-2016 għal madwar 1,2 % tal-PDG (6). Din id-diskrepanza wiesgħa rriżultat minn ċerti bidliet fil-metodoloġija. Waħda minn dawn kienet il-fatt li filwaqt li fl-2011 il-mistoqsijiet kienu jinkludu attività volontarja mwettqa mir-rispondent għall-benefiċċju tal-membri tal-familja, iżda li jgħixu f’dar oħra, fl-2016 tali attività ma kinitx ikkunsidrata. Oħra kienet li l-mistoqsijiet fl-2011 kienu jikkonċernaw l-attività matul l-2010 kollha, filwaqt li fl-2016 tqies biss il-volontarjat li kien twettaq matul il-perjodu ta’ 4 ġimgħat fl-ewwel trimestru immedjatament qabel l-istħarriġ. Dan l-eżempju juri b’mod ċar li mhuwiex possibbli li tinkiseb data komparabbli mingħajr ma tiġi żviluppata metodoloġija komuni fil-livell tal-UE mibdija mill-Eurostat.

2.7.

Il-volontarjat għandu valur għall-individwi, il-komunitajiet, l-ambjent, l-ekonomija u għas-soċjetà b’mod ġenerali bħala wieħed mill-aktar espressjonijiet viżibbli ta’ solidarjetà. Jippromovi u jiffaċilita l-inklużjoni soċjali, jibni l-kapital soċjali u għandu effett trasformattiv fuq is-soċjetà. L-iżvilupp ta’ soċjetà ċivili li tiffjorixxi b’voluntieri involuti jista’ joffri soluzzjonijiet kreattivi u innovattivi għal sfidi komuni. Il-volontarjat jikkontribwixxi għat-tkabbir ekonomiku, u għalhekk jistħoqqlu kejl speċifiku u mmirat f’termini tal-kapital kemm ekonomiku kif ukoll soċjali. Għandu wkoll rwol dejjem akbar fil-protezzjoni ambjentali u huwa sors kruċjali ta’ tagħlim għal ħafna voluntieri. F’dan il-kuntest, il-politiki pubbliċi, filwaqt li huma mmirati direttament lejn l-appoġġ tal-voluntieri, għandhom jirriflettu wkoll il-ħtieġa ta’ infrastruttura ta’ appoġġ għall-volontarjat b’finanzjament suffiċjenti u xieraq għal miżuri ta’ appoġġ bħall-ispejjeż tat-taħriġ u l-assigurazzjoni.

3. Attivitajiet ta’ volontarjat fil-livell tal-UE

3.1.

Il-KESE jesprimi dispjaċir għall-fatt li wara tmiem is-Sena Ewropea tal-Volontarjat 2011, il-volontarjat beda jisparixxi gradwalment mill-aġenda Ewropea. Fid-dokumenti uffiċjali deher biss b’mod sporadiku – matul il-ħolqien tal-Voluntiera tal-Għajnuna tal-UE u l-Korp Ewropew ta’ Solidarjetà, u bħala tema ta’ prijorità fil-Programm “L-Ewropa għaċ-Ċittadini”.

3.2.

Il-KESE jissottolinja li fl-Istati Membri twettaq biss ammont limitat ta’ riċerka dwar il-volontarjat. Din ir-riċerka kopriet diversi aspetti tal-volontarjat (pereżempju l-livell ta’ parteċipazzjoni fil-volontarjat, il-profil demografiku tan-nies involuti u l-motivazzjoni tagħhom). Huwa impossibbli li tintuża din ir-riċerka għall-analiżi mwettqa madwar l-UE kollha minħabba n-nuqqas ta’ konsistenza fl-approċċi metodoloġiċi, inkluż anke l-kamp ta’ applikazzjoni tad-definizzjoni tal-volontarjat u d-differenzi fid-dati tar-riċerka. Ir-rapport li sar fl-2010 fuq it-talba tal-Kummissjoni Ewropea mid-ditta ta’ konsulenza GHK (7) għadu l-aħħar sors komprensiv u siewi ta’ data disponibbli minkejja l-limitazzjonijiet tiegħu f’termini ta’ komparabbiltà tad-data.

3.2.1.

Ir-rapport tal-GHK wera li 22-23 % taċ-ċittadini tal-UE li għandhom aktar minn 15-il sena kienu involuti fil-volontarjat, definit bħala attività mwettqa minn persuna minn rajha, primarjament fi ħdan organizzazzjoni mhux governattiva għal kawża mingħajr skop ta’ qligħ.

3.2.2.

Fl-istess ħin, ir-rapport indika li minħabba d-differenzi metodoloġiċi, id-devjazzjoni fir-riżultati spiss tista’ tkun daqs 30 sa 40 punt perċentwali.

3.3.

Il-modulu ad hoc Il-parteċipazzjoni soċjali/kulturali u d-deprivazzjoni materjali (8) miżjud fl-2015 mal-istħarriġ annwali tal-Eurostat dwar l-Introjtu u l-Kundizzjonijiet tal-Għajxien kien fih ftit mistoqsijiet dwar l-attivitajiet ta’ volontarjat. Abbażi tad-data miksuba minn dak l-istħarriġ, huwa stmat li madwar 18,9 % taċ-ċittadini tal-UE kienu involuti fil-volontarjat formali u madwar 22,5 % fil-volontarjat informali, livell simili ta’ involviment taċ-ċittadini tal-UE għal dak muri fir-rapport tal-GHK.

3.4.

L-istħarriġ tal-Ewrobarometru Flash “Żgħażagħ Ewropej” ippubblikat f’April 2015 (9) fih l-aktar data reċenti disponibbli dwar l-attività taċ-ċittadini żgħażagħ tal-UE li għandhom bejn 15 u 30 sena. Il-KESE jinnota li s-similaritajiet bejn id-data dwar iż-żgħażagħ f’dan l-istudju u d-data dwar iċ-ċittadini adulti kollha tal-UE minn studji oħra juru b’mod ċar li l-gruppi kollha ta’ età huma involuti bl-istess mod fil-volontarjat.

3.4.1.

Skont l-istħarriġ “Żgħażagħ Ewropej”, 25 % taż-żgħażagħ fl-UE kienu involuti f’attività volontarja organizzata f’dawn l-aħħar 12-il xahar, iżda dan il-proporzjon ivarja b’mod konsiderevoli (minn 10 % għal 42 %) bejn il-pajjiżi individwali.

3.4.2.

L-istess stħarriġ jikkonkludi wkoll li: “Hemm żewġ oqsma ewlenin ta’ enfasi għall-attivitajiet volontarji mwettqa miż-żgħażagħ: il-karità, l-għajnuna umanitarja u għall-iżvilupp (44 %) u l-edukazzjoni, it-taħriġ u l-isport (40 %)”. Dawn huma wkoll l-aktar attivitajiet volontarji komuni taż-żgħażagħ f’kull wieħed mill-Istati Membri.

3.4.3.

93 % tar-rispondenti indikaw li qatt ma għamlu volontarjat barra mill-pajjiż.

3.4.4.

Il-Korp Ewropew ta’ Solidarjetà l-ġdid, li issa jinkludi l-volontarjat f’sitwazzjonijiet ta’ għajnuna umanitarja (li qabel kienu koperti mill-Voluntiera tal-Għajnuna tal-UE) għandu jkun ta’ saħħa u kamp ta’ applikazzjoni suffiċjenti sabiex iwassal għal aktar volontarjat miż-żgħażagħ, speċjalment f’pajjiżi oħra, kemm fi ħdan il-programm kif ukoll barra minnu. Għandhom jiġu pprovduti r-riżorsi meħtieġa biex jintlaħaq dan l-objettiv. Għandha tiġi esplorata wkoll il-possibbiltà li l-programm jiġi estiż biex jappoġġja l-involviment fil-volontarjat fost persuni li għandhom aktar minn 30 sena, jew inkella għandhom jiġu pprovduti riżorsi addizzjonali tal-UE biex jiġi żviluppat programm parallel mingħajr restrizzjoni fuq l-età.

3.5.

F’Jannar 2021, il-Kummissjoni Ewropea ppubblikat il-Green Paper dwar it-Tixjiħ tagħha, li enfasizzat li għadd kbir ta’ persuni akbar fl-età għadhom jagħtu kontribut attiv u siewi lis-soċjetà u lill-ekonomija, b’20 % ta’ dawk bejn il-65 u l-74 sena involuti fil-volontarjat formali, u persuni ta’ aktar minn 75 sena jibqgħu involuti wkoll sakemm tippermetti s-saħħa tagħhom.

3.6.

F’Settembru 2020, il-Kunsill tal-Unjoni Ewropea ppubblika l-konklużjonijiet finali dwar “Id-Drittijiet tal-Bniedem, il-Parteċipazzjoni u l-Benesseri ta’ Persuni Akbar fl-Età fl-Era tad-Diġitalizzazzjoni” (10), li fihom, fost affarijiet oħra, huwa stieden lill-Kummissjoni tikkunsidra l-istabbiliment ta’ pjattaforma diġitali dwar “Il-parteċipazzjoni u l-volontarjat wara l-ħajja tax-xogħol”.

3.6.1.

Pjattaforma bħal din tista’ tipprovdi informazzjoni għal persuni akbar fl-età dwar l-involviment f’azzjoni volontarja f’pajjiżi oħra minbarra tagħhom stess. Barra minn hekk, tista’ tinforma lill-awtoritajiet lokali u lil atturi oħra kif għandhom jinvolvu lil persuni akbar fl-età fil-volontarjat u tipprovdi gwida u informazzjoni lil persuni interessati li jsibu opportunitajiet ta’ volontarjat adatti għal persuni akbar fl-età madwar l-Ewropa.

3.6.2.

Il-KESE jappoġġja bis-sħiħ l-istabbiliment ta’ pjattaforma bħal din li tintegra l-pjattaformi eżistenti u tevita d-duplikazzjoni tal-isforzi, filwaqt li jissottolinja li l-attività volontarja minn persuni akbar fl-età għandha rwol importanti kemm għal dawk appoġġjati mill-attivitajiet tagħhom kif ukoll għall-voluntieri nfushom billi tippermettilhom jibqgħu attivi lil hinn mill-kamp ta’ applikazzjoni tal-impjiegi, peress li għandha impatt pożittiv sostanzjali fuq il-benesseri mentali u fiżiku tagħhom.

3.6.3.

Il-KESE jindika li l-Korp Ewropew ta’ Solidarjetà għaż-żgħażagħ u l-pjattaforma proposta biex jiġu appoġġjati l-voluntieri akbar fl-età għandhom jipprovdu l-bażi għal politika Ewropea tal-volontarjat aktar komprensiva u trażversali li trawwem is-solidarjetà u r-responsabbiltà għal u bejn persuni ta’ kull età li qed jikkontribwixxu b’mod liberu għall-futur tal-Ewropa abbażi tas-solidarjetà u l-valuri Ewropej.

3.6.4.

Il-KESE jirrakkomanda li din il-pjattaforma tinkludi gradwalment gruppi ta’ età usa’ ta’ voluntieri u tkun akkumpanjata minn sforzi akbar biex jitnaqqsu l-ostakli għall-volontarjat transfruntier bħat-telf tad-drittijiet għall-benefiċċji pubbliċi u s-sistemi ta’ appoġġ, id-drittijiet ta’ residenza, u dispożizzjonijiet assoċjati bħall-aċċess għall-kuntratti tat-telefonija mobbli u tal-konnettività tal-Internet.

3.7.

Ħafna voluntieri madwar l-Ewropa huma involuti f’attivitajiet li huma konformi mal-proġetti tal-UE li ilhom għaddejjin tal-Kummissjoni Ewropea (ta’ importanza kritika għall-futur tal-Ewropa, pereżempju dwar it-tilqim, id-diġitalizzazzjoni, kwistjonijiet klimatiċi, riformi finanzjarji, id-dibattitu nukleari, ir-riformi tax-xogħol, eċċ). Peress li ċ-ċittadini jeħtieġ li jiksbu fehim fattwali u imparzjali tal-proposti ewlenin mill-istituzzjonijiet tal-UE qabel ma jkunu jistgħu jappoġġawhom, il-KESE jappella lill-Kummissjoni Ewropea biex tappoġġja b’mod attiv dawk l-attivitajiet imwettqa minn voluntieri li jistgħu jgħinu biex jirbħu l-appoġġ taċ-ċittadini għal proġetti ewlenin tal-UE, inkluż billi jitnaqqas ir-riskju ta’ informazzjoni falza u preġudikata.

3.8.

It-tkabbir ta’ finanzjament b’rata fissa u b’somma f’daqqa ta’ proġetti għandu jippermetti li l-kontribut tal-voluntieri jiġi rikonoxxut bħala kofinanzjament għall-għotjiet tal-UE. Madankollu, dan fil-prattika mhuwiex qed jiffunzjona tajjeb minħabba l-fatt li l-kontributi tal-ħin tal-volontarjat ġeneralment ma jistgħux jiġu inklużi fil-kontijiet organizzattivi. Barra minn hekk, ħafna aġenziji li jimmaniġġjaw l-għotjiet tal-UE jirrikjedu li jiġu pprovduti riċevuti ta’ pagamenti għall-ammonti sħaħ ta’ pagamenti b’rata fissa u b’somma f’daqqa – xi ħaġa li tmur kontra l-intenzjoni u l-ispirtu tal-approċċ ta’ finanzjament bħala metodu ta’ kalkolu. Il-KESE jtenni t-talbiet tiegħu f’dan ir-rigward, stabbiliti fl-Opinjonijiet adottati fl-2006 (11) u fl-2013 (12), u jesprimi dispjaċir għall-fatt li dawn għadhom ma ġewx implimentati bis-sħiħ. Il-KESE jinnota li l-programmi ta’ finanzjament tal-Kunsill tal-Ewropa għandhom mekkaniżmu biex jinkludu l-ħin tal-volontarjat bħala kofinanzjament għall-għotjiet tagħhom.

3.9.

Il-KESE jappoġġja bis-sħiħ il-kompetizzjoni għall-Belt Kapitali Ewropea għall-Volontarjat (13), imnedija miċ-Ċentru għall-Volontarjat Ewropew fl-2013 bħala parti mill-wirt tal-EYV2011, li tgħaqqad il-politiki u l-prattiki tal-volontarjat lokali mal-kuntest Ewropew u mal-valuri u l-oqfsa ta’ politika Ewropej. Il-KESE jitlob li l-inizjattiva tiġi mħeġġa u appoġġjata mill-istituzzjonijiet kollha tal-UE, iżda b’enfasi partikolari wkoll fuq il-livell sottonazzjonali bħala mod kif iċ-ċittadini jinġiebu eqreb ta’ dawk li jfasslu l-politika tal-UE u biex jintwera l-appoġġ fil-livell tal-UE għal attivitajiet ibbażati fuq is-solidarjetà u għal ċittadini attivi li jikkontribwixxu għall-futur tal-Ewropa. Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni Ewropea tappoġġja b’mod attiv it-tixrid ta’ prattiki tajba fil-politiki pubbliċi li jappoġġjaw l-attivitajiet ta’ volontarjat fil-livell lokali, b’użu partikolari ta’ eżempji mill-muniċipalitajiet li kienu kandidati u rebbieħa fil-kompetizzjoni għall-Belt Kapitali Ewropea għall-Volontarjat.

4. Xejriet fl-attività tal-volontarjat

4.1.

Il-KESE jindika li l-bidliet demografiċi li għaddejjin se jkollhom impatt fuq l-attività tal-voluntieri fis-snin li ġejjin.

4.1.1.

L-Ewropa għandha popolazzjoni li qed tixjieħ u rati tat-twelid aktar baxxi. Dan ifisser li hemm aktar voluntieri bi kwalifiki għoljin disponibbli għal aktar żmien, iżda wkoll aktar persuni anzjani li jeħtieġu l-appoġġ tal-voluntieri peress li jgħixu aktar fit-tul. Madankollu, bit-tnaqqis fir-rati tat-twelid, jista’ ma jkunx hemm żgħażagħ biex jagħmlu volontarjat u se jkunu meħtieġa aktar proġetti bejn il-pari għall-voluntieri adulti u dawk akbar fl-età.

4.1.2.

L-Ewropa għandha popolazzjonijiet dejjem aktar diversi u li qed jinbidlu u se jkun hemm bżonn ta’ aktar ħidma biex tiġi żgurata l-inklużjoni soċjali. L-Istati Membri ma jistgħux iħallsu għal dan kollu mill-finanzi pubbliċi, u anke kieku kellhom il-fondi, mhijiex biss kwistjoni ta’ flus. Approċċ aktar uman u bbażat fuq is-solidarjetà huwa meħtieġ għal inklużjoni vera. Voluntieri li jaġixxu b’solidarjetà ma’ xulxin huma meħtieġa għal dan. Huwa meħtieġ sforz akbar biex tiġi miġġielda s-solitudni u jiġi pprovdut appoġġ għas-servizzi soċjali meta l-familji jkunu aktar mifruxa bejn il-pajjiżi u l-kontinent. Il-KESE jemmen li l-awtoritajiet pubbliċi fil-livelli tal-UE, tal-Istati Membri u dawk lokali għandhom ikunu mħejjija għal dan, u li l-proċess irid jinkludi l-ħolqien ta’ kundizzjonijiet favorevoli għall-espansjoni tal-attivitajiet volontarji.

4.1.3.

Qed tinġabar inqas taxxa fl-Istati Membri u qed jonqsu l-baġits pubbliċi, iżda fl-istess ħin hemm domanda ogħla għas-servizzi. Aktar inugwaljanzi u faqar jirriżultaw f’aktar ħtiġijiet fil-popolazzjoni, iżda dan jikkuntrasta ma’ tnaqqis fil-finanzjament għall-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, li jista’ jkun utli ferm – bl-appoġġ tal-voluntieri – biex tittejjeb is-sitwazzjoni taċ-ċittadini individwali u l-familji. Il-KESE jirrimarka li għandu jintlaħaq bilanċ aħjar.

4.2.

Il-KESE jissottolinja li l-bidliet kontinwi fl-istil tal-ħajja u fit-tipi ta’ attività li jipproduċu rikonoxximent soċjali, jew il-ħtieġa li jiġu żviluppati ħiliet ġodda li jistgħu jkunu utli mal-lat professjonali għall-ġenerazzjonijiet żgħażagħ, jistgħu jirriżultaw fi spariġġ bejn l-interess taċ-ċittadini fil-volontarjat u l-opportunitajiet reali ta’ volontarjat, u li l-livell ta’ volontarjat jista’ għalhekk jonqos, minkejja “provvista u domanda” għoljin. Dan il-fenomenu jrid jiġi mmonitorjat b’mod kostanti sabiex maż-żmien ikunu jistgħu jsiru aġġustamenti fil-politiki pubbliċi.

4.3.

Qed tiġi osservata bidla wiesgħa minn volontarjat tradizzjonali, regolari u fit-tul ibbażat fuq impenji ppjanati u fit-tul għall-volontarjat b’mod okkażjonali. Ħafna voluntieri huma lesti li jwettqu attività b’mod okkażjonali, anke għal avveniment ta’ darba, iżda ma jridux jidħlu għal impenji personali fit-tul. Din ix-xejra hija riflessa fit-tkabbir ta’ “turiżmu li jinkludi xogħol ta’ volontarjat”, fejn in-nies jivvjaġġaw għall-iskop speċifiku tal-volontarjat jew jieħdu opportunitajiet biex jagħmlu volontarjat waqt li jkunu fuq vaganza. Għandha tingħata attenzjoni kbira biex jiġi żgurat li dan it-tip ta’ volontarjat ikollu ħtiġijiet soċjali reali fil-qalba tiegħu. Fejn il-volontarjat jista’ jagħmel aktar ħsara mill-ġid, eż. f’ambjenti istituzzjonali mat-tfal jew ma’ persuni vulnerabbli oħra (bħall-orfanotrofji), dan għandu jkun ipprojbit.

4.4.

Xejra oħra osservata f’dawn l-aħħar snin hija l-ħolqien ta’ intermedjarji bħall-istituzzjonijiet tal-għajnuna soċjali jew tal-edukazzjoni, l-organizzazzjonijiet reliġjużi, l-organizzaturi tal-volontarjat għall-familji, ċentri tal-voluntieri lokali, jew il-volontarjat (korporattiv) tal-impjegati. Dawn il-korpi jgħinu lill-voluntieri jsibu post ta’ attività, u jfittxu organizzazzjonijiet li jallokaw direttament lill-voluntieri. Dan jipprovdi appoġġ għal persuni li qed ifittxu opportunità biex jibdew attività volontarja. Madankollu, hemm ir-riskju li l-attivitajiet ta’ dawn l-intermedjarji jistgħu jaffettwaw b’mod negattiv il-perċezzjoni tal-volontarjat fis-soċjetà –speċjalment, pereżempju, jekk l-attivitajiet tagħhom jiġu kkummerċjalizzati.

4.5.

L-avvanzi fil-kapaċità online u fil-midja soċjali qed jippermettu liċ-ċittadini jorganizzaw lilhom infushom b’mod aktar faċli għall-volontarjat ad hoc. Dan jagħmel ukoll it-tipi kollha ta’ opportunitajiet ta’ volontarjat aktar aċċessibbli b’mod immedjat għaċ-ċittadini, bi pjattaformi online li jqabblu l-provvista mad-domanda. Iż-żieda rapida ta’ teknoloġiji ġodda ppermettiet l-espansjoni ta’ forom ġodda ta’ volontarjat, bħall-volontarjat online, li ma jiddependix minn ħinijiet u postijiet speċifiċi u li jista’ jsir fi kwalunkwe post fejn il-voluntier ikollu aċċess online u apparat li minnu jagħmel konnessjoni.

4.5.1.

Madankollu, il-KESE jindika li għandha tingħata attenzjoni biex dawk mingħajr aċċess online ma jiġux esklużi mill-volontarjat.

4.5.2.

Il-KESE jenfasizza li l-oqfsa legali għall-volontarjat fl-Istati Membri jeħtieġ li jlaħħqu ma’ din il-bidla u jiżguraw, fir-rigward, pereżempju, tal-protezzjoni tad-data, li jkomplu jiġu protetti persuni vulnerabbli u li l-voluntieri jkunu mħarrġa adegwatament, anke meta l-volontarjat isir b’mod informali u ad hoc. Dawk li jfasslu l-politika ma għandhomx jaħsbu li ma hemmx bżonn li jiġu ffinanzjati l-appoġġ għall-volontarjat u l-organizzazzjonijiet tal-infrastruttura meta n-nies ikunu jistgħu jorganizzaw lilhom infushom online.

4.6.

Il-KESE jara l-ħtieġa ta’ kooperazzjoni aktar transsettorjali bejn l-imsieħba soċjali fil-qafas tal-volontarjat tal-impjegati. Sabiex ikollhom l-akbar impatt, l-impjegaturi u l-impjegati għandhom jissieħbu mal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili li huma esperti fil-qasam u/jew il-kawża li jixtiequ jappoġġjaw, aktar milli jippruvaw jimplimentaw programmi ta’ volontarjat direttament huma stess.

4.7.

Il-KESE jirrikonoxxi li l-“volonturiżmu” huwa industrija li qed tikber fl-Ewropa u għandu jiġi regolat biex jipproteġi l-integrità tal-volontarjat, il-voluntieri potenzjali u l-komunitajiet lokali.

4.8.

54 % taż-żgħażagħ li wieġbu fi stħarriġ tal-Ewrobarometru (14) qalu li ma kienu ġarrbu l-ebda spiża bħala parti mill-attivitajiet volontarji tagħhom, filwaqt li 28 % indikaw li kienu ġarrbu spejjeż iżda ma rċevew l-ebda kontribuzzjoni, u 16 % kienu ġarrbu spejjeż u rċevew kontribuzzjonijiet għal dawk l-ispejjeż. Din id-data trid titqies mill-benefiċjarji jew mill-koordinaturi tax-xogħol tal-voluntieri, sabiex l-ispejjeż ma jsirux ostaklu li jillimita l-involviment taż-żgħażagħ. Il-KESE jissottolinja l-importanza tar-rimborż ta’ anke spejjeż żgħar għall-voluntieri, u jistenna li l-awtoritajiet nazzjonali u lokali fl-Istati Membri jippromovu u jappoġġjaw dan l-approċċ mingħajr ebda implikazzjoni ta’ taxxa mhux favorevoli għall-voluntieri jew għall-organizzazzjonijiet ikkonċernati.

4.9.

Hemm inkonsistenzi fl-oqfsa legali u fir-rekwiżiti legali u ta’ sikurezza għall-voluntieri u għall-benefiċjarji tagħhom madwar l-Ewropa. Il-KESE jisħaq li għandhom jittieħdu passi biex tiġi ssemplifikata s-sistema għas-sikurezza u l-benefiċċju ta’ kulħadd. L-assigurazzjoni tar-responsabbiltà ċivili għall-voluntieri għandha ssir disponibbli fis-suq tal-assigurazzjoni fil-pajjiżi kollha, u għandu jiġi stabbilit appoġġ mill-gvern u/jew mill-fondazzjoni biex jiġu koperti l-ispejjeż. Iċ-ċertifikati tar-rekords kriminali għal dawk li jagħmlu volontarjat mat-tfal jew ma’ persuni vulnerabbli għandhom ikunu obbligatorji f’kull Stat Membru u aċċessibbli faċilment u bi prezz baxx għall-voluntieri potenzjali. Il-KESE jistieden lill-Istati Membri kollha jimplimentaw dawn is-soluzzjonijiet, u jħeġġeġ lill-Kummissjoni Ewropea tippromovi l-aħjar prattiki f’dan il-qasam. Dawn l-attivitajiet se jrawmu wkoll il-volontarjat transfruntier.

4.10.

Il-KESE jemmen li aktar ma l-persuni jiġu introdotti f’età żgħira għall-volontarjat, aktar ikun probabbli li dawn jikbru f’adulti soċjalment inklużi u involuti li jagħmlu l-parti tagħhom għall-futur tal-Ewropa. Inizjattivi bħal programmi ta’ tagħlim tas-servizzi fl-iskejjel u l-volontarjat bħala familja għandhom jiġu mħeġġa. Jekk ikun meħtieġ, l-oqfsa legali għandhom jiġu adattati biex ikun possibbli għaż-żgħażagħ u t-tfal li jagħmlu volontarjat ukoll. L-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ għandhom rwol importanti ħafna f’dan il-proċess u għalhekk għandhom jirċievu appoġġ adegwat u suffiċjenti mill-awtoritajiet pubbliċi.

5. Ir-rwol tal-voluntieri fil-komunità

5.1.

Ma hemm l-ebda dubju li l-voluntieri joħolqu valur ekonomiku, ambjentali u soċjali sostanzjali. F’organizzazzjonijiet mingħajr skop ta’ qligħ, il-voluntieri ta’ spiss ikunu essenzjali biex jiżguraw it-twettiq effettiv tal-kompiti, billi huma waħda mill-aktar riżorsi importanti ta’ dawn l-organizzazzjonijiet. Huma spiss jiġu rikonoxxuti mid-dinja ta’ barra bħala simbolu tal-attivitajiet ta’ dawk l-entitajiet. Għal ħafna, speċjalment għaż-żgħażagħ, il-volontarjat huwa xi ħaġa speċjali. Ħafna drabi huwa l-ewwel attività li fiha jingħataw is-setgħa li jwieġbu għall-ħtiġijiet soċjali reali u li jkunu jistgħu jaraw malajr l-effetti tal-azzjonijiet tagħhom bħala ċittadini involuti, u b’hekk jitnaqqas b’mod sinifikanti r-riskju tal-esklużjoni soċjali.

5.2.

F’ħafna każijiet qed isir legalment aktar diffiċli għaċ-ċittadini biex jorganizzaw ruħhom fir-rigward ta’ kwistjonijiet ta’ tħassib komuni u jinvolvu lin-nies bħala voluntieri li jikkontribwixxu għas-soċjetà mingħajr ma jfittxu qligħ personali. Għandhom jiġu żgurati d-drittijiet ta’ assoċjazzjoni u l-finanzjament u l-appoġġ pubbliku għall-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili. Il-KESE jissottolinja li l-finanzjament pubbliku għall-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili jikkontribwixxi bil-kbir mhux biss għall-funzjoni u r-rwol tagħhom fis-soċjetà iżda anke għaż-żamma tal-indipendenza u l-kapaċità tagħhom li jiżguraw proċessi demokratiċi interni li jippermettu li x-xewqat tal-membri tagħhom jiġu rikonoxxuti u rrappreżentati mingħajr interferenza minn barra.

5.2.1.

Soċjetà ċivili li tiffunzjona tajjeb hija sinjal ta’ demokrazija b’saħħitha u tikkontribwixxi ferm għall-kwalità tal-ħajja u l-paċi u l-istabbiltà. Id-demokrazija parteċipattiva hija komplementari għad-demokrazija rappreżentattiva u mhux theddida.

5.2.2.

Fil-każ ta’ organizzazzjonijiet li jikkoordinaw l-attivitajiet tal-voluntieri, il-finanzjament pubbliku jippermetti li jinkisbu benefiċċji ħafna akbar għas-soċjetà, benefiċċji li għandhom valur ekonomiku reali, permezz ta’ mekkaniżmu speċifiku ta’ ingranaġġ.

5.3.

In-nies fl-Ewropa issa huma dejjem aktar probabbli li jimpenjaw ruħhom għal attivitajiet ta’ volontarjat għal żmien qasir, spiss bi qligħ personali ċar, eż. volontarjat f’festival jew kunċert, aktar milli jimpenjaw ruħhom fit-tul biex jindirizzaw ħtieġa soċjetali identifikata. Il-KESE jixtieq li dawk li jfasslu l-politika jagħmlu aktar biex jippromovu l-valur miżjud tal-volontarjat bħala kapital soċjali u mhux sempliċiment bħala opportunità personali jew mekkaniżmu biex jiġu ffrankati l-ispejjeż tar-riżorsi umani. L-awtoritajiet pubbliċi jridu jgħinu lill-voluntieri u lill-organizzazzjonijiet li jappoġġjaw l-attivitajiet tagħhom biex juru aħjar il-valur u l-impatt tagħhom sabiex ikomplu jattiraw lill-voluntieri peress li ċ-ċittadini qed jiffaċċjaw għażla dejjem akbar fir-rigward ta’ kif jużaw il-ħin liberu tagħhom.

5.4.

Matul il-pandemija tal-COVID-19, ħafna minn dawk li jfasslu l-politika u ċ-ċittadini ordinarji setgħu jaraw l-impatt potenzjali u reali partikolari tal-volontarjat – kemm attivitajiet strutturati, ikkoordinati minn istituzzjoni jew organizzazzjoni pubblika, kif ukoll attivitajiet individwali ad hoc, imwettqa b’mod spontanju abbażi tax-xewqa li tingħata għajnuna. Il-KESE ta ġieħ lil mijiet ta’ eluf ta’ voluntieri madwar l-Ewropa li għenu lin-nies fil-bżonn fl-2020 minħabba l-pandemija billi ta l-Premju għas-Solidarjetà Ċivili (15) tiegħu lil organizzazzjonijiet u individwi involuti f’attivitajiet volontarji marbuta mal-impatt tal-COVID-19.

5.5.

Il-ħaddiema b’sigħat inqas regolari u b’ħajja tax-xogħol inqas stabbli jsibuha aktar diffiċli li jagħmlu impenji fit-tul għall-volontarjat. Pereżempju, il-ħaddiema tal-ħwienet li jiġu mgħarrfa biss 24 siegħa qabel jekk ikollhom bżonn jaħdmu jsibuha diffiċli ħafna biex jimpenjaw ruħhom għall-volontarjat. L-istess japplika, pereżempju, għal ħafna ħaddiema on-call. Il-KESE jindika li l-organizzazzjonijiet tal-volontarjat għandhom jiġu appoġġjati minn għarfien espert, inklużi prattiki tajbin, dwar il-bini ta’ kapaċità żejda biex tiġi indirizzata din id-disponibbiltà dejjem tinbidel ta’ voluntieri potenzjali u jiġu żviluppati modi ġodda ta’ ġestjoni tal-voluntieri.

5.6.

Il-preskrizzjoni soċjali (16) hija mezz biex tiġi indirizzata s-saħħa dgħajfa mingħajr, jew flimkien ma’, il-preskrizzjoni ta’ mediċini farmaċewtiċi. Il-volontarjat sar parti effiċjenti u dejjem aktar popolari mill-iskemi ta’ preskrizzjoni soċjali. Ir-riċerka turi li l-volontarjat għandu impatt pożittiv fuq is-saħħa mentali u li l-parteċipazzjoni f’attivitajiet ta’ volontarjat fil-qafas tal-preskrizzjoni soċjali hija ta’ benefiċċju. Il-KESE jemmen li l-volontarjat bħala prattika ta’ preskrizzjoni soċjali għandu jiġi implimentat b’mod aktar wiesa’ fl-Ewropa bħala parti mill-irkupru mill-COVID-19, u l-impatt tiegħu għandu jiġi mmonitorjat bir-reqqa. Għandu jiġi żgurat li l-organizzazzjonijiet li joffru kollokamenti ta’ volontarjat bħala parti mill-iskemi ta’ preskrizzjoni soċjali jirrispettaw il-prinċipji etiċi u jaderixxu ma’ linji gwida ta’ kwalità għal azzjonijiet b’impatt għoli, immexxija mill-ħtiġijiet, b’valur miżjud u bbażati fuq il-volontarjat.

5.7.

Filwaqt li jitqiesu l-effetti pożittivi tas-Sena Ewropea tal-Volontarjat 2011, il-ħtieġa kbira li jinħoloq qafas legali u soċjali għall-iżvilupp tal-volontarjat, u l-bidliet sinifikanti fl-imġiba tal-voluntieri u l-voluntieri potenzjali, il-KESE jistieden lill-Kummissjoni Ewropea tieħu azzjoni biex tipproklama l-2025 bħala s-Sena Ewropea tal-Voluntieri.

5.7.1.

Sena Ewropea tal-Voluntieri tkun rikonoxximent xieraq għall-isforzi u l-impatt tal-voluntieri kollha matul il-kriżi tal-COVID-19 u tenfasizza l-impatt u l-importanza tagħhom għall-irkupru u l-futur tal-Ewropa abbażi tas-solidarjetà, ir-rispett, l-ugwaljanza u l-valuri kondiviżi.

5.7.2.

Il-KESE jemmen li l-pakkett ta’ miżuri kkoordinat mill-Kummissjoni Ewropea jipprovdi impuls għall-Istati Membri biex jappoġġjaw b’mod komprensiv l-attivitajiet volontarji, filwaqt li jqisu l-proposti mressqa mill-KESE, u li l-kwistjoni tal-attivitajiet imwettqa mill-voluntieri se tkun element permanenti u mhux okkażjonali tal-politika Ewropea.

Brussell, it-8 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) ECO/343 – Għodod statistiċi biex jitkejjel il-volontarjat (ĠU C 170, 5.6.2014, p. 11).

(2) Manwal tal-ILO dwar il-Kejl tal-Volontarjat [mhux disponibbli bil-Malti].

(3) Indicator Description: Volunteer Work [Deskrizzjoni tal-indikaturi: il-volontarjat] (mhux disponibbli bil-Malti).. ILO.

(4) ILO International Conference of Labour Statisticians Resolution [Riżoluzzjoni Konferenza Internazzjonali tal-Esperti tal-Istatistika dwar ix-Xogħol] (mhux disponibbli bil-Malti).

(5) Statistika għall-Polonja – Volontarjat 2011 (mhux disponibbli bil-Malti).

(6) Statistika għall-Polonja – Volontarjat 2016 (mhux disponibbli bil-Malti).

(7) GHK report on Volunteering in the European Union, GHK 2010 [Rapport tal-GHK dwar Volontarjat fl-Unjoni Ewropea] (mhux disponibbli bil-Malti).

(8) Il-Modulu 2015 UE-SILC dwar il-Parteċipazzjoni Soċjali/Kulturali u d-Deprivazzjoni Materjali.

(9) Ewrobarometru Flash 408 – Żgħażagħ Ewropej (mhux disponibbli bil-Malti).

(10) Konklużjonijiet tal-Kunsill, 9 ta’ Ottubru 2020.

(11) SOC/243 – Voluntary activity: its role in European society and its impact [Il-volontarjat: ir-rwol tiegħu fis-soċjetà Ewropea u l-impatt tiegħu] (mhux disponibbli bil-Malti) (ĠU C 325, 30.12.2006, p. 46).

(12) ECO/343 – Għodod statistiċi biex jitkejjel il-volontarjat (ĠU C 170, 5.6.2014, p. 11).

(13) European Volunteering Capital – CEV.

(14) Ewrobarometru Flash 408 – Żgħażagħ Ewropej (mhux disponibbli bil-Malti).

(15) Premju tal-KESE għas-Solidarjetà Ċivili.

(16) The Healing Power of Social Prescribing u Policy Statement on Volunteering & Social Prescribing – CEV 2019.

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/27

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Kif jiġi ggarantit xogħol deċenti għaż-żgħażagħ u tiġi żgurata l-inklużjoni taż-żgħażagħ barra mill-edukazzjoni, impjieg jew taħriġ (NEETs) permezz tal-iżvilupp adatt ta’ Pjani Nazzjonali ta’ Rkupru”

(opinjoni fuq inizjattiva proprja)

(2022/C 152/05)

Relatur:

Nicoletta MERLO

Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	25.3.2021
Bażi legali	Artikolu 32(2) tar-Regoli ta’ Proċedura
	Opinjoni fuq inizjattiva proprja
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għax-Xogħol, l-Affarijiet Soċjali u ċ-Ċittadinanza
Adottata fis-sezzjoni	24.11.2021
Adottata fil-plenarja	8.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	152/13/48

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jilqa’ l-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza bħala opportunità mingħajr preċedent biex tiġi xprunata l-bidla u jiskatta l-investiment fit-tkabbir u l-ħolqien tal-impjiegi, li trid tinħataf permezz ta’ governanza inklużiva li teħtieġ djalogu, ftuħ u trasparenza.

1.2.

Il-Kumitat jinnota b’dispjaċir in-nuqqas ta’ konsultazzjoni sinifikanti u mmirata mal-imsieħba soċjali u l-partijiet interessati f’xi wħud mill-Istati Membri matul it-tfassil tal-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza. Il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni tistabbilixxi miżuri li jiggarantixxu involviment strutturat u sinifikanti tal-imsieħba soċjali, is-soċjetà ċivili organizzata u l-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ fl-implimentazzjoni u l-monitoraġġ tal-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza. Il-protezzjoni u t-tisħiħ tad-djalogu soċjali fil-livell nazzjonali huma kruċjali sabiex jiġi ggarantit li l-fondi pubbliċi jintefqu b’mod tajjeb fuq irkupru inklużiv.

1.3.

Il-KESE jissuġġerixxi li l-ġbir tal-aħjar prattiki jiġi evalwat u sistematizzat mil-livell nazzjonali, fejn il-konsultazzjoni mal-imsieħba soċjali u mal-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ permezz ta’ kumitati ddedikati u djalogu soċjali wasslet għal riżultati eċċellenti f’termini ta’ politiki u miżuri speċifiċi għaż-żgħażagħ biex jinħolqu impjiegi ta’ kwalità u prospetti ta’ karriera għaż-żgħażagħ.

1.4.

Il-Kumitat jistieden lill-Istati Membri jiżguraw gwida u konsulenza inklużivi u ta’ kwalità għaż-żgħażagħ kollha, speċjalment dawk b’diżabilità, sa mill-edukazzjoni bikrija, sabiex jipprovdulhom aktar informazzjoni dwar l-opportunitajiet ulterjuri tagħhom fl-edukazzjoni u, sussegwentement, dwar il-possibbiltajiet ta’ karriera fil-kuntest tat-tranżizzjoni ekoloġika u diġitali tas-suq tax-xogħol.

1.5.

Il-KESE jilqa’ l-miżuri għall-promozzjoni u l-popolarizzazzjoni tar-rwol u l-profil tal-edukazzjoni u taħriġ vokazzjonali (VET) bħala xprun tal-prattiki tal-innovazzjoni, il-ħiliet STEM, it-tagħlim tul il-ħajja u l-intermedjazzjoni effettiva tax-xogħol, peress li dawn huma kruċjali biex titnaqqas id-diskrepanza eżistenti fil-ħiliet. Huwa importanti wkoll li tittejjeb l-evalwazzjoni tal-ħiliet sabiex tgħin fl-identifikazzjoni b’mod proattiv tal-ħiliet li se jkunu meħtieġa fis-swieq tax-xogħol tal-futur. Għandhom isiru arranġamenti adegwati biex jiġi żgurat li l-VET tkun aċċessibbli wkoll għall-persuni b’diżabilità, abbażi tar-rikonoxximent tal-kapaċitajiet individwali u li tippermetti liċ-ċittadini kollha jiksbu ħiliet vokazzjonali li huma utli għall-iżvilupp personali tagħhom, filwaqt li jiġu ssodisfati l-ħtiġijiet speċifiċi tal-kumpaniji fir-rigward ta’ impjiegi bi kwalifiki għoljin li jibqgħu battala.

1.6.

Il-KESE jirrakkomanda li jiġi stabbilit appoġġ personalizzat għall-gruppi fil-mira, speċjalment in-NEETs. Dan l-appoġġ għandu jippermetti li jiġu indirizzati l-kwistjonijiet kollha li huma periferali għall-integrazzjoni fis-suq tax-xogħol, bħall-akkomodazzjoni, it-trasport u s-saħħa, b’mod olistiku.

1.7.

Il-KESE jqis li hija prijorità li jiġu żgurati l-effiċjenza u l-adegwatezza tas-servizzi pubbliċi tal-impjiegi, l-atturi ewlenin fil-politiki attivi tas-suq tax-xogħol (ALMP), permezz ta’ investiment immirat u riformi fejn meħtieġ, sabiex ikunu jistgħu jappoġġjaw lill-persuni kollha, speċjalment dawk l-aktar vulnerabbli u dawk l-aktar imbiegħda mis-swieq tax-xogħol, fit-tfittxija tagħhom għax-xogħol jew fir-riorjentazzjoni tagħhom.

1.8.

Il-KESE jiddispjaċih li l-potenzjal tal-garanzija għaż-żgħażagħ bħala l-għodda ta’ politika ewlenija għall-ġlieda kontra l-qgħad fost iż-żgħażagħ li qed jiżdied għadu ma ġiex sfruttat bis-sħiħ. Il-KESE jistieden lill-Istati Membri jżidu l-isforzi tagħhom biex jimplimentaw il-garanzija għaż-żgħażagħ imsaħħa, inkluż taħriġ ta’ kwalità li jippromovi l-integrazzjoni fis-suq tax-xogħol, u jistieden lill-Kummissjoni Ewropea tipprovdi ħarsa ġenerali lejn il-passi meħuda biex jiġu implimentati r-Rakkomandazzjonijiet tal-Kunsill dwar il-Garanzija għaż-Żgħażagħ Imsaħħa fil-livell nazzjonali u tiżgura sinerġiji effettivi mal-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza.

1.9.

Il-KESE jilqa’ d-dispożizzjonijiet fil-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza li jappoġġjaw taħriġ, inklużi apprendistati jew internships, ta’ kwalità peress li dawn huma għodda effettiva biex jitnaqqas it-tluq bikri mill-iskola u jistgħu jiżguraw l-integrazzjoni aħjar taż-żgħażagħ (u oħrajn) fis-suq tax-xogħol, u jistieden lill-Istati Membri jimplimentaw ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill dwar Qafas Ewropew għal Apprendistati ta’ Kwalità u Effettivi (1). Madankollu, il-Kumitat jappella għal projbizzjoni ta’ internships bla ħlas. Għandha tiġi żgurata remunerazzjoni deċenti għall-apprendisti kollha fir-reviżjoni li jmiss tar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill dwar Qafas tal-Kwalità għat-Traineeships. Il-KESE jissuġġerixxi wkoll li jiġi żviluppat qafas Ewropew għall-internships ta’ kwalità sabiex jiġi garantit il-valur edukattiv ta’ tali esperjenzi ta’ tagħlim.

1.10.

Il-KESE jħeġġeġ lill-Istati Membri jużaw il-fondi ta’ rkupru f’investimenti għall-ħolqien ta’ impjiegi ta’ kwalità u t-titjib tal-ħiliet taż-żgħażagħ, fejn meħtieġ, b’enfasi partikolari fuq kuntratti indefiniti u kundizzjonijiet tax-xogħol deċenti li jillimitaw ir-riskju tal-prekarjetà. Barra minn hekk, il-Kumitat jenfasizza l-ħtieġa li tingħalaq id-diskrepanza eżistenti fis-sigurtà soċjali, u jħeġġeġ lill-Istati Membri biex jimplimentaw b’mod adegwat ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill dwar l-aċċess għall-protezzjoni soċjali (2) u biex jintroduċu sistema moderna għal kull forma ta’ xogħol li tista’ tiggarantixxi introjtu adegwat għall-pensjonanti futuri, b’mod partikolari dawk li huma soġġetti għal karrieri tax-xogħol mhux kontinwi, jew se jkunu soġġetti għalihom fil-futur.

1.11.

Il-KESE jqis essenzjali li jiġi żgurat li s-sussidji għar-reklutaġġ jkunu marbuta ma’ kuntratti indefiniti jew programmi ta’ stabbilizzazzjoni biex b’hekk ma jiġix issussidjat in-nuqqas ta’ sigurtà fl-impjiegi. Barra minn hekk, l-inċentivi għar-reklutaġġ jistgħu jkunu effettivi fil-ħolqien ta’ opportunitajiet ta’ impjieg għal persuni “żvantaġġati” li qed ifittxu impjieg, kif ukoll fir-riallokazzjoni tal-ħaddiema li jkunu ngħataw is-sensja, billi jiffavorixxu t-tranżizzjoni tagħhom lejn setturi u impjiegi ġodda.

1.12.

Il-KESE jemmen li għandha tingħata attenzjoni mill-qrib lill-kwistjoni tas-saħħa mentali u l-kundizzjoni psikosoċjali, speċjalment fost iż-żgħażagħ, billi titnaqqas l-istigma dwar kwistjonijiet ta’ saħħa mentali permezz ta’ ħidma ta’ prevenzjoni u sensibilizzazzjoni, li għandha tibda fl-iskejjel, u tiġi estiża għall-kumpaniji, u billi jiġi pprovdut finanzjament adegwat għal fornituri ta’ servizzi u appoġġ f’dan il-qasam.

1.13.

Il-KESE jinnota li l-inugwaljanzi persistenti bejn il-ġeneri fid-dinja tax-xogħol iżidu l-vulnerabbiltajiet tan-nisa żgħażagħ għall-konsegwenzi ekonomiċi tal-COVID-19. Il-Kumitat jilqa’ l-miżuri implimentati minn xi Stati Membri biex jinkoraġġixxu u jippromovu l-impjieg tan-nisa u l-intraprenditorija tan-nisa, biex jinvestu f’infrastruttura soċjali adegwata u biex jirriformaw is-sistemi tal-kura tat-tfal, b’mod partikolari l-edukazzjoni bikrija għall-indukrar tat-tfal, u jappella sabiex dawn il-prattiki tajbin jiżdiedu fil-livell tal-UE ħalli jiġi appoġġjat l-impjieg sħiħ tan-nisa, u l-ommijiet żgħażagħ b’mod partikolari.

2. Kuntest

2.1.

Il-pandemija tal-COVID-19 kellha, u għadu qed ikollha, impatt kbir ħafna fuq is-soċjetajiet u l-ekonomiji tagħna. L-Unjoni Ewropea ħadet passi sinifikanti fir-rigward tal-irkupru: għall-ewwel darba, l-Istati Membri għażlu s-solidarjetà u l-konverġenza Ewropea minflok l-awsterità biex jiġġieldu l-kriżi.

2.2.

Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza (minn hawn ’il quddiem il-Faċilità), l-akbar parti tan-Next Generation EU, tipprovdi EUR 672,5 biljun f’self u f’għotjiet biex jiġu appoġġjati r-riformi u l-investimenti mwettqa mill-Istati Membri. Din is-somma bla preċedent għandha l-għan li ttaffi l-impatt ekonomiku u soċjali tal-pandemija tal-COVID-19 u li l-ekonomiji u s-soċjetajiet Ewropej isiru aktar sostenibbli, reżiljenti u mħejjija aħjar għall-isfidi u l-opportunitajiet tat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali.

2.3.

Skont il-ftehim, il-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza għandhom jiddedikaw mill-inqas 37 % tal-infiq biex jappoġġjaw l-objettivi klimatiċi u 20 % biex jappoġġjaw it-tranżizzjoni diġitali. Barra minn hekk, l-investimenti u r-riformi kollha jridu jirrispettaw il-prinċipju “la tagħmilx ħsara sinifikanti”, biex jiżguraw li ma jagħmlux ħsara sinifikanti lill-ambjent. Barra minn hekk, il-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza huma mistennija li jikkontribwixxu biex jindirizzaw b’mod effettiv l-isfidi rilevanti identifikati fir-rakkomandazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiż skont is-Semestru Ewropew; madankollu, hawnhekk ma ġie stabbilit l-ebda livell limitu jew proċess minimu għall-monitoraġġ tal-infiq fuq prijoritajiet differenti bħaż-żgħażagħ.

2.4.

L-involviment f’waqtu u sinifikanti tal-imsieħba soċjali matul is-Semestru Ewropew, f’diversi livelli u fl-oqsma ta’ politika kollha li jaffettwaw direttament jew indirettament is-swieq tal-impjiegi u tax-xogħol, huwa kruċjali sabiex jittejjeb l-involviment fit-tfassil ta’ politiki, inklużi miżuri fil-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza. Id-djalogu soċjali huwa mutur għal tfassil ta’ politika b’suċċess u ġust jekk ikun jista’ jippreżenta soluzzjonijiet effettivi u jirrifletti l-bidliet fil-politika u r-riformi li għaddejjin bħalissa fin-negozjar kollettiv, fejn ikun adegwat.

2.5.

Il-Faċilità tikkomplementa attivitajiet oħra mmirati lejn iż-żgħażagħ (3) u hija allinjata mill-qrib mal-prijoritajiet tal-Kummissjoni għall-2019-2024, li jiddikjaraw b’mod ċar li l-UE jeħtiġilha toħloq ambjent ta’ investiment u tkabbir aktar attraenti li joħloq impjiegi ta’ kwalità, speċjalment għaż-żgħażagħ u għan-negozji ż-żgħar (4). Il-programm il-ġdid tal-Kummissjoni Ewropea ALMA (5) (Aim, Learn, Master, Achieve), skema ġdida ta’ kollokament fl-istil tal-Erasmus immirata għan-NEETs, li tipprovdi esperjenza ta’ xogħol għal żmien qasir liż-żgħażagħ Ewropej fi Stati Membri oħra, jista’ jwassal għal riżultati pożittivi jekk jiġu żgurati standards ta’ kwalità, inklużi l-protezzjoni soċjali, il-gwida u s-superviżjoni u pagi deċenti għall-benefiċjarji tiegħu.

2.6.

Fit-22 ta’ Jannar, il-Kummissjoni Ewropea ppubblikat il-linji gwida l-ġodda li l-Istati Membri tal-UE jeħtiġilhom isegwu fl-abbozzar tal-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza tagħhom biex jaċċessaw l-hekk imsejjaħ Fond għall-Irkupru, li fihom jirriżulta li l-politiki pubbliċi favur iż-żgħażagħ ma għadhomx biss objettiv “orizzontali” tal-pjani, jiġifieri aspett li għandu jitqies fl-ilħuq ta’ objettivi ewlenin oħra, iżda saru prerekwiżit u prijorità assoluta tan-Next Generation EU, u jridu jiġu inklużi bħala pilastru sħiħ u mhux sempliċement prijorità trasversali.

2.7.

Il-pajjiżi tal-UE kellhom jippreżentaw uffiċjalment l-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza tagħhom sat-30 ta’ April 2021. Madankollu, il-Kummissjoni tawlet l-iskadenza u qablet li l-pajjiżi jistgħu jissottomettu l-pjani tagħhom sa nofs l-2022. Mill-15 ta’ Ottubru 2021, l-għadd ta’ pjani sottomessi huwa 26.

2.8.

Il-Faċilità hija opportunità ta’ darba kull ġenerazzjoni għall-Istati Membri, mhux biss biex jindirizzaw il-kriżi tas-saħħa pubblika iżda wkoll biex isegwu t-tranżizzjoni doppja lejn ekonomija diġitali u b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju, joħolqu benesseri soċjali b’saħħtu u jrawmu l-koeżjoni. Għandha potenzjal reali li ġġib bidla tanġibbli għall-ħaddiema żgħażagħ u tevita li jsiru l-ġenerazzjoni “mitlufa” mingħajr opportunitajiet ġusti fl-Ewropa futura. Madankollu, hemm ħtieġa qawwija ta’ governanza inklużiva fil-livell nazzjonali u Ewropew, fejn id-djalogu soċjali u l-impenn mas-soċjetà ċivili għandhom impatt qawwi u sinifikanti.

2.9.

Il-kriżi tal-COVID-19 kompliet iżżid l-inugwaljanzi, u poġġiet lill-ħaddiema, speċjalment lill-ħaddiema żgħażagħ, fi żvantaġġ akbar. B’din l-Opinjoni fuq inizjattiva proprja, il-KESE, abbażi ta’ analiżi tal-miżuri ġenerazzjonali li jinsabu fil-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza ippreżentati minn xi Stati Membri u b’hekk bl-identifikazzjoni ta’ kwalunkwe prattika tajba u dgħufija, beħsiebu jfassal rakkomandazzjonijiet dwar kif għandu jiġi ggarantit xogħol deċenti għaż-żgħażagħ u tiġi żgurata l-inklużjoni tan-NEETs billi jiġu implimentati l-proġetti.

3. Kummenti ġenerali

3.1.

Iż-żgħażagħ Ewropej huma fost dawk l-aktar affettwati mill-pandemija: l-iskejjel, l-universitajiet u l-postijiet soċjali ngħalqu, u b’hekk ċaħħdu liż-żgħażagħ mill-edukazzjoni, il-kultura u l-konnessjonijiet; wieħed minn kull sitt żgħażagħ tilfu l-impjieg tagħhom minħabba l-konsegwenzi ekonomiċi tal-COVID-19 (6); f’Awwissu 2021, ir-rata tal-qgħad fost iż-żgħażagħ kienet ta’ 16,5 % fl-UE (7); f’għadd ta’ pajjiżi, iż-żgħażagħ intlaqtu b’mod partikolarment ħażin, u wasslu biex ir-rati tal-qgħad jogħlew – biex insemmu biss ftit: Spanja (40,5 %), l-Italja (29,7 %), il-Bulgarija (18,3 %) u Franza (19,6 %). Barra minn hekk, hemm tendenza li perċentwal ta’ żgħażagħ qiegħda jiġu injorati fid-data uffiċjali minħabba li jew ma japplikawx għall-benefiċċji tal-qgħad jew ma jirreġistrawx ma’ aġenziji tal-impjieg u minflok jaqilgħu l-għajxien tagħhom minn impjieg indipendenti fittizju, jaħdmu għal pjattaforma jew fl-ekonomija li ma tidhirx. Għalhekk, jista’ jiġi preżunt li ċ-ċifri reali jistgħu jkunu saħansitra agħar minn dawk irrapportati mill-Eurostat.

3.2.

Barra minn hekk, il-kriżi tal-COVID-19 kompliet taggrava s-sitwazzjoni tan-NEETs. L-għadd ta’ NEETs fl-Ewropa, speċjalment f’pajjiżi bħall-Italja, il-Greċja, il-Bulgarija u r-Rumanija, huwa kritiku u għal darba oħra qed jiżdied bħala riżultat tat-tluq bikri mill-iskola, in-nuqqas ta’ gwida xierqa, it-telf ta’ impjiegi u n-nuqqas ta’ opportunitajiet ta’ impjieg. Din il-kategorija ta’ żgħażagħ vulnerabbli tinsab f’riskju ogħla ta’ marġinalizzazzjoni, faqar u esklużjoni permanenti mill-impjieg.

3.3.

In-NEETs huma kategorija wiesgħa li tinkludi popolazzjoni eteroġena, inklużi l-persuni qiegħda, dawk bi tluq bikri mill-iskola u l-gradwati kollha skoraġġuti minħabba li għadhom ma sabux impjieg u ż-żgħażagħ l-oħra inattivi għal raġunijiet differenti. Il-persuni qiegħda huma biss sottogrupp tal-kategorija usa’ tan-NEETs u l-koinċidenza bejn il-persuni qiegħda u l-grupp NEET tvarja maż-żmien u skont il-pajjiż (8).

3.4.

Għadd kbir ta’ NEETs jirrappreżentaw telf kbir għall-ekonomiji u s-soċjetajiet tagħna. Is-sentiment ta’ diżillużjoni jew esklużjoni tal-individwi kkonċernati jġorr ukoll riskju politiku għoli għall-istabbiltà tas-soċjetajiet demokratiċi tagħna. L-inkapaċità tas-sistemi edukattivi u soċjali li jipprevjenu l-fenomenu jew inaqqsu l-għadd ta’ NEETs hija sinjal ta’ falliment ta’ politiki effiċjenti appoġġjati b’mod wiesa’ biex jippromovu l-ugwaljanza tal-opportunitajiet fl-Ewropa kollha.

3.5.

Din il-kriżi qed taffettwa b’mod partikolari lill-ħaddiema f’forom ta’ impjieg diversi u mhux standard (9) (xogħol każwali, xogħol imħallas b’vawċer, xogħol fuq pjattaformi diġitali, ħaddiema temporanji (gig workers), u impjieg kollaborattiv, eċċ.) (10), u sfortunatament hemm prevalenza ta’ żgħażagħ f’dawn il-forom ta’ xogħol. Dawn l-impjiegi jista’ jkollhom paga baxxa, b’sigħat ta’ xogħol irregolari, sigurtà tax-xogħol ħażina, u protezzjoni soċjali limitata jew l-ebda protezzjoni soċjali (liv imħallas, pensjoni, liv minħabba mard, eċċ.). Ħafna drabi, dan ix-xogħol ma jikkwalifikax għall-benefiċċji tal-qgħad jew għall-iskemi ta’ xogħol b’ħinijiet iqsar implimentati mill-gvernijiet (11). Dan it-tip ta’ xogħol jista’ jinstab l-aktar f’setturi u industriji li ġew partikolarment affettwati mill-pandemija tal-COVID-19, bħas-setturi tat-turiżmu, tal-bejgħ bl-ingrossa, tal-bejgħ bl-imnut, tal-akkomodazzjoni u tal-ikel (12). Min-naħa l-oħra, forom ġodda ta’ xogħol jistgħu jkunu opportunità għaż-żgħażagħ li jgħixu f’żoni rurali jew remoti, jew għaż-żgħażagħ b’diżabilità, studenti u ġenituri żgħażagħ, u pagi deċenti u sigurtà soċjali huma għalhekk indispensabbli.

3.6.

L-ostakli periferali għall-impjieg, bħall-mobbiltà, il-litteriżmu diġitali, is-saħħa u l-kundizzjonijiet tal-għajxien prekarji, inkluż in-nuqqas ta’ akkomodazzjoni jew kopertura tas-sigurtà soċjali, għandhom jiġu identifikati u kkunsidrati fil-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza. Il-KESE jemmen li l-Istati Membri jistgħu jissorveljaw dawn l-ostakli għall-integrazzjoni taż-żgħażagħ fis-suq tax-xogħol f’termini kwalitattivi u kwantitattivi, u jressqu proposti speċifiċi biex jirrimedjahom fil-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza rispettivi tagħhom.

4. Kummenti speċifiċi

4.1.

L-irkupru ta’ wara l-COVID-19 għandu jitqies bħala opportunità. Il-kriżi heżżet kemm l-ekonomija kif ukoll is-suq tax-xogħol.

4.2.

Il-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza jirrappreżentaw opportunità mingħajr preċedent biex tiġi xprunata l-bidla, li trid tinħataf permezz ta’ governanza inklużiva li teħtieġ djalogu, ftuħ u trasparenza. Il-miżuri ffinanzjati fil-kuntest tal-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza għandhom jinvolvu lill-awtoritajiet lokali, lill-imsieħba soċjali u lis-soċjetà ċivili sabiex tinħoloq governanza parteċipattiva li tista’ ġġib kunsens, fiduċja u sens ta’ ġustizzja fir-rigward tal-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza.

4.3.

Il-KESE jemmen li l-konsultazzjonijiet kontinwi mal-imsieħba soċjali, mas-soċjetà ċivili u mal-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ b’mod partikolari għandhom ikunu ggarantiti mill-Istati Membri fit-tfassil, l-implimentazzjoni u l-monitoraġġ ta’ miżuri mfassla apposta għall-ħaddiema żgħażagħ u għan-NEETs, sabiex jiġi vvalutat, mill-perspettiva tal-ġenerazzjoni żagħżugħa, jekk u sa liema punt il-politiki huma adatti għall-edukazzjoni u l-prospetti tal-karriera tagħhom u jipprovdu dħul bla xkiel fis-suq tax-xogħol.

4.4.

Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon l-inizjattivi li ttieħdu sa issa mill-Istati Membri bil-għan li jivvalutaw l-impatt ġenerazzjonali tal-politika pubblika: fl-Awstrija permezz tal-“Verifika taż-Żgħażagħ” (13), liġi li ilha fis-seħħ mill-2013, li skontha l-proposti leġiżlattivi u regolatorji l-ġodda kollha jridu jiġu vvalutati għall-konsegwenzi potenzjali li jista’ jkollhom fuq it-tfal u ż-żgħażagħ, inkluż permezz tal-involviment tal-Kunsill Nazzjonali taż-Żgħażagħ, u fl-Italja permezz tal-COVIGE (14), Kumitat stabbilit reċentement mill-Ministeru għall-Politika taż-Żgħażagħ u magħmul minn maniġers u rappreżentanti tal-amministrazzjoni pubblika, professuri universitarji u esperti fil-politiki taż-żgħażagħ, inkluż il-Kunsill Nazzjonali taż-Żgħażagħ, li għandu l-għan li jivvaluta l-impatt ġenerazzjonali tal-politiki pubbliċi kollha ex ante u ex post permezz ta’ indikaturi u mudelli speċifiċi, kif ukoll permezz ta’ paragun mal-aħjar prattiki ta’ pajjiżi oħra tal-UE.

4.5.

Il-KESE jirrakkomanda li l-Istati Membri jadottaw miżuri simili jew jimmonitorjaw il-politiki li għandhom jiġu adottati u li diġà huma approvati b’mod effettiv u mill-perspettiva ġenerazzjonali, filwaqt li jiżguraw l-involviment tajjeb taż-żgħażagħ fil-konsultazzjoni.

4.6.

Ir-riċerka (15) mwettqa mis-Cedefop tipprevedi li kważi 7 miljun impjieg fl-UE se jintilfu jew mhux se jinħolqu minħabba l-pandemija tal-COVID-19 sal-2022, filwaqt li xi setturi (16) bħas-saħħa, ix-xjenza u l-innovazzjoni, it-teknoloġija tal-informazzjoni u l-komunikazzjoni diġitali se jaraw tkabbir sinifikanti u l-ħolqien tax-xogħol potenzjali. Il-pandemija ffavoriet impjiegi f’setturi u okkupazzjonijiet li huma flessibbli biżżejjed biex jadattaw għan-normi l-ġodda ta’ tbegħid soċjali u telexogħol. Dawn x’aktarx li jippersistu anke wara l-pandemija, u dan ibiddel in-natura tax-xogħol, li tradizzjonalment kien jirrikjedi spazju fiżiku (17).

4.7.

Skont rapport tal-OECD (18), il-pandemija tista’ taffettwa wkoll l-attitudni għat-tagħlim tat-tfal u taż-żgħażagħ. L-interruzzjonijiet fl-iskola regolari wasslu biex ħafna tfal għamlu inqas progress milli mistenni fl-iżvilupp tal-ħiliet. Fuq medda qasira ta’ żmien, il-pandemija tista’ twassal għal żieda fl-istudenti bi tluq bikri mill-iskola, filwaqt li fuq medda medja u twila ta’ żmien, l-impenn imnaqqas jista’ jwassal biex il-ġenerazzjoni attwali ta’ studenti tonqos milli tiżviluppa attitudnijiet pożittivi għat-tagħlim, fi żmien ta’ bidliet strutturali profondi li se jirrikjedu lill-individwi jaġġornaw il-ħiliet tagħhom matul ħajjithom kollha. Barra minn hekk, ir-rapport jidentifika l-kawża potenzjali tal-inugwaljanza bejn il-ġeneri fl-opportunitajiet edukattivi. Ir-rapport jappella sabiex jiżdied b’mod urġenti l-investiment fit-tagħlim tul il-ħajja, li jgħin lill-individwi jadattaw u jsiru reżiljenti għal xokkijiet esterni.

4.8.

F’dinja tax-xogħol li qed tinbidel b’rata mgħaġġla, imfassla mill-globalizzazzjoni u l-konsegwenzi tal-pandemija tal-COVID-19, il-KESE jqis li huwa kruċjali li jiġi evitat l-ispariġġ fil-ħiliet, b’enfasi fuq il-kompetenzi u l-ħiliet personali billi jiġu investiti riżorsi adegwati fl-edukazzjoni u fil-gwida, fit-trawwim ta’ rabta u tranżizzjoni aħjar bejn id-dinja tal-edukazzjoni u d-dinja tax-xogħol, inkluż permezz tal-promozzjoni ta’ għodod bħall-alternanza bejn l-iskola u x-xogħol, traineeships u apprendistati, u fil-promozzjoni ta’ programmi ta’ tagħlim tul il-ħajja, bl-involviment tal-partijiet ikkonċernati ewlenin kollha u b’enfasi fuq gruppi vulnerabbli, b’mod partikolari ż-żgħażagħ, in-NEETs u dawk li l-impjiegi tagħhom huma fl-akbar riskju ta’ trasformazzjoni. Ir-rispons politiku adegwat huwa pakkett integrat tal-ALMP b’rabtiet mas-servizzi pubbliċi tal-impjiegi u s-sistemi ta’ taħriġ sabiex jiġi promoss irkupru inklużiv u sostenibbli.

4.9.

Hemm kunsens wiesa’ fost il-partijiet ikkonċernati li l-gwida għall-karriera qatt ma kienet aktar importanti milli hi bħalissa, speċjalment għaż-żgħażagħ li x’aktarx se jfittxu xogħol malli jitilqu mill-iskola sekondarja. Il-KESE jingħaqad ma’ dawk li qed jappellaw għal investimenti kbar fil-gwida għall-karriera (19) peress li l-evidenza toħroġ fid-dieher ir-rwol siewi li l-gwida għall-karriera għandu jkollha fit-tħejjija tal-istudenti biex jaffrontaw suq tax-xogħol li qed jinbidel malajr li jista’ ma jissodisfax l-aspettattivi tagħhom jew ma jikkorrispondix mal-ħiliet li jkunu diġà kisbu.

4.10.

Referenza orizzontali għaż-żgħażagħ tista’ tinstab fil-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza fir-rigward tal-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali. It-tagħlim u t-taħriġ ibbażati fuq ix-xogħol, bħall-apprendistati u l-internships, li normalment huma punti kritiċi ta’ dħul għaż-żgħażagħ, ukoll ġew imfixkla ħafna matul il-kriżi, għalkemm l-estent ta’ dan ivarja ħafna skont l-industrija u r-reġjun. Bħala entità li ilha ħafna tippromovi l-modernizzazzjoni tal-VET, il-KESE jilqa’ l-isforzi nazzjonali biex jinstabu u jiġu promossi soluzzjonijiet alternattivi biex jiġi pprovdut taħriġ prattiku fil-ħiliet, bħal kuntratti ta’ tagħlim u taħriġ marbutin max-xogħol, u jiġi estiż it-tagħlim mill-bogħod. Xi pajjiżi adottaw ukoll miżuri ta’ politika ġodda biex jiżguraw li s-sistemi ta’ edukazzjoni u taħriġ tekniċi u vokazzjonali (TVET) ikunu mħejjija aħjar għal xokkijiet futuri (20).

4.11.

L-istrateġiji ta’ sensibilizzazzjoni huma partijiet kruċjali tal-pjani ta’ rkupru li jeħtieġu investiment immirat fil-fornituri tas-servizzi għaż-żgħażagħ u fis-servizzi tal-impjiegi pubbliċi. Sejbiet reċenti juru li kważi nofs in-NEETs mhumiex konxji tal-miżuri ta’ appoġġ mill-gvern disponibbli għalihom (21).

4.12.

Skont il-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza, l-investiment fil-fornituri tas-servizzi għaż-żgħażagħ għandu jissaħħaħ u għandha tiġi mħeġġa l-kooperazzjoni orizzontali bejn il-fornituri tas-servizzi għaż-żgħażagħ u s-servizzi pubbliċi tal-impjiegi. Servizzi pubbliċi tal-impjiegi effiċjenti u effettivi għandhom rwol importanti x’jaqdu fl-appoġġ ta’ persuni li jiffaċċjaw ostakli għall-impjieg u fl-iżgurar ta’ tranżizzjonijiet bla xkiel fl-impjiegi, iżda s-sensibilizzazzjoni għal NEETs aktar vulnerabbli se teħtieġ kooperazzjoni bejn is-servizzi pubbliċi tal-impjiegi u firxa ta’ atturi lokali, minn assoċjazzjonijiet u stabbilimenti edukattivi sa konsulenti speċjalisti mħarrġa fi kwistjonijiet ta’ saħħa mentali. Dan jeħtieġ kondiviżjoni effettiva u adegwata tal-informazzjoni u tad-data, u jfisser li l-konsulenti u l-operaturi tas-servizzi pubbliċi tal-impjiegi se jkollhom bżonn iqattgħu aktar ħin jimmaniġġjaw dawn is-sħubijiet (22).

4.13.

Il-garanzija għaż-żgħażagħ, li għadha kif ġiet iffinanzjata mill-FSE+, b’obbligu li jintefqu minimu ta’ 12 % tal-fondi fl-Istati Membri li għandhom rata ta’ NEET ogħla mill-medja tal-UE (23), tibqa’ l-għodda ewlenija għall-ġlieda kontra l-qgħad fost iż-żgħażagħ fl-UE. Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill dwar kif għandu jissaħħaħ il-programm, adottata f’Ottubru 2020 (24), tinkludi lista ta’ miżuri dwar kif għandha tiġi żgurata l-kwalità ta’ dak li jiġi offrut fl-ambitu tal-programm, kif għandha tittejjeb is-sensibilizzazzjoni u kif għandu jissaħħaħ il-monitoraġġ tal-eżitu għal evalwazzjoni aħjar tal-programm. Għalhekk, l-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza iridu jqisu l-pjani ta’ implimentazzjoni nazzjonali tal-garanzija għaż-żgħażagħ u jibnu rabtiet mal-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza. Jekk dan jonqos milli jsir, se jirriżulta f’opportunitajiet mitlufa u l-ħolqien ta’ miżuri li se jonqsu milli joffru soluzzjonijiet għan-NEETs.

4.14.

Il-KESE jinnota li l-aħħar aġġornament tal-Pjani ta’ Implimentazzjoni Nazzjonali tal-Garanzija għaż-Żgħażagħ imur lura għall-2014 u li, sa issa, mhux l-Istati Membri kollha tal-UE bdew jaġġornaw l-istrateġiji nazzjonali tagħhom għaż-żgħażagħ biex iqisu l-garanzija għaż-żgħażagħ imsaħħa (25). L-Istati Membri jridu jżidu l-isforzi tagħhom, jintegraw it-tagħlimiet meħuda u jimmobilizzaw b’mod strateġiku l-finanzjament tal-UE sabiex dan l-istrument isir verament effettiv u funzjonali.

4.15.

B’enfasi fuq il-ħaddiema żgħażagħ, iridu jiġu żviluppati miżuri speċifiċi ta’ rkupru biex jiġu miġġielda l-qgħad u x-xogħol prekarju (26) fost iż-żgħażagħ billi jinħolqu impjiegi ta’ kwalità, kif ukoll biex jiġi protett l-għadd kbir ħaddiema (27) li m’għandhomx kopertura tas-sigurtà soċjali adegwata. Barra minn hekk, għandhom jiġu kkunsidrati miżuri speċifiċi għaż-żgħażagħ li jaħdmu għal rashom sabiex tiġi appoġġjata u tiżdied l-intraprenditorija taż-żgħażagħ u n-negozji ġodda.

4.16.

Ir-riċerka (28) dwar il-bidliet li saru fis-sistemi ta’ protezzjoni soċjali mill-Istati Membri tal-UE matul il-pandemija wriet li l-maġġoranza adottaw miżuri ta’ appoġġ għall-introjtu għall-impjegati, bħall-iskema ta’ xogħol b’ħinijiet iqsar, benefiċċji tal-qgħad u miżuri simili, aktar aċċessibbli, b’mod partikolari billi żiedu l-valur tagħhom, għamlu l-kundizzjonijiet tal-eliġibbiltà anqas stretti u estendew id-durata tagħhom. Filwaqt li dawn il-miżuri mhumiex immirati speċifikament lejn iż-żgħażagħ, se jgħinu biex jappoġġjaw liż-żgħażagħ, li huma aktar probabbli li jkunu qiegħda u spiss jiġu esklużi mill-protezzjoni soċjali, bħall-benefiċċji tal-qgħad, minħabba nuqqas ta’ passat ta’ xogħol.

4.17.

Għal dawn ir-raġunijiet, u filwaqt li jitqies il-fatt li l-bidliet kollha li saru huma temporanji, fejn ħafna minnhom diġà ntemmu, u ħallew liż-żgħażagħ għal darb’oħra jiffaċċjaw diskrepanza fil-protezzjoni soċjali, il-KESE jemmen li huwa essenzjali li dawk li jfasslu l-politika jagħmlu enfasi fuq il-bini ta’ skema universali ta’ protezzjoni soċjali li tiżgura li l-ħaddiema kollha (standard u mhux standard, żgħażagħ u adulti) ikunu koperti bl-istess mod mill-protezzjoni soċjali. L-indirizzar ta’ dawn id-diskrepanzi jiżgura li ż-żgħażagħ ikunu protetti mill-faqar, kif ukoll minn kwalunkwe xokk futur fis-suq tax-xogħol.

4.18.

Il-KESE jemmen li huwa importanti wkoll li ż-żgħażagħ jiġu appoġġjati fir-rigward tas-sigurtà soċjali u għalhekk iħeġġeġ lill-Istati Membri kollha biex jimplimentaw sew ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill dwar l-aċċess għall-protezzjoni soċjali għall-ħaddiema u għall-persuni li jaħdmu għal rashom (29), li tirrakkomanda li l-Istati Membri jipprovdu aċċess għal protezzjoni soċjali adegwata għall-persuni f’kull forma ta’ xogħol.

4.19.

Jeħtieġ li jsir sforz akbar biex jinstabu modi kif jiġu rikonċiljati s-sigurtà tal-impjieg u l-kwalità tal-impjiegi f’suq tax-xogħol dinamiku, u t-tisħiħ tad-djalogi soċjali huwa kruċjali biex jinstabu miżuri effettivi. Jistgħu jinstabu l-aħjar prattiki f’pajjiżi bħal: 1) il-Portugall, fejn il-gvern qed jorganizza diskussjonijiet regolari mal-imsieħba soċjali u mal-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ. Miżuri bħal kwota għan-NEETs f’kumpaniji b’għadd kbir ta’ postijiet ta’ internships jew sussidji mnaqqsa għar-reklutaġġ b’kuntratti għal żmien qasir (30) ikkontribwew għal żieda fl-impjieg taż-żgħażagħ fil-pajjiż; u 2) Spanja, fejn id-djalogi soċjali wasslu biex il-kopertura tas-sigurtà soċjali tiġi estiża biex tinkludi l-apprendistati (31).

4.20.

L-inċertezza, it-tħassib u l-ansjetà li jistgħu jwasslu għal dipressjoni fost iż-żgħażagħ żdiedu fil-bidu tal-kriżi, u qed ikomplu jiżdiedu f’ċerti pajjiżi. L-għeluq temporanju tal-istituzzjonijiet edukattivi u l-attivitajiet soċjali, kulturali u sportivi dgħajjef ir-rabtiet soċjali li jgħinu biex tinżamm saħħa mentali tajba. L-appoġġ għas-saħħa mentali pprovdut fl-iskejjel u fl-universitajiet ġie mfixkel b’mod sinifikanti f’ħafna pajjiżi u ż-żgħażagħ qegħdin dejjem aktar jużaw pjattaformi oħra għall-appoġġ, bħal-linji tat-telefown u ċ-ċentri taż-żgħażagħ, u s-servizzi tas-saħħa mentali qed joffru telekonsultazzjonijiet u forom ta’ kura mill-bogħod sabiex tinżamm il-kontinwità tas-servizzi. Fl-istess ħin, il-fornituri ta’ dawk is-servizzi kienu affettwati ħafna wkoll mil-lockdowns u ħafna ma setgħux jerġgħu jibdew l-attivitajiet tagħhom minħabba nuqqas ta’ riżorsi finanzjarji u umani. Il-KESE jqis li huwa essenzjali li jiġi appoġġjat dan is-settur, li jiddependi ħafna mill-volontarjat u l-finanzjament tal-proġetti, permezz ta’ finanzjament aktar sostenibbli, peress li dawn urew li huma element kruċjali tan-nisġa soċjali tagħna matul il-kriżi.

4.21.

Jista’ jsir aktar biex tiġi indirizzata d-dimensjoni tal-ġeneru fil-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza, b’mod partikolari fir-rigward tan-NEETs, li r-rati tagħhom huma ġeneralment ogħla fost in-nisa żgħażagħ milli fost l-irġiel żgħażagħ. Fl-2020, ir-rati ta’ nisa NEET bħala medja kienu 1,3 darbiet ogħla mir-rati ta’ rġiel NEET, u dawk ta’ nisa NEET inattivi kienu sa 1,7 darbiet ogħla. Il-proporzjon huwa partikolarment għoli fil-pajjiżi tal-Ewropa tal-Lvant (il-Bulgarija, ir-Rumanija, l-Ungerija, iċ-Ċekja, is-Slovakkja u l-Polonja) u fl-Italja (32). Il-maġġoranza tan-NEETs f’dawn il-pajjiżi jinsabu f’dan il-grupp minħabba responsabbiltajiet tal-familja jew huma żgħażagħ b’diżabilità. Proporzjon ogħla ta’ nisa żgħażagħ iqattgħu ħinhom jieħdu ħsieb it-tfal u membri oħra tal-familja. In-nisa żgħażagħ iqattgħu kważi tliet darbiet aktar ħin jagħmlu xogħol ta’ indukrar u xogħol domestiku mingħajr ħlas mill-irġiel żgħażagħ. Il-Kumitat jilqa’ l-miżuri implimentati minn xi Stati Membri biex jinkoraġġixxu u jippromovu l-impjieg tan-nisa u l-intraprenditorija tan-nisa, biex jinvestu f’infrastruttura soċjali adegwata u biex jirriformaw is-sistemi tal-kura tat-tfal, b’mod partikolari l-edukazzjoni bikrija għall-indukrar tat-tfal, u jappella sabiex din il-prattika tajba tiżdied fil-livell tal-UE sabiex jiġi appoġġjat l-impjieg sħiħ tan-nisa, u l-ommijiet żgħażagħ b’mod partikolari, u jappella għal sistema robusta għall-monitoraġġ annwali tal-progress u l-baġits allokati u użati għall-ugwaljanza bejn il-ġeneri fil-kuntest tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, inklużi l-indikaturi rilevanti.

Brussell, it-8 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) Rakkomandazzjoni tal-Kunsill dwar Qafas Ewropew għal Apprendistati ta' Kwalità u Effettivi, 15 ta’ Marzu 2018 (ĠU C 153, 2.5.2018, p. 1).

(2) Rakkomandazzjoni tal-Kunsill dwar l-aċċess għall-protezzjoni soċjali għall-ħaddiema u għall-persuni li jaħdmu għal rashom (ĠU C 387, 15.11.2019, p. 1).

(3) L-Istrateġija tal-Unjoni Ewropea għaż-Żgħażagħ (2018) (ĠU C 456, 18.12.2018, p. 1); Pakkett ta' Appoġġ għall-Impjieg taż-Żgħażagħ (2020) (ĠU C 372, 4.11.2020, p. 1); Pont għall-Impjiegi – It-tisħiħ tal-Garanzija għaż-Żgħażagħ (2020); ALMA (2021); Is-Sena Ewropea taż-Żgħażagħ (mistennija fl-2022).

(4) https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024_mt.

(5) https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1549&langId=mt.

(6) Iż-żgħażagħ normalment huma ddefiniti bħala dawk li għandhom bejn 15 u 29 sena.

(7) Eurostat.

(8) Konle-Seidl, R. u Picarella, F. (2021), Youth in Europe: Effects of COVID-19 on their economic and social situation (Iż-żgħażagħ fl-Ewropa: L-effetti tal-COVID-19 fuq is-sitwazzjoni ekonomika u soċjali tagħhom), il-Parlament Ewropew, il-Lussemburgu (mhux disponibbli bil-Malti).

(9) https://www.eurofound.europa.eu/mt/topic/non-standard-employment.

(10) https://www.eurofound.europa.eu/mt/publications/blog/new-forms-of-employment-in-europe-how-new-is-new.

(11) Eurofound (2021), COVID-19: Implications for employment and working life (Il-COVID-19: implikazzjonijiet għall-impjieg u l-ħajja tax-xogħol), L-Uffiċċju tal-Pubblikazzjonijiet tal-Unjoni Ewropea, il-Lussemburgu (mhux disponibbli bil-Malti).

(12) Spasova S., Bouget D., Ghailani, D. u Vanhercke B. (2017), Access to social protection for people working on non-standard contracts and as self-employed in Europe (Aċċess għall-protezzjoni soċjali għal persuni li jaħdmu b’kuntratti mhux standard u bħala persuni li jaħdmu għal rashom fl-Ewropa – mhux disponibbli bil-Malti).

(13) https://national-policies.eacea.ec.europa.eu/youthwiki/chapters/austria/54-young-peoples-participation-in-policy-making.

(14) https://www.giovani.gov.it/it/comunicazione/notizie/comitato-per-la-valutazione-dell-impatto-generazionale-delle-politiche-pubbliche/.

(15) https://www.cedefop.europa.eu/mt/news/coronavirus-impact-jobs-eu-sectors-and-occupations-skills-forecast-analysis.

(16) https://ec.europa.eu/eures/public/four-job-sectors-high-demand-result-covid-19-pandemic-2021-02-19_mt.

(17) Cedefop skills and jobs forecast, (Il-previżjonijiet tas-Cedefop fir-rigward tal-ħiliet u l-impjiegi – mhux disponibbli bil-Malti).

(18) https://www.oecd.org/skills/covid-19-pandemic-highlights-urgent-need-to-scale-up-investment-in-lifelong-learning-for-all-says-oecd.htm.

(19) https://www.oecd.org/education/career-readiness/Investing%20in%20Career%20Guidance_en.pdf.

(20) Skills development in the time of COVID-19: Taking stock of the initial responses in technical and vocational education and training, International Labour Office – (L-iżvilupp tal-ħiliet fi żmien il-COVID-19: Rendikont tat-tweġibiet inizjali fl-edukazzjoni u t-taħriġ tekniku u vokazzjonali, Uffiċċju Internazzjonali tax-Xogħol) Ġinevra: ILO, 2021 (mhux disponibbli bil-Malti).

(21) Moxon, D., Bacalso, C, u Șerban, A. (2021), Beyond the pandemic: The impact of COVID-19 on young people in Europe, (Lil hinn mill-pandemija: l-impatt tal-COVID-19 fuq iż-żgħażagħ fl-Ewropa), Brussell, Forum Ewropew taż-Żgħażagħ (mhux disponibbli bil-Malti).

(22) PES partnership management, (Ġestjoni tas-sħubija tas-servizzi pubbliċi tal-impjiegi) Eamonn Davern (Settembru 2020 – mhux disponibbli bil-Malti).

(23) https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1099&langId=mt.

(24) Rakkomandazzjoni tal-Kunsill dwar Pont għall-Impjiegi – It-tisħiħ tal-Garanzija għaż-Żgħażagħ u li tissostitwixxi r-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tat-22 ta' April 2013 dwar l-istabbiliment ta' Garanzija għaż-Żgħażagħ; (ĠU C 372, 4.11.2020, p. 1).

(25) Konle-Seidl, R. u Picarella, F. (2021), Youth in Europe: Effects of COVID-19 on their economic and social situation (Iż-żgħażagħ fl-Ewropa: L-effetti tal-COVID-19 fuq is-sitwazzjoni ekonomika u soċjali tagħhom), il-Parlament Ewropew, il-Lussemburgu (mhux disponibbli bil-Malti).

(26) Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tal-4 ta' Lulju 2017 dwar il-kundizzjonijiet tax-xogħol u impjieg prekarju (2016/2221(INI)) (ĠU C 334, 19.9.2018, p. 88).

(27) Uffiċċju Internazzjonali tax-Xogħol. World Social Protection Report 2020–22: Social Protection at the Crossroads – in Pursuit of a Better Future (Rapport Dinji dwar il-Protezzjoni Soċjali 2020-22: Il-Protezzjoni Soċjali f’Salib it-Toroq – fit-Twettiq ta’ Futur Aħjar – mhux disponibbli bil-Malti). Ġinevra: ILO, 2021

(28) ETUI (2021), Non-standard workers and the self-employed in the EU: Social protection during the Covid-19 pandemic (Ħaddiema mhux standard u dawk li jaħdmu għal rashom fl-UE: il-protezzjoni soċjali matul il-pandemija tal-COVID-19 – mhux disponibbli bil-Malti).

(29) Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tat-8 ta' Novembru 2019 dwar l-aċċess għall-protezzjoni soċjali għall-ħaddiema u għall-persuni li jaħdmu għal rashom (ĠU C 387, 15.11.2019, p. 1).

(30) https://www.iefp.pt/apoios-a-contratacao.

(31) 121/000066 Draft law on the guarantee of the purchasing power of pensions and other measures for strengthening the financial and social sustainability of the public pension system (congreso.es) (Abbozz ta’ liġi dwar il-garanzija tal-kapaċità tal-akkwist tal-pensjonijiet u miżuri oħra għat-tisħiħ tas-sostenibbiltà finanzjarja u soċjali tas-sistema pubblika tal-pensjonijiet – mhux disponibbli bil-Malti).

(32) https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Statistics_on_young_people_neither_in_employment_nor_in_education_or_training

ANNESS

L-emendi li ġejjin inċaħdu waqt id-diskussjoni iżda rċevew aktar minn kwart tal-voti (Artikolu 59(3) tar-Regoli ta’ Proċedura):

EMENDA 3

Imressqa minn:

HOŠTÁK Martin

POTTIER Jean-Michel

VADÁSZ Borbála

SOC/689 — Xogħol deċenti għaż-żgħażagħ u l-inklużjoni tan-NEETs permezz tal-Pjani Nazzjonali ta’ Rkupru

Punt 4.17

Ibdel it-test kif ġej:

Opinjoni mressqa mis-sezzjoni

Emenda

Għal dawn ir-raġunijiet, u filwaqt li jitqies il-fatt li l-bidliet kollha li saru huma temporanji, fejn ħafna minnhom diġà ntemmu, u ħallew liż-żgħażagħ għal darb’oħra jiffaċċjaw diskrepanza fil-protezzjoni soċjali, il-KESE jemmen li huwa essenzjali li dawk li jfasslu l-politika jagħmlu enfasi fuq il-bini ta’ skemi b’saħħithom u effettivi ta’ protezzjoni soċjali li jiżguraw li l-ħaddiema kollha jkunu koperti b’mod adatt mill-protezzjoni soċjali. L-indirizzar ta’ dawn id-diskrepanzi jiżgura li ż-żgħażagħ ikunu protetti mill-faqar, kif ukoll minn kwalunkwe xokk futur fis-suq tax-xogħol.

Raġuni

Naqblu bis-sħiħ li l-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza jistgħu jintużaw biex isaħħu u jappoġġjaw l-ambizzjonijiet u l-isforzi tal-Istati Membri biex jimplimentaw ir-Rakkomandazzjoni dwar l-aċċess għall-protezzjoni soċjali għall-ħaddiema u għall-persuni li jaħdmu għal rashom, filwaqt li jiġu rispettati l-kundizzjonijiet u l-prattiki soċjoekonomiċi nazzjonali tagħhom. Kwalunkwe sejħa għal skema universali ta’ protezzjoni soċjali mhijiex kompatibbli mal-għan ta’ din l-Opinjoni.

Riżultat tal-votazzjoni:

Favur:	74
Kontra:	101
Astensjonijiet:	19

EMENDA 4

Imressqa minn:

HOŠTÁK Martin

POTTIER Jean-Michel

VADÁSZ Borbála

SOC/689 — Xogħol deċenti għaż-żgħażagħ u l-inklużjoni tan-NEETs permezz tal-Pjani Nazzjonali ta’ Rkupru

Punt 1.9

Ibdel it-test kif ġej:

Opinjoni mressqa mis-sezzjoni

Emenda

Il-KESE jilqa’ d-dispożizzjonijiet fil-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza li jappoġġjaw apprendistati jew traineeships ta’ kwalità peress li dawn huma għodda effettiva biex jitnaqqas it-tluq bikri mill-iskola u jistgħu jiżguraw l-integrazzjoni aħjar taż-żgħażagħ (u oħrajn) fis-suq tax-xogħol, u jistieden lill-Istati Membri jimplimentaw ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill dwar Qafas Ewropew għal Apprendistati ta’ Kwalità u Effettivi (1) . Madankollu, il-Kumitat jappella għal projbizzjoni ta’ internships bla ħlas u għal remunerazzjoni deċenti għall-apprendisti kollha li għandhom jiġu żgurati fir- reviżjoni li jmiss tal-qafas ta’ kwalità għat-traineeships.

Il-KESE jilqa’ d-dispożizzjonijiet fl-NRRPs li jappoġġjaw apprendistati jew traineeships ta’ kwalità peress li dawn huma għodda effettiva biex jitnaqqqas it-tluq bikri mill-iskola u jistgħu jiżguraw l-integrazzjoni aħjar taż-żgħażagħ (u oħrajn) fis-suq tax-xogħol u jistieden lill-Istati Membri

—	jimplimentaw ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill dwar Qafas Ewropew għal Apprendistati ta’ Kwalità u Effettivi (1);

—

jużaw ir- reviżjoni li jmiss tal-qafas ta’ kwalità għat-traineeships biex, f’kooperazzjoni mal-Istati Membri u b’mod partikolari permezz tal-EMCO, u f’konsultazzjoni mal-imsieħba soċjali, jivvalutaw kif jiġu applikati r-rakkomandazzjonijiet dwar il-kundizzjonijiet tax-xogħol u l-objettivi ta’ taħriġ, u jekk jingħatawx allowance jew kumpens lit-trainee mill-fornitur tat-traineeship, biex jiġu evitati prattiki inġusti.

Raġuni

Nirrakkomandaw li t-test jinqasam f’żewġ partijiet u li l-apprendistat, it-traineeship u l-internship ma jitħalltux.

L-ewwel parti hija dwar l-apprendistat. Il-qafas tal-UE qed jaħdem sew u l-ebda reviżjoni mhi prevista. It-tieni parti hija marbuta mar-reviżjoni tal-Qafas tal-UE dwar l-apprendistati u tista’ tkun opportunità biex jiġu vverifikati l-implimentazzjoni u l-progress fl-Istati Membri.

Riżultat tal-votazzjoni:

Favur:	69
Kontra:	112
Astensjonijiet:	15

EMENDA 5

Imressqa minn:

HOŠTÁK Martin

POTTIER Jean-Michel

VADÁSZ Borbála

SOC/689 — Xogħol deċenti għaż-żgħażagħ u l-inklużjoni tan-NEETs permezz tal-Pjani Nazzjonali ta’ Rkupru

Punt 1.11

Ibdel it-test kif ġej:

Opinjoni mressqa mis-sezzjoni

Emenda

Il-KESE jqis essenzjali li jiġi żgurat li s-sussidji għar-reklutaġġ ikunu marbuta ma’ kuntratti indefiniti jew programmi ta’ stabbilizzazzjoni biex b’hekk ma jiġix issussidjat in-nuqqas ta’ sigurtà fl-impjiegi. Barra minn hekk, l-inċentivi għar-reklutaġġ jistgħu jkunu effettivi fil-ħolqien ta’ opportunitajiet ta’ impjieg għal persuni “żvantaġġati” li qed ifittxu impjieg, kif ukoll fir-riallokazzjoni tal-ħaddiema li jkunu ngħataw is-sensja, billi jiffavorixxu t-tranżizzjoni tagħhom lejn setturi u impjiegi ġodda.

Il-KESE jqis essenzjali li jiġi żgurat li s-sussidji għar-reklutaġġ ikunu marbuta ma’ kuntratti indefiniti jew kuntratti li jagħmlu parti mill-perkors ta’ karriera li jwassal għal dan it-tip ta’ kuntratt biex b’hekk ma jiġix issussidjat in-nuqqas ta’ sigurtà fl-impjiegi. Barra minn hekk, l-inċentivi għar-reklutaġġ jistgħu jkunu effettivi biex jikkomplementaw l-isforz ta’ taħriġ tal-impjegatur fil-ħolqien ta’ opportunitajiet ta’ impjieg għal persuni “żvantaġġati” li qed ifittxu impjieg, kif ukoll fir-riallokazzjoni tal-ħaddiema li jkunu ngħataw is-sensja, billi jiffavorixxu t-tranżizzjoni tagħhom lejn setturi u impjiegi ġodda.

Raġuni

Is-sussidji għat-tfittix tal-ħaddiema jistgħu jgħinu liż-żgħażagħ biex isibu impjieg, u lill-impjegaturi biex jilħqu ħaddiema prospettivi, iżda ż-żewġ naħat jeħtieġu l-flessibbiltà biex jiżviluppaw pjan ta’ taħriġ u ta’ karriera li jwassal għal forma aktar stabbli ta’ kuntratt. Dan jiddependi fuq il-ħiliet, il-prestazzjoni, l-impenn u kriterji oġġettivi oħra. L-għotjiet għar-reklutaġġ ikopru wkoll forom ta’ kuntratti doppji ta’ impjieg li jiffurmaw parti minn perkors vokazzjonali u ta’ taħriġ. Għalhekk jeħtieġ li l-proposta tiffoka fuq il-kundizzjonalità tal-impjiegi sostenibbli sabiex tiġi promossa l-integrazzjoni tal-persuni li qed ifittxu impjieg, b’mod partikolari n-NEETs.

Riżultat tal-votazzjoni:

Favur:	69
Kontra:	120
Astensjonijiet:	16

Il-punt li ġej tal-Opinjoni mressqa mis-Sezzjoni ġie modifikat biex jirrifletti l-emenda adottata mill-assemblea, iżda rċieva aktar minn kwart tal-voti (Artikolu 59(4) tar-Regoli ta’ Proċedura):

EMENDA 2

Imressqa minn:

BABRAUSKIENĖ Tatjana

SOC/689 — Xogħol deċenti għaż-żgħażagħ u l-inklużjoni tan-NEETs permezz tal-Pjani Nazzjonali ta’ Rkupru

Punt 1.9

Ibdel it-test kif ġej:

Opinjoni mressqa mis-sezzjoni

Emenda

Il-KESE jilqa’ d-dispożizzjonijiet fil-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza li jappoġġjaw apprendistati jew traineeships ta’ kwalità peress li dawn huma għodda effettiva biex jitnaqqas it-tluq bikri mill-iskola u jistgħu jiżguraw l-integrazzjoni aħjar taż-żgħażagħ (u oħrajn) fis-suq tax-xogħol, u jistieden lill-Istati Membri jimplimentaw ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill dwar Qafas Ewropew għal Apprendistati ta’ Kwalità u Effettivi (1). Madankollu, il-Kumitat jappella għal projbizzjoni ta’ internships bla ħlas u għal remunerazzjoni deċenti għall-apprendisti kollha li għandhom jiġu żgurati fir-reviżjoni li jmiss tal-qafas ta’ kwalità għat-traineeships .

Riżultat tal-votazzjoni:

Favur:	127
Kontra:	62
Astensjonijiet:	8

(1) Rakkomandazzjoni tal-Kunsill dwar Qafas Ewropew għal Apprendistati ta’ Kwalità u Effettivi, 15 ta’ Marzu 2018.

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/38

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “L-impjieg mhux standard u l-kooperattivi ta’ pjattaforma fit-trasformazzjoni diġitali tal-industrija”

(Opinjoni fuq inizjattiva proprja)

(2022/C 152/06)

Relatur:	Giuseppe GUERINI
Korelatur:	Erwin DE DEYN

Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	25.3.2021
Bażi legali	Artikolu 32(2) tar-Regoli ta’ Proċedura
	Opinjoni fuq inizjattiva proprja
Sezzjoni kompetenti	Kummissjoni Konsultattiva dwar il-Bidliet Industrijali (CCMI)
Adottata fis-sezzjoni	10.11.2021
Adottat fil-plenarja	8.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	219/0/10

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

L-ekonomija tal-pjattaformi diġitali tirrappreżenta fenomenu li qed jespandi b’mod rapidu, li jmur lil hinn mill-fruntieri tal-Unjoni Ewropea nnifisha. Hekk kif dan il-fenomenu qed jikber, żdiedu wkoll diversi forom ta’ relazzjonijiet ta’ impjieg għal persuni li jaħdmu fuq dawn il-pjattaformi. Impjieg indipendenti, relazzjonijiet ta’ kollaborazzjoni mhux kontinwi, kuntratti ta’ impjieg individwalizzati. F’dan il-kuntest, il-kooperattivi tal-ħaddiema jistgħu jkunu għodda interessanti biex ir-relazzjonijiet ta’ impjieg stabbiliti permezz ta’ pjattaformi diġitali jsiru aktar stabbli.

1.2.

Minħabba l-importanza ta’ dan il-fenomenu, il-KESE jqis li huwa utli u neċessarju li l-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri jikkoordinaw l-implimentazzjoni ta’ regoli adatti sabiex jiġi żgurat bilanċ bejn il-ħtieġa għall-innovazzjoni u l-protezzjoni tad-drittijiet tal-ħaddiema tal-pjattaformi diġitali, kif diġà qed isir għall-konsumaturi u għall-utenti fl-abbozz ta’ regolamenti dwar l-Att dwar is-Servizzi Diġitali u dwar l-Att dwar is-Swieq Diġitali.

1.3.

Il-pjattaformi diġitali qed jippromovu l-iżvilupp ta’ forom ġodda ta’ intrapriżi li jistgħu jwessgħu l-possibbiltajiet għall-parteċipazzjoni attiva ta’ bosta persuni fis-swieq diġitali ġodda. Fost dawn il-forom ta’ intrapriża, il-mudell kooperattiv huwa partikolarment adattat sabiex tiġi promossa l-parteċipazzjoni inklużiva fil-governanza tal-pjattaformi diġitali.

1.4.

Il-mudell kooperattiv jippermetti l-iżvilupp ta’ intrapriżi mwaqqfa minn ħaddiema li jaħdmu għal rashom li l-aspirazzjoni tagħhom hija li jżommu l-awtonomija u l-kreattività, filwaqt li fl-istess ħin itejbu l-introjtu tagħhom, il-kundizzjonijiet ta’ xogħolhom u l-aċċess għall-protezzjoni soċjali, filwaqt li jevitaw forom ta’ impjieg mhux standard.

1.5.

Il-KESE jinnota li l-mudell kooperattiv jista’ jikkombina l-karatteristiċi tal-pjattaformi diġitali mal-mudell organizzattiv tax-xogħol assoċjat, iżda jippermetti wkoll, fejn il-kundizzjonijiet jippermettu li dan isir, li l-membri jżommu l-istatus ta’ impjegati, bis-salvagwardji kollha previsti għall-ħaddiema skont il-ftehimiet kollettivi ta’ xogħol.

1.6.

Il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni Ewropea, u lill-Istati Membri tal-UE u lill-atturi tad-djalogu soċjali, jipprevedu inizjattivi li jistgħu jħeġġu l-iżvilupp ta’ kooperattivi ta’ pjattaforma li, permezz ta’ teknoloġiji ġodda, jaġixxu biex jappoġġjaw l-ispirtu intraprenditorjali billi jlaqqgħu flimkien lill-ħaddiema żgħażagħ u lill-intraprendituri f’kooperattiva.

1.7.

L-implimentazzjoni effettiva ta’ dawn l-inizjattivi teħtieġ l-involviment tal-partijiet interessati kollha; għaldaqstant, id-djalogu soċjali jista’ jkollu rwol ewlieni, u għalhekk il-KESE huwa lest li jaqdi rwol fil-promozzjoni tal-kooperattivi tal-pjattaformi.

1.8.

Il-pjattaformi diġitali ma jirrikonoxxux il-fruntieri tal-art. Barra minn hekk, il-prinċipju tal-pajjiż ta’ oriġini japplika fit-territorju Ewropew tagħna. Is-suċċess ta’ dawn l-inizjattivi jiddependi minn fehim u applikazzjoni komuni ta’ dawn il-kwistjonijiet. Il-KESE jitlob li tingħata attenzjoni lir-riskju ta’ frammentazzjoni tas-suq intern, li tippenalizza kemm il-pjattaformi kif ukoll l-impjegati tagħhom.

1.9.

Il-KESE jqis li l-istrateġija Ewropea għat-tranżizzjoni diġitali għandha tipprevedi inizjattivi li jappoġġjaw it-twaqqif ta’ kooperattivi li jimmaniġġjaw il-pjattaformi diġitali. Dan irawwem is-sjieda kollettiva tas-servizzi diġitali, tad-data u tal-infrastruttura teknoloġika, biex b’hekk ikun hemm diversifikazzjoni akbar tal-ambjent ekonomiku u l-firxa tad-demokrazija ekonomika.

1.10.

Il-KESE jinnota li l-kooperattivi, bħala organizzazzjonijiet awtonomi ta’ persuni li jingħaqdu b’mod volontarju biex jissodisfaw il-ħtiġijiet soċjali, ekonomiċi u kulturali komuni tagħhom permezz ta’ organizzazzjoni demokratika u parteċipattiva, joffru soluzzjoni interessanti għall-problemi ta’ governanza u kontroll demokratiku tal-pjattaformi diġitali.

1.11.

Il-KESE jappella biex il-proposti tal-Kummissjoni Ewropea dwar ir-regolamentazzjoni tal-ħaddiema tal-pjattaformi jitfasslu b’enfasi u approċċ miftuħ għall-innovazzjoni, li jwasslu għall-appoġġ tal-kompetittività tal-intrapriżi, mingħajr ma jitwarrab il-ħarsien tad-drittijiet tal-ħaddiema. B’mod partikolari, billi jiġi żgurat li l-persuni li jaħdmu għal pjattaformi diġitali jitħarrġu u jingħataw is-setgħa għal fehim u kontroll aħjar dwar kif jiġu applikati l-algoritmi li jirregolaw l-ingaġġ tal-ħaddiema.

2. Introduzzjoni u kuntest

2.1.

Fil-proċess ta’ trasformazzjoni rapida tal-ekonomija u tal-intrapriżi, id-diġitalizzazzjoni għandha rwol strateġiku ewlieni, tant li hija mifruxa fis-setturi kollha tal-attività, u tkopri ċ-ċiklu kollu tal-katina tal-valur tal-prodotti u s-servizzi, filwaqt li tinvolvi kemm intrapriżi kbar kif ukoll intrapriżi żgħar u mikro. Il-konsegwenzi għad-dinja tax-xogħol, f’termini ta’ opportunitajiet u sfidi ġodda, huma sinifikanti kemm f’termini ta’ kontenut kif ukoll ta’veloċità li biha jseħħu l-bidliet.

2.2.

Qed jitfaċċaw modi ġodda ta’ xogħol u mudelli ġodda ta’ organizzazzjoni tal-intrapriżi bħala riżultat tat-trasformazzjoni diġitali rapida. Ix-xogħol fuq pjattaforma diġitali, inter alia, jeħtieġ soluzzjonijiet ġodda u flessibbli li l-oqfsa legali attwali mhux dejjem huma kapaċi li jirregolawhom.

2.3.

It-trasformazzjoni rapida li għaddejja żvelat lakuni fiċ-ċertezza legali, u għaldaqstant, id-djalogu soċjali u n-negozjar kollettiv huma importanti bħala qafas għan-negozjar ta’ regoli ġodda għax-xogħol fuq pjattaformi diġitali. Bosta Stati Membri ħadu passi biex jiċċaraw l-istatus tal-impjieg ta’ persuni li jaħdmu fuq pjattaformi diġitali. Għal dan il-għan, il-Kummissjoni għandha tirregola l-kwistjoni b’mod li tinkoraġġixxi ftehimiet li jistgħu jadattaw kemm għall-bidliet fis-suq tax-xogħol kif ukoll, u fl-istess ħin jipprovdu s-salvagwardji meħtieġa għall-protezzjoni soċjali tal-ħaddiema.

2.4.

Għalkemm il-fenomenu tal-“pjattaformi diġitali” jkopri varjetà wiesgħa ta’ mudelli li jistgħu jinkludu networks soċjali, siti web tal-kummerċ elettroniku, siti web ta’ intermedjazzjoni finanzjarja jew aċċess għar-riżorsi u d-data u l-ġestjoni tagħhom, f’din l-Opinjoni se nieħdu perspettiva marbuta speċifikament max-xogħol, u se nirreferu b’mod partikolari għal intrapriżi li joperaw permezz ta’ applikazzjonijiet jew siti web. B’mod partikolari, se nagħtu ħarsa lejn il-formula speċifika tal-pjattaformi diġitali f’forma kooperattiva.

2.5.

Il-Kummissjoni Ewropea qed tesplora l-implikazzjonijiet għall-kundizzjonijiet tal-ħaddiema tal-pjattaformi permezz ta’ konsultazzjoni, li l-ewwel fażi tagħha nfetħet fl-24 ta’ Frar, u t-tieni fażi bejn il-15 ta’ Ġunju u l-15 ta’ Settembru 2021. B’dawn il-konsultazzjonijiet, il-Kummissjoni titlob lill-imsieħba soċjali jaqsmu l-fehma tagħhom dwar jekk huwiex meħtieġ li tittieħed azzjoni leġiżlattiva. Il-konsultazzjoni tidentifika seba’ oqsma fejn tista’ tittieħed azzjoni: 1) status fl-impjieg, 2) kundizzjonijiet tax-xogħol, 3) aċċess għall-protezzjoni soċjali, 4) aċċess għal rappreżentanza u negozjar kollettiv, 5) dimensjoni transfruntiera, 6) ġestjoni algoritmika, 7) taħriġ permanenti u opportunitajiet ta’ impjieg għall-persuni li jaħdmu fuq il-pjattaformi.

2.6.

Il-pjattaformi diġitali jibnu “spazju virtwali” fejn iseħħu l-interazzjonijiet u l-iskambji, li huma ħafna aktar minn sempliċi tqabbil bejn il-provvista u d-domanda, li jistgħu jeżerċitaw setgħa ta’ kontroll dejjem aktar irfinuta u influwenza fil-konfront tal-ħaddiema, il-fornituri u l-utenti, billi joffru servizzi ġodda għall-klijenti u għażliet ġodda għall-impjieg. Dan huwa possibbli permezz tal-użu ta’ sistemi ta’ tfassil ta’ profili u l-użu estensiv ta’ data, bl-applikazzjoni ta’ sistemi ta’ intelliġenza artifiċjali u algoritmi determinati minn dawk li jirregolaw il-pjattaformi.

2.7.

Permezz ta’ politika ta’ kummerċjalizzazzjoni sofistikata li ġġiegħel lill-persuni li jinteraġixxu fuq il-pjattaformi jħossuhom li huma l-protagonisti ta’ proċess orizzontali bejn il-pari, il-pjattaformi jippreżentaw u jiddefinixxu lilhom infushom bħala spazji fejn diversi partijiet jiltaqgħu sabiex jistabbilixxu relazzjoni diretta jew mingħajr medjazzjoni, madankollu fil-verità l-pjattaformi qatt ma jkunu kompletament deċentralizzati jew newtrali; minflok huma stess huma partijiet attivi fl-intermedjazzjoni, b’ġerarkija stabbilita sew iżda spiss mhux ovvja.

2.8.

Għalkemm hemm korp komprensiv ta’ leġiżlazzjoni nazzjonali u tal-UE li jkopri diversi forom ta’ impjieg, il-pjattaformi mhux dejjem jadattaw faċilment għall-applikazzjoni u l-implimentazzjoni ta’ dawn l-oqfsa regolatorji. L-informazzjoni, id-djalogu soċjali u t-tagħlim reċiproku għandhom jiġu mħeġġa sabiex jiġi ffaċilitat u appoġġjat żvilupp robust u sostenibbli ta’ pjattaformi diġitali sabiex jiżdiedu l-kooperazzjoni u l-fiduċja bejn l-atturi tas-suq diġitali. Id-djalogu soċjali u n-negozjar kollettiv huma aktar kapaċi li jirregolaw aħjar sitwazzjonijiet li jinbidlu malajr minn azzjoni leġiżlattiva mgħaġġla li tista’ xxekkel l-innovazzjoni.

2.9.

Huwa ċar li fi kwalunkwe każ regolamentazzjoni tajba għandha tħalli spazju għall-innovazzjonijiet kbar li jistgħu jiġu mit-teknoloġiji diġitali u għar-rikonoxximent tad-drittijiet tal-ħaddiema f’dawn il-forom ġodda ta’ organizzazzjoni tax-xogħol. Li naġixxu fuq il-bidla jfisser li niggwidaw b’mod attiv il-mudell ta’ żvilupp, li, fil-fehma tagħna, irid jiffoka speċifikament fuq l-ambjent u s-soċjetà.

2.10.

Fil-kuntest tat-trasformazzjoni diġitali li qed isseħħ madwar id-dinja, għandha tittieħed azzjoni adatta fil-livelli kollha biex jiġi appoġġjat l-iżvilupp ta’ tranżizzjoni diġitali sostenibbli, regolata minn qafas regolatorju Ewropew adegwat u ċar għad-diversi atturi fis-suq diġitali, b’mod partikolari dawk involuti fil-pjattaformi. L-istituzzjonijiet Ewropej bdew jaħdmu fuq din il-kwistjoni b’diversi modi (1), u l-KESE diġà adotta diversi Opinjonijiet dwar kwistjonijiet ta’ taxxa (2), ir-regolamentazzjoni tas-suq diġitali (3) u kwistjonijiet fil-qasam tax-xogħol (4).

2.11.

F’kuntest ġenerali ta’ kundizzjonijiet tax-xogħol li qed jinbidlu, għadd dejjem akbar ta’ nies huma f’pożizzjoni li jipprovdu servizzi permezz ta’ impjieg indipendenti fuq pjattaformi diġitali, kif enfasizzat fil-valutazzjoni tal-impatt ippubblikata mill-KE f’Jannar 2021 (5). In-nuqqas ta’ qafas regolatorju adegwat jista’ jħeġġeġ forom mhux xierqa ta’ impjieg indipendenti, li bħala tali jrid jissodisfa ċerti kriterji li jinkludu: l-awtonomija, l-espressjoni ħielsa tar-rieda tal-partijiet li jipparteċipaw, l-awtodeterminazzjoni fl-organizzazzjoni tax-xogħol, u l-indipendenza.

2.12.

L-analiżi tal-Kummissjoni Ewropea turi li l-persuni li jaħdmu fuq pjattaformi jista’ ma jkollhomx informazzjoni u fehim adegwati dwar kif jiġu applikati l-algoritmi biex jittieħdu ċerti deċiżjonijiet li jista’ jkollhom impatt fuq il-kundizzjonijiet tax-xogħol tagħhom. In-nuqqas ta’ fehim u informazzjoni jista’ jkun problematiku, b’mod partikolari fil-kuntest tas-sorveljanza diġitali u l-ġestjoni tad-data meta d-disinn u l-ġestjoni algoritmiċi jaffettwaw il-kundizzjonijiet tax-xogħol. Huwa għalhekk li d-djalogu soċjali huwa essenzjali.

2.13.

L-intrapriżi u l-ħaddiema jeħtieġu għarfien u ċertezza legali fir-rigward tal-kuntratti ta’ impjieg applikabbli għall-ħaddiema tal-pjattaformi, li jiżguraw kundizzjonijiet ta’ paga deċenti, u aċċess għall-protezzjoni soċjali u negozjar kollettiv. Iċ-ċarezza hija meħtieġa wkoll fir-rigward tal-kriterji għall-istatus ta’ min iħaddem u ta’ persuni li jaħdmu għal rashom. Il-KESE għamel dikjarazzjoni ċara dwar dawn il-kwistjonijiet fl-Opinjoni tiegħu SOC 645/2021 dwar Xogħol ġust fl-ekonomija tal-pjattaformi, mitluba mill-Presidenza Ġermaniża tal-Kunsill tal-UE fit-tieni nofs tal-2020.

2.14.

Fl-ekonomija tal-pjattaformi diġitali, kif tirrikonoxxi l-Kummissjoni stess, il-kooperattivi ħolqu b’suċċess mudelli li joffru l-opportunità li jikkombinaw b’mod pożittiv l-intraprenditorija, id-drittijiet soċjali u l-kundizzjonijiet tax-xogħol adegwati (6).

3. Kummenti ġenerali

3.1.

Il-bidliet qawwija u rapidi assoċjati mad-diġitalizzazzjoni tal-ekonomija u l-ħajja soċjali qed joħolqu esiġenzi ġodda għall-flessibbiltà u l-veloċità tal-adattament, li jwessgħu wkoll l-għażla ta’ forom awtonomi ta’ xogħol. F’xi drabi, madankollu, iwasslu għal forom ġodda ta’ frammentazzjoni u kompartamentalizzazzjoni tax-xogħol, mhux biss bħala proċess maqsum f’fażijiet (bħal fil-ktajjen klassiċi tal-assemblaġġ), iżda wkoll maqsum f’termini spazjali u temporali, li spiss iċajpru d-distinzjoni bejn il-ħin tax-xogħol u tal-ħajja privata tal-persuni involuti f’xi wħud minn dawn il-proċessi.

3.2.

Dawn l-aspetti huma parti minn fenomenu kumpless, li jirrigwarda wkoll lil professjonisti bi kwalifiki għolja, li jiġu fdati b’partijiet mill-proċess ta’ produzzjoni permezz ta’ kuntratti indipendenti jew “professjoni libera”. Eżempju ta’ dan huwa l-qasam tal-programmaturi tal-kompjuter, l-analisti tad-data u l-iżviluppaturi tal-applikazzjonijiet, jew il-fornituri kollha ta’ servizzi komplementari li qed isiru dejjem aktar deċentralizzati.

3.3.

Il-kriżi tal-COVID-19 uriet li l-applikazzjoni u l-implimentazzjoni kif suppost tar-regoli tal-UE u dawk nazzjonali, li jirrikonoxxu l-ħtieġa għall-protezzjoni tal-ħaddiema taħt l-hekk imsejħa “kuntratti atipiċi” (7), għadhom ta’ sfida f’ħafna Stati Membri.

3.4.

L-emerġenza ta’ pjattaformi diġitali bħala għodda għar-reklutaġġ ta’ ħaddiema f’ħafna każijiet irriżultat fl-użu ta’ tip ta’ kuntratti relatati mal-impjieg indipendenti, anke fejn l-attivitajiet fil-verità ma twettqux b’mod awtonomu u indipendenti. Kien hemm ukoll każijiet fejn dan l-approċċ kien intiż aktar biex jitrażżnu l-ispejjeż tax-xogħol milli biex tiġi massimizzata l-awtonomija fl-organizzazzjoni tax-xogħol. Dan żied ukoll l-għadd ta’ tilwim legali fil-qrati f’diversi pajjiżi Ewropej. Huwa evidenti li tali fenomenu li qed jinbidel malajr ma jistax jiġi regolat permezz ta’ mezzi ġudizzjarji u litigazzjoni, iżda jeħtieġ li jinstabu soluzzjonijiet fattibbli li jifhmu u jinterpretaw sew il-bidliet profondi li għaddejjin bħalissa.

3.5.

F’dan il-kuntest, il-mudell kooperattiv jippermetti l-iżvilupp ta’ intrapriżi mwaqqfa minn ħaddiema li jaħdmu għal rashom (bħall-kooperattivi ta’ ħaddiema li jaħdmu għal rashom) li l-aspirazzjoni tagħhom hija li jżommu l-awtonomija u l-kreattività, filwaqt li fl-istess ħin itejbu l-introjtu tagħhom, il-kundizzjonijiet tax-xogħol u l-aċċess għall-protezzjoni soċjali. Barra minn hekk, l-aktar mudell kooperattiv klassiku (il-kooperattivi tal-ħaddiema) jista’ jikkombina l-karatteristiċi tal-pjattaformi diġitali mal-mudell organizzattiv tax-xogħol assoċjat, li huwa kkaratterizzat minn struttura demokratika u s-salvagwardji previsti għall-impjegati minn kuntratti ta’ impjieg skont id-dritt nazzjonali tax-xogħol.

3.6.

Kooperattiva ta’ pjattaforma hija impriża kooperattiva u mmexxija demokratikament, bl-involviment tal-partijiet interessati, li torganizza l-produzzjoni u l-iskambju ta’ oġġetti u servizzi permezz ta’ infrastruttura tal-IT u protokolli li jinteraġixxu ma’ apparati differenti, kemm fissi kif ukoll mobbli.

3.7.

Bħal kull kooperattiva, il-kooperattivi ta’ pjattaforma huma proprjetà ta’ u mmexxija minn dawk li huma l-aktar dipendenti fuqhom, f’dan il-każ il-ħaddiema, l-utenti u partijiet interessati oħra. Naturalment, dan isir billi jitqies il-qafas kuntrattwali adatt tal-impjegati tal-kooperattiva, kemm f’każ li dawn jaħdmu bħala impjegati, kif ukoll f’każijiet fejn dawn jiksbu l-istatus ta’ persuni li jaħdmu għal rashom.

3.8.

Il-mudell kooperattiv, kif ukoll il-karatterizzazzjoni tal-forma korporattiva u r-relazzjoni bejn l-atturi, għandu influwenza deċiżiva fuq il-flussi tat-teħid tad-deċiżjonijiet tal-algoritmu operattiv, u jista’ wkoll iqassam aħjar il-benefiċċji fost il-produtturi/il-fornituri tas-servizzi, u jinkludi liċ-ċittadini/lill-konsumaturi fil-governanza, fit-teħid ta’ deċiżjonijiet u fil-qsim tal-benefiċċji, kif irrakkomandat reċentement fl-Opinjoni KESE NAT/794 (8).

3.9.

F’dan ir-rigward, it-trawwim tal-ħolqien ta’ intrapriżi ġodda, li jikkombinaw dawn il-ħaddiema f’kooperattivi, jista’ jgħin biex jiġu żviluppati forom ġodda ta’ intrapriża. L-aggregazzjoni hija ta’ benefiċċju għal dawk involuti f’dawn l-attivitajiet, kemm f’termini ta’ espansjoni tal-opportunitajiet ta’ negozju (kemm bejniethom kif ukoll esternament), kif ukoll f’termini ta’ mutwalizzazzjoni tal-kostijiet u l-benefiċċji. Ħafna drabi, meta l-leġiżlazzjoni nazzjonali tippermetti dan, kooperattivi bħal dawn jippermettu lill-membri tagħhom li jaħdmu għal rashom li jkollhom aċċess għal sistemi ta’ protezzjoni soċjali eżistenti.

3.10.

L-intraprenditorija, il-ħiliet intraprenditorjali u l-intraprenditorija awtonoma huma xpruni ewlenin għat-tkabbir. Madankollu, huwa diffiċli li persuna tistabbilixxi intrapriża waħedha u fuq kollox li ż-żgħażagħ jagħmlu dan. Għal din ir-raġuni, huwa interessanti li jiġu żviluppati dawn il-forom ta’ kooperattivi li, grazzi għat-teknoloġiji ġodda, jistgħu jappoġġjaw il-propensità intraprenditorjali permezz tal-aggregazzjoni ta’ ħaddiema żgħażagħ f’kooperattivi irrispettivament mill-istatus legali tagħhom (impjegati jew jaħdmu għal rashom).

3.11.

Il-liġijiet tax-xogħol u s-sistemi tas-sigurtà soċjali li żviluppaw f’konformità mal-impjieg standard ma jidhrux li huma kapaċi jissodisfaw il-ħtiġijiet tal-ħaddiema li jaħdmu b’kuntratti atipiċi, iżda li madankollu jeħtieġu protezzjoni soċjali u forom adegwati ta’ negozjar kollettiv. Ħafna mill-isfidi ppreżentati llum mit-trasformazzjoni tax-xogħol u mid-diġitalizzazzjoni ħeġġew lill-kooperattivi biex iwieġbu għall-ħtiġijiet tal-ħaddiema li mhumiex qed jiġu ssodisfati mill-arranġamenti istituzzjonali attwali. Fl-istess ħin qed jistinkaw biex iżidu r-realizzazzjoni personali tal-ħaddiema billi jħeġġu lill-impjegati jkunu parti mis-siedja.

3.12.

Fir-rigward ta’ dawk il-ħaddiema li jixtiequ jiggarantixxu l-awtonomija tagħhom (jiġifieri li ma jitqiesx il-fenomenu ta’ “impjieg indipendenti fittizju”), reċentement tfaċċaw mudelli kooperattivi ġodda b’reazzjoni għaż-żieda sinifikanti fil-forom ġodda ta’ xogħol. Dawn il-forom ġodda ta’ kooperattivi jistgħu jkunu għodda eċċellenti biex jitrawwem tixrid akbar tal-ħiliet intraprenditorjali u l-kondiviżjoni tal-ispejjeż u l-benefiċċji. B’mod partikolari, bis-saħħa ta’ teknoloġiji ġodda, xi forma ta’ ekonomija ġdida bħall-hekk imsejħa ekonomija tal-pjattaformi tista’ tisfrutta l-mudell kooperattiv sabiex bosta ħaddiema li jaħdmu għal rashom ikunu jistgħu jsiru wkoll sidien ta’ dawn il-pjattaformi, u b’hekk tiġi evitata l-atomizzazzjoni tal-kompiti (9).

3.13.

L-idea bażi ta’ kooperattivi ta’ pjattaformi hija ċara: mudelli ġodda tal-intrapriżi bbażati fuq l-Internet u pjattaformi online li jkunu jistgħu jiġu kkombinati mal-mudell kooperattiv sabiex jikkonferixxu sjieda u kontroll fuq dawk il-persuni li jużaw u jaħdmu permezz tal-pjattaformi online. Dawn il-forom innovattivi ta’ intrapriżi jistgħu jżidu l-impjiegi tajbin fl-ekonomija tal-pjattaformi u jagħmlu l-ekonomija diġitali aktar parteċipattiva.

3.14.

B’hekk, il-pjattaformi diġitali kooperattivi joħolqu “mudell ta’ intrapriża” bl-użu ta’ teknoloġiji diġitali, siti web u applikazzjonijiet mobbli distribwiti, li jibbażaw il-funzjonament tagħhom fuq proċess demokratiku tat-teħid tad-deċiżjonijiet u s-sjieda kondiviża tal-partijiet ikkonċernati.

3.15.

B’dan il-mod, il-forma legali ta’ kooperattiva, organizzata fuq pjattaformi diġitali, effettivament tikkontribwixxi wkoll għall-organizzazzjoni ta’ aġenziji għall-iskambju u l-kondiviżjoni tad-data, li jistgħu jintużaw dejjem aktar mill-kumpaniji, u b’mod partikolari l-SMEs, li jistgħu jsibuha aktar diffiċli biex jistabbilixxu intermedjarji għall-ġestjoni u l-iskambju tad-data, li jippermettu pereżempju lill-SMEs aggregati biex iżommu l-governanza ta’ dawn l-istrutturi.

3.16.

Il-Kummissjoni Ewropea wkoll ħasbet dwar dan il-potenzjal, fil-fatt, fl-Artikolu 9 tal-proposta għal Regolament dwar il-governanza Ewropea tad-data, ippreżentata fil-25 ta’ Novembru 2020, jipprevedi b’mod espliċitu l-possibbiltà li jiġu organizzati “servizzi tal-kooperattivi tad-data”, kif indikat ukoll mill-KESE fl-Opinjoni tiegħu INT/921 (10).

3.17.

Dwar il-funzjoni ta’ demokratizzazzjoni tal-ekonomija diġitali li l-kooperattivi jistgħu jwettqu, hemm ukoll referenza importanti fir-Rapport tan-NU dwar l-Ekonomija Diġitali 2019 (11), u aktar reċenti f’rapport tal-ILO (12).

3.18.

Huwa importanti li l-persuni li jaħdmu fuq pjattaformi jingħataw l-għodod biex ikunu jistgħu jorjentaw il-karrieri tagħhom u jkollhom aċċess għall-iżvilupp professjonali u l-iżvilupp tal-ħiliet. Kif osservat il-Kummissjoni, irrispettivament mill-istatus tal-impjieg tal-persuni li jaħdmu u/jew li jipprovdu servizzi fuq pjattaformi diġitali, dawn għandhom jiġu appoġġjati permezz ta’ taħriġ kontinwu u taħriġ mill-ġdid, kif ukoll għandu jkollhom aċċess għall-protezzjoni soċjali u b’mod partikolari għall-protezzjoni tas-saħħa u s-sigurtà fuq il-post tax-xogħol.

3.19.

Il-mudell tal-pjattaformi diġitali, inkluż f’forma kooperattiv, jista’ jiġi applikat biex jiżviluppa u jtejjeb l-aċċessibbiltà għal offerti ta’ tagħlim mill-bogħod, li jistgħu jiffaċilitaw it-tagħlim personalizzat.

3.20.

It-tixrid wiesa’ tal-għodod għad-diġitalizzazzjoni mhux biss tal-attivitajiet tax-xogħol, iżda ta’ ħafna aspetti tal-ħajja ta’ kuljum, jeħtieġ kapaċità wiesgħa ta’ taħriġ fil-qasam tal-ħiliet diġitali bażiċi. L-atturi tad-djalogu soċjali u l-istituzzjonijiet Ewropej għandhom iħeġġu l-iskambju tal-aħjar prattiki f’dan il-qasam bil-ħsieb li jiġi promoss it-tagħlim reċiproku u titqajjem kuxjenza dwar il-potenzjal tad-diġitalizzazzjoni tal-ekonomija. It-taħriġ kontinwu għall-ħaddiema impjegati għandu jsib il-qafas primarju tal-promozzjoni fid-djalogu soċjali u n-negozjar kollettiv.

Brussell, it-8 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) https://www.eurofound.europa.eu/data/platform-economy/dossiers.

(2) Opinjoni tal-KESE dwar It-tassazzjoni tal-ekonomija kollaborattiva – obbligi ta’ rappurtar (opinjoni addizzjonali) (ĠU C 364, 28.10.2020, p. 62).

(3) Opinjoni tal-KESE dwar l-Att dwar is-Swieq Diġitali (ĠU C 286, 16.7.2021, p. 64).

(4) Opinjoni tal-KESE dwar id-Direttiva dwar il-Kundizzjonijiet tax-Xogħol, (SOC/572) (ĠU C 283, 10.8.2018, p. 39).

(5) Valutazzjoni tal-Impatt tal-Bidu – Collective bargaining agreements for self-employed – scope of application of EU competition rules (Ftehimiet ta’ negozjar kollettiv għal persuni li jaħdmu għal rashom – kamp ta’ applikazzjoni tar-regoli tal-kompetizzjoni tal-UE), 6 ta’ Jannar 2021 (mhux disponibbli bil-Malti). See https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/12483-Collective-bargaining-agreements-for-self-employed-scope-of-application-EU-competition-rules_en.

(6) Eżempju emblematiku huwa l-kooperattivi affiljati mal-Federazzjoni CoopCycle. Dawn huma kooperattivi ta’ kurrieri bir-rota/ħaddiema tal-kunsinna, li huma impjegati tal-kooperattiva tagħhom stess. Huma jingħaqdu ma’ kooperattivi simili fi bliet oħra, jużaw l-istess software għat-tranżazzjonijiet u jlaqqgħu flimkien ħaddiema, fornituri u utenti: https://coopcycle.org/en/

(7) Ix-xogħol atipiku huwa kunċett li qed jingħata attenzjoni politika dejjem akbar, b’mod partikolari f’dawn l-aħħar deċennji. Ara pereżempju l-istudju All For One: https://cecop.coop/works/cecop-report-all-for-one-reponse-of-worker-owned-cooperatives-to-non-standard-employment.

(8) Opinjoni tal-KESE dwar Id-Diġitalizzazzjoni u s-Sostenibbiltà – status quo u l-ħtieġa għal azzjoni mill-perspettiva tas-soċjetà ċivili (ĠU C 429, 11.12.2020, p. 187).

(9) https://cecop.coop/works/cecop-report-all-for-one-reponse-of-worker-owned-cooperatives-to-non-standard-employment.

(10) Opinjoni tal-KESE dwar l-Att dwar il-Governanza tad-Data (ĠU C 286, 16.7.2021, p. 38).

(11) https://unctad.org/system/files/official-document/der2019_en.pdf.

(12) https://www.ilo.org/global/research/global-reports/weso/2021/lang--en/index.htm.

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/44

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Kif l-industriji li jużaw ħafna riżorsi u enerġija jistgħu jisfruttaw il-Pjan ta’ Rkupru tal-UE fit-tranżizzjoni soċjalment aċċettabbli tagħhom lejn id-dekarbonizzazzjoni u d-diġitalizzazzjoni”

(opinjoni fuq inizjattiva proprja)

(2022/C 152/07)

Relatur:	Andrés BARCELÓ DELGADO
Korelatur:	Enrico GIBELLIERI

Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	25.3.2021
Bażi legali	Artikolu 32(2) tar-Regoli ta’ Proċedura
	Opinjoni fuq inizjattiva proprja
Sezzjoni kompetenti	Kummissjoni Konsultattiva dwar il-Bidliet Industrijali (CCMI)
Adottata fis-sezzjoni	10.11.2021
Adottata fil-plenarja	8.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	151/0/4

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza tal-UE u l-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza (NRRPs) relatati jridu jikkontribwixxu għal tranżizzjoni ġusta għall-industriji tal-UE li jużaw ħafna riżorsi u enerġija. Dawn iridu iwasslu għall-ħolqien u ż-żamma ta’ impjiegi ta’ kwalità tajba f’dawn l-industriji, jinvolvu lill-imsieħba soċjali fl-implimentazzjoni tal-NRRPs u jappoġġjaw it-tranżizzjonijiet fis-suq tax-xogħol permezz ta’ taħriġ mill-ġdid u titjib tal-ħiliet.

1.2.

Il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni u lill-istituzzjonijiet l-oħra tal-UE biex jiggarantixxu kundizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni fi ħdan is-suq uniku, biex jiġu evitati vantaġġi żbilanċjati għall-industrija skont l-approċċ ta’ kull Stat Membru.

1.3.

Il-KESE jemmen li t-tranżizzjoni industrijali mhux se tinkiseb jekk it-tranżizzjoni tal-enerġija ma tiġix implimentata. Għaldaqstant, id-disponibbiltà ta’ sorsi ta’ enerġija suffiċjenti u affordabbli b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju li jagħmlu possibbli l-produzzjoni industrijali b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju se tkun kruċjali. Il-leġiżlaturi tal-UE u l-Istati Membri għandhom jibbilanċjaw id-disponibbiltà ta’ vetturi enerġetiċi flimkien mal-kost tagħhom, sabiex l-industriji li jużaw ħafna riżorsi u enerġija jkunu jistgħu jagħmlu t-tranżizzjoni industrijali u jikkompetu fix-xena internazzjonali. Barra minn hekk, in-newtralità teknoloġika se tkun fundamentali biex tiġi żgurata l-implimentazzjoni tajba tal-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza (NRRPs), filwaqt li jkun hemm konformità mal-objettivi klimatiċi tal-UE għall-2030 u l-2050 u l-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli (SDGs) tan-NU.

1.4.

L-awtomatizzazzjoni u d-diġitalizzazzjoni fit-tranżizzjoni industrijali huma fost l-elementi trasversali fundamentali ta’ dan il-proċess ta’ trasformazzjoni. Madankollu, ir-rwol tad-diġitalizzazzjoni fl-industriji li jużaw ħafna riżorsi u enerġija ma għandux jinftiehem ħażin: dan huwa għodda u mhux għan aħħari fih innifsu.

1.5.

Il-KESE jilqa’ s-seba’ oqsma ewlenin definiti mill-Kummissjoni fil-gwida tagħha lill-Istati Membri dwar l-NRRPs u l-ħtieġa li jiġu allokati minn tal-inqas 37 % tal-baġit totali għal azzjonijiet fil-qasam tal-investimenti klimatiċi, u minn tal-inqas 20 % fil-qasam tad-diġitalizzazzjoni. Huwa jħeġġeġ lill-istituzzjonijiet tal-UE jissorveljaw mill-qrib l-użu tal-fondi allokati sabiex jiġu ssodisfati dawn ir-rekwiżiti.

1.6.

Iż-żmien meħtieġ għall-kumpaniji f’industriji li jużaw ħafna riżorsi u enerġija biex jagħmlu t-tranżizzjoni industrijali se jestendi lil hinn mid-durata tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Il-KESE jħeġġeġ lill-istituzzjonijiet tal-UE jqisu dan u jistabbilixxu strumenti u regolamenti finanzjarji ġodda u adatti, sabiex tinkiseb it-tranżizzjoni sħiħa lejn industrija b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju, lil hinn mill-2026.

1.7.

Peress li l-kumpaniji f’industriji li jużaw ħafna riżorsi u enerġija jeħtieġu attenzjoni speċjali fir-rigward tal-attivitajiet tar-riċerka, l-iżvilupp u l-innovazzjoni, il-KESE jħeġġeġ lill-istituzzjonijiet tal-UE jistabbilixxu miżuri speċifiċi biex jindirizzaw l-isfidi li jiffaċċjaw il-kumpaniji f’industriji li jużaw ħafna riżorsi u enerġija fi triqithom lejn industrija newtrali f’termini ta’ emissjonijiet tal-karbonju.

1.8.

Ir-rinnovazzjoni tal-bini se tiżgura perċentwal sostanzjali tal-effiċjenza enerġetika meħtieġa biex tintlaħaq soċjetà newtrali f’termini ta’ emissjonijiet tal-karbonju fl-2050. Il-KESE jappoġġja xogħlijiet u proġetti ddedikati għat-titjib tal-effiċjenza enerġetika fil-bini permezz tar-rinnovazzjoni tal-involukru tal-bini u tal-installazzjonijiet.

1.9.

Il-KESE jiddefendi bil-qawwa l-iżvilupp ta’ sistema cloud li tkun tappartjeni għall-UE li twassal għall-indipendenza teknoloġika tal-UE.

1.10.

Il-ġestjoni tat-talent fi ħdan l-industrija tal-UE hija kruċjali biex it-trasformazzjoni industrijali tirnexxi. Il-Kummissjoni għalhekk għandha timmonitorja jekk il-programmi u l-attivitajiet żviluppati biex itejbu l-ħiliet ġodda humiex se jikkontribwixxu għal trasformazzjoni b’suċċess f’dan ir-rigward.

2. Kuntest

2.1.

Il-pandemija tal-COVID-19 irriżultat mhux biss f’emerġenza tas-saħħa madwar id-dinja, iżda wkoll fi kriżi ekonomika u soċjali. Din is-sitwazzjoni severa teħtieġ li dawk li jfasslu l-politika Ewropea jimplimentaw miżuri ta’ politika ewlenin biex jiġu stabbilizzati l-ekonomiji tal-Istati Membri Ewropej kollha.

2.2.

L-Unjoni Ewropea stabbiliet diversi mekkaniżmi taħt il-programm NextGenerationEU, bil-għan li tappoġġja lill-Istati Membri biex joħorġu aktar b’saħħithom mill-kriżi bl-akbar pakkett ta’ stimolu li qatt rajna. Dan se jipprovdi EUR 1,8 triljun f’baġit fit-tul li se jintuża permezz ta’ strumenti differenti ffukati fuq il-modernizzazzjoni, ir-riċerka, it-tranżizzjoni klimatika u l-protezzjoni soċjali.

2.3.

Wieħed mill-istrumenti ta’ NextGenerationEU huwa l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, li se tiffoka fuq it-tiswija tal-ħsara ekonomika u soċjali diretta kkawżata mill-pandemija tal-COVID-19 u l-promozzjoni tat-“tranżizzjoni doppja” lejn soċjetà dekarbonizzata u diġitali.

2.4.

Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza tinkludi somma totali ta’ EUR 672,5 biljun, li se jitqassmu bħala self (EUR 360 biljun) u għotjiet (EUR 312,5 biljun), disponibbli biex jappoġġjaw riformi u investimenti magħmula mill-Istati Membri bil-għan ta’ rkupru sostenibbli.

2.5.

Dan il-finanzjament se jiġi allokat taħt l-NRRPs tal-Istati Membri, li se jinkludu r-riformi u l-investimenti meħtieġa, u se jirriflettu r-rakkomandazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiżi rilevanti mfassla mill-Kunsill bħala parti mill-qafas ta’ governanza tas-Semestru Ewropew, sabiex jikkontribwixxu għall-Istrateġija Annwali għat-Tkabbir Sostenibbli tal-UE għall-2021.

2.6.

Il-Kummissjoni Ewropea ddefiniet l-oqsma tal-inizjattivi ewlenin fejn il-linji ta’ azzjoni speċifiċi jeħtieġ li jiġu definiti minn kull Stat Membru:

1.	IMPULS ĠDID – teknoloġiji nodfa u sorsi ta’ enerġija rinnovabbli;

2.	RINNOVAZZJONI – effiċjenza enerġetika tal-bini;

3.	L-IĊĊARĠJAR u R-RIFORNIMENT TAL-FJUWIL – trasport sostenibbli u stazzjonijiet tal-iċċarġjar;

4.	KONNESSJONI – introduzzjoni ta’ servizzi veloċi tal-broadband;

5.	MODERNIZZAZZJONI – id-diġitalizzazzjoni tal-amministrazzjoni pubblika;

6.	ESPANSJONI – kapaċitajiet tal-cloud tad-data u proċessuri sostenibbli;

7.	TAĦRIĠ MILL-ĠDID u TITJIB TAL-ĦILIET – edukazzjoni u taħriġ biex jiġu appoġġjati l-ħiliet diġitali.

L-oqsma tal-inizjattivi ewlenin ġew definiti biex jippermettu li l-azzjonijiet meħuda jagħtu kontribut sostanzjali għal tranżizzjoni ekoloġika u diġitali tal-UE.

Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, permezz tal-oqsma ta’ żvilupp promossi mill-Istati Membri, allinjata mar-rakkomandazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiżi tas-Semestru Ewropew, se tagħti n-nifs meħtieġ lill-organizzazzjonijiet li ntlaqtu mis-sitwazzjoni ekonomika kkawżata mill-pandemija. Hija se tgħin b’mod speċjali lis-setturi ekonomiċi, bħall-industriji li jużaw ħafna riżorsi u enerġija, li diġà kienu jinsabu f’sitwazzjoni diffiċli (minħabba l-piż regolatorju għoli u l-kompetizzjoni inġusta minn xi pajjiżi terzi) u li ntlaqtu serjament miċ-ċirkostanzi attwali.

2.7.

L-istrateġija ta’ rkupru, li tibni fuq l-istrateġija industrijali tal-UE u l-aġġornament tagħha għall-2021, se sservi biex tgħin biex jintlaħaq l-objettiv tal-Patt Ekoloġiku Ewropew, l-objettiv tan-newtralità klimatika sal-2050 u l-mira riveduta tat-tnaqqis tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra sal-2030. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza se jkollha rwol ewlieni sabiex jiġu indirizzati l-investimenti enormi li għandhom isiru mill-industriji li jużaw ħafna riżorsi u enerġija, sabiex jintlaħqu dawn l-għanijiet. L-isforzi meħtieġa biex jinbena suq uniku aktar b’saħħtu għall-irkupru tal-UE jridu jiġu appoġġjati minn sħubijiet b’saħħithom bejn l-UE, l-Istati Membri, l-imsieħba soċjali, l-industrija u partijiet ikkonċernati rilevanti oħra. L-istrateġija ta’ rkupru se ssaħħaħ ukoll il-Mekkaniżmu għal Tranżizzjoni Ġusta, li jappoġġja reġjuni li jiddependu fuq l-industriji li jużaw ħafna riżorsi u enerġija u li għaddejjin minn tibdil strutturali.

3. Kummenti ġenerali

3.1.

Il-pjan ta’ rkupru tal-UE jinkludi aspett ewlieni fit-tranżizzjoni sostenibbli lejn ekonomija dekarbonizzata u diġitalizzata u jenfasizza l-fatt li l-aspirazzjoni ta’ tranżizzjoni doppja tal-UE teħtieġ responsabbiltà politika, flimkien ma’ impenn politiku u/jew regoli tad-deheb. Il-KESE jaqbel mal-oqsma tal-inizjattivi ewlenin proposti, li se jiffokaw l-investiment fuq uħud mill-oqsma l-aktar rilevanti biex jintlaħqu l-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli (SDGs) tan-Nazzjonijiet Uniti filwaqt li jiġi żgurat li jintlaħqu l-miri klimatiċi stabbiliti mil-leġiżlazzjoni tal-UE għall-2030 (tnaqqis tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra għal mill-inqas 55 % meta mqabbel mal-1990) u għall-2050 (emissjonijiet netti żero tal-gassijiet serra).

3.2.

Il-pandemija ħolqot il-ħtieġa li jinħoloq perkors komuni li fih ir-regoli jiġu definiti globalment u applikati b’mod omoġenju mir-reġjuni kollha, u b’hekk jiġi indirizzat ir-riskju potenzjali ta’ frammentazzjoni li jirriżulta mill-allokazzjoni mixxellanja tar-riżorsi. Il-kriżi li rriżultat mill-pandemija u l-ħtieġa għal tranżizzjoni lejn ekonomija sostenibbli, reżiljenti u flessibbli jistgħu jipprovdu opportunità kbira biex jiġu definiti r-regoli li jiggarantixxu kundizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni fl-UE.

3.3.

Għal dan il-għan, is-sitwazzjoni prekarja attwali tal-industriji li jużaw ħafna riżorsi u enerġija jeħtieġ li tiġi vvalutata sew, flimkien mal-impatt li n-natura kontinwa ta’ dawn il-kundizzjonijiet jista’ jkollha fuq l-ekonomija Ewropea kollha kemm hi. Għandu jitqies il-kontribut tal-industriji li jużaw ħafna riżorsi u enerġija għall-Prodott Domestiku Gross (PDG) tal-Unjoni Ewropea, flimkien mal-fatt li huma fuq quddiem nett fl-innovazzjoni, huma responsabbli għall-ħolqien ta’ impjieg ta’ kwalità għolja u jikkontribwixxu għall-benesseri fit-tul għas-soċjetà b’mod ġenerali. Servizz pubbliku b’saħħtu jeħtieġ li jkun xprunat mis-settur privat. Madankollu, il-KESE jinsab imħasseb dwar in-nuqqas ta’ preċiżjoni li wħud mill-NRRPs diġà approvati juru fir-rigward tal-industriji li jużaw ħafna riżorsi u enerġija, peress li l-investimenti xi kultant jiġu ddevjati lejn setturi ekonomiċi oħra.

3.4.

Barra minn hekk, jeħtieġ li jiġi kkunsidrat l-impetu li l-industriji li jużaw ħafna riżorsi u enerġija jistgħu jipprovdu f’termini ta’ riċerka u żvilupp, peress li jikkostitwixxi qasam ewlieni li fi ħdanu l-innovazzjoni fil-laboratorju tiġi applikata fuq skala akbar fil-livell industrijali.

3.5.

L-industriji li jużaw ħafna riżorsi u enerġija huma potenzjalment wieħed mill-akbar kontributuri għat-tranżizzjoni industrijali li se tiżgura Ewropa b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju. L-industrija għandha tintensifika l-isforzi tagħha biex tiżviluppa u tintroduċi proċessi ta’ produzzjoni b’livell baxx ta’ karbonju u tippromovihom tul il-ktajjen tal-provvista kumplessi. Mingħajr dan ix-xogħol fuq ġewwa u barra, se jkun diffiċli li jintlaħqu l-għanijiet essenzjali, iżda ambizzjużi, definiti fil-Ftehim ta’ Pariġi u l-għanijiet stabbiliti mill-UE.

3.6.

L-awtomatizzazzjoni u d-diġitalizzazzjoni se jkollhom rwol ewlieni fil-kisba ta’ din it-tranżizzjoni industrijali. Madankollu, il-kunċetti m’għandhomx jiġu konfużi: it-trasformazzjoni hija l-għan, id-diġitalizzazzjoni hija l-għodda. L-implimentazzjoni ta’ soluzzjonijiet diġitali se tissemplifika l-mod kif in-nies jaħsbu, jieħdu deċiżjonijiet u jwettqu: għalkemm id-diġitalizzazzjoni jeħtieġ li tkun prijorità għall-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, l-enfasi għandha tkun fuq kif dawn l-għodod se jippermettu approċċ aktar effiċjenti għall-isfidi li qed niffaċċjaw.

3.7.

It-trasformazzjoni diġitali se teħtieġ l-iżvilupp ta’ teknoloġiji ppruvati fuq skala pilota jew tal-laboratorju fuq skala industrijali. Għal dan il-għan, is-sħubijiet pubbliċi u privati għandhom jiffukaw fuq ir-riċerka, l-iżvilupp u l-innovazzjoni. L-investiment għandu jiffoka fuq teknoloġija li minn kmieni turi l-iskalabbiltà, il-fattibbiltà u l-affidabbiltà tas-soluzzjonijiet innovattivi fil-partijiet superjuri tal-ktajjen tal-valur, u li tkun konformi mal-għanijiet tas-sostenibbiltà. Barra minn hekk, se jkun meħtieġ li jiġi ppjanat perjodu ta’ konverżjoni li matulu s-soluzzjonijiet innovattivi jkunu jistgħu jiġu applikati b’mod adegwat fuq skala industrijali.

3.8.

Sabiex din is-sitwazzjoni tkun tista’ tiġi ġestita b’mod effettiv, it-tranżizzjoni għandha tkun iffukata fuq l-għarfien miksub, ir-riżorsi diġà disponibbli u s-sinerġiji potenzjali li jistgħu jinħolqu. It-trasformazzjoni tinvolvi l-innovazzjoni, l-invenzjoni, id-disinn, il-kostruzzjoni u, fil-fatt, l-iżvilupp; iżda dan m’għandux ifisser kreazzjonijiet ġodda per se.

3.9.

Il-KESE huwa konxju tal-investiment li din it-tranżizzjoni se teħtieġ. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u n-NextGenerationEU ma għandhomx jitqiesu bħala s-soluzzjoni għal kollox. It-trasformazzjoni tal-industriji li jużaw ħafna riżorsi u enerġija biex ilaħħqu mat-tranżizzjoni doppja se teħtieġ pjan ta’ investiment massiv, li jimmobilizza ħafna sorsi ta’ finanzjament addizzjonali (eż. għajnuna mill-Istat, proġetti importanti ta’ interess Ewropew komuni, riżorsi proprji ġodda għall-baġit tal-UE, dħul futur mill-iskema tal-UE għall-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet, investimenti privati, eċċ.). Għal dan il-għan, huwa essenzjali li l-politiki industrijali u tal-enerġija jiġu rikonċiljati mal-politika dwar il-klima, sabiex jiġu mobilizzati l-investimenti enormi kollha meħtieġa mit-tranżizzjoni lejn mudell ekonomiku mingħajr emissjonijiet tal-karbonju.

3.10.

Il-KESE jemmen li għandhom isiru sforzi biex jiġi kkoordinat l-appoġġ mogħti permezz tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza biex l-industriji li jużaw ħafna riżorsi u enerġija jiġu trasformati bi programmi ta’ finanzjament pubbliċi-privati eżistenti bħal SPIRE jew is-Sħubija għall-Azzar Nadif. L-alleanzi tal-industrija għandhom jintużaw bħala pjattaformi biex irawmu sinerġiji fit-tul bejn il-proġetti ffinanzjati permezz tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u l-programmi eżistenti tal-UE, biex jixprunaw it-trasformazzjoni tal-industriji li jużaw ħafna riżorsi u enerġija.

3.11.

Ġiet identifikata l-ħtieġa li l-appoġġ finanzjarju pprovdut permezz tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza jiġi akkumpanjat minn riforma tat-taxxa ambizzjuża. Din għandha tkun allinjata mal-ftehim tal-OECD biex jiġi żgurat li mill-2023 il-korporazzjonijiet bi profitt għoli jkunu soġġetti għal rata tat-taxxa korporattiva effettiva ta’ 15 %.

3.12.

L-għan ewlieni tal-iżborż ta’ għotjiet lill-kumpaniji għandu jkun li tinżamm il-kompetittività internazzjonali tal-industrija tal-UE filwaqt li jkun hemm konformità mal-istandards soċjali, ekonomiċi u ambjentali tal-UE, biex jiġi żgurat li t-tranżizzjoni doppja tkun ta’ benefiċċju għaċ-ċittadini Ewropej.

3.13.

Kif intqal hawn fuq, il-Pjan ta’ Rkupru tal-UE se jkun kruċjali għat-trasformazzjoni tal-industriji li jużaw ħafna riżorsi u enerġija, u jikkontribwixxi wkoll għall-metamorfożi ta’ setturi ekonomiċi oħra fir-rigward tat-tranżizzjoni doppja. Din il-konverżjoni wiesgħa se teħtieġ perjodi ta’ adattament u tranżizzjoni fit-tul, speċjalment fil-kwistjonijiet kollha relatati mal-kapital uman. Il-KESE jissuġġerixxi bil-qawwa li l-mekkaniżmi ta’ investiment jiġu estiżi lil hinn mill-2026, u li jiġu definiti sew interkonnessjonijiet rigorużi u ċari bejniethom.

4. Kummenti speċifiċi

Il-KESE jistieden lill-Istati Membri u lill-industrija jipproponu investimenti u riformi bl-akbar impatt trasformattiv, f’termini tat-tilħiq tal-għanijiet finali stabbiliti, fl-oqsma ewlenin definiti mill-Kummissjoni. Ma jistax jiġi injorat li l-ispejjeż involuti fit-tilħiq tal-għanijiet assoċjati ma’ din it-tranżizzjoni doppja għandhom ikunu affordabbli għas-soċjetà kollha.

4.1. IMPULS ĠDID – teknoloġiji nodfa u sorsi ta’ enerġija rinnovabbli

4.1.1.

It-tranżizzjoni industrijali mhux se tinkiseb jekk it-tranżizzjoni tal-enerġija ma tiġix implimentata. Id-dekarbonizzazzjoni tal-industrija se tiddependi direttament mid-disponibbiltà ta’ sorsi tal-enerġija suffiċjenti u affordabbli b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju li jagħmlu l-produzzjoni industrijali b’livell baxx ta’ karbonju possibbli. L-iżgurar ta’ ġenerazzjoni suffiċjenti ta’ enerġija dekarbonizzata b’mod affidabbli se jkun kruċjali biex jintlaħqu l-miri klimatiċi u diġitali. Bl-istess mod, hemm bżonn ta’ investiment enormi biex tiġi żviluppata jew tinħoloq l-infrastruttura meħtieġa għat-trasport, il-ħżin u d-distribuzzjoni ta’ dawn il-volumi mingħajr preċedent ta’ enerġija b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju. L-implimentazzjoni tal-pjani nazzjonali ta’ rkupru, u b’mod partikolari tar-riformi proposti, għandha tiffoka fuq l-iżgurar ta’ prezzijiet tal-enerġija kompetittivi, stabbli u prevedibbli, b’hekk jiġi limitat l-impatt tal-prezzijiet għoljin tal-enerġija fuq l-inflazzjoni, li jista’ jipperikola l-irkupru tal-industriji li jużaw ħafna riżorsi u enerġija u s-soċjetà inġenerali.

4.1.2.

Il-KESE jaqbel li n-newtralità teknoloġika hija essenzjali waqt l-implimentazzjoni tal-pjani nazzjonali ta’ rkupru: it-teknoloġiji kollha b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju (l-enerġija rinnovabbli, l-idroġenu ekoloġiku, ir-reattur tal-fużjoni, eċċ…) iridu jiġu inklużi f’din it-tranżizzjoni dment li huma jkunu konformi mal-objettivi klimatiċi tal-2030 u tal-2050 kif ukoll mal-SDGs tan-NU. L-ebda teknoloġija ma għandha tiġi eskluża mill-ewwel jew b’mod arbitrarju. Il-kriterji tal-allokazzjoni tar-riżorsi għandhom jiffukaw fuq l-iżgurar ta’ prezzijiet tal-enerġija kompetittivi għall-konsumaturi aħħarin irrispettivament mit-teknoloġija nnifisha.

4.1.3.

Għal dan il-għan, jista’ jkun meħtieġ li jiġi kkunsidrat mhux biss l-ikkombinar ta’ sorsi ta’ enerġija rinnovabbli kompetittivi differenti, iżda wkoll il-kombinazzjoni tagħhom mat-teknoloġiji tal-qbid, il-ħżin u l-użu tal-karbonju, mingħajr ma jintesa r-rwol li se jkollha l-interkonnessjoni tal-enerġija bejn Stati Membri differenti. Irid ikun hemm regolamentazzjoni suffiċjenti u omoġenja biex jinħoloq argument għall-vijabbiltà tal-investimenti u biex dawn it-teknoloġiji jkunu jistgħu jiġu implimentati.

4.1.4.

Minbarra d-disponibbiltà ta’ soluzzjonijiet enerġetiċi u teknoloġiċi affordabbli, l-effiċjenza enerġetika trid tiġi kkunsidrata sew. Ix-xenarji kollha identifikati mill-istrateġija fit-tul tal-UE għat-tnaqqis tal-emissjonijiet biex jintlaħqu l-objettivi tan-newtralità klimatika għall-2050 jattribwixxu rwol importanti lill-iffrankar tal-enerġija (1). Il-bidla lejn ekonomija aktar ċirkolari għandha wkoll rwol ewlieni fit-tnaqqis tal-konsum tal-enerġija u tar-riżorsi mill-industriji li jużaw ħafna riżorsi u enerġija.

4.1.5.

Fir-rigward tar-riskju ta’ kompetizzjoni inġusta msemmija hawn fuq, u bil-għan li jiġu evitati u mmitigati r-riskji li tista’ tinvolvi r-rilokazzjoni tal-emissjonijiet tal-karbonju, dan għandu jiġi ttrattat kif imiss fl-ambitu tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Huwa importanti li ma jiġux injorati l-miżuri jew is-sistemi li ħadmu għat-tnaqqis tal-emissjonijiet, iżda li jissaħħu b’mekkaniżmi addizzjonali jew komplementari (mhux alternattivi) meta jkun meħtieġ.

4.1.6.

Wara li jiġu vvalutati l-fatturi ewlenin potenzjali kollha li jeħtieġ li jiġu ttrattati taħt l-inizjattiva ewlenija IMPULS ĠDID, id-dubju ewlieni huwa kif l-UE se tkun tista’ tforni l-ammont bla preċedent ta’ enerġija meħtieġa mis-soċjetà.

4.2. RINNOVAZZJONI – effiċjenza enerġetika tal-bini

4.2.1.

It-titjib tal-effiċjenza enerġetika ta’ bini eżistenti u ġdid se jirrikjedi materjali u tagħmir intelliġenti, li se jikkontribwixxu għal tranżizzjoni sostenibbli. Nifhmu li l-materjali intelliġenti huma materjali ekoloġiċi jew proċessi ta’ produzzjoni sostenibbli biex niksbuhom.

4.2.2.

Il-KESE jinsab fiduċjuż li, sabiex jikkontribwixxu b’mod olistiku għall-għanijiet definiti mill-Kummissjoni Ewropea, il-materjali intelliġenti (u l-proċessi ta’ produzzjoni sostenibbli assoċjati magħhom) se jiġu promossi aktar minn bħalissa. It-tagħmir ukoll għandu jiġi inkluż: l-effiċjenza enerġetika mhux se tinkiseb jekk niffukaw biss fuq l-involukru tal-bini; it-tagħmir u s-sistemi jridu jiġu vvalutati, imġedda u interkonnessi b’mod adegwat. Dan jista’ jwassal biex jitnedew swieq tal-materjali intelliġenti u, possibbilment, il-proċessi tal-akkwist pubbliku jaġixxu bħala punt tat-tluq prattiku.

4.3. L-IĊĊARĠJAR u R-RIFORNIMENT TAL-FJUWIL – trasport sostenibbli u stazzjonijiet tal-iċċarġjar

4.3.1.

L-istrateġija Ewropea għandha tagħmel sforz kbir biex tiddefinixxi pjan direzzjonali ċar għad-dekarbonizzazzjoni tas-setturi li huma diffiċli biex jiġu elettrifikati (it-trasport bit-triq fuq distanzi twal u permezz ta’ vetturi kbar, l-avjazzjoni, it-trasport marittimu, eċċ.).

4.3.2.

Strateġija dwar il-fjuwils rinnovabbli u b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju u alleanza tal-katina tal-valur tal-fjuwils rinnovabbli u b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju se jgħinu biex is-setturi tal-avjazzjoni u tat-trasport marittimu jiġu dekarbonizzati, filwaqt li jikkomplementaw l-isforzi għad-dekarbonizzazzjoni tat-trasport bit-triq permezz tal-elettrifikazzjoni, fost alternattivi oħra. B’dan il-mod, l-aċċess għal mobbiltà affordabbli għal kulħadd se jkun garantit. Id-dekarbonizzazzjoni tat-trasport se ssir abbażi ta’ valutazzjoni taċ-ċiklu tal-ħajja u tal-ispejjeż imqabbla mal-benefiċċji, li bħala l-ewwel approċċ tissostitwixxi l-aktar modi ta’ trasport li jħallu impatt, filwaqt li jiġu żgurati biżżejjed perjodi ta’ tranżizzjoni għal utenti bi dħul baxx permezz ta’ fjuwils sostenibbli b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju.

4.4. KONNESSJONI – introduzzjoni ta’ servizzi veloċi tal-broadband

4.4.1.

Il-KESE huwa konxju tal-importanza tal-awtomatizzazzjoni u d-diġitalizzazzjoni fit-tranżizzjoni industrijali li qed niffaċċjaw, peress li huma fost l-elementi fundamentali trasversali ta’ dan il-proċess ta’ trasformazzjoni.

4.4.2.

Jeħtieġ li jkun hemm biżżejjed riżorsi disponibbli għall-industrija sabiex tittejjeb l-awtomatizzazzjoni tas-sistemi. Imbagħad tista’ tiġi pprovduta informazzjoni ta’ kwalità tajba permezz ta’ għodod diġitali biex il-proċessi tat-teħid tad-deċiżjonijiet isiru aktar effiċjenti.

4.4.3.

Dan se jirrikjedi investiment mhux biss fit-teknoloġija, iżda wkoll fit-taħriġ tal-ħaddiema u tas-soċjetà b’mod ġenerali fil-ħiliet diġitali, l-adozzjoni tal-ħsieb diġitali u l-introduzzjoni ta’ regolamentazzjoni u għodod adatti li jiggarantixxu ċ-ċibersigurtà, fost affarijiet oħra.

4.5. MODERNIZZAZZJONI – id-diġitalizzazzjoni tal-amministrazzjoni pubblika

4.5.1.

Il-KESE jifhem ir-rilevanza li d-diġitalizzazzjoni tal-amministrazzjoni pubblika jista’ jkollha biex jiġu miġġielda l-piżijiet amministrattivi eċċessivi li l-industrija spiss issofri minnhom. Madankollu, din it-tranżizzjoni diġitali jeħtieġ li tkun ibbażata fuq analiżi reali tal-ispejjeż imqabbla mal-benefiċċji, fejn ir-riżorsi jiġu assenjati kif imiss abbażi ta’ kriterji tekniċi (din l-analiżi trid titqies bħala lil hinn mill-mira nnifisha).

4.6. ESPANSJONI – kapaċitajiet tal-cloud tad-data u proċessuri sostenibbli

4.6.1.

Ġestjoni tajba tad-data ser twassal għal bidla deċiżiva fit-teħid ta’ deċiżjonijiet preċiżi, l-iżvilupp ta’ intelligence kummerċjali, is-soluzzjoni effiċjenti tal-problemi u l-ottimizzazzjoni tar-riżorsi, li lkoll huma kruċjali biex tiġi żgurata tranżizzjoni ta’ suċċess. Jeħtieġ li jiġu allokati biżżejjed riżorsi biex jiġi żgurat l-involviment tat-tipi kollha ta’ organizzazzjonijiet fit-twettiq ta’ din l-inizjattiva, li jiggarantixxu riżorsi ta’ data ekwitabbli li jwasslu għal tranżizzjoni ekwa.

4.6.2.

Fir-rigward tal-indipendenza strateġika, l-UE għandha tiżviluppa l-kapaċitajiet tal-cloud tagħha stess li jippermettu s-sovranità teknoloġika, filwaqt li tiġi evitata d-dipendenza teknoloġika minn pajjiżi terzi.

4.7. TAĦRIĠ MILL-ĠDID u TITJIB TAL-ĦILIET – edukazzjoni u taħriġ biex jiġu appoġġjati l-ħiliet diġitali

4.7.1.

It-tranżizzjoni li qed niffaċċjaw mhux se tkun possibbli jekk ma tkunx ibbażata fuq il-ħtiġijiet u l-aspettattivi tas-soċjetà attwali u futura, kif ukoll fuq il-kunċett ta’ tranżizzjoni ġusta.

4.7.2.

Il-vantaġġ kompetittiv ewlieni tal-Unjoni Ewropea huwa l-kapital uman tagħna. L-Ewropa hija nieqsa mill-materja prima, l-istandards tal-għajxien tagħna huma l-ogħla fid-dinja u l-qafas regolatorju tagħna huwa pjuttost esiġenti: dan ifisser li l-akbar vantaġġ tagħna huwa l-produttività għolja, xprunata mill-kapital uman u d-diversità rikka tagħna.

4.7.3.

Il-bini tal-kapaċitajiet u l-proġetti li jiddefinixxu l-ħiliet ewlenin se jkunu essenzjali sabiex tiġi żgurata tranżizzjoni industrijali effettiva li tiffoka fuq l-ugwaljana u fejn ħadd ma jitħalla jibqa’ lura. Għal dan il-għan, it-taħriġ fl-isfidi l-ġodda li se jirriżultaw jeħtieġ li jiġi promoss fil-livelli kollha tas-soċjetà (minn ħaddiema li bħalissa huma attivi sa dawk futuri).

4.7.4.

Il-ħsieb innovattiv se jkun kruċjali għall-proċessi futuri tat-teħid tad-deċiżjonijiet. Dawn il-kapaċitajiet għandhom ikunu parti mill-programmi ta’ taħriġ. Barra minn hekk, fil-futur qarib se jkun hemm domanda kbira għall-ħiliet diġitali. Ir-riżorsi umani jeħtieġ li jiffokaw fuq li jippruvaw jimlew dawn il-lakuni, bil-għan li jiżguraw organizzazzjonijiet kompetittivi b’persunal li huwa idoneu għall-iskop.

Brussell, it-8 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) https://knowledge4policy.ec.europa.eu/publication/depth-analysis-support-com2018-773-clean-planet-all-european-strategic-long-term-vision_en.

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/50

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Jiġi antiċipat it-tibdil strutturali u dak settorjali u nerġgħu nfasslu l-kulturi industrijali — lejn fruntieri ġodda ta’ rkupru u reżiljenza f’partijiet differenti tal-Ewropa”

(opinjoni fuq inizjattiva proprja)

(2022/C 152/08)

Relatur:	Norbert KLUGE
Korelatur:	Dirk JARRÉ

Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	25.3.2021
Bażi legali	Artikolu 32(2) tar-Regoli ta’ Proċedura
	Opinjoni fuq inizjattiva proprja
Sezzjoni responsabbli	Kummissjoni Konsultattiva dwar il-Bidliet Industrijali (CCMI)
Adottata fis-sezzjoni	10.11.2021
Adottata fil-plenarja	8.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	143/1/2

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Li l-emissjonijiet tas-CO2 jitnaqqsu b’mill-inqas 55 % sal-2030: dan huwa l-għan vinkolanti u ta’ sfida tat-“tranżizzjoni ġusta” li jrid jitwettaq mill-politika tal-UE u mill-gvernijiet tal-Istati Membri tagħha, kif ukoll mill-kumpaniji fir-reġjuni fejn jgħixu u jaħdmu ċ-ċittadini Ewropej. Bħalissa, din l-ambizzjoni teħtieġ sforzi komuni biex jiġu antiċipati l-impatti fuq il-ħajja ekonomika u soċjali u biex jiġu identifikati strateġiji u miżuri korrispondenti.

1.2.

Il-KESE huwa konvint li l-Istrateġija Industrijali aġġornata tal-UE u l-pakkett “lesti għall-mira ta’ 55 %” ippreżentati mill-Kummissjoni Ewropea ser jappoġġjaw it-“tranżizzjoni ġusta”. F’dan ir-rigward, il-KESE jilqa’ l-Fond Soċjali għall-Klima l-ġdid biex jiġu bbilanċjati l-iżvantaġġi soċjali bħala parti mill-pakkett. Il-COVID-19 uriet ukoll il-ħtieġa ta’ aktar veloċità fit-tranżizzjoni lejn mudell soċjali, ekonomiku u industrijali aktar sostenibbli, aktar diġitali u aktar sod. B’mod partikolari, il-KESE jinnota li d-differenzi reġjonali u l-inugwaljanzi soċjali jaqdu rwol importanti f’dan ir-rigward.

1.3.

Dawn il-kwistjonijiet kollha diġà huma parti mill-aġenda ta’ politika (eż. il-Patt Ekoloġiku, l-ekonomija ċirkolari, it-tranżizzjoni ġusta, il-programmi strutturali, eċċ.), iżda mhumiex indirizzati b’mod integrat. Għalhekk, il-KESE jirrakkomanda li jitqiesu l-esperjenzi minn oqsma ta’ politika, nazzjonijiet u reġjuni differenti, li għandhom jiġu kkunsidrati fid-differenzi u l-ispeċifiċitajiet tagħhom.

1.4.

L-iżvilupp ta’ kundizzjonijiet ekwi fil-kompetizzjoni ekonomika huwa prerekwiżit. Dan jeħtieġ li jqis id-djalogu soċjali bejn l-imsieħba soċjali u d-djalogu ċivili għall-kokreazzjoni. Dan għandu jiffavorixxi l-ħolqien ta’ sett ta’ promoturi tal-UE li min-naħa tagħhom jistgħu jsaħħu s-sovranità ekonomika tal-UE.

1.5.

Mhux se jkun hemm “patt ekoloġiku” mingħajr “Patt soċjali” integrat (1). Konsegwentement, il-KESE jirrakkomanda li tissaħħaħ l-implimentazzjoni tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali (2). Dan huwa meqjus bħala l-boxxla tal-UE u tal-Istati Membri tagħha biex jittaffew l-effetti soċjali tal-bidla industrijali. Essenzjalment, dan huwa bbażat fuq id-djalogu soċjali u l-ftehimiet kollettivi, li jiffurmaw il-bażi għad-deċiżjonijiet tal-kumpanija fejn il-ħaddiema jkunu infurmati b’mod adegwat u l-interessi tagħhom jitqiesu permezz ta’ konsultazzjoni u, fejn xieraq, il-parteċipazzjoni fis-superviżjoni u l-ġestjoni tal-kumpaniji.

1.6.

Il-KESE jinnota li s-suċċessi ekonomiċi u ambjentali jinkisbu u jiġu implimentati primarjament fejn jgħixu n-nies. Dan huwa fejn l-isfidi mill-ħarsien tal-klima huma antiċipati u ffurmati b’mod konġunt. Dan huwa fejn jitfaċċaw ideat ġodda u jiġu ttrasformati industrijalment fi prodotti u servizzi kompetittivi globalment.

1.7.

Il-“perkorsi ta’ tranżizzjoni”, kif konċettwalizzati fl-Istrateġija Industrijali aġġornata tal-UE u diskussi mill-Forum Industrijali tal-UE, jipprovdu liċ-ċittadini tal-UE b’appoġġ u gwida. Madankollu, il-punti ta’ tluq speċifiċi fil-livell reġjonali jvarjaw ħafna u hemm bżonn ta’ strateġiji differenti biex jintlaħaq l-għan ġenerali. Għalhekk, il-KESE jistieden lill-Kummissjoni Ewropea tagħti attenzjoni partikolari lil dawn ir-rekwiżiti differenti meta tistabbilixxi l-qafas u tkejjel l-istrateġija industrijali tal-UE, sabiex tkun tista’ tindirizza b’mod flessibbli l-ħtiġijiet reġjonali u settorjali.

1.8.

Is-sussidjarjetà trid titqies fil-kapaċità tagħha li toħloq riżorsa b’saħħitha għat-“tranżizzjoni ġusta”. Ir-reġjuni u ż-żoni metropolitani jafu sew il-problemi u l-opportunitajiet tagħhom. Għal din ir-raġuni, il-KESE jirrikonoxxi li l-objettivi u l-prinċipji vinkolanti tal-politika industrijali Ewropea maqbula b’mod konġunt fil-livell tal-UE għandhom jiġu definiti b’mod ċar. Huwa importanti li wieħed ikun konxju li l-implimentazzjoni fir-reġjuni u ż-żoni metropolitani għandha tkun ibbażata fuq il-prinċipju tas-sussidjarjetà.

1.9.

Is-sitwazzjonijiet u l-kapaċitajiet biex jintlaħqu l-għanijiet klimatiċi, soċjali u ambjentali huma diverġenti ħafna. Filwaqt li xi industriji u kumpaniji jistgħu jilħqu l-għan b’mod aktar faċli, oħrajn jista’ jkollhom aktar diffikultajiet biex jimxu ’l quddiem. Għalhekk, reġjuni aktar dgħajfa u ċerti industriji jirrikjedu attenzjoni speċjali u appoġġ speċifiku. Peress li l-għan ġenerali japplika għall-katina tal-valur kollha, huwa importanti li l-ewwel wieħed jikkonċentra fuq effetti aktar rapidi u bidliet bi skop usa’.

1.10.

Il-KESE jinnota li dan huwa l-prinċipju li bih il-kumpaniji jistgħu jerġgħu jiksbu l-kompetittività ekonomika u sostenibbli tagħhom, bl-għajnuna ta’ intraprendituri u maniġers impenjati u ħaddiema mħarrġa sew u tas-sengħa. L-SMEs jaqdu rwol importanti hawnhekk. L-aġenda tal-kapital uman hija prerekwiżit għat-tranżizzjoni b’suċċess tal-kumpaniji.

1.11.

L-Istati Membri għandhom isaħħu, bl-appoġġ loġistiku u finanzjarju tal-Unjoni Ewropea, l-investimenti pubbliċi strutturali u orjentati lejn il-proċess permezz ta’ servizzi ta’ interess ġenerali mmirati lejn it-titjib kontinwu tal-kundizzjonijiet li jiffavorixxu l-iżvilupp industrijali u soċjali, u li jistgħu jtejbu l-kapaċitajiet tal-awtoritajiet reġjonali u lokali biex jindirizzaw b’mod effettiv l-isfidi ambjentali, teknoloġiċi, ekonomiċi u soċjali.

1.12.

Il-KESE jirrakkomanda li l-Istrateġija Industrijali tal-UE għandha tantiċipa u tikkontrobilanċja ż-żieda fil-faqar u l-inugwaljanza peress li l-Patt Ekoloġiku jrid ikun akkumpanjat minn “patt soċjali” integrat. Għalhekk, ir-riżorsi għandhom jiġu diretti fejn huma l-aktar meħtieġa. Politika komprensiva tal-UE dwar is-sostenibbiltà għandha tagħmel aktar għall-ġustizzja u l-parteċipazzjoni fl-ekonomija, għall-benefiċċju tan-nies u tar-reġjuni (3). Il-ħajja ċivili u tax-xogħol fl-Ewropa għandha ssegwi r-rekwiżit li tinħoloq sostenibbiltà bbażata fuq tkabbir inklużiv u sostenibbli, xogħol deċenti u ġustizzja soċjali (4).

1.13.

Il-KESE jappoġġja t-tranżizzjoni lejn ekonomija ċirkolari li twaqqaf l-ħela fl-użu ta’ riżorsi mhux rinnovabbli u tnaqqas id-dipendenzi internazzjonali. Din għandha tkun ukoll parti ewlenija mill-Istrateġija Industrijali tal-UE. Konsegwentement, il-kundizzjonijiet qafas għandhom jiġu modifikati biex jinħolqu vantaġġi kompetittivi għall-kumpaniji li jaderixxu mal-prinċipji ta’ ekonomija ċirkolari.

2. Tranżizzjoni ġusta bħala opportunità għall-irkupru u t-tkabbir industrijali

2.1.

Il-Patt Ekoloġiku jistabbilixxi għan ċar u politikament vinkolanti: b’mod ġenerali, fl-Ewropa għandu jinkiseb tnaqqis ta’ 55 % fl-emissjonijiet ta’ gassijiet serra sal-2030. Dan twettaq mill-miżuri “lesti għall-mira ta’ 55 %” ippreżentati mill-Kummissjoni Ewropea f’Lulju 2021. Ma hemmx aktar lok għal interpretazzjoni hawnhekk. Sistema ta’ kummerċ internazzjonali ġusta jeħtieġ li tiżgura li n-negozji jkunu jistgħu jibqgħu kompetittivi fil-livell globali filwaqt li jilħqu l-għanijiet tal-Patt Ekoloġiku. Dan jinkludi sistema ta’ aġġustament tal-karbonju transfruntiera u transkontinentali. Dan joħloq inċentivi għall-imsieħba kummerċjali biex jidħlu fil-klabb tan-nazzjonijiet li jirrispettaw il-limiti tal-pjaneta.

2.2.

Il-pajjiżi barra mill-UE b’regolamenti ambjentali dgħajfa jżidu l-pressjoni fuq l-UE, li għandha regolamenti ambjentali komparattivament b’saħħithom. Dawn l-interazzjonijiet globali ma jridux iwasslu għal dumping ambjentali.

2.3.

Is-sitwazzjoni globali tista’ twassal għall-iżvilupp ta’ teknoloġiji sostenibbli ġodda li jikkapitalizzaw fuq il-punti b’saħħithom tal-Ewropa, bħall-kapaċità tagħha li timplimenta innovazzjoni inkrementali u radikali sabiex tforni lis-swieq tad-dinja bi prodotti b’kompetenzi tradizzjonali sabiex jiġu indirizzati sfidi ġodda. Dan jirrikjedi antiċipazzjoni bir-reqqa u viżjonarja tan-natura u tal-firxa tal-bidla u żieda sostanzjali fis-servizzi pubbliċi u soċjali biex jiġu indirizzati l-problemi soċjali bħall-possibbiltà ta’ żieda fil-faqar, fil-persuni mingħajr dar, fl-esklużjoni tal-persuni b’diżabilità u l-minoranzi, tnaqqis fl-opportunitajiet għan-nisa u tnaqqis fit-taħriġ biex jiġi ffaċilitat id-dħul mill-ġdid fis-suq tax-xogħol.

2.4.

Analiżi statika tista’ tikkonkludi li l-azzjoni skont il-Patt Ekoloġiku Ewropew, fuq medda qasira ta’ żmien, tagħti vantaġġ lill-kompetituri f’pajjiżi b’miri klimatiċi inqas ambizzjużi fil-konfront tal-kumpaniji Ewropej li diġà jinsabu fi tranżizzjoni. Perspettiva dinamika tenfasizza li l-kumpaniji se jingħataw inċentivi biex jinnovaw b’mod inkrementali billi jagħmlu s-sistemi ta’ produzzjoni tagħhom aktar effiċjenti fl-użu tal-enerġija, jaqilbu għal sorsi ta’ enerġija rinnovabbli u jadottaw innovazzjonijiet xierqa. Filwaqt li l-UE hija b’mod ċar minn ta’ quddiem biex timmira li tiġġieled b’mod effettiv il-kriżi klimatika, l-użu rapidu ta’ materjali rinnovabbli jirrikjedi implimentazzjoni aktar ambizzjuża tal-ekonomija ċirkolari u r-reżiljenza tal-materja prima. It-tranżizzjoni li tirriżulta se taħdem biss jekk tingħata biżżejjed attenzjoni lid-dimensjoni soċjali ta’ dan il-proċess. Il-prinċipji ta’ tranżizzjoni ġusta tat-Trattat dwar il-Klima ta’ Pariġi u l-Linji Gwida tal-ILO għal tranżizzjoni ġusta (5) joffru gwida f’dan ir-rigward. Għalhekk, il-prinċipji ta’ tranżizzjoni ġusta jaġixxu bħala boxxla għall-miżuri ta’ rkupru billi jistabbilixxu responsabbiltajiet ċari għall-partijiet ikkonċernati kollha biex jirrispettaw id-drittijiet tal-bniedem u dawk soċjali, il-valuri demokratiċi u l-istat tad-dritt bl-intenzjoni li ħadd ma jitħalla jibqa’ lura.

2.5.

Fl-aħħar iżda mhux l-inqas, il-bidliet fuq din l-iskala u t-tagħlimiet miksuba mit-trasformazzjonijiet tal-passat jissuġġerixxu li huwa meħtieġ proċess ta’ kokreazzjoni li jinvolvi politiċi, amministrazzjonijiet, imsieħba soċjali, organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, kumpaniji u membri tal-pubbliku fil-livelli kollha ta’ governanza fl-UE u fi ħdan il-kumpaniji. L-isfruttar tal-kreattività u l-potenzjal innovattiv li għadhom ma ġewx sfruttati tan-nies li jgħixu fl-Ewropa se joħloq is-soluzzjonijiet meħtieġa biex jiġu indirizzati l-isfidi li ġejjin. Id-diversità tal-ideat hija sors imprezzabbli għall-innovazzjoni fis-setturi kollha tal-ekonomija li ser tavvanza b’mod sinifikanti l-progress tekniku-xjentifiku.

2.6.

L-esperjenzi tal-passat urew li bidliet ekonomiċi u soċjali li jirnexxu u dejjiema għandhom l-ogħla probabbiltà li jiġu implimentati jekk l-objettivi jiġu spjegati b’mod ċar, ir-responsabbiltajiet tad-diversi atturi involuti fil-proċess ta’ trasformazzjoni jiġu ddeterminati fi strateġija preċiża u jintlaħaq qbil dwar il-proġett kollu, approvat u appoġġjat mill-forzi ewlenin tas-soċjetà. B’konsegwenza ta’ dan, il-forzi politiċi, il-partijiet ikkonċernati ekonomiċi u s-soċjetà ċivili jridu jaġixxu flimkien f’sistema ta’ djalogu soċjali effettiv, ftehimiet kollettivi u kondiviżjoni reċiproka tal-informazzjoni, konsultazzjoni u parteċipazzjoni ġenwina fil-proċessi tat-teħid tad-deċiżjonijiet u tal-kokreazzjoni.

2.7.

Id-djalogu soċjali fost l-imsieħba soċjali u d-djalogu ċivili li jinvolvi lill-partijiet ikkonċernati tas-soċjetà jistgħu jaqdu rwol partikolarment importanti fi proġetti li għandhom l-għan li jibbilanċjaw l-interessi soċjali, ekoloġiċi u ekonomiċi. Għalhekk, l-implimentazzjoni konkreta tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali hija indispensabbli.

3. Ir-reġjuni huma postijiet ewlenin tax-xogħol u tal-ħajja u jantiċipaw it-tibdil soċjoekonomiku – mhux biss ekosistemi

3.1.

Il-pandemija tal-COVID-19 kellha impatti differenti fuq ekosistemi differenti, kif tirrikonoxxi l-Kummissjoni Ewropea fil-Komunikazzjoni tagħha dwar l-Istrateġija Industrijali l-ġdida tal-UE. Din aċċellerat ukoll ix-xejriet eżistenti lejn id-diġitalizzazzjoni u d-dekarbonizzazzjoni, u żiedet ir-riskju li tissaħħaħ il-frammentazzjoni bejn ir-reġjuni minħabba livelli differenti ta’ ġid ekonomiku u riżorsi li bihom għandu jsir investiment fit-trasformazzjoni tal-industriji. Għalhekk huwa essenzjali li l-Forum Industrijali, u l-perkorsi ta’ tranżizzjoni previsti, iqisu dawn l-effetti differenti.

3.2.

Huwa fl-interess tas-soċjetà ċivili Ewropea li jiġu żviluppati prospetti tajbin għall-impjiegi u l-introjtu għaċ-ċittadini f’reġjuni affettwati mit-trasformazzjoni industrijali. Għal dan, jeħtieġ li nifhmu l-punti tat-tluq differenti tad-diversi reġjuni u kif jistgħu jiġu ġġenerati interazzjonijiet pożittivi mill-kompetenzi industrijali eżistenti. L-integrazzjoni fi ktajjen tal-valur sinifikanti fil-livell globali u, b’mod partikolari, id-diversi aspetti li jikkontribwixxu għal tali ktajjen tal-valur jaqdu rwol importanti f’dan ir-rigward. L-approċċ tal-ekosistema tal-Kummissjoni Ewropea huwa bbażat fuq approċċ makropolitiku li jikklassifika l-industriji kollha fil-livell globali. Dan l-approċċ ma jqisx is-sitwazzjonijiet diverġenti jew l-interdipendenzi li jeżistu fid-diversi ekosistemi. Dan ma jirrappreżentax b’mod xieraq id-diversità tar-rekwiżiti fid-diversi reġjuni u jrid jiġi ssupplimentat minn perspettiva politika reġjonali.

3.3.

Il-Kummissjoni Ewropea bħalissa qed tiżviluppa indikaturi ewlenin tal-prestazzjoni li huma maħsuba biex juru s-suċċess tal-Istrateġija Industrijali tal-UE (6). Bħalissa, il-Kummissjoni qed tagħmel l-akbar enfasi fuq it-tkabbir ekonomiku u qed tinjora l-għanijiet stabbiliti fil-Patt Ekoloġiku Ewropew, il-bidliet li tirrikjedi t-tranżizzjoni lejn ekonomija ċirkolari, u d-dimensjoni soċjali tal-proċess ta’ trasformazzjoni. Huwa ta’ importanza kbira li l-Istrateġija Industrijali tal-UE tirrikonoxxi u tapprezza b’mod ċar il-valur tal-ħiliet industrijali, il-potenzjal u l-kompetenzi disponibbli reġjonalment. Dan għandu jitqies b’mod xieraq. Inkella, enfasi limitata wisq fuq it-tkabbir ekonomiku u fuq il-miżuri u l-istrumenti assoċjati miegħu tista’ twassal biex jiġu injorati l-miri klimatiċi u l-opportunitajiet assoċjati mat-trasformazzjoni industrijali, u tista’ ddgħajjef l-ekonomija ċirkolari.

3.4.

Il-formulazzjoni tal-istrateġija industrijali u t-tfassil tal-politika f’dan l-ambitu jridu jqisu l-inċertezza u l-inprevedibbiltà. Il-politiki u l-perkorsi diverġenti mfassla għal sitwazzjonijiet individwali jridu jkunu flessibbli u jeħtieġ li jkunu bbażati fuq il-kompetenzi kollha disponibbli f’reġjun jew għal reġjun permezz ta’ skambji ma’ reġjuni u pajjiżi oħra. Il-ftuħ bħala riżorsa strateġika importanti huwa meħtieġ biex jiġi identifikat dak li huwa nieqes u dak li huwa meħtieġ b’mod immedjat.

3.5.

Il-bidliet industrijali għall-finijiet tal-protezzjoni tal-klima se jikkawżaw problemi soċjali serji sabiex jintlaħqu l-għanijiet tal-Patt Ekoloġiku fil-perjodu qasir li jifdal. Il-konsum ta’ riżorsi li jagħmlu ħsara lill-ambjent hija kwistjoni li għandha tiġi indirizzata u investigata sabiex tinstab soluzzjoni ġusta fil-livell soċjali u mil-lat tas-soċjetà kollha kemm hi.

3.6.

L-ekonomija ċirkolari tikkontribwixxi b’mod pożittiv għall-bidla industrijali, fir-reġjuni u tul il-ktajjen tal-provvista u tal-valur. Għalkemm l-ogħla valur miżjud jista’ jinstab f’reġjuni bl-aktar industriji avvanzati, f’postijiet b’ekonomija bbażata fuq livell aktar baxx ta’ għarfien u li tuża aktar enerġija, il-materjal jiġi prodott, pproċessat u jiddaħħal fl-ekonomija ċirkolari. Huwa evidenti li r-reġjuni aktar dgħajfa jistgħu jibbenefikaw aktar mill-ekonomija ċirkolari u jistgħu jsiru atturi ewlenin f’dan il-qasam.

3.7.

L-enfasi fuq is-suċċess tal-bidliet industrijali fil-livell reġjonali timplika b’mod ċar il-ħtieġa ta’ rabtiet b’saħħithom, kollaborazzjoni mill-qrib u kondiviżjoni tal-kompetenza ma’ reġjuni oħra, inkluż bejn il-fruntieri nazzjonali tal-Istati Membri tal-UE. Hemm sistema komprensiva ta’ interazzjonijiet, li tinkludi b’mod ċar l-SMEs lokali li jinteraġixxu ma’ kumpaniji transfruntiera.

3.8.

Il-kompetenzi industrijali reġjonali eżistenti waħedhom mhumiex effettivi bis-sħiħ fil-kuntest tal-bidla soċjoekonomika. Madankollu, dawn iridu u jistgħu jiġu żviluppati aktar billi jsir investiment fl-għarfien, fit-tagħmir u fil-persunal u jridu u jistgħu jsiru produttivi fl-ambitu tal-kundizzjonijiet mibdula. Dan ser iservi biex jinħolqu prodotti, servizzi, teknoloġiji u opportunitajiet ġodda. Dan, min-naħa tiegħu, ser iwassal għal kumpaniji ekonomikament stabbli b’impjiegi attraenti fir-reġjuni. Dan huwa preċiżament l-għan li l-Istrateġija Industrijali Ewropea teħtieġ li timmira għalih.

3.9.

Reġjun huwa definit b’mod wiesa’ mill-istrutturi industrijali tiegħu, mill-kumpaniji tiegħu, mill-forza tax-xogħol tiegħu, mill-kompetenzi taċ-ċittadini tiegħu, mill-kapaċitajiet tiegħu ta’ riċerka u żvilupp u mill-prodotti speċifiċi li l-kumpaniji tiegħu jimmanifatturaw jew jipproċessaw. Il-kompetenzi industrijali juru firxa wiesgħa ta’ partikolaritajiet storiċi.

Il-ktajjen tal-provvista u tal-valur għandhom effetti reġjonali differenti ħafna madwar l-Ewropa. Il-kuntest globali huwa importanti daqs l-organizzazzjoni fl-Ewropa iżda għandu effetti differenti. L-Industrija 4.0 u d-diġitalizzazzjoni kif ukoll it-teknoloġiji tal-informazzjoni u tal-komunikazzjoni ser ikollhom impatt sinifikanti iżda diverġenti ħafna fuq l-industriji u l-ekonomiji tal-Ewropa b’mod ġenerali. F’dan is-sens, il-fondi għall-innovazzjoni u l-iżvilupp ser isiru saħansitra aktar kruċjali biex jittaffew id-differenzi reġjonali.

3.10.

Il-fornituri li jippermettu bidliet industrijali, inklużi negozji ġodda u SMEs, jistgħu jkunu marbuta mal-klijenti tagħhom anki minn reġjuni anqas ċentrali u jistgħu jinħolqu impjiegi attraenti anki f’tali postijiet. B’mod partikolari, il-kumpaniji bbażati fuq l-għarfien jistgħu jagħmlu l-kontributi tagħhom għall-ktajjen tal-valur fil-biċċa l-kbira indipendentement mill-prossimità tagħhom għall-klijenti. Barra minn hekk, il-makkinarju ta’ fabbriki fuq skala akbar spiss jista’ jiġi ġestit mill-bogħod.

3.11.

L-approċċ tal-ekosistema tal-Kummissjoni Ewropea ma jkoprix il-livelli u l-aspetti rilevanti kollha. Huwa jenfasizza b’mod ċar l-importanza li l-iżviluppi ta’ tranżizzjoni jiġu indirizzati wkoll minn perspettiva reġjonali, u li jiġi żgurat li l-kumpaniji – inklużi dawk mill-ekonomija soċjali – iservu bħala l-pedament għall-operazzjoni politika kollha. Huwa importanti li jintwera kif dan huwa relatat mal-ktajjen tal-valur u kif id-diversi komponenti tal-ekosistemi individwali jikkorrispondu ma’ dawk ta’ ekosistemi differenti.

4. Għażliet għal perkorsi ta’ tranżizzjoni li jsegwu approċċ olistiku għall-iżvilupp industrijali soċjoekonomiku

4.1.

Filwaqt li l-innovazzjoni hija assoċjata b’mod wiesa’ ma’ teknoloġiji ġodda jew ma’ skoperti fir-riċerka xjentifika, jeżistu wkoll opportunitajiet biex jintużaw il-kompetenzi eżistenti bħala bażi għal prodotti u servizzi aħjar jew ġodda. It-teknoloġiji l-ġodda huma minsuġa ma’ teknoloġiji tradizzjonali eżistenti. Hemm aktar eżempji ċari għal din ir-rabta bejn modi tradizzjonali stabbiliti sew ta’ manifattura u innovazzjoni u modernizzazzjoni inkrementali tal-industriji: l-użu ta’ materjal ġdid u eħfef mill-inġenji tal-ajru fil-vetturi, l-użu ta’ materjali tal-karozzi eħfef, u l-applikazzjoni tal-bijoteknoloġija fid-disinn ta’ strumenti jew servizzi mediċi ġodda.

4.2.

L-infrastrutturi avvanzati tal-ICT jaġixxu bħala xprunaturi għall-introduzzjoni ta’ opportunitajiet ġodda u jgħinu biex jinħolqu soluzzjonijiet innovattivi u sostenibbli li jorbtu ma’ pekuljaretajiet eżistenti fil-livell reġjonali. Pereżempju, l-użu ta’ stampaturi 3D jipprovdi opportunitajiet għall-iżvilupp u d-disinn ta’ prodott f’post wieħed u jagħmluh disponibbli fiżikament fejn ikun meħtieġ f’għadd ta’ postijiet differenti. Dan jgħin biex jitnaqqsu l-impatti ambjentali relatati mat-trasport.

4.3.

Il-kunċetti tal-ekonomija soċjali jistgħu jaqdu rwol importanti fil-bidla soċjoekonomika billi joħolqu opportunitajiet ġodda ta’ tagħlim, għajxien u impjieg, kif ukoll servizzi alternattivi u infrastrutturi ta’ appoġġ fil-komunitajiet lokali, speċjalment għal gruppi żvantaġġjati u għal persuni f’riskju. Flimkien mas-servizzi ta’ interess pubbliku ġenerali, dawn il-kunċetti għandhom potenzjal konsiderevoli biex iħejju b’mod kompetenti u effettiv lill-atturi tas-soċjetà u ekonomiċi għar-rekwiżiti u l-konsegwenzi tal-innovazzjoni u l-bidla, b’mod partikolari f’livell reġjonali.

4.4.

L-istrutturi pubbliċi għandhom responsabbiltà kbira fil-ħolqien tal-kundizzjonijiet li jippermettu l-bidla u l-iżvilupp billi jipprovdu servizzi ta’ interess ġenerali li huma aċċessibbli għall-atturi ekonomiċi kollha.

4.5.

Dan huwa wkoll parti mill-progress meħtieġ mas-servizzi ta’ interess pubbliku, bħall-organizzazzjoni ta’ aġenziji ta’ taħriġ ulterjuri kontinwu għat-titjib tal-ħiliet meħtieġ tal-forza tax-xogħol, bil-għan li jittejbu l-kompetenzi tal-ħaddiema, u l-għajnuna lill-kumpaniji biex ilaħħqu mal-innovazzjoni u mal-bidla. B’konsegwenza ta’ dan, il-ħaddiema tas-sengħa se jkunu stabbiliti wkoll aktar fir-reġjun u se jikkontribwixxu għat-tfassil tal-bidla strutturali u ekoloġika li għaddejja.

4.6.

Għall-industriji intensivi fl-enerġija, hemm ħafna soluzzjonijiet kondiviżi għad-dekarbonizzazzjoni u b’hekk il-possibbiltà ta’ investimenti kondiviżi (eż. idroġenu nadif, użu mill-ġdid tal-qbid u l-ħżin tad-diossidu tal-karbonju). Iż-żieda fiċ-ċirkolarità u s-simbjożi industrijali huma wkoll aspetti importanti fid-dekarbonizzazzjoni tal-industrija u fit-tħejjija għal futur b’kumpaniji effiċjenti bi produttività qawwija.

5. L-importanza tas-swieq tax-xogħol reġjonali li jipprevedu xogħol deċenti f’kumpaniji tal-manifattura u tas-servizzi sostenibbli

5.1.

Jeħtieġ li jiġu mifhuma u analizzati b’mod profond ir-reġjuni, il-kumpaniji u l-prestazzjoni ekonomika tagħhom fir-rigward tal-kompetenzi fundamentali tagħhom fl-industriji u f’termini ta’ forza tax-xogħol. Dan jinkludi wkoll l-infrastruttura, il-post, l-allokazzjoni tar-riżorsi, l-ispirtu intraprenditorjali u l-istruttura istituzzjonali. Dan huwa importanti biex ikun hemm forza tax-xogħol bi kwalifiki għolja u biex jiġu antiċipati l-ħtiġijiet tal-ħiliet futuri biex jiġu evitati d-defiċits fil-ħiliet (eż. l-inġiniera).

5.2.

Il-kollaborazzjonijiet mal-universitajiet, inklużi dawk li jispeċjalizzaw fix-xjenza applikata, u l-istituzzjonijiet tar-riċerka jistgħu jkunu strumentali fil-ħolqien ta’ opportunitajiet industrijali ġodda li jistgħu jirriżultaw f’postijiet tax-xogħol ġodda f’negozji stabbiliti, f’kumpaniji multinazzjonali, f’SMEs u f’negozji ġodda.

5.3.

Fil-livell tal-bniedem, ir-reġjuni li jilqgħu u jintegraw b’mod faċli wasliet ġodda fi strutturi soċjoekonomiċi li jiffunzjonaw tajjeb jinsabu f’pożizzjoni vantaġġuża.

5.4.

Ir-reġjuni fejn forza tax-xogħol b’ħiliet għandha għeruq fondi fl-istrutturi soċjoekonomiċi u tħossha komda jistgħu jsiru wkoll il-post fejn jiġu stabbiliti industriji u kumpaniji b’valur miżjud għoli u dinamiċi bbażati fuq networks ta’ kompetenza formali u informali effettivi. B’konsegwenza ta’ dan, il-ħaddiema jikkontribwixxu b’mod kostitwenti għad-definizzjoni tal-kompetenzi industrijali innovattivi ta’ reġjun u jgħinu b’mod fundamentali biex jappoġġjaw il-proċessi ta’ modernizzazzjoni u trasformazzjoni.

5.5.

Il-ħiliet u l-kompetenzi speċifiċi tal-impjegati u t-titjib kontinwu tagħhom jistgħu jipprovdu l-bażi għar-ristrutturar u t-tibdil tal-mudelli tan-negozju, inklużi t-tkabbir futur u swieq ġodda. Meta l-opportunitajiet ta’ żvilupp reġjonali ma jiġux rikonoxxuti u ma jittiħidx benefiċċju minnhom, dan ta’ spiss iwassal għall-migrazzjoni kontinwa ’l barra tal-ħaddiema, li dejjem iddgħajjef il-kapaċitajiet u l-kompetenzi meħtieġa mir-reġjuni biex jiżviluppaw u jisfruttaw l-opportunitajiet maħluqa mill-Patt Ekoloġiku Ewropew.

Brussell, it-8 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) “L-ebda Patt Ekoloġiku mingħajr patt soċjali”, Opinjoni tal-KESE adottata fid-9/10.06.2021 (ĠU C 341, 24.8.2021, 23).

(2) B’mod partikolari nirreferu għat-tliet miri ewlenin: mill-inqas 78 % tal-persuni ta’ bejn l-20 u l-64 sena għandu jkollhom impjieg; mill-inqas 60 % tal-adulti kollha għandhom jipparteċipaw f’taħriġ kull sena; l-għadd ta’ persuni f’riskju ta’ faqar jew esklużjoni soċjali għandu jitnaqqas b’mill-inqas 15-il miljun.

(3) Proposti tal-KESE għar-rikostruzzjoni u l-irkupru wara l-kriżi tal-COVID-19, 11.6.2020 (ĠU C 311, 18.9.2020, p. 1).

(4) Riżoluzzjoni tal-KESE dwar il-Programm ta’ Ħidma tal-Kummissjoni tal-UE għall-2022, 9.6.2021 (ĠU C 341, 24.8.2021, p. 1).

(5) https://www.ilo.org/global/topics/green-jobs/publications/WCMS_432859/lang--en/index.htm

(6) Ara INT/935 (2021) Opinjoni tal-KESE dwar Aġġornament tal-istrateġija industrijali l-ġdida (għadha mhux ippubblikata fil-ĠU).

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/56

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Sħubija trans-Atlantika b’saħħitha bbażata fuq il-valuri komuni tad-demokrazija u l-istat tad-dritt — element essenzjali fl-indirizzar tal-isfidi globali u fil-preservazzjoni tal-ordni internazzjonali)”

(opinjoni fuq inizjattiva proprja)

(2022/C 152/09)

Relatur:	Christian MOOS
Korelatur:	Peter CLEVER

Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	25.3.2021
Bażi legali	Artikolu 32(2) tar-Regoli ta’ Proċedura
	Opinjoni fuq inizjattiva proprja
Bażi legali	Artikolu 35 tar-Regoli ta’ Proċedura
	Riżoluzzjoni
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għar-Relazzjonijiet Esterni
Adottata fis-sezzjoni	17.11.2021
Adottata fil-plenarja	9.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	211/3/5

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Ordni globali, li fih japplika l-istat tad-dritt u mhux id-dritt ta’ min hu l-aktar b’saħħtu, u d-demokrazija u l-istat tad-dritt huma marbutin flimkien b’mod intrinsiku.

1.2.

Id-demokrazija u l-istat tad-dritt mhumiex possibbli mingħajr l-involviment ta’ soċjetà ċivili pluralista, indipendenti u ħajja, inklużi l-imsieħba soċjali awtonomi. Għalhekk huwa importanti ferm li jiġu implimentati r-rakkomandazzjonijiet ta’ din l-Opinjoni dwar is-soċjetà ċivili trans-Atlantika, b’mod partikolari dik dwar il-promozzjoni ta’ pjattaforma trans-Atlantika.

1.3.

Fl-UE, il-pedament demokratiku ta’ xi Stati Membri sar aktar fraġli.

1.4.

Il-bidliet ġeopolitiċi tal-aħħar għoxrin sena għamlu ħsara serja lill-ordni globali multilaterali u dgħajfu b’mod serju l-organizzazzjonijiet internazzjonali importanti. Iċ-Ċina b’mod partikolari, iżda anke r-Russja u, fil-livell reġjonali, it-Turkija joħolqu sfidi partikolari li l-Ewropa tista’ tindirizzahom biss bi sħubija trans-Atlantika msaħħa. Min-naħa l-oħra, l-Istati Uniti, jiddependu wkoll mill-alleati demokratiċi tagħhom fid-dinja, b’mod partikolari mill-Ewropa.

1.5.

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) jappoġġja l-idea ta’ Alleanza tad-Demokraziji u jirrikonoxxi b’mod awtokritiku li hemm bżonn urġenti li jsiru sforzi akbar biex jiġu mħarsa l-valuri u d-drittijiet universali. Flimkien, l-UE u l-Istati Uniti għandhom ikunu ankra għad-demokrazija, il-paċi u s-sigurtà madwar id-dinja, l-istat tad-dritt u d-drittijiet tal-bniedem għal kulħadd.

1.6.

L-irtirar mgħaġġel tal-forzi tal-Istati Uniti u l-alleati tagħhom mill-Afganistan juri b’mod terribbli kif id-dinja ħielsa tiddependi mis-sigurtà pprovduta mill-Istati Uniti.

1.7.

L-UE jeħtiġilha titkellem b’vuċi waħda fil-politika għall-affarijiet barranin u ta’ sigurtà u tikkunsidra mill-ġdid il-kunċett ambigwu tagħha ta’ “awtonomija strateġika” favur kapaċità strateġika.

1.8.

Ma għandu jkun hemm l-ebda ekwidistanza bejn l-Ewropa u l-potenzi l-kbar tad-dinja. L-UE, flimkien mal-Istati Uniti u fil-qafas tal-Alleanza tad-Demokraziji, għandha tiddefendi l-ordni internazzjonali liberali u, b’mod partikolari, issegwi “strateġija ta’ trażżin kooperattiv” fil-konfront taċ-Ċina.

1.9.

L-OSKE hija pilastru ta’ appoġġ għall-arkitettura ta’ sigurtà pan-Ewropea u bħala tali għandha tissaħħaħ għad-djalogu mar-Russja. Il-proġett Nord Stream 2 jeħtieġ jiġi sospiż għat-tul ta’ żmien li matulu r-Russja tikser id-dritt internazzjonali fl-Ukrajna, għaliex inkella Moska tikseb influwenza akbar fuq il-pajjiżi tal-Ewropa tal-Lvant.

1.10.

L-arkitettura tas-sigurtà Ewropea jeħtiġilha tissaħħaħ flimkien man-NATO; għandu jkun hemm ukoll djalogu dwar il-valuri fi ħdan in-NATO.

1.11.

Il-kooperazzjoni trans-Atlantika tas-soċjetà ċivili jeħtieġ li tissaħħaħ aktar. Id-djalogu konġunt dwar id-drittijiet taċ-ċittadini, ir-reżiljenza għad-diżinformazzjoni, il-libertà tal-midja, l-azzjoni klimatika, id-drittijiet soċjali u l-protezzjoni tal-konsumatur, u dwar l-appoġġ għad-demokrazija, kif iggarantit mill-KESE fl-UE, huwa partikolarment importanti f’dan ir-rigward. Fuq medda twila ta’ żmien, is-sħubija trans-Atlantika tista’ twassal għall-integrazzjoni trans-Atlantika.

2. L-istat tad-dritt u l-ordni globali ħieles

2.1.

Il-KESE jinnota li hemm rabta inseparabbli bejn ordni globali ħieles u d-demokratizzazzjoni tal-istat tad-dritt internament Jekk l-atturi demokratiċi tal-istat tad-dritt jitilfu s-setgħa fir-rigward ta’ atturi awtoritarji jew totalitarji, ikun impossibbli li jinżamm ordni globali ħieles. Għall-kuntrarju ta’ dan, jekk il-merkantiliżmu u l-protezzjoniżmu jieħdu post il-kummerċ ħieles ibbażat fuq ir-regoli, dan jirriżulta wkoll f’vantaġġi fil-livell nazzjonali għall-forzi li jpoġġu f’dubju d-demokrazija bbażata fuq il-libertajiet u l-istat tad-dritt.

2.2.

Fil-fehma tal-KESE, ordni globali ħieles huwa prerekwiżit għal kummerċ ibbażat fuq ir-regoli, ġust u sostenibbli, għall-ilħuq tal-għanijiet klimatiċi ta’ Pariġi u tal-għanijiet ta’ sostenibbiltà tan-Nazzjonijiet Uniti, il-ġustizzja soċjali u l-opportunitajiet indaqs, l-ugwaljanza bejn il-ġeneri u n-nondiskriminazzjoni. Ordni globali bbażat fuq id-dritt ta’ min hu l-aktar b’saħħtu, fuq l-esklużjoni, li jaħdem favur l-awtosuffiċjenza u relazzjonijiet kummerċjali bbażati fuq ġerarkiji ta’ poter la jista’ jiġġenera jew isaħħaħ l-intraprenditorija kreattiva u innovattiva b’suċċess ekonomiku sostenibbli u lanqas ma jista’ jilħaq għanijiet ambizzjużi tal-politika ambjentali u soċjali.

2.3.

Għalhekk, il-KESE jappoġġja t-tisħiħ tar-regoli bażiċi tal-kooperazzjoni bejn l-Istati permezz tan-Nazzjonijiet Uniti u s-sottoorganizzazzjonijiet tagħha u jilqa’ l-idea ta’ Alleanza tad-Demokraziji kollha, għaliex kien biss bis-saħħa tal-poter demokratiku tal-Istati Uniti li l-istituzzjonijiet internazzjonali setgħu jiġu stabbiliti wara t-Tieni Gwerra Dinjija, u għandhom biss futur ma’ Amerka demokratika u miftuħa għad-dinja kollha.

2.4.

Il-KESE huwa awtokritiku għall-fatt li, wara t-tmiem tal-Gwerra Bierda, mhux biss il-politika Ewropea, iżda anke s-soċjetà ċivili organizzata fl-Ewropa assumew għal żmien twil wisq li l-valuri universali tad-demokrazija u l-istat tad-dritt kienu ggarantiti. Madankollu, hemm atturi b’saħħithom fid-dinja li, għalkemm huma marbutin b’dawn il-valuri skont id-dritt internazzjonali, fil-prattika, jinjorawhom b’mod fundamentali. Il-preservazzjoni tal-ordni proprju bbażat fuq il-valuri ma tistax tittieħed bħala fatt.

2.5.

Il-valuri li jiggwidaw lill-Istati u l-alleanzi tal-Istati, ibbażati fuq id-demokrazija u l-istat tad-dritt, isawru l-ordni multilaterali li l-UE tkompli tippromovi, għalkemm bil-poter limitat tagħha stess. Dawn il-valuri jsibu l-għeruq tagħhom fis-separazzjoni tal-poter sekulari u spiritwali, il-Magna Carta, il-Habeas Corpus u d-Dikjarazzjoni Universali tad-Drittijiet tal-Bniedem tal-Assemblea Ġenerali tan-Nazzjonijiet Uniti. Dawn huma rekwiżit bażiku għad-demokrazija liberali u l-istat tad-dritt. L-UE u l-Istati Uniti u d-demokraziji liberali assoċjati magħhom iħaddnu dawn il-valuri. L-Artikolu 30 tad-Dikjarazzjoni Universali tad-Drittijiet tal-Bniedem tan-Nazzjonijiet Uniti jipprevedi espressament: “Xejn f’din id-dikjarazzjoni ma jista’ jkun mifhum li jagħti lil xi Stat, għaqda jew persuna l-jedd li jagħmel xi ħidma jew li jwettaq xi għemil bil-għan li jeqred xi jeddijiet jew libertajiet li huma mxandra hawnhekk.”

2.6.

Dak li għandhom komuni d-demokraziji liberali huwa li l-eżistenza tagħhom hija marbuta b’mod inseparabbli ma’ soċjetà ċivili pluralista, indipendenti u ħajja.

3. L-importanza tar-relazzjonijiet trans-Atlantiċi għall-post tal-Ewropa fid-dinja

3.1.

Il-bidliet ġeopolitiċi tal-aħħar għoxrin sena għamlu ħsara serja lill-ordni globali ħieles u dgħajfu b’mod serju l-organizzazzjonijiet internazzjonali importanti. Il-forzi dominanti kienu l-elit tal-poter dejjem aktar aggressivi tar-Repubblika tal-Poplu taċ-Ċina u l-iżolazzjoniżmu li dejjem beda jikber b’mod perikoluż min-naħa tal-Istati Uniti.

3.2.

Madankollu, fid-dawl tat-tensjonijiet soċjali domestiċi u d-dimensjoni internazzjonali tal-isfida, l-Istati Uniti mhux se jkunu jistgħu jiżguraw iż-żamma ta’ ordni dinji ħieles waħedhom. Il-popolazzjoni tal-Istati Uniti hija partikolarment xettika dwar operazzjonijiet militari għaljin f’pajjiżi mbiegħda. L-Afganistan qed juri b’mod brutali l-ħtieġa urġenti għal strateġija ġdida kredibbli ta’ demokraziji liberali u għal impenn Ewropew aktar b’saħħtu biex jittaffa l-piż minn fuq l-Istati Uniti. Dan l-impenn m’għandux ikun limitat għall-kapaċitajiet militari, li jibqgħu indispensabbli.

3.3.

Fl-2011, l-Istati Uniti kienu ddiżappuntati minn Lvant Nofsani destabilizzat. L-“Istat Iżlamiku” kien l-ewwel wieħed li daħal fil-vakwu li kien inħoloq. Meta dan ġie eliminat fil-parti l-kbira fl-Iraq u s-Sirja, ir-Russja b’mod partikolari kienet dik li mliet il-vojt. Fl-istess epoka, l-eks Segretarju tal-Istati Uniti Hillary Clinton iddikjarat li l-futur tal-politika jiġi deċiż fl-Asja, mhux fl-Afganistan jew fl-Iraq. L-Ewropa u l-Lvant Nofsani kienu waslu fil-periferija tal-interess Amerikan u l-istrateġija Amerikana. Fir-rigward tal-Afganistan, din il-politika, li hija perikoluża għall-istabbiltà u s-sigurtà tal-Ewropa, tidher li se tkompli taħt il-President Biden.

3.4.

L-Ewropa għadha mhix il-fokus tal-politika barranija tal-Istati Uniti. L-attenzjoni kollha u r-riżorsi tal-Istati Uniti qed jingħataw lill-espansjoni inkontrastata taċ-Ċina, possibbilment aċċellerata mill-pandemija. Barra minn hekk, is-sitwazzjoni fl-Amerka Latina reġgħet saret diffiċli, mifnija b’awtoritarjaniżmu u korruzzjoni sa falliment statali totali. L-Amerka Latina hija eqreb tal-Istati Uniti milli tal-Ewropa jew, pereżempju, tal-Afrika minħabba l-influss ta’ refuġjati minn hemmhekk. L-Amerka ma tantx tagħti attenzjoni lill-Afrika, li hija kkaratterizzata minn popolazzjoni li qed tikber b’rata mgħaġġla fid-dinja, filwaqt li l-Ewropa li tinsab fil-viċinat hija interessata f’dan ir-rigward, iżda ma għandha l-ebda strateġija, għall-kuntrarju taċ-Ċina, li hija attiva ħafna fil-kontinent.

3.5.

Iċ-Ċina kompliet iżżid ir-ritmu ekonomiku tagħha li beda minn Deng Xiaoping fl-aħħar tas-snin tmenin, u minn mindu Xi Jinping ħa l-kariga, il-pajjiż afferma dejjem aktar bil-qawwa id-dikjarazzjoni tiegħu li huwa potenza globali ġdida.. Il-pajjiż inbidel minn dittatorjat tal-iżvilupp li jaġixxi b’mod paċifiku minn barra għal stat ta’ sorveljanza komprensiv trijonfanti mil-lat militari li huwa ta’ theddida fl-Asja u (għal darb’oħra) totalitarju minn ġewwa. L-UE ma għandha l-ebda strateġija rikonoxxibbli għar-relazzjonijiet tagħha maċ-Ċina, u matul il-Presidenza Ġermaniża ġie stabbilit b’mod rapidu ftehim ta’ investiment bilaterali, stimulat politikament u li ma jobbligax biżżejjed liċ-Ċina, inkluż dwar l-implimentazzjoni tad-drittijiet fundamentali bħal-libertà ta’ assoċjazzjoni, u li jħares l-interessi Ewropej b’mod superfiċjali. Il-KESE jinsab imħasseb ħafna dwar il-konsegwenzi possibbli, b’mod partikolari fir-rigward tad-diżinformazzjoni u l-influwenza, peress li l-ftehim jiftaħ ukoll is-setturi tal-aħbarijiet, tal-midja u tad-divertiment għall-investiment Ċiniż.

3.5.1.

Kulma jmur, iċ-Ċina qed tinvesti dejjem aktar fl-armi. Iżda l-pajjiż issa sar potenza dinjija ġdida b’mod miftuħ, u qed jhedded dejjem aktar b’invażjoni tat-Tajwan, ifittex kontroll fuq rotot tal-kummerċ marittimi li huma ċentrali għall-ekonomija globali, jeqred id-demokrazija u l-libertà f’Hong Kong, għall-kuntrarju tal-obbligi kollha fl-ambitu tad-dritt internazzjonali, u joħnoq lill-popolazzjonijiet Musulmani fil-provinċji tal-Majjistral tiegħu bi brutalità inkonċepibbli. Dan tal-aħħar ma jwaqqafx lill-Partit Komunista Ċiniż milli jistabbilixxi relazzjonijiet tajbin mat-Taliban immedjatament fil-mument tal-kollass tal-Afganistan. Il-falliment tal-Punent fl-Afganistan isaħħaħ il-Partit Komunista Ċiniż fil-preferenza tiegħu għal ordni globali multilaterali iżda mhux ħieles. Il-kunċett tal-multilateraliżmu, li sa issa ġie kkunsidrat b’mod favorevoli, qiegħed għalhekk jiġi evalwat mill-ġdid.

3.5.2.

L-influwenza Ċiniża fl-Ewropa saret fattur ekonomikament u politikament distint. Beijing qed isegwi l-proġett tiegħu tat-Triq tal-Ħarir b’perseveranza, filwaqt li qed jokkupa pożizzjonijiet strateġiċi pass pass, qed jimponi dipendenza politika fuq għadd ta’ pajjiżi fl-Afrika u l-Asja permezz ta’ ftehimiet ta’ kreditu li huma biss prima facie ġenerużi iżda de facto oppressivi. Beijing diġà kiseb il-kontroll ta’ infrastrutturi importanti fix-Xlokk tal-Ewropa. Eżempji fl-UE huma l-port ta’ Piraeus fil-Greċja jew il-kostruzzjoni ta’ awtostradi fil-Montenegro u l-introduzzjoni tal-5G.

3.5.3.

Partijiet mill-ekonomija Ewropea, speċjalment intrapriżi Ġermaniżi, issa jiddependu mis-suq Ċiniż, li inizjalment offra lilu nnifsu lill-industrija Ewropea bħala post irħis ta’ produzzjoni għall-industrija Ewropea, iżda mingħajr ma jkun tassew miftuħ. Xi kumpaniji ġustament qed jikkunsidraw mill-ġdid il-ktajjen tal-provvista tagħhom, li huma wisq unilaterali u fl-aħħar mill-aħħar dipendenti mill-imġiba potenzjalment arbitrarja tal-mexxejja Ċiniżi.

3.5.4.

Anke wara l-adeżjoni taċ-Ċina mad-WTO, l-aċċess għas-swieq Ċiniżi baqa’ diffiċli jew saħansitra magħluq. Il-ġustizzja u r-reċiproċità għadhom ferm ’il bogħod. Il-pajjiż joħloq distorsjoni fil-kompetizzjoni globali permezz ta’ sussidji u r-rifjut persistenti li jitnaqqsu l-kapaċitajiet żejda. L-istat immexxi mill-Partit Komunista Ċiniż sistematikament ipprattika l-ispjunaġġ industrijali mill-bidu nett, u kiseb it-trasferiment tal-għarfien permezz ta’ impriżi konġunti. Sadanittant, iċ-Ċina hija miftuħa biss għall-investituri barranin, li teħtieġ l-għarfien tagħhom hija stess, u tkompli tipproteġi l-kumpaniji Ċiniżi kontra kwalunkwe riskju b’mod li joħloq distorsjoni fil-kompetizzjoni. Dan kollu huwa inkompatibbli ma’ sistema tas-suq aċċessibbli b’mod reċiproku u ġusta.

3.6.

Mid-diskors memorabbli ta’ Vladimir Putin fil-Konferenza ta’ Munich dwar is-Sigurtà fl-2007 ’il hawn, ir-Russja sfortunatament imxiet ’il bogħod b’passi dejjem akbar mill-kooperazzjoni mal-Punent. Moska użat minn kmieni d-dipendenza tal-ġirien tagħha fuq il-provvisti tal-gass naturali bħala lieva. Fejn dan ma kienx għadu biżżejjed u l-ex Repubbliki Sovjetiċi kienu qed joqorbu wisq lejn l-UE u b’hekk lejn il-Punent, jew fittxew indipendenza akbar, it-tmexxija ta’ Moska wettqet gwerer moħbija u miftuħa fil-periferija tagħha jew fl-isfera preċedenti ta’ influwenza tal-Unjoni Sovjetika, filwaqt li għaqdet it-territorju Ukren mal-Krimea bi ksur tad-dritt internazzjonali u għall-kuntrarju tal-assigurazzjonijiet kuntrattwali tagħha stess. Il-mexxejja fil-Kremlin sfruttaw brutalment għall-finijiet tagħhom l-instabbiltà li wasslet għar-Rebbiegħa Għarbija qasira fl-2011. Dawn mexxew ukoll gwerer ċibernetiċi kontra stati demokratiċi liberali, kampanji mmirati ta’ diżinformazzjoni, jappoġġjaw movimenti u partiti estremisti u jinfluwenzaw l-elezzjonijiet f’dawn l-istati, speċjalment il-kampanja tal-Brexit u l-elezzjoni presidenzjali tal-Istati Uniti tal-2016. Dawn jippersegwitaw il-kritiċi tagħhom madwar id-dinja, u jwettqu attakki fuqhom, inkluż fl-Unjoni Ewropea.

3.7.

Minkejja l-ftehim dwar ir-refuġjati, it-Turkija, taħt it-tmexxija ta’ Recep Tayip Erdogan, mhux biss tbiegħdet mill-UE mil-lat politiku, iżda kompliet titbiegħed mill-kunsens fundamentali tal-istati demokratiċi, u b’hekk il-pajjiż sar imsieħeb dejjem aktar problematiku tan-NATO. Tensjonijiet immirati fil-Lvant tal-Mediterran madwar il-gżejjer Griegi u l-operazzjonijiet ta’ tħaffir barra mill-kosta ta’ Ċipru kif ukoll ir-rwol tat-Torok fiż-żoni b’popolazzjoni Kurda fit-Tramuntana tas-Sirja, iżda wkoll fil-gwerra fil-Libja, wasslu għal tbegħid dejjem akbar mill-UE. It-tmiem tal-Ftehim ta’ Istanbul għall-Ħarsien tan-Nisa mill-Vjolenza huwa sinjal politiku inkwetanti. Għalkemm l-adeżjoni mal-UE, li fi kwalunkwe każ diġà hija diffiċli u immaġinabbli biss fuq perjodu twil ta’ żmien, qed titbiegħed dejjem aktar, issa qed jerġgħu jsiru sforzi biex jiġi mmodernizzat il-ftehim doganali, jiġu kkontrollati l-istadji magħrufa bħala prerekwiżit għall-passi tal-liberalizzazzjoni tal-viżi, isiru konsultazzjonijiet ta’ livell għoli u jissaħħu l-kuntatti mas-soċjetà ċivili. Ta’ min jinnota li stħarriġiet reċenti juru opinjoni ferm pro-Ewropea fost il-pubbliku Tork. Madankollu, dan kollu jibqa’ pendenti sakemm il-gvern Tork ma jsostnix it-tnaqqis tat-tensjoni u l-avviċinament b’għemil sostenibbli u effettiv.

3.8.

Dawn l-iżviluppi kollha, li huma partikolarment rilevanti għall-Ewropa, jiġifieri reviżjoniżmu dejjem aktar aggressiv b’karatteristiċi ta’ Putin, it-tbegħid mill-Ewropa minn president Tork b’segwitu ta’ ħolma neo-Ottomana, id-diżintegrazzjoni tal-ordni f’partijiet kbar tal-Lvant Qarib u Nofsani, u r-rabtiet ekonomiċi dejjem aktar unilaterali bejn l-Ewropa u ċ-Ċina, seħħew fi żmien għaxar snin. Dawn seħħew b’mod parallel mat-telf tal-importanza li kellha l-Ewropa għall-politika tal-Istati Uniti u l-aljenazzjoni politika reċiproka li seħħet matul il-kors tal-“gwerra kontra t-terrur” mill-2002 ’il quddiem. Minkejja dan, l-Istati Uniti u l-UE dejjem kienu u għadhom bil-bosta l-eqreb imsieħba ta’ xulxin – politikament, kulturalment u ekonomikament. L-UE għandha ħafna x’toffri f’din is-sħubija trans-Atlantika, li hija essenzjali għall-ordni globali ħieles.

3.9.

L-Istati Uniti baqgħu attivi fil-promozzjoni tad-demokrazija fi Stati Membri ġodda tal-UE sa madwar l-2010. Sal-2010, il-pajjiżi tal-Ewropa tal-Lvant Ċentrali dehru li żviluppaw f’ekonomiji tas-suq demokratiċi stabbli mill-perspettiva tal-Istati Uniti, minkejja problemi persistenti ta’ korruzzjoni, b’mod partikolari fix-Xlokk tal-Ewropa. Madankollu, wara r-ritorn għall-poter tal-Prim Ministru Ungeriż Viktor Orbán fl-2010, beda proċess lejn “demokrazija mhux liberali” fir-reġjun. L-Ungerija kienet l-ewwel Stat Membru tal-UE li ħadet din it-triq għal diversi raġunijiet. Ftit snin wara, anke l-Polonja bdiet it-triq lejn demokrazija awtoritarja, li ma tirrispettax il-pluraliżmu tal-midja, il-libertà u l-indipendenza tal-ġudikatura mill-influwenzi tal-gvern. Pajjiżi oħrajn tal-UE juru xejriet differenti f’din id-direzzjoni, u dan qed iwassal għal żieda fit-tensjonijiet mal-Istati Uniti.

3.10.

Fil-preżent, l-istabbiltà tal-ordni demokratiku m’għadhiex żgurata f’diversi Stati Membri tal-UE. Xi gvernijiet individwali qed jimxu lejn mudelli awtoritarji u metodi ta’ gvern li bl-ebda mod ma huma kompatibbli mal-valuri fundamentali tal-UE. Barra minn hekk, hemm tentattivi kbar biex tiġi eżerċitata influwenza minn pajjiżi terzi li jfittxu li jiddistabbilizzaw l-Ewropa.

3.11.

Xi membri Ewropej tan-NATO, inkluża l-Ġermanja, li hija l-akbar Stat Membru tal-UE f’termini ta’ popolazzjoni u effiċjenza ekonomika, għal bosta snin ma investewx biżżejjed fil-kapaċitajiet ta’ difiża tagħhom, u b’hekk naqsu milli jissodisfaw l-obbligi ta’ alleanza tagħhom u, fi Brussell, de facto appoġġjaw perkors ta’ ekwidistanza fir-rigward tal-potenzi ewlenin tas-seklu 21. Huwa evidenti li l-“kunċett” li l-Istati Uniti jitqiesu bħala imsieħeb fis-sigurtà, ir-Russja bħala sors ta’ materja prima, iċ-Ċina bħala post b’rikkezzi ekonomiċi kbar u l-Ewropa bħala superpotenza morali, mingħajr ma fil-fatt ikollha tiżviluppa l-ħiliet tagħha stess fil-politika barranija u ta’ sigurtà sabiex tiddefendi interessi speċifiċi u, jekk ikun meħtieġ, tipproġetta wkoll b’mod sod l-istabbiltà, la huwa effettiv u lanqas validu fil-futur. L-Ewropa qed iddgħajjef parzjalment lilha nnifisha meta tibqa’ siekta rigward bosta attakki fuq l-ordni globali ħieles, id-demokrazija u l-istat tad-dritt, proprju fejn hija meħtieġa ċarezza. Hija tagħmel lilha nnifisha vulnerabbli u tiftaħ spazji għall-influwenza ta’ pajjiżi terzi, inkluż fil-Balkani tal-Punent, li għandhom ikunu parti integrali mill-UE fil-futur.

3.12.

L-UE tidher li qed issegwi l-kunċett żviluppat fi żmien Trump, li Brussell issejjaħ “awtonomija strateġika” u li mhuwa xejn aktar ħlief ambigwu. Awtonomija strateġika fil-politika barranija u ta’ sigurtà ma tkunx fl-ispirtu ta’ sħubija trans-Atlantika b’saħħitha. Ħafna politiċi fl-UE jkomplu joħolmu dwar ekwidistanza li għandha tinżamm mal-Istati Uniti, ir-Russja u ċ-Ċina. Din il-pożizzjoni hija kondiviża mill-parti kbira tal-popolazzjoni u xi setturi tas-soċjetà ċivili organizzata. L-Ewropa hija ferm eqreb tal-Istati Uniti milli taċ-Ċina jew tar-Russja. Ma jistax ikun hemm kwistjoni biex tinżamm l-istess distanza minn dawn is-setgħat.

3.13.

Flimkien, l-UE u l-Istati Uniti għandhom ikunu ankra għad-demokrazija, il-paċi u s-sigurtà madwar id-dinja, l-istat tad-dritt u d-drittijiet tal-bniedem għal kulħadd. Madankollu, huma fallew kompletament fl-Afganistan. L-irtirar militari mgħaġġel mill-Afganistan mill-Amerikani u l-alleati Ewropej tagħhom juri kif id-dinja ħielsa, u għalhekk l-Ewropa wkoll, tiddependi mill-projezzjoni tal-poter tal-Istati Uniti. F’din is-sitwazzjoni, l-UE turi li hija kkaratterizzata minn dgħufija strateġika allarmanti u li m’għandhiex politika estera u ta’ sigurtà komuni.

4. Rakkomandazzjonijiet għal azzjoni

4.1.

L-UE għandha taċċetta u tappoġġja l-offerta tal-President Amerikan Biden li tiġi stabbilita alleanza ta’ demokraziji, u tħeġġeġ lill-Istati Uniti biex jerġgħu jieħdu f’idejhom it-tmexxija f’dak li jirrigwarda l-ħarsien tad-dinjità tal-bniedem, il-libertà, id-demokrazija u l-istat tad-dritt.

4.2.

Il-prerekwiżit għall-parteċipazzjoni f’din l-Alleanza tad-Demokraziji għandu jkun ibbażat fuq il-fatt li ma jkun hemm l-ebda raġuni biex jiġi ddubitat li l-governanza ta’ membru hija demokratika u bbażata fuq l-istat tad-dritt.

4.3.

L-UE għandha taħdem spalla ma’ spalla mad-demokraziji tad-dinja u mal-Istati Uniti biex tifforma potenza dinjija b’saħħitha u kredibbli biex issegwi “strateġija ta’ trażżin kooperattiv” vis-à-vis iċ-Ċina (1). Għall-kuntrarju tat-trażżin tal-Gwerra Bierda, it-trażżin kooperattiv taċ-Ċina jfisser li l-interessi Ċiniżi leġittimi jkunu protetti u difiżi mill-Alleanza tad-Demokraziji, filwaqt li fl-istess ħin jingħata rispons diplomatiku ċar u qawwi jekk – bħal fil-każ tal-Ujguri – iseħħ ksur serju tad-drittijiet tal-bniedem jew jekk – bħal fil-każ ta’ Hong Kong – ikun hemm ksur serju anke ta’ trattati internazzjonali li tkun daħlet għalihom. Dawn il-valuri jridu jiġu riflessi wkoll fil-ġestjoni ta’ ftehim ta’ investiment bejn l-UE u ċ-Ċina, u l-UE għandha żżommu sospiż sakemm jippersisti l-ksur massiv tad-drittijiet tal-bniedem u sakemm ma jiġux implimentati d-drittijiet fundamentali bħal-libertà ta’ assoċjazzjoni.

4.4.

L-OSKE hija l-pedament tal-arkitettura tas-sigurtà pan-Ewropea. Din għandha tissaħħaħ, speċjalment għad-djalogu mar-Russja, sabiex tiġi evitata eskalazzjoni ulterjuri ta’ kunflitti miftuħa u pendenti (bħall-kunflitt Transnistrijan) u biex jiġu stabbiliti l-pedamenti għal avviċinament futur sakemm jiġi rikonoxxut l-ordni legali internazzjonali. Ir-riżultati ta’ politika ta’ poter li tmur kontra d-dritt internazzjonali ma jistgħux jiġu rikonoxxuti – la fl-Ukrajna, la fil-Belarussja u lanqas f’postijiet oħrajn. Dan għandu jkun konsistenti mal-istrateġija trans-Atlantika komuni u fil-politika tal-Alleanza tad-Demokraziji.

4.5.

L-UE għandha tissospendi l-proġett Nord Stream 2 li huwa kważi lest sakemm il-kunflitt tal-Ukrajna ma jiġix solvut u jibqa’ jsir ksur fundamentali ieħor tal-ordni legali internazzjonali – pereżempju r-ripressjoni arbitrarja ta’ oppożizzjoni demokratika b’persekuzzjoni u priġunerija bħal fil-każ ta’ Navalny. F’termini ta’ provvista tal-enerġija, l-UE għandha timplimenta b’mod konsistenti l-għanijiet tal-Patt Ekoloġiku u tiddiversifika s-sorsi tal-enerġija tagħha fil-proċess. L-interessi leġittimi ta’ dawk l-Istati tal-UE li huma fl-isfera ta’ influwenza Sovjetika preċedenti għandhom jiġu kkunsidrati bis-sħiħ fir-rigward tat-trattati tal-gass naturali mar-Russja.

4.6.

Huwa minnu li n-NATO mhijiex kongruenti mas-sħubija fl-Unjoni Ewropea. Minkejja dan, hija l-alleanza militari li tiggarantixxi s-sigurtà tad-demokraziji fl-Amerka ta’ Fuq u fl-Ewropa. Għall-Istati Ewropej, in-newtralità hija possibbli biss fid-dell tagħhom u għalhekk de facto wkoll taħt l-umbrella protettiva tagħhom. L-Istati tal-UE għandhom għalhekk jaqblu dwar strutturi ta’ sigurtà komuni li jkunu kompatibbli mat-tisħiħ tal-alleanza tal-Atlantiku tat-Tramuntana jew li jsaħħuha fit-tul.

4.7.

L-Istati tal-UE li huma membri tan-NATO għandhom jikkonformaw mal-kontribuzzjonijiet u s-servizzi miftiehma fl-alleanza, speċifikament ukoll il-mira ta’ tnejn fil-mija li ġiet affermata mill-ġdid fis-summit tan-NATO f’Wales fl-2014. In-NATO mhijiex identika għall-Alleanza tad-Demokraziji proposta, peress li din tal-aħħar tinkludi wkoll ir-reġjun tal-Paċifiku. Din għandha u minn dejjem kellha membri mhux demokratiċi. Fl-istess ħin, in-NATO jeħtiġilha wkoll li ssaħħaħ u tiċċara l-proċess ta’ diskussjoni interna tal-valuri tagħha. Fl-alleanza tan-NATO, għandu jkun hemm konsegwenzi fir-rigward tan-nuqqas ta’ rispett għad-demokrazija u l-istat tad-dritt. Il-perikli li jirriżultaw mill-politika tas-sigurtà futura ma jimplikawx biss theddid minn poteri terroristiċi, li jaġixxu b’mod asimmetriku, iżda wkoll u b’mod speċjali fl-eżaminazzjoni tal-ordni legali internazzjonali, li hija marbuta b’mod inseparabbli mal-kostituzzjoni demokratika ħielsa tal-Istati li jipparteċipaw fiha.

4.8.

Henry Kissinger talab in-numru tat-telefon tal-Ewropa għal raġuni. L-UE għandha ttejjeb il-koordinazzjoni tal-politika estera u ta’ sigurtà tagħha u fil-futur tgħaddi r-responsabbiltà għall-politika lill-Parlament Ewropew u lil korp eżekuttiv li jkun ikkontrollat u leġittimizzat mill-Parlament. Fil-Kunsill, il-kwistjonijiet ta’ politika barranija u ta’ sigurtà għandhom jiġu deċiżi b’maġġoranza kwalifikata. L-Istati Membri tal-UE għandhom jirrikonoxxu li d-diskors b’vuċijiet differenti jċaħħadhom minn kwalunkwe sovranità reali. Din tal-aħħar tista’ tinkiseb biss jekk jiġu raggruppati s-setgħat u jiġu kondiviżi l-istrumenti.

4.9.

L-UE għandha tikkunsidra mill-ġdid il-kunċett tagħha ta’ “awtonomija strateġika”. Dan mhuwa xejn aktar ħlief ambigwu. Mil-lat politiku u militari, l-UE għadha ’l bogħod ħafna milli tikseb l-awtonomija. Din l-awtonomija lanqas mhi mixtieqa f’ordni multilaterali li għandu jkun ibbażat fuq kummerċ ħieles, ġust u sostenibbli. L-awtonomija strateġika ma tistax u ma għandhiex tfisser ekwidistanza lejn poteri oħra. Bħala demokrazija kostituzzjonali indisputabbli bbażata fuq l-istat tad-dritt, l-Istati Uniti tal-Amerka huma u se jibqgħu l-imsieħeb ekonomiku u ta’ sigurtà indispensabbli tal-Ewropa li, minkejja l-interessi konfliġġenti kollha, jikkondividu valuri fundamentali dwar kwistjonijiet importanti ta’ dettall. Filwaqt li Beijing ifaħħar b’mod espliċitu il-kunċett Ewropew mifrux ta’ awtonomija strateġika, ir-reazzjonijiet ta’ ħafna msieħba trans-Atlantiċi juru b’mod ċar li huma jew jirrifjutawh jew iqisuh bħala ambigwu. Iżda l-ambigwità hija velenu fi sħubija strateġika.

4.10.

Minflok awtonomija strateġika, l-UE għandha ssegwi l-għan tal-kapaċità strateġika (“Strategic Capacity”). L-UE issa qed taħdem fuq il-kunċett ta’ “assertività”, li huwa pass f’din id-direzzjoni. Madankollu, għandha twarrab ir-retorika tas-superlattivi li kkaratterizzaw il-pjani tagħha ta’ 10 snin tal-anqas mill-Istrateġija ta’ Lisbona ’l hawn. Sal-lum, l-UE ma kienet kapaċi tilħaq l-ebda wieħed mill-għanijiet iddefiniti b’dan il-mod. Huwa rrakkomandat li din tkun aktar modesta u fl-istess ħin tieħu azzjoni aktar deċiżiva u li tħares ’il quddiem. Il-kapaċità ta’ azzjoni jew ta’ infurzar ma tistax tiġi spjegata jew deċiża biss. Din għandha tkun bbażata fuq fatti li għandhom jiġu żviluppati.

4.11.

Mill-perspettiva tal-KESE, il-ftehimiet bilaterali dwar il-kummerċ u l-investiment għandhom jitfasslu b’tali mod li jkunu jistgħu jiġu integrati f’reġim ta’ kummerċ dinji mġedded. Dawn ma għandhomx ikunu ta’ xkiel għal ordni globali multilaterali, iżda pjuttost jiżgurawh u jippromovuh. Barra minn hekk, is-sħubija trans-Atlantika għandha tkun ukoll il-bażi għal ordni kummerċjali globali mġedded. L-UE u l-Istati Uniti għandhom juru responsabbiltà u tmexxija konġunti fid-WTO u jippromovu mudell effettiv ta’ relazzjonijiet multilaterali b’aġenda kummerċjali moderna, li tqis ukoll l-aspetti ambjentali u soċjali.

4.12.

Sħubija trans-Atlantika affidabbli hija l-prerekwiżit deċiżiv biex tinżamm ordni legali u ta’ paċi internazzjonali. Kull tentattiv biex din tiġi difiża, li ma jkunx marbut mal-alleanza mill-qrib mal-Istati Uniti, irid ifalli minħabba li l-Ewropa waħedha ma għandhiex piż biżżejjed biex tipprevjeni ordni ġerarkika ta’ poter biċ-Ċina fiċ-ċentru tagħha.

4.13.

Flimkien mal-Istati Uniti, ir-Renju Unit, il-Kanada, il-Ġappun, il-Korea t’Isfel, l-Awstralja u stati liberali oħra fid-dinja, l-UE tista’ wkoll tiżgura d-demokrazija u l-istat tad-dritt internament u, fejn ikunu ġarrbu ħsara, tikkontribwixxi biex dawn jerġgħu jiġu stabbiliti.

4.14.

L-UE għandha tippromovi u tappoġġja l-istabbiliment ta’ pjattaforma trans-Atlantika għas-soċjetà ċivili organizzata b’punti ta’ kuntatt fl-Amerka ta’ Fuq u fl-Ewropa, kif qed isir bħalissa minn membri tal-KESE, inklużi pajjiżi mhux tal-UE bħar-Renju Unit. Għaliex soċjetà ċivili ħajja biss tista’ tispira u tippreserva valuri komuni.

4.14.1.

Hemm ħtieġa urġenti li jitnieda forum ta’ djalogu trans-Atlantiku dwar il-futur tad-demokrazija u djalogu konġunt dwar l-istat tad-dritt. Il-promozzjoni konġunta tad-demokrazija fl-Ewropa, fl-Istati Uniti u fi stati ħbieb oħra, għandha tkun fuq quddiem fl-aġenda politika trans-Atlantika konġunta.

4.14.2.

Is-soċjetà ċivili trans-Atlantika għandha tiftaħ djalogu konġunt dwar id-drittijiet ċivili sabiex tqajjem kuxjenza dwar żviluppi mhux mixtieqa u biex tinfluwenza l-politika fuq iż-żewġ naħat tal-Atlantiku, ibbażata fuq eżempji tal-aħjar prattika.

4.14.3.

Djalogu trans-Atlantiku tas-soċjetà ċivili għal reżiljenza aħjar fir-rigward tad-diżinformazzjoni għandu jkun ta’ importanza partikolari. B’rabta ma’ dan, għandhom isiru sforzi konġunti biex tiġi difiża l-libertà tal-midja fid-demokraziji liberali u, kull fejn tkun ġarrbet ħsara għal kwalunkwe raġuni, biex terġa’ tissaħħaħ, għaliex hija pilastru ta’ appoġġ tad-demokrazija u l-istat tad-dritt u riżultat dirett tal-valuri trans-Atlantiċi komuni.

4.14.4.

Bl-istess mod, il-protezzjoni tal-klima u l-isforzi konġunti biex jitrażżan it-tisħin globali għandhom ikunu wkoll is-suġġett ta’ djalogu trans-Alantiku tas-soċjetà ċivili sabiex jiġu identifikati b’mod konġunt soluzzjonijiet sostenibbli, li huma miftuħa għat-teknoloġija.

4.14.5.

Suġġett indispensabbli ieħor għal djalogu konġunt bejn is-soċjetajiet ċivili fuq iż-żewġ naħat tal-Atlantiku huwa l-kwistjoni soċjali l-ġdida li tqum fl-isfond tal-politika tal-klima u d-diġitalizzazzjoni. Il-mod li bih jistgħu jiġu żgurati d-drittijiet soċjali mad-dinja kollha u jittejbu l-opportunitajiet u l-aċċess, b’mod partikolari d-drittijiet tal-intraprendituri indipendenti u tal-ħaddiema, hija kwistjoni li teħtieġ tweġibiet komuni urġenti, speċjalment fir-rigward tal-futur tal-istituzzjonijiet liberali u l-istabbiltà tal-ordni globali ħieles.

4.14.6.

Fid-dawl ta’ ftehimiet kummerċjali futuri u t-twettiq ta’ ordni multilaterali msaħħaħ, il-forom eżistenti ta’ djalogu trans-Atlantiku għandhom jissaħħu u, fejn meħtieġ, jerġgħu jiġu introdotti. Il-Kunsill Trans-Atlantiku għall-Kummerċ u t-Teknoloġija stabbilit reċentement huwa ta’ importanza partikolari f’dan ir-rigward, iżda għandu jkun soġġett għall-prinċipji ta’ trasparenza sħiħa.

4.15.

L-Ewropa se tikkontribwixxi għal dan u trid terfa’ aktar mill-piżijiet tagħha stess u turi r-responsabbiltà tagħha stess. Biex tagħmel dan, hija qabelxejn trid tegħleb id-diversità tal-vuċijiet tagħha dwar il-politika għall-affarijiet barranin u ta’ sigurtà u tieqaf toxxilla bejn l-ipermoralità u l-opportuniżmu. L-Unjoni Ewropea għandha tappoġġja l-istat tad-dritt fir-relazzjonijiet internazzjonali bi strateġija ċara, titkellem b’vuċi waħda fil-politika għall-affarijiet barranin u ta’ sigurtà u tikkontribwixxi b’mod attiv għall-istabbilizzazzjoni tal-ordni multilaterali.

4.16.

Fuq medda twila ta’ żmien, is-sħubija trans-Atlantika għandha timxi lejn integrazzjoni ekonomika li tinkludi wkoll il-Kanada, ir-Renju Unit u pajjiżi Ewropej oħrajn li mhumiex, jew li għadhom mhumiex, membri tal-UE. Il-forums trans-Atlantiċi għad-djalogu mas-soċjetà ċivili fid-diversità kollha tagħha, kif muri mill-KESE fl-Ewropa, huma prerekwiżit importanti għal dan, bħalma huwa d-djalogu parlamentari msaħħaħ.

Brussell, id-9 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) Christian Moos & Peter Clever: “China, kooperativ eindämmen” (Iċ-Ċina tagħmel ħsara b’mod kooperattiv), Frankfurter Allgemeine Zeitung, 30 ta’ April 2021.

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/63

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “L-allinjament tal-istrateġiji u l-operazzjonijiet tan-negozji tal-ikel mal-SDGs għal irkupru sostenibbli wara l-COVID-19”

(opinjoni fuq inizjattiva proprja)

(2022/C 152/10)

Relatur:	Andreas THURNER
Korelatur:	Peter SCHMIDT

Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	25.3.2021
Bażi legali	Artikolu 32(2) tar-Regoli ta’ Proċedura
	Opinjoni fuq inizjattiva proprja
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għall-Agrikoltura, l-Iżvilupp Rurali u l-Ambjent
Adottata fis-sezzjoni	25.11.2021
Adottata fil-plenarja	9.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	564
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	209/0/02

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE):

1.1.

jirrikonoxxi li n-negozji tal-ikel tul il-katina tal-provvista (inklużi l-bdiewa u s-sajjieda, il-kooperattivi, il-kumpaniji agroalimentari, il-bejjiegħa bl-imnut, il-bejjiegħa bl-ingrossa Ewropej, u tipi oħra ta’ kumpaniji) diġà qed jaħdmu biex jagħmlu progress fis-sostenibbiltà u biex joffru lill-konsumaturi prodotti tajbin għas-saħħa u sostenibbli f’konformità mal-Patt Ekoloġiku Ewropew. Minkejja dan, sabiex naqbdu t-triq it-tajba biex nilħqu l-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli (SDGs) jeħtieġ li jsir aktar;

1.2.

jisħaq fuq il-ħtieġa ta’ qafas ta’ abilitazzjoni għall-innovazzjoni biex l-operaturi tan-negozju jiġu appoġġjati b’għodod u soluzzjonijiet adegwati fit-tranżizzjoni tagħhom lejn prattiki kummerċjali aktar sostenibbli. L-ostakli għall-innovazzjoni għandhom jiġu eliminati;

1.3.

jinnota li l-operaturi tan-negozji llum ħafna drabi jesperjenzaw ir-rekwiżiti ta’ sostenibbiltà bħala kumplessi u ta’ piż aktar milli bħala opportunità, u għalhekk jirrakkomanda l-iżvilupp ta’ lingwa li tinftiehem aktar faċilment (“Grammatika għas-Sostenibbiltà”) sabiex dan jinbidel;

1.4.

jidentifika t-tnaqqis tat-telf tal-ikel u tal-ħela tal-ikel, il-forniment sostenibbli, is-sistemi mtejba tal-imballaġġ u tal-loġistika, il-ktajjen alimentari ċirkolari u effiċjenti fir-riżorsi, kif ukoll is-soluzzjonijiet tal-bijoekonomija, bħala punti tad-dħul effettivi lejn sostenibbiltà akbar;

1.5.

jenfasizza r-rwol importanti tal-konsumatur f’dan il-kuntest. Il-miżuri tal-informazzjoni u l-edukazzjoni flimkien ma’ prattiki trasparenti ta’ tikkettar tal-ikel se jsaħħu l-pożizzjoni tal-konsumatur b’mod li jagħmel l-għażla aktar sostenibbli (1). Il-Kummissjoni Ewropea (KE) għandha tintroduċi wkoll miżuri biex tappoġġja l-affordabbiltà tal-ikel tajjeb għas-saħħa u prodott, ipproċessat u mqassam b’mod sostenibbli;

1.6.

jilqa’ l-kodiċi ta’ kondotta tal-UE dwar prattiki kummerċjali u ta’ negozjar responsabbli. Il-biċċa l-kbira tal-partijiet involuti ġeneralment jikkunsidraw l-iżvilupp tal-kodiċi volontarju bħala proċess siewi li ġab l-imsieħba tal-katina tal-provvista tal-ikel eqreb lejn xulxin. L-inizjattiva timmarka punt tat-tluq u għandha tkompli sservi bħala pjattaforma kollaborattiva għal prattiki tan-negozju responsabbli u sostenibbli. B’mod partikolari, il-KESE:

—	jenfasizza l-limitazzjonijiet ta’ approċċ volontarju u jappella għall-adozzjoni ta’ regolament u leġiżlazzjoni biex tiġi żgurata tranżizzjoni rapida lejn is-sostenibbiltà;

—	jirrakkomanda li l-kodiċi ta’ kondotta għandu jkun aktar b’saħħtu fir-rigward tad-dimensjoni soċjali, in-negozjar kollettiv u l-protezzjoni soċjali. L-imsieħba soċjali jridu jiġu involuti;

—

jisħaq fuq il-ħtieġa ta’ proċess ta’ rieżami sod għall-implimentazzjoni tal-kodiċi ta’ kondotta fil-prattika u l-ħtieġa li jiġi mmonitorjat jekk l-impenji u l-wegħdiet individwali għall-miri aspirazzjonali jintlaħqux jew le, minħabba li l-esperjenza turi li jsir biss dak li jiġi mkejjel u mmonitorjat. B’mod ġenerali, involviment akbar tas-soċjetà ċivili u djalogu soċjali ser ikunu wkoll kruċjali għas-suċċess;

—

jieħu nota li, s’issa, huma prinċipalment il-kumpaniji akbar u dawk multinazzjonali li ffirmaw il-kodiċi ta” kondotta u jenfasizza l-ħtieġa ta’ ambjent favorevoli, b’mod partikolari għall-Intrapriżi ż-Żgħar u ta’ Daqs Medju (SMEs), biex jappoġġjaw u jiffaċilitaw involviment aktar b’saħħtu mal-aġenda tal-SDGs. Filwaqt li kumpaniji akbar ħafna drabi jkollhom id-dipartimenti tas-sostenibbiltà tagħhom stess, jidher li l-SMEs ta’ spis ikollhom biss riżorsi u kapaċitajiet limitati biex jintegraw is-sostenibbiltà fin-negozji tagħhom;

1.7.

jenfasizza l-importanza tal-implimentazzjoni rapida tad-Direttiva tal-UE dwar prattiki kummerċjali inġusti u ta’ politiki oħra ta’ appoġġ mill-Istati Membri biex jitrawmu sistemi tal-ikel aktar sostenibbli u reżiljenti (2);

1.8.

jilqa’ l-inizjattiva tal-KE biex tiżviluppa leġiżlazzjoni qafas għal sistema tal-ikel tal-UE sostenibbli u biex tintegra s-sostenibbiltà fil-politiki kollha relatati mal-ikel (3). Huwa ċar li hemm bżonn ta’ regolamentazzjoni u ċertu livell ta’ standardizzazzjoni u armonizzazzjoni biex ikunu żgurati l-kredibilità u kundizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni;

1.9.

jirrepeti t-talba lill-KE biex tiżgura koerenza tal-politika bejn il-politiki settorjali varji (fost oħrajn il-klima, l-ambjent, il-kummerċ, u l-kompetizzjoni) (4). Dan jagħmilha aktar faċli għall-operaturi tan-negozji tal-ikel biex jieħdu deċiżjonijiet dwar negozji sostenibbli. Il-qafas leġiżlattiv għandu jipprovdi kundizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni ġenwini;

1.10.

itenni r-rakkomandazzjoni tiegħu biex tiġi esplorata l-għażla ta’ Kunsill Ewropew tal-Politika dwar l-Ikel b’diversi partijiet ikkonċernati u f’diversi livelli, li jista’, fost affarijiet oħra, jiffaċilita l-involviment tas-soċjetà ċivili fil-monitoraġġ tal-Kodiċi ta’ Kondotta;

1.11.

jirrimarka li s-sostenibbiltà hija bbażata fuq tliet pilastri ewlenin: dak ekonomiku, ambjentali u soċjali. Minħabba l-kundizzjonijiet differenti ta’ qafas, għandu jkun rikonoxxut li approċċ “wieħed tajjeb għal kulħadd” ma jaħdimx. Leġiżlazzjoni qafas għalhekk għandha tippermetti u tiffaċilita soluzzjonijiet magħmula apposta eż. permezz ta’ mekkaniżmi ta’ awtovalutazzjoni u valutazzjoni komparattiva;

1.12.

jirrakkomanda qafas li jinftiehem faċilment ibbażat fuq regoli, gwida u inċentivi. Il-leġiżlazzjoni dwar il-finanzi sostenibbli (tassonomija), li bħalissa qed tiġi żviluppata, m’għandhiex tkun kumplessa żżejjed.

2. Introduzzjoni

2.1.

L-istrateġija mill-Għalqa sal-Platt (F2F) (5) hija element kruċjali tal-Patt Ekoloġiku Ewropew. Din tindirizza b’mod komprensiv l-isfidi tas-sistemi tal-ikel sostenibbli u tirrikonoxxi r-rabtiet inseparabbli bejn persuni b’saħħithom, soċjetajiet b’saħħithom u pjaneta b’saħħitha. L-istrateġija hija wkoll element ċentrali tal-aġenda tal-KE biex jintlaħqu l-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli (SDGs) tan-Nazzjonijiet Uniti. Il-KESE ilu snin fuq quddiem nett fil-promozzjoni ta’ politika komprensiva tal-UE dwar l-ikel. Kien l-ewwel istituzzjoni Ewropea li appellat għal approċċ olistiku (6), u b’hekk witta t-triq għall-Istrateġija mill-Għalqa sal-Platt.

2.2.

L-Istrateġija mill-Għalqa sal-Platt tirrikonoxxi li l-proċessuri tal-ikel, l-operaturi tas-servizzi tal-ikel u l-bejjiegħa bl-imnut għandhom rwol fit-tiswir tas-suq u fl-influwenzar tal-għażliet tad-dieta tal-konsumaturi permezz tat-tipi ta’ ikel li jipproduċu, l-għażla tagħhom tal-fornituri, il-metodi ta’ produzzjoni u l-prattiki tal-imballaġġ, tat-trasport u tal-kummerċjalizzazzjoni. Biex tippromovi dan, il-KE żviluppat kodiċi ta’ kondotta tal-UE għal prattiki kummerċjali u ta’ kummerċjalizzazzjoni responsabbli (7) flimkien ma’ qafas ta’ monitoraġġ, li tnieda fil-5 ta’ Lulju 2021.

2.3.

Fil-livell internazzjonali, is-Summit tan-NU dwar is-Sistemi tal-Ikel (8), li tlaqqa’ mis-Segretarju Ġenerali tan-NU f’Settembru 2021, stabbilixxa l-kunċett dwar l-importanza ta’ sistemi tal-ikel sostenibbli għas-snin li ġejjin. Dan għandu l-għan li jniedi azzjonijiet ġodda kuraġġużi biex jittrasformaw il-mod kif id-dinja tipproduċi u tikkonsma l-ikel.

2.4.

In-negozji tal-ikel jistgħu jagħmlu kontribut sostanzjali għal sistemi tal-ikel aktar sostenibbli, ekwi u siguri jekk joperaw f’konformità mal-SDGs u l-Ftehim ta’ Pariġi dwar it-tibdil fil-klima. Ħafna mexxejja tan-negozju tal-ikel diġà ħadu passi sinifikanti f’din id-direzzjoni, iżda hemm bżonn ta’ ħafna aktar. Il-bidliet meħtieġa huma kumplessi u se jeħtieġu strateġiji kondiviżi, olistiċi, kollaborattivi u kooperattivi fit-tul li jinvolvu l-atturi kollha tul il-katina alimentari, kif ukoll setturi anċillari.

2.5.

Il-kumpaniji tas-sajd u dawk agroalimentari kif ukoll il-bdiewa Ewropej diġà qed jaħdmu biex jagħmlu progress fis-sostenibbiltà u joffru lill-konsumaturi prodotti li jikkontribwixxu għal dieti tajbin għas-saħħa u sostenibbli f’konformità mal-Patt Ekoloġiku Ewropew. Din it-tranżizzjoni teħtieġ investiment u, f’xi każijiet, iż-żmien biex twassal ir-riżultati. Ladarba l-miri jiġu stabbiliti, il-kumpaniji għandhom jingħataw flessibilità biex jiżviluppaw il-kontribut tagħhom biex jintlaħqu dawn il-miri, mingħajr ma jinħolqu dubji dwar il-miri. Barra minn hekk, it-tranżizzjoni ekoloġika meħtieġa għandha tkun kompatibbli mas-sitwazzjoni ekonomika taċ-ċittadini Ewropej, speċjalment wara l-kriżi tal-COVID-19.

2.6.

Rapport ippubblikat dan l-aħħar miċ-Ċentru Konġunt tar-Riċerka (9), flimkien ma’ studji reċenti oħra, jikkonkludi li l-implimentazzjoni tal-miri stabbiliti fl-Istrateġija mill-Għalqa sal-Platt ikollha impatti sostanzjali fuq il-produzzjoni agrikola fl-UE. Dawn is-sejbiet jenfasizzaw il-ħtieġa għal valutazzjonijiet tal-impatt ex ante robusti u xjentifiċi, li jkopru s-sostenibbiltà mid-dimensjonijiet ekonomiċi, soċjali u ambjentali bħala parti minn kwalunkwe proposta leġiżlattiva taħt l-Istrateġija mill-Għalqa sal-Platt. Qafas ta’ abilitazzjoni adegwat (inklużi, fost aspetti oħra, l-aċċess għall-finanzi, l-innovazzjoni u d-diġitalizzazzjoni) ser ikun kruċjali biex jiġu appoġġjati l-bdiewa bil-għan li jintlaħqu l-miri tal-Istrateġija mill-Għalqa sal-Platt.

3. Oqsma ewlenin ta’ azzjoni

3.1. Il-promozzjoni tal-innovazzjoni u aċċess aktar faċli għall-innovazzjoni għall-SMEs

3.1.1.

Ir-riċerka u l-innovazzjoni jisgħu jkunu utli biex jiġi introdott użu aktar sostenibbli ta’ mezzi ta’ produzzjoni u materja prima (eż. permezz ta’ biedja ta’ preċiżjoni, tekniki ġodda ta’ tnissil u użu aħjar tal-prattiki agroekoloġiċi), għal proċessi interni aktar sostenibbli (eż. l-adozzjoni ta’ enerġija rinnovabbli fil-produzzjoni, fit-trasformazzjoni jew fil-kunsinna tal-ikel) u biex jitnaqqsu l-esternalitajiet (eż. permezz tal-imballaġġ sostenibbli). L-innovazzjoni hija meħtieġa mhux biss fil-qasam tal-kwistjonijiet ambjentali iżda wkoll fir-rigward ta’ aspetti soċjali (is-saħħa, il-ġeneru, it-tħaddim tat-tfal u x-xogħol furzat, is-saħħa u s-sigurtà fuq il-post tax-xogħol, il-libertà ta’ assoċjazzjoni u n-negozjar kollettiv, pagi ġusti li jiggarantixxu l-għixien u introjtu ġust). Din hija meħtieġa wkoll biex tkun tista” tiġi prodotta rata ġusta ta’ ritorn fi żmien raġonevoli (10).

3.1.2.

Minbarra l-innovazzjoni teknoloġika, l-innovazzjoni organizzattiva u soċjali huma wkoll importanti għal negozji aktar sostenibbli (tfassil mill-ġdid ta’ strutturi organizzattivi u proċessi interni billi, pereżempju, tingħata aktar attenzjoni lill-politiki ta’ kontra d-diskriminazzjoni u ta’ ekwità), u sabiex jinħolqu relazzjonijiet ġodda mal-partijiet ikkonċernati (pereżempju, billi jittieħed vantaġġ mill-kummerċjalizzazzjoni diġitali). Biex tiġi promossa innovazzjoni bħal din, id-diġitizzazzjoni u t-tkabbir fil-kultura organizzattiva interna huma kruċjali. Is-sostenibbiltà teħtieġ ukoll li tkun integrata fil-proċessi organizzattivi u ta’ governanza.

3.1.3.

In-negozji tal-ikel ħafna drabi jkunu frammentati, żgħar u nieqsa minn integrazzjoni orizzontali u vertikali. Għalhekk, huwa diffiċli għalihom li jkollhom aċċess għall-ekosistema tal-innovazzjoni. L-investiment pubbliku fl-ilma, il-loġistika u l-infrastruttura diġitali, flimkien ma’ aktar riżorsi ta’ riċerka u żvilupp, huma meħtieġa biex jagħmlu dan l-aċċess possibbli u biex jippermettu – anke lin-negozji ż-żgħar u ta’ daqs medju – jieħdu vantaġġ sħiħ mill-perkorsi ta’ innovazzjoni tagħhom.

3.1.4.

Barra minn hekk, mekkaniżmi ġodda biex jiffaċilitaw ir-relazzjoni bejn in-negozji u ċ-ċentri ta’ innovazzjoni u biex jippromovu l-kokreazzjoni (eż. laboratorji ħajjin u fanali) huma kruċjali, flimkien ma’ figuri professjonali ġodda li kapaċi jaġixxu bħala kollegament bejn in-negozji u ċ-ċentri ta’ riċerka u innovazzjoni (bħal sensara tal-innovazzjoni). Korrelazzjoni b’saħħitha bejn il-Pjani Nazzjonali ta’ Rkupru u ta’ Reżiljenza, l-indikaturi tal-Fondi Strutturali u ta’ Investiment Ewropej u l-indikaturi tal-SDGs hija kruċjali sabiex jitrawmu investimenti bħal dawn u jenħtieġ li tkun ukoll prijorità fil-futur.

3.1.5.

Is-sħubijiet bejn is-settur privat, l-istituzzjonijiet, il-qasam akkademiku u ċ-ċentri ta’ innovazzjoni, il-kokreazzjoni aktar mifruxa u l-attenzjoni akbar minn istituzzjonijiet finanzjarji jistgħu jwasslu għal ekosistemi ta’ innovazzjoni li jħallu l-frott. Sħubijiet bħal dawn jistgħu jkunu utli wkoll għall-promozzjoni ta’ innovazzjoni bbażata fuq il-post, li hija partikolarment promettenti fis-sistemi tal-ikel, minħabba l-attenzjoni tal-konsumaturi fuq il-produzzjoni u t-trasformazzjoni tal-ikel marbuta ma’ kuntesti u kultura lokali. Il-kumpaniji innovattivi u ta’ suċċess jistgħu jkunu utli bħala eżempji ta’ soluzzjonijiet sostenibbli ġodda u biex irawmu t-tixrid ta’ prattiki tajbin fost l-operaturi.

3.2. It-trawwim ta’ ktajjen alimentari ċirkolari u effiċjenti fir-riżorsi u t-tisħiħ tal-bijoekonomija

3.2.1.

Il-ktajjen alimentari ċirkolari u effiċjenti fir-riżorsi se jkollhom rwol ewlieni fit-tranżizzjoni lejn sistemi tal-ikel aktar sostenibbli. Hemm bosta punti tad-dħul, bħall-użu effiċjenti ta’ riżorsi naturali, il-limitazzjoni tal-iskart, imballaġġ riċiklabbli, li jista’ jerġa” jintuża u kompostabbli jew l-evitar ta’ prodotti tal-plastik li jintużaw darba biss, biex insemmu xi ftit. Il-Pjattaforma tal-Partijiet Interessati tal-Ekonomija Ċirkolari Ewropea (11) tipprovdi network tajjeb għall-ispirazzjoni, l-ideat innovattivi u s-soluzzjonijiet fil-qasam.

3.2.2.

Il-bijoekonomija ċirkolari hija approċċ fejn jirbaħ kulħadd (12). Il-promozzjoni u l-użu mill-ġdid tal-bijomassa jagħmlu l-produzzjonijiet aktar sostenibbli, u jistgħu joħolqu negozji ġodda u opportunitajiet ta’ introjtu għall-bdiewa, għas-sajd u għas-sistema tal-ikel kollha. Għal din ir-raġuni, jeħtieġ li tingħata attenzjoni kbira liċ-ċiklu kollu tal-immaniġġjar tal-bijomassa (il-produzzjoni, l-ipproċessar, il-promozzjoni u l-użu mill-ġdid, il-ħolqien ta’ ktajjen ta’ produzzjoni b’diversi outputs konnessi mal-qasam mediku, mal-materjali, mal-bijoraffineriji u l-enerġija, il-ħolqien ta’ suq għall-outputs). Dan jinvolvi bosta atturi, li jinkludu mhux biss il-bdiewa u s-sajjieda, il-proċessuri tal-ikel u l-bejjiegħa bl-imnut iżda wkoll iċ-ċittadini, l-awtoritajiet lokali, il-forestiera, il-kumpaniji tal-immaniġġjar tal-iskart, il-komposturi, it-teknoloġisti, l-innovaturi u l-kumpaniji tal-enerġija.

3.3. Forniment sostenibbli

3.3.1.

Il-ktajjen alimentari ewlenin għandhom ikomplu jippromovu l-adozzjoni ta’ prattiki ambjentalment, soċjalment u ekonomikament sostenibbli mill-fornituri. Għal dan, approċċ ta’ diliġenza dovuta jista’ jkun utli. Il-kumpaniji ewlenin għandhom ikunu minn ta’ quddiem u jadottaw impenn ta’ politika dwar il-forniment sostenibbli u jintegrawh fis-sistema ta’ ġestjoni tagħhom (13). Dawn għandhom ukoll jivvalutaw l-impatt reali u potenzjali tal-katina tal-forniment tagħhom u jistabbilixxu objettivi relatati. Għal dan il-għan, għandhom jadottaw metodoloġija (inklużi l-indikaturi, il-metrika u l-miri) biex ikejlu l-prestazzjoni tal-katina tal-valur u jiżguraw li tkun konsistenti ma’ standards rikonoxxuti fil-livell internazzjonali. Għandhom ukoll jiżvelaw b’mod adegwat il-miri ppjanati u r-riżultati miksuba.

3.3.2.

Il-KE impenjat ruħha li tippromovi sistemi tal-ikel sostenibbli fl-Ewropa u internazzjonalment. Dan jista’ jinkiseb biss jekk il-qafas leġiżlattiv jipprovdi kundizzjonijiet tassew ekwivalenti ta’ kompetizzjoni bejn il-kumpaniji tal-UE li jipproduċu ikel sostenibbli u l-kumpaniji ta’ pajjiżi terzi, biex tkun tista’ ssir produzzjoni b’saħħitha, reżiljenti u sostenibbli. Il-politika kummerċjali tal-UE għandha tiżgura li l-importazzjonijiet jinżammu skont l-istandards għoljin tal-Ewropa fir-rigward tas-sostenibbiltà soċjali u ambjentali. Il-ftehimiet kummerċjali huma strumentali biex jiġu żgurati kundizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni bejn is-suq intern u l-importazzjonijiet, bil-għan li tiġi ssalvagwardjata l-kompetittività (14) tal-produtturi tal-ikel sostenibbli Ewropej u jiġi garantit introjtu ġust.

3.4. Ir-rwol ta’ ktajjen tal-provvista mfassla tajjeb: it-titjib tas-sistemi tal-imballaġġ u l-loġistika biex jintlaħqu l-għanijiet tan-newtralità klimatika

3.4.1.

Fil-kuntest ta’ ktajjen ta’ provvista fil-biċċa l-kbira globali, il-forniment lokali, inkluż permezz ta’ fornituri diversifikati, huma importanti biex jitnaqqas l-impatt ambjentali tal-ktajjen tal-valur tal-ikel, partikolarment f’termini ta’ loġistika, u biex jippromovu l-ekonomiji lokali. Bħala konsegwenza tal-pandemija tal-COVID-19, l-ikel lokali qed jidher dejjem aktar bħala sinonimu mal-kwalità u l-konsumaturi qed jiffokaw aktar fuq dan l-aspett. Barra minn hekk, bilanċ tajjeb bejn l-ikel importat u dak prodott lokalment jidher li huwa strateġija xierqa biex jinkisbu sistemi tal-ikel aktar robusti u reżiljenti.

3.4.2.

L-imballaġġ sostenibbli jikkonsisti fl-użu ta’ materjali bijodegradabbli u li jistgħu jerġgħu jintużaw, u jippromovi r-riċiklaġġ fost il-konsumaturi. Is-sejbiet ġodda mill-industrija kimika u l-integrazzjoni ta’ dawn is-sejbiet fi prattiki tan-negozju qed jiġġeneraw soluzzjonijiet innovattivi għall-problemi ambjentali. Diġà jeżistu familji ta’ bijoplastik kompletament bijodegradabbli u kompostabbli, iġġenerati mill-bijomassa agrikola, li joħolqu fluss kompletament ċirkolari. Xi drabi l-materjali bijodegradabbli jikkontribwixxu wkoll għal ħajja tal-ħżin aktar fit-tul, li tirriżulta f’valur miżjud saħansitra akbar.

3.4.3.

It-tnaqqis tal-emissjonijiet indiretti mill-katina alimentari jista’ jinkiseb ukoll billi ssir tranżizzjoni lejn vetturi b’loġistika ta’ impatt baxx, jiġu żviluppati ktajjen ta’ provvista aktar effiċjenti, organizzati aħjar, u fejn adegwat, iqsar, jissaħħu l-ħwienet tal-merċa lokali, diġitalizzazzjoni aktar mifruxa u billi titjieb l-infrastruttura tal-loġistika.

3.5. Il-promozzjoni tal-edukazzjoni u t-tikkettar trasparenti

3.5.1.

Il-konsum aktar responsabbli u l-attenzjoni akbar min-naħa tal-awtoritajiet pubbliċi, tan-negozji u tal-konsumaturi għal dieti sostenibbli u tajbin għas-saħħa, bħad-dieta Mediterranja, huma kruċjali biex jinkisbu sistemi tal-ikel aktar sostenibbli (15). Huwa wkoll dwar fehim aħjar tar-relazzjonijiet ekoloġiċi u l-“valur tal-ikel”: l-impatt tat-telf u l-ħela tal-ikel, ir-rwol taċ-ċrieki ekonomiċi reġjonali, il-loġistika tat-trasport, l-importanza għall-awtosuffiċjenza strateġika tal-ikel, eċċ.

3.5.2.

Sabiex tiġi promossa bidla bħal din, is-sistemi edukattivi huma fundamentali (16). Il-kumpaniji tal-ikel jista’ jkollhom ukoll rwol sinifikanti jekk jimpenjaw ruħhom li jedukaw lill-konsumaturi, u b’mod partikolari lit-tfal, dwar l-importanza tal-produzzjoni u l-konsum sostenibbli tal-ikel. Jeħtieġ li jkomplu bl-isforzi tagħhom lejn prodotti aktar sostenibbli u aktar tajbin għas-saħħa (17). Għandhom ukoll jadottaw kodiċijiet ta’ kondotta responsabbli għall-prattiki ta’ kummerċjalizzazzjoni. Il-kumpaniji tal-ikel jistgħu wkoll jippromovu stili ta’ ħajja tajbin għas-saħħa u sostenibbli permezz tat-tikketti tagħhom, tal-kampanji ta’ kummerċjalizzazzjoni, tal-media soċjali, tal-canteens tal-kumpaniji u tal-politiki ta’ komunikazzjoni korporattiva. Il-prattiki tat-tikkettar għandhom jenfasizzaw il-kontribut ta’ kull prodott għal dieta tajba għas-saħħa u sostenibbli. F’dan il-kuntest, qafas ta’ tikkettar trasparenti għall-prodotti tal-ikel jappoġġja lill-konsumaturi biex jieħdu deċiżjonijiet infurmati u aktar sostenibbli ta’ xiri.

3.6. Rivalutazzjoni tal-finanzi

3.6.1.

Is-sistemi tal-ikel għandhom jiġu analizzati minn istituzzjonijiet finanzjarji b’perspettivi f’konformità mal-karatteristiċi speċifiċi tas-settur. In-negozji tal-ikel ma jistgħux jiġu ttrattati bl-istess kriterji bħal dawk użati għal setturi oħra, kif kien il-każ għal żmien twil, minħabba li l-aċċess għall-kreditu u r-redditu fuq l-investiment ma jirriflettux kriterji ta’ sostenibbiltà fit-tul. Dan huwa saħansitra aktar importanti jekk nikkunsidraw id-daqs medju tan-negozji tal-ikel u r-rilevanza dejjem tikber tas-sostenibbiltà. Għall-SMEs, huwa aktar diffiċli li jkollhom aċċess għall-fondi u jirrapportaw dwar il-kisbiet tas-sostenibbiltà.

3.6.2.

Fir-rigward tal-Finanzi Sostenibbli għall-SMEs, għandu jiġi enfasizzat li l-kriterji burokratiċi u kumplessi ta’ skrinjar tekniku għat-tassonomija jistgħu jkunu ostaklu għall-kumpaniji – b’mod partikolari għall-SMEs – biex jidħlu jew ikomplu fit-triq tas-sostenibbiltà.

3.7. Kumpaniji żgħar fil-mira

3.7.1.

L-oqfsa ta’ responsabbiltà u l-mekkaniżmi ta monitoraġġ huma ġeneralment adattati tajjeb għal kumpaniji kbar. Dan huwa wkoll il-każ fil-qasam tas-sostenibbiltà.

3.7.2.

Is-sistemi tal-ikel Ewropej huma magħmula prinċipalment minn SMEs. Dan ifisser li huwa meħtieġ appoġġ ad hoc biex jgħin lill-kumpaniji tal-ikel matul li-fażi ta’ tranżizzjoni. L-appoġġ jinkludi l-introduzzjoni ta’ għodod ta’ awtovalutazzjoni, il-promozzjoni ta’ networking bejn kumpaniji, programmi edukattivi dwar l-intraprenditorija u s-sostenibbiltà, il-ħolqien ta’ komunitajiet ta’ prattika, il-promozzjoni ta” prattika tajba, aċċess aktar faċli għal ekosistemi ta’ innovazzjoni, inċentivi fiskali u finanzjarji biex isiru akbar, u aċċess aktar faċli għas-swieq u għall-informazzjoni dwar is-suq.

3.7.3.

L-għoti ta’ appoġġ u gwida, inkluż dwar teknoloġiji ta’ hardware u software tal-IT, jista’ jrawwem l-iżvilupp u l-konsolidazzjoni tal-SMEs fil-katina tal-provvista u integrazzjoni aħjar tal-SDGs fl-istrateġiji tagħhom.

3.8. Valutazzjoni komparattiva: l-awtovalutazzjoni, il-monitoraġġ, l-involviment, id-djalogu

3.8.1.

Għal kwalunkwe kumpanija, l-għodod ta’ awtovalutazzjoni huma kruċjali għall-allinjament mal-Aġenda 2030. Għodod bħal dawn jeħtieġu li jappoġġjaw kumpaniji ta’ kwalunkwe daqs, mingħajr ma jippenalizzaw l-iżgħar kumpaniji.

3.8.2.

Għal kumpaniji akbar, huma meħtieġa approċċi aktar komprensivi u aktar standardizzati, li jistgħu jippermettu l-paraguni. Għal kumpaniji iżgħar, jeħtieġ li jiġi żgurat appoġġ ad hoc. Minħabba l-partikolaritajiet tas-settur, djalogu mill-qrib fost atturi differenti fis-sistema tal-ikel (in-negozji, l-istituzzjonijiet, l-investituri, il-konsumaturi, l-innovaturi, l-investituri) huwa fundamentali.

3.9. Involviment taċ-ċittadini

3.9.1.

Minħabba r-rwol soċjali tal-ikel u l-impatt tiegħu fuq is-sostenibbiltà ambjentali u soċjali, iċ-ċittadini għandhom jiġu kkonsultati meta jkunu qed jiġu ddefiniti l-politiki Ewropej, nazzjonali u reġjonali kif ukoll l-istrateġiji tan-negozji. L-involviment taċ-ċittadini huwa partikolarment kruċjali fil-livell lokali sabiex l-ikel jiġi konness mill-qrib mal-ħajja tal-bliet u r-reġjuni (18). Il-politiki lokali dwar l-ikel jgħinu wkoll biex jinkiseb dan, peress li jistgħu jadottaw approċċ olistiku lejn l-ikel, billi jużaw il-karatteristiċi lokali u jistimulaw inizjattivi ta’ kokreazzjoni.

3.9.2.

L-eżempju ta’ LEADER (19) juri li Gruppi ta’ Azzjoni Lokali (GAL) jistgħu jikkontribwixxu b’mod effiċjenti f’dan ir-rigward. L-istabbiliment ta’ Kunsilli tal-Politika dwar l-Ikel huwa eżempju ieħor li juri li l-involviment taċ-ċittadini jwassal għal soluzzjonijiet aktar sostenibbli.

4. “Grammatika għas-Sostenibbiltà (20) ” – niskopru l-lingwa t-tajba biex nitkellmu dwar is-sostenibbiltà meta jiġu implimentati l-SDGs fl-industrija tal-ikel

4.1.

Il-konsumaturi, l-opinjoni pubblika, ir-regolaturi, l-investituri, dawk li jfasslu l-politika u s-soċjetà ċivili qed jitolbu lill-kumpaniji tal-ikel biex itejbu l-prestazzjoni tagħhom fir-rigward tas-sostenibbiltà. Is-sostenibbiltà tirrappreżenta wkoll opportunità tas-suq tajba għan-negozji. Għalhekk, il-kwistjoni mhix jekk, imma kif tiġi allinjata l-industrija tal-ikel mal-Aġenda 2030 u l-Ftehim ta’ Pariġi dwar il-Klima.

4.2.

Madankollu, għadu mhux faċli biex tiġi vvalutata l-prestazzjoni, billi fis-settur tal-ikel ma jeżistix indikatur komprensiv uniku għas-sostenibbiltà. Barra minn hekk, soluzzjoni waħda mhijiex adattata għal kulħadd, peress li hemm differenzi bejn is-sottosetturi u d-daqs tal-kumpanija huwa importanti meta jittieħed approċċ formali għas-sostenibbiltà. Bħala konsegwenza, kumpaniji iżgħar ta’ spiss jaraw is-sostenibbiltà bħala sors possibbli ta’ piżijiet amministrattivi ġodda aktar milli bħala opportunità.

4.3.

Minħabba d-diffikultajiet biex jinstabu miżuri preċiżi ta’ allinjament mal-SDGs, fl-istadju attwali l-valutazzjonijiet għandhom it-tendenza li jiffokaw fuq il-komprensività tal-proċessi li qed jiġu implimentati u l-grad ta’ żvelar aktar milli fuq riżultati konkreti. Fi kwalunkwe każ, awtovalutazzjoni tgħin kumpanija ssib oqsma biex ittejjeb kemm l-allinjament tagħha mal-SDGs kif ukoll is-sistemi tal-ippjanar tagħha. Din tgħin ukoll biex tinfirex il-kultura tas-sostenibbiltà fi ħdan il-kumpanija.

4.4.

Ladarba l-objettivi jkunu ppjanati, in-negozji tal-ikel għandhom jiddefinixxu indikaturi koerenti, metrika u miri konkreti ta’ sostenibbiltà li għandhom jintlaħqu fi żmien qasir u twil, u jiddefinixxu proċeduri biex jiġu żvelati r-riżultati. Madankollu, minħabba d-differenzi bejn l-oqfsa ta’ responsabbiltà, xorta mhuwiex faċli li jitqabbu l-istabbiliment tal-miri u l-proċessi ta’ kejl relatati.

4.5.

Fir-rigward tal-SMEs, b’mod partikolari, l-awtovalutazzjonijiet għandhom isiru b’mod kostruttiv, bil-għan li n-nies jiffamiljarizzaw ruħhom mal-“Grammatika għas-Sostenibbiltà” minflok ma jiġu stabbiliti parametri referenzjarji.

4.6.

Il-kumpaniji għandhom jintegraw ukoll metrika u miri ta’ sostenibbiltà flessibbli fis-sistemi ta’ governanza u ġestjoni tagħhom. Mingħajr referenzi għall-miri ta’ sostenibbiltà fiċ-ċikli tal-ibbaġitjar, l-indikaturi ewlenin tal-prestazzjoni, il-mekkaniżmi ta’ monitoraġġ u l-perkorsi tal-karrieri, huwa diffiċli ħafna li titjieb il-prestazzjoni tas-sostenibbiltà. Integrazzjoni ta’ dan it-tip mhijiex kompitu faċli, speċjalment għall-SMEs. Fl-istess ħin, hija opportunità tajba biex dawn is-sistemi jiġu rieżaminati u jissaħħu.

4.7.

Kumpaniji involuti b’suċċess fis-sostenibbiltà għandhom jippromovu l-prattiki tajba tagħhom. Dan jgħin biex juri li għal kumpanija tal-ikel, u b’mod partikolari SME, huwa kemm possibbli kif ukoll ta’ profitt li tkun sostenibbli, u jista’ jinkoraġġixxi lil negozji oħra biex isegwu l-eżempju tagħhom. Fl-istess ħin, meta tagħmel dan, kumpanija tista’ tgawdi minn livell għoli ta’ viżibilità u opportunitajiet tas-suq siewja.

4.8.

L-inizjattiva “Fixing the Business of Food” (21) tan-Network ta’ Soluzzjonijiet għall-Iżvilupp Sostenibbli (Sustainable Development Solutions Netowrk – SDSN), wara analiżi preċiża tal-aktar standards, oqfsa u inizjattivi globali mifruxa ta’ sostenibbiltà, iddefinixxiet qafas għall-analiżi bbażat fuq erba’ pilastri ta’ allinjament mal-SDGs għal kumpanija. Il-pilastri huma:

—	prodotti u strateġiji li jippromovu dieti tajbin għas-saħħa u sostenibbli;

—	operazzjonijiet ta’ negozju u proċessi interni sostenibbli;

—	ktajjen ta’ provvista u tal-valur sostenibbli;

—	ċittadinanza korporattiva tajba.

4.9.

Kull pilastru huwa maqsum f’numru ta’ suġġetti differenti. Dawn is-suġġetti ġew derivati minn proċess iterattiv li jinvolvi riċerka dwar ir-rapporti ta’ sostenibbiltà ta’ negozji tal-ikel globali ewlenin, interazzjonijiet multipli ma’ negozji u assoċjazzjonijiet kbar, ta’ daqs medju u żgħar (fil-forma ta’ intervisti, workshops u stħarriġ), u analiżi tal-aħjar prattiki ta’ sostenibbiltà.

4.10.

Il-qafas wassal għad-disinn ta’ għodda ta’ awtovalutazzjoni li l-kumpaniji jistgħu jużaw biex jidentifikaw oqsma għal titjib.

4.11.

L-inizjattiva “Fixing the Business of Food” hija wkoll il-bażi għal pjattaforma diġitali li tenfasizza prattiki tajbin. Il-qafas tal-erba’ pilastri jippreżenta eżempji konkreti ta’ objettivi, miri, indikaturi u metrika magħżula speċifikament għan-negozji tal-ikel, allinjati mal-Aġenda 2030. Barra minn hekk, dan jista’ jgħin lin-negozji biex jidentifikaw l-indikaturi ewlenin tal-prestazzjoni tagħhom, lill-investituri biex jimmonitorjaw l-azzjonijiet u l-progress magħmul min-negozji tal-ikel, u lil dawk li jfasslu rapporti ta’ sostenibbiltà biex jiffurmaw ir-rapporti tagħhom. Minħabba l-partikolaritajiet ta’ sottosetturi speċifiċi, il-qafas ġie adattat għal negozji żgħar tal-agrikoltura, negozji tal-akkwakultura u produtturi tal-inbid.

5. Qafas ta’ politika għall-allinjament tan-negozju tal-ikel mal-SDGs

5.1.

Il-KESE jilqa’ l-kodiċi ta’ kondotta tal-UE dwar prattiki tan-negozju u kummerċjalizzazzjoni responsabbli bħala element importanti għall-implimentazzjoni tal-Istrateġija mill-Għalqa sal-Platt. Il-biċċa l-kbira tal-partijiet involuti jikkunsidraw l-iżvilupp tal-kodiċi volontarju b’mod ġenerali bħala proċess siewi li ġab l-imsieħba tal-katina tal-provvista tal-ikel eqreb lejn xulxin. L-inizjattiva timmarka punt tat-tluq u għandha tkompli sservi bħala pjattaforma kollaborattiva għal prattiki tan-negozju responsabbli u sostenibbli.

5.2.

Madankollu, il-KESE, abbażi wkoll tal-feedback mill-kumpaniji u l-partijiet ikkonċernati, jenfasizza l-limitazzjonijiet ta’ approċċ volontarju u jisħaq fuq il-ħtieġa li jiġu adottati regolament u leġiżlazzjoni biex tiġi żgurata tranżizzjoni rapida lejn is-sostenibbiltà. Dan jinkludi wkoll rieżami tar-regoli tal-kompetizzjoni biex jiġu promossi aktar il-kooperazzjoni u s-sostenibbiltà tul il-katina tal-provvista kollha.

5.3.

Barra minn hekk, il-KESE jisħaq li l-kodiċi ta’ kondotta mhuwiex b’saħħtu fir-rigward tad-dimensjoni soċjali u jesprimi dispjaċir li n-negozjar kollettiv ma jissemmiex. Id-djalogu soċjali huwa importanti ħafna u l-imsieħba soċjali għandhom ikunu involuti fil-katina kollha. Il-perkors lejn is-sostenibbiltà għandu jkollu wkoll impatt pożittiv fuq il-pagi u l-kundizzjonijiet tax-xogħol.

5.4.

Il-Kodiċi lanqas ma għandu azzjonijiet biex iżid l-affordabbiltà ta’ ikel tajjeb għas-saħħa u sostenibbli. L-affordabbiltà ta’ ikel tajjeb għas-saħħa u sostenibbli tgħin lill-konsumaturi biex jadottaw dieta sana u sostenibbli.

5.5.

Il-Kodiċi ta’ Kondotta m’għandux mekkaniżmu robust ta’ monitoraġġ biex jivvaluta r-rilevanza, l-implimentazzjoni u l-impatt tal-impenji. Għandu jiġi stabbilit proċess ta’ rieżami sod għall-implimentazzjoni tal-kodiċi ta’ kondotta fil-prattika sabiex jimmonitorja jekk l-impenji individwali u l-wegħdiet għall-miri aspirazzjonali jintlaħqux jew le. L-esperjenza turi li jsir biss dak li jiġi mkejjel u mmonitorjat. B’mod ġenerali, involviment aktar b’saħħtu tas-soċjetà ċivili (djalogu soċjali) se jkun ukoll kruċjali għas-suċċess. Kunsill Ewropew dwar il-Politika tal-Ikel b’diversi partijiet interessati u f’diversi livelli, kif propost mill-KESE f’Opinjonijiet preċedenti (22), jista’, fost affarijiet oħra, jiffaċilita l-involviment tas-soċjetà ċivili fil-monitoraġġ tal-Kodiċi ta’ Kondotta.

5.6.

Sa issa, huma prinċipalment il-kumpaniji akbar u dawk multinazzjonali li ffirmaw il-kodiċi ta’ kondotta. Għandu jinħoloq ambjent favorevoli biex jappoġġja u jiffaċilita involviment aktar b’saħħtu mal-aġenda tal-SDGs għall-SMEs biex isiru prijorità għall-politiki tal-UE dwar l-ikel. Filwaqt li l-kumpaniji akbar ta’ spiss ikollhom id-dipartimenti tas-sostenibbiltà tagħhom stess, jidher li l-SMEs ħafna drabi jkollhom biss riżorsi u kapaċitajiet limitati biex jintegraw is-sostenibbiltà fin-negozji tagħhom.

5.7.

Il-KESE jindika l-konklużjonijiet mill-Opinjonijiet preċedenti tiegħu fejn appella għal katina tal-provvista tal-ikel aktar ġusta u fejn irrikonoxxa l-funzjonament eċċezzjonali tal-katina tal-provvista tal-ikel madwar l-Ewropa li tiżgura aċċess għal ikel ta’ kwalità għolja għaċ-ċittadini kollha, kuljum. L-implimentazzjoni rapida tad-direttiva tal-UE dwar prattiki kummerċjali inġusti u ta’ politiki oħra ta’ appoġġ mill-Istati Membri hija meħtieġa biex jitrawmu sistemi tal-ikel aktar sostenibbli u reżiljenti (23).

5.8.

Il-KE reċentement adottat il-pjan direzzjonali tagħha lejn leġiżlazzjoni qafas għal sistema tal-ikel sostenibbli tal-UE u biex tintegra s-sostenibbiltà fil-politiki kollha relatati mal-ikel (24), kif previst fl-Istrateġija mill-Għalqa sal-Platt. Il-KESE jilqa’ din l-inizjattiva bħala pass ’il quddiem, peress li huwa ċar li hemm bżonn ta’ regolamentazzjoni u ċertu livell ta’ standardizzazzjoni u armonizzazzjoni biex jiġu żgurati l-kredibilità u l-kundizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni, u jindika r-rakkomandazzjoni tiegħu biex titrawwem politika tal-UE komprensiva dwar l-ikel.

Brussell, id-9 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) Opinjoni tal-KESE dwar Il-promozzjoni ta’ dieti tajbin għas-saħħa u sostenibbli fl-UE (ĠU C 190, 5.6.2019, p. 9).

(2) Opinjoni tal-KESE dwar Lejn katina tal-provvista tal-ikel ġusta (ĠU C 517, 22.12.2021, p. 38).

(3) Sistema tal-ikel tal-UE sostenibbli – inizjattiva ġdida

(4) Opinjoni tal-KESE dwar Lejn strateġija tal-UE dwar il-konsum sostenibbli (ĠU C 429, 11.12.2020, p. 51).

(5) https://ec.europa.eu/food/horizontal-topics/farm-fork-strategy_mt

(6) Opinjoni tal-KESE dwar Il-kontribut tas-soċjetà ċivili għall-iżvilupp ta’ politika komprensiva dwar l-ikel fl-UE (ĠU C 129, 11.4.2018, p. 18).

(7) https://ec.europa.eu/food/horizontal-topics/farm-fork-strategy/sustainable-food-processing/code-conduct_mt

(8) Summit tan-NU dwar is-Sistemi tal-Ikel

(9) Rapport taċ-Ċentru Konġunt tar-Riċerka tal-Kummissjoni Ewropea, Modelling environmental and climate ambition in the agricultural sector with the CAPRI model (“Nippjanaw l-ambizzjoni ambjentali u klimatika fis-settur agrikolu skont il-mudell CAPRI”) mhux disponibbli bil-Malti.

(10) Eżempji ta’ prattika tajba ta’ innovazzjoni jinkludu: Irritec Corporate, waħda mill-mexxejja dinjin fis-settur tal-irrigazzjoni intelliġenti; Micronizzazione Innovativa SRL, negozju ġdid innovattiv li pproduċa prodott innovattiv li jippromovi ż-żamma tal-ilma u t-tkabbir mgħaġġel tal-pjanti; Igloo, negozju ġdid innovattiv li jiffoka fuq l-iżvilupp ta’ teknoloġiji ġodda biex jappoġġjaw l-agrikoltura (idroponiċi); u Agrorobotica, li tittratta l-agrikoltura ta’ preċiżjoni.

(11) ECESP.

(12) Opinjoni tal-KESE dwar Il-bijoekonomija – kontribut biex jintlaħqu l-għanijiet tal-UE fil-qasam tal-klima u l-enerġija u l-għanijiet ta’ żvilupp sostenibbli tan-Nazzjonijiet Uniti (ĠU C 440, 6.12.2018, p. 45).

(13) Eżempji ta’ prattika tajba jinkludu Unilever, li tadotta politika interna biex tiżgura forniment sostenibbli mill-fornituri tagħha.

(14) “Fuq in-naħa tal-provvista, biex politika tal-ikel Ewropea komprensiva tkun tassew rilevanti għall-konsumaturi Ewropej, huwa essenzjali li l-ikel prodott b’mod sostenibbli fl-UE jkun kompetittiv. Dan ifisser li s-settur agroalimentari Ewropew huwa kapaċi jwassal l-ikel għall-konsumaturi bi prezzijiet li jinkludu spejjeż żejda għal kriterji bħalma huma s-sostenibbiltà, il-benessri tal-annimali, is-sikurezza alimentari u n-nutrizzjoni, iżda wkoll redditu ġust lill-bdiewa, u fl-istess ħin iżomm il-pożizzjoni tiegħu bħala l-għażla ppreferuta għall-parti l-kbira tal-konsumaturi.” Opinjoni dwar “Il-kontribut tas-soċjetà ċivili għall-iżvilupp ta’ politika komprensiva dwar l-ikel fl-UE”, punt 5.8, (ĠU C 129, 11.4.2018, p. 18).

(15) Opinjoni tal-KESE dwar Il-promozzjoni ta’ dieti tajbin għas-saħħa u sostenibbli fl-UE (ĠU C 190, 5.6.2019, p. 9).

(16) Opinjoni tal-KESE dwar Il-promozzjoni ta’ dieti tajbin għas-saħħa u sostenibbli fl-UE (ĠU C 190, 5.6.2019, p. 9).

(17) Opinjoni tal-KESE dwar Il-promozzjoni ta’ dieti tajbin għas-saħħa u sostenibbli fl-UE (ĠU C 190, 5.6.2019, p. 9).

(18) Opinjoni tal-KESE dwar Il-kontribut tas-soċjetà ċivili għall-iżvilupp ta’ politika komprensiva dwar l-ikel fl-UE (ĠU C 129, 11.4.2018, p. 18) u Opinjoni tal-KESE dwar “Mill-Għalqa sal-Platt”: strateġija sostenibbli dwar l-ikel (ĠU C 429, 11.12.2020, p. 268).

(19) https://enrd.ec.europa.eu/leader-clld_en

(20) Il-‘Grammatika għas-Sostenibbiltà’ huwa terminu maħluq minn Elliot M Tretter fil-ktieb tiegħu Shadows of a Sunbelt City.

(21) Fixing the business of food.

(22) Opinjoni tal-KESE dwar Il-kontribut tas-soċjetà ċivili għall-iżvilupp ta’ politika komprensiva dwar l-ikel fl-UE (ĠU C 129, 11.4.2018, p. 18) u Opinjoni tal-KESE dwar “Mill-Għalqa sal-Platt”: strateġija sostenibbli dwar l-ikel (ĠU C 429, 11.12.2020, p. 268).

(23) Opinjoni tal-KESE dwar Lejn katina tal-provvista tal-ikel ġusta (ĠU C 517, 22.12.2021, p. 38).

(24) Sistema tal-ikel tal-UE sostenibbli – inizjattiva ġdida

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/72

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni — Gwida tal-Kummissjoni Ewropea għat-Tisħiħ tal-Kodiċi ta’ Prattika dwar id-Diżinformazzjoni”

[COM(2021) 262 final]

(2022/C 152/11)

Relatur:

Thierry LIBAERT

Konsultazzjoni	Kummissjoni Ewropea, 1.7.2021
Bażi legali	Artikolu 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għas-Suq Uniku, il-Produzzjoni u l-Konsum
Adottata fis-sezzjoni	18.11.2021
Adottata fil-plenarja	9.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	198/3/6

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) jirrikonoxxi kemm il-kwalità tal-linji gwida li għandhom l-għan li jsaħħu l-Kodiċi ta’ Prattika dwar id-Diżinformazzjoni kif ukoll id-determinazzjoni tal-Kummissjoni Ewropea li ttejjeb kontinwament l-azzjoni tagħha kontra d-diżinformazzjoni.

1.2.

Il-KESE jirrakkomanda li l-Kummissjoni Ewropea tiżgura kontinwament li l-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni ma tintużax bħala skuża sabiex jitnaqqsu l-libertajiet pubbliċi u b’mod partikolari l-libertà tal-espressjoni.

1.3.

Il-KESE jirrakkomanda li tingħata prijorità kbira lill-azzjonijiet għall-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni b’aktar enfasi fuq il-ġlieda kontra l-ħruġ fid-dieher tad-diżinformazzjoni minflok fuq il-moderazzjoni tal-kontenut tagħha. Għaldaqstant titħeġġeġ attitudni aktar preventiva u proattiva, li teħtieġ aktar riżorsi, inklużi ħiliet.

1.4.

Il-KESE jilqa’ l-enfasi tal-Kummissjoni fuq il-ġlieda kontra l-monetizzazzjoni tad-diżinformazzjoni. Huwa jirrakkomanda li minbarra l-impenji volontarji tal-atturi tar-reklamar online, il-Kummissjoni tkun tista’ tikkunsidra sensiela ta’ strumenti ekonomiċi, ġuridiċi jew finanzjarji aktar restrittivi.

1.5.

Il-KESE jirrakkomanda li d-diskussjonijiet mal-pjattaformi diġitali jissoktaw bla waqfien u b’determinazzjoni, u b’mod partikolari biex jiġu ċċarati u mtejba l-metodoloġiji tal-ipproċessar tal-informazzjoni. Dan japplika b’mod partikolari għal Facebook, b’mod partikolari għaliex 78 % tal-popolazzjoni tal-UE, jiġifieri aktar minn 300 miljun Ewropew, jużawh.

1.6.

Il-KESE jirrakkomanda li jkun hemm aktar konċentrazzjoni ta’ riżorsi fuq il-pjattaformi żgħar inqas magħrufa mill-pubbliku ġenerali u xi drabi ħafna aktar opaki f’dak li jirrigwarda ċ-ċirkolazzjoni tal-informazzjoni.

1.7.

Il-KESE jirrakkomanda li jissoktaw l-isforzi ta’ koordinazzjoni tal-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni. Is-suġġett ilu kompartimentalizzat għal żmien twil, u azzjoni konġunta biss tista’ twaqqaf il-fenomenu.

1.8.

Il-KESE jappoġġja l-importanza ta’ pjan Ewropew għal-litteriżmu medjatiku, filwaqt li josserva li s-suġġett tal-kontenut imxerred mill-midja huwa responsabbiltà tal-Istati Membri. Il-fatt li kulħadd, u speċjalment iż-żgħar, ikun jista’ jiddistingwi bejn informazzjoni vera u falza huwa kundizzjoni essenzjali tad-demokraziji tagħna.

1.9.

Il-KESE jirrakkomanda li s-suġġett tal-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni jinfetaħ b’mod wiesa’ għall-partijiet kollha kkonċernati u li jista’ jkollhom rwol f’din il-ġlieda. Dan japplika b’mod partikolari għar-riċerkaturi u l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili.

1.10.

Il-KESE jirrakkomanda li l-azzjonijiet kontra d-diżinformazzjoni ma jiffokawx iżżejjed fuq il-kontenut bl-Ingliż, u b’mod partikolari għall-pajjiżi li jmissu mar-Russja.

1.11.

Dawn l-azzjonijiet għandhom jiżguraw ukoll l-aċċessibbiltà u li jkunu jinftehmu mill-persuni b’diżabilità, b’mod partikolari diżabilità sensorjali, psikosoċjali u intelletwali, li huma partikolarment vulnerabbli għall-aħbarijiet foloz.

1.12.

Il-KESE jirrakkomanda approċċ li jħares aktar ’il quddiem u antiċipattiv sabiex jiġu kkunsidrati l-modi potenzjali ġodda ta’ diżinformazzjoni. Il-kapaċitajiet teknoloġiċi tad-diffużjoni tad-deep fakes urew kemm riskju ġdid jista’ jitfaċċa estremament malajr.

1.13.

B’mod aktar fundamentali, il-KESE huwa konvint li d-diżinformazzjoni hija ta’ theddida għad-demokraziji tagħna u għall-Unjoni Ewropea. Iżda ż-żieda fid-diżinformazzjoni mhijiex biss konsegwenza tas-saħħa tan-networks soċjali, imma hija wkoll sintomu ta’ sfiduċja fil-kliem uffiċjali. Il-KESE jirrakkomanda li jiżdiedu l-opportunitajiet ta’ skambji u ta’ djalogi bejn il-partijiet ikkonċernati kollha biex ikun hemm fehim akbar tal-għeruq profondi tad-diżinformazzjoni u tiġi indirizzata aħjar.

2. Kummenti ġenerali

2.1.

Il-kriżi tal-COVID-19 turi b’mod ċar it-theddid u l-perikli li d-diżinformazzjoni toħloq għas-soċjetajiet tagħna. L-“infodemija”, jiġifieri l-firxa rapida ta’ informazzjoni falza, mhux eżatta jew qarrieqa dwar il-pandemija, toħloq riskji sostanzjali għas-saħħa tal-bniedem, għas-sistemi tas-saħħa pubblika, għall-immaniġġjar effettiv tal-kriżijiet, għall-ekonomija u għall-koeżjoni soċjali. Id-dibattiti dwar it-tilqim għall-ġlieda kontra l-COVID-19 setgħu juru l-konsegwenzi xi kultant estremi tad-diżinformazzjoni fuq is-saħħa. Minkejja l-isforzi konsiderevoli li saru s’issa, hemm ħtieġa urġenti li nintensifikaw l-isforzi tagħna fil-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni (1).

2.2.

Fl-2018, il-Kummissjoni Ewropea fasslet Komunikazzjoni dwar pjan ta’ azzjoni kontra d-diżinformazzjoni li kellu l-għan li jsaħħaħ il-kapaċità u l-kooperazzjoni tal-UE fil-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni. Hija ppubblikat ukoll dokument intitolat “L-indirizzar tad-diżinformazzjoni online: Approċċ Ewropew” (2), li kien jippreżenta sett ta’ strumenti maħsuba biex tiġi miġġielda d-diżinformazzjoni u tiġi żgurata l-protezzjoni tal-valuri tal-UE.

2.3.

Mill-bidu nett (3), l-approċċ tal-Unjoni lejn il-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni kien ibbażat fuq żewġ assi. L-ewwel wieħed dak tal-protezzjoni tal-libertà tal-espressjoni u tad-drittijiet u l-libertajiet l-oħrajn garantiti mill-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-UE. F’konformità ma’ dawn id-drittijiet u l-libertajiet, l-istrateġija tal-Unjoni għandha l-għan li tagħmel l-ambjent online u l-atturi tiegħu aktar trasparenti u responsabbli, billi żżid it-trasparenza tal-prattiki ta’ moderazzjoni tal-kontenut, billi tagħti s-setgħa liċ-ċittadini u billi tippromovi dibattitu demokratiku miftuħ (4).

2.4.

It-tieni assi jiffoka fuq it-theddid, b’mod partikolari dak estern, li jista’ jimmina d-demokraziji tagħna, speċjalment waqt il-perjodi elettorali. It-Task Force East StratCom, stabbilita f’Marzu 2015, tagħmel parti minn dan l-objettiv vast ta’ ġlieda kontra l-operazzjonijiet organizzati u ppjanati ta’ diżinformazzjoni istituzzjonali.

2.5.

Il-Kodiċi ta’ Prattika dwar id-Diżinformazzjoni (5) huwa strument awtoregolatorju li jikkostitwixxi l-qofol tal-isforzi tal-Unjoni biex taħdem ma’ atturi privati sabiex tnaqqas id-diżinformazzjoni diġitali. Il-firmatarji tal-Kodiċi, li ilu fis-seħħ minn Ottubru 2018, issa jinkludu l-pjattaformi online ewlenin attivi fl-UE kif ukoll, fost l-oħrajn, l-assoċjazzjonijiet kummerċjali ewlenin li jirrappreżentaw is-settur Ewropew tar-reklamar.

2.6.

Il-Kodiċi ta’ Prattika ppubblikat fl-2018 ippermetta bosta avvanzi sinifikanti. Wieħed mill-aktar utli ssarraf fil-bidu tal-pandemija tal-COVID-19 billi wassal lill-pjattaformi online biex jagħtu aktar viżibbiltà lill-informazzjoni li tkun ġejja minn sorsi affidabbli. Qajjem ukoll għarfien fost dawk li joħorġu informazzjoni falza permezz ta’ twissijiet speċifiċi. Il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni dwar il-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni dwar il-COVID-19 stabbilixxiet ukoll programm ta’ monitoraġġ u rapportar tal-azzjonijiet tal-firmatarji tal-pjattaformi għall-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni dwar il-COVID-19.

2.7.

Madankollu, il-valutazzjoni mill-Kummissjoni tal-Kodiċi ta’ Prattika fl-2020 (6) żvelat nuqqasijiet sinifikanti, fosthom applikazzjoni inkonsistenti u mhux kompluta tal-Kodiċi fuq il-pjattaformi u fl-Istati Membri, limitazzjonijiet intrinsiċi għan-natura awtoregolatorja tal-Kodiċi, kif ukoll lakuni fil-kopertura tal-impenji tal-Kodiċi.

2.8.

Fl-2020, il-Kummissjoni ppreżentat Pjan ta’ Azzjoni għad-Demokrazija Ewropea (EDAP) li jistabbilixxi aktar miżuri għall-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni, inkluż rigward l-obbligi u r-responsabbiltajiet tal-pjattaformi online fil-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni.

2.9.

Sussegwentement implimentat programm ta’ monitoraġġ u rappurtar dwar il-COVID-19, imbagħad wara li stabilixxiet (f’Ġunju 2020) l-Osservatorju Ewropej tal-Media Diġitali (EDMO), il-Kummissjoni nediet sejħa għal proġetti sabiex issir taf aktar dwar l-atturi, l-għodod, il-miri u l-metodi involuti fil-prattiki ta’ diżinformazzjoni.

2.10.

Sabiex tissaħħaħ il-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni, l-Att dwar is-Servizzi Diġitali (7) propost mill-Kummissjoni jistabbilixxi qafas koregolatorju permezz ta’ Kodiċijiet ta’ Kondotta għall-indirizzar tar-riskji sistemiċi marbutin mad-diżinformazzjoni.

2.11.

Fit-3 ta’ Ġunju 2021, il-Qorti Ewropea tal-Awdituri (8) sabet l-istrateġija tal-Unjoni Ewropea insuffiċjenti mingħajr ma kkunsidrat il-Pjan ta’ Azzjoni msaħħaħ tas-26 ta’ Mejju 2021. Hija qieset li għalkemm il-pjan tal-Kummissjoni Ewropea kien tfassal kif xieraq, ma kienx komplut, b’mod partikolari fir-rigward tas-sistema ta’ twissija u l-obbligi tal-pjattaformi online.

2.12.

Fid-29 ta’ Lulju 2021, il-Kummissjoni Ewropea u l-pjattaformi diġitali firmatarji tal-Kodiċi Ewropew ta’ Prattika dwar id-Diżinformazzjoni nedew sejħa konġunta fejn stiednu aktar atturi biex jaderixxu ma’ dan il-kodiċi.

3. Proposti tal-Kummissjoni

3.1.

Il-Kummissjoni Ewropea qiegħda kontinwament ittejjeb l-istrateġija tagħha għall-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni. Il-Gwida l-ġdida dwar it-tisħiħ tal-miżuri jinkludi diversi perspettivi ta’ tisħiħ li għandhom jiġu enfasizzati.

3.2.

Il-Gwida dwar it-tisħiħ tal-miżuri għall-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni hija bbażata fuq l-esperjenza miksuba s’issa mill-Kummissjoni fil-monitoraġġ u l-evalwazzjoni tal-Kodiċi u fuq ir-rapport tal-Kummissjoni dwar l-elezzjonijiet tal-2019. Tikkontribwixxi wkoll għar-rispons mill-Kummissjoni għall-konklużjonijiet tal-Kunsill Ewropew ta’ Diċembru 2020. Sabiex tiġbor il-kontributi għall-Gwida, il-Kummissjoni organizzat diskussjonijiet ma’ diversi partijiet ikkonċernati kif ukoll workshop għall-Istati Membri.

3.3.

Il-Gwida ssemmi wkoll il-ħtieġa li jittejbu l-kwalità u l-livell tad-dettall tar-rapportar magħmul mill-Istati tal-Unjoni Ewropea.

3.4.

Il-Gwida tindika li l-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni ma tistax titmexxa mingħajr indikaturi tal-kejl.

3.5.

Il-Gwida tirrikonoxxi li l-verifika tal-informazzjoni mhijiex soġġetta għal kondiviżjoni suffiċjenti ta’ informazzjoni bejn l-Istati tal-UE. Għalhekk informazzjoni rikonoxxuta bħala falza fi Stat tista’ tiċċirkola f’pajjiż ieħor.

3.6.

Il-Gwida tinnota li l-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni għandha titħaffef f’dak li jirrigwarda l-monetizzazzjoni tad-diżinformazzjoni permezz tal-għażliet ta’ tqegħid ta’ reklami fl-ispazju diġitali, b’mod partikolari Google Ads.

3.7.

Il-Kodiċi jinsisti b’mod partikolari fuq is-suġġett tar-reklamar politiku. L-identità ta’ min joħroġ ir-reklam politiku spiss tkun opaka u hemm il-ħtieġa li tiżdied it-trasparenza tar-reklami mxandra. Dan huwa konformi mal-proposti tal-Att dwar is-Servizzi Diġitali (9) (Artikolu 30). Il-Kummissjoni se rtipproponi leġiżlazzjoni ġdida għal aktar trasparenza fir-rigward tar-reklamar politiku.

4. Kummenti speċifiċi

4.1.

Il-KESE jilqa’ l-kwalità tax-xogħol tal-Kummissjoni Ewropea fil-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni, u b’mod partikolari fit-tisħiħ gradwali tal-azzjoni tagħha.

4.2.

Il-KESE jinnota li l-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni għandha dejjem issir billi jitqies l-imperattiv tal-protezzjoni tal-libertà tal-espressjoni.

4.3.

Issa d-diskussjonijiet bejn il-partijiet ikkonċernati kollha qegħdin jiġu strutturati, b’mod partikolari permezz ta’ appell wiesa’ għall-akkademiċi. Il-KESE jirrikonoxxi li l-enfasi fuq is-settur tar-reklamar online kien ħtieġa li issa qed tiġi kkunsidrata.

4.4.

Il-kritika essenzjali li l-KESE jagħmel dwar il-Gwida għat-Tisħiħ tal-Kodiċi ta’ Prattika dwar id-Diżinformazzjoni tirrigwarda l-fatt li din tiffoka wisq fuq il-kontenut u fuq il-moderazzjoni tiegħu u ma tiffokax biżżejjed fuq dawk involuti fit-tixrid. Il-kontenut jinbidel kontinwament, il-pjattaformi użati jevolvu, iżda l-atturi ewlenin jibqgħu bażikament l-istess u r-raġunijiet ma jinbidlux. L-approċċ irid ikun aktar wieħed ta’ prevenzjoni milli ta’ kura, u l-Kummissjoni għandha tħeġġeġ il-ħidma fuq il-kawżi aktar milli fuq il-konsegwenzi.

4.5.

Wara l-immaġni ta’ ftit ideologi, setet jew fanatiċi, jeżisti negozju reali tad-diżinformazzjoni, li jrendi ħafna. Mingħajr ma jirrealizzaw, il-kumpaniji Ewropej jonfqu aktar minn EUR 400 miljun fuq siti ta’ diżinformazzjoni (10). Billi huwa rikonoxxut li s-sorsi ewlenin ta’ diżinformazzjoni għandhom għanijiet finanzjarji, b’mod partikolari permezz ta’ referenzjar li jippermettilhom jirkupraw somom kbar ta’ flus minn reklamar online, iżda wkoll permezz ta’ tipi speċifiċi ta’ status li jagħmluhom eliġibbli għal sussidji pubbliċi, il-Kummissjoni għandha tinkoraġġixxi sensiela ta’ strumenti ekonomiċi u finanzjarji li jippermettu li d-diżinformazzjoni tiġi miġġielda mill-bidu nett tagħha.

4.6.

Il-KESE jinnota li diversi pjattaformi ma jippubblikawx biżżejjed il-metodoloġija tagħhom ta’ kif jittrattaw id-diżinformazzjoni u li dan jippenalizza lill-atturi Ewropej kollha fil-ġlieda tagħhom kontra l-prattiki ta’ diżinformazzjoni. Min-naħa l-oħra, il-KESE jilqa’ l-fatt li xi pjattaformi (YouTube) jidhru li ħadu l-problema bis-serjetà.

4.7.

Il-qawwa tal-pjattaformi ewlenin (Facebook, Twitter) ma għandhiex taħbi li l-iktar diżinformazzjoni effettiva hija kkonċentrata fuq għodod inqas magħrufa mill-pubbliku inġenerali bħal VKontakte, Rumble, Odysee, Gab, Parler. Dawn il-pjattaformi iżgħar għandhom udjenzi iżgħar iżda jistgħu jimmiraw aktar faċilment għal gruppi speċifiċi skont ir-reġjun, l-età jew kwalunkwe parametru ieħor. Dawn il-pjattaformi lanqas ma għandhom il-mezzi finanzjarji biex ikunu kapaċi jiġġieldu kontra d-diżinformazzjoni li jxerrdu u ma għandhom l-ebda interess li jagħmlu dan, bl-iskuża tal-libertà tal-espressjoni. Id-diżinformazzjoni tiġi spiss minn pjattaformi aktar kunfidenzjali qabel ma tilħaq malajr udjenza usa’ (11).

4.8.

Il-KESE jqis li l-azzjoni Ewropea hija wisq kompartimentalizzata u ftit li xejn ikkoordinata. L-istrutturi jidhru li huma wisq separati, b’mod partikolari għaż-żewġ entitajiet ewlenin, l-EDMO u l-European StratCom. L-istabbiliment tal-Grupp ta’ Ħidma permanenti li jinkludi l-Grupp ta’ Regolaturi Ewropej għas-Servizzi tal-Media Awdjoviżiva (ERGA) għandu jiffaċilita l-iskambji. Madankollu l-KESE jibża’ li l-mezzi ta’ azzjoni tiegħu huma dgħajfa wisq meta mqabbla mal-iskala tal-fenomeni.

4.9.

Kooperazzjoni mtejba bejn l-Istati Membri hija meħtieġa b’mod urġenti. Fl-istess ħin, l-UE għandha tqis li l-libertà tal-midja, li hija inseparabbli mil-libertà tal-espressjoni, bħalissa tinsab f’riskju f’diversi Stati Membri. L-istess jista’ jingħad għas-sistemi ġudizzjarji tagħhom. Dan għandu jkollu impatt negattiv fuq il-kapaċità ta’ dawn il-pajjiżi li jiġġestixxu kooperazzjoni produttiva, pereżempju fil-qasam tal-verifika tal-fatti u f’konformità mal-valuri tal-Unjoni u b’mod aktar speċifiku mal-prinċipji tal-istat tad-dritt. Kull sforz biex tiġi miġġielda d-diżinformazzjoni jista’ jkollu konsegwenzi kbar ħafna f’dak li jirrigwarda d-drittijiet fundamentali, li għandhom ikunu garantiti u mħarsa fl-Istati Membri kollha.

4.10.

L-Unjoni Ewropea għandu jkollha aktar ħiliet biex tkun tista’ tiġġieled b’mod effettiv kontra d-diżinformazzjoni li tiġi mxerrda sistematikament minn potenzi ostili spiss iddominati minn gvernijiet ta’ ċerti pajjiżi terzi, fosthom ir-Russja b’mod partikolari, iżda wkoll iċ-Ċina. Mhux ser tkun biżżejjed il-ħidma fuq kodiċijiet ta’ kondotta biex tingħeleb din it-theddida. L-awtoritajiet nazzjonali jeħtieġu aktar appoġġ mis-servizzi tal-intelligence u jkun għaqli li l-gvernijiet jaqsmu l-għarfien tagħhom filwaqt li jqisu l-problemi ta’ ċerti Stati Membri msemmija hawn fuq.

4.11.

4.12.

Jidher li s-soċjetà ċivili ftit tintalab tikkontribwixxi. Ħafna mill-interlokuturi msemmija mill-Kummissjoni bħala li jistgħu jaġixxu jiffokaw fuq il-pjattaformi, il-midja, ir-riċerkaturi u l-verifikaturi tal-fatti. Il-kumpaniji, speċjalment minħabba li jistgħu jitilfu ħafna flus jew ir-reputazzjoni tagħhom bħala riżultat ta’ prattiki ta’ diżinformazzjoni, it-trade unions u l-assoċjazzjonijiet għandhom ikunu jistgħu jingħataw rwol akbar fil-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni. L-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili għandhom kapital kbir ta’ leġittimità li jista’ jiġi mmobilizzat għall-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni.

4.13.

Il-KESE josserva li l-parti l-kbira tal-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni tiffoka fuq kontenut bl-Ingliż. Dan huwa dovut b’mod partikolari għall-fatt li l-biċċa l-kbira tal-pjattaformi huma ta’ oriġini Anglo-Sassonjana. Għalkemm jidher li ċerti Stati huma affettwati ħafna (ir-Repubblika Ċeka, il-Polonja, il-pajjiżi Baltiċi), hija mixtieqa azzjoni msaħħa fuq il-kontenut li ma jkunx bl-Ingliż.

4.14.

B’mod ġenerali, il-KESE jirrakkomanda azzjoni aktar preventiva u antiċipattiva. L-azzjoni mwettqa trid tintervjeni malli jinstab tip ġdid ta’ riskju, minħabba li kontinwament qegħdin jitfaċċaw networks ġodda (Clubhouse), minħabba li d-diżinformazzjoni tuża mezzi dejjem aktar sofistikati (deep fakes) u minħabba li ċerti applikazzjonijiet jinsabu fuq il-linja bejn il-pjattaforma u l-messaġġi privati (Telegram).

4.15.

Bħalma nnotat b’dispjaċir il-Qorti Ewropea tal-Awdituri fir-rapport tagħha tat-3 ta’ Ġunju 2021, fil-livell tal-UE għad hemm in-nuqqas ta’ pjan ta’ litteriżmu medjatiku li jippermetti lis-soċjetà ċivili tiddeċifra aħjar l-informazzjoni, kemm jekk din tinxtered mill-midja tradizzjonali kif ukoll jekk tinxtered online. Dan il-pjan, li jaqa’ fil-kompetenza tal-Istati, għandu jitpoġġa fil-prattika minn età żgħira, b’mod li dawk l-aktar żgħar ikunu kapaċi jiddistingwu malajr l-informazzjoni vera minn dik falza li jirċievu.

4.16.

Il-KESE josserva li spiss, ħafna mill-mezzi, speċjalment il-midja awdjoviżiva, jaċċettaw fuq is-settijiet tagħhom persuni li jgħidu li jkunu esperti xjentifiċi biex jagħtu aktar kredibbiltà lill-intenzjonijiet tagħhom. Huwa rrakkomandat b’mod partikolari li ssir verifika aktar b’saħħitha tal-verità tal-ħiliet akkademiċi ta’ dawk mistiedna fuq il-midja sabiex jitkellmu bħala esperti.

Brussell, id-9 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) Komunikazzjoni konġunta dwar “Nindirizzaw id-diżinformazzjoni dwar il-COVID-19 – X’inhuma l-fatti”, [JOIN(2020)8 final].

(2) Komunikazzjoni dwar “L-indirizzar tad-diżinformazzjoni online: Approċċ Ewropew”, [COM(2018) 236 final].

(3) Pjan ta’ Azzjoni kontra d-Diżinformazzjoni [JOIN(2018) 36 final].

(4) Għalkemm it-termini u l-kundizzjonijiet ġenerali tal-pjattaformi online jistgħu jkopru wkoll il-kontenut li jkun ta’ ħsara iżda mhux illegali, meta d-diżinformazzjoni tikkostitwixxi kontenut illegali (pereżempju, diskors ta’ mibegħda jew kontenut terroristiku), japplikaw ir-rimedji leġiżlattivi rilevanti.

(5) https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/code-practice-disinformation.

(6) SWD(2020) 180 final (mhux disponibbli bil-Malti).

(7) COM(2020) 825 final.

(8) Il-Qorti Ewropea tal-Awdituri, Rapport Speċjali 09/2021, “Id-diżinformazzjoni taffettwa lill-UE: qed tiġi indirizzata iżda mhux mitigata” (ĠU C 215, 7.6.2021, p. 6).

(9) COM(2020) 825 final. Il-Kummissjoni Ewropea. Proposta għal Regolament dwar Suq Intern għas-Servizzi Diġitali, 15 ta’ Diċembru 2020.

(10) Claudia Cohen, “Des marques financent, malgré elles, la désinformation” [Ditti jiffinanzjaw id-diżinformazzjoni mingħajr ma jafu], Le Figaro, 5 ta’ Awwissu 2021.

(11) Istitut għar-relazzjonijiet pubbliċi, “Combating foreign disinformation on social media” (Il-ġlieda tad-diżinformazzjoni barranija fuq il-midja soċjali), Rand corporation, 28 ta’ Lulju 2021.

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/77

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar ir-“Rapport tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni — Rapport tal-2020 dwar il-Politika tal-Kompetizzjoni”

(COM(2021) 373 final)

(2022/C 152/12)

Relatur:

Giuseppe GUERINI

Konsultazzjoni	Kummissjoni Ewropea, 28.10.2021
Bażi legali	Artikolu 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropa
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għas-Suq Uniku, il-Produzzjoni u l-Konsum
Adottata fis-sezzjoni	18.11.2021
Adottata fil-plenarja	8.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	225/0/7

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jenfasizza l-importanza li l-politika tal-kompetizzjoni tal-UE tiġi adattata u mfassla mill-ġdid f’konformità mal-bidliet soċjali u ekonomiċi rapidi li qed naraw. Huwa imperattiv li l-qafas regolatorju u l-prijoritajiet ta’ infurzar jiġu aġġustati kontinwament biex jinżammu aġġornati.

1.2.

Il-KESE japprezza l-fatt li, permezz tal-flessibbiltà mogħtija mill-Kummissjoni fil-qasam tal-għajnuna mill-Istat, l-ekonomija Ewropea kienet kapaċi tlaħħaq mal-kriżi tal-COVID-19 billi serrħet fuq appoġġ pubbliku sinifikanti fil-livell tal-Istat.

1.3.

Il-KESE huwa tal-fehma li l-Kummissjoni rnexxielha ssib kompromess tajjeb bejn l-urġenza mingħajr preċedent fejn ir-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat ikunu flessibbli u l-ħtieġa simultanja li jiġu żgurati bażi regolatorja minima u kontroll ġenerali mill-Kummissjoni, li jillimitaw l-inugwaljanzi eċċessivi fis-suq intern minħabba l-kapaċitajiet differenti tal-Istati Membri biex jipprovdu appoġġ finanzjarju għall-ekonomiji nazzjonali tagħhom.

1.4.

B’referenza għall-interazzjoni bejn ir-regoli tal-antitrust (Artikolu 101 tat-TFUE) u l-kriżi pandemika, il-KESE jilqa’ l-fatt li l-Kummissjoni adottat malajr Komunikazzjoni li tħeġġeġ proġetti ta’ kooperazzjoni bejn il-kumpaniji bil-għan li titnaqqas l-iskarsezza ta’ provvista ta’ prodotti u servizzi essenzjali matul il-pandemija. Dan kien eżempju ta’ adattament rapidu u utli tal-linji gwida tal-Kummissjoni dwar ftehimiet ta’ kooperazzjoni orizzontali għall-kuntest partikolari soċjali, ekonomiku u tas-saħħa li tfaċċa matul l-2020.

1.5.

Il-KESE jilqa’ wkoll il-fatt li n-Network Ewropew għall-Kompetizzjoni (NEC), li permezz tiegħu huma kkoordinati l-azzjonijiet tal-awtoritajiet nazzjonali tal-kompetizzjoni u d-DĠ COMP, kien għaraf jesprimi pożizzjoni komuni dwar l-applikazzjoni tar-regoli tal-kompetizzjoni matul il-kriżi sanitarja tal-COVID-19, sabiex tiġi evitata l-possibbiltà ta’ mġiba opportunistika u ta’ sfruttament li hija tant ta’ ħsara fi żminijiet ta’ kriżi.

1.6.

Il-KESE jqis li l-proposti leġiżlattivi tal-Kummissjoni dwar il-kompetizzjoni fis-swieq diġitali huma utli ħafna f’termini tal-kisba ta’ regoli armonizzati li minn naħa waħda jistgħu jrawmu fiduċja fiċ-ċittadini, il-konsumaturi u l-SMEs (speċjalment il-mikrointrapriżi) fir-rigward tas-salvagwardja adegwata tal-istruttura kompetittiva tas-swieq, u min-naħa l-oħra, il-protezzjoni tad-data personali. Tali data u l-użu tagħha għandha fil-fatt tinftiehem kemm bħala attribwibbli għall-protezzjoni tal-individwi u l-libertajiet tagħhom, kif ukoll bħala fatturi kompetittivi ta’ importanza strateġika kruċjali.

1.7.

Il-KESE jilqa’ r-rieda tal-Kummissjoni li tiċċara jekk ir-regoli tal-kompetizzjoni japplikawx għan-negozjar kollettiv imwettaq mill-fornituri tas-servizzi involuti fl-ekonomija diġitali u tal-pjattaformi diġitali, li mhux dejjem jaqgħu taħt il-kategoriji ta’ impjieg tradizzjonalment żviluppati mil-liġi tax-xogħol. Din il-kjarifika hija meħtieġa sabiex jiġu evitati eżiti negattivi possibbli għall-fornituri tas-servizzi li jirriżultaw mill-applikazzjoni tal-liġi tal-kompetizzjoni.

1.8.

B’referenza għas-sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea fil-każ Tercas, il-KESE jinnota li l-iskemi ta’ garanzija għal banek iffinanzjati privatament li mhumiex soġġetti għall-influwenza dominanti tal-Istat għandhom jitqiesu bħala eżenti mir-regoli tal-UE dwar l-għajnuna mill-Istat, peress li dawn ma jikkostitwixxux intervent mill-Istat fl-ekonomija, iżda pjuttost il-manifestazzjoni ta’ skema privata ta’ solidarjetà reċiproka bejn l-istituzzjonijiet ta’ kreditu li jinvolvu fondi privati u mhux riżorsi tal-Istat.

1.9.

Il-KESE jittama li l-Kummissjoni tista’ tikkoordina l-politika tal-kompetizzjoni tagħha ma’ politiki oħrajn li huma strateġikament rilevanti għan-negozji Ewropej, bħall-politiki kummerċjali internazzjonali. Dan ikun żvilupp pożittiv, peress li l-kumpaniji ta’ pajjiżi terzi spiss igawdu minn vantaġġ kompetittiv fuq in-negozji Ewropej, li jirriżulta minn sussidji inġusti mill-Istat u mill-adozzjoni ta’ mudelli ta’ produzzjoni inkompatibbli mal-valuri u l-prinċipji minquxa fit-Trattati u l-leġiżlazzjoni tal-UE.

2. Introduzzjoni

2.1.

Il-Ħamsin Rapport Annwali tal-Kummissjoni Ewropea dwar il-Politika tal-Kompetizzjoni, li jkopri s-sena 2020, jenfasizza ħafna fuq l-inizjattivi meħuda biex jillimitaw l-impatt soċjali u ekonomiku tal-pandemija globali kkawżata mill-COVID-19.

2.2.

Dan huwa l-ewwel rapport dwar il-politika tal-kompetizzjoni wara t-tiġdid tal-Parlament Ewropew u t-tlestija tal-Brexit, kif ukoll l-ewwel rapport ippubblikat mill-Kummissjoni mmexxija mill-President Ursula Von der Leyen.

2.3.

L-infurzar tar-regoli tal-UE fir-rigward tal-kompetizzjoni kellu kontribut deċiżiv, tul is-snin, għall-kisba ta’ ekonomija soċjali tas-suq kif previst fit-Trattati fundaturi tal-UE u li għalhekk kapaċi jgħaqqad il-valuri Ewropej tat-tkabbir u l-kompetittività ma’ dawk daqstant importanti ta’ ekwità u solidarjetà fil-kuntest ta’ suq uniku li huwa, fl-istess ħin, kompetittiv u inklużiv.

2.4.

Il-bidliet mgħaġġla u mhux mistennija ta’ dawn l-aħħar snin mil-lat tas-saħħa, soċjali, teknoloġiku u ekonomiku jenfasizzaw l-importanza li jkun hemm politika tal-kompetizzjoni li tista’ tiġi aġġornata b’mod kostanti u tevolvi abbażi tal-bidliet li jkunu qed iseħħu, filwaqt li tadatta l-qafas regolatorju u l-prijoritajiet tal-infurzar biex jinżammu aġġornati.

2.5.

Is-sena 2020 kienet xhieda ta’ waħda mill-agħar kriżijiet globali fl-istorja u llum nistgħu nosservaw li, anke permezz tal-intervent tal-UE u tal-kapaċità tagħha li tirreaġixxi, in-negozji u ċ-ċittadini Ewropej irnexxielhom jiffaċċjaw kriżi bla preċedent billi jistrieħu fuq appoġġ pubbliku sinifikanti fuq livell statali bis-saħħa tal-flessibilità mogħtija mill-Kummissjoni f’dik li hija għajnuna mill-Istat. Għalhekk, il-politika tal-kompetizzjoni wriet kapaċità konsiderevoli li tadatta għal ċirkostanzi mhux mistennija u estremi.

2.6.

L-UE kienet kapaċi wkoll tistabbilixxi pjan ta’ stimolu adegwat biex tixpruna l-ekonomiji nazzjonali fid-direzzjoni ta’ rkupru sod u funzjonali biex terġa’ tinkiseb il-fiduċja fis-swieq, billi tgħaqqad l-injezzjoni ta’ riżorsi favur l-Istati ma’ monitoraġġ bir-reqqa u mmirat biex jiġu evitati distorsjonijiet eċċessivi tas-suq u effetti ta’ ħsara fuq l-ekonomija.

2.7.

Bil-ħsieb li anke fil-futur ikun hemm politika ta’ kompetizzjoni effettiva u li tqis l-evoluzzjoni tax-xenarju soċjoekonomiku, il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) jilqa’ t-tisħiħ tal-infurzar privat tal-antitrust kif muri mir-rapport tal-Kummissjoni u li jirriżulta mill-adozzjoni tad-Direttiva tal-2014.

2.8.

Il-KESE jappoġġja wkoll il-valutazzjoni li għaddejja tal-Kummissjoni fir-rigward tal-adattament possibbli tar-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat applikabbli għas-settur tas-servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali, b’attenzjoni partikolari għas-servizzi tas-saħħa u soċjali ta’ importanza kruċjali għall-koeżjoni soċjali fil-livell territorjali.

2.9.

Il-KESE jittama li l-Kummissjoni tikkoordina l-politika tal-kompetizzjoni tagħha u l-infurzar tar-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat ma’ politiki oħrajn li għandhom impatt fuq in-negozji Ewropej, bħall-politiki kummerċjali internazzjonali. Dan jista’ jkun partikolarment utli meta wieħed iqis li l-kumpaniji ta’ pajjiżi terzi spiss jiksbu vantaġġi kompetittivi fuq in-negozji Ewropej minn sussidji inġusti mill-Istat, u mudelli ta’ produzzjoni li huma inkompatibbli mal-valuri Ewropej u l-prinċipji ta’ sostenibbiltà espressi fit-Trattati.

3. Politika ta’ kompetizzjoni u kriżi pandemika

3.1.

Il-KESE jilqa’ l-flessibilità ggarantita mill-Kummissjoni Ewropea fir-rigward tar-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat wara t-tifqigħa tal-COVID-19 bl-approvazzjoni ta’ qafas temporanju speċifiku (Marzu 2020), li ġie aġġornat ħames darbiet sa Jannar 2021 abbażi tal-evoluzzjoni tal-kriżi pandemika.

3.2.

Il-KESE japprezza l-fatt li l-Kummissjoni l-ewwel għamlitha ċara liema miżuri setgħu jittieħdu mingħajr notifika minn qabel abbażi tar-regoli applikabbli, filwaqt li implimentat qafas regolatorju temporanju u flessibbli, li ppermetta li tingħata għajnuna bla preċedent mill-Istat fi ħdan qafas ta’ proċedura semplifikata.

3.3.

Fl-ambitu ta’ dan il-qafas legali, id-Direttorat Ġenerali għall-Kompetizzjoni (DĠ COMP) tal-Kummissjoni awtorizza numru konsiderevoli ta’ skemi nazzjonali ta’ għajnuna fi żmien qasir ħafna kif meħtieġ mill-emerġenza pandemika, filwaqt li wera kapaċità operattiva straordinarja.

3.4.

Il-KESE jemmen li l-Kummissjoni rnexxielha ssib kompromess tajjeb bejn l-urġenza li qatt ma seħħet qabel fejn ir-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat ikunu flessibbli u l-ħtieġa simultanja li jiġu żgurati bażi regolatorja minima u kontroll ġenerali mill-Kummissjoni, it-tnejn li huma bil-mira li jillimitaw l-inugwaljanzi eċċessivi fis-suq intern minħabba l-kapaċitajiet differenti tal-Istati Membri biex jintervjenu finanzjarjament b’appoġġ għall-ekonomiji nazzjonali tagħhom.

3.5.

Il-firxa ta’ miżuri ta’ għajnuna lil kumpaniji regolati fi ħdan il-qafas temporanju – inklużi, fost l-oħrajn, għajnuna diretta, garanziji pubbliċi fuq kreditu bankarju, self issussidjat u parteċipazzjonijiet azzjonarji fil-kapital tal-kumpanija – u l-kapaċità konsiderevoli tal-limiti massimi ta’ għajnuna permessi, speċjalment wara r-riżultat tal-aħħar korrezzjoni magħmula mill-Kummissjoni f’Jannar 2021, urew li huma adegwati biex jindirizzaw il-kriżi u indikaw evoluzzjoni kwalitattiva sinifikanti meta mqabbla mal-qafas temporanju preċedenti adottat wara l-kriżi finanzjarja tal-2008.

3.6.

B’referenza għall-interazzjoni bejn l-intervent pubbliku fl-ekonomija u r-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat, il-KESE jenfasizza l-importanza li jista’ jkollhom ir-regoli tal-kompetizzjoni fir-rigward tal-Istati Membri li jużaw il-fondi tal-UE disponibbli għalihom u jimplimentaw b’mod adegwat il-pjani nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza, mingħajr ma joħolqu distorsjonijiet.

3.7.

B’referenza għar-relazzjoni bejn ir-regoli antitrust imsemmija fl-Artikolu 101 tat-TFUE u l-kriżi pandemika, il-KESE jilqa’ l-fatt li l-Kummissjoni malajr adottat Komunikazzjoni mmirata biex tinkoraġġixxi proġetti ta’ kooperazzjoni bejn kumpaniji bil-għan li jnaqqsu l-iskarsezza ta’ provvista ta’ prodotti u servizzi essenzjali matul il-pandemija, billi adattat il-linji gwida tradizzjonali tagħha dwar ftehimiet ta’ kooperazzjoni orizzontali għall-kuntest partikolari soċjali, ekonomiku u tas-saħħa li tfaċċa fl-2020.

3.8.

Fl-istess ħin, ir-regolamenti ta’ implimentazzjoni approvati mill-Kummissjoni f’April 2020 bil-għan li jagħmlu l-applikazzjoni tar-regoli tal-kompetizzjoni aktar flessibbli fis-setturi agrikoli l-aktar milquta mill-pandemija COVID-19 huma kkunsidrati partikolarment utli. Tali regolamenti ppermettew lill-bdiewa u lill-organizzazzjonijiet interprofessjonali jadottaw miżuri kollettivi temporanji sabiex jistabbilizzaw ċerti setturi agrikoli.

3.9.

Ir-rapport tal-2020 dwar il-Politika tal-Kompetizzjoni jiddeskrivi wkoll l-attività mwettqa fil-kuntest tal-kontroll ta’ konċentrazzjonijiet, bi 361 tranżazzjoni nnotifikata u 352 deċiżjoni adottata, li wasslu għal interventi ta’ approfondiment fi 18-il każ. Dan jimplika li 76 % tat-tranżazzjonijiet kollha nnotifikati fl-2020 ġew awtorizzati permezz ta’ proċedura semplifikata fil-“fażi 1”, li juri funzjonament effiċjenti tar-regoli proċedurali, partikolarment utli minħabba t-titjib fl-attivitajiet ta’ fużjoni u akkwiżizzjoni fuq livell globali, iffaċilitat mil-livell għoli attwali ta’ likwidità.

3.10.

Fl-aħħar nett, il-KESE jqis li huwa sinifikanti ħafna li n-Network Ewropew għall-Kompetizzjoni (NEC), li permezz tiegħu huma kkoordinati l-azzjonijiet tal-awtoritajiet nazzjonali tal-kompetizzjoni u d-DĠ COMP, kien għaraf jesprimi pożizzjoni komuni qawwija dwar l-applikazzjoni tar-regoli tal-kompetizzjoni matul il-kriżi sanitarja tal-COVID-19, sabiex tiġi evitata l-possibbiltà ta’ mġiba opportunistika u ta’ sfruttament li hija partikolarment ta’ kundanna u ta’ ħsara fi żminijiet ta’ kriżi.

4. Tranżizzjoni diġitali u kompetizzjoni

4.1.

It-tranżizzjoni diġitali u l-iżvilupp tal-ekonomija tat-teknoloġiji ġodda tal-informazzjoni u l-komunikazzjoni qegħdin joħolqu kwistjonijiet ġodda u rilevanti fir-rigward tal-kompetizzjoni. Għaldaqstant, il-KESE jqis li huwa importanti li l-istituzzjonijiet Ewropej jintervjenu b’regolazzjoni adegwata f’dan il-kuntest.

4.2.

Il-KESE diġà kkummenta dwar it-tliet proposti leġiżlattivi ewlenin adottati mill-Kummissjoni li jipproponu miżuri regolatorji fil-kuntest tal-ekonomija diġitali: dwar il-proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar swieq ġusti u kontestabbli fis-settur diġitali (l-Att dwar is-Swieq Diġitali) (1); dwar il-proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar Suq Intern għas-Servizzi Diġitali (l-Att dwar is-Servizzi Diġitali) (2); u dwar il-Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar il-governanza Ewropea tad-data (Att dwar il-Governanza tad-Data) (3).

4.3.

It-tema komuni tat-tliet Opinjonijiet maħruġa mill-KESE dwar dawn is-suġġetti tikkonċerna l-ħtieġa li l-Unjoni Ewropea tadotta regoli armonizzati li jistgħu jibnu fiduċja fost iċ-ċittadini, il-konsumaturi u l-SMEs (speċjalment il-mikrointrapriżi), fir-rigward ta’ protezzjoni adegwata tal-istruttura kompetittiva tas-swieq, minn naħa, u tal-protezzjoni tad-data personali, min-naħa l-oħra. Tali data u l-użu tagħha għandha fil-fatt tinftiehem f’sens doppju, jiġifieri, kemm bħala attribwibbli għall-protezzjoni tal-individwi u l-libertajiet tagħhom, kif ukoll bħala fatturi kompetittivi ta’ importanza strateġika kruċjali.

4.4.

Minn dan il-lat, swieq kompetittivi b’mod adegwat u kontestabbli b’mod effettiv huma kruċjali biex jiġu evitati abbużi ta’ poter fis-suq minn pjattaformi diġitali li jaġixxu bħala “gatekeepers” sabiex jiġi ggarantit l-iżvilupp ta’ kumpaniji diġitali ġodda u futuri, b’benefiċċji għall-innovazzjoni, it-tkabbir u, fl-aħħar mill-aħħar, għall-benesseri tal-konsumatur.

4.5.

Il-KESE jemmen li l-proposti leġiżlattivi promossi mill-Kummissjoni matul l-2020 jikkostitwixxu punt ta’ tluq adegwat li fuqu jista’ jinbena qafas leġiżlattiv li jkollu jiġi rfinut matul is-snin permezz ta’ aġġornament kostanti tar-regolazzjoni tas-settur u tar-regoli tal-kompetizzjoni fir-rigward tas-swieq li qed jissawru gradwalment bl-iżvilupp tal-ekonomija diġitali.

4.6.

F’dan ir-rigward, huwa essenzjali li jiġu żgurati kundizzjonijiet ekwi għad-diversi operaturi attivi fis-swieq diġitali f’dawk li huma l-aċċess u l-kapaċità li jikkompetu, kemm biex jippermettu funzjonament aħjar tas-suq uniku, kif ukoll biex jiġu evitati distorsjonijiet tal-kompetizzjoni biex il-konsumaturi u l-kumpaniji Ewropej jiġu protetti, filwaqt li, b’mod adegwat u akbar, jitqiesu wkoll l-implikazzjonijiet soċjali tal-qafas regolatorju applikabbli għall-ekonomija diġitali.

4.7.

F’dan ir-rigward, il-KESE japprezza b’mod partikolari s-silta li ġejja minn paġna 30 tar-rapport tal-Kummissjoni: “L-ekonomija soċjali tas-suq hija pedament li fuqha hija mibnija l-UE u l-politika tal-kompetizzjoni tal-UE ssostniha. L-individwi u n-negozji jirnexxu meta l-ekonomija taħdem għalihom”. Huwa jittama li dan il-prinċipju jitpoġġa fil-prattika wkoll mil-lat analitiku u ta’ evalwazzjoni fl-implimentazzjoni tal-politika tal-kompetizzjoni.

5. Kompetizzjoni u negozjar kollettiv

5.1.

L-iżvilupp tal-ekonomija diġitali u tal-pjattaformi diġitali għandu implikazzjonijiet sinifikanti, mhux biss fuq l-istruttura tas-swieq, iżda wkoll fuq il-kuntesti u l-modi li fihom jaħdmu n-nies, u joħolqu opportunitajiet ġodda ta’ impjiegi u żvilupp. Fl-istess ħin, kif inhu magħruf, hemm ukoll problemi possibbli relatati mal-kundizzjonijiet tax-xogħol tal-fornituri tas-servizzi li jistgħu jibbenefikaw mill-ħila li jorganizzaw u jaġixxu b’mod kollettiv.

5.2.

Għalhekk, il-KESE jilqa’ r-rieda tal-Kummissjoni Ewropea li tiċċara b’mod effettiv jekk ir-regoli tal-kompetizzjoni japplikawx għan-negozjar kollettiv imwettaq mill-fornituri tas-servizzi involuti fl-ekonomija diġitali u tal-pjattaformi diġitali, li mhux dejjem jaqgħu taħt il-kategoriji ta’ impjieg tradizzjonalment żviluppati mil-liġi tax-xogħol.

5.3.

Jekk in-nuqqas ta’ applikabbiltà tar-regoli ta’ kompetizzjoni għan-negozjar kollettiv bejn l-impjegati u l-kumpaniji fil-fatt ilha xi żmien li ġiet iċċarata mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, għad hemm diversi inċertezzi rigward “jekk” u “f’liema limiti” japplikaw ir-regoli tal-kompetizzjoni għan-negozjar kollettiv fir-rigward ta’ fornituri ta’ servizzi li jaħdmu għal rashom.

5.4.

Għalhekk huwa utli li tinkiseb ċertezza legali u prevedibbiltà akbar dwar il-kwistjoni, sabiex jitneħħew l-inċertezzi regolatorji li potenzjalment iwasslu għal ineffiċjenzi u spejjeż ta’ konformità, filwaqt li fl-istess ħin jiġi kkunsidrat l-interess tal-fornituri tas-servizzi biex jorganizzaw lilhom infushom b’mod effettiv ħalli jiksbu kundizzjonijiet aħjar u kuntest ta’ protezzjoni akbar biex imexxu l-attivitajiet tagħhom fih.

6. Kompetizzjoni u għanijiet klimatiċi u ambjentali

6.1.

Il-programm ambizzjuż tal-Unjoni Ewropea għall-ġlieda kontra t-tibdil fil-klima u l-programm strateġiku promoss bil-Patt Ekoloġiku Ewropew mhux faċli li jiġu segwiti mingħajr aġġustament adegwat tal-politiki tal-kompetizzjoni u b’mod partikolari tar-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat, il-programmi ta’ inċentivi u l-finanzjament iddedikat għall-innovazzjoni ekoloġika.

6.2.

Għalhekk, il-politika tal-kompetizzjoni tista’ tagħti kontribut attiv biex jintlaħqu l-objettivi klimatiċi u ambjentali tal-UE. Ir-rapport tal-Kummissjoni jiddeskrivi xi interventi, b’mod partikolari dawk relatati mal-kontroll tal-għajnuna mill-Istat, li permezz tagħhom il-Kummissjoni evalwat u awtorizzat miżuri statali għall-promozzjoni tal-ekonomija ċirkolari, l-enerġija rinnovabbli u l-effiċjenza fl-enerġija, li dwarhom il-KESE jesprimi s-sodisfazzjon u l-appoġġ tiegħu.

6.3.

Għalhekk, il-KESE jikkondividi dan l-approċċ, iżda fl-istess ħin jirrakkomanda li l-impatt soċjali tagħhom jiġi kkunsidrat meta jiġu evalwati d-diversi miżuri. F’ħafna każijiet, l-investimenti fl-ekonomija ċirkolari u l-enerġija rinnovabbli huma fil-fatt opportunitajiet biex jinħolqu impjiegi ġodda permezz ukoll ta’ għodod inklużivi għall-kategoriji l-aktar dgħajfa u vulnerabbli.

6.4.

B’referenza għall-kwistjoni tal-enerġija rinnovabbli, hawn għandu jissemma b’mod favorevoli r-rwol tal-komunitajiet tal-enerġija u tal-komunitajiet tal-enerġija rinnovabbli promossi mid-Direttivi tas-settur Ewropew li, permezz tal-ħolqien ta’ networks orizzontali, ħafna drabi f’forma kooperattiva, jippromovu l-parteċipazzjoni diretta taċ-ċittadini fil-produzzjoni u l-kondiviżjoni ta’ enerġija prodotta minn sorsi rinnovabbli wkoll.

6.5.

Il-KESE jqis l-involviment ta’ dawn l-entitajiet bħala utli biex jitwessa’ x-xenarju tal-atturi li għandhom aċċess għas-swieq tal-enerġija, b’funzjoni doppja li jiggarantixxu l-pluraliżmu tan-negozju, kif ukoll ta’ kompetizzjoni akbar fis-swieq tal-enerġija u tal-enerġija rinnovabbli.

7. Kompetizzjoni u s-settur bankarju

7.1.

Ir-Rapport tal-2020 dwar il-Kompetizzjoni jinnota li ma nfetaħ l-ebda każ ġdid relatat ma’ għajnuna mill-Istat fil-konfront ta’ banek u istituzzjonijiet finanzjarji. Il-Kummissjoni tispeċifika wkoll li estendiet xi skemi ta’ appoġġ nazzjonali diġà eżistenti, li abbażi tagħhom l-Istati Membri jistgħu jintervjenu, jekk meħtieġ, biex jiffaċilitaw il-ġestjoni ordnata ta’ sitwazzjonijiet diffiċli jew kriżijiet ta’ istituzzjonijiet ta’ kreditu żgħar.

7.2.

Il-KESE jfakkar fl-importanza tal-banek lokali u territorjali bħala detenturi ta’ bijodiversità adegwata tan-negozju fis-settur bankarju u bħala atturi tas-suq qrib tal-familji u tan-negozji fiż-żoni periferali, filwaqt li japprezza l-estensjoni tal-iskedi mħejjija mill-Kummissjoni fil-każ li jkun meħtieġ l-immaniġġjar tal-ħruġ ordnat ta’ entitajiet bankarji ta’ kull daqs mis-suq biex jiġu protetti n-nies li jfaddlu u l-fiduċja fil-qafas ekonomiku u finanzjarju.

7.3.

B’referenza għas-sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-UE fil-każ Tercas, li tikkonferma s-sentenza tal-ewwel istanza b’konklużjonijiet simili, il-KESE jfakkar li s-sistemi ta’ garanzija tal-istituzzjonijiet bankarji ffinanzjati b’riżorsi privati li mhumiex soġġetti għall-influwenza dominanti tal-Istat għandhom jitqiesu bħala eżenti mir-regoli Ewropej dwar l-għajnuna mill-Istat.

7.4.

Dawn is-sistemi ta’ garanzija, fil-fatt, ma jikkostitwixxux intervent mill-Istat fl-ekonomija, iżda pjuttost il-manifestazzjoni ta’ skema privata ta’ solidarjetà reċiproka bejn l-istituzzjonijiet ta’ kreditu u l-awtoorganizzazzjoni permezz ta’ riżorsi proprji mmirati biex jipproteġu l-fiduċja tad-detenturi tal-kontijiet u ta’ dawk li jfaddlu fis-sistema bankarja, inkluż fil-każ ta’ kriżijiet speċifiċi.

8. Kompetizzjoni u skemi fiskali

8.1.

L-eżitu tad-diversi tilwimiet ġudizzjarji li raw lill-Kummissjoni Ewropea quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja tal-UE b’referenza għal tnaqqis fiskali selettiv u deċiżjonijiet dwar it-taxxa nazzjonali li oriġinarjament kienu kkunsidrati li mhumiex konformi mal-Artikolu 107 tat-TFUE jenfasizza r-rieda aċċettabbli tal-Kummissjoni li tiggarantixxi dixxiplina fiskali armonizzata b’mod effettiv fl-Ewropa permezz tal-istrumenti kollha disponibbli, inklużi d-deċiżjonijiet ta’ implimentazzjoni tar-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat.

8.2.

Madankollu, l-eżiti differenti ta’ dawn id-deċiżjonijiet quddiem il-qrati Ewropej, jenfasizzaw il-ħtieġa li tinkiseb effettività u armonizzazzjoni akbar tar-regoli tat-taxxa fl-Ewropa permezz tal-implimentazzjoni tal-pjan ta’ azzjoni speċifiku approvat f’dan ir-rigward mill-Kummissjoni fil-bidu tal-2021 u għalhekk permezz ta’ inizjattivi leġiżlattivi adegwati fil-qasam fiskali approvati biex jipproteġu s-suq intern u l-konsolidazzjoni tiegħu.

Brussell, it-8 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) ĠU C 286, 16.7.2021, p. 64.

(2) ĠU C 286, 16.7.2021, p. 70.

(3) ĠU C 286, 16.7.2021, p. 38.

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/82

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li temenda d-Direttiva 2014/53/UE dwar l-armonizzazzjoni tal-liġijiet tal-Istati Membri marbuta mat-tqegħid fis-suq ta’ tagħmir tar-radju”

(COM(2021) 547 final — 2021/0291 (COD))

(2022/C 152/13)

Relatur:

Christophe LEFÈVRE

Konsultazzjoni	Kunsill tal-Unjoni Ewropea, 30.9.2021 Parlament Ewropew, 4.10.2021
Bażi legali	Artikolu 114 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għas-Suq Uniku, il-Produzzjoni u l-Konsum
Adottata fis-sezzjoni	18.11.2021
Adottata fil-plenarja	8.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	231/0/6

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) ħa nota tal-Proposta tal-Kummissjoni li taġixxi malajr biex timponi l-istandard USB-C, standard konsistenti u uniformi ta’ sokits għaċ-ċarġers tal-mowbajls u apparati simili.

1.2.

L-inizjattivi volontarji tal-2009, u aktar reċentement tal-2014, ma jissodisfawx bis-sħiħ l-objettivi tal-Unjoni biex jitnaqqas l-iskart elettroniku, jiġi ffaċilitat aktar l-użu mill-konsumaturi u tiġi evitata l-frammentazzjoni tas-suq għall-apparati tal-iċċarġjar. Huwa stmat li fl-2018, iċ-ċarġers mormija kienu responsabbli għall-11 000 tunnellata ta’ skart elettroniku.

1.3.

B’mod partikolari, il-Parlament Ewropew adotta Riżoluzzjoni f’Jannar 2020 (1) biex titfassal leġiżlazzjoni aktar vinkolanti, li l-KESE jaqbel bis-sħiħ magħha.

1.4.

Il-KESE jappoġġja bis-sħiħ l-abbozz ta’ Direttiva tal-Kummissjoni Ewropea, mitlub mill-Parlament Ewropew.

1.5.

Il-KESE jixtieq imur lil hinn mill-Proposta tal-Kummissjoni Ewropea billi jirrakkomanda li dan l-obbligu għaċ-ċarġers għall-mowbajls u t-tagħmir analogu jiġi estiż għat-tagħmir tar-radju, elettroniku, konness u rikarikabbli kollu kif ukoll għaċ-ċarġers tal-laptops: l-għan huwa li l-utenti jkunu jistgħu jiċċarġjaw mowbajl b’ċarġer tal-kompjuter tat-tip USB-C ta’ 65 W minflok b’ċarġer ta’ 2,1 W, u jiġi evitat li jkollhom iġorru diversi ċarġers differenti meta jivvjaġġaw.

1.6.

Il-KESE nnota li sokits tal-USB b’potenza baxxa (2,1 W) biex jiġu ċċarġjati l-apparati portabbli qed ikunu dejjem aktar disponibbli għall-utenti bil-kejbils jew mingħajr fil-karozzi tal-linja, fuq l-ajruplani, fiċ-ċentri kummerċjali, fis-swali tal-konferenzi u f’postijiet oħra ta’ pubbliċi. Dawn mhux dejjem għandhom biżżejjed potenza biex jiġi ċċarġjat ċertu apparat kopert mid-Direttiva.

1.7.

Sabiex jitħeġġeġ l-iċċarġjar rapidu u sabiex l-utenti jitħeġġu jikkondividu kejbils USB-C matul vjaġġi qosra jew għal perjodu qasir ta’ żmien, il-KESE jipproponi li fil-futur dawn il-postijiet jiġu attrezzati b’ċarġers ultrarapidi. Dan jikkorrispondi għal waħda mill-ħtiġijiet espressi f’wieħed mill-istħarriġiet tal-Kummissjoni Ewropea.

1.8.

1.9.

Il-KESE jixtieq jenfasizza r-responsabbiltà tal-manifatturi tal-apparati elettroniċi fir-rigward tal-iżvilupp sostenibbli billi dawn jintalbu jiżguraw li l-ispiża biex tinbidel il-batterija tkun baxxa, u li l-fattibbiltà teknika tiskoraġġixxi lill-utenti milli jibdlu l-apparat elettroniku kollu meta jkollha tinbidel biss il-batterija.

1.10.

Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tirrakkomanda li l-manifatturi ma jippruvawx jevitaw il-leġiżlazzjoni billi jibdlu l-vultaġġ jew l-amperaġġ b’tali mod li jirrikjedu l-użu taċ-ċarġer tad-ditta, u b’hekk iwasslu biex l-għanijiet tad-Direttiva jsiru ineffettivi.

1.11.

Il-KESE jirrakkomanda li l-Kummissjoni u l-Parlament Ewropew jwettqu kampanja ta’ informazzjoni pubblika vasta hekk kif jitlesta l-proċess leġiżlattiv, sabiex l-konsumaturi jkunu infurmati u, fil-futur, jitħeġġu jixtru biss apparati b’interfaċċa USB-C.

2. Kuntest tal-Opinjoni

2.1.

Il-Kummissjoni ilha mill-2009 tfittex li tillimita l-frammentazzjoni tas-suq għall-interfaċċi tal-iċċarġjar għall-mowbajls u apparati simili. Madankollu, dawn l-inizjattivi wasslu biss għal skemi volontarji (2) li ma humiex legalment vinkolanti u għalhekk ma jiżgurawx applikazzjoni konsistenti u uniformi.

2.2.

Inizjattivi volontarji riċenti ma jissodisfawx bis-sħiħ l-objettivi tal-politika tal-Unjoni biex jitnaqqas l-iskart elettroniku, tiġi żgurata l-konvenjenza tal-konsumatur u tiġi evitata l-frammentazzjoni tas-suq għall-apparati tal-iċċarġjar.

2.3.

In-nuqqas ta’ armonizzazzjoni f’dan il-qasam jista’ jwassal għal differenzi sostanzjali bejn il-liġijiet, ir-regolamenti, id-dispożizzjonijiet jew il-prattiki amministrattivi tal-Istati Membri dwar l-interoperabbiltà tal-mowbajls u kategoriji jew klassijiet simili ta’ tagħmir tar-radju bl-apparat tal-iċċarġjar tagħhom, u dwar il-provvista ta’ tagħmir tar-radju mingħajr apparat tal-iċċarġjar.

2.4.

B’riżultat ta’ dan, hija meħtieġa azzjoni tal-Unjoni biex jiġi promoss livell komuni ta’ interoperabbiltà u biex tingħata informazzjoni relatata mal-karatteristiċi tal-iċċarġjar tat-tagħmir tar-radju lill-utenti finali.

2.5.

F’Jannar 2020, il-Parlament Ewropew adotta Riżoluzzjoni (3) li titlob l-adozzjoni urġenti ta’ standard għal ċarġer uniku għall-mowbajls sabiex tiġi evitata aktar frammentazzjoni tas-suq intern.

2.6.

Huwa stmat li ċ-ċarġers tal-mowbajls kienu responsabbli għal madwar 11 000 tunnellata ta’ skart elettroniku fl-2018 u l-emissjonijiet assoċjati taċ-ċiklu tal-ħajja kienu madwar 600 kt ekwivalenti ta’ CO2.

2.7.

L-Unjoni hija impenjata li tagħti spinta lill-użu effiċjenti tar-riżorsi billi timxi lejn ekonomija nadifa u ċirkolari permezz tal-introduzzjoni ta’ inizjattivi bħad-Direttiva 2012/19/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4) u aktar reċentement permezz tal-introduzzjoni tal-Patt Ekoloġiku Ewropew. Din id-Direttiva għandha l-għan li tnaqqas l-iskart elettroniku ġġenerat mill-bejgħ ta’ tagħmir tar-radju u li tnaqqas l-estrazzjoni ta’ materja prima u l-emissjonijiet tas-CO2 iġġenerati mill-produzzjoni, mit-trasport u mir-rimi ta’ ċarġers, u b’hekk tippromovi ekonomija ċirkolari.

2.8.

Il-Proposta għandha l-għan li fid-Direttiva 2014/53/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (5) jiġu introdotti rekwiżiti rigward il-protokolli tal-komunikazzjoni għall-iċċarġjar, l-interfaċċa tal-iċċarġjar (jiġifieri r-reċipjent tal-iċċarġjar) ta’ ċerti kategoriji jew klassijiet ta’ tagħmir tar-radju, kif ukoll l-informazzjoni li għandha tiġi pprovduta lill-utenti finali dwar il-karatteristiċi tal-iċċarġjar ta’ dawn il-kategoriji jew klassijiet ta’ tagħmir tar-radju.

2.9.

Il-Proposta tirrikjedi li l-mowbajls u t-tagħmir tar-radju simili (tablets, kameras diġitali, kuffji, consoles tal-logħob vidjo li jinżammu fl-idejn u speakers portabbli), jekk ikunu jistgħu jiġu ċċarġjati mill-ġdid permezz tal-kejbils, ikunu attrezzati bir-reċipjent tal-iċċarġjar USB tat-Tip C u, jekk ikunu jeħtieġu wkoll iċċarġjar b’vultaġġi ogħla minn 5 volts jew kurrenti ogħla minn 3 amperes jew potenzi ogħla minn 15-il watt, jinkorporaw il-protokoll ta’ komunikazzjoni għat-twassil tal-enerġija bil-USB għall-iċċarġjar.

2.10.

Il-Kummissjoni tista’ tadotta atti delegati biex fil-futur tqis tipi addizzjonali ta’ teknoloġiji tal-iċċarġjar minbarra l-iċċarġjar bil-kejbils.

3. Kummenti ġenerali

3.1.

Il-KESE jinnota li, matul dawn l-aħħar 12-il sena, il-Kummissjoni rnexxielha tarmonizza l-istandards għaċ-ċarġers tat-telefown, u b’hekk issodisfat ir-rekwiżiti tas-sostenibbiltà u t-tnaqqis tal-iskart li huwa diffiċli li jiġi riċiklat.

3.2.

Il-KESE jinnota li n-nuqqas ta’ ċarġer uniku jwassal għall-bejgħ sistematiku ta’ ċarġer tat-telefown u kejbil tal-potenza/tad-data ma’ kull apparat, filwaqt li l-konsumatur jista’ jkollu l-għażla li jixtri apparat wieħed biss.

3.3.

Il-KESE jappoġġja bis-sħiħ l-abbozz ta’ Direttiva tal-Kummissjoni Ewropea, mitlub mill-Parlament Ewropew.

3.4.

Huwa ċar li l-bejgħ ta’ ċarġers speċifiċi jirrappreżenta parti sinifikanti mid-dħul tal-manifatturi, b’mod partikolari ta’ dawk tal-mowbajls: għandu jiġi żgurat li l-istess manifatturi ma jbiddlux regolarment l-istandards elettroniċi (livell ta’ vultaġġ, potenza meħtieġa, eċċ.) sabiex ikun aktar faċli li sistematikament ibiegħu il-mudell taċ-ċarġer tad-ditta tagħhom stess, jew saħansitra l-kejbil tat-trasferiment tad-data li jista’ jkun universali. Dan minflok ma jippermettu li jerġa’ jintuża ċarġer diġà mixtri. Dan ifixkel l-applikazzjoni effettiva mmirata lejn it-tnaqqis tat-tunnellaġġ ta’ skart elettroniku.

3.5.

4. Kummenti speċifiċi

4.1.

Il-KESE jirrakkomanda li l-industrija tkun tista’ tiffaċilita l-iċċarġjar ultrarapidu tal-mowbajls permezz ta’ ċarġers potenti, bħal ċarġer sempliċi ta’ laptop b’output USB-C ta’ 65 W minflok 2.1 W.

4.2.

Il-KESE jinnnota li s-sokits tal-USB biex jiġu ċċarġjati l-mowbajls qed ikunu dejjem aktar disponibbli għall-utenti bil-kejbils jew mingħajr fil-karozzi tal-linja, fuq l-ajruplani, fiċ-ċentri kummerċjali, fis-swali tal-konferenzi u f’postijiet oħra ta’ pubbliċi. Normalment, dawn huma sokits b’intensità baxxa (2,1 W), u din il-potenza diġà mhijiex biżżejjed biex jiġu ċċarġjati ċerti apparati koperti mid-Direttiva. Sabiex jitħeġġeġ l-iċċarġjar rapidu u sabiex l-utenti jitħeġġu jikkondividu kejbils USB-C matul vjaġġi qosra jew għal perjodu qasir ta’ żmien, il-KESE jipproponi li fil-futur dawn il-postijiet jiġu attrezzati b’ċarġers ultrarapidi. Dan jikkorrispondi għal waħda mill-ħtiġijiet espressi f’wieħed mill-istħarriġiet tal-Kummissjoni Ewropea.

4.3.

Għalhekk, il-KESE jirrakkomanda li dan ir-rekwiżit ta’ ċarġer uniku USB-C għall-mowbajls għandu japplika wkoll għal-laptops, anke jekk il-livell ta’ ċarġjar jew potenza jrid jiġi adattat b’mod elettroniku. Huwa kemm għal raġunijiet ekoloġiċi u ekonomiċi kif ukoll biex jiġi evitat li l-persuni jġorru ħafna ċarġers meta jivvjaġġaw li l-obbligu stabbilit fid-Direttiva jrid jiġi estiż ukoll għal-laptops, sakemm ma jkunx hemm restrizzjoni teknoloġika li trid tiġi ġġustifikata.

4.4.

Il-KESE jinnota li l-batteriji jista’ jkollhom tul ta’ ħajja limitat meta mqabbla mal-bqija tal-apparat. Huwa jirrakkomanda li l-batteriji li jintużaw fil-kompjuters, it-tablets jew il-mowbajls għandhom jikkonformaw mal-istess standards, sabiex ikunu jistgħu jinbidlu b’mod faċli u rħis minflok jinxtara l-apparat kollu f’każ ta’ ħsara prematura fil-batterija. Il-KESE jixtieq jenfasizza r-responsabbiltà tal-manifatturi tal-apparat elettroniku fir-rigward tal-ambjent u l-iżvilupp sostenibbli.

Brussell, it-8 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tat-30 ta’ Jannar 2020 dwar ċarġer komuni għat-tagħmir tar-radju mobbli (2019/2983(RSP)) (ĠU C 331, 17.8.2021, p. 2).

(2) https://ec.europa.eu/docsroom/documents/2417/attachments/1/translations.

(3) Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tat-30 ta’ Jannar 2020 dwar ċarġer komuni għat-tagħmir tar-radju mobbli (2019/2983(RSP)) (ĠU C 331, 17.8.2021, p. 2).

(4) Id-Direttiva 2012/19/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-4 ta’ Lulju 2012 dwar skart ta’ tagħmir elettriku u elettroniku (WEEE) (ĠU L 197, 24.7.2012, p. 38).

(5) Direttiva 2014/53/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-16 ta' April 2014 dwar l-armonizzazzoni tal-liġijiet tal-Istati Membri marbuta mat-tqegħid fis-suq ta' tagħmir tar-radju u li tħassar id-Direttiva 1999/5/KE (ĠU L 153, 22.5.2014, p. 62).

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/85

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar il-“Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda r-Regolament (UE) 2017/746 fir-rigward ta’ dispożizzjonijiet tranżizzjonali għal ċertu apparat mediku dijanjostiku in vitro u applikazzjoni differita tar-rekwiżiti għall-apparat intern”

(COM(2021) 627 final — 2021/0323 (COD))

(2022/C 152/14)

Relatur:

Christophe LEFÈVRE

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 18.10.2021 Kunsill, 22.10.2021
Bażi legali	Artikoli 114 u 168(4)(c) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għas-Suq Uniku, il-Produzzjoni u l-Konsum
Adottata fil-plenarja	8.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	206/0/4

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE, filwaqt li jqis iċ-ċirkostanzi straordinarji kkawżati mill-kriżi tas-SARS-CoV-2 (COVID-19) u l-impatt tagħha fuq diversi oqsma koperti mir-Regolament (UE) 2017/746 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (1), jappoġġja l-proposta tal-Kummissjoni li fil-fehma tal-Kumitat hija miżura xierqa u meħtieġa biex jiġi żgurat livell għoli ta’ protezzjoni tas-saħħa u l-interess ekonomiku ta’ dan is-settur.

1.2.

Il-KESE jenfasizza li s-saħħa hija prijorità ewlenija għaċ-ċittadini tal-Ewropa u jtenni li l-apparat mediku dijanjostiku in vitro għandu rwol kruċjali fil-prevenzjoni, id-dijanjożi u t-trattament tal-mard (2). Dan huwa essenzjali għal saħħitna u għall-kwalità tal-ħajja tal-persuni li qed ibatu minn mard u diżabilitajiet u li jridu jikkontrollawhom, aktar u aktar f’pandemija globali.

1.3.

Il-KESE jilqa’ l-fatt li l-Parlament u l-Kunsill tal-Ministri tas-Saħħa (EPSCO) tal-15 ta’ Ġunju 2021 jinsabu mħassbin dwar is-sitwazzjoni kritika ħafna u stieden lill-Kummissjoni tippreżenta b’urġenza proposta leġiżlattiva biex tiffaċilita t-tranżizzjoni għall-qafas regolatorju l-ġdid u biex tiżgura d-disponibbiltà tal-apparat mediku dijanjostiku in vitro fis-suq tal-Unjoni.

1.4.

Il-KESE jqis li huwa essenzjali li ċ-ċittadini jkunu żgurati dwar l-affidabbiltà ta’ dawn it-testijiet. L-għan huwa li jitnaqqas b’mod konsiderevoli l-proporzjon ta’ “pożittivi foloz”, iżda wkoll ta’ riżultati “negattivi foloz”. 8 % biss tal-apparat dijanjostiku in vitro disponibbli fis-suq huwa soġġett għal monitoraġġ mill-korpi notifikati skont id-Direttiva 98/79/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (3), kontra mira ta’ 80 % tal-apparat mediku dijanjostiku in vitro kopert minn dan l-abbozz ta’ Regolament.

1.5.

Għalhekk, il-KESE huwa kompletament favur iż-żieda rapida tal-kapaċità ta’ ċertifikazzjoni tal-apparat dijanjostiku in vitro.

1.6.

Il-KESE jirrakkomanda wkoll li r-riżultati ta’ dawn it-testijiet ikunu soġġetti għal appoġġ mediku speċifiku wara riżultat pożittiv, b’mod partikolari fil-każ eventwali li apparat bħal dan ikun jista’ jinxtara b’mod ħieles, mingħajr ir-riċetta tat-tabib.

1.7.

Il-KESE jinnota li l-posponiment tad-data tal-applikazzjoni b’sena ma jsolvix il-problemi bl-implimentazzjoni tar-Regolament (UE) 2017/746 u li huwa neċessarju li tiġi permessa l-introduzzjoni gradwali tar-rekwiżiti tar-Regolament il-ġdid fuq perjodu itwal ta’ żmien filwaqt li tingħata prijorità lill-apparat mediku dijanjostiku in vitro b’riskju għoli. Dan jista’ jinkiseb billi jiġi emendat l-Artikolu 110 tar-Regolament, li jikkonċerna d-dispożizzjonijiet tranżizzjonali, u li għall-apparati eżistenti tal-klassi ta’ riskju ogħla jipprevedi perjodu li jkun iqsar minn dak għall-apparati eżistenti tal-klassi ta’ riskju aktar baxx. Fl-istess ħin, il-perjodu tranżizzjonali eżistenti għall-apparati koperti miċ-ċertifikati tal-korpi notifikati maħruġa skont id-Direttiva 98/79/KE jenħtieġ li jiġi estiż b’sena waħda sas-26 ta’ Mejju 2025.

1.8.

Għalhekk, il-KESE jappoġġja l-proposti tal-Kummissjoni biex:

—	jiġi estiż il-perjodu tranżizzjonali għall-apparat kopert minn ċertifikat maħruġ skont id-Direttiva 98/79/KE;

—	jiġu introdotti perjodi tranżizzjonali mfassla apposta għall-apparat li għall-ewwel darba jrid ikun soġġett għal valutazzjoni tal-konformità li tinvolvi korpi notifikati;

—	jiġi introdott ukoll perjodu tranżizzjonali għar-rekwiżiti għall-apparat manifatturat u użat fl-istess istituzzjoni tas-saħħa.

2. Il-proposta tal-Kummissjoni

2.1.

Id-Direttiva 98/79/KE (4) dwar apparat mediku dijanjostiku in vitro se tiġi sostitwita mis-26 ta’ Mejju 2022 bir-Regolament (UE) 2017/746 (5) li jistabbilixxi qafas regolatorju ġdid għal apparat bħal dan (ittestjar tal-HIV, testijiet tat-tqala jew testijiet għal SARS-CoV-2) (6).

2.2.

Ir-Regolament il-ġdid għandu l-għan li jiżgura l-funzjonament bla xkiel tas-suq intern u livell għoli ta’ protezzjoni tas-saħħa pubblika, tal-pazjenti u tal-utenti, filwaqt li jitqies l-għadd kbir ta’ intrapriżi żgħar u ta’ daqs medju li huma attivi f’dan is-settur.

2.3.

Waħda mill-bidliet ewlenin tikkonċerna l-involviment ta’ korpi indipendenti ta’ evalwazzjoni tal-konformità. Bir-Regolament il-ġdid, madwar 80 % tal-apparat mediku dijanjostiku in vitro se jkun taħt il-kontroll tal-korpi notifikati (bħalissa 8 %). Il-manifatturi għalhekk ikollhom jippreżentaw applikazzjoni lil korp notifikat u jiksbu ċertifikat wieħed jew aktar wara proċedura li ddum madwar sena.

2.4.

L-Artikolu 110 tar-Regolament (UE) 2017/746 fih dispożizzjonijiet tranżizzjonali għall-apparati b’ċertifikat maħruġ minn korp notifikat f’konformità mad-Direttiva 98/79/KE qabel is-26 ta’ Mejju 2022.

2.5.

Il-pandemija tal-COVID-19 uriet il-ħtieġa għal qafas regolatorju għall-apparat mediku dijanjostiku in vitro fl-Unjoni, iżda ħolqot ukoll sfidi addizzjonali u ġodda fir-rigward tal-implimentazzjoni tar-Regolament (UE) 2017/746.

2.6.

Barra minn hekk, kienu neċessarji riżorsi addizzjonali sinifikanti mill-awtoritajiet kompetenti tal-Istati Membri, mill-istituzzjonijiet tas-saħħa, mill-korpi notifikati, mill-manifatturi u minn operaturi ekonomiċi oħra, biex tiżdied id-disponibbiltà ta’ apparat mediku dijanjostiku ta’ importanza vitali.

2.7.

Għalhekk, il-fatt li s-sitt korpi notifikati attwalment maħtura jinsabu fi tliet pajjiżi biss (il-Ġermanja, Franza u n-Netherlands) jagħmel is-sitwazzjoni partikolarment diffiċli għall-intrapiżi żgħar u ta’ daqs medju fl-Istati Membri l-oħra. Barra minn hekk, ir-restrizzjonijiet fuq il-moviment fixxklu u qed ikomplu jfixklu t-twettiq adegwat tal-valutazzjonijiet tal-konformità mill-korpi notifikati.

2.8.

Din il-proposta, għalhekk, għandha l-għan li:

—	jiġi estiż il-perjodu tranżizzjonali attwali għal apparat kopert minn ċertifikat maħruġ skont id-Direttiva 98/79/KE;

—	jiġu introdotti perjodi tranżizzjonali mfassla apposta għal apparat li għall-ewwel darba għandu jkun soġġett għal valutazzjoni tal-konformità li tinvolvi korpi notifikati, konformi mar-Regolament (UE) 2017/746;

—

jiġi introdott ukoll perjodu tranżizzjonali għar-rekwiżiti għall-apparat manifatturat u użat fl-istess istituzzjoni tas-saħħa. Dan jagħti aktar żmien lill-istituzzjonijiet tas-saħħa biex jikkonformaw mar-rekwiżiti l-ġodda u jiżgura li t-testijiet interni, li ħafna drabi jkunu essenzjali, speċjalment għall-mard rari, jistgħu jkomplu jiġu żviluppati fil-laboratorji kliniċi.

3. Kummenti ġenerali

3.1.

Il-KESE jtenni l-konvinzjoni tiegħu, diġà espressa fl-Opinjoni tiegħu dwar ir-Regolament (UE) 2017/746 attwali (7), li “s-saħħa hija prijorità għolja għaċ-ċittadini Ewropej” u jafferma mill-ġdid illi l-apparat mediku dijanjostiku in vitro għandu “rwol kruċjali fil-prevenzjoni, id-dijanjożi u t-trattament tal-mard”. Dan huwa essenzjali għal saħħitna u għall-kwalità tal-ħajja tal-persuni li qed ibatu minn mard u diżabilità u li jridu jikkontrollawhom, aktar u aktar f’perjodu ta’ pandemija.

3.2.

F’dan il-kuntest, il-KESE kien għalhekk approva r-reviżjoni tas-sistema regolatorja eżistenti, li saħħet il-proċeduri ta’ approvazzjoni prekummerċjali, u b’mod partikolari s-sorveljanza ta’ wara t-tqegħid fis-suq. Dan jirrispondi għall-bżonnijiet taċ-ċittadini rigward is-sikurezza u l-effikaċja għall-pazjenti.

3.3.

Il-KESE jenfasizza wkoll li minħabba l-kapaċità qawwija tiegħu ta’ innovazzjoni u l-impjiegi b’ħiliet għolja, dan is-settur jirrappreżenta parti importanti tal-ekonomija Ewropea. Għalhekk, huwa importanti li ma jiġix żgurat biss l-ogħla livell possibbli ta’ protezzjoni tas-saħħa, iżda wkoll li jitqiesu l-interessi tal-industrija, li 80 % tal-manifatturi tagħha huma intrapriżi mikro, żgħar u medji.

3.4.

Il-KESE huwa konxju li l-kriżi tal-COVID-19 ħolqot ċirkostanzi straordinarji li għandhom impatt fuq diversi oqsma koperti mir-Regolament (UE) 2017/746.

3.5.

Il-kriżi ħolqot sfida kbira u bla preċedent għas-sistemi tal-kura tas-saħħa tal-Istati Membri u piż serju għall-partijiet interessati involuti kollha (l-istituzzjonijiet tas-saħħa, il-professjonijiet tal-kura tas-saħħa, il-pazjenti u l-operaturi ekonomiċi).

3.6.

Għalhekk, il-KESE jirrikonoxxi li mhux il-partijiet interessati kollha, li huma essenzjali għall-funzjonament tas-sistemi tas-saħħa, se jkunu jistgħu jiżguraw l-implimentazzjoni u l-applikazzjoni korretta tar-Regolament fid-dati previsti oriġinarjament.

3.7.

3.8.

Il-KESE jqis li huwa essenzjali li ċ-ċittadini jkunu żgurati dwar l-affidabbiltà ta’ dawn it-testijiet. L-għan huwa li jitnaqqas b’mod konsiderevoli l-proporzjon ta’ “pożittivi foloz”, iżda wkoll ta’ riżultati “negattivi foloz”. 8 % biss tal-apparat dijanjostiku in vitro disponibbli fis-suq huwa soġġett għal monitoraġġ mill-korpi notifikati skont id-Direttiva 98/79/KE, kontra mira ta’ 80 % tal-apparat mediku dijanjostiku in vitro kopert minn dan l-abbozz ta’ Regolament.

3.9.

Għalhekk, il-KESE huwa kompletament favur iż-żieda rapida tal-kapaċità ta’ ċertifikazzjoni tal-apparat dijanjostiku in vitro.

3.10.

Il-KESE jinsisti wkoll li r-riżultati ta’ dawn it-testijiet ikunu soġġetti għal appoġġ mediku speċifiku wara riżultat pożittiv, b’mod partikolari fil-każ eventwali li apparat bħal dan ikun jista’ jinxtara b’mod ħieles, mingħajr ir-riċetta tat-tabib.

3.11.

Il-KESE jinnota li l-posponiment tad-data tal-applikazzjoni b’sena ma jsolvix il-problemi bl-implimentazzjoni tar-Regolament (UE) 2017/746 u li huwa neċessarju li tiġi permessa l-introduzzjoni gradwali tar-rekwiżiti tar-Regolament il-ġdid fuq perjodu itwal ta’ żmien filwaqt li tingħata prijorità lill-apparat mediku dijanjostiku in vitro b’riskju għoli. Dan jista’ jinkiseb billi jiġi emendat l-Artikolu 110 tar-Regolament dwar dispożizzjonijiet tranżizzjonali, u li għall-apparati eżistenti tal-klassi ta’ riskju ogħla jipprevedi perjodu li jkun iqsar minn dak għall-apparati eżistenti tal-klassi ta’ riskju aktar baxx. Fl-istess ħin, il-perjodu tranżizzjonali eżistenti għall-apparati koperti miċ-ċertifikati tal-korpi notifikati maħruġa skont id-Direttiva 98/79/KE jenħtieġ li jiġi estiż b’sena waħda sas-26 ta’ Mejju 2025.

3.12.

Għalhekk, il-KESE jappoġġja l-proposti tal-Kummissjoni biex:

—	jiġi estiż il-perjodu tranżizzjonali għall-apparat kopert minn ċertifikat maħruġ skont id-Direttiva 98/79/KE;

—	jiġu introdotti perjodi tranżizzjonali mfassla apposta għall-apparat li għall-ewwel darba jrid ikun soġġett għal valutazzjoni tal-konformità li tinvolvi korpi notifikati;

—	jiġi introdott ukoll perjodu tranżizzjonali għar-rekwiżiti għall-apparat manifatturat u użat fl-istess istituzzjoni tas-saħħa.

3.13.

Dawn id-dispożizzjonijiet jidhru raġonevoli għall-KESE sabiex jiġi żgurat il-funzjonament tajjeb tas-suq intern, livell għoli ta’ protezzjoni tas-saħħa pubblika u s-sikurezza tal-pazjenti, kif ukoll iċ-ċertezza legali u, b’hekk, biex jiġi evitat tfixkil possibbli fis-suq.

3.14.

Fl-aħħar nett, il-KESE jenfasizza, kif diġà għamel fl-Opinjoni tiegħu dwar ir-Regolament (UE) 2017/746, li s-soċjetà ċivili għandha tkun involuta aktar mill-qrib fid-definizzjoni tal-qafas regolatorju rilevanti u għal darb’oħra jipproponi li jinħoloq “kumitat konsultattiv” magħmul minn rappreżentanti ta’ partijiet interessati leġittimi organizzati fil-livell Ewropew. Dan it-tip ta’ kumitat għandu jiffunzjona b’mod parallel u jaħdem flimkien mal-Grupp ta’ Koordinazzjoni dwar l-Apparat Mediku (MDCG), filwaqt li jagħti l-pariri lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri dwar aspetti diversi tat-teknoloġija medika u l-implimentazzjoni tal-leġiżlazzjoni.

Brussell, it-8 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) Ir-Regolament (UE) 2017/746 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-5 ta' April 2017 dwar apparati mediċi dijanjostiċi in vitro u li jħassar id-Direttiva 98/79/KE u d-Deċiżjoni tal-Kummissjoni 2010/227/UE (ĠU L 117, 5.5.2017, p. 176).

(2) Opinjoni tal-KESE (ĠU C 133, 9.5.2013, p. 52).

(3) Id-Direttiva 98/79/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-27 ta’ Ottubru 1998 dwar il-mezzi mediċi dijanjostiċi in vitro (ĠU L 331, 7.12.1998, p. 1).

(4) ĠU L 331, 7.12.1998, p. 1. Opinjoni tal-KESE (ĠU C 18, 22.1.1996, p. 12).

(5) ĠU L 117, 5.5.2017, p. 176. Opinjoni tal-KESE (ĠU C 133, 9.5.2013, p. 52).

(6) Skont il-Kummissjoni, madwar 70 % tad-deċiżjonijiet kliniċi jsiru bl-użu ta’ apparat mediku dijanjostiku in vitro.

(7) Opinjoni tal-KESE (ĠU C 133, 9.5.2013, p. 52).

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/89

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar il-prevenzjoni tal-użu tas-sistema finanzjarja għall-finijiet tal-ħasil tal-flus jew il-finanzjament tat-terroriżmu”

(COM(2021) 420 final — 2021/0239 (COD))

“Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar l-informazzjoni li takkumpanja t-trasferimenti ta’ fondi u ta’ ċerti kriptoassi (riformulazzjoni)”

(COM(2021) 422 final — 2021/0241 (COD))

“Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar il-mekkaniżmi li għandhom jiġu stabbiliti mill-Istati Membri għall-prevenzjoni tal-użu tas-sistema finanzjarja għall-finijiet tal-ħasil tal-flus jew il-finanzjament tat-terroriżmu u li tħassar id-Direttiva (UE) 2015/849”

(COM(2021) 423 final — 2021/0250 (COD))

(2022/C 152/15)

Relatur:	Javier DOZ ORRIT
Korelatur:	Benjamin RIZZO

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 4.10.2021 Kunsill, 8.10.2021
Bażi legali	Artikoli 114 u 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għall-Unjoni Ekonomika u Monetarja u Koeżjoni Ekonomika u Soċjali
Adottata fis-sezzjoni	23.11.2021
Adottata fil-plenarja	8.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	230/7/0

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Rapporti tal-Kummissjoni Ewropea (2019) u tal-Qorti Ewropea tal-Awdituri (2021), studji akkademiċi u issa l-Pandora Papers u pubblikazzjonijiet oħra simili jenfasizzaw is-severità tal-fenomenu tal-ħasil tal-flus fl-UE. Il-leġiżlazzjoni Ewropea attwali hija fil-biċċa l-kbira inadegwata fid-dawl tal-fallimenti fil-koordinazzjoni u d-diverġenzi nazzjonali.

1.2.

Il-KESE jappoġġja bil-qawwa l-pakkett leġiżlattiv kontra l-ħasil tal-flus, b’mod partikolari l-ħolqien u t-tfassil ta’ Awtorità Ewropea ġdida għall-Ġlieda kontra l-Ħasil tal-Flus (AMLA) b’poteri superviżorji diretti. Hija għandha tingħata riżorsi suffiċjenti biex issir il-qalba ta’ sistema Ewropea integrata ta’ sorveljanza u intelligence.

1.3.

Il-KESE jaqbel mad-distribuzzjoni tal-kontenut bejn l-ewwel Regolament dwar il-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus – superviżjoni ta’ istituzzjonijiet privati – u s-Sitt Direttiva dwar il-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus – koordinazzjoni tas-superviżuri nazzjonali u l-Unitajiet tal-Intelligence Finanzjarja – u d-dispożizzjonijiet tat-tnejn biex jarmonizzaw il-leġiżlazzjoni nazzjonali u jawtomizzaw ir-reġistrazzjoni u t-trażmissjoni ta’ informazzjoni.

1.4.

L-effettività fil-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus u reati predikati relatati tirrikjedi bidla kulturali, u l-involviment effettiv tas-soċjetà ċivili organizzata. Il-KESE jtenni l-proposta tiegħu għal Patt Ewropew għall-ġlieda kontra mġiba li tagħmel ħsara lill-prinċipji etiċi u politiċi tad-demokraziji tagħna u timmina l-beni pubbliċi. Huwa jipproponi wkoll il-ħolqien ta’ korp konsultattiv tas-soċjetà ċivili, fi ħdan l-AMLA, jew fl-ambitu tal-Kummissjoni Ewropea u bil-parteċipazzjoni tal-AMLA.

1.5.

Il-KESE jipproponi li r-Regolament dwar il-kriptoassi, tal-pakkett leġiżlattiv kontra l-ħasil tal-flus, jiġi implimentat b’urġenza. Il-Proposta tal-Kummissjoni għal Regolament dwar is-swieq fil-kriptoassi (1) hija pass lejn regolamentazzjoni ġenerali u għandha tidħol fis-seħħ b’urġenza, iżda ma tissostitwixxix l-istrumenti kollha meħtieġa li jilqgħu kontra r-riskji finanzjarji u kriminali ta’ dawn il-prodotti finanzjarji.

1.6.

Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tikkunsidra kif għandha tapplika l-pakkett leġiżlattiv għal kanali ta’ ħasil tal-flus barra mis-sistema finanzjarja: is-suq f’xogħlijiet tal-arti u assi ta’ valur għoli; portijiet ħielsa, imħażen doganali u żoni ekonomiċi speċjali; ċerti tranżazzjonijiet kummerċjali jew ta’ kummerċ, investimenti fil-proprjetà immobbli, logħob tal-azzard, eċċ. Huwa jqis li leġiżlazzjoni Ewropea ġdida hija meħtieġa f’dawn l-oqsma.

1.7.

Il-KESE jipproponi li l-Europol tingħata setgħat akbar u riżorsi suffiċjenti biex tiġġieled il-ħasil tal-flus, il-finanzjament tat-terroriżmu u l-kriminalità organizzata transnazzjonali u tikkoordina l-forzi tal-pulizija nazzjonali f’dawn l-oqsma. Koordinazzjoni effettiva tal-Uffiċċju tal-Prosekutur Pubbliku Ewropew, li għandha tiġi stabbilita mingħajr dewmien, l-Europol u l-AMLA l-ġdida jistgħu jkunu l-fattur ewlieni għas-suċċess prattiku tal-pakkett leġiżlattiv.

1.8.

Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tinsisti fuq it-traspożizzjoni urġenti fl-Istati Membri kollha tad-Direttiva 2018/1673 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (2), li tistabbilixxi definizzjoni komuni tar-reat tal-ħasil tal-flus; u għall-promulgazzjoni ta’ Direttiva ġdida dwar definizzjoni komuni ta’ reati relatati, f’liema direttiva l-pieni korrispondenti għal dawn ir-reati għandhom jinżammu f’ċerti limiti.

1.9.

Il-KESE huwa mħasseb ħafna dwar l-eżistenza fl-UE ta’ numru kbir ta’ “kumpaniji fittizji”, li għandhom rwol ewlieni fil-ħasil tal-flus u fl-evitar tat-taxxa. Huwa jipproponi li l-awtoritajiet responsabbli bħalissa u s-sistema ta’ sorveljanza integrata futura jistabbilixxu programmi speċifiċi biex jissorveljaw dawn il-kumpaniji, ġestiti minn ċerti ditti legali, kumpaniji ta’ konsulenza jew konsulenti tat-taxxa, sabiex jidentifikaw is-sidien reali tagħhom u dawk responsabbli għat-tranżazzjonijiet tagħhom, u jinvestigaw kwalunkwe reat li jistgħu jwettqu.

1.10.

Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni Ewropea teżamina l-possibbiltà li l-AMLA tkun kompletament operattiva, inkluża s-superviżjoni diretta, qabel l-2026. Fi kwalunkwe każ, il-KESE jistieden lill-istituzzjonijiet kollha involuti biex sadanittant jikkooperaw aktar mill-qrib bejniethom sabiex jimplimentaw il-leġiżlazzjoni eżistenti b’mod aktar effettiv.

1.11.

Il-KESE jqis li huwa neċessarju li titfassal lista ġdida, realistika u veraċi tal-pajjiżi terzi b’riskju kbir, inklużi dawk kollha li jiffaċilitaw il-ħasil tal-flus. Huwa jipproponi wkoll li l-Kummissjoni Ewropea tadotta regola li l-kumpaniji u l-individwi involuti fil-kriminalità finanzjarja jew fil-ħasil tal-flus għandhom jiġu esklużi mill-proċeduri tal-akkwist pubbliku.

1.12.

Il-KESE jistieden lill-UE u lill-gvernijiet nazzjonali jipproteġu l-ħajja u l-integrità tal-ġurnalisti, tal-impjegati u tal-ħaddiema taċ-ċivil li jirrappurtaw il-korruzzjoni ekonomika u politika, u jqis li d-dewmien fit-traspożizzjoni tad-Direttiva (UE) 2019/1937 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (3) mhuwiex aċċettabbli.

2. Proposta tal-Kummissjoni Ewropea u sfond

2.1.

F’Lulju 2019, il-Kummissjoni Ewropea (KE) ippreżentat il-valutazzjoni tagħha tal-Ġlieda kontra l-Ħasil tal-Flus u l-Finanzjament tat-Terroriżmu (AML/CFT). Il-Komunikazzjoni u l-erba’ evalwazzjonijiet (4) enfasizzaw nuqqasijiet serji fl-implimentazzjoni tal-leġiżlazzjoni eżistenti u diverġenzi bejn l-Istati Membri fil-qasam tal-AML/CFT.

2.2.

Sabiex tindirizza dawn il-problemi, fis-7 ta’ Mejju 2020, il-Kummissjoni ppubblikat Pjan ta’ Azzjoni dwar l-AML/CFT (5) u nediet konsultazzjoni pubblika dwaru. Il-Pjan kien ibbażat fuq sitt pilastri: implimentazzjoni effettiva tar-regoli eżistenti; ġabra unika tar-regoli tal-UE; superviżjoni fil-livell tal-UE; appoġġ u kooperazzjoni għall-Unitajiet tal-Intelligence Finanzjarja (UIF); infurzar aħjar tad-dritt kriminali, u tisħiħ tar-rwol tal-UE fid-dinja. Fl-Opinjoni tiegħu dwar “Il-ġlieda kontra l-frodi tat-taxxa, l-evitar tat-taxxa u l-ħasil tal-flus (6)”, il-KESE esprima l-appoġġ tiegħu għall-pjan u l-iżvilupp u l-implimentazzjoni urġenti tiegħu.

2.3.

Wara l-approvazzjoni mill-Kunsill u mill-Parlament Ewropew u l-konsultazzjoni, il-Kummissjoni żviluppat il-proposti leġiżlattivi tal-Pjan fil-pakkett leġiżlattiv tal-20 ta’ Lulju 2021, li jinkludi l-proposti li ġejjin:

—	Regolament li jistabbilixxi Awtorità Ewropea tal-AML/CFT (7);

—	Ġabra Unika tar-Regoli tal-AML/CFT li tinkorpora parti mil-leġiżlazzjoni (8);

—	Direttiva ġdida, is-sitt waħda, li tirrevedi ftit mil-leġiżlazzjoni li fadal (9); u

—	ir-riforma tar-Regolament dwar it-Trasferiment ta’ Fondi biex jiġu koperti l-kriptoassi (10).

2.4.

Fil-qalba tal-pakkett leġiżlattiv hemm il-ħolqien ta’ Awtorità ġdida tal-UE (AMLA), li tassumi setgħat superviżorji diretti, u ssaħħaħ is-setgħat ta’ koordinazzjoni u kooperazzjoni mal-awtoritajiet nazzjonali, li biha se tiżgura li r-regoli tal-UE jiġu applikati b’mod korrett u konsistenti mis-settur privat. B’mod partikolari, din se:

—	tistabbilixxi sistema superviżorja unika integrata tal-AML/CFT mal-awtoritajiet nazzjonali;

—	tissorvelja direttament uħud mill-istituzzjonijiet finanzjarji l-aktar riskjużi li joperaw f’numru kbir ta’ Stati Membri tal-UE; l-AMLA se jkollha setgħat ta’ sanzjoni fuq dawn “l-entitajiet marbuta b’obbligu magħżula”;

—

tissorvelja u tikkoordina superviżuri nazzjonali responsabbli għal istituzzjonijiet finanzjarji u mhux finanzjarji oħra u l-applikazzjoni tar-regoli tal-UE, u twettaq valutazzjonijiet perjodiċi ta’ wħud mill-attivitajiet jew tal-attivitajiet kollha ta’ superviżur finanzjarju wieħed, diversi jew kollha, inkluża l-valutazzjoni tal-għodod u r-riżorsi tagħhom biex tiżgura standards u prattiki superviżorji ta’ livell għoli;

—	tippromovi u tappoġġja l-kooperazzjoni bejn l-UIF u tiffaċilita l-komunikazzjoni transfruntiera u l-analiżi konġunta.

2.5.

L-AMLA se tkun regolata minn President, Bord Eżekuttiv ta’ ħames membri, u Bord Ġenerali b’żewġ strutturi ta’ sħubija u tipi ta’ kompetenza: superviżorja u UIF; dawn se jinkludu l-kapijiet tal-aġenziji nazzjonali ta’ sorveljanza u intelligence biex jirregolaw is-sistema Ewropea integrata ta’ superviżjoni u intelligence finanzjarja. Membru tal-Kummissjoni Ewropea se jkun membru tal-korpi governattivi tal-AMLA. Il-Bord Ġenerali se jinkludi bħala osservaturi rappreżentanti tal-Awtorità Bankarja Ewropea (EBA) u tal-Bank Ċentrali Ewropew (BĊE), li l-kompetenzi u l-għodod tagħhom – il-bażi ta’ data ċentrali AML/CFL u FIU.net – se jiġu ttrasferiti lill-Awtorità l-ġdida. L-AMLA se tibda l-attivitajiet tagħha fl-2024, u se timla l-karigi kollha tagħha u tibda superviżjoni diretta fl-2026.

2.6.

L-ewwel Regolament tal-UE dwar l-AML/CFT jestendi l-lista ta’ entitajiet b’obbligu biex jinkludu fornituri ta’ servizzi tal-kriptoassi, pjattaformi ta’ finanzjament kollettiv u operaturi ta’ migrazzjoni (li jiffaċilitaw l-akkwist ta’ residenza u, f’xi każijiet, nazzjonalità għall-investituri). Il-miżuri ta’ diliġenza dovuta u l-kontrolli huma msaħħa u aktar ċari. Ir-rekwiżiti relatati ma’ pajjiżi terzi u ma’ persuni politikament esposti ġew riveduti. Bl-istess mod, ir-rekwiżiti għas-sjieda benefiċjarja ġew ċċarati u ġew introdotti oħrajn ġodda biex jittaffa r-riskju li l-kriminali jinħbew wara saffi intermedjarji. Ittieħdet azzjoni kontra l-użu ħażin ta’ strumenti tal-portatur u ġie stabbilit limitu massimu ta’ EUR 10 000 għall-użu ta’ flus kontanti.

2.7.

B’kuntrast mar-regolamentazzjoni tas-settur privat, is-Sitt Direttiva dwar il-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus u l-finanzjament tat-terroriżmu tiffoka fuq is-sistema istituzzjonali tagħha u l-adattament tagħha f’kull Stat Membru. Il-proposta tiċċara l-kompetenzi, il-kompiti u l-aċċess għall-informazzjoni tal-UIF, tistabbilixxi qafas għal analiżi konġunta u tipprovdi bażi legali għas-sistema FIU.net. Is-setgħa tas-superviżuri li jaġixxu ġiet imsaħħa u l-mekkaniżmi għall-kooperazzjoni bejn is-superviżuri u ma’ awtoritajiet oħra ġiet imtejba. L-interkonnessjoni tar-reġistri tal-kontijiet bankarji hija prevista.

2.8.

Ir-Regolament propost dwar it-trasferimenti ta’ fondi u ċerti kriptoassi huwa riformulazzjoni tar-Regolament (UE) 2015/847 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (11) dwar it-trasferimenti ta’ fondi, bil-għan li jagħmel ir-rekwiżiti ta’ traċċabbiltà u identifikazzjoni għat-trasferimenti ta’ kriptoassi simili għal dawk fis-seħħ għall-fondi. Fl-istess ħin, il-fornituri tas-servizzi tal-kriptoassi se jkunu soġġetti għar-rekwiżiti tar-Regolament dwar il-ġlieda kontra l-ħasil ta’ flus għal operaturi finanzjarji oħra.

3. Kummenti ġenerali

3.1.

L-ewwel Direttiva dwar il-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus ġiet promulgata fl-1991. Minn dakinhar, ġew adottati erba’ Direttivi oħra dwar l-AML/CFT u għexieren ta’ Direttivi komplementari oħra, relatati mas-sistema finanzjarja jew ma’ reati relatati. Ir-riżultati ta’ dan l-isforz, meqjusa bħala prijorità mill-awtoritajiet tal-UE, sa issa ma kinux sodisfaċenti.

3.2.

Hemm qbil mifrux dwar dan, kif diġà rifless fil-valutazzjonijiet tal-Kummissjoni tal-2019 u dawk tal-istituzzjonijiet bħall-Parlament Ewropew, fir-riżoluzzjonijiet tiegħu ta’ Marzu 2019 u ta’ Lulju 2020 (12), u l-Qorti tal-Awdituri, fir-rapport tagħha ta’ Ġunju 2021, bit-titolu L-isforzi tal-UE fil-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus fis-settur bankarju huma frammentati u l-implimentazzjoni mhijiex suffiċjenti (13), u fil-maġġoranza l-kbira tal-analiżijiet speċjalizzati, akkademiċi u ta’ gruppi ta’ riflessjoni, b’mod partikolari r-Rapport tat-Task Force CEPS-ECRI (14).

3.3.

L-istimi tal-volum tal-ħasil tal-flus jammontaw għal bejn 1 % tal-PDG tal-EU27 (il-Europol u l-Kummissjoni Ewropea) u 1,3 % (il-Qorti tal-Awdituri), jiġifieri bejn EUR 140 u EUR 208 biljun fis-sena. B’mod aktar sinifikanti, skont il-Europol, jiġi rkuprat biss madwar 1 % ta’ dan il-volum. F’dawn l-aħħar snin kien hemm diversi skandli dwar il-ħasil tal-flus li jinvolvu istituzzjonijiet finanzjarji ewlenin, u huwa sinifikanti li ħafna minnhom ma kinux jiġu skoperti mingħajr l-applikazzjoni tal-leġiżlazzjoni Ewropea jew l-intervent tas-superviżuri. Fi kliem ieħor, minkejja l-isforzi u r-rieda tal-Kummissjoni Ewropea u tal-Parlament Ewropew, ma sar l-ebda progress f’termini ta’ riżultati fil-ġlieda kontra l-AML/CFT.

3.4.

Il-pubblikazzjoni Pandora Papers tal-Konsorzju Internazzjonali ta’ Ġurnalisti Investigattivi (ICIJ) reġgħet enfasizzat l-iskala tal-problema tal-ħasil tal-flus u reati relatati, u r-rwol essenzjali tar-rifuġji fiskali biex jiffaċilitaw dawn ir-reati. Għalhekk huwa diffiċli li wieħed jifhem li l-ġuriżdizzjoni l-aktar spiss imsemmija fid-dokumenti mhijiex fuq il-lista tal-UE ta’ “ġuriżdizzjonijiet li ma jikkooperawx”, u li ECOFIN għadu kemm neħħa mil-lista ġuriżdizzjoni oħra li l-leġiżlazzjoni tagħha tagħmilha impossibbli li jiġu identifikati s-sidien veri ta’ kumpaniji u kontijiet.

3.5.

Il-KESE jiġbed l-attenzjoni tal-istituzzjonijiet tal-UE u tal-gvernijiet nazzjonali għall-ħtieġa ta’ protezzjoni robusta tal-ħajja u tal-integrità tal-ġurnalisti, l-impjegati u l-impjegati taċ-ċivil li jirrappurtaw korruzzjoni ekonomika u politika. Il-Kumitat huwa mħasseb li għadd ta’ Stati Membri ma bdewx proċeduri ta’ traspożizzjoni tad-Direttiva (UE) 2019/1937 dwar il-protezzjoni ta’ persuni li jirrapportaw dwar ksur tal-liġi tal-UE, u jistieden lill-Kummissjoni taġixxi biex tiżgura t-traspożizzjoni urġenti tagħha sa tmiem l-2021.

3.6.

Il-fallimenti u l-inadegwatezzi tal-politika tal-UE dwar l-AML/CFT għandhom diversi kawżi, li għandhom effetti kumulattivi: (i) il-frammentazzjoni tal-kompetenzi bejn varjetà ta’ istituzzjonijiet tal-UE u tal-Istati Membri; (ii) in-nuqqas ta’ superviżur wieħed tal-UE għall-AML/CFT; (iii) l-għodod limitati disponibbli għall-korpi kompetenti tal-UE; (iv) koordinazzjoni ħażina, kemm f’inizjattivi ta’ prevenzjoni kif ukoll fit-teħid ta’ azzjoni kontra riskji identifikati, u d-dewmien fl-implimentazzjoni tagħhom; (v) nuqqasijiet fil-ħidma tas-superviżuri u l-UIF f’ħafna pajjiżi; (vi) it-traspożizzjoni tad-Direttivi kienet tard ħafna u b’differenzi sinifikanti bejn l-Istati Membri, u wasslet għal proċeduri amministrattivi u ġudizzjarji mill-Kummissjoni Ewropea; (vii) għarfien insuffiċjenti, f’numru mhux ħażin ta’ pajjiżi, dwar l-importanza tal-ġlieda soda kontra l-ħasil tal-flus u reati relatati; u (viii) id-differenzi li jirriżultaw mid-definizzjonijiet diverġenti ta’ reati fil-kodiċijiet kriminali, li jibdew bil-ħasil tal-flus innifsu, u l-pieni assoċjati; (ix) investigazzjoni inadegwata ta’ reati predikati relatati, b’mod partikolari f’pajjiżi terzi; u x) in-nuqqas ta’ rieda politika min-naħa ta’ xi gvernijiet tal-UE biex jadottaw u jimplimentaw standards Ewropej. Id-differenzi ġeografiċi u settorjali li jirriżultaw minn dawn il-fatturi kollha jgħinu lill-kriminali finanzjarji biex ifasslu l-aktar networks konvenjenti għat-traffikar illeċitu tagħhom.

3.7.

F’xi sitwazzjonijiet, il-kooperazzjoni bejn l-istituzzjonijiet tal-UE ma dehritx bħala meħtieġa. Dan huwa l-każ bil-kooperazzjoni bejn il-Kummissjoni Ewropea u l-EBA fil-proċess ta’ investigazzjoni ta’ ksur tad-dritt tal-Unjoni, li wassal lill-Qorti tal-Awdituri biex tiddikjara li dan il-proċess “mhuwiex effettiv” (15). Lanqas ma kienet dejjem effettiva l-kooperazzjoni bejn is-Servizz Ewropew għall-Azzjoni Esterna (SEAE) u l-KE fit-tfassil tal-lista ta’ “pajjiżi terzi b’riskju kbir” fl-AML/CFT (16). Il-lista tal-Kummissjoni Ewropea, appoġġjata mill-PE, fl-aħħar ġiet irrifjutata mill-Kunsill u l-lista adottata f’Mejju 2020 hija adattament tal-lista tal-FATF, u għandha lakuni notevoli.

4. L-Opinjoni tal-KESE

4.1.

Il-KESE jesprimi l-appoġġ sħiħ tiegħu għall-pakkett leġiżlattiv tal-Kummissjoni, għaliex jemmen li l-implimentazzjoni korretta u fil-pront tiegħu tista’ tkun utli ħafna biex tinbidel sitwazzjoni insostenibbli bħal dik deskritta fil-qosor fit-taqsima preċedenti. B’mod partikolari, jappoġġja l-ħolqien u t-tfassil tal-AMLA li, billi teżerċita s-setgħat superviżorji diretti tagħha, issir il-qalba ta’ sistema superviżorja (u ta’ intelligence) Ewropea tal-AML/CFT, li tintegra superviżuri nazzjonali u UIF fil-Kunsill Ġenerali tagħha u, bħala osservaturi, l-istituzzjonijiet l-oħra tal-UE involuti.

4.2.

Il-KESE jaqbel mad-distribuzzjoni tal-kontenut bejn l-ewwel Regolament u s-Sitt Direttiva u d-dispożizzjonijiet tat-tnejn biex tiġi standardizzata l-leġiżlazzjoni nazzjonali u jiġi ffaċilitat l-operat tal-UIF nazzjonali u superviżuri f’oqsma ewlenin: rekords u rapportar u l-investigazzjoni ta’ tranżazzjonijiet suspettużi permezz ta’ rapporti ta’ attività suspetta, bl-użu ta’ tekniki standardizzati. L-enfasi fuq it-twettiq tad-diversi obbligi tal-awtoritajiet fl-iqsar perjodi ta’ żmien possibbli hija mixtieqa ħafna sabiex tingħeleb waħda mill-problemi attwali ewlenin. Il-KESE jemmen li l-leġiżlazzjoni proposta tirrispetta l-qafas Ewropew għall-protezzjoni tad-data u d-drittijiet ta’ individwi u kumpaniji li fl-aħħar mill-aħħar se jkunu protetti mill-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea (QĠUE).

4.3.

Il-KESE jistieden lill-gvernijiet nazzjonali u l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili Ewropej jappoġġaw l-adozzjoni u l-implimentazzjoni korretta ta’ dan il-pakkett leġiżlattiv. La l-UE u lanqas l-Istat Membru mhuma f’pożizzjoni li jżommu s-sitwazzjoni attwali. Wisq anqas meta l-ġlieda kontra l-konsegwenzi tas-saħħa, ekonomiċi u soċjali tal-pandemija tal-COVID-19, u għall-irkupru tal-ekonomija, jesiġu li l-Istati Membri u l-UE jżidu sostanzjalment ir-riżorsi pubbliċi. Ir-Rapport tas-CEPS-ECRI jgħid li sforzi biex jitwaqqaf, jew tal-inqas jitnaqqas b’mod sinifikanti l-ħasil tal-flus jikkostitwixxu imperattiv morali fi kwalunkwe soċjetà demokratika, fejn iċ-ċittadini kollha huma ħielsa u ugwali quddiem il-liġi, f’sistema ġusta ta’ kooperazzjoni. Nuqqas ta’ ċarezza, dewmien u ineffiċjenza jistiednu biss aktar ħasil ta’flus (17).

4.4.

Il-KESE huwa konxju mill-importanza ta’ sħubijiet pubbliċi-privati f’dan il-qasam. F’xi pajjiżi, il-kapaċità tar-riċerka tinsab fil-biċċa l-kbira fis-settur privat (18). Filwaqt li jistieden lill-istituzzjonijiet tal-UE, meta jimplimentaw il-pakkett leġiżlattiv, biex jagħmlu dak kollu li jistgħu biex jippromovu t-titjib tal-istituzzjonijiet superviżorji nazzjonali u l-UIF, il-Kumitat iridhom ukoll li jiffaċilitaw kemm jista’ jkun is-sħubijiet pubbliċi-privati f’dan il-qasam.

4.5.

It-titjib tal-effettività tal-ġlieda kontra l-kriminalità ekonomika u fiskali probabbilment jirrikjedi, f’ħafna pajjiżi, bidla kulturali u involviment akbar tas-soċjetà ċivili. Din kienet waħda mill-motivazzjonijiet tal-proposta tal-KESE għal Patt Ewropew kontra reati fiskali, l-evitar tat-taxxa u l-ħasil tal-flus (19). Huwa tal-istess fehma bħall-PE, li huwa favur li “[…] tinkiseb lura l-fiduċja tal-pubbliku u li jiġu żgurati sistemi tat-taxxa ġusti u trasparenti u ġustizzja fit-taxxi” (20). Sabiex jintlaħaq dan l-għan, il-KESE jipproponi li jitwaqqaf korp konsultattiv tas-soċjetà ċivili fi ħdan l-AMLA (21), jew bħala korp fl-ambitu tal-Kummissjoni li fih tipparteċipa wkoll l-AMLA, sabiex l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u l-Kumitat innifsu jkunu jistgħu jinvolvu ruħhom b’mod aktar attiv fil-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus u l-finanzjament tat-terroriżmu u jikkontribwixxu permezz tal-esperjenzi u l-proposti tagħhom stess. L-istituzzjonijiet tal-UE u s-soċjetà ċivili organizzata jeħtiġilhom jaġixxu flimkien biex jinfurmaw liċ-ċittadini Ewropej dwar l-impatt negattiv ħafna li l-ħasil tal-flus u r-reati relatati għandhom fuq il-beni pubbliċi u fuq il-prinċipji tal-ġustizzja u l-ekwità li fuqhom hija msejsa d-demokrazija.

4.6.

L-Europol u esperti oħra jemmnu li minn mindu faqqgħet il-pandemija tal-COVID-19, il-ħasil tal-flus u r-reati relatati, b’mod partikolari dawk imwettqa b’mezzi elettroniċi u permezz tal-użu ta’ kriptovaluti u kriptoassi oħra, qegħdin jiżdiedu (22). Għalhekk, il-KESE jemmen li hemm kull ġustifikazzjoni għall-adozzjoni ta’ regolament li jittrattahom bl-istess mod bħal tranżazzjonijiet oħra, li jagħmilha obbligatorja li jiġu identifikati s-sidien reali. Il-Proposta għal Regolament dwar is-swieq fil-kriptoassi (23) hija pass lejn regolamentazzjoni ġenerali u għandha tidħol fis-seħħ b’urġenza, iżda ma tissostitwixxix l-istrumenti kollha meħtieġa għad-difiża kontra r-riskji finanzjarji u reati ta’ dawn il-prodotti finanzjarji.

4.7.

Il-KESE, il-PE u istituzzjonijiet oħra enfasizzaw ir-riskju li toħloq l-eżistenza fl-UE ta’ mijiet ta’ eluf ta’ “kumpaniji fittizji” (24), legalizzati u ġestiti minn ditti legali, kumpaniji ta’ konsulenza jew konsulenti tat-taxxa, li ħafna minnhom jintużaw għall-ħasil tal-flus u reati predikati oħra relatati, kif ukoll għall-evitar tat-taxxa. Ammonti kbar ta’ kapital jgħaddu minnhom. L-awtoritajiet kompetenti, illum, u s-sistema superviżorja Ewropea l-ġdida se jkollhom jistabbilixxu programmi speċifiċi li jimplimentaw ir-regoli għall-identifikazzjoni tas-sidien benefiċjarji ta’ dawn il-kumpaniji u l-emittenti u r-riċevituri tat-tranżazzjonijiet tagħhom sabiex tkun tista’ ssir il-prosekuzzjoni tar-reati ekonomiċi u finanzjarji mwettqa minn ħafna minn dawn il-kumpaniji. L-ebda kumpanija, jew kwalunkwe tip ieħor ta’ entità suxxettibbli li tintuża f’operazzjonijiet ta’ ħasil tal-flus jew ta’ finanzjament tat-terroriżmu, ma għandha titħalla tiġi reġistrata fi kwalunkwe Stat Membru jekk is-sidien aħħarin ma jkunux magħrufa, jew ikunu relatati ma’ tali attivitajiet.

4.8.

Il-KESE jqis li hemm ħtieġa qawwija li l-Istati Membri jlestu b’mod urġenti t-traspożizzjoni tad-Direttiva 2018/1673, li tipprevedi definizzjoni komuni tar-reat tal-ħasil tal-flus. Il-KESE jipproponi Direttiva ġdida li tistabbilixxi definizzjonijiet komuni ta’ reati relatati fil-liġijiet tal-Istati Membri u li l-pieni korrispondenti għal dawn ir-reati għandhom jinżammu f’ċerti limiti. L-Artikolu 83 tat-TFUE jsemmi b’mod espliċitu l-ħasil tal-flus u reati transfruntiera relatati fost dawk li d-definizzjonijiet u l-pieni tagħhom jistgħu jiġu armonizzati permezz ta’ regoli minimi Ewropej.

4.9.

Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni Ewropea teżamina l-possibbiltà li l-AMLA tkun kompletament operattiva, inkluża s-superviżjoni diretta, qabel l-2026. Fi kwalunkwe każ, il-KESE jistieden lill-Kummissjoni Ewropea u lill-istituzzjonijiet l-oħra involuti jsaħħu l-kooperazzjoni tagħhom sadanittant sabiex jimplimentaw il-leġiżlazzjoni eżistenti b’mod aktar effettiv wara l-kummenti magħmula mill-PE u l-QEA. Dan japplika b’mod partikolari għall-EBA, u l-Kumitat tal-AML il-ġdid tagħha, għall-BĊE u għall-Europol. Il-KESE jistieden ukoll lill-Kummissjoni Ewropea, lis-SEAE u lill-Europol iwettqu analiżi ġdida ta’ pajjiżi terzi li aktarx ikunu inklużi f’lista ġdida tal-UE ta’ dawk li ma jikkooperawx dwar l-AML/CFT kemm jista’ jkun malajr.

4.10.

Il-KESE japprezza l-importanza kbira li l-Uffiċċju tal-Prosekutur Pubbliku Ewropew jista’ jkollu fil-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus u l-finanzjament tat-terroriżmu u jistieden lill-istituzzjonijiet Ewropej u lill-Istati Membri jiffaċilitaw l-implimentazzjoni sħiħa tiegħu mingħajr aktar dewmien. Huwa jesprimi dispjaċir għall-ostakli maħluqa minn xi gvernijiet għat-tlestija tal-proċess, b’mod partikolari minn xi gvernijiet li reċentement kellhom il-presidenza temporanja tal-UE. Il-Kumitat jaqbel mal-PE fl-appell tiegħu lill-Kummissjoni Ewropea biex tikkunsidra l-proposta sabiex jiġi stabbilit qafas Ewropew għall-investigazzjonijiet transfruntiera ta’ reati finanzjarji u fiskali.

4.11.

In-natura transnazzjonali tal-ħasil tal-flus tagħmilha neċessarja li tissaħħaħ il-koordinazzjoni bejn il-forzi tal-pulizija nazzjonali u s-servizzi ta’ intelligence. Fl-istess ħin, il-KESE jemmen li jkun utli ħafna li l-Europol tingħata setgħat akbar u riżorsi umani u materjali suffiċjenti biex tiġġieled il-ħasil tal-flus u l-finanzjament tat-terroriżmu, u l-kriminalità organizzata transnazzjonali, u tikkoordina l-forzi tal-pulizija nazzjonali. Koordinazzjoni effettiva tal-Uffiċċju tal-Prosekutur Pubbliku Ewropew, tal-AMLA l-ġdida u tal-Europol tista’ tkun l-fattur ewlieni għas-suċċess prattiku tal-pakkett leġiżlattiv il-ġdid.

4.12.

Il-KESE jemmen li għandha titfassal lista ġdida, realistika u veritiera tal-ġuriżdizzjonijiet li ma jikkooperawx. Huwa jipproponi wkoll li l-Kummissjoni tfassal direttiva li tistabbilixxi li l-kumpaniji u l-individwi involuti fil-kriminalità finanzjarja jew fil-ħasil tal-flus għandhom jiġu esklużi minn kwalunkwe proċess tal-akkwist pubbliku.

4.13.

Il-KESE jemmen ukoll li r-relazzjoni attwali bejn l-UIF tal-Istati Membri għandha tinżamm u tiġi inkluża fl-istruttura l-ġdida tal-AMLA. L-informazzjoni u l-alleanzi strateġiċi mibnija matul is-snin bejn l-UIF ta’ Stati Membri differenti ma jistgħux jintilfu.

4.14.

Proporzjon sinifikanti tal-ħasil tal-flus iseħħ barra mis-sistema finanzjarja, permezz tal-użu ta’ flus għax-xiri ta’ oġġetti li sussegwentement huma legalizzati jew maħżuna, jew permezz ta’ ċerti tranżazzjonijiet kummerċjali. Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tistudja kif il-pakkett leġiżlattiv propost jista’ jiġi applikat bl-aktar mod effettiv għas-suq f’xogħlijiet tal-arti, u assi ta’ valur għoli u l-ħażna tagħhom f’portijiet ħielsa, imħażen doganali u żoni ekonomiċi speċjali, kif ukoll għal ċerti tranżazzjonijiet kummerċjali, tranżazzjonijiet kummerċjali li jinvolvu self mingħajr imgħax imħallas lura f’pajjiż ta’ destinazzjoni, investimenti fil-proprjetà immobbli u tranżazzjonijiet ma’ kumpaniji tal-logħob tal-azzard. Ir-riżultati ta’ studju bħal dan għandhom, fejn xieraq, iservu bħala bażi għal aktar proposti leġiżlattivi għall-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus u r-reati relatati.

4.15.

L-attività tal-maġġoranza l-kbira ta’ organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili mingħajr skop ta’ qligħ issaħħaħ id-demokrazija billi tagħmilha parteċipattiva, kif ukoll billi hija settur ekonomiku ta’ valur dejjem jikber. Ħafna minnhom fil-fatt kienu qed jiġġieldu kontra l-ħasil tal-flus u kkontribwixxew għall-iżvelar ta’ prattiki ta’ ħasil tal-flus. Madankollu, xi organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili mingħajr skop ta’ qligħ jistgħu jintużaw f’operazzjonijiet ta’ ħasil tal-flus. Għal din ir-raġuni, meta jitfasslu politiki dwar l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili mingħajr skop ta’ qligħ, kull valutazzjoni tar-riskju f’dan is-settur trid issir b’reqqa liema bħalha, sabiex jiġu identifikati każijiet tal-użu ta’ tali organizzazzjonijiet għal skopijiet illegali mingħajr ma jiġi promoss trażżin tal-iżvilupp tagħhom jew gvernijiet awtoritarji jitħallew jattakkaw organizzazzjonijiet li jikkritikawhom.

5. Kummenti speċifiċi

5.1.

Matul il-pandemija, minbarra żieda fit-tranżazzjonijiet virtwali u użu akbar tal-kriptoassi, kiber is-suq għall-NFTs (Tokens Mhux Funġibbli) (25), li jċaqilqu l-flus bejn il-fruntieri (USD 2,5 biljun fl-ewwel nofs tal-2021) bl-użu tat-teknoloġija tal-blockchain. Il-KESE jipproponi li l-operaturi tal-NFTs (is-suq) jiġu inklużi fil-lista tal-entitajiet b’obbligu. Bl-istess mod, it-“tranżazzjonijiet mhux fi flus”, li qed jintużaw għall-ħasil tal-flus, jeħtieġ li jiġu mmonitorjati.

5.2.

Il-pandemija naqqset l-użu tal-flus. Dan, flimkien mad-deċiżjoni li ma jibqgħux jiġu stampati l-karti ta’ EUR 500, ħoloq il-ħtieġa li l-kriminali “jaħslu” dawn il-flus u jdaħħluhom fl-ekonomija reali. Għalhekk, il-KESE jirrakkomanda li l-Kummissjoni Ewropea teżamina l-possibbiltà li tnaqqas il-limitu tat-tranżazzjonijiet fi flus għal anqas minn EUR 10 000, filwaqt li tqis is-sitwazzjonijiet differenti fid-diversi Stati Membri.

5.3.

Il-KESE jqis li huwa essenzjali li l-UIF jiffunzjonaw kif suppost. Dan jirrikjedi riżorsi tekniċi u umani suffiċjenti u ta’ livell għoli. Il-kapaċità tagħhom li jaħdmu flimkien ma’ UIF u awtoritajiet oħra tal-UE trid tissaħħaħ, bi standards, proċeduri u għodod tal-IT kompatibbli, u taħriġ suffiċjenti u komparabbli għall-persunal kollu tagħhom. L-AMLA għandha tikkoopera mal-awtoritajiet nazzjonali kompetenti biex timmassimizza l-effiċjenza tal-ħidma tagħha. Il-Kumitat jistieden lill-gvernijiet nazzjonali, speċjalment dawk li ssemmew fir-rakkomandazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiż tas-Semestru Ewropew, biex jagħtu prijorità lill-objettiv tal-operat bla xkiel tal-UIF u jippromovu kooperazzjoni effettiva mal-awtoritajiet Ewropej.

5.4.

Il-KESE jemmen li l-kwalità professjonali għolja, l-esperjenza, l-indipendenza – fis-sens li jiġu difiżi biss l-interessi u l-valuri tal-UE – u l-onestà tal-maniġers tal-AMLA u ta’ persunal ieħor tal-AMLA huma essenzjali għall-funzjonament tajjeb tagħha. Għalhekk, ir-rigorożità u t-trasparenza jridu jirregolaw il-proċess tal-għażla. Il-Kumitat jipproponi li l-Kummissjoni tħejji lista ta’ prinċipji u valuri li fuqhom ikunu bbażati l-proċessi inizjali ta’ reklutaġġ u li jistgħu jitqiesu fil-Kodiċi ta’ Etika li għandu jitfassal u jiġi approvat mill-korpi tal-Awtorità.

5.5.

Il-KESE jtenni l-proposta (26) – f’konformità ma’ dik tal-PE – li jitneħħew gradwalment l-iskemi ta’ residenza b’investiment u jiġu pprojbiti l-iskemi ta’ nazzjonalità u, sadanittant, li jiġi vverifikat b’mod rigoruż li dawk li jibbenefikaw minnhom ikunu ssodisfaw l-obbligi legali tagħhom fil-pajjiżi ta’ oriġini tagħhom u ma jkunux involuti f’operazzjonijiet ta’ ħasil tal-flus.

5.6.

Il-KESE jipproponi li l-Kummissjoni Ewropea toħloq bażi tad-data biex tipprovdi lill-SMEs b’informazzjoni dwar sanzjonijiet fuq individwi u kumpaniji, u d-durata tagħhom, fir-rigward tal-finanzjament tat-terroriżmu.

5.7.

L-AMLA jeħtiġilha tingħata baġit suffiċjenti biex jintlaħqu l-isfidi ewlenin li l-objettivi u l-missjonijiet tagħha se jippreżentawlha. Ġlieda effettiva kontra l-ħasil tal-flus u l-finanzjament tat-terroriżmu se ttejjeb b’mod sinifikanti d-dħul mit-taxxa tal-Istati Membri, li jeħtieġ li jiffaċċjaw l-isfidi tat-trasformazzjonijiet ekoloġiċi u diġitali u t-tranżizzjonijiet ġusti tagħhom, kif ukoll li jkunu fattur fit-titjib tal-koeżjoni soċjali u politika tagħhom. Għandhom jiġu kkunsidrati l-ispejjeż li jeħtieġ li jġarrbu l-kumpaniji biex jissodisfaw l-obbligi legali l-ġodda, li jeħtieġ li jiġu vvalutati fuq bażi regolari għall-effettività tagħhom. Il-KESE jipproponi li l-AMLA tiġi ffinanzjata mill-baġit tal-UE.

5.8.

Aspett kruċjali ta’ AML/CFT ta’ suċċess huwa d-disponibbiltà ta’ bażijiet tad-data interkonnessi tajbin u reġistri ta’ sjieda benefiċjarja ta’ kontijiet, proprjetà, trusts jew fiduċjarji u tranżazzjonijiet, u li dawn ikunu faċilment aċċessibbli għal persuni awtorizzati. Bid-daqs u l-veloċità dejjem akbar tal-aċċess għal dawn ir-reġistri u l-bażijiet tad-data, ir-rekwiżit għall-protezzjoni tad-data personali qed jiżdied. Il-KESE jemmen li din hija kwistjoni li jeħtieġ li tiġi indirizzata bl-akbar attenzjoni.

Brussell, it-8 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) COM(2020) 593 final

(2) Id-Direttiva (UE) 2018/1673 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-23 ta’ Ottubru 2018 dwar il-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus permezz tal-liġi kriminali (ĠU L 284, 12.11.2018, p. 22).

(3) Id-Direttiva (UE) 2019/1937 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-23 ta’ Ottubru 2019 dwar il-protezzjoni ta’ persuni li jirrapportaw dwar ksur tal-liġi tal-Unjoni (ĠU L 305, 26.11.2019, p. 17).

(4) COM(2019) 360 final, COM(2019) 370 final, COM(2019) 371 final u COM(2019) 372 final tal-24.7.2019.

(5) C(2020) 2800.

(6) ĠU C 429, 11.12.2020, p. 6.

(7) COM(2021) 421 final.

(8) COM(2021) 420 final.

(9) COM(2021) 423 final.

(10) COM(2021) 422 final.

(11) Ir-Regolament (UE) 2015/847 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-20 ta’ Mejju 2015 dwar l-informazzjoni li takkumpanja t-trasferimenti ta’ fondi u li jħassar ir-Regolament (KE) Nru 1781/2006 (ĠU L 141, 5.6.2015, p. 1).

(12) Riżoluzzjoni tal-PE tas-26 ta’ Marzu 2019 dwar il-kriminalità finanzjarja, l-evażjoni tat-taxxa u l-evitar tat-taxxa (ĠU C 108, 26.3.2021, p. 8) u Riżoluzzjoni tal-PE tal-10.7.2020.

(13) QEA Rapport Speċjali 13/2021.

(14) CEPS-ECRI: TF Report: AML in the EU (Rapport tat-Task Force CEPS-ECRI: Il-ġlieda kontra l-ħasil ta’ flus fl-UE), Jannar 2021.

(15) QEA, Ibid, punt 86. F’għaxar snin, il-Bord tas-Superviżuri tal-EBA ma mexxa l-ebda investigazzjoni AML/CFT fuq inizjattiva tiegħu stess. Peress li ma għandu l-ebda obbligu legali li jirrispondi f’waqtu għat-talbiet, huwa investiga biss tnejn mill-erba’ lmenti mressqa mill-Kummissjoni Ewropea.

(16) QEA, Ibid, punti 26 u 28.

(17) CEPS-ECRI t, Ibid p. 2

(18) CEPS-ECRI, Ibid p. iv

(19) Opinjoni tal-KESE dwar “Il-ġlieda kontra l-frodi tat-taxxa, l-evitar tat-taxxa u l-ħasil tal-flus” (ĠU C 429, 11.12.2020, p. 6), punti 3.4, 3.5 u 3.6.

(20) Riżoluzzjoni tal-PE tal-10/07/2020 dwar il-Pjan ta’ Azzjoni dwar l-AML/CFT.

(21) Mindu nħolqu sabiex jgħinu jiffaċilitaw il-konsultazzjoni mal-partijiet ikkonċernati, l-EBA, l-ESMA (l-Awtorità Ewropea tat-Titoli u s-Swieq) u l-EIOPA (l-Awtorità Ewropea tal-Assigurazzjoni u l-Pensjonijiet tax-Xogħol) għandhom gruppi tal-partijiet ikkonċernati, iffurmati minn membri li jirrappreżentaw fi proporzjonijiet bilanċjati kumpaniji privati, konsumaturi, utenti, rappreżentanti tal-impjegati ta’ kumpaniji settorjali, u akkademiċi tal-ogħla grad.

(22) Europol-EFECC: Enterprising criminals. Europe’s fight against the global networks of financial and economic crime (06/2020); u WCA: COVID 19 opened the doors for a new wave of money laundering.

(23) COM(2020) 593 final.

(24) “kumpanija faċċata” jew “fantażma” jew “fittizja”: kumpanija mingħajr attività ekonomika reali fil-pajjiż fejn hija rreġistrata u l-ebda impjegat jew ftit impjegati. Uħud minnhom jintużaw għall-ħasil tal-flus, l-evitar tat-taxxa jew biex tiġi evitata d-Direttiva dwar l-istazzjonar ta’ ħaddiema. Ara: EPRS, 10/2018: “An overview of shell companies in the European Union”; FMI, F&D, 09/2019: Damgaard, Elkjaer u Johannesen: The Rise of Phantom Investments u l-opinjoni tal-KESE “Il-ġlieda kontra l-frodi tat-taxxa, l-evitar tat-taxxa u l-ħasil tal-flus” (ĠU C 429, 11.12.2020, p. 6).

(25) Reuters, 6/06/2021: NFT sales volume.

(26) ĠU C 47, 11.2.2020, p. 81 u ĠU C 429, 11.12.2020, p. 6.

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/97

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni — Strateġija għall-Finanzjament tat-Tranżizzjoni lejn Ekonomija Sostenibbli”

(COM(2021) 390 final)

(2022/C 152/16)

Relatur:	Judith VORBACH
Korelatur:	Jörg Freiherr FRANK VON FÜRSTENWERTH

Konsultazzjoni	Kummissjoni Ewropea, 10.8.2021
Bażi legali	Artikolu 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għall-Unjoni Ekonomika u Monetarja u l-Koeżjoni Ekonomika u Soċjali
Adottata fis-sezzjoni	23.11.2021
Adottata fil-plenarja	8.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	123/1/2

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-politika ekonomika tal-UE għandha tkun ibbażata kemm fuq il-miri stabbiliti fl-Artikolu 3 tat-Trattat tal-UE kif ukoll fuq l-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli tan-NU. Għalhekk, il-finanzjament sostenibbli għandu jsegwi wkoll approċċ multidimensjonali li jinkludi għanijiet ambjentali u soċjali. Sfortunatament, ħafna mill-miżuri msemmijin fil-Komunikazzjoni ma jqisux is-sostenibbiltà soċjali. L-amalgamazzjoni tal-politiki ta’ sostenibbiltà mal-politiki diġitali u tal-COVID-19 tista’ tagħti aktar piż lill-politika tal-UE. Il-politika ambjentali għandha timxi id f’id ma’ ekonomija tal-UE aktar b’saħħitha u l-ħolqien ta’ impjiegi tajbin. Għandhom jiġu sfruttati sinerġiji bejn l-Unjoni tas-Swieq Kapitali u l-istrateġija għal finanzjament sostenibbli. Pereżempju, it-trasparenza żżid l-effiċjenza tas-suq u hija fl-istess ħin il-bażi għall-aċċess għal finanzjament sostenibbli.

1.2.

Il-KESE jappoġġja bis-sħiħ l-għan li l-investimenti jiġu orjentati mill-ġdid b’tali mod li jikkontribwixxu għat-tranżizzjoni tal-UE lejn ekonomija sostenibbli. Il-parti l-kbira tal-miżuri deskritti fil-Komunikazzjoni huma loġiċi, iżda ħafna drabi jidhru eżitanti fid-dawl tal-ħtieġa urġenti li tittieħed azzjoni. Iż-żmien huwa fattur deċiżiv, speċjalment fil-politika dwar it-tibdil fil-klima. Huwa meħtieġ sett ta’ regoli konsistenti u sekwenzjat tajjeb biex tiġi evitata kumplessità eċċessiva ħalli l-istrateġija taħdem fil-prattika. Wasal iż-żmien li minflok ma nistinkaw għall-perfezzjoni, nimplimentaw miżuri. Is-“sustainability washing” qarrieqi jistħoqqlu aktar attenzjoni. B’mod ġenerali, l-istrateġija għal finanzjament sostenibbli se twassal biss għall-effetti ta’ tmexxija mixtieqa jekk tkun parti minn politika ekonomika globali mmirata lejn is-sostenibbiltà. Ir-regolamentazzjoni u l-investiment pubbliku għandhom rwol kruċjali x’jaqdu.

1.3.

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) japprezza l-impenn tal-Kummissjoni li tniedi t-tranżizzjoni lejn ekonomija sostenibbli tal-UE u jistieden lill-Kunsill u lill-Parlament Ewropew biex jappoġġjaw dawn l-isforzi. Il-KESE jappella biex l-imsieħba soċjali u s-soċjetà ċivili jkunu involuti fit-tfassil u l-implimentazzjoni ta’ finanzjament sostenibbli. Dawn għandhom ikunu rrappreżentati b’mod adegwat kemm fil-Pjattaforma dwar il-Finanzi Sostenibbli kif ukoll fil-Grupp Konsultattiv Ewropew għar-Rappurtar Finanzjarju (EFRAG). Jekk, pereżempju, ikunu involuti l-kriterji ESG (1) – u b’hekk ukoll kwistjonijiet li jaffettwaw id-dinja tax-xogħol –, l-organizzazzjonijiet tal-imsieħba soċjali rilevanti għandhom jiġu kkonsultati wkoll direttament. B’mod ġenerali, il-KESE jikkritika l-prattika li l-atti delegati jintużaw b’mod eċċessiv biex jirregolaw kwistjonijiet importanti b’rabta mal-istrateġija.

1.4.

It-tassonomija tal-UE trid tirrifletti livell ta’ ambizzjoni ogħla minn dak previst fil-leġiżlazzjoni tal-UE. Is-suċċess tagħha jiddependi mill-aċċettazzjoni wiesgħa tagħha. L-attivitajiet inklużi fiha ma għandhomx jipperikolaw l-għanijiet ambjentali jew l-istandards soċjali u għandhom jikkonformaw mal-prinċipju ta’ prekawzjoni. Sezzjonijiet kbar tas-soċjetà ċivili tal-UE għandhom dubji serji dwar jekk dan japplikax, pereżempju, għall-enerġija nukleari jew għall-gass naturali. Għalhekk, il-KESE minflok jemmen li dawn it-tipi ta’ attivitajiet ekonomiċi kontroversjali, li xorta jista’ jkollhom rwol utli matul il-perjodu ta’ tranżizzjoni, jistgħu possibbilment jiġu indirizzati aħjar b’mod separat mit-tassonomija tal-UE nnifisha. Barra minn hekk, il-KESE għandu jikkunsidra li jieħu inizjattiva separata dwar din il-kwistjoni. Il-KESE jappoġġja l-integrazzjoni tal-għanijiet ambjentali l-oħra kif ukoll l-espansjoni biex jiġu inklużi attivitajiet ekonomiċi bi prestazzjoni ambjentali medja u attivitajiet ekonomiċi li ma għandhom l-ebda impatt sinifikanti fuq is-sostenibbiltà ambjentali u dawk li jagħmlu ħsara sinifikanti lis-sostenibbiltà ambjentali. Il-proposti għandhom jiġu ppreżentati malajr. Sabiex tiżdied l-effettività tat-tassonomija u l-istandards, dawn għandhom iservu bħala bażi f’diversi oqsma. Madankollu, huwa importanti li jiġu evitati lakuni għall-greenwashing.

1.5.

Il-KESE jilqa’ l-objettiv li l-aċċess għal finanzjament sostenibbli għandu jsir aktar faċli għal investituri żgħar u l-SMEs u jirrimarka l-importanza li jiġu żgurati kundizzjonijiet ta’ finanzjament ġusti. Huwa jappoġġja wkoll il-passi biex jiġi estiż ir-rappurtar tas-sostenibbiltà, peress li l-politika korporattiva sostenibbli hija wkoll fl-interess tal-klijenti tal-SMEs u tas-soċjetà ċivili kollha kemm hi. Ir-rekwiżiti ta’ rappurtar m’għandhomx jinvolvu riżorsi u spejjeż eċċessivi, iżda għandhom jikkontribwixxu b’mod effettiv għat-trasparenza sabiex tittejjeb l-effiċjenza tas-suq u b’hekk jiġi ffaċilitat aċċess aħjar għall-finanzjament. Bħala parti minn baġit ekoloġiku, il-KESE jirrakkomanda li dan jintrabat ma’ regola tad-deheb futura għall-investiment.

1.6.

Il-miżuri msemmijin biex jappoġġjaw investiment soċjali kredibbli għadhom ferm ’il bogħod minn dak li huwa meħtieġ u għandhom jissaħħu wkoll. L-enfasi fuq is-sostenibbiltà soċjali għandha tiżdied sabiex in-nies u d-dinja tax-xogħol ikunu fiċ-ċentru. L-imsieħba soċjali u s-soċjetà ċivili għandhom ikunu involuti bis-sħiħ, u l-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali u l-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli tan-NU għandhom iservu bħala bażi. Tassonomija integrata li tħaddan għanijiet ambjentali u soċjali b’mod ugwali għandha l-potenzjal li ssir il-bażi siewja għal UE sostenibbli mil-lat ekonomiku, soċjali u ekoloġiku. Bħala parti mill-obbligi ta’ żvelar relatati mas-sostenibbiltà, l-indikaturi tad-drittijiet tal-impjegati u tad-drittijiet tal-bniedem b’mod partikolari għandhom jiġu eżaminati bir-reqqa u mtejba.

1.7.

Jeħtieġ li jiġu kkunsidrati fatturi ta’ sostenibbiltà fil-ġestjoni tar-riskju tas-settur finanzjarju u l-provvista tal-kapital, li għandhom jiġu indirizzati permezz ta’ regolamentazzjoni u, fuq medda qasira ta’ żmien, anke fuq livell tekniku. Il-KESE jirrakkomanda politika ta’ ekwità soda u li tħares ’il quddiem u valutazzjoni tar-riskju strettament ekonomika sabiex il-ponderazzjoni tar-riskju tkun ibbażata fuq ir-riskji reali ta’ stabbiltà. Jeħtieġ li jitqiesu l-effetti tar-riskji għas-sostenibbiltà fuq il-banek u l-assigurazzjoni u anke fuq l-istabbiltà tas-settur finanzjarju kollu kemm hu. Bħala parti mill-immappjar sistematiku tar-riskji ESG fil-klassifikazzjonijiet tal-kreditu, id-dibattitu dwar l-aġenzija tal-klassifikazzjoni tal-kreditu tal-UE għandu jitnieda mill-ġdid u b’hekk jiġi kkonsolidat ir-rwol ewlieni tal-UE fis-sostenibbiltà.

1.8.

Il-KESE jilqa’ l-passi meħudin biex jiżdied il-monitoraġġ tar-riskji sistemiċi li jirriżultaw mill-kriżi klimatika u jissuġġerixxi li l-oqsma kollha tas-settur finanzjarju jkunu koperti kemm jista’ jkun. Wasal ukoll iż-żmien li finalment nikkunsidraw ir-riskji tas-sostenibbiltà soċjali, li qed jipperikolaw il-koeżjoni soċjali b’riżultat tad-distakki fid-distribuzzjoni li qed jiżdiedu. Il-KESE jappoġġja wkoll li tiżdied in-natura obbligatorja tar-rappurtar dwar is-sostenibbiltà mill-istituzzjonijiet finanzjarji. Fil-kuntest ta’ dmirijiet fiduċjarji u regolai ta’ intendenza, ma għandu jkun hemm l-ebda trasferiment sproporzjonat ta’ riskji bi skuża ta’ miżuri ekoloġiċi, u l-klassifikazzjoni ta’ investimenti mhux sostenibbli għandha tiġi adattata bir-reqqa.

1.9.

L-awtoritajiet superviżorji għandhom jingħataw mingħajr dewmien is-setgħat li bihom jindirizzaw il-greenwashing. Definizzjoni għal dan tista’ tiffaċilitah. Huwa utli wkoll li jiġi stabbilit qafas ta’ monitoraġġ biex jitkejjel il-progress tas-sistema finanzjarja tal-UE. Il-KESE jappella biex is-soċjetà ċivili tiġi inkluża fil-valutazzjoni tal-allinjament tas-swieq finanzjarji mal-għanijiet tas-sostenibbiltà. Fl-aħħar nett, għandha tiġi appoġġjata wkoll kooperazzjoni mtejba bejn l-awtoritajiet superviżorji u l-BĊE. Is-soċjetà ċivili għandha tkun involuta fir-riċerka dwar is-sostenibbiltà fil-finanzi, li għandha tinkludi s-sostenibbiltà soċjali.

1.10.

Il-KESE jilqa’ l-fatt li l-Kummissjoni ser tippromovi kunsens ambizzjuż fil-fora internazzjonali, minħabba li s-swieq globali jeħtieġu kundizzjonijiet qafas rikonoxxuti fuq livell globali. Il-kumpaniji Ewropej m’għandhomx jiffaċċjaw tant regolamenti differenti sal-punt li jsofru minn żvantaġġi kompetittivi serji. Dan jinkludi wkoll li jkun hemm aċċess globali għal data li tippermetti li tiġi vvalutata s-sostenibbiltà tal-investimenti u regolamentazzjoni u superviżjoni adegwata tal-fornituri tad-data ESG. Il-fatt li l-koordinazzjoni internazzjonali ssir bil-mod ma għandux iwassal għal dewmien fil-miżuri fil-livell tal-UE. Bħala parti mill-approfondiment tal-ħidma tal-Pjattaforma Internazzjonali dwar il-Finanzi Sostenibbli, il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni biex taħdem lejn kooperazzjoni aktar mill-qrib mhux biss mas-settur privat, iżda wkoll mas-soċjetà ċivili. Il-KESE jappella bil-qawwa biex is-sostenibbiltà soċjali tingħata wkoll kunsiderazzjoni akbar fil-livell internazzjonali, anke f’konformità mal-SDGs tan-NU.

2. Kuntest ta’ din l-Opinjoni

2.1.

Il-qafas għal finanzjament sostenibbli huwa mistenni li jkollu rwol ewlieni fl-implimentazzjoni tal-Ftehim ta’ Pariġi dwar il-Klima u l-ilħuq tal-għanijiet tal-Patt Ekoloġiku. Peress li, skont il-Kummissjoni, il-livell ta’ investiment meħtieġ imur ferm lil hinn mill-kapaċità tas-settur pubbliku, il-qafas għal finanzjament sostenibbli huwa maħsub biex jgħin jidderieġi flussi finanzjarji privati f’attivitajiet ekonomiċi rilevanti. It-tisħiħ reċiproku tal-qafas finanzjarju sostenibbli u l-Unjoni tas-Swieq Kapitali għandu joħloq ukoll opportunitajiet ġodda (2).

2.2.

L-istrateġija għal finanzjament sostenibbli għall-2018 tikkonsisti f’tassonomija, sistema ta’ żvelar għal kumpaniji u mezzi ta’ investiment li jinkludu punti ta’ riferiment, standards u tikketti. Il-Kummissjoni tirrimarka li sar ħafna progress fit-tqegħid tal-pedamenti għall-qafas ta’ finanzjament sostenibbli, iżda għad fadal ħafna xi jsir. B’din l-inizjattiva, il-Kummissjoni qed tniedi fażi ġdida fl-istrateġija tal-UE għal finanzjament sostenibbli, li issa tiffoka fuq il-finanzjament tat-tranżizzjoni tal-ekonomija reali għas-sostenibbiltà, l-inklużività, ir-reżiljenza u l-kontribut tas-settur finanzjarju u l-għanijiet globali.

3. Kummenti ġenerali

3.1.

Il-KESE jappoġġja politika ekonomika orjentata lejn il-prosperità li tinkludi diversi għanijiet: is-sostenibbiltà ambjentali, it-tkabbir sostenibbli u inklużiv, il-livell massimu ta’ impjiegi u x-xogħol ta’ kwalità għolja, id-distribuzzjoni ġusta, is-saħħa u l-kwalità tal-ħajja, l-istabbiltà finanzjarja, l-istabbiltà fil-prezzijiet, il-kummerċ ibbilanċjat ibbażat fuq struttura industrijali u ekonomika ġusta u kompetittiva, u finanzi pubbliċi stabbli. Dawn l-objettivi huma konsistenti kemm mal-objettivi stabbiliti fl-Artikolu 3 tat-Trattat tal-UE kif ukoll mal-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli (SDGs) tan-NU. Għalhekk huwa ta’ dispjaċir li l-istrateġija ta’ finanzjament sostenibbli fil-biċċa l-kbira tirreferi biss għall-miri tal-klima. Il-KESE jirrakkomanda approċċ olistiku li jqis l-għanijiet ekoloġiċi u soċjali u jiżgura l-bilanċ tagħhom. Sabiex jiġu evitati l-ostakli u jinbena l-kunsens meħtieġ, il-politika dwar it-tibdil fil-klima għandha tiġi kkunsidrata f’kuntest ekonomiku ffukat fuq il-prosperità.

3.2.

L-amalgamazzjoni tal-politiki ta’ sostenibbiltà mal-politika diġitali u l-politika ta’ wara l-COVID-19 tista’ tagħti aktar importanza lill-azzjoni tal-UE. Il-politika ambjentali għandha timxi id f’id mal-ħolqien ta’ impjiegi ta’ kwalità għolja, distribuzzjoni ġusta tal-ispejjeż u r-riskji, u t-tisħiħ tal-ekonomija tal-UE, speċjalment fil-livell globali. Jeħtieġ li jiġu sfruttati wkoll is-sinerġiji bejn il-proġett tal-Unjoni tas-Swieq Kapitali u l-istrateġija għal finanzjament sostenibbli. It-trasparenza u l-informazzjoni huma elementi essenzjali ta’ swieq effiċjenti u fl-istess ħin prerekwiżit għal finanzjament sostenibbli. B’mod ġenerali, dan itejjeb ukoll l-aċċess ta’ kumpaniji żgħar u ta’ daqs medju għal finanzjament sostenibbli mil-lat soċjali u ekoloġiku. Barra minn hekk, il-Grupp ta’ Esperti Tekniċi tal-Partijiet Interessati tal-UE jenfasizza l-ħtieġa li jaħdem ma’ kumpaniji żgħar u jappoġġjahom fl-isforzi tagħhom biex jikkonformaw mar-rekwiżiti ta’ rappurtar dwar is-sostenibbiltà.

3.3.

Il-KESE jappoġġja bil-qawwa l-għan li l-investimenti jiġu orjentati mill-ġdid u promossi b’tali mod li jikkontribwixxu għat-tranżizzjoni tal-UE lejn ekonomija sostenibbli. Għalkemm il-biċċa l-kbira tal-miżuri msemmijin fil-qafas tal-istrateġija huma loġiċi, ħafna drabi huma biss reviżjonijiet, jew dispożizzjonijiet għal atti legali potenzjali, jew ma jkun hemm l-ebda skeda ta’ żmien. Madankollu, iż-żmien u l-effettività huma fatturi deċiżivi, speċjalment fil-qasam tal-politika dwar it-tibdil fil-klima. Minflok infittxu l-perfezzjoni, għandu jkun possibbli li wieħed ilaħħaq ma’ ċertu grad ta’ inċertezza, fehmiet diverġenti u mistoqsijiet mhux imwieġba. Il-passi li jmiss issa jridu jittieħdu mingħajr aktar dewmien u għandha ssir analiżi dwar kemm ir-regolamenti eżistenti huma konformi ma’ xulxin. Huwa meħtieġ sett ta’ regoli ordnat, sekwenzjat tajjeb u konsistenti mingħajr kumplessità eċċessiva u duplikazzjoni sabiex l-istrateġija tirnexxi fil-prattika.

3.4.

Il-KESE japprezza l-impenn tal-Kummissjoni li timplimenta t-tranżizzjoni lejn ekonomija sostenibbli tal-UE. Madankollu, il-ħidma bażika għall-iżvilupp ta’ tassonomija jew rappurtar dwar is-sostenibbiltà qed tiġi ddelegata: fir-rigward tat-tassonomija, lill-Pjattaforma dwar il-Finanzi Sostenibbli u, fir-rigward tar-rappurtar dwar is-sostenibbiltà, lill-Grupp Konsultattiv Ewropew għar-Rappurtar Finanzjarju (EFRAG). Sabiex tinkiseb it-tranżizzjoni għas-sostenibbiltà, il-korpi kollha tal-UE li jieħdu d-deċiżjonijiet u l-Istati Membri huma meħtieġa bl-istess mod. Il-KESE jistieden lill-Kunsill u lill-Parlament Ewropew b’mod partikolari biex jappoġġjaw u jieħdu passi lejn is-sostenibbiltà.

3.5.

Il-KESE jikkritika l-prattika li l-atti delegati jintużaw b’mod eċċessiv biex jirregolaw kwistjonijiet importanti b’rabta mal-politika ekonomika minflok proċedura leġiżlattiva ordinarja. L-imsieħba soċjali u s-soċjetà ċivili għandhom ikunu involuti bis-sħiħ fit-tfassil u l-implimentazzjoni ta’ finanzjament sostenibbli u, b’mod partikolari, fl-iżvilupp ta’ kriterji ambjentali, soċjali u ta’ governanza jew ESG. Għandha tiġi żgurata r-rappreżentanza bbilanċjata tagħhom fil-Pjattaforma dwar il-Finanzi Sostenibbli u l-EFRAG. Peress li t-tassonomija u r-rappurtar dwar is-sostenibbiltà jindirizzaw ukoll kwistjonijiet tad-dinja tax-xogħol, l-involviment dgħajjef ħafna tat-trade unions mhuwiex aċċettabbli (3). B’mod ġenerali, l-imsieħba soċjali għandhom ukoll jiġu kkonsultati direttament dwar mistoqsijiet relatati mad-dinja tax-xogħol.

3.6.

It-tilħiq tal-miri klimatiċi tirrappreżenta ġid pubbliku interġenerazzjonali u internazzjonali li jġib miegħu r-riskju ta’ parassitiżmu u falliment tas-suq. Ma jistax jiġi preżunt li l-kumpaniji li jikkompetu se jinkludu b’mod volontarju l-effetti esterni fil-prezzijiet u b’hekk jassumu r-rwol ta’ “pulizija tat-tranżizzjoni”. Lanqas mhu mistenni li se jkun hemm tibdil kbir ħafna fl-investimenti fuq il-bażi ta’ awtoregolazzjoni b’riżultat ta’ trasparenza akbar. Għalhekk, l-istrateġija tal-finanzi sostenibbli se tkun effettiva biss u jkollha l-effetti mixtieqa ta’ orjentazzjoni politika jekk tkun parti minn politika (ekonomika) ġenerali orjentata lejn is-sostenibbiltà u regolamenti korrispondenti. Iċ-ċarezza tal-politika tiffaċilita wkoll il-ġestjoni tar-riskju fis-settur finanzjarju.

3.7.

L-investiment pubbliku jkompli jaqdi wkoll rwol kruċjali, anke fid-dawl tal-fatt li ħafna drabi jistimula aktar investiment privat. Sfortunatament, il-qafas fiskali tal-UE ħafna drabi ħoloq inċentivi biex inaqqas l-investiment pubbliku (4), li rriżulta f’nuqqas ta’ investiment fis-sostenibbiltà u l-inklużjoni. Kemm l-investiment privat kif ukoll l-investiment pubbliku għandhom jiġu orjentati mill-ġdid sabiex jintlaħqu l-għanijiet tal-Patt Ekoloġiku. B’mod partikolari, it-talba għal regola tad-deheb se tkun enfasizzata mid-dibattitu dwar is-sostenibbiltà.

4. Kummenti speċifiċi

4.1. Il-finanzjament tat-tranżizzjoni tal-ekonomija reali lejn is-sostenibbiltà

4.1.1.

It-tassonomija għandha tirrifletti livell ta’ ambizzjoni ogħla minn dak previst fl-atti leġiżlattivi, billi l-konformità mar-regolamenti xorta waħda tista’ tiġi preżunta. Dan huwa l-uniku mod biex jiġi kkonsolidat ir-rwol pijunier ta’ attivitajiet ekonomiċi sostenibbli permezz ta’ opportunitajiet ta’ finanzi u finanzjament. Is-suċċess tat-tassonomija huwa marbut mal-aċċettazzjoni soċjali wiesgħa tagħha. Din għandha tkun trasparenti, ibbażata fuq ix-xjenza u aġġornata kontinwament. Huwa biss jekk jiġi żgurat li l-attivitajiet ekonomiċi involuti ma jipperikolaw l-ebda wieħed mill-għanijiet ambjentali (5) jew ma jikkawżaw l-ebda inġustizzja soċjali li se jilħqu definizzjoni aċċettata b’mod wiesa’ tas-sostenibbiltà. Il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-prinċipju ta’ prekawzjoni stabbilit fil-politika ambjentali tal-UE (6).

4.1.2.

Sabiex it-tassonomija ssir aktar effettiva, il-KESE jirrakkomanda li din tintuża fil-ġestjoni tar-riskju tal-kumpaniji finanzjarji (ara l-punt 4.4). Fost approċċi oħrajn, il-KESE jqis li l-kejl tas-sehem tal-assi relatati mat-tassonomija tal-istituzzjonijiet finanzjarji permezz tal-Green Asset Ratio (Proporzjon tal-Assi Ekoloġiċi), l-inklużjoni tar-riskji ambjentali fit-testijiet tal-istress u l-użu tat-tassonomija għall-bonds ekoloġiċi huma approċċi promettenti. Madankollu, għandha ssir referenza għat-tassonomija, l-istandards u tikketti, pereżempju, fil-qasam tal-għajnuna mill-Istat u l-akkwist pubbliku jew fil-kuntest tal-qafas fiskali tal-UE.

4.1.3.

Il-kriterji tekniċi l-ġodda ta’ skrinjar (Azzjoni 1c) għandhom jiżdiedu b’attenzjoni kbira u f’konformità stretta mal-prinċipju ta’ prekawzjoni. Fost affarijiet oħrajn, il-kriterju elenkat fir-Regolament dwar it-Tassonomija (7)“la tagħmilx ħsara sinifikanti” fir-rigward tal-għanijiet ekoloġiċi jew soċjali oħrajn (8) għandu jiġi rrispettat b’mod strett. Fid-dawl ta’ dan, il-proposti biex jiġu inklużi l-agrikoltura, il-gass naturali u l-enerġija nukleari fit-tassonomija għandhom jiġu eżaminati bl-akbar attenzjoni. Is-salvagwardja tal-kredibbiltà tat-tassonomija hija kruċjali sabiex ma jiġix ipperikolat il-proġett tat-tassonomija kollu kemm hu. Il-KESE jenfasizza li hemm dubji serji f’sezzjonijiet kbar tas-soċjetà ċivili Ewropea dwar jekk is-setturi ekonomiċi proposti mill-Kummissjoni humiex sostenibbli. Dawn il-kummenti japplikaw ukoll għal-leġiżlazzjoni għall-finanzjament ta’ ċerti attivitajiet ekonomiċi (Azzjoni 1a).

4.1.4.

Il-KESE jammetti li anke l-attivitajiet ekonomiċi li l-proprjetajiet sostenibbli tagħhom huma kontroversjali ħafna jista’ jkollhom rwol utli matul il-perjodu ta’ tranżizzjoni, speċjalment jekk dawn jikkonformaw mal-aħħar standards tekniċi. Għalhekk, il-KESE jaħseb li dawn it-tipi ta’ attivitajiet jistgħu potenzjalment jiġu ttrattati aħjar f’dossier separat mit-tassonomija tal-UE. Barra minn hekk, il-KESE għandu jikkunsidra li jieħu inizjattiva separata dwar din il-kwistjoni. L-għan ta’ inizjattiva bħal din ikun li tiġi promossa politika tal-enerġija mmirata lejn il-prosperità li tiffoka fuq l-għanijiet ambjentali kif ukoll fuq l-affordabbiltà, it-tisħiħ tal-ekonomija tal-UE internament u fuq livell globali u ż-żamma ta’ impjiegi tajbin.

4.1.5.

L-att legali delegat diġà previst fir-Regolament dwar it-Tassonomija biex ikopri l-erba’ għanijiet ambjentali l-oħrajn fl-oqsma tal-ilma, il-bijodiversità, il-prevenzjoni tat-tniġġis u l-ekonomija ċirkolari (Azzjoni 1d) huwa pass milqugħ lejn approċċ olistiku għas-sostenibbiltà. Il-KESE jilqa’ wkoll it-tħabbira tal-Kummissjoni li se tipproponi kriterji ta’ valutazzjoni fil-kuntest tal-bijodiversità sabiex torbot il-bijodiversità mal-politika dwar it-tibdil fil-klima. L-estensjoni għal attivitajiet ekonomiċi bi prestazzjoni ambjentali medja, kif ukoll id-distinzjoni bejn l-attivitajiet ekonomiċi mingħajr impatti sinifikanti fuq is-sostenibbiltà ekoloġika u l-attivitajiet ekonomiċi li jagħmlu ħsara sinifikanti lis-sostenibbiltà ambjentali (Azzjoni 1b) huma passi fid-direzzjoni t-tajba. Ir-Regolament dwar it-Tassonomija jipprevedi li sa tmiem l-2021 jiġi ppubblikat rapport dwar l-attivitajiet ekonomiċi b’impatt sinifikanti u mingħajr impatt. Il-KESE jappella li din l-iskadenza tiġi rispettata. Fl-espansjoni tat-tassonomija, għandha tingħata attenzjoni wkoll biex jiġi żgurat li ma jkunx hemm lakuni għall-greenwashing, mhux l-anqas minħabba l-livell ogħla ta’ kumplessità.

4.1.6.

Il-KESE jilqa’ l-espansjoni ta’ standards u tikketti (Azzjoni 1e) u jappella għal determinazzjoni akbar, fost affarijiet oħrajn, meta jiġu introdotti standards minimi. Huwa importanti li jkun hemm qafas ġenerali għal tikketta għall-istrumenti finanzjarji biex jiffinanzjaw it-tranżizzjoni sabiex ikun hemm punti ta’ referenza definiti b’mod ċar u affidabbli. “Sustainability washing” qarrieqi, jiġifieri meta istituzzjoni tippretendi li tkun aktar sostenibbli mil-lat ambjentali jew soċjali milli fil-fatt tkun, jistħoqqlu aktar attenzjoni. Madankollu, sal-2023 hija mistennija biss valutazzjoni dwar jekk dan huwiex meħtieġ. Anke fir-rigward tal-ħolqien ta’ parametru referenzjarju tal-ESG, tħabbret biss valutazzjoni, għalkemm – anke hawnhekk – definizzjonijiet u regoli vinkolanti jkunu elementi kostitwenti importanti biex tiġi pprovduta ċ-ċarezza li l-investituri u s-soċjetà qegħdin ġustament jitolbu.

4.2. Qafas inklużiv għal finanzjament sostenibbli

4.2.1.

Il-KESE jilqa’ l-għan li l-konsumaturi, l-investituri bl-imnut u l-SMEs se jkollhom aċċess aktar faċli għal finanzjament sostenibbli sabiex jiġu ffaċilitati proġetti iżgħar fil-livell lokali (Azzjoni 2a). Għal dan il-għan, għandu jiġi żgurat ukoll li l-ispejjeż ta’ finanzjament ikunu ġusti. Il-promozzjoni tal-għarfien dwar is-sostenibbiltà huwa approċċ tajjeb li jwieġeb għall-interess dejjem jikber. Madankollu, l-edukazzjoni finanzjarja qatt ma tista’ tissostitwixxi l-protezzjoni tajba tal-investituri, u l-enfasi fuq is-sostenibbiltà ma għandhiex twassal biex jinħbew ir-riskji għoljin b’mod sproporzjonat. Ir-rappreżentanti tal-investituri jridu jkunu involuti fl-iżvilupp ta’ qafas ta’ kompetenza finanzjarja.

4.2.2.

Sabiex jittejjeb ir-rappurtar tas-sostenibbiltà, inkluż għall-SMEs mhux koperti mill-Proposta għal Direttiva dwar ir-Rappurtar Korporattiv dwar is-Sostenibbiltà (9), il-KESE jilqa’ l-proġetti fil-qasam tal-konsulenza u l-kumpass tat-tassonomija (Azzjoni 2a). Rappurtar aħjar u aktar vinkolanti huwa importanti peress li l-attivitajiet ekonomiċi ta’ kumpaniji iżgħar jista’ jkollhom ukoll impatti ambjentali sinifikanti. Il-KESE jixtieq jirrimarka li s-soċjetà ċivili kollha kemm hi għandha livell għoli ta’ interess fil-politika korporattiva sostenibbli. B’mod partikolari, il-klijenti tal-SMEs u l-investituri tagħhom se jitolbu wkoll dikjarazzjonijiet dwar is-sostenibbiltà. Madankollu, bħala parti minn sistema semplifikata ta’ rappurtar ESG, għandha tingħata attenzjoni sabiex jiġi evitat il-greenwashing. Barra minn hekk, huma rrakkomandati l-passi li ġejjin: standardizzazzjoni u komparabilità ta’ informazzjoni mhux finanzjarja tal-kumpaniji tal-UE; implimentazzjoni ta’ qafas regolatoru u superviżorju għall-fornituri tad-data dwar is-sostenibbiltà; u l-iżgurar tal-aċċess għal data mhux finanzjarja, u mhux ipproċessata, tal-kumpaniji. Ir-rekwiżiti ta’ rappurtar mhumiex għan fihom infushom u għalhekk m’għandhomx jinvolvu riżorsi u spejjeż eċċessivi, iżda għandhom ikunu effettivi fil-kontribut għat-trasparenza sabiex tittejjeb l-effiċjenza tas-suq u b’hekk jiġi ffaċilitat aċċess aħjar għall-finanzjament.

4.2.3.

L-użu tat-teknoloġiji diġitali għal finanzjament sostenibbli huwa konsistenti. Bl-istess mod, l-aspetti tas-sostenibbiltà għandhom jiġu inkorporati fit-teknoloġiji (Azzjoni 2b). Il-koordinazzjoni tal-miżuri biex jiġu promossi s-sostenibbiltà olistika, id-diġitalizzazzjoni u biex tiġi indirizzata l-kriżi tal-COVID-19 toħloq sinerġiji li jeħtieġ li jissaħħu ħalli b’hekk l-azzjoni tal-UE tingħata aktar importanza. Il-KESE jirrakkomanda li l-ibbaġitjar ekoloġiku (Azzjoni 2e) jkollu rabta ma’ regola tad-deheb futura għall-investimenti. B’mod ġenerali, huwa ta’ dispjaċir il-fatt li f’dan ir-rigward lanqas mhu previst approċċ olistiku għas-sostenibbiltà. Fil-każ tal-kondiviżjoni tar-riskju, għandha tingħata attenzjoni biex jiġi żgurat li ma jkun hemm l-ebda piż unilaterali u trasferiment tar-riskju għad-detriment tas-settur pubbliku.

4.2.4.

Iż-żieda fil-kopertura tal-assigurazzjoni fir-rigward tar-riskji ambjentali tikkostitwixxi adattament għas-sitwazzjoni attwali. Il-KESE jilqa’ bi pjaċir id-dikjarazzjoni tal-Kummissjoni, li żieda żgħira tista’ tnaqqas b’mod sinifikanti l-ispiża ta’ diżastri relatati mal-klima għall-kontribwenti u l-gvernijiet. Madankollu, il-passi proposti, inkluża l-identifikazzjoni ta’ eżempji tal-aħjar prattika, jidhru difensivi ferm. Fi kwalunkwe każ, l-imsieħba soċjali u s-soċjetà ċivili għandhom ikunu involuti fi djalogu dwar il-klima u r-reżiljenza ġenerali.

4.2.5.

Il-passi biex jappoġġjaw l-investimenti soċjali kredibbli (Azzjoni 2d) bl-ebda mod mhuma suffiċjenti biex jeliminaw id-diskrepanzi fl-istrateġija f’termini tal-isfera soċjali. Huwa minnu li r-Regolament dwar it-Tassonomija (10) joffri livell minimu ta’ protezzjoni billi jirreferi, fost affarijiet oħra, għall-istandards tax-xogħol ewlenin tal-Organizzazzjoni Internazzjonali tax-Xogħol. Madankollu, dan mhuwiex biżżejjed biex it-tassonomija tappoġġja l-progress soċjali. Dan jirrikjedi approċċ konsistenti biex tissaħħaħ is-sostenibbiltà soċjali, li jagħmel enfasi fuq in-nies u d-dinja tax-xogħol. Il-bażi hija diġà stabbilita bil-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali u l-SDGs. Pereżempju, tassonomija li tkopri objettivi ambjentali u soċjali b’mod ugwali, u għalhekk tinkorpora l-prinċipju “la tagħmilx ħsara sinifikanti” (11) b’mod ġenerali, tista’ tipprovdi bażi siewja għal UE sostenibbli mil-lat ekonomiku, soċjali u ekoloġiku. Bl-involviment tal-imsieħba soċjali u s-soċjetà ċivili, issa għandha tiġi żviluppata malajr tassonomija olistika. Iż-żmien previst għar-rapport dwar it-tassonomija soċjali, jiġifieri fl-aħħar tal-2021, xorta waħda jidher pjuttost tard.

4.2.6.

Ir-reviżjoni tal-istandards tekniċi fl-ambitu tar-Regolament dwar divulgazzjonijiet relatati mas-sostenibbiltà tas-servizzi finanzjarji (12) – sabiex jiġu ċċarati l-indikaturi għal impatti ekoloġiċi u soċjali negattivi – se titwettaq tard wisq peress li hija prevista biss għall-aħħar tal-2022. Il-KESE jappella sabiex l-indikaturi tax-xogħol u d-drittijiet tal-bniedem b’mod partikolari jiġu riveduti ħafna aktar malajr u jiġu implimentati standards ogħla. Bla dubju l-imsieħba soċjali u s-soċjetà ċivili għandhom ikunu involuti wkoll b’mod sħiħ f’dan ir-rigward.

4.3. Reżiljenza mtejba għar-riskji tas-sostenibbiltà

4.3.1.

Il-KESE jappoġġja l-inklużjoni ta’ fatturi ta’ sostenibbiltà fil-ġestjoni tar-riskji tas-settur finanzjarju. Dan huwa l-uniku mod biex jiġi eliminat iċ-ċirku vizzjuż ta’ kumpaniji finanzjarji li jiffinanzjaw attivitajiet li jagħmlu ħsara lill-klima. Filwaqt li t-tibdil fil-klima joħloq riskji serji għall-banek u l-kumpaniji tal-assigurazzjoni, dan jaffettwa wkoll is-settur finanzjarju kollu kemm hu u saħansitra jhedded l-istabbiltà finanzjarja ġenerali. F’dan il-kuntest, il-KESE jwissi kontra interpretazzjoni żbaljata tar-rwol tas-settur finanzjarju bħala korp ta’ infurzar li jimponi objettivi ta’ sostenibbiltà fl-interess ġenerali. Madankollu, huwa diffiċli li r-riskji klimatiċi jiġu kkwantifikati b’mod preċiż minħabba l-iskala, in-nuqqas ta’ preċedenza u l-inċertezza. Madankollu, dan bl-ebda mod ma għandu jwassal għal dewmien fit-teħid ta’ passi konkreti, fatt li jkompli jaggrava l-problema. B’mod ġenerali, approċċ rapidu u bir-reqqa huwa meħtieġ biex jiġu evitati reazzjonijiet mhux mistennija. It-tassonomija tal-UE għandha sservi bħala bażi għal dan.

4.3.2.

L-inklużjoni tar-riskji tas-sostenibbiltà fl-istandards tar-rappurtar finanzjarju u l-iżvilupp ta’ standard għall-kapital naturali huma milqugħa. Fiż-żewġ każijiet, huma essenzjali standards u metodoloġiji xjentifikament sodi, stretti u affidabbli (Azzjoni 3a). L-inklużjoni sistematika tar-riskji ESG rilevanti fil-klassifikazzjonijiet u l-prospetti hija utli wkoll (Azzjoni 3b). Il-KESE jissuġġerixxi li jitnieda mill-ġdid id-dibattitu dwar l-aġenzija tal-klassifikazzjoni tal-UE fid-dawl tas-sitwazzjoni attwali u b’hekk ikun ikkonsolidat ir-rwol pijunier tal-UE fil-qasam tas-sostenibbiltà.

4.3.3.

L-approċċ li bih jitqiesu l-fatturi ESG fis-sistema tal-immaniġġjar tar-riskju tal-banek u fil-qafas prudenzjali tal-kumpaniji tal-assigurazzjoni huwa raġonevoli (Azzjonijiet 3c u 3d). Dan għandu jitqies ukoll fir-reviżjonijiet tar-Regolament dwar ir-Rekwiżiti ta’ Kapital (CRR), id-Direttiva dwar ir-Rekwiżiti ta’ Kapital (CRD) u Solvenza II (13), li x’aktarx ikunu akkumpanjati minn dibattiti twal. Il-KESE jirrakkomanda għalhekk li jittieħdu miżuri f’waqthom fir-rigward tal-istandards għall-kejl tar-riskji fil-ġestjoni tar-riskju biex jiġi żgurat immappjar rapidu tar-riskji għas-sostenibbiltà u provvista adegwata ta’ kapital. Fuq livell tekniku, il-linji gwida mill-awtoritajiet superviżorji Ewropej huma adattati għal dan, fost affarijiet oħrajn. B’mod ġenerali, huwa rrakkomandat li jkun hemm politika tar-riskju u tal-kapital soda, li tħares ’il quddiem, li tkun ikkalibrata bir-reqqa, u li tqis l-effetti tar-riskji għas-sostenibbiltà fuq l-istabbiltà finanzjarja.

4.3.4.

Miżuri bħal testijiet tal-istress interni huma fid-direzzjoni t-tajba bħala miżuri komplementari. Madankollu, il-KESE jopponi l-idea ta’ trattament prudenzjali ddedikat għal skoperturi kklassifikati bħala sostenibbli li, pereżempju, inaqqas ir-rekwiżiti kapitali. Iż-żieda fil-kumplessità tal-qafas regolatorju tista’ twassal għal konfużjoni u lakuni regolatorji. Il-KESE jirrakkomanda għalhekk li titwettaq valutazzjoni tar-riskju strettament ekonomika. Il-ponderazzjoni tar-riskju għandha primarjament tkun ibbażata fuq riskji ta’ stabbiltà ekonomika. Hawnhekk, investimenti li jagħmlu ħsara lill-ambjent diġà qegħdin fir-riskju li jitnaqqsilhom fil-valur u li ma jirnexxux. Jekk is-CRR, is-CRD u s-Solvenza II ma jibqgħux marbutin ma’ xulxin, il-KESE jwissi dwar sitwazzjoni regolatorja ta’ bidliet estremi u rapidi u theddida għall-istandards li nkisbu.

4.3.5.

Il-BĊE, fost affarijiet oħra, jiġbed l-attenzjoni għar-rabta bejn il-kriżi klimatika u l-istabbiltà finanzjarja. Il-KESE jilqa’ l-pubblikazzjoni ta’ skedi informattivi dwar kif għandhom jitqiesu r-riskji ESG mill-BĊE u jappoġġja l-passi lejn monitoraġġ u ġestjoni akbar ta’ riskji sistemiċi potenzjali (Azzjoni 3e). L-istituti, il-partijiet ikkonċernati, il-prodotti u l-pjattaformi tal-kummerċ kollha għandhom jiġu involuti sa fejn ikun possibbli, u dan jinkludi oqsma inqas regolati. Il-KESE jenfasizza wkoll li l-enfasi għandha l-ewwel u qabel kollox tkun fuq il-mitigazzjoni aktar milli r-reġistrazzjoni tar-riskji. Sfortunatament, ir-riskji tas-sostenibbiltà soċjali, li qed jipperikolaw il-koeżjoni soċjali minħabba t-twessigħ tad-distakk fid-distribuzzjoni, lanqas biss ġew indirizzati.

4.4. It-titjib tal-kontribut tas-settur finanzjarju għall-għanijiet ta’ sostenibbiltà

4.4.1.

Is-settur finanzjarju jaqdi rwol ewlieni fiċ-ċiklu ekonomiku u għalhekk jaqdi rwol importanti fis-sostenibbiltà, peress li l-investimenti tal-lum jiżvelaw l-emissjonijiet tas-CO2 ta’ għada. Għalhekk huwa loġiku li d-Direttiva CSR tirrikjedi li diversi istituzzjonijiet tas-swieq finanzjarji jiżvelaw il-pjani ta’ tranżizzjoni tagħhom u l-kontribut tagħhom għat-tnaqqis tal-impronta ambjentali, kif ukoll li tfittex li ssaħħaħ l-attivitajiet ta’ żvelar u dekarbonizzazzjoni tal-parteċipanti fis-swieq finanzjarji għall-prodotti finanzjarji fil-kuntest tar-Regolament dwar divulgazzjonijiet relatati mas-sostenibbiltà tas-servizzi finanzjarji (Azzjoni 4a). Il-KESE jirrakkomanda li r-rappurtar imtejjeb jintrabat ma’ perkorsi ta’ tranżizzjoni predeterminati u li r-rekwiżiti ta’ rappurtar jiġu estiżi għal parteċipanti oħrajn fis-suq finanzjarju. Kif issostni l-Kummissjoni stess, l-impenji volontarji fir-rigward tas-sostenibbiltà jistgħu jkunu biss l-ewwel pass, sabiex jiġu appoġġjati l-miżuri kollha lejn impenn akbar u b’hekk jiġu evitati l-konfużjoni u l-arbitrarjetà.

4.4.2.

Fir-rigward tad-dmirijiet fiduċjarji u r-regoli ta’ intendenza, għal darb’oħra din hija prinċipalment kwistjoni ta’ valutazzjonijiet (Azzjoni 4b). Jagħmel sens li nespandu l-kunċett tal-“aħjar interessi fit-tul tal-membri u tal-benefiċjarji” u li l-kunsiderazzjoni tal-impatti fuq is-sostenibbiltà ssir obbligatorja. Lanqas f’dan ir-rigward ma għandu jkun hemm l-ebda trasferiment sproporzjonat ta’ riskji bi skuża ta’ miżuri ekoloġiċi. Il-klassifikazzjoni ta’ investimenti mhux sostenibbli għandha tiġi adattata bir-reqqa, u tiffoka b’mod partikolari fuq il-ponderazzjoni tar-riskju ta’ investimenti ġodda fil-fjuwils fossili. F’termini ta’ tranżizzjoni ġusta, is-sostenibbiltà soċjali ma għandhiex terġa’ tiġi injorata. It-titjib tad-disponibbiltà, l-integrità u t-trasparenza tar-riċerka u l-klassifikazzjonijiet tas-suq ESG huwa wkoll żieda importanti, peress li hemm ħtieġa urġenti għal affidabbiltà u komparabbiltà aħjar fid-dawl tal-varjetà konfuża ta’ kunċetti (Azzjoni 4c).

4.5. Il-monitoraġġ ta’ tranżizzjoni ordnata u l-iżgurar tal-integrità tas-sistema finanzjarja

4.5.1.

Il-KESE jappoġġja l-miżuri kollha li jippermettu lill-awtoritajiet superviżorji jieħdu azzjoni kontra l-greenwashing (Azzjoni 5a). Wara kollox, huwa pjuttost ovvju li dawn għandhom jingħataw il-mezzi biex ikunu jistgħu jaqdu r-rwol tagħhom. Sfortunatament, hawn huwa previst biss rieżami mingħajr perjodu ta’ żmien speċifiku. Il-KESE għal darb’oħra jiġbed l-attenzjoni għall-fattur taż-żmien u jesprimi dispjaċir għall-fatt li ssir referenza biss għas-sostenibbiltà ambjentali. Fl-aħħar nett, huwa rrakkomandat li jiġu ddefiniti l-“greenwashing” jew is-“sustainability washing” sabiex tiġi ffaċilitata l-implimentazzjoni ta’ kontromiżuri.

4.5.2.

Qafas ta’ monitoraġġ sod biex ikejjel il-progress tas-sistema finanzjarja tal-UE huwa miżura importanti ta’ akkumpanjament (Azzjoni 5b). Il-kejl tal-flussi kapitali għall-investiment sostenibbli, l-evalwazzjoni tal-ħtiġijiet ta’ investiment u l-valutazzjoni tal-allinjament tas-swieq finanzjarji mal-għanijiet klimatiċi u ambjentali huma milqugħa tajjeb. Sfortunatament, is-sostenibbiltà soċjali reġgħet ġiet eskluża. Il-KESE jappella sabiex mhux l-istituzzjonijiet finanzjarji biss, iżda anke l-imsieħba soċjali u s-soċjetà ċivili jiġu inklużi fil-valutazzjoni tal-allinjament tas-swieq finanzjarji mal-għanijiet klimatiċi u ambjentali.

4.5.3.

Kooperazzjoni mtejba bejn l-awtoritajiet superviżorji u l-BĊE (Azzjoni 5c) hija meħtieġa b’mod urġenti. Biex tiġi ffaċilitata azzjoni ta’ politika aktar kollaborattiva, jeħtieġ tittieħed azzjoni rapida. L-awtoritajiet superviżorji nazzjonali għandhom jiġu inklużi wkoll f’dan il-proċess. Il-KESE jappella sabiex l-imsieħba soċjali u s-soċjetà ċivili jiġu inklużi fit-tisħiħ tar-riċerka finanzjarja sostenibbli u t-trasferiment tal-għarfien bejn is-settur finanzjarju u l-komunità tar-riċerka (Azzjoni 5d), u li tiġi kkunsidrata wkoll is-sostenibbiltà soċjali f’dan ir-rigward.

4.6. It-trawwim ta’ ambizzjoni globali

4.6.1.

Il-KESE jilqa’ l-fatt li l-Kummissjoni se tippromovi kunsens ambizzjuż fil-fora internazzjonali (Azzjoni 6a). Fid-dawl tal-interkonnettività internazzjonali mill-qrib tas-swieq finanzjarji u l-ħtieġa li tiġi salvagwardjata l-istabbiltà finanzjarja globali, governanza internazzjonali soda hija essenzjali b’mod ġenerali u b’mod partikolari fil-qasam tas-sostenibbiltà. Is-swieq globali jeħtieġu kundizzjonijiet u regoli ta’ qafas rikonoxxuti fuq livell globali. Dan jinkludi wkoll aspetti prattiċi ħafna iżda kruċjali bħall-ħtieġa li jkun hemm aċċess globali għad-data li tippermetti valutazzjoni tas-sostenibbiltà tal-investimenti.

4.6.2.

Il-fatt li l-koordinazzjoni internazzjonali xi kultant timxi b’pass kajman ma għandu qatt iservi bħala pretest jew ikollu l-konsegwenza li jkun hemm dewmien fl-iżviluppi fil-livell tal-UE. Għall-kuntrarju ta’ dan, aktar ma jkun implimentat finanzjament sostenibbli b’suċċess fl-Ewropa, aktar ikun probabbli li l-perkors tal-UE jservi wkoll bħala mudell globali. L-affidabbiltà tat-tassonomija tal-UE u l-applikazzjoni estensiva tal-materjalità doppja huma għalhekk importanti wkoll f’dan l-isfond. Il-KESE jappella bil-qawwa biex is-sostenibbiltà soċjali tingħata wkoll kunsiderazzjoni akbar fil-livell internazzjonali, anke f’konformità mal-SDGs. Il-kumpaniji Ewropej m’għandhomx jiffaċċjaw tant regolamenti differenti sal-punt li jsofru minn żvantaġġi kompetittivi sinifikanti.

4.6.3.

L-espansjoni tal-ħidma tal-Pjattaforma Internazzjonali dwar il-Finanzi Sostenibbli hija loġika (Azzjoni 6b). F’dan ir-rigward, il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni biex taħdem lejn kooperazzjoni u interazzjoni aktar mill-qrib bejn tali Pjattaforma u s-settur privat, iżda wkoll – mal-imsieħba soċjali u s-soċjetà ċivili, pereżempju biex tivvaluta d-drittijiet tal-bniedem fil-kuntest ta’ finanzi sostenibbli. Naturalment, anke hawnhekk il-KESE jirrakkomanda enfasi olistika fuq is-sostenibbiltà. Dan huwa il-każ ukoll fir-rigward tal-appoġġ għal pajjiżi b’introjtu baxx jew medju (Azzjoni 6a).

Brussell, it-8 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) ESG: kriterji ambjentali, soċjali u ta’ governanza.

(2) ĠU C 155, 30.4.2021, p. 20.

(3) Ara l-Membri u l-Osservaturi tal-Pjattaforma dwar il-Finanzi Sostenibbli https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/business_economy_euro/banking_and_finance/documents/eu-platform-on-sustainable-finance-members_en.pdf

(4) ĠU C 268, 14.8.2015, p. 27.

(5) Regolament (UE) 2020/852 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-18 ta’ Ġunju 2020 dwar l-istabbiliment ta’ qafas biex jiġi ffaċilitat l-investiment sostenibbli, u li jemenda r-Regolament (UE) 2019/2088 (ĠU L 198, 22.6.2020, p. 13), Artikolu 17.

(6) Artikolu 191 tat-TFUE.

(7) Regolament (UE) 2020/852, Artikolu 18.

(8) Il-prinċipju “la tagħmilx ħsara sinifikanti” skont l-Artikolu 2(17) tar-Regolament (UE) 2019/2088 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-27 ta' Novembru 2019 dwar divulgazzjonijiet relatati mas-sostenibbiltà fis-settur tas-servizzi finanzjarji (ĠU L 317, 9.12.2019, p. 1).

(9) Proposta għal Direttiva fir-rigward tar-rapportar korporattiv sostenibbli minn ċerti impriżi (COM(2021) 189 final).

(10) Regolament (UE) 2020/852, Artikolu 18.

(11) Il-prinċipju “la tagħmilx ħsara sinifikanti”.

(12) Regolament (UE) 2019/2088 dwar divulgazzjonijiet relatati mas-sostenibbiltà fis-settur tas-servizzi finanzjarji.

(13) Direttiva 2009/138/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-25 ta’ Novembru 2009 dwar il-bidu u l-eżerċizzju tan-negozju tal-assigurazzjoni u tar-riassigurazzjoni (Solvenza II) (ĠU L 335, 17.12.2009, p. 1).

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/105

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar il-bonds ekoloġiċi Ewropej”

(COM(2021) 391 final — 2021/0191 (COD))

(2022/C 152/17)

Relatur:

Philip VON BROCKDORFF

Konsultazzjonijiet	Kunsill, 12.8.2021 Parlament Ewropew, 13.9.2021
Bażi legali	Artikoli 114 u 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għall-Unjoni Ekonomika u Monetarja u l-Koeżjoni Ekonomika u Soċjali
Adottata fis-sezzjoni	23.11.2021
Adottata fil-plenarja	8.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	123/1/4

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

L-istandard “volontarju” tal-UE għall-bonds ekoloġiċi joħloq sistema sostnuta mit-trasparenza u s-superviżjoni. Taħt tali sistema, il-proġetti li jkunu konformi mat-tassonomija tal-UE ta’ attivitajiet sostenibbli jkunu eliġibbli għall-finanzjament, u l-emittenti jkunu jeħtieġu jipprovdu informazzjoni addizzjonali fil-ħin tal-ħruġ, u sussegwentement ikollhom jipprovdu rapporti regolari dwar l-użu tar-rikavati u l-impatt tal-proġett.

1.2.

Il-KESE jemmen li l-istandard tal-UE għall-bonds ekoloġiċi għandu wkoll il-potenzjal li jrendi benefiċċji ekonomiċi sinifikanti kemm għall-emittenti kif ukoll għall-investituri bl-istess mod. Dan huwa possibbli minħabba li l-proposta għandha l-għan li toħloq mekkaniżmu universali, kredibbli u simplifikat għall-ħruġ ta’ bonds ekoloġiċi, li jnaqqas l-assimetriji informazzjonali filwaqt li jipprovdi lill-emittenti b’benefiċċji sinifikanti għar-reputazzjoni fil-qafas ta’ dan l-istandard.

1.3.

Il-KESE jqis li l-allinjament ta’ tali bonds mar-Regolament tal-UE dwar it-Tassonomija jagħmilhom ukoll adatti għall-finanzjament ta’ attivitajiet ekonomiċi li jappoġġjaw it-tranżizzjoni lejn ekonomiji aktar sostenibbli u dekarbonizzati.

1.4.

1.5.

Il-KESE huwa tal-fehma li fl-iżvilupp ulterjuri tal-bonds ekoloġiċi bħala klassi ta’ assi, huwa meħtieġ li jiġi applikat standard uniformi fl-Istati Membri u li jkun applikabbli għall-emittenti. Madankollu, ma għandhiex tiġi sottovalutata l-isfida tal-emittenti biex jikkonformaw mal-istandards fit-tassonomija tal-UE. Il-probabbiltà hi li, dawn jiżnu l-ispejjeż ta’ rieżami estern kontra l-benefiċċji tal-aċċess għal bażi usa’ ta’ investituri. Jeħtieġ li tiġi evitata sitwazzjoni fejn l-emittenti privati jistgħu jippreferu bonds ekoloġiċi alternattivi u proċessi ta’ ċertifikazzjoni inqas onerużi.

1.6.

Il-proċeduri proposti ta’ rapportar u ta’ konformità jista’ jkollhom ukoll impatt finanzjarju sproporzjonat fuq l-SMEs, li jistgħu jsibu li l-istandard ekoloġiku tal-UE huwa punittiv wisq, u b’hekk jiskoraġġixxu aktar tkabbir. Dan ukoll jeħtieġ li jiġi evitat u għalhekk il-KESE jirrakkomanda approċċ prammatiku f’termini tar-rekwiżiti ta’ superviżjoni u ta’ rapportar. Jekk jiġu evitati preskrizzjoni żejda u regolamentazzjoni żejda, inkluż fil-każ ta’ emittenti korporattivi, tiġi ffaċilitata l-adozzjoni tal-istandard tal-UE għall-bonds ekoloġiċi fis-swieq kapitali. Fl-ekonomiji ta’ dekarbonizzazzjoni, l-attivitajiet tal-emittenti korporattivi jitqiesu importanti daqs il-ħruġ ta’ bonds ekoloġiċi tal-Kummissjoni, u l-KESE huwa tal-fehma li l-istandards applikati għall-bonds ekoloġiċi maħruġa kemm mis-settur pubbliku kif ukoll mill-emittenti korporattivi jeħtieġ li jikkonverġu.

1.7.

Sa fejn huma kkonċernati l-emittenti ta’ bonds ekoloġiċi mhux tal-UE, il-KESE huwa tal-fehma li l-aċċess għas-swieq kapitali tal-UE u viċi versa għandu jkun ibbażat fuq l-allinjament tat-tassonomiji bejn il-ġuriżdizzjonijiet globalment. Fil-fehma tal-KESE, dan huwa ta’ rilevanza partikolari peress li l-isfidi ambjentali bħat-tibdil fil-klima ma jistgħux jiġu indirizzati mill-UE waħedha. Sakemm ma jkunx hemm xi bażi komuni dwar l-allinjament tat-tassonomija ma’ pajjiżi terzi, ir-Regolament propost tal-Kummissjoni dwar standard volontarju għall-bonds ekoloġiċi x’aktarx li ma jsirx standard għas-suq globali tal-bonds ekoloġiċi. Il-Pjattaforma Internazzjonali dwar il-Finanzi Sostenibbli għandu jkollha rwol ewlieni biex tipprovdi din il-bażi komuni billi taġixxi bħala forum għal djalogu bejn dawk li jfasslu l-politika.

1.8.

Fl-aħħar nett, il-KESE jilqa’ r-rekwiżit skont it-tassonomija tal-UE għall-investimenti biex jiġu ssodisfati l-prinċipju “la tagħmilx ħsara sinifikanti” u s-salvagwardji minimi, minħabba l-ħtieġa kontinwa li tingħata prijorità lit-trasformazzjoni ekoloġika flimkien mal-protezzjoni soċjali u s-salvagwardja tad-drittijiet tal-bniedem u tal-ħaddiema. Madankollu, dan jista’ jillimita l-kamp ta’ applikazzjoni tal-allinjament tat-tassonomija ma’ pajjiżi terzi, b’mod partikolari jekk tali ġuriżdizzjonijiet ma jissodisfawx il-kriterji tal-prinċipju “la tagħmilx ħsara sinifikanti” bħar-rikonoxximent tad-drittijiet ta’ negozjar kollettiv. Għal dan il-għan, il-KESE jipproponi kumitat ta’ monitoraġġ speċifiku biex jissorvelja d-dinamika tas-suq tal-bonds ekoloġiċi, bl-involviment tal-imsieħba soċjali.

2. Kummenti ġenerali

2.1.

Fis-6 ta’ Lulju 2021, il-Kummissjoni Ewropea pproponiet Regolament ġdid dwar Standard Volontarju Ewropew għall-Bonds Ekoloġiċi. Ir-Regolament propost għandu l-għan li jagħmel is-sistema finanzjarja tal-UE aktar sostenibbli billi joħloq sistema monetarja awrea għall-bonds ekoloġiċi li tista’ titqabbel ma’ standards oħra tas-suq, u potenzjalment tiġi allinjata magħhom.

2.2.

L-istandard għall-bonds ekoloġiċi jkun miftuħ għall-emittenti kollha ta’ bonds ekoloġiċi, inklużi emittenti privati, pubbliċi u sovrani, u jinkludi emittenti li jinsabu barra mill-UE.

2.3.

Il-qafas propost jistabbilixxi standard volontarju għal kif il-kumpaniji u l-awtoritajiet pubbliċi jistgħu jużaw bonds ekoloġiċi biex jiġbru fondi fis-swieq kapitali għall-finanzjament ta’ proġetti.

2.4.

L-istandard jeħtieġ li l-emittenti jallokaw ir-rikavati kollha mill-ħruġ għal attivitajiet li jissodisfaw ir-rekwiżiti tar-Regolament tal-UE dwar it-Tassonomija (UE) 2020/852 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (1) sad-data tal-maturità tal-bond. Dan jistabbilixxi l-objettivi ambjentali, il-kriterji tal-iskrinjar u l-limiti tal-prestazzjoni għall-attivitajiet ekonomiċi. Attività ekonomika titqies konformi jekk: (a) tikkontribwixxi b’mod sostanzjali għal wieħed jew aktar mill-objettivi ambjentali; (b) ma tagħmel l-ebda ħsara sinifikanti lil objettivi ambjentali oħra; u (c) tikkonforma ma’ salvagwardji soċjali u ta’ governanza.

2.5.

Il-bonds ekoloġiċi tal-UE jgħinu biex jiġi indirizzat il-finanzjament ta’ proġetti fit-tul (sa 10 snin) sakemm tali proġetti jkunu allinjati mal-objettivi ambjentali tar-Regolament dwar it-Tassonomija.

2.6.

Il-bonds ekoloġiċi tal-UE jkunu soġġetti għal rieżami estern biex jiġi żgurat li jkunu konformi mar-rekwiżiti msemmija hawn fuq, b’mod partikolari l-allinjament tat-tassonomija tal-proġetti. Skont il-proposta, ir-rieżaminaturi esterni jiġu rreġistrati mal-Awtorità Ewropea tat-Titoli u s-Swieq u se jkollhom jissodisfaw il-kundizzjonijiet għar-reġistrazzjoni fuq bażi regolari.

2.7.

Fil-każ li wara l-ħruġ ta’ bonds jinbidlu l-kriterji tekniċi tal-iskrinjar tat-tassonomija tal-UE fil-qafas tar-Regolament dwar it-Tassonomija, il-proposta tippermetti li l-emittenti jkomplu jikkwalifikaw abbażi tal-kriterji preeżistenti għal ħames snin oħra. Madankollu, il-KESE huwa tal-fehma li ladarba bond jikkwalifika bħala “ekoloġiku” mal-ħruġ, ir-regoli għall-allokazzjoni tar-rikavati m’għandhomx jinbidlu. Għalkemm fil-prattika l-kriterji ta’ skrinjar tat-tassonomija jinbidlu u l-bond ma jibqax jissodisfa l-kriterji l-ġodda, jenħtieġ li l-bond jibqa’ “ekoloġiku” għat-terminu kollu sal-maturità. Dan għandu jikkontribwixxi għal swieq stabbli tal-bonds ekoloġiċi.

2.8.

Il-proposta għandha wkoll l-għan li ttejjeb il-fiduċja u s-salvagwardji tal-investituri, u li tnaqqas ir-riskji ta’ proġetti ffinanzjati minn bonds ekoloġiċi li ma jilħqux l-objettivi ambjentali fil-mira. L-emittenti ta’ tali bonds ikunu meħtieġa jwettqu rapportar regolari.

2.9.

Għandha tkun obbligatorja “skeda informattiva dwar il-bonds ekoloġiċi” li tistabbilixxi l-objettivi ta’ finanzjament definittivi tal-ħruġ u din l-iskeda informattiva tkun soġġetta għal “rieżami ta’ qabel il-ħruġ” minn rieżaminatur estern irreġistrat biex jiġi żgurat li l-bond jissodisfa r-rekwiżiti tal-istandard għall-bonds ekoloġiċi.

2.10.

L-emittenti tal-bonds ekoloġiċi jkunu meħtieġa wkoll jippubblikaw rapporti annwali li juru kif ir-rikavati mill-ħruġ tal-bonds huma allinjati mat-tassonomija tal-UE.

2.11.

Ladarba r-rikavati kollha mill-bejgħ ta’ bonds ekoloġiċi jkunu ġew allokati (li jrid iseħħ qabel il-maturità tal-bonds), l-emittent ikun meħtieġ jikseb “rieżami ta’ wara l-ħruġ”. Għal ċerti emittenti (bħal xi istituzzjonijiet finanzjarji), dan se jkun rekwiżit annwali.

2.12.

Se jkun hemm ukoll rekwiżit li jiġi ppubblikat mill-inqas rapport wieħed dwar l-impatt ambjentali ġenerali tal-bond.

3. Kummenti speċifiċi

3.1.

Il-proposta tal-Kummissjoni Ewropea għal standard tal-Unjoni Ewropea għall-bonds ekoloġiċi tiġi fi żmien meta d-domanda għal bonds ekoloġiċi qed tiżdied fl-UE. Madankollu, il-ħruġ attwali ta’ bonds ekoloġiċi fl-UE għadu jirrappreżenta biss 2,6 % tal-ħruġ totali ta’ bonds tal-UE, u għalhekk għad hemm opportunità sinifikanti għat-tkabbir. Pereżempju, fit-tieni trimestru tal-2021, il-ħruġ ta’ bonds ekoloġiċi fl-UE żdied b’madwar 30 % meta mqabbel mal-istess perjodu fl-2020, li jirrifletti t-trajettorja tat-tkabbir f’dan il-qasam (2).

3.2.

Minkejja dan, qed jiżdied it-tħassib dwar il-firxa vera tal-benefiċċji ambjentali li jirriżultaw minn proġetti ffinanzjati mill-ħruġ ta’ tali bonds. It-terminu li jiddeskrivi dan it-tħassib huwa “greenwashing”, li jirrifletti l-kredenzjali ambjentali, li xi drabi jkunu inċerti, ta’ proġetti li jkunu ffinanzjati permezz ta’ bonds ekoloġiċi. Dan joħloq problema ta’ kredibbiltà għall-emittenti li qegħdin ifittxu li jistabbilixxu r-reputazzjoni ambjentali tagħhom, u asimmetrija fl-informazzjoni għal investituri li, ex ante, jistgħu jiffaċċjaw problemi biex jidentifikaw proġetti ġenwini li huma ambjentalment sostenibbli.

3.3.

Il-problema tinsab fil-fatt li l-bonds ekoloġiċi huma l-istess bħall-bonds l-oħra kollha: id-differenza hija li r-rikavati mill-ħruġ ta’ bonds ekoloġiċi jintużaw għal proġett li jissodisfa ċerti kriterji ambjentali stabbiliti minn qabel. Fil-każ ta’ inadempjenza, u bħal fi kwalunkwe ħruġ ta’ bonds, l-investitur tipikament jirrikorri għall-karta tal-bilanċ kollha tal-emittent. Il-valur addizzjonali għall-investitur jinkiseb miż-żamma ta’ bond li jissodisfa objettivi sostenibbli jew ambjentali. Madankollu, il-kwistjoni hawnhekk hija li d-definizzjonijiet ta’ attivitajiet sostenibbli jvarjaw bejn il-ġuriżdizzjonijiet fl-UE. Għalhekk, huwa pjuttost impossibbli li jitqabblu l-impatti tal-proġetti bejn il-ġuriżdizzjonijiet, u spiss, bejn ir-reġjuni fi Stat Membru.

3.4.

Hemm ukoll kwistjoni relatata mar-rapportar dwar l-użu tar-rikavati. Il-problemi bid-divulgazzjoni u l-komunikazzjoni ta’ informazzjoni mill-emittent lill-investituri dwar l-użu tar-rikavati għandhom it-tendenza li jkunu aktar evidenti fi Stati Membri fejn fil-futur se tkun meħtieġa l-biċċa l-kbira tal-investiment b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju.

3.5.

L-istandard tal-UE għall-bonds ekoloġiċi għandu l-għan li jindirizza dawn il-problemi billi joħloq sistema abbażi tat-trasparenza u s-superviżjoni. Taħt tali sistema, il-proġetti li huma konformi mat-tassonomija tal-UE ta’ attivitajiet sostenibbli biss ikunu eliġibbli għall-finanzjament, u l-emittenti jkollhom jipprovdu informazzjoni addizzjonali fil-ħin tal-ħruġ, u sussegwentement ikollhom jipprovdu rapporti regolari dwar l-użu tar-rikavati u l-impatt tiegħu. Barra minn hekk, rieżaminaturi esterni li huma ssorveljati mill-Awtorità Ewropea tat-Titoli u s-Swieq (ESMA) biss se jitħallew jiffirmaw bond ekoloġiku tal-UE. Madankollu, il-KESE jwissi kontra l-konċentrazzjonijiet tas-suq biex l-ispejjeż tar-rieżaminaturi esterni jinżammu taħt kontroll. Pereżempju, proċess ta’ reġistrazzjoni sempliċi u bla xkiel jista’ jinkoraġġixxi l-kompetizzjoni f’dan il-qasam u dan ma jikkompromettix l-għarfien jew il-kwalità tar-rieżaminaturi.

3.6.

L-istandard tal-UE għall-bonds ekoloġiċi għandu wkoll il-potenzjal li jrendi benefiċċji ekonomiċi sinifikanti kemm għall-emittenti kif ukoll għall-investituri. Attwalment, il-kwistjonijiet dwar il-kredibbiltà u l-asimmetriji informazzjonali joħolqu spejjeż addizzjonali għall-partijiet kollha involuti, u l-emittenti jfittxu li jistabbilixxu l-kredenzjali tagħhom permezz ta’ diversi sforzi għaljin, inklużi proċeduri ta’ rieżami esterni għaljin u aktar rapportar, filwaqt li l-investituri jistgħu jwettqu sforzi ta’ tiftix addizzjonali sabiex jidentifikaw b’mod adegwat opportunitajiet ta’ investiment sostenibbli xierqa. Il-bond ekoloġiku propost tal-UE joħloq mekkaniżmu universali, kredibbli u simplifikat għall-ħruġ ta’ bonds ekoloġiċi, li jnaqqas l-assimetriji informazzjonali filwaqt li jipprovdi benefiċċji sinifikanti għar-reputazzjoni lill-emittenti skont dan l-istandard.

3.7.

Il-bonds ekoloġiċi Ewropej li huma allinjati mar-Regolament dwar it-Tassonomija tal-UE huma adattati sew għall-finanzjament ta’ attivitajiet ekonomiċi li jappoġġjaw it-tranżizzjoni lejn ekonomiji aktar sostenibbli u dekarbonizzati. Il-bonds ekoloġiċi għandhom jitqiesu bħala preferenza primarja, u għandhom jinħolqu inċentivi adatti sabiex is-sistema finanzjarja tal-UE tkun tabilħaqq “ekoloġika”.

3.8.

Il-proposta tippermetti wkoll lill-kumpaniji bbażati fl-UE joħorġu bond ekoloġiku Ewropew biex jakkwistaw jew jibnu assi allinjat mat-tassonomija tal-UE, bħal bini ġdid effiċjenti fl-użu tal-enerġija. Għalhekk, dan jippermetti lill-kumpaniji jżidu s-sehem tagħhom ta’ assi allinjati mat-tassonomija. Madankollu, dan għandu jikkunsidra wkoll l-ispejjeż soċjali assoċjati, inklużi s-sensji kollettivi.

3.9.

L-istandard propost jassisti wkoll fit-tnaqqis sinifikanti tal-livelli eżistenti ta’ inċertezza rigward it-tipi ta’ assi jew ta’ nefqiet li jistgħu jiġu kklassifikati b’mod raġonevoli bħala użu ekoloġiku tal-kapital, minħabba l-allinjament imsemmi hawn fuq mat-tassonomija tal-UE, b’hekk tinħoloq aktar fiduċja fis-suq tal-bonds ekoloġiċi u jgħin biex tingħata spinta ulterjuri lit-tkabbir u lill-investiment f’dan il-qasam emerġenti u l-integrazzjoni tal-finanzi ekoloġiċi. Biż-żmien, l-istandard tal-UE għall-bonds ekoloġiċi jista’ jsir effettiv, iżda hija meħtieġa gwida min-naħa tal-Kummissjoni biex l-investituri jiġu diretti lejn bonds u proġetti ta’ kwalità ogħla, li verament għandhom impatt pożittiv fuq l-ambjent, kif ukoll biex tinħoloq klassi ġdida ta’ assi fis-suq kapitali fl-UE. Il-prospett ta’ tali gwida huwa raġuni oħra għaliex din il-proposta hija milqugħa.

3.10.

F’dan l-isfond, il-bonds ekoloġiċi jsiru komponent fundamentali għall-finanzjament tat-tranżizzjoni għal livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju fl-UE. Il-bonds ekoloġiċi tipikament ikollhom tul ta’ żmien twil b’kapital li jitħallas lura meta l-bond jimmatura, kif inhu meħtieġ għal proġetti infrastrutturali kbar. Filwaqt li l-użu tat-tikketta tal-UE għall-bonds ekoloġiċi jkun volontarju, l-investituri għandhom kull inċentiv biex jużawha fl-isforzi tagħhom biex jimmobilizzaw il-kapital għal proġetti b’benefiċċji ambjentali viżibbli. Dan fih innifsu diġà huwa vantaġġ importanti iżda l-vantaġġ ewlieni huwa l-istandard innifsu, li jipprovdi punt ta’ riferiment għall-assi ekoloġiċi fis-suq kapitali. Dan huwa mistenni li jkompli jiżviluppa l-bonds ekoloġiċi bħala klassi ta’ assi, li jippermetti lill-investituri jidentifikaw kurva tar-rendiment speċifika għal strumenti ta’ dejn ekoloġiku. Jekk wieħed jassumi standard uniformi fl-Istati Membri li jkun applikabbli għall-emittenti, il-fondi ta’ bonds ekoloġiċi u l-forniment ta’ self bankarju ekoloġiku jistgħu jgħinu fil-mobilizzazzjoni ta’ fondi addizzjonali biex tiġi ffaċilitata t-tranżizzjoni lejn livelli baxxi ta’ emissjonijiet tal-karbonju. Dan ikun iffaċilitat aktar, ukoll abbażi tas-suppożizzjoni li l-ipprezzar tas-self ekoloġiku huwa raġonevoli biżżejjed.

3.11.

Il-bond ekoloġiku tal-UE jista’ jirriżulta wkoll f’punt ta’ riferiment għal bonds ekoloġiċi fi swieq barra mill-UE, kif kien il-każ għall-fondi ta’ investiment għall-konsumatur. Fil-fatt, l-UE stabbiliet lilha nfisha bħala mexxejja globali fil-qasam (51 % tal-ħruġ globali fl-2020 kien ġej minn kumpaniji u korpi pubbliċi tal-UE) u l-istandard għall-bonds ekoloġiċi jiġġenera opportunitajiet ulterjuri għal finanzjament sostenibbli għall-investituri tal-UE minn swieq internazzjonali.

3.12.

Huwa importanti li jiġi stabbilit standard għall-bonds ekoloġiċi. Madankollu, wieħed ma għandux jissottovaluta l-isfida tal-emittenti biex jikkonformaw mal-istandards fit-tassonomija tal-UE. X’aktarx, dawn jiżnu l-ispejjeż u l-kumplikazzjonijiet ta’ proċess twil ta’ rieżami estern approvat u ssorveljat mill-ESMA kontra l-benefiċċji li jaċċessaw bażi usa’ ta’ investituri. Għalhekk, l-emittenti privati jistgħu jippreferu bonds ekoloġiċi alternattivi u proċessi ta’ ċertifikazzjoni inqas onerużi. Dawn il-proċessi ta’ rapportar u ta’ konformità jista’ jkollhom ukoll impatt finanzjarju sproporzjonat fuq l-SMEs, li jistgħu jsibu li l-istandard ekoloġiku tal-UE huwa punittiv wisq, u b’hekk jiskoraġġixxu aktar tkabbir. L-esperjenza tal-prodotti tas-suq kapitali fl-UE kollha, fejn l-adozzjoni ma kinitx daqshekk inkoraġġanti, tista’ titfa’ dawl fuq l-interess potenzjali fil-bonds ekoloġiċi tal-UE.

3.13.

Għalhekk, jeħtieġ li s-superviżur tal-UE jimplimenta l-istandard għall-bonds ekoloġiċi kemm jista’ jkun b’mod prammatiku. Għalkemm il-Kummissjoni se tkun l-emittent ewlieni ta’ bonds ekoloġiċi b’EUR 250 biljun matul it-tliet snin li ġejjin fil-qafas tan-NextGenerationEU, bl-Istati Membri joħorġu total ta’ madwar EUR 80 biljun bonds ekoloġiċi, ir-rwol tas-settur privat fil-ħruġ ta’ bonds ekoloġiċi ma jistax jitnaqqas. Jekk jiġu evitati preskrizzjoni żejda u regolamentazzjoni żejda fil-każ ta’ emittenti korporattivi, tiġi ffaċilitata l-adozzjoni tal-istandard għall-bonds ekoloġiċi fis-swieq kapitali fl-UE. Madankollu, hija meħtieġa nota ta’ kawtela. Skont il-proposta, bonds ekoloġiċi maħruġa mis-settur pubbliku fl-Istati Membri ma jkunux soġġetti għal reviżjoni esterna kif prevista f’din il-proposta. Għalkemm l-emittenti tas-settur pubbliku xorta jkunu jridu jagħtu rendikont lill-investituri tal-bonds, minħabba l-impenji min-naħa tal-Istati Membri lejn tranżizzjoni b’livell baxx ta’ karbonju, l-applikazzjoni tal-istandard tal-bonds ekoloġiċi tal-UE b’mod ġenerali tiggarantixxi dan l-impenn. Min-naħa l-oħra, jekk jiġu permessi żewġ tipi ta’ bonds ekoloġiċi (wieħed għas-settur pubbliku u wieħed għall-emittenti korporattivi), dan jista’ jirriżulta f’mill-inqas żewġ standards differenti.

3.14.

Kwistjoni oħra li jeħtieġ li tiġi indirizzata hija kif l-emittenti mhux tal-UE ta’ bonds ekoloġiċi jitħallew jaċċessaw is-swieq kapitali tal-UE u viċi versa – għalhekk, jinħtieġ l-allinjament tat-tassonomiji bejn il-ġuriżdizzjonijiet globalment. F’dan il-kuntest, huwa rilevanti li ssir referenza għall-Pjattaforma Internazzjonali dwar il-Finanzi Sostenibbli, li hija forum għal djalogu bejn dawk li jfasslu l-politika, bil-għan ġenerali li jiżdied l-ammont ta’ kapital privat li qed jiġi investit f’investimenti ambjentalment sostenibbli. L-objettiv aħħari tal-Pjattaforma Internazzjonali dwar il-Finanzi Sostenibbli huwa li tiffaċilita l-mobilizzazzjoni tal-kapital privat lejn investimenti ambjentalment sostenibbli. Għalhekk, il-Pjattaforma Internazzjonali dwar il-Finanzi Sostenibbli toffri forum multilaterali ta’ djalogu bejn dawk li jfasslu l-politika biex tgħin lill-investituri jidentifikaw u jaħtfu opportunitajiet ta’ investiment sostenibbli li verament jikkontribwixxu għall-objettivi klimatiċi u ambjentali. L-allinjament tat-tassonomiji għandu jiġi diskuss u miftiehem f’dan il-forum.

3.15.

Kif iddikjarat qabel, l-ESMA, bħala s-superviżur tas-suq kapitali tal-UE, ikollha rwol kritiku biex jiġi żgurat li l-istandards proposti jiġu applikati, b’mod kemm jista’ jkun prammatiku. Dan ikun jeħtieġ l-iżvilupp tal-ħiliet u l-bini tal-kapaċità tagħha bħala superviżur tar-rieżaminaturi tal-bonds ekoloġiċi tal-UE. Il-Kummissjoni tistabbilixxi l-kriterji għall-kwalifiki u t-trasparenza u dawn jirrappreżentaw bażi soda għall-ESMA. Fil-fehma tagħna, hekk kif l-ESMA tibni l-kapaċità tagħha, hija biż-żmien tista’ tappoġġja lill-kontropartijiet tagħha barra mill-UE biex japplikaw standards simili u b’hekk tiffaċilita l-aċċess għall-investituri tal-UE fi swieq emerġenti.

3.16.

Punt ieħor li għandu jitqies huwa li t-tranżizzjoni lejn ekonomija tal-UE b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju se teħtieġ finanzjament ferm akbar minn dak li huwa disponibbli taħt in-NextGenerationEU. Is-settur privat diġà qed jaqdi rwol f’din it-tranżizzjoni iżda hemm bżonn ta’ ħafna aktar. B’hekk, l-istandard propost tal-UE għall-bonds ekoloġiċi jkompli jiżviluppa suq tal-bonds ekoloġiċi li qed jikber u jimmobilizza emittenti addizzjonali minbarra li jiffaċilita l-finanzjament transfruntier fis-swieq kapitali. Fl-analiżi finali, l-istandard propost għall-bonds ekoloġiċi jtejjeb ir-reputazzjoni tal-emittenti u tal-investituri potenzjali u l-impenn tagħhom għall-iżvilupp sostenibbli u għall-għanijiet ambjentali, jiġifieri: il-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima, l-adattament għat-tibdil fil-klima, l-użu sostenibbli u l-protezzjoni tar-riżorsi tal-ilma u tal-baħar, it-tranżizzjoni għal ekonomija ċirkolari, ir-riċiklaġġ, il-prevenzjoni tal-iskart, il-prevenzjoni u l-kontroll tat-tniġġis, u l-protezzjoni ta’ ekosistemi b’saħħithom. Għalhekk, l-objettivi ambjentali u soċjali rilevanti jiffurmaw parti minn kwalunkwe strateġija korporattiva. Barra minn hekk, il-promozzjoni ta’ ekotikketta tal-UE għall-prodotti finanzjarji, tnaqqas kemm jista’ jkun il-burokrazija u tgħin biex jiġu appoġġjati n-negozji privati li jagħżlu li jadottaw strateġija bħal din.

3.17.

Maż-żmien, il-KESE jistenna li l-investituri jagħżlu standards tal-UE għall-bonds ekoloġiċi, peress li dan jiżgura li l-fondi jintużaw skont it-tassonomija, li min-naħa tagħha ttaffi r-rekwiżiti tar-rapportar tal-investituri. Għalhekk, l-għan għandu jkun l-adozzjoni tal-istandard propost għall-bonds ekoloġiċi fl-UE, kemm jekk fis-settur privat kif ukoll jekk f’dak pubbliku.

3.18.

U f’dan ir-rigward, il-KESE jilqa’ l-fatt li l-bonds ekoloġiċi eżistenti jiġu koperti minn klawżola ta’ anterjorità fil-qafas tal-istandard propost, kif ukoll l-applikazzjoni eventwali ta’ tali standards għall-bonds tan-NextGenerationEU. Il-KESE jemmen bis-sħiħ li l-bonds ekoloġiċi allinjati mat-tassonomija jgħinu biex jintlaħqu l-għanijiet ambjentali. Barra minn hekk, l-aspettattiva tagħna hija li l-istandard tal-UE għall-bonds ekoloġiċi se jżid l-interess tal-investituri f’investimenti bħal dawn, filwaqt li jkompli jiżviluppa s-suq tal-bonds ekoloġiċi. Filwaqt li din hija aħbar tajba għall-emittenti u l-investituri, il-KESE jwissi kontra l-isfidi msemmija aktar ’il fuq.

3.19.

Jekk wieħed jassumi li ’l quddiem il-proposta tiġi adottata kif inhi, ikun interessanti li jiġi vvalutat (i) sa liema punt l-investituri, kemm fl-UE kif ukoll barra minnha, jitolbu li l-emittenti jallinjaw mal-istandards proposti jew jekk il-proposta tirriżultax f’diverġenza fis-suq tal-bonds ekoloġiċi bejn l-UE u l-bqija tad-dinja, u (ii) kif l-implimentazzjoni proposta tal-istandard tal-UE għall-bonds ekoloġiċi taffettwa l-iżviluppi fis-suq tal-bonds ekoloġiċi fl-UE kif ukoll barra minnha.

3.20.

Fil-fehma tal-KESE, dan huwa ta’ rilevanza partikolari peress li l-isfidi ambjentali bħat-tibdil fil-klima ma jistgħux jiġu indirizzati mill-UE waħedha. Sakemm ma jkunx hemm xi bażi komuni dwar l-allinjament tat-tassonomija ma’ pajjiżi terzi, ir-Regolament propost tal-Kummissjoni dwar standard volontarju għall-bonds ekoloġiċi x’aktarx li ma jsirx standard għas-suq globali tal-bonds ekoloġiċi. Dan jirriżulta fi swieq kapitali frammentati, u possibbilment l-emittenti ta’ pajjiżi terzi ma jadottawx l-istandards proposti tal-Kummissjoni. Dan jista’ jżomm lura l-fluss tal-fondi meħtieġa biex jiġu indirizzati sfidi ambjentali kbar, b’mod partikolari t-tibdil fil-klima.

3.21.

Brussell, it-8 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) Regolament (UE) 2020/852 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-18 ta’ Ġunju 2020 dwar l-istabbiliment ta’ qafas biex jiġi ffaċilitat l-investiment sostenibbli, u li jemenda r-Regolament (UE) 2019/2088 (ĠU L 198, 22.6.2020, p. 13).

(2) Inizjattiva dwar il-Bonds Klimatiċi (2021). Diżaggregazzjoni reġjonali tal-ħruġ ta’ bonds ekoloġiċi, skont il-volum tal-ħruġ.

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/111

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda r-Regolament (UE) Nru 575/2013 u d-Direttiva 2014/59/UE fir-rigward tat-trattament prudenzjali ta’ gruppi ta’ istituzzjonijiet globali sistemikament importanti bi strateġija ta’ riżoluzzjoni b’punti multipli ta’ dħul u metodoloġija għas-sottoskrizzjoni indiretta ta’ strumenti eliġibbli biex jissodisfaw ir-rekwiżit minimu għal fondi proprji u obbligazzjonijiet eliġibbli”

(COM(2021) 665 final — 2021/0343 (COD))

(2022/C 152/18)

Relatur Ġenerali:

Antonio GARCÍA DEL RIEGO

Konsultazzjonijiet	Kunsill tal-Unjoni Ewropea, 26.11.2021 Parlament Ewropew, 22.11.2021
Bażi legali	Artikolu 114 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropa
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għall-Unjoni Ekonomika u Monetarja u l-Koeżjoni Ekonomika u Soċjali
Deċiżjoni tal-President tal-KESE	9.11.2021
Adottata fil-plenarja	9.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	174/2/3

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jqis li huwa meħtieġ li jiġi inkorporat direttament fir-Regolament dwar ir-Rekwiżiti ta’ Kapital (Capital Requirements Regulation, CRR) trattament prudenzjali dedikat relatat mas-sottoskrizzjoni indiretta ta’ strumenti eliġibbli għal rekwiżit minimu intern għal fondi proprji u obbligazzjonijiet eliġibbli (minimum requirement for own funds and eligible liabilities, MREL). Il-modifiki proposti għas-CRR jindirizzaw l-inkonsistenzi identifikati bejn is-CRR u d-Direttiva dwar l-Irkupru u r-Riżoluzzjoni tal-Banek (Bank Recovery and Resolution Directive, BRRD).

1.2.

Il-KESE jirrakkomanda dispożizzjonijiet tas-CRR aktar ċari dwar it-tqabbil bejn is-somma tar-rekwiżiti attwali tal-Kapaċità Totali ta’ Assorbiment tat-Telf (Total Loss Absorbing Capacity, TLAC) tal-gruppi kollha ta’ riżoluzzjoni fi ħdan grupp ta’ istituzzjonijiet globali sistemikament importanti (global systemically important institutions, G-SII) bi strateġija ta’ riżoluzzjoni b’punt ta’ dħul multiplu (multiple point of entry, MPE) flimkien mar-rekwiżit teoretiku ta’ punt ta’ dħul uniku (single point of entry, SPE) ta’ dak il-grupp ta’ G-SII. Il-bidliet li ġew proposti huma meħtieġa biex jiċċaraw sa liema punt l-awtoritajiet ta’ riżoluzzjoni jistgħu jindirizzaw l-inkonsistenzi potenzjali bejn ir-rekwiżiti tal-SPE u tal-MPE.

1.3.

Il-KESE jisħaq li huwa meħtieġ li tiġi emendata l-formula għall-kalkolu tas-surplus ta’ TLAC/MREL ta’ sussidjarja fil-kuntest tar-reġim tat-tnaqqis ġenerali applikabbli għall-G-SIIs bi strateġija ta’ riżoluzzjoni tal-MPE, sabiex jiġi żgurat li dik il-formula tqis kemm ir-rekwiżiti ta’ TLAC/MREL tas-sussidjarja bbażati fuq ir-riskju kif ukoll dawk mhux ibbażati fuq ir-riskju, f’konformità mal-istandard tat-TLAC. Dan jevita li jiġi sopravalutat is-surplus ta’ TLAC/MREL ta’ sussidjarja partikolari.

1.4.

Il-KESE jiġbed l-attenzjoni lejn il-fatt li xi dispożizzjonijiet tas-CRR applikabbli għall-G-SIIs bi strateġija ta’ riżoluzzjoni tal-MPE għandhom jiġu ċċarati sabiex jippermettu li jiġu kkunsidrati s-sussidjarji stabbiliti barra mill-UE. Dan jallinja s-CRR mal-prinċipju korrispondenti tat-TLAC miftiehem fil-livell internazzjonali, li huwa applikabbli fir-rigward tas-sussidjarji stabbiliti fil-ġurisdizzjonijiet kollha tal-Bord għall-Istabbiltà Finanzjarja (Financial Stability Board, FSB).

1.5.

Il-KESE jirrakkomanda xi kjarifiki mmirati fil-kuntest tar-rekwiżit għal fondi proprji u l-obbligazzjonijiet eliġibbli għall-istituzzjonijiet li huma sussidjarji materjali ta’ G-SIIs mhux tal-UE (“TLAC intern”), sabiex jiġi żgurat li l-istrumenti ta’ dejn maħruġa minn dawk l-istituzzjonijiet jissodisfaw il-kriterji kollha ta’ eliġibbiltà għall-istrumenti ta’ obbligazzjonijiet eliġibbli. Ir-raġuni għal din il-bidla hija li bħalissa l-kriterji ta’ eliġibbiltà għall-istrumenti ta’ obbligazzjonijiet eliġibbli huma bbażati fuq is-suppożizzjoni li dawk l-istrumenti jinħarġu minn entità ta’ riżoluzzjoni, u mhux minn sussidjarji soġġetti għal rekwiżit intern tat-TLAC. Id-diskrepanza tiġi indirizzata billi jiġi ċċarat li l-istess kundizzjonijiet ta’ eliġibbiltà applikabbli għall-entitajiet ta’ riżoluzzjoni japplikaw ukoll għal entitajiet mhux ta’ riżoluzzjoni, mutatis mutandis. Din, min-naħa tagħha, se tkun qiegħda tippermetti lil dawk l-istituzzjonijiet jissodisfaw ir-rekwiżit tat-TLAC intern tagħhom, fost affarijiet oħra b’obbligazzjonijiet eliġibbli, kif oriġinarjament maħsub mill-koleġiżlaturi.

1.5.1.

Il-KESE jisħaq li l-banek tal-MPE għandhom ikunu jistgħu jagħmlu użu mill-aġġustamenti miftiehma fid-dokument dwar il-kondizzjonijiet tat-TLAC. Dawn l-aġġustamenti huma mfassla sabiex jiżguraw trattament ekwivalenti bejn il-mudelli ta’ riżoluzzjoni ta’ SPE u MPE. Dawn l-aġġustamenti huma inklużi fl-Artikolu 12a u l-Artikolu 72e(4) tas-CRR II iżda dawn iż-żewġ Artikoli ma jinkludux pajjiżi terzi. B’mod partikolari, l-Artikolu 12a, kif abbozzat, jindika li l-aġġustamenti li jirriżultaw mid-differenzi fl-assi mwieżna għar-riskju huma limitati għal entitajiet ibbażati fl-UE, peress li l-kunċett ta’ entità ta’ riżoluzzjoni jirreferi biss għal sussidjarji bi kwartieri ġenerali fl-UE. Huwa importanti li l-kamp ta’ applikazzjoni jitwessa’ biex jinkludi kwalunkwe sussidjarja oħra li l-grupp jista’ jkollu fi kwalunkwe pajjiż ieħor.

1.6.

Il-KESE jqis li dan l-objettiv ma jintlaħaqx bil-proposta reċenti tal-Kummissjoni minħabba li t-tqabbil bejn l-SPE ipotetiku u s-somma tal-ass imwieżen għar-riskju ta’ kull entità ta’ riżoluzzjoni jżommu lis-sussidjarji ta’ pajjiżi terzi barra minħabba l-fatt li t-tqabbil jirreferi għall-Artikolu 45d u l-Artikolu 45h tal-BRRD, u l-BRRD ma tinkludix sussidjarji f’pajjiżi terzi u lanqas ma tinkludi differenzi bejn l-ass imwieżen għar-riskju li jinħolqu minn kriterji differenti ta’ kalkolu bejn il-pajjiżi terzi u l-Istati Membri. Dan jinkludi biss differenzi bejn l-Istati Membri.

2. Kummenti ġenerali

2.1.

Ir-Regolament dwar ir-Rekwiżiti ta’ Kapital jistabbilixxi flimkien mad-Direttiva dwar ir-Rekwiżiti ta’ Kapital (Capital Requirements Directive, CRD) il-qafas regolatorju prudenzjali għall-istituzzjonijiet ta’ kreditu li joperaw fl-Unjoni. Is-CRR u s-CRD ġew adottati wara l-konsegwenzi tal-kriżi finanzjarja tal-2008-2009 biex tissaħħaħ ir-reżiljenza tal-istituzzjonijiet li joperaw fis-settur finanzjarju tal-UE, fil-biċċa l-kbira bbażati fuq standards globali miftiehma mal-imsieħba internazzjonali tal-UE, b’mod partikolari l-Kumitat ta’ Basel dwar is-Superviżjoni Bankarja.

2.2.

Is-CRR sussegwentement ġie emendat biex jindirizza n-nuqqasijiet li għad hemm fil-qafas regolatorju u biex jimplimenta xi elementi pendenti tar-riforma globali tas-servizzi finanzjarji li huma essenzjali biex tiġi żgurata r-reżiljenza tal-istituzzjonijiet. Tressqet reviżjoni prinċipali mill-Pakkett ta’ Miżuri ta’ Tnaqqis tar-Riskju, li ġiet adottata mill-Parlament Ewropew u mill-Kunsill fl-20 ta’ Mejju 2019 u ġiet ippubblikata fil-Ġurnal Uffiċjali fis-7 ta’ Ġunju 2019.

2.3.

Din ir-riforma, implimentata fl-Unjoni tal-istandard internazzjonali tal-Kapaċità Totali ta’ Assorbiment tat-Telf għal istituzzjonijiet globali sistemikament importanti ġiet adottata mill-Bord għall-Istabilità Finanzjarja f’Novembru 2015 u saħħet l-applikazzjoni tar-rekwiżit minimu għal fondi proprji u obbligazzjonijiet eliġibbli għall-istituzzjonijiet kollha stabbiliti fl-Unjoni.

2.4.

L-istandard TLAC jeħtieġ li l-G-SIIs iżommu ammont suffiċjenti ta’ obbligazzjonijiet li għandhom assorbiment tat-telf għoli (kapaċità ta’ rikapitalizzazzjoni interna) biex jiżguraw assorbiment ta’ telf mingħajr xkiel u rapidu kif ukoll rikapitalizzazzjoni f’każ ta’ riżoluzzjoni. L-implimentazzjoni tal-istandard tat-TLAC fid-dritt tal-Unjoni, jiġifieri permezz ta’ emendi għas-CRR, qieset ir-rekwiżit minimu eżistenti speċifiku għall-istituzzjoni għal fondi proprji u obbligazzjonijiet eliġibbli, stabbilit fil-BRRD. Għalhekk, it-TLAC u l-MREL huma essenzjali biex jiġġestixxu b’mod effettiv kriżijiet bankarji u biex inaqqsu l-impatt negattiv tagħhom fuq l-istabbiltà finanzjarja u l-finanzi pubbliċi. It-TLAC u r-regoli riveduti dwar l-MREL saru applikabbli fl-Unjoni fis-27 ta’ Ġunju 2019 u fit-28 ta’ Diċembru 2020, rispettivament.

2.5.

F’konformità mal-istandards internazzjonali, id-dritt tal-Unjoni tirrikonoxxi kemm l-istrateġija ta’ riżoluzzjoni tal-SPE kif ukoll l-istrateġija ta’ riżoluzzjoni tal-MPE. Taħt l-istrateġija ta’ riżoluzzjoni tal-SPE, entità fi grupp waħda biss, tipikament l-impriża omm, tiġi riżolta (“entità ta’ riżoluzzjoni”), filwaqt li entitajiet fi grupp oħra, normalment sussidjarji operatorji, mhumiex soġġetti għal azzjoni ta’ riżoluzzjoni. Minflok, it-telf ta’ dawk is-sussidjarji jiġi ttrasferit lill-entità ta’ riżoluzzjoni u l-kapital jinżel aktar ’l isfel fil-katina għas-sussidjarja. Dan jiżgura li s-sussidjarji jkunu jistgħu jkomplu joperaw mingħajr xkiel anke wara li jkunu laħqu l-punt ta’ nonvijabilità.

2.6.

Skont l-istrateġija ta’ riżoluzzjoni tal-MPE, jistgħu jiġu riżolti aktar minn entità waħda tal-grupp bankarju. Konsegwentement, jistgħu jeżistu aktar minn entità waħda ta’ riżoluzzjoni u għalhekk jista’ jeżisti aktar minn grupp ta’ riżoluzzjoni wieħed fi ħdan il-grupp bankarju. Il-prinċipju sottostanti tal-approċċ ta’ riżoluzzjoni tal-MPE huwa li jippermetti r-riżoluzzjoni ta’ grupp ta’ riżoluzzjoni partikolari b’mod fattibbli u kredibbli mingħajr ma jimmina r-riżolvibbiltà ta’ entitajiet ta’ riżoluzzjoni u gruppi ta’ riżoluzzjoni oħra fl-istess grupp bankarju konsolidat. Il-qafas ta’ riżoluzzjoni bankarja rivedut jipprovdi li l-MREL għall-entitajiet ta’ riżoluzzjoni għandu jiġi stabbilit fil-livell konsolidat ta’ grupp ta’ riżoluzzjoni (l-“MREL estern”).

2.7.

Barra minn hekk, dan il-qafas jipprevedi kif l-assorbiment tat-telf u l-kapaċità ta’ rikapitalizzazzjoni għandhom jiġu allokati fi ħdan il-gruppi ta’ riżoluzzjoni (l-“MREL intern”). Skont il-BRRD, bħala regola, l-istrumenti finanzjarji li huma eliġibbli għal MREL intern għandhom jinżammu mill-entità ta’ riżoluzzjoni, jiġifieri tipikament l-impriża omm.

2.8.

Sa mill-bidu tal-2020, l-Awtorità Bankarja Ewropea (European Banking Authority, EBA) kienet qed taħdem fuq abbozz ta’ Standard Tekniku Regolatorju abbażi ta’ reġim ta’ tnaqqis, f’konformità mal-mandat stabbilit fil-BRRD u mar-rakkomandazzjonijiet fl-istandards internazzjonali rilevanti (1). Ir-reġim ta’ tnaqqis żviluppat mill-EBA jipprevedi li l-istrumenti eliġibbli tal-MREL intern maħruġa minn sussidjarji għall-entità ta’ riżoluzzjoni permezz ta’ entità omm intermedja jkollhom jitnaqqsu totalment mill-ammont tal-kapaċità tal-MREL intern proprju tal-entità omm intermedja.

2.9.

L-EBA kkonkludiet li r-rekwiżiti tal-BRRD ma setgħux jiġu ssodisfati mingħajr dispożizzjonijiet addizzjonali li kellhom bżonn jiddependu mit-test tal-Livell 1 li għandu jiġi speċifikat. Minbarra l-ħtieġa li s-sottoskrizzjoni indiretta ta’ strumenti eliġibbli għal MREL intern tiġi operazzjonalizzata, ġew identifikati xi kwistjonijiet oħra relatati mar-riżoluzzjoni minn meta l-qafas rivedut ta’ TLAC/MREL sar applikabbli fl-2019. Dawn il-kwistjonijiet huma prinċipalment relatati mat-trattament regolatorju tal-gruppi tal-G-SII bi strateġija ta’ riżoluzzjoni tal-MPE, inklużi dawk il-gruppi tal-MPE li għandhom sussidjarji f’pajjiżi terzi. Pereżempju, is-CRR bħalissa ma jispeċifikax jekk id-diversi aġġustamenti tat-TLAC għall-G-SIIs bi strateġija ta’ riżoluzzjoni tal-MPE jkoprux ukoll dawk is-sussidjarji ta’ G-SII li jinsabu f’xi pajjiż terz.

2.10.

Xi bidliet immirati lejn aspetti speċifiċi relatati mar-riżoluzzjoni tas-CRR huma meħtieġa biex jiġu indirizzati l-kwistjonijiet ta’ hawn fuq. B’mod partikolari, it-trattament regolatorju tal-gruppi G-SII bi strateġija ta’ riżoluzzjoni tal-MPE, inkluż ta’ dawk il-gruppi tal-MPE li għandhom sussidjarji f’pajjiżi terzi, jeħtieġ li jkun allinjat aħjar mat-trattament deskritt fl-istandard tat-TLAC. Dan jgħin biex jiġi żgurat li, f’każ ta’ riżoluzzjoni, kull entità u grupp ta’ riżoluzzjoni li jappartjenu għal dawk il-GSIIs ikunu jistgħu jkomplu jwettqu funzjonijiet kritiċi mingħajr ir-riskju ta’ kontaġju.

2.11.

L-emendi proposti ma jbiddlux l-arkitettura ġenerali tal-qafas iżda jiżguraw l-applikazzjoni xierqa tat-TLAC u tal-MREL.

2.12.

Dawn l-emendi li ġew proposti għas-CRR jista’ jkollhom rwol essenzjali fit-titjib tar-riżolvibbiltà ta’ istituzzjoni. Minħabba li d-dispożizzjonijiet korrispondenti diġà huma applikabbli fl-Unjoni, il-modifiki proposti jkunu jeħtieġu li jsiru fil-ħin. Il-ħtieġa ta’ adozzjoni rapida hija amplifikata aktar mill-fatt li l-gruppi bankarji jeħtieġu ċarezza dwar il-mekkaniżmu biex jiddeċiedu kif l-aħjar jipprepożizzjonaw il-kapaċità ta’ MREL intern tagħhom fid-dawl tal-iskadenza ġenerali għall-konformità mal-MREL li hija stabbilita għall-1 ta’ Jannar 2024, b’miri intermedji vinkolanti li jeħtieġ li jiġu rrispettati sal-1 ta’ Jannar 2022.

2.13.

Din il-proposta mhijiex akkumpanjata minn valutazzjoni tal-impatt separata, peress li din il-proposta ma tbiddilx l-aspetti fundamentali tas-CRR iżda timmira prinċipalment li tiċċara r-relazzjoni legali bejn żewġ strumenti eżistenti tad-dritt tal-Unjoni, jiġifieri s-CRR u l-BRRD, billi fis-CRR jiġi inkorporat direttament trattament dedikat għas-sottoskrizzjoni indiretta ta’ strumenti eliġibbli għall-MREL intern. Tali kjarifiki jiżguraw li ż-żewġ oqfsa interkonnessi ħafna jibqgħu prinċipalment allinjati.

2.14.

Dan, min-naħa tiegħu, jippermetti lill-istituzzjonijiet li jkomplu jikkalkolaw, jirrapportaw u jiddivulgaw sett wieħed ta’ ammont totali tal-iskopertura għar-riskju u ta’ kejl tal-iskopertura totali għall-fini kemm tas-CRR kif ukoll tal-BRRD, u b’hekk tiġi evitata żieda mhux dovuta fil-kumplessità. Dan jinkludi l-ħtieġa possibbli li jinħarġu strumenti eliġibbli addizzjonali tal-MREL biex jikkonformaw mal-MREL intern, kif introdott mill-koleġiżlaturi permezz tal-BRRD riveduta.

3. Kummenti speċifiċi

3.1.

L-istrateġiji ta’ riżoluzzjoni li qed jiġu żviluppati mill-Gruppi ta’ Maniġġar ta’ Kriżijiet huma bbażati b’mod wiesa’ fuq żewġ approċċi stilizzati: “riżoluzzjoni ta’ punt ta’ dħul uniku”, li fihom jiġu applikati setgħat ta’ riżoluzzjoni fil-quċċata ta’ grupp minn awtorità ta’ riżoluzzjoni nazzjonali unika u “riżoluzzjoni ta’ punt ta’ dħul multiplu”, fejn jiġu applikati għodod ta’ riżoluzzjoni għal partijiet differenti tal-grupp minn żewġ awtoritajiet ta’ riżoluzzjoni jew aktar li jaġixxu b’mod koordinat.

3.1.1.

Punt ta’ dħul uniku (SPE) jinvolvi l-applikazzjoni ta’ setgħat ta’ riżoluzzjoni, pereżempju, għodod ta’ rikapitalizzazzjoni interna u/jew trasferiment, fil-livell tal-aqwa kumpanija omm jew azzjonarja minn awtorità ta’ riżoluzzjoni unika – probabbilment fil-ġurisdizzjoni responsabbli għas-superviżjoni konsolidata globali ta’ grupp. Strateġija tal-SPE topera permezz tal-assorbiment tat-telf imġarrab fi ħdan il-grupp mill-aqwa kumpanija omm jew azzjonarja, pereżempju, permezz tal-konverżjoni ta’ tniżżil fil-valur u/jew obbligatorja ta’ dejn maħruġ mhux garantit.

3.1.2.

Punt ta’ dħul multiplu (MPE) jinvolvi l-applikazzjoni tas-setgħat ta’ riżoluzzjoni minn żewġ awtoritajiet ta’ riżoluzzjoni jew aktar għal partijiet differenti tal-grupp, u li x’aktarx jirriżulta fi qsim tal-grupp f’żewġ partijiet separati jew aktar. Il-grupp jista’ jinqasam fuq bażi nazzjonali jew reġjonali, fuq linji tan-negozju, jew fuq kombinazzjoni ta’ kull waħda. Is-setgħat ta’ riżoluzzjoni applikati għall-partijiet separati ma għandhomx għalfejn ikunu l-istess u jistgħu jinkludu għażliet ta’ riżoluzzjoni, bħal rikapitalizzazzjoni interna fi ħdan ir-riżoluzzjoni, l-użu ta’ entità tranżitorja, it-trasferiment ta’ negozju jew stralċ. Madankollu, l-istrateġiji tal-MPE jeħtieġu li l-azzjonijiet jiġu kkoordinati bejn il-ġurisdizzjonijiet sabiex jiġu evitati kunflitti jew inkonsistenzi li jimminaw l-effettività tal-azzjonijiet separati ta’ riżoluzzjoni, tmexxija diżordnata fuq l-assi u kontaġju fid-ditta.

3.1.3.

Ma hemm l-ebda għażla binarja bejn iż-żewġ approċċi. Fil-prattika, tista’ tkun meħtieġa kombinazzjoni biex takkomoda l-istruttura ta’ ditta u r-reġimi lokali fil-ġurisdizzjonijiet ewlenin ta’ fejn topera. Pereżempju, xi strateġiji tal-MPE jistgħu jinvolvu l-applikazzjoni ta’ bosta riżoluzzjonijiet tal-SPE għal partijiet differenti tad-ditta bħall-blokok reġjonali li huma separabbli minn xulxin.

3.2.

Il-proposta hija bbażata b’mod wiesa’ fuq il-ħidma preparatorja mwettqa mill-EBA, b’mod partikolari fir-rigward tal-iżvilupp tal-istandards tekniċi regolatorji dwar is-sottoskrizzjoni indiretta ta’ strumenti eliġibbli għall-MREL intern fi ħdan il-gruppi ta’ riżoluzzjoni. Il-proposta primarjament timmira li tindirizza l-konsegwenzi mhux intenzjonati relatati mal-qafas eżistenti ta’ TLAC/MREL, li jirriżultaw mir-regoli li bħalissa jinsabu fis-CRR. L-emendi proposti jkollhom impatt limitat fuq il-piż amministrattiv għall-istituzzjonijiet u l-kostijiet għalihom biex jadattaw l-operazzjonijiet interni tagħhom, bil-biċċa l-kbira tal-kostijiet li mistennija jiġu paċuti billi jippermettu l-approċċ ta’ sottoskrizzjoni indiretta tal-istrumenti eliġibbli tal-MREL intern fi ħdan il-gruppi ta’ riżoluzzjoni, li jiffunzjonaw kif suppost u, għall-istituzzjonijiet ikkonċernati, mill-benefiċċji derivati f’termini ta’ rikonoxximent imtejjeb ta’ sussidjarji ta’ pajjiżi terzi u billi tiġi speċifikata aktar l-eliġibbiltà tal-istrumenti maħruġa fil-kuntest tar-rekwiżit tat-TLAC intern.

3.3.

B’mod partikolari, il-proposta tipprevedi:

3.3.1.

Trattament dedikat għas-sottoskrizzjoni indiretta ta’ strumenti eliġibbli għall-MREL intern. Ir-Regolament propost għalhekk jintroduċi, fis-CRR, rekwiżit li tul il-katina tas-sjieda, l-entitajiet omm intermedji jkollhom inaqqsu mill-kapaċità tal-MRL intern tagħhom stess, l-ammont tal-parteċipazzjonijiet tagħhom ta’ strumenti eliġibbli għal MREL intern, inklużi l-fondi proprji, maħruġa mis-sussidjarji tagħhom li jappartjenu għall-istess grupp ta’ riżoluzzjoni.

3.3.2.

Tqabbil bejn ir-rekwiżit teoretiku tal-SPE u s-somma tar-rekwiżiti attwali tal-MPE. Is-CRR jistabbilixxi li l-gruppi tal-G-SII bi strateġija ta’ riżoluzzjoni tal-MPE għandhom jikkalkulaw ir-rekwiżit tat-TLAC tagħhom skont is-suppożizzjoni teoretika li l-grupp jiġi solvut skont strateġija ta’ riżoluzzjoni tal-SPE (rekwiżit teoretiku tal-SPE). Dan ir-rekwiżit teoretiku tal-SPE mbagħad għandu jitqabbel mill-awtoritajiet ta’ riżoluzzjoni mas-somma tar-rekwiżiti attwali tat-TLAC ta’ kull entità ta’ riżoluzzjoni ta’ dak il-grupp taħt strateġija ta’ riżoluzzjoni tal-MPE (rekwiżiti tal-MPE). Madankollu, id-dispożizzjonijiet tas-CRR fir-rigward tal-konsegwenzi ta’ dan it-tqabbil huma inkonsistenti.

3.3.3.

Tnaqqis minn elementi ta’ obbligazzjonijiet eliġibbli. Il-ħsieb wara din id-dispożizzjoni huwa li jiġi mminimizzat ir-riskju ta’ kontaġju fi ħdan grupp G-SII u li jiġi żgurat li l-entitajiet ta’ riżoluzzjoni jkollhom biżżejjed kapaċità disponibbli ta’ assorbiment tat-telf f’każ ta’ falliment, li ma għandhiex titnaqqas mit-telf li jirriżulta minn parteċipazzjonijiet intragrupp ta’ strumenti tat-TLAC. Mingħajr dan it-tnaqqis, il-falliment ta’ entità ta’ riżoluzzjoni waħda fil-grupp G-SII iwassal għal telf f’entitajiet ta’ riżoluzzjoni oħrajn ta’ dak il-grupp u konsegwentement għal tnaqqis fil-kapaċità ta’ assorbiment tat-telf u ta’ rikapitalizzazzjoni ta’ dawk l-entitajiet ta’ riżoluzzjoni.

3.3.4.

Kunsiderazzjoni ta’ sussidjarji stabbiliti barra mill-Unjoni. L-Artikolu 12a u l-Artikolu 72e(4) tas-CRR ma jkoprux b’mod espliċitu s-sussidjarji li jinsabu f’pajjiż terz. Għalhekk, jista’ ma jkunx possibbli li l-gruppi bankarji tal-UE bi strateġija globali ta’ riżoluzzjoni tal-MPE jqisu s-sussidjarji li huma stabbiliti barra mill-Unjoni.

3.3.5.

Kjarifiki dwar l-eliġibbiltà ta’ strumenti ta’ dejn maħruġa fil-kuntest tar-rekwiżit tat-TLAC intern. L-Artikolu 92b tas-CRR jistabbilixxi r-rekwiżit tat-TLAC intern għal sussidjarji materjali tal-G-SIIs mhux fl-UE li mhumiex entitajiet ta’ riżoluzzjoni. Dak ir-rekwiżit jista’ jiġi ssodisfat b’fondi proprji u bi strumenti ta’ obbligazzjonijiet eliġibbli, kif speċifikat fl-Artikolu 92b(2).

3.4.

Emendi dettaljati għall-proposta ta’ Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda r-Regolament (UE) Nru 575/2013 u d-Direttiva 2014/59/UE fir-rigward tat-trattament prudenzjali tal-gruppi tal-G-SIIs bi strateġija ta’ riżoluzzjoni tal-MPE.

3.4.1. Kalkolu kkonsolidat għal-G-SIIs b’entitajiet ta’ riżoluzzjoni multipli (l-Artikolu 12a)

3.4.1.1.

Il-KESE jisħaq li l-banek tal-MPE għandhom ikunu jistgħu jagħmlu użu mill-aġġustamenti miftiehma fid-dokument dwar il-kondizzjonijiet tat-TLAC. Dawn l-aġġustamenti huma mfassla biex jiżguraw trattament ekwivalenti bejn il-mudelli ta’ riżoluzzjoni ta’ SPE u MPE. Dawn l-aġġustamenti huma inklużi fl-Artikolu 12a u l-Artikolu 72e(4) tas-CRR II iżda dawn iż-żewġ Artikoli ma jinkludux pajjiżi terzi. B’mod partikolari, l-Artikolu 12a, kif abbozzat, jindika li l-aġġustamenti li jirriżultaw mid-differenzi fl-assi mwieżna għar-riskju huma limitati għal entitajiet ibbażati fl-UE, peress li l-kunċett ta’ entità ta’ riżoluzzjoni jirreferi biss għal sussidjarji bil-kwartieri ġenerali fl-UE. Huwa importanti li l-kamp ta’ applikazzjoni jitwessa’ biex jinkludi kwalunkwe sussidjarja oħra li l-grupp jista’ jkollu fi kwalunkwe pajjiż ieħor.

3.4.1.2.

Il-KESE jqis li dan l-objettiv ma jintlaħaqx bil-proposta reċenti tal-Kummissjoni minħabba li t-tqabbil bejn l-SPE ipotetiku u s-somma tal-ass imwieżen għar-riskju ta’ kull entità ta’ riżoluzzjoni jżomm lis-sussidjarji tal-pajjiżi terzi barra minħabba l-fatt li t-tqabbil jirreferi għall-Artikolu 45d u l-Artikolu 45h tal-BRRD, u l-BRRD ma tinkludix sussidjarji f’pajjiżi terzi u lanqas differenzi bejn l-ass imwieżen għar-riskju li jirriżultaw minn kriterji ta’ kalkolu differenti bejn il-pajjiżi terzi u l-Istati Membri. Jinkludi biss differenzi bejn l-Istati Membri.

3.4.1.3.

Fir-rigward tal-ħtieġa ta’ ftehim biex isir dan l-aġġustament, il-KESE huwa tal-fehma li għalkemm hemm proċedura speċifika għal ftehim dwar ir-rekwiżit ta’ fondi proprji u obbligazzjonijiet eliġibbli fl-Artikolu 45h, il-punti 4 sa 6 tal-BRRD II, din hija proċedura li tkun applikabbli biss fil-każ ta’ awtoritajiet ta’ riżoluzzjoni differenti fl-UE u taħt regolament komuni. Eżempju wieħed biex juri għaliex il-proċedura mhijiex valida għall-pajjiżi terzi huwa li tinvolvi lill-EBA f’każijiet fejn ma jintlaħaq l-ebda ftehim bejn l-awtoritajiet ta’ riżoluzzjoni.

3.4.1.4.

Il-KESE jipproponi li f’każijiet fejn l-aġġustamenti jirriżultaw f’sussidjarja ta’ pajjiż terz, l-awtorità Ewropea ta’ riżoluzzjoni tal-istituzzjoni prinċipali hija dik li, filwaqt li titqies l-opinjoni mhux vinkolanti tal-awtorità ta’ riżoluzzjoni ta’ dan il-pajjiż terz, għandha l-kapaċità li tapplika l-aġġustament mingħajr il-ħtieġa li jintlaħaq ftehim mal-awtorità tal-pajjiż terz.

3.4.2. Tnaqqis minn elementi ta’ obligazzjonijiet eleġibbli (l-Artikolu 72e)

3.4.2.1.

Il-KESE jissottolinja li l-Artikolu 72e għandu jinkludi perjodu ta’ anterjorità sal-31 ta’ Diċembru 2024 (l-iskadenza għall-implimentazzjoni tat-TLAC fil-pajjiżi terzi). Matul dan il-perjodu ta’ tranżizzjoni, il-banek tal-MPE għandhom ikunu jistgħu jaġġustaw it-tnaqqis fuq il-parteċipazzjonijiet f’sussidjarji ta’ pajjiżi terzi mingħajr rekwiżit ta’ riżoluzzjoni ekwivalenti, billi jikkalkulaw is-surplus abbażi tar-rekwiżit kapitali totali applikabbli fil-pajjiż terz. Inkella jkun hemm konsegwenza mhux intenzjonata, minħabba li l-ħtieġa li jinħarġu obbligazzjonijiet eliġibbli se tiżdied b’riżultat tan-nuqqas ta’ kapaċità ta’ aġġustament ta’ din il-parteċipazzjoni f’sussidjarja ta’ pajjiż terz, u mill-2025 ’il quddiem, b’reġim ta’ riżoluzzjoni fis-seħħ, ir-rekwiżit tal-Istituzzjoni Prinċipali se jonqos minħabba tnaqqis aġġustat aktar baxx għal dawn il-parteċipazzjonijiet ta’ pajjiżi terzi u l-ħtieġa ta’ dan il-ħruġ ta’ obbligazzjonijiet eliġibbli mhux se tibqa’ meħtieġa.

Brussell, id-9 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) Bord għall-Istabilità Finanzjarja, Prinċipji Gwida dwar il-Kapaċità Totali ta’ Assorbiment tat-Telf Intern tal-G-SIBs (“TLAC Intern”), 6.7.2017. Taħt dan ir-reġim, l-istrumenti eliġibbli għal MREL intern maħruġa mis-sussidjarja u sottoskritti mill-entità omm intermedja jkollhom jitnaqqsu totalment mill-istrumenti eliġibbli maħruġa mill-entità omm intermedja biex tikkonforma mal-MREL intern tagħha stess.

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/116

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni — Nisiltu tagħlimiet bikrija mill-pandemija tal-COVID-19”

(COM(2021) 380 final)

(2022/C 152/19)

Relatur:	Tomasz Andrzej WRÓBLEWSKI
Korelatur:	Ákos TOPOLÁNSZKY

Konsultazzjoni	Kummissjoni, 10.8.2021
Bażi legali	Artikolu 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għax-Xogħol, l-Affarijiet Soċjali u ċ-Ċittadinanza
Adottata fis-sezzjoni	24.11.2021
Adottata fil-plenarja	8.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	204/1/8

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jilqa’ l-pass mill-Unjoni Ewropea u l-istituzzjonijiet tagħha biex b’mod kontinwu jivvalutaw il-proċessi matul il-pandemija, kemm f’termini ta’ piż bla preċedent fuq is-sistemi tas-saħħa kif ukoll f’termini tal-impatt fuq l-Unjoni Ewropea b’mod ġenerali.

1.2.

Il-Kummissjoni Ewropea telenka għaxar tagħlimiet importanti mill-pandemija, iżda l-KESE huwa diżappuntat li din issemmi biss fil-qosor “l-impatt mhux uniformi tal-kriżi, bi gruppi vulnerabbli fost dawk l-iktar milquta”. Ir-rakkomandazzjonijiet jeħtieġ li jħarsu b’mod kritiku lejn dak li sar sa issa, fl-oqsma kollha, dak li ħadem tajjeb u dak li jeħtieġ li jittejjeb. Jeħtieġ ukoll li nħarsu lejn kif nistgħu nindirizzaw il-problemi tan-nuqqas ċar ta’ ħaddiema, l-ostakli fil-katina tal-provvista u l-prezzijiet tal-enerġija li qed jogħlew b’rata mgħaġġla, li jagħmluha diffiċli li nerġgħu lura għall-funzjonament normali tas-soċjetajiet u l-ekonomiji tagħhom.

1.3.

Il-KESE jinnota li jeħtieġ li jkun hemm għodod u pjani li jistgħu jiġu attivati u implimentati malajr fid-dawl ta’ sitwazzjoni ta’ kriżi fil-livell tal-UE. Il-KESE jfaħħar il-pjani tal-Unjoni Ewropea li tistabbilixxi qafas għal stat ta’ emerġenza pandemika tal-UE u standards għar-rispons għall-kriżijiet. Il-KESE jappella għal livell għoli ta’ koordinazzjoni u trasparenza fil-proċeduri kollha, speċjalment meta jkun hemm bżonn ta’ azzjoni u teħid ta’ deċiżjonijiet mill-amministrazzjonijiet pubbliċi fil-livell Ewropew u tal-Istati Membri.

1.4.

Il-COVID-19 ħarġet fid-dieher ix-xejriet eżistenti ta’ saħħa mhux uniformi; il-gruppi vulnerabbli ġew affettwati minn esponiment differenti għall-virus. Il-KESE jinnota li huma meħtieġa programmi biex jiġi żgurat l-aċċess għal kura preventiva u riabilitattiva, anke matul kriżi tas-saħħa. Għalhekk, fil-futur, id-dispożizzjonijiet ta’ emerġenza għall-pandemija għandhom jiġu skalati b’tali mod li jkollhom impatt fuq il-funzjonament tal-kura primarja, sabiex jiġi evitat telf akbar ta’ saħħa f’sitwazzjonijiet bħal dawn fis-soċjetà.

1.5.

Il-KESE jemmen li l-UE għandha tkompli twieġeb għall-kriżi b’mod konsistenti u globali, b’mod partikolari permezz tal-faċilità COVAX u ċ-Ċentru Ewropew għall-Prevenzjoni u l-Kontroll tal-Mard (ECDC), kif ukoll permezz ta’ mediċini kandidati u terapiji ġodda, u ssaħħaħ u tappoġġja l-arkitettura globali tas-sigurtà tas-saħħa. Dan jinkludi t-tisħiħ tar-rwol tal-UE fl-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa.

1.6.

It-tifqigħa tal-COVID-19 enfasizzat in-natura ġenerali tas-sitwazzjonijiet ta’ kriżi u l-impatt tagħhom fuq is-subsistemi kollha tas-soċjetà. F’dan ir-rigward, huwa partikolarment importanti li s-sistemi ta’ politika soċjali jsiru adatti u aktar inklużivi biex jgħinu lil dawk li huma emarġinati u li jgħixu f’sitwazzjonijiet partikolarment diffiċli.

1.7.

Abbażi ta’ diversi Opinjonijiet (1) u l-pilastru tad-drittijiet soċjali, il-KESE jappoġġja miżuri fil-livell tal-UE u tal-Istati Membri li jrawmu l-kooperazzjoni bejn is-sistemi tas-saħħa fir-rigward tal-valuri tal-UE bħad-dinjità u l-kompetizzjoni ġusta u li jimmiraw lejn konverġenza’ l fuq tas-sistemi tas-sistemi tas-saħħa u dawk soċjali.

1.8.

Matul il-pandemija, rajna l-espansjoni meħtieġa, fuq skala bla preċedent, tal-attività Ewropea u tal-istat biex jassistu kemm lin-negozji individwali kif ukoll lill-individwi. Il-KESE jenfasizza li huwa importanti li wieħed jimxi minn miżuri ta’ emerġenza għal investimenti produttivi għal irkupru inklużiv u sostenibbli fuq perjodu ta’ żmien medju u twil; ukoll sabiex jiġi evitat il-periklu li l-politiki fiskali u monetarji jistgħu jkunu soġġetti għal riskji ta’ inflazzjoni għolja li jistgħu jwasslu għal staġnar.

1.9.

1.10.

Il-Kumitat huwa favur l-isforzi biex tissaħħaħ il-kooperazzjoni internazzjonali u tinbena s-saħħa tal-Ewropa fl-istituzzjonijiet internazzjonali. Il-KESE jirrimarka li kwalunkwe dgħufija tal-pożizzjoni u l-involviment tal-Ewropa fl-organizzazzjonijiet internazzjonali toffri lok għal pajjiżi oħra barra mill-UE biex jaġixxu b’mod li ma jkunx favorevoli għall-valuri li tirrappreżenta l-Unjoni Ewropea.

2. Kummenti ġenerali

2.1.

Fil-bidu tal-2020, il-pandemija tal-COVID-19 ħarġet fid-dieher xi wħud mid-disfunzjonijiet eżistenti fis-settur tas-saħħa, f’ħafna stati u istituzzjonijiet tal-UE, kif ukoll f’xi setturi tal-ekonomija. Dan kollu kompla jżid mas-severità tal-kriżi u l-iżbilanċ soċjali.

2.2.

Il-Kumitat jilqa’ l-pass mill-Unjoni Ewropea u l-istituzzjonijiet tagħha biex b’mod kontinwu jivvalutaw il-proċessi matul il-pandemija, kemm f’termini ta’ piż bla preċedent fuq is-sistemi tas-saħħa kif ukoll f’termini tal-impatt fuq l-Unjoni Ewropea b’mod ġenerali. Il-Kumitat jisħaq li dan il-perjodu passat għandu jiġi vvalutat ukoll bħala test ta’ emerġenza fir-rigward tal-operat demokratiku u unifikat tal-UE.

2.3.

Il-KESE jirrikonoxxi l-isforz enormi tad-diversi istituzzjonijiet tal-UE biex jikkoordinaw l-għajnuna għat-tilqim, tal-istituzzjonijiet nazzjonali biex jipprovdu protezzjoni soċjali u programmi ta’ appoġġ, u tal-kumpaniji li għamlu l-almu tagħhom biex jipproteġu l-impjegati u l-operazzjonijiet tagħhom u laqgħu l-isfida biex terġa’ tintlaħaq sitwazzjoni normali malajr f’termini ta’ impjiegi u l-provvista ta’ prodotti essenzjali. Fl-istess ħin, nosservaw li għad fadal ħafna xi jsir biex jiġu żgurati stabbiltà u bilanċ sħaħ fis-suq tax-xogħol.

2.4.

Il-KESE jisħaq li l-ewwel tagħlima ewlenija li ħadna hija li, speċjalment fiż-żmien ta’ pandemiji li jkunu ta’ natura reġjonali u/jew supranazzjonali, jeħtieġ li naħdmu flimkien fil-livell Ewropew biex insibu għodod konġunti mhux biss biex nirreaġixxu mill-perspettiva tas-saħħa, iżda wkoll biex nimmaniġġjaw l-emerġenza u nakkumpanjaw it-tranżizzjoni lejn irkupru rapidu iżda inklużiv u sostenibbli. Il-Kumitat jenfasizza l-approċċ pożittiv tal-istituzzjonijiet Ewropej biex jistabbilixxu għodod finanzjarji ġodda u innovattivi miftiehma b’approċċ mibni fuq is-solidarjetà u bbażat fuq interess komuni.

2.5.

L-agħar sitwazzjoni possibbli tkun it-tifqigħa ta’ kriżi oħra qabel ma s-sitwazzjoni tkun stabbilizzat għalkollox. Għalhekk, hija prijorità għall-Kummissjoni Ewropea li tieħu azzjoni llum biex tibni r-reżiljenza tas-sistemi ekonomiċi, soċjali u tas-saħħa għall-futur. Il-KESE jaqbel ma’ din l-istrateġija u l-ħtieġa li tingħata ħarsa kritika lejn it-tagħlimiet meħuda u li jissaħħaħ l-immaniġġjar tal-kriżijiet fl-Unjoni Ewropea.

2.6.

Il-Kummissjoni Ewropea telenka għaxar tagħlimiet importanti mill-pandemija, iżda ssemmi biss fil-qosor “l-impatt mhux uniformi tal-kriżi, bi gruppi vulnerabbli fost dawk l-iktar milquta”. Ir-rakkomandazzjonijiet jeħtieġ li jħarsu b’mod kritiku lejn dak li sar sa issa, dak li ħadem tajjeb u dak li jeħtieġ li jittejjeb.

2.7.

Hekk kif qed noħorġu mill-kriżi, qed jidher ukoll li kwistjoni ewlenija huwa n-nuqqas ta’ ħaddiema f’impjiegi “b’livell baxx ta’ ħiliet” ta’ importanza kruċjali. Il-kriżi esponiet ukoll il-vulnerabbiltà tagħna għall-frammentazzjoni tal-ktajjen tal-provvista globali u l-ħtieġa li nikkunsidraw mill-ġdid l-istrateġija industrijali fir-rigward tal-manifattura ta’ prodotti essenzjali.

3. Ġestjoni tal-kriżijiet

3.1.

Il-KESE jfaħħar il-pjani tal-Unjoni Ewropea li tistabbilixxi qafas għal stat ta’ emerġenza pandemika tal-UE u standards għar-rispons għall-kriżijiet. Il-KESE japprova l-isforzi kontinwi għall-monitoraġġ, ir-rieżami u l-investiment fl-immaniġġjar ta’ kriżijiet. Huwa jappoġġja wkoll il-pjani tal-Kummissjoni li tħejji rapport annwali dwar l-istat ta’ tħejjija.

3.2.

Il-KESE jinnota li jeħtieġ li jkun hemm għodod u pjani li jistgħu jiġu attivati u implimentati malajr fid-dawl ta’ sitwazzjoni ta’ kriżi fil-livell tal-UE. L-għodod fil-livell nazzjonali għandhom ikunu komplementari fin-natura tagħhom, filwaqt li jippermettu li l-pajjiżi jirreaġixxu fuq skala adatta għas-sitwazzjoni ta’ kriżi dijanjostikata fiż-żona tagħhom.

3.3.

Il-KESE jenfasizza l-importanza li jittieħed bis-serjetà l-prinċipju tas-solidarjetà effettiva u bbażata fuq il-ħtiġijiet primarji f’sitwazzjonijiet ta’ kriżi globali.

3.4.

Il-KESE jirrimarka li r-reazzjonijiet inizjali tal-istituzzjonijiet mhux dejjem kienu adegwati, parzjalment minħabba n-nuqqas ta’ koordinazzjoni fost l-Istati Membri. Minkejja l-kritika tal-bidu dwar l-istrateġija tal-UE għat-tilqim, il-benefiċċji tal-azzjoni kollettiva llum saru aktar viżibbli. Din l-esperjenza trid tintuża biex ittejjeb ir-rispons tal-UE għal kriżijiet futuri.

3.5.

Il-KESE jindika li huwa meħtieġ li jiġu stabbiliti standards komuni Ewropej għall-ġbir u l-istandardizzazzjoni ta’ data statistika – l-aktar fil-qasam tas-saħħa. Huwa meħtieġ ukoll li wieħed iħares lejn il-metodoloġiji statistiċi applikati sa issa f’kull qasam. Dan huwa importanti għal proċessi ta’ teħid ta’ deċiżjonijiet futuri adatti u bbażati fuq l-evidenza.

Il-KESE jinnota li fi żmien it-tifqigħa tal-pandemija kien hemm nuqqasijiet persistenti fil-pariri professjonali u fdati u fl-aċċess għar-riċerka dwar l-epidemiji. Għalhekk huwa meħtieġ li l-għarfien espert professjonali dwar l-epidemiji jiġi kkoordinat u ssimplifikat fil-livell tal-UE. Il-Kumitat jappoġġja l-ħatra ta’ kap epidemjologu Ewropew li, filwaqt li jaġixxi f’kapaċità konsultattiva, se jgħin fil-proċess tat-teħid tad-deċiżjonijiet fil-livell tal-UE u f’dak nazzjonali.

4. Il-protezzjoni tas-saħħa

4.1.

Il-COVID-19 ħarġet fid-dieher ix-xejriet eżistenti ta’ saħħa mhux uniformi; il-gruppi vulnerabbli ġew affettwati minn esponiment differenti għall-virus. Is-sistemi eżistenti għal rispons rapidu bħas-Sistema ta’ Twissija Bikrija u ta’ Rispons tal-Unjoni Ewropea (EWRS), is-Sistema ta’ Intelligence għall-Informazzjoni dwar l-Epidemiji (Epidemic Intelligence Information System – EPIS) u s-Sistema Ewropea ta’ Sorveljanza (TESSy) jeħtieġ li jiġu eżaminati mill-ġdid u l-effettività tagħhom tissaħħaħ. Is-sistema għandha tkun imfassla biex tappoġġja individwi b’impjiegi bi dħul baxx, persuni b’mard kroniku jew diżabilitajiet preeżistenti, dawk li jgħixu f’faqar estrem, u l-anzjani li jgħixu fi djar tal-kura. Il-KESE jiġbed l-attenzjoni dwar il-ħtieġa li jsir investiment f’servizzi tas-saħħa pubblika ta’ kwalità, li, b’konformità mal-Prinċipju 16 tal-EPSR, għandhom ikunu affordabbli u aċċessibbli għaċ-ċittadini kollha, kif ukoll li tiġi appoġġjata l-kura tas-saħħa privata, f’każijiet fejn dan jikkontribwixxi għad-dmirijiet tas-saħħa pubblika, li għandha rwol komplementari u kienet kruċjali wkoll matul il-pandemija.

4.2.

Filwaqt li jtenni l-konklużjonijiet tal-Opinjoni tal-KESE dwar il-Programm ta’ azzjoni tal-Unjoni fil-qasam tas-saħħa (2), il-KESE qed jipprovdi Opinjonijiet addizzjonali dwar il-konklużjonijiet inizjali li nistgħu nisiltu mill-kriżi tal-COVID-19 fil-qasam tas-saħħa.

4.3.

Matul il-pandemija, l-Istati Membri ffukaw fuq miżuri ta’ emerġenza, spiss għad-detriment tal-kura tas-saħħa preventiva u tal-kura riabilitattiva. Il-KESE jinnota li huma meħtieġa programmi biex jiġi żgurat l-aċċess għal kura preventiva u riabilitattiva, anke matul kriżi tas-saħħa. Għalhekk, fil-futur, id-dispożizzjonijiet ta’ emerġenza għall-pandemija għandhom jiġu skalati b’tali mod li jaffettwaw bl-inqas mod possibbli il-funzjonament tal-kura primarja, sabiex jiġi evitat telf akbar ta’ saħħa f’sitwazzjonijiet bħal dawn fis-soċjetà.

4.4.

L-Istrateġija Farmaċewtika għall-Ewropa, adottata f’Novembru 2020, għandha l-għan li timmodernizza l-qafas regolatorju u tappoġġja r-riċerka u t-teknoloġija farmaċewtiċi. Il-KESE jinnota li l-kapaċità tas-sistemi tas-saħħa nazzjonali tista’ tissaħħaħ bl-inklużjoni attiva ta’ spiżeriji miftuħa għall-pubbliku ġenerali fil-kuntest tal-kura farmaċewtika.

4.5.

Il-kriżi pandemika wriet li hemm nuqqas ta’ ħaddiema tas-saħħa. Il-KESE jtenni li għandha tingħata attenzjoni partikolari għat-titjib tal-kundizzjonijiet tax-xogħol tagħhom, inklużi l-pagi, l-edukazzjoni, it-taħriġ mill-ġdid u t-taħriġ aġġornat, u l-aċċess għall-faċilitajiet tal-kura tat-tfal, filwaqt li jiġu żgurati l-ogħla standards possibbli ta’ sikurezza kif ukoll il-possibbiltà għall-professjonijiet kollha, inkluż fis-settur tas-saħħa, biex jgħixu, jiċċaqilqu u jaħdmu liberament madwar l-UE (3). Peress li 76 % tal-ħaddiema fil-qasam tas-saħħa u 84 % tal-infermiera fl-UE huma nisa, hemm bżonn ta’ politiki trasformattivi dwar il-ġeneru biex jiġu indirizzati l-ostakli għall-aċċess għal impjieg full-time, tiġi indirizzata d-differenza fil-pagi skont il-ġeneru, tiġi promossa ż-żamma fis-settur u jiġi appoġġjat l-aċċess għall-iżvilupp professjonali u r-rwoli ta’ tmexxija. Għandhom jiġu żviluppati proċeduri speċjali li jippermettu r-reklutaġġ rapidu u sikur ta’ persunal mediku minn pajjiżi barra l-Unjoni Ewropea f’sitwazzjonijiet kritiċi.

4.6.

Fir-rigward tal-Qafas Strateġiku tal-UE dwar is-saħħa u s-sigurtà fuq il-post tax-xogħol 2021-2027, il-KESE jilqa’ r-rakkomandazzjoni qawwija tal-Kummissjoni Ewropea lill-Istati Membri biex jirrikonoxxu il-Covid-19 bħala marda okkupazzjonali, iżda jenfasizza l-ħtieġa li tiġi riveduta r-rakkomandazzjoni biex jiġu inklużi l-ħaddiema kollha esposti għall-infezzjoni mingħajr protezzjoni adegwata, inklużi l-ħaddiema mobbli u migranti, u l-ħaddiema staġjonali f’postijiet tax-xogħol mhux sikuri u f’akkomodazzjoni mhux sanitarja.

4.7.

Il-KESE se jsegwi mill-qrib l-implimentazzjoni tal-Unjoni Ewropea tas-Saħħa, u jirrakkomanda li titqies ir-rabta bejn is-saħħa tal-annimali u s-saħħa tal-bniedem. Din il-kooperazzjoni tenfasizza wkoll il-fatt li, minħabba n-natura transfruntiera tal-pandemiji, azzjoni uniformi u koordinata sew biss tista’ tkun effettiva u tirnexxi, ibbażata fuq rikonoxximent komuni.

4.8.

Matul il-pandemija tal-COVID-19, kien hemm approċċ frammentat u mhux koordinat għall-provi kliniċi fl-Ewropa. Il-KESE jinnota li approċċ pan-Ewropew jista’ jagħmilha possibbli li jiġu ssemplifikati l-proċeduri u l-proċessi tal-provi kliniċi, b’mod partikolari t-testijiet ta’ mediċini kandidati ġodda għal terapiji effettivi u aċċessibbli. Hawnhekk, pjattaforma Ewropea fuq skala kbira għall-provi kliniċi tista’ tkun soluzzjoni.

4.9.

Skont id-data tar-riċerka xjentifika u l-istatistika tal-attendenza fil-kura tas-saħħa, il-kriżi tal-COVID-19 tista’ tirriżulta f’żieda sinifikanti fir-riskju psikoloġiku, li min-naħa tagħha tista’ żżid ukoll l-iżvilupp ta’ mard psikosomatiku. Dan il-fenomenu ġdid ta’ morbidità kif ukoll l-effetti li għadhom mhux studjati biżżejjed tas-sindromu tal-COVID-19 fit-tul għandhom jitqiesu fis-sistemi tas-saħħa tal-Istati Membri kollha tal-UE.

4.10.

Il-prevenzjoni tal-pandemiji u t-tħejjija u r-rispons għalihom huma prijoritajiet għall-Ewropa. Il-KESE jemmen li l-UE għandha tkompli twieġeb għall-kriżi b’mod konsistenti u globali, b’mod partikolari permezz tal-faċilità COVAX, kif ukoll permezz ta’ mediċini kandidati u terapiji ġodda, u ssaħħaħ u tappoġġja l-arkitettura globali tas-sigurtà tas-saħħa. Dan jeħtieġ isaħħaħ ukoll ir-rwol tal-UE fl-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa. F’dan il-kuntest, sabiex iwieġeb għall-ħtiġijiet urġenti tal-pajjiżi li qed jiżviluppaw b’mod partikolari, il-KESE jistieden lill-KE biex tmexxi dibattitu miftuħ fil-livell Ewropew dwar eżenzjoni temporanja u volontarja tat-TRIPS, li tkun tapplika għall-vaċċini, it-trattamenti u t-testijiet tal-COVID-19, sabiex tkun tista’ tiżdied il-produzzjoni globali tal-vaċċin u jitnaqqsu l-ispejjeż biex jiġi żgurat l-aċċess għan-nies fid-dinja kollha.

4.11.

Fir-rigward tal-ewwel esperjenzi li jissemmew fil-Komunikazzjoni tal-KE dwar is-saħħa, il-KESE jqis li jinħass ħafna l-fatt li mhux qed jiġi ddikjarat li d-disponibbiltà ta’ interventi u servizzi biex jindirizzaw l-istress fuq is-saħħa mhix uniformi, u li mhemmx l-enfasi meħtieġa fuq gruppi vulnerabbli; f’ħafna aspetti, il-kriżi tal-COVID-19 amplifikat din is-sitwazzjoni. L-aċċess ugwali għas-servizzi u d-disponibbiltà tagħhom ma għandhomx ikunu biss kriterju ta’ evalwazzjoni, iżda jistgħu jsalvaw il-ħajjiet.

5. Aspetti soċjali u tas-soċjetà

5.1.

Fl-2021, rajna aktar żieda fl-inugwaljanzi bejn in-nisa u l-irġiel madwar l-Ewropa, b’mod partikolari bħala riżultat taż-żieda allarmanti f’każijiet ta’ vjolenza kontra n-nisa minħabba l-pandemija tal-COVID-19. Miżuri ta’ konfinament u iżolament ħolqu ambjent abilitanti għall-kontroll koerċittiv fuq il-vittmi minn dawk li jabbużaw minnhom u wassal għal inċidenti ta’ vjolenza fiżika, psikoloġika u sesswali kontra nisa u bniet, b’aċċess limitat għas-servizzi ta’ appoġġ għall-vittmi; din issemmiet bħala “pandemija parallela”. Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni Ewropea tadotta qafas komprensiv għall-prevenzjoni u l-ġlieda kontra kull forma ta’ vjolenza kontra n-nisa u l-bniet minn perspettiva femminista, sensittiva għall-ġeneru u intersezzjonali sabiex tiżgura li f’każ ta’ kriżi tas-saħħa futura tiġi evitata pandemija parallela.

5.2.

Fir-Riżoluzzjoni tiegħu maħruġa fid-9 ta’ Ġunju 2021 (4), il-Kumitat jaqbel li s-sitwazzjoni attwali bil-pandemija fl-Ewropa qed iżżid il-faqar u l-inugwaljanza, u r-riżorsi għandhom jiġu diretti lejn fejn huma l-aktar meħtieġa sabiex jiġi żgurat impjieg ta’ kwalità, jitnaqqsu l-faqar u l-esklużjoni u tiġi promossa l-intraprenditorija.

5.3.

5.4.

Il-KESE jinnota wkoll b’dispjaċir li, fit-tfassil tal-Pjani Nazzjonali għall-Irkupru u r-Reżiljenza (NRRPs), l-amministrazzjonijiet nazzjonali ma involvewx biżżejjed lill-imsieħba tan-negozju soċjali u lill-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u ma qisux biżżejjed il-kontributi tagħhom. Il-KESE jitlob li tiġi stabbilita kundizzjonalità vinkolanti għall-konsultazzjoni li tinvolvi lill-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili.

5.5.

Il-Kumitat jenfasizza wkoll li Ewropa soċjali, sostenibbli u kompetittiva għandha tkun prijorità, u jeħtieġ li jitqiesu wkoll indikaturi ġodda possibbli għall-progress ekonomiku li jmorru lil hinn mill-PDG, pereżempju l-kwalità tal-ħajja, is-sostenibbiltà ambjentali, il-koeżjoni soċjali, il-kura tas-saħħa u l-benesseri ġenerali tal-ġenerazzjonijiet attwali u futuri.

5.6.

Il-Kumitat iħeġġeġ lill-Kummissjoni tiffoka fuq id-drittijiet fundamentali, speċjalment fir-rigward tal-benesseri soċjoekonomiku. Għandha tingħata attenzjoni speċjali lid-drittijiet, lid-dinjità u lill-benesseri tal-persuni li jistgħu jkunu esposti għall-esklużjoni tas-soċjetà u li jistgħu jesperjenzaw kwalunkwe tip ta’ diskriminazzjoni matul il-pandemija tal-COVID-19 u fil-perjodu eżatt wara l-kriżi.

6. Ekonomija u finanzi

6.1.

Matul il-pandemija, rajna l-espansjoni meħtieġa, fuq skala bla preċedent, tal-attività Ewropea u tal-istat biex jassistu finanzjarjament kemm lin-negozji individwali kif ukoll lill-individwi. Il-KESE jenfasizza li huwa importanti li wieħed jimxi minn miżuri ta’ emerġenza għal investimenti produttivi għal irkupru inklużiv u sostenibbli fuq perjodu ta’ żmien medju u twil; ukoll sabiex jiġi evitat il-periklu li l-politiki fiskali u monetarji jistgħu jkunu soġġetti għal riskji ta’ inflazzjoni għolja li jistgħu jwasslu għal staġnar.

6.2.

Il-KESE jinnota li kwalunkwe riforma fiskali ġdida, kemm fil-livell tal-UE kif ukoll fil-livell nazzjonali, għandha tqis l-istruttura tal-ekonomiji nazzjonali, is-saħħa tan-negozji lokali u, b’mod partikolari, is-sitwazzjoni tan-nies li sabu ruħhom f’sitwazzjoni diffiċli minħabba l-kriżi. F’dan il-kuntest, nosservaw il-ħtieġa li tiġi analizzata s-sitwazzjoni ekonomika fiskali tal-kumpaniji u ċ-ċittadini milqutin miż-żieda f’daqqa fil-prezzijiet tal-enerġija.

6.3.

Il-KESE jaqbel li regoli fiskali u ta’ nfiq ġodda għandhom jgħinu lill-Istati Membri jinvestu fl-edukazzjoni, fir-riċerka, fl-iżvilupp, fl-innovazzjoni, fis-saħħa u fl-infrastruttura pubblika, f’investiment reali u effettiv fil-kapital uman, kif ukoll fl-effiċjenza tal-gvernijiet, fost oħrajn.

6.4.

Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tiffaċilita l-miżuri temporanji meħuda mill-Istati Membri biex jibnu impjieg full-time u biex jappoġġjaw l-attività ekonomika milquta minn sitwazzjonijiet ta’ kriżi fir-rigward tal-prinċipji tal-politika tal-kompetizzjoni dwar l-għajnuna mill-Istat, u tiżviluppa pjani ta’ azzjoni għal sħubijiet pubbliċi-privati jew soluzzjonijiet simili sabiex jiġu limitati r-riskji madwar is-soċjetà, inklużi dawk li jaffettwaw atturi privati f’sitwazzjonijiet ta’ kriżi straordinarji.

7. Is-soċjetà u t-teknoloġija

7.1.

Il-Kumitat jiġbed l-attenzjoni għad-distakk emerġenti u dejjem jikber fl-edukazzjoni għaċ-ċittadini fl-Unjoni Ewropea. Ġenerazzjonijiet iżgħar ġew affettwati ħafna minn miżuri meħuda biex jikkontrollaw il-pandemija. La l-Istati Membri u lanqas l-istituzzjonijiet tal-UE mhuma qed jindirizzaw b’mod attiv din il-kwistjoni jew il-ħtieġa ta’ riformi fis-sistema tal-edukazzjoni. Sa issa ma tressaq l-ebda pjan sistemiku ta’ rkupru jew salvataġġ. Madankollu, il-Kumitat jirrikonoxxi li t-titjib tal-ħiliet u t-taħriġ mill-ġdid se jkunu kruċjali għall-edukazzjoni u l-iżvilupp tan-nies fil-futur, u l-għodod diġitali huma parti essenzjali ta’ kwalunkwe mudell edukattiv futur.

7.2.

L-iżgurar ta’ aċċess għas-servizzi diġitali, b’mod wiesa’ u bbażat fuq is-solidarjetà, huwa importanti wkoll għall-koeżjoni soċjali. Kif tindika tajjeb il-Fondazzjoni Ewropea għat-Titjib tal-Kondizzjonijiet tal-Ħajja u tax-Xogħol (Eurofound) (5), it-triq lejn soċjetajiet aktar koeżivi fl-Ewropa tista’ tiġi żgurata permezz ta’ politiki li jiffukaw fuq l-integrazzjoni ekonomika u soċjali taċ-ċittadini u li jagħmlu aktar enfasi fuq il-ħiliet diġitali.

7.3.

Il-KESE jilqa’ l-isforzi tal-Kummissjoni Ewropea biex tappoġġja kampanji nazzjonali ta’ litteriżmu fil-media f’kooperazzjoni mal-Osservatorju Ewropew tal-Media Diġitali (EDMO) u mal-Grupp ta’ Esperti dwar il-Litteriżmu fil-Media, u b’hekk ikompli jingħata kontribut għall-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni u t-tisħiħ tar-reżiljenza tas-soċjetà kontra l-kontenut falz u d-diżinformazzjoni kontra t-tilqim li jikkawżaw biża’ bla bażi u ħsara serja. Il-KESE jappella wkoll għat-tisħiħ tal-proċess ta’ informazzjoni dwar il-kriżi, li huwa l-aħjar kontromiżura kontra d-diżinformazzjoni.

7.4.

Il-pandemija tal-COVID-19 tenfasizza l-importanza tal-ippjanar tat-taħriġ f’oqsma mediċi ewlenin bħat-terapija intensiva, sabiex jiġu indirizzati l-emerġenzi. Dan juri wkoll l-importanza tal-portabbiltà tal-ħiliet fost l-Istati Membri tal-UE f’sitwazzjonijiet ta’ emerġenza. Il-proċeduri għat-trasferimenti temporanji u l-mobbiltà tal-persunal mediku fost l-Istati Membri għandhom jiġu ffaċilitati, l-istess bħal fil-każ tal-proċeduri li jippermettu r-reklutaġġ ta’ persunal mediku ta’ pajjiżi terzi f’sitwazzjonijiet bħal dawn.

8. Ir-relazzjonijiet internazzjonali u l-istandards demokratiċi

8.1.

Il-KESE jinnota li l-pandemija laqtet lil soċjetajiet u lil negozji madwar id-dinja kollha u aggravat ir-rivalità ġeopolitika li qabel diġà kienet qed tiżdied.

8.2.

Il-Kumitat huwa favur l-isforzi biex tissaħħaħ il-kooperazzjoni internazzjonali u tinbena s-saħħa tal-Ewropa fl-istituzzjonijiet internazzjonali. Il-KESE jinnota li kwalunkwe dgħufija fil-pożizzjoni u l-involviment tal-Ewropa f’organizzazzjonijiet internazzjonali toħloq motivazzjoni għal pajjiżi oħra barra mill-UE biex jaġixxu b’mod li ma jkunx favorevoli għall-valuri li tirrappreżenta l-Unjoni Ewropea; b’mod speċifiku rridu nanalizzaw bir-reqqa l-ostakli kollha għaż-żamma tal-valuri ewlenin tal-UE u nippreservaw il-libertajiet tas-Suq Uniku.

8.3.

Il-KESE jirrimarka li l-pandemija tal-COVID-19 spiss intużat bħala skuża biex jitrażżnu d-drittijiet u jiddgħajfu l-istandards demokratiċi. Il-gvernijiet użaw il-kriżi wkoll biex isegwu l-interessi politiċi tagħhom stess mingħajr viżjoni fit-tul. Il-KESE jinsisti li d-deċiżjonijiet regolatorji meħtieġa biex tiġi ġestita u tingħeleb il-pandemija m’għandhom bl-ebda mod jaffettwaw ir-rispett għad-drittijiet fundamentali u l-valuri demokratiċi.

8.4.

Il-KESE jenfasizza bis-sħiħ il-ħtieġa ta’ tfassil ta’ politika responsabbli u bbażat fuq l-evidenza u l-ħtieġa ta’ fatti bbażati fuq ix-xjenza, kif ukoll prijoritizzazzjoni ta’ azzjonijiet għall-protezzjoni tas-saħħa u l-ħajja. Fl-istess ħin, matul pandemija jew kwalunkwe kriżi oħra, irridu nirrispettaw b’attenzjoni – u mhux nirrestrinġu – id-drittijiet fundamentali u l-valuri demokratiċi.

8.5.

Fir-rigward tal-moviment liberu tal-persuni, tal-prodotti, tas-servizzi u tal-kapital, il-Kumitat jtenni l-ħtieġa li tiġi appoġġjata l-armonizzazzjoni tal-protokolli tal-ivvjaġġar għall-individwi u għan-negozji sabiex jinżammu livell għoli ta’ fiduċja u regoli unifikati madwar l-Unjoni, f’konformità mal-prinċipji tas-Suq Uniku. Ir-regoli jridu jkunu ċari, fattibbli u identiċi kemm jista’ jkun fil-pajjiżi kollha.

Brussell, it-8 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) ĠU C 13, 15.1.2016, p. 40, ĠU C 14, 15.1.2020, p. 1.

(2) ĠU C 429, 11.12.2020, p. 251.

(3) ĠU C 286, 16.7.2021, p. 109.

(4) Il-kontribut tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew għall-programm ta’ ħidma tal-Kummissjoni Ewropea għall-2022 ibbażat fuq il-ħidma tal-Grupp ad hoc dwar “Il-kontribut tal-KESE għall-programm ta’ ħidma tal-Kummissjoni Ewropea għall-2022” (ĠU C 341, 24.8.2021, p. 1).

(5) Eurofound (2018), Social cohesion and well-being in Europe [Il-koeżjoni soċjali u l-benesseri fl-Ewropa], Uffiċċju tal-Pubblikazzjonijiet tal-Unjoni Ewropea, Lussemburgu (mhux disponibbli bil-Malti)

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/122

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Proposta għal Deċiżjoni tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar Sena Ewropea taż-Żgħażagħ 2022”

(COM(2021) 634 final — 2021/0328 (COD))

(2022/C 152/20)

Relatur Ġenerali:

Michael MCLOUGHLIN

Konsultazzjoni	Kunsill tal-Unjoni Ewropea, 21.10.2021 Parlament Ewropew, 21.10.2021
Bażi legali	Artikoli 165(4) u 166(4) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għax-Xogħol, l-Affarijiet Soċjali u ċ-Ċittadinanza
Adottata fil-plenarja	8.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	201/0/1

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali jilqa’ d-dikjarazzjoni tal-2022 bħala s-Sena Ewropea taż-Żgħażagħ. It-tqegħid tas-sena fil-kuntest tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali u n-narrattiva ta’ rkupru ta’ wara l-pandemija huwa milqugħ tajjeb ħafna wkoll.

1.2.

Il-KESE huwa lest li jaqdi rwol ewlieni fis-Sena Ewropea taż-Żgħażagħ, billi jibni fuq inizjattivi ta’ suċċess tal-KESE bħal “L-Ewropa Tiegħek, Leħnek” u r-Roundtables taż-Żgħażagħ dwar il-Klima u s-Sostenibbiltà. Il-KESE jinsab f’pożizzjoni unika biex jiffaċilita l-involviment man-networks taż-żgħażagħ.

1.3.

Jeħtieġ li jiġu żviluppati indikaturi ċari u għanijiet ta’ politika għas-Sena. Dawn għandhom jiffukaw fuq l-impatt li jħallu fuq il-politiki u l-ħidma transsettorjali lil hinn mill-attivitajiet organizzati.

1.4.

Il-KESE jesprimi tħassib li l-aġenda u l-prijoritajiet għas-Sena jidhru mimlijin wisq u jqis li prijoritajiet sempliċi jistgħu jgħinu lill-partijiet ikkonċernati kollha.

1.5.

Jekk l-attivitajiet promozzjonali huma l-kontenut ewlieni tas-Sena, dan għandu jkun ċar fil-komunikazzjonijiet kollha, b’mod partikolari maż-żgħażagħ.

1.6.

Is-sena taż-żgħażagħ jeħtieġ li tikkontribwixxi għall-Istrateġija tal-UE għaż-Żgħażagħ bi pjani u involviment ċari, b’mod partikolari fid-dawl tad-dimensjoni transsettorjali tal-Istrateġija għaż-żgħażagħ.

1.7.

Is-Sena trid tiżgura li jiġu inklużi gruppi aktar diffiċli biex jintlaħqu. Jekk ikun hemm bżonn, għandhom jintużaw indikaturi fil-livell tal-grupp u dawk ġeografiċi biex jiġi żgurat dan.

1.8.

F’termini ta’ baġit, il-KESE jemmen li hemm bżonn ta’ aktar ambizzjoni. Minħabba s-sitwazzjoni kritika li qed jiffaċċjaw iż-żgħażagħ fl-UE, jeħtieġ li jkun hemm xi riżorsi lil hinn mill-programmi eżistenti għall-kunsilli nazzjonali taż-żgħażagħ u għall-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ.

1.9.

Il-KESE jemmen li hija meħtieġa allokazzjoni totali ta’ EUR 10 miljun, b’EUR 2 miljun għall-koordinazzjoni fil-livell nazzjonali. Il-Forum Ewropew taż-Żgħażagħ u l-membri tiegħu huma importanti ħafna wkoll. Dawn il-fondi jistgħu jingħataw b’mod sekondarju permezz ta’ kunsilli nazzjonali taż-żgħażagħ.

1.10.

L-alleanzi tas-Sena Ewropea Lokali fil-livell tal-Istati Membri jintlaqgħu tajjeb. Il-KESE wkoll jista’ jkollu rwol f’dan.

1.11.

Il-ħidma prevista dwar ir-relazzjonijiet esterni u mas-SEAE għas-Sena u lil hinn minnha hija milqugħa wkoll. Il-politiki dwar iż-żgħażagħ relattivament żviluppati tajjeb fl-Ewropa jista’ jkollhom rwol importanti fil-viċinat tagħna u lil hinn minnu.

2. Sommarju tal-proposta

2.1.

Il-President tal-Kummissjoni tal-UE, Ursula von der Leyen, fid-diskors dwar l-Istat tal-Unjoni fil-15 ta’ Settembru ħabbret li l-Kummissjoni se tipproponi li l-2022 tkun is-Sena Ewropea taż-Żgħażagħ. Wara riflessjonijiet dwar l-esperjenza tal-COVID-19 fl-Ewropa, il-President tal-Kummissjoni dawret l-attenzjoni tagħha għas-sena 2022 u għall-ħtieġa li nerġgħu nqumu fuq saqajna wara l-pandemija. Hija tnebbħet mill-involviment taż-żgħażagħ fl-attiviżmu dwar il-klima u l-enfasi tagħhom fuq is-solidarjetà u d-determinazzjoni li jkomplu jistinkaw biex il-futur ikun aħjar.

2.2.

Is-segment partikolarment relatat maż-żgħażagħ ġie stabbilit fil-kuntest tas-suq soċjali u tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali. Barra minn hekk, id-diskors għamel referenza għall-inizjattiva ALMA l-ġdida mid-DĠ Impjiegi, Affarijiet Soċjali u Inklużjoni, li hija ffukata fuq żgħażagħ li mhumiex f’impjieg, edukazzjoni jew taħriġ. Id-diskors rabat il-proposta wkoll mal-Konferenza dwar il-Futur tal-Ewropa:

“U huwa għalhekk li se niżguraw li ż-żgħażagħ ikunu jistgħu jgħinu fit-tmexxija tad-dibattitu fil-Konferenza dwar il-Futur tal-Ewropa. Huwa l-futur tagħhom u din għandha tkun il-konferenza tagħhom. U kif għidna fil-bidu tal-mandat, il-Kummissjoni se tkun lesta li tagħti segwitu għall-punti li se jiġu deċiżi mill-Konferenza”.

Il-President von der Leyen, diskors dwar l-Istat tal-Unjoni, 15 ta’ Settembru 2021.

2.3.

Il-Kummissjoni ppubblikat il-proposta tagħha fl-14 ta’ Ottubru. Skont din il-proposta, l-objettiv ġenerali tas-Sena Ewropea taż-Żgħażagħ għandu jkun “li tingħata spinta lill-isforzi tal-Unjoni, tal-Istati Membri, tal-awtoritajiet reġjonali u lokali sabiex jonoraw, jappoġġaw u jinvolvu liż-żgħażagħ f’perspettiva postpandemika”. Hija tistabbilixxi wkoll tliet mezzi biex jinkiseb dan, billi tinkorpora “kif it-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali joffru perspettiva mġedda għall-futur u opportunitajiet biex jiġi miġġieled l-impatt negattiv tal-pandemija fuq iż-żgħażagħ u fuq is-soċjetà b’mod ġenerali”, biex iż-żgħażagħ kollha jiġu involuti sabiex “isiru ċittadini attivi u involuti kif ukoll atturi tal-bidla” u “jiġu promossi opportunitajiet għaż-żgħażagħ” biex “jappoġġaw l-iżvilupp personali, soċjali u professjonali tagħhom f’Unjoni aktar ekoloġika, aktar diġitali u aktar inklużiva”.

2.4.

Il-proposta tirreferi għal għadd ta’ oqsma ta’ politika rilevanti u programmi ta’ finanzjament li jistgħu jappoġġjaw is-sena Ewropea taż-Żgħażagħ. Dawn il-miżuri jinkludu: il-Garanzija għaż-Żgħażagħ imsaħħa; il-programm Erasmus+; il-Korp Ewropew ta’ Solidarjetà; l-inizjattiva Mira, Tagħlima, Ħakma, Kisba (ALMA); l-Istrateġija Ewropea għaż-Żgħażagħ; l-Għanijiet Ewropej dwar iż-Żgħażagħ; iż-Żona Ewropea tal-Edukazzjoni; il-Patt Klimatiku Ewropew; il-Pjan ta’ Azzjoni aġġornat għall-Edukazzjoni Diġitali; l-inizjattiva HealthyLifestle4all; l-Aġenda Ewropea għall-Ħiliet; il-Fond Soċjali Ewropew Plus; Ewropa Kreattiva; Orizzont Ewropa; il-programm dwar iċ-Ċittadini, l-Ugwaljanza, id-Drittijiet u l-Valuri; il-Fond għall-Ażil, il-Migrazzjoni u l-Integrazzjoni; il-Programm dwar il-Ġustizzja; il-Fond Ewropew għall-Iżvilupp Reġjonali; il-Fond Ewropew għall-Affarijiet Marittimi, is-Sajd u l-Akkwakultura; u l-Fond Agrikolu Ewropew għall-Iżvilupp Rurali.

2.5.

Huwa previst li dawk il-fondi li jiffokaw l-aktar fuq il-qasam taż-żgħażagħ, bħall-Erasmus+ u l-Korp Ewropew ta’ Solidarjetà, se jkollhom rwol ewlieni x’jaqdu fl-appoġġ ta’ attivitajiet fl-ambitu tas-Sena taż-Żgħażagħ. Dawn iż-żewġ fondi se jkunu qed jiċċelebraw ukoll l-anniversarju mit-twaqqif tagħhom, wieħed il-35 sena u l-ieħor il-5 sena rispettivament. L-Istati Membri huma mitluba jaħtru koordinatur nazzjonali responsabbli għall-organizzazzjoni tal-parteċipazzjoni tagħhom fis-Sena Ewropea taż-Żgħażagħ, u l-Kummissjoni se tagħmel arranġamenti għall-koordinazzjoni fil-livell tal-UE.

2.6.

L-Artikolu 3 tal-proposta leġiżlattiva jistabbilixxi seba’ tipi possibbli ta’ attività previsti għas-Sena, inklużi konferenzi, avvenimenti u inizjattivi li jippromovu l-parteċipazzjoni taż-żgħażagħ. Dawn l-attivitajiet jippermettu li ż-żgħażagħ jilħqu lil dawk li jfasslu l-politika, jiġbru ideat bl-użu ta’ metodi parteċipattivi, jieħdu sehem f’kampanji ta’ informazzjoni, edukazzjoni u sensibilizzazzjoni, joħolqu spazju għal skambji biex l-isfidi jinbidlu f’opportunitajiet fi spirtu intraprenditorjali, iwettqu studji u riċerka dwar is-sitwazzjoni taż-żgħażagħ fl-UE, u jippromovu programmi, opportunitajiet ta’ finanzjament, proġetti, azzjonijiet u networks ta’ rilevanza għaż-żgħażagħ, inkluż permezz tal-media soċjali u l-komunitajiet online.

2.7.

F’Ottubru, id-DĠ EAC nieda stħarriġ dwar is-Sena Ewropea taż-Żgħażagħ għaż-żgħażagħ. Ġew maħtura wkoll koordinaturi nazzjonali.

3. Kummenti ġenerali

3.1.

Il-proposta tinnota b’mod korrett l-impatt kbir li kellu l-COVID-19 fuq iż-żgħażagħ, u dan għandu jiġi nnotat bir-reqqa. Dan mhux biex jitpoġġa grupp kontra ieħor, iżda sempliċiment biex jiġi żgurat li n-nies jifhmu li l-impatti fuq iż-żgħażagħ jistgħu jkunu dejjiema u li dawk li jieħdu d-deċiżjonijiet għandhom ir-responsabbiltà li jindirizzawhom.

3.2.

Il-proposta fiha għadd kbir ħafna ta’ impenji, referenzi għal inizjattivi, baġits u oqsma ta’ politika oħra. Fil-biċċa l-kbira tal-aspetti, dan huwa milqugħ. Dan jirrifletti wkoll in-natura transsettorjali ta’ dan il-qasam ta’ politika u l-Istrateġija tal-UE għaż-Żgħażagħ. Madankollu, huwa importanti wkoll l-proposta tkun ċara u ffukata. Xi kultant aħjar ftit inqas, u jista’ jkun hemm biża’ li lista twila ta’ oqsma ta’ politika u responsabbiltajiet kondiviżi tista’ titlef is-sens ta’ enfasi ċara fuq l-eżiti, ir-responsabbiltà u r-riżultati.

3.3.

Mill-proposta jidher ċar li s-Sena taż-Żgħażagħ tinvolvi l-aktar attivitajiet u avvenimenti promozzjonali. Huwa importanti li dan ikun ċar. Filwaqt li jista’ jiġi previst li dawn se jinfluwenzaw il-politika jew jenfasizzaw l-opportunitajiet għall-kontribut tal-politika, il-proposta ma fihiex, fiha nnifisha, impenji ta’ politika.

3.4.

Il-proposta hija ċara li kwalunkwe finanzjament kbir għall-inizjattivi se jiġi effettivament minn sorsi eżistenti u l-programm Erasmus+ jidher li huwa l-qasam ewlieni ta’ prijorità. Għal darb’oħra, jekk dan ikun il-każ, huwa importanti li jkun hemm ċarezza dwaru. Bl-istess mod, jekk l-aġenziji nazzjonali għall-Erasmus+ għandhom jagħtu prijorità lill-attivitajiet relatati mas-Sena taż-Żgħażagħ, dawn se jkollhom bżonn ċarezza, appoġġ u direzzjoni. L-inizjattivi l-ġodda għall-parteċipazzjoni taż-żgħażagħ fil-programm Erasmus+ jistgħu jkunu adatti sew għal tali attivitajiet, iżda, għal darb’oħra, se jkunu meħtieġa tħejjija u informazzjoni adegwata għall-applikanti fl-Istati Membri. Għal darb’oħra, irid ikun ċar fil-materjal promozzjonali kollu u f’attivitajiet oħra li s-Sena taż-Żgħażagħ tinvolvi prinċipalment riżorsi eżistenti. Onestà bħal din hija kritika meta ssir ħidma maż-żgħażagħ.

3.5.

Ikun importanti wkoll li jiġi żgurat li linji oħra ta’ finanzjament minn DĠs oħra jkunu kompletament disponibbli għal attivitajiet rilevanti u li dan jiġi ppubbliċizzat u enfasizzat b’mod simili minn dawk responsabbli għal dawn il-baġits. Dan huwa partikolarment adatt minħabba n-natura transsettorjali tal-qasam taż-żgħażagħ bħala kwistjoni u l-prominenza mogħtija lil dan fl-Istrateġija tal-UE għaż-Żgħażagħ. Naturalment, dan jipprovdi wkoll aktar riżorsi għall-attivitajiet, jgħaqqad oqsma ta’ politika oħra, u jilħaq lil gruppi ġodda ta’ żgħażagħ u possibbilment lil dawk il-gruppi li huma aktar diffiċli biex jintlaħqu.

3.6.

L-attività ta’ koordinazzjoni se tkun ta’ importanza kritika għas-suċċess tas-Sena. Hemm bżonn ta’ involviment akbar tas-soċjetà ċivika u rwol akbar għall-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ fil-livell nazzjonali, lokali u Ewropew. Il-kunsilli nazzjonali taż-żgħażagħ u organizzazzjonijiet ewlenin oħra taż-żgħażagħ għandhom ikunu msieħba ugwali fil-Grupp ta’ Koordinaturi Nazzjonali involuti kemm fil-ħolqien konġunt kif ukoll fl-implimentazzjoni tas-sena u għandhom jiġu appoġġjati fit-twettiq ta’ din il-funzjoni. Ir-rwol tal-Forum Ewropew taż-Żgħażagħ għandu jiġi rikonoxxut ukoll bħala sieħeb ewlieni fil-Grupp tal-Partijiet Ikkonċernati.

3.7.

L-Istrateġija Ewropea għaż-Żgħażagħ hija l-impenn politiku ewlieni mill-UE fil-qasam taż-żgħażagħ. Għandha wkoll impenn sinifikanti u pożittiv għad-dimensjoni transsettorjali taż-żgħażagħ bħala kwistjoni ta’ politika. Dan huwa kritiku biex isir progress fuq firxa sħiħa ta’ politiki għaż-żgħażagħ, bħall-impjiegi, l-ambjent, l-edukazzjoni u t-taħriġ. Għaldaqstant, huwa vitali li s-Sena taż-Żgħażagħ tkun relatata mill-qrib mal-Istrateġija tal-UE għaż-Żgħażagħ, b’mod partikolari d-dimensjoni transsettorjali tal-politika dwar iż-żgħażagħ. Il-proposta dan turih biċ-ċar, iżda se jkun importanti wkoll li s-setturi kollha jikkontribwixxu u jaqdu r-rwol tagħhom f’dak li għandu x’jaqsam mal-monitoraġġ u s-sorveljanza.

3.8.

Il-ħidma trid tkompli fl-oqsma kollha tal-politika dwar iż-żgħażagħ u fl-oqsma transsettorjali relatati biex jiġi żgurat li jkun hemm l-akbar impenn possibbli ma’ dawk li huma l-aktar diffiċli li jintlaħqu. Dan għandu jkun parti mill-monitoraġġ tas-Sena u jista’ jkun hemm metodi biex ċerti gruppi jew saħansitra żoni żvantaġġati jingħataw prijorità biex jiġi żgurat li jkun hemm biżżejjed attivitajiet meħuda minn dawn. Hawnhekk nilqgħu wkoll referenza għall-inizjattiva ALMA, kif ukoll enfasi fuq in-NEETs, għalkemm għad hemm bżonn ta’ aktar informazzjoni dwar dan.

3.9.

L-enfasi fuq l-attivitajiet u l-avvenimenti trid tkun marbuta mal-eżiti. Biex dan ikun il-każ, se jkunu meħtieġa indikaturi li jmorru lil hinn mill-attivitajiet. Jekk l-eżitu jkun li jinstemgħu l-vuċijiet taż-żgħażagħ, dan irid jiġi rifless fl-indikaturi. Peress li l-kunċetti ta’ “unur, appoġġ u impenn” huma komuni fil-proposta, dawn jistgħu jipprovdu qafas tajjeb għall-indikaturi. L-aktar ħaġa importanti hija li dawn imorru lil hinn mis-sempliċi produzzjoni tal-attivitajiet u tal-avvenimenti u jiffokaw fuq l-eżiti tagħhom.

3.10.

Ħafna mill-prospetti tas-Sena taż-Żgħażagħ se jiddependu minn azzjoni fil-livell nazzjonali, iżda l-awtoritajiet nazzjonali kienu estremament limitati biż-żmien. Bl-istess mod, il-finanzjament se tkun kwistjoni li tfeġġ tant tard, li l-awtoritajiet nazzjonali inevitabbilment għandhom aġendi mimlijin attività, u hemm ukoll differenzi konsiderevoli fil-politiki dwar iż-żgħażagħ, kif innotat mill-ħidma tad-DĠ EAC stess. Dawn il-fatturi kollha se jippreżentaw sfidi għall-implimentazzjoni tas-Sena.

3.11.

B’mod ġenerali, il-baġit ta’ EUR 8 miljun stabbilit fil-proposta huwa minimu ħafna, anke jekk għal azzjonijiet fil-livell tal-UE biss. Irid ikun hemm xi riżorsi pprovduti għall-attivitajiet nazzjonali u/jew għall-koordinazzjoni biex is-Sena tħalli xi impatt u biex jiġu inċentivati l-akbar involviment u parteċipazzjoni possibbli. Il-KESE jemmen li hija meħtieġa allokazzjoni totali ta’ EUR 10 miljun, b’EUR 2 miljun għall-koordinazzjoni fil-livell nazzjonali.

4. Kummenti speċifiċi

4.1.

Il-proposta biex l-2022 tingħażel bħala s-Sena taż-Żgħażagħ ġiet żviluppata b’pass ferm mgħaġġel. Aħna ma nemmnux li dan huwa l-aħjar mod biex jiġu żviluppati proposti bħal dawn, għalkemm jistgħu jintlaqgħu tajjeb. L-iżvilupp tal-Korp Ewropew ta’ Solidarjetà fl-2016 kien tħabbar b’mod simili waqt l-Istat tal-Unjoni. Dan jippreżenta l-periklu li inizjattivi importanti relatati maż-żgħażagħ jintużaw aktar bħala dikjarazzjonijiet politiċi ta’ profil għoli milli bħala żvilupp sistematiku fit-tul. Mossa bħal din tista’ tkompli tagħmel liż-żgħażagħ aktar ċiniċi. Bl-istess mod, il-proċess leġiżlattiv bata minħabba dan l-approċċ mgħaġġel.

4.2.

Filwaqt li huwa dokument uffiċjali, xi lingwaġġ użat fil-proposta huwa pjuttost kumpless u ’l bogħod mit-tip ta’ Ingliż sempliċi li nkunu nixtiequ naraw meta jiġu ttrattati ż-żgħażagħ, jew tabilħaqq il-pubbliku b’mod aktar ġenerali.

4.3.

Il-Kummissjoni trid tiżgura l-parteċipazzjoni taż-żgħażagħ u tal-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ fil-livell tal-Istati Membri u f’dak sottoreġjonali, fejn xieraq, fil-monitoraġġ u fis-sorveljanza tas-Sena. Aħna nafu li l-politiki dwar iż-żgħażagħ mhumiex uniformi u l-approċċi għal dawn il-mistoqsijiet għadhom ivarjaw madwar l-Istati Membri, u għalhekk huwa verament importanti li l-Kummissjoni tiżgura dan.

4.4.

Id-dispożizzjonijiet dwar l-Għanijiet Ewropej dwar iż-Żgħażagħ huma milqugħa tajjeb ħafna u dawn jipprovdu oqsma konkreti ħafna bbażati fuq il-parteċipazzjoni taż-żgħażagħ. Huma juru sew ukoll in-natura transsettorjali tal-ħtiġijiet u l-aspirazzjonijiet taż-żgħażagħ.

4.5.

Id-dispożizzjonijiet dwar kwistjonijiet diġitali huma milqugħa, b’mod partikolari peress li l-kunċett popolari taż-żgħażagħ bħala nattivi diġitali fil-fatt huwa pjuttost simplistiku. B’mod partikolari matul il-COVID-19, deher ċar li tali kompetenzi mhumiex kondiviżi minn kulħadd, u b’mod partikolari, il-fatt li ż-żgħażagħ jaċċessaw il-kontenut permezz tat-telefown tagħhom huwa differenti ħafna mill-ħiliet u l-kompetenzi meħtieġa għall-apprendiment elettroniku. Ħafna minn dawn il-kompetenzi mhumiex teknoloġiċi iżda soċjali, u l-Opinjoni tal-KESE dwar Tagħlim Imħallat (1) twissi kontra dipendenza żejda fuq il-ħin mqatta’ quddiem skrin u fuq l-attività online. Hemm tradizzjoni soda ta’ attivitajiet fl-apert u ta’ attività ambjentali fost iż-żgħażagħ u fix-xogħol taż-żgħażagħ, li trid tiġi mrawma u mħeġġa wkoll.

4.6.

Il-Pjan ta’ Azzjoni dwar iż-Żgħażagħ relatat mal-Istrument ta’ Viċinat, ta’ Kooperazzjoni għall-Iżvilupp u ta’ Kooperazzjoni Internazzjonali u mal-azzjoni esterna tabilħaqq joffri opportunità siewja għall-involviment taż-żgħażagħ u huwa milqugħ tajjeb ħafna. Il-KESE qed jistenna l-proposta mill-Kummissarju Urpilainen dwar dan. Huwa ferm importanti li jiġi żgurat l-involviment qawwi tas-soċjetà ċivili u tal-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ fi pjan ta’ azzjoni bħal dan. Għandna bosta raġunijiet biex inkunu kburin bil-mudell Ewropew tal-ħidma fost iż-żgħażagħ quddiem il-bqija tad-dinja, u dan għandu jingħata aktar prominenza fir-relazzjonijiet esterni tagħna.

4.7.

Il-mobbiltà dejjem hija parti importanti mill-politika dwar iż-żgħażagħ u kienet ċentrali għall-programm Erasmus+. Huwa naturali li din tkun parti importanti mill-proposta għas-Sena taż-Żgħażagħ. Madankollu, irridu nkunu dejjem konxji li l-mobbiltà xi drabi tista’ titqies f’dawl negattiv miż-żgħażagħ, b’mod partikolari meta tkun involontarja jew sfurzata, kif jista’ jkun il-każ f’reġjuni jew f’żoni aktar foqra li jbatu minn “eżodu ta’ mħuħ”.

4.8.

Naturalment, l-idea ta’ azzjoni li “għandha l-għan speċifiku li ssaħħaħ il-vuċi taż-żgħażagħ fil-livell Ewropew” hija milqugħa tajjeb ħafna, u l-istituzzjonijiet kollha jeħtieġ li jiżviluppaw aktar il-vuċi taż-żgħażagħ fil-proposti ta’ politika tagħhom. Għal darb’oħra, dan jista’ jaħdem tajjeb bħala għan jew objettiv ġenerali tas-Sena Ewropea taż-Żgħażagħ

4.9.

Id-dispożizzjonijiet dwar l-implimentazzjoni, filwaqt li huma pożittivi, jistgħu jibbenefikaw minn indikaturi aktar ċari, b’mod partikolari relatati mal-impatt fuq il-politika u l-programmi fil-qasam lil hinn mis-Sena u fuq l-aspetti transsettorjali tal-forniment.

4.10.

Id-dispożizzjonijiet dwar l-Aġenda Ewropea għall-Ħidma fost iż-Żgħażagħ huma pożittivi u milqugħin tajjeb, iżda jżidu wkoll man-numru ta’ inizjattivi u prijoritajiet ta’ politika fil-proposta, u b’mod partikolari fit-test leġiżlattiv. Għal darb’oħra, jista’ jkun hemm tħassib dwar tagħbija eċċessiva, b’tant oqsma u prijoritajiet ta’ politika, minkejja l-ħtieġa ta’ ħidma transsettorjali.

4.11.

L-Artikolu 3 tat-test leġiżlattiv jipprovdi sommarju tajjeb ta’ dak li huwa previst u għal darb’oħra jagħmilha ċara fuqhiex se tkun qed tiffoka s-Sena. Id-dikjarazzjoni finanzjarja tqis is-Snin Ewropej bħala “strumenti ta’ sensibilizzazzjoni”, u għal darb’oħra tenfasizza dan l-aspett.

4.12.

It-tabelli finanzjarji jidhru li jindikaw li l-Erasmus+ huwa mistenni li jkun l-aktar finanzjatur sinifikanti ta’ kwalunkwe attività. Il-proposti jidhru wkoll li jipprevedu appoġġ fil-livell tal-UE għall-persunal u r-riżorsi għad-delegazzjonijiet u l-kuntratturi, iżda mhux għaż-żgħażagħ jew għall-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ. Lanqas mhuwa ċar kemm finanzjament eventwalment jista’ jiġi mill-Erasmus+.

5. Eżami aktar ġenerali tas-Snin Ewropej

5.1.

Forsi wasal iż-żmien li l-Kummissjoni u istituzzjonijiet oħra tal-UE jeżaminaw il-kunċett ta’ “Is-Sena ta’…”. Il-proposta tirreferi għas-Snin preċedenti, bħas-Sena tal-Iżvilupp u s-Sena taċ-Ċittadinanza. Jidher li dawn minn żmien għal żmien jerġgħu jfeġġu u jidher li huwa rakkomandabbli li jkun hemm ċerta koerenza dwar l-użu u l-iskop tagħhom.

5.2.

L-Opinjoni tal-Kumitat dwar is-Sena Ewropea taċ-Ċittadini (2) kkonkludiet li kien hemm bżonn ta’ djalogu sinifikanti mas-soċjetà ċivili fl-iżvilupp ta’ dawn is-Snin u li kien meħtieġ baġit sinifikanti – aktar milli kien propost. Il-KESE huwa tal-fehma li dan il-proċess ta’ ppjanar u implimentazzjoni għandu jkun miftuħ kemm jista’ jkun, u li fih jipparteċipaw l-atturi kollha kkonċernati fil-livelli u l-istadji kollha, b’mod partikolari l-Kumitat tar-Reġjuni, il-KESE nnifsu, ir-rappreżentanti ta’ organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, fosthom l-imsieħba soċjali kif ukoll l-entitajiet amministrattivi nazzjonali u lokali.

5.3.

Barra minn hekk, il-Kumitat talab li jkun hemm garanziji għal koordinazzjoni trasparenti u effettiva tas-Sena Ewropea 2013 fil-livelli kollha u bejn il-partijiet ikkonċernati kollha involuti, b’mod partikolari billi jintuża kemm jista’ jkun il-potenzjal tal-kumitati ta’ tmexxija, permezz tal-ħolqien ta’ mekkaniżmi effettivi ta’ skambji ta’ esperjenzi fil-livell nazzjonali.

5.4.

Fir-rigward tas-Sena Ewropea tal-Iżvilupp, il-Kumitat qal li kien kruċjali li jiġi evitat li jintefqu flus fuq kampanji intensivi fl-ispejjeż immexxija minn aġenziji tar-relazzjonijiet pubbliċi (PR), jew inkella li tali servizzi għandhom jitnaqqsu għal minimu assolut. Ġiet enfasizzata wkoll il-ħtieġa ta’ approċċ deċentralizzat. Inħass li t-taskforces fil-livell nazzjonali għandhom jistabbilixxu motto, slogan jew stedina nazzjonali għas-Sena li tirrifletti bl-aħjar mod is-sitwazzjoni fi ħdan l-Istat Membru. Il-ħidma tat-taskforces u l-appoġġ għall-ħidma tagħhom għandhom jissoktaw lil hinn mis-Sena. Is-soċjetà ċivili organizzata għandha taqdi rwol ewlieni fit-taskforces (3).

5.5.

Il-Kumitat jappella biex jitfasslu u jiġu implimentati miżuri speċifiċi bil-għan li tiġi żgurata rabta bejn is-snin tematiċi differenti u jiġi żgurat li l-eżitu tal-avvenimenti jkun dejjiemi. Il-Kumitat qal ukoll li kien meħtieġ mhux biss li jitwettqu kampanji ta’ informazzjoni, iżda wkoll li jittieħdu azzjonijiet prattiċi u konkreti mfassla minn dawk li jieħdu d-deċiżjonijiet f’ħidma konġunta mas-soċjetà, u li jiġi prodott rapport ta’ segwitu. Il-Kumitat appoġġja l-allokazzjoni tal-fondi permezz tar-rappreżentazzjonijiet tal-Kummissjoni fl-Istati Membri (4).

Brussell, it-8 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) SOC 701: (ĠU C 105, 4.3.2022, p. 128).

(2) ĠU C 181, 21.6.2012, p. 137.

(3) ĠU C 170, 5.6.2014, p. 98.

(4) ĠU C 181, 21.6.2012, p. 137.

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/127

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li temenda d-Direttiva (UE) 2018/2001 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, ir-Regolament (UE) 2018/1999 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill u d-Direttiva 98/70/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill fir-rigward tal-promozzjoni tal-enerġija minn sorsi rinnovabbli, u li tħassar id-Direttiva tal-Kunsill (UE) 2015/652”

(COM(2021) 557 final — 2021/0218 (COD))

(2022/C 152/21)

Relatur:	Christophe QUAREZ
Korelatur:	Lutz RIBBE

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 13.9.2021 Kunsill tal-Unjoni Ewropea, 22.9.2021
Bażi legali	Artikoli 114, 194(2) u 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għat-Trasport, l-Enerġija, l-Infrastruttura u s-Soċjetà tal-Informazzjoni
Adottata fil-plenarja	9.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	191/2/5

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jilqa’ ż-żieda fis-sehem fil-mira tal-enerġija rinnovabbli u jinsab kuntent jinnota li dawn il-miri jiffukaw fuq is-settur industrijali, tat-trasport u tad-djar. Il-politika dwar l-enerġija rinnovabbli hija mistennija li tagħti riżultati fi tliet oqsma: il-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima, is-sigurtà tal-enerġija u l-iżvilupp ekonomiku (il-ħolqien tal-impjiegi). Din iżda teħtieġ ċertezza legali, li qed tiddgħajjef mill-fatt li r-reviżjoni qed issir biss ġimagħtejn wara l-iskadenza stabbilita għat-traspożizzjoni. Madankollu, il-KESE jenfasizza li anke l-mira miżjuda probabbilment mhijiex konformi mal-għanijiet klimatiċi ta’ Pariġi, aħseb u ara mad-dispożizzjoni tal-Konvenzjoni Qafas tan-NU dwar it-Tibdil fil-Klima biex tiġi evitata interferenza antropoġenika perikoluża mas-sistema tal-klima. Dawn l-interferenzi perikolużi diġà huma evidenti llum, b’żieda fit-temperaturi globali.

1.2.

Il-KESE jiġbed l-attenzjoni tal-Kummissjoni għas-sinerġija li hemm bżonn, bejn ir-regolamenti eżistenti riveduti fil-pakkett “lesti għall-mira ta’ 55 %”, kif ukoll l-għodod ġodda proposti, bħall-Fond Soċjali għall-Klima jew il-Mekkaniżmu ta’ Aġġustament tal-Karbonju fil-Fruntieri.

1.3.

Il-KESE jqis essenzjali li jiġu stabbiliti kundizzjonijiet ekwi bejn is-sorsi tal-produzzjoni tal-enerġija, li jfisser it-tmiem tas-sussidjar fuq il-fjuwils fossili, li għadhom qed jiżdiedu (1).

1.4.

Il-KESE jfakkar li ċ-ċittadini, speċjalment iż-żgħażagħ, iridu jkunu fil-qalba tal-politika Ewropea dwar l-enerġija u għalhekk huwa diżappuntant bin-nuqqas ta’ ambizzjoni tal-Kummissjoni meta tiġi biex tippromovi u tiżviluppa l-prosumeriżmu individwali u dak ibbażat fuq il-komunità, kuntrarjament għal dak li kien previst fil-Komunikazzjoni dwar l-Unjoni tal-Enerġija.

1.5.

Il-KESE jappoġġja b’mod ġenerali l-prinċipji ta’ forestrija responsabbli definiti fil-proposta u jissuġġerixxi li tingħata prijorità lill-użu ta’ prodotti sekondarji tal-forestrija u prodotti tal-injam riċiklat għall-bijoenerġija. Huwa jappella wkoll biex l-appoġġ għall-impjanti tal-bijoenerġija jiġi evalwat mill-ġdid, bil-għan li l-bijofjuwils jiġu diretti mill-ġdid lejn it-trasport, b’mod partikolari fejn l-elettrifikazzjoni toħloq problemi, fejn dawn joffru alternattiva li tkun faċilment disponibbli bi spiża raġonevoli, liema suġġett huwa żviluppat aktar fil-punti 4.9 u 4.20.

1.6.

Il-KESE jiddispjaċih għan-nuqqas ta’ strateġija ċara għall-iżvilupp tal-enerġija mir-riħ fuq l-art u l-fotovoltajċi, skont l-istrateġija reċenti tal-Kummissjoni għall-enerġija mir-riħ lil hinn mill-kosta. Strateġija għad-deċentralizzazzjoni u l-promozzjoni effettiva tal-enerġija komunitarja tgħin biex jissaħħu l-ktajjen tal-valur reġjonali u tiżdied l-aċċettazzjoni mill-pubbliku tat-tranżizzjoni tal-enerġija. Inkella, l-Ewropa tirriskja li tħallas prezz (soċjali u ekonomiku) għoli għal-laxkezza tagħha matul dawn l-aħħar għexieren ta’ snin. Il-KESE jindika wkoll li hemm bżonn aktar ta’:

—	tbassir sistematiku tad-domanda dejjem tikber għall-enerġija skont il-qasam u t-tip, kif ukoll it-trasformazzjonijiet tat-tip tal-enerġija

—	pjanar kunċettwali tal-arkitettura futura tas-sistema tal-enerġija

1.7.

Il-KESE jappella lill-Parlament Ewropew u lill-Kummissjoni biex jerġgħu jiftħu d-dibattitu dwar l-istabbiliment ta’ miri nazzjonali vinkolanti.

2. Introduzzjoni

2.1.

Il-proposta biex tiġi riveduta d-Direttiva dwar il-promozzjoni tal-użu tal-enerġija minn sorsi rinnovabbli (id-Direttiva), li hija s-suġġett ta’ din l-Opinjoni, ġiet ippubblikata fl-14 ta’ Lulju 2021. Din tagħmel parti integrali mill-pakkett “lesti għall-mira ta’ 55 %” tal-Kummissjoni, li għandu l-għan li l-emissjonijiet ta’ gassijiet serra jitnaqqsu b’55 % sal-2030, u b’hekk ikun possibbli li l-Unjoni Ewropea ssir newtrali għall-klima sal-2050, kif previst fil-Liġi Ewropea dwar il-Klima.

2.2.

L-aħħar rapport mill-Grupp Intergovernattiv ta’ Esperti dwar it-Tibdil fil-Klima (IPCC), ippubblikat f’Awwissu 2021, jirrapporta l-ogħla konċentrazzjoni rreġistrata ta’ CO2 għall-2019 għal mill-inqas żewġ miljun sena. Huwa jfakkar ukoll li l-kisba tan-newtralità klimatika hija l-kundizzjoni sine qua non sabiex jiġi llimitat it-tisħin għal bejn 1,5 u 2 oC. F’dan is-sens, il-COP26, li ser issir fi Glasgow f’Novembru 2021, ser tkun opportunità biex jiġi eżaminat il-progress li sar mill-Istati minn mindu ġie konkluż il-Ftehim ta’ Pariġi fl-2015 u biex jitjiebu l-ambizzjonijiet klimatiċi. Kif enfasizzat reċentement l-Aġenzija Internazzjonali tal-Enerġija, in-newtralità klimatika timplika t-trasformazzjoni tal-ekonomija globali li bħalissa hija ddominata mill-fjuwils fossili f’mudell prinċipalment imħaddem mill-enerġija rinnovabbli (2). Huwa f’dan il-kuntest li qed issir ir-reviżjoni tad-Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli.

3. Kummenti ġenerali dwar il-Proposta għal Direttiva

3.1.

Bil-għan li l-UE ssir mexxejja dinjija fl-enerġija rinnovabbli, id-Direttiva kienet soġġetta għal riformulazzjoni tant meħtieġa fl-2018 (3). Il-KESE jiddispjaċih għan-nuqqas ta’ stabbiltà regolatorja li tirriżulta mill-emendi proposti dwar l-istess punti tal-aħħar emendi għad-Direttiva immedjatament wara l-iskadenza tat-traspożizzjoni tagħhom tat-30 ta’ Ġunju 2021. Madankollu, il-KESE japprova l-proposta tal-Kummissjoni li tirrevedi d-Direttiva fid-dawl tal-objettivi l-ġodda ta’ tnaqqis tas-CO2 stabbiliti fil-Liġi Ewropea dwar il-Klima u li tuża din l-opportunità biex tissemplifika u tirrimedja n-nuqqasijiet. Il-KESE jenfasizza li l-użu tal-enerġiji rinnovabbli m’għandux isir eċċessivament kumpless. Iż-żieda għal 40 % tal-mira vinkolanti tal-enerġija prodotta minn sorsi rinnovabbli kienet meħtieġa, kif kien it-tisħiħ tal-integrazzjoni tal-enerġija rinnovabbli f’setturi bħal tal-bini, l-industrija u t-trasport. Madankollu, il-KESE jidentifika tliet oqsma ta’ azzjoni li għandhom jingħataw attenzjoni akbar, peress li dawn huma koperti biss parzjalment fl-abbozz ta’ reviżjoni.

(a)	Għandha tittejjeb il-parteċipazzjoni taċ-ċittadini u tal-konsumaturi

3.2.

Minkejja l-aspettattivi għoljin taċ-ċittadini Ewropej, ir-riżorsi proposti mill-UE biex titħeġġeġ il-parteċipazzjoni tal-konsumaturi mhumiex biżżejjed, peress li l-prosumeriżmu għadu mhux definit b’mod ċar fid-Direttiva. Il-Kummissjoni Ewropea għandha tipproponi mekkaniżmu ta’ monitoraġġ sabiex tappoġġja l-implimentazzjoni mill-Istati Membri tar-regoli promulgati u b’hekk tippermetti li l-prosumeriżmu jiffjorixxi. Eżempji tal-aħjar prattika għandhom jiġu kkomunikati lil dawk li jieħdu d-deċiżjonijiet politiċi. Il-prosumeriżmu għandu jsir operattiv billi:

—	jiġi formalizzat il-mod li bih iċ-ċittadini jistgħu jsiru prosumaturi,

—	jitneħħew l-ostakli eżistenti bħall-burokrazija eċċessiva,

—	jingħata finanzjament permezz tal-muniċipalitajiet, biex jiġi evitat li ċ-ċittadini jinżammu ristretti mill-atturi industrijali.

Huma kruċjali t-tneħħija tal-ostakli burokratiċi u l-iżgurar li l-finanzjament jasal għand il-pubbliku maħsub (bħal organizzazzjonijiet bażiċi u lokali mmexxija miż-żgħażagħ), kif ukoll li jiċċaraw l-obbligi li jistgħu jaqgħu fuq il-prosumatur fil-futur. Hawnhekk, l-istabbiltà legali għandha tieħu preċedenza, peress li l-aċċess għall-għajnuna finanzjarja u l-għarfien espert għandhom jiġu ggarantiti lill-konsumaturi biex jitħeġġu jagħmlu l-ewwel pass u jsiru prosumaturi. Il-KESE jemmen li ladarba l-istrument leġiżlattiv li qed jiġi diskuss jiġi rivedut, m’għandux jiġġedded qabel l-2030, biex tiġi żgurata l-istabbiltà legali meħtieġa mill-partijiet ikkonċernati kollha tas-settur, fis-sens wiesa’ tal-kelma, kif diġà indikat fil-punt 3.1 hawn fuq.

3.3.

Filwaqt li huwa xieraq li jiżdiedu l-isforzi biex jiġi żgurat l-użu dinamiku tar-riħ lil hinn mill-kosta, kif stabbilit fl-istrateġija lil hinn mill-kosta, ir-riħ fuq l-art u l-fotovoltajċi għandhom jingħataw rwol ħafna akbar fis-sistema tal-enerġija Ewropea futura tagħna. In-nuqqas ta’ approċċ komprensiv iqajjem mistoqsijiet fil-KESE, li jitlob li l-Kummissjoni tadotta strateġija ta’ politika reġjonali ta’ deċentralizzazzjoni. Il-prosumeriżmu ma jistax jirnexxi mingħajr l-appoġġ tal-livell reġjonali u lokali, li m’għandux biss mezzi tekniċi u finanzjarji, iżda wkoll għarfien tal-ispeċifiċitajiet tat-territorju, li jippermetti ffrankar ta’ ħin konsiderevoli. Il-qrubija ta’ dan il-livell maċ-ċittadini u mal-atturi fuq il-post tiġġustifika li jingħataw aktar setgħat biex jintlaħqu l-għanijiet stabbiliti fid-Direttiva. Fl-aħħar nett, din l-istrateġija għandha tkun akkumpanjata minn riflessjoni dwar il-ġestjoni ta’ riżorsi u materjali kritiċi (estrazzjoni, riċiklaġġ, eċċ.) meħtieġa għall-manifattura u l-funzjonament xieraq tal-enerġija rinnovabbli. Id-dipendenza fuq il-fjuwils fossili m’għandhiex issir dipendenza fuq il-materjali kritiċi.

(b)	Sfruttament aħjar tas-sinerġiji

3.4.

Minħabba li l-aħħar riformulazzjoni m’ilhiex ħafna li saret, id-dispożizzjonijiet il-ġodda adottati għadhom ma daħlux kompletament fis-seħħ. Skont il-KESE, din ir-reviżjoni għandha għalhekk isservi żewġ skopijiet.

3.5.

Bis-sitwazzjoni kif inhi bħalissa, skont l-immudellar li jinsab fix-xenarju ta’ referenza tal-UE 2020, l-Unjoni għandha taqbeż il-mira attwali ta’ 32 % tas-sorsi rinnovabbli fil-konsum tal-enerġija bi ftit iktar minn 1 %. L-ewwel nett, ir-reviżjoni għandha żżid il-miri attwali filwaqt li fl-istess ħin tintroduċi miri ġodda sabiex tiżdied l-integrazzjoni tas-sorsi rinnovabbli b’mill-inqas 7 % madwar il-kontinent kollu.

3.6.

It-tieni, il-kamp ta’ applikazzjoni tar-reviżjonijiet imwettqa fil-qafas tal-pakkett “lesti għall-mira ta’ 55 %”, minn naħa, għandu jkun opportunità biex jissaħħu s-sinerġiji eżistenti bejn dawn ir-regolamenti u d-Direttiva. Min-naħa l-oħra, dan l-approċċ għandu japplika wkoll għall-għodod il-ġodda proposti mill-Kummissjoni Ewropea, bħall-Fond Soċjali għall-Klima jew il-Mekkaniżmu ta’ Aġġustament tal-Karbonju fil-Fruntieri. Għalhekk, il-benefiċċji mill-implimentazzjoni tad-Direttiva ser ikunu jistgħu jiksbu l-potenzjal sħiħ tagħhom biss jekk l-użu tas-sorsi tal-enerġija rinnovabbli jimxi id f’id mal-ħolqien tal-kontabilità tal-karbonju għall-parti mis-CO2 importat. L-introduzzjoni tal-mekkaniżmu tal-karbonju fil-fruntieri fir-rigward ta’ ċerti setturi għandha tkun opportunità biex jiġu pprovduti kundizzjonijiet ekwi, li għandhom jiġu indirizzati fil-livell Ewropew. Is-sostituzzjoni tal-mira għall-enerġija rinnovabbli ta’ mill-inqas 14 % fil-konsum finali tal-enerġija mis-settur tat-trasport b’mira vinkolanti ta’ intensità tal-gassijiet serra ta’ 13 % sal-2030, kif stabbilit fl-Artikolu 25, hija eżempju ta’ sinerġiji li qed jiġu sfruttati kif xieraq. Dan iwassal għal aktar konsistenza mar-reviżjoni tal-Iskema għall-Iskambju ta’ Kwoti tal-Emmissjonijiet jew mar-regoli dwar l-istandards tas-CO2. Madankollu, skont l-istrateġija tal-Kummissjoni għall-integrazzjoni tas-sistema tal-enerġija (4), l-elettrifikazzjoni tas-settur tat-trasport għandha tkun il-prijorità kull meta tkun ekonomikament u teknoloġikament possibbli. Fl-aħħar nett, din il-proposta għal reviżjoni tiġi wkoll qabel ir-reviżjoni tad-Direttiva dwar ir-Rendiment tal-Bini fl-Użu tal-Enerġija u għandha tkun opportunità biex tintwera ambizzjoni kbira fil-preżentazzjoni tas-segwitu tagħha għall-pakkett “lesti għall-mira ta’ 55 %”, skedat għall-14 ta’ Diċembru 2021.

(c)	L-irkupru ekonomiku għandu jippermetti li l-enerġija rinnovabbli tiffjorixxi

3.7.

Filwaqt li d-domanda għall-elettriku kważi reġgħet lura għal-livell tagħha ta’ qabel il-kriżi, l-irkupru ekonomiku wassal għal żieda qawwija fil-produzzjoni minn sorsi rinnovabbli għad-detriment tal-fjuwils fossili (5). Sabiex din is-sitwazzjoni ssir xejra reali għall-futur, huwa essenzjali li jiġu stabbiliti kundizzjonijiet ekwi bejn is-sorsi tal-produzzjoni tal-enerġija. L-ewwel nett, dan jimplika t-tmiem kemm jista’ jkun malajr għas-sussidjar fuq il-fjuwils fossili; fl-2018, dawn is-sussidji ammontaw għal madwar EUR 50 biljun għall-Ewropa kollha (6) (billi jkun mifhum li parti “indiretta” tas-sussidji mhijiex riflessa fl-istima).

3.8.

Ir-Regolament Delegat dwar it-Tassonomija relatat mal-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima jista’, jekk jiġi aċċettat mill-Kunsill u mill-Parlament, jidderieġi investimenti futuri lejn assi sostenibbli, il-kategorija li tappartjeni għaliha l-enerġija rinnovabbli. Huwa biss ladarba jiġu eliminati d-distorsjonijiet tal-kompetizzjoni bejn is-sorsi tal-enerġija li l-enerġija rinnovabbli tkun tista’ tikkompeti liberament fis-suq. Sakemm din is-sitwazzjoni sseħħ, il-KESE jilqa’ l-approċċ tal-Kummissjoni, li jagħmilha possibbli li jiġi evitat it-telf tas-sorsi rinnovabbli.

4. Kummenti speċifiċi dwar it-test tad-Direttiva

(a)	In-natura vinkolanti jew le tal-miri proposti

4.1.

Il-KESE jtenni l-kritika tiegħu (7) li r-reviżjoni tad-Direttiva ma fihiex miri nazzjonali vinkolanti, kuntrarjament għal dik tal-2009. Filwaqt li l-UE laħqet il-mira tagħha li żżid is-sehem tas-sorsi rinnovabbli għal 20 % sal-2020, xi Stati Membri ma rnexxilhomx jilħqu l-miri tagħhom, filwaqt li oħrajn bilkemm irnexxielhom jagħmlu dan (8), u ħadu vantaġġ b’mod partikolari mis-sitwazzjoni ekonomika partikolari kkawżata mill-kriżi tas-saħħa, li waqfet l-attività ta’ xi ekonomiji nazzjonali. Dan l-eżempju juri d-dgħufija tal-qafas ta’ governanza attwali, li jipprovdi biss il-kapaċità li “jħeġġeġ” lill-Istati Membri biex jilħqu l-miri nazzjonali tagħhom. Il-KESE jappella lill-Kunsill tal-Ministri, lill-Parlament Ewropew u lill-Kummissjoni Ewropea biex jerġgħu jiftħu d-dibattitu dwar l-iffissar tal-miri nazzjonali vinkolanti, dwar il-governanza xierqa tal-enerġija u/jew tal-anqas dwar mezzi aktar koerċittivi kontra Stati li jwettqu ksur sabiex jiġi żgurat li l-ambizzjonijiet nazzjonali jintlaħqu. Hawnhekk, id-Direttiva qed taġixxi sa fejn tista’ tasal l-azzjoni volontarja. Filwaqt li bosta Stati Membri qabżu t-tbassir tagħhom għall-2020, hemm riskju ta’ ġirja lejn l-iktar livell baxx li twassal lill-pajjiżi li għamlu l-aktar progress biex jiġu skoraġġuti min-nuqqas ta’ rieda ta’ wħud mill-kontropartijiet tagħhom u min-nuqqas ta’ konsegwenzi.

4.2.

Rigward il-mira l-ġdida vinkolanti ta’ 40 % tal-enerġija rinnovabbli sal-2030 (preċedentament 32 %), din tirrigwarda l-konsum tal-enerġija kollu u mhux biss il-konsum tal-elettriku. Il-KESE jilqa’ l-fatt li l-Kummissjoni pproponiet l-iktar mira ambizzjuża fost il-medda identifikata fil-Pjan dwar il-Mira Klimatika (38-40 %) sabiex tintlaħaq il-mira l-ġdida ta’ 55 % tat-tnaqqis tal-gassijiet serra sal-2030. Dan juri l-ambizzjoni tal-eżekuttiv Ewropew biex jiġi aċċellerat l-użu tat-teknoloġiji ekoloġiċi, li l-KESE jilqa’. Madankollu, dan is-sehem akbar ta’ sorsi rinnovabbli fit-taħlita tal-elettriku tal-Istati Membri ser ikollu konsegwenzi f’termini ta’ konsum tal-enerġija u tal-elettriku (9) peress li s-sehem tal-konsum tal-enerġija huwa mistenni li jonqos sal-2050. Huwa importanti li jiġu aġġornati x-xenarji għall-2050 fid-dawl tal-miri l-ġodda, b’mod partikolari billi jiġi speċifikat ir-rwol li jista’ jkollu l-ħżin tal-elettriku, li ser ikollu jiġi żviluppat aktar malajr milli mistenni, jew ir-rwol tal-iffrankar tal-enerġija, fejn ċerta mġieba ġiet enfasizzata mill-kriżi tas-saħħa.

4.3.

Madankollu, din il-mira l-ġdida ser tkun ambizzjuża ħafna għal xi Stati Membri. Filwaqt li f’ħafna Stati Membri d-dekarbonizzazzjoni tas-settur tal-bini għadha lura, il-KESE jappoġġja l-approċċ propost li jiżdiedu l-isforzi f’setturi speċifiċi, bħal pereżempju l-użu tal-enerġija rinnovabbli fis-settur tat-tisħin u t-tkessiħ. Huwa minnu li kien hemm meħtieġa b’mod urġenti mira speċifika ta’ 49 % għas-sehem tal-enerġija rinnovabbli fil-bini, kif stabbilita fl-Artikolu l-ġdid 15a. Madankollu, il-KESE jistaqsi dwar in-natura mhux vinkolanti ta’ mira bħal din. Is-settur tal-bini ser ikollu jnaqqas l-emissjonijiet tiegħu b’60 % sal-2030 u jsir newtrali għall-karbonju sal-2040 sabiex jintlaħqu l-miri stabbiliti fil-Patt Ekoloġiku għall-Ewropa. Filwaqt li bosta Stati Membri jistgħu jiltaqgħu ma’ diffikultajiet biex jilħqu din il-mira, il-KESE jenfasizza l-importanza li jintużaw il-fondi mill-Fond Soċjali għall-Klima mill-2025 ’il quddiem. Dan għandu jagħmilha possibbli li jitħaffu r-rinnovazzjonijiet tal-bini kemm pubbliku kif ukoll privat u b’hekk jitrażżan il-fenomenu dejjem jikber tal-faqar enerġetiku, li jaffettwa aktar minn 30 miljun Ewropew. Madankollu, kemm jekk il-finanzjament ġej mill-Fond Soċjali futur għall-Klima jew, b’mod aktar ġenerali, minn mekkaniżmi oħra ta’ appoġġ, irid jiġi implimentat mekkaniżmu ta’ traċċar sabiex jiġi żgurat li dan il-finanzjament jiġi allokat b’mod korrett għall-ġlieda kontra t-tibdil fil-klima. Jekk dawn il-fondi jiġu inkorporati fil-baġits nazzjonali, ser ikun impossibbli li l-użu tar-riżorsi allokati jiġi mmonitorjat b’mod effettiv. Dawn il-fondi ser ikollhom jiffukaw ukoll mhux biss fuq proġetti fuq skala kbira, iżda wkoll fuq dawk iżgħar, fejn il-qligħ monetarju f’termini ta’ emissjonijiet MWh u CO2 huwa aktar modest, iżda fejn l-impatt fuq iċ-ċittadini Ewropej huwa ugwalment jew saħansitra aktar sinifikanti. Sa fejn ikun possibbli, il-KESE jitlob li l-kriterji għall-allokazzjoni fl-Istati differenti jiġu armonizzati, fir-rigward tas-sehem li ser ikun iddedikat biex iċ-ċittadin isir attiv sabiex tiġi ffaċilitata kull kooperazzjoni transfruntiera possibbli.

4.4.

Il-KESE jixtieq jiġbed l-attenzjoni għall-fatt li d-dekarbonizzazzjoni tas-settur industrijali bħalissa miexja wisq bil-mod, minkejja li dan is-settur kien l-ewwel wieħed li kien fil-mira minn pjani Ewropej suċċessivi għall-klima. B’mod konkret, l-emissjonijiet mill-industrija huma koperti mill-Iskema għall-Iskambju ta’ Kwoti tal-Emissjonijiet. Madankollu, minħabba li teżisti skema ta’ allokazzjonijiet bla ħlas ġeneruża żżejjed, aktar minn 90 % tat-tniġġis industrijali ma jinvolvi l-ebda spiża għall-kumpaniji kkonċernati, bir-riżultat li s-settur naqqas l-emissjonijiet tiegħu b’1 % biss bejn l-2012 u l-2018. Il-KESE għalhekk jitlob għal mira vinkolanti ta’ 1,1 % li tobbliga lill-industriji jżidu l-użu tagħhom tas-sorsi rinnovabbli kull sena. Fil-fatt, mira indikattiva tista’ tidher bħala ċekk miftuħ mogħti lill-industrija, li jista’ jkun ta’ ostaklu potenzjali għall-ambizzjonijiet tal-Ewropa relatati mal-klima.

4.5.

Il-KESE jilqa’ l-fatt li l-mira relatata mal-integrazzjoni tal-enerġija rinnovabbli għat-tisħin u t-tkessiħ ser ssir vinkolanti. Madankollu, il-KESE jixtieq jenfasizza li l-mira inizjalment prevista fid-Direttiva kienet ta’ 1,3 % filwaqt li l-mira l-ġdida se tkun biss ta’ 1,1 %. Skont l-istudju tal-impatt li jakkumpanja l-abbozz ta’ reviżjoni, il-progress li sar minn kważi nofs l-Istati Membri ma kienx konformi mal-mira prevista. Sabiex l-Istati Membri jkunu jistgħu jilħqu din il-mira, il-KESE jissuġġerixxi li parti mid-dħul allokat għall-Fond Soċjali għall-Klima tkun assenjata bħala prijorità sabiex jiġu sostitwiti s-sistemi ta’ tisħin u tkessiħ, li l-maġġoranza tagħhom jużaw il-fjuwils fossili. Il-KESE jqis li l-għan tad-Direttiva għandu jkun li tiżdied jew għall-inqas tinżamm l-ambizzjoni ddikjarata fir-reviżjoni preċedenti, u jistieden lill-partijiet ikkonċernati kollha jaħsbu dwar l-aħjar mod biex dan jintlaħaq.

4.6.

Sabiex tinkiseb in-newtralità klimatika fl-2050, id-dekarbonizzazzjoni tas-sistema tal-enerġija trid tinkiseb sal-2045. Konsum finali gross tal-enerġija rinnovabbli ta’ 40 % fl-2030 ifisser li l-biċċa l-kbira tal-proċess ta’ dekarbonizzazzjoni ser ikollu jitwettaq fuq perjodu ta’ 15-il sena (bejn l-2030 u l-2045). Għalhekk, l-emerġenza klimatika timponi prammatiżmu akbar rigward l-iżvilupp tas-sorsi tal-enerġija rinnovabbli, biex jiġi determinat dak li jista’ jsir fiż-żmien disponibbli. L-ewwel nett, huwa importanti li l-attenzjoni tiġi ffukata fuq il-miri li jistgħu jintlaħqu b’mod raġonevoli minħabba d-dispożizzjonijiet fis-seħħ. Waqt li d-Direttiva tistabbilixxi strateġija fuq medda medja u twila ta’ żmien billi tiffissa miri ambizzjużi, dawn m’għandhomx iseħħu għad-detriment taż-żieda fir-ritmu tal-użu tal-enerġija ekoloġika, iżda għall-kuntrarju għandhom jimxu id f’id. Fuq medda qasira ta’ żmien, huwa ugwalment rilevanti u essenzjali li wieħed jiffoka fuq l-użu ta’ sorsi ta’ enerġija rinnovabbli maturi u popolari, bħall-pannelli fotovoltajċi. Għas-settur tat-trasport, iridu jissemmew aktar flessibbiltà u għażla usa’ ta’ materja prima ammissibbli fir-rigward tal-bijofjuwils. Huwa biss fuq medda medja u twila ta’ żmien li l-investimenti li saru abbażi tal-linji gwida tad-Direttiva futura jkunu jistgħu jieħdu f’idejhom u jużaw il-potenzjal sħiħ tagħhom (l-idroġenu rinnovabbli, it-turbini eoliċi offshore, eċċ) u jikkontribwixxu għad-dekarbonizzazzjoni tal-ekonomija Ewropea permezz tal-elettrifikazzjoni tal-użi. Inkella hemm riskju kbir li l-Ewropa ser tħallas prezz kbir għal-laxkezza tagħha matul l-aħħar għoxrin sena. Sabiex jiġi evitat li dan iseħħ, l-Unjoni teħtieġ tiċċara l-istrateġija tagħha, li jkollha tmur lil hinn mis-sempliċiment Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli u tippromovi approċċ globali li juża s-sinerġiji.

(b)	It-tisħin distrettwali u t-trasport

4.7.

Il-komunikazzjonijiet tal-Kummissjoni Ewropea dwar strateġija għall-idroġenu u strateġija għall-integrazzjoni tas-sistemi tal-enerġija fihom xi aspetti importanti li għandhom jiġu kkunsidrati f’din l-istrateġija globali. Fl-Opinjonijiet tiegħu TEN/717 u TEN/718, minkejja ċerti kritiki dwar nuqqas ta’ koerenza u ċarezza dwar ċerti aspetti, il-KESE esprima l-appoġġ ġenerali tiegħu għall-komunikazzjonijiet. Madankollu, ir-reviżjoni proposta tindirizza biss sa ċertu punt xi aspetti importanti li kienu neqsin. Ir-riċerka, l-innovazzjoni u l-implimentazzjoni għandhom jiġu appoġġjati u aċċellerati hawnhekk.

4.8.

Il-Kummissjoni tipproponi li jissaħħaħ it-tisħin distrettwali. Dan l-approċċ huwa rilevanti peress li n-networks tat-tisħin distrettwali huma għażla tajba biex tintuża l-enerġija żejda minn installazzjonijiet fotovoltajċi jew turbini eoliċi, installazzjonijiet li probabbilment ser jiżdiedu.

4.9.

Id-Direttiva proposta għandha l-għan li ttejjeb l-aċċess għat-terminals tal-iċċarġjar, inklużi dawk privati, għall-utenti tal-vetturi elettriċi. Dan jagħmel sens meta l-elettrifikazzjoni rapida tas-settur tal-mobbiltà hija l-iktar mod promettenti biex is-settur tat-trasport jiġi dekarbonizzat, hekk kif l-emissjonijiet tiegħu għadhom dejjem qed jiżdiedu. Regoli konkreti għall-provvista diretta tal-elettriku rinnovabbli ġġenerat fuq il-post jew qrib it-terminals tal-iċċarġjar jistgħu jkunu element importanti ta’ strateġija ta’ deċentralizzazzjoni li ssaħħaħ l-istruttura reġjonali u l-enerġija komunitarja. Madankollu, il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-ħtieġa li jiġu pprovduti soluzzjonijiet maturi bi spiża raġonevoli għal dawk is-setturi tat-trasport li huma diffiċli biex jiġu elettrifikati, f’dan l-istadju, b’mod partikolari l-bijofjuwils, u, fil-futur, l-idroġenu.

(c)	Il-promozzjoni u l-użu tal-enerġija rinnovabbli

4.10.

Il-KESE jilqa’ l-introduzzjoni ta’ bosta inizjattivi relatati mal-idroġenu rinnovabbli, bħall-introduzzjoni ta’ sottomiri għall-industrija u t-trasport. Barra minn hekk, il-KESE jemmen ukoll li mira vinkolanti ta’ 50 % ta’ fjuwil rinnovabbli ta’ oriġini mhux organika użat bħala materja prima jew bħala vettur tal-enerġija huwa l-approċċ it-tajjeb, u li l-idroġenu nadif għandu jingħata prijorità (10). Madankollu, il-possibbiltà offruta mill-Artikolu 7 li jiġi importat fjuwil rinnovabbli ta’ oriġini mhux organika, li mbagħad jingħadd bħala kontribut fl-Istat Membru, tidher li hija potenzjalment problematika, u din il-possibbiltà ta’ kontabbiltà għandha tkun b’limitu.

4.11.

Rigward il-promozzjoni ta’ “Ftehimiet dwar ix-Xiri tal-Enerġija” (Artikolu 15), l-istabbiliment ta’ linji gwida flimkien ma’ appoġġ finanzjarju għal intrapriżi żgħar u ta’ daqs medju għandu jħeġġeġ l-iżvilupp ta’ skema bħal din, li tipprovdi viżibbiltà fit-tul fuq il-prezz tal-bejgħ tal-elettriku ekoloġiku. B’mod aktar ġenerali, din l-inizjattiva turi l-ħtieġa li jissaħħu l-kooperazzjoni u l-koordinazzjoni bejn il-partijiet ikkonċernati fis-settur sabiex tingħata viżjoni fit-tul lill-atturi ekonomiċi.

4.12.

Il-KESE jilqa’ inizjattiva oħra fejn l-Istati Membri għandhom l-obbligu li jniedu fażi ta’ ttestjar dwar il-kooperazzjoni transfruntiera billi joħolqu proġett pilota fit-tliet snin li ġejjin. Madankollu, il-KESE jixtieq jikseb kjarifiki dwar l-arranġamenti għall-istabbiliment ta’ kooperazzjoni bħal din. Huwa jistaqsi b’mod partikolari dwar il-proċeduri amministrattivi li jirriżultaw minn inizjattiva bħal din u jitlob lill-Kummissjoni Ewropea tassisti lill-Istati Membri (traduzzjoni ta’ dokumenti relatati mal-proċedura, eċċ) sabiex dawn ikunu jistgħu jilħqu l-iskadenza imposta.

4.13.

Għall-KESE, wasal iż-żmien li tiġi kkunsidrata r-rilevanza ta’ regolatur Ewropew tal-elettriku. Sabiex issir tħejjija xierqa għal din il-pożizzjoni importanti, wasal iż-żmien li titnieda attività ta’ ppjanar tas-sistema kunċettwali li ser tbassar id-domanda dejjem tikber għall-enerġija skont iż-żona u t-tip, kif ukoll it-trasformazzjonijiet tat-tip tal-enerġija.

4.14.

Il-KESE jivvalida wkoll l-inizjattiva tal-Artikolu 9(7)(a), bil-għan li jiġi introdott pjanar konġunt tat-territorju skont il-baċir tal-baħar, bejn l-Istati Membri, sabiex jiġi ffaċilitat l-iżvilupp tal-kapaċitajiet offshore. Approċċ bħal dan jagħmilha possibbli li jiġi massimizzat il-potenzjal ta’ kull baċir tal-baħar filwaqt li fl-aħħar mill-aħħar tissaħħaħ il-mira ta’ interkonnessjoni tal-elettriku bejn il-pajjiżi. Jintlaqa’ wkoll il-ħolqien ta’ punt uniku ta’ servizz u dan għandu jkun opportunità biex jispira prattiki tajba stabbiliti fl-Istati Membri differenti sabiex jitnaqqas iż-żmien meħud biex jitlesta proġett. L-istabbiliment ta’ kapaċità ta’ produzzjoni totali għal kull baċir sal-2030, l-2040 u l-2050 għandu jippermetti wkoll li jiġi kkunsidrat aħjar il-potenzjal tal-enerġija mir-riħ offshore f’kull Stat Membru, u jippromovi l-iżvilupp tagħha. Mil-lat operattiv ħafna, iż-żieda tal-proġetti transfruntiera tal-enerġija rinnovabbli, b’mod partikolari l-enerġija mir-riħ offshore, wasslet lill-KESE biex jistieden lill-Kummissjoni Ewropea tiftaħ mill-ġdid diskussjonijiet relatati ma’ operatur Ewropew tas-sistema tat-trażmissjoni, l-iktar livell rilevanti biex tiġi żgurata l-ġestjoni f’ħin reali tal-flussi tal-elettriku. Dan fl-aħħar mill-aħħar huwa l-iktar livell leġittimu biex tiġi żgurata l-koordinazzjoni tal-mekkaniżmi tas-suq marbuta mal-provvista u d-domanda, filwaqt li tiġi żgurata s-sigurtà tas-sistema li ser tkun dejjem aktar fid-domanda b’infiltrazzjoni akbar ta’ sorsi rinnovabbli.

4.15.

Il-KESE enfasizza ripetutament il-ħtieġa għal strutturi ġodda tas-suq biex jibbilanċjaw il-produzzjoni u l-konsum tal-enerġija fil-livell mikro. Dawn l-istrutturi jiffaċilitaw l-integrazzjoni ta’ apparati iżgħar għall-ħżin fis-sistema tal-enerġija. Għalhekk, iż-żieda fl-elettromobbiltà għandha tibbenefika mir-rwol tal-batteriji biex jippermettu ċċarġjar intelliġenti u biex jipprovdu kapaċità ta’ ħżin fil-livell lokali. Madankollu, il-proposta ta’ reviżjoni ma tindirizzax din il-kwistjoni.

4.16.

Il-Pakkett dwar l-Enerġija Nadifa jagħti attenzjoni partikolari lill-awtokonsum u lill-komunitajiet tal-enerġija. Dawn il-mekkaniżmi jirrappreżentaw vetturi b’saħħithom sabiex jinvolvu liċ-ċittadini u jagħmluhom atturi sħaħ u konxji fit-tranżizzjoni tal-enerġija filwaqt li jżidu s-sens ta’ appartenenza tagħhom u jsaħħu l-istrutturi deċentralizzati li huma ta’ benefiċċju kemm minn perspettiva ekonomika kif ukoll soċjali. Kif ġie enfasizzat mill-Kummissjoni Ewropea fil-valutazzjoni tagħha tal-pjani nazzjonali dwar l-enerġija u l-klima, l-Istati Membri ma jqisux biżżejjed il-potenzjal taċ-ċittadinanza enerġetika, u dan jikser waħda mill-aspetti fil-qalba tar-raba’ pakkett tal-enerġija. Hemm bżonn urġenti li jiġu ċċarati r-regoli applikabbli, b’mod partikolari għall-kunċetti bħall-kondiviżjoni tal-enerġija, il-fatturazzjoni netta jew il-bejgħ tal-enerġija f’P2P, sabiex jintlaħqu l-miri tal-Pakkett dwar l-Enerġija Nadifa u l-Unjoni tal-Enerġija. Il-KESE jsibha diżappuntanti li l-proposta ta’ reviżjoni ma tippruvax ittejjeb il-qafas regolatorju dwar dawn l-aspetti. Dan huwa tassew aktar importanti billi l-proposta ta’ reviżjoni tal-linji gwida dwar l-għajnuna mill-Istat għall-klima, l-enerġija u l-ambjent tipprevedi limitu ferm aktar baxx għall-eċċezzjonijiet għall-obbligu biex tiġi allokata l-għajnuna u jiġi ddeterminat il-livell ta’ għajnuna permezz ta’ proċedura kompetittiva.

4.17.

Fil-prinċipju, il-KESE jappoġġja l-proposta tal-Kummissjoni li tistieden lill-Istati Membri jqisu “l-manutenzjoni tal-bjar tal-karbonju u tal-ekosistemi nazzjonali fil-foresti” kif ukoll il-prinċipji tal-“użu kaskata tal-bijomassa” u l-ekonomija ċirkolari. Dan ifisser li għandha tingħata prijorità lill-użu tal-injam residwu, bħall-fergħat żgħar, iz-zkuk tas-siġar u prodotti sekondarji oħra, kif ukoll prodotti tal-injam irriċiklati għall-bijoenerġija. Għalhekk, jagħmel sens li jiġi evalwat mill-ġdid l-appoġġ għall-impjanti tal-bijoenerġija f’dan il-qasam, filwaqt li wieħed iżomm f’moħħu li r-residwi mill-isserrar u mill-industrija tal-polpa u tal-karta huma sorsi ta’ enerġija. Barra minn hekk, kif ġie enfasizzat fil-proposta, huwa raġonevoli li tingħata direzzjoni ġdida lill-bijofjuwils fis-settur tat-trasport li huma diffiċli biex jiġu elettrifikati, bħat-trasport marittimu, il-vjaġġi fuq distanzi twal jew anke t-trasport bl-ajru. F’dan ir-rigward għandhom jitqiesu wkoll il-problemi ta’ disponibbiltà u spejjeż. Sabiex tiġi implimentata din l-idea, l-Artikolu 25 għandu jiddistingwixxi bejn bijofjuwils b’bażi bijoloġika u elettriku rinnovabbli billi jitkejjel it-tnaqqis tal-gassijiet b’effett serra. Għalhekk tingħata prijorità lill-elettriku rinnovabbli u l-bijofjuwils ibbażati fuq ir-residwi fis-settur tat-trasport. Minn dan tirriżulta pressjoni akbar għad-dekarbonizzazzjoni tas-settur tat-trasport permezz tal-elettrifikazzjoni diretta.

4.18.

Il-kalkoli dettaljati tat-tnaqqis tal-gassijiet serra kif ukoll il-kriterji ta’ sostenibbiltà ppreżentati fl-annessi għall-abbozz ta’ direttiva huma parzjalment ta’ natura teknika ħafna. Għall-KESE, dawn mexjin fid-direzzjoni t-tajba, anke jekk il-Kumitat ma setax jivvalutahom bis-sħiħ f’kull każ individwali. Rigward pereżempju l-bijofjuwils, dawn ser iwasslu għal sitwazzjoni fejn xi sustanzi potenzjalment utilizzabbli jew li huma użati bħalissa ma jistgħux jibqgħu jintużaw, u dan jista’ joħloq problema għal partijiet tal-industrija.

4.19.

Il-Kumitat jixtieq jiġbed l-attenzjoni wkoll li f’xi każijiet ser ikun diffiċli li jiġi ppruvat jekk il-kriterji kollha humiex fil-fatt qed jiġu rispettati. Pereżempju, “għandha tiġi pprovduta aktar evidenza solida u verifikabbli li l-karbonju fil-ħamrija żdied, jew li huwa raġonevoli li wieħed jistenna li dan żdied matul il-perjodu li fih tkun ġiet ikkultivata l-materja prima kkonċernata filwaqt li jitqiesu l-emissjonijiet fejn dawn il-prattiki jwasslu għal żieda fl-użu tal-erbiċidi u tal-fertilizzanti” (ara: COM(2021)557 Anness 1 u 2). Filwaqt li rekwiżit bħal dan jagħmel sens, ser ikun diffiċli li jintwera fil-prattika.

4.20.

Il-KESE jilqa’ r-rieda espressa fil-premessa 10 li jittejjeb iż-żmien li jittieħed biex jiġu proċessati l-proċeduri amministrattivi li jikkostitwixxu ostaklu għall-użu tal-enerġija rinnovabbli. Madankollu, il-KESE qed jistaqsi dwar kif il-Kummissjoni Ewropea biħsiebha taġixxi b’mod konkret u tmur lil hinn minn sempliċi inkoraġġiment sabiex tiżgura t-tnaqqis effettiv u effiċjenti tad-dewmien proċedurali.

4.21.

Il-KESE jaqbel mal-premessa 12 li tqis il-ħtieġa li jkun hemm numru suffiċjenti ta’ ħaddiema bil-ħiliet fl-impjiegi ta’ għada. Il-KESE jitlob lill-Unjoni Ewropea tagħti ċifra għall-manodopera meħtieġa sabiex jiġi implimentat il-Patt Ekoloġiku għall-Ewropa u bħala prijorità tinvesti fit-taħriġ maħsub għat-taħriġ mill-ġdid tal-impjegati li l-impjiegi tagħhom ser jgħibu minħabba t-tranżizzjoni ekoloġika. Dan ikun ukoll mod tajjeb biex iż-żgħażagħ jiġu attirati lejn is-settur ekoloġiku, bis-saħħa tal-opportunitajiet ta’ xogħol u ta’ negozju li għadhom kif inħolqu.

Brussell, id-9 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) ĠU L 328, 21.12.2018, p. 1.

(2) L-Aġenzija Internazzjonali tal-Enerġija, Net Zero by 2050 – A Roadmap for the Global Energy Sector (windows.net), p. 3.

(3) https://www.eesc.europa.eu/en/our-work/opinions-information-reports/opinions/revision-renewable-energies-directive (ĠU C 246, 28.7.2017, p. 55).

(4) COM (2020) 299 final.

(5) Ember, European Electricity Review: H1-2021, (ember-climate.org).

(6) Kummissjoni Ewropea, Anness tar-Rapport tal-2020 dwar l-Istat tal-Unjoni tal-Enerġija skont ir-Regolament (UE) 2018/1999 dwar il-Governanza tal-Unjoni tal-Enerġija u tal-Azzjoni Klimatika

(7) ĠU C 246, 28.7.2017, p. 55.

(8) Eurostat, Renewable energy statistics – Statistics Explained (europa.eu) (Statistika dwar l-enerġija rinnovabbli – L-istatistika spjegata (mhux disponibbli bil-Malti).

(9) 6_FR_ACT_part1_v3.pdf (europa.eu).

(10) ĠU C 123, 9.4.2021, p. 30.

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/134

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar l-effiċjenza enerġetika (riformulazzjoni)”

(COM(2021) 558 final — 2021/0203 (COD))

(2022/C 152/22)

Relatur:

Alena MASTANTUONO

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 13.9.2021 Kunsill tal-Unjoni Ewropea, 20.9.2021
Bażi legali	Artikoli 194(2) u 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għat-Trasport, l-Enerġija, l-Infrastruttura u s-Soċjetà tal-Informazzjoni
Adottata fil-plenarja	9.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	118/1/3

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jilqa’ l-proposta għar-riformulazzjoni tad-Direttiva dwar l-Effiċjenza Enerġetika, peress li tindirizza qasam ta’ azzjoni li huwa kruċjali biex tinkiseb dekarbonizzazzjoni sħiħa tal-ekonomija u s-soċjetà tal-UE.

1.2.

Il-KESE jilqa’ n-natura vinkolanti tal-mira l-ġdida tal-UE. Il-KESE jirrikonoxxi li l-miri tal-effiċjenza dejjem aktar eżiġenti fil-livell tal-UE, li jitolbu li l-Istati Membri jnaqqsu l-konsum tal-enerġija b’9 % fl-2030 meta mqabbel mal-projezzjonijiet tax-xenarju ta’ referenza tal-2020, huma ta’ sfida u ambizzjużi. Skont ir-Rapport ta’ Progress tal-2020 (1), huma biss 12-il Stat Membru li bejn wieħed u ieħor laħqu l-miri nazzjonali indikattivi tagħhom għall-2020.

1.3.

Il-pandemija tal-COVID-19 imminat l-isforzi kollettivi tal-UE u ċertament se jkollha konsegwenzi ulterjuri f’termini tal-ilħuq ta’ miri ogħla. L-ilħuq tal-kontributi nazzjonali indikattivi se jirrikjedi sforzi akbar mill-Istati Membri kollha, u għandhom jitqiesu ċ-ċirkostanzi differenti ta’ kull Stat Membru.

1.4.

Il-KESE jtenni l-pożizzjoni tiegħu fl-Opinjoni dwar il-Liġi Ewropea dwar il-Klima (2) li l-għan għandu jkun li jinkiseb l-akbar tnaqqis possibbli tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra bl-inqas kost soċjoekonomiku possibbli. Il-KESE jirrakkomanda li jiġu kkombinati strumenti kompatibbli ma’ suq regolat tajjeb u miżuri regolatorji fejn meħtieġ, inklużi strumenti finanzjarji bl-appoġġ tal-Qafas Finanzjarju Pluriennali u tan-Next Generation EU biex jikkontribwixxu għal ambjent tal-enerġija aktar effiċjenti.

1.5.

Il-KESE jilqa’ r-rwol ewlieni tas-settur pubbliku, inklużi l-awtoritajiet lokali u reġjonali, stabbilit fid-Direttiva riformulata proposta dwar l-Effiċjenza Enerġetika, u jenfasizza li dan se jirrikjedi li jkun hemm biżżejjed għajnuna finanzjarja u teknika kif ukoll persunal imħarreġ. Il-Kumitat japprova l-miżuri relatati mar-rinnovazzjoni u t-tnaqqis tal-konsum tal-enerġija li għandhom jiġu adottati mis-settur pubbliku, u jqis li dawn jgħinu lis-settur tal-kostruzzjoni, b’mod speċifiku lill-SMEs, u huma inċentiv biex jiġu żviluppati u implimentati teknoloġiji ġodda u jinħolqu impjiegi fl-ambitu tal-Istrateġija Mewġa ta’ Rinnovazzjoni.

1.6.

Il-KESE japprezza wkoll l-enfasi akbar fuq l-għoti ta’ informazzjoni u l-awtonomizzazzjoni tal-konsumaturi, pereżempju fil-qasam tar-rekwiżiti kuntrattwali jew l-użu ta’ lingwaġġ ċar u li jinftiehem. Huwa jisħaq fuq ir-rwol importanti tas-soċjetà ċivili fil-kampanji ta’ informazzjoni dwar il-benefiċċji tal-effiċjenza enerġetika.

1.7.

Iż-żieda fil-prezzijiet tal-enerġija wriet kemm din il-kwistjoni tista’ taffettwa malajr u b’mod sever l-unitajiet domestiċi u n-negozji. L-importanza tal-miżuri biex jittaffew dawn l-ispejjeż saret ċara aktar kmieni milli kien mistenni. F’dan ir-rigward, il-KESE jappoġġja l-inċentivi u l-għodod għall-implimentazzjoni tad-Direttiva dwar l-Effiċjenza Enerġetika biex jiġu megħjuna l-klijenti u l-unitajiet domestiċi vulnerabbli, u jirrimarka li miri ambizzjużi għat-tisħin/tkessiħ distrettwali jistgħu jaggravaw il-kundizzjonijiet tal-akkomodazzjoni soċjali. Għalhekk, il-Kumitat jilqa’ l-proposta li jinħoloq Fond Soċjali għall-Klima, u jitlob li jkun hemm konformità mal-prinċipju ta’ “tranżizzjoni ġusta” sabiex jitqiesu s-sitwazzjonijiet differenti tal-Istati Membri.

1.8.

Il-KESE jifhem l-għan u l-benefiċċji tal-prinċipju “l-Effiċjenza Enerġetika tiġi l-Ewwel”. Madankollu, din mhux dejjem hija soluzzjoni kosteffettiva. F’xi każijiet jista’ jkun aktar effiċjenti li minflok tiġi ffrankata l-enerġija, tiġi prodotta minn sorsi sikuri u sostenibbli b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju.

1.9.

Il-KESE jistieden lill-istituzzjonijiet Ewropej jiżguraw sinerġiji bejn l-inizjattivi fl-ambitu tal-pakkett “Lesti għall-Mira ta’ 55 %”. Fil-każ ta’ emendi sostantivi għall-pakkett, il-KESE jitlob lill-istituzzjonijiet tal-UE jfasslu valutazzjoni tal-impatt.

2. Sfond u fatti

2.1.

L-effiċjenza enerġetika hija qasam ewlieni ta’ azzjoni fit-triq lejn id-dekarbonizzazzjoni sħiħa tal-ekonomija tal-Unjoni. Id-Direttiva riformulata proposta dwar l-Effiċjenza Enerġetika hija komponent importanti tal-pakkett “Lesti għall-Mira ta’ 55 %”, li jimplimenta l-prinċipji tal-Patt Ekoloġiku tal-UE u jistabbilixxi t-triq biex jintlaħqu l-għanijiet il-ġodda tal-Unjoni li l-emissjonijiet ta’ gassijiet serra jitnaqqsu b’mill-inqas 55 % sal-2030.

2.2.

Il-proposta hija parti minn din il-politika usa’ u għandha tkun konsistenti b’mod sħiħ ma’ inizjattivi oħra tal-pakkett “Lesti għall-Mira ta’ 55 %” (bħall-bidliet fis-sistema EU ETS; l-aġġustament tal-mekkaniżmu finanzjarju biex tiġi appoġġjata l-implimentazzjoni tal-pakkett; ir-Regolament dwar il-Kondiviżjoni tal-Isforzi; id-Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli; standards tal-emissjonijiet aktar qawwija għall-vetturi bil-mutur; u d-Direttiva riveduta dwar l-installazzjoni ta’ infrastruttura tal-karburanti alternattivi) sabiex jiġi żgurat l-iżvilupp sostenibbli mixtieq tal-UE.

2.3.

L-għan ewlieni tal-proposta huwa li jitnaqqas l-użu kumplessiv tal-enerġija u l-emissjonijiet. L-objettivi bażiċi tagħha huma: li jiġi sfruttat il-potenzjal mhux sfruttat tal-iffrankar tal-enerġija fl-ekonomija kollha; li jiġu riflessi l-miri akbar tal-effiċjenza enerġetika tal-Pjan dwar il-Mira Klimatika; u li jiġu stabbiliti miżuri għall-Istati Membri li huma kompatibbli mal-mira klimatika aktar ambizzjuża għall-2030 ta’ tnaqqis ta’ 55 % tal-emissjonijiet. Dan irid isir billi jiġu kkunsidrati kif imiss il-fatturi soċjali u dwar is-sostenibbiltà, billi jkun hemm kontribut għal konsum tal-enerġija bi prezz raġonevoli u inklużiv kif miftiehem mill-Impenn Soċjali konġunt ta’ Porto u filwaqt li jiġi osservat bis-sħiħ il-prinċipju ta’ “tranżizzjoni ġusta”.

2.4.

Dan jibni fuq il-prinċipju gwida ta’ “l-Effiċjenza Enerġetika tiġi l-Ewwel”, li għandu jitqies fis-setturi kollha, u jmur lil hinn mis-sistema tal-enerġija u jinkludi s-settur finanzjarju.

2.5.

Id-Direttiva riformulata tipproponi li tiġi stabbilita mira annwali vinkolanti aktar ambizzjuża għat-tnaqqis tal-użu tal-enerġija fil-livell tal-UE. Għandha wkoll l-għan li tiggwida l-istabbiliment tal-kontributi nazzjonali, li kważi se jirduppjaw l-obbligi annwali tal-Istati Membri għall-iffrankar tal-enerġija.

2.6.

Bħala xprun u biex ikun ta’ eżempju għal setturi oħra, is-settur pubbliku se jkun meħtieġ jirrinnova 3 % tal-istokk tal-bini tiegħu kull sena biex titħaffef il-Mewġa ta’ Rinnovazzjoni u tiġi kkunsidrata l-effiċjenza enerġetika fl-akkwist pubbliku ta’ oġġetti, servizzi, xogħlijiet u bini. Iż-żewġ inizjattivi għandhom il-potenzjal li joħolqu impjiegi sostenibbli ġodda u jnaqqsu l-infiq pubbliku fuq l-użu u l-ispejjeż tal-enerġija.

3. Kummenti ġenerali

3.1.

Il-KESE jilqa’ l-proposta għal Direttiva riformulata dwar l-Effiċjenza Enerġetika, peress li tindirizza qasam ta’ azzjoni li huwa kruċjali biex tinkiseb dekarbonizzazzjoni sħiħa tal-ekonomija u s-soċjetà tal-UE. B’mod ġenerali, it-tilħiq tal-għanijiet tal-Ftehim ta’ Pariġi jirrikjedi li l-politiki kollha dwar il-klima u l-enerġija jiġu mfassla mill-ġdid. It-tisħiħ tal-qafas tal-politika dwar l-effiċjenza enerġetika permezz ta’ taħlita speċifika ta’ miżuri ta’ politika se jgħin biex jimmobilizza l-investiment meħtieġ għat-tranżizzjoni. Għalhekk, il-KESE jemmen li r-reviżjoni tad-Direttiva, li tinkludi l-mira ġenerali tal-effiċjenza enerġetika għall-UE, għandha tibgħat is-sinjal it-tajjeb għal din ir-riforma.

3.2.

Il-KESE japprezza l-kisbiet tad-Direttiva dwar l-Effiċjenza Enerġetika. Fl-istess ħin, il-Kumitat huwa konxju sew dwar in-nuqqasijiet fl-isforzi kollettivi tal-UE biex jitnaqqas il-konsum tal-enerġija.

3.3.

Il-pandemija tal-COVID-19 imminat l-isforzi kollettivi tal-UE u ċertament se jkollha konsegwenzi ulterjuri f’termini tal-ilħuq ta’ miri ogħla. Il-kisba tal-kontributi nazzjonali indikattivi se tirrikjedi sforzi akbar mill-Istati Membri kollha. Il-KESE jirrakkomanda li jiġu kkombinati strumenti kompatibbli ma’ suq regolat sew, bħal taxxi, dazji u drittijiet limitati iżda li jistgħu jiġu nnegozjati, bħas-sistema għall-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet (ETS), u miżuri regolatorji, fejn meħtieġ.

3.4.

Il-KESE jtenni l-osservazzjoni li għamel fl-Opinjoni tiegħu dwar il-Liġi Ewropea dwar il-Klima (3) li l-għan għandu jkun li jinkiseb l-akbar tnaqqis possibbli tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra bl-inqas kost soċjoekonomiku possibbli. Jeħtieġ li jintlaħaq il-bilanċ it-tajjeb sabiex jintlaħqu l-miri tal-UE b’kost totali minimu. Il-kosteffiċjenza tal-miżuri tal-iffrankar tal-enerġija tipikament tonqos hekk kif il-volum tal-enerġija ffrankata jiżdied: il-miżuri inizjali jistgħu jiġu applikati faċilment, iżda miżuri ulterjuri jiswew aktar flus u jagħtu riżultat iżgħar. Il-proposta għandha ssib bilanċ u tiżgura li l-kost eċċessiv ma jiġix mgħoddi lill-konsumaturi tal-enerġija.

3.5.

Il-KESE jappoġġja l-inċentivi u l-għodod għall-implimentazzjoni tad-Direttiva dwar l-Effiċjenza Enerġetika, sabiex jittaffew l-impatt soċjali tal-proposta u biex jiġu megħjuna l-konsumaturi u l-unitajiet domestiċi vulnerabbli li ntlaqtu partikolarment ħażin mill-COVID-19. Għalhekk, il-Kumitat jilqa’ b’mod partikolari l-proposta li jinħoloq Fond Soċjali għall-Klima, li għandu jipprovdi riżorsi finanzjarji addizzjonali bil-għan li tiġi evitata żieda fil-faqar enerġetiku, u jitlob li jkun hemm konformità mal-prinċipju ta’ “tranżizzjoni ġusta” sabiex jitqiesu s-sitwazzjonijiet differenti tal-Istati Membri.

3.6.

3.7.

Il-KESE jilqa’ r-rwol ewlieni stabbilit fid-Direttiva għas-settur pubbliku, li għandu jaħdem fuq it-tnaqqis tal-konsum tal-enerġija fis-servizzi u fil-bini. Il-KESE jifhem l-isfida li jsir progress fis-setturi rilevanti kollha, fuq kollox fit-trasport, fil-bini pubbliku, fl-ICT, fil-ġestjoni tat-territorju, u fil-ġestjoni tal-ilma u tal-iskart. Il-KESE jinnota bi pjaċir li l-Artikolu 6 tad-Direttiva jwessa’ l-kamp ta’ applikazzjoni tal-obbligu ta’ rinnovazzjoni biex jinkludi l-korpi pubbliċi kollha fil-livelli amministrattivi kollha u l-aspetti kollha tal-attivitajiet tagħhom. Il-KESE jenfasizza li dan ser jirrikjedi assistenza finanzjarja u teknika suffiċjenti kif ukoll persunal imħarreġ. Għalhekk, f’konformità mal-Opinjoni tiegħu dwar ir-riforma tal-qafas fiskali tal-UE (4), il-KESE jirrakkomanda li tiġi applikata r-“regola tad-deheb” għall-investiment pubbliku biex tiġi ssalvagwardjata l-produttività u l-bażi soċjali u ekoloġika għall-benesseri tal-ġenerazzjonijiet futuri. Il-KESE jħeġġeġ lill-awtoritajiet lokali u reġjonali jaħdmu flimkien mal-gvern ċentrali u l-partijiet kollha tas-settur tal-kostruzzjoni sabiex jinkisbu sinerġiji u jiġu eliminati l-ostakli bla bżonn għall-implimentazzjoni tal-miri ta’ rinnovazzjoni.

3.8.

Il-KESE japprova l-miżuri li għandhom jiġu adottati mis-settur pubbliku bil-għan li jiġi appoġġjat is-settur tal-kostruzzjoni, b’mod partikolari l-SMEs, u li jiġu żviluppati u implimentati teknoloġiji ġodda skont l-Istrateġija Mewġa ta’ Rinnovazzjoni. Kriterji bħall-kosteffettività u l-fattibbiltà ekonomika kif ukoll kriterji ta’ kwalità u soċjali għandhom jiġu applikati fl-akkwist pubbliku u jibqa’ jkollhom rwol f’oqsma oħra biex jiġu żgurati kundizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni.

3.9.

Il-KESE jilqa’ n-natura vinkolanti tal-mira l-ġdida tal-UE u għalhekk jirrakkomanda li l-miri nazzjonali indikattivi jqisu l-punti ta’ tluq differenti u ċ-ċirkostanzi nazzjonali speċifiċi u l-potenzjal għat-tnaqqis tal-emissjonijiet, inklużi dawk tal-Istati Membri gżejjer u l-gżejjer l-oħrajn, kif ukoll l-isforzi li saru f’konformità mal-konklużjonijiet tal-Kunsill ta’ Diċembru 2020 (5).

3.10.

Il-KESE jenfasizza r-rabta mill-qrib bejn l-isforz biex tinkiseb l-effiċjenza enerġetika u l-missjoni u l-miri tan-Next Generation EU, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Il-KESE jitlob li sehem sostanzjali mis-37 % tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza li huma delimitati għall-proġetti ekoloġiċi jiġu allokati għal proġetti tal-effiċjenza enerġetika f’konformità mad-domanda reali u l-ħtieġa f’kull Stat Membru.

4. Kummenti speċifiċi

4.1.

Il-KESE jifhem l-għan u l-benefiċċji tal-prinċipju “l-Effiċjenza Enerġetika tiġi l-Ewwel”. Madankollu, din mhux dejjem hija soluzzjoni kosteffettiva u dan il-prinċipju ma għandux jitqies bħala Vanġelu. F’xi każijiet jista’ jkun aktar effiċjenti li minflok tiġi ffrankata l-enerġija, tiġi prodotta minn sorsi sikuri u sostenibbli b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju.

4.2.

Il-KESE jirrakkomanda li jitqiesu d-differenzi nazzjonali meta jiġu adattati l-perċentwali fl-Artikolu 8 tad-Direttiva dwar l-Effiċjenza Enerġetika: ma għandux ikun hemm rata fissa waħda għall-Istati Membri kollha iżda minflok rata differenzjata mfassla apposta għaċ-ċirkostanzi ta’ kull pajjiż. Jekk il-formula għall-kalkolu tal-kontributi tal-Istati Membri għall-miri tal-effiċjenza enerġetika għandha tkun ibbażata parzjalment fuq l-intensità enerġetika tal-PDG, din għandha tiġi aġġustata biex tirrifletti s-sehem tal-industrija fil-PDG, sabiex pajjiżi aktar industrijalizzati ma jkunux żvantaġġati.

4.3.

Il-KESE jilqa’ r-rekwiżit li l-Istati Membri jirrapportaw dwar l-istrumenti tal-effiċjenza enerġetika, inkluża l-prestazzjoni tagħhom. Fl-istess waqt, il-KESE, flimkien mal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili attivi fl-Istati Membri, inklużi l-imsieħba soċjali, huwa lest li jkollu rwol ta’ appoġġ fit-twaqqif ta’ mekkaniżmi ta’ assistenza fil-livelli nazzjonali, reġjonali u lokali. Il-KESE jissottolinja l-importanza li l-partijiet ikkonċernati kollha (il-produtturi, il-fornituri, il-maniġers tal-faċilitajiet, l-utenti u l-konsumaturi) jiġu infurmati kif imiss dwar ir-rekwiżiti addizzjonali sabiex tiżdied l-adozzjoni tal-kuntratti tal-effiċjenza enerġetika u tar-rendiment fl-użu tal-enerġija. Huwa jistenna li l-Kummissjoni Ewropea tieħu rwol attiv u ewlieni hawnhekk u jtenni l-importanza tas-soċjetà ċivili, li hija ħerqana li tikkontribwixxi għal kampanji ta’ sensibilizzazzjoni u informazzjoni u li tippromovi programmi ta’ taħriġ.

4.4.

Il-KESE jilqa’ l-fatt li l-Kummissjoni ma inkludietx obbligi mandatorji għall-awditi, peress li dan jimponi kundizzjonijiet fuq il-pjani ta’ investiment tal-kumpaniji. Il-kumpaniji dejjem huma lesti li jtejbu l-effiċjenza enerġetika tagħhom, u s-sistemi ta’ ġestjoni tal-enerġija wrew li huma alternattiva kosteffettiva għall-awditi.

4.5.

Il-KESE japprezza wkoll l-enfasi akbar fuq l-għoti ta’ informazzjoni u l-awtonomizzazzjoni tal-konsumaturi, fir-rigward ir-rekwiżiti kuntrattwali u l-użu ta’ lingwaġġ ċar u li jinftiehem. Huwa jenfasizza r-rwol importanti tar-regolaturi f’dan il-qasam, speċjalment fi swieq b’għadd limitat ta’ operaturi ekonomiċi.

4.6.

Fil-fehma tal-KESE, huwa fundamentali li l-professjonisti kollha li jikkontribwixxu għall-approċċ il-ġdid għall-politika dwar l-effiċjenza enerġetika jkunu ngħataw it-taħriġ adegwat sabiex ikollhom il-ħiliet u l-kwalifiki meħtieġa, filwaqt li jirrikonoxxi n-nuqqas ta’ ħaddiema kwalifikati f’dan is-settur.

4.7.

Bħal fl-Opinjoni tiegħu dwar Mewġa ta’ Rinnovazzjoni għall-Ewropa, il-Kumitat jenfasizza li l-iżolament tal-ħitan bi spazju u tal-art huma l-aktar miżuri effiċjenti ta’ ffrankar tas-CO2, kif ukoll l-aktar sempliċi u l-inqas għaljin. Iżda anke dawn il-miżuri relattivament irħas huma għaljin wisq għal ħafna sidien tad-djar, minkejja li jirriżultaw fi spejjeż tal-enerġija aktar baxxi. Għalhekk, il-KESE jirrakkomanda li l-gvernijiet nazzjonali jintroduċu skema ta’ sussidju għal dawn il-miżuri peress li għandhom ukoll il-potenzjal li joħolqu l-impjiegi. Studju ta’ Renovate Europe juri li għal kull EUR 1 miljun investiti fir-rinnovazzjoni tal-enerġija tal-bini, fl-UE nħolqu medja ta’ 18-il impjieg (6).

4.8.

Filwaqt li l-KESE jemmen li limitu massimu fuq il-konsum tal-enerġija huwa indikatur utli ħafna fir-rigward ta’ kwistjonijiet bħall-konsum mill-unitajiet domestiċi, għandu dubji dwar jekk indikatur bħal dan waħdu huwiex xieraq għas-settur industrijali. It-teknoloġiji innovattivi għad-dekarbonizzazzjoni spiss ikunu aktar intensivi fl-enerġija minn alternattivi konvenzjonali (iżda li jniġġsu aktar). Għalhekk, l-impożizzjoni ta’ limitu massimu fuq il-konsum fuq l-industrija jista’ jipprevjeni lil dan is-settur milli jiddekarbonizza l-proċessi tiegħu, kif ukoll jikkomprometti l-output industrijali.

4.9.

Il-KESE jirrimarka li miri ambizzjużi għat-tisħin/tkessiħ distrettwali jistgħu jikkontribwixxu għal żieda fil-faqar enerġetiku peress li bosta familji bi dħul baxx jgħixu f’akkomodazzjoni soċjali, li għandha t-tendenza li tiġi ġestita ċentralment. L-emendi għad-Direttiva dwar l-Effiċjenza Enerġetika ma jridux ikunu retroattivi, u l-bidla fid-definizzjoni ta’ tisħin/tkessiħ ċentrali effiċjenti (l-Artikolu 24) ma għandhiex tapplika għal sistemi li diġà qed joperaw, iżda biss għal dawk ġodda jew rinnovati.

Brussell, id-9 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) COM(2020) 564 final.

(2) ĠU C 364, 28.10.2020, p. 143.

(3) ĠU C 364, 28.10.2020, p. 143.

(4) Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Riforma tal-qafas fiskali tal-Unjoni Ewropea għal irkupru sostenibbli u tranżizzjoni ġusta, adottata 20.10.2021 (ĠU C 105, 4.3.2022, p. 11).

(5) https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-22-2020-INIT/mt/pdf

(6) https://www.renovate-europe.eu/wp-content/uploads/2020/06/BPIE-Research-Layout_FINALPDF_08.06.pdf.

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/138

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar il-varar ta’ infrastruttura ta’ fjuwils alternattivi, u li jħassar id-Direttiva 2014/94/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill”

(COM(2021) 559 final — 2021/0223 (COD))

“Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni — Pjan ta’ introduzzjoni strateġika li jiddeskrivi sett ta’ azzjonijiet supplimentari biex jiġi appoġġat il-varar rapidu ta’ fjuwils alternattivi”

(COM(2021) 560 final)

(2022/C 152/23)

Relatur:

John COMER

Konsultazzjoni	Kunsill tal-Unjoni Ewropea, 30.7.2021 Parlament Ewropew, 13.9.2021 Kummissjoni Ewropea, 13.9.2021
Bażi legali	L-Artikoli 90-91, l-Artikoli 170-171 u l-Artikolu 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għat-Trasport, l-Enerġija, l-Infrastruttura u s-Soċjetà tal-Informazzjoni
Adottata fis-sezzjoni	9.11.2021
Adottata fil-plenarja	9.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	137/4/9

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon il-proposta għal regolament dwar il-varar ta’ infrastruttura ta’ fjuwils alternattivi.

1.2.

Il-vetturi elettriċi bil-batterija jidhru li qed isiru l-għażla ppreferuta għat-trasport bil-karozzi għall-biċċa l-kbira tal-manifatturi. In-nuqqas tal-litju (x’aktarx għal perjodu ta’ żmien qasir) u l-prezz dejjem jiżdied tiegħu joħolqu problema għall-introduzzjoni tal-vetturi elettriċi bil-batterija b’rata mgħaġġla, kif ukoll għar-riċerka u l-iżvilupp tardivi ta’ sistemi ta’ ħżin aktar effettivi. Madankollu, il-possibbiltà ta’ aktar riċerka u żvilupp teknoloġiku tista’ tgħin biex ittaffi dawn il-problemi attwali.

1.3.

Hemm riżervi kbar ta’ litju fid-dinja. Iċ-Ċilì għandu l-akbar riżervi magħrufa ta’ litju segwit mill-Awstralja u ċ-Ċina. Hemm bżonn li jsir investiment f’minjieri ġodda biex tittaffa s-sitwazzjoni attwali ta’ provvista limitata. Hemm kwistjonijiet ambjentali bl-estrazzjoni, speċjalment ir-rekwiżit għoli tal-ilma u t-tniġġis possibbli minn sustanzi kimiċi tossiċi, u spiss hija assoċjata ma’ problemi soċjali serji. Il-KESE huwa mħasseb ħafna dwar dawn l-aspetti tal-kummerċ internazzjonali. Il-ftehimiet kummerċjali internazzjonali u l-ktajjen tal-valur għandhom jikkonformaw mar-rekwiżiti tal-iżvilupp ekoloġiku u sostenibbli u għandhom jiġu stabbiliti regoli vinkolanti dwar id-diliġenza għan-negozji (1). Fl-UE hemm il-possibbiltà ta’ estrazzjoni tal-litju fil-Portugall jekk wieħed jassumi li l-kwistjonijiet ambjentali jistgħu jiġu solvuti.

1.4.

L-introduzzjoni estensiva tal-infrastruttura ta’ fjuwils alternattivi fl-UE hija essenzjali u l-investituri jridu jingħataw il-kunfidenza li jistabbilixxu infrastruttura ta’ fjuwils alternattivi. L-awtoritajiet pubbliċi jridu jiżguraw li l-fjuwils alternattivi u l-istazzjonijiet tal-iċċarġjar ikunu disponibbli fejn meħtieġa, speċjalment f’żoni fejn għadu mhuwiex ekonomikament vijabbli li jiġu pprovduti faċilitajiet bħal dawn.

1.5.

Il-KESE jiġbed l-attenzjoni għar-rwol sinifikanti tas-sorsi rinnovabbli, inklużi l-bijofjuwils, bħala soluzzjoni disponibbli minnufih u bi prezz raġonevoli, b’mod partikolari għall-HDVs u għat-trasport tal-merkanzija fuq distanzi twal bit-triq. Jeħtieġ li tingħata attenzjoni lill-impronta tal-gassijiet b’effett ta’ serra tal-fjuwils alternattivi u rinnovabbli kollha.

1.6.

It-titjib tal-grilja elettrika jrid ikun prijorità immedjata sabiex jiġu ffaċilitati l-istazzjonijiet tal-iċċarġjar veloċi kif ukoll il-manifattura tal-idroġenu u ta’ fjuwils alternattivi oħra. Barra minn hekk, jeħtieġ li jiġu installati arloġġi intelliġenti bidirezzjonali biex l-elettriku jkun jista’ jiċċirkola fiż-żewġ naħat. Ir-rekwiżiti regolatorji u tal-ippjanar iridu jiġu rieżaminati sabiex jiġi evitat dewmien fit-titjib tal-grilja.

1.7.

Id-dekarbonizzazzjoni tat-trasport hija marbuta b’mod kritiku maż-żieda rapida fil-ġenerazzjoni tal-elettriku ekoloġiku; il-mobbiltà elettronika tagħmel sens biss f’termini ta’ politika dwar il-klima jekk tuża l-elettriku ekoloġiku, u għalhekk huwa essenzjali li jiżdied l-investiment fl-elettriku ekoloġiku. Il-Kummissjoni jeħtiġilha tikkontribwixxi ħafna aktar biex tgħin biex jiġu zviluppati u kkunsidrati mudelli li jagħmlu użu mill-kunċett ta’ prosumaturi.

1.8.

Huwa neċessarju li jiġi appoġġjat investiment pubbliku enormi fir-R&Ż dwar xogħol xjentifiku u teknoloġiku biex jittejbu l-batteriji, speċjalment f’termini tad-daqs, il-kapaċità u t-tul tas-servizz. Jekk ir-riċerka tista’ tikseb tnaqqis fil-litju meħtieġ għall-batteriji għall-vetturi, dan inaqqas id-dipendenza tagħna minn provvisti globali limitati li jiġu minn barra l-UE. Din il-possibbiltà ttejjeb il-kapaċità tal-UE fir-rigward tal-adozzjoni rapida tal-enerġija rinnovabbli għat-trasport, li twassal għal mobilità sostenibbli. Barra minn hekk, hemm ħtieġa urġenti għal R&Ż u żvilupp teknoloġiku sabiex il-fjuwils alternattivi kollha possibbli jiġu evalwati u promossi u jiġu kkunsidrati l-modi kollha tat-trasport. Ma jkunx għaqli li wieħed isir dipendenti minn sistema waħda biss. B’mod partikolari għandu jiġi esplorat il-potenzjal tal-idroġenu ekoloġiku.

1.9.

Il-maġġoranza vasta tal-konsumaturi se jiġu konvinti li jixtru vetturi elettriċi bil-batterija biss meta jkunu ċerti li hemm infrastruttura adegwata għall-iċċarġjar. Anke l-konsumaturi li rari jagħmlu vjaġġi twal bil-karozza xorta jridu jiġu assigurati li jistgħu jivvjaġġaw distanza twila f’vettura elettrika bil-batterija jekk ikollhom bżonn jagħmlu dan. Din hija r-raġuni għaliex ir-regolament huwa tant importanti u jrid jiġi implimentat bis-sħiħ fl-UE kollha.

1.10.

Il-KESE jisħaq fuq l-importanza essenzjali li l-infrastruttura tkun kompletament interoperabbli f’kull aspett fl-UE kollha. Ma jistax ikollna sitwazzjoni fejn is-sewwieqa jkollhom iġorru magħhom diversi adapters fil-karozzi tagħhom sabiex jużaw l-infrastruttura tal-fjuwils alternattivi f’diversi Stati Membri.

1.11.

L-għażla tal-kodiċi QR (Kodiċi ta’ Rispons Rapidu) għall-ħlasijiet ad hoc mhijiex sistema ta’ ħlas li tintuża ħafna fl-UE minkejja l-istqarrija tal-Kummissjoni fl-Artikolu 5.2. Il-KESE jipprevedi li l-użu ta’ din l-għażla se jikkawża problemi ta’ aċċessibbiltà għal ħafna gruppi ta’ utenti. Il-KESE huwa kontra sitwazzjoni fejn l-użu tal-kodiċi QR ikun l-uniku metodu biex isir ħlas ad hoc. Irid ikun hemm disponibbli tagħmir li jaqra l-kards tal-ħlas għall-ħlasijiet ad hoc kollha.

1.12.

Id-Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli tipprovdi metodi ta’ kalkolu għad-determinazzjoni tal-emissjonijiet tal-gassijiet b’effett ta’ serra minn diversi fjuwils alternattivi. Madankollu, dawn ftit li xejn huma rilevanti għad-deċiżjonijiet ta’ xiri pubbliku peress li m’hemm tista’ tgħid l-ebda għarfien dwar il-valuri tal-emissjonijiet tal-gassijiet b’effett ta’ serra b’rabta mal-vetturi kif ukoll verifika inadegwata tal-affermazzjonijiet magħmula mill-manifatturi u l-bejjiegħa. Dan jeħtieġ li jiġi rimedjat.

1.13.

Il-KESE jiddispjaċih li prattikament ma kien hemm l-ebda dibattitu dwar il-kontribut li ċ-ċittadini, il-kooperattivi, kif ukoll it-trade unions u l-impjegaturi jistgħu jagħmlu. Dan minkejja l-fatt li wieħed mill-għanijiet tal-Unjoni tal-Enerġija huwa li tqiegħed liċ-ċittadini, u b’hekk soluzzjonijiet deċentralizzati, fiċ-ċentru u l-fatt li qed jidher ċar li ħafna mill-irriċarġjar tal-elettromobbiltà qed isir fid-dar u fil-post tax-xogħol. Għalhekk, il-KESE jemmen li hija meħtieġa strateġija ġdida, li tkun aktar konformi mal-objettiv tal-Unjoni tal-Enerġija li tiffoka fuq iċ-ċittadini, biex tħeġġeġ aktar involviment taċ-ċittadini, il-kooperattivi, it-trade unions u l-impjegaturi fil-ħidma kooperattiva biex titħaffef id-dekarbonizzazzjoni tat-trasport.

2. Il-kontenut essenzjali tal-proposta tal-Kummissjoni

2.1.

Il-benesseri ekonomiku u soċjali taċ-ċittadini tal-UE jiddependi minn sistema tal-mobilità effiċjenti u effettiva fl-UE kollha.

2.2.

It-trasport jemetti madwar 25 % tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra tal-UE u għandu wkoll impatt serju fuq il-kwalità tal-arja fiċ-ċentri urbani.

2.3.

F’Diċembru 2019, il-Kummissjoni adottat il-Komunikazzjoni dwar il-Patt Ekoloġiku Ewropew, li titlob tnaqqis ta’ 90 % fl-emissjonijiet ta’ gassijiet serra mit-trasport sal-2050, u li ssir ħidma wkoll lejn l-ambizzjoni ta’ tniġġis żero. F’Settembru 2020, il-Kummissjoni adottat il-proposta tagħha għal Liġi Ewropea dwar il-Klima biex jitnaqqsu l-emissjonijiet netti ta’ gassijiet serra b’mill-inqas 55 % sal-2030 – il-pakkett “lesti għall-mira ta’ 55 %”.

2.4.

F’Diċembru 2020, il-Kummissjoni adottat il-Komunikazzjoni dwar Strateġija għal Mobilità Sostenibbli u Intelliġenti. L-Istrateġija tistabbilixxi l-pedament għat-trasformazzjoni tat-trasport tal-UE biex jinkiseb futur intelliġenti u sostenibbli.

2.5.

Din il-proposta toħloq Regolament ġdid dwar il-Varar ta’ Infrastruttura ta’ Fjuwils Alternattivi u se tħassar id-Direttiva 2014/94/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (2).

2.6.

Id-Direttiva 2014/94/UE daħlet fis-seħħ fl-2014. Id-Direttiva msemmija. dwar l-installazzjoni ta’ infrastruttura tal-karburanti alternattivi hija qafas komuni ta’ miżuri għall-varar tal-infrastruttura ta’ fjuwils alternattivi sabiex jiġi ffaċilitat it-tnaqqis tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra mit-trasport. Tistabbilixxi rekwiżiti minimi għall-istabbiliment tal-infrastruttura ta’ fjuwils alternattivi, bi stazzjonijiet tal-irriċarġjar għall-vetturi elettriċi (EVs) u punti ta’ riforniment għall-Gass Naturali (LNG u CNG) u l-idroġenu, li għandhom jiġu implimentati permezz ta’ oqfsa ta’ politika nazzjonali mhux vinkolanti. Din l-istrateġija għandha tippermetti ċ-ċirkolazzjoni transfruntiera tal-modi kollha tat-trasport fuq in-Networks TEN-T.

2.7.

F’rapport reċenti dwar l-applikazzjoni ta’ din id-Direttiva, il-Kummissjoni nnutat xi progress fl-implimentazzjoni iżda kkonkludiet li ma hemm l-ebda network komprensiv u komplet ta’ infrastruttura ta’ fjuwils alternattivi fl-UE kollha.

2.8.

Il-Kummissjoni wettqet evalwazzjoni ex post ta’ din id-Direttiva. L-evalwazzjoni sabet li d-Direttiva mhijiex adattata sew biex jintlaħaq l-għan klimatiku miżjud għall-2030.

2.9.

Din il-Proposta għal Regolament tagħmel parti mis-sett ġenerali ta’ politiki interkonnessi fl-ambitu tal-pakkett “lesti għall-mira ta’ 55 %” li jistabbilixxi l-azzjonijiet meħtieġa fis-setturi kollha biex jintlaħaq l-għan klimatiku għall-2030.

2.10.

L-objettivi speċifiċi ta’ din il-Proposta għal Regolament huma li:

2.10.1.

tiġi żgurata infrastruttura minima ta’ fjuwils alternattivi li takkomoda lill-vetturi li jaħdmu bi fjuwils alternattivi fil-modi kollha tat-trasport u fl-Istati Membri kollha;

2.10.2.

jiġi żgurat li l-infrastruttura tkun kompletament interoperabbli;

2.10.3.

tiġi żgurata informazzjoni sħiħa għall-utenti u l-għażliet ta’ ħlas kollha possibbli.

2.11.

Il-Kummissjoni temmen li qafas leġiżlattiv Ewropew komuni biss jista’ jilħaq l-għanijiet tad-dekarbonizzazzjoni tas-settur tat-trasport fil-modi kollha u fl-Istati Membri kollha b’mod koeżiv u koerenti.

2.12.

Wara rapport estensiv dwar il-valutazzjoni tal-impatt, il-Kummissjoni ddeċidiet li taċċetta l-Għażla ta’ Politika 2. Din l-għażla pproponiet miri obbligatorji bbażati fuq il-flotta għall-punti tal-irriċarġjar elettriċi għal-LDVs (Vetturi Ħfief) u l-iffissar ta’ miri bbażati fuq id-distanza għall-vetturi kollha tat-triq għan-Network TEN-T, inkluż għal Nodi Urbani għall-infrastruttura ta’ Vetturi Tqal (HDV). Huma pprovduti wkoll dispożizzjonijiet dettaljati għall-portijiet u l-ajruporti fin-Network TEN-T iżda mhija stabbilita l-ebda mira obbligatorja. Din l-għażla tipprevedi armonizzazzjoni akbar tal-għażliet ta’ ħlas, l-istandards fiżiċi u ta’ komunikazzjoni u d-drittijiet tal-konsumatur. Din issaħħaħ it-trasparenza tal-prezzijiet u l-informazzjoni għall-utenti u tinkludi s-sinjalar fiżiku tal-istazzjonijiet tal-irriċarġjar u tar-riforniment.

2.13.

Regolament kien ikkunsidrat bħala l-aħjar għażla biex jinkisbu l-għanijiet mixtieqa fl-Istati Membri kollha tal-UE.

2.14.

L-Istati Membri se jkollhom jadottaw qafas ta’ politika nazzjonali rivedut biex jiżviluppaw suq għall-fjuwils alternattivi fis-settur tat-trasport u jinstallaw infrastruttura rilevanti f’konformità mad-dispożizzjonijiet imsaħħa u l-miri obbligatorji. Dan jinkludi wkoll dispożizzjonijiet dwar il-formulazzjoni ta’ strateġija għall-installazzjoni ta’ fjuwils alternattivi f’modi oħra tat-trasport fejn ma hemm l-ebda rekwiżit obbligatorju.

2.15.

L-Istati Membri se jirrapportaw lill-Kummissjoni fuq bażi regolari. Il-Kummissjoni se timmonitorja u tirrapporta dwar il-progress f’kull Stat Membru.

2.16.

Ir-Regolament fih dispożizzjonijiet biex l-Istati Membri jiżguraw l-installazzjoni ta’ provvista minima ta’ elettriku mix-xatt għal ċerti bastimenti tal-baħar f’portijiet marittimi u għall-bastimenti tal-passaġġi fuq l-ilma interni, b’xi eżenzjonijiet speċifikati.

2.17.

Hemm dispożizzjonijiet minimi għall-provvista tal-elettriku lill-inġenji tal-ajru wieqfa kollha fl-ajruporti tan-network ewlieni u komprensiv tat-TEN-T.

2.18.

L-Artikolu 3 jistabbilixxi miri għall-infrastruttura tal-irriċarġjar elettriku għal-LDVs.

2.19.

L-Artikolu 4 jistabbilixxi miri għall-infrastruttura tal-irriċarġjar elettriku għal-HDVs.

2.20.

Il-miri għall-infrastruttura tar-riforniment tal-idroġenu huma deskritti fl-Artikolu 6.

2.21.

Hemm miri għal numru adatt ta’ stazzjonijiet tar-riforniment tal-LNG aċċessibbli għall-pubbliku tul in-network ewlieni TEN-T sa Jannar 2025 f’żoni fejn hemm domanda.

2.22.

Il-miri għall-elettriku mix-xatt fil-portijiet marittimi u l-portijiet tal-passaġġi fuq l-ilma interni huma stabbiliti fl-Artikoli 9 u 10.

2.23.

Il-miri għall-provvista tal-LNG fil-portijiet marittimi huma deskritti fl-Artikolu 11.

2.24.

Il-miri għall-provvista tal-elettriku lil inġenji tal-ajru wieqfa huma deskritti fl-Artikolu 12.

2.25.

Fl-Artikolu 5.2(a) tal-Proposta, il-Kummissjoni tipproponi li l-istazzjonijiet tal-iċċarġjar b’enerġija baxxa jiġu mgħammra bi strument ta’ pagament “li jintuża b’mod mifrux fl-Unjoni”, sabiex il-konsumaturi jkunu jistgħu jħallsu fuq bażi ad hoc. Dan l-istrument tal-ħlas jista’ jkun (1) tagħmir li jaqra l-kards tal-ħlas, (2) tagħmir li jaqra l-kards b’funzjonalità mingħajr kuntatt jew (3) kodiċi ta’ Rispons Rapidu (kodiċi QR) li jippermetti t-tranżazzjoni tal-ħlas.

2.26.

F’Komunikazzjoni tal-Kummissjoni (COM(2021) 560 final), il-Kummissjoni ddeskriviet pjan ta’ introduzzjoni strateġika ta’ azzjonijiet supplimentari biex jiġi appoġġjat il-varar rapidu ta’ fjuwils alternattivi.

2.27.

Il-Faċilità Nikkollegaw l-Ewropa 2021-2027 (FNE II) se tindirizza t-tibdil fil-klima. Għal dan l-għan, il-FNE II se toħloq Faċilità għall-Fjuwils Alternattivi biex tiffinanzja infrastruttura ta’ fjuwils alternattivi b’taħlita ta’ għotjiet tal-FNE u finanzjament minn istituzzjonijiet ta’ finanzjament biex jinkiseb impatt akbar għall-investiment.

2.28.

Il-Fond Ewropew għall-Iżvilupp Reġjonali u l-Fond ta’ Koeżjoni huma disponibbli biex jappoġġjaw l-investiment fir-riċerka, fl-innovazzjoni u fl-installazzjoni ta’ infrastruttura ta’ fjuwils alternattivi fl-Istati Membri u fir-reġjuni inqas żviluppati.

2.29.

Il-Kummissjoni tgħid li issa hija meħtieġa kooperazzjoni transfruntiera u transsettorjali effettiva u effiċjenti bejn il-partijiet ikkonċernati kollha tas-settur pubbliku u privat dwar l-iżvilupp ta’ infrastruttura miftuħa, trasparenti u interoperabbli b’servizzi infrastrutturali mingħajr xkiel.

3. Kummenti ġenerali

3.1.

Is-settur tat-trasport huwa responsabbli għal 22,3 % tal-emissjonijiet totali ta’ gassijiet serra tal-UE, u t-trasport bit-triq jirrappreżenta 21 % tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra. Il-karozzi tal-passiġġieri jammontaw għal 12,8 % tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra tal-UE, il-vannijiet għal 2,5 % u l-HGVs u x-xarabanks għal 5,6 % (sors: l-Aġenzija Ewropea għall-Ambjent 2017 minbarra l-emissjonijiet internazzjonali u marittimi). L-emissjonijiet mis-settur tat-trasport tal-UE żdiedu minn 14,8 % fl-1990 għal 24,6 % fl-2018 skont rapport tal-Kummissjoni tal-UE tal-2018. Id-dekarbonizzazzjoni rapida tas-settur tat-trasport hija essenzjali sabiex jintlaħqu l-miri stabbiliti fil-Patt Ekoloġiku Ewropew. Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon dan ir-Regolament bħala pass pożittiv ’il quddiem fid-dekarbonizzazzjoni tat-trasport. Huwa essenzjali li l-kwalità tas-servizzi kollha tat-trasport tinżamm matul il-proċess ta’ dekarbonizzazzjoni.

3.2.

Il-KESE jiddispjaċih li prattikament ma kien hemm l-ebda dibattitu strateġiku dwar il-kontribut li ċ-ċittadini, il-kooperattivi, kif ukoll it-trade unions u l-impjegaturi jistgħu jagħmlu għall-iżvilupp ta’ infrastruttura tal-iċċarġjar. Dan minkejja l-fatt li wieħed mill-għanijiet tal-Unjoni tal-Enerġija huwa li tqiegħed liċ-ċittadini, u b’hekk soluzzjonijiet deċentralizzati, fiċ-ċentru u l-fatt li qed jidher ċar li ħafna mill-irriċarġjar tal-elettromobbiltà qed isir fid-dar u fil-post tax-xogħol. Għalhekk, il-KESE jitlob lill-Kummissjoni tibda tali dibattitu strateġiku.

3.3.

L-introduzzjoni estensiva tal-EVs maż-żmien se tirrikjedi żieda fil-ġenerazzjoni tal-elettriku u t-titjib tal-grilja biex takkomoda l-irriċarġjar veloċi, speċjalment għal trakkijiet elettriċi bil-batterija.

3.4.

Ir-Regolament isemmi l-ħtieġa ta’ sistemi ta’ arloġġi intelliġenti bidirezzjonali biex ikun possibbli l-fluss tal-elettriku fiż-żewġ naħat: mill-grilja għall-vettura u mill-vettura għall-grilja. Dan irid jitwessa’ ħafna biex jgħin fin-nuqqas ta’ provvista waqt il-perjodi bl-akbar domanda għall-elettriku.

3.5.

Għadd ta’ sistemi intelliġenti tal-elettriku jeħtieġ li jiġu stabbiliti biex jiffaċilitaw dan li ġej:

3.5.1.

Il-vetturi jiġu pplaggjati u ma jibdewx jirriċarġjaw qabel jasal sinjal mill-grilja; l-irriċarġjar għandu jsir jekk possibbli b’rata orħos ladarba jkun għadda l-ħin bl-ogħla domanda.

3.5.2.

It-teknoloġija mill-vettura għall-grilja, magħrufa bħala V2G, tippermetti lill-vetturi li jiċċarġjaw matul il-perjodi ta’ enerġija żejda minn sorsi rinnovabbli, imbagħad waqt il-ħinijiet bl-ogħla domanda l-EV tirritorna ftit minn din l-enerġija maħżuna lill-grilja. Hekk kif id-domanda tonqos, l-EV tiġi rriċarġjata. Dan ikun speċjalment adatt għax-xarabanks tal-iskola u vetturi oħra li jkunu weqfin għal ħinijiet twal. Jeħtieġ li dan ikun ta’ benefiċċju finanzjarju għall-fornitur. Għal din ir-raġuni, għandhom jiġu kkunsidrati b’mod aktar qawwi u ffaċilitati s-soluzzjonijiet deċentralizzati li jinvolvu liċ-ċittadini.

3.6.

Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon il-miri li ġew stabbiliti għall-introduzzjoni tal-infrastruttura ta’ fjuwils alternattivi. Dan se jagħti kunfidenza kemm lill-investituri fi fjuwils alternattivi kif ukoll lix-xerrejja potenzjali ta’ vetturi b’emissjonijiet żero u b’emissjonijiet baxxi. Il-fjuwils alternattivi kif ukoll is-sorsi rinnovabbli, inklużi l-bijofjuwils sostenibbli, huma ta’ importanza kbira għall-vetturi tqal, b’mod partikolari fir-rigward tat-trasport tal-merkanzija bit-triq fuq distanzi twal bit-triq.

3.7.

Il-politiki jridu jiżguraw li jiġu evitati kjus twal fil-punti tal-irriċarġjar u li l-punti tal-irriċarġjar bil-mod jiġu evitati sabiex il-konsumaturi jkollhom fiduċja fis-sistema tal-irriċarġjar.

3.8.

Fil-Patt Ekoloġiku, il-Kummissjoni nnotat li se jkunu meħtieġa miljun stazzjon pubbliku tal-irriċarġjar u tar-riforniment sal-2025 u l-Kummissjoni għandha mira ta’ 30 miljun vettura b’emissjonijiet żero sal-2030. Dawn huma miri ambizzjużi ħafna u se jirrikjedu determinazzjoni kbira mill-gvernijiet tal-Istati Membri u mill-Kummissjoni u xiri sfurzat mill-pubbliku biex jintlaħqu.

3.9.

Se jkun meħtieġ li jitneħħew diversi ostakli li qed iwaqqfu milli jintlaħqu dawn il-miri:

3.9.1.

it-tneħħija ta’ kwalunkwe rekwiżit sproporzjonat tal-ippjanar, minħabba d-daqs u l-iskala meħtieġa tal-infrastruttura tal-irriċarġjar u tar-riforniment;

3.9.2.

l-iżgurar li l-liġijiet tal-ippjanar jippermettu l-produzzjoni tal-idroġenu fil-post;

3.9.3.

it-tnaqqis tal-ħinijiet bil-kejbil imqabbda għall-konnessjonijiet mal-grilja elettrika;

3.9.4.

it-tħejjija ta’ pjani rapidi għat-titjib tal-grilja elettrika.

3.10.

Id-dekarbonizzazzjoni tal-ivvjaġġar bl-ajru u bil-baħar teħtieġ ambizzjoni akbar u sforz aktar determinat biex jiġu żviluppati aktar ir-R&Ż fis-setturi minbarra li jiġu pprovduti l-aktar fjuwils alternattivi adatti.

4. Kummenti speċifiċi

4.1.

Il-litju huwa metall tal-materjali tal-art essenzjali u materja prima kritika għall-batteriji rikarikabbli moderni. L-analiżi tas-suq Benchmark Mineral Intelligence (BMI) tipprevedi nuqqas gravi ta’ litju mill-2022 ’il quddiem, skont Reuters. Dan se jikkawża tnaqqis fir-ritmu tal-manifattura tal-EVs. Lukasz Bednarski fil-ktieb il-ġdid tiegħu Lithium (ippubblikat minn Hurst) jargumenta li l-litju se jkun fundamentali fl-ekonomiji industrijali tas-seklu 21 daqskemm kien iż-żejt fis-seklu 20. Għalhekk se jkun meħtieġ li jiġu esplorati u promossi fjuwils oħra b’emissjonijiet baxxi u b’emissjonijiet żero sabiex jiġu pprovduti għażliet lill-konsumaturi u jiġi ffaċilitat it-tnaqqis l-aktar rapidu possibbli fl-emissjonijiet tal-gassijiet b’effett ta’ serra mit-trasport.

4.2.

Se jkun meħtieġ li jiġi promoss aktar l-użu ta’ elettrofjuwils u vetturi li jaħdmu bl-idroġenu, sabiex jiġi skopert il-potenzjal tagħhom li jnaqqsu l-emissjonijiet tal-gassijiet b’effett ta’ serra tat-trasport malajr kemm jista’ jkun.

4.3.

Il-magna ta’ kombustjoni interna se tibqa’ tintuża għal xi żmien ieħor. F’dan il-kuntest, il-potenzjal tal-elettrofjuwils irid jiġi rriċerkat u promoss. L-elettrofjuwils jistgħu jintużaw fil-magna ta’ kombustjoni interna u fil-vetturi ibridi rikarikabbli u jistgħu jagħmlu użu min-network eżistenti ta’ stazzjonijiet tar-riforniment.

4.4.

4.5.

L-impronta tal-karbonju tal-bijofuwils għandha tkun inqas minn dik tal-fjuwils fossili meta jintużaw f’vettura. Il-problema hija l-proċess tal-produzzjoni tal-bijofjuwils li jista’ jikkawża emissjonijiet sinifikanti ta’ gassijiet serra u jista’ jkollu effett detrimentali fuq l-użu tal-art, speċjalment meta jwassal għad-deforestazzjoni. Pereżempju, l-użu taż-żejt tal-palma mhuwiex sostenibbli.

4.6.

Il-KESE jirrakkomanda li jiġu promossi l-bijofjuwils bl-inqas emissjonijiet ta’ gassijiet serra kemm waqt il-manifattura kif ukoll meta jintużaw fit-trasport.

4.7.

Iż-żoni rurali huma aktar dipendenti mit-trasport bil-karozzi miż-żoni urbani minħabba n-nuqqas ta’ trasport pubbliku. L-abitati rurali ġeneralment huma mifruxa ħafna u għalhekk mhuwiex fattibbli li tiġi pprovduta sistema estensiva ta’ trasport pubbliku f’ħafna żoni bħal dawn. Fin-nuqqas ta’ mod ta’ trasport alternattiv vijabbli, l-abitanti rurali se jsofru ħafna bħala konsegwenza ta’ taxxi għoljin fuq il-karbonju fuq il-petrol u d-diżil. L-Uffiċċju Ewropew tal-Għaqdiet tal-Konsumaturi (BEUC) f’rapport ippubblikat f’April 2021 jgħid li għal sewwieqa ta’ kilometraġġ għoli li jgħixu f’żoni rurali, bidla għall-vetturi elettriċi bil-batterija ġġib benefiċċji tanġibbli, speċjalment jekk is-sjieda ta’ tali vetturi tkun ikkombinata ma’ elettriku rinnovabbli ġġenerat fuq il-post. Id-dikjarazzjoni tal-BEUC hija f’lokha, sakemm l-ispiża għolja tal-bidu tkun tista’ tiġi megħjuna mill-għoti ta’ finanzjament u, fuq kollox, tkun permessa l-operazzjoni ta’ stazzjonijiet tal-produzzjoni u tal-iċċarġjar korrispondenti ġestiti mill-komunità.

4.8.

Il-promozzjoni ta’ infrastruttura ta’ fjuwils alternattivi biex takkomoda ż-żoni rurali hija essenzjali. Minbarra l-promozzjoni tal-introduzzjoni tal-EVs, jeħtieġ ukoll li nippromovu t-tnaqqis tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra fil-flotta eżistenti billi nippromovu l-bijofjuwils sostenibbli, l-elettrofjuwils, il-vetturi ibridi u l-vetturi ibridi rikarikabbli. Il-potenzjal għall-idroġenu ekoloġiku jrid jiżdied ukoll.

4.9.

Fil-qasam tat-trasport tal-HDVs, irid ikun hemm sforz verament determinat biex tiġi introdotta l-infrastruttura tal-fjuwils alternattivi. Madwar 98 % tat-trakkijiet fl-UE-27 jaħdmu bid-diżil. Sal-lum, l-enfasi kien iżjed fuq it-trasport bl-LDVs milli fuq it-trasport bl-HDVs.

4.10.

Jeħtieġ li jkun hemm introduzzjoni sinifikanti ta’ trakkijiet elettriċi bil-batterija kif ukoll ta’ trakkijiet ibridi u ibridi rikarikabbli. Dan jista’ jsir biss meta jkun possibbli rriċarġjar adegwat f’kull Stat Membru. Se jkun jeħtieġ ukoll finanzjament suffiċjenti biex l-għadd tal-flotot sostituti jkun sinifikanti.

4.11.

It-trakkijiet jirrikjedu rriċarġjar veloċi b’potenza għolja fid-depots u fl-istazzjonijiet tal-irriċarġjar mal-ġenb tat-triq. Il-possibbiltà li jiġi rriżervat post minn qabel fi stazzjon tal-irriċarġjar tkun ta’ benefiċċju kbir. Kien hemm proġetti pilota b’ċarġers sa 350KW iżda jridu jiġu żviluppati ċarġers sa 1MW sabiex jitnaqqsu l-ħinijiet tal-iċċarġjar.

4.12.

Il-grilja elettrika jeħtieġ li tiġi ppreparata minn qabel biex takkomoda rekwiżiti ta’ enerġija għolja bħal dawn għall-irriċarġjar veloċi tat-trakkijiet.

4.13.

L-idroġenu huwa meqjus promettenti għat-trasport fuq distanzi twal. Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon il-miri stabbiliti għall-introduzzjoni tal-istazzjonijiet tar-riforniment tal-idroġenu. L-objettiv irid ikun l-idroġenu ekoloġiku aktar milli l-idroġenu blu, fuq medda ta’ żmien twila. Fil-każ tal-idroġenu prodott mill-metan, għandha titqies it-tnixxija għolja tal-metan tul il-katina kollha tal-estrazzjoni u tat-trasport.

4.14.

L-idroġenu jista’ jintuża wkoll għat-tħaddim ta’ vetturi b’magna ta’ kombustjoni interna b’modifiki żgħar. Hija meħtieġa aktar riċerka biex din il-proposta titmexxa ’l quddiem.

4.15.

Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon il-proposta tal-Kummissjoni li l-pressjoni tal-idroġenu tiġi standardizzata għal 700 Bar. L-idroġenu għandu densità tal-enerġija ta’ volum baxx, u għalhekk huwa meħtieġ tank tal-ħażna ħafna akbar.

4.16.

L-ideal ikun il-produzzjoni tal-idroġenu fuq il-post, fejn possibbli. Kwalunkwe ostaklu għall-ippjanar għal żviluppi bħal dawn jeħtieġ li jiġi eżaminat billi jiġi kkunsidrat il-livell ogħla ta’ miżuri tas-saħħa u s-sikurezza meħtieġa fejn jidħol l-idroġenu.

4.17.

L-idroġenu jista’ jiġi kkunsinnat minn trakkijiet u pipelines. Minħabba d-densità tal-enerġija ta’ volum baxx tiegħu, il-kunsinna bit-trakkijiet tkun tirrikjedi ħafna aktar vjaġġi bit-trakkijiet mill-kunsinni tal-petrol u d-diżil.

4.18.

Il-KESE huwa konxju li d-Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli tipprovdi metodi ċari ta’ kalkolu biex jiddeterminaw l-emissjonijiet ta’ gassijiet serra marbuta mad-diversi fjuwils alternattivi. Madankollu, dawn ftit li xejn huma rilevanti għad-deċiżjonijiet ta’ xiri li jagħmlu ċ-ċittadini, peress li dawn il-valuri bilkemm huma magħrufa u mhumiex ikkomunikati mill-manifatturi jew il-bejjiegħa tal-karozzi. Jeħtieġ li din is-sitwazzjoni tiġi rimedjata.

4.19.

Sabiex l-infrastruttura tal-fjuwils alternattivi tiġi introdotta malajr, se jkun meħtieġ ammont sinifikanti ta’ finanzjament bil-quddiem biex is-sistema ssir ekonomikament vijabbli għall-investituri fl-istazzjonijiet tal-irriċarġjar u tar-riforniment.

Brussell, id-9 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) Ara l-Opinjonijiet ĠU C 220, 9.6.2021, p. 118 u ĠU C 123, 9.4.2021, p. 59.

(2) Id-Direttiva 2014/94/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-22 ta’ Ottubru 2014 dwar l-installazzjoni ta' infrastruttura tal-karburanti alternattivi (ĠU L 307, 28.10.2014, p. 1).

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/145

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar l-użu ta’ fjuwils rinnovabbli u b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju fit-trasport marittimu u li jemenda d-Direttiva 2009/16/KE”

(COM(2021) 562 final — 2021/0210 (COD))

(2022/C 152/24)

Relatur:

Constantine CATSAMBIS

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 13.9.2021 Kunsill tal-Unjoni Ewropea, 20.9.2021
Bażi legali	Artikolu 100(2) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għat-Trasport, l-Enerġija, l-Infrastruttura u s-Soċjetà tal-Informazzjoni
Adottata fis-sezzjoni	9.11.2021
Adottata fil-plenarja	8.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni
(favur/kontra/astensjonijiet)	225/2/12

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jilqa’ l-proposta għal Regolament dwar l-użu ta’ fjuwils rinnovabbli u b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju fit-trasport marittimu u li jemenda d-Direttiva 2009/16/KE (il-“Proposta għal Regolament FuelEU Maritime”) (1). Din il-proposta għandha l-għan li tikkontribwixxi għall-għanijiet tan-newtralità klimatika tal-UE sal-2050 billi tistabbilixxi standard tal-fjuwil tal-UE b’żieda fir-rekwiżiti tal-intensità tal-gassijiet serra u bl-aċċellerazzjoni tad-domanda tal-fjuwils rinnovabbli u b’livell baxx tal-emissjonijiet tal-karbonju fis-settur tat-trasport marittimu.

1.2.

Il-KESE jqis li l-proposta għal Regolament tal-Kummissjoni Ewropea għandha tiġi armonizzata mar-regolamenti tal-Organizzazzjoni Marittima Internazzjonali (OMI), minħabba n-natura internazzjonali tat-tbaħħir, inklużi dawk relatati mas-sikurezza tal-fjuwils użati mill-vapuri. Bħalissa, it-tbaħħir internazzjonali jiddependi totalment mill-fjuwils fossili. Id-dekarbonizzazzjoni sħiħa teħtieġ li fjuwils marittimi alternattivi, b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju jew mingħajr karbonju u/jew teknoloġiji ta’ propulsjoni rivoluzzjonarji, ikunu disponibbli b’mod wiesa’. Hemm bżonn ta’ kooperazzjoni mill-qrib mal-partijiet interessati kollha fir-raggruppament marittimu u l-katina tal-provvista biex fl-aħħar mill-aħħar jintlaħaq dan l-għan.

1.3.

1.4.

Il-KESE jinnota li l-impatt fuq it-tbaħħir tal-proposta għal Regolament FuelEU Maritime huwa sproporzjonat meta mqabbel ma’ industriji oħra: il-miżuri fuq perjodu qasir sal-2030 huma deskritti b’mod adegwat, iżda l-bidliet fit-tul li ser iwasslu għall-biċċa l-kbira tat-tnaqqis tal-gassijiet serra bejn l-2030 u l-2050 għadhom fil-biċċa l-kbira tagħhom biss spekulazzjoni u jinkludu teknoloġiji li għadhom ma ġewx żviluppati, aħseb u ara li mmaturaw. Għalhekk, għandu jiġi inkorporat ċertu grad ta’ flessibbiltà fil-partijiet regolatorji ta’ din il-proposta sabiex l-industrija tkun tista’ tadatta għaliha. Hemm bżonn urġenti ta’ appoġġ ikkonċentrat għar-riċerka u l-iżvilupp biex jitħaffef il-bini tal-għarfien, u b’hekk jiġu mmoderati r-riskji.

1.5.

Il-KESE jemmen li fl-ambitu tal-pakkett leġiżlattiv “Lesti għall-mira ta’ 55 %”, l-inizjattiva FuelEU jeħtieġ li tipprovdi sinerġiji, koerenza u konsistenza bejn il-provvista, id-distribuzzjoni u d-domanda. Madankollu, attwalment, l-abbozz tar-Regolament FuelEU jippreskrivi fjuwils partikolari b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju, mingħajr ebda valutazzjoni minn qabel la jekk humiex disponibbli u lanqas tal-ispiża tagħhom fil-livell globali, għalkemm il-fjuwils alternattivi kollha għandhom ikunu permessi. Dan jista’ eventwalment iwassal għal distorsjoni tal-kompetizzjoni, filwaqt li d-disponibbiltà tagħhom bħalissa u għall-futur qrib hija negliġibbli. Ir-responsabbiltà għall-iżvilupp u d-disponibbiltà ta’ fjuwils alternattivi rinnovabbli hija tal-fornituri tal-fjuwil u għandu jitħeġġeġ l-użu ta’ fjuwils aktar nodfa. Biex dan iseħħ, id-distakk fil-prezz bejn il-fjuwils fossili u dawk alternattivi jeħtieġ li jitnaqqas u l-fjuwils aktar nodfa jeħtieġ li jsiru aktar affordabbli u disponibbli b’mod wiesa’. Huma meħtieġa sforzi, li jinvolvu l-kontribut attiv tal-atturi kollha fil-katina tal-valur marittima, speċjalment il-produzzjoni tal-fjuwil u l-fornituri tal-enerġija, il-manifatturi tal-magni, iżda wkoll il-portijiet, in-noleġġaturi u r-rappreżentanti tal-ħaddiema involuti fis-setturi kollha. Dan jista’ potenzjalment iwassal għal żieda fid-domanda għal fjuwils alternattivi kif previst mir-Regolament FuelEU.

2. Introduzzjoni

2.1.

Il-KESE jqis li t-tbaħħir għandu impatt fuq il-katina tal-provvista kollha, peress li kważi 90 % tal-merkanzija tad-dinja tiġi ttrasportata bil-baħar. Barra minn hekk, it-tbaħħir tal-UE bil-preżenza globali tiegħu huwa ass strateġiku, u jippermetti lill-UE tissalvagwardja l-indipendenza ġeopolitika tagħha u żżid ir-reżiljenza ekonomika u industrijali tagħha, kif ukoll is-sovranità tagħha. Fl-2019 madwar 46 % tal-esportazzjonijiet barra l-UE u 56 % tal-importazzjonijiet barra l-UE ta’ oġġetti ġew ittrasportati bil-baħar (Eurostat, 2021).

2.2.

Il-flotta tat-tbaħħir ikkontrollata mill-UE tammonta għal 810 miljun tunnellata ta’ piż mejjet, li jikkonsistu fi 23 400 bastiment u li jinkludu 39,5 % tal-flotta dinjija tal-2020. L-impatt ekonomiku totali tat-tbaħħir huwa ta’ EUR 149 biljun għall-PDG tal-UE u madwar 2 miljun impjieg. Ta’ min jinnota li għal kull EUR 1 miljun tal-PDG li toħloq l-industrija tat-tbaħħir, EUR 1,8 miljun oħra huma fornuti minn setturi oħra fl-ekonomija tal-UE (2). Skont l-istimi l-aktar reċenti (3), is-sehem tal-emissjonijiet totali mit-tbaħħir fl-emissjonijiet antropoġeniċi globali tal-gassijiet serra żdied minn 2,76 % fl-2012 għal 2,89 % fl-2018.

2.3.

Il-KESE jirrikonoxxi li t-tbaħħir Ewropew huwa impenjat lejn is-sikurezza marittima u l-protezzjoni tal-ambjent tal-baħar, filwaqt li jikkontribwixxi għall-isforzi ta’ dekarbonizzazzjoni internazzjonali u tal-UE. Barra minn hekk, il-KESE jirrikonoxxi li t-tbaħħir Ewropew iħaddan dawn l-isfidi u huwa impenjat li jieħu rwol ta’ tmexxija fil-qasam tat-tbaħħir ekoloġiku.

2.4.

Ir-Regolament FuelEU Maritime jintroduċi standards għal tnaqqis gradwali tal-intensità medja tal-gassijiet serra tal-fjuwil użat abbord minn vapuri rmiġġati, li jaslu jew jitilqu minn portijiet tal-UE. In-nuqqas li jintlaħqu dawn l-istandards ser jirriżulta f’multi amministrattivi għall-kumpaniji tat-tbaħħir, li apparentement jintużaw biex jiġu appoġġjati proġetti li għandhom l-għan li jaċċelleraw l-użu ta’ fjuwils rinnovabbli u b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju fis-settur marittimu u b’mod partikolari l-bijofjuwils. B’mod unilaterali, din il-proposta ser ikollha wkoll applikazzjoni ekstraterritorjali għat-tbaħħir internazzjonali, peress li l-kamp ta’ applikazzjoni tagħha huwa identiku għal dak tal-proposta tas-sistema tal-UE għall-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet (EU ETS) (4). Hija timponi wkoll l-użu tal-provvista tal-enerġija fuq l-art għal żewġ tipi ta’ vapuri wara l-1 ta’ Jannar 2030 – il-vapuri tal-passiġġieri u l-vapuri tal-kontejners.

2.5.

Il-KESE jinnota li f’konformità mal-prinċipju ta’ “min iniġġes iħallas”, l-abbozz tal-proposta għal Regolament FuelEU Maritime irrikonoxxa r-rwol strutturali tan-noleġġatur tal-vapuri li normalment huwa responsabbli għall-għażla tal-fjuwil, ir-rotta, il-merkanzija u l-veloċità tal-bastiment u l-ispiża relatata tal-fjuwil ikkunsmat (Premessa 6). Dan huwa pożittiv. Madankollu, ir-rikonoxximent tar-responsabbiltà tan-noleġġatur huwa dispożizzjoni importanti għad-deliberazzjonijiet li ser isiru fil-fażi li jmiss tal-proċess regolatorju, li ser jinvolvi wkoll lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill tal-UE.

3. Kummenti ġenerali

3.1.

L-objettivi tan-newtralità klimatika tal-karbonju tal-Patt Ekoloġiku u l-pakkett leġiżlattiv ambizzjuż “Lesti għall-mira ta’ 55 %” huma mixtieqa fil-kuntest tal-isforzi lejn l-ekoloġizzazzjoni u eventwalment id-dekarbonizzazzjoni tas-settur marittimu bħal f’setturi oħra, filwaqt li fl-istess ħin tiġi rrispettata d-dimensjoni soċjali ta’ din it-tranżizzjoni fl-aħjar interessi tal-pubbliku ġenerali. Fi kliem ieħor, din it-trasformazzjoni tal-enerġija u l-proċess tranżizzjonali lejn id-dekarbonizzazzjoni tat-tbaħħir jistgħu jkunu ta’ suċċess biss jekk ikun hemm appoġġ u aċċettazzjoni soċjali, filwaqt li jiġi salvagwardjat il-modus operandi tat-tbaħħir u ta’ setturi oħra. Dan jista’ jinkiseb biss permezz ta’ miżuri speċifiċi, bħall-ħolqien ta’ impjiegi ġodda, saħħa pubblika aħjar u miżuri aħjar ta’ mitigazzjoni għall-azzjoni klimatika u l-protezzjoni tal-ambjent. Dawn l-isforzi jeħtieġu li jiġi involut il-kontribut attiv tal-atturi kollha fil-katina tal-valur marittima, speċjalment il-produzzjoni tal-fjuwil u l-fornituri tal-enerġija, il-manifatturi tal-magni, iżda wkoll il-portijiet, in-noleġġaturi u r-rappreżentanti tal-ħaddiema fis-setturi involuti kollha. Komunikazzjoni mmirata tajjeb, ċara, ċiklika u trasparenti hija essenzjali biex jinkiseb l-involviment u l-kontribut li jkun ta’ appoġġ mis-soċjetà.

3.2.

L-impatt fuq it-tbaħħir tal-proposta għal Regolament FuelEU Maritime mhuwiex uniformi meta mqabbel ma’ industriji oħra: il-miżuri fuq perjodu qasir sal-2030 huma deskritti b’mod adegwat, iżda l-bidliet fit-tul li ser iwasslu għall-biċċa l-kbira tat-tnaqqis tal-gassijiet serra bejn l-2030 u l-2050 għadhom fil-biċċa l-kbira tagħhom biss spekulazzjoni u jinkludu teknoloġiji li għadhom ma ġewx żviluppati, aħseb u ara li mmaturaw. Fi kliem ieħor, il-perkors tas-settur tat-tbaħħir lejn in-newtralità klimatika sal-2050 għadu inċert, u jinvolvi firxa wiesgħa ta’ għażliet teknoloġiċi. Barra minn hekk, għad hemm mistoqsijiet ewlenin dwar il-provvista, is-sikurezza, id-distribuzzjoni u l-ispejjeż ta’ dawn l-alternattivi li għadhom mhux solvuti. Għalhekk, għandu jiġi inkorporat ċertu grad ta’ flessibbiltà fil-partijiet regolatorji ta’ din il-proposta sabiex l-industrija tkun tista’ tadatta għaliha. Barra minn hekk, pressjoni ta’ ħin urġenti ġejja miż-żmien twil ta’ tħejjija u ċ-ċiklu qawwi ta’ investiment bil-quddiem tas-settur usa’ li jkopri l-partijiet interessati kollha.

3.3.

Minn naħa, it-trajettorja tal-emissjonijiet lejn dekarbonizzazzjoni sħiħa tiddependi fuq li jiġu introdotti u adottati mis-suq fjuwils u teknoloġiji b’emissjonijiet żero li huma ekonomikament vijabbli u sikuri. Min-naħa l-oħra, biex fl-aħħar mill-aħħar tintlaħaq dekarbonizzazzjoni sħiħa, hemm bżonn ta’ mezzi ġodda ta’ propulsjoni, fjuwils ġodda b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju, jew mingħajr karbonju, disponibbli madwar id-dinja u sforz kollaborattiv konġunt mal-partijiet ikkonċernati fil-katina tal-provvista.

3.4.

Fl-ambitu tal-pakkett leġiżlattiv “Lesti għall-mira ta’ 55 %”, l-inizjattiva FuelEU jeħtieġ li tipprovdi sinerġiji, koerenza u konsistenza bejn il-provvista, id-distribuzzjoni u d-domanda. Dan għandu jinkiseb billi tiġi kkomplementata b’mod effettiv id-Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli (5) li timmira b’mod partikolari l-provvista tal-enerġija minn sorsi rinnovabbli u r-Regolament dwar l-Infrastruttura tal-Fjuwils Alternattivi li jimmira l-infrastruttura tad-distribuzzjoni fil-portijiet tal-UE (6).

3.5.

Għal dan il-għan, huwa essenzjali wkoll li jiġu pprovduti l-inċentivi t-tajba bejn il-provvista u d-domanda. Madankollu, attwalment l-abbozz tar-Regolament FuelEU jippreskrivi fjuwils b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju, billi għandhom ikunu permessi l-fjuwils alternattivi kollha, mingħajr ebda valutazzjoni minn qabel tad-disponibbiltà u l-ispiża globali tagħhom. Dan jista’ eventwalment iwassal għal distorsjoni tal-kompetizzjoni, filwaqt li d-disponibbiltà tagħhom bħalissa u għall-futur qrib hija negliġibbli. Ir-responsabbiltà għall-iżvilupp u d-disponibbiltà ta’ fjuwils alternattivi rinnovabbli hija tal-fornituri tal-fjuwil u għandu jitħeġġeġ l-użu ta’ fjuwils aktar nodfa. Biex dan iseħħ, id-distakk fil-prezz bejn il-fjuwils fossili u dawk alternattivi jeħtieġ li jitnaqqas u l-fjuwils aktar nodfa jeħtieġ li jsiru aktar affordabbli u disponibbli b’mod wiesa’. Huma meħtieġa sforzi, li jinvolvu l-kontribut attiv tal-atturi kollha fil-katina tal-valur marittima, speċjalment il-produzzjoni tal-fjuwil u l-fornituri tal-enerġija, il-manifatturi tal-magni, iżda wkoll il-portijiet, in-noleġġaturi u r-rappreżentanti tal-ħaddiema fis-setturi involuti kollha. Dan jista’ potenzjalment iwassal għal żieda fid-domanda għal fjuwils alternattivi kif previst mir-Regolament FuelEU.

3.6.

Waqt li tiġi imposta l-adozzjoni ta’ fjuwils u, b’mod partikolari, bijofjuwils aktar nodfa, il-proposta tidher li qed tinjora l-fatt li tali fjuwils jistgħu fir-realtà qatt ma jkunu disponibbli fi kwantitajiet suffiċjenti għat-tbaħħir internazzjonali u jistgħu ma jkunux verament alternattiva vijabbli għall-fjuwils fossili. Li jiġu imposti multi amministrattivi f’sitwazzjoni fejn ma jeżistux alternattivi vijabbli huwa punittiv u hija miżura li tiġġenera d-dħul aktar milli miżura li tnaqqas l-emissjonijiet.

3.7.

Il-fjuwils b’livell żero/baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju meħtieġa għad-dekarbonizzazzjoni tat-tbaħħir bħalissa mhumiex disponibbli, speċjalment għat-tbaħħir fil-baħar fond, u ser jibqgħu hekk fil-futur qrib. Huma meħtieġa investimenti kbar għall-produzzjoni u d-disponibbiltà dinjija ta’ dawn il-fjuwils, li ser ikollhom jiġu żviluppati minn partijiet interessati barra mis-settur, jiġifieri, il-kumpaniji taż-żejt u l-fornituri tal-enerġija b’mod aktar ġenerali. Barra minn hekk, fjuwils alternattivi, bħall-ammonijaka, il-metanol jew l-idroġenu jeħtieġu ġenerazzjoni ġdida ta’ magni b’kombustjoni interna u avvanzi fid-disinn tal-bastimenti u t-teknoloġiji ta’ propulsjoni, li jaqgħu taħt ir-responsabbiltà tal-manifatturi tal-magni u tat-tarzni, li l-biċċa l-kbira tagħhom jinsabu fil-Lvant Imbiegħed.

3.8.

Sakemm jiġu żviluppati dawn il-fjuwils alternattivi, l-għanijiet fit-tul tal-Istrateġija Inizjali miftiehma tal-Organizzazzjoni Marittima Internazzjonali għad-dekarbonizzazzjoni u l-objettivi ambizzjużi tal-“Patt Ekoloġiku Ewropew” u tal-pakkett “Lesti għall-mira ta’ 55 %” ma jistgħux jintlaħqu. Aktar għarfien profond ibbażat fuq ix-xjenza huwa meħtieġ aktar malajr sabiex jitnaqqsu r-riskji meta jittieħdu deċiżjonijiet u biex jiġu orjentati lejn l-investimenti t-tajbin. Din hija r-raġuni għaliex l-industrija, flimkien ma’ diversi Stati Membri b’interessi marittimi sostanzjali, ipproponiet lill-Organizzazzjoni Marittima Internazzjonali li toħloq Bord u Fond għar-riċerka u l-iżvilupp (il-proposta li jinħoloq Bord Marittimu Internazzjonali għar-riċerka u l-iżvilupp (IMRB) u Fond Marittimu Internazzjonali għar-Riċerka (IMRF)) li inizjalment għandhom jiġu ffinanzjati minn kontribuzzjoni obbligatorja minn kull bastiment ta’ aktar minn 5 000 gt għal kull tunnellata ta’ fjuwil ikkunsmat. L-għan ta’ din l-inizjattiva huwa li jitħaffef l-iżvilupp ta’ fjuwils alternattivi li l-industrija tat-tbaħħir teħtieġ iżda li ma tistax tiżviluppa. Hija l-urġenza tas-sitwazzjoni li wasslet għal din l-inizjattiva u r-rieda tal-industrija tat-tbaħħir li tikkontribwixxi. Huwa sinċerament mixtieq li din l-inizjattiva tikseb aktar appoġġ sostanzjali fi ħdan l-Organizzazzjoni Marittima Internazzjonali.

3.9.

Il-konsiderazzjonijiet ta’ sikurezza għandhom jibqgħu wkoll parametru kruċjali fir-riċerka u l-iżvilupp ta’ fjuwils alternattivi, li huwa proċess impenjattiv ħafna, intensiv fil-kapital u li jieħu ħafna ħin. Biex jiġu indirizzati l-isfidi tas-sikurezza ta’ dawn il-fjuwils ġodda ser ikun hemm bżonn li jiġu żviluppati regolamenti u regoli tekniċi ġodda għad-disinn sikur tagħhom u l-użu sikur tagħhom abbord il-bastimenti.

3.10.

Il-ħtieġa li l-vapuri jikkonformaw ma’ standard Ewropew tal-fjuwil mingħajr ma tiġi garantita d-disponibbiltà ta’ kwantitajiet sikuri u adegwati ta’ karbonju b’livelli baxxi u żero ta’ emissjonijiet tal-karbonju fil-portijiet madwar id-dinja tista’ tkun kwistjoni ta’ tħassib sinifikanti. Id-Dokument ta’ Ħidma tal-Persunal tal-Kummissjoni Ewropea ppubblikat f’Diċembru 2020 li jakkumpanja l-Istrateġija għal Mobilità Sostenibbli u Intelliġenti (7) jbassar li l-fjuwils rinnovabbli u b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju ser jirrappreżentaw minn 5,5 % sa 13,5 % tat-taħlita ta’ fjuwils tat-tbaħħir sal-2030. L-intensità tal-gassijiet serra hija ddeterminata fuq bażi “well-to-wake” [Artikolu 3 – Definizzjonijiet, paragrafu (p)] skont il-metodoloġiji u l-kriterji ta’ sostenibbiltà stabbiliti fid-Direttiva proposta riveduta dwar l-Enerġija Rinnovabbli, fejn multiplikatur ta’ 1,2 għall-bijofjuwils avvanzati u l-bijogass prodotti minn materja prima u għall-fjuwils rinnovabbli ta’ oriġini mhux bijoloġika jinżamm biss għat-tbaħħir u l-avjazzjoni. Barra minn hekk, kif imressaq fil-proposta, huwa raġonevoli li għandha tingħata direzzjoni ġdida lill-bijokarburanti ta’ oriġini bijoloġika fis-settur tat-trasport li huma diffiċli biex jiġu elettrifikati, bħat-trasport marittimu, il-vjaġġi fuq distanzi twal jew anke t-trasport bl-ajru (8).

3.11.

Din is-sistema addizzjonali għall-monitoraġġ, ir-rappurtar u l-verifika tispeċifika metodoloġija tal-analiżi taċ-ċiklu tal-ħajja tal-fjuwils fl-Anness tar-Regolament propost. Meta l-kumpaniji jkollhom l-intenzjoni li jitbiegħdu mill-valuri prestabbiliti previsti fid-Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli, huma ser ikunu intitolati li jiddevjaw minn dawk il-valuri stabbiliti għall-fatturi ta’ emissjoni “tank-to-wake”, dment li dan isir biss meta l-valuri jkunu jistgħu jiġu ċċertifikati minn waħda mill-iskemi volontarji rikonoxxuti taħt id-Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli (għall-valuri “well-to-tank”) jew permezz ta’ ttestjar fil-laboratorju jew kejl dirett tal-emissjonijiet (“tank-to-wake”). Il-metodoloġija sabiex tiġi kkalkolata l-intensità tal-karbonju u l-fatturi ta’ emissjoni huma kwistjonijiet kritiċi li jridu jiġu eżaminati bir-reqqa.

3.12.

Il-KESE jqis li r-Regolament propost, bħala miżura reġjonali, jirriskja li jikkomprometti d-diskussjonijiet li għaddejjin dwar l-Istrateġija Inizjali tal-OMI għad-dekarbonizzazzjoni tat-tbaħħir internazzjonali, liema diskussjonijiet mexjin tajjeb, qed jipproduċu riżultati konkreti u huma l-uniċi b’perspettiva globali. Il-gvernijiet membri tal-OMI qablu wkoll li jibdew jiddiskutu miżuri fuq terminu medju u twil, inklużi miżuri bbażati fuq is-suq, minn Ottubru 2021, skont il-pjan ta’ ħidma maqbul tal-OMI għal miżuri fuq terminu medju u twil. Il-fluss ta’ ħidma relatat tal-OMI, li għad irid jitlesta, jikkonċerna l-linji gwida dwar l-emissjonijiet ta’ gassijiet serra u l-intensità tal-karbonju taċ-ċiklu ta’ ħajja għat-tipi kollha ta’ fjuwils. Sakemm din il-ħidma titlesta fil-qafas tal-OMI għandhom jiġu evitati standards doppji.

3.13.

Il-KESE jqis rilevanti l-inizjattiva reċenti tal-gvernijiet tal-Istati Membri tal-UE li jipproponu Standard globali ta’ Fjuwil b’Livell Baxx ta’ Gass Serra għat-tbaħħir internazzjonali biex jiġi kkunsidrat fl-10 laqgħa li jmiss tal-Grupp ta’ Ħidma Intersessjonali dwar il-gassijiet serra (9). Il-proposta msemmija, fost l-oħrajn, turi kif il-vapuri jistgħu jirrispettaw il-miżura billi jġibu l-prova li matul il-perjodu ta’ konformità, huma użaw esklużivament fjuwils fejn l-intensità tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra hija ugwali jew inqas mill-valur limitu (eż. taħlitiet ta’ fjuwils tradizzjonali u fjuwils rinnovabbli); dan l-approċċ huwa simili għal dak fl-Anness VI tal-Konvenzjoni Marpol tal-OMI (Regolament 14(1)), li mill-2020 jissottometti l-fjuwils tal-bastimenti għal-limitu massimu tal-OMI għall-kubrit. Id-dokument ippreżentat jipproponi wkoll li l-OMI għandha tiżviluppa u tivvalida skema ta’ ċertifikazzjoni well-to-wake. Barra minn hekk, minħabba d-diskussjonijiet li għaddejjin fi ħdan l-OMI dwar il-Valutazzjoni taċ-Ċiklu tal-Ħajja tal-Gassijiet Serra, ladarba jintlaħaq ftehim dwar approċċ globali fil-livell tal-OMI dwar kwistjonijiet rilevanti għall-abbozz ta’ Regolament FuelEU, il-leġiżlazzjoni tal-UE tkun trid tiġi allinjata kompletament mar-regoli internazzjonali, f’konformità mal-Premessa 42 tar-Regolament propost.

3.14.

L-Istrateġija ta’ Dekarbonizzazzjoni tal-OMI identifikat lista ta’ miżuri li għandhom jittieħdu fuq perjodu qasir, medju u twil għat-tnaqqis tal-emissjonijiet tas-CO2. Waqt is-76 sessjoni tal-Kumitat tal-Protezzjoni tal-Ambjent tal-Baħar (MEPC) tal-Organizzazzjoni Marittima Internazzjonali, li saret mill-10 sas-17 ta’ Ġunju 2021, il-gvernijiet membri tal-OMI, inklużi l-Istati Membri kollha tal-UE, filwaqt li ħadu pass kbir ’il quddiem għat-tranżizzjoni tal-enerġija tas-settur marittimu, adottaw pakkett komprensiv ta’ miżuri tekniċi u operattivi fuq terminu qasir legalment vinkolanti biex jitnaqqsu l-emissjonijiet tas-CO2 mill-vapuri, li ser jidħol fis-seħħ fl-1 ta’ Novembru 2022.

3.15.

B’mod aktar speċifiku, il-miżuri adottati waqt is-76 sessjoni tal-MEPC jirrikjedu li vapuri ta’ 400 gt u aktar jikkalkulaw l-Indiċi ta’ Vapur Eżistenti għall-Effiċjenza Enerġetika (EEXI) tagħhom billi jużaw mezzi tekniċi biex itejbu l-effiċjenza enerġetika tagħhom, u li l-vapuri kollha ta’ aktar minn 5 000 gt jistabbilixxu l-Indikatur annwali operattiv tal-Intensità tal-Karbonju (CII) u l-klassifikazzjoni CII tagħhom. L-intensità tal-karbonju torbot l-emissjonijiet tal-gassijiet serra mal-ammont ta’ merkanzija ttrasportata fuq id-distanza vvjaġġata. L-OMI ser tirrevedi l-effettività tal-implimentazzjoni tar-rekwiżiti tas-CII u tal-EEXI sal-1 ta’ Jannar 2026 biex tiddetermina jekk humiex meħtieġa emendi ulterjuri.

3.16.

It-tbaħħir internazzjonali b’mod ġenerali huwa l-qasam fejn iseħħ l-ikbar volum ta’ kummerċ transfruntier, u jittrasporta bejn pajjiżi terzi għal aktar minn 90 % tal-kapaċità kummerċjali tiegħu merkanzija essenzjali għall-ekonomija dinjija, bħaż-żejt u prodotti taż-żejt, gass, prodotti kimiċi, ħadid u minerali oħra, faħam u fertilizzanti. Għalhekk, għandu jkun hemm disponibbiltà globali tal-fjuwil tal-ispeċifikazzjoni meħtieġa tal-UE fil-portijiet madwar id-dinja sabiex il-kummerċ internazzjonali jimxi bla xkiel.

3.17.

It-tbaħħir internazzjonali huwa primarjament industrija mmexxija mill-SMEs li, fir-rigward tat-tbaħħir bil-massa jew tbaħħir mingħajr korsa regolari, huwa settur ġenwinament intraprenditorjali bil-karatteristiċi ta’ suq perfettament kompetittiv. Dan minħabba li s-settur jinkludi eluf ta’ kumpaniji madwar id-dinja u mhuwiex iddominat minn għadd limitat ta’ korporazzjonijiet jew alleanzi kbar ħafna, kif inhu l-każ fis-settur tat-tbaħħir tal-linja u fil-maġġoranza tas-setturi industrijali u tas-servizzi prinċipali globalment. Għalhekk, il-kumpaniji tat-tbaħħir li huma tad-daqs ta’ SME m’għandhomx is-setgħa ta’ negozjar biex jiddistribwixxu u jkopru fjuwils ġodda fil-portijiet madwar id-dinja.

3.18.

Il-valutazzjoni tal-impatt tal-Kummissjoni dwar l-abbozz tar-Regolament FuelEU Maritime tipprevedi domanda akbar għal fjuwils rinnovabbli u b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju fis-settur tat-trasport marittimu, bl-enfasi, fost l-oħrajn, fuq il-bijofjuwils likwidi, il-gass dekarbonizzat (inkluż il-bijo-LNG), l-e-fjuwils, il-fjuwils idderivati mill-idroġenu dekarbonizzati (il-metanol u l-ammonijaka) u l-elettriku. Il-valutazzjoni tal-impatt tantiċipa żieda fl-użu tal-bijofjuwils, filwaqt li l-importanza tal-bijofjuwils hija rikonoxxuta wkoll b’mod partikolari għal setturi li huma diffiċli biex jiġu dekarbonizzati, bħall-avjazzjoni u t-trasport marittimu.

3.19.

Hemm l-isfida li jiġu żviluppati l-produzzjoni u l-infrastruttura tal-provvista meħtieġa għall-e-fjuwils madwar id-dinja. Il-proposta għal Direttiva riveduta dwar l-Enerġija Rinnovabbli tistabbilixxi mira ġdida għall-UE fejn mill-inqas 40 % tal-enerġija tkun minn sorsi rinnovabbli fl-2030. Madankollu, huwa rikonoxxut li t-tbaħħir għandu sfidi akbar ta’ dekarbonizzazzjoni meta mqabbel ma’ setturi oħra, minħabba n-nuqqas attwali ta’ teknoloġiji lesti għas-suq mingħajr emissjonijiet. Filfatt, il-fjuwils b’livell baxx jew żero ta’ emissjonijiet tal-karbonju bħalissa mhumiex disponibbli fis-suq għat-tbaħħir. Barra minn hekk, l-investiment kapitali meħtieġ għall-iżvilupp tal-produzzjoni, eż. l-ammonijaka ekoloġika (e-ammonijaka), skont il-metodi ta’ produzzjoni u l-perkorsi speċifiċi tal-produzzjoni tal-fjuwil, huwa stmat li huwa bejn USD 1,2-1,65 triljun (UMAS, 2020) u ma jinkludix l-investimenti meħtieġa għall-infrastruttura tal-provvista madwar id-dinja.

3.20.

Għalhekk, il-mira stabbilita għal tnaqqis medju ta’ 75 % fl-intensità tal-gassijiet serra tal-enerġija użata abbord mill-vapuri sal-2050 hija sopravvalutata. Wieħed mill-akbar ostakli għad-dekarbonizzazzjoni tas-settur marittimu ser ikun il-forniment ta’ infrastruttura ġdida ta’ bunkering li ser tkun meħtieġa fil-portijiet madwar id-dinja biex il-vapuri jiġu fornuti b’mod sikur bi fjuwils alternattivi. Huwa fl-interess tal-industrija tat-tbaħħir li tiġi żviluppata malajr infrastruttura bħal din, sabiex fjuwils ġodda jkunu faċilment disponibbli globalment, u minn kemm jista’ jkun portijiet, peress li dan iwassal sabiex il-prezz tal-fjuwils b’emissjonijiet żero tal-karbonju jkun irħas, u b’hekk tiġi ffaċilitata l-konformità mal-objettivi ddikjarati tar-Regolament propost.

3.21.

Il-fjuwils ta’ sostituzzjoni, bħall-bijofuwils avvanzati eż. Żjut Veġetali Idrotrattati (HVOs), li huma kompatibbli b’mod limitat mal-magni tal-vapuri moderni kollha (it-tipi kollha ta’ bastimenti irrispettivament mill-kummerċ) li jistgħu jaħarqu bijofjuwils mingħajr ma jkun hemm bżonn ta’ aġġustamenti tekniċi, ta’ sikurezza jew ta’ disinn, jistgħu jkunu soluzzjoni parzjali tal-inqas fis-settur bil-massa jew mingħajr korsa regolari. Madankollu, hija r-responsabbiltà tal-fornituri tal-fjuwil li jiżguraw li meta jitħalltu mal-fjuwils fossili, it-taħlitiet speċifikati jkunu adattati għall-użu mill-vapuri u jkunu disponibbli fi kwantitajiet suffiċjenti fil-portijiet tal-UE. Il-bijofjuwils importati fis-suq tal-UE għandhom jissodisfaw il-kriterji ta’ sostenibbiltà tal-UE kif stabbiliti fid-Direttiva riveduta dwar l-Enerġija Rinnovabbli (l-Anness IX, il-Parti A u B). L-abbozz tar-Regolament FuelEU Maritime jittrasferixxi r-responsabbiltà biex jintlaħqu l-kriterji ta’ sostenibbiltà tad-Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli fuq il-vapuri. Barra minn hekk, l-inċentivar tal-użu ta’ taħlitiet tal-bijofjuwils tal-kwalità speċifikata mixtrija barra mill-UE jista’ jippreżenta sfidi ta’ infurzar, li jpoġġu f’riskju l-ksib tal-miri tat-tnaqqis tal-emissjonijiet.

3.22.

L-e-fjuwils potenzjali kollha, bħall-ammonijaka ekoloġika jew l-idroġenu ekoloġiku (10), jippreżentaw ċerti ostakli għas-suq (ekonomiċi/teknoloġiċi/regolatorji) li jipprevjenu milli jintużaw bħala fjuwils alternattivi tal-baħar fil-futur prevedibbli. Il-qasam tal-fjuwils alternattivi tal-baħar mhuwiex biss frammentat iżda wkoll mhux żviluppat, u għalhekk ir-riċerka u l-iżvilupp tagħhom għandu jissaħħaħ u jiġi aċċellerat.

3.23.

Il-metodoloġija sabiex tiġi kkalkolata l-intensità tal-karbonju u l-fatturi ta’ emissjoni huma kwistjonijiet kritiċi li jridu jiġu eżaminati bir-reqqa wkoll. Għandha tingħata attenzjoni lit-telf ta’ metan u lill-fattur tat-tibdil indirett fl-użu tal-art (ILUC), speċjalment fir-rigward tal-adozzjoni u l-użu tal-bijokarburanti u l-LNG. Il-bijofjuwils tal-ewwel ġenerazzjoni ma jistgħux jitqiesu bħala materjali sostenibbli fit-tul minħabba li l-produzzjoni tagħhom hija f’kompetizzjoni mal-produzzjoni tal-ikel fir-rigward l-użu u minħabba l-eżawriment tal-ħamrija.

3.24.

Fl-aħħar mill-aħħar, peress li t-tbaħħir huwa industrija verament globali, ir-regolamenti globali huma l-aktar mod effettiv u effiċjenti ’l quddiem. Kwalunkwe miżura implimentata fil-livell tal-UE għandha tkun kompatibbli mar-regolamenti adottati mill-OMI, biex jintlaħaq bilanċ bejn ir-regolamenti internazzjonali u l-inizjattivi leġiżlattivi tal-UE.

4. Kummenti speċifiċi

4.1.

L-entità responsabbli (fornituri tal-fjuwils minflok sidien il-bastimenti): l-operaturi tal-bastimenti ma jistgħux jinżammu responsabbli la għall-kwalità u lanqas għad-disponibbiltà ta’ fjuwils speċifiċi. L-intensità tal-karbonju tal-fjuwils tal-baħar għandha tiġi rregolata globalment u soġġetta għad-disponibbiltà adegwata ta’ alternattivi mhux fossili. Bħalissa dawn mhumiex disponibbli għat-tbaħħir fil-baħar fond u ser jibqgħu hekk fil-futur qrib. Il-bastimenti ma jistgħux jinżammu responsabbli għall-bunkering ta’ fjuwils li huma jew teknoloġikament immaturi jew disponibbli biss fi kwantitajiet limitati ħafna u/jew żoni ġeografiċi limitati. Dan jista’ jitqabbel ma’ li kieku l-utenti tal-karozzi jintalbu jużaw taħlita ta’ fjuwil speċifika li mhijiex disponibbli b’mod wiesa’ fis-suq.

4.2.

Obbligu espliċitu fuq in-nolleġġaturi biex jassumu r-responsabbiltà tagħhom: il-prinċipju ta’ “min iniġġes iħallas” għandu japplika fil-każijiet kollha. Ir-responsabbiltà tan-nolleġġaturi, minkejja li hija rikonoxxuta fl-inizjattivi leġiżlattivi rilevanti tal-Kummissjoni Ewropea (EU ETS, FuelEU Maritime), ma tobbligax b’mod espliċitu lin-nolleġġaturi jassumu r-responsabbiltà tagħhom. Jekk sid il-bastiment isir responsabbli għall-emissjonijiet ta’ bastiment, dawn jitgħabbew bl-ogħla emissjonijiet ta’ CO2 ikkawżati mill-analiżi tal-kostijiet-benefiċċji purament ekonomiċi tan-nolleġġatur, li ma tkunx qed tqis l-esternalitajiet ambjentali negattivi. Sitwazzjoni bħal din mhux biss tkun inġusta, iżda tkun ukoll kontroproduttiva. Sakemm in-nolleġġatur ma jkollu l-ebda responsabbiltà statutorja, huwa ser ikompli jibbaża d-deċiżjonijiet operazzjonali kollha purament fuq kunsiderazzjonijiet ta’ spiża u ser ikun eżentat mill-prinċipju ta’ “min iniġġes iħallas”, li għandu japplika kif suppost fit-tbaħħir bħal fis-setturi l-oħra kollha.

4.3.

Jiġu evitati l-għadd doppju jew ir-rekwiżiti doppji: il-proposta tintroduċi t-tieni sistema tal-UE għall-monitoraġġ, ir-rappurtar u l-verifika għall-iskopijiet tar-Regolament propost. Filwaqt li huwa tal-akbar importanza li l-flessibbiltà tkun salvagwardjata, kemm jista’ jkun għandu jiġi evitat li jiġu introdotti għadd doppju jew rekwiżiti doppji, billi jiġu standardizzati l-metodoloġiji għall-monitoraġġ, ir-rappurtar u l-verifika

4.4.

Jiġi evitat li jinħoloq mekkaniżmu imprattiku ta’ konformità: l-abbozz ta’ proposta joħloq ukoll mekkaniżmu kumpless ta’ akkomunament tal-konformità ta’ krediti eċċessivi ta’ intensità tal-karbonju ta’ fjuwils użati minn bastimenti li jkunu konformi żżejjed. Dan l-arranġament huwa soġġett għal arranġament ta’ akkomunament b’penali armonizzati għal nuqqas ta’ konformità u trasferiment ta’ kreditu bejn kumpaniji differenti b’bastimenti bi prestazzjoni għolja u bi prestazzjoni baxxa ċċertifikati mill-istess verifikatur. Minflok, qed jiġi propost li fir-Regolament propost jiġi inkluż mekkaniżmu flessibbli, li inizjalment japplika biss għall-e-fjuwils (11) użati minn bastimenti bi skeda ta’ implimentazzjoni gradwali (simili għall-użu tal-provvista tal-enerġija fuq l-art – l-Artikolu 5 tar-Regolament propost huwa rilevanti). Jekk dan jiġi aċċettat, ir-rekwiżiti jiġu estiżi gradwalment għall-fjuwils kollha rinnovabbli u b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju (soġġetti għal klawżola ta’ rieżami u valutazzjoni tal-impatt fil-futur, li jindirizzaw ukoll id-disponibbiltà tal-fjuwils rinnovabbli u b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju għas-settur marittimu u kwistjonijiet ta’ kompetizzjoni tal-istess fjuwils ma’ modi oħra ta’ trasport, pereżempju). Gradwalment, ser jiġu promossi sħubijiet bejn l-atturi tas-suq li investew fi fjuwils “ekoloġiċi” li jixtiequ jakkomunaw l-unitajiet ta’ konformità tagħhom u jwettqu notifiki konġunti lill-istess verifikatur akkreditat.

4.5.

Jiġu estiżi l-eżenzjonijiet għall-użu tal-provvista tal-enerġija fuq l-art wara l-2034: filwaqt li tiġi rikonoxxuta l-ħtieġa li tingħata prijorità lill-użu tal-provvista tal-enerġija fuq l-art sabiex ikun hemm tnaqqis tanġibbli u kosteffettiv tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra u t-tniġġis tal-arja fl-irmiġġ, b’enfasi fuq il-vapuri tal-kontejners u l-vapuri tal-passiġġieri, wara l-2034 m’għandhiex tiġi limitata l-eżenzjoni mill-użu obbligatorju tal-provvista tal-enerġija fuq l-art għas-segmenti tat-tbaħħir imsemmija hawn fuq meta l-infrastruttura ma tkunx disponibbli fil-port u meta t-tagħmir tal-enerġija abbord tal-bastiment u fuq l-art ma jkunx kompatibbli mal-installazzjoni tal-port.

Brussell, it-8 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) COM(2021) 562 final.

(2) European Shipowners’ Association, 2021.

(3) Ir-raba’ studju tal-OMI dwar il-gassijiet serra (2020).

(4) COM(2021) 551final.

(5) COM(2021) 557 final.

(6) COM(2021) 559 final.

(7) SWD(2020) 331 final [mhux disponibbli bil-Malti]

(8) TEN/748 Abbozz ta’ opinjoni dwar Ir-Reviżjoni tad-Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli, punt 4.17 (Ara paġna 127 ta’ dan il-Ġurnal Uffiċjali).

(9) Dokument tal-Grupp ta’ Ħidma Intersessjonali dwar il-gassijiet serra 10/5/3 (l-Awstrija u oħrajn) tat-3.10.2021.

(10) Kif definit fl-Opinjoni TEN/718 dwar l-Istrateġija għall-Idroġenu (ĠU C 123, 9.4.2021, p. 30).

(11) L-e-fjuwils jinkludu l-e-ammonijaka, l-e-metanol, id-diżil sintetiku, iż-żejt tal-fjuwil sintetiku u l-e-gass (Annessi għall-COM (2021) 562 final, p. 7).

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/152

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li temenda d-Direttiva 2003/87/KE fir-rigward tal-kontribut tal-avjazzjoni għall-mira tat-tnaqqis tal-emissjonijiet għall-ekonomija kollha tal-Unjoni u li timplimenta b’mod xieraq miżura globali bbażata fuq is-suq”

(COM(2021) 552 final)

(2022/C 152/25)

Relatur Ġenerali:

Dumitru FORNEA

Konsultazzjoni	Kunsill tal-Unjoni Ewropea, 20.9.2021 Parlament Ewropew, 13.9.2021
Bażi legali	Artikolu 192 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (TFUE)
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għat-Trasport, l-Enerġija, l-Infrastruttura u s-Soċjetà tal-Informazzjoni
Adottata fis-sezzjoni	9.11.2021
Adottata fil-plenarja	8.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	209/3/5

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

L-inizjattiva tal-Kummissjoni li temenda d-Direttiva 2003/87/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (1) fir-rigward tal-kontribut tal-avjazzjoni għall-mira tat-tnaqqis tal-emissjonijiet għall-ekonomija kollha tal-Unjoni hija pass milqugħ tajjeb fit-tnaqqis tal-impatt fuq il-klima tas-settur tal-avjazzjoni. Aħna nappoġġjaw l-emendi proposti, iżda nenfasizzaw il-ħtieġa li jinżammu kundizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni u li jiġu protetti d-drittijiet soċjali u tax-xogħol. Filwaqt li mhux l-akbar emittent ta’ emissjonijiet fis-soċjetà jew tabilħaqq fit-trasport, is-settur tal-avjazzjoni u l-partijiet ikkonċernati kollha tas-settur jeħtiġilhom jaqdu r-rwol tagħhom biex jgħinuna niksbu industrija tal-avjazzjoni sostenibbli. Dan jista’ jsir biss permezz tad-djalogu soċjali u l-involviment mat-trade unions fis-settur, li għandhom rwol kritiku fit-tranżizzjoni klimatika.

1.2.

B’mod ġenerali, aħna kontra l-allokazzjoni ta’ kwoti bla ħlas fi ħdan l-iskema għall-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet (ETS), sakemm ma jkunx għall-finijiet li tiġi żgurata kompetizzjoni ġusta. Fil-każ ta’ titjiriet fi ħdan iż-ŻEE, hemm anqas riskju għal kundizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni; madankollu, għandna nibqgħu viġilanti għar-rilokazzjoni tal-emissjonijiet tal-karbonju, b’mod partikolari fit-traffiku ta’ titjiriet ta’ divertiment u fit-tul. Għalhekk, aħna nappoġġjaw iż-żamma tad-data proposta tal-2027 għat-tneħħija sħiħa tal-kwoti bla ħlas u, sadanittant, naġġustaw l-allokazzjonijiet tal-kwoti bla ħlas biex jiffokaw fuq il-kompetizzjoni ġusta. Permezz ta’ dan, nistgħu nimplimentaw l-ETS, intejbu l-użu ta’ fjuwils tal-avjazzjoni sostenibbli u nnaqsu l-livell ta’ kwoti bla ħlas, filwaqt li nevitaw id-distorsjoni tal-kompetizzjoni fis-suq.

1.3.

Huwa essenzjali li l-proposta taġixxi biex tipproteġi l-kundizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni sabiex tappoġġja lill-kumpaniji li jipprovdu standards deċenti tax-xogħol u soċjali. Huwa importanti wkoll li jiġu evitati effetti negattivi fit-tul fuq il-kundizzjonijiet tax-xogħol minħabba kompetizzjoni inġusta minn kumpaniji li ma jkunux qed joperaw taħt l-ETS. Għaldaqstant, nirrakkomandaw it-tnedija ta’ “valutazzjoni tal-impatt soċjali” li tqis ir-rabta bejn l-applikazzjoni tal-ETS, il-kompetizzjoni ġusta, u l-ħsara soċjali potenzjali tar-rilokazzjoni tal-emissjonijiet tal-karbonju. Barra minn hekk, nipproponu żewġ valutazzjonijiet ta’ nofs it-terminu, li janalizzaw l-impatt soċjali, ambjentali u ekonomiku tal-ETS emendata. Dan għandu jsir sentejn u erba’ snin wara li l-ETS emendata tidħol fis-seħħ u għandu jipprovdi lill-partijiet ikkonċernati kollha b’opportunità li jirrevedu l-applikazzjoni tal-ETS u l-għanijiet tal-programm. Dawn il-valutazzjonijiet se jipprovdu wkoll opportunità biex jiġi vverifikat l-irkupru tal-industrija meta mqabbla mal-għanijiet tal-ETS.

1.4.

L-intermedjarji finanzjarji għandhom jiġu esklużi mill-iskema għall-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet ETS tal-EU, sabiex ikunu biss l-istallazzjonijiet li jarmu d-dijossidu tal-karbonju fil-proċessi ta’ produzzjoni tagħhom li jitħallew jinnegozjaw il-kwoti tal-emissjonijiet. Dan biex jiġi eliminat kull riskju ta’ spekulazzjoni u huwa simili għall-approċċ Ċiniż, li pprojbixxa lill-istituzzjonijiet finanzjarji milli jipparteċipaw fis-sistema tagħhom tal-iskambju tal-kwoti.

1.5.

Il-maġġoranza tat-traffiku barra miż-ŻEE jgħaddi minn ċentri prinċipali fi ħdan jew barra miż-ŻEE. Bħalissa, il-biċċa l-kbira tal-passiġġieri għandhom għadd ta’ għażliet għat-titjira barra miż-ŻEE tagħhom kemm permezz ta’ ċentri interni kif ukoll dawk esterni. Madankollu, biż-żieda fil-kost tal-ETS, hemm riskju sinifikanti li l-operaturi taż-ŻEE se jiġu mminati minn operazzjonijiet orħos ibbażati f’ċentri barra miż-ŻEE. Biex jiġi indirizzat dan ir-riskju, l-allokazzjoni ta’ kwoti bla ħlas tal-ETS għandha tiġi sostitwita b’mekkaniżmu mmirat kontra żvantaġġi kompetittivi sabiex jiġu protetti l-linji tal-ajru Ewropej u ċ-ċentri Ewropej.

1.6.

L-UE jeħtiġilha tippromovi regolament globali aktar ambizzjuż u uniformi dwar l-ipprezzar tal-karbonju, u għandu jkollha mandat biex tinnegozja dan fil-livell globali. Minbarra l-mandat globali tagħha, nipproponu l-applikazzjoni ta’ wieħed jew tat-tnejn minn dawn il-mekkaniżmi sabiex tiġi żgurata implimentazzjoni ġusta u sostenibbli tal-ETS u tiġi appoġġata bażi ta’ applikazzjoni usa’ fit-terminu qasir:

(a)	l-introduzzjoni ta’ mekkaniżmu ta’ aġġustament tal-karbonju fil-fruntiera;

(b)	is-sostituzzjoni tas-sistema ta’ allokazzjoni bla ħlas bi protezzjoni mmirata kontra kompetizzjoni inġusta.

1.7.

L-ETS għandha tappoġġja bidla lejn modi ta’ trasport aktar sostenibbli, inkluż fis-settur tal-avjazzjoni, u għalhekk għandha tippromovi tnaqqis fl-użu tal-avjazzjoni għal skopijiet ta’ negozju. L-ETS għandha tħeġġeġ l-użu ta’ trasport tal-massa sostenibbli u għalhekk iġġiegħel lill-utenti kummerċjali tal-ġettijiet biex iħallsu imposti ogħla.

1.8.

Id-dħul mill-ETS għandu jiġi investit fi proġetti ta’ żvilupp li se jkomplu jnaqqsu l-impatt ambjentali tal-avjazzjoni, billi jappoġġjaw tnaqqis fil-kost u użu akbar ta’ fjuwils tal-avjazzjoni sostenibbli. Għandu jappoġġja wkoll it-tranżizzjoni tal-ajruporti, tal-fornituri tal-fjuwils u tal-ground handlers għal regolamenti ġodda li qed jiġu imposti fuq l-użu ta’ fjuwils tal-avjazzjoni sostenibbli fl-ajruporti Ewropej permezz tal-proposta ReFuelEU. Id-dħul għandu jappoġġja wkoll tranżizzjoni ġusta għall-ħaddiema fl-industrija tal-avjazzjoni li ġew affettwati b’mod negattiv mit-tibdil fil-klima. Sabiex dan jiġi implimentat, għandu jinħoloq fond soċjali tal-avjazzjoni li se jippermetti t-taħriġ u t-tranżizzjoni tal-ħaddiema tal-avjazzjoni. Tali fond jista’ jiġi ġestit mill-Kummissjoni Ewropea, bl-appoġġ kemm ta’ min iħaddem kif ukoll tat-trade unions.

1.9.

Permezz tal-ETS, il-proposta għandha tħeġġeġ lill-operaturi jiżviluppaw networks tat-trasport intermodali fiċ-ċentri ewlenin tagħhom sabiex jespandu għal network akbar ta’ destinazzjonijiet, filwaqt li tnaqqas ukoll titjiriet qosra ħafna bla bżonn. Dan jista’ jsir billi jiżdied il-livell ta’ kwoti bla ħlas xi mkien ieħor fin-network tal-linja tal-ajru għal żoni li ma għandhomx konnessjonijiet ferrovjarji konvenjenti.

1.10.

L-UE għandha timpenja ruħha mal-Kunsill Ewropew tax-Xogħlijiet, mal-kumitati tad-djalogu soċjali settorjali u ma’ fora konġunti oħrajn, bħar-Roundtable dwar l-Avjazzjoni, dwar l-impatt kontinwu tal-ETS riveduta matul l-implimentazzjoni tagħha. Għandha tingħata kunsiderazzjoni partikolari lid-djalogu soċjali mal-ħaddiema u l-fehim tal-ħtiġijiet u t-tħassib li għandhom fir-rigward tal-avjazzjoni sostenibbli.

1.11.

L-istatus speċjali tar-reġjuni ultraperiferiċi tal-UE għandu jinżamm u tali reġjuni għandhom ikunu eżentati mill-ETS skont l-Artikolu 349 tat-TFUE, li jippermetti derogi mill-applikazzjoni tad-dritt tal-UE f’dawn ir-reġjuni.

2. Kummenti ġenerali

2.1.

Aħna nilqgħu l-inizjattiva tal-Kummissjoni li temenda d-Direttiva 2003/87/KE fir-rigward tal-kontribut tal-avjazzjoni għall-mira tal-Unjoni għat-tnaqqis tal-emissjonijiet fl-ekonomija kollha. Filwaqt li mhux l-akbar emittent ta’ emissjonijiet fis-soċjetà jew tabilħaqq fit-trasport, l-avjazzjoni u l-partijiet ikkonċernati kollha tagħha jeħtiġilhom jaqdu r-rwol tagħhom biex jgħinuna niksbu industrija tal-avjazzjoni sostenibbli u biex nilħqu l-objettivi klimatiċi tagħna, kif deskritti fil-Ftehim ta’ Pariġi u fil-pakkett “Lesti għall-Mira ta’ 55 %”.

2.2.

Permezz ta’ inizjattivi bħal dawn, l-involviment tal-partijiet ikkonċernati u d-djalogu soċjali, ħafna mit-theddidiet soċjali u ekonomiċi għall-ħaddiema fis-settur tal-avjazzjoni jistgħu jiġu mmitigati, u aħna nilqgħu l-isforzi tal-Kummissjoni biex tiżgura li l-partijiet ikkonċernati kollha, b’mod partikolari t-trade unions u l-Kunsill Ewropew tax-Xogħlijiet, ikunu involuti fis-suġġetti tat-tibdil fil-klima u tranżizzjoni ġusta matul l-iżvilupp ta’ din il-proposta, kif ukoll matul il-ħidma futura kollha dwar l-avjazzjoni sostenibbli.

3. Kummenti speċifiċi

3.1. Kunsiderazzjoni tal-effetti tal-pandemija tal-COVID-19

3.1.1.

L-industrija tal-avjazzjoni kienet fost l-aktar milquta matul il-pandemija reċenti tal-COVID-19 u, għaldaqstant, din il-proposta għandha tqis li tagħti lill-industrija tal-avjazzjoni l-ispazju u ż-żmien li teħtieġ biex tirkupra. Madankollu, sar ċar li l-industrija tal-avjazzjoni għandha problema inerenti ta’ sostenibbiltà, kemm mil-lat soċjali kif ukoll dak ambjentali, u kwalunkwe rkupru, inkluż kwalunkwe appoġġ li jingħata lis-settur, irid iqis l-isforzi magħmula biex l-industrija ssir aktar sostenibbli fit-tul.

3.1.2.

Id-data ppubblikata mill-Eurocontrol turi li s-settur tal-avjazzjoni għad għandu triq twila biex jirkupra għal-livelli tat-traffiku tal-2019. Fis-sajf tal-2021, il-livelli tat-traffiku reġgħu lura għal 70 % biss tal-livelli tal-2019 (2), u l-aspettattiva ġenerali tal-Eurocontrol hija li l-livelli tat-traffiku tal-2019 se jerġgħu jinkisbu biss fl-2023 (3). Minħabba dan, huwa ċar li l-industrija tal-avjazzjoni għandha, u se jkompli jkollha, livelli mnaqqsa ta’ traffiku sa wara l-bidu tal-2023. Barra minn hekk, il-ħaddiema ġew affettwati b’mod proporzjonali mit-tnaqqis fit-traffiku. Minkejja li l-informazzjoni dwar dan għadha diffiċli biex tinkiseb, il-Federazzjoni Ewropea tal-Ħaddiema tat-Trasport (ETF) tistma li madwar 60 % tal-ħaddiema tal-persunal fuq l-art ma kinux qegħdin jaħdmu matul il-pandemija (4). Il-ħolqien ta’ kwalunkwe miżura li tfixkel il-kompetizzjoni matul dan il-perjodu ta’ rkupru jista’ jkollu konsegwenzi negattivi kemm fuq il-ħaddiema kif ukoll fuq l-industrija kollha kemm hi.

3.1.3.

Madankollu, aħna nappoġġjaw biss l-allokazzjoni ta’ kwoti bla ħlas fi ħdan l-ETS biex tiġi evitata distorsjoni tal-kompetizzjoni jew tar-rilokazzjoni tal-emissjonijiet tal-karbonju. Għandha tingħata kunsiderazzjoni għar-rilokazzjoni potenzjali tal-emissjonijiet tal-karbonju li tista’ sseħħ mil-linji tal-ajru li jaqilbu għal destinazzjonijiet orħos, b’mod partikolari fis-suq ta’ titijiriet rikreattivi. Għad hemm riskju li ħafna destinazzjonijiet tipiċi rikreattivi jistgħu jitħallew barra filwaqt li jiġu ffavoriti destinazzjonijiet barra miż-ŻEE, peress li jipprovdu imposti orħos fuq l-emissjonijiet meta mqabbla mal-kontropartijiet tagħhom fiż-ŻEE. Għandha tingħata aktar kunsiderazzjoni lit-titjiriet barra miż-ŻEE peress li hemm theddida sinifikanti ta’ operaturi ta’ pajjiżi terzi li jisfruttaw l-ETS u li jiżbilanċjaw il-kundizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni.

3.1.4.

Għaldaqstant, hija l-fehma tagħna li filwaqt li d-data tat-tneħħija tal-kwoti bla ħlas għandha tibqa’ stabbilita għall-2027, il-kwoti bla ħlas għandhom jingħataw biss biex tiġi mħarsa l-kompetizzjoni ġusta. Permezz ta’ dan, din il-proposta tista’ tilħaq l-għanijiet tagħha u tipproteġi l-kundizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni hekk kif l-industrija tipprova tirkupra u tikkompeti taħt l-ETS il-ġdida.

3.2. Kompetizzjoni ġusta u rilokazzjoni tal-emissjonijiet tal-karbonju

3.2.1.

L-avjazzjoni hija industrija globali mobbli ħafna u liberalizzata ħafna. Għalhekk, is-settur huwa suxxettibbli għal kompetizzjoni sinifikanti, li ħafna minnha tfixkel jew għandha l-potenzjal li tfixkel is-suq. Dan jista’ jidher b’mod ċar fil-kwistjonijiet soċjali li qed jiffaċċja s-suq tal-avjazzjoni, fejn il-kumpaniji użaw kundizzjonijiet soċjali favorevoli fiż-ŻEE u f’pajjiżi terzi biex jisfruttaw il-ħaddiema u jnaqqsu l-ispejjeż tax-xogħol. Din il-prattika issa hija komuni fl-avjazzjoni u hija ta’ twissija għalina meta jitqiesu l-kostijiet ambjentali. Għaldaqstant, hija meħtieġa leġiżlazzjoni b’saħħitha biex jiġi żgurat li ma jkun hemm l-ebda rilokazzjoni tal-emissjonijiet tal-karbonju jew sfruttament tal-ETS minn pajjiżi jew kumpaniji, b’mod partikolari dawk barra mill-iskema. Dan huwa l-aktar rilevanti meta jitqies it-traffiku interkontinentali, pereżempju dawk il-passiġġieri li jgħaddu miż-ŻEE minflok ma jkollhom il-punt tat-tluq jew id-destinazzjoni tal-wasla tagħhom fiż-ŻEE, jew dawk li jitilqu jew jaslu miż-ŻEE iżda li jgħaddu minn ċentri mhux taż-ŻEE.

3.2.2.

Aħna nilqgħu l-proposta li tiġi inkorporata l-applikazzjoni sħiħa tal-ETS fuq it-titjiriet kollha fiż-ŻEE peress li dan se jgħin biex jinżammu kundizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni fis-suq. Aħna nappoġġjaw ukoll l-intenzjoni tal-proposta li jiġu eliminati l-kwoti bla ħlas, iżda nisħqu li tali kwoti għandhom jingħataw biss sabiex tinżamm kompetizzjoni ġusta. Il-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din l-applikazzjoni ma għandux ikun limitat għall-kompetizzjoni bejn il-linji tal-ajru iżda għandu jiġi estiż biex tiġi żgurata kompetizzjoni ġusta bejn iċ-ċentri taż-ŻEE u mhux taż-ŻEE li jikkompetu għat-traffiku ta’ konnessjoni, kif ukoll għad-destinazzjonijiet rikreattivi li jikkompetu ma’ destinazzjonijiet mhux taż-ŻEE.

3.2.3.

Fir-rigward tat-traffiku ta’ titjiriet fit-tul, it-trasportaturi u ċ-ċentri ewlenin taż-ŻEE jiffaċċjaw kompetizzjoni sinifikanti mit-trasportaturi tal-ajru u miċ-ċentri fil-Lvant Nofsani. Din il-kompetizzjoni tinħass l-aktar meta l-passiġġieri ma jaslux fiż-ŻEE, iżda minflok ikunu fi tranżitu waqt l-ivvjaġġar interkontinentali, jew meta jitilqu jew jaslu fiż-ŻEE iżda jkollhom titjira ta’ konnessjoni f’ċentru mhux taż-ŻEE. Minħabba l-prossimità ta’ ċentri ewlenin oħrajn tal-avjazzjoni barra miż-ŻEE, jeħtiġilna niżguraw li l-linji tal-ajru jkunu jistgħu jibqgħu kompetittivi f’dan is-suq. B’mod ġenerali, it-trasportaturi tradizzjonali f’dan is-suq għandhom livelli għoljin ta’ standards soċjali u xogħol deċenti. F’reġjuni oħrajn, b’mod partikolari fir-reġjun tal-Golf, il-ħaddiema huma mċaħħda mid-drittijiet fundamentali tal-ħaddiema, bħal-libertà ta’ assoċjazzjoni, u jridu jittieħdu l-miżuri kollha biex jiġi żgurat li t-trasportaturi bbażati f’dawn il-pajjiżi ma jibbenefikawx għad-detriment tal-kumpaniji Ewropej u tal-ħaddiema Ewropej. Għalhekk, huma meħtieġa mekkaniżmi ta’ protezzjoni mmirati biex iwaqqfu l-iżvantaġġi kompetittivi.

3.2.4.

Minn Jannar 2020 żdied il-prezz tal-kwoti tal-emissjonijiet minn madwar EUR 20/tunnellata għal aktar minn EUR 70/tunnellata. Min-naħa tad-domanda, l-installazzjonijiet, jiġifieri l-kumpaniji li jeħtieġu konċessjonijiet biex jarmu s-CO2 fil-proċessi ta’ produzzjoni tagħhom, jikkompetu mal-istituzzjonijiet u l-intermedjarji finanzjarji. Dawn tal-aħħar huma kompletament konxji li tal-ewwel jeħtieġu kwoti biex iwettqu n-negozju tagħhom. Barra minn hekk, ma hemm l-ebda limitu fuq il-prezzijiet fuq is-suq, peress li s-sanzjoni għall-emissjoni mingħajr kwota ma tneħħix l-obbligu li wieħed jixtri tali kwota (5).

3.2.5.

Huwa essenzjali li l-proposta tipproteġi l-kundizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni fost dawn it-trasportaturi, u li tiżgura li ma jkunx hemm effetti negattivi fit-tul għall-kundizzjonijiet soċjali tal-ħaddiema minħabba kompetizzjoni inġusta minn dawk il-kumpaniji li ma jkunux qed joperaw taħt l-ETS. Biex tiġi żgurata analiżi sħiħa tal-isfidi, aħna nirrakkomandaw it-tnedija ta’ valutazzjoni tal-impatt soċjali li tqis ir-rabta bejn l-applikazzjoni tal-ETS, il-kompetizzjoni ġusta, u l-ħsara soċjali potenzjali tar-rilokazzjoni tal-emissjonijiet tal-karbonju. Barra minn hekk, nipproponu żewġ valutazzjonijiet ta’ nofs it-terminu li janalizzaw l-impatt soċjali, ambjentali u ekonomiku tal-ETS emendata. Dan għandu jsir sentejn u erba’ snin wara li l-ETS emendata tidħol fis-seħħ u għandu jagħti lill-partijiet ikkonċernati kollha l-opportunità li jirrevedu l-applikazzjoni tal-ETS u l-għanijiet tal-programm. Dawn il-valutazzjonijiet se jipprovdu wkoll opportunità biex jiġi vverifikat l-irkupru tal-industrija meta mqabbla mal-għanijiet tal-ETS.

3.2.6.

Sabiex il-proposta tkun ġusta, nipproponu l-kunsiderazzjoni ta’ żewġ elementi addizzjonali għall-proposta:

(a)	Mekkaniżmu ta’ aġġustament tal-karbonju fil-fruntieri (CBAM)

L-applikazzjoni ta’ CBAM se tillimita r-rilokazzjoni tal-emissjonijiet tal-karbonju u tħeġġeġ lill-atturi mhux tal-UE biex itejbu l-impronta ambjentali tagħhom stess. L-industrija tal-avjazzjoni mhijiex marbuta bil-fruntieri, u għalhekk, huwa diffiċli li l-leġiżlazzjoni tkun limitata għall-fruntieri tal-UE, peress li ħafna mit-traffiku se jkun barra. Kif imsemmi qabel, livelli ogħla ta’ standards soċjali fis-settur tal-avjazzjoni tal-UE jridu jiġu protetti bħala prijorità, u CBAM se jappoġġja dan. Peress li l-Kummissjoni tappoġġja t-tkabbir tas-settur tal-avjazzjoni permezz tal-iżvilupp ta’ ftehimiet komprensivi dwar is-servizzi tal-ajru ma’ pajjiżi terzi, għandha tikkunsidra l-applikazzjoni ta’ CBAM għat-titjiriet ta’ trasferiment minn ċentri mhux tal-UE, jew ta’ mezzi oħrajn ta’, jew ta’ mezzi oħrajn ta’ appoġġ għat-tkabbir sostenibbli tal-operazzjonijiet barra miż-ŻEE.

(b)	Aktar miżuri biex jiġu protetti l-kundizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni

Ir-reviżjoni tal-ETS tal-UE trid tindirizza r-riskju ta’ rilokazzjoni tal-emissjonijiet tal-karbonju. Ir-rilokazzjoni tal-emissjonijiet tal-karbonju hija theddida sinifikanti għas-suq tal-avjazzjoni taż-ŻEE, minħabba l-prossimità tiegħu ma’ għadd ta’ ċentri li għandhom ammont sinifikanti ta’ traffiku barra miż-ŻEE. Bħalissa, il-biċċa l-kbira tal-passiġġieri għandhom għadd ta’ għażliet għat-titjira barra miż-ŻEE tagħhom, li tinkludi kemm ċentri interni kif ukoll esterni. Madankollu, biż-żieda fil-kost tal-ETS, hemm riskju sinifikanti li l-linji tal-ajru taż-ŻEE se jiġu mminati minn operazzjonijiet orħos ibbażati f’ċentri barra miż-ŻEE. Sabiex jiġi indirizzat dan ir-riskju, l-allokazzjoni ta’ kwoti bla ħlas trid tiġi sostitwita b’mekkaniżmu mmirat kontra l-iżvantaġġi kompetittivi, b’mod partikolari biex jiġu protetti l-linji tal-ajru u ċ-ċentri Ewropej.

3.3. Kunsiderazzjoni għall-modulazzjoni tal-prezzijiet ibbażata fuq il-kapaċità tal-inġenji tal-ajru

3.3.1.

Għandha tingħata kunsiderazzjoni usa’ lill-possibbiltà li tiġi applikata sistema ta’ pprezzar modulari għall-kwoti tal-ETS li ssegwi l-prinċipju ta’ “min iniġġes iħallas” u tippromovi t-trasport tal-massa aktar milli t-trasport privat. Minn Settembru 2021, l-avjazzjoni għal skopijiet ta’ negozju żdiedet b’27 % meta mqabbla mal-livelli tal-2019 (6), x’aktarx b’riżultat tat-tnaqqis fil-kapaċità fi ħdan is-settur skedat tal-avjazzjoni tal-passiġġieri. Għall-kuntrarju tal-inġenji tal-ajru tal-passiġġieri skedati, il-ġettijiet kummerċjali għandhom kapaċità tal-passiġġieri ferm aktar baxxa. Minkejja dan, huma ttrattati bl-istess mod bħall-inġenji tal-ajru li għandhom kapaċità ħafna ogħla.

3.3.2.

L-ETS għandha tappoġġja l-passi lejn modi ta’ trasport aktar sostenibbli, inkluż fis-settur tal-avjazzjoni, u għalhekk għandha tippromovi tnaqqis fl-użu tal-avjazzjoni għal skopijiet ta’ negozju. L-ETS għandha ssegwi l-prinċipju ta’ “min iniġġes iħallas”, u b’hekk tisforza lill-utenti tal-ġettijiet kummerċjali jħallsu imposti ogħla. Il-miżuri operazzjonali jistgħu jitqiesu wkoll biex jiskoraġġixxu l-użu tal-ġettijiet kummerċjali, billi tingħata prijorità lit-traffiku tal-passiġġieri skedat b’modi oħrajn bħal fl-imposti tan-network u fl-islots tal-ajruport.

3.4. Investiment mill-ġdid tad-dħul tal-ETS

3.4.1.

Id-dħul miksub mill-ETS irid jiġi investit fis-settur biex jappoġġja settur soċjalment u ambjentalment sostenibbli kif ukoll tranżizzjoni ġusta. Huwa magħruf sew li t-tranżizzjoni tal-industrija tal-avjazzjoni għan-newtralità tal-karbonju se tirrikjedi investiment sinifikanti u l-ETS hija opportunità biex jiġi pprovdut l-investiment meħtieġ għal dan. Dan l-investiment għandu jiffoka fuq iż-żieda tad-disponibbiltà u l-użu ta’ fjuwils tal-avjazzjoni sostenibbli, filwaqt li jnaqqas ukoll il-kost tagħhom biex jiżgura li l-utenti jkunu jistgħu jżommu l-profittabbiltà filwaqt li jiddekarbonizzaw is-settur.

3.4.2.

Aħna nilqgħu l-ambizzjoni wiesgħa tal-Kummissjoni fl-aspetti relatati mal-avjazzjoni tal-pakkett “Lesti għall-Mira ta’ 55 %”, u nappoġġjaw l-iżvilupp kontinwu ta’ miżuri tal-avjazzjoni sostenibbli kemm fir-reviżjoni tad-Direttiva dwar l-ETS kif ukoll fil-proposta għal Regolament dwar l-iżgurar ta’ kundizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni għat-trasport bl-ajru sostenibbli. Dawn iż-żewġ proposti huma komplementari u, għaldaqstant, id-dħul magħmul mill-ETS għandu jappoġġja l-għanijiet tagħhom. Għalhekk, id-dħul mill-ETS għandu jintuża biex jippromovi l-aċċess għal u jnaqqas il-kost tal-fjuwils tal-avjazzjoni sostenibbli fiż-ŻEE kollha. Barra minn hekk, l-ETS tista’ tipprovdi għajnuna finanzjarja lill-ajruporti, lill-fornituri tal-fjuwils u lill-kumpaniji tal-groundhandling għat-tranżizzjoni lejn ir-rekwiżiti l-ġodda għad-disponibbiltà ta’ fjuwils tal-avjazzjoni sostenibbli fl-ajruporti.

3.4.3.

Id-dħul għandu jiġi investit mill-ġdid ukoll fi proġetti ta’ żvilupp li se jkomplu jnaqqsu l-impatt ambjentali tal-avjazzjoni. Teknoloġija bħall-fjuwils tal-idroġenu hija għażla biex jitnaqqas l-impatt tal-avjazzjoni fit-tul. Tali teknoloġija, madankollu, hija għalja ħafna u fadlilha ħafna biex tilħaq l-applikazzjoni fis-suq, għalkemm l-investiment fi proġetti tal-idroġenu u fjuwils alternattivi oħra se jappoġġja t-tnaqqis fil-kostijiet u l-adozzjoni aktar mgħaġġla tagħhom maż-żmien.

3.4.4.

Id-dħul għandu jappoġġja wkoll tranżizzjoni ġusta għall-ħaddiema fl-industrija tal-avjazzjoni li ġew affettwati b’mod negattiv minħabba t-tibdil fil-klima. Huwa antiċipat li xi infrastruttura tal-avjazzjoni mhux se tibqa’ tintuża maż-żmien mal-iżvilupp t-teknoloġija. Dawn il-ħaddiema jistgħu jispiċċaw mingħajr impjiegi, u huma meħtieġa opportunitajiet ta’ taħriġ mill-ġdid u ta’ titjib tal-ħiliet sabiex dawn il-ħaddiema jkunu jistgħu jaqilbu għal impjiegi ekoloġiċi u sostenibbli ġodda. Sabiex dan jiġi implimentat, jista’ jinħoloq fond soċjali tal-avjazzjoni li se jippermetti t-taħriġ u t-tranżizzjoni tal-ħaddiema tal-avjazzjoni. Tali fond jista’ jiġi ġestit mill-Kummissjoni Ewropea, bl-appoġġ kemm ta’ min iħaddem kif ukoll tat-trade unions.

3.4.5.

Minbarra dan il-fond, il-Kummissjoni għandha tinvolvi ruħha mal-Kunsill Ewropew tax-Xogħlijiet, ma’ kumitati ta’ djalogu soċjali settorjali u ma’ fora konġunti oħrajn, bħar-Roundtable dwar l-Avjazzjoni, dwar l-impatt kontinwu tal-ETS riveduta matul l-implimentazzjoni tagħha. Għandha tingħata kunsiderazzjoni partikolari lill-parteċipazzjoni fid-djalogu soċjali mal-ħaddiema u l-fehim tal-ħtiġijiet u t-tħassib li għandhom fir-rigward tal-avjazzjoni sostenibbli u t-tranżizzjoni ġusta fis-settur.

3.5. L-espansjoni tat-trasport intermodali

3.5.1.

It-trasport intermodali huwa mod faċli u kosteffettiv biex jitnaqqas minnufih l-impatt tat-trasport fuq il-klima. Illum il-ġurnata, ħafna linji tal-ajru diġà jippermettu lill-passiġġieri jixtru biljetti intermodali, b’mod partikolari permezz ta’ ftehimiet mal-operaturi ferrovjarji. Ftehimiet bħal dawn jippermettu tnaqqis ġenerali fit-titjiriet, iżda jippromovu wkoll l-użu tat-trasport tal-massa sostenibbli b’mod effiċjenti.

3.5.2.

Il-proposta għandha tħeġġeġ lill-operaturi jiżviluppaw networks tat-trasport intermodali fil-bażijiet ewlenin tagħhom biex jippermettu l-espansjoni għal network akbar, filwaqt li tnaqqas ukoll titjiriet qosra ħafna bla bżonn. Dan jista’ jiġi mħeġġeġ billi jiżdied il-livell ta’ kwoti bla ħlas f’żoni oħra fin-network tal-linja tal-ajru li ma għandhomx konnessjonijiet ferrovjarji konvenjenti meta l-linji tal-ajru jaqilbu r-rotot għal modi ta’ trasport mhux bl-avjazzjoni.

3.6. Konnettività reġjonali

3.6.1.

Fin-nuqqas ta’ forma alternattiva ta’ trasport, hemm riskju li l-ETS tista’ twassal għal konnettività mnaqqsa ma’ reġjuni remoti tal-Ewropa. Huwa essenzjali li kwalunkwe azzjoni meħuda ma għandhiex thedded il-konnettività mar-reġjuni periferali Ewropej u mal-Istati Membri.

3.6.2.

Ir-reġjuni periferali jiddependu fuq l-avjazzjoni biex jiżguraw il-konnettività u l-iżvilupp ekonomiku tagħhom. Id-dipendenza tagħhom hija minħabba d-distanza, id-daqs żgħir, l-insularità u d-dipendenza qawwija tagħhom fuq il-konnettività mal-kontinent għall-oġġetti, l-aċċess għas-servizzi, il-konnettività u l-koeżjoni territorjali.

3.6.3.

Barra minn hekk, dawn ir-reġjuni għandhom xi wħud mill-aktar rati baxxi tal-PDG fl-Ewropa u, għaldaqstant, għandhom jiġu protetti u promossi. Għalhekk, nipproponu li l-istatus speċjali tar-reġjuni ultraperiferiċi tal-UE (Guadeloupe, il-Guyana Franċiża, Martinique, Mayotte, Réunion, San Martin, Azores, Madeira, u l-Gżejjer Kanarji) jinżamm, u li tali reġjuni jiġu eżentati mill-ETS skont l-Artikolu 349 tat-TFUE, li jippermetti derogi mill-applikazzjoni tad-dritt tal-UE f’dawn ir-reġjuni.

Brussell, it-8 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) Id-Direttiva 2003/87/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-13 ta’ Ottubru 2003 li tistabbilixxi skema għall-iskambju ta’ kwoti ta’ emissjonijiet ta’ gassijiet serra ġewwa l-Komunità u li temenda d-Direttiva 96/61/KE (ĠU L 275, 25.10.2003, p. 32).

(2) https://www.eurocontrol.int/publication/eurocontrol-data-snapshot-16-recovery-wide-variations.

(3) https://www.eurocontrol.int/publication/eurocontrol-forecast-update-2021-2027.

(4) https://www.etf-europe.org/ground-handling-sector-fights-for-its-survival-as-more-than-half-of-airport-based-workers-are-out-of-work/.

(5) https://zpp.net.pl/en/press-release-new-eu-emissions-trading-scheme-how-to-mitigate-the-risks-for-european-consumers-and-smes/.

(6) https://www.eurocontrol.int/sites/default/files/2021-09/covid19-eurocontrol-comprehensive-air-traffic-assessment-30092021.pdf.

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/158

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jistabbilixxi Fond Soċjali għall-Klima”

(COM(2021) 568 final — 2021/0206 (COD))

(2022/C 152/26)

Relatur:	Thomas KATTNIG
Korelatur:	Alena MASTANTUONO

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 13.9.2021 Kunsill, 20.9.2021
Bażi legali	Artikoli 91(1)(d), 192(1) u 194(1)(c) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għat-Trasport, l-Enerġija, l-Infrastruttura u s-Soċjetà tal-Informazzjoni
Adottata fis-sezzjoni	9.11.2021
Adottata fil-plenarja	9.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	194/3/9

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jilqa’ l-istabbiliment ta’ Fond Soċjali għall-Klima sabiex jittaffew l-impatti soċjali u ekonomiċi negattivi tal-ipprezzar il-ġdid tal-karbonju u sabiex jiġu pprovduti fondi lill-Istati Membri biex jappoġġjaw il-miżuri tagħhom li jindirizzaw l-impatt soċjali ta’ dan l-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet fuq unitajiet domestiċi finanzjarjament aktar dgħajfa, mikrointrapriżi u utenti tat-trasport. Il-KESE jirrikonoxxi wkoll li b’dan ir-Regolament il-Kummissjoni turi b’mod kredibbli r-rieda tagħha li tiġġieled il-faqar enerġetiku u tal-mobilità.

1.2.

Madankollu, il-KESE jinsab konvint li l-Fond Soċjali għall-Klima mhux se jipprovdi biżżejjed appoġġ finanzjarju biex jiġu ffaċċjati b’mod responsabbli l-effetti soċjoekonomiċi tal-ipprezzar tal-karbonju. L-isfida enormi tat-tfassil ta’ mekkaniżmu ta’ kumpens effettiv u ġust f’żona ekonomika eteroġena li tinkludi 27 Stat Membru teħtieġ miżuri ta’ akkumpanjament u riżorsi aktar estensivi fil-livell tal-UE u dak nazzjonali. Il-KESE jistieden lill-Istati Membri jisfruttaw is-sinerġiji tal-Fond Soċjali għall-Klima ma’ riżorsi finanzjarji disponibbli oħrajn u biex jużawh bl-aktar mod effiċjenti.

1.3.

Il-miżuri u l-passi ta’ trasformazzjoni previsti mill-pakkett “lesti għall-mira ta’ 55 %” se jwasslu għal bidliet massivi u ma għandhomx jinsew is-sitwazzjoni soċjali u ekonomika tal-Istati Membri individwali. Inkella, l-aċċettazzjoni mis-soċjetà ta’ dawn il-miżuri tkun ipperikolata. Fil-livell tal-Istati Membri, il-miżuri li jakkumpanjaw il-pakkett diġà għandhom jiġu diskussi u implimentati fl-immedjat. Sabiex tinkiseb trasformazzjoni ekoloġika ġusta, l-enfasi hawnhekk għandha tkun fuq tranżizzjoni ġusta għal kulħadd.

1.4.

Il-KESE jemmen li l-għan ta’ pprezzar ogħla tal-karbonju fi kwalunkwe każ mhuwiex li jżid id-dħul, iżda li jidderieġi l-imġiba tas-suq lejn teknoloġiji b’emissjonijiet baxxi. Għalhekk, hemm argument qawwi biex il-Kummissjoni tipprovdi riżorsi finanzjarji addizzjonali. Barra minn hekk, il-limitu ta’ żmien tal-2032 ma jidhirx konklużiv.

1.5.

Uħud mill-partijiet ikkonċernati, inklużi l-imsieħba soċjali, li jirrappreżentaw kemm lill-impjegaturi kif ukoll lill-impjegati, kienu xettiċi u saħansitra negattivi dwar l-estensjoni tal-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet għall-bini u t-trasport bit-triq, u jsemmu l-impatt soċjali u ekonomiku mistenni ta’ żieda fil-prezzijiet tat-tisħin u tal-fjuwil fuq unitajiet domestiċi finanzjarjament aktar dgħajfa, l-intrapriżi mikro, żgħar u ta’ daqs medju, u l-utenti tat-trasport. Il-periklu li l-popolazzjoni ma tiġix inkluża fil-politika Ewropea dwar it-tibdil fil-klima u li jfaqqgħu aktar protesti mifruxa, bħall-protesti “tal-ġkieket sofor”, għandu jiġi evitat akkost ta’ kollox. F’dan ir-rigward, il-Kummissjoni għandha teżamina l-pjani tagħha bir-reqqa.

1.6.

Il-KESE jesprimi dispjaċir li l-Kummissjoni ma analizzatx l-impatt tal-pakkett “lesti għall-mira ta’ 55 %‘fuq Stati Membri individwali, u lanqas fuq setturi differenti. Huwa tal-fehma li kien ikun xieraq li titwettaq valutazzjoni tal-impatt speċifika tal-ħolqien tal-Fond Soċjali għall-Klima.

1.7.

Il-KESE jilqa’ l-obbligu tal-Istati Membri li jippreżentaw pakkett komprensiv ta’ miżuri u investimenti bħala l-Pjan Soċjali għall-Klima tagħhom flimkien mal-verżjoni aġġornata tal-Pjan Nazzjonali tagħhom għall-Enerġija u l-Klima skont ir-Regolament dwar il-Governanza. Il-KESE jappella għall-involviment tal-imsieħba soċjali, il-kmamar tal-kummerċ, is-soċjetà ċivili, l-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ kif ukoll l-awtoritajiet lokali u reġjonali fit-tfassil tal-Pjani Soċjali għall-Klima nazzjonali mill-Istati Membri.

1.8.

Il-KESE jinsab imħasseb li l-ispejjeż ta’ sistema għall-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet għall-bini u t-trasport jisbqu l-benefiċċji mixtieqa u jistgħu jwasslu għal żidiet qawwija fil-prezzijiet mingħajr kontroll u li għalhekk jheddu l-eżistenza. Għalhekk, il-KESE huwa ġeneralment kritiku għall-fatt li l-Fond Soċjali għall-Klima huwa marbut mal-introduzzjoni ta’ ETS għall-bini u t-trasport, u jkun favur intestatura speċifika fil-baġit tal-UE ddedikata għall-impatt soċjali tat-tranżizzjoni ekoloġika. Minflok, fil-prinċipju għandha tiġi segwita l-introduzzjoni ta’ Fond Soċjali għall-Klima fil-livell tal-UE.

1.9.

1.10.

F’termini tal-istat tad-dritt, huwa jilqa’ l-miżuri proposti mill-Kummissjoni għal sistema ta’ kontroll intern effettiva u effiċjenti u t-tħabbira biex jinġabru ammonti mħallsa li ma kinux dovuti, jew użati ħażin. Barra minn hekk, il-KESE jistaqsi wkoll jekk il-proċedura tal-UE għat-tnaqqis tal-fondi tal-UE meta l-Istati Membri jiksru l-istat tad-dritt tapplikax għall-iżborż tal-fondi.

1.11.

Il-KESE jitlob aktar kjarifika dwar il-finanzjament tal-Fond. Il-proposta tipprevedi li l-finanzjament se jkun ibbażat fuq suq volatili tal-EU ETS. Għalhekk, il-KESE ma jifhimx għaliex qed jiġi propost ammont fiss ta’ EUR 72,2 biljun. Il-volatilità fil-prezzijiet se tiddetermina l-baġit tal-Fond. Dan jenfasizza, fost l-oħrajn, il-ħtieġa għal finanzjament aktar stabbli. Il-KESE jipproponi li tiġi introdotta flessibbiltà finanzjarja parzjali fil-Fond skont l-iżvilupp attwali tal-prezzijiet tal-kwoti (li fihom l-allokazzjoni tista’ tiżdied flimkien mal-prezz li jkun qed jogħla).

1.12.

Meta jitqies it-tqassim tal-Fond fost l-Istati Membri, il-KESE jenfasizza li l-ipprezzar tal-karbonju jista’ jkollu impatt differenti fuq l-Istati Membri individwali u jista’ jkun ukoll kontradittorju fir-rigward ta’ miżuri nazzjonali diġà fis-seħħ, kif enfasizzat mill-Parlament Irlandiż fl-opinjoni motivata tiegħu dwar is-sussidjarjetà.

1.13.

Il-KESE jilqa’ l-approċċ li l-ugwaljanza bejn il-ġeneri u l-opportunitajiet indaqs għal kulħadd, l-integrazzjoni ta’ dawn l-objettivi, kif ukoll kwistjonijiet ta’ aċċessibbiltà għall-persuni b’diżabilità jiġu segwiti u promossi fl-iżvilupp u l-implimentazzjoni tal-Pjani Nazzjonali biex jiġi żgurat li ħadd ma jitħalla jibqa’ lura. L-ipprezzar ippjanat tal-karbonju jaffettwa b’mod partikolari lin-nisa, peress li dawn jirrappreżentaw 85 % tal-ġenituri waħedhom. F’familji b’ġenitur waħdu, ir-riskju ta’ faqar fost it-tfal huwa partikolarment għoli.

1.14.

Il-KESE jaf tajjeb ħafna li l-Fond Soċjali għall-Klima jirrappreżenta reazzjoni fuq perjodu medju għall-problema tal-kumpens tal-ispejjeż ogħla tat-tranżizzjoni ekoloġika għall-entitajiet vulnerabbli. Madankollu, is-sitwazzjoni attwali fl-iżvilupp tal-prezzijiet tal-enerġija teħtieġ soluzzjoni immedjata. Il-KESE jilqa’ l-Komunikazzjoni mill-Kummissjoni, li tipprovdi lill-Istati Membri b’“sett ta’ għodod” biex jiġi indirizzat l-impatt immedjat taż-żieda attwali fil-prezzijiet bl-ingrossa għall-gass naturali u l-elettriku u biex tissaħħaħ ir-reżiljenza għal xokkijiet futuri fil-prezzijiet. Il-miżuri nazzjonali fuq medda qasira ta’ żmien jinkludu appoġġ ta’ emerġenza għad-dħul tal-unitajiet domestiċi, għajnuna lin-negozji u tnaqqis immirat fit-taxxi. Sabiex l-għajnuna tiġi allinjata mas-sett ta’ għodod, il-KESE jissuġġerixxi li l-kamp ta’ applikazzjoni tal-Fond Soċjali għall-Klima jiġi estiż għall-intrapriżi żgħar u ta’ daqs medju vulnerabbli. Din ir-reazzjoni hija kompatibbli mal-missjoni tal-Fond Soċjali għall-Klima u tirrispetta r-regoli rilevanti tal-UE.

1.15.

Il-KESE jistieden lill-Istati Membri jappoġġjaw l-iżvilupp u l-forniment ta’ servizzi ta’ mobilità u trasport affordabbli b’emissjonijiet baxxi jew mingħajr emissjonijiet. Il-KESE jqis il-provvista ta’ servizzi pubbliċi tat-trasport tal-passiġġieri, fil-limiti tal-possibbiltajiet legali, bħala s-sinsla ta’ mobilità sostenibbli u affordabbli.

2. Sommarju tad-dokument tal-Kummissjoni

2.1.

Abbażi tal-istrateġija tal-Patt Ekoloġiku Ewropew, fil-Komunikazzjoni tagħha ta’ Settembru 2020, il-Kummissjoni talbet “It-tisħiħ tal-ambizzjoni klimatika tal-Ewropa għall-2030” (1), ipproponiet li l-miri klimatiċi tal-Unjoni Ewropea jsiru aktar ambizzjużi u ppreżentat pjan biex il-mira vinkolanti għat-tnaqqis tal-emissjonijiet netti tiżdied għal mill-anqas 55 % sal-2030. Fil-11 ta’ Diċembru 2020, il-Kunsill Ewropew approva din il-mira, filwaqt li enfasizza l-importanza li jitqiesu aspetti ta’ ġustizzja u solidarjetà u li ħadd ma jitħalla jibqa’ lura, u fil-25 ta’ Mejju 2021 afferma mill-ġdid dawn il-konklużjonijiet u talab lill-Kummissjoni Ewropea biex tressaq il-pakkett leġiżlattiv tagħha flimkien ma’ eżami fil-fond tal-impatt ambjentali, ekonomiku u soċjali fil-livell tal-Istati Membri.

2.2.

Sabiex timplimenta l-Liġi Ewropea dwar il-Klima u l-Konklużjonijiet tal-Kunsill Ewropew, fl-14 ta’ Lulju 2021, il-Kummissjoni pproponiet il-pakkett “lesti għall-mira ta’ 55 %” li jirrevedi xi biċċiet tal-leġiżlazzjoni dwar il-klima u l-enerġija li bħalissa tinsab fis-seħħ u tipproponi inizjattivi ġodda. Il-pakkett “lesti għall-mira ta’ 55 %”, NextGenerationEU u l-Qafas Finanzjarju Pluriennali għall-perjodu 2021-2027 se jgħinu biex titwassal it-trasformazzjoni doppja – ekoloġika u diġitali – li l-Ewropa qed tistinka għaliha.

2.3.

Skont il-Kummissjoni, il-mira klimatika aktar ambizzjuża tal-Unjoni Ewropea tfisser ukoll li l-kontribuzzjonijiet mis-setturi kollha għandhom jiżdiedu. Fil-qafas tar-reviżjoni tad-Direttiva 2003/87/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (2) (“id-Direttiva dwar l-ETS”), huwa għalhekk propost skambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet għall-bini u għat-trasport bit-triq. Sabiex jiġu indirizzati l-impatti soċjali u distribuzzjonali tal-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet għaż-żewġ setturi ġodda, il-bini u t-trasport bit-triq, fuq dawk l-aktar vulnerabbli mil-lat finanzjarju, il-Kummissjoni pproponiet bħala parti mill-pakkett “lesti għall-mira ta’ 55 %” ir-regolament li jistabbilixxi Fond Soċjali għall-Klima.

2.4.

Fil-perjodu mill-2025 sal-2032, il-Fond Soċjali għall-Klima huwa maħsub biex itaffi l-impatt tal-ipprezzar il-ġdid tal-karbonju u biex jipprovdi finanzjament lill-Istati Membri sabiex jappoġġja l-miżuri tagħhom ħalli jindirizzaw l-impatt soċjali ta’ dan l-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet fuq unitajiet domestiċi finanzjarjament vulnerabbli, il-mikrointrapriżi u l-utenti tat-trasport.

2.5.

L-appoġġ għandu jiġi pprovdut primarjament permezz ta’ appoġġ temporanju fuq id-dħul, kif ukoll miżuri u investimenti sabiex titnaqqas id-dipendenza fuq il-fjuwils fossili billi tiżdied l-effiċjenza enerġetika tal-bini, dekarbonizzazzjoni akbar tat-tisħin u t-tkessiħ tal-bini, kif ukoll billi tiġi integrata l-enerġija minn sorsi rinnovabbli, u billi jittejjeb l-aċċess għal mobilità b’emissjonijiet baxxi jew mingħajr emissjonijiet, u għal mezzi korrispondenti tat-trasport. Mill-anqas 50 % tar-riżorsi finanzjarji meħtieġa għall-miżuri mitluba għandhom jiġu pprovduti mill-Istati Membri nfushom.

2.6.

Il-Pjani Nazzjonali għall-Enerġija u l-Klima (NECP) jistabbilixxu kif l-Istati Membri għandhom l-intenzjoni li jindirizzaw l-effiċjenza enerġetika, l-enerġiji rinnovabbli u t-tnaqqis tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra, u kif diġà qed jittrattaw il-faqar enerġetiku fil-leġiżlazzjoni attwali. Il-Kummissjoni timmonitorja u tirrapporta dwar il-progress bħala parti mir-Rapport dwar l-Istat tal-Unjoni tal-Enerġija. L-Istati Membri għandhom jipproponu pakkett komprensiv ta’ miżuri u investimenti li se jiġu ffinanzjati mill-Fond u jissottomettuh bħala l-Pjan Soċjali għall-Klima tagħhom, flimkien mal-verżjoni aġġornata tal-Pjani Nazzjonali għall-Enerġija u l-Klima tagħhom f’konformità mar-Regolament dwar il-Governanza.

2.7.

L-Istati Membri għandhom jirrapportaw lill-Kummissjoni fir-rapporti ta’ progress biennali tagħhom dwar l-implimentazzjoni tal-Pjani Nazzjonali għall-Enerġija u l-Klima f’konformità mar-Regolament dwar il-Governanza dwar il-progress fl-implimentazzjoni tal-miżuri u l-investimenti fi ħdan il-Pjani Soċjali għall-Klima tagħhom.

2.8.

L-implimentazzjoni tal-Fond permezz tal-Pjani Soċjali għall-Klima tal-Istati Membri hija konsistenti wkoll mal-politiki u l-miżuri appoġġjati minn strumenti oħra tal-UE għall-promozzjoni ta’ tranżizzjoni soċjalment ġusta. Dawn jinkludu l-Pjan ta’ Azzjoni tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali (3), li l-għan tiegħu huwa trasformazzjoni soċjalment kompatibbli u ekoloġika ġusta għall-Ewropej kollha, il-Fond Soċjali Ewropew Plus (FSE+), il-pjani ta’ tranżizzjoni ġusta skont ir-Regolament (UE) 2021/1056 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4), l-istrateġiji fit-tul tal-Istati Membri għar-rinnovazzjoni tal-bini skont id-Direttiva 2010/31/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (5), u l-Osservatorju tal-Faqar Enerġetiku, li jappoġġja l-isforzi tal-Istati Membri biex inaqqsu u jimmonitorjaw il-faqar enerġetiku kif ukoll taħlitiet ta’ politiki relatati f’konformità mar-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni dwar il-faqar enerġetiku (6).

2.9.

Il-maġġoranza tad-dħul mill-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet il-ġdid se jmur għall-baġits nazzjonali tal-Istati Membri u għandu, skont l-idea tal-Kummissjoni, jintuża għal skopijiet relatati mal-klima, bħall-indirizzar tal-impatt soċjali tal-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet il-ġdid. L-Istati Membri huma mħeġġa jużaw dan id-dħul, kif ukoll fondi addizzjonali minn programmi oħra tal-Unjoni Ewropea, għal miżuri li jappoġġjaw id-dekarbonizzazzjoni tas-setturi soċjalment kompatibbli.

2.10.

L-allokazzjoni finanzjarja totali tal-Fond għall-perjodu 2025-32 tammonta għal EUR 72,2 biljun bil-prezzijiet attwali. Il-Kummissjoni dalwaqt se tippreżenta proposta għal reviżjoni mmirata tar-Regolament tal-Qafas Finanzjarju Pluriennali għall-2021-2027 sabiex tinkludi nefqiet addizzjonali tal-Unjoni Ewropea għall-ammont ta’ EUR 23,7 biljun għall-perjodu 2025-2027. Dawn il-fondi għandhom ikunu disponibbli qabel kif kien skedat sabiex tinbeda u tiġi akkumpanjata l-introduzzjoni bla xkiel tal-ETS il-ġdida.

2.11.

Fil-prinċipju, minħabba r-rabta diretta tagħha mal-ETS il-ġdida, l-allokazzjoni finanzjarja tal-Fond għandha tikkorrispondi għal 25 % tad-dħul mistenni mill-inklużjoni tal-bini u t-trasport bit-triq fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva dwar l-Iskambju tal-Kwoti tal-Emissjonijiet.

2.12.

Id-distribuzzjoni annwali tal-impenji tal-fondi għandha tiġi allinjata f’konformità mal-objettivi tal-Fond. Dan jirriżulta fi profil ta’ allokazzjoni bikrija tal-fondi skont l-objettiv tal-Fond li jtaffi l-impatt tal-kamp ta’ applikazzjoni estiż tad-Direttiva tal-ETS fuq unitajiet domestiċi finanzjarjament aktar dgħajfa, mikrointrapriżi u utenti tat-trasport. Sabiex jiġu antiċipati l-konsegwenzi tal-estensjoni, l-appoġġ ilu disponibbli mill-2025.

2.13.

Id-Dikjarazzjoni ta’ Porto tat-8 ta’ Mejju 2021 ikkonfermat l-impenn tal-Kunsill Ewropew li jaħdem lejn Ewropa soċjali u d-determinazzjoni tiegħu li jkompli jintensifika l-implimentazzjoni tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali fil-livell tal-UE u dak nazzjonali, bir-rispett dovut għall-kompetenzi rispettivi u l-prinċipji ta’ sussidjarjetà u proporzjonalità.

2.14.

L-implimentazzjoni tal-Fond għandha titwettaq skont il-prinċipju ta’ ġestjoni finanzjarja tajba, inklużi l-prevenzjoni effettiva u l-prosekuzzjoni tal-frodi, inkluża l-frodi fiskali, l-evażjoni tat-taxxa, il-korruzzjoni u l-kunflitti ta’ interess.

3. Kummenti ġenerali tal-KESE

3.1.

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) jappoġġja l-passi importanti meħuda biex jintlaħqu l-għanijiet tan-newtralità klimatika u r-reżiljenza għall-klima sal-2050 segwiti mill-Patt Ekoloġiku Ewropew. Huwa jirrikonoxxi l-għarfien tal-Kummissjoni li l-kriżi klimatika u t-tranżizzjoni enerġetika mhumiex sfidi purament tekniċi u strutturali, iżda wkoll soċjali, ekonomiċi u distribuzzjonali. Il-KESE jilqa’ l-istabbiliment ta’ Fond Soċjali għall-Klima, kif propost f’dan ir-Regolament, sabiex jittaffa l-impatt soċjali u ekonomiku negattiv tal-ipprezzar il-ġdid tal-karbonju u biex jiġu pprovduti fondi lill-Istati Membri biex jappoġġjaw il-miżuri tagħhom li jindirizzaw l-impatt soċjali ta’ dan l-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet fuq unitajiet domestiċi finanzjarjament aktar dgħajfa, il-mikrointrapriżi u l-utenti tat-trasport. Il-KESE jirrikonoxxi wkoll li b’dan ir-Regolament il-Kummissjoni turi b’mod kredibbli r-rieda tagħha li tiġġieled il-faqar enerġetiku u tal-mobilità.

3.2.

Madankollu, il-KESE huwa konvint li l-Fond Soċjali għall-Klima mhux se jipprovdi biżżejjed appoġġ finanzjarju biex jindirizza b’mod responsabbli l-effetti soċjoekonomiċi tal-ipprezzar tal-karbonju. L-isfida enormi tat-tfassil ta’ mekkaniżmu ta’ kumpens effettiv u ġust f’żona ekonomika eteroġena li tinkludi 27 Stat Membru teħtieġ miżuri ta’ akkumpanjament u riżorsi aktar estensivi fil-livell tal-UE u dak nazzjonali. Il-KESE jistieden lill-Istati Membri jisfruttaw is-sinerġiji tal-Fond Soċjali għall-Klima ma’ riżorsi finanzjarji disponibbli oħrajn u biex jużawh bl-aktar mod effiċjenti. Fl-istess ħin, l-introduzzjoni ta’ Fond Soċjali għall-Klima għandha titqies fil-kuntest tal-pakkett “lesti għall-mira ta’ 55 %”.

3.3.

Il-KESE jfakkar li l-miżuri klimatiċi previsti u l-impatti tagħhom jistgħu jkomplu jaggravaw l-inugwaljanzi diġà eżistenti. Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni, lill-Kunsill u lill-Parlament biex iqiegħdu l-prinċipju ta’ tranżizzjoni ġusta fiċ-ċentru tal-miżuri tagħhom biex itaffu t-tibdil fil-klima.

3.4.

Il-miżuri u l-passi ta’ trasformazzjoni previsti mill-pakkett “lesti għall-mira ta’ 55 %” se jwasslu għal bidliet massivi u ma għandhomx jinsew is-sitwazzjoni soċjali u ekonomika tal-Istati Membri individwali. Inkella, l-aċċettazzjoni tas-soċjetà ta’ dawn il-miżuri tkun ipperikolata. Fil-livell tal-Istati Membri, il-miżuri li jakkumpanjaw il-pakkett diġà għandhom jiġu diskussi u implimentati fl-immedjat. Sabiex tinkiseb trasformazzjoni ekoloġika ġusta, l-enfasi hawnhekk trid tkun fuq tranżizzjoni ġusta għal kulħadd.

3.5.

Il-volum tal-Fond se jammonta għal EUR 72,2 biljun bejn l-2025 u l-2032, bl-użu ta’ 25 fil-mija tad-dħul tal-ETS mis-setturi tat-trasport u tal-bini. Meta mqabbla mal-isfidi ppreżentati minn tali estensjoni tal-ETS, dan huwa ammont żgħir ħafna. Il-KESE jemmen li l-għan ta’ pprezzar ogħla tal-karbonju fi kwalunkwe każ mhuwiex li jżid id-dħul, iżda li jidderieġi l-imġiba tas-suq lejn teknoloġiji b’emissjonijiet baxxi. Għalhekk hemm argument qawwi biex jiġu pprovduti riżorsi finanzjarji addizzjonali min-naħa tal-Kummissjoni u l-Istati Membri. Barra minn hekk, il-limitu ta’ żmien tal-2032 ma jidhirx konklużiv.

3.6.

Xi partijiet ikkonċernati, inklużi l-imsieħba soċjali, li jirrappreżentaw lill-impjegaturi u lill-impjegati, kienu xettiċi u saħansitra negattivi dwar l-estensjoni tal-iskambju tal-kwoti tal-emissjonijiet għall-bini u għat-trasport bit-triq, u jsemmu l-impatti soċjali u ekonomiċi mistennija ta’ żieda fil-prezzijiet tat-tisħin u tal-fjuwil fuq unitajiet domestiċi finanzjarjament aktar dgħajfa, intrapriżi mikro, żgħar u ta’ daqs medju, u utenti tat-trasport. Il-periklu li l-popolazzjoni ma tiġix inkluża fil-politika Ewropea dwar it-tibdil fil-klima u li jfaqqgħu aktar protesti mifruxa, bħall-protesti “tal-ġkieket sofor”, għandu jiġi evitat akkost ta’ kollox. F’dan ir-rigward, il-Kummissjoni għandha teżamina l-pjani tagħha bir-reqqa.

3.7.

3.8.

Unitajiet domestiċi bi dħul baxx diġà jiffaċċjaw diffikultajiet differenti fis-sistema attwali, li għalihom, minbarra l-appoġġ għal żmien qasir, huma meħtieġa soluzzjonijiet fit-tul u għalhekk sostenibbli. Fil-fehma tal-KESE, l-UE teħtieġ finanzjament robust fil-livell tal-UE li se jtaffi l-impatt soċjoekonomiku tal-miżuri klimatiċi u jiżgura tranżizzjoni ġusta. Għalhekk, l-introduzzjoni ta’ fond għall-klima soċjali fil-livell tal-UE hija wkoll fundamentalment meħtieġa fil-fehma tal-KESE u ma għandhiex tkun marbuta mal-introduzzjoni ta’ ETS fis-setturi tal-bini u tat-trasport. B’mod partikolari, abbażi ta’ studju mill-Fondazzjoni Ewropea għall-Klima (7), li jgħid li ETS estiża waħedha ma twassalx għat-tnaqqis sostanzjali meħtieġ fir-rigward tal-emissjonijiet tat-trasport bit-triq u tal-bini.

3.9.

Għalkemm il-KESE jilqa’ l-istabbiliment tal-Fond Soċjali għall-Klima propost fil-prinċipju, huwa jfakkar li l-finanzjament tiegħu jiddependi mill-introduzzjoni ta’ skema għall-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet għall-bini u t-trasport (l-Artikolu 26). L-akkomodazzjoni u l-mobilità huma ħtiġijiet bażiċi u għalhekk il-forniment tagħhom huwa parti mis-servizzi ta’ interess ġenerali. Il-KESE jinsab imħasseb li l-ispejjeż ta’ sistema għall-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet għall-bini u t-trasport jisbqu l-benefiċċji mixtieqa u jistgħu jwasslu għal żidiet qawwija fil-prezzijiet mingħajr kontroll u li għalhekk jheddu l-eżistenza. Għalhekk, il-KESE huwa ġeneralment kritiku għall-fatt li l-Fond Soċjali għall-Klima huwa marbut mal-introduzzjoni ta’ ETS għall-bini u t-trasport, u jkun favur intestatura speċifika fil-baġit tal-UE ddedikata għall-impatt soċjali tat-tranżizzjoni ekoloġika. Minflok, fil-prinċipju għandha tiġi segwita l-introduzzjoni ta’ Fond Soċjali għall-Klima fil-livell tal-UE.

3.10.

Minn naħa waħda l-Fond jipprevedi pagamenti ta’ kumpens soċjali u inċentivi għall-vetturi elettriċi, u min-naħa l-oħra investimenti fl-infrastruttura tal-iċċarġjar u d-dekarbonizzazzjoni tal-bini. Madankollu, il-ħtiġijiet tal-unitajiet domestiċi bi dħul baxx jenħtieġ li jitqiesu, u l-miżuri b’rabta mal-elettrifikazzjoni tal-mobilità jenħtieġ li jkunu komprensivi u jħarsu lejn il-futur, filwaqt li jippermettu lill-unitajiet domestiċi bi dħul baxx jużaw il-mobilità urbana elettronika jew mudelli ta’ negozju ġodda bħall-carsharing. Il-KESE jirrimarka li l-promozzjoni ta’ mobilità b’emissjonijiet baxxi jew mingħajr emissjonijiet m’għandhiex tkun ikkonċentrata biss fuq l-elettromobilità, iżda li, fejn xieraq, għandhom jiġu promossi wkoll fjuwils alternattivi u fjuwils bi prezz baxx bħall-bijofjuwils. Il-KESE jiġbed l-attenzjoni wkoll għall-ħtieġa li jiġu promossi soluzzjonijiet b’emissjonijiet baxxi meta, għal raġunijiet finanzjarji jew tekniċi, alternattivi mingħajr emissjonijiet ma jkunux possibbli. F’dan il-kuntest, il-KESE jirrimarka li l-unitajiet domestiċi bi dħul baxx għandhom, bħala kwistjoni ta’ prijorità, jissostitwixxu l-karozzi antiki u niġġiesa tagħhom b’vetturi aktar effiċjenti fl-użu tal-fjuwil, fatt li jeħtieġ regolamentazzjoni mill-ġdid bir-reqqa tas-suq Ewropew tal-karozzi użati. Huwa importanti li dawn l-aspetti ta’ tranżizzjoni ġusta jiġu kkunsidrati mill-Istati Membri meta jfasslu l-Pjani Soċjali għall-Klima tagħhom u mill-Kummissjoni meta tivvalutahom.

3.11.

Meta titqies id-distribuzzjoni tal-Fond fost l-Istati Membri, il-Kummissjoni fittxet formula li tqis id-daqs tal-popolazzjoni (inkluż il-proporzjon ta’ żoni rurali), l-introjtu nazzjonali gross per capita, il-proporzjon ta’ unitajiet domestiċi vulnerabbli u l-emissjonijiet tal-unitajiet domestiċi mill-kombustjoni tal-fjuwil. Il-KESE jibża’ li dan xorta mhux se jkun biżżejjed biex jitqiesu l-inugwaljanzi fil-pajjiżi u bejniethom. Stat Membru relattivament fqir b’inugwaljanza aktar baxxa fi ħdan pajjiż jista’ jispiċċa jibbenefika anqas minn Stat Membru sinjur b’inugwaljanza għolja.

3.12.

L-Istati Membri għandhom jissottomettu, flimkien mal-Pjani Nazzjonali għall-Enerġija u l-Klima tagħhom, Pjani Soċjali għall-Klima sal-2024 li jidentifikaw gruppi u miżuri vulnerabbli. F’dan il-kuntest, id-differenzi maġġuri fl-impenn u fil-kapaċitajiet istituzzjonali jqajmu l-kwistjoni ta’ jekk dan hux se jaħdem. Id-differenzi maġġuri fil-mod kif l-Istati Membri indirizzaw it-tranżizzjoni ġusta fid-diversi Pjani Nazzjonali għall-Enerġija u l-Klima jistgħu jagħtu ħjiel ta’ x’inhu mistenni. Għalhekk, il-KESE jappella għall-involviment tal-imsieħba soċjali, il-kmamar tal-kummerċ, is-soċjetà ċivili, l-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ kif ukoll l-awtoritajiet lokali u reġjonali fit-tfassil tal-Pjani Soċjali għall-Klima nazzjonali mill-Istati Membri.

3.13.

Il-KESE jirrikonoxxi li b’dan ir-Regolament, bħal f’għadd ta’ dokumenti oħra, bħall-Komunikazzjoni u r-Rakkomandazzjoni dwar il-faqar enerġetiku (C(2020), 9600 final) jew il-Mewġa ta’ Rinnovazzjoni ppubblikata fix-xitwa (COM(2020) 662 final, SWD(2020) 550 final), il-Kummissjoni qed terġa’ tagħmel enfasi kbira fuq il-ġlieda kontra l-faqar enerġetiku. Madankollu, jenħtieġu aktar sforzi.

3.14.

L-Osservatorju tal-Faqar Enerġetiku jistma li total ta’ aktar minn 50 miljun unità domestika fl-Unjoni Ewropea huma affettwati mill-faqar enerġetiku. Abbażi tas-sejbiet tal-Osservatorju tal-Faqar Enerġetiku u l-Indiċi tal-Faqar Enerġetiku Ewropew li għadu kemm ġie mistħarreġ, għandu jiġi żviluppat pjan ta’ azzjoni Ewropew biex jinqered il-faqar enerġetiku f’kooperazzjoni mal-partijiet ikkonċernati, inklużi organizzazzjonijiet tal-konsumaturi u NGOs li jaħdmu biex jikkumbattu l-faqar, bħan-Network Ewropew kontra l-Faqar, biex jiġi żgurat li l-azzjoni pubblika timmira aktar lejn il-kawżi sottostanti tal-faqar enerġetiku.

3.15.

Għaldaqstant, huma meħtieġa miżuri konkreti kontra l-faqar enerġetiku kemm fil-livell nazzjonali kif ukoll f’dak Ewropew. Dawn jinkludu aċċess aħjar għas-sussidji għar-rinnovazzjonijiet termali jew is-sostituzzjoni ta’ sistemi tat-tisħin għal unitajiet domestiċi foqra fl-enerġija, mudelli bażiċi vinkolanti ta’ provvista u dispożizzjonijiet protettivi ġenerali għall-konsumaturi fis-settur tal-enerġija.

3.16.

F’dan il-kuntest, il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-Prinċipju 20 tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali, li jgħid li: “Kulħadd għandu d-dritt li jkollu aċċess għal servizzi essenzjali ta’ kwalità tajba, inklużi l-ilma, is-sanitazzjoni, l-enerġija, it-trasport, is-servizzi finanzjarji u l-komunikazzjonijiet diġitali. Għandu jkun disponibbli l-appoġġ għall-aċċess għal dawn is-servizzi għal dawk fil-bżonn.”

3.17.

Il-KESE jinnota li l-użu effiċjenti tar-riżorsi mill-Fond għandu jiġi żgurat u l-frodi, il-korruzzjoni u l-kunflitti ta’ interess assoċjati mal-miżuri appoġġjati mill-fond għandhom jiġu evitati. F’termini tal-istat tad-dritt, huwa jilqa’ l-miżuri proposti mill-Kummissjoni għal sistema ta’ kontroll intern effettiva u effiċjenti u t-tħabbira biex jinġabru ammonti mħallsa li ma kinux dovuti, jew użati ħażin.

3.18.

Il-KESE jirrakkomanda li l-Fond Soċjali għall-Klima jkun strument sistemiku, komprensiv mal-vetturi l-oħra biex jikkumpensa għall-ispejjeż dejjem jikbru tat-tranżizzjoni ekoloġika għall-UE u l-Istati Membri, li jikkontribwixxi sostanzjalment biex jintlaħqu l-miri ta’ sostenibbiltà.

3.19.

Il-KESE jappella għal aktar kjarifika dwar il-finanzjament tal-Fond. Il-proposta tipprevedi li l-finanzjament se jkun ibbażat fuq suq volatili tal-EU ETS. Għalhekk, il-KESE ma jifhimx għaliex qed jiġi propost ammont fiss ta’ EUR 72,2 biljun. Il-volatilità fil-prezzijiet se tiddetermina l-baġit tal-Fond. Dan jenfasizza, fost l-oħrajn, il-ħtieġa għal finanzjament aktar stabbli. Il-KESE jipproponi li tiġi introdotta flessibbiltà finanzjarja parzjali fil-Fond skont l-iżvilupp attwali tal-prezzijiet tal-kwoti (li fihom l-allokazzjoni tista’ tiżdied flimkien mal-prezz li qed jogħla).

3.20.

Iż-żieda enormi fil-prezzijiet bl-ingrossa għall-gass naturali u għall-elettriku qed twassal għal piżijiet finanzjarji enormi għall-konsumaturi. Il-KESE jaf tajjeb ħafna li l-Fond Soċjali għall-Klima jirrappreżenta reazzjoni fuq perjodu medju għall-problema tal-kumpens tal-ispejjeż ogħla tat-tranżizzjoni ekoloġika għall-entitajiet vulnerabbli. Madankollu, is-sitwazzjoni attwali fl-iżvilupp tal-prezzijiet tal-enerġija teħtieġ soluzzjoni immedjata. Il-KESE jilqa’ l-Komunikazzjoni mill-Kummissjoni, li tipprovdi lill-Istati Membri b’“sett ta’ għodod” biex jiġi indirizzat l-impatt immedjat taż-żieda attwali fil-prezzijiet bl-ingrossa għall-gass naturali u l-elettriku u biex tissaħħaħ ir-reżiljenza għal xokkijiet futuri fil-prezzijiet. Il-miżuri nazzjonali fuq medda qasira ta’ żmien jinkludu appoġġ ta’ emerġenza għad-dħul tal-unitajiet domestiċi, għajnuna lin-negozji u tnaqqis immirat fit-taxxi. Sabiex l-għajnuna tiġi allinjata mas-sett ta’ għodod, il-KESE jissuġġerixxi li l-kamp ta’ applikazzjoni tal-Fond Soċjali għall-Klima jiġi estiż għall-intrapriżi żgħar u ta’ daqs medju vulnerabbli. Il-KESE jappoġġja lill-Kummissjoni fil-pjani tagħha biex tappoġġja l-investimenti fl-enerġiji rinnovabbli u l-effiċjenza enerġetika, biex teżamina miżuri possibbli fil-qasam tal-ħżin tal-enerġija u l-akkwist tar-riżervi tal-gass, u biex tivvaluta t-tfassil attwali tas-suq tal-elettriku.

4. Kummenti speċifiċi

4.1.

Il-KESE jilqa’ l-approċċ li l-ugwaljanza bejn il-ġeneri u l-opportunitajiet indaqs għal kulħadd, l-integrazzjoni ta’ dawn l-objettivi kif ukoll il-mistoqsijiet dwar l-aċċessibbiltà għall-persuni b’diżabilità jiġu segwiti u promossi fl-iżvilupp u l-implimentazzjoni tal-Pjani Nazzjonali biex jiġi żgurat li ħadd ma jitħalla jibqa’ lura. Wara kollox l-ipprezzar ippjanat tal-karbonju jaffettwa b’mod partikolari lin-nisa, peress li dawn jiffurmaw 85 % tal-ġenituri waħedhom. F’familji b’ġenitur waħdu, ir-riskju ta’ faqar fost it-tfal huwa partikolarment għoli. F’dan il-kuntest, il-KESE jġedded l-istedina tiegħu lill-Kummissjoni Ewropea biex tniedi malajr kemm jista’ jkun reviżjoni tad-deċiżjoni dwar is-servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali fir-rigward tal-grupp fil-mira tal-akkomodazzjoni soċjali u biex tagħmilha ċara li l-politika tal-akkomodazzjoni m’għandhiex tkun limitata għall-objettiv uniku li tgħin lill-persuni qrib il-linja tal-faqar, iżda għandha tipprovdi akkomodazzjoni adegwata, aċċessibbli u affordabbli fit-tul għaċ-ċittadini kollha affettwati mill-kriżi tal-akkomodazzjoni Ewropea, b’mod partikolari l-persuni mingħajr dar, il-koppji żgħażagħ, il-familji b’ġenitur wieħed jew familji b’ħafna tfal, il-ħaddiema u l-klassi medja b’mod ġenerali (8).

4.2.

Iż-żieda fil-prezzijiet tal-fjuwils fossili tista’ taffettwa b’mod sproporzjonat lill-unitajiet domestiċi finanzjarjament aktar dgħajfa, lill-mikrointrapriżi u lill-utenti tat-trasport li jonfqu proporzjon akbar tad-dħul tagħhom fuq l-enerġija u t-trasport, li f’ċerti reġjuni ma għandhomx għażliet alternattivi ta’ mobilità u trasport affordabbli u li jistgħu ma jkollhomx il-kapaċità finanzjarja biex jinvestu fit-tnaqqis tal-konsum tal-fjuwils fossili. Għalhekk, il-KESE jilqa’ l-fatt li l-proposta tal-Kummissjoni tiffoka fuq il-ħtiġijiet ta’ unitajiet domestiċi vulnerabbli, mikrointrapriżi vulnerabbli u utenti vulnerabbli tat-trasport, inkluż l-għoti ta’ aċċess liberu għat-trasport pubbliku jew tariffi aġġustati, il-promozzjoni ta’ mobilità sostenibbli fuq talba u servizzi ta’ mobilità komuni. Barra minn hekk, l-Istati Membri huma mistiedna jappoġġjaw l-iżvilupp u l-forniment ta’ mobilità u servizzi tat-trasport affordabbli b’emissjonijiet baxxi jew mingħajr emissjonijiet. Il-KESE jqis il-provvista ta’ servizzi pubbliċi tat-trasport tal-passiġġieri, fil-limiti tal-possibbiltajiet legali, bħala s-sinsla ta’ mobilità sostenibbli u affordabbli. F’dan is-sens, huwa meħtieġ kumpens akbar għall-obbligi tas-servizz pubbliku li jissodisfaw aħjar ir-rekwiżiti ekoloġiċi u soċjali, u dan min-naħa tiegħu jirrikjedi li l-gvernijiet nazzjonali, ir-reġjuni u l-muniċipalitajiet jipprovdu appoġġ finanzjarju u joħolqu strumenti finanzjarji.

4.3.

Fil-pakkett “lesti għall-mira ta’ 55 %”, il-Kummissjoni tipprevedi, fost affarijiet oħra, l-inklużjoni tat-trasport bit-triq fl-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet tal-UE, li jfisser li fuq perjodu ta’ żmien medju, l-ispejjeż tat-trasport privat motorizzat konvenzjonali se jiżdiedu, sakemm dan ikun imħaddem b’fjuwils fossili. Il-Kummissjoni hija konxja li dan se jwassal għal żvantaġġi għal ċerti gruppi tal-popolazzjoni. F’dan il-kuntest, hija tindirizza l-kwistjoni tal-faqar fil-mobilità, tindika l-ħtieġa għal kumpens fil-Fond għat-Tibdil fil-Klima (9) u tagħmel proposti inizjali dwar kif dan għandu jitfassal. Madankollu, il-Kummissjoni ma tipprovdix stima ta’ kemm il-persuna tista’ tiġa affettwata minn dan fl-UE kollha, u lanqas ma tipprovdi definizzjoni jew sett ta’ indikaturi għall-ispeċifikazzjoni tal-faqar fil-mobilità.

4.4.

Studju dwar il-mobilità u d-dħul mill-ġdid fl-impjieg fiż-żoni rurali (Mobility4Job (10)) sab li 50 fil-mija biss tal-persuni qiegħda kellhom karozza għad-dispożizzjoni tagħhom fi kwalunkwe ħin, filwaqt li l-medja tal-popolazzjoni kienet ta’ 80 fil-mija. Bħal fil-proġett tal-Kostijiet, dan juri li l-unitajiet domestiċi jirreaġixxu għal tnaqqis fl-introjtu, fost affarijiet oħra, billi jiffrankaw fuq il-vettura privata tagħhom. Dan ifisser li l-limitazzjonijiet tal-mobilità jsiru viżibbli biss aktar tard, pereżempju meta wieħed ifittex impjieg, meta ma jkunux disponibbli alternattivi ta’ mobilità rilevanti u ma jkunux jistgħu jintlaħqu postijiet tax-xogħol potenzjali. Għalhekk, is-sehem purament perċentwali tal-kostijiet tal-mobilità fl-introjtu mhuwiex indikatur suffiċjenti ta’ jekk u sa liema punt hemm limitazzjoni fl-għażliet ta’ mobilità. Il-faqar fil-mobilità huwa konsegwenza ta’ taħlita ta’ diversi varjabbli: l-ewwel u qabel kollox l-introjtu u s-sjieda obbligatorja ta’ karozza jekk ma tkun disponibbli l-ebda għażla alternattiva ta’ mobilità.

Brussell, id-9 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) COM(2020) 562 final.

(2) Id-Direttiva 2003/87/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-13 ta’ Ottubru 2003 li tistabbilixxi skema għall-iskambju ta’ kwoti ta’ emissjonijiet ta’ gassijiet serra ġewwa l-Komunità u li temenda d-Direttiva 96/61/KE (ĠU L 275, 25.10.2003, p. 32).

(3) Approvat mill-Kunsill Ewropew fl-24 u l-25 ta’ Ġunju 2021.

(4) Ir-Regolament (UE) 2021/1056 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-24 ta’ Ġunju 2021 li jistabbilixxi l-Fond għal Tranżizzjoni Ġusta (ĠU L 231, 30.6.2021, p. 1).

(5) Direttiva 2010/31/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tad-19 ta’ Mejju 2010 dwar ir-rendiment tal-bini fl-użu tal-enerġija (ĠU L 153, 18.6.2010, p. 13).

(6) Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2020/1563 tal-14 ta’ Ottubru 2020 dwar il-faqar enerġetiku C/2020/9600 (ĠU L 357, 27.10.2020, p. 35).

(7) “European Climate Foundation Decarbonising European transport and heating fuels – Is the EU ETS the right tool?” (Fondazzjoni Ewropea għall-Klima: Niddekarbonizzaw il-fjuwils Ewropej għat-trasport u t-tisħin – L-EU ETS hija l-għodda t-tajba?) https://europeanclimate.org/wp-content/uploads/2020/06/01-07-2020-decarbonising-european-transport-and-heating-fuels-full-report.pdf (mhux disponibbli bil-Malti).

(8) TEN/707 – Aċċess universali għal akkomodazzjoni deċenti, sostenibbli u affordabbli fit-tul (ĠU C 429, 11.12.2020, p. 93).

(9) COM(2021) 568.

(10) Unterwegs zwischen Erwerbs- und Familienarbeit (54) – Portal der Arbeiterkammern und des ÖGB Verlags (Fit-Triq bejn l-Impjieg bi Qligħ u x-Xogħol tal-Familja (54) – Il-portal tal-Kmamar tax-Xogħol u ÖGB Verlag – mhux disponibbli bil-Malti).

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/166

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Proposta għal Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar miżuri kontra operaturi tat-trasport li jiffaċilitaw jew jinvolvu ruħhom fit-traffikar ta’ persuni jew fil-faċilitazzjoni tad-dħul klandestin ta’ migranti b’rabta mad-dħul illegali fit-territorju tal-Unjoni Ewropea”

(COM(2021) 753 — 2021/387 COD)

(2022/C 152/27)

Relatur Ġenerali:

Cristian PÎRVULESCU

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 13.12.2021 Kunsill, 16.12.2021
Bażi legali	Artikolu 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	9.12.2021
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għar-Relazzjonijiet Esterni
Adottata fil-plenarja	9.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	159/15/09

1. Konklużjonjiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-Kumitat jilqa’ l-proposta u jqis li s-sanzjonijiet possibbli fuq l-operaturi tat-trasport huma azzjoni ġustifikata li għandha tittieħed mill-UE u mill-Istati Membri.

1.2.

Madankollu, jirrimarka li l-kriżi li wasslet għar-rispons leġiżlattiv – dik fil-fruntiera bejn il-Belarussja u l-UE – hija aktar kumplessa u għandha implikazzjonijiet ħafna usa’ li jeħtieġ li jiġu indirizzati lil hinn mill-istrumenti proposti.

1.3.

Il-Kumitat jinsab mħasseb ħafna dwar it-trajettorja awtoritarja tal-gvern Belarussu, u jikkundanna kwalunkwe att ta’ repressjoni u intimidazzjoni kontra ċ-ċittadini, il-midja, il-partiti politiċi, l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u l-imsieħba soċjali. Huwa jikkundanna wkoll il-mod kif il-gvern Belarussu organizza t-trasferiment ta’ persuni minn pajjiżi terzi lejn it-territorju tiegħu stess bil-għan li jiġu sfurzati jaqsmu l-fruntieri tal-UE. Dan huwa att inaċċettabbli ta’ kif jiġu sfruttati l-ħajjiet u l-aspirazzjonijiet ta’ persuni vulnerabbli u jiġu pperikolati s-saħħa u s-sikurezza tagħhom.

1.4.

Il-KESE jpoġġi fil-qalba tat-tħassib tiegħu r-rispett għad-dinjità tal-persuni kollha u għall-protezzjoni tad-drittijiet fundamentali tagħhom. L-UE għandha tirrispondi l-ewwel billi terġa’ tagħti d-dinjità u d-drittijiet lil dawk affettwati.

1.5.

Għalhekk, il-KESE jappella għal tmiem immedjat tal-pushbacks mit-territorju tal-UE lejn pajjiż fejn is-sikurezza tan-nies hija fil-periklu. Il-persuni kollha li jaqsmu l-fruntiera tal-UE jeħtieġ li jkunu jistgħu jagħmlu applikazzjoni għall-ażil, jekk ikunu jixtiequ.

1.6.

Il-KESE jħeġġeġ lill-gvern Belarussu biex jiżgura li n-nies preżenti fit-territorju tiegħu ma jiġux ittrattati ħażin, ikunu jistgħu jagħmlu applikazzjoni għall-ażil, u ma jintbagħtux lura lejn il-pajjiżi ta’ oriġini tagħhom jekk ħajjithom u s-sikurezza tagħhom jkunu f’periklu hemmhekk, f’konformità sħiħa mal-prinċipju ta’ non-refoulement.

1.7.

L-istituzzjonijiet tal-UE jeħtiġilhom jinvolvu ruħhom mal-Belarussja fuq bażi multilaterali, u jiżguraw li l-pajjiż josserva t-trattati internazzjonali li jirregolaw l-ażil u l-protezzjoni tad-drittijiet tal-bniedem.

1.8.

Skont il-Frontex, minn Jannar sa Ottubru 2021, madwar 6 571 persuna qasmu l-fruntiera tal-Lvant tal-UE, li 3 868 minnhom huma ċittadini Iraqin (1). Iċ-ċittadini Iraqin għandhom waħda mill-ogħla rati ta’ rikonoxximent tad-dritt li jirċievu protezzjoni internazzjonali (44 % deċiżjonijiet pożittivi fl-ewwel istanza fl-2020, skont l-EASO) (2). Għalhekk, il-proposta tal-Kummissjoni għandha tesplora bis-sħiħ il-komplementarjetà mal-Patt Ġdid dwar il-Migrazzjoni u l-Ażil u tqis lill-persuni involuti bħala benefiċjarji possibbli tal-protezzjoni internazzjonali.

1.9.

Il-KESE jenfasizza l-ħtieġa li jinħolqu rotot sikuri għall-applikazzjoni biex wieħed jirċievi protezzjoni internazzjonali u migrazzjoni sikura skont il-liġi tal-UE, nazzjonali u internazzjonali. L-iżvilupp ta’ rotot sikuri se jnaqqas il-ħtieġa għall-faċilitaturi ta’ dħul klandestin ta’ bnedmin u t-traffikanti, u se jipproteġi aħjar is-sikurezza u d-drittijiet tal-persuni kollha involuti.

1.10.

Il-KESE jħeġġeġ lill-istituzzjonijiet tal-UE jfasslu sistema aktar komprensiva ta’ sanzjonijiet kontra l-gvern Belarussu għar-rwol tiegħu f’din il-kriżi, li fiha l-parteċipazzjoni tal-operaturi tat-trasport hija biss komponent wieħed. L-azzjonijiet fit-territorju tal-Belarussja ma setgħux jiġu organizzati mingħajr l-approvazzjoni tal-ogħla livelli ta’ gvern u l-parteċipazzjoni ta’ diversi forzi tal-istat, inkluż il-pulizija tal-fruntieri.

2. Kummenti ġenerali

2.1.

Il-KESE jilqa’ d-direzzjoni li ħadet il-Kummissjoni biex tibbaża l-azzjoni tagħha fuq ir-regolamenti internazzjonali eżistenti: il-Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti kontra l-Kriminalità Organizzata Tranżnazzjonali, il-Protokoll għall-Prevenzjoni, Soppressjoni u Punizzjoni tat-Traffikar ta’ Persuni, speċjalment ta’ Nisa u Tfal, li jissupplementa l-Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti Kontra l-Kriminalità Organizzata Tranżnazzjonali; u l-Protokoll kontra l-Faċilitazzjoni tad-Dħul Klandestin ta’ Migranti bl-Art, bil-Baħar u bl-Ajru, li jissupplimenta l-Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti kontra l-Kriminalità Organizzata Tranżnazzjonali.

2.2.

Jirrimarka wkoll li hemm regolamenti internazzjonali oħra li huma rilevanti għal din is-sitwazzjoni: il-Konvenzjoni tal-1951 dwar l-Istatus tar-Rifuġjati u l-Protokoll tagħha tal-1967, moqrija flimkien mad-Dikjarazzjoni Universali tad-Drittijiet tal-Bniedem. Għandna nqisu wkoll il-kontenut tal-Konvenzjoni Ewropea dwar id-Drittijiet tal-Bniedem u l-Libertajiet Fundamentali. L-UE għandha wieħed mill-aktar reġimi komprensivi ta’ protezzjoni tad-drittijiet fundamentali fid-dinja, u r-regolamenti u l-azzjonijiet kollha tagħha għandhom ikunu konformi mal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali.

2.3.

Rigward il-konsistenza ma’ politiki oħra tal-UE, il-proposta tindika l-komplementarjetà mal-azzjoni esterna tal-Unjoni inkluża l-politika estera u ta’ sigurtà komuni tagħha, mingħajr ma tispeċifika l-miżuri u l-azzjonijiet ta’ appoġġ f’dan il-qasam. Il-proposta ssemmi wkoll li miżuri umanitarji adatti għandhom jakkumpanjaw il-miżuri, iżda mhumiex speċifikati. Il-KESE jissuġġerixxi li t-taqsima tiġi emendata biex tinkludi l-komplementarjetà mal-Patt Ġdid dwar il-Migrazzjoni u l-Ażil, kif ukoll mal-Politika Ewropea tal-Viċinat. Il-proposta teħtieġ li tiġi emendata biex tispeċifika l-miżuri umanitarji previsti.

2.4.

F’dan il-kuntest, il-KESE jappella għal solidarjetà Ewropea effettiva mal-Istati Membri tal-UE li jinsabu fil-fruntiera, u appoġġ dirett għalihom meta jiffaċċjaw il-kriżi attwali. Fl-istess ħin, għandhom jiġu mfakkra li l-protezzjoni tad-drittijiet fundamentali tal-persuni, inklużi l-migranti u r-refuġjati possibbli, hija responsabbiltà minquxa fit-Trattati tal-UE u fil-Karta tad-Drittijiet Fundamentali.

2.5.

L-azzjonijiet kollha possibbli kontra l-operaturi tat-trasport – il-prevenzjoni ta’ kwalunkwe espansjoni ulterjuri jew il-limitazzjoni tal-operazzjonijiet tat-trasport attwali, is-sospensjoni tal-liċenzji jew tal-awtorizzazzjonijiet mogħtija skont id-dritt tal-Unjoni, is-sospensjoni tad-dritt għat-titjir fuq l-Unjoni, it-tranżitu mit-territorju tal-Unjoni jew id-dħul fil-portijiet tal-Unjoni, is-sospensjoni tad-drittijiet ta’ riforniment tal-fjuwil jew tat-twettiq ta’ manutenzjoni fl-Unjoni jew is-sospensjoni tad-drittijiet ta’ operat lejn, minn u fl-Unjoni – għandhom jintużaw b’mod proporzjonat u mmirat, filwaqt li jitqies l-objettiv ġenerali li jiġu llimitati t-traffikar ta’ bnedmin u l-faċilitazzjoni ta’ dħul klandestin ta’ migranti.

2.6.

Il-proposta tindika li l-għan ġenerali tar-Regolament huwa li jiġi llimitat it-traffikar ta’ persuni u l-faċilitazzjoni ta’ dħul klandestin ta’ migranti. Skont il-Frontex, minn Jannar sa Ottubru 2021, 6 571 persuna qasmu l-fruntiera tal-Lvant tal-UE, li 3 868 minnhom huma ċittadini Iraqin. Iċ-ċittadini Iraqin għandhom waħda mill-ogħla rati ta’ rikonoxximent tad-dritt li jirċievu protezzjoni internazzjonali. Abbażi ta’ dawn iċ-ċifri, dawn il-persuni jeħtieġ li jitqiesu mhux biss bħala migranti regolari iżda bħala applikanti leġittimi potenzjali għall-protezzjoni internazzjonali. Għalhekk, il-proposta għandha tiġi aġġornata biex jiġi rikonoxxut dan il-fatt. Il-proposta għandha tinkludi wkoll miżuri speċifiċi ħafna biex il-persuni fil-Belarussja u fil-pajjiżi tal-UE jkunu jistgħu japplikaw għall-protezzjoni internazzjonali.

2.7.

Il-KESE huwa dejjem aktar imħasseb li l-użu tat-terminu “migrant” għandu konnotazzjoni diskriminatorja u derogatorja. Il-migranti huma bnedmin li d-drittijiet fundamentali tagħhom għandhom jiġu protetti, inkluża d-dinjità tagħhom. Ħafna minnhom jitilqu minn pajjiżhom għal raġunijiet serji ħafna, inkluż il-biża’ għal ħajjithom, u f’dawn il-każijiet, għandu jkollhom id-dritt li jfittxu protezzjoni internazzjonali, u jiġu ttrattati tajjeb matul il-vjaġġ u l-proċess ta’ applikazzjoni.

2.8.

Il-proposta tibni b’mod adegwat qafas li jimmira lejn l-operaturi tat-trasport iżda tonqos milli tirrikonoxxi r-responsabbiltà tal-atturi statali u governattivi. Fil-każ tal-Belarussja, it-trasportatur nazzjonali huwa kumpanija li taħdem taħt superviżjoni diretta mill-gvern. Diversi korpi tal-gvern u tal-istat kienu involuti direttament fil-proċess ta’ titjir ta’ persuni lejn il-Belarussja u biex jinġiebu lejn il-fruntiera.

2.9.

Is-sanzjonijiet jeħtieġ li jiġu estiżi u mmirati direttament lejn il-pubbliku u l-atturi statali responsabbli għall-organizzazzjoni tal-azzjonijiet imsemmija fir-Regolament. Fl-aħħar mill-aħħar, il-gvern għandu l-mezzi legali u istituzzjonali kollha biex itemm tali azzjonijiet mill-operaturi tat-trasport, u responsabbiltà saħansitra aktar ċara meta jkun involut direttament. Għalhekk, jekk l-operaturi tat-trasport biss se jkunu fil-mira, mhux se jiġu indirizzati l-kawżi tal-kriżi, iżda l-istrumenti tagħha.

2.10.

L-UE kienet l-akbar donatur ta’ għotjiet fil-Belarussja. Mill-2016, l-allokazzjoni finanzjarja għall-Belarussja ammontat għal madwar EU 30 miljun f’għajnuna ta’ għotja annwali, b’portafoll attwali li jammonta għal kważi EUR 135 miljun ta’ impenji. Il-KESE jilqa’ t-tnedija ta’ reviżjoni komprensiva u fil-fond tar-relazzjonijiet bejn l-UE u l-Belarussja, li tinkludi l-kooperazzjoni finanzjarja, u jittama li r-reviżjoni twassal għal pressjoni mġedda u aktar effettiva fuq il-Belarussja biex tirrispetta l-istat tad-dritt, id-demokrazija u d-drittijiet tal-bniedem, u taħdem ukoll bħala deterrent għal aktar azzjonijiet li jistgħu jwasslu għal kriżi simili fil-fruntiera tal-UE.

Brussell, id-9 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) Mappa dwar il-Migrazzjoni tal-Frontex, https://frontex.europa.eu/we-know/migratory-map/. (Aċċessat fl-1.12.2021)

(2) EASO, Ix-xejriet tal-Ażil – Ħarsa Ġenerali tal-2020, https://euaa.europa.eu/sites/default/files/EASO-Asylum-Report-2021.pdf. (Aċċessat fl-1.12.2021).

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/169

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni — L-Istrateġija l-ġdida tal-UE għall-Foresti għall-2030”

(COM(2021) 572 final)

(2022/C 152/28)

Relatur:

Simo TIAINEN

Konsultazzjoni	Kummissjoni Ewropea, 10.8.2021
Bażi legali	Artikolu 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għall-Agrikoltura, l-Iżvilupp Rurali u l-Ambjent
Adottata fis-sezzjoni	25.11.2021
Adottat fil-plenarja	8.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	227/1/6

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Fl-“Istrateġija l-ġdida tal-UE għall-Foresti għall-2030”, il-Kummissjoni Ewropea ġustament tiddikjara li l-foresti għandhom funzjoni varjata u kumplessa u għandhom potenzjal ekonomiku, soċjali u ambjentali sinifikanti. Il-vitalità u s-saħħa tal-foresti huma ta’ importanza fundamentali, kemm għal raġunijiet ambjentali kif ukoll klimatiċi, u f’termini ta’ tisħiħ tal-iżvilupp ekonomiku bbażat fuq il-foresti u l-benesseri tan-nies. Filwaqt li l-Kumitat jirrikonoxxi li l-istrateġija għall-foresti tindirizza l-opportunitajiet ekonomiċi u soċjali, dan għandu jsir b’mod aktar komprensiv. Il-KESE jinnota wkoll li ma hemm l-ebda tweġiba dwar kif għandhom jiġu rremunerati s-servizzi tal-ekosistema mhux kummerċjali pprovduti mill-foresti, u għalhekk mis-sidien tal-foresti. L-istrateġija tiddeskrivi ftit eżempji pożittivi, u l-Kumitat jappella għal soluzzjoni verament konvinċenti u sostenibbli għall-futur.

1.2.

L-istrateġija għall-foresti għandha tgħaqqad id-diversi oqsma ta’ politika u strateġiji b’rabta mal-foresti u l-bijoekonomija bbażata fuq il-foresti. Il-KESE jenfasizza wkoll l-importanza li jittieħdu deċiżjonijiet fil-livell it-tajjeb, f’konformità mal-kompetenzi u l-prinċipju tas-sussidjarjetà. Peress li l-foresti jvarjaw ħafna fl-UE kollha, ma hemm l-ebda soluzzjoni waħda tajba għal kulħadd, u l-ġestjoni tal-foresti u l-ippjanar tal-ġestjoni tal-foresti jiġu indirizzati l-aħjar fil-livell nazzjonali biex jikkontribwixxu għal għanijiet komuni. Min-naħa l-oħra, jenħtieġ qafas fil-livell tal-UE fir-rigward ta’ kwistjonijiet b’rabta mas-suq uniku u kwistjonijiet ambjentali u klimatiċi li ma jistgħux jissolvew permezz ta’ miżuri nazzjonali biss u li ħafna drabi jeħtieġu wkoll azzjoni internazzjonali.

1.3.

Tenħtieġ kooperazzjoni avvanzata fil-livelli kollha tat-tfassil tal-politika, u l-KESE jenfasizza l-ħtieġa li r-rappreżentanti tas-soċjetà ċivili, inklużi n-negozji, it-trade unions u l-organizzazzjonijiet ambjentali, ikunu involuti mill-qrib fl-iżvilupp ulterjuri u l-monitoraġġ tal-istrateġija, filwaqt li jiġi indikat ir-rwol ċentrali tas-sidien tal-foresti, l-industriji u l-ħaddiema fil-ġestjoni sostenibbli tal-foresti u l-bijoekonomija bbażata fuq il-foresti.

1.4.

Il-KESE jappella għal koerenza, ċertezza, stabbiltà, ċarezza u konsistenza fil-qafas ta’ politika u dak regolatorju. Huwa kruċjali li ma jiġux introdotti inizjattivi li jissovrapponu jew jikkontradixxu d-definizzjonijiet, il-prinċipji, il-kriterji, l-indikaturi, il-linji gwida u l-iskemi ta’ sostenibbiltà eżistenti u li ġew adottati b’mod wiesa’. Il-protezzjoni tal-proprjetà u tal-intrapriża ħielsa huma wkoll prinċipji li jeħtieġ li jiġu rispettati.

1.5.

Minħabba firxa wiesgħa ta’ kwistjonijiet b’implikazzjonijiet mhux ċari, il-KESE jappella għal valutazzjoni tal-impatt komprensiva tal-istrateġija biex jiġu identifikati l-implikazzjonijiet għall-kundizzjonijiet tas-suq, iż-żoni rurali u l-ħtiġijiet varji ta’ finanzjament, inkluż dak għar-riċerka u l-innovazzjoni, l-iżvilupp tal-ħiliet, l-infrastruttura, il-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima u l-adattament għalih, u t-titjib tal-bijodiversità.

1.6.

Il-KESE jilqa’ l-fatt lil-istrateġija tagħti attenzjoni dovuta lill-adattament għat-tibdil fil-klima, peress li t-tisħin globali jittrasforma l-kundizzjonijiet tas-siġar u l-organiżmi kollha u huwa assoċjat ma’ diżastri forestali, b’konsegwenzi fatali kemm għall-ambjent kif ukoll għall-ekonomija. Il-KESE jenfasizza wkoll il-ħtieġa għal viżjoni olistika tar-rwol li jaqdu l-foresti u l-bijoekonomija bbażata fuq il-foresti fil-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima, sabiex tiġi żgurata l-aħjar kombinazzjoni ta’ sekwestru, ħżin u sostituzzjoni biex tinkiseb ekonomija ta’ wara l-fjuwils fossili. Barra minn hekk, il-Kumitat – bħall-istrateġija tal-foresti tal-Kummissjoni – jenfasizza l-importanza ta’ approċċ integrat għall-ġestjoni tal-foresti u l-protezzjoni tal-bijodiversità.

1.7.

Il-KESE jħeġġeġ ir-riċerka fir-rigward tar-rabtiet bejn it-tibdil fil-klima, l-ekosistemi tal-foresti u l-ġestjoni tal-foresti u jappella għall-ġbir u l-kondiviżjoni sistematiċi ta’ data affidabbli dwar l-istat tal-foresti. Il-KESE jenfasizza wkoll l-importanza tal-innovazzjoni fl-oqsma tal-produzzjoni tal-bijomassa sostenibbli u reżiljenti għall-klima, prodotti ġodda bbażati fuq il-foresti, u prattiki tal-ekonomija ċirkolari, bl-użu sħiħ tat-teknoloġiji diġitali.

1.8.

It-tranżizzjoni diġitali u dik ekoloġika tal-attivitajiet ibbażati fuq il-foresti jeħtieġu ħiliet ġodda, li jridu jitqiesu b’mod partikolari fit-taħriġ vokazzjonali, u fl-organizzazzjoni tat-titjib tal-ħiliet u t-taħriġ mill-ġdid. Il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-importanza li jinħolqu impjiegi ta’ kwalità u li l-ħaddiema jingħataw opportunitajiet u kundizzjonijiet tax-xogħol adegwati fil-bijoekonomija bbażata fuq l-injam. Huwa jenfasizza r-rwol tad-djalogu soċjali fl-iżvilupp tal-ħiliet u s-saħħa u s-sigurtà fuq il-post tax-xogħol. Il-kooperazzjoni hija meħtieġa wkoll biex tissaħħaħ is-sensibilizzazzjoni tal-pubbliku fir-rigward ta’ attivitajiet moderni u bbażati fuq il-foresti, speċjalment fost iż-żgħażagħ.

1.9.

Hemm bżonn ta’ ambjent favorevoli għall-investiment produttiv tul il-ktajjen tal-valur, biex jiġi realizzat il-potenzjal tal-innovazzjoni u l-impjiegi tal-bijoekonomija bbażata fuq il-foresti. Il-KESE jenfasizza wkoll il-ħtieġa għal investiment fl-infrastruttura, biex jiffaċilita l-loġistika u jippermetti d-diġitalizzazzjoni f’attivitajiet ibbażati fuq il-foresti.

1.10.

Sabiex jikkontribwixxi għall-iżvilupp globali, il-KESE jistieden lill-UE tippromovi b’mod attiv kondizzjonijiet ekwivalenti għall-intrapriżi tal-UE li jikkompetu fis-swieq internazzjonali tal-bijoekonomija u biex issaħħaħ l-implimentazzjoni globali tal-ftehimiet internazzjonali li jikkontribwixxu għall-ħarsien u l-użu sostenibbli tal-foresti.

2. Kummenti ġenerali: il-qafas tal-politika

2.1.

L-“Istrateġija l-ġdida tal-UE għall-Foresti għall-2030” taġġorna l-Istrateġija tal-UE għall-Foresti għall-2013 biex tqis l-iżviluppi reċenti u ħalli twieġeb għall-objettivi tal-Patt Ekoloġiku Ewropew, bil-għan li tinkiseb UE moderna, newtrali f’termini ta’ emissjonijiet tal-karbonju, effiċjenti fl-użu tar-riżorsi, kompetittiva u soċjalment ġusta. Il-KESE diġà ressaq il-fehmiet tiegħu dwar ir-rapport ta’ progress għall-istrateġija preċedenti (1).

2.2.

Il-foresti għandhom rwol importanti fl-implimentazzjoni tal-Patt Ekoloġiku, peress li huma intrinsikament marbuta mal-elementi kostitwenti varji tal-ftehim, jiġifieri l-promozzjoni tal-industriji sostenibbli, l-enerġija, it-trasport, il-bini u s-sistemi tal-ikel, kif ukoll l-indirizzar tat-tibdil fil-klima, it-telf tal-bijodiversità u t-tniġġis ambjentali.

2.3.

Il-foresti huma wkoll kwistjoni globali ewlenija u rilevanti għal ħafna mill-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli (SDGs) tan-Nazzjonijiet Uniti, inklużi dawk relatati mal-ħajja fuq l-art, l-azzjoni klimatika, it-tnaqqis tal-faqar, is-saħħa u l-benesseri, l-industrija u l-innovazzjoni, ix-xogħol deċenti, u t-tkabbir ekonomiku.

2.4.

Fid-dawl tar-rwol u l-potenzjal multidimensjonali tal-foresti f’termini ta’ benefiċċji ekonomiċi, soċjali u ambjentali, il-Kumitat jemmen li huwa importanti li jiġu żviluppati l-funzjonijiet kollha tal-foresti sabiex jiġi ġġenerat l-aħjar benefiċċju ġenerali possibbli.

2.5.

Huwa ta’ importanza fundamentali li jiġu sostnuti l-vitalità u s-saħħa tal-foresti, kemm għal raġunijiet ambjentali kif ukoll klimatiċi, u f’termini tat-tisħiħ tal-iżvilupp ekonomiku bbażat fuq il-foresti u l-benesseri tan-nies. Filwaqt li l-Kumitat jirrikonoxxi li l-istrateġija għall-foresti tindirizza l-opportunitajiet ekonomiċi u soċjali, dan għandu jsir b’mod aktar komprensiv. Il-KESE jinnota wkoll li ma hemm l-ebda tweġiba dwar kif għandhom jiġu rremunerati s-servizzi tal-ekosistema mhux kummerċjali pprovduti mill-foresti, u għalhekk mis-sidien tal-foresti. L-istrateġija tiddeskrivi ftit eżempji pożittivi, u l-Kumitat jappella għal soluzzjoni verament konvinċenti u sostenibbli għall-futur.

2.6.

Il-KESE jemmen li l-istrateġija għall-foresti għandha tgħaqqad id-diversi oqsma ta’ politika u strateġiji relatati mal-foresti u l-bijoekonomija bbażata fuq il-foresti. Dan se jirrikjedi kooperazzjoni transsettorjali, li tkopri r-riċerka, l-innovazzjoni, il-politiki industrijali, tal-impjiegi u fiskali, flimkien mal-politiki klimatiċi u ambjentali u d-dimensjoni tal-iżvilupp rurali tal-politika agrikola.

2.7.

Il-KESE jenfasizza wkoll l-importanza li jittieħdu deċiżjonijiet fil-livell it-tajjeb, f’konformità mal-kompetenzi u l-prinċipju tas-sussidjarjetà. Bħala regola ġenerali, kwistjonijiet relatati mas-suq uniku jeħtieġu miżuri sodi fil-livell tal-UE. Fil-livell tal-UE huwa meħtieġ ukoll qafas fir-rigward ta’ kwistjonijiet ambjentali u klimatiċi li ma jistgħux jissolvew permezz ta’ miżuri nazzjonali biss – u li ħafna drabi jeħtieġu wkoll azzjoni internazzjonali.

2.8.

Min-naħa l-oħra, il-livell nazzjonali huwa l-aktar livell adegwat għall-ġestjoni tal-foresti u l-ippjanar tal-ġestjoni tagħhom sabiex jikkontribwixxu għall-għanijiet komuni. Għalhekk, il-KESE jqis li l-involviment u l-appoġġ tal-Istati Membri huma kruċjali għall-implimentazzjoni tal-istrateġija. F’dan ir-rigward, il-pjani strateġiċi nazzjonali għall-foresti għandhom rwol essenzjali x’jaqdu, inkluż permezz tal-integrazzjoni tal-aspetti tal-klima u tal-bijodiversità, iżda anke billi jindikaw modi kif is-sidien tal-foresti jiġu kkumpensati finanzjarjament għas-servizzi tal-ekosistema mhux kummerċjali tal-foresti. Ma hemm l-ebda soluzzjoni waħda tajba għal kulħadd, peress li l-karatteristiċi tal-foresti jvarjaw b’mod konsiderevoli fl-UE kollha. Is-sinifikat tal-foresti fl-ekonomiji nazzjonali tal-Istati Membri jvarja wkoll, kif huwa l-każ għas-sjieda tal-foresti, li tvarja mis-sidien tas-settur pubbliku, kumpaniji privati kbar u investituri għal sidien żgħar ta’ familji.

2.9.

Il-KESE jemmen li huwa importanti li l-prattiki tajbin jiġu kondiviżi bejn l-Istati Membri u li tiġi żviluppata kooperazzjoni bejn il-Kummissjoni u l-Istati Membri, abbażi ta’ prattiki ta’ ħidma riveduti aktar milli korpi formali ġodda. Il-KESE jenfasizza wkoll il-ħtieġa li r-rappreżentanti tas-soċjetà ċivili, inklużi n-negozji, it-trade unions u l-organizzazzjonijiet ambjentali, jkunu involuti mill-qrib fl-iżvilupp ulterjuri u l-monitoraġġ tal-istrateġija, u jiġbed l-attenzjoni għar-rwol ċentrali tas-sidien tal-foresti, l-industriji u l-ħaddiema fil-ġestjoni sostenibbli tal-foresti u l-bijoekonomija bbażata fuq il-foresti. L-investiment fil-bini tal-kapaċità tal-partijiet ikkonċernati u tal-awtoritajiet kompetenti huwa meħtieġ għall-implimentazzjoni tal-istrateġija.

2.10.

Minħabba r-rwol ewlieni tas-sidien privati tal-foresti u l-intrapriżi, għandhom jitqiesu bis-sħiħ il-protezzjoni tal-proprjetà u l-intrapriża ħielsa. B’mod ġenerali, mhuwiex fattibbli li jiġu kkontrollati l-firxiet tal-prodotti, l-għażliet tal-materja prima, jew il-prattiki operattivi; min-naħa l-oħra, jistgħu jiġu stabbiliti kundizzjonijiet qafas ibbażati fuq data xjentifika u teknoloġikament newtrali, li skonthom l-atturi tal-bijoekonomija jistgħu jinnovaw, jinvestu u joperaw. Dan japplika, pereżempju, għall-implimentazzjoni tal-prinċipju kaskata, li jeħtieġ li jkun ibbażat fuq is-suq.

2.11.

Il-KESE jappella għal koerenza, ċertezza, stabbiltà, ċarezza u konsistenza fil-qafas ta’ politika u regolatorju, meta wieħed iqis iċ-ċikli twal ta’ investiment ta’ ħafna attivitajiet tal-bijoekonomija. Huwa kruċjali li ma jiġux introdotti inizjattivi li jissovrapponu jew jikkontradixxu d-definizzjonijiet, il-prinċipji, il-kriterji, l-indikaturi, il-linji gwida u l-iskemi ta’ sostenibbiltà eżistenti u li ġew adottati b’mod wiesa’. Barra minn hekk, kwalunkwe inizjattiva għandha tevita burokrazija eċċessiva bħall-ġbir u r-rappurtar ta’ data multipla.

2.12.

Fil-fehma tal-KESE huwa vitali li l-prinċipji msemmija hawn fuq relatati mal-livell tat-teħid tad-deċiżjonijiet, is-sjieda, l-istabbiltà, il-koerenza u l-evitar ta’ duplikazzjonijiet jiġu kkunsidrati bir-reqqa u jiġu rrispettati bis-sħiħ f’ħidma ulterjuri. Dan japplika b’mod partikolari għall-inizjattivi dwar sistema monitoraġġ, indikaturi u livelli limitu għall-ġestjoni sostenibbli tal-foresti, skema ta’ ċertifikazzjoni eqreb għan-natura, u kriterji relatati mal-foresti għal finanzjament sostenibbli.

2.13.

Kollox ma’ kollox, l-implikazzjonijiet tal-istrateġija mhumiex ċari u xi wħud mill-inizjattivi tagħha jistgħu jdgħajfu l-ktajjen tal-valur ibbażati fuq il-foresti u jipperikolaw l-impjiegi, speċjalment fiż-żoni rurali, billi jillimitaw it-tagħlil. Għalhekk, il-KESE jħeġġeġ li titwettaq valutazzjoni tal-impatt komprensiva tal-istrateġija biex jiġu evalwati l-implikazzjonijiet kumulattivi ekonomiċi, soċjali u ambjentali tagħha. Dan huwa meħtieġ ukoll sabiex jiġu identifikati d-diversi ħtiġijiet ta’ finanzjament, inklużi r-riċerka u l-innovazzjoni, l-iżvilupp tal-ħiliet, l-infrastruttura, il-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima u l-adattament għalih, u l-protezzjoni u t-titjib tal-bijodiversità.

3. Kummenti speċifiċi: ir-rwol tal-foresti fit-tibdil fil-klima u l-bijodiversità

3.1.

Il-foresti jaqdu rwol konsiderevoli fil-proċessi naturali: fil-kontroll taċ-ċikli tal-karbonju, l-ilma u n-nutrijenti, fil-formazzjoni tal-ħamrija, u fiż-żamma tal-bijodiversità. Min-naħa l-oħra, il-foresti nfushom huma partikolarment vulnerabbli għall-impatti tat-tibdil fil-klima.

3.2.

Fl-UE, iż-żona totali tal-foresti u ż-żona tal-foresti protetti żdiedu f’dawn l-aħħar deċennji, iż-żieda fl-injam tisboq il-qtugħ tas-siġar, u l-foresti huma bir ewlieni tal-karbonju (2). B’kuntrast, id-deforestazzjoni qed tkompli fil-livell globali – speċjalment f’żoni tropikali – u qed tbiddel dawn il-foresti f’sors ta’ emissjonijiet u tikkontribwixxi b’mod sinifikanti għat-telf kontinwu tal-bijodiversità (3). Għalhekk, il-KESE jenfasizza l-ħtieġa li jitqies ukoll ir-rwol tal-foresti fuq skala globali, u jistieden lill-UE tippromovi b’mod attiv l-implimentazzjoni globali tal-ftehimiet internazzjonali li jikkontribwixxu għall-protezzjoni u l-użu sostenibbli tal-foresti.

3.3.

Il-foresti u l-bijoekonomija bbażata fuq il-foresti jaqdu rwol multiplu fil-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima: permezz tas-sekwestru u l-ħażna tal-karbonju u permezz tas-sostituzzjoni ta’ materja prima, enerġija u prodotti bbażati fuq il-fossili. Dan ifisser li hemm sinerġiji u kompromessi bejn diversi miżuri (4). Għalhekk, il-KESE jenfasizza l-ħtieġa li dawn il-mekkaniżmi kollha jitqiesu b’mod olistiku meta wieħed ifittex l-aktar soluzzjonijiet sostenibbli biex tinkiseb ekonomija ta’ wara l-fjuwils fossili.

3.4.

Is-sekwestru tal-karbonju mhuwiex biss kwistjoni ta’ żona ta’ art forestali iżda huwa primarjament kwistjoni ta’ tkabbir tal-foresti u fotosinteżi qawwija. Minbarra l-afforestazzjoni u r-riforestazzjoni, il-ġestjoni attiva, l-użu u t-tiġdid tal-foresti huma għalhekk essenzjali biex jiġi sfruttat il-potenzjal tal-foresti bħala bir tal-karbonju.

3.5.

Ir-rwol tal-foresti fil-ħażna tal-karbonju huwa wkoll varjat, peress li l-karbonju ma jinħażinx biss fis-siġar u fil-ħamrija, iżda wkoll fil-prodotti bbażati fuq l-injam. F’dan is-sens, il-prodotti tal-injam dejjiema, bħall-bini u l-għamara ta’ kwalità għolja, huma l-aktar effettivi. Anke l-prodotti li ġejjin minn foresti b’tul ta’ ħajja iqsar iżommu l-kontenut tal-karbonju tagħhom, sakemm dawn jiġu rriċiklati. Barra minn hekk, meta materja prima rinnovabbli bbażata fuq il-foresti tintuża biex tissostitwixxi l-materja fossili, jiġi evitat ir-rilaxx tal-karbonju mill-ħażna tal-fossili.

3.6.

Il-KESE jappella wkoll sabiex il-vulnerabbiltà tal-foresti għat-tibdil fil-klima u l-ħtieġa għall-adattament jiġu indirizzati bir-reqqa, peress li t-tisħin jittrasforma l-kundizzjonijiet tas-siġar u l-organiżmi kollha u huwa akkumpanjat minn diżastri forestali kkawżati miż-żieda fin-nixfa, in-nirien, il-maltempati u l-pesti. Min-naħa l-oħra, il-foresti jikkontribwixxu għall-adattament għat-tibdil fil-klima billi jipprovdu protezzjoni kontra l-erożjoni, l-uqigħ tal-art u l-għargħar.

3.7.

Il-foresti, inklużi l-foresti ġestiti, huma kruċjali wkoll għall-bijodiversità, peress li dawn jipprovdu l-ħabitats tal-parti l-kbira tal-bijodiversità terrestri. Il-bijodiversità tista’ tiġi ppreservata b’modi differenti: permezz tal-protezzjoni ta’ speċijiet fil-periklu, il-ħolqien ta’ żoni protetti fejn l-attività tal-bniedem hija limitata jew saħansitra pprojbita, jew l-implimentazzjoni ta’ prattiki ta’ ġestjoni tal-foresti li jippermettu kemm iż-żamma tal-bijodiversità kif ukoll l-użu soċjoekonomiku tal-foresti.

3.8.

Meta wieħed iqis li l-maġġoranza tal-foresti huma ġestiti, il-KESE jenfasizza l-importanza ta’ approċċ integrat għall-ġestjoni tal-foresti u l-protezzjoni tal-bijodiversità, li jippermetti li l-funzjonijiet multipli tal-foresti jiġu kkombinati. Il-Kumitat jirrikonoxxi l-miżuri bbażati fuq is-suq u dawk volontarji għall-protezzjoni tal-bijodiversità u s-sekwestru tal-karbonju mis-sidien tal-foresti u japprova l-esplorazzjoni u l-iżvilupp tal-iskemi ta’ kreditu għal dawn il-miżuri.

3.9.

Kemm il-kapaċità tas-sekwestru tal-karbonju kif ukoll il-bijodiversità tal-foresti jvarjaw b’mod konsiderevoli fl-Istati Membri. Id-differenzi huma parzjalment relatati ma’ kundizzjonijiet naturali differenti u parzjalment jirriżultaw mill-mod ta’ ġestjoni tal-foresti u l-użu tagħhom tul iż-żmien. Il-ħtieġa li jiġu protetti u rrestawrati l-foresti għalhekk tvarja wkoll fl-UE, u dan għandu jiġi rikonoxxut meta jiġu ddeterminati l-foresti li għandhom jiġu rrestawrati jew protetti.

3.10.

Il-KESE jħeġġeġ sabiex tissokta r-riċerka fir-rigward tal-proċessi fiżiċi, kimiċi u bijoloġiċi tal-foresti u r-rabtiet bejn it-tibdil fil-klima, l-ekosistemi tal-foresti u l-attivitajiet tal-bniedem, sabiex jiġi żgurat li l-prattiki tal-ġestjoni tal-foresti jkunu bbażati fuq xjenza soda. Huwa importanti wkoll li d-data dwar l-istat tal-foresti tiġi mmonitorjata u kondiviża b’mod sistematiku, li jsir użu sħiħ mill-għodod u s-sistemi diġitali, filwaqt li jiġu żgurati l-protezzjoni u l-affidabbiltà adegwati tad-data.

3.11.

Il-KESE japprova l-inizjattiva li jitħawlu 3 biljun siġra bħala proġett ta’ dimostrazzjoni prattiku, inkluż l-ippjanar adegwat ta’ siti u speċijiet, l-allokazzjoni ta’ riżorsi umani u finanzjarji, it-tħawwil, il-ġestjoni, u l-monitoraġġ mill-qrib tal-iżviluppi u r-riżultati. Din l-afforestazzjoni ma tridx tirriżulta f’kompetizzjoni mal-użu tal-art għall-produzzjoni tal-ikel jew tinjora l-ħtieġa li jinżamm pajsaġġ miftuħ f’xi postijiet.

4. Kummenti speċifiċi: ir-rwol ekonomiku u soċjali tal-foresti

4.1.

Il-foresti jissodisfaw firxa wiesgħa ta’ ħtiġijiet ta’ kuljum billi jipprovdu materja prima għal prodotti industrijali u prodotti għall-konsumatur, spazji ta’ divertiment u ikel tajjeb għas-saħħa għal użu domestiku dirett. Għalhekk, il-foresti jaqdu rwol essenzjali kemm fil-bijoekonomija bbażata fuq l-injam kif ukoll f’dik mhux ibbażata fuq l-injam, kif ukoll jikkontribwixxu għas-saħħa u l-benesseri mentali.

4.2.

Il-bijoekonomija bbażata fuq il-foresti hija bbażata fuq diversi ktajjen tal-valur, li jkopru s-sidien tal-foresti u ħafna tipi ta’ industriji u servizzi, minn intraprendituri tal-magni tal-foresti u tat-trasport sa kumpaniji tal-ipproċessar tal-injam, u minn mikrointrapriżi lokali, kooperattivi u SMEs sa kumpaniji internazzjonali kbar. B’konsegwenza ta’ dan, il-bijoekonomija bbażata fuq il-foresti tipprovdi impjiegi f’ħafna oqsma u f’diversi postijiet, li huma importanti ferm għaż-żoni rurali.

4.3.

Il-biċċa l-kbira tal-injam tond fl-UE jintuża bħala materja prima industrijali (zkuk u polpa tal-injam), filwaqt li l-użu tal-injam għall-fjuwil ivarja b’mod konsiderevoli bejn l-Istati Membri (5). Ħlief fil-każ tal-karta tal-istampar, id-domanda globali hija prevista li tikber kemm għall-prodotti tradizzjonali kif ukoll għal dawk ġodda bbażati fuq l-injam. Il-KESE jirrakkomanda li jiġi żgurat li n-normi u l-istandards ma jfixklux, iżda pjuttost jinkoraġġixxu, l-użu ta’ prodotti u l-kostruzzjoni bbażati fuq l-injam, filwaqt li jiġi żgurat ukoll li l-konsumaturi jiġu infurmati b’mod korrett dwar il-preżenza possibbli ta’ materjali mhux tal-injam f’dawk il-prodotti permezz ta’ tikketta adegwata.

4.4.

Il-prattiki tajbin attwali jissuġġerixxu li tipi differenti ta’ siġar u l-partijiet differenti tas-siġar jintużaw għall-iskop u l-prodotti li huma l-aktar adatti għalihom u, b’dan il-mod, jiġġeneraw l-akbar valur miżjud mingħajr ma jinħlew ir-riżorsi naturali. Ħafna mill-enerġija bbażata fuq il-foresti hija prodotta minn żbir, residwi tal-qtugħ tas-siġar jew flussi sekondarji mix-xogħol tal-injam. L-impjanti tal-polpa huma eżempju tajjeb ta’ impjanti li jipproduċu l-elettriku u s-sħana bħala prodott sekondarju. Barra minn hekk, il-flussi laterali u r-residwi jintużaw bħala materja prima fi proċessi industrijali eżistenti u, dejjem aktar, għal bijoprodotti ġodda.

4.5.

Il-KESE jenfasizza l-importanza li jiġu żviluppati b’mod intensiv it-teknoloġiji u s-soluzzjonijiet għall-produzzjoni tal-bijomassa sostenibbli u reżiljenti għat-tibdil fil-klima, l-effiċjenza enerġetika u materjali, u l-prattiki tal-ekonomija ċirkolari tul il-ktajjen tal-valur ibbażati fuq il-foresti. It-teknoloġiji diġitali, inkluża l-IA, għandhom potenzjal konsiderevoli biex jappoġġjaw l-iżvilupp u l-ottimizzazzjoni tal-ġestjoni tal-foresti, il-proċessi industrijali, il-loġistika u l-interazzjoni bejn l-imsieħba tal-katina tal-provvista.

4.6.

L-aktar innovazzjonijiet estensivi jiġġeneraw materjali u prodotti ġodda, inklużi l-bijokimiċi, il-bijokarburanti avvanzati u l-fibri tat-tessuti, li wħud minnhom huma prodotti ta’ volum baxx b’valur miżjud għoli. Peress li ħafna drabi l-iżvilupp ta’ prodotti ġodda jitwettaq fil-kuntest tal-produzzjoni attwali, l-unitajiet ta’ produzzjoni tradizzjonali jwasslu għal ekosistemi tan-negozju ġodda li jinvolvu varjetà wiesgħa ta’ intrapriżi, b’mod partikolari l-SMEs.

4.7.

L-iżvilupp tal-ħiliet huwa prerekwiżit wieħed mit-tranżizzjoni diġitali u dik ekoloġika għall-attivitajiet ibbażati fuq il-foresti. Huwa wkoll mezz neċessarju biex jiġi żgurat li ħadd ma jitħalla jibqa’ lura. Id-domanda l-ġdida għall-ħiliet għandha tiġi kkunsidrata fit-taħriġ vokazzjonali u l-istudji universitarji, kif ukoll fl-organizzazzjoni tat-titjib tal-ħiliet u t-taħriġ mill-ġdid. Barra minn hekk, huma meħtieġa wkoll servizzi prattiċi ta’ konsulenza biex jgħinu lin-negozji, speċjalment lin-negozji ż-żgħar, jissodisfaw ir-rekwiżiti l-ġodda.

4.8.

Il-KESE jenfasizza r-rwol tad-djalogu soċjali fl-iżvilupp tal-ħiliet u s-saħħa, u s-sigurtà fuq il-post tax-xogħol. L-allokazzjoni tal-fondi tal-FSE+ għat-titjib ta’ impjiegi ta’ kwalità u kundizzjonijiet tax-xogħol adegwati fil-bijoekonomija bbażata fuq l-injam tista’ tgħin fil-ġlieda kontra l-faqar u tnaqqas il-migrazzjoni minn żoni rurali. It-tnaqqis tal-faqar jikkontribwixxi wkoll għat-tnaqqis tal-qtugħ illegali tal-injam, speċjalment għal skopijiet ta’ tisħin.

4.9.

Peress li l-impjiegi relatati mal-foresti huma ddominati mill-irġiel u peress li l-età medja tal-persuni f’dawn l-impjiegi hija relattivament għolja, huwa importanti li jiġu attirati aktar ħaddiema u intraprendituri nisa, kif ukoll żgħażagħ, fis-settur. Dan se jirrikjedi kooperazzjoni biex tiġi żviluppata l-immaġni tal-forestrija u l-industriji bbażati fuq il-foresti, u biex tiżdied is-sensibilizzazzjoni tal-pubbliku fir-rigward tal-opportunitajiet ipprovduti mill-bijoekonomija moderna. Hija meħtieġa wkoll komunikazzjoni soda tas-soċjetà dwar il-modi u l-prerekwiżiti għat-tisħiħ tal-vitalità u r-reżiljenza tal-foresti.

4.10.

Sabiex jiġi realizzat il-potenzjal tal-innovazzjoni u tal-impjiegi tal-bijoekonomija bbażata fuq il-foresti, jenħtieġ ambjent favorevoli għall-investimenti produttivi tul il-ktajjen tal-valur. Il-KESE jenfasizza wkoll il-ħtieġa għal infrastruttura adegwata, inkluż fiż-żoni rurali. Il-bijoekonomija bbażata fuq il-foresti teħtieġ infrastruttura tat-trasport li tissodisfa l-ħtiġijiet loġistiċi tal-forestrija u tal-produzzjoni u d-distribuzzjoni ta’ bijoprodotti bbażati fuq il-foresti. Infrastruttura diġitali adegwata hija prerekwiżit essenzjali ieħor tal-bijoekonomija moderna.

4.11.

Il-KESE jħeġġeġ lill-Istati Membri jużaw il-fondi tal-UE u l-fondi nazzjonali, inklużi l-fondi għall-iżvilupp rurali, biex itejbu l-bijoekonomija bbażata fuq il-foresti. Għandhom jiġu evitati skemi ta’ appoġġ li jxekklu jew ifixklu s-swieq tal-bijoekonomija, filwaqt li tingħata attenzjoni speċifika għas-sussidji eżistenti u inċentivi oħrajn għall-ħruq tal-injam.

4.12.

L-intrapriżi tal-UE jeħtieġu wkoll ambjent kummerċjali kompetittiv li jippermettilhom jesportaw prodotti u soluzzjonijiet sostenibbli relatati mal-foresti lejn pajjiżi oħrajn u jikkompetu b’suċċess mal-importazzjonijiet minn barra l-UE. Il-KESE jistieden lill-UE tippromovi l-istess regoli fis-swieq internazzjonali tal-bijoekonomija u tagħmel użu minn sħubijiet pan-Ewropej u internazzjonali u ftehimiet ta’ kummerċ barrani biex tippromovi l-ambizzjoni klimatika tal-UE u s-sostenibbiltà tal-użu tal-foresti barra mill-UE.

Brussell, it-8 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) L-Opinjoni tal-KESE dwar Rapport ta’ Progress tal-KE dwar l-Istrateġija tal-UE għall-Foresti (ĠU C 47, 11.2.2020, p. 87).

(2) https://forest.eea.europa.eu/news/summary-for-policy-makers-state-of-europe2019s-forests-2020

(3) http://www.fao.org/state-of-forests/en/

(4) https://ec.europa.eu/jrc/en/science-update/forest-based-bioeconomy-and-climate-change-mitigation-trade-offs-and-synergies

(5) https://ec.europa.eu/eurostat/documents/3217494/12069644/KS-FK-20-001-EN-N.pdf/a7439b01-671b-80ce-85e4-4d803c44340a?t=1608139005821

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/175

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li temenda d-Direttiva 2003/87/KE li tistabbilixxi sistema għall-iskambju ta’ kwoti ta’ emissjonijiet ta’ gassijiet serra ġewwa l-Unjoni, id-Deċiżjoni (UE) 2015/1814 dwar l-istabbiliment u l-funzjonament ta’ riżerva tal-istabbiltà tas-suq għall-iskema ta’ negozjar tal-emissjonijiet tal-gassijiet serra tal-Unjoni u r-Regolament (UE) 2015/757”

(COM(2021) 551 final — 2021/0211 (COD))

“Proposta għal Deċiżjoni tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li temenda d-Deċiżjoni (UE) 2015/1814 fir-rigward tal-ammont ta’ kwoti li għandhom jitqiegħdu fir-riżerva tal-istabbiltà tas-suq għall-iskema tal-Unjoni għan-negozjar ta’ kwoti ta’ emissjonijiet ta’ gassijiet serra sal-2030”

(COM(2021) 571 final — 2021/0202 (COD))

(2022/C 152/29)

Relatur:

Stefan BACK

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 13.9.2021 Kunsill, 20.9.2021
Bażi legali	Artikoli 192(1) u 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għall-Agrikoltura, l-Iżvilupp Rurali u l-Ambjent
Adottata fis-sezzjoni	25.11.2021
Adottata fil-plenarja	8.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	219/3/13

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jilqa’ l-ambizzjoni li jitħaffef u jiżdied it-tnaqqis tal-emissjonijiet tas-CO2 sabiex tintlaħaq konformità mal-objettivi stabbiliti fil-Liġi Ewropea dwar il-Klima u fil-Patt Ekoloġiku Ewropew u jappoġġja bis-sħiħ l-objettiv ġenerali ta’ tnaqqis ta’ 55 % tas-CO2 sal-2030 u ta’ ekonomija newtrali f’termini ta’ emissjonijiet tal-karbonju sal-2050.

1.2.

Il-KESE jappoġġja l-miżuri proposti u għal din ir-raġuni jqis li huwa estremament importanti li l-problemi inerenti fit-tranżizzjoni prevista jiġu indirizzati u solvuti b’mod adegwat. Fil-fehma tagħna, din hija kundizzjoni fundamentali għas-suċċess.

1.3.

Għalhekk, huwa importanti li l-effetti potenzjalment negattivi tal-miżuri proposti fuq il-kompetittività tal-industrija Ewropea u l-fornituri tas-servizzi, kemm fis-setturi b’użu intensiv tal-karbonju kif ukoll b’mod ġenerali, jiġu analizzati bir-reqqa u jittieħdu miżuri sabiex jiġu evitati, kemm jista’ jkun, l-effetti negattivi fuq l-ekonomija u l-effetti soċjali negattivi bħall-qgħad, il-faqar enerġetiku jew il-faqar relatat mal-mobbiltà.

1.4.

Il-KESE jinnota li r-riżorsi disponibbli għat-titjib tal-ħiliet u t-taħriġ mill-ġdid kif ukoll għas-soluzzjoni tal-effetti soċjali negattivi li jirriżultaw mill-proposta tal-ETS se jiddependu mid-destin tal-proposti li għadhom pendenti quddiem il-koleġiżlaturi, inkluż il-ħolqien ta’ Fond Soċjali għall-Klima. Il-KESE, filwaqt li japprova dawn il-proposti kif inhuma, xorta waħda jistaqsi jekk ir-riżorsi disponibbli humiex se jkunu biżżejjed anke jekk il-proposti ta’ finanzjament jiġu approvati mingħajr emendi sinifikanti.

1.5.

Jeħtieġ ukoll li jiġi kkunsidrat il-mod kif il-kwistjonijiet klimatiċi jiġu ttrattati madwar id-dinja u li jiġu evitati d-diverġenzi li jistgħu jqiegħdu lin-negozju Ewropew fi żvantaġġ. Il-KESE, f’dan il-kuntest, jirreferi għall-Opinjoni tiegħu dwar il-mekkaniżmu ta’ aġġustament tal-karbonju fil-fruntieri (CBAM), fost l-oħrajn.

1.6.

Il-pass mgħaġġel u l-livell għoli ta’ ambizzjoni tat-tnaqqis tas-CO2 u d-disponibbiltà mnaqqsa tal-kwoti tal-gassijiet serra se jfissru spejjeż ogħla għas-setturi kollha koperti mis-sistema tal-ETS. Filwaqt li xi setturi se jiġu protetti mis-CBAM (Mekkaniżmu ta’ Aġġustament tal-Karbonju fil-Fruntieri), dan se jinfluwenza b’mod negattiv il-kompetittività fis-suq dinji sakemm għadd sostanzjali ta’ stati ma jsegwux il-pożizzjoni ewlenija tal-UE, li għadha mhux magħrufa. Jistgħu jkunu meħtieġa miżuri ta’ appoġġ għall-esportazzjoni u l-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-ħtieġa li jinstabu soluzzjonijiet effiċjenti li jkunu kompatibbli mal-qafas tad-WTO, u għal din il-għan il-Kummissjoni Ewropea għandha tieħu azzjoni politika immedjata. Barra minn hekk, il-ftehimiet kummerċjali bilaterali kollha tal-UE jeħtieġ li jiġu modifikati b’mod li jirriflettu dan.

1.7.

Il-KESE jistaqsi wkoll jekk il-livell ogħla ta’ spejjeż ipprovokat mill-modifiki tal-ETS jistax ikollu effetti negattivi fuq il-prospetti ta’ rkupru wara l-kriżi tal-COVID-19.

1.8.

Il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-fatt li t-trasport marittimu huwa wieħed mis-setturi fejn it-tnaqqis tas-CO2 huwa partikolarment diffiċli u għali biex isir sal-2030; madankollu, is-settur ħabbar li ser isir newtrali għall-klima sal-2050. Il-Kummissjoni Ewropea għandha teżamina jekk l-inklużjoni ppjanata tat-trasport marittimu tistax twassal għal żieda ġenerali fil-prezz tal-kwoti tal-emissjonijiet b’riperkussjonijiet fuq is-setturi kollha tal-ETS.

1.9.

Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon, fil-prinċipju, il-proposta li tiġi estiża l-applikabbiltà tal-ETS għal bastimenti ta’ pajjiżi terzi u għal vjaġġi minn u lejn portijiet ta’ pajjiżi terzi, iżda jiġbed l-attenzjoni għall-ħidma li għaddejja fi ħdan l-OMI (Organizzazzjoni Marittima Internazzjonali) biex tinstab soluzzjoni globali fir-rigward tal-emissjonijiet tat-trasport marittimu u jħeġġeġ lill-UE taħdem b’mod attiv biex tinstab soluzzjoni fil-qafas tal-OMI.

1.10.

Fir-rigward tas-soluzzjoni magħżula għall-estensjoni tal-ETS għall-bini u t-trasport bit-triq fil-forma ta’ sistema parallela bid-distributuri tal-fjuwil bħala suġġetti ta’ skambjar, il-KESE jinnota li l-impatt ewlieni fuq dawk responsabbli għall-bini, għall-operaturi tat-trasport jew għas-sidien tal-karozzi tal-passiġġieri se jkun sinjal tal-prezz, sal-punt li d-distributur tal-fjuwil jippermetti lill-ispejjeż tal-iskambjar jinfluwenzaw il-prezz tal-fjuwil b’effetti konsiderevoli fuq l-unitajiet domestiċi/il-konsumaturi u l-kumpaniji.

1.11.

Billi f’dan il-każ l-atturi soġġetti għall-ETS mhumiex l-atturi proprja fis-setturi kkonċernati, jiġifieri, it-trasport bit-triq jew il-ġestjoni tal-bini, iżda d-distributuri tal-fjuwil, il-possibbiltajiet ta’ dawk fis-settur ikkonċernat li jinfluwenzaw is-sitwazzjoni tagħhom huma limitati ħafna u, f’ħafna każijiet, ineżistenti. Dak li jiġi introdott huwa sinjal tal-prezz, b’effetti simili għal, pereżempju, żieda fit-taxxa. Għalhekk, il-valur miżjud tas-soltu tas-sistema tal-ETS huwa fil-biċċa l-kbira nieqes.

1.12.

L-effetti tal-estensjoni għat-trasport bit-triq jistgħu jkunu partikolarment b’saħħithom fuq l-unitajiet domestiċi li, għal raġunijiet finanzjarji jew ta’ natura oħra, ma jistgħux jagħżlu vettura elettrika jew ta’ fjuwil alternattiv, jew għal trasport heavy duty, b’mod partikolari fir-rigward tat-trasport fuq distanzi twal, fejn s’issa, ma hija disponibbli l-ebda alternattiva reali għall-fjuwils fossili.

1.13.

Fir-rigward tal-estensjoni għat-trasport bit-triq, il-KESE jieħu nota li din il-miżura ġiet deċiża minkejja l-fehmiet xettiċi tas-settur privat, tat-trade unions u tal-NGOs. Dawn il-fehmiet jidhru li ftit li xejn kellhom piż meta mqabbla ma’ dawk ta’ ċittadini privati u l-qasam akkademiku. Peress li l-leġiżlazzjoni hija proċess politiku b’effetti fuq is-soċjetà, il-KESE huwa tal-fehma li, f’tali teħid tad-deċiżjonijiet, huwa kruċjali li jiġu kkunsidrati b’mod wiesa’ l-effetti fuq is-soċjetà, inklużi l-ekonomija u l-impjieg.

1.14.

Il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-fatt li n-navigazzjoni domestika, il-bini u t-trasport bit-triq fil-livell tal-UE ser jibqgħu soġġetti għar-Regolament dwar il-Kondiviżjoni tal-Isforzi (ESR) u li r-riżultati tal-ETS f’dawn is-setturi ser jgħoddu għall-isforzi tal-Istati Membri biex jissodisfaw l-obbligi tal-ESR. Is-settur tat-trasport huwa affettwat ukoll mill-istandards tal-emissjonijiet, u s-settur tal-bini huwa affettwat mid-dispożizzjonijiet dwar l-effiċjenza enerġetika, u t-tnejn li huma affettwati wkoll mid-Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli. Għalhekk, il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-ħtieġa li l-Kummissjoni u l-Istati Membri jittrattaw l-interfaċċja bejn is-sistemi b’mod trasparenti u bla xkiel.

1.15.

Il-KESE japprova l-proposta li jiġu aġġustati l-volumi u jittejbu l-istabbiltà u l-prevedibbiltà fir-rigward tar-Riżerva tal-Istabbiltà tas-Suq. Bl-istess mod, il-KESE jilqa’ l-ħolqien ta’ Riżerva tal-Istabbiltà tas-Suq inkluż fir-rigward tal-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet għat-trasport bit-triq u l-bini.

2. Kuntest

2.1.

Il-Kummissjoni ppreżentat iż-żewġ proposti li ġejjin li jaġġornaw u jestendu s-Sistema għall-Iskambju ta’ Kwoti tal-Emissjonijiet.

—

Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li temenda d-Direttiva 2003/87/KE li tistabbilixxi sistema għall-iskambju ta’ kwoti ta’ emissjonijiet ta’ gassijiet serra ġewwa l-Unjoni, id-Deċiżjoni (UE) 2015/1814 dwar l-istabbiliment u l-funzjonament ta’ riżerva tal-istabbiltà tas-suq għall-iskema ta’ negozjar tal-emissjonijiet tal-gassijiet serra tal-Unjoni u r-Regolament (UE) 2015/757, (COM(2021) 551 – 2021/0211 (COD)) (il-Proposta tal-EU ETS)

—

Proposta għal Deċiżjoni tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li temenda d-Deċiżjoni (UE) 2015/1814 fir-rigward tal-ammont ta’ kwoti li għandhom jitqiegħdu fir-riżerva tal-istabbiltà tas-suq għall-iskema tal-Unjoni għan-negozjar ta’ kwoti ta’ emissjonijiet ta’ gassijiet serra sal-2030, (COM(2021) 571 – 2021/0202 (COD)) (il-Proposta dwar l-Istabbiltà tas-Suq)

2.2.

Il-proposti huma parti mill-pakkett “Lesti għall-mira ta’ 55 %”, li huwa maħsub biex jistabbilixxi l-qafas regolatorju ħalli tintlaħaq il-mira stabbilita fil-Liġi dwar il-Klima biex jitnaqqsu l-emissjonijiet tas-CO2 b’mill-inqas 55 % sal-2030 meta mqabbla mal-1990 b’mod ġust, kosteffiċjenti u kompetittiv.

2.3.

Dan l-objettiv għandu jintlaħaq permezz ta’ tlettax-il proposta leġiżlattiva, li jitqiesu bħala interkonnessi u li fihom miżuri ta’ pprezzar, iffissar tal-miri, iffissar tal-istandards u appoġġ.

2.4.

Il-proposti inkwistjoni hawnhekk huma dawk maħsuba biex jistabbilixxu sistema aktar b’saħħitha għall-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet u jestendu l-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet għat-trasport marittimu, bit-triq u għall-bini. Aktar proposti dwar l-ETS fis-settur tal-avjazzjoni qed jiġu indirizzati f’Opinjoni separata.

2.5.

Il-proposti jorbtu mal-proposti għal Direttiva aġġornata dwar it-Tassazzjoni fuq l-Enerġija (1) u l-proposta għal Mekkaniżmu ta’ Aġġustament tal-Karbonju fil-Fruntieri (CBAM) (2). Hemm ukoll rabta mal-proposta għal Regolament li jistabbilixxi Fond Soċjali għall-Klima (3) li huwa maħsub biex jimmitiga l-impatti soċjali negattivi li jirriżultaw mill-proposta tal-ETS.

2.6.

Iż-żieda fil-mira għat-tnaqqis tal-emissjonijiet minn 43 % għal 61 % sal-2030 tfisser tnaqqis annwali akbar tal-emissjonijiet mill-perċentwal attwali ta’ 2,2 % għal dak ta’ 4,2 %. Dan għandu jseħħ permezz ta’ tnaqqis fl-għadd ta’ kwoti disponibbli kull sena. Fir-rigward ta’ dawk is-setturi li għandhom jiġu salvagwardjati mill-Mekkaniżmu ta’ Aġġustament tal-Karbonju fil-Fruntieri (CBAM) li ġie propost (siment, elettriku, fertilizzanti, ħadid u azzar u aluminju) mhu se jkun hemm l-ebda kwota bla ħlas wara li l-mekkaniżmu jkun ġie introdott kompletament b’mod gradwali. Dan se jkun ukoll il-każ fir-rigward tal-bini u t-trasport bit-triq fejn ma huwa mistenni l-ebda riskju ta’ rilokazzjoni tal-emissjonijiet tal-karbonju.

2.7.

Fir-rigward tal-estensjoni tas-sistema għall-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet għat-trasport bit-triq u għall-bini, hemm ukoll rabta mal-Proposta għal Regolament aġġornat dwar il-Kondiviżjoni tal-Isforzi (4).

3. Kummenti ġenerali

Il-proposta tal-ETS inġenerali

3.1.

Il-KESE jilqa’ l-ambizzjoni li jitħaffef u jiżdied it-tnaqqis tal-emissjonijiet tas-CO2 sabiex ikun hemm konformità mal-objettivi stabbiliti fil-Liġi Ewropea dwar il-Klima u fil-Patt Ekoloġiku Ewropew. Il-KESE jappoġġja bis-sħiħ l-objettiv ġenerali ta’ tnaqqis ta’ 55 % tas-CO2 sal-2030 u ekonomija newtrali għall-karbonju sal-2050. Il-KESE jappoġġja wkoll il-prinċipju ta’ min iniġġes iħallas. Kif muri wkoll mir-rapport reċenti tal-IPCC, huma meħtieġa miżuri urġenti u b’saħħithom biex jiġi mmitigat it-tibdil fil-klima.

3.2.

3.3.

Jeħtieġ ukoll li jiġi kkunsidrat il-mod kif il-kwistjonijiet klimatiċi jiġu ttrattati madwar id-dinja u li jiġu evitati d-diverġenzi li jistgħu jqiegħdu lin-negozju Ewropew fi żvantaġġ u/jew jikkawżaw problemi soċjali bħall-faqar enerġetiku jew relatat mal-mobbiltà. Il-KESE jesprimi dispjaċir li jidher li ngħatat ftit wisq attenzjoni lil dawn il-problemi u li s-soluzzjonijiet offruti ma jidhrux kompletament suffiċjenti.

3.4.

Fir-rigward tal-effetti soċjali, se jkun hemm ħtieġa ovvja għal taħriġ mill-ġdid u titjib tal-ħiliet biex il-forza tax-xogħol tkun tista’ tadatta u tissodisfa r-rekwiżiti l-ġodda fir-rigward ħiliet. Barra minn hekk, l-effetti fuq l-unitajiet domestiċi bħall-ispejjeż ogħla għall-elettriku u l-mobbiltà x’aktarx li jikkawżaw faqar enerġetiku u faqar relatat mal-mobbiltà; il-faqar relatat mal-mobbiltà huwa partikolarment prevalenti f’reġjuni mbiegħda skarsament popolati. Hemm pjani biex dawn il-problemi jiġu indirizzati permezz ta’ diversi miżuri ta’ mitigazzjoni li għandhom jiġu ffinanzjati l-aktar mid-dħul mill-ETS, inklużi dawk li huma responsabbli għalihom l-Istati Membri u dawk li huma maħsuba biex jiffinanzjaw il-Fond Soċjali għall-Klima propost. Il-KESE jieħu nota li r-riżorsi disponibbli għas-soluzzjoni ta’ dawk il-problemi se jiddependu mid-destin tal-proposti li għadhom pendenti quddiem il-koleġiżlaturi. Il-KESE jemmen li l-ispejjeż biex jiġu indirizzati dawn il-problemi ser ikunu konsiderevoli u jdumu fit-tul. Il-KESE għalhekk jistaqsi wkoll jekk ir-riżorsi disponibbli humiex se jkunu biżżejjed anke jekk il-proposti ta’ finanzjament jiġu approvati mingħajr emendi sinifikanti, meta jitqies in-numru ta’ persuni involuti u ż-żmien meħtieġ għat-tranżizzjoni prevista.

3.5.

Il-pass mgħaġġel u l-livell għoli ta’ ambizzjoni tat-tnaqqis tas-CO2 u d-disponibbiltà mnaqqsa tal-kwoti tal-gassijiet serra, filwaqt li jġibu benefiċċji ambjentali, se jfissru wkoll spejjeż ogħla għas-setturi kollha koperti mis-sistema tal-ETS. Filwaqt li l-effetti fuq l-ispejjeż se jitnaqqsu bid-disponibbiltà ta’ kwoti bla ħlas u għal xi setturi permezz tas-CBAM, dawn il-miżuri mhux se japplikaw għas-setturi kollha li jużaw l-enerġija f’diversi proċessi u li se jiffaċċjaw kompetizzjoni minn pajjiżi terzi fis-suq intern. Barra minn hekk, dawn il-miżuri mhux se jipproteġu lill-intrapriżi tal-UE minn żvantaġġ kompetittiv fis-swieq esterni, minħabba ż-żieda fil-livell tal-ispejjeż.

3.6.

Il-KESE jiġbed l-attenzjoni wkoll għall-fatt li għadha miftuħa l-kwistjoni jekk il-prodotti b’emissjonijiet żero humiex se jsiru attraenti biżżejjed biex jikkumpensaw għad-differenza fl-ispejjeż ikkawżata mill-ETS jew jekk il-miżuri b’effetti ta’ spejjeż ekwivalenti għal dawk tal-ETS humiex se jiġu introdotti b’mod ġenerali fis-swieq dinjija. Jekk dan ma jkunx il-każ, il-kompetittività tan-negozju Ewropew fis-swieq dinjija tista’ ssir problematika.

Dan iqajjem il-kwistjoni dwar jekk il-prodotti jew is-servizzi li għandhom jiġu esportati lejn pajjiżi terzi għandhomx jiġu eżentati mill-ETS jew jekk għandhomx jiġu kkunsidrati miżuri oħrajn ta’ appoġġ. Jidher dubjuż jekk l-appoġġ għall-innovazzjoni, li jidher li huwa l-unika miżura ta’ appoġġ kompatibbli mal-qafas tad-WTO, huwiex biżżejjed biex isolvi problema possibbli ta’ kompetittività.

3.7.

Mistoqsija oħra hija jekk il-livell ogħla ta’ spejjeż ipprovokat mill-modifiki tal-ETS jistax ikollu effetti negattivi fuq il-prospetti ta’ rkupru wara l-kriżi tal-COVID-19. Il-KESE jistaqsi jekk dan ir-riskju tqiesx biżżejjed.

3.8.

Il-KESE jinnota b’sodisfazzjon li l-proposta tal-ETS tipprevedi li d-dħul tas-sistema tal-ETS jintuża b’diversi modi, permezz tar-riżorsi proprji tal-Kummissjoni jew skont id-dispożizzjonijiet dwar l-użu tad-dħul mill-Istati Membri, biex tiġi promossa s-sostenibbiltà, inklużi l-effetti soċjali fuq it-tranżizzjoni għal soċjetà newtrali għall-karbonju.

3.9.

Il-KESE jenfasizza li l-kummenti ta’ hawn fuq m’għandhomx jitqiesu li jixħtu dubju fuq il-ħtieġa urġenti għal azzjoni biex jittaffew l-effetti negattivi tal-emissjonijiet fuq il-klima, iżda bħala twissija rigward ir-riskju ta’ effetti negattivi, kemm soċjalment kif ukoll fuq il-kompetittività, jekk kwistjonijiet bħal dawk imsemmija hawn fuq ma jiġux indirizzati u solvuti.

Estensjoni tat-trasport marittimu

3.10.

Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon il-fatt li l-bastimenti kollha li jaslu fil-portijiet tal-UE jew li jitilqu minnhom se jkunu soġġetti għall-istess regoli. Madankollu, il-livell tal-ispiża tas-sidien jew tal-operaturi tal-bastimenti tal-UE li kieku jkunu jagħmlu parti mill-ambitu tal-ETS jista’ jkun ogħla minn dak tal-kompetituri mhux tal-UE, li, f’ċerti każijiet, inaqqsu wkoll l-ispejjeż tagħhom permezz tad-dumping soċjali. Jeħtieġ li l-UE tagħti attenzjoni lill-effetti ta’ kompetittività mnaqqsa tas-settur tat-tbaħħir tal-UE.

3.11.

Għandu jitqies ukoll li t-trasport marittimu huwa wieħed mis-setturi fejn it-tnaqqis tas-CO2 huwa partikolarment diffiċli u għali u li, għalhekk, l-inklużjoni tat-trasport marittimu tista’ tipprovoka żieda ġenerali fil-prezz tal-kwoti tal-emissjonijiet li jkollha riperkussjonijiet fuq il-kompetittività tas-setturi tal-ETS b’mod ġenerali.

3.12.

Skont il-proposta tal-ETS, l-iskambjar tal-ETS fis-settur marittimu huwa limitat għal bastimenti b’tunnellaġġ gross ta’ aktar minn 5 000 tunnellata grossa f’konformità mar-Regolament (UE) 2015/757 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (5) dwar il-monitoraġġ, ir-rappurtar u l-verifika ta’ emissjonijiet tad-diossidu tal-karbonju mit-trasport marittimu. Dan jista’ jipprovoka effetti perversi fil-forma ta’ bini ġdid u estiż ta’ bastimenti li jiżnu inqas minn 5 000 tunnellata jew ta’ rikostruzzjoni ta’ bastimenti biex jgħaddu taħt il-limitu ta’ 5 000 tunnellata grossa. Soluzzjoni raġonevoli tkun li jitbaxxa l-livell limitu b’mod konsiderevoli, u li l-ETS tapplika għal – pereżempju – bastimenti ta’ aktar minn 400 tunnellata grossa. Soluzzjoni oħra tista’ tkun li jiġi adattat l-obbligu ta’ monitoraġġ kif imiss.

3.13.

Filwaqt li jilqa’ fil-prinċipju l-proposta li tiġi estiża l-applikabbiltà tal-ETS għal bastimenti ta’ pajjiżi terzi u għal vjaġġi minn u lejn portijiet ta’ pajjiżi terzi, il-KESE madankollu jiġbed l-attenzjoni għall-ħidma li għaddejja fi ħdan l-OMI biex tinstab soluzzjoni globali fir-rigward tal-emissjonijiet tat-trasport marittimu u jħeġġeġ lill-UE taħdem b’mod attiv biex tinstab soluzzjoni fil-qafas tal-OMI.

Bini u estensjoni tat-trasport bit-triq f’sistema parallela

3.14.

Is-soluzzjoni magħżula fil-forma ta’ sistema parallela mad-distributuri tal-fjuwil bħala suġġetti tal-iskambjar tfisser li l-impatt ewlieni fuq dawk responsabbli għall-bini, għall-operaturi tat-trasport jew għas-sidien tal-karozzi tal-passiġġieri se jkun sinjal tal-prezz, sal-punt li d-distributur tal-fjuwil jippermetti l-ispejjeż tal-iskambjar jinfluwenzaw il-prezz tal-fjuwil. Jekk dan iseħħ, l-effetti jistgħu jkunu konsiderevoli kemm fuq l-unitajiet domestiċi/il-konsumaturi kif ukoll fuq il-kumpaniji.

3.15.

3.16.

L-effetti jistgħu jkunu partikolarment b’saħħithom fuq l-unitajiet domestiċi li, għal raġunijiet finanzjarji jew ta’ natura oħra, ma jistgħux jagħżlu vettura elettrika jew ta’ fjuwil alternattiv, jew għal trasport heavy duty fejn, b’mod partikolari fir-rigward tat-trasport fuq distanzi twal, s’issa, ma hemm l-ebda alternattiva reali għall-fjuwils fossili disponibbli.

3.17.

Biż-żieda fid-domanda, il-prezzijiet tal-fjuwils alternattivi x’aktarx li jiżdiedu, b’mod partikolari meta wieħed iżomm f’moħħu l-leġiżlazzjoni stretta dwar il-fjuwils rinnovabbli, li tillimita d-disponibbiltà u li twassal għal spejjeż ogħla.

3.18.

Karatteristika essenzjali, u valur miżjud essenzjali tal-ETS, jidhru li huma li tħeġġeġ lill-atturi fis-setturi kkonċernati jieħdu azzjoni biex inaqqsu l-piżijiet imposti mis-sistema billi jibdlu l-imġiba tagħhom jew jiżviluppaw b’diversi modi. Billi f’dan il-każ l-atturi soġġetti għall-ETS mhumiex l-atturi proprja fis-setturi kkonċernati, jiġifieri, it-trasport bit-triq jew il-ġestjoni tal-bini, iżda d-distributuri tal-fjuwil, il-possibbiltajiet ta’ dawk fis-settur ikkonċernat li jinfluwenzaw is-sitwazzjoni tagħhom huma limitati ħafna u, f’ħafna każijiet, ineżistenti. Dak li jiġi introdott huwa sinjal tal-prezz, b’effetti simili għal, pereżempju, żieda fit-taxxa. Għalhekk, il-valur miżjud tas-soltu tas-sistema tal-ETS huwa fil-biċċa l-kbira nieqes.

L-interfaċċa bejn l-ETS fit-trasport marittimu, il-bini u t-trasport bit-triq u r-Regolament (UE) 2018/842 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (6) dwar il-Kondiviżjoni tal-Isforzi (ESR)

3.19.

Il-KESE jinnota li n-navigazzjoni domestika, il-bini u t-trasport bit-triq il-livell tal-UE ser jibqgħu soġġetti għall-ESR u li dawn is-setturi se jkunu affettwati wkoll minn regolamenti ġodda oħra marbutin mal-pakkett “lesti għall-mira ta’ 55 %”; eż. permezz tal-proposti tad-Direttiva dwar l-Effiċjenza Enerġetika (7), id-Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli (8) u r-rekwiżiti tal-emissjonijiet għall-vetturi bil-mutur. Dan jidher li jfisser li l-livelli tal-emissjonijiet li jirriżultaw mill-ETS f’dawk is-setturi se jgħoddu mal-isforzi tal-Istati Membri biex jissodisfaw l-obbligi tal-ESR. Dan jidher li jfisser ukoll li l-Istati Membri jżommu l-kapaċità regolatorja li jimponu aktar obbligi fuq dawk is-setturi biex jgħinu fil-kisba tal-obbligi tagħhom skont l-ESR, u d-dispożizzjonijiet tal-ESR dwar il-flessibbiltà u l-ġustizzja japplikaw fl-istess ħin. Għalhekk, il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-importanza li l-Kummissjoni u l-Istati Membri jittrattaw l-interfaċċa bejn iż-żewġ sistemi b’mod trasparenti u bla xkiel.

Il-Proposta dwar l-Istabbiltà tas-Suq

3.20.

Il-KESE jieħu nota tal-aġġustament tal-kalkolu tal-għadd totali ta’ kwoti biex ir-Riżerva tal-Istabbiltà tas-Suq tkun tista’ tittratta wkoll is-settur tal-avjazzjoni u marittimu kif ukoll l-emenda tal-hekk imsejħa rata ta’ dħul biex jiġi introdott element ta’ flessibbiltà billi tinħoloq riżerva ta’ stabbiltà tas-suq buffer.

3.21.

Bl-istess mod, il-KESE jilqa’ l-ħolqien ta’ Riżerva tal-Istabbiltà tas-Suq, inkluż fir-rigward tal-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet għat-trasport bit-triq u l-bini.

3.22.

Il-KESE jinnota bi pjaċir l-emendi għad-Deċiżjoni (UE) 2015/1814 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (9) dwar ir-Riżerva tal-Istabbiltà tas-Suq u l-intenzjoni li jitqiesu l-ħtiġijiet tal-avjazzjoni u tat-trasport marittimu kif ukoll il-bini u t-trasport bit-triq. Il-KESE japprezza l-objettiv li jittejbu l-prevedibbiltà u l-istabbiltà fir-rigward tad-disponibbiltà tal-kwoti. Bl-istess mod, il-KESE jinnota bi pjaċir il-proposta li jiġi estiż l-irduppjar tal-perċentwali u tal-kwoti sabiex ikunu jistgħu jiġu permessi għadd suffiċjenti ta’ kwoti fir-Riżerva tal-Istabbiltà tas-Suq.

Brussell, it-8 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) https://eur-lex.europa.eu/legal-content/MT/TXT/?uri=CELEX%3A52021PC0563

(2) https://eur-lex.europa.eu/legal-content/MT/TXT/?uri=CELEX%3A52021PC0564&qid=1634050477623

(3) https://eur-lex.europa.eu/legal-content/MT/TXT/?uri=CELEX:52021PC0568

(4) https://eur-lex.europa.eu/legal-content/MT/TXT/?uri=COM%3A2021%3A555%3AFIN

(5) Ir-Regolament (UE) 2015/757 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tad-29 ta’ April 2015 dwar il-monitoraġġ, ir-rappurtar u l-verifika ta' emissjonijiet tad-diossidu tal-karbonju mit-trasport marittimu, u li jemenda d-Direttiva 2009/16/KE (ĠU L 123, 19.5.2015, p. 55).

(6) Ir-Regolament (UE) 2018/842 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-30 ta’ Mejju 2018 dwar it-tnaqqis annwali vinkolanti tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra mill-Istati Membri mill-2021 sal-2030 li jikkontribwixxi għall-azzjoni klimatika biex jiġu onorati l-impenji li saru fil-Ftehim ta’ Pariġi, u li jemenda r-Regolament (UE) Nru 525/2013 (ĠU L 156, 19.6.2018, p. 26).

(7) COM(2021) 558 final.

(8) COM(2021) 557 final.

(9) Id-Deċiżjoni (UE) 2015/1814 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-6 ta’ Ottubru 2015 dwar l-istabbiliment u l-funzjonament ta' riżerva tal-istabbiltà tas-suq għall-iskema ta’ skambju tal-emissjonijiet tal-gassijiet serra tal-Unjoni u li temenda d-Direttiva 2003/87/KE (ĠU L 264, 9.10.2015, p. 1).

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/181

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill l-istabbiliment ta’ mekkaniżmu ta’ aġġustament tal-karbonju fil-fruntiera”

(COM(2021) 564 final — 2021/0214 (COD))

(2022/C 152/30)

Relatur:	Andrés BARCELÓ DELGADO
Korelatur:	John COMER

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 13.9.2021 Kunsill, 21.9.2021
Bażi legali	Artikoli 192(1) u 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għall-Agrikoltura, l-Iżvilupp Rurali u l-Ambjent
Adottata fis-sezzjoni	25.11.2021
Adottata fil-plenarja	8.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	179/3/7

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jilqa’ l-proposta tal-Kummissjoni li tistabbilixxi Mekkaniżmu ta’ Aġġustament tal-Karbonju fil-Fruntieri (CBAM) bil-għan li titqajjem sensibilizzazzjoni dwar l-ambizzjoni klimatika tal-UE u li jiġu stabbiliti ekwivalenti ta’ kompetizzjoni fi ħdan is-Suq Uniku.

1.2.

Il-KESE jitlob li l-valutazzjoni tal-impatt tiġi estiża għall-attivitajiet ta’ esportazzjoni tas-setturi inklużi fil-kamp ta’ applikazzjoni tas-CBAM. L-UE jeħtiġilha tkompli ssegwi l-ambizzjoni klimatika tagħha iżda, fl-istess ħin, jeħtieġ li tiggarantixxi lill-industrija Ewropea kundizzjonijiet ekwi fix-xena internazzjonali billi tippermettilha tikkompeti fis-suq uniku u tesporta lejn is-swieq internazzjonali.

1.3.

Il-KESE jħeġġeġ lil-leġiżlaturi tal-UE jesploraw kif jittrattaw l-esportazzjonijiet sabiex jippermettu lill-industrija tal-UE tibqa’ kompetittiva fis-swieq internazzjonali. Il-KESE jirrakkomanda valutazzjoni tal-impatt biex jinstab kif ir-regoli tad-WTO jridu jiġu interpretati jew adattati b’tali mod li jappoġġjaw l-għanijiet u l-effiċjenza tas-CBAM sabiex jikkontribwixxu għall-evitar tal-emissjonijiet industrijali tas-CO2 madwar id-dinja.

1.4.

Ħafna suġġetti importanti se jkollhom bżonn ta’ aktar żvilupp permezz ta’ atti delegati għall-implimentazzjoni. Għalhekk, meta jitqies dan il-punt flimkien ma’ dak preċedenti, huwa kważi impossibbli li jiġi spjegat x’se jkunu l-konsegwenzi tal-implimentazzjoni għal kull settur tal-manifattura. Dubji dwar diversi dettalji ewlenin tar-Regolament propost jagħmluha diffiċli li jiġi vvalutat sakemm il-proċess leġiżlattiv ikompli jagħmel progress. Madankollu, iridu jiġu evitati kundizzjonijiet ta’ qafas inċerti, speċjalment meta jiġi vvalutat is-CO2 fir-rigward tal-importazzjonijiet, sabiex ma jiddgħajfux il-miżuri proattivi u antiċipatorji li jittieħdu mill-kumpaniji Ewropej biex jipproteġu l-klima.

1.5.

Il-KESE jitlob lil-leġiżlaturi Ewropej jallokaw direttament id-dħul mis-CBAM biex jappoġġaw it-tranżizzjoni industrijali tas-setturi affettwati. Xi setturi ekonomiċi li jbatu minn kompetizzjoni inġusta fil-qasam tal-klima jistgħu jeħtieġu appoġġ addizzjonali, b’rikonoxximent tal-isforzi tagħhom, peress li jistgħu jsiru inqas kompetittivi meta mqabbel ma’ dawk li ma jinternalizzawx l-impronta klimatika/ambjentali.

1.6.

Il-KESE jħeġġeġ lill-Unjoni Ewropea tgħin lill-pajjiżi inqas żviluppati jtejbu l-kapaċitajiet teknoloġiċi tagħhom, biex jiġi evitat ir-riskju ta’ ċirkomvenzjoni tas-CBAM.

1.7.

Verifika tajba tal-emissjonijiet reali inkorporati fi prodotti importati se tkun kruċjali għal użu ġust tas-CBAM. Il-KESE jirrakkomanda li l-Kummissjoni tistabbilixxi talbiet speċifiċi lill-korpi ta’ verifika awtorizzati.

1.8.

Il-Kumitat jinnota l-ħtieġa ta’ impronta industrijali b’saħħitha fl-Ewropa li hija kompletament kompetittiva, u responsabbli għall-klima.

1.9.

B’mod parallel għal-proċedura leġiżlattiva, il-Kummissjoni hija mitluba twettaq studju tal-impatt dwar l-effetti possibbli tal-implimentazzjoni tas-CBAM tul il-katina tal-valur.

1.10.

L-introduzzjoni tas-CBAM se tikkawża bidla kbira fis-sistema kummerċjali dinjija. L-UE jeħtiġilha tieħu l-passi meħtieġa kollha biex tiżgura li s-CBAM ma jwassalx għal żieda fl-emissjonijiet ta’ gassijiet b’effett ta’ serra f’partijiet oħra tad-dinja bil-potenzjal li jkun hemm emissjonijiet globali supplimentari. Is-CBAM ma għandu bl-ebda mod iwassal għad-deindustrijalizzazzjoni tal-UE. L-UE jeħtiġilha tibbilanċja l-ambizzjoni klimatika tagħha mal-fatt reali li t-tnaqqis tal-emissjonijiet tal-gassijiet b’effett ta’ serra huwa kwistjoni globali.

1.11.

Id-dimensjoni politika tas-CBAM ma ġietx enfasizzata biżżejjed. Id-deċiżjonijiet finali dwar is-CBAM fil-biċċa l-kbira se jkunu bbażati mhux biss fuq diskussjonijiet fl-UE iżda wkoll fuq in-negozjati li se jkunu meħtieġa mal-imsieħba kummerċjali biex jaqblu dwar eżitu u jevitaw kunflitt kummerċjali.

1.12.

1.13.

Is-CBAM se jappoġġja kemm l-ambizzjoni klimatika tal-UE kif ukoll impronta industrijali futura aktar b’saħħitha fl-Ewropa. Riskji ovvji, bħal diffikultajiet fil-verifika tal-informazzjoni pprovduta dwar l-emissjonijiet ta’ CO2 minn pajjiżi terzi u ċirkomvenzjoni possibbli, iridu jitqiesu fl-implimentazzjoni tas-CBAM, matul u wara l-perjodu ta’ tranżizzjoni.

2. Sinteżi tal-Proposta tal-Kummissjoni

2.1.

Fl-14 ta’ Lulju, il-Kummissjoni ppubblikat il-pakkett “Lesti għall-Mira ta’ 55 %”: Nilħqu l-Mira Klimatika tal-UE għall-2030 fi Triqitna lejn in-Newtralità Klimatika” (1). Dan jinkludi proposta dwar il-Mekkaniżmu ta’ Aġġustament tal-Karbonju fil-Fruntieri (CBAM) (2), li hija marbuta mill-qrib mar-reviżjoni tad-Direttiva dwar is-Sistema għall-Iskambju ta’ Kwoti tal-Emissjonijiet (ETS) (3). Il-pakkett “Lesti għall-Mira ta’ 55 %” huwa riżultat tal-Komunikazzjoni dwar il-Patt Ekoloġiku Ewropew (4), li ġiet ippreżentata fil-15 ta’ Diċembru 2019.

2.2.

Il-proposta tipprevedi “ETS nozzjonali” li għandha tiġi applikata għall-importazzjonijiet ta’ diversi prodotti industrijali u tal-elettriku. Is-setturi koperti fl-ewwel fażi huma: is-siment, l-azzar, il-fertilizzanti, l-aluminju u l-elettriku.

2.3.

Għal dawk il-materjali bi pproċessar downstream aktar intensiv, il-proposta diġà tinkludi ħafna prodotti downstream. Madankollu, hemm referenza għal “prodotti kumplessi” li tista’ twessa’ l-kamp ta’ applikazzjoni tal-proposta.

2.4.

Il-piż amministrattiv tas-CBAM jaqa’ fuq il-Kummissjoni, l-Istati Membri u l-importaturi fis-suq tal-UE.

2.5.

L-“ETS nozzjonali” tirrifletti l-ETS attwali b’xi differenzi ewlenin: iċ-ċertifikati tal-emissjonijiet mhux se jkunu kummerċjabbli u l-importaturi se jkollhom iċedu dawk iċ-ċertifikati bil-prezz attwali tas-CO2 fl-UE, abbażi tal-emissjonijiet inkorporati fil-prodotti li għandhom jiġu importati fl-UE.

2.6.

Il-lista ta’ setturi u prodotti koperti mis-CBAM hija speċifikata fl-Anness I tal-proposta. Il-Kummissjoni twessa’ l-kamp ta’ applikazzjoni tas-CBAM għal prodotti ġodda jekk tidentifika riskju serju ta’ ċirkomvenzjoni. Proposta tal-Kummissjoni biex jiġu inklużi setturi jew prodotti ġodda se tgħaddi mill-proċess leġiżlattiv sħiħ.

2.7.

Is-sistema proposta tqis biss l-emissjonijiet diretti (il-Kamp ta’ applikazzjoni 1), u mhux l-emissjonijiet indiretti marbuta mal-enerġija (l-elettriku jew it-tisħin) (il-Kamp ta’ applikazzjoni 2), jew l-emissjonijiet indiretti ta’ prodotti fil-katina tal-valur downstream, iżda tinkludi emissjonijiet limitati tal-katina tal-valur upstream (mhux inkluż it-trasport jew il-katina tal-valur korporattiva) (il-Kamp ta’ applikazzjoni 3) permezz tal-kunċett ta’ “oġġetti kumplessi”. Kif din se taħdem mhuwiex dettaljat sew fil-proposta u dan se jiġi stabbilit mill-Kummissjoni permezz ta’ atti ta’ implimentazzjoni.

2.8.

Il-kamp ta’ applikazzjoni ġeografiku jkopri l-pajjiżi terzi kollha barra mill-unjoni doganali ħlief dawk inklużi fl-sistema tal-UE għall-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet (EU ETS) attwali jew il-pajjiżi “akkoppjati” mal-EU ETS. Miżuri speċifiċi huma inklużi biex jitqies il-prezz tal-karbonju mitlub f’diversi pajjiżi terzi.

2.9.

Is-CBAM huwa differenti mill-ETS peress li s-CBAM se jkun iffukat fuq prodotti (b’kodiċijiet speċifiċi tan-Nomenklatura Magħquda (NM)), filwaqt li l-ETS hija ffukata fuq l-installazzjonijiet.

2.10.

L-għan aħħari tas-CBAM huwa sostituzzjoni gradwali tal-allokazzjoni bla ħlas attwali fis-setturi koperti. Wara l-“perjodu ta’ tranżizzjoni ta’ tliet snin”, l-allokazzjoni bla ħlas se titneħħa gradwalment mill-2026 b’rata ta’ 10 % fis-sena għal għaxar snin, kif previst bħalissa fil-proposta tal-Kummissjoni. Id-dettalji dwar il-progress tat-tneħħija gradwali tal-allokazzjoni bla ħlas għas-setturi involuti mhumiex inklużi fil-proposta dwar is-CBAM iżda fir-rieżami tad-Direttiva dwar l-ETS.

2.11.

Is-CBAM se jqis l-allokazzjonijiet bla ħlas mogħtija lill-industrija tal-UE biex tiġi evitata protezzjoni doppja. L-atti ta’ implimentazzjoni tal-Kummissjoni se jistabbilixxu l-metodoloġija li għandha tapplika biex jiġi kkalkolat il-livell tas-CBAM għal kull prodott.

2.12.

Ir-regoli biex jiġu ddeterminati l-emissjonijiet inkorporati fil-prodotti huma ġenerali, b’approċċ speċifiku u simplifikat għall-importazzjonijiet tal-elettriku.

2.13.

Il-Kummissjoni taħseb li se tkun meħtieġa fażi tranżitorja ta’ tliet snin biex jiġi rfinat il-kalkolu tal-emissjonijiet inkorporati u biex jiġi ddeterminat min se jkunu l-verifikaturi akkreditati ta’ dawk l-emissjonijiet. Reviżjoni ġenerali tas-sistema trid titwettaq fl-2025 qabel it-tieni fażi tas-CBAM.

2.14.

Id-dħul mis-CBAM se jinġabar mill-awtoritajiet nazzjonali, li fil-prinċipju se jħallsuhom lit-Teżor tal-UE, wara li titnaqqas l-ispiża amministrattiva assoċjata mal-ġestjoni tal-proċeduri.

2.15.

Il-proposta tipprevedi fażi ta’ prova amministrattiva ta’ tliet snin (2023-2025) mingħajr konsegwenzi ekonomiċi. L-importaturi se jkollhom iwettqu xi proċeduri ta’ rapportar, mingħajr ma jkollhom jivverifikaw l-emissjonijiet inkorporati, ikunu awtorizzati minn qabel jew ikollhom iħallsu għaċ-ċertifikati fir-rigward tal-prodotti importati.

3. Kummenti ġenerali

3.1.

Il-Kummissjoni, immexxija mid-DĠ TAXUD, għamlet xogħol tajjeb fl-abbozzar tal-proposta, filwaqt li qieset il-ħtieġa li tiġi kkombinata l-espansjoni tal-ambizzjoni klimatika tal-UE u l-ħtieġa li jiġi evitat ir-riskju ta’ rilokazzjoni tal-emissjonijiet tal-karbonju.

3.2.

Il-proposta tidher li ġiet ippreżentata mingħajr ma ġew identifikati xi teknikalitajiet li se jiġu deċiżi mill-Kummissjoni matul l-ewwel fażi (il-perjodu ta’ ttestjar). Kemm il-Kunsill kif ukoll il-Parlament huma impenjati li jniedu s-CBAM fl-2023, li hija skeda ristretta.

3.3.

Ħafna suġġetti importanti se jkollhom bżonn ta’ aktar żvilupp permezz ta’ atti delega għall-implimentazzjoni. Għalhekk, meta jitqies dan il-punt flimkien ma’ dak preċedenti, huwa kważi impossibbli li jiġi spjegat x’se jkunu l-konsegwenzi tal-implimentazzjoni għal kull settur tal-manifattura. Dubji dwar diversi dettalji ewlenin tar-Regolament propost jagħmluha diffiċli li jiġi vvalutat sakemm il-proċess leġiżlattiv ikompli jagħmel progress. Madankollu, iridu jiġu evitati kundizzjonijiet ta’ qafas inċerti, speċjalment meta jiġi vvalutat is-CO2 fir-rigward tal-importazzjonijiet, sabiex ma jiddgħajfux il-miżuri proattivi u antiċipatorji li jittieħdu mill-kumpaniji Ewropej biex jipproteġu l-klima.

3.4.

Fir-rigward tal-importazzjonijiet tal-elettriku, mhuwiex ċar jekk il-Kummissjoni vvalutatx sew l-impatt fuq il-prezz tal-elettriku fis-suq tal-elettriku tal-UE u kif dan jiġġenera spejjeż ogħla għall-konsumaturi, u, għalhekk, jiżdied ir-riskju ta’ rilokazzjoni tal-emissjonijiet tal-karbonju fost is-setturi intensivi fl-elettriku. Ma għandux jintesa li l-konsum tal-elettriku mhuwiex meqjus għall-fini tal-kalkolu tal-impronta tal-karbonju tal-prodotti importati (5).

3.5.

L-industrija Ewropea hija orjentata lejn l-esportazzjoni u jekk, bħala konsegwenza tas-CBAM, ikollha xi protezzjoni kontra l-importazzjonijiet iżda ma tkunx tista’ tikkompeti fis-swieq internazzjonali, in-nuqqas ta’ kompetittività se jkun konsiderevoli u l-Ewropa mhux se tkun tista’ tibqa’ tattira investimenti industrijali.

3.6.

Sostituzzjoni rapida ħafna tal-miżuri eżistenti ta’ rilokazzjoni tal-emissjonijiet tas-CO2 bis-CBAM il-ġdid twassal għal inċertezza sinifikanti, u tfixkel id-deċiżjonijiet ta’ investiment fit-tul li diġà ttieħdu abbażi tal-miri għall-2030 li ġew riveduti reċentement. Dan jista’ jnaqqas ukoll il-kapaċità tal-industrija li tinvesti f’teknoloġiji b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju u jsir ostaklu għall-kompetizzjoni għall-aċċess għal swieq terzi. Għalhekk, fejn ikun meħtieġ, ir-rata attwali ta’ kwoti bla ħlas għandha tinżamm inizjalment sabiex l-industriji koperti mis-CBAM ikunu jistgħu jsiru aktar effiċjenti fl-użu tal-karbonju, segwita minn tnaqqis gradwali fil-kwoti bla ħlas, kif ikun xieraq, biex tiġi ffaċilitata aktar dekarbonizzazzjoni.

3.7.

Il-kompetittività u l-effetti fuq il-prezzijiet fuq il-katina tal-valur għandhom jiġu vvalutati bir-reqqa biex jiġi limitat l-impatt, speċjalment f’setturi ta’ esportazzjoni bħas-settur agroalimentari, fost l-oħrajn, li jiddependu ħafna minn prodotti mis-settur diġà kopert fil-proposta tas-CBAM.

3.8.

Is-CBAM jista’ biss jilħaq l-għanijiet kollha tiegħu b’mod effettiv jekk ir-rekwiżit li jiġi evitat is-CO2 fir-rigward tal-importazzjonijiet fl-UE jiġi kkumpensat b’vantaġġi li jirriżultaw minn produzzjoni li ma tagħmilx ħsara lill-klima fir-rigward tal-esportazzjonijiet mill-produtturi Ewropej. Jista’ jkun il-każ li se jkun hemm kundizzjonijiet raġonevolment ekwivalenti ta’ kompetizzjoni bejn il-kumpaniji ta’ pajjiżi terzi u l-kumpaniji tal-UE fis-Suq Uniku, iżda l-ebda kumpanija tal-UE ma tista’ tikkompeti barra mill-pajjiż, peress li l-produtturi tal-UE se jħallsu l-ispejjeż sħaħ tal-karbonju, filwaqt li l-kompetituri minn pajjiżi terzi ma jħallsu xejn jew iħallsu ftit.

3.9.

Is-sistema tista’ twitti t-triq għal diversi skemi ta’ ċirkomvenzjoni bħal bdil tas-sors, dettalji ta’ verifika, kumpaniji b’ħafna faċilitajiet f’pajjiżi terzi li jiddikjaraw b’mod falz li prodotti magħmula f’faċilitajiet b’impronta tal-karbonju għolja jsiru f’faċilitajiet b’impronta tal-karbonju baxxa, ir-riorganizzazzjoni tas-sors u d-definizzjoni tal-merkanzija. Dan jista’ jfixkel il-progress fl-ilħuq tal-għanijiet klimatiċi aktar ambizzjużi tas-CBAM. Il-proposta għandha tiġi rfinata bir-reqqa matul il-proċess leġiżlattiv biex tiġi evitata l-imġiba dannuża li tippreġudika l-objettiv tal-leġiżlazzjoni: il-prodotti għandhom iġorru l-impronta klimatika tagħhom stess irrispettivament minn fejn jiġu biex jippromovu l-effiċjenza fil-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima madwar id-dinja minflok it-tnaqqis lokali billi jesternalizzaw l-emissjonijiet.

4. Kummenti speċifiċi

4.1.

Il-KESE kien attiv ħafna fl-esplorazzjoni tal-possibbiltajiet, il-limitazzjonijiet u l-aspetti importanti li għandhom jiġu żviluppati taħt Skema ta’ Aġġustament fil-Fruntieri jew alternattiva relatata mat-taxxa, sabiex titnaqqas ir-rilokazzjoni tal-emissjonijiet tal-karbonju billi jiġu bbilanċjati l-ispejjeż u l-isforzi klimatiċi, jew minn prodotti tal-UE jew minn prodotti mhux tal-UE. Il-KESE kien l-ewwel istituzzjoni tal-UE li identifikat dawn il-possibbiltajiet bħala miżura komplementari biex tiġi limitata r-rilokazzjoni tal-emissjonijiet tal-karbonju.

4.2.

Il-Kummissjoni tixtieq twessa’ s-CBAM biex jiġu inklużi “Emissjonijiet tal-kamp ta’ applikazzjoni 2” (derivati mill-elettriku jew mit-tisħin), li bħalissa huma esklużi. Il-leġiżlaturi tal-UE jeħtiġilhom iqisu li l-kumpens għall-ispejjeż indiretti li jirriżultaw mill-elettriku bl-ebda mod mhu omoġenu peress li jiddependi mid-deċiżjonijiet tal-Istati Membri. L-agħar xenarju possibbli huwa li s-CBAM jillimita l-kumpens li l-industrija tirċievi għall-ispejjeż indiretti, li jirriżulta f’anqas kumpens milli permess mil-linji gwida tal-UE.

4.3.

Il-proposta dwar is-CBAM teskludi l-ligi tal-metall (ferroalloy) (CN 7202), iżda mhuwiex ċar jekk l-emissjonijiet inkorporati għal-ligi tal-metall humiex se jitqiesu fi prodotti rilevanti (eż. azzar inossidabbli (CN 7218)), peress li ħafna aspetti se jiġu regolati minn regolamentazzjoni sekondarja li se tkopri suġġetti tekniċi u oħrajn importanti ħafna.

4.4.

Fil-livell tal-UE, iċ-ċertezza legali hija ta’ importanza kbira u l-proposta dwar is-CBAM trid tiġi rfinata matul il-proċess leġiżlattiv kollu biex tipprovdi ċertezza lill-operaturi ekonomiċi kollha, kemm jekk mill-Ewropa kif ukoll minn pajjiżi terzi.

4.5.

“Kompetittività klimatika u ambjentali” ġusta tal-industrija effiċjenti Ewropea jew mhux Ewropea, li tinkludi wkoll kundizzjonijiet tax-xogħol ġusti miftiehma permezz tan-negozjar kollettiv bejn l-imsieħba soċjali, għandha tiġi promossa fil-livell internazzjonali b’mod ugwali Huwa biss dak li ma jagħmilx ħsara lill-klima b’kundizzjonijiet tax-xogħol u soċjali ġusti li joħloq il-kompetittività ġdida mixtieqa mil-lat soċjali tal-industrija Ewropea. Tali fehim dwar is-suq uniku tal-UE, kif ukoll dwar is-suq internazzjonali, se jinkoraġġixxi kompetizzjoni ġusta fil-qasam tal-klima.

4.6.

Il-konformità tal-importazzjonijiet lejn l-UE mar-rekwiżiti tas-CBAM hija bbażata fuq dokumenti maħruġa barra mill-UE. Dan iqajjem il-kwistjoni tal-ekstraterritorjalità u l-kompetenza tal-UE li tistabbilixxi l-validità ta’ tali dokumenti. Barra minn hekk, iż-żmien meħtieġ biex titwettaq valutazzjoni bħal din jippermetti lill-oġġetti importati b’impronta tal-karbonju ogħla minn dik iddikjarata biex jaċċessaw is-suq tal-UE għad-detriment tar-Regolamenti proposti u tal-industrija Ewropea.

4.7.

Mhuwiex ċar kif għandhom jiġu kkalkolati l-emissjonijiet inkorporati fi prodotti pproċessati mhux imsemmija fl-Anness 1 iżda li fihom il-materjali elenkati fl-Anness 1.

4.8.

Ir-rappurtar, il-verifika, it-traċċabbiltà u l-monitoraġġ huma aspetti ewlenin, u ma għandhomx jiddependu biss minn monitoraġġ aleatorju, bħalma l-monitoraġġ tal-ETS ma jiddependix biss minn dan. Għandu jkun hemm proċedura ċara u rapida biex jiġi żgurat li meta sseħħ ċirkomvenzjoni possibbli jew nuqqas ta’ konformità mas-CBAM, dawn jiġu solvuti fi żmien imnaqqas biex tiġi evitata kemm ċirkomvenzjoni kif ukoll tfixkil fil-katina kummerċjali/tal-provvista.

4.9.

Il-verifika u l-monitoraġġ għandhom ikunu kompletament trasparenti u affidabbli fl-Unjoni Ewropea u fl-Istati Membri. L-informazzjoni għandha tkun disponibbli għall-korpi rilevanti awtorizzati biex iwettqu s-sorveljanza, bil-preservazzjoni loġika tal-kunfidenzjalità.

4.10.

Il-Kummissjoni Ewropea għandha toffri l-appoġġ tagħha lill-Istati Membri tal-UE b’kapaċitajiet amministrattivi dgħajfa fil-fruntieri, peress li dawn jistgħu jkunu mmirati minn prattiki inġusti u jsiru mezz ta’ kif jiġi evitat is-CBAM. Jeħtiġilha tinkludi wkoll “taħriġ” fil-qasam tas-CBAM fil-programmi tagħha biex tappoġġja lill-pajjiżi li qed jiżviluppaw u lill-pajjiżi ġirien sabiex tgħinhom ilaħħqu mal-isfidi tal-protezzjoni tal-klima u jevitaw ir-riskju ta’ ċirkomvenzjoni.

4.11.

Id-dħul mis-CBAM għandu jiġi ddedikat għall-appoġġ ta’ tranżizzjoni industrijali u ġusta Ewropea għal ekonomija newtrali għall-karbonju tas-setturi involuti. L-UE tista’ tniedi fond ta’ innovazzjoni speċifiku għall-iżvilupp teknoloġiku, biex tippromwovi t-tranżizzjoni industrijali mingħajr ma tirriskja l-kompetittività tagħhom fil-qasam tal-klima.

5. Kummenti relatati mad-WTO

5.1.

Il-Kummissjoni kienet attenta ħafna fir-rigward tal-kompatibbiltà mad-WTO. Għal din ir-raġuni, l-esportazzjonijiet ġew imwarrba fil-proposta. Peress li hemm opinjonijiet kontradittorji fir-rigward tal-kompatibbiltà mad-WTO, trid titwettaq analiżi dettaljata ta’ dan is-suġġett, flimkien ma’ diskussjonijiet diplomatiċi onesti mal-imsieħba kummerċjali biex tiġi evitata gwerra kummerċjali, u biex l-industrija tal-UE titħalla tkun kompetittiva fis-swieq internazzjonali.

5.2.

L-Artikolu XX(b) u (g) tal-Ftehim Ġenerali dwar it-Tariffi u l-Kummerċ (GATT; 1994) x’aktarx li jintuża biex jiġġustifika s-CBAM bħala politika ta’ protezzjoni ambjentali. Ħadd ma jista’ jiżgura x’deċiżjoni jieħu panel tad-WTO jew korp tal-appell dwar din il-kwistjoni.

5.3.

Fiċ-ċirkostanzi attwali, bl-urġenza tal-ġlieda kontra t-tibdil fil-klima, huwa essenzjali li d-WTO mġedda tinkludi l-kwistjonijiet ambjentali u klimatiċi fl-aġenda tagħha. L-UE tista’ tuża s-CBAM bħala opportunità biex tniedi dan id-dibattitu, flimkien ma’ msieħba kummerċjali oħra fi ħdan id-WTO. Il-KESE diġà ppropona dan fl-Opinjoni tiegħu REX/531 (6).

Brussell, it-8 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) COM(2021) 550 final.

(2) COM(2021) 564 final.

(3) COM(2021) 551 final.

(4) COM(2019) 640 final.

(5) Kummissjoni Ewropea, Valutazzjoni tal-impatt tas-CBAM, Anness 8.

(6) L-Opinjoni tal-KESE dwar Swieq tal-karbonju: ħolqien, strutturar u sfidi għall-industrija Ewropea (REX/531), ĠU C 429, 11.12.2020, p. 122

ANNESS

L-emendi li ġejjin inċaħdu waqt id-diskussjoni iżda rċevew tal-inqas kwart tal-voti mixħuta (Artikolu 43(2) tar-Regoli ta’ Proċedura):

EMENDA 1

Punt 3.6

Ibdel it-test kif ġej:

Opinjoni mressqa mis-sezzjoni

Emenda

Sostituzzjoni rapida ħafna tal-miżuri eżistenti ta’ rilokazzjoni tal-emissjonijiet tas-CO2 bis-CBAM il-ġdid twassal għal inċertezza sinifikanti, u tfixkel id-deċiżjonijiet ta’ investiment fit-tul li diġà ttieħdu abbażi tal-miri għall-2030 li ġew riveduti reċentement. Dan jista’ jnaqqas ukoll il-kapaċità tal-industrija li tinvesti f’teknoloġiji b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju u jsir ostaklu għall-kompetizzjoni għall-aċċess għal swieq terzi. Għalhekk, fejn ikun meħtieġ, ir-rata attwali ta’ kwoti bla ħlas għandha tinżamm inizjalment sabiex l-industriji koperti mis-CBAM ikunu jistgħu jsiru aktar effiċjenti fl-użu tal-karbonju, segwita minn tnaqqis gradwali fil-kwoti bla ħlas, kif ikun xieraq , biex tiġi ffaċilitata aktar dekarbonizzazzjoni.

Sostituzzjoni rapida ħafna tal-miżuri eżistenti ta’ rilokazzjoni tal-emissjonijiet tas-CO2 bis-CBAM il-ġdid twassal għal inċertezza sinifikanti, u tfixkel id-deċiżjonijiet ta’ investiment fit-tul li diġà ttieħdu abbażi tal-miri għall-2030 li ġew riveduti reċentement. Dan jista’ jnaqqas ukoll il-kapaċità tal-industrija li tinvesti f’teknoloġiji b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju u jsir ostaklu għall-kompetizzjoni għall-aċċess għal swieq terzi. Għalhekk, fejn ikun meħtieġ, ir-rata attwali ta’ kwoti bla ħlas għandha tinżamm inizjalment sabiex l-industriji koperti mis-CBAM ikunu jistgħu jsiru aktar effiċjenti fl-użu tal-karbonju, segwita minn tnaqqis gradwali fil-kwoti bla ħlas, sakemm il-miżura l-ġdida turi li hi effettiva , biex tiġi ffaċilitata aktar dekarbonizzazzjoni.

Raġuni

Peress li l-punt 3.6 essenzjalment jirreferi għal kwoti bla ħlas li inizjalment għandhom jinżammu biex l-industriji koperti mill-Mekkaniżmu ta’ Aġġustament tal-Karbonju fil-Fruntiera jkunu jistgħu jsiru aktar effiċjenti fl-użu tal-karbonju, segwiti minn tnaqqis gradwali tal-kwoti bla ħlas, din id-dispożizzjoni għandha tiġi inkluża wkoll fil-konklużjonijiet u r-rakkomandazzjonijiet, u tiddaħħal il-frażi “sakemm il-miżura l-ġdida turi li hi effettiva”, li ssaħħaħ il-pożizzjoni li s-CBAM għandu jitqies bħala strument komplementari għall-kwoti bla ħlas sakemm is-CBAM ikun kompletament operattiv, effettiv u ma jwassalx għal rilokazzjoni tal-emissjonijiet tal-karbonju, u b’hekk jiġu żgurati kundizzjonijiet verament ekwivalenti għall-industrija tal-UE.

Riżultat tal-votazzjoni:

Favur:	66
Kontra:	90
Astensjonijiet:	24

EMENDA 2

Punt 1.12

Ibdel it-test kif ġej:

Opinjoni mressqa mis-sezzjoni

Emenda

Il-KESE għandu aspettattiva raġonevoli li sistema CBAM li tiffunzjona se twassal sabiex l-impjieg ikun aktar robust f’dawk li qabel kienu kumpaniji u setturi b’intensità qawwija ta’ karbonju li nbidlu sabiex ma jagħmlux ħsara lill-klima. Madankollu, huwa jwissi wkoll dwar ir-riskju ta’ falliment tas-CBAM, flimkien mas-sistema tal-ETS. It-tneħħija sħiħa tal-allokazzjoni bla ħlas bl-introduzzjoni tas-CBAM tista’ twassal għal telf kbir ta’ impjiegi fl-UE. Għalhekk ir-rata attwali ta’ kwoti bla ħlas għandha tinżamm inizjalment sabiex l-industriji koperti mis-CBAM ikunu jistgħu jsiru aktar effiċjenti fl-użu tal-karbonju, segwita minn tnaqqis gradwali fil-kwoti bla ħlas, sakemm il-miżura l-ġdida turi li hi effettiva, biex tiġi ffaċilitata aktar dekarbonizzazzjoni.

Raġuni

L-intenzjoni hija li test importanti ħafna jiġi inkluż fil-konklużjoni mill-punt 3.6 (ara hawn fuq).

L-enfasi għandha tkun fuq l-aspett li l-kwoti bla ħlas tas-CBAM għandhom jitneħħew kompletament biss meta l-mekkaniżmu l-ġdid ikun wera l-effettività tiegħu.

Riżultat tal-votazzjoni:

Favur:	60
Kontra:	94
Astensjonijiet:	26

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/189

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda r-Regolament (UE) 2018/842 dwar it-tnaqqis annwali vinkolanti tal-emissjonijiet tal-gassijiet serra mill-Istati Membri mill-2021 sal-2030 li jikkontribwixxi għall-azzjoni klimatika biex jiġu onorati l-impenji li saru fil-Ftehim ta’ Pariġi”

(COM(2021) 555 final — 2021/0200 (COD))

(2022/C 152/31)

Relatur:	Veselin MITOV
Korelatur:	Udo HEMMERLING

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 13.9.2021 Kunsill, 17.9.2021
Bażi legali	Artikoli 304 u 192(1) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għall-Agrikoltura, l-Iżvilupp Rurali u l-Ambjent
Adottata fis-sezzjoni	25.11.2021
Adottata fil-plenarja	8.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	220/4/8

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jilqa’ l-proposta tal-Kummissjoni biex jiġi emendat ir-Regolament dwar il-Kondiviżjoni tal-Isforzi (ESR) – ir-Regolament (UE) 2018/842 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (1) dwar it-tnaqqis annwali vinkolanti tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra mill-Istati Membri – sabiex jiġi allinjat il-kontribut tar-Regolament dwar il-Kondiviżjoni tal-Isforzi lejn il-kisba ta’ ambizzjoni akbar għall-2030 immirata lejn il-Patt Ekoloġiku Ewropew u tradotta mill-bqija tal-pakkett “Lesti għall-mira ta’ 55 %” f’azzjoni konkreta.

1.2.

Għalkemm iż-żieda fl-ambizzjoni tal-miri tal-UE għat-tnaqqis tal-emissjonijiet hija rispettabbli meta mqabbla mal-livell internazzjonali, anke dawn l-isforzi msaħħa jistgħu jonqsu milli jagħtu kontribut sinifikanti minn ekonomija sinjura u li storikament hija emittent ewlieni għal xenarju ta’ tisħin massimu ta’ 1,5 oC sa tmiem is-seklu, minħabba wkoll it-tbassir drammatiku stabbilit fir-rapport AR6 ippubblikat reċentement mill-IPCC (2021) (2). Għal din ir-raġuni, huwa vitali li l-mira ta’ tnaqqis ta’ 55 % fl-UE kollha sal-2030 tiġi implimentata, u l-isforzi tal-Istati Membri huma ta’ importanza kritika hawnhekk. Għalhekk, il-KESE jirrikonoxxi li huwa kruċjali li jkun hemm miri ambizzjużi u vinkolanti taħt l-ESR għall-Istati Membri.

1.3.

Il-livell għoli ta’ ambizzjoni klimatika għall-pakkett kollu “Lesti għall-mira ta’ 55 %” huwa għalhekk inkontestabbli. Fl-istess ħin, l-effetti distributtivi ta’ din l-azzjoni klimatika meħtieġa jistgħu jkunu sinifikanti (kemm bejn l-Istati Membri kif ukoll fi ħdanhom) u għalhekk jenħtieġ li jiġu indirizzati kif xieraq.

1.4.

Il-KESE għalhekk jaqbel mal-fehma li għandhom jiġu kkunsidrati d-differenzi bejn l-Istati Membri sabiex ikunu żgurati ġustizzja u kosteffettività massimi. Biex tinkiseb kosteffettività ġenwina u b’mod ġust, il-kalkoli tal-kondiviżjoni tal-isforzi għandhom jindirizzaw iż-żewġ aspetti fl-istess ħin u jistabbilixxu miri b’mod li t-tnaqqis tal-ispejjeż tal-emissjonijiet relattiv għall-PDG ikunu l-istess għal kull pajjiż. Sabiex jikkumpensa għan-nuqqasijiet tal-kondiviżjoni tal-isforzi, il-KESE jqis ir-rwol tal-mekkaniżmi ta’ flessibbiltà bħala kruċjali, u dawn jistħoqqilhom attenzjoni speċjali.

1.5.

L-integrazzjoni għandha ssir b’tali mod li ssaħħaħ il-progress lejn newtralità klimatika fit-tul u għalhekk jeħtieġ li jitqiesu kemm it-tnaqqis tal-emissjonijiet u s-sekwestru tal-karbonju, kif ukoll l-isfidi tal-adattament u s-sigurtà tal-ikel.

1.6.

Bil-għan li tiġi stabbilita sistema ġdida għall-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet għat-trasport bit-triq u l-bini, il-KESE jappoġġja l-proposta attwali tal-Kummissjoni li dawn is-setturi jinżammu fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-ESR anke wara li tiġi stabbilita sistema ġdida għall-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet għat-trasport bit-triq u għall-bini u jieħu nota li t-tnaqqis fl-emissjonijiet b’riżultat tal-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet f’dawn is-setturi ser jgħoddu għall-isforzi tal-Istati Membri biex jilħqu l-obbligi tal-ESR. Il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-ħtieġa li l-Kummissjoni u l-Istati Membri jittrattaw l-interfaċċa bejn iż-żewġ sistemi b’mod trasparenti u bla xkiel.

2. Kummenti ġenerali

2.1.

Bħala parti mill-pakkett “Lesti għall-mira ta’ 55 %” imniedi mill-Kummissjoni Ewropea fl-14 ta’ Lulju 2021, din il-proposta għandha l-għan li temenda l-ESR sabiex tallinja l-kontribut tiegħu lejn il-kisba tal-mira ta’ tnaqqis tal-emissjonijiet b’55 % għall-2030 f’konformità mal-Liġi Ewropea dwar il-Klima. It-tnaqqis globali jeħtieġ li jiżdied b’madwar 11-il punt perċentwali mill-mira ta’ tnaqqis ta’ 29 % għall-2030 tal-ESR li ġiet stabbilita fl-2018. F’din l-Opinjoni, il-KESE jesprimi l-fehmiet tiegħu dwar ir-Regolament propost dwar it-tnaqqis annwali vinkolanti tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra mill-Istati Membri mill-2021 sal-2030.

2.2.

Il-proposta għal ESR hija parti mill-implimentazzjoni tal-impenn tal-UE li tnaqqas l-emissjonijiet tagħha ta’ gassijiet serra b’tal-inqas 55 % sal-2030, meta mqabbel mal-livell tal-1990. Kif ġie propost mill-Kummissjoni, il-mira tal-2030 tesiġi tnaqqis ta’ 61 % tal-emissjonijiet fis-setturi li jaqgħu taħt l-iskema għall-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet (ETS), tnaqqis ta’ 43 % fl-ETS separata proposta għat-trasport u l-bini u ta’ 40 % f’setturi oħra (mhux ETS), kollha mqabbla mal-livelli tal-2005.

2.3.

Ir-Regolament propost japplika għat-trasport bit-triq u l-bini, li jkunu koperti minn sistema separata għall-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet, kif iddikjarat fil-pakkett “Lesti għall-mira ta’ 55 %” kif ukoll għan-navigazzjoni domestika tal-UE, u għal setturi u attivitajiet mhux tal-ETS bħall-agrikoltura u l-iskart. Il-KESE jappoġġja l-proposta tal-Kummissjoni li żżomm l-ESR għas-setturi msemmija hawn fuq. Il-valur miżjud mistenni ta’ dan huwa, skont il-valutazzjoni tal-impatt tal-Kummissjoni, li jiġi żgurat li dawn is-setturi ser iwasslu għat-tnaqqis meħtieġ tal-emissjonijiet u li Sistema (estiża) għall-Iskambju ta’ Kwoti tal-Emissjonijiet għandha titqies bħala appoġġ addizzjonali biex tintlaħaq l-ambizzjoni miżjuda tal-2030. Il-valutazzjoni tal-impatt tindika wkoll li ż-żieda tal-miri nazzjonali taħt l-ESR ser teħtieġ reviżjoni tal-prinċipji tal-ġustizzja u l-kosteffiċjenza. Għalhekk jista’ jkun hemm bżonn ta’ strumenti komplementari (suq u regolamentazzjoni) għal setturi b’riġiditajiet tas-suq (nuqqas ta’ aċċess għal soluzzjonijiet affordabbli b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju) fejn il-popolazzjoni (b’mod partikolari l-gruppi bi dħul baxx) hija affettwata direttament. Iż-żamma ta’ dawn is-setturi fi ħdan il-possibbiltajiet regolatorji tal-Istati Membri li jaġixxu taħt l-ESR tiggarantixxi li jinkisbu r-riżultati mfittxija u tista’ tipprovdi protezzjoni u ġustizzja aħjar. Huwa għalhekk li l-KESE jappoġġja l-proposta attwali tal-Kummissjoni biex dawn is-setturi jinżammu fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-ESR anke wara li tiġi stabbilita sistema ġdida għall-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet għat-trasport bit-triq u għall-bini. Il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-ħtieġa li l-Kummissjoni u l-Istati Membri jittrattaw l-interfaċċa bejn iż-żewġ sistemi b’mod trasparenti u bla xkiel.

2.4.

Il-Kummissjoni tipproponi li jinżammu l-miri nazzjonali diversifikati għat-tnaqqis tal-emissjonijiet bil-għan li jaderixxu mal-prinċipji ta’ ekwità u kosteffettività mitluba mill-Kunsill Ewropew. Il-miri riveduti għat-tnaqqis tal-gassijiet serra tal-Istati Membri individwali fis-setturi tal-ESR għall-2030 ivarjaw minn 10 % sa 50 % meta mqabbla mal-livelli tal-2005. Il-KESE jappoġġja bil-qawwa l-kunċett li dawk l-Istati Membri li huma l-aktar attrezzati ekonomikament biex inaqqsu l-emissjonijiet tal-gassijiet b’effett serra għandhom jagħmlu relattivament aktar, filwaqt li l-potenzjal ta’ tnaqqis kosteffettiv tal-emissjonijiet għandu jiġi kkunsidrat ukoll u, għal dan il-għan, il-mekkaniżmi ta’ flessibbiltà għandhom jagħtu kontribut sinifikanti.

2.5.

Fir-rigward tal-mekkaniżmi ta’ flessibbiltà, għandhom jiġu applikati wkoll il-flessibbiltà bejn l-Istati Membri u l-flessibbiltajiet maż-żmien permezz tal-banek jew tas-self, filwaqt li jitqiesu l-kapaċitajiet differenti mill-Istati Membri, soluzzjonijiet kosteffettivi u l-effett taċ-ċikli ekonomiċi.

2.6.

Il-Kummissjoni tipproponi li tissokta sistema ta’ flessibbiltà li tippermetti li l-allokazzjonijiet tal-emissjonijiet jiġu trasferiti bejn l-Istati Membri u maż-żmien. Il-Kummissjoni tipproponi wkoll flessibiltajiet ġodda li jippermettu lis-settur tal-kondiviżjoni tal-isforzi biex iwettaq ċerti kompromessi mal-ETS u s-setturi LULUCF.

2.7.

Il-pakkett “Lesti għall-mira ta’ 55 %” jindirizza wkoll il-monitoraġġ u r-rapportar tal-gassijiet serra, inklużi r-regoli ta’ kontabbiltà għall-użu tal-art u l-forestrija.

3. Kummenti speċifiċi

3.1.

Il-Kummissjoni ġustament tikkunsidra l-prinċipji ta’ ġustizzja u kosteffettività fil-proposta tagħha. Il-KESE jaqbel li d-differenzi bejn l-Istati Membri għandhom jiġu kkunsidrati sabiex ikunu żgurati kemm il-ġustizzja kif ukoll il-kosteffettività. Dan huwa biex jirrifletti d-differenzi fil-karatteristiċi speċifiċi u l-punti tat-tluq tal-Istati Membri, kif ukoll il-potenzjal ekonomiku tagħhom f’dak li jirrigwarda t-tnaqqis tal-emissjonijiet.

3.2.

Il-KESE jenfasizza li meta jitqiesu l-miri nazzjonali għat-tnaqqis tal-emissjonijiet u kif dawn jistgħu jinkisbu b’mod ġust u kosteffettiv, is-sussidji statali eżistenti għall-ġenerazzjoni u l-konsum tal-enerġija fossili għandhom jitneħħew gradwalment b’mod meqjus.

3.3.

Madankollu, il-KESE jwissi li l-approċċ propost iqis il-ġustizzja u l-kosteffettività separatament minn xulxin. Biex jinkiseb l-aktar eżitu effettiv fil-livell tal-UE b’kosteffettività ġenwina b’mod ġust, il-kalkoli għandhom ikopru ż-żewġ aspetti b’mod komprensiv fl-Istati Membri kollha.

3.4.

Rigward l-użu tal-art u l-forestrija – suġġett għal proposta separata iżda b’xi rilevanza għal setturi oħrajn ukoll – il-Kummissjoni tipproponi li l-emissjonijiet u l-assorbimenti, ikkalkulati skont ir-regoli tal-kontabbiltà, iridu jkunu f’bilanċ f’kull Stat Membru. Bl-inklużjoni tal-bjar tal-karbonju fil-mira tal-UE tal-2030 għat-tnaqqis tal-gassijiet serra, l-assorbimenti netti tal-gassijiet serra fis-settur tal-LULUCF jiżdiedu għal 310 miljun tunnellata. Filwaqt li l-KESE jqis li ż-żieda fl-ambizzjoni hija meħtieġa, huwa jirrimarka li l-assorbimenti tal-karbonju m’għandhomx jitqiesu bħala mekkaniżmu għall-kumpens tat-tnaqqis tal-emissjonijiet ta’ setturi oħra.

3.5.

Il-KESE jemmen li jeħtieġ li jkun hemm sistema effiċjenti u trasparenti biex jiġu ssorveljati r-riżultati tal-flessibiltajiet. Għalhekk, il-qafas ta’ monitoraġġ attwali li jopera permezz tar-reġistru stabbilit mir-Regolament Delegat tal-Kummissjoni (UE) 2019/1124 (3) jenħtieġ li jittejjeb biex jiġi żgurat li d-data tat-tranżazzjonijiet, inkluż l-użu tal-flessibbiltajiet, tkun kompletament disponibbli għall-pubbliku (4).

3.6.

Fir-rigward tal-miri nazzjonali għat-tnaqqis tal-emissjonijiet, il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni biex teżamina liema karatteristiċi tal-Istati Membri minbarra l-PDG per capita biss għandhom jitqiesu meta jiġu stabbiliti miri nazzjonali (eż. l-intensità tal-karbonju, reġjuni vulnerabbli) bil-ħsieb ukoll li jingħata appoġġ permezz tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza tal-UE.

Brussell, it-8 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) Ir-Regolament (UE) 2018/842 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-30 ta’ Mejju 2018 dwar it-tnaqqis annwali vinkolanti tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra mill-Istati Membri mill-2021 sal-2030 li jikkontribwixxi għall-azzjoni klimatika biex jiġu onorati l-impenji li saru fil-Ftehim ta’ Pariġi, u li jemenda r-Regolament (UE) Nru 525/2013 (ĠU L 156, 19.6.2018, p. 26).

(2) IPCC (2021): Sommarju għal dawk li jfasslu l-politika. F’“Climate Change 2021: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change” (It-tibdil fil-klima 2021: Il-bażi fiżikali u xjentifika. Il-kontribut tal-Grupp ta’ Ħidma 1 għas-Sitt Rapport ta’ Valutazzjoni tal-Grupp Intergovernattiv ta’ Esperti dwar it-Tibdil fil-Klima) [MassonDelmotte, V., P. Zhai, A. Pirani, S.L. Connors, C. Péan, S. Berger, N. Caud, Y. Chen, L. Goldfarb, M.I. Gomis, M. Huang, K. Leitzell, E. Lonnoy, J.B.R. Matthews, T.K. Maycock, T. Waterfield, O. Yelekçi, R. Yu, u B. Zhou (eds.)]. Cambridge University Press.

(3) Ir-Regolament Delegat tal-Kummissjoni (UE) 2019/1124 tat-13 ta' Marzu 2019 li jemenda r-Regolament Delegat (UE) 2019/1122 fir-rigward tal-funzjonament tar-Reġistru tal-Unjoni skont ir-Regolament (UE) 2018/842 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (ĠU L 177, 2.7.2019, p. 66).

(4) Bħalissa, id-data tat-tranżazzjonijiet, inkluż l-użu tal-flessibbiltajiet, hija disponibbli għall-pubbliku (Reġistru tal-Unjoni). Barra minn hekk, il-Kummissjoni tirrapporta kull sena dwar il-konformità mal-leġiżlazzjoni kollha tal-UE dwar il-klima, permezz tar-Rapport ta’ Progress dwar l-Azzjoni Klimatika.

6.4.2022

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 152/192

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda r-Regolamenti (UE) 2018/841 fir-rigward tal-kamp ta’ applikazzjoni, is-simplifikazzjoni tar-regoli tal-konformità, l-istabbiliment tal-miri tal-Istati Membri għall-2030 u l-impenn għall-kisba kollettiva tan-newtralità klimatika sal-2035 fis-settur tal-użu tal-art, tal-forestrija u tal-agrikoltura, u (UE) 2018/1999 fir-rigward tat-titjib fil-monitoraġġ, fir-rapportar, fit-traċċar tal-progress u fir-rieżami”

[COM(2021) 554 final]

(2022/C 152/32)

Relatur:

Anastasis YIAPANIS

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 13.9.2021 Kunsill, 17.9.2021
Bażi legali	Artikoli 304 u 192 (1) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għall-Agrikoltura, l-Iżvilupp Rurali u l-Ambjent
Adottata fis-sezzjoni	25.11.2021
Adottata fil-plenarja	8.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	145/1/3

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE huwa involut ħafna fil-ġlieda kontra t-tibdil fil-klima u jaqbel bis-sħiħ li hemm bżonn li jiġu introdotti azzjonijiet effettivi u immedjati. Huwa meħtieġ sforz konġunt kemm minn entitajiet pubbliċi kif ukoll minn dawk privati biex jiġu żgurati l-involviment attiv, l-appoġġ u s-sjieda taċ-ċittadini u l-komunitajiet lokali, u biex jiġi ġġenerat finanzjament addizzjonali biex tiġi appoġġjata t-tranżizzjoni lejn ekonomija b’livell baxx ta’ emissjonijiet ta’ karbonju.

1.2.

L-Ewropa ntlaqtet minn nirien fil-foresti u għargħar bla preċedent, li kkoinċidew ma’ nixfiet u mewġiet ta’ sħana li qatt ma kien hawn bħalhom. Il-ġestjoni intelliġenti u sostenibbli tal-ilma tista’ ttejjeb bil-kbir il-kapaċità tal-UE li ttaffi u tiġġieled in-nirien u ssaħħaħ ir-reżiljenza kontra x-xita qawwija, l-għargħar u n-nixfiet.

1.3.

It-tibdil fil-klima u t-telfien tal-bijodiversità huma interkonnessi u jridu jiġu indirizzati flimkien. It-telf tal-ħabitat, it-tniġġis, il-ħsad żejjed, u t-tixrid ta’ speċijiet invażivi jeħtieġ li jiġu indirizzati sabiex jiġi żgurat li l-ekosistemi naturali jiġu ppreservati u li jiġi ssodisfat ir-rwol soċjali u ekonomiku vitali tas-setturi bbażati fuq l-art.

1.4.

L-Istati Membri għandhom ifasslu oqfsa leġiżlattivi li jinċentivaw lill-bdiewa u lil dawk li jieħdu ħsieb il-foresti biex isegwu mudelli kummerċjali sostenibbli ġodda li jrawmu l-bijodiversità, japplikaw regoli dwar l-ekonomija ċirkolari u jiġġeneraw prattiki sostenibbli fil-produzzjoni tal-bijomassa. Il-KESE jappella għal programmi nazzjonali ta’ restawr għall-artijiet mistagħdra ta’ kwalità għolja, u jqis li l-emissjonijiet tal-artijiet mistagħdra għandhom jitqiesu mill-aktar fis possibbli, u mhux biss mill-2026 ’il quddiem.

1.5.

Peress li l-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima hija sfida globali, il-KESE jqis li l-isforzi tal-UE jridu jiġu kkomplementati minn diskussjonijiet esterni effettivi mmirati dwar l-involviment globali immedjat, il-kondiviżjoni ġusta tal-piżijiet u l-kompetizzjoni ġusta.

1.6.

Il-KESE jappella għal promozzjoni wiesgħa ta’ prattiki agrikoli sostenibbli u appoġġ għalihom bħan-newba tal-għelejjel, l-irkupru tal-iskart organiku, l-agrikoltura ta’ preċiżjoni, il-permakultura eċċ. L-art trid tiġi ġestita bir-reqqa fl-Istati Membri kollha, filwaqt li jiġi żgurat il-bilanċ tajjeb bejn il-kompetittività u s-sostenibbiltà, u jiġu pprovduti l-opportunitajiet ta’ finanzjament meħtieġa. Il-KESE jilqa’ l-intenzjoni tal-Kummissjoni li tipproponi qafas regolatorju għall-assorbiment tal-karbonju fis-settur tal-biedja.

1.7.

Il-bijoenerġija bbażata fuq l-injam u tiġi oħra ta’ bijoenerġija għandhom rwol importanti ħafna x’jaqdu, u hija għandha tintuża meta l-bijomassa tiġi prodotta b’mod sostenibbli. Madankollu, l-importazzjoni tal-bijomassa tiġi b’riskji assoċjati speċifiċi, li mhumiex koperti mill-qafas leġiżlattiv tal-UE. Il-politika kummerċjali tal-UE għandha tgħin biex tipprevjeni l-importazzjonijiet ta’ bijomassa li jirriżultaw f’deforestazzjoni fil-pajjiżi ta’ oriġini.

1.8.

Il-KESE japprezza l-proposta tal-Kummissjoni li ssir valutazzjoni komprensiva tad-data tal-inventarju nazzjonali fl-2025, peress li l-analiżi tad-data hija bbażata prinċipalment fuq l-inventarji nazzjonali tal-foresti, li huma mhux korrelatati u xi drabi mhux kompluti jew mhux preċiżi.

1.9.

Huma meħtieġa programmi ta’ titjib tal-ħiliet u ta’ taħriġ mill-ġdid kemm għall-imprendituri kif ukoll għall-ħaddiema sabiex jiġi żgurat l-aċċess għat-teknoloġiji l-aktar ġodda disponibbli u għal ħiliet diġitali li jsaħħu s-sostenibbiltà. L-imsieħba soċjali u l-organizzazzjonijiet rilevanti tas-soċjetà ċivili għandhom rwol importanti x’jaqdu u jridu jkunu involuti kemm fil-fażijiet tal-ippjanar kif ukoll f’dawk tal-implimentazzjoni tal-pakkett Lesti għall-Mira ta’ 55 %.

1.10.

Hemm bżonn ta’ appoġġ għal proġetti ta’ riċerka u żvilupp għall-biedja sostenibbli u għall-produzzjoni tal-bijomassa tal-injam. Il-KESE jappella għal qafas leġiżlattiv ta’ appoġġ imfassal apposta għall-SMEs u jitlob lill-Istati Membri jikkunsidraw li jiġġeneraw inċentivi tat-taxxa biex jiffaċilitaw it-tranżizzjoni.

1.11.

Fl-aħħar nett, il-KESE jinsab imħasseb li d-dimensjoni soċjali tal-implimentazzjoni tal-Patt Ekoloġiku Ewropew mhijiex qed titqies bis-sħiħ. Jeħtieġ li tingħata attenzjoni speċjali lir-reġjuni, lill-industriji, lill-ħaddiema u liċ-ċittadini li se jiffaċċjaw l-akbar sfidi.

2. Kuntest u introduzzjoni

2.1.

Il-Pjan dwar il-Mira Klimatika għall-2030 (1) adottat f’Settembru 2020 jistabbilixxi miri ġodda u aktar ambizzjużi dwar it-tnaqqis tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra għal tal-inqas 55 % taħt il-livelli tal-1990 sal-2030, meta mqabbel mal-ftehim preċedenti ta’ tnaqqis nett ta’ mill-inqas 40 %. Il-pakkett Lesti għall-Mira ta’ 55 % (2), ippubblikat f’Lulju 2021, qed iressaq 13-il proposta leġiżlattiva li għandhom l-għan li jirrevedu l-leġiżlazzjoni attwali dwar il-klima, inkluż ir-Regolament dwar il-LULUCF tal-2018 (3), u li jiżguraw tranżizzjoni ekoloġika ġusta, kompetittiva u effettiva sal-2030 u lil hinn minnha.

2.2.

L-art tipprovdi lis-soċjetajiet b’ikel u għalf, iżda wkoll b’materja prima għall-ekonomija bbażata fuq il-prodotti bijoloġiċi (il-fibri u l-injam għall-karti, it-tessuti, il-materjal tal-bini u l-bijofjuwil); tipprovdi ħabitats għall-bijodiversità u għandha kapaċità importanti ta’ sekwestru tal-karbonju mill-atmosfera. Fl-istess ħin, l-attivitajiet tal-agrikoltura u tal-forestrija jiġġeneraw emissjonijiet ta’ gassijiet serra. Il-kamp ta’ applikazzjoni tar-Regolament dwar il-LULUCF ġie estiż mill-foresti biss għall-użi kollha tal-art (inkluż is-settur agrikolu mill-2031) u jistabbilixxi impenji vinkolanti għall-Istati Membri kollha biex jikkonformaw mar-regola ta’ “ebda debitu”. Dan għandu jitwettaq billi jinbdew azzjonijiet leġiżlattivi fis-settur li jiżguraw li l-emissjonijiet kontabbilizzati mill-użu tal-art jiġu kkumpensati kompletament bit-tneħħija ekwivalenti ta’ emissjonijiet tas-CO2 mill-atmosfera. Jipproponi wkoll proċess ġdid ta’ governanza tal-UE li għandu l-għan li jagħmel il-monitoraġġ tal-kalkoli tal-emissjonijiet u tat-tneħħija tal-Istati Membri aktar preċiż.

2.3.

Bażikament, l-Istati Membri jridu jiżguraw li l-emissjonijiet mis-setturi tal-LULUCF ma jaqbżux l-assorbimenti għall-perjodu 2021-2025, jilħqu l-assorbimenti netti totali ta’ mill-inqas 310 miljun tunnellata ta’ CO2 sal-2030, jiksbu newtralità klimatika sal-2035 għas-setturi kollha tal-art u jirreġistraw ċifri negattivi rekord wara dan.

2.4.

Madankollu, l-Istati Membri se jkunu obbligati jippreżentaw pjani ta’ mitigazzjoni integrati għas-setturi kollha tal-art u huma mħeġġa jużaw teknoloġiji diġitali avvanzati għal skopijiet ta’ monitoraġġ, inklużi osservazzjonijiet ta’ telerilevament, li huma disponibbli permezz tal-programm Copernicus (immaġni bis-satellita b’riżoluzzjoni għolja u tat-territorju kollu (wall-to-wall)) u d-data miġbura skont il-Politika Agrikola Komuni (PAK). Barra minn hekk, il-proposta għal Regolament tintroduċi opportunità għal proċess ta’ tranżazzjoni bejn l-Istati Membri, u tinċentivahom biex jimmiraw li jżidu l-assorbimenti tas-CO2 anki lil hinn mill-miri meħtieġa tagħhom.

2.5.

Is-settur tal-użu tal-art, tat-tibdil fl-użu tal-art u tal-forestrija (LULUCF) jista’ jikkontribwixxi għall-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima billi jżomm u jtejjeb il-bjar u l-ħażniet tal-karbonju. Il-Kummissjoni tipproponi politiki li jgħinu lil dawk li jieħdu ħsieb il-foresti jiżguraw aktar benefiċċji klimatiċi meta jipproduċu prodotti tal-injam u jinċentivaw lill-bdiewa jsegwu prattiki agrikoli intelliġenti u sostenibbli fil-qasam tal-klima.

3. Kummenti ġenerali

3.1.

Is-Soċjetà Ċivili Ewropea hija involuta ħafna fil-ġlieda kontra t-tibdil fil-klima u taqbel bis-sħiħ li hemm bżonn li jiġu introdotti azzjonijiet effettivi u immedjati. Il-KESE jemmen li hemm bżonn ta’ sforz miftiehem kemm mill-entitajiet pubbliċi kif ukoll minn dawk privati biex titqajjem kuxjenza dwar il-ħtieġa urġenti li tittieħed azzjoni issa, jiġu żgurati l-involviment attiv u s-sjieda miċ-ċittadini u mill-komunitajiet lokali, u jiġi ġġenerat finanzjament addizzjonali biex tiġi appoġġjata t-tranżizzjoni lejn ekonomija b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju. L-UE ma tistax tibqa’ taħli ż-żmien f’diskussjonijiet twal.

3.2.

Is-settur tal-LULUCF naqqas l-assorbimenti netti tas-CO2 tiegħu b’20 % (4), l-aktar minħabba żieda fit-tagħlil u nuqqas ta’ inċentivi. Barra minn hekk, l-Ewropa ntlaqtet minn nirien fil-foresti u għargħar bla preċedent, li kkoinċidew ma’ nixfiet u mewġiet ta’ sħana li qatt ma kien hawn bħalhom. Il-foresti kienu wkoll partikolarment vulnerabbli għat-tifqigħat tal-insetti, b’artijiet mistagħdra li jbatu minn degradazzjoni kontinwa. Filwaqt li żidiet sinifikanti fil-bir tal-art jistgħu jinkisbu b’kost relattivament baxx, l-azzjonijiet iridu jiżdiedu fl-użi kollha tal-art, inkluż il-ġestjoni mtejba tal-foresti u tar-raba’, u t-tisġir.

3.3.

Il-KESE jirrimarka li hemm diversi modi kif jista’ jiżdied is-sekwestru tal-karbonju, inklużi l-ġestjoni tal-art, ir-riġenerazzjoni tal-foresti u r-restawr tal-ekosistemi naturali. It-tibdil fil-klima u t-telfien tal-bijodiversità huma interkonnessi u jridu jiġu indirizzati flimkien. It-telf tal-ħabitat, it-tniġġis, il-ħsad żejjed, u t-tixrid ta’ speċijiet invażivi jeħtieġ li jiġu indirizzati filwaqt li jiġi żgurat li l-ekosistemi naturali jiġu ppreservati u li jiġi ssodisfat ir-rwol soċjali u ekonomiku vitali tas-setturi bbażati fuq l-art.

3.4.

L-Istati Membri għandhom joħolqu strateġiji nazzjonali għall-preservazzjoni u t-tixrib mill-ġdid tat-torbieri ta’ kwalità għolja, peress li dawn jirrappreżentaw opportunità importanti għall-protezzjoni u ż-żieda tal-ħażniet tal-karbonju fil-ħamrija organika u għall-iżgurar tar-restawr tal-bijodiversità. Għalhekk, il-KESE jissuġġerixxi li wieħed mill-aktar objettivi importanti għandu jkun ir-restawr tat-torbieri ta’ kwalità għolja (bl-użu tal-kultivazzjoni tal-għadajjar (5)) u tal-artijiet mistagħdra, u jqis li l-emissjonijiet tal-artijiet mistagħdra għandhom jitqiesu mill-aktar fis possibbli u mhux biss mill-2026 ’il quddiem, kif tipproponi l-Kummissjoni Ewropea.

3.5.

Ir-riċerka tindika li nirien kbar fil-foresti mhux ikkontrollati kkontribwew għall-emissjonijiet netti tal-karbonju għal għexieren ta’ snin u jfixklu t-tkabbir mill-ġdid tal-veġetazzjoni. Il-ġestjoni tal-ilma, speċjalment iż-żamma tal-ilma fil-ħamrija u l-ħżin tal-ilma f’ġibjuni, tista’ ttejjeb ħafna l-kapaċità biex jittaffew u jiġu miġġielda n-nirien. Fl-istess ħin, dan itejjeb ir-reżiljenza kontra x-xita qawwija, l-għargħar u n-nixfiet. Għalhekk, il-KESE jirrakkomanda li l-Kummissjoni tistimula u tappoġġja lill-Istati Membri fit-titjib tal-politiki tal-ġestjoni tal-ilma sabiex tiżdied il-produttività agrikola u l-kapaċità tas-sekwestru tal-karbonju.

3.6.

Il-bdiewa u dawk li jieħdu ħsieb il-foresti jeħtieġ li jiġu inċentivati biex isegwu mudelli kummerċjali sostenibbli ġodda li jrawmu l-bijodiversità u japplikaw regoli dwar l-ekonomija ċirkolari. Il-KESE diġà appella għal qafas leġiżlattiv kumpless u ġust li “jippermetti lis-sidien tal-art u lil dawk li jiġġestixxu l-art jimplimentaw miżuri effettivi fis-settur tal-LULUCF b’mod li jagħmel sens mil-lat ekonomiku u mhux biss a spiża tagħhom” (6). Issa huwa f’idejn kull Stat Membru li jfassal dawn l-oqfsa importanti ta’ inċentivi skont iċ-ċirkostanzi speċifiċi tagħhom stess. Il-KESE diġà ħeġġeġ lill-Istati Membri “biex jipprovdu politiki nazzjonali ambizzjużi, minn isfel għal fuq (bottom-up) għas-settur tal-LULUCF, bl-involviment mill-qrib tas-soċjetà ċivili fil-proċess fil-livelli nazzjonali, reġjonali u lokali” (7).

3.7.

Iridu jibqgħu għaddejjin id-diskussjonijiet dwar kif għandhom jiġu ġestiti l-foresti u liema partijiet tas-siġar jistgħu jintużaw għall-enerġija. Għalkemm il-proposta tal-Kummissjoni Ewropea dwar ir-reviżjoni tad-Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli (8) tipprojbixxi l-estrazzjoni tal-bijomassa minn foresti primarji u tintroduċi restrizzjonijiet fuq il-ħruq ta’ ċerti tipi ta’ injam, din tonqos milli tirrikonoxxi l-prattiki tajbin attwali fejn jintużaw tipi differenti ta’ siġar u partijiet differenti ta’ siġar għall-fini li huma l-aktar adatti għalihom, u b’hekk jiġġeneraw l-aħjar valur miżjud ġenerali mingħajr ma jaħsdu r-riżorsi naturali. Il-KESE jappella għal oqfsa leġiżlattivi nazzjonali fl-Istati Membri kollha li jappoġġjaw u jinċentivaw l-użu ta’ prattiki sostenibbli fil-produzzjoni tal-bijomassa.

3.8.

Barra minn hekk, il-promozzjoni ta’ ħiliet, għarfien u appoġġ fil-livell tal-bdiewa u ta’ dawk li jieħdu ħsieb il-foresti tista’ ssaħħaħ l-implimentazzjoni ta’ prattiki sostenibbli ġodda u teknoloġiji rivoluzzjonarji (eż. agrikoltura ta’ preċiżjoni, biedja bi traffiku kontrollat, rimi xieraq tal-iskart, it-tnaqqis jew l-evitar tal-użu ta’ pestiċidi kimiċi, iż-żamma tad-diversità ġenetika fuq l-art, eċċ.). Il-KESE jilqa’ l-intenzjoni tal-Kummissjoni li tipproponi qafas regolatorju għall-assorbiment tal-karbonju fis-settur tal-biedja.

3.9.

Hija meħtieġa azzjoni koordinata globali biex jiġi żgurat li t-tibdil fil-klima jiġi indirizzat malajr u b’mod effettiv. Kif jindika r-rapport tal-IPCC tal-2021 (9), hemm prova xjentifika disponibbli li d-diżastri frekwenti reċenti fl-Ewropa huma relatati b’mod ċar ma’ klima aktar sħuna u ma’ żieda fl-emissjonijiet ta’ gassijiet serra. Barra minn hekk, dan jispeċifika li l-influwenza umana “saħħnet il-klima b’rata li hija mingħajr preċedent f’tal-inqas l-aħħar 2 000 sena”. Għalhekk, il-KESE jqis li l-isforzi tal-UE jridu jiġu kkomplementati minn azzjonijiet effettivi u mmirati fil-livell internazzjonali biex jiżguraw l-involviment globali immedjat, il-kondiviżjoni ġusta tal-piżijiet u l-kompetizzjoni ġusta.

4. Kummenti speċifiċi

4.1.

Il-pakkett leġiżlattiv Lesti għall-Mira ta’ 55 % huwa pass eċċellenti u ambizzjuż u jerġa’ juri li l-UE tinsab minn quddiem nett fil-ġlieda kontra t-tibdil fil-klima. Huwa wkoll suġġett ta’ diskussjoni eċċellenti qabel is-26 Konferenza tan-NU dwar it-Tibdil fil-Klima fi Glasgow, meta l-UE għandha tipprova tikkonvinċi lill-bqija tad-dinja li huma jeħtieġu b’mod urġenti li jwettqu azzjonijiet simili. Il-KESE jirrimarka li rispons globali kkoordinat huwa l-uniku mod effettiv biex jiġi indirizzat it-tibdil fil-klima u li l-ħidma flimkien mas-sħab tagħna fil-G7, fil-G20 u f’korpi internazzjonali oħra hija t-triq ’il quddiem.

4.2.

It-telf ta’ art agrikola minħabba d-degradazzjoni tal-ħamrija, l-urbanizzazzjoni u l-abbandun kien problema kumplessa fl-Istati Membri kollha għal ħafna snin. L-ippjanar dwar l-użu tal-art huwa essenzjali għall-iżvilupp sostenibbli tal-UE, u l-KESE jappella għal enfasi partikolari fuq l-użu effiċjenti tar-riżorsi naturali, speċjalment peress li l-art issir skarsa hekk kif il-popolazzjonijiet jiżdiedu. Il-KESE diġà ppropona qafas koerenti tal-UE li jipproteġi l-art agrikola (10).

4.3.

Sabiex jiżdiedu l-produttività u l-ħżin tal-karbonju fis-settur agrikolu, il-KESE jappella għal promozzjoni wiesgħa ta’ prattiki agrikoli sostenibbli u appoġġ għalihom bħan-newba tal-għelejjel, l-irkupru tal-iskart organiku, l-agrikoltura ta’ preċiżjoni eċċ. Il-bdiewa għandhom jingħataw ukoll opportunitajiet ta’ finanzjament meħtieġa u informazzjoni aġġornata dwar l-aħjar prattiki tal-biedja u l-possibbiltajiet ta’ titjib tal-kwalità tal-ħamrija. Fl-aħħar nett, l-art trid tiġi ġestita bir-reqqa fl-Istati Membri kollha, filwaqt li jiġi żgurat il-bilanċ it-tajjeb bejn il-kompetittività u s-sostenibbiltà.

4.4.

F’Marzu 2021, il-Kummissjoni Ewropea ppubblikat Pjan ta’ Azzjoni dwar il-Biedja Organika (11) biex tgħin lill-Istati Membri jilħqu mira ta’ 25 % ta’ art agrikola li tiġi kkultivata b’mod organiku sal-2030. Il-KESE jirrimarka l-importanza li tiżdied il-biedja organika, li tirrappreżenta qabża kbira għas-settur agrikolu f’termini tat-tnaqqis tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra u l-preservazzjoni tal-bijodiversità. Il-KESE jenfasizza wkoll għażliet oħra għat-tnaqqis tar-riskju ta’ artifiċjalizzazzjoni tal-art, bħall-agroekoloġija, l-agroforestrija, il-permakultura, il-biedja bi żrigħ mingħajr ħrit, eċċ.

4.5.

Iċ-ċifri juru li l-ħruq tal-bijomassa rdoppja mis-sena 2000 u nofs l-injam kollu maħsud jinħaraq għall-enerġija (12). Il-KESE jemmen li din il-pressjoni negattiva fuq il-foresti wasslet għat-tnaqqis reċenti fis-sekwestru tal-karbonju u jqis li, filwaqt li l-bijoenerġija bbażata fuq l-injam u tipi oħra ta’ bijoenerġija, għandha rwol importanti ħafna x’tiżvolġi, għandha tiġi segwita biss meta l-bijomassa tiġi prodotta b’mod sostenibbli. Barra minn hekk, il-KESE diġà semma li sabiex “jiġi evitat li tiddgħajjef l-integrità ambjentali, l-emissjonijiet fossili minn setturi oħra m’għandhomx jiġu kkumpensati permezz ta’ bjar forestali b’tali mod li jnaqqsu d-disponibbiltà tal-injam għall-iskopijiet tal-bijoekonomija” (13).

4.6.

Il-KESE jirrimarka li l-importazzjoni tal-bijomassa tiġi b’riskji assoċjati speċifiċi, li mhumiex koperti mir-Regolament tal-UE. Għalhekk, huma meħtieġa ftehimiet internazzjonali wiesgħa biex jiġu żgurati kundizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni fis-suq uniku, filwaqt li l-politika kummerċjali tal-UE għandha tgħin biex tipprevjeni l-importazzjonijiet tal-bijomassa li jirriżultaw f’deforestazzjoni fil-pajjiżi ta’ oriġini.

4.7.

L-Istati Membri jistgħu jeskludu mill-emissjonijiet tal-kontabbiltà kkawżati minn avvenimenti estremi naturali bħal maltempati, nirien jew tifqigħat ta’ insetti. Huwa meħtieġ b’mod urġenti monitoraġġ imtejjeb tad-disturbi naturali fil-foresti sabiex tiġi żgurata l-applikazzjoni korretta u effettiva tad-dispożizzjoni ta’ disturb naturali, li hija teknikament eżiġenti iżda estremament importanti. L-obbligi ta’ rappurtar għal kull Stat Membru jeħtieġ li jsegwu protokoll standardizzat li jiżgura l-ġbir u l-interpretazzjoni effiċjenti tad-data u l-implimentazzjoni u l-ippjanar effiċjenti tal-politika.

4.8.

L-analiżi tad-data hija bbażata prinċipalment fuq l-Inventarji Nazzjonali tal-Foresti f’kull Stat Membru, li huma mhux korrelatati u xi drabi mhux kompluti jew mhux preċiżi. Barra minn hekk, l-inventarji nazzjonali tal-foresti ma jsirux ta’ spiss fl-Istati Membri kollha. Il-KESE jilqa’ l-proposta tal-Kummissjoni li ssir valutazzjoni komprensiva tad-data tal-inventarju nazzjonali fl-2025, bil-għan li jiġu stabbiliti miri preċiżi għall-perjodu 2026-2030.

4.9.

Hemm bżonn ta’ appoġġ għar-riċerka u l-iżvilupp għal produzzjoni aktar sostenibbli tal-bijomassa tal-injam. Il-KESE diġà rrimarka li “riċerka u innovazzjoni intensivi, kif ukoll premjijiet għall-ħolqien ippruvat ta’ bjar tal-karbonju, huma meħtieġa biex jappoġġjaw lil dawn is-setturi” (14). Il-KESE jqis ukoll li kull Stat Membru għandu jfassal sistema ta’ inċentivi tat-taxxa magħżula li tiffaċilita t-tranżizzjoni u jirrakkomanda li jsir użu sħiħ mill-finanzjament disponibbli tal-PAK.

4.10.

Huma meħtieġa wkoll programmi ta’ titjib tal-ħiliet u ta’ taħriġ mill-ġdid għall-imprendituri u għall-ħaddiema sabiex jiġi żgurat l-aċċess għat-teknoloġiji l-aktar ġodda disponibbli u għall-ħiliet diġitali u sostenibbli. L-aġenda tal-Patt Ekoloġiku Ewropew tista’ tirnexxi biss jekk tkun akkumpanjata minn programmi ta’ edukazzjoni u taħriġ li jistgħu jagħtu spinta lill-ħiliet tal-ħaddiema Ewropej, filwaqt li jiżguraw il-kompetittività u l-ġustizzja soċjali. Għalhekk, il-KESE jitlob li l-imsieħba soċjali u l-organizzazzjonijiet rilevanti tas-soċjetà ċivili jkunu involuti bis-sħiħ kemm fil-fażi tal-ippjanar kif ukoll f’dik tal-implimentazzjoni tal-pakkett.

4.11.

Il-KESE jqis li l-SMEs jeħtieġu qafas leġiżlattiv ta’ appoġġ imfassal apposta li jgħinhom jinnovaw, iżidu u jikbru b’mod sostenibbli. Filwaqt li hemm bosta opportunitajiet ta’ finanzjament għall-finanzjament tal-adattament, il-KESE jerġa’ jappella għal “aktar ċarezza dwar l-għażliet differenti, kif ukoll proċeduri faċli għall-utent biex jiġi żgurat aċċess f’waqtu għall-finanzjament f’livell prattiku għall-atturi” (15).

4.12.

Fl-aħħar nett, il-KESE jinsab imħasseb li d-dimensjoni soċjali tal-implimentazzjoni tal-Patt Ekoloġiku Ewropew (permezz tal-pakkett leġiżlattiv Lesti għall-Mira ta’ 55 %) mhijiex qed titqies u li l-membri tal-pubbliku se jiġu affettwati l-aktar peress li se jkollhom jibdlu l-karozzi tagħhom, iħallsu aktar biex isaħħnu djarhom, iħallsu aktar għall-irħas titjiriet ta’ vaganzi u oħrajn. Għalhekk, il-KESE jesprimi tħassib reali dwar il-kontijiet ogħla li l-unitajiet domestiċi se jkollhom iħallsu wara li jiġi implimentat il-pakkett Lesti għall-Mira ta’ 55 %. Il-KESE jemmen bis-sħiħ ukoll li, matul din it-tranżizzjoni, jeħtieġ li tingħata attenzjoni speċjali lir-reġjuni, l-industriji u l-ħaddiema li se jiffaċċjaw l-akbar sfidi u li t-tranżizzjoni trid tkun “implimentata permezz ta’ approċċ kompetittiv, soċjalment ġust u multilaterali u li għandhom jiġu stabbiliti l-għodod xierqa biex jinkiseb l-involviment sħiħ u l-aċċettazzjoni sħiħa tas-soċjetà ċivili, inklużi ċ-ċittadini, in-negozji u l-organizzazzjonijiet kollha” (16).

Brussell, it-8 ta’ Diċembru 2021.

Christa SCHWENG

Il-President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

(1) Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni – It-tisħiħ tal-ambizzjoni klimatika tal-Ewropa għall-2030: Ninvestu f’futur newtrali għall-klima għall-benefiċċju tal-popli tagħna.

(2) Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni “Lesti għall-Mira ta’ 55 %”: Nilħqu l-Mira Klimatika tal-UE għall-2030 fi Triqitna lejn in-Newtralità Klimatika – COM/2021/550 final

(3) Regolament (UE) 2018/841 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-30 ta’ Mejju 2018 dwar l-inklużjoni tal-emissjonijiet u l-assorbimenti ta’ gassijiet serra minn użu tal-art, tibdil fl-użu tal-art u l-forestrija fil-qafas ta’ politika għall-klima u l-enerġija għall-2030, u li jemenda r-Regolament (UE) Nru 525/2013 u d-Deċiżjoni Nru 529/2013/UE (ĠU L 156, 19.6.2018, p. 1).

(4) SWD(2021) 610 final.

(5) Tkabbir tal-għelejjel f’kundizzjonijiet imxarrba.

(6) Opinjoni tal-KESE dwar “L-użu tal-art, it-tibdil fl-użu tal-art u l-forestrija (l-LULUCF)” (ĠU C 351, 15.11.2012, p. 85).

(7) Opinjoni tal-KESE dwar “Deċiżjoni dwar il-Kondiviżjoni tal-Isforz fil-Qafas ta’ Politika dwar l-Enerġija u l-Klima tal-2030 u l-emissjonijiet u l-assorbimenti mill-użu tal-art, tibdil fl-użu tal-art u l-forestrija (LULUCF)” (ĠU C 75, 10.3.2017, p. 103).

(8) Kummissjoni Ewropea — Reviżjoni tad-Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli (mhux disponibbli bil-Malti).

(9) IPCC (2021) Climate Change 2021 – The Physical Science Basis (It-Tibdil fil-Klima 2021 – Il-Bażi tax-Xjenza Fiżika) (mhux disponibbli bil-Malti).

(10) L-użu tal-art għall-produzzjoni tal-ikel sostenibbli u s-servizzi tal-ekosistema (ĠU C 81, 2.03.2018, p. 72).

(11) Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni dwar Pjan ta’ Azzjoni għall-iżvilupp tal-produzzjoni organika, COM(2021) 141 final.

(12) Foresti ssagrifikati għall-politika tal-UE dwar il-klima

(13) Opinjoni tal-KESE dwar “Deċiżjoni dwar il-Kondiviżjoni tal-Isforz fil-Qafas ta’ Politika dwar l-Enerġija u l-Klima tal-2030 u l-emissjonijiet u l-assorbimenti mill-użu tal-art, tibdil fl-użu tal-art u l-forestrija (LULUCF)”.

(14) Opinjoni tal-KESE dwar “Insawru Ewropa reżiljenti għall-klima – L-Istrateġija l-ġdida tal-UE dwar l-Adattament għat-Tibdil fil-Klima” (għadha ma ġietx ippubblikata fil-ĠU).

(15) Opinjoni tal-KESE dwar “Insawru Ewropa reżiljenti għall-klima – L-Istrateġija l-ġdida tal-UE dwar l-Adattament għat-Tibdil fil-Klima”.

(16) Opinjoni tal-KESE dwar “Pjaneta Nadifa għal kulħadd Viżjoni strateġika Ewropea fit-tul għal ekonomija għanja, moderna, kompetittiva u newtrali għall-klima” (ĠU C 282, 20.8.2019, p. 51).

		ISSN 1977-0987
Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea		C 152

Edizzjoni bil-Malti	Informazzjoni u Avviżi	Volum 65 6 ta' April 2022

Werrej		Paġna
	I Riżoluzzjonijiet, rakkomandazzjonijiet u opinjonijiet
	OPINJONIJIET
	Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew
	Il-565 sessjoni plenarja tal-KESE — Interactio, 8.12.2021–9.12.2021
2022/C 152/01	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Opportunitajiet ta’ trasformazzjoni diġitali għall-kumpaniji tal-bejgħ bl-imnut u l-vantaġġi tagħha għall-konsumaturi Ewropej (opinjoni fuq inizjattiva proprja)	1
2022/C 152/02	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Lil hinn mill-miżuri tal-PDG għal irkupru b’suċċess u ekonomija Ewropea sostenibbli u reżiljenti (opinjoni fuq inizjattiva proprja)	7
2022/C 152/03	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Ir-rwol tat-taxxi korporattivi fil-governanza korporattiva (opinjoni fuq inizjattiva proprja)	13
2022/C 152/04	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Voluntiera — Iċ-ċittadini jibnu l-ġejjieni tal-Ewropa (opinjoni fuq inizjattiva proprja)	19
2022/C 152/05	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Kif jiġi ggarantit xogħol deċenti għaż-żgħażagħ u tiġi żgurata l-inklużjoni taż-żgħażagħ barra mill-edukazzjoni, impjieg jew taħriġ (NEETs) permezz tal-iżvilupp adatt ta’ Pjani Nazzjonali ta’ Rkupru (opinjoni fuq inizjattiva proprja)	27
2022/C 152/06	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar L-impjieg mhux standard u l-kooperattivi ta’ pjattaforma fit-trasformazzjoni diġitali tal-industrija (Opinjoni fuq inizjattiva proprja)	38
2022/C 152/07	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Kif l-industriji li jużaw ħafna riżorsi u enerġija jistgħu jisfruttaw il-Pjan ta’ Rkupru tal-UE fit-tranżizzjoni soċjalment aċċettabbli tagħhom lejn id-dekarbonizzazzjoni u d-diġitalizzazzjoni (opinjoni fuq inizjattiva proprja)	44
2022/C 152/08	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Jiġi antiċipat it-tibdil strutturali u dak settorjali u nerġgħu nfasslu l-kulturi industrijali — lejn fruntieri ġodda ta’ rkupru u reżiljenza f’partijiet differenti tal-Ewropa (opinjoni fuq inizjattiva proprja)	50
2022/C 152/09	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Sħubija trans-Atlantika b’saħħitha bbażata fuq il-valuri komuni tad-demokrazija u l-istat tad-dritt — element essenzjali fl-indirizzar tal-isfidi globali u fil-preservazzjoni tal-ordni internazzjonali) (opinjoni fuq inizjattiva proprja)	56
2022/C 152/10	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar L-allinjament tal-istrateġiji u l-operazzjonijiet tan-negozji tal-ikel mal-SDGs għal irkupru sostenibbli wara l-COVID-19 (opinjoni fuq inizjattiva proprja)	63

	III Atti preparatorji
	Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew
	Il-565 sessjoni plenarja tal-KESE — Interactio, 8.12.2021–9.12.2021
2022/C 152/11	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni — Gwida tal-Kummissjoni Ewropea għat-Tisħiħ tal-Kodiċi ta’ Prattika dwar id-Diżinformazzjoni[COM(2021) 262 final]	72
2022/C 152/12	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar ir-Rapport tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni — Rapport tal-2020 dwar il-Politika tal-Kompetizzjoni(COM(2021) 373 final)	77
2022/C 152/13	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li temenda d-Direttiva 2014/53/UE dwar l-armonizzazzjoni tal-liġijiet tal-Istati Membri marbuta mat-tqegħid fis-suq ta’ tagħmir tar-radju(COM(2021) 547 final — 2021/0291 (COD))	82
2022/C 152/14	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar il-Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda r-Regolament (UE) 2017/746 fir-rigward ta’ dispożizzjonijiet tranżizzjonali għal ċertu apparat mediku dijanjostiku in vitro u applikazzjoni differita tar-rekwiżiti għall-apparat intern(COM(2021) 627 final — 2021/0323 (COD))	85
2022/C 152/15	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar il-prevenzjoni tal-użu tas-sistema finanzjarja għall-finijiet tal-ħasil tal-flus jew il-finanzjament tat-terroriżmu(COM(2021) 420 final — 2021/0239 (COD)), Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar l-informazzjoni li takkumpanja t-trasferimenti ta’ fondi u ta’ ċerti kriptoassi (riformulazzjoni)(COM(2021) 422 final — 2021/0241 (COD)), Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar il-mekkaniżmi li għandhom jiġu stabbiliti mill-Istati Membri għall-prevenzjoni tal-użu tas-sistema finanzjarja għall-finijiet tal-ħasil tal-flus jew il-finanzjament tat-terroriżmu u li tħassar id-Direttiva (UE) 2015/849(COM(2021) 423 final — 2021/0250 (COD))	89
2022/C 152/16	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni — Strateġija għall-Finanzjament tat-Tranżizzjoni lejn Ekonomija Sostenibbli(COM(2021) 390 final)	97
2022/C 152/17	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar il-bonds ekoloġiċi Ewropej(COM(2021) 391 final — 2021/0191 (COD))	105
2022/C 152/18	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda r-Regolament (UE) Nru 575/2013 u d-Direttiva 2014/59/UE fir-rigward tat-trattament prudenzjali ta’ gruppi ta’ istituzzjonijiet globali sistemikament importanti bi strateġija ta’ riżoluzzjoni b’punti multipli ta’ dħul u metodoloġija għas-sottoskrizzjoni indiretta ta’ strumenti eliġibbli biex jissodisfaw ir-rekwiżit minimu għal fondi proprji u obbligazzjonijiet eliġibbli(COM(2021) 665 final — 2021/0343 (COD))	111
2022/C 152/19	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni — Nisiltu tagħlimiet bikrija mill-pandemija tal-COVID-19(COM(2021) 380 final)	116
2022/C 152/20	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Deċiżjoni tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar Sena Ewropea taż-Żgħażagħ 2022(COM(2021) 634 final — 2021/0328 (COD))	122
2022/C 152/21	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li temenda d-Direttiva (UE) 2018/2001 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, ir-Regolament (UE) 2018/1999 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill u d-Direttiva 98/70/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill fir-rigward tal-promozzjoni tal-enerġija minn sorsi rinnovabbli, u li tħassar id-Direttiva tal-Kunsill (UE) 2015/652(COM(2021) 557 final — 2021/0218 (COD))	127
2022/C 152/22	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar l-effiċjenza enerġetika (riformulazzjoni)(COM(2021) 558 final — 2021/0203 (COD))	134
2022/C 152/23	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar il-varar ta’ infrastruttura ta’ fjuwils alternattivi, u li jħassar id-Direttiva 2014/94/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill(COM(2021) 559 final — 2021/0223 (COD))Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni — Pjan ta’ introduzzjoni strateġika li jiddeskrivi sett ta’ azzjonijiet supplimentari biex jiġi appoġġat il-varar rapidu ta’ fjuwils alternattivi(COM(2021) 560 final)	138
2022/C 152/24	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar l-użu ta’ fjuwils rinnovabbli u b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju fit-trasport marittimu u li jemenda d-Direttiva 2009/16/KE(COM(2021) 562 final — 2021/0210 (COD))	145
2022/C 152/25	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li temenda d-Direttiva 2003/87/KE fir-rigward tal-kontribut tal-avjazzjoni għall-mira tat-tnaqqis tal-emissjonijiet għall-ekonomija kollha tal-Unjoni u li timplimenta b’mod xieraq miżura globali bbażata fuq is-suq(COM(2021) 552 final)	152
2022/C 152/26	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jistabbilixxi Fond Soċjali għall-Klima(COM(2021) 568 final — 2021/0206 (COD))	158
2022/C 152/27	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar miżuri kontra operaturi tat-trasport li jiffaċilitaw jew jinvolvu ruħhom fit-traffikar ta’ persuni jew fil-faċilitazzjoni tad-dħul klandestin ta’ migranti b’rabta mad-dħul illegali fit-territorju tal-Unjoni Ewropea(COM(2021) 753 — 2021/387 COD)	166
2022/C 152/28	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni — L-Istrateġija l-ġdida tal-UE għall-Foresti għall-2030(COM(2021) 572 final)	169
2022/C 152/29	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li temenda d-Direttiva 2003/87/KE li tistabbilixxi sistema għall-iskambju ta’ kwoti ta’ emissjonijiet ta’ gassijiet serra ġewwa l-Unjoni, id-Deċiżjoni (UE) 2015/1814 dwar l-istabbiliment u l-funzjonament ta’ riżerva tal-istabbiltà tas-suq għall-iskema ta’ negozjar tal-emissjonijiet tal-gassijiet serra tal-Unjoni u r-Regolament (UE) 2015/757(COM(2021) 551 final — 2021/0211 (COD)) u Proposta għal Deċiżjoni tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li temenda d-Deċiżjoni (UE) 2015/1814 fir-rigward tal-ammont ta’ kwoti li għandhom jitqiegħdu fir-riżerva tal-istabbiltà tas-suq għall-iskema tal-Unjoni għan-negozjar ta’ kwoti ta’ emissjonijiet ta’ gassijiet serra sal-2030(COM(2021) 571 final — 2021/0202 (COD))	175
2022/C 152/30	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill l-istabbiliment ta’ mekkaniżmu ta’ aġġustament tal-karbonju fil-fruntiera(COM(2021) 564 final — 2021/0214 (COD))	181
2022/C 152/31	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda r-Regolament (UE) 2018/842 dwar it-tnaqqis annwali vinkolanti tal-emissjonijiet tal-gassijiet serra mill-Istati Membri mill-2021 sal-2030 li jikkontribwixxi għall-azzjoni klimatika biex jiġu onorati l-impenji li saru fil-Ftehim ta’ Pariġi(COM(2021) 555 final — 2021/0200 (COD))	189
2022/C 152/32	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda r-Regolamenti (UE) 2018/841 fir-rigward tal-kamp ta’ applikazzjoni, is-simplifikazzjoni tar-regoli tal-konformità, l-istabbiliment tal-miri tal-Istati Membri għall-2030 u l-impenn għall-kisba kollettiva tan-newtralità klimatika sal-2035 fis-settur tal-użu tal-art, tal-forestrija u tal-agrikoltura, u (UE) 2018/1999 fir-rigward tat-titjib fil-monitoraġġ, fir-rapportar, fit-traċċar tal-progress u fir-rieżami[COM(2021) 554 final]	192
2022/C 152/33	Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda l-Annessi IV u V tar-Regolament (UE) 2019/1021 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar il-pollutanti organiċi persistenti(COM(2021) 656 final — 2021/0340 (COD))	197

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 10.11.2021 Kunsill, 12.11.2021
Bażi legali	Artikoli 192(1) u Artikolu 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għall-Agrikoltura, l-Iżvilupp Rurali u l-Ambjent
Data tal-adozzjoni fis-sessjoni plenarja	8.12.2021
Sessjoni plenarja Nru	565
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	230/0/3