(1)

Fl-20 ta’ Marzu 2020, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni dwar l-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir. Il-klawżola liberatorja ġenerali, kif previst fl-Artikoli 5(1), 6(3), 9(1) u 10(3) tar-Regolament (KE) Nru 1466/97 u l-Artikoli 3(5) u 5(2) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1467/97 (2), tiffaċilita l-koordinament tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ tnaqqis qawwi fir-ritmu ekonomiku. F’dik il-komunikazzjoni, il-Kummissjoni ppreżentat il-fehma tagħha li, minħabba r-reċessjoni ekonomika severa li kienet mistennija minħabba l-pandemija tal-COVID-19, il-kondizzjonijiet biex tiġi attivata l-klawżola liberatorja ġenerali ġew issodisfati. Fit-23 ta’ Marzu 2020, il-ministri għall-finanzi tal-Istati Membri qablu mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni. Il-klawżola liberatorja ġenerali tat lill-Istati Membri flessibbiltà baġitarja biex jittrattaw il-kriżi tal-COVID-19. Din iffaċilitat il-koordinazzjoni tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. L-attivazzjoni tagħha tippermetti diverġenza temporanja mill-perkors ta’ aġġustament lejn l-objettiv baġitarju ta’ terminu medju ta’ kull Stat Membru, dment li dan ma jkunx jipperikola s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju. Fis-17 ta’ Settembru 2020, fil-komunikazzjoni tagħha dwar l-Istrateġija Annwali għat-Tkabbir Sostenibbli għall-2021, il-Kummissjoni ħabbret li l-klawżola liberatorja ġenerali kienet ser tibqa’ attiva fl-2021.

(2)

Fl-20 ta’ Lulju 2020, il-Kunsill adotta Rakkomandazzjoni (3) (“‘ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020”’). Hija rrakkomandat lill-Belġju biex jieħu l-miżuri kollha meħtieġa, f’konformità mal-klawżola liberatorja ġenerali, biex jindirizza b’mod effettiv il-pandemija tal-COVID-19, isostni l-ekonomija u jappoġġa l-irkupru li jirriżulta. Hija rrakkomandat wkoll lill-Belġju biex, meta l-kundizzjonijiet ekonomiċi jippermettu, isegwi politiki fiskali li jkollhom l-għan li jiksbu pożizzjonijiet fiskali prudenti fit-terminu medju u li jiggarantixxu s-sostenibbiltà tad-dejn, filwaqt li jtejjeb l-investiment.

(3)

Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-2021 dwar il-politika ekonomika taż-żona tal-euro tindika li, matul l-2021, il-politiki fiskali jenħtieġ li jibqgħu ta’ sostenn fl-Istati Membri kollha taż-żona tal-euro u li jenħtieġ li l-miżuri ta’ politika jkunu mfassla apposta għaċ-ċirkostanzi speċifiċi tal-pajjiż u jkunu f’waqthom, temporanji u mmirati. Meta l-kundizzjonijiet epidemjoloġiċi u ekonomiċi jippermettu, jenħtieġ li l-miżuri ta’ emerġenza jitneħħew gradwalment, filwaqt li ssir reżistenza għall-impatt tal-kriżi fuq is-soċjetà u fuq is-suq tax-xogħol. Jenħtieġ li l-Istati Membri jsegwu politiki fiskali li jkollhom l-għan li jiksbu pożizzjonijiet fiskali prudenti fit-terminu medju u jiggarantixxu s-sostenibbiltà tad-dejn, filwaqt li jtejbu l-investiment. Jenħtieġ li l-Istati Membri jsegwu riformi li jsaħħu l-kopertura, l-adegwatezza u s-sostenibbiltà tas-sistemi tas-saħħa u tal-protezzjoni soċjali għal kulħadd.

(4)

Fit-18 ta’ Novembru 2020, il-Kummissjoni adottat l-opinjonijiet tagħha dwar l-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-Istati Membri taż-żona tal-euro għall-2021, li kienu bbażati fuq valutazzjoni kwalitattiva tal-miżuri fiskali. Il-Kummissjoni kienet tal-opinjoni li l-abbozz tal-pjan baġitarju tal-Belġju kien ġeneralment f’konformità mar-rakkomandazzjonijiet dwar il-politika fiskali stabbiliti mir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020, u li l-parti l-kbira tal-miżuri inklużi fl-abbozz tal-pjan baġitarju kienu jappoġġaw l-attività politika fil-konfront ta’ inċertezza sostanzjali.

(5)

In-NextGenerationEU, inkluż il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, ser jiggarantixxi rkupru sostenibbli, inklużiv u ġust. Ir-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4), li stabbilixxa l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, daħal fis-seħħ fid-19 ta’ Frar 2021. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza ser tipprovdi sostenn finanzjarju għall-implimentazzjoni ta’ riformi u investiment, li jinvolvi impuls fiskali ffinanzjat mill-Unjoni. Hija ser tikkontribwixxi għall-irkupru ekonomiku u għall-implimentazzjoni ta’ riformi u investiment sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod partikolari għall-promozzjoni tat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali, u ser issaħħaħ ir-reżiljenza u t-tkabbir potenzjali tal-ekonomiji tal-Istati Membri. Hija ser tgħin ukoll biex il-finanzi pubbliċi jirritornaw għal pożizzjonijiet aktar favorevoli fit-terminu qrib u ser tikkontribwixxi biex tissaħħaħ is-sostenibbiltà tal-finanzi pubbliċi u tat-tkabbir u tal-ħolqien tal-impjiegi fit-terminu medju u twil.

(6)

Fit-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni li tipprovdi aktar orjentazzjonijiet ta’ politika biex tiffaċilita l-koordinazzjoni tal-politiki fiskali u t-tħejjija tal-Programmi ta’ Stabbiltà u Konverġenza tal-Istati Membri. Jenħtieġ li l-pożizzjoni fiskali ġenerali, b’kunsiderazzjoni għall-baġits nazzjonali u għall-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, tibqa’ waħda ta’ sostenn matul l-2021 u l-2022. Fl-istess ħin, billi huwa mistenni li fit-tieni nofs tal-2021 l-attività ekonomika ser tiġi gradwalment għan-normal, jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jsiru aktar differenzjati fl-2022. Jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jqisu l-istat tal-irkupru, is-sostenibbiltà fiskali u l-bżonn li jitnaqqsu d-diverġenzi ekonomiċi, soċjali u territorjali. Fid-dawl tal-bżonn li jingħata sostenn lill-irkupru sostenibbli fl-Unjoni, jenħtieġ li l-Istati Membri b’riskji baxxi għas-sostenibbiltà jorjentaw il-baġits tagħhom favur li tinżamm politika fiskali li sservi ta’ sostenn fl-2022, u li jqisu l-impatt tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Jenħtieġ li l-Istati Membri b’livelli għolja ta’ dejn isegwu politiki fiskali prudenti, filwaqt li jippreservaw l-investiment iffinanzjat f’livell nazzjonali u jużaw is-sovvenzjonijiet mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza biex jiffinanzjaw proġetti ta’ investiment u riformi strutturali addizzjonali ta’ kwalità għolja. Għall-perjodu lil hinn mill-2022, jenħtieġ li l-politiki fiskali jkomplu jqisu s-saħħa tal-irkupru, il-grad tal-inċertezza ekonomika u l-kunsiderazzjonijiet tas-sostenibbiltà fiskali. L-iffukar mill-ġdid tal-politiki fiskali lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti fit-terminu medju, inkluż bl-eliminazzjoni gradwali tal-miżuri ta’ sostenn, ser jikkontribwixxi biex tiġi ggarantita s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju.

(7)

Fil-komunikazzjoni tagħha tat-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni kienet tal-fehma wkoll li d-deċiżjoni dwar id-diżattivazzjoni jew l-applikazzjoni kontinwata tal-klawżola liberatorja ġenerali jenħtieġ li tittieħed bħala valutazzjoni ġenerali tal-istat tal-ekonomija, bil-livell tal-attività ekonomika fl-Unjoni jew fiż-żona tal-euro mqabbel mal-livelli ta’ qabel il-kriżi (tmiem l-2019) bħala kriterju kwantitattiv ewlieni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fit-2 ta’ Ġunju 2021, il-Kummissjoni qieset li l-kundizzjonijiet għall-kontinwazzjoni tal-applikazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali fl-2022 u għad-diżattivazzjoni tagħha mill-2023 kienu ssodisfati. Ser jibqgħu jitqiesu s-sitwazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiż wara d-diżattivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali.

(8)

Fit-30 ta’ April 2021, il-Belġju ppreżenta l-Programm ta’ Stabbiltà tiegħu għall-2021, f’konformità mal-Artikolu 4 tar-Regolament (KE) Nru 1466/97.

(9)

Fl-2020, fuq il-bażi ta’ data vvalidata mill-Eurostat, id-defiċit tal-gvern estiż tal-Belġju kien ta’ 9,4 % tal-prodott domestiku gross (PDG), filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż żdied għal 114,1 % tal-PDG. It-tibdil annwali fil-bilanċ baġitarju primarju kien jammonta għal -7,5 % tal-PDG, inklużi l-miżuri baġitarji diskrezzjonali ta’ 4,5 % tal-PDG b’sostenn għall-ekonomija u t-tħaddim ta’ stabbilizzaturi awtomatiċi. Il-Belġju pprovda wkoll sostenn ta’ likwidità lill-kumpaniji u lill-unitajiet domestiċi (bħal garanziji u differimenti tat-taxxa, li ma għandhomx impatt baġitarju dirett u immedjat), stmat li jilħaq il-11,8 % tal-PDG; l-użu li fil-fatt sar mill-garanziji pubbliċi fl-2020 huwa stmat mill-Kummissjoni għal anqas minn ½ % tal-PDG.

(10)

Fit-2 ta’ Ġunju 2021, il-Kummissjoni ħarġet rapport skont l-Artikolu 126(3) tat-Trattat. Dak ir-rapport jiddiskuti s-sitwazzjoni baġitarja tal-Belġju, billi fl-2020 id-defiċit tal-gvern estiż tiegħu qabeż il-valur referenzjarju ta’ 3 % tal-PDG stabbilit fit-Trattat, filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż tiegħu qabeż il-valur referenzjarju ta’ 60 % tal-PDG stabbilit fit-Trattat u ma naqasx b’pass sodisfaċenti. Ir-rapport ikkonkluda li l-kriterju tad-defiċit ma ġiex issodisfat u li ma kienx hemm konformità mal-kriterju tad-dejn.

(11)

Ix-xenarju makroekonomiku li jirfed il-projezzjonijiet baġitarji huwa realistiku fl-2021 u l-2022. Il-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021 jipprojetta li l-PDG reali jikber b’4,1 % u bi 3,5 % fl-2021 u fl-2022, rispettivament. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jipprojetta tkabbir reali kemxejn ogħla fl-2021 u fl-2022, b’4,5 % u bi 3,7 % rispettivament, xprunat minn investiment ogħla.

(12)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tiegħu għall-2021, il-gvern qed jippjana tnaqqis tad-defiċit tal-gvern estiż minn 9,4 % tal-PDG fl-2020 għal 7,7 % tal-PDG fl-2021, filwaqt li l-proporzjon tad-dejn huwa ppjanat li jiżdied għal 116,3 % tal-PDG fl-2021, minn 114,1 % fl-2020. Skont il-Programm ta’ Stabbiltà tiegħu għall-2021, it-tibdil fil-bilanċ baġitarju primarju fl-2021 meta mqabbel mal-livell ta’ qabel il-kriżi (2019) huwa mistenni li jammonta għal -6,1 % tal-PDG, u jirrifletti l-miżuri baġitarji diskrezzjonali ta’ 2,7 % tal-PDG b’sostenn għall-ekonomija u t-tħaddim ta’ stabbilizzaturi awtomatiċi. Dawn il-projezzjonijiet huma f’konformità mat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni.

(13)

B’rispons għall-pandemija tal-COVID-19 u għar-reċessjoni ekonomika relatata, il-Belġju adotta miżuri baġitarji biex isaħħaħ il-kapaċità tas-sistema tas-saħħa tiegħu, irażżan il-pandemija tal-COVID-19, u jgħin lil dawk l-individwi u s-setturi li kienu partikolarment milquta. Dan ir-rispons ta’ politika qawwi taffa l-kontrazzjoni tal-PDG, li min-naħa tiegħu, naqqas iż-żieda fid-defiċit tal-gvern u d-dejn pubbliku. Jenħtieġ li l-miżuri fiskali jimmassimizzaw is-sostenn għall-irkupru mingħajr ma jantiċipaw traġettorji fiskali futuri. Għaldaqstant, jenħtieġ li l-miżuri jevitaw li jinħoloq piż permanenti fuq il-finanzi pubbliċi. Meta l-Istati Membri jintroduċu miżuri permanenti, jenħtieġ li jiffinanzjawhom b’mod adegwat biex jiggarantixxu newtralità baġitarja fit-terminu medju. Il-miżuri li ħa l-Belġju fl-2020 u fl-2021 kienu f’konformità mar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020. Il-miżuri baġitarji diskrezzjonali adottati mill-gvern fl-2020 u l-2021 huma, fil-biċċa l-kbira, temporanji u mqabbla ma’ miżuri ta’ tpaċija.

(14)

Il-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021, sa issa, ma jinkludix s-sovvenzjonijiet riċevuti mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Sadanittant, it-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jassumi li l-investimenti u r-riformi ffinanzjati mis-sovvenzjonijiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza jammontaw għal 0,2 % tal-PDG fl-2021 u għal 0,3 % tal-PDG fl-2022, bl-istess ipoteżi użat mill-Uffiċċju Federali għall-Ippjanar Belġjan fl-evalwazzjoni makroekonomiku tiegħu tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza.

(15)

Hemm bżonn li l-indikaturi tal-aġġustament fiskali stabbiliti stipulati fir-Regolament (KE) Nru 1466/97 jitqiesu fil-kuntest taċ-ċirkostanzi attwali. L-ewwel nett, hemm inċertezza sinifikanti rigward l-istimi tad-distakk fl-output. It-tieni, hemm bżonn ta’ politika fiskali li tkun lesta biex tadatta malajr għall-evoluzzjoni tal-pandemija tal-COVID-19, u tiċċaqlaq minn għajnuna ta’ emerġenza għal miżuri aktar immirati ladarba r-riskji tas-saħħa jonqsu. It-tielet, il-kuntest attwali huwa kkaratterizzat minn rispons ta’ politika sinifikanti b’sostenn għall-attività ekonomika. Billi hemm trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza), l-indikaturi stabbiliti ma jirriflettux l-impuls kollu pprovdut lill-ekonomija mill-politiki fiskali. B’dan l-isfond, jidher li l-bilanċ strutturali mhuwiex biżżejjed fiċ-ċirkostanzi attwali. Hemm bżonn ukoll li l-parametru referenzjarju tan-nefqa jiġi adattat (5) u kkomplementat b’informazzjoni addizzjonali sabiex jikkalkula għalkollox l-orjentazzjoni tal-politika fiskali.

(16)

Bħall-approċċ segwit fil-valutazzjoni tal-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji għall-2021, miżuri ta’ emerġenza temporanji ġew esklużi mill-aggregat tan-nefqa. Dawn il-miżuri ta’ emerġenza temporanji relatati mal-kriżi jappoġġaw is-sistemi tas-saħħa u jikkumpensaw lill-ħaddiema u lid-ditti għat-telf ta’ introjtu minħabba l-lockdowns u l-interruzzjonijiet fil-katina tal-provvista; it-treġġigħ lura tagħhom mill-awtoritajiet pubbliċi jiddependi mir-ritorn għan-normalità tas-saħħa pubblika u tas-sitwazzjoni ekonomika. Għall-valutazzjoni tal-pożizzjoni fiskali ġenerali f’dan l-istadju, jenħtieġ li t-trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza) jiġu inklużi fl-aggregat rilevanti tan-nefqa. Il-pożizzjoni fiskali ġenerali għalhekk hija mkejjel bit-tibdil fin-nefqa primarja (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonali u esklużi l-miżuri ta’ emerġenza temporanji relatati mal-kriżi) inkluż in-nefqa ffinanzjata mis-sovvenzjonijiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u fondi oħra tal-Unjoni. Lil hinn mill-pożizzjoni ġenerali fiskali, l-analiżi għandha l-għan ukoll li tivvaluta jekk il-politika fiskali nazzjonali hijiex prudenti u jekk il-kompożizzjoni tagħha twassalx għal irkupru sostenibbli konsistenti mat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali. Għal din ir-raġuni, qed tingħata attenzjoni partikolari lill-evoluzzjoni tan-nefqa kurrenti primarja u l-investiment iffinanzjati f’livell nazzjonali.

(17)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tiegħu għall-2021, id-defiċit tal-gvern estiż tal-Belġju huwa ppjanat li jonqos għal 4,5 % tal-PDG fl-2022, l-aktar minħabba l-waqfien tal-miżuri ta’ sostenn temporanji adottati fl-2020 u l-2021 u d-dħul ogħla tal-gvern b’riżultat tat-titjib fis-sitwazzjoni makroekonomika. Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jistabbilizza ruħu fil-livell ta’ 116 % tal-PDG fl-2022. Dawn il-projezzjonijiet huma f’konformità mat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, u fuq il-bażi tal-metodoloġija speċifika li tirrifletti l-isfidi msemmija hawn fuq, il-pożizzjoni fiskali ġenerali — flimkien ukoll mal-impatt fuq id-domanda aggregata fl-2022 minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġit nazzjonali kif ukoll mill-baġit tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza — hija stmata għal -0,4 % tal-PDG (6). Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mis-sovvenzjonijiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tiżdied b’0,1 punti perċentwali tal-PDG. L-investiment ffinanzjat f’livell nazzjonali huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni espansjonarja ta’ 0,1 punti perċentwali tal-PDG (7). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata f’livell nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonali) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni espansjonarja ta’ 0,4 punti perċentwali tal-PDG.

(18)

Il-kwalità tal-miżuri baġitarji tal-Istati Membri tidher partikolarment importanti. Ir-riformi strutturali fiskali bl-għan li jtejbu l-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali jistgħu jappoġġaw it-tkabbir potenzjali, joħolqu spazju fiskali tant meħtieġ u jgħinu biex tiġi ggarantita s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu twil, inkluż fid-dawl tat-tibdil fil-klima u l-problemi tas-saħħa. Min-naħa tad-dħul, il-kriżi tal-COVID-19 saħħet l-importanza tar-riformi għal sistemi ta’ dħul pubbliku aktar effiċjenti u aktar ġusti. Min-naħa tan-nefqa, sar saħansitra aktar kruċjali li jiżdied il-livell u l-kwalità tal-investimenti sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod konsistenti mal-qadi tal-objettivi tat-tisħiħ tal-potenzjal tat-tkabbir, ir-reżiljenza ekonomika u soċjali u t-tranżizzjoni doppja ekoloġika u diġitali. Il-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza ser jippermettu li titjieb il-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali.

(19)

Skont il-pjanijiet baġitarji ta’ terminu medju tal-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021, huwa ppjanat li d-defiċit tal-gvern estiż jonqos minn 4 % tal-PDG fl-2023 għal 3,7 % tal-PDG fl-2024. Id-defiċit tal-gvern estiż huwa ppjanat li jerġa’ lura għal inqas minn 3 % tal-PDG fl-isfond tal-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021. Il-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021 ma jinkludix l-informazzjoni meħtieġa biex tiġi kkalkulata l-pożizzjoni fiskali ġenerali fl-2023 u l-2024. L-istima kurrenti tat-tkabbir potenzjali nominali medju ta’ 10 snin hija ta’ 2¾ % (8). Madankollu, din l-istima ma tinkludix l-impatt tar-riformi li huma parti mill-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza u għalhekk tista’ tingħata spinta lit-tkabbir potenzjali tal-Belġju.

(20)

Il-proporzjon ta’ dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jiżdied minn 116,7 % tal-PDG fl-2023 għal 117,4 % tal-PDG fl-2024, kompletament minħabba l-aġġustament stokk-flussi. Fid-dawl tal-proporzjon għoli tad-dejn, li huwa pprojettat li jonqos biss gradwalment maż-żmien, il-Belġju jitqies li jaffaċċja riskji għoljin ta’ sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju, skont l-aħħar analiżi tas-sostenibbiltà tad-dejn.

(21)

Fid-dawl tal-inċertezza li għadha għolja ħafna, jenħtieġ li l-gwida tal-politika fiskali tibqa’ fil-parti l-kbira kwalitattiva. Jenħtieġ li gwida kwantifikata aktar preċiża għas-snin ta’ wara tingħata fl-2022, jekk sa dak iż-żmien il-livell ta’ inċertezza jkun naqas biżżejjed.

(22)

Il-Kunsill ivvaluta l-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021 u s-segwitu mill-Belġju għar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020,

(1)

Fl-20 ta’ Marzu 2020, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni dwar l-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir. Il-klawżola liberatorja ġenerali, kif previst fl-Artikoli 5(1), 6(3), 9(1) u 10(3) tar-Regolament (KE) Nru 1466/97 u l-Artikoli 3(5) u 5(2) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1467/97 (2), tiffaċilita l-koordinament tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta' tnaqqis qawwi fir-ritmu ekonomiku. F'dik il-komunikazzjoni, il-Kummissjoni ppreżentat il-fehma tagħha li, minħabba r-reċessjoni ekonomika severa li kienet mistennija minħabba l-pandemija tal-COVID-19, il-kondizzjonijiet biex tiġi attivata l-klawżola liberatorja ġenerali ġew issodisfati. Fit-23 ta' Marzu 2020, il-ministri għall-finanzi tal-Istati Membri qablu mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni. Il-klawżola liberatorja ġenerali tat lill-Istati Membri flessibbiltà baġitarja biex jittrattaw il-kriżi tal-COVID-19. Din iffaċilitat il-koordinazzjoni tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. L-attivazzjoni tagħha tippermetti diverġenza temporanja mill-perkors ta’ aġġustament lejn l-objettiv baġitarju ta' terminu medju ta’ kull Stat Membru, dment li dan ma jkunx jipperikola s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju. Fis-17 ta' Settembru 2020, fil-komunikazzjoni tagħha dwar l-Istrateġija Annwali għat-Tkabbir Sostenibbli għall-2021, il-Kummissjoni ħabbret li l-klawżola liberatorja ġenerali kienet ser tibqa’ attiva fl-2021.

(2)

Fl-20 ta' Lulju 2020, il-Kunsill adotta Rakkomandazzjoni (3) (“ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta' Lulju 2020”). Hija rrakkomandat lill-Bulgarija biex tieħu l-miżuri kollha meħtieġa, f'konformità mal-klawżola liberatorja ġenerali, biex tindirizza b'mod effettiv il-pandemija tal-COVID-19, issostni l-ekonomija u tappoġġa l-irkupru li jirriżulta. Hija rrakkomandat wkoll lill-Bulgarija biex, meta l-kundizzjonijiet ekonomiċi jippermettu, issegwi politiki fiskali li jkollhom l-għan li jiksbu pożizzjonijiet fiskali prudenti fit-terminu medju u li jiggarantixxu s-sostenibbiltà tad-dejn, filwaqt li ttejjeb l-investiment.

(3)

In-NextGenerationEU, flimkien mal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, ser jiggarantixxi rkupru sostenibbli, inklużiv u ġust. Ir-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4), li stabbilixxa l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, daħal fis-seħħ fid-19 ta' Frar 2021. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza ser tipprovdi sostenn finanzjarju għall-implimentazzjoni ta’ riformi u investiment, li jinvolvi impuls fiskali ffinanzjat mill-Unjoni. Hija ser tikkontribwixxi għall-irkupru ekonomiku u għall-implimentazzjoni ta' riformi u investiment sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b'mod partikolari għall-promozzjoni ta' tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali, u ser issaħħaħ ir-reżiljenza u t-tkabbir potenzjali tal-ekonomiji tal-Istati Membri. Hija ser tgħin ukoll biex il-finanzi pubbliċi jirritornaw għal pożizzjonijiet aktar favorevoli fit-terminu qrib u ser tikkontribwixxi biex tissaħħaħ is-sostenibbiltà tal-finanzi pubbliċi, tat-tkabbir u tal-ħolqien tal-impjiegi fit-terminu medju u twil.

(4)

Fit-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni li tipprovdi aktar orjentazzjonijiet ta’ politika biex tiffaċilita l-koordinazzjoni tal-politiki fiskali u t-tħejjija tal-Programmi ta’ Stabbiltà u Konverġenza tal-Istati Membri. Jenħtieġ li l-pożizzjoni fiskali ġenerali, b’kunsiderazzjoni għall-baġits nazzjonali u għall-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, tibqa’ waħda ta’ sostenn matul l-2021 u l-2022. Fl-istess ħin, billi huwa mistenni li fit-tieni nofs tal-2021 l-attività ekonomika ser tiġi gradwalment għan-normal, jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jsiru aktar differenzjati fl-2022. Jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jqisu l-istat tal-irkupru, is-sostenibbiltà fiskali u l-bżonn li jitnaqqsu d-diverġenzi ekonomiċi, soċjali u territorjali. Fid-dawl tal-bżonn li jingħata sostenn lill-irkupru sostenibbli fl-Unjoni, jenħtieġ li l-Istati Membri b’riskji baxxi għas-sostenibbiltà jorjentaw il-baġits favur li tinżamm politika fiskali li sservi ta’ sostenn fl-2022, u li jqisu l-impatt tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Jenħtieġ li l-Istati Membri b’livelli għolja ta’ dejn isegwu politiki fiskali prudenti, filwaqt li jippreservaw l-investiment iffinanzjat f’livell nazzjonali u jużaw is-sovvenzjonijiet mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza biex jiffinanzjaw proġetti ta’ investiment u riformi strutturali addizzjonali ta’ kwalità għolja. Għall-perjodu lil hinn mill-2022, jenħtieġ li l-politiki fiskali jkomplu jqisu s-saħħa tal-irkupru, il-livell tal-inċertezza ekonomika u l-kunsiderazzjonijiet ta’ sostenibbiltà fiskali. L-iffukar mill-ġdid tal-politiki fiskali lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti fit-terminu medju, inkluż bl-eliminazzjoni gradwali tal-miżuri ta’ sostenn, ser jikkontribwixxi biex tiġi ggarantita s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju.

(5)

Il-komunikazzjoni tagħha tat-3 ta' Marzu 2021, il-Kummissjoni kienet tal-fehma wkoll li d-deċiżjoni dwar id-diżattivazzjoni jew l-applikazzjoni kontinwata tal-klawżola liberatorja ġenerali jenħtieġ li tittieħed bħala valutazzjoni ġenerali tal-istat tal-ekonomija, bil-livell tal-attività ekonomika fl-Unjoni jew fiż-żona tal-euro mqabbel mal-livelli ta’ qabel il-kriżi (tmiem l-2019) bħala kriterju kwantitattiv ewlieni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fit-2 ta' Ġunju 2021, il-Kummissjoni qieset li l-kundizzjonijiet għall-kontinwazzjoni tal-applikazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali fl-2022 u għad-diżattivazzjoni tagħha b'seħħ mill-2023 kienu ssodisfati. Ser jibqgħu jitqiesu s-sitwazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiż wara d-diżattivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali.

(6)

Fil-5 ta’ Mejju 2021, il-Bulgarija ppreżentat il-Programm ta’ Konverġenza tagħha għall-2021, lil hinn mill-iskadenza stabbilita fl-Artikolu 8 tar-Regolament (KE) Nru 1466/97.

(7)

Fl-2020, fuq il-bażi ta’ data vvalidata mill-Eurostat, id-defiċit tal-gvern estiż tal-Bulgarija kien ta’ 3,4 % tal-prodott domestiku gross (PDG), filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż żdied għal 25 % tal-PDG. It-tibdil annwali fil-bilanċ baġitarju primarju kien jammonta għal -5,5 % tal-PDG, inkluż il-miżuri baġitarji diskrezzjonali ta’ 3,2 % tal-PDG b’sostenn għall-ekonomija u t-tħaddim ta’ stabbilizzaturi awtomatiċi.

(8)

Fit-2 ta' Ġunju 2021, il-Kummissjoni ħarġet rapport skont l-Artikolu 126(3) tat-Trattat. Dak ir-rapport jiddiskuti s-sitwazzjoni baġitarja tal-Bulgarija, billi fl-2020 id-defiċit tal-gvern estiż tagħha qabeż il-valur referenzjarju ta’ 3 % tal-PDG stabbilit fit-Trattat. Ir-rapport ikkonkluda li l-kriterju tad-defiċit kien issodisfat.

(9)

Ix-xenarju makroekonomiku li jirfed il-projezzjonijiet baġitarji huwa kawt fl-2021 u l-2022, billi ma jqisx il-finanzjament mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Konsegwentement, il-linja bażi ppreżentata mhijiex direttament komparabbli mat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. Barra minn hekk, it-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jipprevedi rata ta’ tkabbir aktar b’saħħitha fl-esportazzjonijiet, fuq il-bażi ta’ suppożizzjonijiet aktar favorevoli għad-domanda barranija.

(10)

Fil-Programm ta’ Konverġenza tiegħu għall-2021, il-gvern qed jippjana żieda tad-defiċit tal-gvern estiż minn 3,4 % tal-PDG fl-2020 għal 5,6 % tal-PDG fl-2021, filwaqt li l-proporzjon tad-dejn huwa ppjanat li jiżdied għal 27,4 % tal-PDG fl-2021. Skont il-Programm ta' Konverġenza għall-2021, it-tibdil fil-bilanċ baġitarju primarju fl-2021 meta mqabbel mal-livell ta’ qabel il-kriżi (2019) huwa mistenni li jammonta għal -7,8 % tal-PDG. L-ixprunaturi taż-żidiet ipprojettati fid-defiċit nominali u primarju tal-gvern estiż u konsegwentement id-dejn mhumiex spjegati fid-dettall fil-Programm ta’ Konverġenza għall-2021 u jseħħu minkejja l-iskadenza ta’ wħud mill-miżuri baġitarji diskrezzjonali. Dawn il-projezzjonijiet huma ogħla mit-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. Skont it-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, id-defiċit huwa mistenni li jonqos għal 3,2 % tal-PDG fl-2021 u l-proporzjon tad-dejn huwa mistenni li jonqos għal 24,5 % tal-PDG fl-2021. Is-sors ewlieni ta’ differenza huwa l-projezzjoni ta’ dħul ieħor, li skont il-Programm ta’ Konverġenza għall-2021, huwa mistenni li jonqos għal 2,5 punti perċentwali tal-PDG fl-2021, ferm inqas mil-livelli storiċi. L-ixprunaturi għal dan it-tnaqqis mhumiex spjegati fil-Programm ta’ Konverġenza għall-2021.

(11)

B’rispons għall-pandemija tal-COVID-19, u għar-reċessjoni ekonomika relatata, il-Bulgarija adottat miżuri baġitarji biex issaħħaħ il-kapaċità tas-sistema tas-saħħa tagħha, trażżan il-pandemija tal-COVID-19 u tgħin lil dawk l-individwi u s-setturi li kienu partikolarment milquta. Dan ir-rispons ta’ politika qawwi taffa l-kontrazzjoni tal-PDG, li, min-naħa tiegħu, naqqas iż-żieda fid-defiċit tal-gvern u d-dejn pubbliku. Jenħtieġ li l-miżuri fiskali jimmassimizzaw is-sostenn għall-irkupru mingħajr ma jantiċipaw traġettorji fiskali futuri. Għaldaqstant, jenħtieġ li l-miżuri jevitaw li jinħoloq piż permanenti fuq il-finanzi pubbliċi. Meta l-Istati Membri jintroduċu miżuri permanenti, jenħtieġ li jiffinanzjawhom b’mod adegwat biex jiggarantixxu newtralità baġitarja fit-terminu medju. Il-miżuri li ħadet il-Bulgarija fl-2020 u fl-2021 kienu f’konformità mar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020. Il-miżuri diskrezzjonali adottati mill-gvern fl-2020 u l-2021 huma temporanji u mqabbla ma’ miżuri ta’ tpaċija.

(12)

Il-Programm ta’ Konverġenza għall-2021 jassumi li l-investiment u r-riformi ffinanzjati mis-sovvenzjonijiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza jammontaw għal 0,02 % tal-PDG fl-2020, għal 0,3 % fl-2021, għal 0,8 % fl-2022, għal 1,4 % fl-2023, għal 1,7 % fl-2024, għal 2,6 % fl-2025 u għal 1,8 % fl-2026. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jinkludi dawn is-sovvenzjonijiet fil-projezzjonijiet baġitarji.

(13)

Hemm bżonn li l-indikaturi tal-aġġustament fiskali stabbiliti stipulati fir-Regolament (KE) Nru 1466/97 jitqiesu fil-kuntest taċ-ċirkostanzi attwali. L-ewwel nett, hemm inċertezza sinifikanti rigward l-istimi tad-distakk fl-output. It-tieni, hemm bżonn ta’ politika fiskali li tkun lesta biex tadatta malajr għall-evoluzzjoni tal-pandemija tal-COVID-19, u tiċċaqlaq minn għajnuna ta’ emerġenza għal miżuri aktar immirati ladarba r-riskji tas-saħħa jonqsu. It-tielet, il-kuntest attwali huwa kkaratterizzat minn rispons ta’ politika sinifikanti b’sostenn għall-attività ekonomika. Billi hemm trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza), l-indikaturi stabbiliti ma jirriflettux l-impuls kollu pprovdut lill-ekonomija mill-politiki fiskali. B’dan l-isfond, jidher li l-bilanċ strutturali mhuwiex biżżejjed fiċ-ċirkostanzi attwali. Min-naħa l-oħra, hemm bżonn li il-parametru referenzjarju tan-nefqa jiġi adattat (5) u kkomplementat b’informazzjoni addizzjonali sabiex jikkalkula għalkollox l-orjentazzjoni tal-politika fiskali.

(14)

B'mod simili għall-approċċ segwit fil-valutazzjoni tal-abbozzi ta' pjanijiet baġitarji għall-2021, miżuri ta' emerġenza temporanji ġew esklużi mill-aggregat tan-nefqa. Dawn il-miżuri ta’ emerġenza temporanji relatati mal-kriżi jappoġġaw is-sistemi tas-saħħa u jikkumpensaw lill-ħaddiema u lid-ditti għat-telf ta’ introjtu minħabba l-lockdowns u l-interruzzjonijiet fil-katina tal-provvista; it-treġġigħ lura tagħhom mill-awtoritajiet pubbliċi jiddependi mir-ritorn għan-normalità tas-saħħa pubblika u tas-sitwazzjoni ekonomika. Biex tiġi valutata l-pożizzjoni fiskali ġenerali f'dan l-istadju, jenħtieġ li t-trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza) jiġu inklużi fl-aggregat rilevanti tan-nefqa. Il-pożizzjoni fiskali ġenerali hija għalhekk imkejla bit-tibdil fin-nefqa primarja (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonali u esklużi l-miżuri ta’ emerġenza temporanji relatati mal-kriżi) inkluż in-nefqa ffinanzjata mis-sovvenzjonijiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u fondi oħra tal-Unjoni. Lil hinn mill-pożizzjoni ġenerali fiskali, l-analiżi għandha l-għan ukoll li tivvaluta jekk il-politika fiskali nazzjonali hijiex prudenti u jekk il-kompożizzjoni tagħha twassalx għal irkupru sostenibbli konsistenti mat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali. Għal din ir-raġuni, qed tingħata attenzjoni partikolari lill-evoluzzjoni tan-nefqa kurrenti primarja u l-investiment iffinanzjati f’livell nazzjonali.

(15)

Fil-Programm ta’ Konverġenza tagħha għall-2021, id-defiċit tal-gvern estiż tal-Bulgarija huwa ppjanat li jonqos għal 2,7 % tal-PDG fl-2022, l-aktar minħabba l-waqfien tal-miżuri ta’ sostenn temporanji adottati fl-2020 u fl-2021. Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jiżdied għal 28,6 % tal-PDG fl-2022. Dawn il-projezzjonijiet huma ogħla mit-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, u fuq il-bażi tal-metodoloġija speċifika li tirrifletti l-isfidi msemmija hawn fuq, il-pożizzjoni fiskali ġenerali – inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata fl-2022 minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġit nazzjonali kif ukoll mill-baġit tal-Unjoni, b'mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza – hija stmata għal -1,4 % tal-PDG (6). Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mis-sovvenzjonijiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tiżdied b’0,8 punti perċentwali tal-PDG. L-investiment iffinanzjat f’livell nazzjonali huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni espansjonarja ta’ 0,4 punti perċentwali tal-PDG (7). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata f’livell nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonali) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni espansjonarja ta’ 1 punt perċentwali tal-PDG.

(16)

Il-kwalità tal-miżuri baġitarji tal-Istati Membri tidher partikolarment importanti. Ir-riformi strutturali fiskali bl-għan li jtejbu l-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali jistgħu jappoġġaw it-tkabbir potenzjali, joħolqu spazju fiskali tant meħtieġ u jgħinu biex tiġi ggarantita s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu twil, inkluż fid-dawl tat-tibdil fil-klima u l-problemi tas-saħħa. Min-naħa tad-dħul, il-kriżi tal-COVID-19 saħħet l-importanza tar-riformi għal sistemi ta’ dħul pubbliku aktar effiċjenti u aktar ġusti. Min-naħa tan-nefqa, sar saħansitra aktar kruċjali li jiżdied il-livell u l-kwalità tal-investimenti sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, li jkunu konsistenti mal-qadi tal-objettivi tat-tisħiħ tal-potenzjal tat-tkabbir, ir-reżiljenza ekonomika u soċjali u t-tranżizzjoni doppja ekoloġika u diġitali. Il-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza ser jippermettu li titjieb il-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali.

(17)

Skont il-pjanijiet baġitarji ta' terminu medju tal-Programm ta' Konverġenza għall-2021, huwa ppjanat li d-defiċit tal-gvern estiż jiżdied għal 3,1 % tal-PDG fl-2023. L-ebda informazzjoni dwar is-sena 2024 ma ngħatat fil-Programm ta' Konverġenza għall-2021. Fuq il-bażi tal-Programm ta' Konverġenza għall-2021, il-pożizzjoni fiskali ġenerali kif definita hawn fuq – inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġit nazzjonali kif ukoll mill-baġit tal-Unjoni, b'mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza – hija stmata għal -0,6 % tal-PDG fl-2023. Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mis-sovvenzjonijiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tiżdied b’0,6 punti perċentwali tal-PDG fl-2023. L-investiment iffinanzjat f’livell nazzjonali huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni espansjonarja ta’ 0,4 punti perċentwali tal-PDG fl-2023 (8). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata f’livell nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonali) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni restrittiva ta’ 0,4 punti perċentwali tal-PDG. L-istima kurrenti tat-tkabbir potenzjali nominali medju ta’ 10 snin hija ta’ 5 % (9). Madankollu, din l-istima ma tinkludix l-impatt tar-riformi li huma parti mill-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza u li jistgħu għalhekk jagħtu spinta lit-tkabbir potenzjali tal-Bulgarija.

(18)

Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jiżdied għal 29,3 % tal-PDG fl-2023. Ma hemm l-ebda informazzjoni dwar is-sena 2024 fil-Programm ta' Konverġenza għall-2021. Il-Bulgarija titqies li taffaċċa riskji baxxi ta’ sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju, skont l-aħħar analiżi tas-sostenibbiltà tad-dejn.

(19)

Fid-dawl tal-inċertezza li għadha għolja ħafna, jenħtieġ li l-gwida tal-politika fiskali tibqa’ fil-parti l-kbira kwalitattiva. Jenħtieġ li gwida kwantifikata aktar preċiża għas-snin ta’ wara tingħata fl-2022, jekk sa dak iż-żmien il-livell ta’ inċertezza jkun naqas biżżejjed.

(20)

Il-Kunsill ivvaluta l-Programm ta’ Konverġenza għall-2021 u s-segwitu li għamlet il-Bulgarija għar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020,

(1)

Fl-20 ta' Marzu 2020, il-Kummissjoni adottat Komunikazzjoni dwar l-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-Patt ta' Stabbiltà u Tkabbir. Il-klawżola liberatorja ġenerali, kif stabbilita fl-Artikoli 5(1), 6(3), 9(1) u 10(3) tar-Regolament (KE) Nru 1466/97 u fl-Artikoli 3(5) u 5(2) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1467/97 (2), tiffaċilita l-koordinament tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta' reċessjoni ekonomika severa. F'dik il-komunikazzjoni, il-Kummissjoni osservat li minħabba r-reċessjoni ekonomika severa li kienet mistennija bħala riżultat tal-pandemija tal-COVID-19, kienu ssodisfati l-kundizzjonijiet għall-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali. Fit-23 ta' Marzu 2020, il-Ministri tal-Finanzi tal-Istati Membri qablu mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni. Il-klawżola liberatorja ġenerali tat lill-Istati Membri flessibbiltà baġitarja biex jittrattaw il-kriżi tal-COVID-19. Il-klawżola liberatorja ġenerali ffaċilitat il-koordinazzjoni tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta' reċessjoni ekonomika severa. L-attivazzjoni tagħha tippermetti diverġenza temporanja mill-perkors ta' aġġustament lejn l-objettiv baġitarju fuq terminu medju ta' kull Stat Membru, dment li dan ma jkunx jipperikola s-sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju. Fis-17 ta' Settembru 2020, fil-komunikazzjoni tagħha dwar l-Istrateġija Annwali għat-Tkabbir Sostenibbli tal-2021, il-Kummissjoni ħabbret li l-klawżola liberatorja ġenerali se tibqa' attiva fl-2021.

(2)

Fl-20 ta' Lulju 2020, il-Kunsill adotta Rakkomandazzjoni (3) (“ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta' Lulju 2020”). Huwa rrakkomanda liċ-Ċekja biex tieħu l-miżuri kollha meħtieġa, f'konformità mal-klawżola liberatorja ġenerali, biex b'hekk tindirizza l-pandemija tal-COVID-19 b'mod effettiv, issostni l-ekonomija u tappoġġa l-irkupru li jirriżulta. Liċ-Ċekja rrakkomandalha wkoll biex, meta l-kundizzjonijiet ekonomiċi jippermettu, issegwi politiki fiskali li jkollhom l-għan li jiksbu pożizzjonijiet fiskali prudenti fit-terminu medju u li jiggarantixxu s-sostenibbiltà tad-dejn, filwaqt li jtejbu l-investiment.

(3)

In-Next Generation EU, inkluż il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, se tiggarantixxi rkupru sostenibbli, inklużiv u ġust. Ir-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4), li stabbilixxa l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, daħal fis-seħħ fid-19 ta' Frar 2021. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza se tipprovdi sostenn finanzjarju għall-implimentazzjoni ta' riformi u investiment, li jinvolvi impuls fiskali ffinanzjat mill-Unjoni. Din se tikkontribwixxi għall-irkupru ekonomiku u għall-implimentazzjoni ta' riformi u investiment sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b'mod partikolari għall-promozzjoni ta' tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali, u ser issaħħaħ ir-reżiljenza u t-tkabbir potenzjali tal-ekonomiji tal-Istati Membri. Hija se tgħin ukoll lill-finanzi pubbliċi biex jerġgħu lura għal pożizzjonijiet aktar favorevoli fil-futur qrib u ser tikkontribwixxi għat-tisħiħ tal-finanzi pubbliċi sostenibbli, u għat-tkabbir u l-ħolqien tal-impjiegi fuq terminu medju u twil.

(4)

Fit-3 ta' Marzu 2021, il-Kummissjoni adottat Komunikazzjoni li tipprovdi orjentazzjonijiet ta' politika biex jiġu ffaċilitati l-koordinazzjoni tal-politiki fiskali u t-tħejjija tal-Programmi ta' Stabbiltà u Konverġenza tal-Istati Membri. Jenħtieġ li l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda, b'kont meħud tal-baġits nazzjonali u l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, tibqa' sservi ta' sostenn fl-2021 u fl-2022. Fl-istess ħin, billi hu mistenni li fit-tieni nofs tal-2021 l-attività ekonomika tiġi gradwalment għan-normal, jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jsiru aktar differenzjati fl-2022. Jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jqisu l-istat tal-irkupru, is-sostenibbiltà fiskali u l-bżonn li jitnaqqsu d-diverġenzi ekonomiċi, soċjali u territorjali. Fid-dawl tal-bżonn li jingħata appoġġ lill-irkupru sostenibbli fl-UE, jenħtieġ li l-Istati Membri b'riskji baxxi għas-sostenibbiltà jorjentaw il-baġits favur li tinżamm politika fiskali li sservi ta' sostenn fl-2022, u li jqisu l-impatt tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Jenħtieġ li l-Istati Membri b'livelli għoljin ta' dejn isegwu politiki fiskali prudenti, filwaqt li jippreservaw l-investiment iffinanzjat nazzjonalment u jagħmlu użu minn għotjiet fil-kuntest tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza biex jiffinanzjaw proġetti addizzjonali ta' investiment u riformi strutturali ta' kwalità għolja. Għall-perjodu lil hinn mill-2022, jenħtieġ li l-politiki fiskali jkomplu jqisu s-saħħa tal-irkupru, il-grad tal-inċertezza ekonomika u kunsiderazzjonijiet ta' sostenibbiltà fiskali. L-iffukar mill-ġdid tal-politiki fiskali lejn il-kisba ta' pożizzjonijiet fiskali prudenti f'terminu medju, inkluż bl-eliminazzjoni gradwali tal-miżuri ta' sostenn meta jkun il-waqt, se jikkontribwixxi biex tiġi ggarantita s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju.

(5)

Fil-komunikazzjoni tagħha tat-3 ta' Marzu 2021, il-Kummissjoni kienet tal-fehma wkoll li d-deċiżjoni dwar id-diżattivazzjoni jew l-applikazzjoni kontinwata tal-klawżola liberatorja ġenerali jenħtieġ li tittieħed bħala valutazzjoni ġenerali tal-istat tal-ekonomija, bil-livell tal-attività ekonomika fl-Unjoni jew fiż-żona tal-euro mqabbel mal-livelli ta' qabel il-kriżi (tmiem l-2019) bħala kriterju kwantitattiv ewlieni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fit-2 ta' Ġunju 2021, il-Kummissjoni qieset li l-kundizzjonijiet biex tibqa' għaddejja l-applikazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali fl-2022 u għad-diżattivazzjoni tagħha mill-2023 kienu ssodisfati. Is-sitwazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiżi individwali se ikomplu jiġu kkunsidrati wara d-diżattivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali.

(6)

Fit-30 ta' April 2021, iċ-Ċekja ppreżentat il-Programm ta' Konverġenza tagħha għall-2021, f'konformità mal-Artikolu 8 tar-Regolament (KE) Nru 1466/97.

(7)

Fl-2020, fuq il-bażi ta' data vvalidata mill-Eurostat, id-defiċit tal-gvern estiż taċ-Ċekja kien ta' 6,2 % tal-prodott domestiku gross (PDG), filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż żdied għal 38,1 % tal-PDG. Il-bidla annwali fil-bilanċ tal-baġit primarju kienet tammonta għal -6,4 % tal-PDG, inkluż miżuri baġitarji diskrezzjonali ta' 4,6 % b'sostenn għall-ekonomija u għat-tħaddim tal-istabbilizzaturi awtomatiċi. Iċ-Ċekja pprovdiet ukoll sostenn f'forma ta' likwidità lill-kumpaniji u lill-unitajiet domestiċi (bħal garanziji u differimenti tat-taxxa, li ma għandhomx impatt baġitarju dirett u immedjat), ikkalkulat li jilħaq is-6,2 % tal-PDG; l-użu reali tal-garanziji pubbliċi fl-2020 huwa stmat mill-Kummissjoni li hu bejn wieħed u ieħor ekwivalenti għal 1½ % tal-PDG.

(8)

Fit-2 ta' Ġunju 2021, il-Kummissjoni ħarġet rapport taħt l-Artikolu 126(3) tat-Trattat. Dak ir-rapport jiddiskuti s-sitwazzjoni baġitarja taċ-Ċekja, billi d-defiċit tal-gvern estiż tagħha fl-2020 qabeż it-3 % tal-valur referenzjarju tal-PDG skont it-Trattat. Ir-rapport ikkonkluda li l-kriterju tad-defiċit ma ġiex issodisfat.

(9)

Ix-xenarju makroekonomiku li jirfed il-projezzjonijiet baġitarji huwa realistiku fl-2021 u kawt fl-2022. Il-projezzjoni tal-Kummissjoni hija ftit aktar ottimista f'termini ta' tkabbir tal-PDG reali għall-2021 (3,4 % meta mqabbel mat- 3,1 % tal-Programm ta' Konverġenza għall-2021), u hija aktar ottimista għall-2022 (4,4 % meta mqabbel mat- 3,7 % fil-Programm ta' Konverġenza għall-2021), billi l-Kummissjoni qed tistenna żieda fit-tkabbir tal-konsum privat fl-2021 u formazzjoni grossa tal-kapital fiss ogħla fl-2022.

(10)

Fil-Programm ta' Konverġenza tiegħu għall-2021, il-gvern qed jippjana żieda fid-defiċit tal-gvern estiż minn 6,2 % tal-PDG fl-2020 għal 8,8 % tal-PDG fl-2021, filwaqt li l-proporzjon tad-dejn huwa ppjanat li jiżdied għal 44,8 % tal-PDG fl-2021. Skont il-Programm ta' Konverġenza tal-2021, il-bidla annwali fil-bilanċ tal-baġit primarju meta mqabbel mal-livell ta' qabel il-kriżi (2019) ammontat għal -9,0 % tal-PDG, li tirrifletti l-miżuri baġitarji diskrezzjonarji ta' 6,5 % tal-PDG b'appoġġ għall-ekonomija u l-operat tal-istabbilizzaturi awtomatiċi. Dawn il-projezzjonijiet huma fuq l-istess linji tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni.

(11)

B'rispons għall-pandemija tal-COVID-19 u għar-reċessjoni ekonomika relatata magħha, iċ-Ċekja adottat miżuri baġitarji biex issaħħaħ l-kapaċità tas-sistema tas-saħħa tagħha, trażżan il-pandemija tal-COVID-19, u tgħin lil dawk l-individwi u s-setturi li kienu partikolarment milquta. Din ir-reazzjoni qawwija ta' politika taffiet it-tnaqqis fil-PDG, li, min-naħa tiegħu, naqqas iż-żieda fid-defiċit tal-gvern u d-dejn pubbliku. Il-miżuri fiskali jenħtieġ li jimmassimizzaw l-appoġġ għall-irkupru mingħajr ma jantiċipaw traġettorji fiskali futuri. Għalhekk, il-miżuri jenħtieġ li jevitaw li joħolqu piż permanenti fuq il-finanzi pubbliċi. Meta l-Istati Membri jintroduċu miżuri permanenti, huma għandhom jiffinanzjawhom kif xieraq biex jiżguraw newtralità baġitarja fuq terminu medju. Il-miżuri li ħadet iċ-Ċekja fl-2020 u fl-2021 kienu konformi mar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta' Lulju 2020. Uħud mill-miżuri diskrezzjonali adottati mill-gvern matul il-perjodu 2020 sal-2021 ma jidhrux li huma temporanji jew akkumpanjati minn miżuri ta' kumpens. Lil hinn mill-orizzont tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni fl-2023, l-impatt kumulattiv li jibqa' minn dawn il-miżuri mhux temporanji huwa preliminarjament ikkalkulat għal madwar 2 % tal-PDG, li jikkonsisti l-aktar fi tnaqqis fid-dħul mit-taxxa fuq l-introjtu personali b'impatt ta' 1,9 % tal-PDG.

(12)

Il-Programm ta' Konverġenza għall-2021 jassumi li l-investiment u r-riformi ffinanzjati minn għotjiet fil-kuntest tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza jammontaw għal 0,3 % tal-PDG fl-2021, 0,7 % tal-PDG fl-2022 u 0,7 % tal-PDG fl-2023. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jinkludi dawn l-għotjiet fil-projezzjonijiet baġitarji tiegħu.

(13)

Hemm bżonn li l-indikaturi tal-aġġustament fiskali stabbiliti stipulati fir-Regolament (KE) Nru 1466/97 jiġu kkunsidrati fil-kuntest taċ-ċirkostanzi attwali. L-ewwel nett, hemm inċertezza sinifikanti dwar l-istimi tad-distakk fl-output. It-tieni, hemm il-ħtieġa li l-politika fiskali tkun lesta biex tadatta b'mod rapidu għall-evoluzzjoni tal-pandemija tal-COVID-19, b'bidla minn għajnuna ta' emerġenza għal miżuri aktar immirati ladarba r-riskji tas-saħħa jonqsu. It-tielet, il-kuntest attwali huwa kkaratterizzat minn rispons ta' politika sinifikanti biex jappoġġa l-attività ekonomika . Fil-preżenza ta' trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza), l-indikaturi stabbiliti ma jirriflettux l-impuls kollu li l-politiki fiskali jipprovdu lill-ekonomija. F'dan l-isfond, il-bilanċ strutturali ma jidhirx adegwat fiċ-ċirkostanzi attwali. Il-parametru referenzjarju tan-nefqa wkoll jeħtieġ li jiġi adattat (5) u kkomplementat b'informazzjoni addizzjonali sabiex titkejjel bis-sħiħ l-orjentazzjoni tal-politika fiskali.

(14)

B'mod simili għall-approċċ segwit fil-valutazzjoni tal-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021, il-miżuri temporanji ta' emerġenza ġew esklużi mill-aggregat tan-nefqa. Dawn il-miżuri temporanji ta' emerġenza relatati mal-kriżi jappoġġaw is-sistemi tas-saħħa u jikkumpensaw lill-ħaddiema u lill-kumpaniji għat-telf fid-dħul minħabba l-miżuri ta' lockdowns u l-interruzzjonijiet fil-katina tal-provvista; it-treġġigħ lura tagħhom mill-awtoritajiet pubbliċi jiddependi mir-ritorn għan-normalità tas-sitwazzjoni ekonomika u tas-saħħa pubblika. Biex tiġi vvalutata l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda fl-istadju attwali, it-trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza) għandhom jiġu inklużi fl-aggregat tan-nefqa rilevanti. Il-pożizzjoni fiskali ġenerali għalhekk titkejjel mill-bidla fin-nefqa primarja (netta minn miżuri diskrezzjonarji ta' dħul u bl-esklużjoni ta' miżuri temporanji ta' emerġenza relatati mal-kriżi) inkluż in-nefqa ffinanzjata minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u fondi oħra tal-Unjoni. Lil hinn mill-pożizzjoni fiskali ġenerali, l-analiżi għandha l-għan ukoll li tivvaluta jekk il-politika fiskali nazzjonali hijiex prudenti u jekk il-kompożizzjoni tagħha twassalx għal irkupru sostenibbli konsistenti mat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali. Għal dik ir-raġuni, tingħata attenzjoni partikolari lill-evoluzzjoni tal-infiq primarju kurrenti u l-investiment iffinanzjat nazzjonalment.

(15)

Fil-Programm ta' Konverġenza tagħha għall-2021, iċ-Ċekja tippjana li fl-2022 id-defiċit tal-gvern estiż jonqos għal 5,9 % tal-PDG, l-aktar minħabba l-waqfien tal-miżuri ta' sostenn temporanji adottati fl-2020 u fl-2021 u minħabba l-irkupru ekonomiku. Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jiżdied għal 48,2 % tal-PDG fl-2022. Dawn il-projezzjonijiet huma fuq l-istess linji tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, u fuq il-bażi tal-metodoloġija speċifika li tirrifletti l-isfidi msemmija hawn fuq, il-pożizzjoni fiskali ġenerali – flimkien ukoll mal-impatt fuq id-domanda aggregata fl-2022 minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġit nazzjonali kif ukoll mill-baġit tal-Unjoni, b'mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza – hija kkalkulata għal 0,2 % tal-PDG (6). Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tiżdied b'0,5 punt perċentwali tal-PDG. L-investiment ffinanzjat f'livell nazzjonali huwa pprojettat li jipprovdi kontribut espansjonarju ta' 0,3 punti perċentwali tal-PDG (7). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata b'mod nazzjonali (netta minn miżuri ta' dħul diskrezzjonali) hija pprojettata li tipprovdi kontribut newtrali.

(16)

Il-kwalità tal-miżuri baġitarji tal-Istati Membri tidher partikolarment importanti. Riformi strutturali fiskali li jkollhom l-għan li jtejbu l-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali jistgħu jkunu ta' sostenn għat-tkabbir potenzjali, joħolqu spazju fiskali tant meħtieġ u jgħinu biex jiggarantixxu s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu twil, inkluż fid-dawl tat-tibdil fil-klima u l-problemi sanitarji. Mil-lat tad-dħul, il-kriżi tal-COVID-19 saħħet l-importanza tar-riformi għal sistemi ta' dħul pubbliku aktar effiċjenti u ġusti. Min-naħa tan-nefqa, sar saħansitra aktar kruċjali li jiżdiedu l-livell u l-kwalità ta' investimenti sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b'mod konsistenti mal-objettivi tat-tisħiħ tal-potenzjal tat-tkabbir, ir-reżiljenza ekonomika u soċjali u t-tranżizzjoni doppja ekoloġika u diġitali. Il-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza se jippermettu li tittejjeb il-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali.

(17)

Skont il-pjanijiet baġitarji ta' terminu medju tal-Programm ta' Konverġenza għall-2021, huwa ppjanat li d-defiċit tal-gvern estiż jonqos minn 5,4 % fl-2023, għal 5,2 % tal-PDG fl-2024. Id-defiċit tal-gvern estiż mhuwiex ippjanat li jinżel lura għal inqas minn 3 % tal-valur referenzjarju tal-PDG sakemm idum il-programm. Fuq il-bażi tal-Programm ta' Konverġenza għall-2021, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda – inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll tal-Unjoni, b'mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza – hija stmata għal +1,2 % tal-PDG fl-2023 u l-2024 bħala medja. Il-kontribut pożittiv tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni huwa projettat li jonqos b'0,3 punti perċentwali tal-PDG. L-investiment ffinanzjat f'livell nazzjonali huwa pprojettat li jipprovdi kontribut espansjonarju ta' 0,1 punti perċentwali tal-PDG (8). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata b'mod nazzjonali (netta minn miżuri ta' dħul diskrezzjonali) hija pprojettata li tipprovdi kontribut restrittiv ta' 0,8 ta' punti perċentwali tal-PDG. L-istima attwali tat-tkabbir potenzjali nominali medju fuq 10 snin hija ta' 4¼ % (9). Madankollu, din l-istima ma tinkludix l-impatt tar-riformi li huma parti mill-pjan ta' rkupru u reżiljenza u li jistgħu għalhekk jagħtu spinta lit-tkabbir potenzjali taċ-Ċekja.

(18)

Skont il-Programm ta' Konverġenza għall-2021, il-proporzjoni tad-dejn tal-gvern ġenerali hija ppjanata li tiżdied minn 51,5 % tal-PDG fl-2023 għal 54,6 % tal-PDG fl-2024. Skont l-aħħar analiżi dwar is-sostenibbiltà tad-dejn, huwa kkunsidrat li fit-terminu medju ċ-Ċekja taffaċċa riskji medji rigward is-sostenibbiltà fiskali.

(19)

Fid-dawl tal-livell ta' inċertezza li bħalissa għadu eċċezzjonalment għoli, il-gwida tal-politika fiskali għandha tibqa' fil-biċċa l-kbira kwalitattiva. Gwida kwantifikata aktar preċiża għas-snin ta' wara għandha tiġi pprovduta fl-2022, jekk il-grad ta' inċertezza jkun naqas b'mod suffiċjenti sa dak iż-żmien.

(20)

Il-Kunsill ivvalutat il-Programm ta' Konverġenza għall-2021 u s-segwitu li għamlet iċ-Ċekja għar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta' Lulju 2020,

(1)

Fl-20 ta' Marzu 2020, il-Kummissjoni adottat Komunikazzjoni dwar l-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-Patt ta' Stabbiltà u Tkabbir. Il-klawżola liberatorja ġenerali, kif stabbilita fl-Artikoli 5(1), 6(3), 9(1) u 10(3) tar-Regolament (KE) Nru 1466/97 u fl-Artikoli 3(5) u 5(2) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1467/97 (2), tiffaċilita l-koordinament tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta' reċessjoni ekonomika severa. F'dik il-komunikazzjoni, il-Kummissjoni osservat li minħabba r-reċessjoni ekonomika severa li kienet mistennija bħala riżultat tal-pandemija tal-COVID-19, kienu ssodisfati l-kundizzjonijiet għall-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali. Fit-23 ta' Marzu 2020, il-Ministri tal-Finanzi tal-Istati Membri qablu mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni. Il-klawżola liberatorja ġenerali tat lill-Istati Membri flessibbiltà baġitarja biex jittrattaw il-kriżi tal-COVID-19. Il-klawżola liberatorja ġenerali ffaċilitat il-koordinazzjoni tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta' reċessjoni ekonomika severa. L-attivazzjoni tagħha tippermetti diverġenza temporanja mill-perkors ta' aġġustament lejn l-objettiv baġitarju fuq terminu medju ta' kull Stat Membru, dment li dan ma jkunx jipperikola s-sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju. Fis-17 ta' Settembru 2020, fil-komunikazzjoni tagħha dwar l-Istrateġija Annwali għat-Tkabbir Sostenibbli tal-2021, il-Kummissjoni ħabbret li l-klawżola liberatorja ġenerali se tibqa' attiva fl-2021.

(2)

Fl-20 ta' Lulju 2020, il-Kunsill adotta Rakkomandazzjoni (3) (“ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta' Lulju 2020”). Huwa rrakkomanda lid-Danimarka biex tieħu l-miżuri kollha meħtieġa, f'konformità mal-klawżola liberatorja ġenerali, biex b'hekk tindirizza l-pandemija tal-COVID-19 b'mod effettiv, issostni l-ekonomija u tappoġġa l-irkupru li jirriżulta. Huwa rrakkomanda wkoll lid-Danimarka biex, meta l-kundizzjonijiet ekonomiċi jippermettu, issegwi politiki fiskali mmirati lejn il-kisba ta' pożizzjonijiet fiskali prudenti fuq terminu medju u l-iżgurar tas-sostenibbiltà tad-dejn, filwaqt li ttejjeb l-investiment.

(3)

In-Next Generation EU, inkluż il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, se tiggarantixxi rkupru sostenibbli, inklużiv u ġust. Ir-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4), li stabbilixxa l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, daħal fis-seħħ fid-19 ta' Frar 2021. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza se tipprovdi sostenn finanzjarju għall-implimentazzjoni ta' riformi u investiment, li jinvolvi impuls fiskali ffinanzjat mill-Unjoni. Din se tikkontribwixxi għall-irkupru ekonomiku u għall-implimentazzjoni ta' riformi u investiment sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b'mod partikolari għall-promozzjoni tat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali, u ser issaħħaħ ir-reżiljenza u t-tkabbir potenzjali tal-ekonomiji tal-Istati Membri. Hija ser tgħin ukoll lill-finanzi pubbliċi biex jerġgħu lura għal pożizzjonijiet aktar favorevoli fil-futur qrib u se tikkontribwixxi għat-tisħiħ tal-finanzi pubbliċi sostenibbli, u għat-tkabbir u l-ħolqien tal-impjiegi fuq terminu medju u twil.

(4)

Fit-3 ta' Marzu 2021, il-Kummissjoni adottat Komunikazzjoni li tipprovdi aktar orjentazzjonijiet ta' politika biex tiffaċilita l-koordinazzjoni tal-politiki fiskali u t-tħejjija tal-Programmi ta' Stabbiltà u Konverġenza tal-Istati Membri. Jenħtieġ li l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda, b'kont meħud tal-baġits nazzjonali u l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, tibqa' sservi ta' sostenn fl-2021 u fl-2022. Fl-istess ħin, billi hu mistenni li fit-tieni nofs tal-2021 l-attività ekonomika tiġi gradwalment għan-normal, jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jsiru aktar differenzjati fl-2022. Jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jqisu l-istat tal-irkupru, is-sostenibbiltà fiskali u l-bżonn li jitnaqqsu d-diverġenzi ekonomiċi, soċjali u territorjali. Fid-dawl tal-bżonn li jingħata appoġġ lill-irkupru sostenibbli fl-UE, jenħtieġ li l-Istati Membri b'riskji baxxi għas-sostenibbiltà jorjentaw il-baġits favur li tinżamm politika fiskali li sservi ta' sostenn fl-2022, u li jqisu l-impatt tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Jenħtieġ li l-Istati Membri b'livelli għoljin ta' dejn isegwu politiki fiskali prudenti, filwaqt li jippreservaw l-investiment iffinanzjat nazzjonalment u jagħmlu użu minn għotjiet fil-kuntest tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza biex jiffinanzjaw proġetti addizzjonali ta' investiment u riformi strutturali ta' kwalità għolja. Għall-perjodu lil hinn mill-2022, jenħtieġ li l-politiki fiskali jkomplu jqisu s-saħħa tal-irkupru, il-grad tal-inċertezza ekonomika u kunsiderazzjonijiet ta' sostenibbiltà fiskali. L-iffukar mill-ġdid tal-politiki fiskali lejn il-kisba ta' pożizzjonijiet fiskali prudenti f'terminu medju, inkluż bl-eliminazzjoni gradwali tal-miżuri ta' sostenn meta jkun il-waqt, se jikkontribwixxi biex tiġi ggarantita s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju.

(5)

Fil-komunikazzjoni tagħha tat-3 ta' Marzu 2021, il-Kummissjoni kienet tal-fehma wkoll li d-deċiżjoni dwar id-diżattivazzjoni jew l-applikazzjoni kontinwata tal-klawżola liberatorja ġenerali jenħtieġ li tittieħed bħala valutazzjoni ġenerali tal-istat tal-ekonomija, bil-livell tal-attività ekonomika fl-Unjoni jew fiż-żona tal-euro mqabbel mal-livelli ta' qabel il-kriżi (tmiem l-2019) bħala kriterju kwantitattiv ewlieni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fit-2 ta' Ġunju 2021, il-Kummissjoni qieset li l-kundizzjonijiet biex tibqa' għaddejja l-applikazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali fl-2022 u għad-diżattivazzjoni tagħha mill-2023 kienu ssodisfati. Is-sitwazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiżi individwali se ikomplu jiġu kkunsidrati wara d-diżattivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali.

(6)

Fid-29 ta' April 2021, id-Danimarka ppreżentat il-Programm ta' Konverġenza tagħha tal-2021, f'konformità mal-Artikolu 8 tar-Regolament (KE) Nru 1466/97.

(7)

Fl-2020, fuq il-bażi ta' data vvalidata mill-Eurostat, id-defiċit tal-gvern estiż tad-Danimarka kien ta' 1,1 % tal-prodott domestiku gross (PDG), filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż żdied għal 42,2 % tal-PDG. Il-bidla annwali fil-bilanċ tal-baġit primarju ammontat għal 5,1 % tal-PDG, inkluż miżuri baġitarji diskrezzjonarji ta' 2,8 % tal-PDG b'appoġġ għall-ekonomija u l-operat tal-istabbilizzaturi awtomatiċi. Id-Danimarka pprovdiet ukoll sostenn f'forma ta' likwidità lill-kumpaniji u lill-unitajiet domestiċi (bħal garanziji u differimenti tat-taxxa, li ma għandhomx impatt baġitarju dirett u immedjat), ikkalkulat li jilħaq 28,4 % tal-PDG; l-użu li fil-fatt sar mill-garanziji pubbliċi fl-2020 huwa stmat mill-Kummissjoni għal anqas minn ½ % tal-PDG.

(8)

Fit-2 ta' Ġunju 2021, il-Kummissjoni ħarġet rapport taħt l-Artikolu 126(3) tat-Trattat. Dak ir-rapport jiddiskuti l-qagħda baġitarja tad-Danimarka, billi d-defiċit tal-gvern estiż tagħha huwa ppjanat li jaqbeż fl-2021 il-valur referenzjarju ta' 3 % tal-PDG stabbilit fit-Trattat. Ir-rapport ikkonkluda li l-kriterju tad-defiċit ġie ssodisfat.

(9)

Ix-xenarju makroekonomiku li jirfed il-projezzjonijiet baġitarji huwa kawt fl-2021 u realistiku fl-2022. Il-programm ta' Konverġenza tal-2021 jipprojetta li l-PDG reali jikber bi 2,1 % fl-2021 u bi 3,8 % fl-2022. B'paragun ma' dan, it-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jipprojetta tkabbir reali tal-PDG ta' 2,9 % fl-2021 u 3,5 % fl-2022. Id-differenzi ewlenin huma marbuta ma' suppożizzjonijiet dwar l-iżvilupp tal-pandemija tal-COVID-19 u restrizzjonijiet relatati fl-2021.

(10)

Fil-Programm ta' Konverġenza tiegħu tal-2021, il-gvern qed jippjana żieda tad-defiċit tal-gvern estiż minn -1,1 % tal-PDG fl-2020 għal -3,3 % tal-PDG fl-2021, filwaqt li l-proporzjon tad-dejn huwa ppjanat li jonqos għal 40,7 % tal-PDG fl-2021. Skont il-Programm ta' Konverġenza tal-2021, it-tibdil fil-bilanċ baġitarju primarju fl-2021 meta mqabbel mal-livell ta' qabel il-kriżi (2019) mistenni jammonta għal – 7 % tal-PDG, u jirrifletti l-miżuri baġitarji diskrezzjonali ta' 1,2 % tal-PDG b'appoġġ għall-ekonomija u l-operat ta' stabilizzaturi awtomatiċi. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jipprojetta defiċit aktar baxx fl-2021 li jirrifletti xenarju makroekonomiku aktar b'saħħtu u tbassir aktar ottimist tad-dħul mit-taxxa fuq ir-rendiment tal-pensjoni.

(11)

B'rispons għall-pandemija tal-COVID-19 u għar-reċessjoni ekonomika relatata magħha, id-Danimarka adottat miżuri baġitarji biex issaħħaħ l-kapaċità tas-sistema tas-saħħa tagħha, trażżan il-pandemija tal-COVID-19, u tgħin lil dawk l-individwi u s-setturi li kienu partikolarment milquta. Din ir-reazzjoni qawwija ta' politika taffiet it-tnaqqis fil-PDG, li, min-naħa tiegħu, naqqas iż-żieda fid-defiċit tal-gvern u d-dejn pubbliku. Il-miżuri fiskali jenħtieġ li jimmassimizzaw l-appoġġ għall-irkupru mingħajr ma jantiċipaw traġettorji fiskali futuri. Għalhekk, il-miżuri jenħtieġ li jevitaw li joħolqu piż permanenti fuq il-finanzi pubbliċi. Meta l-Istati Membri jintroduċu miżuri permanenti, huma għandhom jiffinanzjawhom kif xieraq biex jiżguraw newtralità baġitarja fuq terminu medju. Il-miżuri li ħadet id-Danimarka fl-2020 u fl-2021 kienu konformi mar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta' Lulju 2020. Il-miżuri baġitarji diskrezzjonarji adottati mill-gvern fl-2020 u l-2021 huma ta' natura temporanja jew ibbilanċjati minn miżuri ta' tpaċija.

(12)

Il-Programm ta' Konverġenza tal-2021 jassumi investiment u riformi ffinanzjati minn għotjiet permezz tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza li jammontaw għal 0,2 % tal-PDG fl-2021, 0,2 % fl-2022, 0,1 % fl-2023, 0,1 % fl-2024 u 0,03 % fl-2025. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jinkludi dawn l-għotjiet fil-projezzjonijiet baġitarji tiegħu.

(13)

Hemm bżonn li l-indikaturi tal-aġġustament fiskali stabbiliti stipulati fir-Regolament (KE) Nru 1466/97 jiġu kkunsidrati fil-kuntest taċ-ċirkostanzi attwali. L-ewwel nett, hemm inċertezza sinifikanti dwar l-istimi tad-distakk fl-output. It-tieni, hemm bżonn ta' politika fiskali li tkun lest biex tadatta malajr għall-evoluzzjoni tal-pandemija tal-COVID-19, u tiċċaqlaq minn għajnuna ta' emerġenza għal miżuri aktar speċifiċi ladarba r-riskji sanitarji jonqsu. It-tielet, il-kuntest attwali huwa kkaratterizzat minn rispons ta' politika sinifikanti biex jappoġġa l-attività ekonomika . Fil-preżenza ta' trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza), l-indikaturi stabbiliti ma jirriflettux l-impuls kollu li l-politiki fiskali jipprovdu lill-ekonomija. F'dan l-isfond, il-bilanċ strutturali ma jidhirx adegwat fiċ-ċirkostanzi attwali. Il-parametru referenzjarju tan-nefqa wkoll jeħtieġ li jiġi adattat (5) u kkomplementat b'informazzjoni addizzjonali sabiex titkejjel bis-sħiħ l-orjentazzjoni tal-politika fiskali.

(14)

B'mod simili għall-approċċ segwit fil-valutazzjoni tal-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021, il-miżuri temporanji ta' emerġenza ġew esklużi mill-aggregat tan-nefqa. Dawn il-miżuri temporanji ta' emerġenza relatati mal-kriżi jappoġġaw is-sistemi tas-saħħa u jikkumpensaw lill-ħaddiema u lill-kumpaniji għat-telf fid-dħul minħabba l-miżuri ta' lockdowns u l-interruzzjonijiet fil-katina tal-provvista; it-treġġigħ lura tagħhom mill-awtoritajiet pubbliċi jiddependi mir-ritorn għan-normalità tas-sitwazzjoni ekonomika u tas-saħħa pubblika. Biex tiġi vvalutata l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda fl-istadju attwali, it-trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza) għandhom jiġu inklużi fl-aggregat tan-nefqa rilevanti. Il-pożizzjoni fiskali ġenerali għalhekk titkejjel mill-bidla fin-nefqa primarja (netta minn miżuri diskrezzjonarji ta' dħul u bl-esklużjoni ta' miżuri temporanji ta' emerġenza relatati mal-kriżi) inkluż in-nefqa ffinanzjata minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u fondi oħra tal-Unjoni.

Lil hinn mill-pożizzjoni fiskali ġenerali, l-analiżi għandha l-għan ukoll li tivvaluta jekk il-politika fiskali nazzjonali hijiex prudenti u jekk il-kompożizzjoni tagħha twassalx għal irkupru sostenibbli konsistenti mat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali. Għal dik ir-raġuni, tingħata attenzjoni partikolari lill-evoluzzjoni tal-infiq primarju kurrenti u l-investiment iffinanzjat nazzjonalment.

(15)

Skont il-Programm ta' Konverġenza għall-2021, id-defiċit tal-gvern estiż tad-Danimarka huwa ppjanat li jonqos għal 0,9 % tal-PDG fl-2022, l-aktar minħabba li ma tkomplewx il-miżuri ta' sostenn temporanji adottati fl-2020 u fl-2021. Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jiżdied għal 41,3 % tal-PDG fl-2022. Dawn il-projezzjonijiet huma fuq l-istess linji tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, u fuq il-bażi tal-metodoloġija speċifika li tirrifletti l-isfidi msemmija hawn fuq, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda – inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata fl-2022 minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll tal-Unjoni, b'mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza – hija stmata għal +1,6 % tal-PDG (6). Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tibqa' l-istess. Investment iffinanzjat b'mod nazzjonali huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni newtrali (7). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (netta minn miżuri ta' dħul diskrezzjonarji) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni restrittiva ta' 1,0 ta' punt perċentwali tal-PDG.

(16)

Il-kwalità tal-miżuri baġitarji tal-Istati Membri tidher partikolarment importanti. Ir-riformi strutturali fiskali mmirati lejn it-titjib tal-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali jistgħu jappoġġaw it-tkabbir potenzjali, joħolqu spazju fiskali tant meħtieġ u jgħinu biex tiġi żgurata s-sostenibbiltà fiskali iżjed fit-tul, inkluż fid-dawl tat-tibdil fil-klima u l-isfidi tas-saħħa. Mil-lat tad-dħul, il-kriżi tal-COVID-19 saħħet l-importanza tar-riformi għal sistemi ta' dħul pubbliku aktar effiċjenti u ġusti. Min-naħa tan-nefqa, sar saħansitra aktar kruċjali li jiżdiedu l-livell u l-kwalità ta' investimenti sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b'mod konsistenti mal-objettivi tat-tisħiħ tal-potenzjal tat-tkabbir, ir-reżiljenza ekonomika u soċjali u t-tranżizzjoni doppja ekoloġika u diġitali. Il-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza se jippermettu li tittejjeb il-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali.

(17)

Skont il-pjanijiet baġitarji tal-Programm ta' Konverġenza għall-2021 fuq terminu medju, id-defiċit tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos minn 0,7 % tal-PDG fl-2023 għal 0,6 % tal-PDG fl-2024 u jilħaq bilanċ fl-2025. Fuq il-bażi tal-Programm ta' Konverġenza għall-2021, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda – inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll tal-Unjoni, b'mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza – hija stmata għal 0,2 % tal-PDG fl-2023 u l-2024 bħala medja. Il-kontribut pożittiv tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni huwa projettat li jonqos b'0,1 punti perċentwali tal-PDG. L-investiment ffinanzjat f'livell nazzjonali huwa pprojettat li jipprovdi kontribut espansjonarju ta' 0,1 punti perċentwali tal-PDG (8). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata b'mod nazzjonali (netta minn miżuri ta' dħul diskrezzjonali) hija pprojettata li tipprovdi kontribut newtrali. L-istima attwali tat-tkabbir potenzjali nominali medju ta' 10 snin hija ta' 3 ½ % (9). Madankollu, din l-istima ma tinkludix l-impatt tar-riformi li huma parti mill-pjan ta' rkupru u reżiljenza u li jistgħu għalhekk jagħtu spinta lit-tkabbir potenzjali tad-Danimarka.

(18)

Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż fil-Programm ta' Konverġenza għall-2021 huwa ppjanat li jonqos minn 41,6 % tal-PDG fl-2023 għal 41,3 % tal-PDG fl-2024. Id-Danimarka hija meqjusa li qed tiffaċċa riskji baxxi għas-sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju, skont l-aħħar analiżi tas-sostenibbiltà tad-dejn.

(19)

Fid-dawl tal-livell ta' inċertezza li bħalissa għadu eċċezzjonalment għoli, il-gwida tal-politika fiskali għandha tibqa' fil-biċċa l-kbira kwalitattiva. Gwida kwantifikata aktar preċiża għas-snin ta' wara għandha tiġi pprovduta fl-2022 jekk il-grad ta' inċertezza jkun naqas b'mod suffiċjenti sa dak iż-żmien.

(20)

Il-Kunsill ivvaluta l-Programm ta' Konverġenza għall-2021 u s-segwitu mid-Danimarka għar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta' Lulju 2020,

(1)

Fl-20 ta' Marzu 2020, il-Kummissjoni adottat Komunikazzjoni dwar l-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-Patt ta' Stabbiltà u Tkabbir. Il-klawżola liberatorja ġenerali, kif stabbilita fl-Artikoli 5(1), 6(3), 9(1) u 10(3) tar-Regolament (KE) Nru 1466/97 u fl-Artikoli 3(5) u 5(2) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1467/97 (2), tiffaċilita l-koordinament tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta' reċessjoni ekonomika severa. F'dik il-komunikazzjoni, il-Kummissjoni osservat li minħabba r-reċessjoni ekonomika severa li kienet mistennija bħala riżultat tal-pandemija tal-COVID-19, kienu ssodisfati l-kundizzjonijiet għall-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali. Fit-23 ta' Marzu 2020, il-Ministri tal-Finanzi tal-Istati Membri qablu mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni. Il-klawżola liberatorja ġenerali tat lill-Istati Membri flessibbiltà baġitarja biex jittrattaw il-kriżi tal-COVID-19. Il-klawżola liberatorja ġenerali ffaċilitat il-koordinazzjoni tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta' reċessjoni ekonomika severa. L-attivazzjoni tagħha tippermetti diverġenza temporanja mill-perkors ta' aġġustament lejn l-objettiv baġitarju fuq terminu medju ta' kull Stat Membru, dment li dan ma jkunx jipperikola s-sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju. Fis-17 ta' Settembru 2020, fil-komunikazzjoni tagħha dwar l-Istrateġija Annwali għat-Tkabbir Sostenibbli tal-2021, il-Kummissjoni ħabbret li l-klawżola liberatorja ġenerali se tibqa' attiva fl-2021.

(2)

Fl-20 ta' Lulju 2020, il-Kunsill adotta Rakkomandazzjoni (3) (“ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta' Lulju 2020”). Huwa rrakkomanda lill-Ġermanja biex tieħu l-miżuri kollha meħtieġa, f'konformità mal-klawżola liberatorja ġenerali, biex b'hekk tindirizza l-pandemija tal-COVID-19 b'mod effettiv, issostni l-ekonomija u tappoġġa l-irkupru li jirriżulta. Huwa rrakkomanda wkoll lill-Ġermanja biex, meta l-kundizzjonijiet ekonomiċi jippermettu, issegwi politiki fiskali mmirati lejn il-kisba ta' pożizzjonijiet fiskali prudenti fuq terminu medju u l-iżgurar tas-sostenibbiltà tad-dejn, filwaqt li ttejjeb l-investiment.

(3)

Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-2021 dwar il-politika ekonomika taż-Żona tal-Euro tindika li jenħtieġ li l-politiki fiskali jibqgħu ta' appoġġ fl-Istati Membri kollha taż-Żona tal-Euro matul l-2021 u li l-miżuri ta' politika jitfasslu skont iċ-ċirkostanzi speċifiċi għall-pajjiż u jkunu f'waqthom, temporanji u mmirati. Meta l-kundizzjonijiet epidemjoloġiċi u ekonomiċi jippermettu, il-miżuri ta' emerġenza għandhom jitneħħew gradwalment, filwaqt li jiġi miġġieled l-impatt tal-kriżi fuq is-soċjetà u fuq is-suq tax-xogħol. Jenħtieġ li l-Istati Membri jsegwu politiki fiskali li jkunu mmirati lejn il-kisba ta' pożizzjonijiet fiskali prudenti fuq terminu medju u li jiżguraw is-sostenibbiltà fejn jidħol id-dejn, filwaqt li jsaħħu l-investiment. L-Istati Membri jenħtieġ li jsegwu riformi li jsaħħu l-kopertura, l-adegwatezza u s-sostenibbiltà tas-sistemi tas-saħħa u tal-protezzjoni soċjali għal kulħadd.

(4)

Fit-18 ta' Novembru 2020, il-Kummissjoni adottat l-opinjonijiet tagħha dwar l-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021 tal-Istati Membri taż-Żona tal-Euro, li kienu bbażati fuq valutazzjoni kwalitattiva tal-miżuri fiskali. Il-Kummissjoni kienet tal-opinjoni li l-abbozz ta' pjan baġitarju tal-Ġermanja kien ġeneralment konformi mar-rakkomandazzjonijiet dwar il-politika fiskali stabbiliti fir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta' Lulju 2020, u li l-parti l-kbira tal-miżuri inklużi fl-abbozz tal-pjan baġitarju kienu jappoġġaw l-attività politika fil-konfront ta' inċertezza sostanzjali.

(5)

In-Next Generation EU, inkluż il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, se tiggarantixxi rkupru sostenibbli, inklużiv u ġust. Ir-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4), li stabbilixxa l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, daħal fis-seħħ fid-19 ta' Frar 2021. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza ser tipprovdi sostenn finanzjarju għall-implimentazzjoni ta' riformi u investiment, li jinvolvi impuls fiskali ffinanzjat mill-Unjoni. Din ser tikkontribwixxi għall-irkupru ekonomiku u għall-implimentazzjoni ta' riformi u investiment sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b'mod partikolari għall-promozzjoni tat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali, u ser issaħħaħ ir-reżiljenza u t-tkabbir potenzjali tal-ekonomiji tal-Istati Membri. Hija ser tgħin ukoll lill-finanzi pubbliċi biex jerġgħu lura għal pożizzjonijiet aktar favorevoli fil-futur qrib u ser tikkontribwixxi għat-tisħiħ tal-finanzi pubbliċi sostenibbli, u għat-tkabbir u l-ħolqien tal-impjiegi fuq terminu medju u twil.

(6)

Fit-3 ta' Marzu 2021, il-Kummissjoni adottat Komunikazzjoni li tipprovdi orjentazzjonijiet ta' politika ulterjuri biex tiffaċilita l-koordinazzjoni tal-politiki fiskali u t-tħejjija tal-Programmi ta' Stabbiltà u Konverġenza tal-Istati Membri. Jenħtieġ li l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda, b'kont meħud tal-baġits nazzjonali u l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, tibqa' sservi ta' sostenn fl-2021 u fl-2022. Fl-istess ħin, billi hu mistenni li fit-tieni nofs tal-2021 l-attività ekonomika tiġi gradwalment għan-normal, jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jsiru aktar differenzjati fl-2022. Jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jqisu l-istat tal-irkupru, is-sostenibbiltà fiskali u l-bżonn li jitnaqqsu d-diverġenzi ekonomiċi, soċjali u territorjali. Fid-dawl tal-bżonn li jingħata appoġġ lill-irkupru sostenibbli fl-UE, jenħtieġ li l-Istati Membri b'riskji baxxi għas-sostenibbiltà jorjentaw il-baġits favur li tinżamm politika fiskali li sservi ta' sostenn fl-2022, u li jqisu l-impatt tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Jenħtieġ li l-Istati Membri b'livelli għoljin ta' dejn isegwu politiki fiskali prudenti, filwaqt li jippreservaw l-investiment iffinanzjat nazzjonalment u jagħmlu użu minn għotjiet fil-kuntest tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza biex jiffinanzjaw proġetti addizzjonali ta' investiment u riformi strutturali ta' kwalità għolja. Għall-perjodu lil hinn mill-2022, jenħtieġ li l-politiki fiskali jkomplu jqisu s-saħħa tal-irkupru, il-grad tal-inċertezza ekonomika u kunsiderazzjonijiet ta' sostenibbiltà fiskali. L-iffukar mill-ġdid tal-politiki fiskali lejn il-kisba ta' pożizzjonijiet fiskali prudenti f'terminu medju, inkluż bl-eliminazzjoni gradwali tal-miżuri ta' sostenn meta jkun il-waqt, ser jikkontribwixxi biex tiġi ggarantita s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju.

(7)

Fil-komunikazzjoni tagħha tat-3 ta' Marzu 2021, il-Kummissjoni kienet tal-fehma wkoll li d-deċiżjoni dwar id-diżattivazzjoni jew l-applikazzjoni kontinwata tal-klawżola liberatorja ġenerali jenħtieġ li tittieħed bħala valutazzjoni ġenerali tal-istat tal-ekonomija, bil-livell tal-attività ekonomika fl-Unjoni jew fiż-żona tal-euro mqabbel mal-livelli ta' qabel il-kriżi (tmiem l-2019) bħala kriterju kwantitattiv ewlieni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fit-2 ta' Ġunju 2021, il-Kummissjoni qieset li l-kundizzjonijiet biex tibqa' għaddejja l-applikazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali fl-2022 u għad-diżattivazzjoni tagħha mill-2023 kienu ssodisfati. Is-sitwazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiżi individwali ser ikomplu jiġu kkunsidrati wara d-diżattivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali.

(8)

Fis-27 ta' April 2021, il-Ġermanja ppreżentat il-Programm ta' Stabbiltà tagħha għall-2021, f'konformità mal-Artikolu 4 tar-Regolament (KE) Nru 1466/97.

(9)

Fl-2020, fuq il-bażi ta' data vvalidata mill-Eurostat, id-defiċit tal-gvern estiż tal-Ġermanja kien ta' 4,2 % tal-prodott domestiku gross (PDG), filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż żdied għal 69,8 % tal-PDG. Il-bidla annwali fil-bilanċ tal-baġit primarju ammontat għal -5,9 % tal-PDG, inklużi miżuri baġitarji diskrezzjonarji ta' - 3½% tal-PDG b'appoġġ għall-ekonomija u l-operat tal-istabbilizzaturi awtomatiċi. Il-Ġermanja pprovdiet ukoll appoġġ ta' likwidità lil kumpaniji u unitajiet domestiċi (bħal garanziji u differimenti tat-taxxa, li ma għandhomx impatt baġitarju dirett u immedjat) stmat għal 25 % tal-PDG; l-użu reali tal-garanzijiet pubbliċi fl-2020 huwa stmat mill-Kummissjoni li hu bejn wieħed u ieħor ekwivalenti għal 1½ % tal-PDG.

(10)

Fit-2 ta' Ġunju 2021, il-Kummissjoni ħarġet rapport taħt l-Artikolu 126(3) tat-Trattat. Dak ir-rapport jiddiskuti s-sitwazzjoni baġitarja tal-Ġermanja, billi fl-2020 id-defiċit tal-gvern estiż tagħha qabeż il-valur referenzjarju ta' 3 % tal-PDG stabbilit fit-Trattat, filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż tagħha qabeż il-valur referenzjarju ta' 60 % tal-PDG stabbilit fit-Trattat u ma naqasx b'pass sodisfaċenti. Mir-rapport ħareġ li l-kriterju tad-defiċit ma kienx issodisfat u li ma kienx hemm konformità mal-kriterju tad-dejn.

(11)

Ix-xenarju makroekonomiku li jirfed il-projezzjonijiet baġitarji huwa realistiku fl-2021 u kawt fl-2022. Il-Programm ta' Stabbiltà tal-2021 jipprojetta tkabbir reali tal-PDG bi 3,0 % fl-2021 u 2,6 % fl-2022, meta mqabbel mal-projettazzjonijiet tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni ta' 3,4 % u 4,1 % rispettivament. Id-differenza ġejja mill-aspettattiva mill-awtoritajiet ta' rkupru aktar mgħaġġel milli antiċipat fil-konsum privat, iżda tkabbir inqas qawwi fl-esportazzjoni fl-2021. Għall-2022, it-tbassir tar-Rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni huwa xprunat minn irkupru tardiv, iżda b'saħħtu fil-konsum. Il-projezzjonijiet fil-Programm ta' Stabbiltà tal-2021 jassumu ritorn għal-livell ta' output ta' qabel il-kriżi matul l-2022, filwaqt li l-impjiegi u l-konsum privat huma mistennija li jieħdu kemxejn aktar żmien biex jirkupraw.

(12)

Fil-programm ta' Stabbiltà tiegħu tal-2021, il-gvern qed jippjana żieda fid-defiċit tal-gvern estiż minn 4,2 % tal-PDG fl-2020 għal 9 % tal-PDG fl-2021, filwaqt li l-proporzjon tad-dejn huwa ppjanat li jkompli jiżdied għal 74½% tal-PDG fl-2021. Skont il-Programm ta' Stabbiltà tal-2021, it-tibdil fil-bilanċ baġitarju primarju fl-2021 meta mqabbel mal-livell ta' qabel il-kriżi (2019) mistenni jammonta għal -10,6 % tal-PDG, u jirrifletti l-miżuri baġitarji diskrezzjonali ta' 6¼ % tal-PDG b'appoġġ għall-ekonomija u l-operat ta' stabilizzaturi awtomatiċi. Fit-tbassir tagħha tar-rebbiegħa 2021, il-Kummissjoni tistenna impatt baġitarju aktar baxx tal-miżuri biex tiġi miġġielda l-pandemija tal-COVID-19 u tiġi appoġġata l-ekonomija, bi projezzjoni ta' defiċit aktar baxx milli fil-Programm ta' Stabbiltà tal-2021, ta' 7,5 % tal-PDG fl-2021 bi proporzjon tad-dejn ta' 73,1 % tal-PDG.

(13)

B'rispons għall-pandemija tal-COVID-19 u għar-reċessjoni ekonomika relatata magħha, il-Ġermanja adottat miżuri baġitarji biex issaħħaħ l-kapaċità tas-sistema tas-saħħa tagħha, trażżan il-pandemija tal-COVID-19, u tgħin lil dawk l-individwi u s-setturi li kienu partikolarment milquta. Din ir-reazzjoni qawwija ta' politika taffiet it-tnaqqis fil-PDG, li, min-naħa tiegħu, naqqas iż-żieda fid-defiċit tal-gvern u d-dejn pubbliku. Il-miżuri fiskali jenħtieġ li jimmassimizzaw l-appoġġ għall-irkupru mingħajr ma jantiċipaw traġettorji fiskali futuri. Għalhekk, il-miżuri jenħtieġ li jevitaw li joħolqu piż permanenti fuq il-finanzi pubbliċi. Meta l-Istati Membri jintroduċu miżuri permanenti, huma għandhom jiffinanzjawhom kif xieraq biex jiżguraw newtralità baġitarja fuq terminu medju. Il-miżuri li ħadet il-Ġermanja fl-2020 u fl-2021 kienu konformi mar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta' Lulju 2020. Uħud mill-miżuri diskrezzjonali adottati mill-gvern matul il-perjodu 2020 sal-2021 ma jidhrux li huma temporanji jew akkumpanjati minn miżuri ta' kumpens. Lil hinn mill-orizzont tat-tbassir tar-Rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fl-2023, l-impatt kumulattiv li jifdal ta' dawk il-miżuri mhux temporanji huwa stmat b'mod preliminari għal madwar 1 % tal-PDG. Dawn il-miżuri mhux temporanji jinkludu wkoll investiment ta' madwar 1/10 % tal-PDG, li huwa mistenni li jappoġġa t-tkabbir potenzjali fit-terminu medju u b'hekk is-sostenibbiltà.

(14)

Il-Programm ta' Stabbiltà għall-2021 jassumi investiment u riformi ffinanzjati minn għotjiet permezz tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza li jammontaw għal 0,03 % tal-PDG fl-2020, 0,3 % fl-2021, 0,1 % fl-2022, 0,1 % fl-2023, 0,1 % fl-2024, 0,1 % fl-2025, u 0,04 % fl-2026. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jinkludi dawn l-għotjiet fil-projezzjonijiet baġitarji tiegħu.

(15)

Hemm bżonn li l-indikaturi tal-aġġustament fiskali stabbiliti stipulati fir-Regolament (KE) Nru 1466/97 jiġu kkunsidrati fil-kuntest taċ-ċirkostanzi attwali. L-ewwel nett, hemm inċertezza sinifikanti dwar l-istimi tad-distakk fl-output. It-tieni, hemm il-ħtieġa li l-politika fiskali tkun lesta biex tadatta b'mod rapidu għall-evoluzzjoni tal-pandemija tal-COVID-19, b'bidla minn għajnuna ta' emerġenza għal miżuri aktar immirati ladarba r-riskji tas-saħħa jonqsu. It-tielet, il-kuntest attwali huwa kkaratterizzat minn rispons ta' politika sinifikanti biex jappoġġa l-attività ekonomika . Fil-preżenza ta' trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza), l-indikaturi stabbiliti ma jirriflettux l-impuls kollu li l-politiki fiskali jipprovdu lill-ekonomija. F'dan l-isfond, il-bilanċ strutturali ma jidhirx adegwat fiċ-ċirkostanzi attwali. Il-parametru referenzjarju tan-nefqa wkoll jeħtieġ li jiġi adattat (5) u kkomplementat b'informazzjoni addizzjonali sabiex titkejjel bis-sħiħ l-orjentazzjoni tal-politika fiskali.

(16)

B'mod simili għall-approċċ segwit fil-valutazzjoni tal-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021, il-miżuri temporanji ta' emerġenza ġew esklużi mill-aggregat tan-nefqa. Dawn il-miżuri temporanji ta' emerġenza relatati mal-kriżi jappoġġaw is-sistemi tas-saħħa u jikkumpensaw lill-ħaddiema u lill-kumpaniji għat-telf fid-dħul minħabba l-miżuri ta' lockdowns u l-interruzzjonijiet fil-katina tal-provvista; it-treġġigħ lura tagħhom mill-awtoritajiet pubbliċi jiddependi mir-ritorn għan-normalità tas-sitwazzjoni ekonomika u tas-saħħa pubblika. Biex tiġi vvalutata l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda fl-istadju attwali, it-trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza) għandhom jiġu inklużi fl-aggregat tan-nefqa rilevanti. Il-pożizzjoni fiskali ġenerali għalhekk titkejjel mill-bidla fin-nefqa primarja (netta minn miżuri diskrezzjonarji ta' dħul u bl-esklużjoni ta' miżuri temporanji ta' emerġenza relatati mal-kriżi) inkluża n-nefqa ffinanzjata minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u fondi oħra tal-Unjoni. Lil hinn mill-pożizzjoni fiskali ġenerali, l-analiżi għandha l-għan ukoll li tivvaluta jekk il-politika fiskali nazzjonali hijiex prudenti u jekk il-kompożizzjoni tagħha twassalx għal irkupru sostenibbli konsistenti mat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali. Għal dik ir-raġuni, tingħata attenzjoni partikolari lill-evoluzzjoni tal-infiq primarju kurrenti u l-investiment iffinanzjat nazzjonalment.

(17)

Fil-Programm ta' Stabbiltà tagħha tal-2021, id-defiċit tal-gvern estiż tal-Ġermanja huwa ppjanat li jonqos għal 3 % tal-PDG fl-2022, prinċipalment minħabba li jkunu spiċċaw il-miżuri ta' appoġġ temporanji adottati fl-2020 u l-2021. Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos għal 74 % tal-PDG fl-2022. Dawn il-projezzjonijiet huma fuq l-istess linji tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, u fuq il-bażi tal-metodoloġija speċifika li tirrifletti l-isfidi msemmija hawn fuq, il-pożizzjoni fiskali ġenerali – flimkien ukoll mal-impatt fuq id-domanda aggregata fl-2022 minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġit nazzjonali kif ukoll mill-baġit tal-Unjoni, b'mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza – hija kkalkulata għal +0,5 % tal-PDG (6). Il-kontribut pożittiv tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni huwa pprojettat li jonqos b'0,1 punti perċentwali tal-PDG. L-investiment iffinanzjat nazzjonalment huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni espansjonarja ta' 0,2 ta' punt perċentwali tal-PDG (7). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (nett minn miżuri ta' dħul diskrezzjonarji) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni kontrattwali ta' 0,3 punt perċentwali tal-PDG.

(18)

Il-kwalità tal-miżuri baġitarji tal-Istati Membri tidher partikolarment importanti. Riformi strutturali fiskali li jkollhom l-għan li jtejbu l-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali jistgħu jkunu ta' sostenn għat-tkabbir potenzjali, joħolqu spazju fiskali tant meħtieġ u jgħinu biex tiġi ggarantita s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu twil, inkluż fid-dawl tat-tibdil fil-klima u l-problemi sanitarji. Mil-lat tad-dħul, il-kriżi tal-COVID-19 saħħet l-importanza tar-riformi għal sistemi ta' dħul pubbliku aktar effiċjenti u ġusti. Min-naħa tan-nefqa, sar saħansitra aktar kruċjali li jiżdiedu l-livell u l-kwalità ta' investimenti sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b'mod konsistenti mal-objettivi tat-tisħiħ tal-potenzjal tat-tkabbir, ir-reżiljenza ekonomika u soċjali u t-tranżizzjoni doppja ekoloġika u diġitali. Il-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza ser jippermettu li tittejjeb il-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali.

(19)

Skont il-pjanijiet baġitarji ta' terminu medju tal-Programm ta' Stabbiltà tal-2021, huwa ppjanat li d-defiċit tal-gvern estiż jonqos minn 1½ % fl-2023 għal ½ % tal-PDG fl-2024, u jilħaq baġit bilanċjat ta' 0 % tal-PDG fl-2025. Fuq il-bażi tal-Programm ta' Stabbiltà għall-2021, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda – inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll tal-Unjoni, b'mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza – hija stmata għal +0,9 % tal-PDG fl-2023 u l-2024 bħala medja. Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tibqa' l-istess. Investment iffinanzjat b'mod nazzjonali huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni newtrali (8). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (netta minn miżuri ta' dħul diskrezzjonarji) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni restrittiva ta' 0,7 ta' punt perċentwali tal-PDG. L-istima kurrenti tat-tkabbir potenzjali nominali medju ta' 10 snin hija ta' 2¾ % (9). Madankollu, din l-istima ma tinkludix l-impatt tar-riformi li huma parti mill-pjan ta' rkupru u reżiljenza u li jistgħu għalhekk jagħtu spinta lit-tkabbir potenzjali tal-Ġermanja.

(20)

Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jiżdied/jonqos minn 73¼ % tal-PDG fl-2023 għal 72 % tal-PDG fl-2024. Il-Ġermanja hija meqjusa li qed tiffaċċja riskji baxxi ta' sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju, skont l-aħħar analiżi tas-sostenibbiltà tad-dejn.

(21)

Fid-dawl tal-livell ta' inċertezza li bħalissa għadu eċċezzjonalment għoli, il-gwida tal-politika fiskali għandha tibqa' fil-biċċa l-kbira kwalitattiva. Gwida kwantifikata aktar preċiża għas-snin ta' wara għandha tiġi pprovduta fl-2022, jekk il-grad ta' inċertezza jkun naqas b'mod suffiċjenti sa dak iż-żmien.

(22)

Il-Kunsill ivvaluta l-Programm ta' Stabbiltà għall-2021 u s-segwitu li għamlet il-Ġermanja għar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta' Lulju 2020,

(1)

Fl-20 ta’ Marzu 2020, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni dwar l-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir. Il-klawżola liberatorja ġenerali, kif previst fl-Artikoli 5(1), 6(3), 9(1) u 10(3) tar-Regolament (KE) Nru 1466/97 u l-Artikoli 3(5) u 5(2) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1467/97 (2), tiffaċilita l-koordinament tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta' tnaqqis qawwi fir-ritmu ekonomiku. F'dik il-komunikazzjoni, il-Kummissjoni ppreżentat il-fehma tagħha li, minħabba r-reċessjoni ekonomika severa li kienet mistennija minħabba l-pandemija tal-COVID-19, il-kondizzjonijiet biex tiġi attivata l-klawżola liberatorja ġenerali ġew issodisfati. Fit-23 ta' Marzu 2020, il-ministri għall-finanzi tal-Istati Membri qablu mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni. Il-klawżola liberatorja ġenerali tat lill-Istati Membri flessibbiltà baġitarja biex jittrattaw il-kriżi tal-COVID-19. Il-klawżola ffaċilitat il-koordinazzjoni tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. L-attivazzjoni tagħha tippermetti diverġenza temporanja mill-perkors ta’ aġġustament lejn l-objettiv baġitarju ta' terminu medju ta’ kull Stat Membru, dment li dan ma jkunx jipperikola s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju. Fis-17 ta' Settembru 2020, fil-komunikazzjoni tagħha dwar l-Istrateġija Annwali għat-Tkabbir Sostenibbli għall-2021, il-Kummissjoni ħabbret li l-klawżola liberatorja ġenerali kienet ser tibqa’ attiva fl-2021.

(2)

Fl-20 ta' Lulju 2020, il-Kunsill adotta Rakkomandazzjoni (3) (“ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta' Lulju 2020”). Hija rrakkomandat lill-Estonja biex tieħu l-miżuri kollha meħtieġa, f’konformità mal-klawżola liberatorja ġenerali, biex b’mod effettiv tindirizza l-pandemija tal-COVID-19, issostni l-ekonomija u tappoġġa l-irkupru li jirriżulta. Huwa rrakkomanda wkoll li l-Estonja, meta l-kundizzjonijiet ekonomiċi jippermettu, timxi fuq politiki fiskali mmirati biex jinkisbu pożizzjonijiet fiskali prudenti fi żmien medju u biex tiġi żgurata s-sostenibbiltà tad-dejn, filwaqt li jissaħħaħ l-investiment.

(3)

Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-2021 dwar il-politika ekonomika taż-żona tal-euro tindika li matul l-2021 il-politiki fiskali jenħtieġ li jibqgħu ta’ sostenn fl-Istati Membri kollha taż-żona tal-euro u li jenħtieġ li l-miżuri ta’ politika jkunu mfassla apposta għaċ-ċirkostanzi speċifiċi tal-pajjiż u jkunu f’waqthom, temporanji u mmirati. Meta l-kundizzjonijiet epidemjoloġiċi u ekonomiċi jippermettu, jenħtieġ li l-miżuri ta’ emerġenza jitneħħew gradwalment, filwaqt li ssir reżistenza għall-impatt tal-kriżi fuq is-soċjetà u fis-suq tax-xogħol. Jenħtieġ li l-Istati Membri jsegwu politiki fiskali li jkollhom l-għan li jiksbu pożizzjonijiet fiskali prudenti fit-terminu medju u jiggarantixxu s-sostenibbiltà tad-dejn, filwaqt li jtejbu l-investiment. Jenħtieġ li l-Istati Membri jsegwu riformi li jsaħħu l-kopertura, l-adegwatezza, u s-sostenibbiltà tas-sistemi sanitarji u soċjali għal kulħadd.

(4)

Fit-18 ta' Novembru 2020, il-Kummissjoni adottat l-opinjonijiet tagħha dwar l-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-Istati Membri taż-żona tal-euro għall-2021, li kienu bbażati fuq valutazzjoni kwalitattiva tal-miżuri fiskali. Il-Kummissjoni kienet tal-opinjoni li l-abbozz tal-pjan baġitarju tal-Estonja kien ġeneralment f’konformità mar-rakkomandazzjonijiet dwar il-politika fiskali stabbiliti mir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020, u li l-parti l-kbira tal-miżuri inklużi fl-abbozz tal-pjan baġitarju kienu jappoġġaw l-attività politika fil-konfront ta’ sfond ta’ inċertezza konsiderevoli.

(5)

In-NextGenerationEU, flimkien mal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, ser tiggarantixxi rkupru sostenibbli, inklużiv u ġust. Ir-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4), li stabbilixxa l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, daħal fis-seħħ fid-19 ta' Frar 2021. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza ser tipprovdi appoġġ finanzjarju għall-implimentazzjoni ta’ riformi u investiment, li jinvolvi impuls fiskali ffinanzjat mill-Unjoni. Dan ser jikkontribwixxi għall-irkupru ekonomiku u għall-implimentazzjoni ta’ riformi u investiment sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod partikolari biex jippromwovi t-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali, u ser isaħħaħ ir-reżiljenza u t-tkabbir potenzjali tal-ekonomiji tal-Istati Membri. Dan ser jgħin ukoll biex il-finanzi pubbliċi jirritornaw għal pożizzjonijiet aktar favorevoli fit-terminu qrib u ser jikkontribwixxi għat-tisħiħ tas-sostenibbiltà tal-finanzi pubbliċi u għat-tkabbir u l-ħolqien tal-impjiegi fit-terminu medju u twil.

(6)

Fit-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni adottat Komunikazzjoni li tipprovdi orjentazzjonijiet ta’ politika ulterjuri biex tiffaċilita l-koordinazzjoni tal-politiki fiskali u t-tħejjija tal-Programmi ta’ Stabbiltà u Konverġenza tal-Istati Membri. Jenħtieġ li t-teħid ta’ pożizzjoni fiskali ġenerali, b’kunsiderazzjoni għall-baġits nazzjonali u għall-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, jibqa’ wieħed ta’ sostenn matul l-2021 u l-2022. Fl-istess ħin, billi hu mistenni li fit-tieni nofs tal-2021 l-attività ekonomika ser tiġi gradwalment għan-normal, jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jsiru aktar differenzjati fl-2022. Jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jqisu l-istat tal-irkupru, is-sostenibbiltà fiskali u l-bżonn li jitnaqqsu d-diverġenzi ekonomiċi, soċjali u territorjali. Fid-dawl tal-bżonn li jingħata appoġġ lil irkupru sostenibbli għall-Unjoni, jenħtieġ li l-Istati Membri b’riskji baxxi għas-sostenibbiltà jorjentaw il-baġits tagħhom favur li tinżamm politika fiskali li sservi ta’ sostenn fl-2022, filwaqt li jitqies l-impatt tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Jenħtieġ li l-Istati Membri b’livelli għolja ta’ dejn isegwu politiki fiskali prudenti, filwaqt li jippreservaw l-investiment iffinanzjat fuq livell nazzjonali u jużaw għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza biex jiffinanzjaw proġetti ta’ investiment u riformi strutturali addizzjonali ta’ kwalità għolja. Għall-perijodu lil hinn mill-2022, jenħtieġ li l-politiki fiskali jkomplu jqisu s-saħħa tal-irkupru, il-grad tal-inċertezza ekonomika u kunsiderazzjonijiet ta’ sostenibbiltà fiskali. L-iffukar mill-ġdid tal-politiki fiskali lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti f’terminu medju, inkluż bl-eliminazzjoni gradwali tal-miżuri ta’ sostenn, ser jikkontribwixxi biex tiġi ggarantita s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju.

(7)

Fil-Komunikazzjoni tagħha tat-3 ta' Marzu 2021, il-Kummissjoni kienet tal-fehma wkoll li d-deċiżjoni dwar id-diżattivazzjoni jew l-applikazzjoni kontinwata tal-klawżola liberatorja ġenerali jenħtieġ li tittieħed bħala valutazzjoni ġenerali tal-istat tal-ekonomija, bil-livell tal-attività ekonomika fl-Unjoni jew fiż-żona tal-euro mqabbel mal-livelli ta’ qabel il-kriżi (tmiem l-2019) bħala kriterju kwantitattiv ewlieni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fit-2 ta' Ġunju 2021 il-Kummissjoni kkunsidrat li l-kundizzjonijiet biex tibqa’ tapplika l-klawżola liberatorja ġenerali fl-2022 u biex tiġi diżattivata b’seħħ mill-2023 kienu ssodisfati. Wara d-diżattivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali ser jibqgħu jitqiesu s-sitwazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiż.

(8)

Fit-30 ta’ April 2021, l-Estonja ppreżentat il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 tagħha, f’konformità mal-Artikolu 4 tar-Regolament (KE) Nru 1466/97.

(9)

Fl-2020, fuq il-bażi ta’ data vvalidata mill-Eurostat, id-defiċit tal-gvern estiż tal-Estonja kien ta’ 4,9 % tal-prodott domestiku gross (PDG), filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż żdied għal 18,2 % tal-PDG. It-tibdil annwali fil-bilanċ baġitarju primarju kien jammonta għal -4,7 % tal-PDG, inkluż il-miżuri baġitarji diskrezzjonali ta’ 2,7 % (5) b’sostenn għall-ekonomija u t-tħaddim ta’ stabbilizzaturi awtomatiċi. L-Estonja pprovdiet ukoll appoġġ ta’ likwidità lill-kumpaniji u lill-unitajiet domestiċi (bħall-garanziji u d-differimenti ta’ taxxa, li ma għandhomx impatt dirett u immedjat fuq il-baġit) stmat li jilħaq 1,5 % tal-PDG; L-adozzjoni reali tal-garanziji pubbliċi fl-2020 hija stmata mill-Kummissjoni li hija taħt ½ % tal-PDG.

(10)

Fit-2 ta’ Ġunju 2021, il-Kummissjoni ħarġet rapport skont l-Artikolu 126(3) tat-Trattat. Dak ir-rapport jiddiskuti s-sitwazzjoni baġitarja tal-Estonja, billi d-defiċit tal-gvern estiż tagħha fl-2020 qabeż it-3 % tal-valur referenzjarju tal-PDG skont it-Trattat. Ir-rapport ikkonkluda li l-kriterju tad-defiċit ma ġiex issodisfat.

(11)

Ix-xenarju makroekonomiku li jirfed il-projezzjonijiet baġitarji huwa realistiku fl-2021 u l-2022. Skont il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021, it-tkabbir tal-PDG reali huwa projettat li jkun 2,5 % fl-2021 u 4,8 % fl-2022. Dan huwa konformi mat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, li juri tkabbir tal-PDG reali ta’ 2,8 % fl-2021 u 5,0 % fl-2022.

(12)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 tiegħu, il-gvern qed jippjana żieda fid-defiċit ġenerali tal-gvern estiż minn 4,9 % tal-PDG fl-2020 għal 6 % tal-PDG fl-2021, filwaqt li l-proporzjon tad-dejn huwa ppjanat li jiżdied għal 21,4 % tal-PDG fl-2021. Skont il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021, il-bidla fil-bilanċ baġitarju primarju fl-2021 meta mqabbel mal-livell ta’ qabel il-kriżi (2019) huwa stabbilit li jammonta’ għal 6,3 % tal-PDG, u jirrifletti l-miżuri baġitarji diskrezzjonali ta’ 3,3 % tal-PDG li ttieħdu matul l-2020 u l-2021 b’sostenn għall-ekonomija u t-tħaddim ta’ stabbilizzaturi awtomatiċi. Dawn il-projezzjonijiet huma skont it-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni.

(13)

B’rispons għall-pandemija tal-COVID-19 u r-reċessjoni ekonomika relatata, l-Estonja adottat miżuri baġitarji biex issaħħaħ il-kapaċità tas-sistema tas-saħħa tagħha, trażżan il-pandemija tal-COVID-19 u tgħin lil dawk l-individwi u s-setturi li kienu partikolarment milquta. Dan ir-rispons ta’ politika qawwi taffa l-kontrazzjoni tal-PDG, li min-naħa tiegħu, naqqas iż-żieda fid-defiċit tal-gvern u d-dejn pubbliku. Miżuri fiskali mmirati jenħtieġ li jimmassimizzaw l-appoġġ għall-irkupru mingħajr ma jantiċipaw traġettorji fiskali futuri. Għalhekk, jenħtieġ li l-miżuri jevitaw li joħolqu piż permanenti fuq il-finanzi pubbliċi. Meta l-Istati Membri jintroduċu miżuri permanenti, jenħtieġ li dawn għandhom jiffinanzjawhom kif xieraq biex jiżguraw newtralità baġitarja fit-terminu medju. Il-miżuri li ħadet l-Estonja fl-2020 u fl-2021 kienu konformi mar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020. Uħud mill-miżuri diskrezzjonali adottati mill-gvern matul il-perijodu 2020 sal-2021 ma jidhrux li huma temporanji jew akkumpanjati minn miżuri ta’ kumpens. Lil hinn mill-orizzont tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fl-2023, b’mod preliminari huwa stmat li l-impatt kumulattiv li jifdal ta’ dawn il-miżuri mhux temporanji huwa ta’ madwar 1 % tal-PDG, li jikkonsisti l-aktar minn nefqiet kurrenti. Dawn il-miżuri mhux temporanji jinkludu wkoll investiment ta’ madwar ⅓ % tal-PDG, li mistenni jappoġġa lit-tkabbir potenzjali ta’ terminu medju, u għaldaqstant is-sostenibbiltà.

(14)

Il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 jassumi investiment u riformi ffinanzjati minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza li jammontaw għal 0,4 % fl-2021, 0,5 % fl-2022, 0,7 % fl-2023, u 0,7 % fl-2024. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jinkludi dawn l-għotjiet fil-projezzjonijiet baġitarji tiegħu.

(15)

Hemm bżonn li l-indikaturi tal-aġġustament fiskali stabbiliti stipulati fir-Regolament (KE) Nru 1466/97 jiġu kkunsidrati fil-kuntest taċ-ċirkostanzi attwali. L-ewwel nett, hemm inċertezza sinifikanti rigward l-istimi tad-distakk fl-output. It-tieni, hemm bżonn ta’ politika fiskali li tkun lesta biex tadatta malajr għall-evoluzzjoni tal-pandemija tal-COVID-19, u tiċċaqlaq minn għajnuna ta’ emerġenza għal miżuri aktar immirati ladarba r-riskji tas-saħħa jonqsu. It-tielet, il-kuntest attwali huwa kkaratterizzat minn rispons ta’ politika sinifikanti biex jappoġġa l-attività ekonomika. Billi hemm trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza), l-indikaturi stabbiliti ma jirriflettux l-impuls kollu pprovdut lill-ekonomija minn politiki fiskali. F’dan l-isfond, jidher li l-indikatur tal-bilanċ strutturali mhuwiex biżżejjed fiċ-ċirkostanzi attwali. Hemm bżonn ukoll li l-parametru referenzjarju tan-nefqa jiġi adattat (6) u kkomplementat b’informazzjoni addizzjonali sabiex jikkalkula għalkollox l-orjentazzjoni tal-politika fiskali.

(16)

Bħall-approċċ segwit fil-valutazzjoni tal-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji għall-2021, miżuri ta’ emerġenza temporanji ġew esklużi mill-aggregat tan-nefqa. Dawn il-miżuri ta’ emerġenza temporanji relatati mal-kriżi jsostnu s-sistemi sanitarji u jikkumpensaw lill-ħaddiema u lid-ditti għat-telf ta’ introjtu minħabba l-lockdowns u l-interruzzjonijiet fil-katina tal-provvista; it-treġġigħ lura tagħhom mill-awtoritajiet pubbliċi jiddependi mir-ritorn għan-normalità tas-sitwazzjoni ekonomika u tas-saħħa pubblika. Għall-valutazzjoni tal-pożizzjoni fiskali ġenerali f’dan l-istadju, jenħtieġ li t-trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza) jiġu inklużi fl-aggregat rilevanti tan-nefqa. Il-pożizzjoni fiskali ġenerali għalhekk titkejjel bit-tibdil fin-nefqa primarja (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonali u esklużi l-miżuri ta’ emerġenza temporanji relatati mal-kriżi) inkluż in-nefqa ffinanzjata minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u fondi oħra tal-Unjoni. Lil hinn mill-pożizzjoni ġenerali fiskali, l-analiżi għandha l-għan ukoll li tivvaluta jekk il-politika fiskali nazzjonali hijiex prudenti u jekk il-kompożizzjoni tagħha twassalx għal irkupru sostenibbli konsistenti mat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali. Għal din ir-raġuni, qed tingħata attenzjoni partikolari lill-evoluzzjoni tan-nefqa kurrenti primarja u l-investiment iffinanzjati fuq livell nazzjonali.

(17)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 tagħha, id-defiċit tal-gvern estiż tal-Estonja huwa ppjanat li jonqos għal 3,8 % tal-PDG fl-2022, prinċipalment minħabba l-irkupru ekonomiku u d-diskontinwità tal-miżuri ta’ appoġġ temporanji adottati fl-2020 u fl-2021. Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jiżdied għal 24,6 % tal-PDG fl-2022. Dawn il-projezzjonijiet huma skont it-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, u fuq il-bażi tal-metodoloġija speċifika li tirrifletti l-isfidi msemmija hawn fuq, il-pożizzjoni fiskali ġenerali – inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata fl-2022 minn investiment iffinanzjat kemm bil-baġits nazzjonali u tal-UE, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza – hija stmata li tkun ta’ +1,6 % tal-PDG (7). Il-kontribut pożittiv tan-nefqa ffinanzjata minn għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni huwa pprojettat li jiżdied b’0,2 punti perċentwali tal-PDG. L-investiment ffinanzjat fuq livell nazzjonali huwa pprojettat li jipprovdi kontribut espansjonarju ta’ 0,2 punti perċentwali tal-PDG (8). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonali) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni restrittiva ta’ 1,7 punti perċentwali tal-PDG.

(18)

Il-kwalità tal-miżuri baġitarji tal-Istati Membri tidher partikolarment importanti. Riformi strutturali fiskali li jkollhom l-għan li jtejbu l-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali jistgħu jkunu ta’ sostenn għat-tkabbir potenzjali, joħolqu spazju fiskali tant meħtieġ u jgħinu biex tiġi żgurata s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu twil, inkluż fid-dawl tat-tibdil fil-klima u l-problemi sanitarji. Min-naħa tad-dħul, il-kriżi tal-COVID-19 saħħet l-importanza tar-riformi favur sistemi ta’ dħul pubbliku aktar effiċjenti u aktar ġusti. Min-naħa tan-nefqa, għamlitha saħansitra aktar kruċjali li jiżdied il-livell u l-kwalità tal-investimenti sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b'mod konsistenti mal-qadi tal-objettivi tat-tisħiħ tal-potenzjal tat-tkabbir, ir-reżiljenza ekonomika u soċjali u t-tranżizzjoni doppja ekoloġika u diġitali. Il-pjanijiet ta’ rkupru u reżiljenza ser jippermettu li l-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali titjieb.

(19)

Skont il-pjanijiet baġitarji ta’ terminu medju tal-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021, huwa ppjanat li d-defiċit tal-gvern estiż jonqos minn 3,2 % fl-2023 għal 2,2 % tal-PDG fl-2024. Id-defiċit tal-gvern estiż huwa għalhekk ippjanat li ma jibqax jaqbeż 3 % tal-valur referenzjarju tal-PDG skont it-Trattat. Fuq il-bażi tal-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021, it-teħid ta’ pożizzjoni fiskali ġenerali – inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali u tal-Unjoni, b'mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza – huwa stmat għal medja ta’ 1,1 % tal-PDG fl-2023 u fl-2024. Il-kontribut pożittiv tan-nefqa ffinanzjata minn għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni huwa pprojettat li jiżdied b’0,1 punti perċentwali tal-PDG. L-investiment ffinanzjat fuq livell nazzjonali huwa pprojettat li jipprovdi kontribut espansjonarju ta’ 0,4 punti perċentwali tal-PDG (9). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonali) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni restrittiva ta’ 0,5 punti perċentwali tal-PDG. L-istima kurrenti tat-tkabbir potenzjali nominali medju ta’ 10 snin hija ta’ 5¾ % (10). Madankollu, din l-istima ma tinkludix l-impatt tar-riformi li huma parti mill-pjan ta’ rkupru u reżiljenza u jistgħu għalhekk jagħtu spinta lit-tkabbir potenzjali tal-Estonja.

(20)

Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa mistenni li jiżdied minn 27,4 % tal-PDG fl-2023 għal 28 % tal-PDG fl-2024. L-Estonja hija meqjusa li ser tiffaċċa riskji ta’ sostenibbiltà fiskali baxxi fit-terminu medju, skont l-aħħar analiżi tas-sostenibbiltà tad-dejn.

(21)

Fid-dawl tal-inċertezza li għadha għolja ħafna, jenħtieġ li l-gwida tal-politika fiskali tibqa’ fil-parti l-kbira kwalitattiva. Jenħtieġ li fl-2022 tingħata gwida kwantifikata aktar preċiża għas-snin ta’ wara, jekk sa dak iż-żmien l-ammont ta’ inċertezza jkun naqas biżżejjed.

(22)

Il-Kunsill ivvaluta l-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 u s-segwitu li għamlet l-Estonja għar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020,

(1)

Fl-20 ta’ Marzu 2020, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni dwar l-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir. Il-klawżola liberatorja ġenerali, kif stabbilita fl-Artikoli 5(1), 6(3), 9(1) u 10(3) tar-Regolament (KE) Nru 1466/97 u l-Artikoli 3(5) u 5(2) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1467/97 (2), tiffaċilita l-koordinament tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta' reċessjoni ekonomika severa. F'dik il-komunikazzjoni, il-Kummissjoni osservat li, minħabba r-reċessjoni ekonomika severa li kienet mistennija minħabba l-pandemija tal-COVID-19, kienu ssodisfati l-kundizzjonijiet għall-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali. Fit-23 ta' Marzu 2020, il-Ministri għall-Finanzi tal-Istati Membri qablu mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni. Il-klawżola liberatorja ġenerali tat lill-Istati Membri flessibbiltà baġitarja biex jittrattaw il-kriżi tal-COVID-19. Din il-klawżola ffaċilitat il-koordinazzjoni tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. L-attivazzjoni tagħha tippermetti diverġenza temporanja mill-perkors ta’ aġġustament lejn l-objettiv baġitarju fuq terminu medju ta’ kull Stat Membru, dment li dan ma jkunx jipperikola s-sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju. Fis-17 ta' Settembru 2020, fil-komunikazzjoni tagħha dwar l-Istrateġija Annwali għat-Tkabbir Sostenibbli tal-2021, il-Kummissjoni ħabbret li l-klawżola liberatorja ġenerali ser tibqa’ attiva fl-2021.

(2)

Fl-20 ta' Lulju 2020, il-Kunsill adotta Rakkomandazzjoni (3) (“ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta' Lulju 2020”). Din irrakkomandat lill-Irlanda biex tieħu l-miżuri kollha meħtieġa, f’konformità mal-klawżola liberatorja ġenerali, biex b’hekk tindirizza l-pandemija tal-COVID-19 b’mod effettiv, issostni l-ekonomija u tappoġġa l-irkupru li jirriżulta. Irrakkomandat ukoll lill-Irlanda biex, meta l-kundizzjonijiet ekonomiċi jippermettu, issegwi politiki fiskali li jkollhom l-għan li jiksbu pożizzjonijiet fiskali prudenti fit-terminu medju u li jiggarantixxu s-sostenibbiltà tad-dejn, filwaqt li jtejbu l-investiment.

(3)

Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-2021 dwar il-politika ekonomika taż-żona tal-euro tindika li jenħtieġ li l-politiki fiskali jibqgħu ta’ appoġġ fl-Istati Membri kollha taż-żona tal-euro matul l-2021 u li l-miżuri ta’ politika jitfasslu skont iċ-ċirkostanzi speċifiċi tal-pajjiż u jkunu f’waqthom, temporanji u mmirati. Meta l-kundizzjonijiet epidemjoloġiċi u ekonomiċi jippermettu, il-miżuri ta’ emerġenza għandhom jitneħħew gradwalment, filwaqt li jiġi miġġieled l-impatt tal-kriżi fuq is-soċjetà u fuq is-suq tax-xogħol. Jenħtieġ li l-Istati Membri jsegwu politiki fiskali li jkunu mmirati lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti fuq terminu medju u li jiżguraw is-sostenibbiltà fejn jidħol id-dejn, filwaqt li jsaħħu l-investiment. L-Istati Membri jenħtieġ li jsegwu riformi li jsaħħu l-kopertura, l-adegwatezza u s-sostenibbiltà tas-sistemi tas-saħħa u tal-protezzjoni soċjali għal kulħadd.

(4)

Fit-18 ta’ Novembru 2020, il-Kummissjoni adottat l-opinjonijiet tagħha dwar l-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021 tal-Istati Membri taż-żona tal-euro, li kienu bbażati fuq valutazzjoni kwalitattiva tal-miżuri fiskali. Il-Kummissjoni kienet tal-fehma li l-abbozz ta' pjan baġitarju tal-Irlanda kien ġeneralment konformi mar-rakkomandazzjonijiet tal-politika fiskali deskritti fir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta' Lulju 2020, u li l-biċċa l-kbira tal-miżuri inklużi fl-abbozz ta' pjan baġitarju kienu jappoġġaw l-attività ekonomika fl-isfond ta’ inċertezza konsiderevoli.

(5)

In-Next Generation EU, flimkien mal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, ser jiggarantixxu rkupru sostenibbli, inklużiv u ġust. Ir-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4), li stabbilixxa l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, daħal fis-seħħ fid-19 ta' Frar 2021. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza ser tipprovdi appoġġ finanzjarju għall-implimentazzjoni ta' riformi u investiment, li jirrizulta f'impuls fiskali ffinanzjat mill-Unjoni. Hija ser tikkontribwixxi għall-irkupru ekonomiku u għall-implimentazzjoni ta' riformi u investiment sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod partikolari għall-promozzjoni tat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali, u ser issaħħaħ ir-reżiljenza u t-tkabbir potenzjali tal-ekonomiji tal-Istati Membri. Hija ser tgħin ukoll biex il-finanzi pubbliċi jirritornaw għal pożizzjonijiet aktar favorevoli fit-terminu qrib u ser tikkontribwixxi biex tissaħħaħ is-sostenibbiltà tal-finanzi pubbliċi u għat-tkabbir u l-ħolqien tal-impjiegi fit-terminu medju u twil.

(6)

Fit-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni li tipprovdi orjentazzjonijiet ta’ politika ulterjuri biex tiffaċilita l-koordinazzjoni tal-politiki fiskali u t-tħejjija tal-Programmi ta’ Stabbiltà u Konverġenza tal-Istati Membri. Jenħtieġ li l-pożizzjoni fiskali ġenerali, b'kont meħud tal-baġits nazzjonali u tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, tibqa' waħda ta' sostenn matul l-2021 u l-2022. Fl-istess ħin, billi huwa mistenni li fit-tieni nofs tal-2021 l-attività ekonomika ser tiġi gradwalment għan-normal, jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jsiru aktar differenzjati fl-2022. Jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jqisu l-istat tal-irkupru, is-sostenibbiltà fiskali u l-bżonn li jitnaqqsu d-diverġenzi ekonomiċi, soċjali u territorjali. Fid-dawl tal-bżonn li jingħata appoġġ lill-irkupru sostenibbli fl-Unjoni, jenħtieġ li l-Istati Membri b’riskji baxxi għas-sostenibbiltà jorjentaw il-baġits tagħhom favur li tinżamm politika fiskali li sservi ta’ sostenn fl-2022, u li jqisu l-impatt tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Jenħtieġ li l-Istati Membri b’livelli għoljin ta’ dejn isegwu politiki fiskali prudenti, filwaqt li jippreservaw l-investiment iffinanzjat fuq livell nazzjonali u jagħmlu użu minn għotjiet fil-kuntest tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza biex jiffinanzjaw proġetti addizzjonali ta’ investiment u riformi strutturali ta’ kwalità għolja. Għall-perijodu lil hinn mill-2022, jenħtieġ li l-politiki fiskali jkomplu jqisu s-saħħa tal-irkupru, il-grad tal-inċertezza ekonomika u kunsiderazzjonijiet ta’ sostenibbiltà fiskali. Iffukar mill-ġdid tal-politiki fiskali lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti f’terminu medju, inkluż permezz tal-eliminazzjoni gradwali tal-miżuri ta’ sostenn meta jkun il-waqt, ser jikkontribwixxi biex tiġi żgurata s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju.

(7)

Fil-komunikazzjoni tagħha tat-3 ta' Marzu 2021, il-Kummissjoni kienet ukoll tal-fehma li d-deċiżjoni dwar id-diżattivazzjoni jew l-applikazzjoni kontinwata tal-klawżola liberatorja ġenerali jenħtieġ li tittieħed bħala valutazzjoni ġenerali tal-istat tal-ekonomija, bil-livell tal-attività ekonomika fl-Unjoni jew fiż-żona tal-euro mqabbel mal-livelli ta' qabel il-kriżi (tmiem l-2019) bħala kriterju kwantitattiv ewlieni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fit-2 ta' Ġunju 2021, il-Kummissjoni qieset li l-kundizzjonijiet biex tkompli tapplika l-klawżola liberatorja ġenerali fl-2022 u biex tiddiżattivaha mill-2023 ġew issodisfati. Ser jibqgħu jitqiesu s-sitwazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiż wara d-diżattivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali.

(8)

Fit-30 ta’ April 2021, l-Irlanda ppreżentat il-Programm ta’ Stabbiltà tagħha tal-2021, f’konformità mal-Artikolu 4 tar-Regolament (KE) Nru 1466/97.

(9)

Fl-2020, fuq il-bażi ta’ data vvalidata mill-Eurostat, id-defiċit tal-gvern estiż tal-Irlanda kien ta’ 5,0 % tal-prodott domestiku gross (PDG), filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż żdied għal 59,5 % tal-PDG. Il-bidla annwali fil-bilanċ tal-baġit primarju ammontat għal -5,7 % tal-PDG, inkluż miżuri baġitarji diskrezzjonarji ta’ 3,9 % b’appoġġ għall-ekonomija u l-operat ta’ stabbilizzaturi awtomatiċi. L-Irlanda pprovdiet ukoll appoġġ ta’ likwidità lill-kumpaniji u lill-unitajiet domestiċi (bħal garanziji u differimenti tat-taxxa, li ma għandhomx impatt baġitarju dirett u immedjat) stmat li huwa 1,2 % tal-PDG; l-użu li fil-fatt sar mill-garanziji pubbliċi fl-2020 huwa stmat mill-Kummissjoni għal inqas minn ½ % tal-PDG.

(10)

Fit-2 ta' Ġunju 2021, il-Kummissjoni ħarġet rapport skont l-Artikolu 126(3) tat-Trattat. Dak ir-rapport jiddiskuti s-sitwazzjoni baġitarja tal-Irlanda, billi d-defiċit tal-gvern estiż tagħha fl-2020 qabeż it-3 % tal-valur referenzjarju tal-PDG skont it-Trattat. Ir-rapport ikkonkluda li l-kriterju tad-defiċit ma ġiex issodisfat.

(11)

Ix-xenarju makroekonomiku li jirfed il-projezzjonijiet baġitarji huwa realistiku fl-2021 u l-2022. Wara tkabbir reali tal-PDG ta’ 3,4 % fl-2020, il-Programm ta’ Stabbiltà jipprojetta tkabbir ta’ 4,5 % fl-2021, f’konformità mat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. Fl-2022, kemm il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 kif ukoll il-Kummissjoni jipprojettaw tkabbir annwali reali tal-PDG ta’ 5,0 %.

(12)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tiegħu tal-2021, il-gvern qed jippjana tnaqqis fid-defiċit tal-gvern estiż minn 5,0 % tal-PDG fl-2020 għal 4,7 % tal-PDG fl-2021, filwaqt li l-proporzjon tad-dejn huwa ppjanat li jiżdied għal 62,2 % tal-PDG fl-2021. Skont il-Programm ta' Stabbiltà tal-2021, id-deterjorament fil-bilanċ baġitarju primarju fl-2021 meta mqabbel mal-livell ta’ qabel il-kriżi (2019) mistenni jammonta għal 5,4 % tal-PDG biex jirrifletti l-miżuri baġitarji diskrezzjonarji ta’ 3,5 % tal-PDG b’appoġġ għall-ekonomija u l-operat ta’ stabbilizzaturi awtomatiċi. Dawn il-projezzjonijiet huma f’konformità mat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni.

(13)

B’rispons għall-pandemija tal-COVID-19 u r-reċessjoni ekonomika relatata magħha, l-Irlanda adottat miżuri baġitarji biex issaħħaħ l-kapaċità tas-sistema tas-saħħa tagħha, trażżan il-pandemija tal-COVID-19 u tgħin lil dawk l-individwi u s-setturi li kienu partikolarment milquta. Dan ir-rispons ta’ politika qawwi taffa l-kontrazzjoni tal-PDG, li, min-naħa tiegħu, naqqas iż-żieda fid-defiċit tal-gvern u d-dejn pubbliku. Il-miżuri fiskali jenħtieġ li jimmassimizzaw l-appoġġ għall-irkupru mingħajr ma jantiċipaw trajettorji fiskali futuri. Għalhekk, jenħtieġ li l-miżuri jevitaw li joħolqu piż permanenti fuq il-finanzi pubbliċi. Meta l-Istati Membri jintroduċu miżuri permanenti, jenħtieġ li jiffinanzjawhom kif suppost biex jiżguraw newtralità baġitarja fuq terminu medju. Il-miżuri li ħadet l-Irlanda fl-2020 u fl-2021 kienu konformi mar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020. Il-miżuri baġitarji diskrezzjonarji adottati mill-gvern fl-2020 u l-2021 huma fil-biċċa l-kbira temporanji jew ibbilanċjati minn miżuri ta’ tpaċija.

(14)

Il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 jassumi investiment u riformi ffinanzjati minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza li jammontaw għal 0,02 % tal-PDG fl-2022, 0,07 % fl-2023, 0,06 % fl-2024 u 0,04 % fl-2025. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jassumi integrazzjoni ssimplifikata u lineari ta’ nefqa ffinanzjata mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza li tammonta għal 0,06 % fl-2021 u 0,04 % fl-2022.

(15)

L-indikaturi stabbiliti ta’ aġġustament fiskali mniżżla fir-Regolament (KE) Nru 1466/97 jeħtieġ li jiġu kkunsidrati fil-kuntest taċ-ċirkostanzi attwali. L-ewwel nett, hemm inċertezza sinifikanti dwar l-istimi tad-distakk fl-output. It-tieni, hemm il-ħtieġa li l-politika fiskali tkun lesta biex tadatta b’mod rapidu għall-evoluzzjoni tal-pandemija tal-COVID-19, b’bidla minn għajnuna ta’ emerġenza għal miżuri aktar immirati ladarba r-riskji tas-saħħa jonqsu. It-tielet, il-kuntest attwali huwa kkaratterizzat minn rispons ta’ politika sinifikanti b’appoġġ għall-attività ekonomika. Fil-preżenza ta’ trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza), l-indikaturi stabbiliti ma jirriflettux l-impuls kollu li l-politiki fiskali jipprovdu lill-ekonomija. F’dan l-isfond, il-bilanċ strutturali ma jidhirx adegwat fiċ-ċirkostanzi attwali. Il-parametru referenzjarju tan-nefqa wkoll jeħtieġ li jiġi adattat (5) u kkomplementat b’informazzjoni addizzjonali sabiex titkejjel bis-sħiħ l-orjentazzjoni tal-politika fiskali.

(16)

B’mod simili għall-approċċ segwit fil-valutazzjoni tal-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021, il-miżuri ta’ emerġenza temporanji ġew esklużi mill-aggregat tan-nefqa. Dawn il-miżuri temporanji ta' emerġenza relatati mal-kriżi jappoġġaw is-sistemi tas-saħħa u jikkumpensaw lill-ħaddiema u lill-kumpaniji għat-telf fid-dħul minħabba l-miżuri ta' lockdowns u l-interruzzjonijiet fil-katina tal-provvista; it-treġġigħ lura tagħhom mill-awtoritajiet pubbliċi jiddependi mir-ritorn għan-normalità tas-sitwazzjoni ekonomika u tas-saħħa pubblika. Biex tiġi vvalutata l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda fl-istadju attwali, jenħtieġ li t-trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza) jiġu inklużi fl-aggregat tan-nefqa rilevanti. Il-pożizzjoni fiskali ġenerali għalhekk titkejjel mill-bidla fin-nefqa primarja (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonarji u bl-esklużjoni ta’ miżuri temporanji ta’ emerġenza relatati mal-kriżi) inkluż in-nefqa ffinanzjata minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u fondi oħra tal-Unjoni. Lil hinn mill-pożizzjoni fiskali ġenerali, l-analiżi għandha l-għan ukoll li tivvaluta jekk il-politika fiskali nazzjonali hijiex prudenti u jekk il-kompożizzjoni tagħha twassalx għal irkupru sostenibbli konsistenti mat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali. Għal dik ir-raġuni, tingħata attenzjoni partikolari lill-evoluzzjoni tal-infiq primarju kurrenti u l-investiment iffinanzjat fuq livell nazzjonali.

(17)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tiegħu tal-2021, id-defiċit tal-gvern estiż tal-Irlanda huwa ppjanat li jonqos għal 2,8 % tal-PDG fl-2022, prinċipalment minħabba d-diżkontinwazzjoni tal-miżuri ta’ appoġġ temporanji adottati fl-2020 u fl-2021. Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos għal 60,2 % tal-PDG fl-2022. Dawn il-projezzjonijiet huma f’konformità mat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, u fuq il-bażi tal-metodoloġija speċifika li tirrifletti l-isfidi msemmija hawn fuq, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda – inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata fl-2022 minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll mill-baġit tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza – hija stmata għal -0,4 % tal-PDG (6). Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata minn għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tiżdied b’0,2 punti perċentwali tal-PDG. L-investiment ffinanzjat fuq livell nazzjonali huwa pprojettat li jipprovdi kontribut espansjonarju ta’ 0,2 punti perċentwali tal-PDG (7). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonarji) hija pprojettata li tipprovdi kontribut espansjonarju ta’ 0,2 punti perċentwali tal-PDG.

(18)

Il-kwalità tal-miżuri baġitarji tal-Istati Membri tidher partikolarment importanti. Riformi strutturali fiskali li jkollhom l-għan li jtejbu l-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali jistgħu jappoġġaw it-tkabbir potenzjali, joħolqu spazju fiskali tant meħtieġ u jgħinu biex tiġi żgurata s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu twil, inkluż fid-dawl tat-tibdil fil-klima u l-isfidi tas-saħħa. Mil-lat tad-dħul, il-kriżi tal-COVID-19 saħħet l-importanza tar-riformi għal sistemi ta’ dħul pubbliku aktar effiċjenti u aktar ġusti. Min-naħa tan-nefqa, sar saħansitra aktar kruċjali li jiżdiedu l-livell u l-kwalità ta’ investimenti sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod konsistenti mal-objettivi tat-tisħiħ tal-potenzjal tat-tkabbir, ir-reżiljenza ekonomika u soċjali u t-tranżizzjoni doppja ekoloġika u diġitali. Il-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza ser jippermettu li tittejjeb il-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali.

(19)

Skont il-pjanijiet baġitarji ta’ terminu medju tal-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021, huwa ppjanat li d-defiċit tal-gvern estiż jonqos minn 1,2 % tal-PDG fl-2023 għal 0,7 % tal-PDG fl-2024 u 0,2 % tal-PDG fl-2025. Fuq il-bażi tal-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda — inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza — hija stmata għal 1,6 % tal-PDG fl-2023 u l-2024 bħala medja. Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata minn għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tibqa' l-istess. L-investiment iffinanzjat fuq livell nazzjonali huwa pprojettat li jipprovdi kontribut espansjonarju ta’ 0,1 punt perċentwali tal-PDG (8). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonarji) hija pprojettata li tipprovdi kontribut restrittiv ta’ 1,4 punti perċentwali tal-PDG. L-istima attwali tat-tkabbir potenzjali nominali medju fuq 10 snin hija ta’ 6½ % (9). Madankollu, din l-istima ma tinkludix l-impatt tar-riformi li huma parti mill-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza u li jistgħu għalhekk jagħtu spinta lit-tkabbir potenzjali tal-Irlanda.

(20)

Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos minn 59,0 % tal-PDG fl-2023 għal 57,7 % tal-PDG fl-2024. L-Irlanda hija meqjusa li qed tiffaċċa riskji baxxi ta’ sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju, skont l-aħħar analiżi tas-sostenibbiltà tad-dejn.

(21)

Fid-dawl tal-livell ta’ inċertezza li bħalissa għadu eċċezzjonalment għoli, il-gwida tal-politika fiskali għandha tibqa’ fil-biċċa l-kbira kwalitattiva. Gwida kwantifikata aktar preċiża għas-snin ta’ wara għandha tiġi pprovduta fl-2022, jekk il-grad ta’ inċertezza jkun naqas b’mod suffiċjenti sa dak iż-żmien.

(22)

Il-Kunsill ivvaluta l-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 u s-segwitu li għamlet l-Irlanda għar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020,

(1)

Fl-20 ta’ Marzu 2020, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni dwar l-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir. Il-klawżola liberatorja ġenerali, kif stabbilita fl-Artikoli 5(1), 6(3), 9(1) u 10(3) tar-Regolament (KE) Nru 1466/97 u fl-Artikoli 3(5) u 5(2) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1467/97 (2), tiffaċilita l-koordinament tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. F’dik il-komunikazzjoni, il-Kummissjoni osservat li minħabba r-reċessjoni ekonomika severa li kienet mistennija bħala riżultat tal-pandemija tal-COVID-19, kienu ssodisfati l-kundizzjonijiet għall-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali. Fit-23 ta’ Marzu 2020, il-Ministri tal-Finanzi tal-Istati Membri qablu mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni. Il-klawżola liberatorja ġenerali tat lill-Istati Membri flessibbiltà baġitarja biex jittrattaw il-kriżi tal-COVID-19. Il-klawżola liberatorja ġenerali ffaċilitat il-koordinazzjoni tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. L-attivazzjoni tagħha tippermetti diverġenza temporanja mill-perkors ta’ aġġustament lejn l-objettiv baġitarju fuq terminu medju ta’ kull Stat Membru, dment li dan ma jkunx jipperikola s-sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju. Fis-17 ta' Settembru 2020, fil-komunikazzjoni tagħha dwar l-Istrateġija Annwali għat-Tkabbir Sostenibbli tal-2021, il-Kummissjoni ħabbret li l-klawżola liberatorja ġenerali kienet ser tibqa’ attiva fl-2021.

(2)

Fl-20 ta' Lulju 2020, il-Kunsill adotta Rakkomandazzjoni (3) (“ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta' Lulju 2020”). Huwa rrakkomanda lill-Greċja biex tieħu l-miżuri kollha meħtieġa, f’konformità mal-klawżola liberatorja ġenerali, biex tindirizza l-pandemija tal-COVID-19 b’mod effettiv, issostni l-ekonomija u tappoġġa l-irkupru li jirriżulta. Huwa rrakkomanda wkoll li l-Greċja, meta l-kundizzjonijiet ekonomiċi jippermettu, timxi fuq politiki fiskali mmirati biex jinkisbu pożizzjonijiet fiskali prudenti fi żmien medju u biex tiġi żgurata s-sostenibbiltà tad-dejn, filwaqt li jissaħħaħ l-investiment.

(3)

Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-2021 dwar il-politika ekonomika taż-żona tal-euro tindika li jenħtieġ li l-politiki fiskali jibqgħu ta’ appoġġ fl-Istati Membri kollha taż-żona tal-euro matul l-2021 u li l-miżuri ta’ politika jitfasslu skont iċ-ċirkostanzi speċifiċi għall-pajjiż u jkunu f’waqthom, temporanji u mmirati. Meta l-kundizzjonijiet epidemjoloġiċi u ekonomiċi jippermettu, il-miżuri ta’ emerġenza jenħtieġ li jitneħħew gradwalment, filwaqt li jiġi miġġieled l-impatt tal-kriżi fuq is-soċjetà u fuq is-suq tax-xogħol. Jenħtieġ li l-Istati Membri jsegwu politiki fiskali li jkunu mmirati lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti fuq terminu medju u li jiżguraw is-sostenibbiltà fejn jidħol id-dejn, filwaqt li jsaħħu l-investiment. L-Istati Membri jenħtieġ li jsegwu riformi li jsaħħu l-kopertura, l-adegwatezza u s-sostenibbiltà tas-sistemi tas-saħħa u tal-protezzjoni soċjali għal kulħadd.

(4)

Fit-18 ta’ Novembru 2020, il-Kummissjoni adottat l-opinjonijiet tagħha dwar l-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021 tal-Istati Membri taż-Żona tal-Euro, li kienu bbażati fuq valutazzjoni kwalitattiva tal-miżuri fiskali. Il-Kummissjoni kienet tal-opinjoni li l-abbozz ta' pjan baġitarju tal-Greċja kien ġeneralment konformi mar-rakkomandazzjonijiet dwar il-politika fiskali stabbiliti fir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta' Lulju 2020 u li l-parti l-kbira tal-miżuri inklużi fl-abbozz tal-pjan baġitarju kienu jappoġġaw l-attività ekonomika fil-konfront ta' sfond ta’ inċertezza sostanzjali.

(5)

In-Next Generation EU, inkluż il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, ser tiggarantixxi rkupru sostenibbli, inklużiv u ġust. Ir-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4), li stabbilixxa l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, daħal fis-seħħ fid-19 ta' Frar 2021. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza ser tipprovdi sostenn finanzjarju għall-implimentazzjoni ta' riformi u investiment, li jinvolvi impuls fiskali ffinanzjat mill-Unjoni. Dan ser jikkontribwixxi għall-irkupru ekonomiku u għall-implimentazzjoni ta' riformi u investiment sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b'mod partikolari biex jippromwovi t-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali, u ser isaħħaħ ir-reżiljenza u t-tkabbir potenzjali tal-ekonomiji tal-Istati Membri. Hija ser tgħin ukoll lill-finanzi pubbliċi biex jerġgħu lura għal pożizzjonijiet aktar favorevoli fil-futur qrib u ser tikkontribwixxi għat-tisħiħ tal-finanzi pubbliċi sostenibbli, u għat-tkabbir u l-ħolqien tal-impjiegi fuq terminu medju u twil.

(6)

Fit-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni li tipprovdi orjentazzjonijiet ta’ politika ulterjuri biex tiffaċilita l-koordinazzjoni tal-politiki fiskali u t-tħejjija tal-Programmi ta’ Stabbiltà u Konverġenza tal-Istati Membri. Jenħtieġ li t-teħid ta' pożizzjoni fiskali ġenerali, b'kont meħud tal-baġits nazzjonali u għall-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, jibqa' wieħed ta' sostenn matul l-2021 u l-2022. Fl-istess ħin, billi hu mistenni li fit-tieni nofs tal-2021 l-attività ekonomika tiġi gradwalment għan-normal, jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jsiru aktar differenzjati fl-2022. Jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jqisu l-istat tal-irkupru, is-sostenibbiltà fiskali u l-bżonn li jitnaqqsu d-diverġenzi ekonomiċi, soċjali u territorjali. Fid-dawl tal-bżonn li jingħata appoġġ għal irkupru sostenibbli fl-UE, jenħtieġ li l-Istati Membri b’riskji baxxi għas-sostenibbiltà jorjentaw il-baġits tagħhom favur li tinżamm politika fiskali li sservi ta’ sostenn fl-2022, u li jqisu l-impatt tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Jenħtieġ li l-Istati Membri b’livelli għoljin ta’ dejn isegwu politiki fiskali prudenti, filwaqt li jippreservaw l-investiment iffinanzjat fuq livell nazzjonali u jagħmlu użu minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza biex jiffinanzjaw proġetti addizzjonali ta’ investiment u riformi strutturali ta’ kwalità għolja. Għall-perijodu lil hinn mill-2022, jenħtieġ li l-politiki fiskali jkomplu jqisu s-saħħa tal-irkupru, il-grad tal-inċertezza ekonomika u kunsiderazzjonijiet ta' sostenibbiltà fiskali. L-iffukar mill-ġdid tal-politiki fiskali lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti fit-terminu medju, inkluż bl-eliminazzjoni gradwali tal-miżuri ta’ sostenn, ser jikkontribwixxi biex tiġi ggarantita s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju.

(7)

Fil-komunikazzjoni tagħha tat-3 ta' Marzu 2021, il-Kummissjoni kienet ukoll tal-fehma li d-deċiżjoni dwar id-diżattivazzjoni jew l-applikazzjoni kontinwata tal-klawżola liberatorja ġenerali jenħtieġ li tittieħed bħala valutazzjoni ġenerali tal-istat tal-ekonomija, bil-livell tal-attività ekonomika fl-Unjoni jew fiż-żona tal-euro mqabbel mal-livelli ta' qabel il-kriżi (tmiem l-2019) bħala kriterju kwantitattiv ewlieni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fit-2 ta' Ġunju 2021, il-Kummissjoni qieset li l-kundizzjonijiet biex tibqa' għaddejja l-applikazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali fl-2022 u għad-diżattivazzjoni tagħha mill-2023 kienu ssodisfati. Is-sitwazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiżi individwali ser ikomplu jiġu kkunsidrati wara d-diżattivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali.

(8)

Wara li fl-2018 temmet b’suċċess il-programm tal-assistenza finanzjarja fil-Mekkaniżmu Ewropew ta’ Stabbiltà, il-Greċja hija soġġetta għal sorveljanza msaħħa f’konformità mar-Regolament (UE) Nru 472/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (5). L-attivazzjoni ta’ sorveljanza msaħħa għall-Greċja skont id-Deċiżjonijiet ta’ Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2018/1192 (6) u (UE) 2021/271 (7) tirrikonoxxi l-fatt li fuq terminu medju, il-Greċja jeħtieġ tkompli tadotta miżuri biex tindirizza s-sorsi potenzjali ta’ żbilanċi makroekonomiċi, filwaqt li timplimenta riformi strutturali biex tappoġġa tkabbir ekonomiku robust u sostenibbli. Fil-laqgħa tal-Grupp tal-Euro tat-22 ta’ Ġunju 2018, il-Greċja ħadet impenn li tkompli r-riformi ewlenin kollha adottati skont il-programm sakemm jitlestew kollha. Il-Greċja impenjat ruħha wkoll li timplimenta miżuri speċifiċi relatati mal-politiki fiskali u fiskali-strutturali, mal-protezzjoni soċjali, mal-istabbiltà finanzjarja, mas-swieq tax-xogħol u tal-prodotti, mal-privatizzazzjoni, mal-funzjonament tas-sistema ġudizzjarja, mal-amministrazzjoni pubblika u mal-ġlieda kontra l-korruzzjoni. Dawn ir-riformi strutturali qed ikunu dejjem aktar importanti fil-kuntest tal-isforzi tal-Greċja biex terġa’ tibda l-ekonomija tagħha. L-implimentazzjoni u l-finalizzazzjoni b’suċċess ta’ dawn ir-riformi għandhom jgħinu b’mod sinifikanti biex jappoġġaw it-tkabbir tal-Greċja għat-terminu medju u twil. Il-Greċja hija soġġetta għal rapportar trimestrali dwar il-progress tagħha fl-implimentazzjoni tal-impenji tagħha taħt sorveljanza msaħħa. Rapport favorevoli, fuq bażi semiannwali, jista’ jwitti t-triq għar-rilaxx ta’ miżuri ta’ serħan mid-dejn li jiswa 0,7 % tal-prodott domestiku gross (PDG) kull sena. Ir-rilaxx tal-ewwel erba’ ħlasijiet parzjali ta’ miżuri tad-dejn kontinġenti għall-politika li jiswa total ta’ EUR 3 252 miljun ġie maqbul mill-Grupp tal-Euro f’April 2019, f’Diċembru 2019, f’Ġunju 2020 u f’Novembru 2020 rispettivament. L-għaxar rapport dwar is-sorveljanza msaħħa li vvaluta l-progress tal-Greċja fl-implimentazzjoni tal-impenji tagħha ġie ppubblikat fit-2 ta’ Ġunju 2021.

(9)

Fid-29 ta’ April 2021, il-Greċja ppreżentat il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 tagħha, f’konformità mal-Artikolu 4 tar-Regolament (KE) Nru 1466/97.

(10)

Fl-2020, fuq il-bażi ta’ data vvalidata mill-Eurostat, id-defiċit tal-gvern estiż tal-Greċja kien ta’ 9,7 % tal-PDG, filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż żdied għal 205,6 % tal-PDG. It-tibdil annwali fil-bilanċ baġitarju primarju kien jammonta għal 11,3 % tal-PDG, inkluż il-miżuri baġitarji diskrezzjonali ta’ 5,9 % tal-PDG b’sostenn għall-ekonomija u t-tħaddim ta’ stabbilizzaturi awtomatiċi. Il-Greċja pprovdiet ukoll appoġġ ta’ likwidità lil kumpaniji u lil unitajiet domestiċi (bħal garanziji u differimenti tat-taxxa, li m’għandhomx impatt baġitarju dirett u immedjat) stmat għal 2,2 % tal-PDG; l-użu li fil-fatt sar mill-garanziji pubbliċi fl-2020 huwa stmat mill-Kummissjoni għal anqas minn ½ % tal-PDG.

(11)

Fit-2 ta’ Ġunju 2021, il-Kummissjoni ħarġet rapport taħt l-Artikolu 126(3) tat-Trattat. Dak ir-rapport jiddiskuti s-sitwazzjoni baġitarja tal-Greċja, billi fl-2020 id-defiċit tal-gvern estiż tagħha qabeż il-valur referenzjarju ta' 3 % tal-PDG stabbilit fit-Trattat, filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż tagħha qabeż il-valur referenzjarju ta' 60 % tal-PDG stabbilit fit-Trattat u ma naqasx b'pass sodisfaċenti. Mir-rapport ħareġ li l-kriterju tad-defiċit ma kienx issodisfat u li ma kienx hemm konformità mal-kriterju tad-dejn.

(12)

Ix-xenarju makroekonomiku li jirfed il-projezzjonijiet baġitarji huwa kawt fl-2021 u jistenna li t-tkabbir tal-PDG reali jkun madwar 0,5 punti perċentwali aktar baxx mit-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. Din id-differenza hija dovuta għas-suppożizzjonijiet differenti dwar l-iżvilupp tal-pandemija tal-COVID-19, l-użu ta’ fondi taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, u r-ritmu tal-irkupru tas-settur tat-turiżmu. Il-projezzjonijiet makroekonomiċi taħt il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2022 huma allinjati mil-qrib mat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni.

(13)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 tiegħu, il-gvern qed jippjana żieda fid-defiċit tal-gvern estiż minn 9,7 % tal-PDG fl-2020 għal 9,9 % tal-PDG fl-2021, filwaqt li l-proporzjon tad-dejn huwa ppjanat li jonqos għal 204,8 % tal-PDG fl-2021. Skont il-Programm ta' Stabbiltà tal-2021, it-tibdil fil-bilanċ baġitarju primarju fl-2021 meta mqabbel mal-livell ta’ qabel il-kriżi (2019) mistenni jammonta għal -11,6 % tal-PDG, u jirrifletti l-miżuri baġitarji diskrezzjonali ta’ 6,4 % tal-PDG b’appoġġ għall-ekonomija u l-operat ta’ stabbilizzaturi awtomatiċi. Il-projezzjonijiet tad-defiċit tal-gvern estiż huma konformi mat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. Rigward il-proporzjon tad-dejn, il-projezzjonijiet ippreżentati fil-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 huma aktar baxxi mit-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, li jistenna li l-proporzjon tad-dejn jilħaq 208,8 % tal-PDG. Id-differenza tirrifletti suppożizzjonijiet differenti dwar ir-rikavati mill-privatizzazzjoni, l-akkumulazzjoni netta tal-assi finanzjarji u l-aġġustamenti bejn il-kontanti u d-dovuti.

(14)

B’rispons għall-pandemija tal-COVID-19 u għar-reċessjoni ekonomika relatata magħha, il-Greċja adottat miżuri baġitarji biex issaħħaħ l-kapaċità tas-sistema tas-saħħa tagħha, trażżan il-pandemija tal-COVID-19 u tgħin lil dawk l-individwi u s-setturi li kienu partikolarment milquta. Din ir-reazzjoni qawwija ta’ politika taffiet it-tnaqqis fil-PDG, li, min-naħa tiegħu, naqqas iż-żieda fid-defiċit tal-gvern u d-dejn pubbliku. Il-miżuri fiskali jenħtieġ li jimmassimizzaw l-appoġġ għall-irkupru mingħajr ma jantiċipaw trajettorji fiskali futuri. Għalhekk, jenħtieġ li l-miżuri jevitaw li joħolqu piż permanenti fuq il-finanzi pubbliċi. Meta l-Istati Membri jintroduċu miżuri permanenti, huma għandhom jiffinanzjawhom kif xieraq biex jiżguraw newtralità baġitarja fuq terminu medju. Il-miżuri li ħadet il-Greċja fl-2020 u fl-2021 kienu konformi mar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020. Il-miżuri diskrezzjonali adottati mill-gvern fl-2020 u l-2021 u mħabbra għall-2022 huma temporanji jew akkumpanjati minn miżuri ta’ kumpens.

(15)

Il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 jassumi investiment u riformi ffinanzjati minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza li jammontaw għal 0,9 % tal-PDG fl-2021, 1,7 % tal-PDG fl-2022, 1,6 % tal-PDG fl-2023, 1,6 % tal-PDG fl-2024, 1,5 % tal-PDG fl-2025 u 1,5 % tal-PDG fl-2026. Il-programm jassumi wkoll self permezz tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza li jammonta għal 1,4 % tal-PDG fl-2021, 1,4 % tal-PDG fl-2022, 1,1 % tal-PDG fl-2023, 1,1 % tal-PDG fl-2024, 1,1 % tal-PDG fl-2025 u 0,5 % tal-PDG fl-2026. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jinkludi dawn l-għotjiet fil-projezzjonijiet baġitarji tiegħu, filwaqt li għas-self jassumi ammont aktar baxx fl-2022 fuq il-bażi ta’ żborż annwali uniformi wara l-2021.

(16)

L-indikaturi stabbiliti tal-aġġustament fiskali stabbiliti fir-Regolament (KE) Nru 1466/97 jenħtieġ li jiġu kkunsidrati fil-kuntest taċ-ċirkostanzi attwali. L-ewwel nett, hemm inċertezza sinifikanti dwar l-istimi tad-distakk fl-output. It-tieni, hemm il-ħtieġa li l-politika fiskali tkun lesta biex tadatta b’mod rapidu għall-evoluzzjoni tal-pandemija tal-COVID-19, b’bidla minn għajnuna ta’ emerġenza għal miżuri aktar immirati ladarba r-riskji tas-saħħa jonqsu. It-tielet, il-kuntest attwali huwa kkaratterizzat minn rispons ta' politika sinifikanti biex jappoġġa l-attività ekonomika. Fil-preżenza ta’ trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza), l-indikaturi stabbiliti ma jirriflettux l-impuls kollu li l-politiki fiskali jipprovdu lill-ekonomija. F'dan l-isfond, il-bilanċ strutturali ma jidhirx adegwat fiċ-ċirkostanzi attwali. Il-parametru referenzjarju tan-nefqa wkoll jeħtieġ li jiġi adattat (8) u kkomplementat b’informazzjoni addizzjonali sabiex titkejjel bis-sħiħ l-orjentazzjoni tal-politika fiskali.

(17)

B’mod simili għall-approċċ segwit fil-valutazzjoni tal-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021, il-miżuri ta’ emerġenza temporanji ġew esklużi mill-aggregat tan-nefqa. Dawn il-miżuri temporanji ta’ emerġenza relatati mal-kriżi jappoġġaw is-sistemi tas-saħħa u jikkumpensaw lill-ħaddiema u lill-kumpaniji għat-telf fid-dħul minħabba l-miżuri ta' lockdowns u l-interruzzjonijiet fil-katina tal-provvista; it-treġġigħ lura tagħhom mill-awtoritajiet pubbliċi jiddependi mir-ritorn għan-normalità tas-sitwazzjoni ekonomika u tas-saħħa pubblika. Biex tiġi vvalutata l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda fl-istadju attwali, jenħtieġ li t-trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza) jiġu inklużi fl-aggregat tan-nefqa rilevanti. Il-pożizzjoni fiskali ġenerali għalhekk titkejjel bit-tibdil fin-nefqa primarja (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonali u esklużi l-miżuri ta’ emerġenza temporanji relatati mal-kriżi) inkluż in-nefqa ffinanzjata minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u fondi oħra tal-Unjoni. Lil hinn mill-pożizzjoni ġenerali fiskali, l-analiżi għandha l-għan ukoll li tivvaluta jekk il-politika fiskali nazzjonali hijiex prudenti u jekk il-kompożizzjoni tagħha twassalx għal irkupru sostenibbli konsistenti mat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali. Għal dik ir-raġuni, tingħata attenzjoni partikolari lill-evoluzzjoni tal-infiq primarju kurrenti u l-investiment iffinanzjat fuq livell nazzjonali.

(18)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 tagħha, id-defiċit tal-gvern estiż tal-Greċja huwa ppjanat li jonqos għal 2,9 % tal-PDG fl-2022, prinċipalment minħabba l-irkupru ekonomiku mistenni u d-diskontinwità tal-miżuri ta’ appoġġ temporanji adottati fl-2020 u fl-2021. Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos għal 189,5 % tal-PDG fl-2022. Il-projezzjonijiet tad-defiċit tal-gvern estiż huma konformi mat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. Rigward il-proporzjon tad-dejn, il-projezzjonijiet ippreżentati fil-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 huma aktar baxxi mit-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. Id-differenza hija spjegata minn suppożizzjonijiet differenti dwar il-bilanċ tal-flus, dwar ir-rikavati mill-privatizzazzjoni u l-akkumulazzjoni netta tal-assi finanzjarji. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, u fuq il-bażi tal-metodoloġija speċifika li tirrifletti l-isfidi msemmija hawn fuq, il-pożizzjoni fiskali ġenerali – inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata fl-2022 minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali u tal-Unjoni, b'mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza – hija projettata għal -2,4 % tal-PDG (9). Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata minn għotjiet mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-UE hija pprojettata li tipprovdi żieda b’0,3 punti perċentwali tal-PDG. L-investiment iffinanzjat fuq livell nazzjonali huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni espansjonarja ta’ 0,9 ta’ punt perċentwali tal-PDG (10). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonarji) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni espansjonarja ta’ 0,3 ta’ punt perċentwali tal-PDG.

(19)

Il-kwalità tal-miżuri baġitarji tal-Istati Membri tidher partikolarment importanti. Riformi strutturali fiskali li jkollhom l-għan li jtejbu l-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali jistgħu jkunu ta’ sostenn għat-tkabbir potenzjali, joħolqu spazju fiskali tant meħtieġ u jgħinu biex tiġi żgurata s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu aktar fit-tul, inkluż fid-dawl tat-tibdil fil-klima u l-isfidi relatati mas-saħħa. Mil-lat tad-dħul, il-kriżi tal-COVID-19 saħħet l-importanza tar-riformi għal sistemi ta’ dħul pubbliku aktar effiċjenti u ġusti. Min-naħa tan-nefqa, sar saħansitra aktar kruċjali li jiżdiedu l-livell u l-kwalità ta’ investimenti sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod konsistenti mal-objettivi tat-tisħiħ tal-potenzjal tat-tkabbir, ir-reżiljenza ekonomika u soċjali u t-tranżizzjoni doppja ekoloġika u diġitali. Il-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza ser jippermettu li tittejjeb il-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali.

(20)

Skont il-pjanijiet baġitarji fuq terminu medju tal-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021, huwa ppjanat li d-defiċit tal-gvern estiż jilħaq 0,4 % tal-PDG fl-2023 u jinbidel f’surplus ta’ 0,6 % tal-PDG fl-2024. Fuq il-bażi tal-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda – inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali u tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza – bħala medja hija stmata għal 0,6 % tal-PDG fl-2023 u fl-2024. Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata minn għotjiet mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni huwa projettat li jonqos b’0,1 punti perċentwali tal-PDG. Investiment iffinanzjat b'mod nazzjonali huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni newtrali (11). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonali) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni restrittiva ta’ 0,6 punti perċentwali tal-PDG. L-istima attwali tat-tkabbir potenzjali nominali medju fuq 10 snin hija ta’ 1¼ % (12). Madankollu, din l-istima ma tinkludix l-impatt tar-riformi li huma parti mill-pjan ta’ rkupru u reżiljenza u li jistgħu għalhekk jagħtu spinta lit-tkabbir potenzjali tal-Greċja.

(21)

Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos minn 176,7 % tal-PDG fl-2023 għal 166,1 % tal-PDG fl-2024. Fid-dawl tal-proporzjon għoli tad-dejn tal-gvern estiż tal-Greċja, li huwa pprojettat li jonqos gradwalment biss matul iż-żmien, il-Greċja hija meqjusa li ser tiffaċċa riskji ta’ sostenibbiltà fiskali għolja fit-terminu medju, skont l-aħħar analiżi tas-sostenibbiltà tad-dejn. L-għaxar rapport dwar is-sorveljanza msaħħa jindika fatturi oħra rilevanti għal valutazzjoni ġenerali tas-sostenibbiltà tad-dejn, jiġifieri li l-profil tal-kompożizzjoni u tal-maturità tad-dejn tal-gvern itaffi d-dgħufijiet tad-dejn, filwaqt li r-responsabbiltajiet kontinġenti huma riskju addizzjonali.

(22)

Fid-dawl tal-livell ta’ inċertezza li bħalissa għadu eċċezzjonalment għoli, il-gwida tal-politika fiskali għandha tibqa’ fil-biċċa l-kbira kwalitattiva. Gwida kwantifikata aktar preċiża għas-snin ta’ wara għandha tiġi pprovduta fl-2022, jekk il-grad ta’ inċertezza jkun naqas b’mod suffiċjenti sa dak iż-żmien.

(23)

Il-Kunsill ivvaluta l-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 u s-segwitu li għamlet il-Greċja għar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020,

(1)

Fl-20 ta’ Marzu 2020, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni dwar l-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir. Il-klawżola liberatorja ġenerali, kif stabbilita fl-Artikoli 5(1), 6(3), 9(1) u 10(3) tar-Regolament (KE) Nru 1466/97 u fl-Artikoli 3(5) u 5(2) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1467/97 (2), tiffaċilita l-koordinament tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. F’dik il-komunikazzjoni, il-Kummissjoni osservat li minħabba r-reċessjoni ekonomika severa li kienet mistennija bħala riżultat tal-pandemija tal-COVID-19, kienu ssodisfati l-kundizzjonijiet għall-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali. Fit-23 ta’ Marzu 2020, il-Ministri tal-Finanzi tal-Istati Membri qablu mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni. Il-klawżola liberatorja ġenerali tat lill-Istati Membri flessibbiltà baġitarja biex jittrattaw il-kriżi tal-COVID-19. Il-klawżola liberatorja ġenerali ffaċilitat il-koordinazzjoni tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. L-attivazzjoni tagħha tippermetti diverġenza temporanja mill-perkors ta’ aġġustament lejn l-objettiv baġitarju fuq terminu medju ta’ kull Stat Membru, dment li dan ma jkunx jipperikola s-sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju. Fis-17 ta' Settembru 2020, fil-komunikazzjoni tagħha dwar l-Istrateġija Annwali għat-Tkabbir Sostenibbli tal-2021, il-Kummissjoni ħabbret li l-klawżola liberatorja ġenerali se tibqa’ attiva fl-2021.

(2)

Fl-20 ta' Lulju 2020, il-Kunsill adotta Rakkomandazzjoni (3) (“ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta' Lulju 2020”). Huwa rrakkomanda lil Spanja biex tieħu l-miżuri kollha meħtieġa, f’konformità mal-klawżola liberatorja ġenerali, biex b’hekk tindirizza l-pandemija tal-COVID-19 b’mod effettiv, issostni l-ekonomija u tappoġġa l-irkupru li jirriżulta. Lil Spanja rrakkomandalha wkoll, biex, meta l-kundizzjonijiet ekonomiċi jippermettu, issegwi politiki fiskali li jkollhom l-għan li jiksbu pożizzjonijiet fiskali prudenti fit-terminu medju u li jiggarantixxu s-sostenibbiltà tad-dejn filwaqt li jsaħħu l-investiment.

(3)

Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-2021 dwar il-politika ekonomika taż-Żona tal-Euro tindika li jenħtieġ li l-politiki fiskali jibqgħu ta’ appoġġ fl-Istati Membri kollha taż-Żona tal-Euro matul l-2021 u li l-miżuri ta’ politika jitfasslu skont iċ-ċirkostanzi speċifiċi għall-pajjiż u jkunu f’waqthom, temporanji u mmirati. Meta l-kundizzjonijiet epidemjoloġiċi u ekonomiċi jippermettu, il-miżuri ta’ emerġenza għandhom jitneħħew gradwalment, filwaqt li jiġi miġġieled l-impatt tal-kriżi fuq is-soċjetà u fuq is-suq tax-xogħol. Jenħtieġ li l-Istati Membri jsegwu politiki fiskali li jkunu mmirati lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti fuq terminu medju u li jiżguraw is-sostenibbiltà fejn jidħol id-dejn, filwaqt li jsaħħu l-investiment. L-Istati Membri jenħtieġ li jsegwu riformi li jsaħħu l-kopertura, l-adegwatezza u s-sostenibbiltà tas-sistemi tas-saħħa u tal-protezzjoni soċjali għal kulħadd.

(4)

Fit-18 ta’ Novembru 2020, il-Kummissjoni adottat l-opinjonijiet tagħha dwar l-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021 tal-Istati Membri taż-Żona tal-Euro, li kienu bbażati fuq valutazzjoni kwalitattiva tal-miżuri fiskali. Il-Kummissjoni kienet tal-fehma li l-abbozz ta' pjan baġitarju ta' Spanja kien ġeneralment konformi mar-rakkomandazzjonijiet tal-politika fiskali deskritti fir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta' Lulju 2020, u li l-biċċa l-kbira tal-miżuri inklużi fl-abbozz ta' pjan baġitarju kienu jappoġġaw l-attività ekonomika fl-isfond ta’ inċertezza konsiderevoli.

(5)

In-NextGenerationEU, inkluża l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, se tiggarantixxi rkupru sostenibbli, inklużiv u ġust. Ir-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4), li stabbilixxa l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, daħal fis-seħħ fid-19 ta' Frar 2021. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza ser tipprovdi appoġġ finanzjarju għall-implimentazzjoni ta' riformi u investiment, li jrriżulta f'impuls fiskali ffinanzjat mill-Unjoni. Din ser tikkontribwixxi għall-irkupru ekonomiku u għall-implimentazzjoni ta' riformi u investiment sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b'mod partikolari għall-promozzjoni tat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali, u ser issaħħaħ ir-reżiljenza u t-tkabbir potenzjali tal-ekonomiji tal-Istati Membri. Hija ser tgħin ukoll lill-finanzi pubbliċi biex jerġgħu lura għal pożizzjonijiet aktar favorevoli fil-futur qrib u ser tikkontribwixxi għat-tisħiħ tal-finanzi pubbliċi sostenibbli, u għat-tkabbir u l-ħolqien tal-impjiegi fuq terminu medju u twil.

(6)

Fit-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni li tipprovdi aktar orjentazzjonijiet ta’ politika biex jiġu ffaċilitati l-koordinazzjoni tal-politiki fiskali u t-tħejjija tal-Programmi ta’ Stabbiltà u Konverġenza tal-Istati Membri. Jenħtieġ li l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda, b’kont meħud tal-baġits nazzjonali u l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, tibqa’ sservi ta’ sostenn fl-2021 u fl-2022. Fl-istess ħin, billi hu mistenni li fit-tieni nofs tal-2021 l-attività ekonomika tiġi gradwalment għan-normal, jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jsiru aktar differenzjati fl-2022. Jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jqisu l-istat tal-irkupru, is-sostenibbiltà fiskali u l-bżonn li jitnaqqsu d-diverġenzi ekonomiċi, soċjali u territorjali. Fid-dawl tal-bżonn li jingħata appoġġ lill-irkupru sostenibbli fl-Unjoni, jenħtieġ li l-Istati Membri b’riskji baxxi għas-sostenibbiltà jorjentaw il-baġits tagħhom favur li tinżamm politika fiskali li sservi ta’ sostenn fl-2022, b'kont meħud tal-impatt tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Jenħtieġ li l-Istati Membri b’livelli għoljin ta’ dejn isegwu politiki fiskali prudenti, filwaqt li jippreservaw l-investiment iffinanzjat nazzjonalment u jagħmlu użu minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza biex jiffinanzjaw proġetti addizzjonali ta’ investiment ta’ kwalità għolja u riformi strutturali. Għall-perjodu lil hinn mill-2022, jenħtieġ li l-politiki fiskali jkomplu jqisu s-saħħa tal-irkupru, il-grad tal-inċertezza ekonomika u kunsiderazzjonijiet ta' sostenibbiltà fiskali. L-iffukar mill-ġdid tal-politiki fiskali lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti f’terminu medju, inkluż bl-eliminazzjoni gradwali tal-miżuri ta’ sostenn meta jkun il-waqt, ser jikkontribwixxi biex tiġi ggarantita s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju.

(7)

Fil-komunikazzjoni tagħha tat-3 ta' Marzu 2021, il-Kummissjoni uriet wkoll il-fehma wkoll li d-deċiżjoni dwar id-diżattivazzjoni jew l-applikazzjoni kontinwata tal-klawżola liberatorja ġenerali jenħtieġ li tittieħed bħala valutazzjoni ġenerali tal-istat tal-ekonomija, bil-livell tal-attività ekonomika fl-Unjoni jew fiż-Żona tal-Euro mqabbel mal-livelli ta' qabel il-kriżi (mat-tmiem tal-2019) bħala kriterju kwantitattiv ewlieni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fit-2 ta' Ġunju 2021, il-Kummissjoni qieset li l-kundizzjonijiet biex tkompli tapplika l-klawżola liberatorja ġenerali fl-2022 u biex tiddiżattivaha mill-2023 ġew issodisfati. Is-sitwazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiżi individwali ser ikomplu jiġu kkunsidrati wara d-diżattivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali.

(8)

Fit-30 ta’ April 2021, Spanja ppreżentat il-Programm ta’ Stabbiltà tagħha għall-2021, f’konformità mal-Artikolu 4 tar-Regolament (KE) Nru 1466/97.

(9)

Fl-2020, fuq il-bażi ta’ data vvalidata mill-Eurostat, id-defiċit tal-gvern estiż ta' Spanja kien ta’ 11,0 % tal-prodott domestiku gross (PDG), filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż żdied għal 120,0 % tal-PDG. It-tibdil annwali fil-bilanċ tal-baġit primarju kien jammonta għal 8,1 % tal-PDG, inklużi miżuri baġitarji diskrezzjonali ta’ 4,0 % tal-PDG b’sostenn għall-ekonomija u għat-tħaddim tal-istabbilizzaturi awtomatiċi. Spanja pprovdiet ukoll appoġġ ta’ likwidità lil kumpaniji u unitajiet domestiċi (bħal garanziji u differimenti tat-taxxa, li ma għandhomx impatt baġitarju dirett u immedjat) stmat għal 15 % tal-PDG; l-użu li fil-fatt sar mill-garanziji pubbliċi fl-2020 huwa stmat mill-Kummissjoni għal 8 % tal-PDG.

(10)

Fit-2 ta’ Ġunju 2021, il-Kummissjoni ħarġet rapport taħt l-Artikolu 126(3) tat-Trattat. Dak ir-rapport jiddiskuti s-sitwazzjoni baġitarja ta' Spanja, billi d-defiċit tal-gvern estiż tagħha fl-2020 qabeż it-3 % tal-valur referenzjarju tal-PDG skont it-Trattat, filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż tagħha qabeż is-60 % tal-valur referenzjarju tal-PDG skont it-Trattat u ma naqasx b'pass sodisfaċenti. Mir-rapport ħareġ li l-kriterju tad-defiċit ma kienx issodisfat u li ma kienx hemm konformità mal-kriterju tad-dejn.

(11)

Ix-xenarju makroekonomiku li jirfed il-projezzjonijiet baġitarji huwa realistiku fl-2021 u l-2022. Id-devjazzjoni ta’ 0,6 punt perċentwali tal-PDG bejn l-istimi tal-Kummissjoni (5,9 %) u l-istimi tal-Programm ta' Stabbiltà tal-2021 (6,5 %) għat-tkabbir tal-PDG fl-2021 hija spjegata mill-profili ta’ nfiq kemxejn differenti marbuta mal-għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Il-Kummissjoni tipprojetta assorbiment aktar gradwali tal-għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza filwaqt li x-xenarju makroekonomiku tal-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 huwa bbażat fuq użu aktar ikkonċentrat fil-bidu tal-fondi, li jirriżulta fi tkabbir ekonomiku ogħla. Fl-2022, il-projezzjonijiet huma ġeneralment konformi b’diskrepanza żgħira biss.

(12)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tiegħu għall-2021, il-gvern qed jippjana tnaqqis fid-defiċit ġenerali tal-gvern estiż minn 11,0 % tal-PDG fl-2020 għal 8,4 % tal-PDG fl-2021, filwaqt li l-proporzjon tad-dejn huwa ppjanat li jonqos għal 119,5 % tal-PDG fl-2021. Skont il-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021, il-bidla fil-bilanċ baġitarju primarju fl-2021, meta mqabbel mal-livell ta’ qabel il-kriżi (2019) hija maħsuba li tkun 5,8 % tal-PDG, li tkun tirrifletti l-miżuri baġitarji f’appoġġ għall-ekonomija u t-tħaddim tal-istabbilizzaturi awtomatiċi. Dawn il-projezzjonijiet huma ogħla mit-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, li jagħmel projettazzjoni tad-defiċit ta’ 7,6 % tal-PDG. Id-differenza hija spjegata mid-differenza fil-projezzjonijiet għan-nefqa tal-gvern. B’mod partikolari, il-Kummissjoni tipprojetta li l-infiq tal-gvern fuq it-trasferimenti soċjali u nfiq ieħor ikun iżgħar mill-projettazzjoni fil-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021.

(13)

B’rispons għall-pandemija tal-COVID-19 u għar-reċessjoni ekonomika relatata magħha, Spanja adottat miżuri baġitarji biex issaħħaħ l-kapaċità tas-sistema tas-saħħa tagħha, trażżan il-pandemija tal-COVID-19, u tgħin lil dawk l-individwi u s-setturi li kienu partikolarment milquta. Din ir-reazzjoni qawwija ta’ politika taffiet it-tnaqqis fil-PDG, li, min-naħa tiegħu, naqqas iż-żieda fid-defiċit tal-gvern u d-dejn pubbliku. Il-miżuri fiskali jenħtieġ li jimmassimizzaw l-appoġġ għall-irkupru mingħajr ma jantiċipaw traġettorji fiskali futuri. Għalhekk, il-miżuri jenħtieġ li jevitaw li joħolqu piż permanenti fuq il-finanzi pubbliċi. Meta l-Istati Membri jintroduċu miżuri permanenti, huma għandhom jiffinanzjawhom kif xieraq biex jiżguraw newtralità baġitarja fuq terminu medju. Il-miżuri li ħadet Spanja fl-2020 u fl-2021 kienu konformi mar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020. Il-miżuri diskrezzjonarji adottati mill-gvern fl-2020 u l-2021 huma ta’ natura temporanja jew ibbilanċjati minn miżuri ta’ tpaċija.

(14)

Il-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021 jassumi investiment u riformi ffinanzjati minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza li jammontaw għal 0,04 % tal-PDG fl-2020, 1,8 % fl-2021, 1,9 % fl-2022, 1,4 % fl-2023, u 0,1 % fl-2024. Il-finanzjament mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza huwa ppjanat li jintuża kważi kompletament fil-perjodu tal-Programm ta' Stabbiltà tal-2021, billi madwar 95 % tal-għotjiet taħt tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza allokati għal Spanja jintużaw fl-2021-2023. Il-Programm ta' Stabbiltà tal-2021 jindika wkoll il-possibbiltà li jintalab self permezz tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza li jammonta għal 6,3 % tal-PDG fi stadju aktar tard. Dan jista’ jirdoppja d-daqs tal-pjan Spanjol għall-irkupru u r-reżiljenza. Madankollu, il-projezzjonijiet fiskali tal-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 ma jinkludux l-impatt dirett tal-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza dwar il-pjanijiet ta’ nefqa u dħul, iżda biss l-impatt indirett relatat ma’ tkabbir ogħla tal-PDG. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni ma jinkludix għal kollox dawn l-għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza kif ippjanat Spanja fil-projezzjonijiet baġitarji tagħha sal-2022 minħabba suppożizzjonijiet differenti dwar meta l-proġetti taħt il-pjan Spanjol għall-irkupru u r-reżiljenza javvanzaw għal stadju fejn in-nefqa effettivament isseħħ biex b’hekk jibda jkollhom ukoll impatt fuq it-tkabbir tal-PDG.

(15)

L-indikaturi stabbiliti tal-aġġustament fiskali stabbiliti fir-Regolament (KE) Nru 1466/97 jenħtieġ li jiġu kkunsidrati fil-kuntest taċ-ċirkostanzi attwali. L-ewwel nett, hemm inċertezza sinifikanti dwar l-istimi tad-distakk fl-output. It-tieni, hemm il-ħtieġa li l-politika fiskali tkun lesta biex tadatta b’mod rapidu għall-evoluzzjoni tal-pandemija tal-COVID-19, b’bidla minn għajnuna ta’ emerġenza għal miżuri aktar immirati ladarba r-riskji tas-saħħa jonqsu. It-tielet, il-kuntest attwali huwa kkaratterizzat minn rispons ta' politika sinifikanti biex jappoġġa l-attività ekonomika . Fil-preżenza ta’ trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza), l-indikaturi stabbiliti ma jirriflettux l-impuls kollu li l-politiki fiskali jipprovdu lill-ekonomija. F'dan l-isfond, il-bilanċ strutturali ma jidhirx adegwat fiċ-ċirkostanzi attwali. Il-parametru referenzjarju tan-nefqa wkoll jeħtieġ li jiġi adattat (5) u kkomplementat b’informazzjoni addizzjonali sabiex titkejjel bis-sħiħ l-orjentazzjoni tal-politika fiskali.

(16)

B’mod simili għall-approċċ segwit fil-valutazzjoni tal-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021, il-miżuri temporanji ta’ emerġenza ġew esklużi mill-aggregat tan-nefqa. Dawn il-miżuri temporanji ta’ emerġenza relatati mal-kriżi jappoġġaw is-sistemi tas-saħħa u jikkumpensaw lill-ħaddiema u lill-kumpaniji għat-telf fid-dħul minħabba l-miżuri ta' lockdowns u l-interruzzjonijiet fil-katina tal-provvista; it-treġġigħ lura tagħhom mill-awtoritajiet pubbliċi jiddependi mir-ritorn għan-normalità tas-sitwazzjoni ekonomika u tas-saħħa pubblika. Biex tiġi vvalutata l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda fl-istadju attwali, it-trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza) għandhom jiġu inklużi fl-aggregat tan-nefqa rilevanti. Il-pożizzjoni fiskali ġenerali għalhekk titkejjel mill-bidla fin-nefqa primarja (netta minn miżuri diskrezzjonarji ta’ dħul u bl-esklużjoni ta’ miżuri temporanji ta’ emerġenza relatati mal-kriżi) inkluża n-nefqa ffinanzjata minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u fondi oħra tal-Unjoni. Lil hinn mill-pożizzjoni fiskali ġenerali, l-analiżi għandha l-għan ukoll li tivvaluta jekk il-politika fiskali nazzjonali hijiex prudenti u jekk il-kompożizzjoni tagħha twassalx għal irkupru sostenibbli konsistenti mat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali. Għal dik ir-raġuni, tingħata attenzjoni partikolari lill-evoluzzjoni tal-infiq primarju kurrenti u l-investiment iffinanzjat nazzjonalment.

(17)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tagħha għall-2021, id-defiċit tal-gvern estiż ta’ Spanja huwa ppjanat li jonqos għal 5,0 % tal-PDG fl-2022, prinċipalment minħabba t-terminazzjoni tal-miżuri temporanji ta’ appoġġ adottati fl-2020 u fl-2021. Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos għal 115,1 % tal-PDG fl-2022. Dawn il-projezzjonijiet huma fuq l-istess linji tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, u fuq il-bażi tal-metodoloġija speċifika li tirrifletti l-isfidi msemmija hawn fuq, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda – inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata fl-2022 minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza – hija stmata għal -0,5 % tal-PDG (6). Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tiżdied b’0,6 punt perċentwali tal-PDG. L-investiment iffinanzjat nazzjonalment huwa pprojettat li jipprovdi kontribut espansjonarju ta’ 0,2 punti perċentwali tal-PDG (7). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonarji) hija pprojettata li tipprovdi kontribut restrittiv ta’ 0,4 ta’ punti perċentwali tal-PDG.

(18)

Il-kwalità tal-miżuri baġitarji tal-Istati Membri tidher partikolarment importanti. Ir-riformi strutturali fiskali mmirati lejn it-titjib tal-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali jistgħu jappoġġawit-tkabbir potenzjali, joħolqu spazju fiskali tant meħtieġ u jgħinu biex tiġi żgurata s-sostenibbiltà fiskali fit-tul, inkluż fid-dawl tat-tibdil fil-klima u l-isfidi tas-saħħa. Mil-lat tad-dħul, il-kriżi tal-COVID-19 saħħet l-importanza tar-riformi għal sistemi ta’ dħul pubbliku aktar effiċjenti u ġusti. Min-naħa tan-nefqa, sar saħansitra aktar kruċjali li jiżdiedu l-livell u l-kwalità ta’ investimenti sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod konsistenti mal-objettivi tat-tisħiħ tal-potenzjal tat-tkabbir, ir-reżiljenza ekonomika u soċjali u t-tranżizzjoni doppja ekoloġika u diġitali. Il-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza ser jippermettu li tittejjeb il-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali.

(19)

Skont il-pjanijiet baġitarji ta' terminu medju tal-Programm ta' Stabbiltà għall-2021, huwa ppjanat li d-defiċit tal-gvern estiż jonqos minn 4,0 % fl-2023, għal 3,2 % tal-PDG fl-2024. Id-defiċit tal-gvern estiż huwa pprojettat li jerġa' lura għal inqas minn 3 % tal-PDG fl-isfond tal-Programm ta' Stabbiltà għall-2021. Fuq il-bażi tal-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda – inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza – hija stmata għal +0,9 % tal-PDG fl-2023 u l-2024 bħala medja. Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tonqos b'0,9 punti perċentwali tal-PDG. L-investment iffinanzjat nazzjonalment huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni newtrali (8). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq il-livell nazzjonali (netta minn miżuri ta' dħul diskrezzjonarji) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni espansjonarja ta' 0,2 punt perċentwali tal-PDG. L-istima attwali tat-tkabbir potenzjali nominali medju fuq 10 snin hija ta’ 2½ %. Madankollu, din l-istima ma tinkludix l-impatt tar-riformi li huma parti mill-pjan ta’ rkupru u reżiljenza u li jistgħu għalhekk jagħtu spinta lit-tkabbir potenzjali ta' Spanja.

(20)

Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos minn 113,3 % tal-PDG fl-2023 għal 112,1 % tal-PDG fl-2024. Fid-dawl tal-proporzjon għoli tad-dejn, li huwa pprojettat li jonqos gradwalment biss matul iż-żmien, Spanja titqies li qed tiffaċċa riskji ta’ sostenibbiltà fiskali għolja fuq terminu medju, skont l-aħħar analiżi tas-sostenibbiltà tad-dejn.

(21)

Fid-dawl tal-livell ta' inċertezza li bħalissa għadu eċċezzjonalment għoli, il-gwida tal-politika fiskali għandha tibqa’ fil-biċċa l-kbira kwalitattiva u tinkludi element kwantifikat differenzjat bħala parti mill-gwida ta’ terminu medju. Gwida kwantifikata aktar preċiża għas-snin ta’ wara għandha tiġi pprovduta fl-2022, jekk il-grad ta’ inċertezza jkun naqas b’mod suffiċjenti sa dak iż-żmien.

(22)

Il-Kunsill ivvaluta l-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021 u s-segwitu minn Spanja għar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020,

(1)

Fl-20 ta' Marzu 2020, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni dwar l-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir. Il-klawżola liberatorja ġenerali, kif stabbilita fl-Artikoli 5(1), 6(3), 9(1) u 10(3) tar-Regolament (KE) Nru 1466/97 u l-Artikoli 3(5) u 5(2) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1467/97 (2), tiffaċilita l-koordinament tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta' reċessjoni ekonomika severa. F’dik il-komunikazzjoni, il-Kummissjoni osservat li minħabba r-reċessjoni ekonomika severa li kienet mistennija bħala riżultat tal-pandemija tal-COVID-19, kienu ssodisfati l-kundizzjonijiet għall-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali. Fit-23 ta’ Marzu 2020, il-Ministri tal-Finanzi tal-Istati Membri qablu mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni. Il-klawżola liberatorja ġenerali tat lill-Istati Membri flessibbiltà baġitarja biex jittrattaw il-kriżi tal-COVID-19. Il-klawżola liberatorja ġenerali ffaċilitat il-koordinazzjoni tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. L-attivazzjoni tagħha tippermetti diverġenza temporanja mill-perkors ta’ aġġustament lejn l-objettiv baġitarju fuq terminu medju ta’ kull Stat Membru, dment li dan ma jkunx jipperikola s-sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju. Fis-17 ta' Settembru 2020, fil-komunikazzjoni tagħha dwar l-Istrateġija Annwali għat-Tkabbir Sostenibbli tal-2021, il-Kummissjoni ħabbret li l-klawżola liberatorja ġenerali kienet ser tibqa’ attiva fl-2021.

(2)

Fl-20 ta’ Lulju 2020, il-Kunsill adotta Rakkomandazzjoni (3) (ir-“Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020”). Huwa rrakkomanda lil Franza biex tieħu l-miżuri kollha meħtieġa, f’konformità mal-klawżola liberatorja ġenerali, biex b’hekk tindirizza l-pandemija tal-COVID-19 b’mod effettiv, issostni l-ekonomija u tappoġġa l-irkupru li jirriżulta. Lil Franza rrakkomandalha wkoll biex, meta l-kundizzjonijiet ekonomiċi jippermettu, issegwi politiki fiskali li jkollhom l-għan li jiksbu pożizzjonijiet fiskali prudenti fit-terminu medju u li jiggarantixxi s-sostenibbiltà tad-dejn, filwaqt li jsaħħu l-investiment.

(3)

Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-2021 dwar il-politika ekonomika taż-Żona tal-Euro tindika li jenħtieġ li l-politiki fiskali jibqgħu ta’ appoġġ fl-Istati Membri kollha taż-Żona tal-Euro matul l-2021 u li l-miżuri ta’ politika jitfasslu skont iċ-ċirkostanzi speċifiċi għall-pajjiż u jkunu f’waqthom, temporanji u mmirati. Meta l-kundizzjonijiet epidemjoloġiċi u ekonomiċi jippermettu, il-miżuri ta’ emerġenza għandhom jitneħħew gradwalment, filwaqt li jiġi miġġieled l-impatt tal-kriżi fuq is-soċjetà u fuq is-suq tax-xogħol. Jenħtieġ li l-Istati Membri jsegwu politiki fiskali li jkunu mmirati lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti fuq terminu medju u li jiżguraw is-sostenibbiltà fejn jidħol id-dejn, filwaqt li jsaħħu l-investiment. L-Istati Membri jenħtieġ li jsegwu riformi li jsaħħu l-kopertura, l-adegwatezza u s-sostenibbiltà tas-sistemi tas-saħħa u tal-protezzjoni soċjali għal kulħadd.

(4)

Fit-18 ta’ Novembru 2020, il-Kummissjoni adottat l-opinjonijiet tagħha dwar l-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021 tal-Istati Membri taż-Żona tal-Euro, li kienu bbażati fuq valutazzjoni kwalitattiva tal-miżuri fiskali. Il-Kummissjoni kienet tal-opinjoni li l-abbozz ta' pjan baġitarju ta' Franza kien ġeneralment konformi mar-rakkomandazzjonijiet dwar il-politika fiskali stabbiliti fir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta' Lulju 2020, u li l-parti l-kbira tal-miżuri inklużi fl-abbozz ta' pjan baġitarju kienu jappoġġaw l-attività ekonomika fl-isfond ta' inċertezza konsiderevoli. Madankollu, xi miżuri ma dehrux li kienu temporanji jew akkumpanjati minn miżuri ta' kumpens.

(5)

In-NextGenerationEU, inkluża l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, ser tiggarantixxi rkupru sostenibbli, inklużiv u ġust. Ir-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4), li stabbilixxa l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, daħal fis-seħħ fid-19 ta’ Frar 2021. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza ser tipprovdi sostenn finanzjarju għall-implimentazzjoni ta' riformi u investiment, li jinvolvi impuls fiskali ffinanzjat mill-Unjoni. Din ser tikkontribwixxi għall-irkupru ekonomiku u għall-implimentazzjoni ta' riformi u investiment sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b'mod partikolari għall-promozzjoni tat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali, u ser issaħħaħ ir-reżiljenza u t-tkabbir potenzjali tal-ekonomiji tal-Istati Membri. Hija ser tgħin ukoll lill-finanzi pubbliċi biex jerġgħu lura għal pożizzjonijiet aktar favorevoli fil-futur qrib u ser tikkontribwixxi għat-tisħiħ tal-finanzi pubbliċi sostenibbli, u għat-tkabbir u l-ħolqien tal-impjiegi fuq terminu medju u twil.

(6)

Fit-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni li tipprovdi aktar orjentazzjonijiet ta’ politika biex jiġu ffaċilitati l-koordinazzjoni tal-politiki fiskali u t-tħejjija tal-Programmi ta’ Stabbiltà u Konverġenza tal-Istati Membri. Jenħtieġ li l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda, b’kont meħud tal-baġits nazzjonali u l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, tibqa’ sservi ta’ sostenn fl-2021 u fl-2022. Fl-istess ħin, billi hu mistenni li fit-tieni nofs tal-2021 l-attività ekonomika tiġi gradwalment għan-normal, jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jsiru aktar differenzjati fl-2022. Jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jqisu l-istat tal-irkupru, is-sostenibbiltà fiskali u l-bżonn li jitnaqqsu d-diverġenzi ekonomiċi, soċjali u territorjali. Fid-dawl tal-bżonn li jingħata appoġġ lill-irkupru sostenibbli fl-Unjoni, jenħtieġ li l-Istati Membri b’riskji baxxi għas-sostenibbiltà jorjentaw il-baġits favur li tinżamm politika fiskali li sservi ta’ sostenn fl-2022, b'kont meħud tal-impatt tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Jenħtieġ li l-Istati Membri b’livelli għoljin ta’ dejn isegwu politiki fiskali prudenti, filwaqt li jippreservaw l-investiment iffinanzjat nazzjonalment u jagħmlu użu minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza biex jiffinanzjaw proġetti addizzjonali ta’ investiment ta' kwalità għolja u riformi strutturali. Għall-perjodu lil hinn mill-2022, jenħtieġ li l-politiki fiskali jkomplu jqisu s-saħħa tal-irkupru, il-grad tal-inċertezza ekonomika u kunsiderazzjonijiet ta' sostenibbiltà fiskali. L-iffukar mill-ġdid tal-politiki fiskali lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti f’terminu medju, inkluż bl-eliminazzjoni gradwali tal-miżuri ta’ sostenn meta jkun il-waqt, ser jikkontribwixxi biex tiġi ggarantita s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju.

(7)

Fil-komunikazzjoni tagħha tat-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni uriet ukoll il-fehma li d-deċiżjoni dwar id-diżattivazzjoni jew l-applikazzjoni kontinwata tal-klawżola liberatorja ġenerali jenħtieġ li tittieħed bħala valutazzjoni ġenerali tal-istat tal-ekonomija, bil-livell tal-attività ekonomika fl-Unjoni jew fiż-Żona tal-Euro mqabbel mal-livelli ta’ qabel il-kriżi (mat-tmiem tal-2019) bħala kriterju kwantitattiv ewlieni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fit-2 ta’ Ġunju 2021 il-Kummissjoni qieset li l-kundizzjonijiet biex tkompli tapplika l-klawżola liberatorja ġenerali fl-2022 u biex tiddiżattivaha mill-2023 ġew issodisfati. Is-sitwazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiżi individwali ser ikomplu jiġu kkunsidrati wara d-diżattivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali.

(8)

Fit-30 ta’ April 2021, Franza ppreżentat il-Programm ta’ Stabbiltà tagħha għall-2021, f’konformità mal-Artikolu 4 tar-Regolament (KE) Nru 1466/97.

(9)

Fl-2020, fuq il-bażi ta’ data vvalidata mill-Eurostat, id-defiċit tal-gvern estiż ta' Franza kien ta’ 9,2 % tal-prodott domestiku gross (PDG), filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż żdied għal 115,7 % tal-PDG. It-tibdil annwali fil-bilanċ baġitarju primarju kien jammonta għal -6,2 % tal-PDG, inklużi l-miżuri baġitarji diskrezzjonali ta’ 3,3 % b’sostenn għall-ekonomija u t-tħaddim ta’ stabbilizzaturi awtomatiċi. Franza pprovdiet ukoll appoġġ ta’ likwidità lill-kumpaniji u lill-unitajiet domestiċi (bħal garanziji u differimenti tat-taxxa, li ma għandhomx impatt baġitarju dirett u immedjat), stmati għal 17,4 % tal-PDG; l-użu li fil-fatt sar mill-garanziji pubbliċi fl-2020 huwa stmat mill-Kummissjoni li hu bejn wieħed u ieħor ekwivalenti għal 6 % tal-PDG.

(10)

Fit-2 ta’ Ġunju 2021, il-Kummissjoni ħarġet rapport taħt l-Artikolu 126(3) tat-Trattat. Dak ir-rapport jiddiskuti s-sitwazzjoni baġitarja ta' Franza, billi fl-2020 id-defiċit tal-gvern estiż tagħha qabeż il-valur referenzjarju ta' 3 % tal-PDG stabbilit fit-Trattat, filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż tagħha qabeż il-valur referenzjarju ta' 60 % tal-PDG stabbilit fit-Trattat u ma naqasx b'pass sodisfaċenti. Mir-rapport ħareġ li l-kriterju tad-defiċit ma kienx issodisfat u li ma kienx hemm konformità mal-kriterju tad-dejn.

(11)

Ix-xenarju makroekonomiku li jirfed il-projezzjonijiet baġitarji huwa kawt fl-2021 u l-2022. Il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 jipprojetta tkabbir tal-PDG ta’ 5 % u 4 % fl-2021 u l-2022 rispettivament, filwaqt li l-Kummissjoni tistenna li l-PDG jespandi b’5,7 % u 4,2 % fl-istess snin. Għall-2021, it-tkabbir ogħla mistenni mill-Kummissjoni huwa dovut għal kontribuzzjoni ogħla ta’ esportazzjoni domestika u netta għat-tkabbir milli fil-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021. B’mod speċifiku, il-Kummissjoni tipprevedi konsum privat inqas dinamiku, filwaqt li l-investiment u l-esportazzjonijiet huma mistennija li jespandu aktar malajr milli fix-xenarju makroekonomiku fil-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021. Għall-2022, it-tkabbir ogħla pprojettat mill-Kummissjoni huwa prinċipalment dovut għal kontribuzzjoni ogħla ta’ esportazzjonijiet netti għat-tkabbir, filwaqt li l-kontribuzzjoni globali tad-domanda domestika hija mistennija li tkun simili b’mod ġenerali għal din fil-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021.

(12)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tiegħu għall-2021, il-gvern qed jippjana tnaqqis fid-defiċit tal-gvern estiż minn 9,2 % tal-PDG fl-2020 għal 9,0 % tal-PDG fl-2021, filwaqt li l-proporzjon tad-dejn huwa ppjanat li jiżdied għal 117,8 % tal-PDG fl-2021. Skont il-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021, il-bidla fil-bilanċ baġitarju primarju fl-2021, meta mqabbel mal-livell ta’ qabel il-kriżi (2019) hija maħsuba li tkun -6,2 % tal-PDG, li tkun tirrifletti l-miżuri baġitarji diskrezzjonali ta’ 4,0 % tal-PDG f’appoġġ għall-ekonomija u t-tħaddim tal-istabbilizzaturi awtomatiċi. Dawn il-projezzjonijiet huma fuq l-istess linji tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni.

(13)

B’rispons għall-pandemija tal-COVID-19 u għar-reċessjoni ekonomika relatata magħha, Franza adottat miżuri baġitarji biex issaħħaħ l-kapaċità tas-sistema tas-saħħa tagħha, trażżan il-pandemija tal-COVID-19, u tgħin lil dawk l-individwi u s-setturi li kienu partikolarment milquta. Din ir-reazzjoni qawwija ta’ politika taffiet it-tnaqqis fil-PDG, li, min-naħa tiegħu, naqqas iż-żieda fid-defiċit tal-gvern u d-dejn pubbliku. Il-miżuri fiskali jenħtieġ li jimmassimizzaw l-appoġġ għall-irkupru mingħajr ma jantiċipaw traġettorji fiskali futuri. Għalhekk, il-miżuri jenħtieġ li jevitaw li joħolqu piż permanenti fuq il-finanzi pubbliċi. Meta l-Istati Membri jintroduċu miżuri permanenti, huma għandhom jiffinanzjawhom kif xieraq biex jiżguraw newtralità baġitarja fuq terminu medju. Il-miżuri li ħadet Franza fl-2020 u fl-2021 kienu konformi mar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020. Uħud mill-miżuri diskrezzjonarji adottati mill-gvern matul il-perjodu mill-2020 sal-2021, u mħabbra għall-2022, ma jidhrux li huma temporanji jew imqabbla b’miżuri ta’ tpaċija. Lil hinn mill-orizzont tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fl-2023, l-impatt kumulattiv li jifdal ta’ dawk il-miżuri mhux temporanji huwa preliminarjament stmat għal madwar 1 % tal-PDG, li jikkonsisti prinċipalment fi tnaqqis permanenti fit-taxxi fuq il-produzzjoni, iż-żieda fil-pagi tal-impjegati taċ-ċivil, prinċipalment fis-sistema tal-kura tas-saħħa, kif ukoll trasferimenti ta’ kapital. Dawn il-miżuri mhux temporanji jinkludu wkoll investiment ta’ madwar 1/10 % tal-PDG, li huwa mistenni li jappoġġa t-tkabbir potenzjali fit-terminu medju, u b’hekk is-sostenibbiltà.

(14)

Il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 jassumi investiment u riformi ffinanzjati minn għotjiet permezz tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza li jammontaw għal 0,7 % tal-PDG fl-2021 u 0,9 % mill-2022. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jinkludi fil-projezzjonijiet baġitarji tiegħu għotjiet stmati ta’ 0,8 % u 0,4 % tal-PDG fl-2021 u l-2022, rispettivament.

(15)

L-indikaturi stabbiliti tal-aġġustament fiskali stabbiliti fir-Regolament (KE) Nru 1466/97 jenħtieġ li jiġu kkunsidrati fil-kuntest taċ-ċirkostanzi attwali. L-ewwel nett, hemm inċertezza sinifikanti dwar l-istimi tad-distakk fl-output. It-tieni, hemm il-ħtieġa li l-politika fiskali tkun lesta biex tadatta b’mod rapidu għall-evoluzzjoni tal-pandemija tal-COVID-19, b’bidla minn għajnuna ta’ emerġenza għal miżuri aktar immirati ladarba r-riskji tas-saħħa jonqsu. It-tielet, il-kuntest attwali huwa kkaratterizzat minn rispons ta’ politika sinifikanti biex jappoġġa l-attività ekonomika. Fil-preżenza ta’ trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza), l-indikaturi stabbiliti ma jirriflettux l-impuls kollu li l-politiki fiskali jipprovdu lill-ekonomija. F'dan l-isfond, il-bilanċ strutturali ma jidhirx adegwat fiċ-ċirkostanzi attwali. Il-parametru referenzjarju tan-nefqa wkoll jeħtieġ li jiġi adattat (5) u kkomplementat b’informazzjoni addizzjonali sabiex titkejjel bis-sħiħ l-orjentazzjoni tal-politika fiskali.

(16)

B’mod simili għall-approċċ segwit fil-valutazzjoni tal-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021, il-miżuri temporanji ta’ emerġenza ġew esklużi mill-aggregat tan-nefqa. Dawn il-miżuri temporanji ta’ emerġenza relatati mal-kriżi jappoġġaw is-sistemi tas-saħħa u jikkumpensaw lill-ħaddiema u lill-kumpaniji għat-telf fid-dħul minħabba l-miżuri ta' lockdowns u l-interruzzjonijiet fil-katina tal-provvista; it-treġġigħ lura tagħhom mill-awtoritajiet pubbliċi jiddependi mir-ritorn għan-normalità tas-sitwazzjoni ekonomika u tas-saħħa pubblika. Biex tiġi vvalutata l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda fl-istadju attwali, it-trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza) għandhom jiġu inklużi fl-aggregat tan-nefqa rilevanti. Il-pożizzjoni fiskali ġenerali għalhekk titkejjel mill-bidla fin-nefqa primarja (netta minn miżuri diskrezzjonarji ta’ dħul u bl-esklużjoni ta’ miżuri temporanji ta’ emerġenza relatati mal-kriżi) inkluża n-nefqa ffinanzjata minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u fondi oħra tal-Unjoni. Lil hinn mill-pożizzjoni fiskali ġenerali, l-analiżi għandha l-għan ukoll li tivvaluta jekk il-politika fiskali nazzjonali hijiex prudenti u jekk il-kompożizzjoni tagħha twassalx għal irkupru sostenibbli konsistenti mat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali. Għal dik ir-raġuni, tingħata attenzjoni partikolari lill-evoluzzjoni tal-infiq primarju kurrenti u l-investiment iffinanzjat nazzjonalment.

(17)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tagħha għall-2021, id-defiċit tal-gvern estiż ta’ Franza huwa ppjanat li jonqos għal 5,3 % tal-PDG fl-2022, prinċipalment minħabba t-terminazzjoni tal-miżuri temporanji ta’ appoġġ adottati fl-2020 u fl-2021. Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos għal 116,3 % tal-PDG fl-2022. Filwaqt li l-projezzjoni tad-dejn hija konformi mat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, il-proġettazzjoni tad-defiċit hija ogħla mit-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, prinċipalment minħabba d-defiċit aktar baxx mistenni mill-Kummissjoni fl-2021 u x-xenarju makroekonomiku kemxejn inqas favorevoli fil-Programm ta’ Stabbiltà 2021. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, u fuq il-bażi tal-metodoloġija speċifika li tirrifletti l-isfidi msemmija hawn fuq, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda – inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata fl-2022 minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza – hija stmata li tkun newtrali (6). Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tonqos b’0,3 punti perċentwali tal-PDG. L-investiment iffinanzjat nazzjonalment huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni espansjonarja ta’ 0,2 ta’ punt perċentwali tal-PDG (7). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonarji) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni espansjonarja ta’ 0,2 ta’ punt perċentwali tal-PDG.

(18)

Il-kwalità tal-miżuri baġitarji tal-Istati Membri tidher partikolarment importanti. Ir-riformi strutturali fiskali mmirati lejn it-titjib tal-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali jistgħu jappoġġaw it-tkabbir potenzjali, joħolqu spazju fiskali tant meħtieġ u jgħinu biex tiġi żgurata s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu twil, inkluż fid-dawl tat-tibdil fil-klima u l-isfidi tas-saħħa. Mil-lat tad-dħul, il-kriżi tal-COVID-19 saħħet l-importanza tar-riformi għal sistemi ta’ dħul pubbliku aktar effiċjenti u ġusti. Min-naħa tan-nefqa, sar saħansitra aktar kruċjali li jiżdiedu l-livell u l-kwalità ta’ investimenti sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod konsistenti mal-objettivi tat-tisħiħ tal-potenzjal tat-tkabbir, ir-reżiljenza ekonomika u soċjali u t-tranżizzjoni doppja ekoloġika u diġitali. Il-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza ser jippermettu li tittejjeb il-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali.

(19)

Skont il-pjanijiet baġitarji ta’ terminu medju tal-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021, id-defiċit tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos minn 4,4 % fl-2023, għal 3,9 % fl-2024, 3,5 % fl-2025, 3,2 % fl-2026. Id-defiċit tal-gvern estiż huwa ppjanat li ma jibqax jaqbeż it-3 % tal-PDG fl-2027 meta jilħaq it-2,8 % tal-PDG. Fuq il-bażi tal-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda – inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza – hija stmata għal 0,4 % tal-PDG fl-2023 u l-2024 bħala medja. Il-programm ma jinkludix l-informazzjoni meħtieġa biex jiġu stmati l-kontribuzzjonijiet tan-nefqa ffinanzjata mill-Unjoni, l-investiment iffinanzjat b’mod nazzjonali u n-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata b’mod nazzjonali għall-pożizzjoni fiskali ġenerali. L-istima attwali tat-tkabbir potenzjali nominali medju fuq 10 snin hija ta’ 2¼ % (8). Madankollu, din l-istima ma tinkludix l-impatt tar-riformi li huma parti mill-pjan ta’ rkupru u reżiljenza u li jistgħu għalhekk jagħtu spinta lit-tkabbir potenzjali ta' Franza.

(20)

Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jiżdied minn 117,2 % tal-PDG fl-2023 għal 118,0 % fl-2024 u għal 118,3 % tal-PDG fl-2025, qabel ma jonqos għal 118,2 % u 117,7 % tal-PDG fl-2026 u l-2027, rispettivament. Fid-dawl tal-proporzjon għoli tad-dejn, li huwa previst li jonqos biss gradwalment maż-żmien, Franza titqies li qed tiffaċċa riskji għolja ta’ sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju, skont l-aħħar analiżi tas-sostenibbiltà tad-dejn.

(21)

Fid-dawl tal-livell ta’ inċertezza li bħalissa għadu eċċezzjonalment għoli, il-gwida tal-politika fiskali għandha tibqa’ fil-biċċa l-kbira kwalitattiva. Gwida kwantifikata aktar preċiża għas-snin ta’ wara għandha tiġi pprovduta fl-2022, jekk il-grad ta’ inċertezza jkun naqas b’mod suffiċjenti sa dak iż-żmien.

(22)

Il-Kunsill ivvaluta l-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 u s-segwitu minn Franza għar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020,

(1)

Fl-20 ta’ Marzu 2020, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni dwar l-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir. Il-klawżola liberatorja ġenerali, kif stabbilita fl-Artikoli 5(1), 6(3), 9(1) u 10(3) tar-Regolament (KE) Nru 1466/97 u l-Artikoli 3(5) u 5(2) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1467/97 (2), tiffaċilita l-koordinament tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ ta’ reċessjoni ekonomika severa. F’dik il-komunikazzjoni, il-Kummissjoni osservat li minħabba r-reċessjoni ekonomika severa li kienet mistennija bħala riżultat tal-pandemija tal-COVID-19, kienu ssodisfati l-kundizzjonijiet għall-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali. Fit-23 ta’ Marzu 2020, il-Ministri tal-Finanzi tal-Istati Membri qablu mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni. Il-klawżola liberatorja ġenerali tat lill-Istati Membri flessibbiltà baġitarja biex jittrattaw il-kriżi tal-COVID-19. Il-klawżola liberatorja ġenerali ffaċilitat il-koordinazzjoni tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. L-attivazzjoni tagħha tippermetti diverġenza temporanja mill-perkors ta’ aġġustament lejn l-objettiv baġitarju fuq terminu medju ta’ kull Stat Membru, dment li dan ma jkunx jipperikola s-sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju. Fis-17 ta’ Settembru 2020, fil-komunikazzjoni tagħha dwar l-Istrateġija Annwali għat-Tkabbir Sostenibbli tal-2021, il-Kummissjoni ħabbret li l-klawżola liberatorja ġenerali kienet ser tibqa’ attiva fl-2021.

(2)

Fl-20 ta’ Lulju 2020, il-Kunsill adotta Rakkomandazzjoni (3) (ir-“Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020”). Huwa rrakkomanda lill-Kroazja biex tieħu l-miżuri kollha meħtieġa, f’konformità mal-klawżola liberatorja ġenerali, biex b’hekk tindirizza l-pandemija tal-COVID-19 b’mod effettiv, issostni l-ekonomija u tappoġġa l-irkupru li jirriżulta. Lill-Kroazja rrakkomandalha wkoll biex, meta l-kundizzjonijiet ekonomiċi jippermettu, issegwi politiki fiskali li jkollhom l-għan li jiksbu pożizzjonijiet fiskali prudenti fit-terminu medju u li jiggarantixxi s-sostenibbiltà tad-dejn, filwaqt li jsaħħu l-investiment.

(3)

In-NextGenerationEU, inkluża l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, ser tiggarantixxi rkupru sostenibbli, inklużiv u ġust. Ir-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4), li stabbilixxa l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, daħal fis-seħħ fid-19 ta’ Frar 2021. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza ser tipprovdi appoġġ finanzjarji għall-implimentazzjoni ta’ riformi u investiment, li jirriżulta f’impuls finanzjarju ffinanzjat mill-Unjoni. Din ser tikkontribwixxi għall-irkupru ekonomiku u għall-implimentazzjoni ta’ riformi u investiment sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod partikolari għall-promozzjoni ta’ tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali, u ser issaħħaħ ir-reżiljenza u t-tkabbir potenzjali tal-ekonomiji tal-Istati Membri. Hija ser tgħin ukoll lill-finanzi pubbliċi biex jerġgħu lura għal pożizzjonijiet aktar favorevoli fil-futur qrib u ser tikkontribwixxi għat-tisħiħ tal-finanzi pubbliċi sostenibbli, u għat-tkabbir u l-ħolqien tal-impjiegi fuq terminu medju u twil.

(4)

Fit-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni li tipprovdi aktar orjentazzjonijiet ta’ politika biex jiġu ffaċilitati l-koordinazzjoni tal-politiki fiskali u t-tħejjija tal-Programmi ta’ Stabbiltà u Konverġenza tal-Istati Membri. Jenħtieġ li l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda, b’kont meħud tal-baġits nazzjonali u l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, tibqa’ sservi ta’ sostenn fl-2021 u fl-2022. Fl-istess ħin, billi hu mistenni li fit-tieni nofs tal-2021 l-attività ekonomika tiġi gradwalment għan-normal, jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jsiru aktar differenzjati fl-2022. Jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jqisu l-istat tal-irkupru, is-sostenibbiltà fiskali u l-bżonn li jitnaqqsu d-diverġenzi ekonomiċi, soċjali u territorjali. Fid-dawl tal-bżonn li jingħata appoġġ lill-irkupru sostenibbli fl-Unjoni, jenħtieġ li l-Istati Membri b’riskji baxxi għas-sostenibbiltà jorjentaw il-baġits favur li tinżamm politika fiskali li sservi ta’ sostenn fl-2022, b’kont meħud tal-impatt tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Jenħtieġ li l-Istati Membri b’livelli għoljin ta’ dejn isegwu politiki fiskali prudenti, filwaqt li jippreservaw l-investiment iffinanzjat nazzjonalment u jagħmlu użu minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza biex jiffinanzjaw proġetti addizzjonali ta’ investiment ta’ kwalità għolja u riformi strutturali. Għall-perjodu lil hinn mill-2022, jenħtieġ li l-politiki fiskali jkomplu jqisu s-saħħa tal-irkupru, il-grad tal-inċertezza ekonomika u kunsiderazzjonijiet ta’ sostenibbiltà fiskali. L-iffukar mill-ġdid tal-politiki fiskali lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti f’terminu medju, inkluż bl-eliminazzjoni gradwali tal-miżuri ta’ sostenn meta jkun il-waqt, ser jikkontribwixxi biex tiġi ggarantita s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju.

(5)

Fil-komunikazzjoni tagħha tat-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni uriet ukoll il-fehma li d-deċiżjoni dwar id-diżattivazzjoni jew l-applikazzjoni kontinwata tal-klawżola liberatorja ġenerali jenħtieġ li tittieħed bħala valutazzjoni ġenerali tal-istat tal-ekonomija, bil-livell tal-attività ekonomika fl-Unjoni jew fiż-Żona tal-Euro mqabbel mal-livelli ta’ qabel il-kriżi (mat-tmiem tal-2019) bħala kriterju kwantitattiv ewlieni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fit-2 ta’ Ġunju 2021 il-Kummissjoni qieset li l-kundizzjonijiet biex tkompli tapplika l-klawżola liberatorja ġenerali fl-2022 u biex tiddiżattivaha mill-2023 ġew issodisfati. Is-sitwazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiżi individwali ser ikomplu jiġu kkunsidrati wara d-diżattivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali.

(6)

Fid-29 ta’ April 2021, il-Kroazja ppreżentat il-Programm ta’ Konverġenza tagħha għall-2021, f’konformità mal-Artikolu 8 tar-Regolament (KE) Nru 1466/97.

(7)

Fl-2020, fuq il-bażi ta’ data vvalidata mill-Eurostat, id-defiċit tal-gvern estiż tal-Kroazja kien ta’ 7,4 % tal-prodott domestiku gross (PDG), filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż żdied għal 88,7 % tal-PDG. It-tibdil annwali fil-bilanċ tal-baġit primarju kien jammonta għal -8,1 % tal-PDG, inklużi l-miżuri baġitarji diskrezzjonali ta’ 3,8 % b’sostenn għall-ekonomija u għat-tħaddim ta’ stabbilizzaturi awtomatiċi. Il-Kroazja pprovdiet ukoll appoġġ ta’ likwidità lill-kumpaniji u lill-unitajiet domestiċi (bħal garanziji u differimenti tat-taxxa, li ma għandhomx impatt baġitarju dirett u immedjat), stmati għal 4,6 % tal-PDG; l-użu li fil-fatt sar mill-garanziji pubbliċi fl-2020 huwa stmat mill-Kummissjoni għal anqas minn ½ % tal-PDG.

(8)

Fit-2 ta’ Ġunju 2021, il-Kummissjoni ħarġet rapport taħt l-Artikolu 126(3) tat-Trattat. Dak ir-rapport jiddiskuti s-sitwazzjoni baġitarja tal-Kroazja, billi fl-2020 id-defiċit tal-gvern estiż tagħha qabeż il-valur referenzjarju ta’ 3 % tal-PDG stabbilit fit-Trattat, filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż tagħha qabeż il-valur referenzjarju ta’ 60 % tal-PDG stabbilit fit-Trattat u ma naqasx b’pass sodisfaċenti. Mir-rapport ħareġ li l-kriterju tad-defiċit ma kienx issodisfat u li ma kienx hemm konformità mal-kriterju tad-dejn.

(9)

Ix-xenarju makroekonomiku li jirfed il-projezzjonijiet baġitarji huwa realistiku fl-2021 u favorevoli fl-2022. B’mod partikolari, jipproġetta tkabbir kemxejn aktar b’saħħtu mit-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni (5,2 % apparagun ta’ 5 %) u b’mod partikolari fl-2022 (6,6 % apparagun ta’ 6,1 %). Dan huwa primarjament minħabba l-projezzjonijiet aktar pożittivi tal-konsum u l-investiment tal-unitajiet domestiċi, filwaqt li t-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni huwa kemxejn aktar ottimist rigward il-kontribut tal-esportazzjonijiet.

(10)

Fil-Programm ta’ Konverġenza tiegħu għall-2021 il-gvern qed jippjana tnaqqis fid-defiċit tal-gvern estiż, minn 7,4 % tal-PDG fl-2020 għal 3,8 % tal-PDG fl-2021, filwaqt li l-proporzjon tad-dejn huwa ppjanat li jonqos għal 86,6 % tal-PDG fl-2021. Skont il-Programm ta’ Konverġenza għall-2021, il-bidla fil-bilanċ baġitarju primarju fl-2021, meta mqabbel mal-livell ta’ qabel il-kriżi (2019) hija maħsuba li tkun -4,6 % tal-PDG, li tkun tirrifletti l-miżuri baġitarji f’appoġġ għall-ekonomija u t-tħaddim tal-istabbilizzaturi awtomatiċi. Meta mqabbel ma’ dan, it-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni ma jipprojettax li d-defiċit ser jonqos daqstant fl-2021 (4,6 % tal-PDG). Id-differenzi huma l-aktar evidenti fuq in-naħa tad-dħul, li l-Programm ta’ Konverġenza qed jipproġetta li ser jiżdied ferm aktar mir-rata ta’ tkabbir nominali tal-PDG. Sadanittant, il-bini mill-ġdid wara t-terremoti tal-2020 f’Zagreb u f’Petrinja mistenni li jħalli impatt fuq in-nefqa, għalkemm huwa eċċezzjoni.

(11)

B’rispons għall-pandemija tal-COVID-19 u għar-reċessjoni ekonomika relatata magħha, il-Kroazja adottat miżuri baġitarji biex issaħħaħ l-kapaċità tas-sistema tas-saħħa tagħha, trażżan il-pandemija tal-COVID-19, u tgħin lil dawk l-individwi u s-setturi li kienu partikolarment milquta. Din ir-reazzjoni qawwija ta’ politika taffiet it-tnaqqis fil-PDG, li, min-naħa tiegħu, naqqas iż-żieda fid-defiċit tal-gvern u d-dejn pubbliku. Il-miżuri fiskali jenħtieġ li jimmassimizzaw l-appoġġ għall-irkupru mingħajr ma jantiċipaw traġettorji fiskali futuri. Għalhekk, il-miżuri jenħtieġ li jevitaw li joħolqu piż permanenti fuq il-finanzi pubbliċi. Meta l-Istati Membri jintroduċu miżuri permanenti, huma għandhom jiffinanzjawhom kif xieraq biex jiżguraw newtralità baġitarja fuq terminu medju. Il-miżuri li ħadet il-Kroazja fl-2020 u fl-2021 kienu konformi mar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020. Il-miżuri baġitarji diskrezzjonarji adottati mill-gvern fl-2020 u l-2021 huma fil-biċċa l-kbira ta’ natura temporanja jew ibbilanċjati minn miżuri ta’ tpaċija. Lil hinn mill-perjodu tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fl-2023, l-impatt li jifdal ta’ dawk il-miżuri mhux temporanji huwa stmat b’mod preliminari għal madwar 0,3 % tal-PDG, li jikkonsisti prinċipalment fi tnaqqis fit-taxxi fuq l-introjtu.

(12)

Il-Programm ta’ Konverġenza għall-2021 jassumi investiment u riformi ffinanzjati minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza li jammontaw għal 0,4 % tal-PDG fl-2021, 1,9 % fl-2022, 2,4 % fl-2023 2,3 % fl-2024, 1,7 % fl-2025 u 1 % fl-2026. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jinkludi dawn l-għotjiet fil-projezzjonijiet baġitarji tiegħu, b’ritmu ġeneralment simili għall-2021 u l-2022.

(13)

L-indikaturi stabbiliti tal-aġġustament fiskali stabbiliti fir-Regolament (KE) Nru 1466/97 jenħtieġ li jiġu kkunsidrati fil-kuntest taċ-ċirkostanzi attwali. L-ewwel nett, hemm inċertezza sinifikanti dwar l-istimi tad-distakk fl-output. It-tieni, hemm il-ħtieġa li l-politika fiskali tkun lesta biex tadatta b’mod rapidu għall-evoluzzjoni tal-pandemija tal-COVID-19, b’bidla minn għajnuna ta’ emerġenza għal miżuri aktar immirati ladarba r-riskji tas-saħħa jonqsu. It-tielet, il-kuntest attwali huwa kkaratterizzat minn rispons ta’ politika sinifikanti biex jappoġġa l-attività ekonomika. Fil-preżenza ta’ trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza), l-indikaturi stabbiliti ma jirriflettux l-impuls kollu li l-politiki fiskali jipprovdu lill-ekonomija. F’dan l-isfond, il-bilanċ strutturali ma jidhirx adegwat fiċ-ċirkostanzi attwali. Il-parametru referenzjarju tan-nefqa wkoll jeħtieġ li jiġi adattat (5) u kkomplementat b’informazzjoni addizzjonali sabiex titkejjel bis-sħiħ l-orjentazzjoni tal-politika fiskali.

(14)

B’mod simili għall-approċċ segwit fil-valutazzjoni tal-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021, il-miżuri temporanji ta’ emerġenza ġew esklużi mill-aggregat tan-nefqa. Dawn il-miżuri temporanji ta’ emerġenza relatati mal-kriżi jappoġġaw is-sistemi tas-saħħa u jikkumpensaw lill-ħaddiema u lill-kumpaniji għat-telf fid-dħul minħabba l-miżuri ta’ lockdowns u l-interruzzjonijiet fil-katina tal-provvista; it-treġġigħ lura tagħhom mill-awtoritajiet pubbliċi jiddependi mir-ritorn għan-normalità tas-sitwazzjoni ekonomika u tas-saħħa pubblika. Biex tiġi vvalutata l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda fl-istadju attwali, it-trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza) għandhom jiġu inklużi fl-aggregat tan-nefqa rilevanti. Il-pożizzjoni fiskali ġenerali għalhekk titkejjel mill-bidla fin-nefqa primarja (netta minn miżuri diskrezzjonarji ta’ dħul u bl-esklużjoni ta’ miżuri temporanji ta’ emerġenza relatati mal-kriżi) inkluża n-nefqa ffinanzjata minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u fondi oħra tal-Unjoni. Lil hinn mill-pożizzjoni fiskali ġenerali, l-analiżi għandha l-għan ukoll li tivvaluta jekk il-politika fiskali nazzjonali hijiex prudenti u jekk il-kompożizzjoni tagħha twassalx għal irkupru sostenibbli konsistenti mat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali. Għal dik ir-raġuni, tingħata attenzjoni partikolari lill-evoluzzjoni tal-infiq primarju kurrenti u l-investiment iffinanzjat nazzjonalment.

(15)

Fil-Programm ta’ Konverġenza tal-Kroazja għall-2021 hemm ippjanat li d-defiċit tal-gvern estiż jonqos għal 2,6 % tal-PDG fl-2022, prinċipalment minħabba żieda qawwija fid-dħul u l-waqfien tal-miżuri temporanji ta’ appoġġ adottati fl-2020 u l-2021. Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos għal 82,5 % tal-PDG fl-2022. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jipproġetta proporzjon ogħla ta’ defiċit u ta’ dejn fl-2022, ta’ 3,2 % tal-PDG u ta’ 82,9 % tal-PDG rispettivament, u d-differenza hija dovuta l-aktar għall-effett bażi mill-2021. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, u fuq il-bażi tal-metodoloġija speċifika li tirrifletti l-isfidi msemmija hawn fuq, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda — inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata fl-2022 minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza — hija stmata għal -2,4 % tal-PDG (6). Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tonqos b’1,5 punti perċentwali tal-PDG. L-investiment iffinanzjat nazzjonalment huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni espansjonarja ta’ 0,1 ta’ punt perċentwali tal-PDG (7). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonarji) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni espansjonarja ta’ 0,8 ta’ punt perċentwali tal-PDG.

(16)

Il-kwalità tal-miżuri baġitarji tal-Istati Membri tidher partikolarment importanti. Ir-riformi strutturali fiskali li għandhom l-għan li jtejbu l-istruttura tal-baġits nazzjonali jistgħu jappoġġaw it-tkabbir potenzjali, joħolqu l-ispazju fiskali ferm meħtieġ u jgħinu biex tiġi żgurata sostenibbiltà fiskali fit-tul, anki minħabba t-tibdil fil-klima u l-isfidi tas-saħħa. Mil-lat tad-dħul, il-kriżi tal-COVID-19 saħħet l-importanza tar-riformi għal sistemi ta’ dħul pubbliku aktar effiċjenti u ġusti. Min-naħa tan-nefqa, sar saħansitra aktar kruċjali li jiżdiedu l-livell u l-kwalità ta’ investimenti sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod konsistenti mal-objettivi tat-tisħiħ tal-potenzjal tat-tkabbir, ir-reżiljenza ekonomika u soċjali u t-tranżizzjoni doppja ekoloġika u diġitali. Il-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza ser jippermettu li tittejjeb il-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali.

(17)

Skont il-pjanijiet baġitarji ta’ terminu medju tal-Programm ta’ Konverġenza għall-2021, huwa ppjanat li d-defiċit tal-gvern estiż jonqos minn 1,9 % tal-PDG fl-2023 għal 1,5 % tal-PDG fl-2024. Fuq il-bażi tal-Programm ta’ Konverġenza għall-2021, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda — inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza — hija stmata għal -0,1 % tal-PDG fl-2023 u l-2024 bħala medja. In-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u fondi oħra tal-Unjoni huma pproġettati li jipprovdu kontribuzzjoni restrittiva ta’ 0,6 punti perċentwali tal-PDG. L-investiment iffinanzjat nazzjonalment huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni restrittiva ta’ 0,1 ta’ punt perċentwali tal-PDG (8). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonarji) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni espansjonarja ta’ 0,6 ta’ punt perċentwali tal-PDG. L-istima attwali tat-tkabbir potenzjali nominali medju fuq 10 snin hija ta’ 3¼ % (9). Madankollu, din l-istima ma tinkludix l-impatt tar-riformi li huma parti mill-pjan ta’ rkupru u reżiljenza u li jistgħu għalhekk jagħtu spinta lit-tkabbir potenzjali tal-Kroazja.

(18)

Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos minn 79,5 % tal-PDG fl-2023 għal 76,8 % tal-PDG fl-2024. Il-Kroazja hija meqjusa li ser tiffaċċa riskji ta’ sostenibbiltà fiskali medji fuq terminu medju skont l-aħħar analiżi tas-sostenibbiltà tad-dejn.

(19)

Fid-dawl tal-livell ta’ inċertezza li bħalissa għadu eċċezzjonalment għoli, il-gwida tal-politika fiskali għandha tibqa’ fil-biċċa l-kbira kwalitattiva. Gwida kwantifikata aktar preċiża għas-snin ta’ wara għandha tiġi pprovduta fl-2022, jekk il-grad ta’ inċertezza jkun naqas b’mod suffiċjenti sa dak iż-żmien.

(20)

Il-Kunsill ivvaluta l-Programm ta’ Konverġenza għall-2021 u s-segwitu mill-Kroazja għar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020,

(1)

Fl-20 ta’ Marzu 2020, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni dwar l-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir. Il-klawżola liberatorja ġenerali, kif stabbilita fl-Artikoli 5(1), 6(3), 9(1) u 10(3) tar-Regolament (KE) Nru 1466/97 u fl-Artikoli 3(5) u 5(2) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1467/97 (2), tiffaċilita l-koordinament tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. F’dik il-komunikazzjoni, il-Kummissjoni osservat li minħabba r-reċessjoni ekonomika severa li kienet mistennija bħala riżultat tal-pandemija tal-COVID-19, kienu ssodisfati l-kundizzjonijiet għall-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali. Fit-23 ta’ Marzu 2020, il-Ministri tal-Finanzi tal-Istati Membri qablu mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni. Il-klawżola liberatorja ġenerali tat lill-Istati Membri flessibbiltà baġitarja biex jittrattaw il-kriżi tal-COVID-19. Il-klawżola liberatorja ġenerali ffaċilitat il-koordinazzjoni tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. L-attivazzjoni tagħha tippermetti diverġenza temporanja mill-perkors ta’ aġġustament lejn l-objettiv baġitarju fuq terminu medju ta’ kull Stat Membru, dment li dan ma jkunx jipperikola s-sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju. Fis-17 ta’ Settembru 2020, fil-komunikazzjoni tagħha dwar l-Istrateġija Annwali għat-Tkabbir Sostenibbli tal-2021, il-Kummissjoni ħabbret li l-klawżola liberatorja ġenerali se tibqa’ attiva fl-2021.

(2)

Fl-20 ta’ Lulju 2020, il-Kunsill adotta Rakkomandazzjoni (3) (ir-“Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020”). Huwa rrakkomanda lill-Italja biex tieħu l-miżuri kollha meħtieġa, f’konformità mal-klawżola liberatorja ġenerali, biex b’hekk tindirizza l-pandemija tal-COVID-19 b’mod effettiv, issostni l-ekonomija u tappoġġa l-irkupru li jirriżulta. Lill-Italja rrakkomandalha wkoll biex, meta l-kundizzjonijiet ekonomiċi jippermettu, issegwi politiki fiskali li jkollhom l-għan li jiksbu pożizzjonijiet fiskali prudenti fit-terminu medju u li jiggarantixxi s-sostenibbiltà tad-dejn, filwaqt li jsaħħu l-investiment.

(3)

Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-2021 dwar il-politika ekonomika taż-Żona tal-Euro tindika li jenħtieġ li l-politiki fiskali jibqgħu ta’ appoġġ fl-Istati Membri kollha taż-Żona tal-Euro matul l-2021 u li l-miżuri ta’ politika jitfasslu skont iċ-ċirkostanzi speċifiċi għall-pajjiż u jkunu f’waqthom, temporanji u mmirati. Meta l-kundizzjonijiet epidemjoloġiċi u ekonomiċi jippermettu, il-miżuri ta’ emerġenza għandhom jitneħħew gradwalment, filwaqt li jiġi miġġieled l-impatt tal-kriżi fuq is-soċjetà u fuq is-suq tax-xogħol. Jenħtieġ li l-Istati Membri jsegwu politiki fiskali li jkunu mmirati lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti fuq terminu medju u li jiżguraw is-sostenibbiltà fejn jidħol id-dejn, filwaqt li jsaħħu l-investiment. L-Istati Membri jenħtieġ li jsegwu riformi li jsaħħu l-kopertura, l-adegwatezza u s-sostenibbiltà tas-sistemi tas-saħħa u tal-protezzjoni soċjali għal kulħadd.

(4)

Fit-18 ta’ Novembru 2020, il-Kummissjoni adottat l-opinjonijiet tagħha dwar l-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021 tal-Istati Membri taż-Żona tal-Euro, li kienu bbażati fuq valutazzjoni kwalitattiva tal-miżuri fiskali. Il-Kummissjoni kienet tal-fehma li l-abbozz ta’ pjan baġitarju tal-Italja kien ġeneralment konformi mar-rakkomandazzjonijiet tal-politika fiskali deskritti fir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tat-20 ta’ Lulju 2020, u li l-biċċa l-kbira tal-miżuri inklużi fl-abbozz ta’ pjan baġitarju kienu jappoġġaw l-attività ekonomika fl-isfond ta’ inċertezza konsiderevoli. Madankollu, xi miżuri ma dehrux li kienu temporanji jew ibbilanċjati minn miżuri ta’ tpaċija.

(5)

In-Next GenerationEU, inkluża l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, se tiggarantixxi rkupru sostenibbli, inklużiv u ġust. Ir-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4), li stabbilixxa l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, daħal fis-seħħ fid-19 ta’ Frar 2021. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza se tipprovdi appoġġ finanzjarji għall-implimentazzjoni ta’ riformi u investiment, li jirriżulta f’impuls finanzjarju ffinanzjat mill-Unjoni. Din se tikkontribwixxi għall-irkupru ekonomiku u għall-implimentazzjoni ta’ riformi u investiment sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod partikolari għall-promozzjoni ta’ tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali, u se ssaħħaħ ir-reżiljenza u t-tkabbir potenzjali tal-ekonomiji tal-Istati Membri. Hija se tgħin ukoll lill-finanzi pubbliċi biex jerġgħu lura għal pożizzjonijiet aktar favorevoli fil-futur qrib u se tikkontribwixxi għat-tisħiħ tal-finanzi pubbliċi sostenibbli, u għat-tkabbir u l-ħolqien tal-impjiegi fuq terminu medju u twil.

(6)

Fit-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni li tipprovdi aktar orjentazzjonijiet ta’ politika biex jiġu ffaċilitati l-koordinazzjoni tal-politiki fiskali u t-tħejjija tal-Programmi ta’ Stabbiltà u Konverġenza tal-Istati Membri. Jenħtieġ li l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda, b’kont meħud tal-baġits nazzjonali u l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, tibqa’ sservi ta’ sostenn fl-2021 u fl-2022. Fl-istess ħin, billi hu mistenni li fit-tieni nofs tal-2021 l-attività ekonomika tiġi gradwalment għan-normal, jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jsiru aktar differenzjati fl-2022. Jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jqisu l-istat tal-irkupru, is-sostenibbiltà fiskali u l-bżonn li jitnaqqsu d-diverġenzi ekonomiċi, soċjali u territorjali. Fid-dawl tal-bżonn li jingħata appoġġ lill-irkupru sostenibbli fl-Unjoni, jenħtieġ li l-Istati Membri b’riskji baxxi għas-sostenibbiltà jorjentaw il-baġits tagħhom favur li tinżamm politika fiskali li sservi ta’ sostenn fl-2022, b’kont meħud tal-impatt tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Jenħtieġ li l-Istati Membri b’livelli għoljin ta’ dejn isegwu politiki fiskali prudenti, filwaqt li jippreservaw l-investiment iffinanzjat nazzjonalment u jagħmlu użu minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza biex jiffinanzjaw proġetti addizzjonali ta’ investiment ta’ kwalità għolja u riformi strutturali. Għall-perjodu lil hinn mill-2022, jenħtieġ li l-politiki fiskali jkomplu jqisu s-saħħa tal-irkupru, il-grad tal-inċertezza ekonomika u kunsiderazzjonijiet ta’ sostenibbiltà fiskali. L-iffukar mill-ġdid tal-politiki fiskali lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti f’terminu medju, inkluż bl-eliminazzjoni gradwali tal-miżuri ta’ sostenn meta jkun il-waqt, se jikkontribwixxi biex tiġi ggarantita s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju.

(7)

Fil-komunikazzjoni tagħha tat-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni uriet ukoll il-fehma li d-deċiżjoni dwar id-diżattivazzjoni jew l-applikazzjoni kontinwata tal-klawżola liberatorja ġenerali jenħtieġ li tittieħed bħala valutazzjoni ġenerali tal-istat tal-ekonomija, bil-livell tal-attività ekonomika fl-Unjoni jew fiż-Żona tal-Euro mqabbel mal-livelli ta’ qabel il-kriżi (mat-tmiem tal-2019) bħala kriterju kwantitattiv ewlieni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fit-2 ta’ Ġunju 2021 il-Kummissjoni qieset li l-kundizzjonijiet biex tkompli tapplika l-klawżola liberatorja ġenerali fl-2022 u biex tiddiżattivaha mill-2023 ġew issodisfati. Is-sitwazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiżi individwali se jkomplu jiġu kkunsidrati wara d-diżattivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali.

(8)

Fit-30 ta’ April 2021, l-Italja ppreżentat il-Programm ta’ Stabbiltà tagħha għall-2021, f’konformità mal-Artikolu 4 tar-Regolament (KE) Nru 1466/97.

(9)

Fl-2020, fuq il-bażi ta’ data vvalidata mill-Eurostat, id-defiċit tal-gvern estiż tal-Italja kien ta’ 9,5 % tal-prodott domestiku gross (PDG), filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż żdied għal 155,8 % tal-PDG. Id-deterjorazzjoni annwali fil-bilanċ tal-baġit primarju kienet tammonta għal 8,0 % tal-PDG, inklużi miżuri baġitarji diskrezzjonali b’sostenn għall-ekonomija u għat-tħaddim tal-istabbilizzaturi awtomatiċi. L-Italja pprovdiet ukoll appoġġ ta’ likwidità lil kumpaniji u unitajiet domestiċi (bħal garanziji u differimenti tat-taxxa, li ma għandhomx impatt baġitarju dirett u immedjat) stmat għal 24,8 % tal-PDG; l-użu li fil-fatt sar minn dan l-appoġġ ta’ likwidità fl-2020 huwa stmat mill-Kummissjoni għal bejn wieħed u ieħor ekwivalenti għal 7 % tal-PDG.

(10)

Fit-2 ta’ Ġunju 2021, il-Kummissjoni ħarġet rapport taħt l-Artikolu 126(3) tat-Trattat. Dak ir-rapport jiddiskuti s-sitwazzjoni baġitarja tal-Italja, billi d-defiċit tal-gvern estiż tagħha fl-2020 qabeż it-3 % tal-valur referenzjarju tal-PDG skont it-Trattat filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż tagħha qabeż il-valur referenzjarju ta’ 60 % tal-PDG stabbilit fit-Trattat u ma naqasx b’pass sodisfaċenti. Mir-rapport ħareġ li l-kriterju tad-defiċit ma kienx issodisfat u li ma kienx hemm konformità mal-kriterju tad-dejn.

(11)

Ix-xenarju makroekonomiku li jirfed il-projezzjonijiet baġitarji huwa realistiku fl-2021 u fl-2022. Il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 jipprojetta li l-PDG reali jiżdied b’4,5 % fl-2021 u b’4,8 % fl-2022. B’paragun ma’ dan, it-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jipprojetta tkabbir reali tal-PDG moderatament aktar baxx ta’ 4,2 % fl-2021 u 4,4 % fl-2022, prinċipalment minħabba l-użu aktar baxx mistenni tal-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza fl-2021 u fl-2022 fuq il-bażi ta’ indikazzjonijiet aktar reċenti pprovduti fil-pjan nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza.

(12)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tiegħu għall-2021, il-gvern qed jippjana żieda fid-defiċit tal-gvern estiż minn 9,5 % tal-PDG fl-2020 għal 11,8 % tal-PDG fl-2021, filwaqt li l-proporzjon tad-dejn huwa ppjanat li jiżdied għal 159,8 % tal-PDG fl-2021. Skont il-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021, il-bidla fil-bilanċ baġitarju primarju fl-2021, meta mqabbel mal-livell ta’ qabel il-kriżi (2019) hija maħsuba li tkun 10,4 % tal-PDG, li tkun tirrifletti l-miżuri baġitarji diskrezzjonali f’appoġġ għall-ekonomija u t-tħaddim tal-istabbilizzaturi awtomatiċi. Dawn il-projezzjonijiet huma fuq l-istess linji tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni.

(13)

B’rispons għall-pandemija tal-COVID-19 u għar-reċessjoni ekonomika relatata magħha, l-Italja adottat miżuri baġitarji biex issaħħaħ l-kapaċità tas-sistema tas-saħħa tagħha, trażżan il-pandemija tal-COVID-19, u tgħin lil dawk l-individwi u s-setturi li kienu partikolarment milquta. Din ir-reazzjoni qawwija ta’ politika taffiet it-tnaqqis fil-PDG, li, min-naħa tiegħu, naqqas iż-żieda fid-defiċit tal-gvern u d-dejn pubbliku. Il-miżuri fiskali jenħtieġ li jimmassimizzaw l-appoġġ għall-irkupru mingħajr ma jantiċipaw traġettorji fiskali futuri. Għalhekk, il-miżuri jenħtieġ li jevitaw li joħolqu piż permanenti fuq il-finanzi pubbliċi. Meta l-Istati Membri jintroduċu miżuri permanenti, huma għandhom jiffinanzjawhom kif xieraq biex jiżguraw newtralità baġitarja fuq terminu medju. Il-miżuri li ħadet l-Italja fl-2020 u fl-2021 kienu konformi mar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020. Uħud mill-miżuri diskrezzjonarji, adottati mill-gvern tul il-perjodu 2020 sal-2021, ma jidhrux li huma temporanji jew ibbilanċjati minn miżuri ta’ tpaċija. Lil hinn mill-orizzont tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fl-2023, l-impatt kumulattiv li jifdal ta’ dawk il-miżuri mhux temporanji huwa preliminarjament stmat għal madwar 1 % tal-PDG, li jikkonsisti prinċipalment fi tnaqqis tal-kontribuzzjonijiet tas-sigurtà soċjali f’reġjuni ifqar, l-estensjoni tal-kreditu tat-taxxa fuq l-introjtu mill-impjieg u l-introduzzjoni ta’ allowance tal-familja. Dawn il-miżuri mhux temporanji jinkludu wkoll investiment ta’ madwar ⅓ % tal-PDG, li mistenni li jappoġġa t-tkabbir potenzjali fit-terminu medju, u b’hekk is-sostenibbiltà.

(14)

Il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 jassumi investiment u riformi ffinanzjati minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza li jammontaw għal 0,6 % tal-PDG fl-2021, 0,9 % fl-2022, 1,4 % fl-2023, 0,5 % fl-2024 u 0,2 % fl-2025. Il-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021 jassumi wkoll investiment u riformi ffinanzjati minn self permezz tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza li jammontaw għal 0,3 % tal-PDG fl-2020, 0,8 % tal-PDG fl-2021, 0,9 % fl-2022, 0,7 % fl-2023, 1,3 % fl-2024, 1,2 % fl-2025 u 1,0 % fl-2026. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni ma jinkludix għal kollox dawn l-għotjiet fil-projezzjonijiet baġitarji tagħha, f’konformità mal-indikazzjonijiet aktar reċenti pprovduti fil-pjan nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza, li ġie ffinalizzat wara l-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021. Minflok, it-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jassumi li l-investimenti u r-riformi ffinanzjati mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza se jammontaw għal 0,3 % tal-PDG fl-2021 u 0,7 % tal-PDG fl-2022.

(15)

L-indikaturi stabbiliti tal-aġġustament fiskali stabbiliti fir-Regolament (KE) Nru 1466/97 jenħtieġ li jiġu kkunsidrati fil-kuntest taċ-ċirkostanzi attwali. L-ewwel nett, hemm inċertezza sinifikanti dwar l-istimi tad-distakk fl-output. It-tieni, hemm il-ħtieġa li l-politika fiskali tkun lesta biex tadatta b’mod rapidu għall-evoluzzjoni tal-pandemija tal-COVID-19, b’bidla minn għajnuna ta’ emerġenza għal miżuri aktar immirati ladarba r-riskji tas-saħħa jonqsu. It-tielet, il-kuntest attwali huwa kkaratterizzat minn rispons ta’ politika sinifikanti biex jappoġġa l-attività ekonomika. Fil-preżenza ta’ trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza), l-indikaturi stabbiliti ma jirriflettux l-impuls kollu li l-politiki fiskali jipprovdu lill-ekonomija. F’dan l-isfond, il-bilanċ strutturali ma jidhirx adegwat fiċ-ċirkostanzi attwali. Il-parametru referenzjarju tan-nefqa wkoll jeħtieġ li jiġi adattat (5) u kkomplementat b’informazzjoni addizzjonali sabiex titkejjel bis-sħiħ l-orjentazzjoni tal-politika fiskali.

(16)

B’mod simili għall-approċċ segwit fil-valutazzjoni tal-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021, il-miżuri temporanji ta’ emerġenza ġew esklużi mill-aggregat tan-nefqa. Dawn il-miżuri temporanji ta’ emerġenza relatati mal-kriżi jappoġġaw is-sistemi tas-saħħa u jikkumpensaw lill-ħaddiema u lill-kumpaniji għat-telf fid-dħul minħabba l-miżuri ta’ lockdowns u l-interruzzjonijiet fil-katina tal-provvista; it-treġġigħ lura tagħhom mill-awtoritajiet pubbliċi jiddependi mir-ritorn għan-normalità tas-sitwazzjoni ekonomika u tas-saħħa pubblika. Biex tiġi vvalutata l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda fl-istadju attwali, it-trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza) għandhom jiġu inklużi fl-aggregat tan-nefqa rilevanti. Il-pożizzjoni fiskali ġenerali imbagħad titkejjel mill-bidla fin-nefqa primarja (netta minn miżuri diskrezzjonarji ta’ dħul u bl-esklużjoni ta’ miżuri temporanji ta’ emerġenza relatati mal-kriżi) inkluża n-nefqa ffinanzjata minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u fondi oħra tal-Unjoni. Lil hinn mill-pożizzjoni fiskali ġenerali, l-analiżi għandha l-għan ukoll li tivvaluta jekk il-politika fiskali nazzjonali hijiex prudenti u jekk il-kompożizzjoni tagħha twassalx għal irkupru sostenibbli konsistenti mat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali. Għal dik ir-raġuni, tingħata attenzjoni partikolari lill-evoluzzjoni tal-infiq primarju kurrenti u l-investiment iffinanzjat nazzjonalment.

(17)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tiegħu għall-2021, id-defiċit tal-gvern estiż tal-Italja huwa ppjanat li jonqos għal 5,9 % tal-PDG fl-2022, prinċipalment minħabba t-terminazzjoni tal-miżuri temporanji ta’ appoġġ adottati fl-2020 u fl-2021 u l-appoġġ aktar baxx mill-istabbilizzaturi awtomatiċi. Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos għal 156,3 % tal-PDG fl-2022. Dawn il-projezzjonijiet huma fuq l-istess linji tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, u fuq il-bażi tal-metodoloġija speċifika li tirrifletti l-isfidi msemmija hawn fuq, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda — inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata fl-2022 minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza — hija stmata għal -2,2 % tal-PDG (6). Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tiżdied b’0,4 punti perċentwali tal-PDG. L-investiment iffinanzjat nazzjonalment huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni espansjonarja ta’ 0,3 ta’ punt perċentwali tal-PDG (7). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonarji) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni espansjonarja ta’ 1,3 ta’ punti perċentwali tal-PDG.

(18)

Il-kwalità tal-miżuri baġitarji tal-Istati Membri tidher partikolarment importanti. Ir-riformi strutturali fiskali mmirati lejn it-titjib tal-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali jistgħu jappoġġaw it-tkabbir potenzjali, joħolqu spazju fiskali tant meħtieġ u jgħinu biex tiġi żgurata s-sostenibbiltà fiskali fit-tul, inkluż fid-dawl tat-tibdil fil-klima u l-isfidi tas-saħħa. Mil-lat tad-dħul, il-kriżi tal-COVID-19 saħħet l-importanza tar-riformi għal sistemi ta’ dħul pubbliku aktar effiċjenti u aktar ġusti. Min-naħa tan-nefqa, sar saħansitra aktar kruċjali li jiżdiedu l-livell u l-kwalità ta’ investimenti sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod konsistenti mal-objettivi tat-tisħiħ tal-potenzjal tat-tkabbir, ir-reżiljenza ekonomika u soċjali u t-tranżizzjoni doppja ekoloġika u diġitali. Il-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza se jippermettu li tittejjeb il-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali.

(19)

Skont il-pjanijiet baġitarji ta’ terminu medju tal-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021, huwa ppjanat li d-defiċit tal-gvern estiż jonqos minn 4,3 % fl-2023, għal 3,4 % tal-PDG fl-2024. Id-defiċit tal-gvern estiż għalhekk mhux ippjanat li jerġa’ lura għal inqas minn 3 % tal-PDG matul l-orizzont tal-programm. Fuq il-bażi tal-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda — inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza — hija stmata għal 0,4 % tal-PDG fl-2023 u l-2024 bħala medja (8). Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tonqos b’0,4 punti perċentwali tal-PDG. L-investiment iffinanzjat nazzjonalment huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni espansjonarja ta’ 0,2 ta’ punt perċentwali tal-PDG (9). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq il-livell nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonali) hija pprojettata li tipprovdi kontribut newtrali. L-istima attwali tat-tkabbir potenzjali nominali medju fuq 10 snin hija ta’ 2 % (10). Madankollu, din l-istima ma tinkludix l-impatt tar-riformi li huma parti mill-pjan ta’ rkupru u reżiljenza u li jistgħu għalhekk jagħtu spinta lit-tkabbir potenzjali tal-Italja.

(20)

Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos minn 155 % tal-PDG fl-2023 għal 152,7 % tal-PDG fl-2024. Fid-dawl tal-proporzjon għoli tad-dejn, li huwa pprojettat li jonqos biss gradwalment maż-żmien, l-Italja titqies li qed tiffaċċa riskji għolja ta’ sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju, skont l-aħħar analiżi tas-sostenibbiltà tad-dejn.

(21)

Fid-dawl tal-livell ta’ inċertezza li bħalissa għadu eċċezzjonalment għoli, il-gwida tal-politika fiskali għandha tibqa’ fil-biċċa l-kbira kwalitattiva. Gwida kwantifikata aktar preċiża għas-snin ta’ wara għandha tiġi pprovduta fl-2022, jekk il-grad ta’ inċertezza jkun naqas b’mod suffiċjenti sa dak iż-żmien.

(22)

Il-Kunsill ivvaluta l-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 u s-segwitu mill-Italja għar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020,

(1)

Fl-20 ta’ Marzu 2020, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni dwar l-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir. Il-klawżola liberatorja ġenerali, kif stabbilita fl-Artikoli 5(1), 6(3), 9(1) u 10(3) tar-Regolament (KE) Nru 1466/97 u l-Artikoli 3(5) u 5(2) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1467/97 (2), tiffaċilita l-koordinament tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. F’dik il-komunikazzjoni, il-Kummissjoni osservat li minħabba r-reċessjoni ekonomika severa li kienet mistennija bħala riżultat tal-pandemija tal-COVID-19, kienu ssodisfati l-kundizzjonijiet għall-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali. Fit-23 ta’ Marzu 2020, il-Ministri tal-Finanzi tal-Istati Membri qablu mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni. Il-klawżola liberatorja ġenerali tat lill-Istati Membri flessibbiltà baġitarja biex jittrattaw il-kriżi tal-COVID-19. Il-klawżola liberatorja ġenerali ffaċilitat il-koordinazzjoni tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. L-attivazzjoni tagħha tippermetti diverġenza temporanja mill-perkors ta’ aġġustament lejn l-objettiv baġitarju fuq terminu medju ta’ kull Stat Membru, dment li dan ma jkunx jipperikola s-sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju. Fis-17 ta’ Settembru 2020, fil-komunikazzjoni tagħha dwar l-Istrateġija Annwali għat-Tkabbir Sostenibbli tal-2021, il-Kummissjoni ħabbret li l-klawżola liberatorja ġenerali kienet ser tibqa’ attiva fl-2021.

(2)

Fl-20 ta’ Lulju 2020, il-Kunsill adotta Rakkomandazzjoni (3) (ir-“Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020”). Huwa rrakkomanda lil Ċipru biex jieħu l-miżuri kollha meħtieġa, f’konformità mal-klawżola liberatorja ġenerali, biex b’hekk jindirizza l-pandemija tal-COVID-19 b’mod effettiv, isostni l-ekonomija u jappoġġa l-irkupru li jirriżulta. Lil Ċipru rrakkomandalu wkoll biex, meta l-kundizzjonijiet ekonomiċi jippermettu, isegwi politiki fiskali li jkollhom l-għan li jiksbu pożizzjonijiet fiskali prudenti fit-terminu medju u li jiggarantixxi s-sostenibbiltà tad-dejn, filwaqt li jsaħħu l-investiment.

(3)

Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-2021 dwar il-politika ekonomika taż-Żona tal-Euro tindika li jenħtieġ li l-politiki fiskali jibqgħu ta’ appoġġ fl-Istati Membri kollha taż-Żona tal-Euro matul l-2021 u li l-miżuri ta’ politika jitfasslu skont iċ-ċirkostanzi speċifiċi għall-pajjiż u jkunu f’waqthom, temporanji u mmirati. Meta l-kundizzjonijiet epidemjoloġiċi u ekonomiċi jippermettu, il-miżuri ta’ emerġenza għandhom jitneħħew gradwalment, filwaqt li jiġi miġġieled l-impatt tal-kriżi fuq is-soċjetà u fuq is-suq tax-xogħol. Jenħtieġ li l-Istati Membri jsegwu politiki fiskali li jkunu mmirati lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti fuq terminu medju u li jiżguraw is-sostenibbiltà fejn jidħol id-dejn, filwaqt li jsaħħu l-investiment. L-Istati Membri jenħtieġ li jsegwu riformi li jsaħħu l-kopertura, l-adegwatezza u s-sostenibbiltà tas-sistemi tas-saħħa u tal-protezzjoni soċjali għal kulħadd.

(4)

Fit-18 ta’ Novembru 2020, il-Kummissjoni adottat l-opinjonijiet tagħha dwar l-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021 tal-Istati Membri taż-Żona tal-Euro, li kienu bbażati fuq valutazzjoni kwalitattiva tal-miżuri fiskali. Il-Kummissjoni kienet tal-fehma li l-abbozz ta’ pjan baġitarju ta’ Ċipru kien ġeneralment konformi mar-rakkomandazzjonijiet tal-politika fiskali deskritti fir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020, u li l-parti l-kbira tal-miżuri inklużi fl-abbozz ta’ pjan baġitarju kienu jappoġġaw l-attività ekonomika fl-isfond ta’ inċertezza konsiderevoli.

(5)

In-NextGenerationEU, inkluża l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, ser tiggarantixxi rkupru sostenibbli, inklużiv u ġust. Ir-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4), li stabbilixxa l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, daħal fis-seħħ fid-19 ta’ Frar 2021. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza ser tipprovdi appoġġ finanzjarji għall-implimentazzjoni ta’ riformi u investiment, li jirriżulta f’impuls finanzjarju ffinanzjat mill-Unjoni. Din ser tikkontribwixxi għall-irkupru ekonomiku u għall-implimentazzjoni ta’ riformi u investiment sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod partikolari għall-promozzjoni ta’ tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali, u ser issaħħaħ ir-reżiljenza u t-tkabbir potenzjali tal-ekonomiji tal-Istati Membri. Hija ser tgħin ukoll lill-finanzi pubbliċi biex jerġgħu lura għal pożizzjonijiet aktar favorevoli fil-futur qrib u ser tikkontribwixxi għat-tisħiħ tal-finanzi pubbliċi sostenibbli, u għat-tkabbir u l-ħolqien tal-impjiegi fuq terminu medju u twil.

(6)

Fit-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni li tipprovdi aktar orjentazzjonijiet ta’ politika biex jiġu ffaċilitati l-koordinazzjoni tal-politiki fiskali u t-tħejjija tal-Programmi ta’ Stabbiltà u Konverġenza tal-Istati Membri. Jenħtieġ li l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda, b’kont meħud tal-baġits nazzjonali u l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, tibqa’ sservi ta’ sostenn fl-2021 u fl-2022. Fl-istess ħin, billi hu mistenni li fit-tieni nofs tal-2021 l-attività ekonomika tiġi gradwalment għan-normal, jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jsiru aktar differenzjati fl-2022. Jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jqisu l-istat tal-irkupru, is-sostenibbiltà fiskali u l-bżonn li jitnaqqsu d-diverġenzi ekonomiċi, soċjali u territorjali. Fid-dawl tal-bżonn li jingħata appoġġ lill-irkupru sostenibbli fl-Unjoni, jenħtieġ li l-Istati Membri b’riskji baxxi għas-sostenibbiltà jorjentaw il-baġits favur li tinżamm politika fiskali li sservi ta’ sostenn fl-2022, b’kont meħud tal-impatt tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Jenħtieġ li l-Istati Membri b’livelli għoljin ta’ dejn isegwu politiki fiskali prudenti, filwaqt li jippreservaw l-investiment iffinanzjat nazzjonalment u jagħmlu użu minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza biex jiffinanzjaw proġetti addizzjonali ta’ investiment ta’ kwalità għolja u riformi strutturali. Għall-perjodu lil hinn mill-2022, jenħtieġ li l-politiki fiskali jkomplu jqisu s-saħħa tal-irkupru, il-grad tal-inċertezza ekonomika u kunsiderazzjonijiet ta’ sostenibbiltà fiskali. L-iffukar mill-ġdid tal-politiki fiskali lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti f’terminu medju, inkluż bl-eliminazzjoni gradwali tal-miżuri ta’ sostenn meta jkun il-waqt, ser jikkontribwixxi biex tiġi ggarantita s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju.

(7)

Fil-komunikazzjoni tagħha tat-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni uriet ukoll il-fehma li d-deċiżjoni dwar id-diżattivazzjoni jew l-applikazzjoni kontinwata tal-klawżola liberatorja ġenerali jenħtieġ li tittieħed bħala valutazzjoni ġenerali tal-istat tal-ekonomija, bil-livell tal-attività ekonomika fl-Unjoni jew fiż-Żona tal-Euro mqabbel mal-livelli ta’ qabel il-kriżi (mat-tmiem tal-2019) bħala kriterju kwantitattiv ewlieni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fit-2 ta’ Ġunju 2021 il-Kummissjoni qieset li l-kundizzjonijiet biex tkompli tapplika l-klawżola liberatorja ġenerali fl-2022 u biex tiddiżattivaha mill-2023 ġew issodisfati. Is-sitwazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiżi individwali ser ikomplu jiġu kkunsidrati wara d-diżattivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali.

(8)

Fid-29 ta’ April 2021, Ċipru ppreżenta il-Programm ta’ Stabbiltà tiegħu għall-2021, f’konformità mal-Artikolu 4 tar-Regolament (KE) Nru 1466/97.

(9)

Fl-2020, fuq il-bażi ta’ data vvalidata mill-Eurostat, id-defiċit tal-gvern estiż ta’ Ċipru kien ta’ 5,7 % tal-prodott domestiku gross (PDG), filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż żdied għal 118,2 % tal-PDG. Id-deterjorazzjoni annwali fil-bilanċ tal-baġit primarju kienet tammonta għal -7,6 % tal-PDG, inklużi miżuri baġitarji diskrezzjonali ta’ 3,6 % b’sostenn għall-ekonomija u għat-tħaddim tal-istabbilizzaturi awtomatiċi. Ċipru pprovda wkoll appoġġ ta’ likwidità lil kumpaniji u unitajiet domestiċi (bħal garanziji u differimenti tat-taxxa, li ma għandhomx impatt baġitarju dirett u immedjat) stmat għal 1,9 % tal-PDG; l-użu li fil-fatt sar mill-garanziji pubbliċi fl-2020 huwa stmat mill-Kummissjoni għal inqas minn ½ % tal-PDG.

(10)

Fit-2 ta’ Ġunju 2021, il-Kummissjoni ħarġet rapport taħt l-Artikolu 126(3) tat-Trattat. Dak ir-rapport jiddiskuti s-sitwazzjoni baġitarja ta’ Ċipru, billi fl-2020 id-defiċit tal-gvern estiż tagħha qabeż il-valur referenzjarju ta’ 3 % tal-PDG stabbilit fit-Trattat, filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż tagħha qabeż il-valur referenzjarju ta’ 60 % tal-PDG stabbilit fit-Trattat u ma naqasx b’pass sodisfaċenti. Mir-rapport ħareġ li l-kriterju tad-defiċit ma kienx issodisfat u li ma kienx hemm konformità mal-kriterju tad-dejn.

(11)

Ix-xenarju makroekonomiku li jirfed il-projezzjonijiet baġitarji huwa realistiku fl-2021 u l-2022. Skont it-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, il-PDG reali ta’ Ċipru mistenni jikber bi 3,1 % fl-2021 u 3,8 % fl-2022. Skont il-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021, l-ekonomija ta’ Ċipru mistennija tikber bi 3,6 % fl-2021 u 3,8 % fl-2022. Ir-rata ta’ tkabbir tal-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021 relattivament ogħla fl-2021 hija xprunata minn konsum privat aktar qawwi.

(12)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tiegħu għall-2021, il-gvern qed jippjana tnaqqis fid-defiċit tal-gvern estiż minn 5,7 % tal-PDG fl-2020 għal 4,7 % tal-PDG fl-2021, filwaqt li l-proporzjon tad-dejn huwa ppjanat li jiżdied għal 111,9 % tal-PDG fl-2021. Skont il-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021, il-bidla fil-bilanċ baġitarju primarju fl-2021, meta mqabbel mal-livell ta’ qabel il-kriżi (2019) hija maħsuba li tkun -6,5 % tal-PDG, li tkun tirrifletti l-miżuri baġitarji diskrezzjonali ta’ 3,4 % tal-PDG f’appoġġ għall-ekonomija u t-tħaddim tal-istabbilizzaturi awtomatiċi. Dawn il-projezzjonijiet huma fuq l-istess linji tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni.

(13)

B’rispons għall-pandemija tal-COVID-19 u għar-reċessjoni ekonomika relatata magħha, Ċipru adotta miżuri baġitarji biex isaħħaħ l-kapaċità tas-sistema tas-saħħa tiegħu, irażżan il-pandemija tal-COVID-19, u jgħin lil dawk l-individwi u s-setturi li kienu partikolarment milquta. Din ir-reazzjoni qawwija ta’ politika taffiet it-tnaqqis fil-PDG, li, min-naħa tiegħu, naqqas iż-żieda fid-defiċit tal-gvern u d-dejn pubbliku. Il-miżuri fiskali jenħtieġ li jimmassimizzaw l-appoġġ għall-irkupru mingħajr ma jantiċipaw traġettorji fiskali futuri. Għalhekk, il-miżuri jenħtieġ li jevitaw li joħolqu piż permanenti fuq il-finanzi pubbliċi. Meta l-Istati Membri jintroduċu miżuri permanenti, huma għandhom jiffinanzjawhom kif xieraq biex jiżguraw newtralità baġitarja fuq terminu medju. Il-miżuri li ħa Ċipru fl-2020 u fl-2021 kienu konformi mar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020. Il-miżuri baġitarji diskrezzjonarji adottati mill-gvern fl-2020 u l-2021 huma fil-biċċa l-kbira ta’ natura temporanja jew ibbilanċjati minn miżuri ta’ tpaċija.

(14)

Il-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021 jassumi investiment u riformi ffinanzjati minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza li jammontaw għal 0,6 % fl-2021, 0,4 % fl-2022, 0,4 % fl-2023 u 0,4 % fl-2024. Minflok, it-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jassumi li l-impatt baġitarju totali tar-riformi u l-investimenti involuti fil-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza ser jammontaw għal 0,3 % tal-PDG fl-2021 u 0,5 % tal-PDG fl-2022.

(15)

L-indikaturi stabbiliti tal-aġġustament fiskali stabbiliti fir-Regolament (KE) Nru 1466/97 jenħtieġ li jiġu kkunsidrati fil-kuntest taċ-ċirkostanzi attwali. L-ewwel nett, hemm inċertezza sinifikanti dwar l-istimi tad-distakk fl-output. It-tieni, hemm il-ħtieġa li l-politika fiskali tkun lesta biex tadatta b’mod rapidu għall-evoluzzjoni tal-pandemija tal-COVID-19, b’bidla minn għajnuna ta’ emerġenza għal miżuri aktar immirati ladarba r-riskji tas-saħħa jonqsu. It-tielet, il-kuntest attwali huwa kkaratterizzat minn rispons ta’ politika sinifikanti biex jappoġġa l-attività ekonomika. Fil-preżenza ta’ trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza), l-indikaturi stabbiliti ma jirriflettux l-impuls kollu li l-politiki fiskali jipprovdu lill-ekonomija. F’dan l-isfond, il-bilanċ strutturali ma jidhirx adegwat fiċ-ċirkostanzi attwali. Il-parametru referenzjarju tan-nefqa wkoll jeħtieġ li jiġi adattat (5) u kkomplementat b’informazzjoni addizzjonali sabiex titkejjel bis-sħiħ l-orjentazzjoni tal-politika fiskali.

(16)

B’mod simili għall-approċċ segwit fil-valutazzjoni tal-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021, il-miżuri temporanji ta’ emerġenza ġew esklużi mill-aggregat tan-nefqa. Dawn il-miżuri temporanji ta’ emerġenza relatati mal-kriżi jappoġġaw is-sistemi tas-saħħa u jikkumpensaw lill-ħaddiema u lill-kumpaniji għat-telf fid-dħul minħabba l-miżuri ta’ lockdowns u l-interruzzjonijiet fil-katina tal-provvista; it-treġġigħ lura tagħhom mill-awtoritajiet pubbliċi jiddependi mir-ritorn għan-normalità tas-sitwazzjoni ekonomika u tas-saħħa pubblika. Biex tiġi vvalutata l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda fl-istadju attwali, it-trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza) għandhom jiġu inklużi fl-aggregat tan-nefqa rilevanti. Il-pożizzjoni fiskali ġenerali għalhekk titkejjel mill-bidla fin-nefqa primarja (netta minn miżuri diskrezzjonarji ta’ dħul u bl-esklużjoni ta’ miżuri temporanji ta’ emerġenza relatati mal-kriżi) inkluża n-nefqa ffinanzjata minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u fondi oħra tal-Unjoni. Lil hinn mill-pożizzjoni fiskali ġenerali, l-analiżi għandha l-għan ukoll li tivvaluta jekk il-politika fiskali nazzjonali hijiex prudenti u jekk il-kompożizzjoni tagħha twassalx għal irkupru sostenibbli konsistenti mat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali. Għal dik ir-raġuni, tingħata attenzjoni partikolari lill-evoluzzjoni tal-infiq primarju kurrenti u l-investiment iffinanzjat nazzjonalment.

(17)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tiegħu għall-2021, id-defiċit tal-gvern estiż ta’ Ċipru huwa ppjanat li jonqos għal 0,9 % tal-PDG fl-2022, prinċipalment minħabba t-terminazzjoni tal-miżuri temporanji ta’ appoġġ adottati fl-2020 u fl-2021. Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos għal 103,9 % tal-PDG fl-2022. Dawn il-projezzjonijiet huma fuq l-istess linji tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. Il-Kummissjoni tbassar defiċit ta’ 2 % tal-PDG, l-aktar minħabba nefqa mistennija ogħla u dħul aktar baxx, u proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż ta’ 106,6 % tal-PDG fl-2022. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, u fuq il-bażi tal-metodoloġija speċifika li tirrifletti l-isfidi msemmija hawn fuq, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda — inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata fl-2022 minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza — hija stmata għal -0,3 % tal-PDG (6). Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tiżdied b’0,4 punti perċentwali tal-PDG. L-investiment iffinanzjat nazzjonalment huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni restrittiva ta’ 0,1 ta’ punt perċentwali tal-PDG (7). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonarji) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni restrittiva ta’ 0,1 ta’ punt perċentwali tal-PDG.

(18)

Il-kwalità tal-miżuri baġitarji tal-Istati Membri tidher partikolarment importanti. Ir-riformi strutturali fiskali mmirati lejn it-titjib tal-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali jistgħu jappoġġaw it-tkabbir potenzjali, joħolqu spazju fiskali tant meħtieġ u jgħinu biex tiġi żgurata s-sostenibbiltà fiskali fit-tul, inkluż fid-dawl tat-tibdil fil-klima u l-isfidi tas-saħħa. Mil-lat tad-dħul, il-kriżi tal-COVID-19 saħħet l-importanza tar-riformi għal sistemi ta’ dħul pubbliku aktar effiċjenti u ġusti. Min-naħa tan-nefqa, sar saħansitra aktar kruċjali li jiżdiedu l-livell u l-kwalità ta’ investimenti sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod konsistenti mal-objettivi tat-tisħiħ tal-potenzjal tat-tkabbir, ir-reżiljenza ekonomika u soċjali u t-tranżizzjoni doppja ekoloġika u diġitali. Il-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza ser jippermettu li tittejjeb il-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali.

(19)

Skont il-pjanijiet baġitarji ta’ terminu medju tal-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021, huwa ppjanat li d-defiċit tal-gvern estiż jiżdied minn 0,1 % fl-2023 għal 1,6 % tal-PDG fl-2024. Fuq il-bażi tal-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda — inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza — hija stmata għal 2,8 % tal-PDG fl-2023 u l-2024 bħala medja. Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tonqos b’0,1 punti perċentwali tal-PDG. L-investiment iffinanzjat nazzjonalment huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni restrittiva ta’ 0,1 ta’ punt perċentwali tal-PDG (8). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonarji) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni restrittiva ta’ 2,8 ta’ punt perċentwali tal-PDG. L-istima attwali tat-tkabbir potenzjali nominali medju fuq 10 snin hija ta’ 3½ % (9). Madankollu, din l-istima ma tinkludix l-impatt tar-riformi li huma parti mill-pjan ta’ rkupru u reżiljenza u li jistgħu għalhekk jagħtu spinta lit-tkabbir potenzjali ta’ Ċipru.

(20)

Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos minn 99,5 % tal-PDG fl-2023 għal 92,9 % tal-PDG fl-2024. Ċipru jitqies li qed jiffaċċa riskji medji għas-sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju, skont l-aħħar analiżi tas-sostenibbiltà tad-dejn.

(21)

Fid-dawl tal-livell ta’ inċertezza li bħalissa għadu eċċezzjonalment għoli, il-gwida tal-politika fiskali għandha tibqa’ fil-biċċa l-kbira kwalitattiva. Gwida kwantifikata aktar preċiża għas-snin ta’ wara għandha tiġi pprovduta fl-2022, jekk il-grad ta’ inċertezza jkun naqas b’mod suffiċjenti sa dak iż-żmien.

(22)

Il-Kunsill ivvaluta l-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021 u s-segwitu minn Ċipru għar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020,

(1)

Fl-20 ta’ Marzu 2020, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni dwar l-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir. Il-klawżola liberatorja ġenerali, kif stabbilita fl-Artikoli 5(1), 6(3), 9(1) u 10(3) tar-Regolament (KE) Nru 1466/97 u l-Artikoli 3(5) u 5(2) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1467/97 (2), tiffaċilita l-koordinament tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. F’dik il-komunikazzjoni, il-Kummissjoni osservat li minħabba r-reċessjoni ekonomika severa li kienet mistennija bħala riżultat tal-pandemija tal-COVID-19, kienu ssodisfati l-kundizzjonijiet għall-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali. Fit-23 ta’ Marzu 2020, il-Ministri tal-Finanzi tal-Istati Membri qablu mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni. Il-klawżola liberatorja ġenerali tat lill-Istati Membri flessibbiltà baġitarja biex jittrattaw il-kriżi tal-COVID-19. Il-klawżola liberatorja ġenerali ffaċilitat il-koordinazzjoni tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. L-attivazzjoni tagħha tippermetti diverġenza temporanja mill-perkors ta’ aġġustament lejn l-objettiv baġitarju fuq terminu medju ta’ kull Stat Membru, dment li dan ma jipperikolax is-sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju. Fis-17 ta’ Settembru 2020, fil-komunikazzjoni tagħha dwar l-Istrateġija Annwali għat-Tkabbir Sostenibbli tal-2021, il-Kummissjoni ħabbret li l-klawżola liberatorja ġenerali se tibqa’ attiva fl-2021.

(2)

Fl-20 ta’ Lulju 2020, il-Kunsill adotta Rakkomandazzjoni (3) (“ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020”). Huwa rrakkomanda lil-Latvja biex tieħu l-miżuri kollha meħtieġa, f’konformità mal-klawżola liberatorja ġenerali, biex tindirizza il-pandemija tal-COVID-19 b’mod effettiv, issostni l-ekonomija u tappoġġa l-irkupru li jirriżulta. Lil-Latvja rrakkomandalha wkoll biex, meta l-kundizzjonijiet ekonomiċi jippermettu, issegwi politiki fiskali li jkollhom l-għan li jiksbu pożizzjonijiet fiskali prudenti fit-terminu medju u li jiggarantixxi s-sostenibbiltà tad-dejn, filwaqt li jsaħħu l-investiment.

(3)

Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-2021 dwar il-politika ekonomika taż-Żona tal-Euro tindika li jenħtieġ li l-politiki fiskali jibqgħu ta’ appoġġ fl-Istati Membri kollha taż-Żona tal-Euro matul l-2021 u li l-miżuri ta’ politika jitfasslu skont iċ-ċirkostanzi speċifiċi għall-pajjiż u jkunu f’waqthom, temporanji u mmirati. Meta l-kundizzjonijiet epidemjoloġiċi u ekonomiċi jippermettu, il-miżuri ta’ emerġenza għandhom jitneħħew gradwalment, filwaqt li jiġi miġġieled l-impatt tal-kriżi fuq is-soċjetà u fuq is-suq tax-xogħol. Jenħtieġ li l-Istati Membri jsegwu politiki fiskali li jkunu mmirati lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti fuq terminu medju u li jiżguraw is-sostenibbiltà fejn jidħol id-dejn, filwaqt li jsaħħu l-investiment. L-Istati Membri jenħtieġ li jsegwu riformi li jsaħħu l-kopertura, l-adegwatezza u s-sostenibbiltà tas-sistemi tas-saħħa u tal-protezzjoni soċjali għal kulħadd.

(4)

Fit-18 ta’ Novembru 2020, il-Kummissjoni adottat l-opinjonijiet tagħha dwar l-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021 tal-Istati Membri taż-Żona tal-Euro, li kienu bbażati fuq valutazzjoni kwalitattiva tal-miżuri fiskali. Il-Kummissjoni kienet tal-fehma li l-abbozz ta’ pjan baġitarju tal-Latvja kien ġeneralment konformi mar-rakkomandazzjonijiet tal-politika fiskali deskritti fir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020, u li l-biċċa l-kbira tal-miżuri inklużi fl-abbozz ta’ pjan baġitarju kienu jappoġġaw l-attività ekonomika fl-isfond ta’ inċertezza konsiderevoli.

(5)

In-NextGenerationEU, inkluża l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, se tiggarantixxi rkupru sostenibbli, inklużiv u ġust. Ir-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4), li stabbilixxa l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, daħal fis-seħħ fid-19 ta’ Frar 2021. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza se tipprovdi appoġġ finanzjarju għall-implimentazzjoni ta’ riformi u investiment, li jirrizulta f’impuls fiskali ffinanzjat mill-Unjoni. Din se tikkontribwixxi għall-irkupru ekonomiku u għall-implimentazzjoni ta’ riformi u investiment sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod partikolari għall-promozzjoni ta’ tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali, u se ssaħħaħ ir-reżiljenza u t-tkabbir potenzjali tal-ekonomiji tal-Istati Membri. Hija se tgħin ukoll lill-finanzi pubbliċi biex jerġgħu lura għal pożizzjonijiet aktar favorevoli fil-futur qrib u se tikkontribwixxi għat-tisħiħ tal-finanzi pubbliċi sostenibbli, u għat-tkabbir u l-ħolqien tal-impjiegi fuq terminu medju u twil.

(6)

Fit-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni li tipprovdi aktar orjentazzjonijiet ta’ politika biex jiġu ffaċilitati l-koordinazzjoni tal-politiki fiskali u t-tħejjija tal-Programmi ta’ Stabbiltà u Konverġenza tal-Istati Membri. Jenħtieġ li l-pożizzjoni fiskali meħuda, b’kont meħud tal-baġits nazzjonali u l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, tibqa’ wieħed ta’ sostenn fl-2021 u fl-2022. Fl-istess ħin, billi hu mistenni li fit-tieni nofs tal-2021 l-attività ekonomika tiġi gradwalment għan-normal, jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jsiru aktar differenzjati fl-2022. Jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jqisu l-istat tal-irkupru, is-sostenibbiltà fiskali u l-bżonn li jitnaqqsu d-diverġenzi ekonomiċi, soċjali u territorjali. Fid-dawl tal-bżonn li jingħata appoġġ lill-irkupru sostenibbli fl-Unjoni, jenħtieġ li l-Istati Membri b’riskji baxxi għas-sostenibbiltà jorjentaw il-baġits favur li tinżamm politika fiskali li sservi ta’ sostenn fl-2022, b’kont meħud tal-impatt tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Jenħtieġ li l-Istati Membri b’livelli għoljin ta’ dejn isegwu politiki fiskali prudenti, filwaqt li jippreservaw l-investiment iffinanzjat nazzjonalment u jagħmlu użu minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza biex jiffinanzjaw proġetti addizzjonali ta’ investiment ta’ kwalità għolja u riformi strutturali. Għall-perjodu lil hinn mill-2022, jenħtieġ li l-politiki fiskali jkomplu jqisu s-saħħa tal-irkupru, il-grad tal-inċertezza ekonomika u kunsiderazzjonijiet ta’ sostenibbiltà fiskali. L-iffukar mill-ġdid tal-politiki fiskali lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti f’terminu medju, inkluż bl-eliminazzjoni gradwali tal-miżuri ta’ sostenn meta jkun il-waqt, se jikkontribwixxi biex tiġi ggarantita s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju.

(7)

Il-komunikazzjoni tagħha tat-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni uriet ukoll il-fehma li d-deċiżjoni dwar id-diżattivazzjoni jew l-applikazzjoni kontinwata tal-klawżola liberatorja ġenerali jenħtieġ li tittieħed bħala valutazzjoni ġenerali tal-istat tal-ekonomija, bil-livell tal-attività ekonomika fl-Unjoni jew fiż-żona tal-euro mqabbel mal-livelli ta’ qabel il-kriżi (mat-tmiem tal-2019) bħala kriterju kwantitattiv ewlieni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fit-2 ta’ Ġunju 2021, il-Kummissjoni qieset li l-kundizzjonijiet biex tkompli tapplika l-klawżola liberatorja ġenerali fl-2022 u biex tiddiżattivaha mill-2023 ġew issodisfati. Is-sitwazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiżi individwali se jkomplu jiġu kkunsidrati wara d-diżattivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali.

(8)

Fil-15 ta’ April 2021 il-Latvja ppreżentat il-Programm ta’ Stabbiltà tagħha tal-2021, f’konformità mal-Artikolu 4 tar-Regolament (KE) Nru 1466/97.

(9)

Fl-2020, fuq il-bażi ta’ data vvalidata mill-Eurostat, id-defiċit tal-gvern estiż tal-Latvja kien ta’ 4,5 % tal-prodott domestiku gross (PDG), filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż żdied għal 43,5 % tal-PDG. Il-bidla annwali fil-bilanċ tal-baġit primarju kienet tammonta għal – 4 % tal-PDG, inklużi miżuri baġitarji diskrezzjonali ta’ 3,5 % tal-PDG b’sostenn għall-ekonomija u għat-tħaddim tal-istabbilizzaturi awtomatiċi. Il-Latvja pprovdiet ukoll appoġġ ta’ likwidità lil kumpaniji u unitajiet domestiċi (bħal garanziji u differiment tat-taxxa, li ma għandhomx impatt baġitarju dirett u immedjat), stmat għal 1,7 % tal-PDG; l-użu li fil-fatt sar mill-garanziji pubbliċi fl-2020 huwa stmat mill-Kummissjoni għal inqas minn ½ % tal-PDG.

(10)

Fit-2 ta’ Ġunju 2021, il-Kummissjoni ħarġet rapport taħt l-Artikolu 126(3) tat-Trattat. Dak ir-rapport jiddiskuti s-sitwazzjoni baġitarja tal-Latvja, billi fl-2020 id-defiċit tal-gvern estiż tagħha qabeż il-valur referenzjarju ta’ 3 % tal-PDG skont it-Trattat. Mir-rapport ħareġ li l-kriterju tad-defiċit ma kienx issodisfat.

(11)

Ix-xenarju makroekonomiku li jirfed il-projezzjonijiet baġitarji huwa kawt fl-2021 u l-2022. Ir-rati ta’ tkabbir tal-PDG reali huma pprojettati li jkunu aktar baxxi fil-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 milli fit-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, l-aktar minħabba inqas tkabbir fl-esportazzjoni. Barra minn hekk, il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 jipprojetta tnaqqis ulterjuri fl-impjiegi fl-2021 u rkupru aktar bil-mod fl-2022 milli fit-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni.

(12)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tiegħu tal-2021, il-gvern qed jippjana żieda fid-defiċit tal-gvern estiż minn 5,4 % tal-PDG fl-2020 għal 9,3 % tal-PDG fl-2021, filwaqt li l-proporzjon tad-dejn huwa ppjanat li jiżdied għal 48,9 % tal-PDG fl-2021. Skont il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021, il-bidla fil-bilanċ baġitarju primarju fl-2021 meta mqabbel mal-livell ta’ qabel il-kriżi (2019) hija maħsuba li tammonta għal -8,7 % tal-PDG, li tkun tirrifletti l-miżuri baġitarji diskrezzjonali ta’ 2,9 % tal-PDG f’appoġġ għall-ekonomija u t-tħaddim tal-istabilizzaturi awtomatiċi. Il-projezzjonijiet tad-defiċit u tad-dejn huma ogħla mit-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. Il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 jipprojetta żieda ogħla fin-nefqa, b’mod partikolari f’nefqa oħra, milli kien previst fit-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. Barra minn hekk, l-iżviluppi tad-dħul huma pprojettati aktar favorevoli fit-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, b’mod konformi max-xenarju makroekonomiku aktar pożittiv f’dak it-tbassir.

(13)

B’rispons għall-pandemija tal-COVID-19 u għar-reċessjoni ekonomika relatata magħha, il-Latvja adottat miżuri baġitarji biex issaħħaħ il-kapaċità tas-sistema tas-saħħa tagħha, trażżan il-pandemija tal-COVID-19 u tgħin lil dawk l-individwi u s-setturi li kienu partikolarment milquta. Din ir-reazzjoni qawwija ta’ politika taffiet it-tnaqqis fil-PDG, li, min-naħa tiegħu, naqqas iż-żieda fid-defiċit tal-gvern u d-dejn pubbliku. Il-miżuri fiskali jenħtieġ li jimmassimizzaw l-appoġġ għall-irkupru mingħajr ma jantiċipaw traġettorji fiskali futuri. Għalhekk, il-miżuri jenħtieġ li jevitaw li joħolqu piż permanenti fuq il-finanzi pubbliċi. Meta l-Istati Membri jintroduċu miżuri permanenti, huma għandhom jiffinanzjawhom kif xieraq biex jiżguraw newtralità baġitarja fuq terminu medju. Il-miżuri li ħadet il-Latvja fl-2020 u fl-2021 kienu konformi mar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020. Uħud mill-miżuri diskrezzjonali adottati mill-gvern matul il-perjodu mill-2020 u sal-2021 ma jidhrux li huma temporanji jew ibbilanċjati minn miżuri ta’ tpaċija. Lil hinn mill-orizzont tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fl-2023, l-impatt kumulattiv li jibqa’ minn dawk il-miżuri mhux temporanji huwa stmat b’mod preliminari għal madwar 1 % tal-PDG, li jikkonsisti prinċipalment f’żidiet fil-pagi fis-settur pubbliku, b’mod partikolari għall-ħaddiem fil-kura tas-saħħa.

(14)

Il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 jassumi investiment u riformi ffinanzjati minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza li jammontaw għal 0,1 % fl-2021, 0,8 % fl-2022 u 0,8 % fl-2023. Il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 jassumi li n-nefqa ffinanzjata mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza tkun kemxejn posposta, b’nefqa akbar ippjanata fl-2024 u fl-2025. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jinkludi dawn l-għotjiet fil-projezzjonijiet baġitarji tiegħu.

(15)

L-indikaturi stabbiliti tal-aġġustament fiskali stabbiliti fir-Regolament (KE) Nru 1466/97 jenħtieġ li jiġu kkunsidrati fil-kuntest taċ-ċirkostanzi attwali. L-ewwel nett, hemm inċertezza sinifikanti rigward l-istimi tad-distakk fl-output. It-tieni, hemm il-ħtieġa li l-politika fiskali tkun lesta biex tadatta b’mod rapidu għall-evoluzzjoni tal-pandemija tal-COVID-19, b’bidla minn għajnuna ta’ emerġenza għal miżuri aktar immirati ladarba r-riskji tas-saħħa jonqsu. It-tielet, il-kuntest attwali huwa kkaratterizzat minn rispons ta’ politika sinifikanti biex jappoġġa l-attività ekonomika. Fil-preżenza ta’ trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza), l-indikaturi stabbiliti ma jirriflettux l-impuls kollu li l-politiki fiskali jipprovdu lill-ekonomija. F’dan l-isfond, il-bilanċ strutturali ma jidhirx adegwat fiċ-ċirkostanzi attwali. Il-parametru referenzjarju tan-nefqa wkoll jeħtieġ li jiġi adattat (5) u kkomplementat b’informazzjoni addizzjonali sabiex titkejjel bis-sħiħ l-orjentazzjoni tal-politika fiskali.

(16)

B’mod simili għall-approċċ segwit fil-valutazzjoni tal-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021, il-miżuri temporanji ta’ emerġenza ġew esklużi mill-aggregat tan-nefqa. Dawn il-miżuri temporanji ta’ emerġenza relatati mal-kriżi jappoġġaw is-sistemi tas-saħħa u jikkumpensaw lill-ħaddiema u lill-kumpaniji għat-telf fid-dħul minħabba l-miżuri ta’ lockdowns u l-interruzzjonijiet fil-katina tal-provvista; it-treġġigħ lura tagħhom mill-awtoritajiet pubbliċi jiddependi mir-ritorn għan-normalità tas-sitwazzjoni ekonomika u tas-saħħa pubblika. Biex tiġi vvalutata l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda fl-istadju attwali, it-trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza) għandhom jiġu inklużi fl-aggregat tan-nefqa rilevanti. Il-pożizzjoni fiskali ġenerali għalhekk titkejjel mill-bidla fin-nefqa primarja (netta minn miżuri diskrezzjonarji ta’ dħul u bl-esklużjoni ta’ miżuri temporanji ta’ emerġenza relatati mal-kriżi) inkluża n-nefqa ffinanzjata minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u fondi oħra tal-Unjoni. Lil hinn mill-pożizzjoni fiskali ġenerali, l-analiżi għandha l-għan ukoll li tivvaluta jekk il-politika fiskali nazzjonali hijiex prudenti u jekk il-kompożizzjoni tagħha twassalx għal irkupru sostenibbli konsistenti mat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali. Għal dik ir-raġuni, tingħata attenzjoni partikolari lill-evoluzzjoni tal-infiq primarju kurrenti u l-investiment iffinanzjat nazzjonalment.

(17)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tagħha tal-2021, id-defiċit tal-gvern estiż tal-Latvja huwa ppjanat li jonqos għal 2,7 % tal-PDG fl-2022, prinċipalment minħabba t-terminazzjoni tal-miżuri temporanji ta’ appoġġ adottati fl-2020 u fl-2021. Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jiżdied għal 50,3 % tal-PDG fl-2022. Dawn il-projezzjonijiet huma ogħla mit-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, primarjament minħabba x-xenarju makroekonomiku aktar favorevoli f’dak it-tbassir. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, u fuq il-bażi tal-metodoloġija speċifika li tirrifletti l-isfidi msemmija hawn fuq, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda — inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata fl-2022 minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza — hija stmata għal -0,8 % tal-PDG (6). Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tiżdied b’0,6 punti perċentwali tal-PDG. L-investiment iffinanzjat nazzjonalment huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni restrittiva ta’ 0,3 punti perċentwali tal-PDG (7). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonarji) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni espansjonarja ta’ 0,5 punti perċentwali tal-PDG.

(18)

Il-kwalità tal-miżuri baġitarji tal-Istati Membri tidher partikolarment importanti. Ir-riformi strutturali fiskali mmirati lejn it-titjib tal-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali jistgħu jappoġġaw it-tkabbir potenzjali, joħolqu spazju fiskali tant meħtieġ u jgħinu biex tiġi żgurata s-sostenibbiltà fiskali fit-tul, inkluż fid-dawl tat-tibdil fil-klima u l-problemi sanitarji. Mil-lat tad-dħul, il-kriżi tal-COVID-19 saħħet l-importanza tar-riformi għal sistemi ta’ dħul pubbliku aktar effiċjenti u ġusti. Min-naħa tan-nefqa, sar saħansitra aktar kruċjali li jiżdiedu l-livell u l-kwalità ta’ investimenti sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod konsistenti mal-objettivi tat-tisħiħ tal-potenzjal tat-tkabbir, ir-reżiljenza ekonomika u soċjali u t-tranżizzjoni doppja ekoloġika u diġitali. Il-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza se jippermettu li tittejjeb il-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali.

(19)

Skont il-pjanijiet baġitarji ta’ terminu medju tal-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021, huwa ppjanat li d-defiċit tal-gvern estiż jonqos minn 1,3 % fl-2023 għal 0,3 % tal-PDG fl-2024. Fuq il-bażi tal-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda — inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza — hija stmata għal +1,4 % tal-PDG fl-2023 u fl-2024 bħala medja. Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tonqos b’0,3 punti perċentwali tal-PDG fl-2023 u fl-2024 bħala medja. L-investiment iffinanzjat nazzjonalment huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni restrittiva ta’ 0,1 punti perċentwali tal-PDG (8). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fil-livell nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonarji) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni restrittiva ta’ punt (1) perċentwali tal-PDG. L-istima attwali tat-tkabbir potenzjali nominali medju fuq 10 snin hija ta’ 4¼ % (9). Madankollu, din l-istima ma tinkludix l-impatt tar-riformi li huma parti mill-pjan ta’ rkupru u reżiljenza u li jistgħu għalhekk jagħtu spinta lit-tkabbir potenzjali tal-Latvja.

(20)

Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos minn 48,8 % tal-PDG fl-2023 għal 48,5 % tal-PDG fl-2024. Il-Latvja meqjusa li qed tiffaċċja riskji baxxi għas-sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju, skont l-aħħar analiżi tas-sostenibbiltà tad-dejn.

(21)

Fid-dawl tal-livell ta’ inċertezza li bħalissa għadu eċċezzjonalment għoli, il-gwida tal-politika fiskali għandha tibqa’ fil-biċċa l-kbira kwalitattiva. Gwida kwantifikata aktar preċiża għas-snin ta’ wara għandha tiġi pprovduta fl-2022, jekk il-grad ta’ inċertezza jkun naqas b’mod suffiċjenti sa dak iż-żmien.

(22)

Il-Kunsill ivvaluta l-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 u s-segwitu mil-Latvja għar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020,

(1)

Fl-20 ta' Marzu 2020, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni dwar l-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-Patt ta' Stabbiltà u Tkabbir. Il-klawżola liberatorja ġenerali, kif stabbilita fl-Artikoli 5(1), 6(3), 9(1) u 10(3) tar-Regolament (KE) Nru 1466/97 u l-Artikoli 3(5) u 5(2) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1467/97 (2), tiffaċilita l-koordinament tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta' reċessjoni ekonomika severa. F'dik il-komunikazzjoni, il-Kummissjoni osservat li, minħabba r-reċessjoni ekonomika severa li kienet mistennija minħabba l-pandemija tal-COVID-19, kienu ssodisfati l-kundizzjonijiet għall-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali. Fit-23 ta' Marzu 2020, il-Ministri tal-Finanzi tal-Istati Membri qablu mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni. Il-klawżola liberatorja ġenerali tat lill-Istati Membri flessibbiltà baġitarja biex jittrattaw il-kriżi tal-COVID-19. Il-klawżola ffaċilitat il-koordinazzjoni tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta' reċessjoni ekonomika severa. L-attivazzjoni tagħha tippermetti diverġenza temporanja mill-perkors ta' aġġustament lejn l-objettiv baġitarju fuq terminu medju ta' kull Stat Membru, dment li dan ma jkunx jipperikola s-sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju. Fis-17 ta' Settembru 2020, fil-komunikazzjoni tagħha dwar l-Istrateġija Annwali għat-Tkabbir Sostenibbli tal-2021, il-Kummissjoni ħabbret li l-klawżola liberatorja ġenerali ser tibqa' attiva fl-2021.

(2)

Fl-20 ta' Lulju 2020, il-Kunsill adotta Rakkomandazzjoni (3) (“ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta' Lulju 2020”). Huwa rrakkomanda lill-Litwanja biex tieħu l-miżuri kollha meħtieġa, f'konformità mal-klawżola liberatorja ġenerali, biex b'hekk tindirizza l-pandemija tal-COVID-19 b'mod effettiv, issostni l-ekonomija u tappoġġa l-irkupru li jirriżulta. Lil-Litwanja rrakkomandalha wkoll li, meta l-kundizzjonijiet ekonomiċi jippermettu, issegwi politiki fiskali li għandhom l-għan li jiksbu pożizzjonijiet fiskali prudenti f'terminu medju u tiżgura s-sostenibbiltà tad-dejn, filwaqt li ttejjeb l-investiment.

(3)

Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-2021 dwar il-politika ekonomika taż-żona tal-euro tindika li jenħtieġ li l-politiki fiskali jibqgħu ta' appoġġ fl-Istati Membri kollha taż-żona tal-euro matul l-2021 u li l-miżuri ta' politika jitfasslu skont iċ-ċirkostanzi speċifiċi għall-pajjiż u jkunu f'waqthom, temporanji u mmirati. Meta jippermettu l-kundizzjonijiet epidemjoloġiċi u ekonomiċi, jenħtieġ li l-miżuri ta' emerġenza jitneħħew gradwalment, waqt li jiġi miġġieled l-impatt soċjali u tas-suq tax-xogħol tal-kriżi. Jenħtieġ li l-Istati Membri jsegwu politiki fiskali li jkunu mmirati lejn il-kisba ta' pożizzjonijiet fiskali prudenti fuq terminu medju u li jiżguraw is-sostenibbiltà fejn jidħol id-dejn, filwaqt li jsaħħu l-investiment. L-Istati Membri jenħtieġ li jsegwu riformi li jsaħħu l-kopertura, l-adegwatezza u s-sostenibbiltà tas-sistemi tas-saħħa u tal-protezzjoni soċjali għal kulħadd.

(4)

Fit-18 ta' Novembru 2020, il-Kummissjoni adottat l-opinjonijiet tagħha dwar l-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021 tal-Istati Membri taż-Żona tal-Euro, li kienu bbażati fuq valutazzjoni kwalitattiva tal-miżuri fiskali. Il-Kummissjoni kienet tal-opinjoni li l-abbozz tal-pjan baġitarju tal-Litwanja kien ġeneralment f'konformità mar-rakkomandazzjonijiet dwar il-politika fiskali stabbiliti mir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta' Lulju 2020, u li l-biċċa l-kbira tal-miżuri inklużi fl-abbozz ta' pjan baġitarju kienu jappoġġaw l-attività ekonomika fl-isfond ta' inċertezza konsiderevoli. Fil-21 ta' Diċembru 2020, il-Litwanja ppreżentat abbozz ta' pjan baġitarju aġġornat għall-2021. Il-Kummissjoni kienet tal-fehma li l-abbozz ta' pjan baġitarju aġġornat tal-Litwanja kien ġeneralment konformi mar-rakkomandazzjonijiet tal-politika fiskali stabbiliti fir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta' Lulju 2020 u li l-biċċa l-kbira tal-miżuri inklużi fl-abbozz ta' pjan baġitarju aġġornat kienu jappoġġaw l-attività ekonomika fl-isfond ta' inċertezza konsiderevoli. Madankollu, xi miżuri ma dehrux li huma temporanji jew akkumpanjati minn miżuri ta' kumpens.

(5)

In-Next Generation EU, li jinkludi l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, ser jiżgura rkupru sostenibbli, inklużiv u ġust. Ir-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4), li stabbilixxa l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, daħal fis-seħħ fid-19 ta' Frar 2021. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza ser tipprovdi appoġġ finanzjarji għall-implimentazzjoni ta' riformi u investiment, li jirriżulta f'impuls finanzjarju ffinanzjat mill-Unjoni. Hija ser tikkontribwixxi għall-irkupru ekonomiku, għall-implimentazzjoni ta' riformi u investiment sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, speċjalment għall-promozzjoni ta' tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali, u ser issaħħaħ ir-reżiljenza u t-tkabbir potenzjali tal-ekonomiji. Hija ser tgħin ukoll biex il-finanzi pubbliċi jirritornaw għal pożizzjonijiet aktar favorevoli fit-terminu qrib u ser tikkontribwixxi biex tissaħħaħ is-sostenibbiltà tal-finanzi pubbliċi, tat-tkabbir u tal-ħolqien tal-impjiegi fit-terminu medju u twil.

(6)

Fit-3 ta' Marzu 2021, il-Kummissjoni adottat Komunikazzjoni li tipprovdi aktar orjentazzjonijiet ta' politika biex tiffaċilita l-koordinazzjoni tal-politiki fiskali u t-tħejjija tal-Programmi ta' Stabbiltà u Konverġenza tal-Istati Membri. Jenħtieġ li l-pożizzjoni fiskali ġenerali, li tqis il-baġits nazzjonali u l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, tibqa' sservi ta' sostenn fl-2021 u fl-2022. Fl-istess ħin, billi hu mistenni li fit-tieni nofs tal-2021 l-attività ekonomika tiġi gradwalment għan-normal, jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jsiru aktar differenzjati fl-2022. Jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jqisu l-istat tal-irkupru, is-sostenibbiltà fiskali u l-bżonn li jitnaqqsu d-diverġenzi ekonomiċi, soċjali u territorjali. Fid-dawl tal-bżonn li jingħata appoġġ lill-irkupru sostenibbli fl-Unjoni, jenħtieġ li l-Istati Membri b'riskji baxxi għas-sostenibbiltà jorjentaw il-baġits tagħhom favur li tinżamm politika fiskali li sservi ta' sostenn fl-2022, b'kont meħud tal-impatt tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Jenħtieġ li l-Istati Membri b'livelli għoljin ta' dejn isegwu politiki fiskali prudenti, filwaqt li jippreservaw l-investiment iffinanzjat fuq livell nazzjonali u jagħmlu użu minn għotjiet fil-kuntest tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza biex jiffinanzjaw proġetti addizzjonali ta' investiment u riformi strutturali ta' kwalità għolja. Għall-perjodu lil hinn mill-2022, jenħtieġ li l-politiki fiskali jkomplu jqisu s-saħħa tal-irkupru, il-grad tal-inċertezza ekonomika u kunsiderazzjonijiet ta' sostenibbiltà fiskali. L-iffukar mill-ġdid tal-politiki fiskali lejn il-kisba ta' pożizzjonijiet fiskali prudenti f'terminu medju, inkluż bl-eliminazzjoni gradwali tal-miżuri ta' sostenn, ser jikkontribwixxi biex tiġi ggarantita s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju.

(7)

Fil-komunikazzjoni tagħha tat-3 ta' Marzu 2021, il-Kummissjoni uriet ukoll il-fehma li d-deċiżjoni dwar id-diżattivazzjoni jew l-applikazzjoni kontinwata tal-klawżola liberatorja ġenerali jenħtieġ li tittieħed bħala valutazzjoni ġenerali tal-istat tal-ekonomija, bil-livell tal-attività ekonomika fl-Unjoni jew fiż-żona tal-euro mqabbel mal-livelli ta' qabel il-kriżi (tmiem l-2019) bħala kriterju kwantitattiv ewlieni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fit-2 ta' Ġunju 2021 il-Kummissjoni qieset li l-kundizzjonijiet biex tkompli tapplika l-klawżola liberatorja ġenerali fl-2022 u biex tiddiżattivaha mill-2023 ġew issodisfati. Is-sitwazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiż ikomplu jitqiesu wara d-diżattivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali.

(8)

Fit-30 ta' April 2021, il-Litwanja ppreżentat il-Programm ta' Stabbiltà tagħha tal-2021, b'mod konformi mal-Artikolu 4 tar-Regolament (KE) Nru 1466/97.

(9)

Fl-2020, fuq il-bażi ta' data vvalidata mill-Eurostat, id-defiċit tal-gvern estiż tal-Litwanja kien ta' 7,4 % tal-prodott domestiku gross (PDG), filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż żdied għal 47,3 % tal-PDG. Il-bidla annwali fil-bilanċ tal-baġit primarju kienet tammonta għal -8,0 % tal-PDG, inklużi miżuri baġitarji diskrezzjonarji ta' 7,1 % tal-PDG b'sostenn għall-ekonomija u għat-tħaddim tal-istabbilizzaturi awtomatiċi. Il-Litwanja pprovdiet ukoll appoġġ ta' likwidità lill-kumpaniji u lill-unitajiet domestiċi (bħal garanziji u differiment ta' taxxa, li ma għandhomx impatt baġitarju dirett u immedjat), ikkalkulat li jilħaq it-2,7 % tal-PDG; l-użu li fil-fatt sar mill-garanziji pubbliċi fl-2020 huwa stmat mill-Kummissjoni għal anqas minn ½ % tal-PDG.

(10)

Fit-2 ta' Ġunju 2021, il-Kummissjoni ħarġet rapport taħt l-Artikolu 126(3) tat-Trattat. Dak ir-rapport jiddiskuti s-sitwazzjoni baġitarja tal-Litwanja, billi d-defiċit tal-gvern estiż tagħha fl-2020 qabeż il-valur referenzjarju ta' 3 % tal-PDG stabbilit fit-Trattat. Ir-rapport ikkonkluda li l-kriterju tad-defiċit ma ġiex issodisfat.

(11)

Ix-xenarju makroekonomiku li jirfed il-projezzjonijiet baġitarji huwa kawt fl-2021 u l-2022. Huwa mbassar li l-PDG reali jikber bi 2,6 % fl-2021 u bi 3,2 % fl-2022. Ix-xenarju makroekonomiku ma qiesx l-investimenti li għandhom jiġu ffinanzjati mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Skont it-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, il-PDG reali mistenni jikber bi 2,9 % fl-2021 u bi 3,9 % fl-2022. Il-projezzjonijiet tal-PDG tal-Kummissjoni huma ogħla primarjament minħabba l-preżunzjoni ta' rkupru aktar b'saħħtu fid-domanda domestika, inkluż investimenti ffinanzjati mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza.

(12)

Fil-Programm ta' Stabbiltà tiegħu tal-2021, il-gvern qed jippjana żieda fid-defiċit tal-gvern estiż minn 7,4 % tal-PDG fl-2020 għal 8,1 % tal-PDG fl-2021, filwaqt li l-proporzjon tad-dejn huwa ppjanat li jiżdied għal 52,1 % tal-PDG fl-2021. Skont il-Programm ta' Stabbiltà tal-2021, it-tibdil fil-bilanċ baġitarju primarju fl-2021 meta mqabbel mal-livell ta' qabel il-kriżi (2019) mistenni jammonta għal -8,9 % tal-PDG, u jirrifletti l-miżuri baġitarji diskrezzjonarji ta' 5,2 % tal-PDG b'appoġġ għall-ekonomija u l-operat ta' stabbilizzaturi awtomatiċi. Dawn il-projezzjonijiet huma konformi mat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, li jistenna li d-defiċit tal-gvern estiż fl-2021 jilħaq it-8,2 % filwaqt li l-proporzjon tad-dejn għall-PDG mistenni jilħaq il-51,9 % tal-PDG.

(13)

B'rispons għall-pandemija tal-COVID-19 u għar-reċessjoni ekonomika relatata magħha, il-Litwanja adottat miżuri baġitarji biex issaħħaħ l-kapaċità tas-sistema tas-saħħa tagħha, trażżan il-pandemija tal-COVID-19 u tgħin lil dawk l-individwi u s-setturi li kienu partikolarment milquta. Din ir-reazzjoni qawwija ta' politika taffiet it-tnaqqis fil-PDG, li, min-naħa tiegħu, naqqas iż-żieda fid-defiċit tal-gvern u d-dejn pubbliku. Il-miżuri fiskali jenħtieġ li jimmassimizzaw l-appoġġ għall-irkupru mingħajr ma jantiċipaw trajettorji fiskali futuri. Għalhekk, il-miżuri għandhom jevitaw li joħolqu piż permanenti fuq il-finanzi pubbliċi. Meta l-Istati Membri jintroduċu miżuri permanenti, jenħtieġ li jiffinanzjawhom kif xieraq biex jiżguraw newtralità baġitarja fuq terminu medju. Il-miżuri li ħadet il-Litwanja fl-2020 u fl-2021 kienu konformi mar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta' Lulju 2020. Uħud mill-miżuri diskrezzjonarji adottati mill-gvern matul il-perjodu 2020 sal-2021 ma jidhrux li huma temporanji jew akkumpanjati minn miżuri ta' kumpens. Lil hinn mill-orizzont tat-tbassir tal-Kummissjoni tar-rebbiegħa 2021, fl-2023, l-impatt kumulattiv li jibqa' minn dawk il-miżuri mhux temporanji huwa kkalkulat b'mod preliminari għal madwar 1 % tal-PDG, li jikkonsisti prinċipalment f'żidiet fil-pagi fis-settur pubbliku, fil-pensjonijiet u benefiċċji oħra.

(14)

Il-Programm ta' Stabbiltà tal-2021 jassumi investiment u riformi ffinanzjati minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza li jammontaw għal 0,3 % tal-PDG fl-2021, 0,8 % fl-2022, 1,0 % fl-2023, u 0,9 % fl-2024. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jinkludi dawn l-għotjiet fil-projezzjonijiet baġitarji tagħha.

(15)

L-indikaturi stabbiliti tal-aġġustament fiskali stabbiliti fir-Regolament (KE) Nru 1466/97 iridu jitqiesu fil-kuntest taċ-ċirkostanzi attwali. L-ewwel nett, hemm inċertezza sinifikanti rigward l-istimi tad-distakk fl-output. It-tieni, hemm bżonn li l-politika fiskali tkun lesta biex tadatta malajr għall-evoluzzjoni tal-pandemija tal-COVID-19, u tiċċaqlaq minn għajnuna ta' emerġenza għal miżuri aktar speċifiċi ladarba r-riskji tas-saħħa jonqsu. It-tielet, il-kuntest attwali huwa kkaratterizzat minn rispons ta' politika sinifikanti b'appoġġ għall-attività ekonomika. Fil-preżenza ta' trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza), l-indikaturi stabbiliti ma jirriflettux l-impuls kollu li l-politiki fiskali jipprovdu lill-ekonomija. F'dan l-isfond, il-bilanċ strutturali ma jidhirx li huwa adegwat fiċ-ċirkostanzi attwali. Il-parametru referenzjarju tan-nefqa wkoll jeħtieġ li jiġi adattat (5) u kkomplementat b'informazzjoni addizzjonali sabiex titkejjel bis-sħiħ l-orjentazzjoni tal-politika fiskali.

(16)

B'mod simili għall-approċċ segwit fil-valutazzjoni tal-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021, il-miżuri ta' emerġenza temporanji ġew esklużi mill-aggregat tan-nefqa. Dawn il-miżuri temporanji ta' emerġenza relatati mal-kriżi jappoġġaw is-sistemi tas-saħħa u jikkumpensaw lill-ħaddiema u lill-kumpaniji għat-telf fid-dħul minħabba l-lockdowns u l-interruzzjonijiet fil-katina tal-provvista; it-treġġigħ lura tagħhom mill-awtoritajiet pubbliċi jiddependi mir-ritorn għan-normalità tas-sitwazzjoni tas-saħħa pubblika u ekonomika. Biex tiġi vvalutata l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda fl-istadju attwali, it-trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza) għandhom jiġu inklużi fl-aggregat tan-nefqa rilevanti. Il-pożizzjoni fiskali ġenerali għalhekk titkejjel mill-bidla fin-nefqa primarja (netta minn miżuri diskrezzjonarji ta' dħul u bl-esklużjoni ta' miżuri temporanji ta' emerġenza relatati mal-kriżi) inkluż in-nefqa ffinanzjata minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u fondi oħra tal-Unjoni. Lil hinn mill-pożizzjoni fiskali ġenerali, l-analiżi għandha l-għan ukoll li tivvaluta jekk il-politika fiskali nazzjonali hijiex prudenti u jekk il-kompożizzjoni tagħha twassalx għal irkupru sostenibbli konsistenti mat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali. Għal dik ir-raġuni, tingħata attenzjoni partikolari lill-evoluzzjoni tal-infiq primarju kurrenti u l-investiment iffinanzjat fuq livell nazzjonali.

(17)

Fil-Programm ta Stabbiltà tagħha tal-2021', id-defiċit tal-gvern estiż tal-Litwanja huwa ppjanat li jonqos għal 6,0 % tal-PDG fl-2022, prinċipalment minħabba t-terminazzjoni tal-miżuri temporanji ta' appoġġ adottati fl-2020 u fl-2021. Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jiżdied għal 54,2 % tal-PDG fl-2022. Dawn il-projezzjonijiet huma konformi mat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, li jistenna li d-defiċit tal-gvern estiż fl-2021 jilħaq is-6,0 % filwaqt li l-proporzjon tad-dejn għall-PDG mistenni jilħaq il-54,1 % tal-PDG. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, u fuq il-bażi tal-metodoloġija speċifika li tirrifletti l-isfidi msemmija hawn fuq, il-pożizzjoni fiskali ġenerali – inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata fl-2022 minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll minn dak tal-Unjoni, b'mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza – hija stmata għal -2,0 % tal-PDG (6). Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tiżdied b'0,5 punt perċentwali tal-PDG. L-investiment iffinanzjat fuq livell nazzjonali huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni restrittiva ta' 0,3 punti perċentwali tal-PDG (7). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (netta minn miżuri ta' dħul diskrezzjonarji) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni espansjonarja ta' 1,8 punti perċentwali tal-PDG.

(18)

Il-kwalità tal-miżuri baġitarji tal-Istati Membri tidher partikolarment importanti. Ir-riformi strutturali fiskali mmirati lejn it-titjib tal-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali jistgħu jappoġġaw it-tkabbir potenzjali, joħolqu spazju fiskali tant meħtieġ u jgħinu biex tiġi żgurata s-sostenibbiltà fiskali fit-tul, inkluż fid-dawl tat-tibdil fil-klima u l-isfidi tas-saħħa. Mil-lat tad-dħul, il-kriżi tal-COVID-19 saħħet l-importanza tar-riformi għal sistemi ta' dħul pubbliku aktar effiċjenti u aktar ġusti. Min-naħa tan-nefqa, sar saħansitra aktar kruċjali li jiżdiedu l-livell u l-kwalità ta' investimenti sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b'mod konsistenti mal-objettivi tat-tisħiħ tal-potenzjal tat-tkabbir, ir-reżiljenza ekonomika u soċjali u t-tranżizzjoni doppja ekoloġika u diġitali. Il-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza ser jippermettu li tittejjeb il-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali.

(19)

Skont il-pjanijiet baġitarji ta' terminu medju tal-Programm ta' Stabbiltà tal-2021, huwa ppjanat li d-defiċit tal-gvern estiż jonqos minn 4,0 % fl-2023 għal 2,2 % tal-PDG fl-2024. Id-defiċit tal-gvern estiż huwa għalhekk ippjanat li fl-2024 ma jibqax jaqbeż il-valur referenzjarju ta' 3 % tal-PDG skont it-Trattat. Fuq il-bażi tal-Programm ta' Stabbiltà tal-2021, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda – inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll minn dak tal-Unjoni, b'mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza – hija stmata għal +2,1 % tal-PDG fl-2023 u l-2024 bħala medja. Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tonqos b'0,1 punt perċentwali tal-PDG. L-investiment iffinanzjat fuq livell nazzjonali huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni restrittiva ta' 0,1 punti perċentwali tal-PDG (8). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (netta minn miżuri ta' dħul diskrezzjonarji) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni restrittiva ta' 1,9 punti perċentwali tal-PDG. L-istima attwali tat-tkabbir potenzjali nominali medju fuq 10 snin hija ta' 5¼ % (9). Madankollu, din l-istima ma tinkludix l-impatt tar-riformi li huma parti mill-pjan ta' rkupru u reżiljenza u li jistgħu għalhekk jagħtu spinta lit-tkabbir potenzjali tal-Litwanja.

(20)

Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jibqa' 57,9 % tal-PDG fl-2023 u fl-2024. Fuq it-terminu medju, il-Litwanja titqies li qed tiffaċċa riskji medji għas-sostenibbiltà fiskali.

(21)

Fid-dawl tal-livell ta' inċertezza li bħalissa għadu eċċezzjonalment għoli, il-gwida tal-politika fiskali għandha tibqa' fil-biċċa l-kbira kwalitattiva u tinkludi element kwantifikat differenzjat bħala parti mill-gwida ta' terminu medju. Gwida kwantifikata aktar preċiża għas-snin ta' wara għandha tiġi pprovduta fl-2022, jekk il-grad ta' inċertezza jkun naqas b'mod suffiċjenti sa dak iż-żmien.

(22)

Il-Kunsill ivvaluta l-Programm ta' Stabbiltà tal-2021 u s-segwitu mil-Litwanja għar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta' Lulju 2020,

(1)

Fl-20 ta’ Marzu 2020, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni dwar l-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir. Il-klawżola liberatorja ġenerali, kif previst fl-Artikoli 5(1), 6(3), 9(1) u 10(3) tar-Regolament (KE) Nru 1466/97 u l-Artikoli 3(5) u 5(2) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1467/97 (2), tiffaċilita l-koordinament tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ tnaqqis qawwi fir-ritmu ekonomiku. F’dik il-komunikazzjoni, il-Kummissjoni ppreżentat il-fehma tagħha li, minħabba r-reċessjoni ekonomika severa li kienet mistennija minħabba l-pandemija tal-COVID-19, il-kondizzjonijiet biex tiġi attivata l-klawżola liberatorja ġenerali ġew issodisfati. Fit-23 ta’ Marzu 2020, il-ministri għall-finanzi tal-Istati Membri qablu mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni. Il-klawżola liberatorja ġenerali tat lill-Istati Membri flessibbiltà baġitarja biex jittrattaw il-kriżi tal-COVID-19. Il-klawżola ffaċilitat il-koordinazzjoni tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. L-attivazzjoni tagħha tippermetti diverġenza temporanja mill-perkors ta’ aġġustament lejn l-objettiv baġitarju ta’ terminu medju ta’ kull Stat Membru, dment li dan ma jkunx jipperikola s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju. Fis-17 ta’ Settembru 2020, fil-komunikazzjoni tagħha dwar l-Istrateġija Annwali għat-Tkabbir Sostenibbli għall-2021, il-Kummissjoni ħabbret li l-klawżola liberatorja ġenerali kienet ser tibqa’ attiva fl-2021.

(2)

Fl-20 ta’ Lulju 2020, il-Kunsill adotta Rakkomandazzjoni (3) (“ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020”). Hija rrakkomandat lil-Lussemburgu biex jieħu l-miżuri kollha meħtieġa, f’konformità mal-klawżola liberatorja ġenerali, biex b’mod effettiv jindirizza l-pandemija tal-COVID-19, isostni l-ekonomija u jappoġġa l-irkupru li jirriżulta. Huwa rrakkomanda wkoll lil-Lussemburgu biex, meta l-kundizzjonijiet ekonomiċi jkunu jippermettu, isegwi politiki fiskali mmirati lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti fi żmien medju u li jiżgura s-sostenibbiltà tad-dejn, filwaqt li jissaħħaħ l-investiment.

(3)

Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-2021 dwar il-politika ekonomika taż-Żona tal-Euro tindika li matul l-2021 il-politiki fiskali jenħtieġ li jibqgħu ta’ sostenn fl-Istati Membru kollha taż-Żona tal-Euro u li jenħtieġ li l-miżuri ta’ politika jkunu mfassla apposta għaċ-ċirkostanzi speċifiċi tal-pajjiż u jkunu wkoll f’waqthom, temporanji u mmirati. Meta l-kundizzjonijiet epidemjoloġiċi u ekonomiċi jippermettu, jenħtieġ li l-miżuri ta’ emerġenza jitneħħew gradwalment, filwaqt li ssir reżistenza għall-impatt tal-kriżi fuq is-soċjetà u fis-suq tax-xogħol. Jenħtieġ li l-Istati Membri jsegwu politiki fiskali li jkollhom l-għan li jiksbu pożizzjonijiet fiskali prudenti fit-terminu medju u jiggarantixxu s-sostenibbiltà tad-dejn, filwaqt li jtejbu l-investiment. Jenħtieġ li l-Istati Membri jsegwu riformi li jsaħħu l-kopertura, l-adegwatezza u s-sostenibbiltà tas-sistemi tas-saħħa u tal-protezzjoni soċjali għal kulħadd.

(4)

Fit-18 ta’ Novembru 2020, il-Kummissjoni adottat l-opinjonijiet tagħha dwar l-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-Istati Membri taż-żona tal-euro għall-2021, li kienu bbażati fuq valutazzjoni kwalitattiva tal-miżuri fiskali. Il-Kummissjoni kienet tal-opinjoni li l-abbozz tal-pjan baġitarju tal-Lussemburgu kien ġeneralment f’konformità mar-rakkomandazzjonijiet dwar il-politika fiskali stabbiliti mir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020, u li l-parti l-kbira tal-miżuri inklużi fl-abbozz tal-pjan baġitarju kienu jappoġġaw l-attività politika fil-konfront ta’ inċertezza sostanzjali.

(5)

In-NextGenerationEU, flimkien mal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, ser tiggarantixxi rkupru sostenibbli, inklużiv u ġust. Ir-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4), li stabbilixxa l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, daħal fis-seħħ fid-19 ta’ Frar 2021. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza ser tipprovdi appoġġ finanzjarju għall-implimentazzjoni ta’ riformi u investiment, li jinvolvi impuls fiskali ffinanzjat mill-Unjoni. Dan ser jikkontribwixxi għall-irkupru ekonomiku u għall-implimentazzjoni ta’ riformi u investiment sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod partikolari biex jippromwovi t-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali, u ser isaħħaħ ir-reżiljenza u t-tkabbir potenzjali tal-ekonomiji tal-Istati Membri. Dan ser jgħin ukoll biex il-finanzi pubbliċi jirritornaw għal pożizzjonijiet aktar favorevoli fit-terminu qrib u ser jikkontribwixxi għat-tisħiħ tas-sostenibbiltà tal-finanzi pubbliċi għat-tkabbir u l-ħolqien tal-impjiegi fit-terminu medju u twil.

(6)

Fit-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni li tipprovdi orjentazzjonijiet ta’ politika ulterjuri biex tiffaċilita l-koordinazzjoni tal-politiki fiskali u t-tħejjija tal-Programmi ta’ Stabbiltà u Konverġenza tal-Istati Membri. Jenħtieġ li t-teħid ta’ pożizzjoni fiskali ġenerali, b’kunsiderazzjoni għall-baġits nazzjonali u għall-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, jibqa’ wieħed ta’ sostenn matul l-2021 u l-2022. Fl-istess ħin, billi huwa mistenni li fit-tieni nofs tal-2021 l-attività ekonomika ser tiġi gradwalment għan-normal, jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jsiru aktar differenzjati fl-2022. Jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jqisu l-istat tal-irkupru, is-sostenibbiltà fiskali u l-bżonn li jitnaqqsu d-diverġenzi ekonomiċi, soċjali u territorjali. Fid-dawl tal-bżonn li jingħata appoġġ lill-irkupru sostenibbli fl-Unjoni, jenħtieġ li l-Istati Membri b’riskji baxxi għas-sostenibbiltà jorjentaw il-baġits favur li tinżamm politika fiskali li sservi ta’ sostenn fl-2022, u li jqisu l-impatt tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Jenħtieġ li l-Istati Membri b’livelli għolja ta’ dejn isegwu politiki fiskali prudenti, filwaqt li jippreservaw l-investiment iffinanzjat fuq livell nazzjonali u jużaw għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza biex jiffinanzjaw proġetti ta’ investiment addizzjonali u riformi strutturali ta’ kwalità għolja. Għall-perjodu lil hinn mill-2022, jenħtieġ li l-politiki fiskali jkomplu jqisu s-saħħa tal-irkupru, il-grad tal-inċertezza ekonomika u kunsiderazzjonijiet ta’ sostenibbiltà fiskali. L-iffukar mill-ġdid tal-politiki fiskali lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti f’terminu medju, inkluż bl-eliminazzjoni gradwali tal-miżuri ta’ sostenn, ser jikkontribwixxi biex tiġi ggarantita s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju.

(7)

Fil-Komunikazzjoni tagħha tat-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni kienet tal-fehma wkoll li d-deċiżjoni dwar id-diżattivazzjoni jew l-applikazzjoni kontinwata tal-klawżola liberatorja ġenerali jenħtieġ li tittieħed bħala valutazzjoni ġenerali tal-istat tal-ekonomija, bil-livell tal-attività ekonomika fl-Unjoni jew fiż-żona tal-euro mqabbel mal-livelli ta’ qabel il-kriżi (tmiem l-2019) bħala kriterju kwantitattiv ewlieni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fit-2 ta’ Ġunju 2021 il-Kummissjoni kkunsidrat li l-kundizzjonijiet biex tibqa’ tapplika l-klawżola liberatorja ġenerali fl-2022 u biex tiġi diżattivata b’seħħ mill-2023 kienu ssodisfati. Ser jibqgħu jitqiesu s-sitwazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiż wara d-diżattivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali.

(8)

Fit-30 ta’ April 2021, il-Lussemburgu ppreżenta l-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 tiegħu, f’konformità mal-Artikolu 4 tar-Regolament (KE) Nru 1466/97.

(9)

Fl-2020, fuq il-bażi ta’ data vvalidata mill-Eurostat, id-defiċit tal-gvern estiż tal-Lussemburgu kien ta’ 4,1 % tal-prodott domestiku gross (PDG), filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż żdied għal 24,9 % tal-PDG. Il-bidla annwali fil-bilanċ tal-baġit primarju ammontat għal -6,6 % tal-PDG, inkluż miżuri baġitarji diskrezzjonarji ta’ 3,6 % tal-PDG b’appoġġ għall-ekonomija u l-operat tal-istabbilizzaturi awtomatiċi. Il-Lussemburgu pprovda wkoll appoġġ ta’ likwidità lill-kumpaniji u lill-unitajiet domestiċi (bħal garanziji u differimenti tat-taxxa, li ma għandhomx impatt baġitarju dirett u immedjat), bi stima ta’ 5,7 % tal-PDG; l-użu li fil-fatt sar mill-garanziji pubbliċi fl-2020 huwa stmat mill-Kummissjoni għal anqas minn ½ % tal-PDG.

(10)

Fit-2 ta’ Ġunju 2021, il-Kummissjoni ħarġet rapport skont l-Artikolu 126(3) tat-Trattat. Dan ir-rapport jiddiskuti l-qagħda baġitarja tal-Lussemburgu, billi fl-2020 id-defiċit tal-gvern estiż tiegħu qabeż il-valur referenzjarju ta’ 3 % tal-PDG stabbilit fit-Trattat. Mir-rapport ħareġ li l-kriterju tad-defiċit ma kienx issodisfat.

(11)

Ix-xenarju makroekonomiku li jirfed il-projezzjonijiet baġitarji huwa realistiku fl-2021 u favorevoli fl-2022. Il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 jipprojetta li l-PDG reali jiżdied b’4,0 % fl-2021 meta mqabbel ma’ 4,5 % skont it-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, li jinkludi kontribut aktar b’saħħtu għat-tkabbir mid-domanda domestika u l-esportazzjonijiet netti. Għall-2022, il-PDG reali mistenni li jikber b’4,0 % fil-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 minħabba żieda akbar fil-kontribuzzjoni netta tal-esportazzjoni milli fit-tbassir tal-Kummissjoni ta’ 3,3 % għar-rebbiegħa tal-2021.

(12)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tiegħu tal-2021, il-gvern qed jippjana tnaqqis tad-defiċit tal-gvern estiż minn 4,1 % tal-PDG fl-2020 għal 2,0 % tal-PDG fl-2021, filwaqt li l-proporzjon tad-dejn huwa ppjanat li jiżdied għal 26,8 % tal-PDG. Skont il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021, it-tibdil fil-bilanċ baġitarju primarju fl-2021 meta mqabbel mal-livell ta’ qabel il-kriżi (2019) mistenni jammonta għal -4,3 % tal-PDG, u jirrifletti l-miżuri baġitarji diskrezzjonali ta’ 0,6 % tal-PDG b’appoġġ għall-ekonomija u l-operat ta’ stabbilizzaturi awtomatiċi. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jipprevedi proporzjon tad-dejn simili fl-2021 iżda titjib akbar tad-defiċit, għal 0,3 % tal-PDG, l-aktar relatat ma’ tnaqqis akbar fin-nefqa pubblika.

(13)

B’rispons għall-pandemija tal-COVID-19 u għar-reċessjoni ekonomika, il-Lussemburgu adotta miżuri baġitarji biex isaħħaħ il-kapaċità tas-sistema tas-saħħa tiegħu, irażżan il-pandemija tal-COVID-19 u jgħin lil dawk l-individwi u s-setturi li kienu partikolarment milquta. Dan ir-rispons ta’ politika qawwi taffa l-kontrazzjoni tal-PDG, li min-naħa tiegħu, naqqas iż-żieda fid-defiċit tal-gvern u d-dejn pubbliku. Jenħtieġ li l-miżuri fiskali jimmassimizzaw is-sostenn għall-irkupru mingħajr ma jantiċipaw trajettorji fiskali futuri. Għaldaqstant, jenħtieġ li l-miżuri jevitaw li jinħoloq piż permanenti fuq il-finanzi pubbliċi. Meta l-Istati Membri jintroduċu miżuri permanenti, jenħtieġ li jiffinanzjawhom b’mod adegwat biex jiggarantixxu newtralità baġitarja fit-terminu medju. Il-miżuri li ħa l-Lussemburgu fl-2020 u fl-2021 kienu konformi mar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020. Il-miżuri diskrezzjonali adottati mill-gvern fl-2020 u fl-2021 huma ġeneralment temporanji jew akkumpanjati minn miżuri ta’ kumpens.

(14)

Il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 għadu ma jinkludix irċevuti ta’ għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Minflok, it-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jassumi, fin-nuqqas ta’ informazzjoni dettaljata biżżejjed dwar il-pjan nazzjonali ta’ rkupru u reżiljenza, integrazzjoni ssimplifikata u lineari tan-nefqa ffinanzjata mill-Fond ta’ Rkupru u Reżiljenza, li tammonta għal madwar 0,03 % tal-PDG fis-sena.

(15)

Hemm bżonn li i-indikaturi tal-aġġustament fiskali stabbiliti stipulati fir-Regolament (KE) Nru 1466/97 jiġu kkunsidrati fil-kuntest taċ-ċirkostanzi attwali. L-ewwel nett, hemm inċertezza sinifikanti rigward l-istimi tad-distakk fl-output. It-tieni, hemm bżonn ta’ politika fiskali li tkun lest biex tadatta malajr għall-evoluzzjoni tal-pandemija tal-COVID-19 u tiċċaqlaq minn għajnuna ta’ emerġenza għal miżuri aktar speċifiċi ladarba r-riskji sanitarji jonqsu. It-tielet, il-kuntest attwali huwa kkaratterizzat minn rispons ta’ politika sinifikanti b’sostenn għall-attività ekonomika. Billi hemm trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza), l-indikaturi stabbiliti ma jirriflettux l-impuls kollu pprovdut lill-ekonomija minn politiki fiskali. B’dan l-isfond, jidher li l-indikatur tal-bilanċ strutturali mhuwiex biżżejjed fiċ-ċirkostanzi attwali. Hemm bżonn ukoll li l-parametru referenzjarju tan-nefqa jiġi adattat (5) u kkomplementat b’informazzjoni addizzjonali sabiex jikkalkula għalkollox l-orjentazzjoni tal-politika fiskali.

(16)

Bħall-approċċ segwit fil-valutazzjoni tal-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji għall-2021, miżuri ta’ emerġenza temporanji ġew esklużi mill-aggregat tan-nefqa. Dawn il-miżuri ta’ emerġenza temporanji relatati mal-kriżi jsostnu s-sistemi sanitarji u jikkumpensaw lill-ħaddiema u lid-ditti għat-telf ta’ introjtu minħabba l-lockdowns u l-interruzzjonijiet fil-katina tal-provvista; it-treġġigħ lura tagħhom mill-awtoritajiet pubbliċi jiddependi mir-ritorn għan-normalità tas-sitwazzjoni ekonomika u tas-saħħa pubblika. Għall-valutazzjoni tal-pożizzjoni fiskali ġenerali f’dan l-istadju, jenħtieġ li t-trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza) jiġu inklużi fl-aggregat rilevanti tan-nefqa. Il-pożizzjoni fiskali ġenerali għalhekk titkejjel bit-tibdil fin-nefqa primarja (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonali u esklużi l-miżuri ta’ emerġenza temporanji relatati mal-kriżi) inkluż in-nefqa ffinanzjata minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u fondi oħra tal-Unjoni. Lil hinn mit-teħid ta’ pożizzjoni ġenerali fiskali, l-analiżi għandha l-għan ukoll li tivvaluta jekk il-politika fiskali nazzjonali hijiex prudenti u jekk il-kompożizzjoni tagħha twassalx għal irkupru sostenibbli konsistenti mat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali. Għal din ir-raġuni, qed tingħata attenzjoni partikolari lill-evoluzzjoni tan-nefqa kurrenti primarja u l-investiment iffinanzjati fuq livell nazzjonali.

(17)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tiegħu tal-2021, id-defiċit tal-gvern estiż tal-Lussemburgu huwa ppjanat li jonqos għal 1,3 % tal-PDG fl-2022, prinċipalment minħabba dħul ogħla tal-gvern u tnaqqis fin-nefqa soċjali minħabba l-waqfien tal-miżuri temporanji ta’ appoġġ adottati fl-2020 u l-2021. Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jiżdied għal 28,0 % tal-PDG fl-2022. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jipprojetta defiċit (0,1 %) u proporzjonijiet tad-dejn (26,8 %) aktar baxxi. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, u fuq il-bażi tal-metodoloġija speċifika li tirrifletti l-isfidi msemmija hawn fuq, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda — inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata fl-2022 minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza — hija stmata għal -0,2 % tal-PDG (6). Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata minn għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tibqa’ l-istess. L-investiment iffinanzjat nazzjonalment huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni restrittiva ta’ 0,1 ta’ punt perċentwali tal-PDG (7). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonarji) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni espansjonarja ta’ 0,4 ta’ punt perċentwali tal-PDG.

(18)

Il-kwalità tal-miżuri baġitarji tal-Istati Membri tidher partikolarment importanti. Ir-riformi strutturali fiskali mmirati lejn it-titjib tal-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali jistgħu jappoġġaw it-tkabbir potenzjali, joħolqu spazju fiskali tant meħtieġ u jgħinu biex tiġi żgurata s-sostenibbiltà fiskali fit-tul, inkluż fid-dawl tat-tibdil fil-klima u l-isfidi tas-saħħa. Mil-lat tad-dħul, il-kriżi tal-COVID-19 saħħet l-importanza tar-riformi għal sistemi ta’ dħul pubbliku aktar effiċjenti u aktar ġusti. Min-naħa tan-nefqa, sar saħansitra aktar kruċjali li jiżdiedu l-livell u l-kwalità ta’ investimenti sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod konsistenti mal-objettivi tat-tisħiħ tal-potenzjal tat-tkabbir, ir-reżiljenza ekonomika u soċjali u t-tranżizzjoni doppja ekoloġika u diġitali. Il-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza ser jippermettu li tittejjeb il-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali.

(19)

Skont il-pjanijiet baġitarji ta’ terminu medju tal-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021, huwa ppjanat li d-defiċit tal-gvern estiż jonqos minn 0,4 % tal-PDG fl-2023 għal 0,0 % tal-PDG fl-2024 u li jinbidel f’surplus ta’ 0,4 % tal-PDG fl-2025. Il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 ma jinkludix l-informazzjoni meħtieġa biex tiġi stmata l-pożizzjoni fiskali kumplessiva fl-2023 u l-2024. L-istima attwali tat-tkabbir potenzjali nominali medju fuq 10 snin hija ta’ 5 % (8). Madankollu, din l-istima ma tinkludix l-impatt tar-riformi li huma parti mill-pjan ta’ rkupru u reżiljenza u li jistgħu għalhekk jagħtu spinta lit-tkabbir potenzjali tal-Lussemburgu.

(20)

Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos minn 28,4 % tal-PDG fl-2023 għal 28,2 % tal-PDG fl-2024. Il-Lussemburgu huwa meqjus li qed jiffaċċa riskji baxxi ta’ sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju, skont l-aħħar analiżi tas-sostenibbiltà tad-dejn.

(21)

Fid-dawl tal-livell ta’ inċertezza li bħalissa għadu eċċezzjonalment għoli, il-gwida tal-politika fiskali għandha tibqa’ fil-biċċa l-kbira kwalitattiva. Gwida kwantifikata aktar preċiża għas-snin ta’ wara għandha tiġi pprovduta fl-2022, jekk il-grad ta’ inċertezza jkun naqas b’mod suffiċjenti sa dak iż-żmien.

(22)

Il-Kunsill ivvaluta l-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 u s-segwitu mill-Lussemburgu għar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020,

(1)

Fl-20 ta’ Marzu 2020, il-Kummissjoni adottat Komunikazzjoni dwar l-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir. Il-klawżola liberatorja ġenerali, kif stabbilita fl-Artikoli 5(1), 6(3), 9(1) u 10(3) tar-Regolament (KE) Nru 1466/97 u fl-Artikoli 3(5) u 5(2) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1467/97 (2), tiffaċilita l-koordinament tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. F’dik il-komunikazzjoni, il-Kummissjoni osservat li, minħabba r-reċessjoni ekonomika severa li kienet mistennija minħabba l-pandemija tal-COVID-19, kienu ssodisfati l-kundizzjonijiet għall-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali. Fit-23 ta’ Marzu 2020, il-Ministri tal-Finanzi tal-Istati Membri qablu mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni. Il-klawżola liberatorja ġenerali tat lill-Istati Membri flessibbiltà baġitarja biex jittrattaw il-kriżi tal-COVID-19. Il-klawżola liberatorja ġenerali ffaċilitat il-koordinazzjoni tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. L-attivazzjoni tagħha tippermetti diverġenza temporanja mill-perkors ta’ aġġustament lejn l-objettiv baġitarju fuq terminu medju ta’ kull Stat Membru, dment li dan ma jkunx jipperikola s-sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju. Fis-17 ta’ Settembru 2020, fil-komunikazzjoni tagħha dwar l-Istrateġija Annwali għat-Tkabbir Sostenibbli tal-2021, il-Kummissjoni ħabbret li l-klawżola liberatorja ġenerali se tibqa’ attiva fl-2021.

(2)

Fl-20 ta’ Lulju 2020, il-Kunsill adotta Rakkomandazzjoni (3) (“ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020”). Huwa rrakkomanda lill-Ungerija biex tieħu l-miżuri kollha meħtieġa, f’konformità mal-klawżola liberatorja ġenerali, biex b’hekk tindirizza l-pandemija tal-COVID-19 b’mod effettiv, issostni l-ekonomija u tappoġġa l-irkupru li jirriżulta. Lill-Ungerija rrakkomandalha wkoll biex, meta l-kundizzjonijiet ekonomiċi jippermettu, issegwi politiki fiskali li jkollhom l-għan li jiksbu pożizzjonijiet fiskali prudenti fit-terminu medju u li jiggarantixxi s-sostenibbiltà tad-dejn, filwaqt li jsaħħu l-investiment.

(3)

In-NextGenerationEU, inkluża l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, se tiggarantixxi rkupru sostenibbli, inklużiv u ġust. Ir-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4), li stabbilixxa l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, daħal fis-seħħ fid-19 ta’ Frar 2021. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza se tipprovdi appoġġ finanzjarji għall-implimentazzjoni ta’ riformi u investiment, li jirriżulta f’impuls finanzjarju ffinanzjat mill-Unjoni. Din se tikkontribwixxi għall-irkupru ekonomiku u għall-implimentazzjoni ta’ riformi u investiment sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod partikolari għall-promozzjoni ta’ tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali, u se ssaħħaħ ir-reżiljenza u t-tkabbir potenzjali tal-ekonomiji tal-Istati Membri. Hija se tgħin ukoll lill-finanzi pubbliċi biex jerġgħu lura għal pożizzjonijiet aktar favorevoli fil-futur qrib u se tikkontribwixxi għat-tisħiħ tal-finanzi pubbliċi sostenibbli, u għat-tkabbir u l-ħolqien tal-impjiegi fuq terminu medju u twil.

(4)

Fit-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni li tipprovdi aktar orjentazzjonijiet ta’ politika biex jiġu ffaċilitati l-koordinazzjoni tal-politiki fiskali u t-tħejjija tal-Programmi ta’ Stabbiltà u Konverġenza tal-Istati Membri. Jenħtieġ li l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda, b’kont meħud tal-baġits nazzjonali u l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, tibqa’ sservi ta’ sostenn fl-2021 u fl-2022. Fl-istess ħin, billi hu mistenni li fit-tieni nofs tal-2021 l-attività ekonomika tiġi gradwalment għan-normal, jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jsiru aktar differenzjati fl-2022. Jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jqisu l-istat ta’ rkupru, is-sostenibbiltà fiskali u l-bżonn li jitnaqqsu d-diverġenzi ekonomiċi, soċjali u territorjali. Fid-dawl tal-bżonn li jingħata appoġġ lill-irkupru sostenibbli fl-Unjoni, jenħtieġ li l-Istati Membri b’riskji baxxi għas-sostenibbiltà jorjentaw il-baġits tagħhom favur li tinżamm politika fiskali li sservi ta’ sostenn fl-2022, b’kont meħud tal-impatt tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Jenħtieġ li l-Istati Membri b’livelli għoljin ta’ dejn isegwu politiki fiskali prudenti, filwaqt li jippreservaw l-investiment iffinanzjat fuq livell nazzjonali u jagħmlu użu minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza biex jiffinanzjaw proġetti addizzjonali ta’ investiment ta’ kwalità għolja u riformi strutturali. Għall-perjodu lil hinn mill-2022, jenħtieġ li l-politiki fiskali jkomplu jqisu s-saħħa tal-irkupru, il-grad tal-inċertezza ekonomika u kunsiderazzjonijiet ta’ sostenibbiltà fiskali. L-iffukar mill-ġdid tal-politiki fiskali lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti f’terminu medju, inkluż bl-eliminazzjoni gradwali tal-miżuri ta’ sostenn meta jkun il-waqt, se jikkontribwixxi biex tiġi ggarantita s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju.

(5)

Fil-komunikazzjoni tagħha tat-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni uriet ukoll il-fehma li d-deċiżjoni dwar id-diżattivazzjoni jew l-applikazzjoni kontinwata tal-klawżola liberatorja ġenerali jenħtieġ li tittieħed bħala valutazzjoni ġenerali tal-istat tal-ekonomija, bil-livell tal-attività ekonomika fl-Unjoni jew fiż-Żona tal-Euro mqabbel mal-livelli ta’ qabel il-kriżi (mat-tmiem tal-2019) bħala kriterju kwantitattiv ewlieni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fit-2 ta’ Ġunju 2021, il-Kummissjoni qieset li l-kundizzjonijiet biex tkompli tapplika l-klawżola liberatorja ġenerali fl-2022 u biex tiddiżattivaha mill-2023 ġew issodisfati. Is-sitwazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiżi individwali se jkomplu jiġu kkunsidrati wara d-diżattivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali.

(6)

Fit-30 ta’ April 2021 l-Ungerija ppreżentat il-Programm ta’ Konverġenza tagħha tal-2021, f’konformità mal-Artikolu 8 tar-Regolament (KE) Nru 1466/97.

(7)

Fl-2020, fuq il-bażi ta’ data vvalidata mill-Eurostat, id-defiċit tal-gvern estiż tal-Ungerija kien ta’ 8,1 % tal-prodott domestiku gross (PDG), filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż żdied għal 80,4 % tal-PDG. Il-bidla annwali fil-bilanċ tal-baġit primarju kienet tammonta għal -5,9 % tal-PDG, inklużi miżuri baġitarji diskrezzjonali ta’ 6,3 % tal-PDG b’sostenn għall-ekonomija u għat-tħaddim tal-istabbilizzaturi awtomatiċi. L-Ungerija pprovdiet ukoll appoġġ ta’ likwidità lil kumpaniji u unitajiet domestiċi (bħal garanziji u differimenti tat-taxxa, li ma għandhomx impatt baġitarju dirett immedjat), stmat għal madwar 6,8 % tal-PDG; l-użu li fil-fatt sar mill-garanziji pubbliċi fl-2020 huwa stmat mill-Kummissjoni li hu ekwivalenti għal 1½ % tal-PDG.

(8)

Fit-2 ta’ Ġunju 2021, il-Kummissjoni ħarġet rapport taħt l-Artikolu 126(3) tat-Trattat. Dak ir-rapport jiddiskuti s-sitwazzjoni baġitarja tal-Ungerija, billi d-defiċit tal-gvern estiż tagħha fl-2020 qabeż il-valur referenzjarju ta’ 3 % tal-PDG skont it-Trattat, filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż tagħha qabeż il-valur referenzjarju ta’ 60 % tal-PDG skont it-Trattat u ma naqasx b’pass sodisfaċenti. Mir-rapport ħareġ li l-kriterju tad-defiċit ma kienx issodisfat u li ma kienx hemm konformità mal-kriterju tad-dejn.

(9)

Ix-xenarju makroekonomiku li jirfed il-projezzjonijiet baġitarji huwa kawt fl-2021 u l-2022. Il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 jipprojetta li l-PDG reali jiżdied bi 4,3 % fl-2021 u 5,2 % fl-2022, irkupru inqas qawwi minn kif projettat fit-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, l-aktar minħabba rkupru aktar bil-mod milli mistenni tal-esportazzjonijiet u tal-konsum privat. Il-projezzjonijiet tal-Programm ta’ Konverġenza tal-2021 għar-rata ta’ tkabbir tal-PDG nominali u l-ammonti taxxabbli ewlenin, inklużi l-kumpens tal-impjegati u l-konsum privat, huma kemxejn aktar baxxi minn dawk tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni u ġeneralment l-istess għall-2022.

(10)

Fil-Programm ta’ Konverġenza tiegħu tal-2021, il-gvern qed jippjana tnaqqis fid-defiċit tal-gvern estiż minn 8,1 % tal-PDG fl-2020 għal 7,5 % tal-PDG fl-2021, filwaqt li l-proporzjon tad-dejn huwa ppjanat li jiżdied għal 79,9 % tal-PDG fl-2021. Skont il-Programm ta’ Konverġenza tal-2021, il-bidla fil-bilanċ baġitarju primarju fl-2021 meta mqabbel mal-livell ta’ qabel il-kriżi (2019) hija maħsuba li tkun -5,1 % tal-PDG, li tkun tirrifletti l-miżuri baġitarji diskrezzjonali ta’ 3,0 % tal-PDG f’appoġġ għall-ekonomija u t-tħaddim ta’ stabilizzaturi awtomatiċi. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jipprojetta proporzjon ta’ defiċit aktar baxx (6,8 %) u proporzjon ta’ dejn aktar baxx (78,6 %) fl-2021, u dan jirrifletti tkabbir fl-ekonomija u fid-dħul mit-taxxa.

(11)

B’rispons għall-pandemija tal-COVID-19 u għar-reċessjoni ekonomika relatata, l-Ungerija adottat miżuri baġitarji biex issaħħaħ il-kapaċità tas-sistema tas-saħħa tagħha, trażżan il-pandemija tal-COVID-19 u tgħin lil dawk l-individwi u s-setturi li kienu partikolarment milquta. Din ir-reazzjoni qawwija ta’ politika taffiet it-tnaqqis fil-PDG, li, min-naħa tiegħu, naqqas iż-żieda fid-defiċit tal-gvern u d-dejn pubbliku. Il-miżuri fiskali jenħtieġ li jimmassimizzaw l-appoġġ għall-irkupru, mingħajr ma jantiċipaw trajettorji fiskali futuri. Għalhekk, il-miżuri jenħtieġ li jevitaw li joħolqu piż permanenti fuq il-finanzi pubbliċi. Meta l-Istati Membri jintroduċu miżuri permanenti, huma għandhom jiffinanzjawhom kif xieraq biex jiżguraw newtralità baġitarja fuq terminu medju. Il-miżuri li ħadet l-Ungerija fl-2020 u fl-2021 kienu konformi mar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020. Uħud mill-miżuri diskrezzjonali adottati mill-gvern matul il-perjodu mill-2020 sal-2021 ma jidhrux li huma temporanji jew ibbilanċjati minn miżuri ta’ tpaċija. Lil hinn mill-perjodu ta’ tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fl-2023, l-impatt kumulattiv li jifdal ta’ dawn il-miżuri mhux temporanji huwa stmat preliminarjament li jammonta għal madwar 2 % tal-PDG, u jikkonsisti fil-biċċa l-kbira f’żidiet fil-pagi tal-ħaddiema tal-kura tas-saħħa, l-introduzzjoni gradwali mill-ġdid tat-tlettax-il ħlas tax-xahar tal-pensjoni u l-eżenzjoni mit-taxxa fuq l-introjtu personali għall-impjegati taħt l-età ta’ 25 sena.

(12)

Il-Programm ta’ Konverġenza tal-2021 jassumi investiment u riformi ffinanzjati minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza li jammontaw għal 0,9 % tal-PDG fl-2021, 0,9 % tal-PDG fl-2022, 1,0 % tal-PDG fl-2023, 0,6 % tal-PDG fl-2024 u 0,4 % tal-PDG fl-2025. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni ma jinkludix għal kollox dawn l-għotjiet fil-projezzjonijiet baġitarji tiegħu, minħabba n-nuqqas ta’ informazzjoni dettaljata biżżejjed dwar il-pjan nazzjonali ta’ rkupru u reżiljenza fil-mument tad-data tal-għeluq. Minflok, it-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jassumi l-assorbiment lineari tal-allokazzjoni kollha tal-għotja tul id-durata tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, li tibda mit-tieni nofs tal-2021 u tispiċċa fl-2026. Għaldaqstant, l-investiment u r-riformi ffinanzjati mill-għotjiet permezz tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza jammontaw għal 0,4 % tal-PDG fl-2021 u għal 0,8 % fl-2022 fit-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni.

(13)

L-indikaturi stabbiliti tal-aġġustament fiskali stabbilit fir-Regolament (KE) Nru 1466/97 jenħtieġ li jiġu kkunsidrati fil-kuntest taċ-ċirkostanzi attwali. L-ewwel nett, hemm inċertezza sinifikanti dwar l-istimi tad-distakk fl-output. It-tieni, hemm il-ħtieġa li l-politika fiskali tkun lesta biex tadatta b’mod rapidu għall-evoluzzjoni tal-pandemija tal-COVID-19, b’bidla minn għajnuna ta’ emerġenza għal miżuri aktar immirati ladarba r-riskji tas-saħħa jonqsu. It-tielet, il-kuntest attwali huwa kkaratterizzat minn rispons ta’ politika sinifikanti biex jappoġġa l-attività ekonomika. Fil-preżenza ta’ trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza), l-indikaturi stabbiliti ma jirriflettux l-impuls kollu li l-politiki fiskali jipprovdu lill-ekonomija. F’dan l-isfond, il-bilanċ strutturali ma jidhirx adegwat fiċ-ċirkustanzi attwali. Il-parametru referenzjarju tan-nefqa wkoll jeħtieġ li jiġi adattat (5) u kkomplementat b’informazzjoni addizzjonali sabiex titkejjel bis-sħiħ l-orjentazzjoni tal-politika fiskali.

(14)

B’mod simili għall-approċċ segwit fil-valutazzjoni tal-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021, il-miżuri temporanji ta’ emerġenza ġew esklużi mill-aggregat tan-nefqa. Dawn il-miżuri temporanji ta’ emerġenza relatati mal-kriżi jappoġġaw is-sistemi tas-saħħa u jikkumpensaw lill-ħaddiema u lill-kumpaniji għat-telf fid-dħul minħabba l-miżuri ta’ lockdowns u l-interruzzjonijiet fil-katina tal-provvista; it-treġġigħ lura tagħhom mill-awtoritajiet pubbliċi jiddependi mir-ritorn għan-normalità tas-sitwazzjoni ekonomika u tas-saħħa pubblika. Biex tiġi vvalutata l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda fl-istadju attwali, it-trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza) għandhom jiġu inklużi fl-aggregat tan-nefqa rilevanti. Il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda għalhekk titkejjel mill-bidla fin-nefqa primarja (netta minn miżuri diskrezzjonarji ta’ dħul u bl-esklużjoni ta’ miżuri temporanji ta’ emerġenza relatati mal-kriżi) inkluża n-nefqa ffinanzjata minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u fondi oħra tal-Unjoni. Lil hinn mill-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda, l-analiżi għandha l-għan ukoll li tivvaluta jekk il-politika fiskali nazzjonali hijiex prudenti u jekk il-kompożizzjoni tagħha twassalx għal irkupru sostenibbli konsistenti mat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali. Għal dik ir-raġuni, tingħata attenzjoni partikolari lill-evoluzzjoni tal-infiq primarju kurrenti u l-investiment iffinanzjat nazzjonalment.

(15)

Fil-Programm ta’ Konverġenza tagħha għall-2021, id-defiċit tal-gvern estiż tal-Ungerija huwa ppjanat li jonqos għal 5,9 % tal-PDG fl-2022, prinċipalment minħabba l-irkupru ekonomiku. Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos għal 79,3 % tal-PDG. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jipprojetta proporzjon ta’ defiċit aktar baxx (4,5 %) u proporzjon ta’ dejn aktar baxx (77,1 %), minħabba tkabbir ekonomiku u dħul mit-taxxa aktar b’saħħithom kif ukoll minħabba bażi ta’ defiċit aktar baxxa fl-2021. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, u fuq il-bażi tal-metodoloġija speċifika li tirrifletti l-isfidi msemmija hawn fuq, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda — inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata fl-2022 minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza — hija stmata għal +0,7 % tal-PDG (6). Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tiżdied b’0,2 punti perċentwali tal-PDG. L-investiment iffinanzjat nazzjonalment huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni espansjonarja ta’ 0,1 punt perċentwali tal-PDG. (7) In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (netta mill-miżuri ta’ dħul diskrezzjonarji) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni restrittiva ta’ 1,0 punt perċentwali tal-PDG.

(16)

Il-kwalità tal-miżuri baġitarji tal-Istati Membri tidher partikolarment importanti. Ir-riformi strutturali fiskali mmirati lejn it-titjib tal-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali jistgħu jappoġġaw it-tkabbir potenzjali, joħolqu spazju fiskali tant meħtieġ u jgħinu biex tiġi żgurata s-sostenibbiltà fiskali fit-tul, inkluż fid-dawl tat-tibdil fil-klima u l-isfidi tas-saħħa. Mil-lat tad-dħul, il-kriżi tal-COVID-19 saħħet l-importanza tar-riformi għal sistemi ta’ dħul pubbliku aktar effiċjenti u ġusti. Min-naħa tan-nefqa, sar saħansitra aktar kruċjali li jiżdied il-livell u l-kwalità ta’ investimenti sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod konsistenti mal-objettivi tat-tisħiħ tal-potenzjal tat-tkabbir, ir-reżiljenza ekonomika u soċjali u t-tranżizzjoni doppja ekoloġika u diġitali. Il-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza se jippermettu li tittejjeb il-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali.

(17)

Skont il-pjanijiet baġitarji tal-Programm ta’ Konverġenza tal-2021 fuq terminu medju, huwa ppjanat li d-defiċit tal-gvern estiż jonqos minn 3,9 % fl-2023 għal 3,0 % tal-PDG fl-2024 u għal 2,0 % tal-PDG fl-2025. Id-defiċit tal-gvern estiż huwa għalhekk ipprojettat li ma jibqax jaqbeż aktar il-valur referenzjarju ta’ 3 % tal-PDG taħt it-Trattat fl-2024. Fuq il-bażi tal-Programm ta’ Konverġenza tal-2021, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda — inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza — hija stmata għal +0,3 % tal-PDG fl-2023 u l-2024 bħala medja. Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tonqos b’0,4 punti perċentwali tal-PDG. L-investiment iffinanzjat nazzjonalment huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni restrittiva ta’ 0,3 punti perċentwali tal-PDG (8). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonarji) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni espansjonarja ta’ 0,6 punti perċentwali tal-PDG. L-istima attwali tat-tkabbir potenzjali nominali medju fuq 10 snin hija ta’ 6½ % (9). Madankollu, din l-istima ma tinkludix l-impatt tar-riformi li huma parti mill-pjan ta’ rkupru u reżiljenza u li jistgħu għalhekk jagħtu spinta lit-tkabbir potenzjali tal-Ungerija.

(18)

Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos minn 77,5 % tal-PDG fl-2023 għal 75,7 % tal-PDG fl-2024 u għal 73,1 % tal-PDG fl-2025. L-Ungerija hija meqjusa li qed tiffaċċja riskji medji għas-sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju, skont l-aħħar analiżi tas-sostenibbiltà tad-dejn.

(19)

Fid-dawl tal-livell ta’ inċertezza li bħalissa għadu eċċezzjonalment għoli, il-gwida tal-politika fiskali għandha tibqa’ fil-biċċa l-kbira kwalitattiva. Gwida kwantifikata aktar preċiża għas-snin ta’ wara għandha tiġi pprovduta fl-2022, jekk il-grad ta’ inċertezza jkun naqas b’mod suffiċjenti sa dak iż-żmien.

(20)

Il-Kunsill ivvaluta l-Programm ta’ Konverġenza tal-2021 u s-segwitu mill-Ungerija għar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020,

(1)

Fl-20 ta’ Marzu 2020, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni dwar l-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir. Il-klawżola liberatorja ġenerali, kif stipulat fl-Artikoli 5(1), 6(3), 9(1) u 10(3) tar-Regolament (KE) Nru 1466/97 u l-Artikoli 3(5) u 5(2) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) 1467/97 (2), tiffaċilita l-koordinazzjoni tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. F’dik il-komunikazzjoni, il-Kummissjoni stipulat li minħabba r-reċessjoni ekonomika severa li kienet mistennija minħabba l-pandemija tal-COVID-19, il-kundizzjonijiet għall-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali ġew sodisfatti. Fit-23 ta’ Marzu 2020, il-ministri tal-finanzi tal-Istati Membri qablu mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni. Il-klawżola liberatorja ġenerali tat lill-Istati Membri flessibbiltà baġitarja biex jittrattaw il-kriżi tal-COVID-19. Il-klawżola ffaċilitat il-koordinazzjoni tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. L-attivazzjoni tagħha tippermetti diverġenza temporanja mill-perkors ta’ aġġustament lejn l-objettiv baġitarju fuq terminu medju ta’ kull Stat Membru, dment li dan ma jkunx jipperikola s-sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju. Fis-17 ta’ Settembru 2020, fil-komunikazzjoni tagħha dwar l-Istrateġija Annwali għat-Tkabbir Sostenibbli 2021, il-Kummissjoni ħabbret li l-klawżola liberatorja ġenerali ser tibqa’ attiva fl-2021.

(2)

Fl-20 ta’ Lulju 2020, il-Kunsill adotta Rakkomandazzjoni (3) (“ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020”). Huwa rrakkomanda lil Malta biex tieħu l-miżuri kollha meħtieġa, f’konformità mal-klawżola liberatorja ġenerali, biex tindirizza l-pandemija tal-COVID-19 b’mod effettiv, issostni l-ekonomija u tappoġġa l-irkupru li jirriżulta. Lil Malta rrakkomandalha wkoll biex, meta l-kundizzjonijiet ekonomiċi jippermettu, issegwi politiki fiskali li jkollhom l-għan li jiksbu pożizzjonijiet fiskali prudenti fit-terminu medju u jiggarantixxi s-sostenibbiltà tad-dejn, filwaqt li jtejjeb l-investiment.

(3)

Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-2021 dwar il-politika ekonomika taż-Żona tal-Euro tindika li l-politiki fiskali jenħtieġ li jibqgħu ta’ appoġġ fl-Istati Membri kollha taż-Żona tal-Euro matul l-2021 u li l-miżuri ta’ politika jenħtieġ li jitfasslu skont iċ-ċirkostanzi speċifiċi għall-pajjiż u jkunu f’waqthom, temporanji u mmirati. Meta l-kundizzjonijiet epidemjoloġiċi u ekonomiċi jippermettu, il-miżuri ta’ emerġenza għandhom jitneħħew gradwalment, filwaqt li jiġu miġġielda l-impatti soċjali u tas-suq tax-xogħol tal-kriżi. Jenħtieġ li l-Istati Membri jsegwu politiki fiskali li jkunu mmirati lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti fuq terminu medju u li jiżguraw is-sostenibbiltà fejn jidħol id-dejn, filwaqt li jtejbu l-investiment. L-Istati Membri jenħtieġ li jsegwu riformi li jsaħħu l-kopertura, l-adegwatezza u s-sostenibbiltà tas-sistemi tas-saħħa u tal-protezzjoni soċjali għal kulħadd.

(4)

Fit-18 ta’ Novembru 2020, il-Kummissjoni adottat l-opinjonijiet tagħha dwar l-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021 tal-Istati Membri taż-żona tal-euro, li kienu bbażati fuq valutazzjoni kwalitattiva tal-miżuri fiskali. Il-Kummissjoni kienet tal-fehma li l-abbozz ta’ pjan baġitarju ta’ Malta kien ġeneralment konformi mar-rakkomandazzjonijiet tal-politika fiskali stipulati fir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020, u li l-biċċa l-kbira tal-miżuri inklużi fl-abbozz ta’ pjan baġitarju kienu jappoġġaw l-attività ekonomika fl-isfond ta’ inċertezza konsiderevoli.

(5)

In-NextGenerationEU, inkluża l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, ser tiggarantixxi rkupru sostenibbli, uniformi, inklużiv u ġust. Ir-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4), li jistabbilixxi l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, daħal fis-seħħ fid-19 ta’ Frar 2021. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza ser tipprovdi appoġġ finanzjarju għall-implimentazzjoni ta’ riformi u investiment, li tinvolvi spinta fiskali finanzjata mill-Unjoni. Ser tikkontribwixxi għall-irkupru ekonomiku u l-implimentazzjoni ta’ riformi u investiment sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod partikolari għall-promozzjoni ta’ tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali, u ser issaħħaħ ir-reżiljenza u t-tkabbir potenzjali tal-ekonomiji tal-Istati Membri. Ser tgħin ukoll lill-finanzi pubbliċi biex jerġgħu lura għal pożizzjonijiet aktar favorevoli fil-futur qrib u ser tikkontribwixxi għat-tisħiħ tal-finanzi pubbliċi sostenibbli u għat-tkabbir u l-ħolqien tal-impjiegi fuq terminu medju u twil.

(6)

Fit-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni li tipprovdi aktar orjentazzjonijiet ta’ politika biex jiġu ffaċilitati l-koordinazzjoni tal-politiki fiskali u t-tħejjija tal-Programmi ta’ Stabbiltà u Konverġenza tal-Istati Membri. Jenħtieġ li l-impuls fiskali ġenerali, li jirriżulta mill-baġits nazzjonali u mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, jibqa’ jservi ta’ sostenn fl-2021 u fl-2022. Fl-istess ħin, billi hu mistenni li fit-tieni nofs tal-2021 l-attività ekonomika ser tiġi gradwalment għan-normal, jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jsiru aktar differenzjati fl-2022. Jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jqisu l-istat tal-irkupru, is-sostenibbiltà fiskali u l-bżonn li jitnaqqsu d-diverġenzi ekonomiċi, soċjali u territorjali. Fid-dawl tal-bżonn li jingħata appoġġ lill-irkupru sostenibbli fl-Unjoni, jenħtieġ li l-Istati Membri b’riskji baxxi għas-sostenibbiltà jorjentaw il-baġits tagħhom favur li tinżamm politika fiskali li sservi ta’ sostenn fl-2022, u li jqisu l-impatt tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Jenħtieġ li l-Istati Membri b’livelli għoljin ta’ dejn isegwu politiki fiskali prudenti, filwaqt li jippreservaw l-investiment iffinanzjat nazzjonalment u jagħmlu użu minn sovvenzjonijiet fil-kuntest tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza biex jiffinanzjaw proġetti addizzjonali ta’ investiment u riformi strutturali ta’ kwalità għolja. Għall-perjodu lil hinn mill-2022, jenħtieġ li l-politiki fiskali jkomplu jqisu s-saħħa tal-irkupru, il-grad tal-inċertezza ekonomika u kunsiderazzjonijiet ta’ sostenibbiltà fiskali. L-iffukar mill-ġdid tal-politiki fiskali lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti f’terminu medju, inkluż bl-eliminazzjoni gradwali tal-miżuri ta’ sostenn, ser jikkontribwixxi biex tiġi ggarantita s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju.

(7)

Fil-komunikazzjoni tagħha tat-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni kienet tal-fehma wkoll li d-deċiżjoni dwar id-diżattivazzjoni jew li tkompli l-applikazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali, jenħtieġ li tittieħed bħala valutazzjoni ġenerali tal-istat tal-ekonomija, bil-livell tal-attività ekonomika fl-Unjoni jew fiż-Żona tal-Euro mqabbel mal-livelli ta’ qabel il-kriżi (tmiem l-2019) bħala kriterju kwantitattiv ewlieni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fit-2 ta’ Ġunju 2021 il-Kummissjoni qieset li l-kundizzjonijiet biex tkompli tapplika l-klawżola liberatorja ġenerali fl-2022 u biex tiddiżattivaha mill-2023 ġew issodisfati. Sitwazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiż ser ikomplu jiġu kkunsidrati wara d-diżattivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali.

(8)

Fit-30 ta’ April 2021, Malta ppreżentat il-Programm ta’ Stabbiltà tagħha għall-2021, f’konformità mal-Artikolu 4 tar-Regolament (KE) Nru 1466/97.

(9)

Fl-2020, fuq il-bażi ta’ data vvalidata mill-Eurostat, id-defiċit tal-gvern estiż ta’ Malta kien ta’ 10,1 % tal-prodott domestiku gross (PDG), filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż żdied għal 54,3 % tal-PDG. Id-deterjorazzjoni annwali fil-bilanċ tal-baġit primarju kienet tammonta għal 10,6 % tal-PDG, inklużi miżuri baġitarji diskrezzjonali ta’ 5,7 % tal-PDG b’sostenn għall-ekonomija u għat-tħaddim tal-istabbilizzaturi awtomatiċi. Malta pprovdiet ukoll appoġġ ta’ likwidità lil kumpaniji u unitajiet domestiċi (bħal garanziji u differimenti tat-taxxa, li ma għandhomx impatt baġitarju dirett u immedjat) stmat għal 3,9 % tal-PDG; L-użu attwali tal-garanziji pubbliċi fl-2020 hu stmat mill-Kummissjoni li hu 1 % tal-PDG.

(10)

Fit-2 ta’ Ġunju 2021, il-Kummissjoni ħarġet rapport skont l-Artikolu 126(3) tat-Trattat. Dak ir-rapport jiddiskuti s-sitwazzjoni baġitarja ta’ Malta, billi d-defiċit tal-gvern estiż tagħha fl-2020 qabeż it-3 % tal-valur referenzjarju tal-PDG skont it-Trattat. Mir-rapport ħareġ li l-kriterju tad-defiċit ma kienx issodisfat.

(11)

Ix-xenarju makroekonomiku li jirfed dawn il-proġettazzjonijiet baġitarji huwa kawt fl-2021 u favorevoli fl-2022. Il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 jipproġetta li l-PDG reali jiżdied bi 3,8 % fl-2021 u jaċċellera għal 6,8 % fl-2022. It-tkabbir ikun xprunat esklużivament mid-domanda domestika fl-2021, filwaqt li fl-2022 għandha għax tiġi kontribuzzjoni pożittiva wkoll mis-settur estern. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jassumi traġettorja ta’ tkabbir aħjar, bil-PDG ipprojettat li jikber b’4,6 % u b’6,1 % fl-2021 u l-2022, rispettivament. Perspettiva aktar ottimista għall-konsum privat u pubbliku fl-2021 u tkabbir tal-investiment aktar kajman fl-2022 jispjegaw il-parti l-kbira tal-profil differenti fit-tbassir tat-tkabbir tal-Kummissjoni.

(12)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tiegħu għall-2021, il-gvern qed jippjana deterjorament tad-defiċit tal-gvern estiż minn 10,1 % tal-PDG fl-2020 għal 12,0 % tal-PDG fl-2021, filwaqt li l-proporzjon tad-dejn huwa ppjanat li jiżdied għal 65,0 % tal-PDG fl-2021. Skont il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021, il-bidla fil-bilanċ baġitarju primarju fl-2021, meta mqabbel mal-livell ta’ qabel il-kriżi (2019) hija maħsuba li tkun 12,5 % tal-PDG, u tirrifletti l-miżuri baġitarji diskrezzjonali ta’ 5,6 % tal-PDG f’appoġġ għall-ekonomija u t-tħaddim tal-istabbilizzaturi awtomatiċi. Dawn il-proġettazzjonijiet huma fuq l-istess linji tat-tbassir tal-Kummissjoni tal-ħarifa tal-2021.

(13)

B’rispons għall-pandemija tal-COVID-19, u għar-reċessjoni ekonomika marbuta magħha, Malta adottat miżuri baġitarji biex isaħħaħ l-kapaċità tas-sistema tas-saħħa tagħha, trażżan il-pandemija tal-COVID-19, u tgħin lil dawk l-individwi u s-setturi li kienu partikolarment milquta. Din ir-reazzjoni qawwija ta’ politika taffiet it-tnaqqis fil-PDG, li, min-naħa tiegħu, naqqas iż-żieda fid-defiċit tal-gvern u d-dejn pubbliku. Il-miżuri fiskali jenħtieġ li jimmassimizzaw l-appoġġ għall-irkupru mingħajr ma jantiċipaw traġettorji fiskali futuri. Għalhekk, il-miżuri jenħtieġ li jevitaw li joħolqu piż permanenti fuq il-finanzi pubbliċi. Meta l-Istati Membri jintroduċu miżuri permanenti, huma għandhom jiffinanzjawhom kif xieraq biex jiżguraw newtralità baġitarja fuq terminu medju. Il-miżuri li ħadet Malta fl-2020 u fl-2021 kienu konformi mar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020. Il-miżuri baġitarji diskrezzjonarji adottati mill-gvern fl-2020 u l-2021 huma fil-biċċa l-kbira ta’ natura temporanja jew ibbilanċjati minn miżuri ta’ tpaċija.

(14)

Il-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021 jassumi investiment u riformi ffinanzjati minn għotjiet skont il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza li jammontaw għal 0,3 % tal-PDG fl-2021, 0,8 % fl-2022, 0,6 % fl-2023, 0,3 % fl-2024 u 0,1 % fl-2025. It-tbassir tar-rebbiegħa tal-2021 tal-Kummissjoni ma jinkludix għal kollox dawn l-għotjiet fil-proġettazzjonijiet baġitarji tiegħu minħabba n-nuqqas ta’ informazzjoni dettaljata biżżejjed dwar il-pjan ta’ rkupru u reżiljenza nazzjonali fil-mument tad-data tal-għeluq. Minflok, it-tbassir tar-rebbiegħa tal-2021 tal-Kummissjoni jassumi integrazzjoni ssimplifikata u lineari tan-nefqa ffinanzjata mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza.

(15)

L-indikaturi stabbiliti tal-aġġustament fiskali stabbiliti fir-Regolament (KE) Nru 1466/97 jenħtieġ li jiġu kkunsidrati fil-kuntest taċ-ċirkostanzi attwali. L-ewwel nett, hemm inċertezza sinifikanti dwar l-istimi tal-marġni tal-potenzjal tal-produzzjoni. It-tieni, hemm il-ħtieġa li l-politika fiskali tkun lesta biex tadatta b’mod rapidu għall-evoluzzjoni tal-pandemija tal-COVID-19, b’bidla minn għajnuna ta’ emerġenza għal miżuri aktar immirati ladarba r-riskji tas-saħħa jonqsu. It-tielet, il-kuntest attwali huwa kkaratterizzat minn rispons ta’ politika sinifikanti biex jappoġġa l-attività ekonomika. Fil-preżenza ta’ trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza), l-indikaturi stabbiliti ma jkoprux l-ispinta kollha li jipprovdu l-politiki fiskali lill-ekonomija. F’dan l-isfond, il-bilanċ strutturali ma jidhirx adegwat fiċ-ċirkostanzi attwali. Il-parametru referenzjarju tan-nefqa wkoll jeħtieġ li jiġi adattat (5) u kkomplementat b’informazzjoni addizzjonali sabiex titkejjel bis-sħiħ l-orjentazzjoni tal-politika fiskali.

(16)

Bħal fl-approċċ meħud fil-valutazzjoni tal-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021, il-miżuri temporanji ta’ emerġenza ġew esklużi mill-aggregat tan-nefqa. Dawn il-miżuri temporanji ta’ emerġenza marbuta mal-kriżi jappoġġaw is-sistemi tas-saħħa u jikkumpensaw lill-ħaddiema u lill-kumpaniji għat-telf fid-dħul minħabba l-miżuri ta’ lockdowns u l-interruzzjonijiet fil-katina tal-provvista; it-treġġigħ lura tagħhom mill-awtoritajiet pubbliċi jiddependi mir-ritorn għan-normalità tas-sitwazzjoni ekonomika u tas-saħħa pubblika. Biex tiġi vvalutata l-pożizzjoni fiskali ġenerali fl-istadju attwali, it-trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza) għandhom jiġu inklużi fl-aggregat tan-nefqa rilevanti. Il-pożizzjoni fiskali ġenerali b’hekk titkejjel mill-bidla fin-nefqa primarja (netta minn miżuri diskrezzjonarji ta’ dħul u bl-esklużjoni ta’ miżuri temporanji ta’ emerġenza relatati mal-kriżi) inkluża n-nefqa ffinanzjata minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u fondi oħra tal-Unjoni. Lil hinn mill-pożizzjoni fiskali ġenerali, l-analiżi għandha l-għan ukoll li tivvaluta jekk il-politika fiskali nazzjonali hijiex prudenti u jekk il-kompożizzjoni tagħha twassalx għal irkupru sostenibbli konsistenti mat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali. Għal din ir-raġuni, tingħata attenzjoni partikolari lill-evoluzzjoni tal-infiq primarju kurrenti u l-investiment iffinanzjat nazzjonalment.

(17)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tagħha għall-2021, id-defiċit tal-gvern estiż ta’ Malta huwa ppjanat li jonqos għal 5,6 % tal-PDG fl-2022, prinċipalment minħabba li jkunu waqfu l-miżuri temporanji ta’ appoġġ adottati fl-2020 u fl-2021. Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jiżdied għal 65,8 % tal-PDG. Dawn il-proġettazzjonijiet huma fuq l-istess linji tat-tbassir tal-Kummissjoni tal-ħarifa tal-2021. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa tal-Kummissjoni għall-2021, u fuq il-bażi tal-metodoloġija speċifika li tirrifletti l-isfidi msemmija hawn fuq, il-pożizzjoni fiskali ġenerali msemmija hawn fuq — inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata fl-2022 minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza — hija stmata għal 2,1 % tal-PDG (6). Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pproġettata li tonqos b’0,1 punt perċentwali tal-PDG. L-investiment iffinanzjat nazzjonalment huwa pproġettat li jipprovdi kontribuzzjoni restrittiva ta’ 0,2 punt perċentwali tal-PDG (7). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonarji) hija pproġettata li tipprovdi kontribuzzjoni restrittiva ta’ 0,8 punt perċentwali tal-PDG.

(18)

Il-kwalità tal-miżuri baġitarji tal-Istati Membri tidher partikolarment importanti. Ir-riformi strutturali fiskali mmirati lejn it-titjib tal-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali jistgħu jappoġġaw it-tkabbir potenzjali, joħolqu spazju fiskali tant meħtieġ u jgħinu biex tiġi żgurata s-sostenibbiltà fiskali fit-tul, inkluż fid-dawl tat-tibdil fil-klima u l-isfidi tas-saħħa. Mil-lat tad-dħul, il-kriżi tal-COVID-19 saħħet l-importanza tar-riformi għal sistemi ta’ dħul pubbliku aktar effiċjenti u ġusti. Min-naħa tan-nefqa, sar saħansitra aktar kruċjali li jiżdiedu l-livell u l-kwalità ta’ investimenti sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod konsistenti mal-objettivi tat-tisħiħ tal-potenzjal tat-tkabbir, ir-reżiljenza ekonomika u soċjali u t-tranżizzjoni doppja ekoloġika u diġitali. Il-pjanijiet għall-irkupru u r-reżiljenza ser jippermettu li tittejjeb l-għamla tal-baġits nazzjonali.

(19)

Skont il-pjanijiet baġitarji ta’ terminu medju tal-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021, huwa ppjanat li d-defiċit tal-gvern estiż jonqos minn 3,9 % fl-2023, għal 2,9 % tal-PDG fl-2024. Id-defiċit tal-gvern estiż huwa pproġettat li ma jibqax jaqbeż aktar il-valur referenzjarju tat-Trattat ta’ 3 % tal-PDG fl-2024. Fuq il-bażi tal-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021, il-pożizzjoni fiskali ġenerali — inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza — hija stmata ta’ 1,3 % tal-PDG fl-2023 u l-2024 bħala medja. Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pproġettata li tonqos b’0,2 punt perċentwali tal-PDG. L-investiment iffinanzjat nazzjonalment huwa pproġettat li jipprovdi kontribuzzjoni restrittiva ta’ 0,2 punt perċentwali tal-PDG (8). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonarji) hija pproġettata li tipprovdi kontribuzzjoni restrittiva ta’ 0,4 punt perċentwali tal-PDG. L-istima attwali tat-tkabbir potenzjali nominali medju fuq għaxar snin hija ta’ 5½ % (9). Madankollu, din l-istima ma tinkludix l-impatt tar-riformi li huma parti mill-pjan ta’ rkupru u reżiljenza u b’hekk jistgħu jagħtu spinta lit-tkabbir potenzjali ta’ Malta.

(20)

Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos minn 66 % tal-PDG fl-2023 għal 65,6 % tal-PDG fl-2024. Malta titqies li qed tiffaċċja riskji medji għas-sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju, skont l-aħħar analiżi tas-sostenibbiltà tad-dejn.

(21)

Fid-dawl tal-livell ta’ inċertezza li bħalissa għadu eċċezzjonalment għoli, il-gwida tal-politika fiskali għandha tibqa’ fil-biċċa l-kbira kwalitattiva. Gwida kwantifikata aktar preċiża għas-snin ta’ wara għandha tiġi pprovduta fl-2022, jekk il-grad ta’ inċertezza jkun naqas b’mod suffiċjenti sa dak iż-żmien.

(22)

Il-Kunsill ivvaluta l-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021 u s-segwitu minn Malta għar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020,

(1)

Fl-20 ta’ Marzu 2020, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni dwar l-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir. Il-klawżola liberatorja ġenerali, kif stipulata fl-Artikoli 5(1), 6(3), 9(1) u 10(3) tar-Regolament (KE) Nru 1466/97 u l-Artikoli 3(5) u 5(2) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1467/97 (2), tiffaċilita l-koordinament tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. F’dik il-komunikazzjoni, il-Kummissjoni osservat li, minħabba r-reċessjoni ekonomika severa li kienet mistennija minħabba l-pandemija tal-COVID-19, kienu ssodisfati l-kundizzjonijiet għall-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali. Fit-23 ta’ Marzu 2020, il-ministri għall-finanzi tal-Istati Membri qablu mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni. Il-klawżola liberatorja ġenerali tat lill-Istati Membri flessibbiltà baġitarja biex jittrattaw il-kriżi tal-COVID-19. Il-klawżola ffaċilitat il-koordinazzjoni tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. L-attivazzjoni tagħha tippermetti diverġenza temporanja mill-perkors ta’ aġġustament lejn l-objettiv baġitarju fuq terminu medju ta’ kull Stat Membru, dment li dan ma jkunx jipperikola s-sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju. Fis-17 ta’ Settembru 2020, fil-komunikazzjoni tagħha dwar l-Istrateġija Annwali għat-Tkabbir Sostenibbli għall-2021, il-Kummissjoni ħabbret li l-klawżola liberatorja ġenerali ser tibqa’ attiva fl-2021.

(2)

Fl-20 ta’ Lulju 2020, il-Kunsill adotta Rakkomandazzjoni (3) (“‘ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020”’). Huwa rrakkomanda lin-Netherlands biex jieħdu l-miżuri kollha meħtieġa, f’konformità mal-klawżola liberatorja ġenerali, biex b’hekk jindirizzaw il-pandemija tal-COVID-19 b’mod effettiv, isostnu l-ekonomija u jappoġġaw l-irkupru li jirriżulta. Lin-Netherlands irrakkomandalhom ukoll biex, meta l-kundizzjonijiet ekonomiċi jippermettu, isegwu politiki fiskali li jkollhom l-għan li jiksbu pożizzjonijiet fiskali prudenti fit-terminu medju u li jiggarantixxu s-sostenibbiltà tad-dejn, filwaqt li jsaħħu l-investiment.

(3)

Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-2021 dwar il-politika ekonomika tal-euro tindika li jenħtieġ li l-politiki fiskali jibqgħu ta’ appoġġ fl-Istati Membri kollha taż-żona tal-euro matul l-2021 u li l-miżuri ta’ politika jitfasslu skont iċ-ċirkostanzi speċifiċi għall-pajjiż u jkunu f’waqthom, temporanji u mmirati. Meta l-kundizzjonijiet epidemjoloġiċi u ekonomiċi jippermettu, il-miżuri ta’ emerġenza għandhom jitneħħew gradwalment, filwaqt li jiġi miġġieled l-impatt tal-kriżi fuq is-soċjetà u fuq is-suq tax-xogħol. Jenħtieġ li l-Istati Membri jsegwu politiki fiskali li jkunu mmirati lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti fuq terminu medju u li jiżguraw is-sostenibbiltà fejn jidħol id-dejn, filwaqt li jsaħħu l-investiment. L-Istati Membri jenħtieġ li jsegwu riformi li jsaħħu l-kopertura, l-adegwatezza u s-sostenibbiltà tas-sistemi tas-saħħa u tal-protezzjoni soċjali għal kulħadd.

(4)

Fit-18 ta’ Novembru 2020, il-Kummissjoni adottat l-opinjonijiet tagħha dwar l-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021 tal-Istati Membri taż-żona tal-euro, li kienu bbażati fuq valutazzjoni kwalitattiva tal-miżuri fiskali. Il-Kummissjoni kienet tal-fehma li l-abbozz tal-pjan baġitarju tan-Netherlands kien ġeneralment konformi mar-rakkomandazzjonijiet tal-politika fiskali stabbiliti fir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020 u li l-biċċa l-kbira tal-miżuri inklużi fl-abbozz tal-pjan baġitarju kienu jappoġġaw l-attività ekonomika fl-isfond ta’ inċertezza konsiderevoli. Madankollu, xi miżuri ma dehrux li kienu temporanji jew akkumpanjati minn miżuri ta’ kumpens.

(5)

In-NextGenerationEU, inkluż il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, ser tiggarantixxi rkupru sostenibbli, inklużiv u ġust. Ir-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4), li stabbilixxa l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, daħal fis-seħħ fid-19 ta’ Frar 2021. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza ser tipprovdi appoġġ finanzjarju għall-implimentazzjoni ta’ riformi u investiment, li jirrizulta f’impuls fiskali ffinanzjat mill-Unjoni. Din ser tikkontribwixxi għall-irkupru ekonomiku u għall-implimentazzjoni ta’ riformi u investiment sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod partikolari għall-promozzjoni ta’ tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali, u ser issaħħaħ ir-reżiljenza u t-tkabbir potenzjali tal-ekonomiji tal-Istati Membri. Hija ser tgħin ukoll biex il-finanzi pubbliċi jirritornaw għal pożizzjonijiet aktar favorevoli fit-terminu qrib u ser tikkontribwixxi biex tissaħħaħ is-sostenibbiltà tal-finanzi pubbliċi u għat-tkabbir u l-ħolqien tal-impjiegi fit-terminu medju u twil.

(6)

Fit-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni adottat Komunikazzjoni li tipprovdi aktar orjentazzjonijiet ta’ politika biex tiffaċilita l-koordinazzjoni tal-politiki fiskali u t-tħejjija tal-Programmi ta’ Stabbiltà u Konverġenza tal-Istati Membri. Jenħtieġ li l-pożizzjoni fiskali ġenerali, b’kunsiderazzjoni għall-baġits nazzjonali u għall-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, tibqa’ waħda ta’ sostenn matul l-2021 u l-2022. Fl-istess ħin, billi hu mistenni li fit-tieni nofs tal-2021 l-attività ekonomika tiġi gradwalment għan-normal, jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jsiru aktar differenzjati fl-2022. Jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jqisu l-istat tal-irkupru, is-sostenibbiltà fiskali u l-bżonn li jitnaqqsu d-diverġenzi ekonomiċi, soċjali u territorjali. Fid-dawl tal-bżonn li jingħata appoġġ lill-irkupru sostenibbli fl-Unjoni, jenħtieġ li l-Istati Membri b’riskji baxxi għas-sostenibbiltà jorjentaw il-baġits tagħhom favur li tinżamm politika fiskali li sservi ta’ sostenn fl-2022, b’kont meħud tal-impatt tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Jenħtieġ li l-Istati Membri b’livelli għoljin ta’ dejn isegwu politiki fiskali prudenti, filwaqt li jippreservaw l-investiment iffinanzjat fuq livell nazzjonali u jagħmlu użu minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza biex jiffinanzjaw proġetti addizzjonali ta’ investiment u riformi strutturali ta’ kwalità għolja. Għall-perijodu lil hinn mill-2022, jenħtieġ li l-politiki fiskali jkomplu jqisu s-saħħa tal-irkupru, il-grad tal-inċertezza ekonomika u kunsiderazzjonijiet ta’ sostenibbiltà fiskali. L-iffukar mill-ġdid tal-politiki fiskali lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti f’terminu medju, inkluż bl-eliminazzjoni gradwali tal-miżuri ta’ sostenn meta jkun il-waqt, ser jikkontribwixxi biex tiġi żgurata s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju.

(7)

Fil-komunikazzjoni tagħha tat-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni kienet ukoll tal-fehma li d-deċiżjoni dwar id-diżattivazzjoni jew l-applikazzjoni kontinwata tal-klawżola liberatorja ġenerali jenħtieġ li tittieħed bħala valutazzjoni ġenerali tal-istat tal-ekonomija, bil-livell tal-attività ekonomika fl-Unjoni jew fiż-żona tal-euro mqabbel mal-livelli ta’ qabel il-kriżi (tmiem l-2019) bħala kriterju kwantitattiv ewlieni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fit-2 ta’ Ġunju 2021 il-Kummissjoni qieset li l-kundizzjonijiet biex tkompli tapplika l-klawżola liberatorja ġenerali fl-2022 u biex tiddiżattivaha mill-2023 ġew issodisfati. Is-sitwazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiżi individwali ser ikomplu jiġu kkunsidrati wara d-diżattivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali.

(8)

Fit-30 ta’ April 2021, in-Netherlands ippreżentaw il-Programm ta’ Stabbiltà tagħhom tal-2021, f’konformità mal-Artikolu 4 tar-Regolament (KE) Nru 1466/97.

(9)

Fl-2020, fuq il-bażi ta’ data vvalidata mill-Eurostat, id-defiċit tal-gvern estiż tan-Netherlands kien ta’ 4,3 % tal-prodott domestiku gross (PDG), filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż żdied għal 54,5 % tal-PDG. Il-bidla annwali fil-bilanċ tal-baġit primarju ammontat għal 6,0 % tal-PDG, inkluż miżuri baġitarji diskrezzjonarji ta’ 3,0 % b’appoġġ għall-ekonomija u l-operat ta’ stabbilizzaturi awtomatiċi. In-Netherlands ipprovdew ukoll appoġġ ta’ likwidità lill-kumpaniji u lill-unitajiet domestiċi (bħal garanziji u differimenti tat-taxxa, li ma għandhomx impatt baġitarju dirett u immedjat) stmat għal 5,3 % tal-PDG; l-użu li fil-fatt sar mill-garanziji pubbliċi fl-2020 huwa stmat mill-Kummissjoni li huwa ekwivalenti għal 2 % tal-PDG.

(10)

Fit-2 ta’ Ġunju 2021, il-Kummissjoni ħarġet rapport taħt l-Artikolu 126(3) tat-Trattat. Dak ir-rapport jiddiskuti l-qagħda baġitarja tan-Netherlands, billi fl-2020 id-defiċit tal-gvern estiż tagħhom qabeż il-valur referenzjarju ta’ 3 % tal-PDG stabbilit fit-Trattat. Mir-rapport ħareġ li l-kriterju tad-defiċit ma kienx issodisfat.

(11)

Ix-xenarju makroekonomiku li jirfed il-projezzjonijiet baġitarji huwa realistiku fl-2021 u l-2022 u f’konformità mat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni juri tkabbir aktar b’saħħtu fil-konsum privat kemm fl-2021 kif ukoll fl-2022 (0,5 punti perċentwali aktar b’saħħithom fl-2021 u 0,4 punti perċentwali aktar b’saħħithom fl-2022) u tkabbir aktar b’saħħtu fil-formazzjoni grossa tal-kapital fiss fl-2022 (0,3 punti perċentwali aktar b’saħħithom). Dan huwa kkumpensat minn tkabbir aktar b’saħħtu fl-importazzjoni fit-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, li jwassal għal importazzjoni netta pożittiva, filwaqt li l-Programm ta’ Stabbiltà jipprojetta importazzjoni netta negattiva.

(12)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tiegħu tal-2021 il-gvern jippjana żieda fid-defiċit tal-gvern estiż minn 4,3 % tal-PDG fl-2020 għal 5,9 % tal-PDG fl-2021, filwaqt li l-proporzjon tad-dejn huwa ppjanat li jiżdied għal 58,6 % tal-PDG fl-2021. Skont il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021, il-bidla fil-bilanċ baġitarju primarju fl-2021 meta mqabbel mal-livell ta’ qabel il-kriżi (2019) mistenni jammonta għal 8,2 % tal-PDG u jirrifletti l-miżuri baġitarji diskrezzjonali ta’ 1,9 % tal-PDG b’appoġġ għall-ekonomija u l-operat ta’ stabbilizzaturi awtomatiċi. Fit-tbassir tagħha tar-rebbiegħa 2021, il-Kummissjoni tbassar żieda tad-defiċit tal-gvern estiż għal 5,0 % tal-PDG fl-2021, filwaqt li l-proporzjon tad-dejn huwa ppjanat li jiżdied għal 57,9 % tal-PDG fl-2021. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni huwa bbażat fuq data tal-eżitu li turi dħul aktar robust fl-2020, li huwa mistenni li jibqa’ simili fl-2021. L-istima ta’ defiċit iżgħar twassal għal livelli iżgħar ta’ dejn.

(13)

B’rispons għall-pandemija tal-COVID-19 u għar-reċessjoni ekonomika relatata magħha, in-Netherlands adottaw miżuri baġitarji biex isaħħu l-kapaċità tas-sistema tas-saħħa tagħha, irażżnu l-pandemija tal-COVID-19 u jgħinu lil dawk l-individwi u s-setturi li kienu partikolarment milquta. Din ir-reazzjoni qawwija ta’ politika taffiet it-tnaqqis fil-PDG, li, min-naħa tiegħu, naqqas iż-żieda fid-defiċit tal-gvern u d-dejn pubbliku. Il-miżuri fiskali jenħtieġ li jimmassimizzaw l-appoġġ għall-irkupru mingħajr ma jantiċipaw trajettorji fiskali futuri. Għalhekk, jenħtieġ li l-miżuri jevitaw li joħolqu piż permanenti fuq il-finanzi pubbliċi. Meta l-Istati Membri jintroduċu miżuri permanenti, jenħtieġ li jiffinanzjawhom kif xieraq biex jiżguraw newtralità baġitarja fuq terminu medju. Il-miżuri li ħadu n-Netherlands fl-2020 u fl-2021 kienu konformi mar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020. Uħud mill-miżuri diskrezzjonali adottati mill-gvern matul il-perjodu mill-2020 sal-2021 ma jidhrux li huma temporanji jew ibbilanċjati minn miżuri ta’ tpaċija. Lil hinn mill-orizzont tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fl-2023, l-impatt kumulattiv li jibqa’ minn dawk il-miżuri mhux temporanji huwa stmat b’mod preliminari għal madwar 1 % tal-PDG, kollha kemm huma trasferimenti kapitali, l-aktar mill-Fond ta’ Investiment għat-Tkabbir Nazzjonali.

(14)

Il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 għadu ma jinkludix irċevuti ta’ għotjiet permezz tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni assuma integrazzjoni ssimplifikata u lineari tan-nefqa ffinanzjata mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, fin-nuqqas ta’ informazzjoni dettaljata biżżejjed dwar il-pjan nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza.

(15)

L-indikaturi stabbiliti tal-aġġustament fiskali stabbiliti fir-Regolament (KE) Nru 1466/97 jenħtieġ li jiġu kkunsidrati fil-kuntest taċ-ċirkostanzi attwali. L-ewwel nett, hemm inċertezza sinifikanti dwar l-istimi tad-distakk fl-output. It-tieni, hemm il-ħtieġa li l-politika fiskali tkun lesta biex tadatta b’mod rapidu għall-evoluzzjoni tal-pandemija tal-COVID-19, b’bidla minn għajnuna ta’ emerġenza għal miżuri aktar immirati ladarba r-riskji tas-saħħa jonqsu. It-tielet, il-kuntest attwali huwa kkaratterizzat minn rispons ta’ politika sinifikanti biex jappoġġa l-attività ekonomika. Fil-preżenza ta’ trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza), l-indikaturi stabbiliti ma jirriflettux l-impuls sħiħ li l-politiki fiskali jipprovdu lill-ekonomija. F’dan l-isfond, il-bilanċ strutturali ma jidhirx adegwat fiċ-ċirkostanzi attwali. Il-parametru referenzjarju tan-nefqa wkoll jeħtieġ li jiġi adattat (5) u kkomplementat b’informazzjoni addizzjonali sabiex titkejjel bis-sħiħ l-orjentazzjoni tal-politika fiskali.

(16)

B’mod simili għall-approċċ segwit fil-valutazzjoni tal-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021, il-miżuri temporanji ta’ emerġenza ġew esklużi mill-aggregat tan-nefqa. Dawn il-miżuri ta’ emerġenza temporanji relatati mal-kriżi jsostnu s-sistemi sanitarji u jikkumpensaw lill-ħaddiema u lid-ditti għat-telf ta’ introjtu minħabba l-lockdowns u l-interruzzjonijiet fil-katina tal-provvista; it-treġġigħ lura tagħhom mill-awtoritajiet pubbliċi jiddependi mir-ritorn għan-normalità tas-sitwazzjoni ekonomika u tas-saħħa pubblika. Biex tiġi vvalutata l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda fl-istadju attwali, it-trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza) għandhom jiġu inklużi fl-aggregat tan-nefqa rilevanti. Il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda għalhekk titkejjel mill-bidla fin-nefqa primarja (netta minn miżuri diskrezzjonarji ta’ dħul u bl-esklużjoni ta’ miżuri temporanji ta’ emerġenza relatati mal-kriżi) inkluża n-nefqa ffinanzjata minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u fondi oħra tal-Unjoni. Lil hinn mill-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda, l-analiżi għandha l-għan ukoll li tivvaluta jekk il-politika fiskali nazzjonali hijiex prudenti u jekk il-kompożizzjoni tagħha twassalx għal irkupru sostenibbli konsistenti mat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali. Għal dik ir-raġuni, qed tingħata attenzjoni partikolari lill-evoluzzjoni tan-nefqa kurrenti primarja u l-investiment iffinanzjati fuq livell nazzjonali.

(17)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tagħhom tal-2021, id-defiċit tal-gvern estiż tan-Netherlands huwa ppjanat li jonqos għal 1,8 % tal-PDG fl-2022, prinċipalment minħabba l-irkupru ekonomiku u diżkontinwazzjoni tal-miżuri temporanji ta’ appoġġ adottati fl-2020 u fl-2021. Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos għal 56,9 % tal-PDG fl-2022. Dawn il-projezzjonijiet huma konformi mat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, u fuq il-bażi tal-metodoloġija speċifika li tirrifletti l-isfidi msemmija hawn fuq, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda — inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata fl-2022 minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll mill-baġit tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza — hija stmata għal -0,4 % tal-PDG (6). Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tiżdied b’0,1 punti perċentwali tal-PDG. L-investiment iffinanzjat fuq livell nazzjonali huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni restrittiva ta’ 0,2 ta’ punt perċentwali tal-PDG (7). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonarji) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni espansjonarja ta’ 0,2 punti perċentwali tal-PDG.

(18)

Il-kwalità tal-miżuri baġitarji tal-Istati Membri tidher partikolarment importanti. Ir-riformi strutturali fiskali mmirati lejn it-titjib tal-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali jistgħu jappoġġaw it-tkabbir potenzjali, joħolqu spazju fiskali tant meħtieġ u jgħinu biex tiġi żgurata s-sostenibbiltà fiskali fit-tul, inkluż fid-dawl tat-tibdil fil-klima u l-isfidi tas-saħħa. Mil-lat tad-dħul, il-kriżi tal-COVID-19 saħħet l-importanza tar-riformi għal sistemi ta’ dħul pubbliku aktar effiċjenti u ġusti. Min-naħa tan-nefqa, sar saħansitra aktar kruċjali li jiżdiedu l-livell u l-kwalità ta’ investimenti sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod konsistenti mal-objettivi tat-tisħiħ tal-potenzjal tat-tkabbir, ir-reżiljenza ekonomika u soċjali u t-tranżizzjoni doppja ekoloġika u diġitali. Il-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza ser jippermettu li tittejjeb il-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali.

(19)

Skont il-pjanijiet baġitarji ta’ terminu medju tal-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021, huwa ppjanat li d-defiċit tal-gvern estiż jonqos minn 1,4 % fl-2023 għal 1,1 % tal-PDG fl-2024. Id-defiċit tal-gvern estiż huwa ppjanat li jerġa’ lura għal taħt it-3 % tal-PDG fl-2022. Il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 ma jinkludix l-informazzjoni meħtieġa għall-istima tal-pożizzjoni fiskali ġenerali fl-2023 u l-2024. L-istima attwali tat-tkabbir potenzjali nominali medju fuq 10 snin hija ta’ 3 % (8). Madankollu, din l-istima ma tinkludix l-impatt tar-riformi li huma parti mill-pjan ta’ rkupru u reżiljenza u li jistgħu għalhekk jagħtu spinta lit-tkabbir potenzjali tan-Netherlands.

(20)

Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos minn 56,0 % tal-PDG fl-2023 għal 55,3 % tal-PDG fl-2024. In-Netherlands huma meqjusa li jiffaċċjaw riskji ta’ sostenibbiltà fiskali baxxi fuq terminu medju, skont l-aħħar analiżi tas-sostenibbiltà tad-dejn.

(21)

Fid-dawl tal-livell ta’ inċertezza li bħalissa għadu eċċezzjonalment għoli, il-gwida tal-politika fiskali għandha tibqa’ fil-biċċa l-kbira kwalitattiva. Gwida kwantifikata aktar preċiża għas-snin ta’ wara għandha tiġi pprovduta fl-2022, jekk il-grad ta’ inċertezza jkun naqas b’mod suffiċjenti sa dak iż-żmien.

(22)

Il-Kunsill ivvaluta l-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 u s-segwitu min-Netherlands għar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020,

(1)

Fl-20 ta’ Marzu 2020, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni dwar l-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir. Il-klawżola liberatorja ġenerali, kif stabbilita fl-Artikoli 5(1), 6(3), 9(1) u 10(3) tar-Regolament (KE) Nru 1466/97 u l-Artikoli 3(5) u 5(2) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1467/97 (2), tiffaċilita l-koordinament tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. F’dik il-komunikazzjoni, il-Kummissjoni osservat li, minħabba r-reċessjoni ekonomika severa li kienet mistennija minħabba l-pandemija tal-COVID-19, kienu ssodisfati l-kundizzjonijiet għall-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali. Fit-23 ta’ Marzu 2020, il-Ministri tal-Finanzi tal-Istati Membri qablu mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni. Il-klawżola liberatorja ġenerali tat lill-Istati Membri flessibbiltà baġitarja biex jittrattaw il-kriżi tal-COVID-19. Il-klawżola liberatorja ġenerali ffaċilitat il-koordinazzjoni tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. L-attivazzjoni tagħha tippermetti diverġenza temporanja mill-perkors ta’ aġġustament lejn l-objettiv baġitarju fuq terminu medju ta’ kull Stat Membru, dment li dan ma jkunx jipperikola s-sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju. Fis-17 ta’ Settembru 2020, fil-komunikazzjoni tagħha dwar l-Istrateġija Annwali għat-Tkabbir Sostenibbli għall-2021, il-Kummissjoni ħabbret li l-klawżola liberatorja ġenerali se tibqa’ attiva fl-2021.

(2)

Fl-20 ta’ Lulju 2020, il-Kunsill adotta Rakkomandazzjoni (3) (“ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020”). Huwa rrakkomanda lill-Awstrija biex tieħu l-miżuri kollha meħtieġa, f’konformità mal-klawżola liberatorja ġenerali, biex b’hekk tindirizza l-pandemija tal-COVID-19 b’mod effettiv, issostni l-ekonomija u tappoġġa l-irkupru li jirriżulta. Lill-Awstrija rrakkomandalha wkoll biex, meta l-kundizzjonijiet ekonomiċi jippermettu, issegwi politiki fiskali li jkollhom l-għan li jiksbu pożizzjonijiet fiskali prudenti fit-terminu medju u li jiggarantixxi s-sostenibbiltà tad-dejn, filwaqt li jsaħħu l-investiment.

(3)

Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-2021 dwar il-politika ekonomika taż-Żona tal-Euro tindika li jenħtieġ li l-politiki fiskali jibqgħu ta’ appoġġ fl-Istati Membri kollha taż-Żona tal-Euro matul l-2021 u li l-miżuri ta’ politika jitfasslu skont iċ-ċirkostanzi speċifiċi għall-pajjiż u jkunu f’waqthom, temporanji u mmirati. Meta l-kundizzjonijiet epidemjoloġiċi u ekonomiċi jippermettu, il-miżuri ta’ emerġenza għandhom jitneħħew gradwalment, filwaqt li jiġi miġġieled l-impatt tal-kriżi fuq is-soċjetà u fuq is-suq tax-xogħol. Jenħtieġ li l-Istati Membri jsegwu politiki fiskali li jkunu mmirati lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti fuq terminu medju u li jiżguraw is-sostenibbiltà fejn jidħol id-dejn, filwaqt li jsaħħu l-investiment. L-Istati Membri jenħtieġ li jsegwu riformi li jsaħħu l-kopertura, l-adegwatezza u s-sostenibbiltà tas-sistemi tas-saħħa u tal-protezzjoni soċjali għal kulħadd.

(4)

Fit-18 ta’ Novembru 2020, il-Kummissjoni adottat l-opinjonijiet tagħha dwar l-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021 tal-Istati Membri taż-Żona tal-Euro, li kienu bbażati fuq valutazzjoni kwalitattiva tal-miżuri fiskali. Il-Kummissjoni kienet tal-fehma li l-abbozz ta’ pjan baġitarju tal-Awstrija kien ġeneralment konformi mar-rakkomandazzjonijiet tal-politika fiskali stabbiliti fir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020 u li l-biċċa l-kbira tal-miżuri inklużi fl-abbozz tal-pjan baġitarju kienu jappoġġaw l-attività ekonomika fl-isfond ta’ inċertezza konsiderevoli.

(5)

In-NextGenerationEU, inkluża l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, se tiggarantixxi rkupru sostenibbli, inklużiv u ġust. Ir-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4), li stabbilixxa l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, daħal fis-seħħ fid-19 ta’ Frar 2021. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza se tipprovdi appoġġ finanzjarji għall-implimentazzjoni ta’ riformi u investiment, li jirriżulta f’impuls finanzjarju ffinanzjat mill-Unjoni. Din se tikkontribwixxi għall-irkupru ekonomiku u għall-implimentazzjoni ta’ riformi u investiment sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod partikolari għall-promozzjoni ta’ tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali, u se ssaħħaħ ir-reżiljenza u t-tkabbir potenzjali tal-ekonomiji tal-Istati Membri. Hija se tgħin ukoll lill-finanzi pubbliċi biex jerġgħu lura għal pożizzjonijiet aktar favorevoli fil-futur qrib u se tikkontribwixxi għat-tisħiħ tal-finanzi pubbliċi sostenibbli, u għat-tkabbir u l-ħolqien tal-impjiegi fuq terminu medju u twil.

(6)

Fit-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni adottat Komunikazzjoni li tipprovdi aktar orjentazzjonijiet ta’ politika biex tiffaċilita l-koordinazzjoni tal-politiki fiskali u t-tħejjija tal-Programmi ta’ Stabbiltà u Konverġenza tal-Istati Membri. Jenħtieġ li l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda, b’kont meħud tal-baġits nazzjonali u l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, tibqa’ sservi ta’ sostenn fl-2021 u fl-2022. Fl-istess ħin, billi hu mistenni li fit-tieni nofs tal-2021 l-attività ekonomika tiġi gradwalment għan-normal, jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jsiru aktar differenzjati fl-2022. Jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jqisu l-istat tal-irkupru, is-sostenibbiltà fiskali u l-bżonn li jitnaqqsu d-diverġenzi ekonomiċi, soċjali u territorjali. Fid-dawl tal-bżonn li jingħata appoġġ lill-irkupru sostenibbli fl-Unjoni, jenħtieġ li l-Istati Membri b’riskji baxxi għas-sostenibbiltà jorjentaw il-baġits tagħhom favur li tinżamm politika fiskali li sservi ta’ sostenn fl-2022, b’kont meħud tal-impatt tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Jenħtieġ li l-Istati Membri b’livelli għoljin ta’ dejn isegwu politiki fiskali prudenti, filwaqt li jippreservaw l-investiment iffinanzjat nazzjonalment u jagħmlu użu minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza biex jiffinanzjaw proġetti addizzjonali ta’ investiment ta’ kwalità għolja u riformi strutturali. Għall-perjodu lil hinn mill-2022, jenħtieġ li l-politiki fiskali jkomplu jqisu s-saħħa tal-irkupru, il-grad tal-inċertezza ekonomika u kunsiderazzjonijiet ta’ sostenibbiltà fiskali. L-iffukar mill-ġdid tal-politiki fiskali lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti f’terminu medju, inkluż bl-eliminazzjoni gradwali tal-miżuri ta’ sostenn meta jkun il-waqt, se jikkontribwixxi biex tiġi ggarantita s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju.

(7)

Fil-komunikazzjoni tagħha tat-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni uriet ukoll il-fehma li d-deċiżjoni dwar id-diżattivazzjoni jew l-applikazzjoni kontinwata tal-klawżola liberatorja ġenerali jenħtieġ li tittieħed bħala valutazzjoni ġenerali tal-istat tal-ekonomija, bil-livell tal-attività ekonomika fl-Unjoni jew fiż-Żona tal-Euro mqabbel mal-livelli ta’ qabel il-kriżi (mat-tmiem tal-2019) bħala kriterju kwantitattiv ewlieni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fit-2 ta’ Ġunju 2021 il-Kummissjoni qieset li l-kundizzjonijiet biex tkompli tapplika l-klawżola liberatorja ġenerali fl-2022 u biex tiddiżattivaha mill-2023 ġew issodisfati. Is-sitwazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiżi individwali se jkomplu jiġu kkunsidrati wara d-diżattivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali.

(8)

Fit-28 ta’ April 2021, l-Awstrija ppreżentat il-Programm ta’ Stabbiltà tagħha għall-2021, f’konformità mal-Artikolu 4 tar-Regolament (KE) Nru 1466/97.

(9)

Fl-2020, fuq il-bażi ta’ data vvalidata mill-Eurostat, id-defiċit tal-gvern estiż tal-Awstrija kien ta’ 8,9 % tal-prodott domestiku gross (PDG), filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż żdied għal 83,9 % tal-PDG. Il-bidla annwali fil-bilanċ tal-baġit primarju kienet tammonta għal -9,6 % tal-PDG, inklużi miżuri baġitarji diskrezzjonali ta’ 6,8 % tal-PDG b’sostenn għall-ekonomija u għat-tħaddim tal-istabbilizzaturi awtomatiċi. L-Awstrija pprovdiet ukoll appoġġ ta’ likwidità lil kumpaniji u unitajiet domestiċi (bħal garanziji u differimenti tat-taxxa, li ma għandhomx impatt baġitarju dirett u immedjat) stmat għal 3,5 % tal-PDG; l-użu li fil-fatt sar mill-garanziji pubbliċi fl-2020 huwa stmat mill-Kummissjoni li huwa ekwivalenti għal 2 % tal-PDG.

(10)

Fit-2 ta’ Ġunju 2021, il-Kummissjoni ħarġet rapport taħt l-Artikolu 126(3) tat-Trattat. Dak ir-rapport jiddiskuti s-sitwazzjoni baġitarja tal-Awstrija, billi d-defiċit tal-gvern estiż tagħha fl-2020 qabeż it-3 % tal-valur referenzjarju tal-PDG skont it-Trattat, filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż tagħha qabeż il-valur referenzjarju ta’ 60 % tal-PDG skont it-Trattat u ma naqasx b’pass sodisfaċenti. Mir-rapport ħareġ li l-kriterju tad-defiċit ma kienx issodisfat u li ma kienx hemm konformità mal-kriterju tad-dejn.

(11)

Ix-xenarju makroekonomiku li jirfed il-projezzjonijiet baġitarji huwa kawt fl-2021 u l-2022. Il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021 jipprojetta li l-PDG reali jiżdied moderatament b’1,5 % fl-2021 u li jirpilja b’saħħa b’4,7 % fl-2022. Dan huwa paragunabbli ma’ tkabbir reali ta’ 3,4 % fl-2021 u ta’ 4,3 % fl-2022 fit-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. Id-differenza bejn iż-żewġ projezzjonijiet hija prinċipalment minħabba d-dati ta’ skadenza differenti tagħhom, li ppermettew li l-projezzjonijiet tal-Kummissjoni jieħdu inkonsiderazzjoni l-istima rapida, li kienet aħjar milli mistennija, tal-ewwel trimestru tal-PDG ippubblikata lejn l-aħħar ta’ April 2021. Barra minn hekk, il-projezzjonijiet tal-Kummissjoni jqisu t-tnaqqis fir-restrizzjonijiet li seħħ f’April 2021 f’partijiet tal-pajjiż u t-tħabbira tal-gvern li se jitnaqqsu b’mod sostanzjali l-miżuri ta’ konteniment minn nofs Mejju 2021.

(12)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tiegħu għall-2021 il-gvern qed jippjana tnaqqis fid-defiċit tal-gvern estiż, minn 8,9 % tal-PDG fl-2020 għal 8,4 % tal-PDG fl-2021, filwaqt li l-proporzjon tad-dejn huwa ppjanat li jiżdied għal 89,6 % tal-PDG fl-2021. Skont il-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021, il-bidla fil-bilanċ baġitarju primarju fl-2021 meta mqabbel mal-livell ta’ qabel il-kriżi (2019) mistenni jammonta għal -9,2 % tal-PDG, u jirrifletti l-miżuri baġitarji diskrezzjonali ta’ 5,8 % tal-PDG f’appoġġ għall-ekonomija u l-operat ta’ stabilizzaturi awtomatiċi. Dawn il-projezzjonijiet huma fuq l-istess linji tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, id-defiċit tal-gvern estiż huwa mistenni li jitjieb għal 7,6 % tal-PDG fl-2021, filwaqt li l-proporzjon tad-dejn huwa pprojettat li jiżdied għal 87,2 % tal-PDG fl-2021. Dan huwa primarjament ir-riżultat ta’ xenarju makroekonomiku aktar favorevoli fit-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni.

(13)

B’rispons għall-pandemija tal-COVID-19 u għar-reċessjoni ekonomika relatata magħha, l-Awstrija adottat miżuri baġitarji biex issaħħaħ il-kapaċità tas-sistema tas-saħħa tagħha, trażżan il-pandemija tal-COVID-19, u tgħin lil dawk l-individwi u s-setturi li kienu partikolarment milquta. Din ir-reazzjoni qawwija ta’ politika taffiet it-tnaqqis fil-PDG, li, min-naħa tiegħu, naqqas iż-żieda fid-defiċit tal-gvern u d-dejn pubbliku. Il-miżuri fiskali jenħtieġ li jimmassimizzaw l-appoġġ għall-irkupru mingħajr ma jantiċipaw traġettorji fiskali futuri. Għalhekk, il-miżuri jenħtieġ li jevitaw li joħolqu piż permanenti fuq il-finanzi pubbliċi. Meta l-Istati Membri jintroduċu miżuri permanenti, huma għandhom jiffinanzjawhom kif xieraq biex jiżguraw newtralità baġitarja fuq terminu medju. Il-miżuri li ħadet l-Awstrija fl-2020 u fl-2021 kienu konformi mar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020. Uħud mill-miżuri diskrezzjonali adottati mill-gvern matul il-perjodu mill-2020 sal-2021 ma jidhrux li huma temporanji jew ibbilanċjati minn miżuri ta’ tpaċija. Lil hinn mill-perjodu tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fl-2023 huwa stmat b’mod preliminari li l-impatt kumulattiv li jifdal ta’ dawn il-miżuri mhux temporanji se jkun ta’ madwar 1 % tal-PDG, u se jikkonsisti l-aktar minn primjums tal-investiment, l-introduzzjoni ta’ deprezzament tal-bilanċ li jkun qed jonqos u eżenzjoni mit-taxxa fuq id-dħul personali kif ukoll trasferimenti tal-kapital. Dawn il-miżuri mhux temporanji jinkludu wkoll investiment ta’ madwar 1/10 % tal-PDG, li mistenni jagħti appoġġ lit-tkabbir potenzjali fuq terminu medju, u għaldaqstant is-sostenibbiltà.

(14)

Il-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021 jassumi investiment u riformi ffinanzjati minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza li jammontaw għal 0,02 % tal-PDG fl-2020, 0,1 % fl-2021, 0,3 % fl-2022, 0,3 % fl-2023 u 0,2 % tal-PDG fl-2024. It-tbassir tar-rebbiegħa tal-Kummissjoni jinkludi għal kollox dawn l-għotjiet fil-projezzjonijiet baġitarji tiegħu.

(15)

L-indikaturi stabbiliti tal-aġġustament fiskali stabbiliti fir-Regolament (KE) Nru 1466/97 jenħtieġ li jiġu kkunsidrati fil-kuntest taċ-ċirkostanzi attwali. L-ewwel nett, hemm inċertezza sinifikanti dwar l-istimi tad-distakk fl-output. It-tieni, hemm il-ħtieġa li l-politika fiskali tkun lesta biex tadatta b’mod rapidu għall-evoluzzjoni tal-pandemija tal-COVID-19, b’bidla minn għajnuna ta’ emerġenza għal miżuri aktar immirati ladarba r-riskji tas-saħħa jonqsu. It-tielet, il-kuntest attwali huwa kkaratterizzat minn rispons ta’ politika sinifikanti biex jappoġġa l-attività ekonomika. Fil-preżenza ta’ trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza), l-indikaturi stabbiliti ma jirriflettux l-impuls kollu li l-politiki fiskali jipprovdu lill-ekonomija. F’dan l-isfond, il-bilanċ strutturali ma jidhirx adegwat fiċ-ċirkostanzi attwali. Il-parametru referenzjarju tan-nefqa wkoll jeħtieġ li jiġi adattat (5) u kkomplementat b’informazzjoni addizzjonali sabiex titkejjel bis-sħiħ l-orjentazzjoni tal-politika fiskali.

(16)

B’mod simili għall-approċċ segwit fil-valutazzjoni tal-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021, il-miżuri temporanji ta’ emerġenza ġew esklużi mill-aggregat tan-nefqa. Dawn il-miżuri temporanji ta’ emerġenza relatati mal-kriżi jappoġġaw is-sistemi tas-saħħa u jikkumpensaw lill-ħaddiema u lill-kumpaniji għat-telf fid-dħul minħabba l-miżuri ta’ lockdowns u l-interruzzjonijiet fil-katina tal-provvista; it-treġġigħ lura tagħhom mill-awtoritajiet pubbliċi jiddependi mir-ritorn għan-normalità tas-sitwazzjoni ekonomika u tas-saħħa pubblika. Biex tiġi vvalutata l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda fl-istadju attwali, it-trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza) għandhom jiġu inklużi fl-aggregat tan-nefqa rilevanti. Il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda għalhekk titkejjel mill-bidla fin-nefqa primarja (netta minn miżuri diskrezzjonarji ta’ dħul u bl-esklużjoni ta’ miżuri temporanji ta’ emerġenza relatati mal-kriżi) inkluża n-nefqa ffinanzjata minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u fondi oħra tal-Unjoni. Lil hinn mill-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda, l-analiżi għandha l-għan ukoll li tivvaluta jekk il-politika fiskali nazzjonali hijiex prudenti u jekk il-kompożizzjoni tagħha twassalx għal irkupru sostenibbli konsistenti mat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali. Għal dik ir-raġuni, tingħata attenzjoni partikolari lill-evoluzzjoni tal-infiq primarju kurrenti u l-investiment iffinanzjat nazzjonalment.

(17)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tagħha għall-2021, id-defiċit tal-gvern estiż tal-Awstrija huwa pjanat li jonqos għal 4,3 % tal-PDG fl-2022, prinċipalment minħabba t-tkabbir ekonomiku b’saħħtu projettat ta’ 4,7 % f’termini reali, l-irkupru mistenni tas-suq tax-xogħol u l-konsum qawwi privat. Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos għal 88,1 % tal-PDG fl-2022. Dawn il-projezzjonijiet huma fuq l-istess linji tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, id-defiċit tal-gvern estiż huwa mistenni li jitjieb għal 3,0 % tal-PDG fl-2022, filwaqt li l-proporzjon tad-dejn huwa pprojettat li jonqos għal 85,0 % tal-PDG fl-2022. Dan huwa prattikament ir-riżultat ta’ xenarju makroekonomiku sottostanti differenti. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, u fuq il-bażi tal-metodoloġija speċifika li tirrifletti l-isfidi msemmija hawn fuq, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda — inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata fl-2022 minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġit nazzjonali kif ukoll mill-baġit tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza — hija stmata li tkun newtrali (0,0 % tal-PDG) (6). Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tiżdied b’0,1 punti perċentwali tal-PDG. L-investiment iffinanzjat nazzjonalment huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni newtrali (7). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonarji) hija wkoll ipprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni newtrali.

(18)

Il-kwalità tal-miżuri baġitarji tal-Istati Membri tidher partikolarment importanti. Ir-riformi strutturali fiskali mmirati lejn it-titjib tal-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali jistgħu jappoġġaw it-tkabbir potenzjali, joħolqu spazju fiskali tant meħtieġ u jgħinu biex tiġi żgurata s-sostenibbiltà fiskali fit-tul, inkluż fid-dawl tat-tibdil fil-klima u l-isfidi tas-saħħa. Mil-lat tad-dħul, il-kriżi tal-COVID-19 saħħet l-importanza tar-riformi għal sistemi ta’ dħul pubbliku aktar effiċjenti u ġusti. Min-naħa tan-nefqa, sar saħansitra aktar kruċjali li jiżdiedu l-livell u l-kwalità ta’ investimenti sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod konsistenti mal-objettivi tat-tisħiħ tal-potenzjal tat-tkabbir, ir-reżiljenza ekonomika u soċjali u t-tranżizzjoni doppja ekoloġika u diġitali. Il-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza se jippermettu li tittejjeb il-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali.

(19)

Skont il-pjanijiet baġitarji ta’ terminu medju tal-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021, huwa ppjanat li d-defiċit tal-gvern estiż jonqos minn 3,0 % fl-2023 għal 2,5 % tal-PDG fl-2024. Għaldaqstant, id-defiċit tal-gvern estiż huwa ppjanat li ma jibqax jaqbeż it-3 % tal-PDG fl-2023. Fuq il-bażi tal-Programm ta’ Stabbiltà tal-2021, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda — inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza — hija stmata għal 0,6 % tal-PDG fl-2023 u l-2024 bħala medja. Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni huwa pprojettat li tonqos b’0,1 punti perċentwali tal-PDG. L-investiment iffinanzjat nazzjonalment huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni newtrali (8). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonali) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni restrittiva ta’ 0,4 ta’ punti perċentwali tal-PDG. L-istima attwali tat-tkabbir potenzjali nominali medju fuq 10 snin hija ta’ 3 % (9). Madankollu, din l-istima ma tinkludix l-impatt tar-riformi li huma parti mill-pjan ta’ rkupru u reżiljenza u li jistgħu għalhekk jagħtu spinta lit-tkabbir potenzjali tal-Awstrija.

(20)

Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos minn 88,1 % tal-PDG fl-2023 għal 87,6 % tal-PDG fl-2024. L-Awstrija titqies li qed tiffaċċja riskji medji għas-sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju.

(21)

Fid-dawl tal-livell ta’ inċertezza li bħalissa għadu eċċezzjonalment għoli, il-gwida tal-politika fiskali għandha tibqa’ fil-biċċa l-kbira kwalitattiva. Gwida kwantifikata aktar preċiża għas-snin ta’ wara għandha tiġi pprovduta fl-2022, jekk il-grad ta’ inċertezza jkun naqas b’mod suffiċjenti sa dak iż-żmien.

(22)

Il-Kunsill ivvaluta l-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021 u s-segwitu mill-Awstrija għar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020,

(1)

Fl-20 ta’ Marzu 2020, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni dwar l-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir. Il-klawżola liberatorja ġenerali, kif stabbilita fl-Artikoli 5(1), 6(3), 9(1) u 10(3) tar-Regolament (KE) Nru 1466/97 u fl-Artikoli 3(5) u 5(2) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1467/97 (2), tiffaċilita l-koordinament tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. F’dik il-komunikazzjoni, il-Kummissjoni osservat li, minħabba r-reċessjoni ekonomika severa li kienet mistennija bħala riżultat tal-pandemija tal-COVID-19, kienu ssodisfati l-kondizzjonijiet għall-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali. Fit-23 ta’ Marzu 2020, il-Ministri għall-Finanzi tal-Istati Membri qablu mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni. Il-klawżola liberatorja ġenerali tat lill-Istati Membri flessibbiltà baġitarja biex jittrattaw il-kriżi tal-COVID-19. Il-klawżola liberatorja ġenerali ffaċilitat il-koordinazzjoni tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. L-attivazzjoni tagħha tippermetti diverġenza temporanja mill-perkors ta’ aġġustament lejn l-objettiv baġitarju fuq terminu medju ta’ kull Stat Membru, dment li dan ma jipperikolax is-sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju. Fis-17 ta’ Settembru 2020, fil-komunikazzjoni tagħha dwar l-Istrateġija Annwali għat-Tkabbir Sostenibbli tal-2021, il-Kummissjoni ħabbret li l-klawżola liberatorja ġenerali ser tibqa’ attiva fl-2021.

(2)

Fl-20 ta’ Lulju 2020, il-Kunsill adotta Rakkomandazzjoni (3) (“ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020”). Huwa rrakkomanda lill-Polonja biex tieħu l-miżuri kollha meħtieġa, f’konformità mal-klawżola liberatorja ġenerali, biex tindirizza b’mod effettiv il-pandemija tal-COVID-19, issostni l-ekonomija u tappoġġa l-irkupru li jirriżulta. Huwa rrakkomanda wkoll li l-Polonja, meta l-kundizzjonijiet ekonomiċi jippermettu, timxi fuq politiki fiskali mmirati biex jinkisbu ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti f’terminu medju u biex tiġi żgurata s-sostenibbiltà tad-dejn, filwaqt li jissaħħaħ l-investiment.

(3)

In-NextGenerationEU, flimkien mal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, ser jiggarantixxi rkupru sostenibbli, inklużiv u ġust. Ir-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4), li stabbilixxa l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, daħal fis-seħħ fid-19 ta’ Frar 2021. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza ser tipprovdi appoġġ finanzjarju għall-implimentazzjoni ta’ riformi u investiment, li jirriżulta f’impuls fiskali ffinanzjat mill-Unjoni. Hija ser tikkontribwixxi għall-irkupru ekonomiku u għall-implimentazzjoni ta’ riformi u investiment sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod partikolari għall-promozzjoni ta’ tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali, u ser issaħħaħ ir-reżiljenza u t-tkabbir potenzjali tal-ekonomiji tal-Istati Membri. Hija ser tgħin ukoll biex il-finanzi pubbliċi jirritornaw għal pożizzjonijiet aktar favorevoli fit-terminu qrib u ser tikkontribwixxi għat-tisħiħ tal-finanzi pubbliċi sostenibbli u għat-tkabbir u l-ħolqien tal-impjiegi fit-terminu medju u twil.

(4)

Fit-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni li tipprovdi aktar orjentazzjonijiet ta’ politika biex tiffaċilita l-koordinazzjoni tal-politiki fiskali u t-tħejjija tal-Programmi ta’ Stabbiltà u Konverġenza tal-Istati Membri. Jenħtieġ li t-teħid ta’ pożizzjoni fiskali ġenerali, b’kont meħud tal-baġits nazzjonali u għall-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, jibqa’ wieħed ta’ sostenn matul l-2021 u l-2022. Fl-istess ħin, billi huwa mistenni li fit-tieni nofs tal-2021 l-attività ekonomika ser tiġi gradwalment għan-normal, jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jsiru aktar differenzjati fl-2022. Jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jqisu l-istat tal-irkupru, is-sostenibbiltà fiskali u l-bżonn li jitnaqqsu d-diverġenzi ekonomiċi, soċjali u territorjali. Fid-dawl tal-bżonn li jingħata appoġġ lill-irkupru sostenibbli fl-Unjoni, jenħtieġ li l-Istati Membri b’riskji baxxi għas-sostenibbiltà jorjentaw il-baġits favur li tinżamm politika fiskali li sservi ta’ sostenn fl-2022, u li jqisu l-impatt tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Jenħtieġ li l-Istati Membri b’livelli għoljin ta’ dejn isegwu politiki fiskali prudenti, filwaqt li jippreservaw l-investiment iffinanzjat nazzjonalment u jagħmlu użu minn għotjiet fil-kuntest tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza biex jiffinanzjaw proġetti addizzjonali ta’ investiment u riformi strutturali ta’ kwalità għolja. Għall-perijodu lil hinn mill-2022, jenħtieġ li l-politiki fiskali jkomplu jqisu s-saħħa tal-irkupru, il-grad tal-inċertezza ekonomika u kunsiderazzjonijiet ta’ sostenibbiltà fiskali. L-iffukar mill-ġdid tal-politiki fiskali lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti fit-terminu medju, inkluż bl-eliminazzjoni gradwali tal-miżuri ta’ sostenn, ser jikkontribwixxi biex tiġi ggarantita s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju.

(5)

Fil-komunikazzjoni tagħha tat-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni uriet wkoll il-fehma li d-deċiżjoni dwar id-diżattivazzjoni jew it-tkomplija tal-applikazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali jenħtieġ li tittieħed bħala valutazzjoni ġenerali tal-istat tal-ekonomija, bil-livell tal-attività ekonomika fl-Unjoni jew fiż-Żona tal-Euro mqabbel mal-livelli ta’ qabel il-kriżi (tmiem l-2019) bħala kriterju kwantitattiv ewlieni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fit-2 ta’ Ġunju 2021, il-Kummissjoni qieset li l-kondizzjonijiet biex tkompli tapplika l-klawżola liberatorja ġenerali fl-2022 u biex tiġi diżattivata mill-2023 ġew issodisfati. Ser jibqgħu jitqiesu s-sitwazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiż wara d-diżattivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali.

(6)

Fit-30 ta’ April 2021, il-Polonja ppreżentat il-Programm ta’ Konverġenza tagħha għall-2021, f’konformità mal-Artikolu 8 tar-Regolament (KE) Nru 1466/97.

(7)

Fl-2020, fuq il-bażi ta’ data vvalidata mill-Eurostat, id-defiċit tal-gvern estiż tal-Polonja kien ta’ 7,0 % tal-prodott domestiku gross (PDG), filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż żdied għal 57,5 % tal-PDG. It-tibdil annwali fil-bilanċ baġitarju primarju kien jammonta għal -6,4 % tal-PDG, inkluż il-miżuri baġitarji diskrezzjonali ta’ 4,3 % tal-PDG b’sostenn għall-ekonomija u t-tħaddim ta’ stabbilizzaturi awtomatiċi. Il-bidla fil-proporzjon tad-dejn għall-PDG kienet xprunata wkoll mill-ħruġ ta’ bonds mill-Fond Pollakk għall-Iżvilupp (4,3 % tal-PDG) fil-kuntest tal-politika biex tiġi miġġielda l-kriżi kkawżata mill-pandemija tal-COVID-19, li parti minnha diġà ġiet inkluża fid-defiċit tal-gvern estiż tal-2020. Il-Polonja pprovdiet ukoll appoġġ ta’ likwidità li-kumpaniji u unitajiet domestiċi (bħal garanziji u differimenti tat-taxxa, li ma għandhomx impatt baġitarju dirett u immedjat) stmat għal 10,5 % tal-PDG; l-użu li fil-fatt sar mill-garanziji pubbliċi fl-2020 huwa stmat mill-Kummissjoni għal anqas minn ½ % tal-PDG.

(8)

Fit-2 ta’ Ġunju 2021, il-Kummissjoni ħarġet rapport skont l-Artikolu 126(3) tat-Trattat. Dak ir-rapport jiddiskuti s-sitwazzjoni baġitarja tal-Polonja, billi d-defiċit tal-gvern estiż tagħha fl-2020 qabeż il-valur referenzjarju ta’ 3 % tal-PDG stabbilit fit-Trattat. Mir-rapport ħareġ li l-kriterju tad-defiċit ma kienx issodisfat.

(9)

Ix-xenarju makroekonomiku li jirfed il-projezzjonijiet baġitarji huwa ġeneralment kawt, b’mod partikolari għall-2022. Il-Programm ta’ Konverġenza tal-2021 jipprevedi tkabbir reali tal-PDG ta’ 3,8 % fl-2021 u 4,3 % fl-2022, irkupru inqas robust mit-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni b’0,2 ta’ punt perċentwali fl-2021 u b’1,1 ta’ punti perċentwali fl-2022. Dan huwa primarjament xprunat mill-fatt li x-xenarju ċentrali pprovdut fil-Programm ta’ Konverġenza għall-2021 ma jinkludix l-impatt tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza fuq l-ekonomija Pollakka.

(10)

Fil-Programm ta’ Konverġenza tiegħu għall-2021, il-gvern qed jippjana tnaqqis fid-defiċit tal-gvern estiż minn 7,0 % tal-PDG fl-2020 għal 6,9 % tal-PDG fl-2021, filwaqt li l-proporzjon tad-dejn huwa ppjanat li jiżdied għal 60,0 % tal-PDG fl-2021. Skont il-Programm ta’ Konverġenza tal-2021, il-bidla fil-bilanċ tal-baġit primarju fl-2021 meta mqabbel mal-livell ta’ qabel il-kriżi (2019) ammontat għal -6,4 % tal-PDG, li tirrifletti miżuri baġitarji diskrezzjonarji ta’ 2,5 % tal-PDG b’appoġġ għall-ekonomija u l-operat tal-istabbilizzaturi awtomatiċi. Dawn il-projezzjonijiet huma ogħla mit-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. Id-differenza hija xprunata primarjament minn infiq ogħla, inkluż fuq il-miżuri biex titrażżan il-pandemija tal-COVID-19, ippjanati fil-Programm ta’ Konverġenza tal-2021.

(11)

B’rispons għall-pandemija tal-COVID-19 u għar-reċessjoni ekonomika relatata magħha, il-Polonja adottat miżuri baġitarji biex issaħħaħ l-kapaċità tas-sistema tas-saħħa tagħha, trażżan il-pandemija tal-COVID-19, u tgħin lil dawk l-individwi u s-setturi li kienu partikolarment milquta. Dan ir-rispons ta’ politika qawwi taffa l-kontrazzjoni tal-PDG, li, min-naħa tiegħu, naqqas iż-żieda fid-defiċit tal-gvern u d-dejn pubbliku. Il-miżuri fiskali jenħtieġ li jimmassimizzaw l-appoġġ għall-irkupru mingħajr ma jantiċipaw trajettorji fiskali futuri. Għalhekk, jenħtieġ li l-miżuri jevitaw li joħolqu piż permanenti fuq il-finanzi pubbliċi. Meta l-Istati Membri jintroduċu miżuri permanenti, huma għandhom jiffinanzjawhom kif xieraq biex jiżguraw newtralità baġitarja fuq terminu medju. Il-miżuri li ħadet il-Polonja fl-2020 u fl-2021 kienu konformi mar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020. Il-miżuri baġitarji diskrezzjonarji adottati mill-gvern fl-2020 u l-2021 huma ta’ natura temporanja jew ibbilanċjati minn miżuri ta’ tpaċija.

(12)

Il-Programm ta’ Konverġenza għall-2021 għadu ma jinkludix irċevuti ta’ għotjiet permezz tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza.

(13)

L-indikaturi stabbiliti tal-aġġustament fiskali stabbiliti fir-Regolament (KE) Nru 1466/97 jenħtieġ li jiġu kkunsidrati fil-kuntest taċ-ċirkostanzi attwali. L-ewwel nett, hemm inċertezza sinifikanti dwar l-istimi tad-distakk fl-output. It-tieni, hemm il-ħtieġa li l-politika fiskali tkun lesta biex tadatta b’mod rapidu għall-evoluzzjoni tal-pandemija tal-COVID-19, b’bidla minn għajnuna ta’ emerġenza għal miżuri aktar immirati ladarba r-riskji tas-saħħa jonqsu. It-tielet, il-kuntest attwali huwa kkaratterizzat minn rispons ta’ politika sinifikanti biex jappoġġa l-attività ekonomika. Fil-preżenza ta’ trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza), l-indikaturi stabbiliti ma jirriflettux l-impuls kollu li l-politiki fiskali jipprovdu lill-ekonomija. F’dan l-isfond, il-bilanċ strutturali ma jidhirx adegwat fiċ-ċirkostanzi attwali. Il-parametru referenzjarju tan-nefqa wkoll jeħtieġ li jiġi adattat (5) u kkomplementat b’informazzjoni addizzjonali sabiex titkejjel bis-sħiħ l-orjentazzjoni tal-politika fiskali.

(14)

B’mod simili għall-approċċ segwit fil-valutazzjoni tal-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021, il-miżuri ta’ emerġenza temporanji ġew esklużi mill-aggregat tan-nefqa. Dawn il-miżuri temporanji ta’ emerġenza relatati mal-kriżi jappoġġaw is-sistemi tas-saħħa u jikkumpensaw lill-ħaddiema u lill-kumpaniji għat-telf fid-dħul minħabba l-lockdowns u l-interruzzjonijiet fil-katina tal-provvista; it-treġġigħ lura tagħhom mill-awtoritajiet pubbliċi jiddependi mir-ritorn għan-normalità tas-sitwazzjoni ekonomika u tas-saħħa pubblika. Biex tiġi vvalutata l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda fl-istadju attwali, jenħtieġ li t-trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza) jiġu inklużi fl-aggregat tan-nefqa rilevanti. Il-pożizzjoni fiskali ġenerali għalhekk titkejjel bit-tibdil fin-nefqa primarja (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonali u esklużi l-miżuri ta’ emerġenza temporanji relatati mal-kriżi) inkluż in-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u fondi oħra tal-Unjoni. Lil hinn mill-pożizzjoni ġenerali fiskali, l-analiżi għandha wkoll l-għan li tivvaluta jekk il-politika fiskali nazzjonali hijiex prudenti u jekk il-kompożizzjoni tagħha twassalx għal irkupru sostenibbli konsistenti mat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali. Għal dik ir-raġuni, tingħata attenzjoni partikolari lill-evoluzzjoni tal-infiq primarju kurrenti u l-investiment iffinanzjat nazzjonalment.

(15)

Fil-Programm ta’ Konverġenza tagħha għall-2021, id-defiċit tal-gvern estiż tal-Polonja huwa ppjanat li jonqos għal 4,2 % tal-PDG fl-2022, l-aktar minħabba l-waqfien tal-miżuri ta’ sostenn temporanji adottati fl-2020 u fl-2021. Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos għal 59,2 % tal-PDG fl-2022. Dawn il-projezzjonijiet huma ogħla mit-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni u jirriżultaw minn suppożizzjoni ta’ nfiq ogħla fuq, fost l-oħrajn, il-konsum intermedju u t-trasferimenti soċjali, inkluż fuq il-miżuri biex titrażżan il-pandemija tal-COVID-19. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, u fuq il-bażi tal-metodoloġija speċifika li tirrifletti l-isfidi msemmija hawn fuq, il-pożizzjoni fiskali ġenerali — inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata fl-2022 minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġit nazzjonali kif ukoll mill-baġit tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza — hija stmata għal +0,1 % tal-PDG (6). Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tiżdied b’0,1 ta’ punt perċentwali tal-PDG. L-investiment iffinanzjat nazzjonalment huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni espansjonarja ta’ 0,3 ta’ punt perċentwali tal-PDG (7). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata b’mod nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonali) hija pprojettata li tipprovdi kontribut restrittiv ta’ 0,2 ta’ punt perċentwali tal-PDG.

(16)

Il-kwalità tal-miżuri baġitarji tal-Istati Membri tidher partikolarment importanti. Riformi strutturali fiskali li jkollhom l-għan li jtejbu l-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali jistgħu jkunu ta’ sostenn għat-tkabbir potenzjali, joħolqu spazju fiskali tant meħtieġ u jgħinu biex tiġi ggarantita s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu twil, inkluż fid-dawl tat-tibdil fil-klima u l-problemi sanitarji. Mil-lat tad-dħul, il-kriżi tal-COVID-19 saħħet l-importanza tar-riformi għal sistemi ta’ dħul pubbliku aktar effiċjenti u ġusti. Min-naħa tan-nefqa, sar saħansitra aktar kruċjali li jiżdiedu l-livell u l-kwalità ta’ investimenti sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod konsistenti mal-objettivi tat-tisħiħ tal-potenzjal tat-tkabbir, ir-reżiljenza ekonomika u soċjali u t-tranżizzjoni doppja ekoloġika u diġitali. Il-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza ser jippermettu li tittejjeb il-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali.

(17)

Skont il-pjanijiet baġitarji ta’ terminu medju tal-Programm ta’ Konverġenza għall-2021, huwa ppjanat li d-defiċit tal-gvern estiż jonqos minn 3,2 % fl-2023 għal 2,5 % tal-PDG fl-2024. Id-defiċit tal-gvern estiż huwa għalhekk ippjanat li ma jibqax jaqbeż it-3 % tal-valur referenzjarju tal-PDG skont it-Trattat fl-2024. Il-Programm ta’ Konverġenza għall-2021 ma jinkludix l-informazzjoni meħtieġa biex tiġi stmata l-pożizzjoni fiskali kumplessiva fl-2023 u l-2024. L-istima kurrenti tat-tkabbir potenzjali nominali medju ta’ 10 snin hija ta’ 5¾ % (8). Madankollu, din l-istima ma tinkludix l-impatt tar-riformi li huma parti mill-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza u għalhekk tista’ tingħata spinta lit-tkabbir potenzjali tal-Polonja.

(18)

Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos minn 58,7 % tal-PDG fl-2023 għal 57,9 % tal-PDG fl-2024. Il-Polonja hija meqjusa li qed tiffaċċa riskji baxxi ta’ sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju, skont l-aħħar analiżi tas-sostenibbiltà tad-dejn.

(19)

Fid-dawl tal-livell ta’ inċertezza li bħalissa għadu eċċezzjonalment għoli, il-gwida tal-politika fiskali għandha tibqa’ fil-biċċa l-kbira kwalitattiva. Gwida kwantifikata aktar preċiża għas-snin ta’ wara għandha tiġi pprovduta fl-2022, jekk il-grad ta’ inċertezza jkun naqas b’mod suffiċjenti sa dak iż-żmien.

(20)

Il-Kunsill ivvaluta l-Programm ta’ Konverġenza għall-2021 u s-segwitu li għamlet il-Polonja għar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020,

(1)

Fl-20 ta’ Marzu 2020, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni dwar l-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir. Il-klawżola liberatorja ġenerali, kif stipulata fl-Artikoli 5(1), 6(3), 9(1) u 10(3) tar-Regolament (KE) Nru 1466/97 u fl-Artikoli 3(5) u 5(2) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1467/97 (2), tiffaċilita l-koordinament tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. F’dik il-komunikazzjoni, il-Kummissjoni osservat li minħabba r-reċessjoni ekonomika severa li kienet mistennija bħala riżultat tal-pandemija tal-COVID-19, kienu ssodisfati l-kondizzjonijiet għall-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali. Fit-23 ta’ Marzu 2020, il-Ministri għall-Finanzi tal-Istati Membri qablu mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni. Il-klawżola liberatorja ġenerali tat lill-Istati Membri flessibbiltà baġitarja biex jittrattaw il-kriżi tal-COVID-19. Il-klawżola liberatorja ġenerali ffaċilitat il-koordinazzjoni tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. L-attivazzjoni tagħha tippermetti diverġenza temporanja mill-perkors ta’ aġġustament lejn l-objettiv baġitarju fuq terminu medju ta’ kull Stat Membru, dment li dan ma jipperikolax is-sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju. Fis-17 ta’ Settembru 2020, fil-komunikazzjoni tagħha dwar l-Istrateġija Annwali għat-Tkabbir Sostenibbli tal-2021, il-Kummissjoni ħabbret li l-klawżola liberatorja ġenerali ser tibqa’ attiva fl-2021.

(2)

Fl-20 ta’ Lulju 2020, il-Kunsill adotta Rakkomandazzjoni (3) (“ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020”). Huwa rrakkomanda lill-Portugall biex tieħu l-miżuri kollha meħtieġa, f’konformità mal-klawżola liberatorja ġenerali, biex b’hekk tindirizza l-pandemija tal-COVID-19 b’mod effettiv, issostni l-ekonomija u tappoġġa l-irkupru li jirriżulta. Huwa rrakkomanda wkoll lill-Portugall biex, meta l-kundizzjonijiet ekonomiċi jippermettu, isegwi politiki fiskali mmirati lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti fit-terminu medju u l-iżgurar tas-sostenibbiltà tad-dejn, filwaqt li jsaħħu l-investiment.

(3)

Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-2021 dwar il-politika ekonomika taż-żona tal-euro tindika li jenħtieġ li l-politiki fiskali jibqgħu ta’ appoġġ fl-Istati Membri kollha taż-żona tal-euro matul l-2021 u li l-miżuri ta’ politika jitfasslu skont iċ-ċirkostanzi speċifiċi għall-pajjiż u jkunu f’waqthom, temporanji u mmirati. Meta jippermettu l-kundizzjonijiet epidemjoloġiċi u ekonomiċi, jenħtieġ li l-miżuri ta’ emerġenza jitneħħew gradwalment, waqt li jiġi miġġieled l-impatt soċjali u tas-suq tax-xogħol tal-kriżi. Jenħtieġ li l-Istati Membri jsegwu politiki fiskali li jkunu mmirati lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti fuq terminu medju u li jiżguraw is-sostenibbiltà fejn jidħol id-dejn, filwaqt li jsaħħu l-investiment. L-Istati Membri jenħtieġ li jsegwu riformi li jsaħħu l-kopertura, l-adegwatezza u s-sostenibbiltà tas-sistemi tas-saħħa u tal-protezzjoni soċjali għal kulħadd.

(4)

Fit-18 ta’ Novembru 2020, il-Kummissjoni adottat l-opinjonijiet tagħha dwar l-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021 tal-Istati Membri taż-Żona tal-Euro, li kienu bbażati fuq valutazzjoni kwalitattiva tal-miżuri fiskali. Il-Kummissjoni kienet tal-opinjoni li l-abbozz tal-pjan baġitarju tal-Portugall kien ġeneralment f’konformità mar-rakkomandazzjonijiet dwar il-politika fiskali stipulati fir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020, u li l-biċċa l-kbira tal-miżuri inklużi fl-abbozz ta’ pjan baġitarju kienu jappoġġaw l-attività ekonomika fl-isfond ta’ inċertezza konsiderevoli.

(5)

In-NextGenerationEU, inkluża l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, ser tiggarantixxi rkupru sostenibbli, inklużiv u ġust. Ir-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4), li stabbilixxa l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, daħal fis-seħħ fid-19 ta’ Frar 2021. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza ser tipprovdi appoġġ finanzjarju għall-implimentazzjoni ta’ riformi u investiment, li jinvolvi impuls fiskali ffinanzjat mill-Unjoni. Hija ser tikkontribwixxi għall-irkupru ekonomiku u għall-implimentazzjoni ta’ riformi u investiment sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod partikolari għall-promozzjoni ta’ tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali, u ser issaħħaħ ir-reżiljenza u t-tkabbir potenzjali tal-ekonomiji tal-Istati Membri. Hija ser tgħin ukoll lill-finanzi pubbliċi biex jerġgħu lura għal pożizzjonijiet aktar favorevoli fil-futur qrib u ser tikkontribwixxi għat-tisħiħ tal-finanzi pubbliċi sostenibbli u għat-tkabbir u l-ħolqien tal-impjiegi fuq terminu medju u twil.

(6)

Fit-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni li tipprovdi orjentazzjonijiet ta’ politika ulterjuri biex tiffaċilita l-koordinazzjoni tal-politiki fiskali u t-tħejjija tal-Programmi ta’ Stabbiltà u Konverġenza tal-Istati Membri. Jenħtieġ li l-pożizzjoni fiskali ġenerali, li tqis il-baġits nazzjonali u l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, tibqa’ sservi ta’ sostenn fl-2021 u fl-2022. Fl-istess ħin, billi hu mistenni li fit-tieni nofs tal-2021 l-attività ekonomika tiġi gradwalment għan-normal, jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jsiru aktar differenzjati fl-2022. Jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jqisu l-istat tal-irkupru, is-sostenibbiltà fiskali u l-bżonn li jitnaqqsu d-diverġenzi ekonomiċi, soċjali u territorjali. Fid-dawl tal-bżonn li jingħata appoġġ lill-irkupru sostenibbli fl-Unjoni, jenħtieġ li l-Istati Membri b’riskji baxxi għas-sostenibbiltà jorjentaw il-baġits favur li tinżamm politika fiskali li sservi ta’ sostenn fl-2022, u li jqisu l-impatt tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Jenħtieġ li l-Istati Membri b’livelli għoljin ta’ dejn isegwu politiki fiskali prudenti, filwaqt li jippreservaw l-investiment iffinanzjat fuq livell nazzjonali u jagħmlu użu minn għotjiet fil-kuntest tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza biex jiffinanzjaw proġetti addizzjonali ta’ investiment u riformi strutturali ta’ kwalità għolja. Għall-perjodu lil hinn mill-2022, jenħtieġ li l-politiki fiskali jkomplu jqisu s-saħħa tal-irkupru, il-grad tal-inċertezza ekonomika u kunsiderazzjonijiet ta’ sostenibbiltà fiskali. L-iffukar mill-ġdid tal-politiki fiskali lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti f’terminu medju, inkluż bl-eliminazzjoni gradwali tal-miżuri ta’ sostenn meta jkun il-waqt, ser jikkontribwixxi biex tiġi ggarantita s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju.

(7)

Fil-komunikazzjoni tagħha tat-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni uriet wkoll il-fehma li d-deċiżjoni dwar id-diżattivazzjoni jew it-tkomplija tal-applikazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali jenħtieġ li tittieħed bħala valutazzjoni ġenerali tal-istat tal-ekonomija, bil-livell tal-attività ekonomika fl-Unjoni jew fiż-Żona tal-Euro mqabbel mal-livelli ta’ qabel il-kriżi (tmiem l-2019) bħala kriterju kwantitattiv ewlieni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fit-2 ta’ Ġunju 2021, il-Kummissjoni qieset li l-kondizzjonijiet biex tkompli tapplika l-klawżola liberatorja ġenerali fl-2022 u biex tiġi diżattivata mill-2023 ġew issodisfati. Is-sitwazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiżi individwali ser ikomplu jiġu kkunsidrati wara d-diżattivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali.

(8)

Fit-30 ta’ April 2021, il-Portugall ippreżenta l-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021 tiegħu, f’konformità mal-Artikolu 4 tar-Regolament (KE) Nru 1466/97.

(9)

Fl-2020, fuq il-bażi ta’ data vvalidata mill-Eurostat, id-defiċit tal-gvern estiż ta’ Portugall kien ta’ 5,7 % tal-prodott domestiku gross (PDG), filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż żdied għal 133,6 % tal-PDG. Il-bidla annwali fil-bilanċ tal-baġit primarju ammontat għal – 6 % tal-PDG, inklużi miżuri baġitarji diskrezzjonarji ta’ madwar 3 % tal-PDG b’appoġġ għall-ekonomija u l-operat tal-istabbilizzaturi awtomatiċi. Il-Portugall ipprovda wkoll sostenn f’forma ta’ likwidità lill-kumpaniji u lill-unitajiet domestiċi (bħal garanziji u differimenti tat-taxxa, li ma għandhomx impatt baġitarju dirett u immedjat), ikkalkulat li jilħaq l-4 % tal-PDG; l-użu reali tal-garanziji pubbliċi fl-2020 huwa stmat mill-Kummissjoni li hu bejn wieħed u ieħor ekwivalenti għal 3½ % tal-PDG.

(10)

Fit-2 ta’ Ġunju 2021, il-Kummissjoni ħarġet rapport skont l-Artikolu 126(3) tat-Trattat. Dak ir-rapport jiddiskuti s-sitwazzjoni baġitarja tal-Portugall, billi fl-2020 id-defiċit tal-gvern estiż tagħha qabeż il-valur referenzjarju ta’ 3 % tal-PDG stabbilit fit-Trattat, filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż tagħha qabeż il-valur referenzjarju ta’ 60 % tal-PDG stabbilit fit-Trattat u ma naqasx b’pass sodisfaċenti. Ir-rapport ikkonkluda li l-kriterju tad-defiċit ma ġiex issodisfat u li ma kienx hemm konformità mal-kriterju tad-dejn.

(11)

Ix-xenarju makroekonomiku li jirfed il-projezzjonijiet baġitarji huwa realistiku fl-2021 u l-2022. Skont il-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021, il-PDG reali huwa pprojettat li jespandi b’4 % fl-2021 u b’4,9 % fl-2022. Dan huwa konformi mat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. Is-setturi intensivi fil-kuntatt intlaqtu partikolarment ħażin mill-kriżi tal-COVID-19. Ir-riskji għall-prospettiva makroekonomika għadhom ixaqilbu lejn in-negattiv, minħabba d-dipendenza qawwija tal-Portugall fuq it-turiżmu barrani, li għalih għad hemm livell għoli ta’ inċertezza fir-rigward tal-perkors lejn l-irkupru.

(12)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tiegħu għall-2021, il-gvern qed jippjana tnaqqis fid-defiċit tal-gvern estiż minn 5,7 % tal-PDG fl-2020 għal 4,5 % tal-PDG fl-2021, filwaqt li l-proporzjon tad-dejn huwa ppjanat li jiżdied għal 128 % tal-PDG fl-2021. Skont il-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021, it-tibdil fil-bilanċ baġitarju primarju fl-2021 meta mqabbel mal-livell ta’ qabel il-kriżi (2019) mistenni jammonta għal – 5 % tal-PDG, u jirrifletti l-miżuri baġitarji diskrezzjonali ta’ 3 % tal-PDG b’appoġġ għall-ekonomija u l-operat ta’ stabbilizzaturi awtomatiċi. Dawn il-projezzjonijiet huma skont it-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni.

(13)

B’rispons għall-pandemija tal-COVID-19 u għar-reċessjoni ekonomika relatata magħha, il-Portugall adottat miżuri baġitarji biex issaħħaħ l-kapaċità tas-sistema tas-saħħa tagħha, trażżan il-pandemija tal-COVID-19 u tgħin lil dawk l-individwi u s-setturi li kienu partikolarment milquta. Din ir-reazzjoni qawwija ta’ politika taffiet it-tnaqqis fil-PDG, li, min-naħa tiegħu, naqqas iż-żieda fid-defiċit tal-gvern u d-dejn pubbliku. Il-miżuri fiskali jenħtieġ li jimmassimizzaw l-appoġġ għall-irkupru mingħajr ma jantiċipaw trajettorji fiskali futuri. Għalhekk, il-miżuri għandhom jevitaw li joħolqu piż permanenti fuq il-finanzi pubbliċi. Meta l-Istati Membri jintroduċu miżuri permanenti, jenħtieġ li jiffinanzjawhom kif xieraq biex jiżguraw newtralità baġitarja fuq terminu medju. Il-miżuri li ħa l-Portugall fl-2020 u fl-2021 kienu konformi mar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020. Uħud mill-miżuri diskrezzjonali adottati mill-gvern matul il-perjodu mill-2020 u sal-2021 ma jidhrux li huma temporanji jew ibbilanċjati minn miżuri ta’ tpaċija. Lil hinn mill-orizzont tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fl-2023, b’mod preliminari huwa stmat li l-impatt kumulattiv li jifdal ta’ dawn il-miżuri mhux temporanji huwa ta’ madwar 1 % tal-PDG, li jikkonsisti l-aktar minn nefqa addizzjonali fuq il-pagi pubbliċi. Dawn il-miżuri mhux temporanji jinkludu wkoll investiment ta’ madwar 1/10 % tal-PDG, li mistenni jagħti appoġġ lit-tkabbir potenzjali fuq terminu medju u għaldaqstant is-sostenibbiltà.

(14)

Il-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021 jassumi investiment u riformi ffinanzjati minn għotjiet permezz tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza li jammontaw għal 0,3 % tal-PDG fl-2021, 1,3 % tal-PDG fl-2022, 1,5 % tal-PDG fl-2023, 1,3 % tal-PDG fl-2024, u 1,1 % tal-PDG fl-2025. Il-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021 jassumi wkoll self permezz tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza li jammonta għal 0,7 % tal-PDG fl-2021, 0,2 % tal-PDG fl-2022, u 0,1 % tal-PDG kull sena fil-perjodu 2023-2025. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jinkludi dawn l-għotjiet fil-projezzjonijiet baġitarji.

(15)

L-indikaturi stabbiliti tal-aġġustament fiskali stabbiliti fir-Regolament (KE) Nru 1466/97 iridu jitqiesu fil-kuntest taċ-ċirkostanzi attwali. L-ewwel nett, hemm inċertezza sinifikanti rigward l-istimi tad-distakk fl-output. It-tieni, hemm bżonn li l-politika fiskali tkun lesta biex tadatta malajr għall-evoluzzjoni tal-pandemija tal-COVID-19, u tiċċaqlaq minn għajnuna ta’ emerġenza għal miżuri aktar speċifiċi ladarba r-riskji tas-saħħa jonqsu. It-tielet, il-kuntest attwali huwa kkaratterizzat minn rispons ta’ politika sinifikanti b’appoġġ għall-attività ekonomika. Fil-preżenza ta’ trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza), l-indikaturi stabbiliti ma jirriflettux l-impuls kollu li l-politiki fiskali jipprovdu lill-ekonomija. F’dan l-isfond, il-bilanċ strutturali ma jidhirx li huwa adegwat fiċ-ċirkostanzi attwali. Il-parametru referenzjarju tan-nefqa wkoll ukoll jiġi adattat (5) u kkomplementat b’informazzjoni addizzjonali sabiex titkejjel bis-sħiħ l-orjentazzjoni tal-politika fiskali.

(16)

B’mod simili għall-approċċ segwit fil-valutazzjoni tal-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021, il-miżuri ta’ emerġenza temporanji ġew esklużi mill-aggregat tan-nefqa. Dawn il-miżuri temporanji ta’ emerġenza relatati mal-kriżi jappoġġaw is-sistemi tas-saħħa u jikkumpensaw lill-ħaddiema u lill-kumpaniji għat-telf fid-dħul minħabba l-lockdowns u l-interruzzjonijiet fil-katina tal-provvista; it-treġġigħ lura tagħhom mill-awtoritajiet pubbliċi jiddependi mir-ritorn għan-normalità tas-sitwazzjoni tas-saħħa pubblika u ekonomika. Biex tiġi vvalutata l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda fl-istadju attwali, it-trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza) għandhom jiġu inklużi fl-aggregat tan-nefqa rilevanti. Il-pożizzjoni fiskali ġenerali għalhekk titkejjel mill-bidla fin-nefqa primarja (netta minn miżuri diskrezzjonarji ta’ dħul u bl-esklużjoni ta’ miżuri temporanji ta’ emerġenza relatati mal-kriżi) inkluża n-nefqa ffinanzjata minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u fondi oħra tal-Unjoni. Lil hinn mill-pożizzjoni fiskali ġenerali, l-analiżi għandha wkoll l-għan li tivvaluta jekk il-politika fiskali nazzjonali hijiex prudenti u jekk il-kompożizzjoni tagħha twassalx għal irkupru sostenibbli konsistenti mat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali. Għal dik ir-raġuni, tingħata attenzjoni partikolari lill-evoluzzjoni tal-infiq primarju kurrenti u l-investiment iffinanzjat fuq livell nazzjonali.

(17)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà tiegħu għall-2021, id-defiċit tal-gvern estiż tal-Portugall huwa ppjanat li jonqos għal 3,2 % tal-PDG fl-2022, prinċipalment minħabba t-twaqqif tal-miżuri temporanji ta’ appoġġ adottati fl-2020 u fl-2021, kif ukoll minħabba l-irkupru ekonomiku mistenni. Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jonqos għal 123 % tal-PDG fl-2022. Dawn il-projezzjonijiet huma konformi mat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, u fuq il-bażi tal-metodoloġija speċifika li tirrifletti l-isfidi msemmija hawn fuq, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda — inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata fl-2022 minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll mill-baġit tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza — hija stmata għal -1,1 % tal-PDG (6). Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tiżdied b’0,1 ta’ punt perċentwali tal-PDG. L-investiment iffinanzjat nazzjonalment huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni espansjonarja ta’ 0,2 ta’ punt perċentwali tal-PDG (7). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata b’mod nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonali) hija pprojettata li tipprovdi kontribut espansjonarju ta’ 0,7 ta’ punt perċentwali tal-PDG.

(18)

Il-kwalità tal-miżuri baġitarji tal-Istati Membri tidher partikolarment importanti. Riformi strutturali fiskali li jkollhom l-għan li jtejbu l-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali jistgħu jkunu ta’ sostenn għat-tkabbir potenzjali, joħolqu spazju fiskali tant meħtieġ u jgħinu biex tiġi ggarantita s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu twil, inkluż fid-dawl tat-tibdil fil-klima u l-problemi sanitarji. Mil-lat tad-dħul, il-kriżi tal-COVID-19 saħħet l-importanza tar-riformi għal sistemi ta’ dħul pubbliku aktar effiċjenti u aktar ġusti. Min-naħa tan-nefqa, sar saħansitra aktar kruċjali li jiżdiedu l-livell u l-kwalità ta’ investimenti sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b’mod konsistenti mal-objettivi tat-tisħiħ tal-potenzjal tat-tkabbir, ir-reżiljenza ekonomika u soċjali u t-tranżizzjoni doppja ekoloġika u diġitali. Il-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza ser jippermettu li tittejjeb il-kompożizzjoni tal-baġits nazzjonali.

(19)

Skont il-pjanijiet baġitarji ta’ terminu medju tal-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021, huwa ppjanat li d-defiċit tal-gvern estiż jonqos minn 2,2 % tal-PDG fl-2023 għal 1,6 % tal-PDG fl-2024. Id-defiċit tal-gvern estiż huwa għalhekk ippjanat li fl-2023 ma jibqax jaqbeż il-valur referenzjarju ta’ 3 % tal-PDG skont it-Trattat. Fuq il-bażi tal-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda — inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza — hija stmata għal 0,3 % tal-PDG fl-2023 u l-2024 bħala medja. Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata minn għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tibqa’ l-istess. L-investiment iffinanzjat fuq livell nazzjonali huwa pprojettat li jipprovdi kontribut espansjonarju ta’ 0,1 ta’ punt perċentwali tal-PDG (8). In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fil-livell nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonarji) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni restrittiva ta’ 0,3 ta’ punt perċentwali tal-PDG. L-istima attwali tat-tkabbir potenzjali nominali medju fuq 10 snin hija ta’ 3 % (9). Madankollu, din l-istima ma tinkludix l-impatt tar-riformi li huma parti mill-pjan ta’ rkupru u reżiljenza u li jistgħu għalhekk jagħtu spinta lit-tkabbir potenzjali tal-Portugall.

(20)

Id-dejn tal-gvern ġenerali huwa mistenni li jonqos minn 120,7 % tal-PDG fl-2023 għal 117,1 % tal-PDG fl-2024. Fid-dawl tal-proporzjon għoli tad-dejn, li huwa pprojettat li jonqos gradwalment maż-żmien, il-Portugall huwa meqjus li qed jiffaċċa riskji għolja ta’ sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju, skont l-aħħar analiżi tas-sostenibbiltà tad-dejn.

(21)

Fid-dawl tal-livell ta’ inċertezza li bħalissa għadu eċċezzjonalment għoli, il-gwida tal-politika fiskali għandha tibqa’ fil-biċċa l-kbira kwalitattiva. Gwida kwantifikata aktar preċiża għas-snin ta’ wara għandha tiġi pprovduta fl-2022, jekk il-grad ta’ inċertezza jkun naqas b’mod suffiċjenti sa dak iż-żmien.

(22)

Il-Kunsill ivvaluta l-Programm ta’ Stabbiltà għall-2021 u s-segwitu li għamel il-Portugall għar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020,

(1)

Fl-20 ta’ Marzu 2020, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni dwar l-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir. Il-klawżola liberatorja ġenerali, kif stabbilita fl-Artikoli 5(1), 6(3), 9(1) u 10(3) tar-Regolament (KE) Nru 1466/97 u fl-Artikoli 3(5) u 5(2) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1467/97 (2), tiffaċilita l-koordinament tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. F’dik il-komunikazzjoni, il-Kummissjoni osservat li minħabba r-reċessjoni ekonomika severa li kienet mistennija bħala riżultat tal-pandemija tal-COVID-19, kienu ssodisfati l-kondizzjonijiet għall-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali. Fit-23 ta’ Marzu 2020, il-Ministri għall-Finanzi tal-Istati Membri qablu mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni. Il-klawżola liberatorja ġenerali tat lill-Istati Membri flessibbiltà baġitarja biex jittrattaw il-kriżi tal-COVID-19. Il-klawżola liberatorja ġenerali ffaċilitat il-koordinazzjoni tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. L-attivazzjoni tagħha tippermetti diverġenza temporanja mill-perkors ta’ aġġustament lejn l-objettiv baġitarju fuq terminu medju ta’ kull Stat Membru, dment li dan ma jipperikolax is-sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju. Fis-17 ta' Settembru 2020, fil-komunikazzjoni tagħha dwar l-Istrateġija Annwali għat-Tkabbir Sostenibbli tal-2021, il-Kummissjoni ħabbret li l-klawżola liberatorja ġenerali kienet ser tibqa’ attiva fl-2021.

(2)

Fit-3 ta’ April 2020, il-Kunsill adotta d-Deċiżjoni (UE) 2020/509 (3), dwar l-eżistenza ta’ defiċit eċċessiv fir-Rumanija minħabba nuqqas ta’ konformità mal-kriterju tad-defiċit fl-2019. Dan kien ibbażat fuq il-miri fiskali aġġornati mill-gvern, filwaqt li l-pubblikazzjoni sussegwenti tal-iżbilanċ tal-gvern estiż ta’ 4,3 % tal-PDG ikkonfermat il-ksur. L-eċċess tal-valur referenzjarju tat-Trattat ta' 3 % tal-PDG kien ir-riżultat ta’ akkumulazzjoni kontinwa ta’ żbilanċi fiskali minħabba politika fiskali espansjonarja sa mill-2016, f’perijodu ta’ tkabbir ekonomiku b’saħħtu. Fit-3 ta’ April 2020, il-Kunsill ħareġ ukoll Rakkomandazzjoni (4) bil-ħsieb li tintemm is-sitwazzjoni ta’ defiċit eċċessiv tal-gvern fir-Rumanija sa mhux aktar tard mill-2022.

(3)

Fl-20 ta' Lulju 2020, il-Kunsill adotta Rakkomandazzjoni (5) (“ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta' Lulju 2020”). Huwa rrakkomanda li r-Rumanija ssegwi politiki fiskali f’konformità mar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tat-3 ta’ April 2020, filwaqt li tieħu l-miżuri kollha meħtieġa biex tindirizza b’mod effettiv il-pandemija tal-COVID-19, issostni l-ekonomija u tappoġġa l-irkupru sussegwenti.

(4)

In-Next Generation EU, flimkien mal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, ser tiggarantixxi rkupru sostenibbli, inklużiv u ġust. Ir-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (6), li stabbilixxa l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, daħal fis-seħħ fid-19 ta' Frar 2021. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza ser tipprovdi sostenn finanzjarju għall-implimentazzjoni ta' riformi u investiment, li jinvolvi impuls fiskali ffinanzjat mill-Unjoni. Dan ser jikkontribwixxi għall-irkupru ekonomiku u għall-implimentazzjoni ta' riformi u investiment sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b'mod partikolari biex jippromwovi t-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali, u ser isaħħaħ ir-reżiljenza u t-tkabbir potenzjali tal-ekonomiji tal-Istati Membri. Hija ser tgħin ukoll lill-finanzi pubbliċi biex jerġgħu lura għal pożizzjonijiet aktar favorevoli fil-futur qrib u ser tikkontribwixxi għat-tisħiħ tal-finanzi pubbliċi sostenibbli, u għat-tkabbir u l-ħolqien tal-impjiegi fuq terminu medju u twil.

(5)

Fit-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni li tipprovdi orjentazzjonijiet ta’ politika ulterjuri biex tiffaċilita l-koordinazzjoni tal-politiki fiskali u t-tħejjija tal-Programmi ta’ Stabbiltà u Konverġenza tal-Istati Membri. Din il-komunikazzjoni ddikjarat ukoll il-fehma tal-Kummissjoni li d-deċiżjoni dwar id-diżattivazzjoni jew it-tkomplija tal-applikazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali jenħtieġ li tittieħed bħala valutazzjoni ġenerali tal-istat tal-ekonomija, bil-livell tal-attività ekonomika fl-Unjoni jew fiż-Żona tal-Euro mqabbel mal-livelli ta’ qabel il-kriżi (tmiem l-2019) bħala kriterju kwantitattiv ewlieni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, fit-2 ta' Ġunju 2021 il-Kummissjoni qieset li l-kondizzjonijiet biex tkompli tapplika l-klawżola liberatorja ġenerali fl-2022 u biex tiddiżattivaha mill-2023 ġew issodisfati. Sitwazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiż ser ikomplu jiġu kkunsidrati wara d-diżattivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali.

(6)

Fil-5 ta’ Mejju 2021, ir-Rumanija ppreżentat il-Programm ta’ Konverġenza tagħha għall-2021, lil hinn mill-iskadenza stabbilita fl-Artikolu 8 tar-Regolament (KE) Nru 1466/97.

(7)

Fl-2020, fuq il-bażi ta’ data vvalidata mill-Eurostat, id-defiċit tal-gvern estiż tar-Rumanija kien ta’ 9,2 % tal-prodott domestiku gross (PDG), filwaqt li d-dejn tal-gvern estiż żdied għal 47,3 % tal-PDG. It-tibdil annwali fil-bilanċ baġitarju primarju kien jammonta għal -3,6 % tal-PDG, inklużi l-miżuri baġitarji diskrezzjonali ta’ 1,5 % b’sostenn għall-ekonomija u t-tħaddim ta’ stabbilizzaturi awtomatiċi. Ir-Rumanija pprovdiet ukoll appoġġ ta’ likwidità lil kumpaniji u unitajiet domestiċi (bħal garanziji u differimenti tat-taxxa, li ma għandhomx impatt baġitarju dirett u immedjat), stmati għal 4 % tal-PDG; l-użu reali tal-garanziji pubbliċi fl-2020 huwa stmat mill-Kummissjoni li hu bejn wieħed u ieħor ekwivalenti għal 1½ % tal-PDG.

(8)

Ix-xenarju makroekonomiku li jirfed il-projezzjonijiet baġitarji huwa realistiku fl-2021 u l-2022. Skont il-Programm ta’ Konverġenza għall-2021, it-tkabbir reali tal-PDG huwa pprojettat għal 5,0 % fl-2021 u 4,8 % fl-2022. F’dawn is-sentejn, id-domanda domestika, b’konsum qawwi u tkabbir fl-investiment, hija mistennija li tkun il-mutur ewlieni. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni tat-tkabbir tar-Rumanija huwa kemxejn ogħla minn dak tal-Programm ta’ Konverġenza għall-2021, b’5,1 % fl-2021 u 4,9 % fl-2022, xprunat ukoll mid-domanda domestika.

(9)

Fil-Programm ta’ Stabbiltà/Konverġenza tiegħu għall-2021, il-gvern qed jippjana tnaqqis tad-defiċit tal-gvern estiż minn 9,2 % tal-PDG fl-2020 għal 8 % tal-PDG fl-2021, filwaqt li l-proporzjon tad-dejn huwa ppjanat li jiżdied għal 50,8 % tal-PDG fl-2021. Skont il-Programm ta' Konverġenza tal-2021, it-tibdil fil-bilanċ baġitarju primarju fl-2021 meta mqabbel mal-livell ta’ qabel il-kriżi (2019) mistenni jammonta għal 3,3 % tal-PDG, u jirrifletti l-miżuri baġitarji diskrezzjonali ta’ 1,5 % tal-PDG b’appoġġ għall-ekonomija u t-tħaddim ta’ stabbilizzaturi awtomatiċi. Dawn il-projezzjonijiet huma fuq l-istess linji tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni.

(10)

B’rispons għall-pandemija tal-COVID-19 u għar-reċessjoni ekonomika relatata magħha, ir-Rumanija adottat miżuri baġitarji biex issaħħaħ l-kapaċità tas-sistema tas-saħħa tagħha, trażżan il-pandemija tal-COVID-19, u tgħin lil dawk l-individwi u s-setturi li kienu partikolarment milquta. Din ir-reazzjoni qawwija ta’ politika taffiet it-tnaqqis fil-PDG, li, min-naħa tiegħu, naqqas iż-żieda fid-defiċit tal-gvern u d-dejn pubbliku. Il-miżuri li ħadet ir-Rumanija fl-2020 u fl-2021 kienu konformi mar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020. Il-miżuri diskrezzjonarji adottati mill-gvern fl-2020 u l-2021 huma ta’ natura temporanja jew ibbilanċjati minn miżuri ta’ tpaċija. Fl-istess ħin, kien hemm impatt fiskali kontinwu ta’ miżuri espansjonarji li ġew adottati qabel il-pandemija tal-COVID-19. Dawk il-miżuri inkludew b’mod partikolari żidiet fil-pensjonijiet u nfiq soċjali ieħor u tnaqqis fit-taxxi.

(11)

Il-Programm ta’ Konverġenza għall-2021 jassumi investiment u riformi ffinanzjati minn għotjiet permezz tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza li jammontaw għal 0,1 % tal-PDG fl-2021, 0,6 % tal-PDG fl-2022, 1,2 % tal-PDG fl-2023, 1,2 % tal-PDG fl-2024, 0,9 % tal-PDG fl-2025 u 0,9 % tal-PDG fl-2026. Il-Programm ta’ Konverġenza għall-2021 jassumi wkoll self permezz tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza li jammonta għal 2,3 % tal-PDG fl-2025 u 2,5 % tal-PDG fl-2026. It-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni jinkludi biss l-għotjiet fil-projezzjonijiet baġitarji tagħha billi s-self huwa preżunt fil-Programm ta’ Konverġenza għall-2021 li jibda wara l-perijodu tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni.

(12)

Biex tiġi vvalutata l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda fl-istadju attwali, it-trasferimenti mdaqqsa mill-baġit tal-Unjoni (bħal dawk mill-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza) għandhom jiġu inklużi fl-aggregat tan-nefqa rilevanti. Il-pożizzjoni fiskali ġenerali għalhekk titkejjel bit-tibdil fin-nefqa primarja (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonali u esklużi l-miżuri ta’ emerġenza temporanji relatati mal-kriżi) inkluż in-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u fondi oħra tal-Unjoni. Lil hinn mill-pożizzjoni fiskali ġenerali, l-analiżi għandha l-għan ukoll li tivvaluta jekk il-politika fiskali nazzjonali hijiex prudenti u jekk il-kompożizzjoni tagħha twassalx għal irkupru sostenibbli konsistenti mat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali. Għal dik ir-raġuni, tingħata attenzjoni partikolari lill-evoluzzjoni tal-infiq primarju kurrenti u l-investiment iffinanzjat nazzjonalment.

(13)

Fil-programm ta’ Konverġenza tagħha tal-2021, id-defiċit tal-gvern estiż tar-Rumanija huwa ppjanat li jonqos għal 6,2 % tal-PDG fl-2022, prinċipalment minħabba t-twaqqif tal-miżuri temporanji ta’ appoġġ adottati fl-2020 u l-2021. Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jiżdied għal 52,9 % tal-PDG fl-2022. Dawn il-projezzjonijiet huma aktar favorevoli mit-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni. Fuq il-bażi tat-tbassir tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, u fuq il-bażi tal-metodoloġija speċifika li tirrifletti l-isfidi msemmija hawn fuq, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda – inkluż l-impatt fuq id-domanda aggregata fl-2022 minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza – hija stmata għal -0,5 % tal-PDG. (7) Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tiżdied b’0,4 ta' punt perċentwali tal-PDG. L-investiment iffinanzjat nazzjonalment huwa pprojettat li jipprovdi kontribuzzjoni espansjonarja ta’ 0,1 ta’ punt perċentwali tal-PDG. (8) In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata fuq livell nazzjonali (nett minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonarji) hija pprojettata li tipprovdi kontribuzzjoni newtrali.

(14)

Skont il-pjanijiet baġitarji ta' terminu medju tal-Programm ta' Konverġenza għall-2021, huwa ppjanat li d-defiċit tal-gvern estiż jonqos minn 4,4 % fl-2023, għal 2,9 % tal-PDG fl-2024. Id-defiċit tal-gvern estiż huwa ppjanat li ma jibqax jaqbeż it-3 % tal-valur referenzjarju tal-PDG skont it-Trattat fl-2024. Fuq il-bażi tal-Programm ta’ Konverġenza għall-2021, il-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda – inkluż ukoll l-impatt fuq id-domanda aggregata minn investiment iffinanzjat kemm mill-baġits nazzjonali kif ukoll tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza – hija stmata għal 0,6 % tal-PDG fl-2023 u l-2024 bħala medja. Il-kontribuzzjoni pożittiva tan-nefqa ffinanzjata mill-għotjiet tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza u minn fondi oħra tal-Unjoni hija pprojettata li tiżdied b’0,2 ta' punt perċentwali tal-PDG. L-investiment ffinanzjat f’livell nazzjonali huwa pprojettat li jipprovdi kontribut espansjonarju ta’ 0,1 ta' punt perċentwali tal-PDG. (9) In-nefqa kurrenti primarja ffinanzjata b’mod nazzjonali (netta minn miżuri ta’ dħul diskrezzjonali) hija pprojettata li tipprovdi kontribut restrittiv ta’ 0,8 ta’ punt perċentwali tal-PDG. L-istima kurrenti tat-tkabbir potenzjali nominali medju ta’ 10 snin hija ta’ 5¾ %. (10) Madankollu, din l-istima ma tinkludix l-impatt tar-riformi li huma parti mill-pjan ta’ rkupru u reżiljenza u li jistgħu għalhekk jagħtu spinta lit-tkabbir potenzjali tar-Rumanija.

(15)

Il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż huwa ppjanat li jiżdied għal 53,3 % tal-PDG fl-2023 għal 52,4 % tal-PDG fl-2024. Fid-dawl tal-perkors tad-dejn li qed jiżdied b’mod partikolarment mgħaġġel fit-terminu medju, l-aktar minħabba l-iżbilanċ kbir imbassar għall-2022 u l-kondizzjonijiet ta’ finanzjament sfavorevoli meta mqabbla ma’ Stati Membri oħra, ir-Rumanija hija meqjusa li qed tiffaċċa riskji għolja ta’ sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju, skont l-analiżi tas-sostenibbiltà tad-dejn.

(16)

Fit-2 ta’ Ġunju 2021, il-Kummissjoni rrakkomandat rakkomandazzjoni tal-Kunsill għall-korrezzjoni tad-defiċit eċċessiv tar-Rumanija sal-2024. Skont dik ir-rakkomandazzjoni, ir-Rumanija għandha tilħaq il-mira tad-defiċit nominali tal-gvern estiż ta’ 8,0 % tal-PDG fl-2021, 6,2 % tal-PDG fl-2022, 4,4 % tal-PDG fl-2023, u 2,9 % tal-PDG fl-2024, li hija konsistenti ma’ rata ta’ tkabbir nominali tal-infiq pubbliku primarju nett ta’ 3,4 % fl-2021, 1,3 % fl-2022, 0,9 % fl-2023 u 0,0 % fl-2024. Dan jikkorrispondi għal bilanċ strutturali annwali ta’ 0,7 % tal-PDG fl-2021, ta’ 1,8 % tal-PDG fl-2022, ta’ 1,7 % tal-PDG fl-2023 u ta’ 1,5 % tal-PDG fl-2024.

(17)

Il-Kunsill ivvaluta l-Programm ta’ Konverġenza tal-2021 u s-segwitu mir-Rumanija għar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Lulju 2020,

(1)

Skont l-Artikolu 126 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, l-Istati Membri għandhom jevitaw defiċit eċċessivi tal-gvern.

(2)

Il-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir (PST) huwa bbażat fuq l-objettiv ta’ finanzi pubbliċi sodi bħala mezz li jsaħħaħ il-kundizzjonijiet għall-istabbiltà tal-prezzijiet u għal tkabbir sostenibbli b’saħħtu li jwassal għall-ħolqien tal-impjiegi.

(3)

Wara rakkomandazzjoni mill-Kummissjoni, fit-3 ta’ April 2020 il-Kunsill iddeċieda, permezz tad-Deċiżjoni (UE) 2020/590 (1), f’konformità mal-Artikolu 126(6) tat-Trattat, li kien jeżisti defiċit eċċessiv fir-Rumanija u ħareġ rakkomandazzjoni biex jiġi kkoreġut id-defiċit eċċessiv sa mhux aktar tard mill-2022 (2), (“ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tat-3 ta' April 2020”), f’konformità mal-Artikolu 126(7) tat-Trattat u l-Artikolu 3 tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1467/97 (3).

(4)

Fl-20 ta’ Marzu 2020, il-Kummissjoni adottat Komunikazzjoni dwar l-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-PST. Dik il-klawżola, kif inhu stipulat fl-Artikoli 5(1), 6(3), 9(1) u 10(3) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru.1466/97 (4) u l-Artikoli 3(5) u 5(2) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru. 1467/97, tiffaċilita l-koordinazzjoni tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta’ reċessjoni ekonomika severa. F’ dik il-Komunikazzjoni, il-Kummissjoni ppreżentat il-fehma tagħha li, minħabba r-reċessjoni ekonomika severa li tirriżulta mill-pandemija tal-COVID-19, il-kundizzjonijiet kienu jiġġustifikaw l-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-PST. Fit-23 ta’ Marzu 2020, il-Ministri tal-Finanzi tal-Istati Membri qablu mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni.

(5)

Fil-15 ta’ Settembru 2020, ir-Rumanija ppreżentat ir-rapport tagħha dwar l-azzjoni meħuda b’rispons għar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tat-3 ta’ April 2020. Dak ir-rapport indika deterjorament kbir tal-finanzi pubbliċi tagħha matul l-2020, prinċipalment minħabba l-pandemija tal-COVID-19.

(6)

Fit-18 ta’ Novembru 2020, il-Kummissjoni adottat Komunikazzjoni dwar is-sitwazzjoni fiskali fir-Rumanija. Fid-dawl tal-inċertezza eċċezzjonali kontinwa maħluqa mill-pandemija tal-COVID-19 u l-impatt makroekonomiku u fiskali straordinarju tagħha, il-Kummissjoni qieset li f’dak l-istadju ma setgħet tittieħed l-ebda deċiżjoni dwar passi ulterjuri fil-proċedura ta’ defiċit eċċessiv li kienet inbdiet għar-Rumanija. B’mod partikolari, l-inċertezza eċċezzjonali, inkluż fir-rigward tat-tfassil ta’ perkors kredibbli għall-politika fiskali, ma ppermettiex lill-Kummissjoni tippreżenta f’dak l-istadju Rakkomandazzjoni għal rakkomandazzjoni tal-Kunsill skont l-Artikolu 126(7) tat-Trattat. Il-Kummissjoni ddikjarat li kienet ser tivvaluta mill-ġdid is-sitwazzjoni baġitarja tar-Rumanija fir-rebbiegħa 2021 fuq il-bażi tad-data tal-eżitu tas-sena 2020, il-baġit tal-2021 u t-tbassir ekonomiku tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni u li, jekk ikun xieraq, kienet ser tipproponi passi ġodda skont il-proċedura ta’ defiċit eċċessiv, filwaqt li tqis l-applikazzjoni kontinwa tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-PST fl-2021.

(7)

Fit-3 ta’ Marzu 2021, il-Kummissjoni adottat Komunikazzjoni li tipprovdi aktar orjentazzjoni ta’ politika biex tiġi ffaċilita l-koordinazzjoni tal-politiki fiskali u t-tħejjija tal-Programmi ta’ Stabbiltà u Konverġenza tal-Istati Membri. F’dik il-Komunikazzjoni il-Kummissjoni esprimiet il-fehma tagħha li d-deċiżjoni dwar id-diżattivazzjoni jew l-applikazzjoni kontinwa tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-PST jenħtieġ li tinkludi valutazzjoni ġenerali tal-istat tal-ekonomija, bil-livell ta’ attività ekonomika fl-Unjoni jew fiż-żona tal-euro meta mqabbel mal-livelli ta’ qabel il-kriżi (tmiem l-2019) bħala l-kriterju kwantitattiv ewlieni. Fit-2 ta’ Ġunju 2021, il-Kummissjoni adottat Komunikazzjoni intitolata “Il-koordinazzjoni tal-politika ekonomika fl-2021: biex tingħeleb il-COVID-19, ikun appoġġat l-irkupru u tkun modernizzata l-ekonomija tagħna”. Skont din il-Komunikazzjoni, il-klawżola liberatorja ġenerali tal-PST ser tkompli tiġi applikata fl-2022 u hija mistennija li tiġi diżattivata mill-2023 ‘il quddiem.

(8)

Skont aġġornament tal-Monitoraġġ tas-Sostenibbiltà tad-Dejn tal-2020 tal-Kummissjoni biex jirrifletti it-tbassir ekonomiku tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, ir-riskju għas-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju u twil tar-Rumanija għadhom għoljin. Jeħtieġ li dawk ir-riskji jiġu indirizzati bi pjan fiskali adegwat fit-terminu medju appoġġat minn miżuri strutturali.

(9)

Fid-dawl tat-tnaqqis qawwi fl-attività ekonomika marbut mal-pandemija tal-COVID-19 u tal-bżonn relatat għal politiki fiskali biex jappoġġaw l-irkupru fl-2021 u l-2022, ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tat-3 ta’ April 2020 ma għadhiex tipprovdi bażi rilevanti għall-gwida tal-politika fiskali għar-Rumanija.

(10)

Skont l-aħħar sentenza tal-Artikolu 3(5) tar-Regolament (KE) Nru 1467/97, fil-każ ta’ reċessjoni ekonomika severa fiż-żona tal-euro jew fl-Unjoni inġenerali, il-Kunsill jista’ jiddeċiedi, fuq rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni, li jadotta rakkomandazzjoni riveduta skont l-Artikolu 126(7) tat-Trattat bil-kundizzjoni li dan ma jipperikolax is-sostenibbiltà fiskali għall-perjodu medju.

(11)

F’konformità mal-Artikolu 126(7) tat-Trattat u l-Artikolu 3 tar-Regolament (KE) Nru 1467/97, il-Kunsill huwa meħtieġ jagħmel rakkomandazzjoni lill-Istat Membru kkonċernat filwaqt li jistabbilixxi wkoll skadenza għall-korrezzjoni tad-defiċit eċċessiv. Dik ir-rakkomandazzjoni għandha tistabbilixxi skadenza massima ta’ sitt xhur għal azzjoni effettiva li trid tittieħed mill-Istat Membru kkonċernat biex jikkoreġi d-defiċit eċċessiv, li jista’ jitnaqqas għal tliet xhur meta jkun ġustifikat mis-serjetà tas-sitwazzjoni. Barra minn dan, f’rakkomandazzjoni biex jiġi kkoreġut defiċit eċċessiv, il-Kunsill għandu jirrikjedi l-kisba ta’ miri baġitarji annwali li, fuq il-bażi tat-tbassir li fuqu tissejjes dik ir-rakkomandazzjoni, ikunu konsistenti ma’ titjib minimu annwali fil-bilanċ strutturali, jiġifieri l-bilanċ aġġustat ċiklikament minbarra miżuri ta’ darba u miżuri temporanji oħrajn, ta’ mill-inqas 0,5 % tal-PDG bħala parametru referenzjarju.

(12)

Il-PDG reali fir-Rumanija naqas bi 3,9 % fl-2020. Skont it-tbassir ekonomiku tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, it-tkabbir tal-PDG reali huwa mbassar li jirkupra b’5,1 % fl-2021 u b’4,9 % fl-2022. Il-konsum privat huwa mistenni li jirkupra hekk kif l-introduzzjoni tal-vaċċinazzjoni timxi ’l quddiem u l-miżuri ta’ tbegħid soċjali jitneħħew gradwalment, filwaqt li t-tkabbir fil-pagi huwa mistenni wkoll li jibqa’ b’saħħtu. L-introduzzjoni gradwali tal-proġetti mill-Pjan għall-Irkupru u r-Reżiljenza (recovery and resilience plan, RRP), kif imsemmi fir-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (5), hija mistennija li tagħti impetu ġdid lit-tkabbir tal-investiment. Il-kontribut tal-esportazzjonijiet netti, jiġifieri l-esportazzjonijiet mingħajr l-importazzjonijiet, huwa mistenni li jibqa’ negattiv matul il-perjodu ta’ tbassir. Dan billi l-importazzjonijiet huma mistennija li jiġu xprunati mill-irkupru tal-konsum privat kif ukoll mill-investiment li qed jiżdied. L-esportazzjonijiet huma mistennija li jiġu appoġġati minn irkupru fid-domanda esterna iżda li jibqgħu inqas dinamiċi mill-importazzjonijiet. Il-previżjoni ta’ tkabbir hija soġġetta għal riskji bbilanċjati. Minn naħa waħda, strateġija fiskali kredibbli fit-terminu medju tista’ tgħin biex jitneħħa t-tħassib dwar is-sostenibbiltà fiskali, b’mod partikolari meta kkombinata ma’ riformi ambizzjużi (inklużi dawk li jinsabu fir-RRP). Dan jgħin biex jiġu indirizzati l-iżbilanċi makroekonomiċi tar-Rumanija, biex jittaffew ir-riskji għall-istabbiltà finanzjarja u biex jikkontribwixxi għat-tkabbir sostenibbli, inkluż billi tittejjeb il-klima tal-investiment. Min-naħa l-oħra, l-inċertezza fir-rigward tat-tfassil tal-politika pubblika u d-dewmien jew l-ineffiċjenzi fl-implimentazzjoni tar-RRP jistgħu jirriżultaw f’effetti negattivi tal-kunfidenza.

(13)

Fit-2 ta’ Marzu 2021, il-Parlament Rumen adotta l-baġit tar-Rumanija u l-istrateġija fiskali fit-terminu medju għall-2021. Dik l-istrateġija fiskali, flimkien ma’ informazzjoni dwar il-profil ta’ sostenn finanzjarju mhux ripagabbli u self skont il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza stabbilita mir-Regolament (UE) 2021/241 (“il-Faċilità”), tqieset fil-Programm ta’ Konverġenza tar-Rumanija tal-2021 (“il-Programm ta’ Konverġenza”), li ġie ppreżentat lill-Kummissjoni fil-5 ta’ Mejju 2021. Billi jibda b’defiċit tal-gvern estiż ta’ 9,2 % tal-PDG fl-2020, il-Programm ta’ Konverġenza jimmira lejn defiċit tal-gvern estiż ta’ inqas minn 3 % tal-PDG sal-2024 bil-passi li ġejjin: 8,0 % tal-PDG fl-2021, 6,2 % tal-PDG fl-2022, 4,4 % tal-PDG fl-2023 u 2,9 % tal-PDG fl-2024. L-aġġustament fiskali stabbilit fil-Programm ta’ Konverġenza huwa bbażat l-iktar fuq in-nefqa. Il-kontroll tan-nefqa (tnaqqis bħala perċentwal tal-PDG) huwa previst b’mod partikolari għall-pagi tas-settur pubbliku (tnaqqis b’1,4 punti perċentwali bejn l-2022 u l-2024) u għat-trasferimenti soċjali (tnaqqis b’0,9 punti perċentwali bejn l-2022 u l-2024).

(14)

It-tbassir ekonomiku tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, estiż sal-2024, jipproġetta defiċit tal-gvern estiż ta’ 8,0 % tal-PDG fl-2021, ta’ 7,1 % tal-PDG fl-2022 u ta’ 6,8 % tal-PDG fl-2023 u l-2024. Dan it-tbassir iqis l-infiq mistenni li jiġi ffinanzjat minn sostenn finanzjarju mhux ripagabbli u self mill-Faċilità, kif preżentat fil-Programm ta’ Konverġenza u f’informazzjoni addizzjonali pprovduta mir-Rumanija. It-tnaqqis tad-defiċit nominali ġenerali tal-gvern ipproġettat mill-Kummissjoni huwa xprunat l-aktar mill-iskadenza gradwali tal-miżuri ta’ emerġenza adottati b’rispons għall-pandemija tal-COVID-19, minn dħul ogħla xprunat mill-irkupru ekonomiku proġettat u mill-impatt pożittiv addizzjonali tal-investimenti u r-riformi mistennija li jiġu ffinanzjati mill-Faċilità. Barra minn hekk, il-Gvern Rumen iddeċieda li jiffriża l-pagi tas-settur pubbliku fl-2021 u l-2022, li jipposponi ż-żidiet fil-pensjonijiet fl-2021 u li jżid il-pensjonijiet b’mod moderat fl-2022, miżuri li jikkontribwixxu għal previżjoni mtejba meta mqabbla ma’ dik fit-tbassir ekonomiku tal-ħarifa 2020 tal-Kummissjoni. Dawk il-miżuri diġà ġew adottati. Barra minn hekk, il-gvern Rumen għandu l-intenzjoni li jadotta leġiżlazzjoni ġdida dwar il-pensjonijiet li żżomm in-nefqa tal-pensjonijiet bħala perċentwal tal-PDG ġeneralment stabbli. Il-proġezzjoni ta’ defiċit ogħla fit-tbassir ekonomiku tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, meta mqabbel mal-Programm ta’ Konverġenza, jirriżulta mill-fatt li l-konsolidazzjoni ppjanata mhijiex appoġġata kompletament permezz ta’ miżuri implimentati, jew imħabbra b’mod kredibbli u għaldaqstant ma setgħetx titqies f’dak it-tbassir. Id-defiċit strutturali huwa pproġettat mill-Kummissjoni li jitjieb b’0,7 punti perċentwali tal-PDG fl-2021 u b’0,5 punti perċentwali p tal-PDG fl-2022 u li jiddeterjora b’0,1 punti perċentwali tal-PDG fl-2023 u b’0,4 punti perċentwali tal-PDG fl-2024.

(15)

Id-dejn tal-gvern estiż kien ta’ 34,7 % tal-PDG fi tmiem l-2018, ta’ 35,3 % tal-PDG fi tmiem l-2019 u ta’ 47,3 % tal-PDG fi tmiem l-2020. Skont it-tbassir ekonomiku tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, huwa pproġettat li jiżdied għal 49,7 % tal-PDG fi tmiem l-2021, għal 52,7 % tal-PDG fi tmiem l-2022 u għal 59,5 % tal-PDG fi tmiem l-2024, b’hekk joqrob għall-ewwel darba l-valur referenzjarju ta’ 60 % tal-PDG stabbilit fit-Trattat fin-nuqqas ta’ miżuri korrettivi addizzjonali għal dawk diġà implimentati jew imħabbra b’mod kredibbli.

(16)

L-analiżi tas-sostenibbiltà tad-dejn fit-terminu medju u twil, aġġornata wara t-tbassir ekonomiku tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, tikkonferma li r-riskji għas-sostenibbiltà huma għolja fit-terminu medju. Skont il-proġettazzjoni tal-linja bażi ta’ 10 snin, il-proporzjon tad-dejn tal-gvern estiż mal-PDG ser ikompli jiżdied matul il-perjodu ta’ proġettazzjoni u jilħaq livell qrib id-90 % tal-PDG. Ir-riskji għas-sostenibbiltà tad-dejn huma xprunati minn defiċit fiskali kbar, minn spejjeż tat-tixjiħ u mill-vulnerabbiltà tal-perkors tad-dejn għal xokkijiet makro fiskali. Iż-żidiet fil-pensjonijiet, adottati fis-sajf 2019, u li għalissa qed jiġu posposti sa tmiem l-2022, huma s-sors predominanti tar-riskji għas-sostenibbiltà tad-dejn. L-istruttura tad-dejn, b’sehem għoli ta’ dejn iddenominat f’munita barranija u b’sehem sinifikanti ta’ dejn miżmum minn dawn li mhumiex residenti, tkompli żżid mar-riskji għas-sostenibbiltà tad-dejn, għalkemm l-interventi dwar is-suq sekondarju mill-Bank Nazzjonali tar-Rumanija għenu biex l-ispejjeż tas-self tal-gvern jinżammu f’livelli favorevoli fl-2020. Barra minn hekk, hemm riskji marbuta ma’ obbligazzjonijiet kontinġenti li jirriżultaw minn garanziji tal-istat (ta’ 1,4 % tal-PDG) mogħtija lil kumpaniji u lil dawk li jaħdmu għal rashom matul il-kriżi tal-COVID-19. Il-ħtiġijiet ta’ finanzjament gross huma pproġettati li jiżdiedu. Min-naħa l-oħra, ir-riformi u l-investiment permezz tan-NextGenerationEU, jekk jiġu implimentati b’mod effettiv, huma mistennija li jkollhom impatt pożittiv fuq it-tkabbir tal-PDG fis-snin li ġejjin, b’hekk jikkontribwixxu għas-sostenibbiltà tad-dejn.

(17)

Skont l-Artikolu 3(4) tar-Regolament (KE) Nru 1467/97, il-korrezzjoni tad-defiċit eċċessiv għandha titlesta fis-sena ta’ wara l-identifikazzjoni tiegħu sakemm ma jkunx hemm ċirkostanzi speċjali. Jenħtieġ li l-perkors ta’ aġġustament jiġi determinat f’konformità mar-Regolament (KE) Nru 1467/97, filwaqt li titqies il-pożizzjoni ekonomika u fiskali tal-Istat Membru kkonċernat.

(18)

Fis-sitwazzjoni attwali, tali ċirkostanzi speċjali jeżistu fir-Rumanija. L-għoti ta’ sena addizzjonali lir-Rumanija, f’konformità mar-regola stabbilita fl-Artikolu 3(4) tar-Regolament (KE) Nru 1467/97, ikun jeħtieġ aġġustament fiskali qawwi ħafna u jirriżulta f’telf sinifikanti fl-output, b’hekk jirriskja li jikkomprometti l-irkupru ekonomiku wara l-pandemija tal-COVID-19. Perkors ta’ aġġustament bi skadenza għall-korrezzjoni tad-defiċit eċċessiv sal-2024, filwaqt li xorta waħda jeħtieġ aġġustamenti annwali sostanzjali, ikun jimplika sforz aktar gradwali u jsib bilanċ tajjeb bejn il-konsolidazzjoni fiskali u l-appoġġ għall-irkupru ekonomiku. Il-perkors il-ġdid ta’ aġġustament iqis ukoll is-sitwazzjoni fiskali li nbidlet, inklużi l-iżviluppi baġitarji fl-2020 u l-istrateġija baġitarja l-ġdida stabbilita mill-Gvern Rumen. Ir-riformi, inklużi dawk li jtejbu l-ġestjoni tal-finanzi pubbliċi, ikunu strumentali biex tiġi żgurata korrezzjoni durabbli tad-defiċit eċċessiv. Fid-dawl ta’ dawk il-konsiderazzjonijiet, u b’mod konsistenti mal-orjentazzjonijiet tal-politika fiskali stabbiliti fil-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni tat-3 ta’ Marzu 2021, hija ġustifikata li tiġi stabbilita skadenza għall-korrezzjoni tad-defiċit eċċessiv sal-2024.

(19)

Perkors ta’ aġġustament kredibbli u sostenibbli skont din l-iskadenza jkun jeħtieġ li r-Rumanija tilħaq il-mira tad-defiċit nominali tal-gvern estiż ta’ 8,0 % fl-2021, ta’ 6,2 % tal-PDG fl-2022, ta’ 4,4 % tal-PDG fl-2023 u ta’ 2,9 % tal-PDG fl-2024, f’konformità mal-miri tal-gvern stess. Fuq il-bażi tat-tbassir ekonomiku tar-rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, dan huwa konsistenti ma’ rata ta’ tkabbir nominali tan-nefqa primarja netta tal-gvern ta’ 3,4 % fl-2021, ta’ 1,3 % fl-2022, ta’ 0,9 % fl-2023 u ta’ 0,0 % fl-2024 (6). Dawn ir-rati ta’ tkabbir tan-nefqa primarja netta tal-gvern se jkunu l-indikatur primarju użat biex jiġi vvalutat l-isforz fiskali jekk tkun meħtieġa analiżi bir-reqqa. L-aġġustament fiskali annwali korrispondenti fil-bilanċ strutturali huwa ta’ 0,7 % tal-PDG fl-2021, ta’ 1,8 % tal-PDG fl-2022, ta’ 1,7 % tal-PDG fl-2023 u ta’ 1,5 % tal-PDG fl-2024.

(20)

F’dan l-istadju, biex jiġi vvalutat l-impatt potenzjali tal-politika fiskali ġenerali fuq l-output, jenħtieġ li l-pagamenti sostanzjali mill-baġit tal-Unjoni (mill-Faċilità u minn fondi oħra tal-Unjoni) jiġu inklużi fl-aggregat tan-nefqa rilevanti, bħala miżura tal-pożizzjoni fiskali (7). Fuq din il-bażi, il-fondi tal-Unjoni huma mistennija li jkollhom impatt pożittiv sinifikanti fuq l-ekonomija Rumena fis-snin li ġejjin. B’mod speċifiku, l-investimenti u r-riformi appoġġati mill-Faċilità jipprovdu opportunità għar-Rumanija biex ittejjeb il-pożizzjoni fiskali sottostanti tagħha fit-terminu medju filwaqt li xorta tappoġġa t-tkabbir u l-ħolqien tal-impjiegi.

(21)

Jenħtieġ li l-miżuri ta’ konsolidazzjoni baġitarja jiżguraw korrezzjoni fit-tul tad-defiċit eċċessiv, filwaqt li jkunu mmirati lejn it-titjib tal-kwalità tal-finanzi pubbliċi u r-rinfurzar tal-potenzjal ta’ tkabbir tal-ekonomija. Jenħtieġ li r-riformi ta’ natura fiskali u ekonomika usa’, inklużi r-riformi tas-sistema tal-pensjonijiet, l-amministrazzjoni tat-taxxa, il-pagi tas-settur pubbliku u l-governanza tal-intrapriżi tal-istat, jappoġġaw l-isforz ta’ konsolidazzjoni fiskali u jagħmluh sostenibbli.

(22)

Mill-2016, ir-Rumanija ddegorat b’mod sistematiku u b’mod ripetut mir-regoli fiskali nazzjonali tagħha u mill-iskeda ta’ żmien għall-adozzjoni tal-istrateġija fiskali fit-terminu medju, stabbiliti fil-qafas fiskali nazzjonali. Fil-futur, l-aġġustament baġitarju tar-Rumanija se jkun appoġġat mill-applikazzjoni sħiħa tal-qafas fiskali nazzjonali,

(1)

Fl-20 ta' Marzu 2020, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni dwar l-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali tal-Patt ta' Stabbiltà u Tkabbir. Il-klawżola liberatorja ġenerali, kif stabbilita fl-Artikoli 5(1), 6(3), 9(1) u 10(3) tar-Regolament (KE) Nru 1466/97 u fl-Artikoli 3(5) u 5(2) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1467/97 (2), tiffaċilita l-koordinament tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta' reċessjoni ekonomika severa. F'dik il-komunikazzjoni, il-Kummissjoni osservat li minħabba r-reċessjoni ekonomika severa li kienet mistennija bħala riżultat tal-pandemija tal-COVID-19, kienu ssodisfati l-kundizzjonijiet għall-attivazzjoni tal-klawżola liberatorja ġenerali. Fit-23 ta' Marzu 2020, il-Ministri tal-Finanzi tal-Istati Membri qablu mal-valutazzjoni tal-Kummissjoni. Il-klawżola liberatorja ġenerali tat lill-Istati Membri flessibbiltà baġitarja biex jittrattaw il-kriżi tal-COVID-19. Il-klawżola liberatorja ġenerali ffaċilitat il-koordinazzjoni tal-politiki baġitarji fi żminijiet ta' reċessjoni ekonomika severa. L-attivazzjoni tagħha tippermetti diverġenza temporanja mill-perkors ta' aġġustament lejn l-objettiv baġitarju fuq terminu medju ta' kull Stat Membru, dment li dan ma jkunx jipperikola s-sostenibbiltà fiskali fuq terminu medju. Fis-17 ta' Settembru 2020, fil-komunikazzjoni tagħha dwar l-Istrateġija Annwali għat-Tkabbir Sostenibbli tal-2021, il-Kummissjoni ħabbret li l-klawżola liberatorja ġenerali kienet se tibqa' attiva fl-2021.

(2)

Fl-20 ta' Lulju 2020, il-Kunsill adotta Rakkomandazzjoni (3) (“ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta' Lulju 2020”). Huwa rrakkomanda lis-Slovenja biex tieħu l-miżuri kollha meħtieġa, f'konformità mal-klawżola liberatorja ġenerali, biex b'hekk tindirizza l-pandemija tal-COVID-19 b'mod effettiv, issostni l-ekonomija u tappoġġa l-irkupru li jirriżulta. Lis-Slovenja rrakkomandalha wkoll biex, meta l-kundizzjonijiet ekonomiċi jippermettu, issegwi politiki fiskali mmirati li jkollhom l-għan li jiksbu pożizzjonijiet fiskali prudenti fit-terminu medju u li jiggarantixxi s-sostenibbiltà tad-dejn, filwaqt li jsaħħu l-investiment.

(3)

Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-2021 dwar il-politika ekonomika taż-żona tal-euro tindika li jenħtieġ li l-politiki fiskali jibqgħu ta' appoġġ fl-Istati Membri kollha taż-żona tal-euro matul l-2021 u li l-miżuri ta' politika jitfasslu skont iċ-ċirkostanzi speċifiċi għall-pajjiż u jkunu f'waqthom, temporanji u mmirati. Meta l-kundizzjonijiet epidemjoloġiċi u ekonomiċi jippermettu, il-miżuri ta' emerġenza għandhom jitneħħew gradwalment, filwaqt li jiġi miġġieled l-impatt tal-kriżi fuq is-soċjetà u fuq is-suq tax-xogħol. Jenħtieġ li l-Istati Membri jsegwu politiki fiskali li jkunu mmirati lejn il-kisba ta' pożizzjonijiet fiskali prudenti fuq terminu medju u li jiżguraw is-sostenibbiltà fejn jidħol id-dejn, filwaqt li jsaħħu l-investiment. L-Istati Membri jenħtieġ li jsegwu riformi li jsaħħu l-kopertura, l-adegwatezza, u s-sostenibbiltà tas-sistemi sanitarji u soċjali għal kulħadd.

(4)

Fit-18 ta' Novembru 2020, il-Kummissjoni adottat l-opinjonijiet tagħha dwar l-abbozzi tal-pjanijiet baġitarji tal-2021 tal-Istati Membri taż-Żona tal-Euro, li kienu bbażati fuq valutazzjoni kwalitattiva tal-miżuri fiskali. Il-Kummissjoni kienet tal-fehma li l-abbozz ta' pjan baġitarju tas-Slovenja kien ġeneralment konformi mar-rakkomandazzjonijiet tal-politika fiskali deskritti fir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta' Lulju 2020 u li l-biċċa l-kbira tal-miżuri inklużi fl-abbozz ta' pjan baġitarju kienu jappoġġaw l-attività ekonomika fl-isfond ta' inċertezza konsiderevoli.

(5)

In-Next Generation EU, inkluża l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, se tiggarantixxi rkupru sostenibbli, inklużiv u ġust. Ir-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4), li stabbilixxa l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, daħal fis-seħħ fid-19 ta' Frar 2021. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza se tipprovdi appoġġ finanzjarju għall-implimentazzjoni ta' riformi u investiment, li jirriżulta f'impuls fiskali ffinanzjat mill-Unjoni. Din se tikkontribwixxi għall-irkupru ekonomiku u għall-implimentazzjoni ta' riformi u investiment sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, b'mod partikolari għall-promozzjoni ta' tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali, u se ssaħħaħ ir-reżiljenza u t-tkabbir potenzjali tal-ekonomiji tal-Istati Membri. Hija se tgħin ukoll lill-finanzi pubbliċi biex jerġgħu lura għal pożizzjonijiet aktar favorevoli fil-futur qrib u se tikkontribwixxi għat-tisħiħ tal-finanzi pubbliċi sostenibbli, u għat-tkabbir u l-ħolqien tal-impjiegi fuq terminu medju u twil.

(6)

Fit-3 ta' Marzu 2021, il-Kummissjoni adottat komunikazzjoni li tipprovdi aktar orjentazzjonijiet ta' politika biex jiġu ffaċilitati l-koordinazzjoni tal-politiki fiskali u t-tħejjija tal-Programmi ta' Stabbiltà u Konverġenza tal-Istati Membri. Jenħtieġ li l-pożizzjoni fiskali ġenerali meħuda, b'kont meħud tal-baġits nazzjonali u l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, tibqa' sservi ta' sostenn fl-2021 u fl-2022. Fl-istess ħin, billi hu mistenni li fit-tieni nofs tal-2021 l-attività ekonomika tiġi gradwalment għan-normal, jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jsiru aktar differenzjati fl-2022. Jenħtieġ li l-politiki fiskali tal-Istati Membri jqisu l-istat tal-irkupru, is-sostenibbiltà fiskali u l-bżonn li jitnaqqsu d-diverġenzi ekonomiċi, soċjali u territorjali. Fid-dawl tal-bżonn li jingħata appoġġ lill-irkupru sostenibbli fl-Unjoni, jenħtieġ li l-Istati Membri b'riskji baxxi għas-sostenibbiltà jorjentaw il-baġits favur li tinżamm politika fiskali li sservi ta' sostenn fl-2022, b'kont meħud tal-impatt tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. Jenħtieġ li l-Istati Membri b'livelli għoljin ta' dejn isegwu politiki fiskali prudenti, filwaqt li jippreservaw l-investiment iffinanzjat nazzjonalment u jagħmlu użu minn għotjiet taħt il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza biex jiffinanzjaw proġetti addizzjonali ta' investiment ta' kwalità għolja u riformi strutturali. Għall-perjodu lil hinn mill-2022, jenħtieġ li l-politiki fiskali jkomplu jqisu s-saħħa tal-irkupru, il-grad tal-inċertezza ekonomika u kunsiderazzjonijiet ta' sostenibbiltà fiskali. L-iffukar mill-ġdid tal-politiki fiskali lejn il-kisba ta' pożizzjonijiet fiskali prudenti f'terminu medju, inkluż bl-eliminazzjoni gradwali tal-miżuri ta' sostenn meta jkun il-waqt, se jikkontribwixxi biex tiġi ggarantita s-sostenibbiltà fiskali fit-terminu medju.