Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar il-finanzjament tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali

(opinjoni fuq inizjattiva proprja)

(2018/C 262/01)

Relatur:

Anne DEMELENNE

Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	15.2.2018
Bażi legali	Artikolu 29(2) tar-Regoli ta' Proċedura
	Opinjoni fuq inizjattiva proprja
Sezzjoni responsabbli	Sezzjoni għall-Unjoni Ekonomika u Monetarja u l-Koeżjoni Ekonomika u Soċjali
Adottata fis-sezzjoni	26.3.2018
Adottata fil-plenarja	19.4.2018
Sessjoni plenarja Nru	534
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	155/3/4

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1

Il-prinċipji tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali (il-“Pilastru Soċjali”) u l-ħtieġa għall-implimentazzjoni tiegħu, flimkien mal-implimentazzjoni tal-Aġenda 2030 għall-Iżvilupp Sostenibbli, għandhom jikkostitwixxu waħda mil-linji gwida fin-negozjati dwar il-qafas finanzjarju pluriennali li jmiss tal-UE għal wara l-2020.

1.2

Li l-Pilastru Soċjali jsir realtà jesiġi titjib fl-Istati Membri. It-Tabella ta’ Valutazzjoni Soċjali, prodott flimkien mal-Pilastru, tiġbed l-attenzjoni għal nuqqasijiet u differenzi sostanzjali madwar l-UE. Biex jingħelbu dawn in-nuqqasijiet hemm bżonn ta’ impenn mil-livelli kollha, inklużi l-Istati Membri, l-imsieħba soċjali u l-atturi tas-soċjetà ċivili. Se jesiġi wkoll bażi baġitarja soda, l-investiment u l-infiq kurrenti. Għandha tingħata konsiderazzjoni dwar kif dan għandu jiġi ffinanzjat.

1.3

Il-ħtiġijiet ta’ nfiq huma partikolarment kbar fil-pajjiżi bi dħul baxx u f’dawk il-pajjiżi li sofrew tnaqqis fid-dħul f’dawn l-aħħar snin. Kollha jiffaċċjaw xi grad ta’ restrizzjoni mir-regoli tal-UE dwar il-baġits u l-livelli tad-dejn. Jista’ jinħoloq lok għal aktar infiq fi ħdan l-Istati Membri u bl-għajnuna ta’ programmi varji fuq il-livell tal-UE.

1.4

L-investiment fis-settur privat jista’ jagħti kontribut f’ċerti oqsma – bħal pereżempju espansjoni tal-aċċess diġitali – meta jinħolqu l-kundizzjonijiet regolatorji xierqa. L-investiment tas-settur privat madankollu mhux se jkun biżżejjed u ma jistax jiżgura kontra l-esklużjoni ta’ dawk l-iżjed dgħajfa fis-soċjetà, meqjusa bħala kwistjoni importanti fi ħdan il-Pilastru Soċjali. Aktar investiment pubbliku fi ħdan l-Istati Membri jista’ jiġi ffaċilitat permezz ta’ referenza għal Regola tad-Deheb għall-investiment pubbliku b’objettiv soċjali, li tippermetti aktar flessibbiltà fir-regoli tal-baġit (1) bil-għan li jinkisbu l-miri tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali.

1.5

Aktar investiment pubbliku jista’ jiġi appoġġjat ukoll permezz tal-użu ta’ strumenti eżistenti tal-UE, b’mod partikolari l-Fondi Strutturali u ta' Investiment Ewropej (FSIE), li jistgħu jkunu aktar iffukati b’mod ċar lejn l-objettivi enfasizzati fi ħdan il-Pilastru Soċjali. L-investiment pubbliku jista’ jiġi appoġġjat ukoll mill-Bank Ewropew għall-Investiment, bl-għajnuna tal-Fond Ewropew għall-Investimenti Strateġiċi (FEIS), li ppermettilu jżomm il-livell tiegħu ta’ krediti matul dawn l-aħħar snin. Dan l-appoġġ għandu jinkludi b’mod espliċitu l-objettivi marbuta mal-Pilastru Soċjali, kif huwa konsistenti mal-mandat tiegħu.

1.6

Politiki ta’ tassazzjoni xierqa, inkluż il-ġlieda effettiva kontra l-frodi tat-taxxa, l-evitar tat-taxxa u l-ippjanar aggressiv tat-taxxa, għandhom jippermettu lill-Istati Membri u lill-UE biex jiġbru mezzi addizzjonali biex jikkontribwixxu għall-finanzjament tal-Pilastru Soċjali. Li jkun żgurat użu effiċjenti ta’ finanzjament addizzjonali jeħtieġ l-implimentazzjoni ta’ programmi ta’ azzjoni u pjani direzzjonali dwar l-implimentazzjoni tal-Pilastru Soċjali bħala parti integrali tas-Semestru Ewropew u b’mod partikolari fl-iżvilupp tal-Programmi Nazzjonali ta’ Riforma u l-Programmi ta’ Konverġenza. F’dan ir-rigward, l-UE għandha tesplora wkoll toroq ġodda għal mezzi biex jiżdiedu r-riżorsi proprji tagħha.

1.7

L-implimentazzjoni tal-Pilastru Soċjali tesiġi s-sjieda attiva, ir-responsabbiltà u l-parteċipazzjoni tal-partijiet interessati rilevanti fil-livelli differenti kollha: l-istituzzjonijiet Ewropej, l-Istati Membri u l-awtoritajiet lokali u reġjonali, kif ukoll l-imsieħba soċjali u partijiet interessati oħra tas-soċjetà ċivili.

2.   Kuntest

2.1

Il-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali, imħabbar u ffirmat mill-Kunsill tal-UE, il-Parlament Ewropew u l-Kummissjoni Ewropea fis-17 ta’ Novembru 2017, huwa maħsub bħala pass lejn it-tisħiħ tad-drittijiet soċjali u t-twassil ta’ impatt pożittiv fuq ħajjet in-nies fit-terminu qasir u medju. It-twettiq tal-Pilastru Soċjali huwa impenn u responsabbiltà kondiviża bejn l-UE, l-Istati Membri u l-imsieħba soċjali.

2.2

Dan jirrifletti r-rikonoxximent ddikjarat mill-mexxejja tas-27 Stat Membru dwar il-ħtieġa li jiġi indirizzat in-nuqqas ta’ sigurtà ekonomika u soċjali bħala kwistjoni ta’ prijorità (2). Ir-raġunijiet għall-urġenza tal-Pilastru Soċjali jinkludu l-prestazzjoni ekonomika u soċjali fqira f’ħafna pajjiżi mill-2008 ’l hawn; opportunitajiet u sfidi ġodda li joħorġu mill-globalizzazzjoni, it-tibdil fil-klima, il-migrazzjoni fuq skala kbira, id-diġitizzazzjoni u popolazzjonijiet li qed jixjieħu; aktar diversità fil-livell ekonomiku u soċjali fi ħdan l-UE wara l-kriżi finanzjarja u ekonoma; u żviluppi politiċi f’ħafna pajjiżi li jimplikaw theddida għall-għaqda u l-koeżjoni Ewropea fil-futur. F’Ottubru 2014 il-president elett tal-Kummissjoni Ewropea kien ippreżenta lill-Parlament Ewropew il-ħsieb li huwa importanti li l-UE tikseb klassifikazzjoni “triple A” soċjali daqs kemm huwa li tikseb klassifikazzjoni “triple A” ekonomika u finanzjarja (3). Li jintlaħaq dan l-objettiv ċarament jeħtieġ l-aċċettazzjoni tar-responsabbiltà fil-livelli kollha fi ħdan l-UE. Huwa mistenni li t-twettiq ta’ tali għan għandu jtejjeb il-koeżjoni, l-istabbiltà politika u soċjali u l-prestazzjoni ekonomika, mingħajr ma wieħed jinsa l-importanza ta’ stabbilizzaturi awtomatiċi f’każ ta’ xokkijiet ekonomiċi.

2.3

Kif rikonoxxut mill-KESE (4), il-Pilastru Soċjali huwa dikjarazzjoni ta’ intenzjoni politika, peress li għad m’hemm l-ebda pjan direzzjonali ċar għall-implimentazzjoni tiegħu. F’dan ir-rigward, il-Pilastru għadu mhux komplut u r-rikonoxximent ta’ drittijiet u obbligi ġodda huwa nieqes. Fil-kuntest ta’ ekonomija b’saħħitha u tassazzjoni ġusta, riżorsi finanzjarji adegwati jridu jkunu disponibbli fil-livell tal-Istati Membri bl-appoġġ tal-Unjoni Ewropea. Se jkun aspett kruċjali għall-implimentazzjoni tal-Pilastru Soċjali.

2.4

Il-Kummissjoni Ewropea se tippreżenta l-proposti tagħha għall-qafas finanzjarju pluriennali (QFP) li jmiss f’Mejju 2018. Huwa essenzjali li l-Pilastru Soċjali, kif ukoll l-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli tan-NU, iservi bħala waħda mil-linji gwida għall-istituzzjonijiet Ewropej u l-Istati Membri fit-tħejjijiet għall-baġit li jmiss tal-UE fuq terminu twil u li japplika mill-2020.

2.5

L-implimentazzjoni xierqa tal-Pilastru Soċjali se tiddependi fuq riformi ta’ politika adatti fi ħdan l-Istati Membri, pereżempju, li joħolqu mekkaniżmi xierqa għall-ħolqien ta’ impjiegi ta’ kwalità, għal titjib tal-ħiliet u biex jiġi żgurat l-użu effiċjenti tar-riżorsi pubbliċi. Il-KESE, f’konformità mal-opinjonijiet preċedenti tiegħu, jirrakkomanda riformi strutturali mmirati lejn l-iżvilupp soċjali u ekonomiku: aktar impjiegi u impjiegi aħjar, tkabbir sostenibbli, kwalità amministrattiva u istituzzjonali, u sostenibbiltà ambjentali (5). Dawn ir-riformi għandhom ikunu speċifiċi għal kull pajjiż, konsistenti mal-Programmi ta' Riforma Nazzjonali (NRPs) sabiex itejbu l-benesseri, u sostnuti minn appoġġ demokratiku, mingħajr approċċ “wieħed tajjeb għal kulħadd” għall-Istati Membri kollha (6).

2.6

L-implimentazzjoni xierqa ta’ Pilastru Soċjali ser teħtieġ ukoll it-tisħiħ tar-riżorsi finanzjarji disponibbli (7). Attwalment, in-nefqa tal-UE fuq l-affarijiet soċjali tirrappreżenta biss medja ta’ 0,3 % tat-total tan-nefqa pubblika soċjali fl-UE, il-biċċa l-kbira pprovdut mill-baġits tal-Istati Membri (8). It-tluq tar-Renju Unit mill-UE se jkollu konsegwenzi kbar fuq il-baġit tal-UE. Il-KESE jenfasizza li għandhom ikunu disponibbli riżorsi suffiċjenti għall-implimentazzjoni tal-politiki soċjali. Huwa jappoġġja t-talba tal-Parlament Ewropew li l-limitu attwali ta’ 1 % tan-nefqa tal-UE għandu jiżdied għal 1,3 % tal-ING (9) u jemmen li żieda fir-riżorsi proprji tal-UE, pereżempju permezz ta’ żieda fil-VAT, tkun partikolarment inġusta f’kuntest soċjali. Il-KESE jenfasizza wkoll il-ħtieġa li aktar riżorsi jkunu mmirati lejn l-appoġġ tal-politika ta’ koeżjoni, l-appoġġ għan-nies li jaħdmu u għaċ-ċittadini b’mod ġenerali. Ser tingħata attenzjoni partikolari għall-kisba ta’ ħiliet mill-ħaddiema bħala sors ta’ tisħiħ ekonomiku. Fl-istess waqt, il-KESE jaqbel li ż-żieda fil-finanzjament m’għandhiex tkun limitata biss għas-sigurtà, id-difiża u l-kontroll tal-fruntieri esterni. Il-Fond Soċjali Ewropew huwa mutur importanti għal aktar konverġenza u l-KESE jtenni t-talba tiegħu li dan m’għandux jitnaqqas jekk irridu nindirizzaw l-isfidi futuri fid-dawl tal-qafas finanzjarju pluriennali tal-UE li jmiss (10).

2.7

It-Tabella ta’ Valutazzjoni Soċjali li takkumpanja l-preżentazzjoni tal-Kummissjoni Ewropea dwar il-Pilastru Soċjali (11) hija maħsuba bħala għodda għall-monitoraġġ tal-progress lejn il-mira ta’ Ewropa aktar ġusta b’dimensjoni soċjali aktar b’saħħitha. Ġiet ikkritikata l-għażla ta’ xi indikaturi, għal perjodi ta’ żmien użati għall-paragun u f’xi każijiet għall-interpretazzjonijiet li jakkumpanjawhom (12). Il-KESE kien talab qabel li din tiġi mtejba (13).

2.8

F’xi każijiet intużaw indikaturi manifestament inadegwati. Dan japplika għall-każ ta’ progress fit-tnaqqis tad-differenzi fil-pagi u fl-impjieg bejn l-irġiel u n-nisa. It-tnejn li huma sofrew minn tnaqqis fis-sigħat tax-xogħol, iżda huwa akbar għall-irġiel milli għan-nisa, b’tali mod li distakk iżgħar (l-indikatur użat fit-Tabella ta’ Valutazzjoni) ma jirriflettix titjib ċar. Barra minn hekk, il-perjodi ta’ żmien għall-valutazzjoni tal-progress ivarjaw, xi kultant juru biss sena waħda u xi kultant perjodu itwal, lura għal qabel il-kriżi li bdiet fl-2008. L-iskala ta’ żmien itwal hija iktar adatta għall-indikar tax-xejriet fuq terminu itwal. L-indikaturi jridu jiġu interpretati wkoll b’mod flessibbli u adattati maż-żmien, bl-użu ta’ għarfien espert li jevolvi maż-żmien u data minn sorsi bħal Eurofound. Ir-reviżjoni u l-aġġornar tal-indikaturi għandhom ikunu r-riżultat ta’ diskussjoni miftuħa, bil-parteċipazzjoni tal-imsieħba soċjali u partijiet interessati oħrajn tas-soċjetà ċivili.

2.9

Minkejja xi riżervi, it-tabella ta’ valutazzjoni tagħti indikazzjoni tal-iskala tal-ħidma quddiemna jekk ser jintlaħqu l-għanijiet imsemmija. Turi nuqqasijiet fl-Istati Membri kollha u diverġenzi sostanzjali bejn l-Istati Membri li jistgħu jwasslu biex jiżdiedu l-inugwaljanzi soċjali. Jidher ċar li madwar l-Istati Membri kollha mhux qed jintlaħaq livell aċċettabbli ta’ dħul, standards ta’ għajxien, sigurtà soċjali, benefiċċji soċjali, edukazzjoni u aċċess diġitali.

2.10

Ċifri dwar il-livelli ta’ impjieg u qgħad juru l-estent tal-diverġenzi. Ir-rata ta’ impjieg fil-Greċja kienet ta’ 56 % filwaqt li laħqet 81 % fl-Iżvezja. Ir-rata tal-qgħad fil-Greċja kienet ta’ 23 % kontra 4 % fil-Ġermanja, l-anqas livell fl-UE. Dawn iċ-ċifri mit-tabella ta’ valutazzjoni jissuġġerixxu diverġenzi kbar fil-kundizzjonijiet soċjali fl-UE kollha b’livelli ħafna ogħla ta’ potenzjal mhux użat f’ċerti pajjiżi milli f’oħrajn.

2.11

Ħafna indikaturi oħrajn jindikaw l-istess direzzjoni. Għalhekk, pereżempju, il-proporzjon ta’ studenti li jitilqu qabel iż-żmien mill-edukazzjoni jilħaq 20 % għall-popolazzjoni ta’ bejn it-18 u l-24 fi Spanja, iżda inqas minn 3 % fil-Kroazja. Tat-tieni hija ċifra li tinganna dwar il-pożizzjoni ġenerli taż-żgħażagħ: l-indikatur tar-rata tal-qgħad fost iż-żgħażagħ juri li l-Kroazja hija fost l-agħar fl-UE. Il-proporzjon tal-popolazzjoni f’riskju ta’ faqar jilħaq 40 % fil-Bulgarija meta mqabbel mal-medja tal-UE ta’ 23 %.

2.12

Ir-rata tan-NEET (14) (perċentwal ta’ dawk bejn il-15 u l-24 sena li m’għandhomx impjieg, edukazzjoni jew taħriġ) tvarja minn 20 % fl-Italja għal inqas minn 5 % fin-Netherlands. L-appoġġ għall-attivazzjoni (inkluż taħriġ, inċentivi tax-xogħol u miżuri simili) jittieħed minn 54 % ta’ dawk li jixtiequ jaħdmu fid-Danimarka iżda inqas minn 3 % ta’ dawk li jixtiequ jaħdmu fil-Bulgarija.

2.13

Il-proporzjon ta’ tfal bejn 0-3 snin f’kura tat-tfal full-time jvarja minn 1,1 % fis-Slovenja għal 77 % fid-Danimarka. Bżonnijiet ta’ saħħa mhux ittrattati, normalment minħabba limitazzjonijiet finanzjarji, huma rrappurtati minn aktar minn 12 % fl-Estonja u fil-Greċja iżda huma minimi fl-Awstrija.

2.14

Fl-UE kollha kemm hi, 44 % m’għandhomx ħiliet diġitali adegwati, ċifra li tvarja minn 74 % fil-Bulgarija għal 14 % fil-Lussemburgu.

2.15

Li l-Pilastru Soċjali jsir realtà għalhekk għandu jtejjeb il-kondizzjonijiet soċjali u tas-suq tax-xogħol għal ħafna ċittadini u għaldaqstant għandu jsaħħaħ il-potenzjal ekonomiku tal-UE. Dan jimplika konverġenza ’l fuq għall-pajjiżi li bħalissa għadhom lura. Xi indikaturi juru titjib matul snin reċenti ħafna iżda mhux kollha u anke hemm, għad hemm nuqqasijiet kbar.

2.16

Li l-Pilastru Soċjali jsir realtà se jkun sfida enormi, li teħtieġ impenn mill-Istati Membri appoġġati mill-Unjoni Ewropea. Dan se jeħtieġ ukoll l-involviment sħiħ tal-imsieħba soċjali u l-inkoraġġiment u l-promozzjoni tal-azzjonijiet konġunti tagħhom, speċifikament il-konklużjoni u kopertura mtejba ta’ ftehimiet kollettivi, b’mod partikolari fil-qasam tas-sigurtà tal-impjieg, il-kwalità tax-xogħol, il-kundizzjonijiet tal-pagi u l-s-saħħa u s-sigurtà fuq il-post tax-xogħol. L-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, bl-esperjenza u l-għarfien tagħhom ta’ problemi, jistgħu wkoll jagħtu kontribut kruċjali. Jista’ jkun hemm ukoll kontribut importanti minn negozji privati permezz ta’ sħubijiet pubbliċi-privati, l-investiment fl-iżvilupp ta’ ħiliet u kwalifiki fi ħdan l-intrapriżi.

3.   Oqsma ta’ politika

3.1

Passi biex tkompli l-implimentazzjoni jistgħu jinkludu miżuri leġislattivi u mhux leġislattivi ġodda, inkluż l-iżgurar li l-politiki li diġà ġew deċiżi jiġu implimentati fl-Istati Membri, l-użu tas-Semestru Ewropew u r-Rakkomandazzjonijiet Speċifiċi għall-Pajjiż maħruġin fi ħdan dak il-proċess (15). L-involviment tal-imsieħba soċjali fil-livelli kollha huwa essenzjali għall-implimentazzjoni b’suċċess ta’ dawn l-inizjattivi.

3.2

Ir-Rakkomandazzjonijiet Speċifiċi għall-Pajjiż fl-2015 u/jew fl-2016 koprew l-oqsma msemmija fil-Pilastru Soċjali b’mod partikolari fir-rigward tal-pensjonijiet, is-servizzi pubbliċi, il-kura soċjali, il-kura tas-saħħa, il-kura tat-tfal, l-akkomodazzjoni, it-titjib tal-ħiliet, politiki attivi tas-suq tax-xogħol u l-edukazzjoni.

3.3

Madankollu, sabiex dawn ir-rakkomandazzjonijiet ikollhom tifsira, għandhom ikunu bbażati fuq is-suppożizzjoni li l-finanzjament meħtieġ ikun disponibbli. L-UE jista’ jkollha rwol pożittiv hawnhekk permezz tal-programmi varji tagħha u permezz ta’ flessibbiltà fir-regoli dwar il-baġits nazzjonali u l-livelli tad-dejn tal-istat.

3.4

Il-kwistjonijiet ta’ investiment u finanzjament jinqalgħu f’diversi modi madwar l-oqsma kollha koperti mill-Pilastru Soċjali. It-Tabella ta’ Valutazzjoni Soċjali tgħin ukoll sabiex tintwera l-ħtieġa għal investiment f’oqsma speċifiċi madwar l-Istati Membri kollha, , u speċjalment dawk bi dħul iktar baxx. Il-finanzjament tal-Pilastru Soċjali għalhekk jorbot ma’ kwistjonijiet ta’ politika makroekonomika, b’politiki ta’ governanza ekonomika orjentati lejn konverġenza soċjali u mhux diverġenza soċjali, b’diskussjonijiet dwar il-ġestjoni taż-żona tal-euro u b’linji politiċi għall-promozzjoni tal-investiment, inkluż l-investiment soċjali.

3.5

Il-KESE diġà argumenta favur l-effetti pożittivi ta’ investiment soċjali ppjanat tajjeb, effettiv u effiċjenti orjentat lejn il-futur, li, kif aċċettat fil-Pakkett ta’ Investiment Soċjali tal-Kummissjoni Ewropea, m’għandux jitqies bħala spiża iżda bħala investiment fil-potenzjal tal-Ewropa għat-tkabbir u l-impjieg. Il-KESE ddispjaċih li ma sarx iżjed biex dawn l-għanijiet jiġu implimentati b’mod effettiv. L-investiment soċjali joffri reddti soċjali u ekonomiċi maż-żmien, f’termini ta’ żieda ta’ impjieg jew l-introjti tax-xogħol, saħħa aħjar, anqas qgħad, edukazzjoni aħjar, anqas faqar u esklużjoni soċjali, eċċ. Itejjeb ukoll il-prosperità u l-benessri tal-individwi, filwaqt li tingħata spinta lill-ekonomija billi tiġi żgurata forza tax-xogħol b’iktar ħiliet, produttività ogħla u impjiegi. Tali investiment, b’mod speċjali meta jħeġġeġ it-tkabbir sostenibbli, għandu jikkontribwixxi wkoll biex isaħħaħ il-ħiliet u l-kwalifiki taċ-ċittadini, itejjeb l-opportunitajiet tagħhom fis-soċjetà u fis-suq tax-xogħol, kif ukoll iħeġġeġ l-ekonomija, u b’hekk jgħin lill-UE toħroġ mill-kriżi aktar b’saħħitha. Barra minn hekk, għandu jiżgura infiq pubbliku aktar effiċjenti u effettiv, u dan iwassal għal iffrankar fil-baġits pubbliċi fuq perjodu ta’ żmien medju sa twil (16). Il-KESE enfasizza wkoll l-ispejjeż fit-tul ta’ nuqqas ta’ azzjoni u ta’ investiment fil-qasam soċjali. F’dan ir-rigward, il-KESE enfasizza wkoll l-importanza tal-investiment f’sistemi tas-sigurtà soċjali b’saħħithom peress li dawn jaġixxu bħala stabbilizzatur awtomatiku (17).

3.6

Temi elenkati fil-Pilastru Soċjali li ma jistgħux jiġu indrizzati mingħajr aktar investiment jew infiq kurrenti jinkludu: id-dritt għal edukazzjoni, taħriġ u tagħlim tul il-ħajja ta’ kwalità u inklużiv; l-appoġġ fit-tiftix ta’ impjieg; it-titjib fl-ugwaljanza bejn is-sessi u t-tnaqqis fid-distakk fil-pagi bejn l-irġiel u n-nisa; il-prevenzjoni tal-faqar fost dawk il-jaħdmu; l-aċċess għal servizzi tal-kura; edukazzjoni tat-tfal f’età bikrija li hija affordabbli; protezzjoni soċjali adegwata; benefiċċji tal-qgħad adegwati; pensjonijiet li jiżguraw dħul adegwat; id-dinjità fix-xjuħija; kura tas-saħħa preventiva u kurattiva fit-tul u afforabbli; akkomodazzjoni soċjali jew għajnuna għal akkomodazzjoni ta’ kwalità tajba; u l-aċċess għall-ilma, sanitazzjoni, enerġija, trasport, servizzi finanzjarji u komunikazzjonijiet diġitali.

3.7

Il-fondi ewlenin tal-UE għal tkabbir ekonomiku u soċjali huma l-Fondi Strutturali u ta’ Investiment Ewropej (FSIE), l-Inizjattiva favur l-Impjieg taż-Żgħażagħ (YEI), programmi ta’ kompetittività u l-Fond Ewropew għal Investimenti Strateġiċi (FEIS). L-investiment jista’ jasal ukoll mill-baġits proprji tal-Istati Membri u minn sorsi privati.

3.8

Il-Fondi Strutturali u ta’ Investiment Ewropej huma l-aktar sors sostanzjali bi proċessi kumplessi għas-sorveljanza u l-valutazzjoni tal-investiment, li ġew identifikati f’opinjoni preċedenti tal-KESE bħala mezz biex jinkisbu aktar investimenti fl-ekonomija reali. Dawn wasslu għal żieda fl-investiment fis-settur pubbliku fil-pajjiżi bi dħul baxx, iżda ma kinux biżżejjed biex jikkumpensaw għal tnaqqis fl-investiment minn sorsi oħrajn jew li tiġi żgurata konverġenza rapida fil-livell ekonomiku u dak soċjali. Huwa importanti li jiġi żgurat li dawn il-fondi jissaħħu u jiżdiedu sabiex jiġu sostnuti l-isforzi għall-implimentazzjoni tal-Pilastru Soċjali. Il-KESE jtenni l-appoġġ tiegħu għal reviżjoni tar-regolamenti li jirregolaw il-FSIE u għal-valutazzjoni mtejba tal-effettività u l-effiċjenza tal-kontribuzzjoni tagħhom (18).

3.9

Huwa possibbli li jiġi żgurat li l-investiment ikun immirat f’konformità mal-għanijiet tal-Pilastru Soċjali, kemm f’termini tal-attivitajiet imwettqa kif ukoll f’termini tal-kundizzjonijiet biex jiġu żgurati prattiki ġusti fl-impjieg u l-appoġġ għal gruppi li huma esklużi.

3.10

Il-FEIS jipprovdi garanzija lill-Bank Ewropew tal-Investiment li tippermetti lil dan tal-aħħar sabiex iżomm livelli ta’ kreditu li kieku kien ikollhom jitnaqqsu. Dan, bħall-proġetti tal-BEI b’mod ġenerali, jista’ jappoġġja proġetti konsistenti mal-Pilastru Soċjali. F’xi każijiet hekk jagħmel (appoġġ ta’ xi intraprenditorija soċjali u ta’ xi kura tas-saħħa u soċjali). Ix-xaqliba kienet lejn aktar proġetti kummerċjali tipiċi, b’tali mod li l-benefiċċji soċjali huma prodott sekondarju aktar milli objettiv.

3.11

Il-KESE talab biex tiġi rinforzata d-dimensjoni soċjali tal-użu tal-FEIS bħal fl-edukazzjoni, it-taħriġ u t-taħriġ vokazzjonali għall-ħiliet u t-tagħlim tul il-ħajja, l-iżvilupp ta' industriji kreattivi u kulturali, l-innovazzjoni fil-kura tas-saħħa u l-mediċina, u l-infrastruttura tas-servizzi soċjali, l-akkomodazzjoni soċjali u l-kura tas-saħħa, tat-turiżmu u tal-protezzjoni ambjentali. Il-Pjan ta’ Investiment għall-Ewropa għandu jappoġġja b’mod ċar l-impenji tal-COP21 (19).

3.12

Hemm ukoll ftit enfasi fuq il-valutazzjoni u s-sorveljanza tal-proġetti dwar il-kondizzjonijiet tal-impjieg, l-inklużjoni ta’ gruppi żvantaġġati u l-investiment f’infrastruttura fiżika għal servizzi soċjali.

3.13

Kien hemm impenn inizjali biex tiġi evitata kwalunkwe kunsiderazzjoni ġeografika fl-allokazzjoni tar-riżorsi tal-FEIS u għadd ta’ pajjiżi bi dħul baxx qed jirċievu ftit li xejn, minkejja li jidher b’mod ċar li hemm bżonn kbir. Tibdil xieraq ir-regoli jista’ jiżgura li tingħata prijorità lill-pajjiżi inqas żviluppati fit-tieni fażi ta’ azzjoni.

3.14

Il-finanzjament tal-implimentazzjoni tal-Pilastru Soċjali se jiddependi ħafna fuq ir-riżorsi disponibbli fil-livell tal-Istat Membru. Dan ser jeħtieġ finanzjament mill-baġits tal-istat għall-investiment kif ukoll għal spejjeż ta’ attivitajiet matul is-snin li ġejjin. Dan jista’ jiġi mxekkel mill-baġit tal-UE u r-regoli tad-dejn (20). Kif diġà ġie enfasizzat diversi drabi mill-KESE (21), għandha tingħata kunsiderazzjoni għal modi kif tissaħħaħ il-flessibilità permessa fi ħdanhom, pereżempju permezz ta’ “Regola tad-Deheb” li tippermetti l-investiment pubbliku b’għan soċjali biex jintlaħqu l-objettivi tal-Pilastru Soċjali b’mod partikolari billi: jiżidedu l-livelli ta’ dħul, tissaħħaħ il-koeżjoni soċjali u tiġi evitata l-esklużjoni ta’ gruppi żvantaġġjati li ma jkunux jistgħu jagħtu sehem sħiħ fis-soċjetà, filwaqt li jinħoloq tkabbir ekonomiku sostenibbli.

3.15

Ir-responsabbiltà tan-negozji u dik korporattiva huma wkoll importanti fil-finanzjament tal-għanijiet soċjali. L-investiment privat waħdu ma jistax jindirizza l-objettivi tal-Pilastru Soċjali, iżda għandu jkun hemm lok għal investiment privat barra mir-responsabilità pubblika ta’ kontribuzzjoni f’ħafna mill-oqsma kkonċernati (inklużi, pereżempju, l-impjieg, it-titjib tal-kompetenzi tad-diġitalizzazzjoni u l-kura soċjali) speċjalment permezz ta’ oqfsa regolatorji xierqa u xi appoġġ finanzjarju minn sorsi pubbliċi, bħalma huma l-Fondi Strutturali u ta’ Investiment Ewropej u/jew il-BEI.

3.16

Il-ħtieġa għal riżorsi finanzjarji għall-implimentazzjoni tal-Pilastru Soċjali għandha tiġi rikonoxxuta u ppjanata minn qabel. Diġà jeżistu oqfsa istituzzjonali xierqa. It-termini ta’ referenza għall-Fondi Strutturali u ta’ Investiment Ewropej (FSIE) u l-FEIS għandhom jiġu ċċarati sabiex issir referenza espliċita għall-Pilastru Soċjali u l-ispejjeż assoċjati mal-promozzjoni tal-għanijiet tiegħu għandhom jiġu previsti fil-baġit tal-UE u fil-baġits tal-Istati Membri.

3.17

Fl-aħħar nett, fil-kuntest tal-ġlieda kontra l-frodi tat-taxxa, kontra r-rifuġji fiskali u l-ippjanar aggressiv tat-taxxa, u għat-tnaqqis ta’ kompetizzjoni fiskali mhux ġusta bejn l-Istati Membri (22), għandhom jissaħħu (23) l-miżuri relatati ma’ tassazzjoni ġusta mwettqa mill-Kummissjoni Ewropea (fir-rigward ta’ intrapriżi multinazzjonali u individwi) kif ukoll miżuri għall-ġlieda kontra l-frodi u l-miżapproprjazzjoni ta’ riżorsi tal-baġit tal-UE. Fir-rigward tat-tiftix għal sorsi ġodda ta’ dħul fiskali sabiex jiġi finanzjat il-Pilastru Soċjali, b’rispett sħiħ tal-prinċipju ta’ sussidjarjetà, ikun xieraq li jiġu promossi tipi ta’ tassazzjoni li jqisu l-kapaċitajiet kontributtivi ta’ kull wieħed, filwaqt li jiġu rispettati l-inċentivi għal tkabbir ekonomiku sostenibbli.

3.18

Fir-rigward tal-finanzjament tal-baġit tal-UE, il-KESE jaqbel mal-analiżi fir-rapport dwar il-Finanzjament futur tal-UE mill-Grupp ta’ Livell Għoli dwar ir-Riżorsi Proprji, li jappella għal baġit tal-UE li jikkonsisti b’mod predominanti minn riżorsi proprji awtonomi, trasparenti u ġusti (24). Barra minn hekk, il-KESE huwa tal-fehma li għandu jintlaħaq baġit akbar.

---

(1)  Nitgħallmu mill-imgħoddi sabiex jiġu evitati politiki ta’ awsterità severi fl-UE, pt. 1.6, għad mhux ippubblikat; Il-politika ekonomika taż-żona tal-euro , punti 1.8 u 3.6, għad mhux ippubblikat; ĠU C 327, 12.11.2013, p. 11; L-Istħarriġ Annwali dwar it-Tkabbir 2018, pt. 1.4, għad mhux ippubblikat; ĠU C 226, 16.7.2014, p. 21.

(2)  Il-pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali, ktejjeb, p. 6, (ISBN 978–92–79–74092–3).

(3)  http://europa.eu/rapid/press-release_SPEECH-14-1525_en.htm

(4)  ĠU C 81, 2.3.2018, p. 145.

(5)  Pereżempju, titjib fl-ambjent tan-negozju, l-iffinanzjar tal-kumpaniji u n-nefqa għar-riċerka u l-iżvilupp; żieda fil-produttività tal-kumpaniji, is-setturi u l-ekonomiji; promozzjoni għall-ħolqien ta’ impjiegi ta’ kwalità tajba b’pagi ogħla, u fl-istess ħin tnaqqis ta’ impjiegi temporanji u instabbli b’pagi baxxi; tisħiħ tan-negozjar kollettiv, u awtonomija tal-imsieħba soċjali ta' ġo fih, flimkien ma’ djalogu soċjali fil-livelli lokali, reġjonali, nazzjonali u Ewropej; riforma tal-amministrazzjonijiet pubbliċi sabiex isiru aktar effettivi għall-iżvilupp ekonomiku u soċjali, u aktar trasparenti għall-pubbliku; promozzjoni tal-kwalità tas-sistemi edukattivi u ta’ taħriġ għall-ħaddiema favur opportunitajiet indaqs u riżultati għall-gruppi soċjali kollha.

(6)  Appoġġ għal riformi strutturali fl-Istati Membri, punt 3.9, għadha mhux ippubblikata.

(7)  ĠU C 81, 2.3.2018, p. 145.

(8)  Dokument ta’ Riflessjoni dwar id-Dimensjoni Soċjali tal-Ewropa, p 24.

(9)  Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tal-14 ta’ Marzu 2018 dwar il-QFP li jmiss: Tħejjija tal-pożizzjoni tal-Parlament dwar il-QFP wara l-2020 – (2017/2052(INI)), korapporteurs: Jan Olbrycht, Isabelle Thomas, punt 14.

(10)  ĠU C 81, 2.3.2018, p. 145; ĠU C 81, 2.3.2018, p. 131.

(11)  https://composite-indicators.jrc.ec.europa.eu/social-scoreboard/#

(12)  Galgoczi, B. et al, “The Social Scoreboard Revisited”, ETUI, 2017.

(13)  ĠU C 81, 2.3.2018, p. 145.

(14)  “Barra mill-edukazzjoni, impjieg jew taħriġ”.

(15)  ĠU C 81, 2.3.2018, p. 145.

(16)  ĠU C 125, 21.4.2017, p. 10.

(17)  ĠU C 226, 16.7.2014, p. 21.

(18)  ĠU C 303, 19.8.2016, p. 94.

(19)  ĠU C 75, 10.3.2017, p. 57.

(20)  ĠU C 177, 18.5.2016, p. 35.

(21)  Nitgħallmu mill-imgħoddi sabiex jiġu evitati politiki ta’ awsterità severi fl-UE, punt. 1.6, għad mhux ippubblikat; Il-politika ekonomika taż-żona tal-euro , punti 1.8 u 3.6, għad mhux ippubblikat; ĠU C 327, 12.11.2013, p. 11; L-Istħarriġ Annwali dwar it-Tkabbir 2018, punt. 1.4, għad mhux ippubblikat; ĠU C 226, 16.7.2014, p. 21.

(22)  ĠU C 81, 2.3.2018, p. 131.

(23)  Stħarriġ Annwali dwar it-Tkabbir 2018, punt. 3.3.4, għadha mhux ippubblikata.

(24)  ĠU C 81, 2.3.2018, p. 131.

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar L-istrateġija LeaderSHIP 2020 bħala viżjoni għall-industrija tat-teknoloġija marittima: lejn industrija marittima innovattiva, sostenibbli u kompetittiva fl-2020

(opinjoni fuq inizjattiva proprja)

(2018/C 262/02)

Relatur:	Marian KRZAKLEWSKI
Korelatur:	Patrizio PESCI

Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	1.6.2017
Bażi legali	Artikolu 29(2) tar-Regoli ta’ Proċedura
	Opinjoni fuq inizjattiva proprja
Sezzjoni kompetenti	Kummissjoni Konsultattiva dwar il-Bidliet Industrijali (CCMI)
Adottata mis-CCMI	4.4.2018
Adottata fis-sessjoni plenarja	19.4.2018
Sessjoni plenarja Nru	534
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	197/1/2

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1

Il-KESE jirrakkomanda li s-servizzi kollha tal-Kummissjoni jżidu l-isforzi tagħhom biex jassumu r-responsabbiltà għall-ikkompletar tal-istrateġija LeaderSHIP 2020 (LS 2020) u għat-tħejjija u l-implimentazzjoni tal-istrateġija li jmiss għas-settur (LeaderSHIP 2030), f’kooperazzjoni mal-partijiet interessati.

1.2

Peress li ġiet adottata fl-2013, il-konklużjonijiet u r-rakkomandazzjonijiet tal-LeaderSHIP 2020 ġew determinati mill-konsegwenzi tal-kriżi ekonomika tal-2008. Madankollu, saru ħafna żviluppi f’dawn l-aħħar snin, li ħolqu sfidi serji u opportunitajiet ġodda għall-industriji marittimi fl-Ewropa. Il-KESE għalhekk jistieden lill-Kummissjoni sabiex tipprovdi appoġġ akbar għall-industriji marittimi biex jiffaċċjaw l-isfidi u l-opportunitajiet tagħhom.

1.3

Bil-pubblikazzjoni tal-istrateġija LS 2020, il-Kummissjoni u l-partijiet interessati qablu dwar dsatax-il rakkomandazzjoni, bil-għan li jwettqu l-istrateġija fil-prattika. Waqt is-seduta, il-partijiet interessati mis-settur lestew stħarriġ li jevalwa kemm ġew implimentati dawn ir-rakkomandazzjonijiet. Is-sejbiet tal-istħarriġ huma diskussi fis-sezzjoni 3.

1.3.1

Il-KESE jinnota li, erba’ snin wara li ġiet ippubblikata l-istrateġija, il-progress lejn l-implimentazzjoni tar-rakkomandazzjonijiet kollha kien irregolari – ir-rata ta’ implimentazzjoni medja hija ta’ 25 % biss. Ir-rakkomandazzjonijiet relatati mal-pilastru tar-riċerka, l-iżvilupp u l-innovazzjoni ġew implimentati relattivament tajjeb. L-implimentazzjoni tar-rakkomandazzjonijiet taħt il-pilastru “tal-impjieg kellha pjuttost inqas suċċess għad li xorta kienet effettiva, bl-eċċezzjoni tat-tagħlim informali. Dan huwa segwit mill-introduzzjoni ta’ miżuri dwar “it-titjib fl-aċċess għas-suq u fil-kompetizzjoni ġusta”. Il-progress f’dawn il-miżuri jilħaq 20 % biss. Il-pilastru bl-inqas livell ta’ implimentazzjoni (medja ta’ 15 %) huwa dak “tal-aċċess għall-finanzjament”, bl-eċċezzjoni ta’ miżuri għall-promozzjoni tal-finanzjament tal-BEI. Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni u lill-partijiet interessati biex isaħħu l-implimentazzjoni tal-istrateġija u biex, fl-istrateġija l-ġdida (LeaderSHIP 2030) proposta mill-partijiet interessati għas-settur, jinkludu r-rakkomandazzjonijiet ewlenin li għadhom pendenti.

1.4

Is-Seduta enfasizzat li s-settur Ewropew tat-teknoloġija marittima huwa settur strateġiku ewlieni għall-Ewropa, u li jinsab f’qagħda relattivament tajba, minkejja l-bosta diffikultajiet li kien qed jiffaċċja s-settur, speċjalment wara l-kriżi ekonomika. B’kuntrast, it-tarzni Asjatiċi qed ibatu ħafna, fost l-oħrajn bħala riżultat ta’ politiki vigorużi tal-għajnuna mill-Istat. Madankollu, minħabba l-problemi attwali tagħhom, il-kompetituri Asjatiċi, u b’mod partikolari ċ-Ċina, se jżidu l-pressjoni fuq l-Ewropa. Il-KESE jirrakkomanda li l-Kummissjoni Ewropea tadotta qafas li jippermetti kundizzjonijiet ekwivalenti u ġenwini ta’ kompetizzjoni globali għas-settur Ewropew tat-teknoloġija marittima.

1.5

Il-gvern u l-banek Ċiniżi ser jipprovdu l-appoġġ finanzjarju kollu lill-kumpaniji tal-Istat tagħhom sabiex jimplimentaw l-istrateġija mħabbra reċentement biex jieħdu post il-pożizzjoni tal-Ewropa bħala mexxejja fil-bini ta’ vapuri ta’ livell għoli, bħal vapuri tal-kruċieri u tagħmir marittimu b’teknoloġija avvanzata. F’dan il-kuntest, il-KESE jirrakkomanda li l-Kummissjoni Ewropea tadotta politika industrijali u ta’ manifattura b’saħħitha, ibbażata fuq ir-reċiproċità, li tippermetti lill-industrija tat-teknoloġija marittima Ewropea tkampa fil-kompetizzjoni.

1.6

L-industriji marittimi attwalment huma ostakolati minn pressjonijiet regolatorji u soċjetali. Mil-lat regolatorju, dan is-settur huwa mġiegħel itejjeb il-prestazzjoni ambjentali, tas-sikurezza u tas-sigurtà tiegħu. Mil-lat tas-soċjetà, id-diġitalizzazzjoni, l-awtomazzjoni, is-sigurtà ċibernetika jew l-Internet tal-Oġġetti huma teknoloġiji potenzjalment ta’ tfixkil li jistgħu jibdlu fundamentalment il-futur tas-settur marittimu. Fl-istess ħin, dawn l-isfidi joħolqu opportunitajiet interessanti għas-settur Ewropew tat-teknoloġija marittima. Il-KESE jirrakkomanda li l-Kummissjoni Ewropea tħeġġeġ l-investimenti tas-settur Ewropew tat-teknoloġija marittima fir-riċerka, l-iżvilupp u l-innovazzjoni – pereżempju permezz ta’ sħubija pubblika-privata – biex jiġu indirizzati l-ħtiġijiet tas-settur. Ir-riċerka, l-iżvilupp u l-innovazzjoni huma essenzjali biex is-settur Ewropew tat-teknoloġija marittima jibqa’ fuq quddiem nett fost il-kompetituri globali.

1.7

Is-settur Ewropew tat-teknoloġija marittima għandu interess dejjem akbar biex jisfrutta l-potenzjal ekonomiku tal-ibħra u l-oċeani b’mod sostenibbli. L-enerġija mir-riħ lil hinn mill-kosta, l-enerġiji mill-oċean jew l-akkwakultura huma biss ftit eżempji. Biex jiġi sfruttat bis-sħiħ dan il-potenzjal u biex jinfetħu opportunitajiet ġodda (eż. ħżin tal-enerġija fuq il-baħar), il-KESE jirrakkomanda li l-Kummissjoni Ewropea tappoġġja s-settur Ewropew tat-teknoloġija marittima b’PPP Blu.

1.8

Għall-kuntrarju tal-kompetituri Asjatiċi, l-aċċess għall-finanzi huwa problema sinifikanti għat-tarzni Ewropej u l-manifatturi tat-tagħmir marittimu Ewropej. L-għodod finanzjarji Ewropej eżistenti mhumiex magħrufa biżżejjed jew inkella mhumiex adatti għalkollox biex jintużaw f’settur b’intensità daqshekk għolja ta’ kapital. Għalhekk, il-KESE jistieden lill-Kummissjoni Ewropea biex tniedi strument finanzjarju ddedikat li jtejjeb l-investiment f’settur ta’ kapital ta’ riskju intensiv, bħall-industrija Ewropea tat-teknoloġija marittima.

1.9

l-KESE jemmen li s-subsettur navali għandu rwol importanti ħafna biex tinżamm “il-massa kritika” tas-settur Ewropew kollu tal-bini tal-bastimenti u, barra minn hekk, huwa forza li tmexxi ir-riċerka u l-innovazzjoni fis-settur tat-teknoloġija marittima u lil hinn minnu. Għalhekk, il-KESE jistieden lill-Kummissjoni biex tiżgura li l-industrija għad-difiża marittima tkun wieħed mill-pilastri fis-segwitu tal-istrateġija LeaderSHIP.

1.10

Biex jibqa’ kompetittiv u innovattiv, is-settur Ewropew tat-teknoloġija marittima jeħtieġ li jimplimenta teknoloġiji ġodda u li jkollu forza tax-xogħol bil-ħiliet u t-taħriġ adatti. Il-KESE jirrakkomanda lill-Kummissjoni sabiex tipprovdi appoġġ qawwi lill-imsieħba soċjali mis-settur tal-bini tal-bastimenti biex ikomplu b’xogħolhom waqt il-Kunsill Ewropew tal-Ħiliet tas-Settur tat-Teknoloġija Marittima. Il-KESE jiġbed l-attenzjoni tal-KE dwar il-ħtieġa li jiġu promossi inizjattivi mmexxija mill-industrija u l-għarfien espert biex tinstab soluzzjoni għall-ispariġġ fil-ħiliet f’dan is-settur.

1.11

Il-KESE ħa nota tas-sejbiet tar-rapport dwar New trends in the shipbuilding and marine supply industries (1) (Xejriet Ġodda fl-industriji tal-bini tal-bastimenti u tal-provvista tal-baħar) u jistieden lill-Kummissjoni Ewropea tikkoopera ma’ SEA Europe u IndustriALL u partijiet ikkonċernati oħrajn għall-implimentazzjoni tar-rakkomandazzjonijiet magħmula f’dan ir-rapport.

2.   Kuntest ta’ din l-Opinjoni

Is-sitwazzjoni attwali tal-industrija tat-teknoloġija marittima Ewropea

2.1

L-industrija Ewropea tat-teknoloġija marittima tkopri n-negozji kollha involuti fid-disinn, il-kostruzzjoni, il-manutenzjoni u t-tiswija ta’ bastimenti u strutturi marittimi oħra, inkluża l-katina tal-provvista kollha tas-sistemi, tat-tagħmir, u tas-servizzi, appoġġjati minn istituzzjonijiet ta’ riċerka u edukattivi. Il-kumpaniji Ewropej huma mexxejja fl-innovazzjoni u jipproduċu madwar nofs it-tagħmir marittimu tad-dinja kull sena.

2.2

It-tarzni Ewropej jirnexxu fil-bini, it-tiswija, il-manutenzjoni jew il-konverżjoni ta’ tipi ta’ vapuri ċivili u navali kumplessi ħafna u teknoloġikament avvanzati, bħal vapuri ta’ kruċieri, laneċ, bastimenti u installazzjonijiet lil hinn mill-kosta, frejgati, sottomarini, eċċ. Huma jipproduċu u jiżviluppaw ukoll teknoloġiji assoċjati mal-iżvilupp ta’ “tkabbir blu” (enerġiji lil hinn mill-kosta, akkwakultura, l-estrazzjoni minn qiegħ il-baħar, eċċ.). Dawn joħolqu fatturat annwali ta’ madwar EUR 31 biljun, u jimpjegaw direttament aktar minn 200 000 persuna, u attwalment hemm madwar 300 tarzna fl-Ewropa (2).

2.3

Il-produtturi u l-fornituri ta’ tagħmir tal-baħar mill-UE huma mexxejja tas-suq globali. Dawn jinkludu madwar 22 000 kumpanija kbira, żgħira u ta’ daqs medju li jipprovdu diversi materjali, sistemi, teknoloġiji u tagħmir jew jipprovdu servizzi ta’ inġinerija u konsulenza. Dawn jiġġeneraw fatturat annwali ta’ madwar EUR 60 biljun, u jimpjegaw direttament aktar minn 350 000 persuna. Is-sehem tagħhom tas-suq globali huwa ta’ madwar 50 %.

2.4

Is-settur Ewropew tat-teknoloġija marittima jinvesti 9 % tal-profitti tiegħu mill-bejgħ fir-riċerka, l-iżvilupp u l-innovazzjoni – l-ogħla rata ta’ investiment fir-RŻI li tinsab fl-Ewropa.

2.5

L-industrija globali tal-bini tal-bastimenti qed tiffaċċja waħda mill-aktar kriżijiet serji tagħha fuq medda ta’ snin fejn l-2016 kienet l-agħar sena s’issa, iżda huwa mistenni agħar minn hekk fis-sentejn jew it-tliet snin li ġejjin. It-tnaqqis fid-domanda għat-trasport tal-merkanzija fl-Asja wassal għal tnaqqis drammatiku fil-kotba tal-ordnijiet. L-Ewropa hija unika minħabba li rnexxielha żżomm l-ordnijiet dejjem jiżdiedu mill-2012, mingħajr appoġġ finanzjarju jew sussidji. Fl-istess ħin, il-manifatturi tat-tagħmir marittimu Ewropej qed jiffaċċjaw il-konsegwenzi negattivi ta’ tnaqqis drammatiku tal-kotba tal-ordnijiet Asjatiċi.

2.6

Fl-2016, l-ordnijiet ġodda tat-tarzni Ewropej kienu jiswew aktar mill-unitajiet li kienu diġà ġew forniti. Il-kuntratti Ewropej għal bastimenti ġodda kienu jiswew USD 14,7 biljun, ammont li jirrappreżenta 55 % tal-valur ta’ ordnijiet ġodda madwar id-dinja.

2.7

Il-kompetittività tal-pajjiżi tal-Asja tal-Lvant hija bbażata fil-biċċa l-kbira fuq politiki protezzjonisti nazzjonali, inklużi sussidji, miżuri oħrajn ta’ appoġġ finanzjarju, rekwiżiti ta’ kontenut lokali eċċ. Barra minn hekk, għall-kuntrarju tal-Ewropa, dawn il-pajjiżi jippreferu jordnaw il-bini ġdid tagħhom fit-tarzni tagħhom. B’kuntrast għal dan, is-sidien tal-bastimenti Ewropej bidlu l-ordnijiet tagħhom għall-bini ta’ bastimenti tal-merkanzija kif ukoll ta’ bastimenti ta’ servizz fuq il-baħar minn tarzni Ewropej lejn it-tarzni fl-Asja. Għalhekk, il-ktieb tal-ordnijiet Ewropew inbidel tul dawn l-aħħar għaxar snin, u mexa lejn il-bini ta’ tipi ta’ bastimenti sofistikati b’valur miżjud għola. Huwa interessanti li din l-evoluzzjoni seħħet fi żmien fejn l-industrija tat-tbaħħir Ewropea stess ibbenefikat minn skemi ta’ appoġġ finanzjarji jew fiskali.

Kuntest tal-istrateġija LeaderSHIP 2020

2.8

L-istrateġija LeaderSHIP 2020 (3) għandha l-oriġini tagħha fl-inizjattiva LeaderSHIP 2015, imnedija fl-2003 bil-għan li tiżgura rispons koordinat għall-isfidi ffaċċjati mill-industrija Ewropea tal-bini tal-bastimenti. L-enfasi prinċipali kienet fuq attivitajiet ibbażati fuq l-għarfien u l-ħtieġa għal redditu aħjar fuq l-investiment fit-tarzni f’termini ta’ riċerka, żvilupp u innovazzjoni.

2.9

Fl-2008, is-settur Ewropew tal-bini tal-bastimenti ntlaqat mill-kriżi ekonomika globali. Il-kriżi għad għandha effett fuq is-settur sal-lum. Għalhekk kien hemm bżonn ta’ reazzjoni qawwija, fil-forma tal-istrateġija ġdida ta’ LeaderSHIP 2020 (LS2020).

2.10

Id-dokument tal-2013 li jagħti dettalji dwar l-istrateġija LS2020 ġie żviluppat minn grupp wiesa’ ta’ partijiet interessati mmexxija minn rappreżentanti tal-industrija, il-Kummissjoni Ewropea, il-Parlament u l-imsieħba soċjali (SEA Europe u IndustriALL).

2.11

L-istrateġija tindika l-karatteristiċi ta’ din l-industrija: innovattiva, ekoloġika, speċjalizzata fi swieq ta’ teknoloġija avvanzata, effiċjenti fl-użu tal-enerġija u kapaċi tespandi fi swieq ġodda.

2.12

Ir-rapport li jippreżenta l-istrateġija LS2020 jidentifika l-erba’ pilastri li ġejjin: — L-impjieg u l-ħiliet — It-titjib fl-aċċess għas-swieq u l-kundizzjonijiet għal kompetizzjoni ġusta — L-aċċess għal finanzjament — Ir-riċerka, l-iżvilupp u l-innovazzjoni (RDI)

3.   Evalwazzjoni tal-progress lejn l-implimentazzjoni tal-istrateġija LS 2020 tar-rakkomandazzjonijiet

3.1

L-evalwazzjoni ta’ kemm ġew implimentati r-rakkomandazzjonijiet tal-istrateġija LS2020 twettqet abbażi ta’ stħarriġ li mtela mill-parteċipanti f’seduta pubblika. Ir-riżultati tal-istħarriġ jidhru hawn taħt.

3.2

Kien hemm progress moderat fuq miżuri taħt il-pilastru “tal-impjieg u l-ħiliet” tal-istrateġija LS 2020. Ir-rakkomandazzjonijiet li ġew implimentati bl-aktar mod effettiv kienu “l-ħolqien ta’ sottogrupp tas-settur tat-teknoloġija marittima fi ħdan is-sistema ta’ ESCO” u “l-promozzjoni tas-settur tat-teknoloġija marittima”, b’punteġġ ta’ 30 %. Il-pjani għal studju dwar it-tagħlim informali tqiesu ta’ livell baxx, b’punteġġ ta’ 0. Il-bqija tar-rakkomandazzjonijiet f’dan il-grupp ingħataw punteġġ ta’ 15-20 %.

3.3

L-implimentazzjoni ta’ rakkomandazzjonijiet taħt it-tieni pilastru, dwar “it-titjib tal-aċċess għas-suq u tal-kompetizzjoni ġusta”, kienet meqjusa bħala pjuttost limitata. Tliet miżuri qed jiġu implimentati: il-Grupp ta’ Ħidma tal-OECD dwar il-bini tal-bastimnenti; kooperazzjoni eqreb bejn l-industrija u l-KE dwar kwistjonijiet marbutin mal-protezzjoni tal-proprjetà intelletwali u l-konformità mar-regolamenti tal-IMO; u li jsir l-aħjar użu mid-diversi strumenti ta’ politika kummerċjali u li jingħata appoġġ għall-isforzi favur il-konklużjoni ta’ ftehimiet ta’ kummerċ ħieles. Madwar 20 % ta’ dawn il-miżuri jitqies li ġew implimentati. L-implimentazzjoni ta’ miżuri oħrajn f’dan il-grupp hija negliġibbli.

3.4

Fir-rigward tal-pilastru dwar l-aċċess għal finanzjament, il-partijiet interessati nnotaw progress rigward punt wieħed biss: “li jiġu mistħarrġa u promossi l-opportunitajiet għal finanzjament tal-BEI u l-possibilitajiet biex titwessa’ l-firxa ta’ self li joffri”, b’punteġġ ta’ 20-30 %. L-implimentazzjoni tar-rakkomandazzjoni biex “tiġi eżaminata l-possibilità ta’ “PPP blue” hija kklassifikata bħala 15 % u r-rakkomandazzjoni dwar l-evalwazzjoni ta’ “opportunitajiet għal finanzjament fit-tul mill-Kummissjoni” bilkemm ġiet implimentata fil-prattika (5 %).

3.5

Ir-rakkomandazzjonijiet dwar ir-riċerka, l-iżvilupp u l-innovazzjoni jipprovdu raġunijiet għal ottimiżmu moderat. Tlieta mir-rakkomandazzjonijiet jinsabu f’livell medju – jew saħansitra aktar minn nofs triq – biex jiġu implimentati bis-sħiħ. Il-valutazzjoni ta’ dan il-grupp ta’ rakkomandazzjonijiet hija kif ġej: — tiġi eżaminata l-fattibbiltà ta’ proġetti ta’ PPP fil-qasam tar-riċerka, l-iżvilupp u l-innovazzjoni għas-settur tat-teknoloġija marittima – 50 %, — l-inkorporazzjoni tal-Kummissjoni ta’ dispożizzjonijiet li jkopru r-riċerka, l-iżvilupp u l-innovazzjoni fir-Regolamenti tal-UE minħabba l-iskadenza tal-Qafas dwar l-Għajnuna mill-Istat għall-Bini tal-Bastimenti – 60 %, — tiġi eżaminata l-possibbiltà li l-fondi strutturali jiġu allokati għad-diversifikazzjoni tas-settur tat-teknoloġija marittima, b’mod partikolari fil-kuntest ta’ strateġiji reġjonali għal speċjalizzazzjoni intelliġenti – 45 %, — l-industrija tat-teknoloġija marittima tiżviluppa PPP komprensiva fil-livell tal-UE biex tiffoka fuq ir-riċerka marittima, fost affarijiet oħrajn, fuq vapuri mingħajr emissjonijiet u effiċjenti fl-enerġija – 30 %.

4.   Kummenti ġenerali u speċifiċi dwar l-implimentazzjoni tal-prijoritajiet tal-istrateġija LeaderSHIP 2020

Impjiegi u ħiliet

4.1

Hemm bżonn kbir li tiġi rretifikata l-iskarsezza tal-ħiliet, li jkun hemm titjib fil-ħiliet tal-ħaddiema u li jiġi pprovdut taħriġ u taħriġ mill-ġdid rilevanti bil-għan li tinżamm massa kritika ta’ għarfien espert u know-how fl-industrija tat-teknoloġija marittima Ewropea. Għalhekk, huwa importanti li tiġi appoġġjata u tissokta l-ħidma mibdija mill-imsieħba soċjali permezz tal-proġett tal-Kunsill tal-Ħiliet (4). Barra minn hekk, huwa wkoll essenzjali li l-imsieħba soċjali jkunu involuti u kkonsultati mill-istituzzjonijiet Ewropej fil-proċess tat-tfassil tal-politika u dwar kwalunkwe inizjattiva tal-UE li taffettwa lis-settur u li l-organizzazzjonijiet professjonali li jirrappreżentaw lill-impjegaturi u l-impjegati jkomplu jkunu involuti fi djalogu, inkluż fil-kuntest tad-djalogu soċjali.

4.2

Il-ħaddiema għandu jkollhom it-taħriġ xieraq biex ikunu kapaċi jlaħħqu mal-isfidi tal-Industry 4.0 u t-tibdil teknologiku futur (pereżempju d-diġitalizzazzjoni). Il-ħaddiema futuri fl-industrija tat-teknoloġija marittima jeħtieġ li jkollhom ħiliet li jippermettulhom jimmaniġġjaw l-opportunitajiet u l-isfidi tal-ekonomija blu.

4.3

Għandhom jiżdiedu l-isforzi biex tittejjeb l-attraenza tas-settur. Għandhom jiġu identifikati u jinġabru flimkien diversi perkorsi ta’ karrieri għall-ħaddiema f’dan is-settur, u jeħtieġ li tiżdied il-mobilità tal-istudenti (jiġifieri Erasmus għas-settur tat-teknoloġija marittima). Il-Kummissjoni Ewropea għandha tkompli tappoġġja bis-sħiħ l-attivitajiet tas-SEA Europe u IndustriALL fil-livell Ewropew, jiġifieri fi ħdan il-qafas tal-kumitat tad-djalogu soċjali għall-bini tal-bastimenti.

It-titjib fl-aċċess għas-swieq u fil-kundizzjonijiet għal kompetizzjoni ġusta

4.4

L-industrija Ewropea għadha qed tiffaċċja kompetizzjoni inġusta minn pajjiżi terzi, kemm fl-industrija tal-bini tal-bastimenti kif ukoll – dejjem aktar – fis-settur tat-tagħmir marittimu. Il-kriżi fl-Asja, ikkawżata mill-kapaċità żejda tal-produzzjoni, prinċipalment bħala riżultat ta’ sussidji kbar ħafna mill-Istat, tfisser li l-awtoritajiet pubbliċi ta’ dawn il-pajjiżi jixtiequ jappoġġjaw lit-tarzni lokali kif ukoll lill-manifatturi tat-tagħmir marittimu lokali, li jfisser żieda fl-esportazzjonijiet u għalhekk pressjoni kompetittiva addizzjonali fuq it-tarzni u l-manifatturi tat-tagħmir tal-baħar Ewropej.

4.5

It-tarzni Asjatiċi issa qed jiffukaw l-attenzjoni tagħhom fuq is-swieq Ewropej ta’ suċċess għal tipi ta’ bastimenti aktar avvanzati, bħal vapuri tal-kruċieri u tal-passiġġieri. Barra minn hekk, fid-dokumenti uffiċjali riċenti tagħha “Made in China 2025” u “China Manufacturing 2025”, iċ-Ċina ħabbret li qed timmira li ssir il-produttur ewlieni fid-dinja ta’ vapuri ta’ livell għoli, inklużi vapuri tal-kruċieri u tagħmir tal-baħar b’teknoloġija avvanzata, li jfisser li se tikkompeti direttament mas-swieq Ewropej ta’ suċċess. Din il-politika tirċievi appoġġ sħiħ mill-gvern permezz ta’ għajnuna mill-Istat. Hija wkoll theddida għall-industrija tat-teknoloġija marittima Ewropea.

4.6

Is-suq Amerikan jibqa’ magħluq minħabba l-Jones Act. Kieku din il-liġi kellha tkun inqas stretta u s-suq Amerikan jinfetaħ, l-industrija tal-bini tal-bastimenti Ewropea tikseb xi opportunitajiet interessanti. L-UE għandha taħdem għal dan minkejja l-fatt li l-klima politika attwali fl-Istati Uniti ixxaqleb aktar lejn il-protezzjoniżmu.

4.7

Bħaċ-Ċina, l-Istati Uniti, il-Ġappun u l-Korea t’Isfel, dawk li jieħdu d-deċiżjonijiet Ewropej u tal-Istati Membri għandhom jirrealizzaw li l-industrija Ewropea tal-bini tal-bastimenti u l-manifattura tat-tagħmir tal-baħar huma setturi strateġiċi tal-ekonomija Ewropea li jitolbu attenzjoni speċjali u approċċ dedikat, għal raġunijiet kemm kummerċjali kif ukoll navali.

4.8

Il-Kummissjoni Ewropea għandha tagħmel ħilitha biex tikkonkludi ftehim komprensiv tal-OECD (inkluża ċ-Ċina) li jistabbilixxi regoli dwar is-sussidji u – potenzjalment – dixxiplina tariffarja, u għandha tappoġġja l-isforzi f’din id-direzzjoni.

4.9

Ir-reċiproċità bejn l-Ewropa u pajjiżi terzi hija essenzjali u għalhekk għandha tkun il-prinċipju gwida fin-negozjati kummerċjali bilaterali u multilaterali, u fi kwistjonijiet marbutin mal-aċċess għas-swieq. Hija l-pedament biex tagħmel l-industrija Ewropea, inkluż is-settur tat-teknoloġija marittima, aktar kompetittiva għall-kompetituri globali tagħha. Għalhekk jekk in-negozji Ewropej jiltaqgħu ma’ miżuri protezzjonisti f’pajjiż terz, l-UE għandha tieħu l-istess passi ma’ kumpaniji minn dawk il-pajjiżi li jixtiequ jinnegozjaw mal-Ewropa. B’dan il-mod biss se jkun hemm kompetizzjoni aktar ġusta għat-tarzni Ewropej u għall-industrija tat-tagħmir marittimu Ewropea.

Aċċess għall-finanzjament

4.10

Il-Kummissjoni spiss tippreżenta l-FEIS – għodda finanzjarja fil-pjan Juncker – bħala strument (finanzjarju) għall-industrija, iżda l-kamp ta’ applikazzjoni u l-benefiċċji tiegħu mhumiex magħrufin għalkollox (huwa prinċipalment orjentat lejn l-SMEs). Din l-għodda, u l-benefiċċji tagħha għall-industrija tat-teknoloġija marittima, għandhom jiġu spjegati u mxerrdin aħjar.

4.11

L-industrija tal-bini tal-bastimenti teħtieġ ammonti kbar ta’ kapital, iżda t-tarzni Ewropej reċentement qed isibuha aktar diffiċli biex ikollhom aċċess għall-finanzjament. Sadattant, it-tarzni barranin jibbenefikaw minn inċentivi finanzjarji sinifikanti, inkluża għajnuna mill-Istat. Il-Kummissjoni għandha għalhekk tikkunsidra li toħloq sistema speċifika biex tagħmilha aktar faċli għall-industrija tal-bini tal-bastimenti Ewropea b’intensita għolja ta’ kapital biex ikollha aċċess għall-finanzjament.

4.12

Għandhom jintużaw inċentivi finanzjarji (pereżempju permezz ta’ programmi ta’ finanzjament Ewropej, bħall-Faċilità Nikkollegaw l-Ewropa, inċentivi biex is-sidien tal-bastimenti jinvestu f’bastimenti, tagħmir jew teknoloġija li ma jagħmlux ħsara lill-ambjent), b’redditu fuq l-investiment fl-Ewropa.

4.13

Għandha tiġi analizzata l-adozzjoni ta’ reġim apposta u speċifiku għas-settur, li jkun jipprovdi inċentivi biex itejbu l-kompetittività globali tas-settur Ewropew tat-teknoloġija marittima, filwaqt li jevita l-kompetizzjoni fost l-Istati Membri tal-UE. F’dan ir-rigward, l-eżempji tal-aħjar prattika minn setturi oħra, b’mod partikolari mis-settur tat-trasport marittimu, jistgħu sa ċertu punt iservu bħala sors ta’ ispirazzjoni.

4.14

L-UE, flimkien man-Norveġja, għandha tikkunsidra li tistabbilixxi programm speċifiku biex jiġi stimulat it-trasport marittimu fuq distanzi qosra u li jkun favur l-ambjent u effiċjenti fl-użu tal-enerġija permezz tal-industrija Ewropea tal-bini tal-bastimenti u s-settur tat-tagħmir marittimu. Il-KESE jitlob li tintuża l-Opinjoni esploratorja tal-Kumitat, imfassla għall-Presidenza Maltija, dwar “L-istrateġiji ta’ diversifikazzjoni tat-turiżmu nawtiku u marittimu” (5).

4.15

Għandu jiġi kkunsidrat ukoll l-istabbiliment ta’ programm ta’ finanzjament biex il-faċilitajiet Ewropej għar-riċiklaġġ tal-bastimenti jkunu jistgħu jirriċiklaw tipi akbar ta’ bastimenti.

4.16

Għas-settur tal-UE fil-qasam tat-teknoloġija marittima, l-istrumenti finanzjarji li jappoġġjaw l-akkwist pubbliku tal-forza navali huma mutur b’saħħtu u jipprovdu kontribut ewlieni biex tinżamm “il-massa kritika” tal-produzzjoni tas-settur tal-UE kollu tal-bini tal-bastimenti, filwaqt li fl-istess ħin jiġu promossi r-riċerka u l-innovazzjoni fis-settur kollu u f’oqsma relatati. F’dan il-kuntest, il-KESE jilqa’ bi pjaċir ir-rwol pożittiv li jaqdi l-Pjan ta’ Azzjoni Ewropew għad-Difiża, imfassal reċentement mill-Kummissjoni.

Riċerka, żvilupp u innovazzjoni

4.17

Il-Kummissjoni Ewropea għandha tistabbilixxi sħubija pubblika-privata kuntrattwali għall-industrija marittima biex tippermetti lis-settur ikompli jinvesti biex jissodisfa l-isfidi regolatorji u soċjetali tal-industrija tat-tbaħħir u biex tisfrutta l-potenzjal ekonomiku tal-attivitajiet tat-Tkabbir blu. Programm speċifiku (Ewropew) ta’ appoġġ għall-innovazzjoni għandu jippromovi l-innovazzjonijiet Ewropej.

4.18

L-Ewropa għandha tipprovdi appoġġ finanzjarju għar-riċerka u l-iżvilupp Ewropej. Bl-istess mod, l-innovazzjonijiet Ewropej għandhom ikunu protetti b’mod xieraq f’termini ta’ drittijiet ta’ proprjetà intellettwali. L-Uffiċċju Ewropew tal-Privattivi għandu jissorvelja b’mod effettiv il-privattivi Ewropej, inkluż fis-settur Ewropew tat-teknoloġija marittima, u jimponi penali fil-każ ta’ ksur.

4.19

Id-Disa’ Programm Qafas futur għandu jipprovdi appoġġ (finanzjarju) suffiċjenti lill-industrija marittima biex din tkun tista’ tlaħħaq mal-isfidi regolatorji jew soċjetali ewlenin (Internazzjonali jew Ewropej) fil-futur, bħall-ekoloġizzazzjoni tat-tbaħħir (6), id-diġitalizzazzjoni, it-teknoloġiji avvanzati, jew it-tbaħħir awtomatizzat.

4.20

Il-KESE jemmen li d-Disa’ Programm Qafas futur għandu jinkludi wkoll kapitolu dwar l-appoġġ finanzjarju tal-industrija Ewropea biex tkun tista’ tagħmel użu sħiħ mill-potenzjal ekonomiku tal-ekonomija blu fl-Ewropa.

---

(1)  “New trends in the shipbuilding and marine supply industries”.

(2)  SEA Europe – The Voice of Maritime Civil & Naval Industries in Europe, bullettin tal-2017.

(3)  http://ec.europa.eu/growth/sectors/maritime/shipbuilding/ec-support_mt

(4)  Kunsill settorjali dwar il-ħiliet.

(5)  Opinjoni tal-KESE (ĠU C 209, 30.6.2017, p. 1).

(6)  Bħala industrija internazzjonali li tikkompeti fuq livell globali, l-industrija tat-teknoloġija tat-tbaħħir u dik marittima jippreferu soluzzjonijiet internazzjonali – permezz tal-Organizzazzjoni Marittima Internazzjonali f’Londra – fir-rigward tal-ekoloġizzazzjoni tat-trasport marittimu.

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar il-koeżjoni ekonomika u soċjali u l-integrazzjoni Ewropea tal-Balkani tal-Punent — sfidi u prijoritajiet

(opinjoni esploratorja)

(2018/C 262/03)

Relatur:	Andrej ZORKO (SI-II)
Korelatur:	Dimitris DIMITRIADIS (EL-I)

Konsultazzjoni	Presidenza Bulgara, 5.9.2017
Bażi legali	Artikolu 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea Artikolu 30 tar-Regoli ta’ Proċedura tal-KESE
Sezzjoni kompetenti	REX
Adottata fis-sezzjoni	28.3.2018
Adottata fil-plenarja	19.4.2018
Sessjoni plenarja Nru	534
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	189/2/1

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) jilqa' l-fatt li l-integrazzjoni tal-UE tal-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent u l-koeżjoni ekonomika u soċjali tagħhom hija waħda mill-prijoritajiet tal-Presidenza Bulgara.

1.2

Il-KESE huwa konvint li t-tkabbir tal-Unjoni Ewropea, u b'mod partikolari t-tixrid tal-valuri demokratiċi u tal-istandards legali tagħha lejn ir-reġjun tal-Balkani tal-Punent, huwa fl-interess tal-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent u tal-UE. Il-politika ta' tkabbir hija komponent ewlieni tal-istrateġija globali tal-UE u anke pedament tal-istabilità u l-prosperità tal-Ewropa. Għalhekk, il-KESE jipproponi li l-integrazzjoni tal-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent għandha tkun waħda mill-ogħla prijoritajiet tal-UE fil-futur, dment li dawn il-pajjiżi jkomplu fi triqithom lejn l-issodisfar tal-kundizzjonijiet neċessarji għall-adeżjoni mal-UE (1).

1.3

Il-KESE jilqa' s-summit tal-kapijiet tal-istat u l-gvernijiet tal-Balkani tal-Punent tal-UE li se jsir fis-17 ta' Mejju f'Sofija. F'kooperazzjoni mas-sħab tagħna, u qabel ma jsir is-summit, il-KESE se jorganizza b'mod konġunt il-Konferenza tas-Soċjetà Ċivili tal-Balkani tal-Punent li se ssir fil-15 ta' Mejju f'Sofija. Il-KESE huwa impenjat li jorganizza, qabel kull tali summit, avveniment konġunt mar-rappreżentanti tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili (2) mill-Balkani tal-Punent u l-UE. Il-KESE jistieden lill-istituzzjonijiet tal-UE u lill-Istati Membri tal-UE sabiex fuq bażi regolari jinvolvu lill-kapijiet tal-istat mill-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent fis-summits tal-UE, bħala evidenza li l-UE tqis lil dan ir-reġjun bħala parti mill-futur tagħha.

1.4

Il-KESE jittama li s-summit f’Sofija se jikkonferma r-ritmu mġedded għall-impenn tal-UE għar-reġjun u jinkoraġġixxi presidenzi futuri oħrajn biex l-integrazzjoni tal-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent tinżamm fil-għoli tal-prijoritajiet tagħhom. It-tkabbir tal-UE biex jinkludi l-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent għandu jimxi b'mod parallel mat-tisħiħ tal-proġett politiku tal-UE u l-istituzzjonijiet tagħha.

1.5

Fis-summit tal-UE f'Sofija, il-KESE jistieden lill-kapijiet tal-istat sabiex jistabbilixxu l-impenn ċar tagħhom għal appoġġ aktar konsistenti u dirett għall-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili fil-livelli kollha. Dan għandu jippromovi wkoll aktar appoġġ pubbliku dirett għal midja indipendenti.

1.6

Fis-summit tal-UE f'Sofija, il-KESE jħeġġeġ lill-kapijiet tal-istat jassumu rwol proattiv f'tilwim bilaterali billi tiġi promossa kooperazzjoni mmirata kemm mal-OSKE kif ukoll mal-Kunsill tal-Ewropa u billi jiġi appoġġjat ir-rwol tas-soċjetà fis-soluzzjoni ta' dan it-tilwim bilaterali.

1.7

Il-KESE huwa konvint ukoll li t-tkabbir effettiv tal-Unjoni Ewropea u l-promozzjoni tal-valuri tagħha fil-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent jiżguraw sigurtà u stabbiltà, itejbu l-iżvilupp soċjali u ekonomiku u jżidu l-prosperità, jikkonsolidaw id-demokrazija u l-istat tad-dritt, jiffaċilitaw il-moviment liberu tal-persuni u tal-oġġetti, jistimulaw politika ta' investiment u jrawmu l-mobilità.

1.8

Il-KESE jemmen li r-rispett għall-istat tad-dritt u d-drittijiet tal-minoranzi huwa ta' importanza kruċjali għall-iżvilupp demokratiku, ekonomiku u soċjali tal-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent.

1.9

Il-KESE jemmen ukoll li r-rwol tal-edukazzjoni u ta' midja libera u indipendenti huwa importanti ħafna sabiex jingħeleb it-tilwim tal-passat u jissaħħu l-valuri demokratiċi.

1.10

Il-KESE jinnota li l-proċess tal-adeżjoni mal-UE jibqa' motivazzjoni ewlenija għal riformi fil-pajjiż tal-Balkani tal-Punent. Il-KESE jirrimarka n-nuqqas ta’ attenzjoni li ngħataw l-effetti soċjali u ekonomiċi tar-riformi li saru, meta wieħed jikkunsidra d-differenza ewlenija fis-sigurtà soċjali u ekonomika tal-persuni bejn l-Istati Membri tal-UE u l-kandidati għas-sħubija. Għalhekk, il-KESE jirrakkomanda li tkun ivvalutata l-koeżjoni soċjali, ekonomika u territorjali waqt l-evalwazzjoni tal-issodisfar tal-kriterji tas-sħubija fl-UE.

1.11

Il-KESE jikkunsidra li l-kwistjonijiet tal-infrastruttura, tat-trasport u tal-enerġija għandhom ikunu tal-ogħla prijorità fin-negozjati mal-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent. Il-KESE jemmen ukoll li l-ħolqien ta' soċjetà diġitali u l-iżvilupp ta' ħiliet diġitali fil-pajjiżi kollha tal-Balkani tal-Punent għandhom ikunu ta' benefiċċju kemm għas-settur pubbliku kif ukoll dak privat. L-UE tista' u għandha tikkontribwixxi għat-titjib tal-infrastruttura u l-introduzzjoni ta' netwerk tal-broadband f'dawn il-pajjiżi, li f'xi każijiet huma ferm inqas mill-medja tal-UE.

1.12

Il-KESE jipproponi li l-istituzzjonijiet tal-UE għandhom jikkunsidraw li jkollhom djalogu soċjali u ċivili funzjonali fil-livell nazzjonali bħala wieħed mill-kriterji għas-sħubija fl-UE.

1.13

L-UE għandha tfassal pjan direzzjonali speċifiku għal negozjati mal-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent, bi skeda ta' żmien preċiża u impenji konkreti għal kull pajjiż tal-Balkani tal-Punent. Jeħtieġ ukoll li titfassal strateġija ta’ komunikazzjoni għall-Istati Membri tal-UE, li tkun tenfasizza l-benefiċċji tal-politika ta’ tkabbir tal-UE għall-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent, b’mod partikolari fir-rigward tal-iżgurar tal-paċi, l-istabilità, il-prosperità u l-iżvilupp ekonomiku u soċjali.

1.14

Il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni biex tinkludi r-rispett għad-drittijiet tal-minoranzi u l-ugwaljanza bejn is-sessi fost l-ogħla prijoritajiet fin-negozjati ta' adeżjoni tal-UE mal-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent.

1.15

Il-KESE jilqa' l-istrateġija l-ġdida tal-Kummissjoni għall-Balkani tal-Pununet “Perspettiva kredibbli għat-tkabbir u involviment akbar tal-UE mal-Balkani tal-Punent” (3), ippubblikata fis-6 ta' Frar 2018, u s-sitt inizjattivi ewlenin tagħha li jvarjaw mit-tisħiħ tal-istat tad-dritt, ir-rinfurzar tal-kooperazzjoni dwar is-sigurtà u l-migrazzjoni permezz ta' timijiet ta' investigazzjoni konġunta, il-Gwardja Ewropea tal-Fruntiera u tal-Kosta, it-tkabbir tal-Unjoni tal-Enerġija fl-UE għall-Balkani tal-Punent, it-tnaqqis fit-tariffi tar-roaming u l-implimentazzjoni tal-broadband fir-reġjun.

1.16

Il-KESE jesprimi r-rieda tiegħu biex jinvolvi ruħu mas-soċjetà ċivili tal-Balkani tal-Punent sabiex jikkontribwixxi biex tittieħed azzjoni konkreta fl-oqsma tal-istat tad-dritt, is-sigurtà u l-migrazzjoni, l-iżvilupp soċjoekonomiku, il-konnettività, l-aġenda diġitali u r-rikonċiljazzjoni u r-relazzjonijiet tajba mal-ġirien, kif stabbilit fil-Pjan ta' Azzjoni f'Appoġġ tat-Trasformazzjoni tal-Balkani tal-Punent għall-2018-2020.

1.17

Il-KESE huwa konvint li l-Kummissjoni tista' tiżviluppa programmi speċifiċi li jippermettu lill-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent jiksbu konverġenza soċjali aktar malajr. Progress irregolari u kajman fl-indirizzar ta' dawn il-kwistjonijiet huwa b'mod ċar fattur importanti li jikkontribwixxi għall-progress kajman tal-integrazzjoni tagħhom mal-UE b'mod ġenerali. Hemm ħtieġa urġenti għal impetu ġdid għall-Ewropizzazzjoni.

1.18

Is-sħab soċjali u organizzazzjonijiet oħra tas-soċjetà ċivili, kemm fil-livell tal-UE kif ukoll fil-livell nazzjonali, għandhom ikunu involuti b'mod sinifikanti fil-proċess sħiħ tal-integrazzjoni tal-UE tal-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent. Huwa meħtieġ li jissaħħu l-kapaċitajiet tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili permezz ta' appoġġ tekniku u ekonomiku, billi jkun faċilitat l-aċċess tagħhom għal sorsi ta' finanzjament Ewropej (il-Kummissjoni, il-Bank Ewropew tal-Investiment, BERŻ, eċċ.), u billi jiġu infurmati fil-ħin u b'mod dettaljat dwar il-proċess tan-negozjati tal-adeżjoni.

1.19

Il-KESE jħeġġeġ lis-sħab soċjali u organizzazzjonijiet oħra tas-soċjetà ċivili fil-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent biex jaħdmu flimkien mill-qrib matul il-proċess ta' integrazzjoni mal-UE, kemm fil-livell nazzjonali kif ukoll dak reġjonali.

2.   Is-sitwazzjoni politika

2.1

Il-Balkani tal-Punent għadu reġjun politikament instabbli, iżda huwa wkoll reġjun ta’ tkabbir b’potenzjal konsiderevoli.

2.2

Il-KESE jirrakkomanda li l-Kummissjoni, il-Kunsill u l-Parlament Ewropew jintensifikaw l-isforzi ta' komunikazzjoni tagħhom biex jispjegaw il-benefiċċji u l-isfidi tal-politika tat-tkabbir liċ-ċittadini Ewropej, u l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili għandhom ikunu sieħeb mill-qrib u jwasslu l-messaġġi f'dan il-proċess (4).

2.3

Huwa estremament importanti li l-integrazzjoni tal-Balkani tal-Punent tibqa’ prijorità għall-UE fil-futur – mhux biss matul il-Presidenza Bulgara – u li l-UE tikkontribwixxi b’mod attiv għall-istabilità u l-paċi fil-Balkani tal-Punent u toffri l-perspettiva ta’ adeżjoni fl-organizzazzjonijiet Ewro-Atlantiċi. Dawn is-sħubiji jistgħu jikkontribwixxu wkoll għall-istabilità fir-reġjun billi jiggarantixxu s-sigurtà u l-prosperità tiegħu, u joffru l-prospett għan-nazzjonijiet biex jerġgħu jingħaqdu f'Ewropa mingħajr fruntieri.

2.4

Il-KESE jilqa' t-tħabbir tas-summit tal-UE f'Sofija bil-parteċipazzjoni tal-mexxejja mill-UE u l-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent, iżda jemmen li s-summit għandu jagħti wkoll rwol aktar attiv lir-rappreżentanti tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili fil-livell tal-UE.

2.5

Il-KESE jilqa' l-aġenda “Berlin Process Plus” (5) li tħabbret riċentement, li tipprovdi fondi speċjali għall-iżvilupp ta' negozju, taħriġ vokazzjonali, infrastruttura, u teknoloġija, u proġetti inklużi konnessjonijiet tat-trasport bejn il-pajjiżi l-inqas konnessi tar-reġjun. Dan il-“Marshall Plan” huwa mistenni li jaċċellera unjoni doganali u suq komuni fil-Balkani. Madankollu, din il-kooperazzjoni reġjonali m'għandhiex tikkawża dewmien fil-proċess tat-tkabbir jew titqies bħala s-sostituzzjoni tiegħu.

2.6

Il-KESE jinnota li fil-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent, hemm ix-xewqa u r-rieda għal riformi li jkunu jinvolvu l-integrazzjoni fl-Unjoni Ewropea, iżda jirrimarka li s-suċċess jibqa' jiddependi fuq il-punt sa fejn l-istituzzjonijiet tal-istat huma kapaċi jimplimentawhom u jinfurzawhom b'mod effettiv, kif ukoll il-livell miksub ta' responsabbiltà tal-proċess mill-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u l-popolazzjoni b'mod ġenerali. Pjan direzzjonali speċifiku għan-negozjati ta' adeżjoni tal-UE bi skeda ta' żmien preċiża u impenji tanġibbli għal kull pajjiż tal-Balkani tal-Punent jista' jimmotiva lil dawn il-pajjiżi sabiex jimplimentaw b'mod aktar mgħaġġel riformi neċessarji.

2.7

Il-KESE jenfasizza li żviluppa rabtiet tajbin ħafna ma' organizzazzjonijiet tas-soċjetà fil-Balkani tal-Punent u li huwa konxju ħafna tas-sitwazzjoni f'dawn il-pajjiżi. Il-KESE huwa konvint li l-Kumitati Konsultattivi Konġunti (JCCs) tas-soċjetà ċivili għandhom jippruvaw jimlew l-“ispazji l-vojta” li mhumiex koperti minn korpi oħra fil-proċess ta' negozjati u għandhom jiffukaw fuq numru magħżul ta' oqsma. F'dan ir-rigward, il-KESE jitlob li jkun hemm skambju aħjar ta' informazzjoni bejn il-JCCs u l-Kummissjoni, il-Kunsill u l-Parlament Ewropew. Il-KESE jitlob li jkun hemm tisħiħ tar-rwol ta' dawn il-JCCs (6).

2.8

Il-korruzzjoni, l-impatt tal-kriminalità organizzata, id-dgħufija ġenerali tal-istituzzjonijiet tal-istat u tal-istat tad-dritt, u d-diskriminazzjoni kontra gruppi ta’ minoranza jirrappreżentaw ukoll problemi ewlenin u kontinwi kemm għall-parteċipazzjoni kif ukoll għall-integrazzjoni.

2.9

Il-Kriterji ta' Copenhagen huma r-regoli li jiddefinixxu jekk pajjiż huwiex eliġibbli biex jissieħeb fl-Unjoni Ewropea (7). Il-kriterji jirrikjedu li stat jobbliga lill-istituzzjonijiet jiggarantixxu governanza demokratika u l-istat tad-dritt, jirrispettaw id-drittijiet tal-bniedem, ikollhom ekonomija tas-suq li tiffunzjona u jaċċettaw l-obbligi u l-missjoni tal-UE.

2.10

Il-pajjiżi kollha tal-Balkani tal-Punent ma jistgħux jissieħbu fl-UE kollha f'daqqa. Il-KESE jilqa’ l-fatt li s-Serbja u l-Montenegro bħalissa huma minn ta’ quddiem fil-proċess ta’ integrazzjoni. Jesprimi wkoll l-aspettattiva li l-Eks-Repubblika Jugoslava tal-Maċedonja u l-Albanija jibdew negozjati mal-UE kemm jista' jkun malajr. Jilqa' l-fatt li l-Bożnija-Ħerzegovina ppreżentat it-tweġibiet tal-kwestjonarju tal-Kummissjoni u li attwalment il-Kummissjoni qed tivvaluta l-possibilità li tagħtiha l-istatus ta' kandidat tal-UE.

2.11

Il-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent għadhom qed jiġu affettwati mill-impatti negattivi ta' gwerer u kunflitti, mill-mibegħda razzjali, mid-disinji rredentisti, u kunflitti ffriżati li jistgħu jerġgħu jinqalgħu. Huwa meħtieġ li tiġi mħeġġa bil-qawwa s-soluzzjoni tal-aktar kwistjonijiet bilaterali urġenti qabel l-adeżjoni tagħhom mal-UE, għalkemm l-enfasi fuq is-soluzzjonijiet tal-kwistjonijiet pendenti kollha tista' ttawwal dan il-proċess.

2.12

Il-KESE jemmen ukoll li s-soċjetà ċivili tista' taqdi rwol importanti billi tgħaqqad flimkien il-ġenerazzjonijiet żgħażagħ minn pajjiżi differenti u tiftaħ djalogu pubbliku fuq numru ta' kwistjonijiet li huma kruċjali għar-reġjun. L-iżvilupp ekonomiku, it-titjib tal-istandards tal-għajxien, u l-impjieg u s-sigurtà soċjali jwasslu għal koeżistenza reġjonali paċifika.

2.13

Il-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent jistgħu jistabbilixxu kunsilli nazzjonali għall-integrazzjoni Ewropea li jlaqqgħu flimkien l-awtoritajiet politiċi ta' livell għoli u l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili ewlenin fuq bażi regolari bil-għan li jagħmlu l-proċess ta' integrazzjoni tal-UE aktar trasparenti u jippubbliċizzawh b'mod aktar mifrux (8).

2.14

Il-KESE diġà identifika r-rwol tas-soċjetà ċivili matul il-proċess ta' adeżjoni u indika b'mod ċar ħafna li l-impenn tas-soċjetà ċivili fil-proċess ta' adeżjoni huwa magħmul minn: (1) involviment dirett fin-negozjati reali (jiġifieri skrinjar, tħejjija ta' pożizzjonijiet nazzjonali, progress ta' superviżjoni); (2) djalogu soċjali u ċivili relatat mal-formulazzjoni tal-politika u l-armonizzazzjoni leġislattiva mal-acquis; (3) parteċipazzjoni fl-ipprogrammar tal-finanzjament qabel l-adeżjoni; (4) monitoraġġ indipendenti tal-progress u l-effetti soċjali tal-proċessi ta' riforma. Il-prestazzjoni ta' dawn ir-rwoli titlob appoġġ finanzjarju adatt, permezz ta' finanzjament mill-gvern nazzjonali u dak ta' qabel l-adeżjoni tal-UE (9).

2.15

Il-KESE jinnota wkoll li l-interess tal-UE biex il-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent jiġu integrati b’mod effettiv fl-UE naqas, minħabba prijoritajiet politiċi oħrajn u n-nuqqas ta’ strateġija Ewropea tat-tkabbir, iżda wkoll minħabba approċċi ta’ politika differenti mill-Istati Membri. F’dawn l-aħħar snin, minħabba diżappunti fl-aspettattivi, l-Ewroxettiċiżmu żdied fl-istati tal-Balkani tal-Punent. Dan dgħajjef l-impatt tal-kriterji tal-adeżjoni u naqqas r-ritmu tar-riformi. Dan jista' jiġi nnutat b'mod partikolari f'termini tal-iżgurar tal-istat tad-dritt, il-libertà tal-mezzi ta’ komunikazzjoni u l-prevenzjoni tal-korruzzjoni.

2.16

Il-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent qed iwettqu riformi, iżda b'passi ferm differenti. Għandu jsir ferm aktar fil-ġlieda kontra l-korruzzjoni rampanti, il-kriminalità organizzata u l-ħasil tal-flus. L-indipendenza ġudizzjarja hija wkoll kruċjali għal demokrazija b'saħħitha.

2.17

Il-KESE jqis hemm il-ħtieġa li tissaħħaħ il-ġlieda kontra t-terroriżmu fil-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent u jappoġġja bis-sħiħ inizjattiva għall-ġlieda kontra t-terroriżmu fil-Balkani tal-Punent (WBCTi) (10).

2.18

Il-KESE jemmen li l-kooperazzjoni bejn il-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent u l-UE u l-aġenziji rilevanti tagħha (bħall-Europol) għandu jiġi estiż ulterjorment sabiex jitħaffef il-proċess ta’ tkabbir. Din il-miżura hija partikolarment urġenti f’oqsma bħas-sigurtà u l-migrazzjoni.

3.   L-istabbiltà u l-prosperità ekonomiċi

3.1

L-ekonomiji fil-Balkani tal-Punent qed ikomplu jikbru, filwaqt li huwa mistenni li fl-2017 it-tkabbir reali tal-PDG jespandi b'2,6 %. Dan huwa mistenni li jiżdied għal 3 % fl-2018, xprunat mill-konsum u l-investiment privat, kif ukoll minn irkupru gradwali ta' kreditu, rimessi u proġetti ewlenin tal-infrastruttura. Meta mqabbla mas-sitwazzjoni fl-1995, il-livelli ta' għajxien żdiedu b'mod konsiderevoli fis-sitt stati kollha tal-Balkani tal-Punent. Minkejja dan, is-sitt pajjiżi xorta waħda għadhom fost l-aktar pajjiżi foqra fl-Ewropa. Barra minn hekk, il-konverġenza ekonomika tal-istati tal-Balkani tal-Punent tilfet il-momentum mill-kriżi u għadha lura fir-rigward tal-konverġenza murija minn Stati Membri Ewropej tal-Lvant Ċentrali u tax-Xlokk ġodda.

3.2

Il-proċess ta’ konverġenza ekonomika fil-Balkani tal-Punent huwa estremament twil. Għalhekk huwa imperattiv li jinħoloq ambjent li jiffaċilita/iħaffef l-investiment barrani, u li jiġu adottati riformi ekonomiċi xierqa, li se jżidu l-kompetittività u joħolqu impjiegi ta' kwalità għolja.

3.3

Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon il-progress li sar f’termini ta’ integrazzjoni ekonomika tal-Balkani tal-Punent, hekk kif il-mexxejja tar-reġjun wiegħdu li japprofondixxu r-rabtiet u jaħdmu flimkien lejn sħubija fl-Unjoni Ewropea, u jappella għal involviment akbar min-naħa tas-sħab soċjali u OSĊ oħrajn fit-tfassil ta’ programmi ta’ riforma ekonomika (ERPs), kif ukoll konklużjonijiet konġunti b’rakkomandazzjonijiet speċifiċi għal kull pajjiż fir-reġjun (11).

3.4

Il-KESE huwa konvint li l-pajjiżi kandidati jeħtieġu inċentivi akbar għal riformi. B'mod partikolari, jeħtieġ li tiġi mħeġġa kooperazzjoni reġjonali eqreb sabiex jiġi ffaċilitat l-issodisfar tal-kriterji għas-sħubija tal-UE.

3.5

Il-KESE jemmen li huwa meħtieġ li jkunu sfruttati l-influssi ġodda’ ta’ IDB lejn setturi tal-manifattura permezz tal-appoġġ tal-katini ta’ forniment lokali u t-titjib tal-ħiliet u l-kapaċità teknoloġika tal-SMEs.

3.6

L-enerġija u t-trasport għandhom ikunu fattur għall-żvilupp u l-interkonnettività tar-reġjun. Dan jiżgura li ċ-ċittadini tal-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent għandhom jingħataw idea ċara tal-benefiċċji soċjali, ekonomiċi u ambjentali tal-adeżjoni mal-UE. Pereżempju l-effiċjenza enerġetika u l-iffrankar tal-enerġija huma fatturi li jiġġeneraw attivitajiet għall-intrapriżi u fil-ħolqien ta' impjiegi ekoloġiċi kif ukoll impjiegi tradizzjonali.

3.7

Il-KESE jappoġġja t-Trattat tal-Komunità tat-Trasport iffirmat mill-UE u mill-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent fit-12 ta’ Lulju 2017 u jħeġġeġ lill-partijiet biex jiżvilappawha ulterjorment. F’dan ir-rigward, il-Kummissjoni Ewropea, il-Bank Ewropew tal-Investiment u l-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent għandhom jikkonċentraw l-investimenti tagħhom fuq il-konnessjoni bejn in-Netwerk Ewlieni TEN-T tal-UE u l-infrastruttura tal-Balkani tal-Punent. Għaldaqstant issa hemm il-ħtieġa għal programm komuni, flimkien mal-identifikazzjoni tal-fondi disponibbli u d-definizzjoni ta’ skeda ta’ żmien komuni.

3.8

It-titjib tal-infrastruttura se jnaqqas l-ispejjeż tat-trasport u l-enerġija u se jiffaċilita investimenti kbar fiż-żona. Barra minn hekk, il-promozzjoni tat-titjib diġitali tal-Balkani tal-Punent se jikkontribwixxi għal żvilupp fin-negozju, żieda fil-produttività u titjib fil-kwalità tal-ħajja.

3.9

Il-KESE jemmen ukoll li l-investiment f’approċċi kumplimentari għall-politiki ekonomiċi tradizzjonali (l-ekonomija ċirkolari, l-ekonomija soċjali, l-integrazzjoni tal-għanijiet ta’ żvilupp sostenibbli (SDGs)) jistgħu jiżguraw it-tkabbir globali u l-impjieg.

3.10

Il-KESE josserva li fil-pajjiżi kollha tal-Balkani tal-Punent, l-istat għad għandu rwol importanti b'mod esaġerat, filwaqt li s-settur privat huwa iżgħar minn dak tas-seba' ekonomiji tranżitorji żgħar tal-Ewropa (12).

3.11

Il-KESE jemmen li l-istat jeħtieġ li jsir fornitur aktar effiċjenti u affidabbli tas-servizzi pubbliċi u jiżgura ambjent favorevoli għall-intrapriżi privati.

3.12

Il-KESE huwa tal-fehma li l-intrapriżi żgħar u ta’ daqs medju, li jiffurmaw il-maġġoranza tan-negozji, jistgħu jsiru l-ixprunaturi tat-tkabbir ekonomiku fis-sitt pajjiżi kollha tal-Balkani tal-Punent. Sabiex dan jinkiseb, jeħtieġ li titnaqqas il-burokrazija, l-amministrazzjoni pubblika ssir aktar trasparenti, il-korruzzjoni tiġi miġġielda u hemm bżonn ukoll ta' ġudikatura kompletament indipendenti.

3.13

Il-KESE jappoġġja l-konklużjonijiet tar-6 Forum tas-Soċjetà Ċivili tal-Balkani tal-Punent u jesprimi tħassib profond dwar l-ispazju dejjem jiċkien għas-soċjetà ċivili f’għadd dejjem jiżdied ta’ pajjiżi fil-Balkani tal-Punent. Huwa jinnota li l-UE u l-Istati Membri tagħha impenjaw lilhom infushom biex jippromovu l-ispazju għas-soċjetà ċivili u jsaħħu l-appoġġ għall-bini tal-kapaċitajiet tal-OSĊ biex isaħħu leħinhom fil-proċess ta’ żvilupp u jagħmlu progress fid-djalogu politiku, soċjali u ekonomiku.

3.14

Il-KESE jirrimarka li l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili għandhom jiġu involuti b'mod sinifikanti fil-proċess tar-riforma leġislattiva, pubblika, soċjali u ekonomika fil-pajjiżi kollha tal-Balkani tal-Punent. Jeħtieġ li l-kapaċitajiet tagħhom jiġu msaħħa permezz ta’ appoġġ tekniku u finanzjarju, billi jiġi ffaċilitat l-aċċess tagħhom għal sorsi ta' finanzjament tal-UE, u billi jiġu informati fil-ħin u b'mod dettaljat dwar il-proċess tal-adeżjoni.

4.   Stabbiltà soċjali – qgħad – emigrazzjoni

4.1

Mill-kriżi ekonomika, il-konverġenza tad-dħul u b'mod partikolari dik soċjali bejn il-pajjiżi l-aktar fqar u l-aktar sinjuri fl-UE qed tonqos u f'ċerti każijiet marret lura. Dan qed jimmina l-ambizzjonijiet proprji tal-UE u qed iqajjem dubju dwar l-attraenza tagħha għall-membri futuri. Il-faqar, il-livell għoli ta' qgħad, l-ekonomija informali, il-pagi baxxi, il-korruzzjoni, l-abbużi, l-emigrazzjoni ta' ħaddiema tas-sengħa, id-diskriminazzjoni kontra l-minoranzi u l-eżodu ta' mħuħ qed jaffettwaw lill-pajjiżi kollha tal-Balkani tal-Punent.

4.2

Għalkemm il-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent juru konverġenza lejn livelli tal-UE28, il-pass tagħhom huwa pjuttost kajman u għadu lura mir-reġjun tal-UE. Id-data turi li l-konverġenza sħiħa mal-istandards ta' għajxien tal-UE tista' ddum sa 40 sena.

4.3

Il-konverġenza tal-pagi għadha ma ġietx stabbilita fil-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent. F'xi pajjiżi, saħansitra żdiedet id-differenza fil-pagi mal-UE, li taffettwa s-sigurtà ekonomika u soċjali tal-persuni fil-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent. Il-maġġoranza tal-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent ma esperjenzaw l-ebda żieda fil-pagi reali mill-kriżi. Għalkemm fl-istati kollha tal-Balkani tal-Punent jeżistu pagi minimi statutorji, fil-maġġoranza tal-każijiet dawn ma jkoprux livell minimu ta' għajxien għall-familji.

4.4

Il-KESE jinnota wkoll li bħala riżultat tal-livell għoli ta’ qgħad, il-migrazzjoni tal-ħaddiema mis-sitt pajjiżi kollha tal-Balkani tal-Punent għadha kwistjoni dominanti. Huwa stmat li kwart tal-popolazzjoni fis-sitt stati kollha tal-Balkani tal-Punent marret tgħix barra mill-pajjiż. Anki jekk rimessi minn ħaddiema migranti huma sors importanti ta’ dħul u jikkontribwixxu għall-ekonomija domestika fuq żmien qasir, il-migrazzjoni tal-massa u t-telf ta’ popolazzjoni għandhom konsegwenzi severi fit-tul għall-potenzjal tal-iżvilupp ekonomiku f’dawn il-pajjiżi (13).

4.5

Bl-eċċezzjoni tal-Montenegro, fir-reġjun tal-Balkani tal-Punent, iż-żgħażagħ u n-nisa b'livell baxx ta' ħiliet kienu l-aktar affettwati mit-tnaqqis fil-livelli ta' impjieg. Huwa kruċjali wkoll li fl-2015, bħala medja, aktar minn 70 % tal-persuni qiegħda fis-sitt pajjiżi kollha tal-Balkani tal-Punent damu bla xogħol għal aktar minn sena (14).

4.6

Il-KESE huwa konvint li l-UE u l-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent għandhom jagħtu aktar attenzjoni lill-kwalità tal-ħajja u tas-sigurtà soċjali taċ-ċittadini ta’ dawn l-istati. Il-KESE jissuġġerixxi li għandha tingħata kunsiderazzjoni għall-possibbiltà li jiġu applikati l-prinċipji tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali waqt il-valutazzjoni tal-issodisfar tal-kundizzjonijiet għas-sħubija fl-UE. Il-Kummissjoni tista’ wkoll tiżviluppa programmi speċifiċi li jippermettu lill-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent biex jiksbu konverġenza soċjali aktar malajr.

4.7

Il-KESE jesprimi wkoll l-aspettattiva li hemm il-ħtieġa li tissaħħaħ aktar il-kompetittività u li jittejbu r-riformi strutturali fis-sitt pajjiżi kollha tal-Balkani tal-Punent sabiex jissaħħaħ is-suq tal-ħaddiema u titnaqqas l-emigrazzjoni. L-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili għandhom jiġu ġenwinament ikkonsultati meta jiġu żviluppati riformi strutturali (15).

4.8

Il-KESE jenfasizza li x-xejriet tas-suq tax-xogħol fir-reġjun juru rati għoljin ta' inattività fost in-nisa, u jħeġġeġ lill-gvernijiet jipprovdu appoġġ biex jiżguraw il-kisba ta' livelli ogħla ta' impjieg għan-nisa. Il-KESE jħeġġeġ ukoll lill-Kummissjoni biex tinkludi l-ugwaljanza bejn is-sessi fost l-ogħla prijoritajiet fin-negozjati ta’ adeżjoni tal-UE mal-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent.

4.9

Il-KESE huwa konvint li r-rispett tad-drittijiet tal-minoranzi u tal-kultura tagħhom huwa fundamentali għall-iżvilupp ta’ soċjetà ċivili demokratika fil-pajjiżi kollha tal-Balkani tal-Punent.

4.10

Il-KESE jemmen li r-rwol tal-edukazzjoni fil-pajjiżi kollha tal-Balkani tal-Punent, inkluż l-aċċess ugwali għal sistemi edukattivi, huwa kruċjali f’termini ta’ promozzjoni tal-valuri Ewropej, fit-trawwim tat-tolleranza lejn il-minoranzi, fil-ġlieda kontra l-preġudizzji, u fit-tisħiħ tal-koeżjoni soċjali.

4.11

Barra minn hekk, il-KESE jemmen li “l-aġenda ta’ koeżjoni soċjali” għandha ssib soluzzjoni għan-nuqqas ta’ ħiliet u n-nuqqas ta’ tlaqqigħ tal-ħiliet billi ttejjeb l-effiċjenza u l-effikaċja tas-sistemi edukattivi. Appoġġ finanzjarju mtejjeb għall-programmi ta’ edukazzjoni vokazzjonali jgħin fl-indirizzar tal-ispariġġ fil-ħiliet fis-suq tax-xogħol u jnaqqas il-livelli għoljin ta’ qgħad.

4.12

Il-KESE jilqa' l-inizjattivi minn istituzzjonijiet edukattivi u kulturali statali, l-akkademja jew minn organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili dwar ir-rikonċiljazzjoni, relazzjonijiet tajbin bejn il-ġirien, u approċċ kritiku lejn il-passat.

---

(1)  Il-prinċipji bażiċi tal-istrateġija tal-UE lejn il-Balkani tal-Punent ġew stabbiliti mill-Kummissjoni fis-6 ta' Frar 2018 fil-Komunikazzjoni tagħha “Perspettiva kredibbli għat-tkabbir u involviment akbar tal-UE mal-Balkani tal-Punent”, COM(2018) 65 final.

(2)  Skont it-terminoloġija stabbilita tal-KESE, il-kunċetti “soċjetà ċivili” u “organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili” f'din l-opinjoni jinkludu s-sħab soċjali (jiġifieri lill-impjegaturi u t-trade unions) u kwalunkwe attur mhux statali ieħor.

(3)  COM(2018) 65 final, 6.2.2018.

(4)  ĠU C 133, 14.4.2016, p. 31.

(5)  http://shtetiweb.org/berlin-process/.

(6)  ĠU C 133, 14.4.2016, p. 31.

(7)  https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/policy/glossary/terms/accession-criteria_en.

(8)  ĠU C 133, 14.4.2016, p. 31.

(9)  ĠU C 133, 14.4.2016, p. 31.

(10)  http://wbcti.wb-iisg.com/, https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/ipa_ii_2016_039-858.13_mc_pcve.pdf.

(11)  Dikjarazzjoni finali mis-6 Forum tas-Soċjetà Ċivili tal-Balkani tal-Punent.

(12)  Grupp tal-Bank Dinji, The Western Balkans: Revving up the Engines of Growth and Prosperity (Il-Balkani tal-Punent: Iż-Żieda fl-Ixprunaturi tat-Tkabbir u l-Prosperità), 2017.

(13)  “Fir-reġjun tal-Balkani tal-Punent, il-qgħad huwa ogħla b'mod sinifikanti mill-medja tal-UE28 b'xi titjib matul l-aħħar ftit snin. B'mod partikolari, il-Bożnija-Ħerzegovina, l-Eks-Repubblika Jugoslava tal-Maċedonja u l-Montenegro jsofru minn livell għoli ta’ qgħad b'mod persistenti, iżda anke r-rata attwali tal-qgħad ta' 13,5 % fis-Serbja, l-aqwa fir-reġjun wara titjib riċenti, hija wisq għolja meta mqabbla mal-Istati Membri tal-UE. Minkejja l-livell għoli ta’ qgħad b’mod xokkanti, fit-12-il xahar li spiċċaw f'Ġunju 2017, inħolqu madwar 230 000 impjieg fir-reġjun (żieda ta' 3,8 %); aktar min-nofs inħolqu fis-settur privat. Bħala riżultat, il-qgħad (f'termini ta' għadd ta' impjiegi, iżda mhux f’sigħat tax-xogħol) reġa' lura għal-livelli ta' qabel l-2008 fil-pajjiżi kollha tal-Balkani tal-Punent bl-eċċezzjoni tal-Bożnija-Ħerzegovina”, Grupp tal-Bank Dinji, Rapport Ekonomiku Regolari tal-Balkani tal-Punent, Nru 12, Ħarifa 2017.

(14)  Grupp tal-Bank Dinji, Western Balkans Labor Market Trends 2017 (Tendenzi tas-Suq tax-Xogħol tal-Balkani tal-Punent 2017).

(15)  Kif deskritt fl-Opinjoni tal-KESE dwar L-Istrateġija tal-UE dwar it-Tkabbir (ĠU C 133, 14.4.2016, p. 31) u fid-dikjarazzjoni aħħarija tas-sitt Forum tas-Soċjetà Ċivili tal-Balkani tal-Punent tal-KESE li sar f'Sarajevo bejn l-10 u l-11 ta' Lulju 2017.

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni — Kompletar tal-Aġenda għal Regolamentazzjoni Aħjar: Soluzzjonijiet aħjar għal riżultati aħjar”

[COM(2017) 651 final]

(opinjoni fuq inizjattiva proprja)

(2018/C 262/04)

Relatur:

Bernd DITTMANN

Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	15.2.2018
Bażi legali	Artikolu 29(2) tar-Regoli ta’ Proċedura
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni Speċjalizzata għas-Suq Uniku, il-Produzzjoni u l-Konsum
Adottata fis-sezzjoni	9.3.2018
Adottata fil-plenarja	19.4.2018
Sessjoni plenarja Nru	534
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	185/0/0

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1

Il-KESE huwa tal-fehma li l-Aġenda għal Regolamentazzjoni Aħjar għandha ssir programm permanenti għat-tfassil ta’ leġislazzjoni tal-Unjoni ta’ kwalità għolja mingħajr ma tkun ta’ ħsara għall-objettivi ta’ politika ewlenin jew toħloq pressjoni għal deregolamentazzjoni. Din għandha titkompla, tiġi żviluppata aktar u mtejba mill-Kummissjoni l-ġdida wara l-2019.

1.2

Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni sabiex tipprovdi pjan direzzjonali dettaljat tal-evalwazzjoni li jmiss tar-Regolamentazzjoni Aħjar u tiċċara liema forma ta’ involviment hija prevista għall-KESE u l-partijiet ikkonċernati.

2.   Il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni dwar Regolamentazzjoni Aħjar

2.1

Fl-24 ta’ Ottubru 2017, il-Kummissjoni ħarġet il-Komunikazzjoni Kompletar tal-Aġenda għal Regolamentazzjoni Aħjar: Soluzzjonijiet aħjar għal riżultati aħjar (1) (minn hawn ’il quddiem “il-Komunikazzjoni”).

2.2

F’din il-Komunikazzjoni, il-Kummissjoni tevalwa l-progress tal-implimentazzjoni tal-Aġenda għal Regolamentazzjoni Aħjar (minn hawn ’il quddiem “l-Aġenda”) sa mill-adozzjoni tagħha f’Mejju 2015.

2.3

Fl-2018, il-Kummissjoni se tevalwa s-sistema tar-regolamentazzjoni aħjar kollha f’daqqa. Din l-Opinjoni sservi bħala risposta għall-Kummissjoni kif ukoll bħala kontribut għall-preparazzjonijiet għal din l-evalwazzjoni li jmiss.

3.   Kummenti ġenerali

3.1

Il-KESE jilqa’ l-impenn kontinwu tal-Kummissjoni għal Regolamentazzjoni Aħjar u l-isforzi tagħha sabiex timplimenta l-objettivi stipulati fl-Aġenda f’Mejju 2015 kif spjegat fil-Komunikazzjoni. Regolamentazzjoni Aħjar hija proċess soġġett għal titjib kostanti u tirrikjedi impenn u kontribut mingħand l-atturi kollha involuti.

3.2

Ir-Regolamentazzjoni Aħjar għandha tgħin sabiex toħloq proċessi responsabbli, parteċipattivi u trasparenti għat-tfassil ta’ politika li jwasslu regoli sempliċi, ċari, koerenti, adatti għall-iskop tagħhom u li jiġu implimentati faċilment. Din hija prekundizzjoni essenzjali sabiex tiżgura l-fiduċja tal-pubbliku fl-UE u l-istituzzjonijiet tagħha. Għandha tgħin sabiex jinħolqu oqfsa regolatorji effettivi u konsistenti li jippermettu innovazzjoni u tkabbir sostenibbli u jappoġġjaw l-ikkompletar u l-funzjonament adatt tas-Suq Uniku.

3.3

Regolamentazzjoni Aħjar m’għandhiex tirriżulta f’burokrazija żejda fit-tfassil tal-politika tal-UE. Id-deċiżjonijiet politiċi m’għandhomx jiġu sostitwiti minn proċeduri tekniċi.

3.4

F’Opinjoni preċedenti (2), il-KESE enfasizza li Regolamentazzjoni Aħjar “mhijiex maħsuba li tirrigwarda ‘aktar’ jew ‘anqas’ regolamentazzjoni fl-UE, jew deregolamentazzjoni ta’ oqsma ta’ politika speċifiċi jew l-għoti ta’ prijorità lil oqsma oħrajn u għalhekk jitqajmu dubji dwar il-valuri li tappoġġja l-UE: il-protezzjoni soċjali, il-konservazzjoni ambjentali u d-drittijiet fundamentali (3). [Regolamentazzjoni Aħjar] qabelxejn hija għodda li biha jkun żgurat li l-miri politiċi bbażati fuq l-evidenza fil-fatt jintlaħqu b’mod effettiv u fid-dawl ta’ dawn il-valuri, mingħajr ma jkunu ristretti d-drittijiet ambjentali, tal-konsumaturi jew l-istandards soċjali u mingħajr ma jsiru bidliet fil-kompetenza fl-istruttura istituzzjonali permezz tal-istabbiliment ta’ korpi ġodda. Ir-[Regolamentazzjoni Aħjar] ma tistax u m’għandhiex tissostitwixxi deċiżjonijiet politiċi”.

3.5

Il-KESE jirrikonoxxi l-progress fl-implimentazzjoni tal-Aġenda sal-lum. Hu jilqa’ b’mod partikolari l-użu aktar metodiku tal-valutazzjonijiet tal-impatt u l-evalwazzjonijiet ex-post; il-konsultazzjoni aktar sistematika tal-partijiet ikkonċernati; il-linji gwida u s-sett ta’ għodod riveduti tar-Regolamentazzjoni Aħjar; il-programm REFIT u l-Pjattaforma REFIT; u l-ħatra tal-Bord tal-Iskrutinju Regolatorju (RSB).

3.6

Il-KESE huwa involut b’mod attiv fir-Regolamentazzjoni Aħjar, b’mod partikolari permezz tal-parteċipazzjoni tiegħu fil-Pjattaforma REFIT u l-abbozzar ta’ evalwazzjonijiet ex-post. Jirreferi għall-ħafna Opinjonijiet tiegħu f’dan il-kuntest (4). Madankollu, il-Kumitat mhuwiex inkluż fl-Aġenda jew fil-Komunikazzjoni. Lanqas ma jagħmel parti mill-Ftehim Interistituzzjonali dwar Tfassil Aħjar tal-Liġijiet. Dan juri li l-Kummissjoni u l-leġislaturi jkomplu jikkunsidraw b’mod insuffiċjenti r-rwol u funzjoni tal-Kumitat kif stabbilit fit-Trattati u l-għarfien u l-kompetenza tal-membri tiegħu u s-soċjetà ċivili li jirrappreżentaw.

3.7

Il-parteċipazzjoni fil-programm Regolamentazzjoni Aħjar u l-istrumenti u l-proċeduri rispettivi tiegħu jirrikjedu riżorsi finanzjarji u umani li mhux l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili kollha għandhom għad-dispożizzjoni tagħhom (eż. il-ġenerazzjoni tad-data, il-parteċipazzjoni f’konsultazzjonijiet pubbliċi, eċċ.). L-istess jgħodd għall-intrapriżi ż-żgħar. Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni sabiex tiżgura li l-programm Regolamentazzjoni Aħjar jibqa’ miftuħ u aċċessibbli għall-organizzazzjonijiet u l-partijiet ikkonċernai kollha, irrispettivament mid-daqs u r-riżorsi finanzjarji u umani tagħhom.

4.   Kummenti speċifiċi

4.1

Il-KESE huwa l-vuċi istituzzjonali tas-soċjetà ċivili Ewropea organizzata u jservi bħala intermedjarju bejn il-leġislaturi tal-UE u l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u l-imsieħba soċjali. Il-KESE ġabar esperjenza konsiderevoli u għarfien espert dwar il-kwistjonijiet kollha marbuta mar-Regolamentazzjoni Aħjar. Hu jixtieq ifakkar lill-Kummissjoni f’dan ir-rigward dwar xi wħud mir-rakkomandazzjonijiet speċifiċi tiegħu dwar aspetti koperti mill-Komunikazzjoni kif ukoll dwar aspetti oħrajn li hu jqis li jeħtieġ li jiġu enfasizzati.

4.2

Il-KESE jemmen li l-Komunikazzjoni tipprovdi ħarsa ġenerali tajba lejn il-progress fl-implimentazzjoni tal-Aġenda fl-oqsma rispettivi tar-Regolamentazzjoni Aħjar. Madankollu, tibqa’ vaga wisq dwar il-miżuri eżatti li l-Kummissjoni tipprevedi biex tiżviluppa aktar il-programm tar-regolamentazzjoni aħjar. Barra minn hekk, il-Komunikazzjoni tonqos milli tipprovdi referenza u sommarju tal-evalwazzjoni li jmiuss tal-programm tar-regolamentazzjoni aħjar fl-2018, l-oqsma ta’ fokus tiegħu, u liema forma ta’ involviment hija ppjanata min-naħa tal-KESE u l-partijiet ikkonċernati.

4.3   Proporzjonalità u sussidjarjetà

4.3.1

Il-KESE jilqa’ l-fokus tal-Kummissjoni fuq il-prijoritajiet ewlenin u “li tkun kbira fil-ħwejjeġ kbar”. Hu jtenni li l-Unjoni għandha taġixxi biss fejn il-prinċipji tas-sussidjarjetà u l-proporzjonalità huma rispettati u fejn azzjoni komuni żżid valur għal kulħadd.

4.3.2

Kif imsemmi fl-Opinjoni tiegħu (5), il-KESE huwa “favur il-fatt li tingħata kjarifika tal-prinċipji tas-sussidjarjetà u tal-proporzjonalità li huma xi kultant użati bħala l-argumenti ta’ dawk kontra inizjattivi leġiżlattivi mingħajr ma jiġi sostanzjat biżżejjed ir-raġunament sottostanti tagħhom”.

4.3.3

Il-KESE jieħu nota tan-nomina ta’ Task Force dwar is-Sussidjarjetà u l-Proporzjonalità (6). Hu jistieden lit-Task Force sabiex tqis kif imiss l-Opinjonijiet u r-rakkomandazzjonijiet tal-Kumitat dwar din il-kwistjoni.

4.3.4

Il-KESE jitlob li jkun hemm titjib fil-monitoraġġ tas-sussidjarjetà u l-proporzjonalità u involviment aktar b’saħħtu tal-Istati Membri u l-parlamenti tagħhom fil-valutazzjonijiet ex-post.

4.3.5

Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni sabiex tippromovi aħjar l-għodda Nru 5 tas-Sett ta’ Għodod għal Regolamentazzjoni Aħjar (“bażi legali, proporzjonalità u sussidjarjetà”) fis-servizzi kollha tagħha (orizzontalment u vertikalment) sabiex iżżid il-konformità ma’ din l-għodda meta tabbozza l-valutazzjonijiet tal-impatt.

4.4   Valutazzjonijiet tal-Impatt

4.4.1

Il-KESE jirreferi għas-suġġerimenti li għamel fl-Opinjoni tiegħu (7) dwar kif għandha tittejjeb l-ekosistema Ewropea tal-valutazzjonijiet tal-impatt.

4.4.2

Il-Valutazzjonijiet tal-Impatt għandhom ikunu l-proċedura standard għal kwalunkwe proposta leġislattiva ġdida li tinkludi atti delegati u ta’ implimentazzjoni. Fejn il-proposti mhumiex imressqa flimkien ma’ Valutazzjoni tal-Impatt, il-Kummissjoni għandha bżonn tispjega fid-dettall ir-raġunijiet u tipprovdi d-data u l-evidenza kollha li wasslu għall-proposta tagħha u/jew jappoġġjawha.

4.4.3

Il-Linji Gwida għal Regolamentazzjoni Aħjar jirreferu espliċitament għall-fatt li jistgħu u għandhom jitwettqu valutazzjonijiet tal-impatt għall-inizjattivi leġislattivi kif ukoll għall-atti delegati u ta’ implimentazzjoni. Għalhekk aħna ninkoraġġixxu lill-Kummissjoni sabiex tevalwa f’aktar dettall u bi trasparenza akbar fil-konfront tal-partijiet ikkonċernati u l-KESE l-ħtieġa li titwettaq valutazzjoni tal-impatt għal dawn l-atti. Il-fatt li tkun twettqet valutazzjoni tal-impatt b’rabta mat-test leġislattiv li minnu joħorġu l-atti delegati u ta’ implimentazzjoni mhuwiex biżżejjed sabiex jiġġustifika n-nuqqas ta’ eżekuzzjoni ta’ valutazzjoni tal-impatt b’rabta mal-atti derivati. Kull att individwali għandu jkun evalwat skont il-merti tiegħu, speċjalment għaliex l-atti delegati u ta’ implimentazzjoni jista’ jkollhom riperkussjonijiet kruċjali fuq il-partijiet ikkonċernati u s-soċjetà ċivili b’mod ġenerali.

4.4.4

Il-Linji Gwida u s-Sett ta’ Għodod għal Regolamentazzjoni Aħjar (8) huma l-manwal ċentrali għas-servizzi tal-Kummissjoni meta twettaq valutazzjonijiet tal-impatt. Madankollu, il-KESE jirrimarka li l-linji gwida u s-sett ta’ għodod huma żviluppati primarjament għall-użu speċifiku tas-servizzi tal-UE u l-ispeċifikazzjonijiet tagħhom ma jistgħux joffru lill-partijiet ikkonċernati l-possibbiltà li jifhmu kif jużaw b’mod adatt l-għodod meħtieġa għall-analiżi tal-impatt. Għalhekk, il-KESE jistieden lill-Kummissjoni sabiex tagħmel dawn l-għodod aċċessibbli għall-pubbliku ġenerali b’verżjoni operazzjonali.

4.4.5

Madankollu, il-KESE josserva nuqqas ta’ konformità ma’ dawn il-linji gwida li jwassal għal valutazzjonijiet tal-impatt mhux tajbin. Dan huwa kkonfermat u ssostanzjat mir-rapport annwali tal-2016 tal-Bord tal-Iskrutinju Regolatorju (RSB) (9). Il-KESE għalhekk jinkoraġġixxi lill-Kummissjoni sabiex tippromovi b’mod aktar b’saħħtu l-prinċipji tar-Regolamentazzjoni Aħjar fis-servizzi kollha tagħha, eż. permezz ta’ programmi ta’ taħriġ tal-persunal regolari obbligatorji.

4.4.6

Ir-rapport annwali 2016 tal-Bord tal-Iskrutinju Regolatorju juri li s-servizzi tal-Kummissjoni jimplimentaw biss parzjalment ir-rakkomandazzjonijiet tal-Bord wara li jirċievu opinjoni negattiva inizjali. Il-KESE għalhekk jipproponi li l-Bord ikollu veto ta’ sospensjoni f’każijiet fejn joħroġ opinjoni b’żewġ elementi negattivi li ġġiegħel lis-servizz tal-Kummissjoni sabiex jirrevedi l-valutazzjoni tal-impatt tiegħu sakemm jiġu ssodisfati r-rekwiżiti ta’ kwalità meħtieġa. Il-Bord m’għandu jkollu l-ebda veto fuq id-deċiżjonijiet politiċi.

4.4.7

Il-KESE jappoġġja l-prinċipju “aħseb l-ewwel fiż-żgħir” u jinkoraġġixxi lill-Kummissjoni sabiex issaħħaħ il-fokus fuq l-SMEs, inklużi l-intrapriżi mikro u żgħar ħafna, fil-valutazzjonijiet tal-impatt tagħha.

4.5   Trasparenza, leġittimità u obbligu ta' rendikont

4.5.1

Rigward ir-Reġistru ta’ Trasparenza, il-KESE jilqa’ l-proposta tal-Kummissjoni tal-2016 għal Ftehim Interistituzzjonali legalment vinkolanti għal Reġistru ta’ Trasparenza obbligatorju li minbarra l-Kummissjoni u l-Parlament ikun ikopri wkoll il-Kunsill.

4.5.2

Il-KESE jilqa’ l-fatt li l-konsultazzjoni pubblika għal inizjattivi importanti issa se tkun disponibbli bil-lingwi uffiċjali kollha, filwaqt li l-oħrajn isiru tal-inqas bil-Franċiż, il-Ġermaniż u l-Ingliż. Il-KESE jfakkar lill-Kummissjoni dwar il-ħtieġa li jkunu pprovduti traduzzjonijiet ta’ sommarji tal-valutazzjoni tal-impatt bil-lingwa uffiċjali kollha (10).

4.5.3

Fir-rigward tal-involviment tal-partijiet ikkonċernati, il-KESE jirreferi għall-Opinjoni (11) tiegħu u għall-opinjoni (12) tal-Pjattaforma REFIT li r-rappreżentanti tal-KESE fil-Pjattaforma REFIT għenu jabbozzaw. Il-KESE jilqa’ l-isforzi tal-Kummissjoni sabiex ittejjeb il-mekkaniżmi ta’ konsultazzjoni tagħha mal-partijiet ikkonċernati iżda jemmen li jinħtieġu sforzi addizzjonali sabiex iżidu l-parteċipazzjoni, il-ftuħ u l-obbligu ta' rendikont, u l-effettività u koerenza ta’ tali konsultazzjonijiet. Għal dan il-għan, il-KESE jinkoraġġixxi lill-Kummissjoni sabiex tikkunsidra u timplimenta bis-sħiħ is-suġġerimenti spjegati fiż-żewġ opinjonijiet imsemmija hawn fuq.

4.5.4

Minħabba l-funzjoni rappreżentattiva tiegħu, il-KESE huwa adatt sabiex jgħin fl-identifikazzjoni tal-iżjed partijiet ikkonċernati affettwati minn miżura proposta ta’ politika u fil-ġbir ta’ esperjenza b’leġislazzjoni diġà stabbilita. Il-Kummissjoni għandha tikkonsulta lill-KESE aktar mill-qrib meta tiżviluppa strateġiji ta’ konsultazzjoni u tidentifika l-gruppi fil-mira rilevanti, kemm ex-ante kif ukoll ex-post.

4.6   Semplifikazzjoni tal-leġislazzjoni u l-indirizzar tal-ispejjeż mhux meħtieġa

4.6.1

Fl-Opinjoni tiegħu (13), il-KESE jgħid li l-“leġiżlazzjoni Ewropea hija fattur essenzjali fl-integrazzjoni, mhux piż jew spiża li għandha titnaqqas. Jekk tkun proporzjonata kif xieraq, għall-kuntrarju hija garanzija ta’ protezzjoni, ta’ promozzjoni u ta’ sigurtà legali importanti għall-atturi u ċ-ċittadini Ewropej kollha.”

4.6.2

Fl-istess waqt, il-KESE jgħid fl-Opinjoni (14) tiegħu li huwa “essenzjali sabiex ikunu evitati spejjeż regolatorji mhux meħtieġa. L-ispejjeż tar-regolamentazzjoni jeħtieġ li jkunu proporzjonati mal-benefiċċji li jġibu magħhom”.

4.6.3

Il-KESE jappoġġja bis-sħiħ il-prinċipju “l-ewwel evalwa”. Kif iddikjara fl-Opinjoni tiegħu (15), il-KESE jista’ “jaqdi rwol siewi bħala intermedjarju bejn il-leġislaturi u l-utenti tal-leġislazzjoni tal-UE. Il-KESE (…) kontinwament jadatta l-metodi ta’ ħidma tiegħu bil-għan li jikkontribwixxi biex tiġi vvalutata l-kwalità tal-applikazzjoni tal-liġi tal-UE. Għaldaqstant, dan l-aħħar iddeċieda li jieħu sehem attiv fil-valutazzjoni taċ-ċiklu leġislattiv bili jwettaq valutazzjonijiet ex-post tal-acquis tal-Komunità.”

4.6.4

Kif iddikjara fl-Opinjoni tiegħu (16), il-Kumitat “huwa favur approċċ kwalitattiv li jiffunzjona b’mod ugwali għall-analiżi kwantitattiva u jqis il-benefiċċji mistennija mil-leġislazzjoni”. Apparti l-ispejjeż regolatorji, il-benefiċċji regolatorji, inklużi l-benefiċċji netti, għandhom ikunu kwantifikati wkoll fejn hu xieraq u għandhom jitqiesu b’mod aktar sistematiku fil-valutazzjonijiet tal-impatt tal-Kummissjoni.

4.6.5

Il-KESE huwa tal-fehma li ċerti spejjeż huma indispensabbli sabiex jinkisbu l-objettivi tal-politika. L-ispejjeż għandhom jitnaqqsu biss meta jkun ippruvat li mhumiex meħtieġa sabiex jinkiseb l-objettiv tal-politika. Il-KESE jaqsam il-fehma tal-Kummissjoni li t-tnaqqis tal-ispejjeż mhux meħtieġa għandu jkun ibbażat fuq evidenza minn valutazzjoni “każ b’każ” u mhux fuq sempliċi miri numeriċi, sabiex l-objettivi mistennija mil-leġislazzjoni jinżammu bis-sħiħ.

4.6.6

Rigward REFIT, il-KESE jirreferi għall-oOinjonijiet rilevanti tiegħu (17). Il-KESE jipparteċipa f’REFIT permezz tas-sħubija tiegħu fil-Pjattaforma REFIT bi tliet membri mit-tliet Gruppi tiegħu li jattendu l-laqgħat tal-Pjattaforma fuq bażi ta’ rotazzjoni. Il-membri jaħdmu mill-qrib sabiex jidentifikaw il-prijoritajiet politiċi għall-KESE u jippreparaw pożizzjonijiet konġunti għal-laqgħat tal-Pjattaforma abbażi ta’ pożizzjonijiet miftiehma stabbiliti f’Opinjonijiet preċedenti.

4.6.7

Il-KESE jtenni li l-fokus tax-xogħol tal-Pjattaforma REFIT huwa ex-post. Il-Pjattaforma għandha l-kompitu li teżamina s-suġġerimenti magħmula permezz tas-sit web Lighten the Load u tiżviluppa suġġerimenti dwar kif tissemplifika l-leġislazzjoni diġà eżistenti tal-UE. Il-Pjattaforma m’għandhiex tintuża biex tipproponi leġislazzjoni ġdida.

4.6.8

Il-KESE jinnota li l-interessi speċifiċi tal-SMEs mhumiex espliċitament rappreżentati fil-Pjattaforma REFIT. Il-Kumitat għalhekk jistieden lill-Kummissjoni sabiex tistieden rappreżentant adatt sabiex jieħu sehem fil-Grupp tal-Partijiet Ikkonċernati tal-Pjattaforma REFIT.

4.7   Valutazzjoni tal-approċċi alternattivi għas-semplifikazzjoni u t-tnaqqis tal-ispejjeż

4.7.1

Fir-rigward tal-istabbiliment ta’ miri għat-tnaqqis tal-piż regolatorju fil-qasam tar-regolamentazzjoni aħjar, il-KESE huwa tal-fehma li għandhom ikunu stabbiliti ex-post miri ta’ tnaqqis tal-piż regolatorju fil-kuntest tal-programm REFIT u abbażi ta’ evalwazzjoni komprensiva, inkluż djalogu bejn is-soċjetà ċivili u l-partijiet ikkonċernati.

4.7.2

Filwaqt li jikkunsidra d-diffikultà marbuta mal-kisba tad-data meħtieġa sabiex ikunu stabbiliti kalkoli tal-linja bażi xjentifikament sodi għall-istabbiliment ta’ miri ta’ tnaqqis tal-piż regolatorju ex-ante, il-KESE mhuwiex favur l-istabbiliment ta’ tali miri, la għas-setturi individwali u lanqas għall-ekonomija ġenerali. L-istess jgħodd għal miri numeriċi stabbiliti politikament bħall-prinċipju “wieħed ġewwa, wieħed barra”.

4.8   L-implimentazzjoni u l-infurzar tal-liġi tal-Unjoni

4.8.1

Fir-rigward tal-implimentazzjoni u l-infurzar tal-liġi tal-Unjoni, il-KESE jirreferi għall-bosta Opinjonijiet tiegħu (18).

4.8.2

L-applikabbiltà tal-leġislazzjoni tal-Unjoni teħtieġ li tkun ikkunsidrata kmieni fil-proċess tat-tfassil tal-politika bħala parti mill-valutazzjoni tal-impatt. Il-KESE jħeġġeġ lis-servizzi tal-Kummissjoni sabiex jikkonformaw b’mod strett mal-linji gwida tal-valutazzjoni tal-impatt spjegati fil-Kapitolu IV tas-Sett ta' Għodod għal Regolamentazzjoni Aħjar (“implimentazzjoni, traspożizzjoni u preparazzjoni ta’ proposti”). Għandha tingħata attenzjoni speċjali lill-ispeċifiċitajiet tas-sistemi nazzjonali politiċi u legali differenti, u r-riżorsi u l-kapaċitajiet differenti li l-Istati Membri għandhom għad-dispożizzjoni tagħhom biex jittrasponu u japplikaw il-liġi Ewropea.

4.8.3

Il-piż regolatorju huwa ġġenerat primarjament fil-livell nazzjonali minħabba t-traspożizzjoni u l-applikazzjoni tal-liġi tal-Unjoni mill-awtoritajiet tal-Istati Membri (regolamentazzjoni żejda). Fl-Opinjonijiet tiegħu (19), il-KESE jgħid li ħafna min-nuqqas li tiġi applikata jew implimentata kif imiss il-liġi tal-Unjoni jiġi min-nuqqas ta’ traspożizzjoni tad-direttivi. Il-KESE għalhekk jitkellem favur rikors għal regolamentazzjoni minflok direttivi sabiex ikunu evitati oqfsa regolatorji inkonsistenti fil-livell tal-UE (20). Il-livell eżistenti ta’ protezzjoni taċ-ċittadini, il-konsumaturi, il-ħaddiema u l-ambjent madankollu m’għandu jitnaqqas fl-ebda Stat Membru.

4.8.4

Il-KESE jemmen li implimentazzjoni kif imiss tal-leġislazzjoni tal-Unjoni hija sforz konġunt u kkoordinat mill-atturi prinċipali, jiġifieri l-Kummissjoni, il-Parlament Ewropew, il-Kunsill u l-Istati Membri, filwaqt li tinvolvi sa fejn hu possibbli l-livell reġjonali u lokali kif ukoll is-soċjetà ċivili u l-partijiet ikkonċernati. Il-KESE jikkunsidra ’l-Kummissjoni bħala l-attur ewlieni fil-koordinazzjoni ta’ dan l-isforz u, kif iddikjara fl-Opinjoni tiegħu (21), fil-promozzjoni tal-fiduċja bejn l-awtoritajiet tal-infurzar fl-appoġġ tan-netwerks tal-awtoritajiet pubbliċi, il-valutazzjoni sistematika tal-prestazzjoni tagħhom u l-identifikazzjoni u t-tixrid tal-aqwa prattiki.

4.8.5

Fil-Komunikazzjoni tagħha, il-Kummissjoni tipproponi għadd ta’ miżuri sabiex tittejjeb l-implimentazzjoni tal-leġislazzjoni tal-Unjoni. Dawn jinkludu l-istabbiliment ta’ approċċ aktar sistematiku għall-monitoraġġ u l-evalwazzjoni tal-prestazzjoni tal-leġislazzjoni fil-kuntest tal-Ftehim Interistituzzjonali dwar Tfassil Aħjar tal-Liġijiet; l-appoġġ tal-Istati Membri bi pjani ta’ implimentazzjoni; u rapporti tal-pajjiżi li qed jiżviluppaw li jkunu qed jippjanaw il-punti pożittivi u negattivi fil-livell nazzjonali fir-rigward tal-implimentazzjoni. Il-KESE jilqa’ l-attenzjoni speċjali li tagħti l-Kummissjoni lil din il-kwistjoni u lill-miżuri proposti iżda jiddispjaċih li l-ebda waħda minnhom ma tidher li tipprevedi l-inklużjoni tal-KESE.

4.8.6

Kif imsemmi fl-Opinjoni tiegħu (22), “Fil-każ tat-traspożizzjoni ta’ ċerti direttivi, il-Kumitat jixtieq jagħti kontribut speċifiku lir-rapport fuq inizjattiva proprja tal-Parlament Ewropew dwar ir-rapport annwali tal-implimentazzjoni tal-leġislazzjoni tal-UE mill-Istati Membri billi jimmira fuq iż-żidiet li saru mill-Istat Membri waqt it-traspożizzjoni”.

4.8.7

Fl-aħħar nett, il-KESE jilqa’ l-approċċ strateġiku li l-Kummissjoni stipulat għall-politika ta’ ksur tagħha fil-Komunikazzjoni tagħha “Id-Dritt tal-UE: Riżultati aħjar permezz ta’ applikazzjoni aħjar” (23). Dan jinkoraġġixxi lill-Kummissjoni sabiex issegwi aktar malajr u b’mod aktar rigoruż każijiet fejn Stati Membri ttrasponew b’mod inkorrett leġislazzjoni tal-UE jew jonqsu milli jagħmlu hekk kompletament.

4.9   Ħidma mal-istituzzjonijiet l-oħra

4.9.1

Il-KESE jirrappreżenta l-utenti finali organizzati tal-liġi tal-Unjoni u għalhekk għandu jkun ipperċepit mill-Kunsill, il-Parlament Ewropew u l-Kummissjoni bħala msieħeb u riżorsa sabiex tkun ivvalutata l-prattikabbiltà tal-proġetti leġislattivi minn perspettiva prattika u empirika.

4.9.2

Fid-dawl tar-rwol attiv li jaqdi l-KESE fir-Regolamentazzjoni Aħjar u t-tfassil tal-liġi kif spjegat hawn fuq, il-Kumitat iħeġġeġ bil-qawwa lill-Kummissjoni, lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill sabiex jinkludu lill-Kumitat formalment fil-Ftehim Interistituzzjonali dwar Tfassil Aħjar tal-Liġijiet.

---

(1)  COM(2017) 651 final.

(2)  ĠU C 13, 15.1.2016, p. 192.

(3)  COM(2015) 215 final.

(4)  Ara inter alia: Grupp Ad Hoc dwar “Il-monitoraġġ tal-applikazzjoni tal-leġislazzjoni tal-UE”; ĠU C 487, 28.12.2016, p. 51; ĠU C 303, 19.8.2016, p. 45; ĠU C 13, 15.1.2016, p. 145; ĠU C 345, 13.10.2017, p. 67; ĠU C 434, 15.12.2017, p. 11; ĠU C 291, 4.9.2015, p. 29; ĠU C 230, 14.7.2015, p. 66; ĠU C 43, 15.2.2012, p. 14; ĠU C 248, 25.8.2011, p. 87; ĠU C 18, 19.1.2011, p. 95; ĠU C 128, 18.5.2010, p. 103; ĠU C 277, 17.11.2009, p. 6; ĠU C 100, 30.4.2009, p. 28; ĠU C 204, 9.8.2008, p. 9.

(5)  ĠU C 487, 28.12.2016, p. 51.

(6)  C(2017) 7810.

(7)  ĠU C 434, 15.12.2017, p. 11.

(8)  SWD (2017) 350 u https://ec.europa.eu/info/better-regulation-toolbox_mt.

(9)  Bord tal-Iskrutinju Regolatorju, Rapport Annwali 2016, https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/2016-rsb-report_en.pdf Ara speċjalment p. 13 u p. 15.

(10)  ĠU C 434, 15.12.2017, p. 11 (punt 4.3.1).

(11)  ĠU C 383, 17.11.2015, p. 57.

(12)  Opinjoni tal-Pjattaforma REFIT dwar is-sottomissjonijiet XXII.4.a mid-DIHK u XXII.4.b minn ċittadin dwar mekkaniżmi ta’ konsultazzjoni minn Partijiet Ikkonċernati. Data tal-adozzjoni: 7.6.2017.

(13)  ĠU C 303, 19.8.2016, p. 45.

(14)  ĠU C 487, 28.12.2016, p. 51.

(15)  QEA AHG It-tqegħid tad-dritt tal-Unjoni fir-reviżjoni tax-xena prattika. Grupp Ad Hoc dwar “Il-monitoraġġ tal-applikazzjoni tal-leġislazzjoni tal-UE” (Opinjoni tal-KESE (4279/2017) adottata fit-18 ta’ Ottubru 2017.

(16)  ĠU C 434, 15.12.2017, p. 11.

(17)  ĠU C 230, 14.7.2015, p. 66; ĠU C 303, 19.8.2016, p. 45.

(18)  Grupp Ad Hoc; ĠU C 303, 19.8.2016, p. 45; ĠU C 291, 4.9.2015, p. 29; ĠU C 18, 19.1.2011, p. 95; ĠU C 175, 28.7.2009, p. 26; ĠU C 204, 9.8.2008, p. 9; ĠU C 325, 30.12.2006, p. 3 (mhux disponibbli bil-Malti); ĠU C 24, 31.1.2006, p. 52 (mhux disponibbli bil-Malti); ĠU C 24, 31.1.2006, p. 39 (mhux disponibbli bil-Malti).

(19)  Grupp Ad Hoc; ĠU C 13, 15.1.2016, p. 192.

(20)  ĠU C 18, 19.1.2011, p. 95.

(21)  ĠU C 24, 31.1.2006, p. 52 (mhux disponibbli bil-Malti).

(22)  ĠU C 303, 19.8.2016, p. 45.

(23)  C(2016) 8600 (ĠU C 18, 19.1.2017, p. 10).

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar

Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill Ewropew, lill-Kunsill u lill-Bank Ċentrali Ewropew — Aktar passi lejn it-tlestija tal-unjoni ekonomika u monetarja tal-Ewropa: Pjan direzzjonali

[COM(2017) 821 final]

Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill Ewropew, lill-Kunsill u lill-Bank Ċentrali Ewropew — Strumenti baġitarji ġodda għal żona tal-euro stabbli fi ħdan il-qafas tal-Unjoni

[COM(2017) 822 final]

Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill Ewropew, lill-Kunsill u lill-Bank Ċentrali Ewropew — Ministru Ewropew tal-Ekonomija u l-Finanzi

[COM(2017) 823 final]

Proposta għal Direttiva tal-Kunsill li tistabbilixxi dispożizzjonijiet għat-tisħiħ tar-responsabbiltà fiskali u l-orjentazzjoni baġitarja fuq perjodu medju fl-Istati Membri

[COM(2017) 824 final — 2017/0335 (CNS)]

Proposta għal Regolament tal-Kunsill dwar l-istabbiliment ta’ Fond Monetarju Ewropew

[COM(2017) 827 final — 2017/0333 (APP)]

(2018/C 262/05)

Relatur:	Mihai IVAŞCU
Korelatur:	Stefano PALMIERI

Konsultazzjoni	Il-Kummissjoni Ewropea, 12.2.2018 u 28.2.2018
Bażi legali	L-Artikolu 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni Speċjalizzata għall-Unjoni Ekonomika u Monetarja u l-Koeżjoni Ekonomika u Soċjali
Adottata fis-sezzjoni	26.3.2018
Adottata fil-plenarja	19.4.2018
Sessjoni plenarja Nru	534
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	152/3/2

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1

Il-KESE japprezza l-pjan direzzjonali propost għat-tlestija tal-Unjoni Ekonomika u Monetarja Ewropea (UEM) iżda l-appoġġ tiegħu mhuwiex sħiħ u b’entużjażmu, peress li għadd ta' kwistjonijiet soċjali, politiċi u ekonomiċi, li ġew enfasizzati fl-opinjonijiet preċedenti tagħna, ma ttiħdux inkunsiderazzjoni. It-tlestija tal-UEM tirrikjedi l-ewwel u qabel kollox impenn politiku b'saħħtu, governanza effiċjenti u użu aħjar tal-finanzi disponibbli, sabiex effettivament tittratta kemm it-tnaqqis tar-riskju kif ukoll il-kondiviżjoni tar-riskju fost l-Istati Membri. Għal dawn ir-raġunijiet, il-KESE jenfasizza li l-prinċipji ta’ responsabbiltà u solidarjetà fil-livell tal-UE għandhom imorru id f’id.

1.2

Il-KESE jinsab estremament iddiżappuntat minħabba l-fatt li żewġ kumitati konsultattivi istituzzjonali tal-UE – il-KESE u l-KtR – tħallew barra mill-komunikazzjoni u li r-rwol tal-Parlament Ewropew għadu pjuttost limitat. Barra minn hekk, fl-evalwazzjoni tas-Semestru Ewropew, ma saret l-ebda referenza għal tisħiħ fil-parteċipazzjoni tal-imsieħba soċjali u tas-soċjetà ċivili organizzata.

1.3

Il-KESE tenna kemm-il darba li hemm nuqqas ċar ta' viżjoni strateġika għall-futur u ta' kapaċità sabiex ikun hemm rispons adegwat għal kriżijiet ekonomiċi u finanzjarji oħrajn. Il-pakkett tal-UEM għandu jiġi evalwat u implimentat fid-dawl tal-fatt li l-Ewropej għandhom bżonn ta' aktar Ewropa u Ewropa aħjar.

1.4

L-Unjoni Soċjali, kif irrakkomandat mill-KESE, hija nieqsa mil-lista ta' unjonijiet li jiffurmaw l-UEM, filwaqt li mhuwa viżibbli l-ebda impenn sabiex jiġi integrat il-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali.

1.5

Il-KESE huwa obbligat li jerġa' jwissi li, aktar ma nkomplu bil-politika attwali mmirata lejn l-iffrankar mingħajr pjan ta' investiment effettiv, aktar se tkun mhedda l-prosperità tal-Ewropa.

1.6

L-approċċ li “wieħed jieħu azzjoni meta tiġi x-xoqqa f'moxtha” huwa vitali u jeħtieġ li dan jiġi implimentat b'mod rapidu, wara evalwazzjoni aġġornata tar-raġunijiet għaliex kellha tittieħed azzjoni u tar-responsabbiltà għal dan. Il-KESE jenfasizza l-ħtieġa li jiġu żviluppati strumenti finanzjarji ġodda għall-prevenzjoni tal-kriżijiet u l-ġlieda kontra miżuri proċikliċi.

1.7

It-tlestija tal-Unjoni Bankarja u tal-Unjoni tas-Swieq Kapitali għandha tibqa' prijorità ewlenija fl-aġenda. Il-proposta attwali ma tinkludi assolutament xejn dwar l-Iskema Ewropea ta' Assigurazzjoni tad-Depożiti, minkejja l-fatt li l-KESE diġà ta opinjoni dwar is-suġġett (1). Barra minn hekk, iridu jittieħdu passi sabiex il-problema tas-self improduttiv (NPL) tiġi indirizzata b’mod immedjat u effettiv.

1.8   Il-Fond Monetarju Ewropew (FME)

1.8.1

Il-kompitu propost tal-FME l-ġdid – li jipprovdi garanzija ta' kontinġenza komuni għall-Fond Uniku ta' Riżoluzzjoni – huwa estremament importanti u appoġġjat bis-sħiħ. Madankollu, il-KESE jenfasizza l-ħtieġa li jiġi żgurat li din il-miżura ma taġixxix bħala benefiċċju tat-tluq (golden parachute), filwaqt li tħeġġeġ lill-banek jieħdu riskji bla bżonn u perikolużi.

1.8.2

Huwa ta' importanza kruċjali għall-FME li jkollu rwol aktar attiv fil-kuntest tal-UE fuq livell internazzjonali, bħall-Fond Monetarju Internazzjonali: li jappoġġja l-iżvilupp ekonomiku u jassorbi x-xokkijiet, u mhux li sempliċement jipprevjeni l-kriżijiet tal-banek.

1.9   It-Trattat dwar l-Istabbiltà, il-Koordinazzjoni u l-Governanza (TSKG)

1.9.1

It-TSKG għandu jiġi inkorporat fid-dritt tal-Unjoni, flimkien mat-trasformazzjoni tal-MES fl-FME, mingħajr ma jagħżel b'mod selettiv opportunitajiet għall-Istati Membri.

1.9.2

Filwaqt li jirrikonoxxi l-interpretazzjoni flessibbli mogħtija lill-Patt ta' Stabbiltà u Tkabbir (PST), il-KESE jqis li dan mhuwiex biżżejjed u jirrakkomanda li għandhom jitnedew diskussjonijiet dwar l-esklużjoni tal-investiment pubbliku strateġiku li jżid il-valur mill-kamp ta' applikazzjoni tal-PST fil-livell tal-UE. Dan m'għandux jitqies bħala spiża, iżda pjuttost bħala sors ta' dħul futur, li jirriżulta f'ċiklu tan-negozju bla xkiel u jiżgura kemm il-ħolqien ta' impjiegi ta' kwalità kif ukoll it-tnaqqis tal-inugwaljanzi, f'konformità mat-talbiet li saru f'opinjonijiet preċedenti tal-KESE (2) u mal-Għanijiet ta' Żvilupp Sostenibbli (SDGs) (3) tan-Nazzjonijiet Uniti.

1.9.3

L-investiment pubbliku – inkluż l-investiment soċjali – tabilħaqq joħloq domanda akbar fuq perjodu qasir, iżda jespandi wkoll il-potenzjal tat-tkabbir fit-tul, u b'hekk tiġi indirizzata l-kwistjoni tas-sostenibbiltà tad-dejn pubbliku.

1.10   Strumenti baġitarji ġodda

1.10.1

Il-KESE jappoġġja bis-sħiħ il-proposta li tiġi introdotta faċilità ta' konverġenza ddedikata għall-Istati Membri li jinsabu fi triqithom biex jissieħbu fl-euro. L-appoġġ tekniku għandu jiġi mmirat lejn il-kisba ta' konverġenza reali.

1.10.2

Biex titnaqqas id-diverġenza eżistenti fost l-ekonomiji tal-UE, il-funzjoni ta’ stabbilizzazzjoni makroekonomika hija partikolarment importanti peress li l-Istati Membri huma dejjem inqas kapaċi jaġixxu b’mod indipendenti minħabba restrizzjonijiet tal-UEM.

1.11   Ministru tal-Ekonomija u l-Finanzi (MEF)

1.11.1

Il-KESE jappoġġja l-ħolqien ta’ Ministru tal-Ekonomija u l-Finanzi għall-UEM bħala l-ewwel pass biex titjieb il-koerenza ta’ politiki li bħalissa huma frammentati. Tali persuna għandha tirrappreżenta liż-żona tal-euro f’korpi internazzjonali, imexxi bi trasparenza sħiħa il-baġit taż-żona tal-euro ddedikat propost, u jiddefinixxi l-pożizzjoni fiskali aggregata mixtieqa taż-żona tal-euro u kif dan għandu jinkiseb.

1.11.2

Madankollu, il-proposta tal-Kummissjoni tieħu r-riskju ta’ konsolidazzjoni eċċessiv tal-poter eżekuttiv f’idejn persuna waħda. Għalhekk, il-KESE jappella għal aktar riflessjoni u t-tisħiħ tar-responsabilità demokratika tal-ministru propost.

2.   Introduzzjoni u kummenti ġenerali

2.1

Wara snin ta' mmaniġġjar ta' kriżijiet, li matulhom ingħatat preferenza lill-metodu intergovernattiv sabiex jingħelbu n-nuqqasijiet istituzzjonali ta' Unjoni Ekonomika u Monetarja (UEM) inkompluta, il-KESE jilqa' dan l-approċċ imġedded li jintuża l-metodu komunitarju, l-uniku wieħed kapaċi li jiżgura leġittimità demokratika tal-proċess tat-teħid tad-deċiżjonijiet fil-livell tal-UE u l-approfondiment tal-integrazzjoni tal-UE. F'dan il-qafas, it-tlestija tal-UEM tirrikjedi impenn politiku b'saħħtu, governanza effiċjenti u użu aħjar tar-riżorsi finanzjarji disponibbli.

2.2

Il-KESE japprezza li l-pjan direzzjonali propost huwa ambizzjuż fil-kamp ta’ applikazzjoni u fiż-żmien u jimxi fid-direzzjoni t-tajba, kif indikat fl-opinjonijiet preċedenti tiegħu (4). Madankollu, l-appoġġ tiegħu mhuwiex sħiħ u b’entużjażmu, peress li għadd ta' kwistjonijiet soċjali, politiċi u ekonomiċi – li ġew enfasizzati wkoll f'opinjonijiet preċedenti – ma ttiħdux inkunsiderazzjoni f'dan il-pakkett.

2.3

L-ewwel, ir-rwol tal-Parlament Ewropew (PE) għadu limitat wisq u ż-żewġ kumitati konsultattivi istituzzjonali tal-UE – il-KESE u l-KtR – tħallew barra. Ma hemm l-ebda referenza għal djalogu soċjali u ċivili msaħħaħ dwar is-semestru Ewropew permezz ta' involviment aktar attiv tal-imsieħba soċjali u s-soċjetà ċivili. Il-KESE ssuġġerixxa f'opinjoni preċedenti li “għal raġunijiet ta' responsabbiltà u sjieda demokratika, il-proċess tas-Semestru Ewropew għandu jinvolvi lill-Parlament Ewropew, lill-parlamenti nazzjonali, lill-imsieħba soċjali u lis-soċjetà ċivili. Id-dimensjoni soċjali għandha tiġi inkluża fuq l-istess livell mad-dimensjoni ekonomika” (5).

2.4

It-tlestija rapida u effiċjenti tal-Unjoni Bankarja hija ta' importanza assoluta sabiex jiġi żgurat ambjent tan-negozju Ewropew kompetittiv u tinħoloq munita Ewropea unika u reali.

2.5

Barra minn hekk, l-unjoni soċjali, kif irrakkomandat mill-KESE, hija nieqsa mil-lista tal-unjonijiet li jiffurmaw l-UEM. Ma hemm l-ebda impenn biex jiġi integrat il-pilastru Ewropew tad-drittijiet soċjali, li tħabbar f'Novembru 2017 f'Gothenburg (6), fil-governanza taż-żona tal-euro. Id-drittijiet soċjali għandhom igawdu l-istess livell ta' importanza bħal-libertajiet ekonomiċi, sabiex jiġi infurzat il-kunċett ta' “ekonomija soċjali tas-suq” li huwa stabbilit fit-Trattat.

2.6

Barra minn hekk, il-Kummissjoni tidher li ssibha bi tqila jew tibża' tuża t-terminu “unjoni politika”, u minflok tissostitwixxih b'termini aktar dgħajfa u inqas espliċiti bħal “responsabbiltà demokratika” u “governanza msaħħa”. Dan mhuwiex iġġustifikat jekk huwa spjegat b'mod ċar li “unjoni politika” mhux neċessarjament tfisser entità politika waħda, iżda pjuttost serje ta' passi żgħar li jirrikonoxxu l-bżonn ta' governanza politika komuni fil-livell tal-UE f'ċerti oqsma. Dan il-kunċett ġie spjegat b'mod ċar ħafna mill-KESE fl-opinjonijiet tiegħu (7).

2.7

Il-Pakkett tal-Unjoni Ekonomika u Monetarja għandu jiġi evalwat u implimentat fid-dawl tal-fatt li l-Ewropej għandhom bżonn ta' aktar Ewropa u Ewropa aħjar. Il-KESE tenna kemm-il darba li hemm nuqqas ta' viżjoni strateġika għall-futur u ta' kapaċità sabiex ikun hemm rispons adegwat għall-kriżijiet ekonomiċi u finanzjarji. Il-prinċipju bażiku ta' governanza ekonomika tal-UE għandu jkun dak li jinkiseb valur miżjud akbar fil-livell tal-UE u mhux billi l-Istati Membri jaġixxu individwalment (8).

2.8

Minkejja l-irkupru kontinwu, l-effetti tal-kriżi ekonomika għadhom preżenti fil-ħajja tagħna ta' kuljum u fil-politiki attwali tal-Istati Membri. Il-KESE wissa li aktar ma nkomplu għaddejjin bil-politika mmirata lejn l-iffrankar – primarjament iffokata fuq tnaqqis fl-infiq – u mingħajr pjan ta' investiment effettiv li jiġġenera d-dħul mit-tkabbir, il-koeżjoni soċjali u s-solidarjetà, aktar se jkun ċar li l-integrazzjoni ekonomika u l-prosperità tal-Ewropa huma mhedda minn disparitajiet soċjali li qed jiżdiedu (9).

2.9

Barra minn hekk, għad fadal ħafna biex is-swieq kapitali jiġu integrati u dawn għadhom mhux kapaċi jassorbu xokkijiet simmetriċi u asimmetriċi, kif ġara fil-każ tal-Istati Uniti. Minħabba l-evoluzzjoni tan-negozjati ta' Brexit u l-irtirar li jmiss ta' wieħed mill-akbar swieq kapitali fid-dinja mis-Suq Uniku Ewropew, hija antiċipata frammentazzjoni ulterjuri. Iridu jittieħdu passi sabiex dan jiġi miġġieled.

3.   L-istabbiliment tal-Fond Monetarju Ewropew (FME)

3.1

Il-KESE jilqa' t-trasformazzjoni tal-Mekkaniżmu Ewropew ta' Stabbiltà (MES) fl-FME, filwaqt li jemmen li l-istabbiliment istituzzjonali propost se jkompli jżid il-fiduċja fil-kapaċità tal-UE li tirrispondi għal kriżijiet finanzjarji u ekonomiċi futuri.

3.2

Il-KESE jenfasizza l-ħtieġa li jiġu żviluppati strumenti finanzjarji ġodda għall-prevenzjoni tal-kriżijiet u t-trawwim ta’ miżuri antiċikliċi. Il-metafora li “wieħed jieħu azzjoni meta tiġi x-xoqqa f'moxtha” tapplika hawnhekk daqskemm tapplika għall-pakkett sħiħ. Peress li l-FME se jieħu post l-MES, bl-istrutturi finanzjarji u istituzzjonali attwali tiegħu, huwa importanti ħafna li jiġu żviluppati l-kapaċitajiet tiegħu, taħt sorveljanza diretta mill-Kummissjoni, il-Kunsill u l-Parlament Ewropew u f'kooperazzjoni mill-qrib mal-Bank Ċentrali Ewropew.

3.3

Karatteristika ġdida importanti ħafna fil-proposta tal-Kummissjoni hija l-kapaċità tal-FME li jipprovdi garanzija ta' kontinġenza komuni għall-Fond Uniku ta' Riżoluzzjoni, kif miftiehem mill-Istati Membri fl-2013. Filwaqt li jirrikonoxxi l-fatt li l-garanzija ta' kontinġenza se toffri kredibbiltà akbar lis-settur bankarju, il-KESE jenfasizza l-ħtieġa li jiġi żgurat li l-miżura proposta ma taġixxix bħala benefiċċju tat-tluq (golden parachute), filwaqt li tħeġġeġ lill-banek jieħdu riskji bla bżonn u perikolużi.

3.4

L-UE m'għandhiex bżonn iżżid il-kontroll finanzjarju fuq l-Istati Membri iżda pjuttost għandha tagħmel l-istrumenti finanzjarji eżistenti aktar effiċjenti u sostenibbli. L-FME l-ġdid għandu jkollu rwol aktar attiv fil-kuntest tal-UE fuq livell internazzjonali, bħal dak tal-Fond Monetarju Internazzjonali, filwaqt li jappoġġja l-iżvilupp ekonomiku fl-UE kollha u jassorbi x-xokkijiet simmetriċi u asimmetriċi, u mhux sempliċement jipprevjeni l-kriżijiet bankarji.

3.5

Notevolment, l-FME għandu jkun jista' jintervjeni u jiġġieled b'mod rapidu kwalunkwe xokk asimmetriku li ma jistax jiġi indirizzat fil-livell tal-Istat Membru u li potenzjalment jista' jinfirex f'pajjiżi oħra tal-UE, u b'hekk jipperikola l-integrità taż-żona tal-euro u s-Suq Uniku. L-Istati Membri li l-munita tagħhom mhijiex l-Euro, iżda li huma parti mill-Unjoni Bankarja, għandhom ikunu jistgħu wkoll jibbenefikaw mill-FME, soġġetti għar-reġistrazzjoni u l-kontribuzzjoni tagħhom għall-istokk kapitali awtorizzat.

3.6

Il-livelli dejjem jiżdiedu ta' self improduttiv jibqgħu jkunu ta' piż fil-karti bilanċjali tal-banek u jirrappreżentaw piż kbir għall-finanzjament ulterjuri tal-ekonomija tal-UE. Dawn inaqqsu l-provvista ta' kreditu, ixekklu l-allokazzjoni ta' kreditu, idgħajfu l-fiduċja fis-suq u jnaqqsu r-rata tat-tkabbir ekonomiku. Miżuri li jnaqqsu l-livelli ta’ NPL huma meħtieġa b'mod immedjat u għandhom jibqgħu prijorità ewlenija fl-aġenda tal-istituzzjonijiet Ewropej.

3.7

Il-ħtieġa li tiżdied il-kredibbiltà tal-FME l-ġdid għandha tkun akkumpanjata minn miżuri li jipprevjenu l-kriżijiet u jipproteġu lill-kontribwenti minn obbligazzjoni għad-dejn ta' banek insolventi.

3.8

L-FME għandu jaġixxi f'kooperazzjoni mal-Bank Ċentrali Ewropew (BĊE), peress li l-ewwel wieħed jista' jgħin biex jitwaqqfu l-attakki spekulattivi fuq l-Istati Membri, filwaqt li dan tal-aħħar jista' jattiva biss riżorsi finanzjarji biex ibiegħed attakki fuq sistemi ekonomiċi kbar. F'dan ir-rigward, il-KESE jiddispjaċih li, fil-pakkett, il-Kummissjoni ma pproponietx il-tnedija ta' dibattitu dwar it-titjib tal-istatut tal-BĊE sabiex it-tkabbir u l-livell massimu ta' impjiegi jiġu introdotti bħala t-tieni mira ta' politika monetarja, flimkien mal-istabbiltà fil-prezzijiet.

3.9

Il-KESE jappoġġja r-rwol konsultattiv mogħti lill-Parlament Ewropew fir-rigward tal-proċess tal-ħatra tad-direttur maniġerjali tal-FME u l-obbligu tar-rapportar annwali fil-konfront tal-Parlament, il-Kunsill u l-Kummissjoni.

3.10

Il-proposta attwali ma tinkludi assolutament xejn dwar Skema Ewropea ta' Assigurazzjoni tad-Depożiti – fil-fatt il-Kummissjoni ppreżentat proposta dwar is-suġġett f'Novembru 2015 iżda s'issa l-leġislaturi ma setgħux jilħqu qbil dwarha, għalkemm il-KESE diġà ta l-opinjoni tiegħu (10).

4.   L-Integrazzjoni tat-Trattat dwar l-Istabbiltà, il-Koordinazzjoni u l-Governanza (TSKG) fil-qafas legali tal-UE

4.1

Il-KESE jemmen bis-sħiħ li kemm it-TSKG kif ukoll l-MES ġew stabbiliti fl-agħar mument tal-kriżi bħala soluzzjonijiet intergovernattivi li jinkludu b'mod wiesa' l-prinċipji ta' responsabbiltà u solidarjetà fil-livell tal-UE. Fil-fehma tal-Kumitat, dawn il-prinċipji jimxu id f'id u aħna ma nistgħux navvanzaw f'wieħed mingħajr l-ieħor. Għalhekk, dawn iridu jiġu inkorporati flimkien u jgawdu pożizzjoni ugwali skont id-dritt tal-Unjoni, mingħajr ma jintgħażlu b'mod selettiv mill-Istati Membri. Ir-responsabbiltà u s-solidarjetà għandhom jiġu amalgamati flimkien bħala pakkett.

4.2

Filwaqt li d-direttiva proposta sabiex it-TSKG jiġi integrat fid-dritt tal-Unjoni tqis l-interpretazzjoni flessibbli mogħtija lir-regoli tal-Patt ta' Stabbiltà u Tkabbir (PST) mill-Kummissjoni, il-KESE diġà sostna li din il-flessibbiltà mhijiex biżżejjed u li għandhom jitnedew diskussjonijiet fil-livell tal-UE dwar regola żviluppata bis-sħiħ li teskludi investiment pubbliku li jżid il-valur mill-kamp ta' applikazzjoni tal-PST, ġeneralment imsejħa r-“regola tad-deheb”.

4.3

Għalhekk, il-KESE jqis li hija problematika l-proposta li tirrigwarda l-integrazzjoni tat-TSKG, u speċjalment tal-Patt Fiskali, fil-qafas legali tal-UE mingħajr ebda flessibbiltà addizzjonali, speċjalment fir-rigward tal-investiment pubbliku jew tal-kunsiderazzjonijiet soċjali. Fejn meħtieġ, dan it-tip ta' investiment għandu jiġi mmirat lejn it-titjib tal-produttività u l-kompetittività, permezz ta' proġetti ta' finanzjament relatati mar-riċerka u l-iżvilupp, l-infrastruttura fiżika u soċjali, id-diġitalizzazzjoni tal-ekonomija u l-iżvilupp kontinwu tal-ħiliet sabiex ikunu jistgħu jiġu indirizzati l-isfidi ta’ tibdil teknoloġika u ftuħ globali.

4.4

Baġits bilanċjati li ma jippermettux investiment pubbliku ffinanzjat bid-dejn se jaffettwaw b'mod negattiv l-iżvilupp ekonomiku (permezz ta' żieda fit-taxxi u tnaqqis fl-infiq pubbliku). L-investiment pubbliku – li ilu għal dawn l-aħħar 20 sena fl-aktar livell baxx tiegħu – m'għandux jitqies bħala spiża, u għalhekk bħala parti mid-defiċit pubbliku, iżda pjuttost bħala sors ta' dħul futur, sabiex jirriżulta f'ċiklu tan-negozjar bla xkiel u jiżgura tkabbir u ħolqien tal-impjiegi.

4.5

Il-KESE japprova r-Rapport tat-Task Force ta' Livell Għoli ppreseduta minn Romano Prodi u Christian Sautter, dwar it-titjib tal-investiment fl-infrastruttura soċjali fl-Ewropa, sabiex jiġi aċċellerat il-ħolqien tal-impjiegi u jittejbu l-benesseri, is-saħħa, l-abitazzjoni u l-ħiliet tan-nies (11).

4.6

Jekk jintlaħaq ftehim li l-investiment pubbliku produttiv orjentat lejn il-futur se jirċievi trattament aktar favorevoli, l-integrazzjoni tat-TSKG flimkien mal-FME fil-qafas legali tal-UE għandha l-potenzjal li ssaħħaħ l-istrumenti fiskali tagħna u trawwem governanza aktar effettiva, leġittima u demokratika tal-UEM.

5.   Strumenti baġitarji ġodda għal żona tal-euro stabbli

5.1

Il-funzjoni tal-istabbilizzazzjoni makroekonomika hija ta' importanza partikolari minħabba li n-nuqqas tagħha kienet waħda mill-kawżi tal-kriżi strateġika fl-UE. Jekk, minn naħa, l-Istati Membri għandhom ftit kapaċità li jiċċaqalqu b'mod awtonomu u li jinfluwenzaw is-suq tax-xogħol u s-sistema ta' protezzjoni soċjali, min-naħa l-oħra għadhom ma nħolqux in-netwerks ta' protezzjoni soċjali fil-livell tal-UE li jippermettu liċ-ċittadini kollha jibbenefikaw mit-tkabbir u mill-kompetizzjoni globali (12).

5.2

Il-KESE jappoġġja bis-sħiħ il-proposta li tiġi introdotta faċilità ta' konverġenza ddedikata għall-Istati Membri li jinsabu fi triqithom biex jissieħbu fiż-żona tal-euro. Din issaħħaħ ir-rwol taż-żona tal-euro fuq livell internazzjonali u żżid l-użu tal-euro bħala munita. L-appoġġ tekniku jrid ikun immirat lejn il-kisba ta' konverġenza reali, sabiex b'hekk jiġi miġġieled u jittaffa kwalunkwe riskju għall-benesseri ġenerali taċ-ċittadini u l-ekonomiji tal-pajjiżi kandidati taż-żona tal-euro.

5.3

Politiki fiskali sodi u nfiq orjentat lejn l-investiment iridu jkunu t-triq 'il quddiem, filwaqt li għandu jitqies li l-proporzjonijiet għolja bejn id-dejn pubbliku u l-PDG ta' spiss huma r-riżultat ta' kriżi ekonomika u reċessjoni. Il-KESE jitlob għalhekk mekkaniżmu li jiffunzjona bla xkiel li jista' jiġi attivat b'mod rapidu f'każ ta' tnaqqis fir-ritmu ekonomiku u jqis li r-rata proposta ta' 1 % tal-PDG hija adegwata.

5.4

Il-KESE huwa favur il-ħolqien ta’ baġit taż-żona tal-euro bħala parti mill-baġit tal-UE. Dan għandu jevita l-ħolqien ta' istituzzjonijiet ġodda li jistgħu jixprunaw diviżjoni politika bejn il-pajjiżi taż-żona tal-euro u dawk li mhumiex fiż-żona tal-euro. Fi kwalunkwe każ, hija meħtieġa riforma serja tal-baġit tal-UE.

5.5

Baġit awtonomu u sostanzjali taż-żona tal-euro, bid-dħul mit-taxxa ddedikat tiegħu stess, jipprovdi trasferiment temporanju iżda sinifikanti ta' riżorsi f'każ ta' xokkijiet reġjonali, il-ġlieda kontra reċessjonijiet severi fiż-żona kollha u l-iżgurar tal-istabbiltà finanzjarja meħtieġa, b'funzjoni ta' stabbilizzazzjoni makroekonomika, sabiex jiġu protetti l-investimenti u jiġu evitati l-qgħad u l-insigurtà, kif diġà ġie sostnut mill-KESE (13).

6.   Ministru Ewropew tal-Ekonomija u l-Finanzi

6.1

Il-KESE saħaq kemm-il darba (14) dwar il-ħtieġa ta’ Ministru għall-Ekonomija u l-Finanzi għall-UEM, bħala l-ewwel pass lejn it-tisħiħ tal-koerenza tal-politiki li huma attwalment frammentati minħabba l-għadd ta’ istituzzjonijiet differenti involuti. Tali persuna għandha tirrappreżenta l-UEM fil-fora internazzjonali. Għandha timmaniġġja l-baġit dedikat proprju tagħha, iggwidata mill-prinċipji ta’ sempliċità, trasparenza, ekwità u responsabilità demokratika. Il-ministru għandu jkun inkarigat ukoll mid-definizzjoni tal-pożizzjoni fiskali aggregata mixtieqa taż-żona tal-euro u kif din għandha tinkiseb.

6.2

Il-funzjonijiet u l-attributi deskritti fil-komunikazzjoni tal-Kummissjoni huma aktar konformi ma' dawk ta' ministru tal-finanzi taż-żona tal-euro minflok ta' ministru għall-UE kollha. Iżda fil-proposta tal-Kummissjoni, il-pożizzjoni mhijiex waħda ta' ministru reali u effettiv tal-finanzi u d-deżinjazzjoni inkorretta tista' toħloq aspettattivi żbaljati u konfużjoni.

6.3

Il-KESE jqis li l-amalgamazzjoni ta' pożizzjoni responsabbli għar-rappreżentanza taż-żona tal-euro fil-livell tal-UE ma' dik tal-president tal-Grupp tal-Euro, tal-president tal-Bord tal-Gvernaturi tal-FME l-ġdid u tal-viċi president tal-Kummissjoni Ewropea tkun konsolidazzjoni eċċessiva ta' setgħa eżekuttiva f'idejn persuna waħda. Barra minn hekk, il-KESE jqis li l-proposta li l-president tal-Grupp tal-Euro għandu jirċievi awtomatikament żewġ mandati sabiex jissinkronizza l-mandat tiegħu tal-Grupp tal-Euro ma' dak tal-Kummissjoni Ewropea mhijiex demokratika.

6.4

Il-KESE jibża' li, fil-forma attwali tagħha, l-istruttura proposta tħallat ir-rwol tal-Kummissjoni ma' dak tal-Kunsill, filwaqt li timmina l-bilanċ fin bejn l-interessi Komunitarji u l-interessi nazzjonali li fuqu hija msejsa l-UE. Għalhekk, il-KESE jappella għal aktar riflessjoni u t-tisħiħ tar-responsabilità demokratika tal-ministru propost.

6.5

Fil-komunikazzjoni lanqas mhuwa ċar jekk humiex se jinħolqu aktar pożizzjonijiet ministerjali jew jekk dan huwiex biss każ wieħed individwali. Din il-pożizzjoni se tkun sinifikanti biss meta l-UE jkollha l-baġit tagħha stess u d-dħul mit-tassazzjoni tagħha stess, akkumpanjata minn strumenti u politika għall-ġestjoni tal-baġit, u b'hekk tkun kapaċi trawwem tkabbir ekonomiku u ugwaljanza soċjali.

---

(1)  Skema Ewropea ta' Assigurazzjoni tad-Depożiti (ĠU C 177, 18.5.2016, p. 21).

(2)  Il-politika ekonomika taż-żona tal-euro (2016) (ĠU C 177, 18.5.2016, p.41); Il-politika ekonomika taż-żona tal-euro (2017) (ĠU C 173, 31.5.2017, p. 33); u Il-politika ekonomika taż-żona tal-euro għall-2017 (opinjoni addizzjonali), (ĠU C 81 2.3.2018, p. 216).

(3)  Għanijiet ta' Żvilupp Sostenibbli.

(4)  CCI/Riformi maġġuri ta' politika ekonomika (ĠU C 271, 19.9.2013, p. 45); L-ikkompletar tal-UEM – Il-leġislatura Ewropea li jmiss (ĠU C 451, 16.12.2014, p. 10) u L-ikkompletar tal-UEM: il-pilastru politiku (ĠU C 332, 8.10.2015, p. 8).

(5)  L-Approfondiment tal-UEM sal-2025, punt 1.5 (ĠU C 81, 2.3.2018, p. 124).

(6)  Il-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali.

(7)  L-ikkompletar tal-UEM: il-pilastru politiku (ĠU C 332, 8.10.2015, p. 8) u L-approfondiment tal-UEM sal-2025 (ĠU C 81, 2.3.2018, p. 124).

(8)  Il-Futur tal-finanzi tal-UE, punti 1.2 u 1.3 (ĠU C 81, 2.3.2018, p. 131).

(9)  Il-Metodu Komunitarju għal UEM demokratika u soċjali, punt 1.2 (ĠU C 13, 15.1.2016, p. 33).

(10)  Skema Ewropea ta' Assigurazzjoni tad-Depożiti (ĠU C 177, 18.5.2016, p. 21).

(11)  L. Fransen, G. del Bufalo u E. Reviglio, Boosting Investment in Social Infrastructure in Europe. Report of the High-Level Task Force on Investing in Social Infrastructure in Europe (It-Titjib tal-Investiment fl-Infrastruttura Soċjali fl-Ewropa. Rapport tat-Task Force ta' Livell Għoli dwar l-Investiment fl-Infrastruttura Soċjali fl-Ewropa), Dokument ta' Diskussjoni tal-Ekonomija Ewropea, Nru 74, Jannar 2018.

(12)  Il-Futur tal-finanzi tal-UE, punt 3.3.1 (ĠU C 81, 2.3.2018, p. 131).

(13)  Il-Futur tal-finanzi tal-UE, punt 3.3 (ĠU C 81, 2.3.2018, p. 131).

(14)  It-tkabbir u d-dejn sovran, punt 3.2 (ĠU C 143, 22.5.2012, p. 10); L-ikkompletar tal-UEM: il-pilastru politiku, punti 4.3.1 u 4.3.4 (ĠU C 332, 8.10.2015, p. 8); Il-politika ekonomika taż-żona tal-euro (2016), punt 3.5, (ĠU C 177, 18.5.2016, p. 41); Il-politika ekonomika taż-żona tal-euro (2017), punt 1.13 (ĠU C 173, 31.5.2017, p. 33) u L-Approfondiment tal-Unjoni Ekonomika u Monetarja, punt 1.11 (ĠU C 81, 2.3.2018, p. 124).

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar ir-rekwiżiti prudenzjali tad-ditti tal-investiment u li jemenda r-Regolamenti (UE) Nru 575/2013 u (UE) Nru 600/2014 u (UE) Nru 1093/2010”

[COM(2017) 790 final — 2017/0359 (COD)]

“Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar is-superviżjoni prudenzjali tad-ditti tal-investiment u li temenda d-Direttivi 2013/36/UE u 2014/65/UE”

[COM(2017) 791 final — 2017/0358 (COD)]

(2018/C 262/06)

Relatur:

Jarosław MULEWICZ

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew: COM(2017) 790 final: 18.1.2018 u COM(2017) 791 final: 18.1.2018 Kunsill tal-Unjoni Ewropea: COM(2017) 790 final: 14.2.2018 u COM(2017) 791 final: 14.2.2018
Bażi legali	Artikoli 114 u 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni Speċjalizzata għall-Unjoni Ekonomika u Monetarja u l-Koeżjoni Ekonomika u Soċjali
Adottata fis-sezzjoni	26/03/2018
Adottata fil-plenarja	19/04/2018
Sessjoni plenarja Nru	534
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	193/2/3

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) jilqa’ l-proposti tal-Kummissjoni u jittama li dawn jikkontribwixxu b’mod effettiv għall-ilħuq tal-għanijiet stabbiliti mill-Kummissjoni.

1.1.1

L-UE għandha bżonn ta’ swieq kapitali aktar b’saħħithom biex tippromovi l-investiment, biex tisfrutta s-sorsi ta’ finanzjament eżistenti, biex tiftaħ il-bibien għal sorsi ġodda ta’ finanzjament għall-kumpaniji, toffri lill-unitajiet domestiċi opportunitajiet aħjar ta’ finanzjament u ssaħħaħ l-Unjoni Ekonomika u Monetarja. Il-Kummissjoni impenjat ruħha li ddaħħal fis-seħħ l-elementi kostitwenti kollha li fadal biex tlesti l-Unjoni tas-Swieq Kapitali sal-2019.

1.1.2

It-tieni għan huwa relatat mal-Brexit u mal-ħtieġa għall-UE li tattira ditti tal-investiment. Minħabba d-deċiżjoni tar-Renju Unit li joħroġ mill-UE, jeħtieġ li jiġi aġġornat il-qafas regolatorju tal-UE biex jagħmlu lill-UE attraenti għall-kumpaniji finanzjarji. Filwaqt li jaġixxi bħala ċentru importanti għas-swieq kapitali u għall-attivitajiet ta’ investiment, ir-Renju Unit għandu l-akbar numru ta’ ditti tal-investiment fiż-Żona Ekonomika Ewropea (ŻEE). Kważi nofs dawn id-ditti huma bbażati hemmhekk, segwit mill-Ġermanja, minn Franza, min-Netherlands u minn Spanja. Ħafna mid-ditti tal-investiment fiż-ŻEE huma ta’ daqs żgħir jew medju. Skont l-istimi tal-Awtorità Bankarja Ewropea (EBA), tmien ditti tal-investiment ibbażati fir-Renju Unit jikkontrollaw madwar 80 % tal-assi tad-ditti tal-investiment kollha fiż-ŻEE.

1.1.3

It-tielet għan huwa relatat mal-ħolqien ta’ qafas legali speċifiku għad-ditti tal-investiment. Il-qafas prudenzjali attwali jiffoka primarjament fuq l-istituzzjonijiet ta’ kreditu u fuq ir-riskji involuti. Id-ditti tal-investiment ma jiħdux depożiti u lanqas jipprovdu self. Dan ifisser li huma ferm anqas skoperti għar-riskju ta’ kreditu u għar-riskju li d-depożitanti dlonk jiġbdu flushom. Is-servizzi tagħhom jiffokaw fuq strumenti finanzjarji – li għall-kuntrarju tad-depożiti – ma jitħallsux b’parità iżda jvarjaw skont iċ-ċaqliq tas-suq. Madankollu, dawn jikkompetu mal-istituzzjonijiet ta’ kreditu fil-forniment ta’ servizzi ta’ investiment, li l-istituzzjonijiet ta’ kreditu jistgħu joffru lill-klijenti tagħhom permezz tal-liċenzja bankarja tagħhom. Għaldaqstant, l-istituzzjonijiet ta’ kreditu u d-ditti tal-investiment huma żewġ istituzzjonijiet differenti mill-aspett kwalitattiv. Madankollu, id-ditti tal-investiment sistemiċi ma jaqgħux barra mill-kamp ta’ applikazzjoni tar-Regolament u d-Direttiva dwar ir-Rekwiżiti ta’ Kapital (CRR/CDR IV) (1) u huma ttrattati bħala istituzzjonijiet finanzjarji. Dawk id-ditti, fid-dawl tal-fatt li se jsiru istituzzjonijiet ta’ kreditu, għandhom għalhekk jibqgħu japplikaw ir-Regolament (UE) Nru 575/2013 u d-Direttiva 2013/36/UE, ikunu soġġetti għas-superviżjoni mill-awtoritajiet kompetenti inkarigati mill-istituzzjonijiet ta’ kreditu, inkluż il-BĊE fil-qafas tal-Mekkaniżmu Superviżorju Uniku.

1.1.4

Ir-raba’ għan tal-Kummissjoni huwa relatat mal-istabbiliment ta’ qafas prudenzjali Ewropew uniformi u integrat għad-ditti tal-investiment. Minħabba l-profili tan-negozju differenti tad-ditti tal-investiment, jeżistu diversi eċċezzjonijiet legali skont il-pajjiż ta’ stabbiliment tagħhom. Dan jirriżulta f’kumplessità regolatorja għal bosta kumpaniji, b’mod partikolari għal dawk li għandhom attivitajiet f’diversi pajjiżi. Dan iġib miegħu riskji addizzjonali. L-implimentazzjoni tal-qafas legali attwali mill-Istati Membri ġġib magħha frammentazzjoni tax-xenarju regolatorju għad-ditti tal-investiment, b’possibbiltà ta’ arbitraġġ regolatorju dannuż. Dan jista’ jhedded l-integrità u l-funzjonament tas-suq uniku. Ir-regoli prudenzjali għad-ditti tal-investiment proposti mill-Kummissjoni japplikaw għall-maġġoranza tad-ditti tal-investiment ta’ daqs żgħir u medju fl-Istati Membri kollha tal-UE.

1.2

Il-KESE jirrimarka li l-attivitajiet tad-ditti tal-investiment ibbażati fir-Renju Unit se jiġu ttrasferiti nolens volens fi Stat Membru fi ħdan l-unjoni bankarja jew fiż-żona tal-euro, b’mod partikolari fiċ-ċentri finanzjarji tal-pajjiżi taż-żona tal-euro bħall-Ġermanja, Franza, il-Lussemburgu, in-Netherlands u l-Irlanda. L-Istati Membri tal-UE-, li mhumiex parti miż-żona tal-euro, mhumiex eliġibbli.

1.3

Il-KESE jilqa’ l-fatt li s-SMEs huma mistennija li jkunu fost il-benefiċjarji ewlenin tad-Direttiva u tar-Regolament. Qafas prudenzjali aktar proporzjonat u xieraq għalihom għandu jtejjeb il-kundizzjonijiet għat-twettiq tan-negozju, u għandhom jonqsu l-ostakli għad-dħul. Dan japplika b’mod partikolari għar-rekwiżiti kapitali u għall-piż amministrattiv. Il-KESE jirrimarka li dawn ir-regoli għandhom jagħtu spinta ġdida lill-kumpaniji innovattivi li jfittxu t-tkabbir diġitali. Dan jinkludi wkoll l-iffaċilitar tal-aċċess tal-SMEs għall-finanzjament, li mhumiex banek jew ditti tal-investiment. Qafas prudenzjali aktar xieraq għandu jgħin ukoll biex jiġi lliberat kapital ristrett relatat ma’ proċeduri regolatorji mhux produttivi u jippermetti lid-ditti tal-investiment żgħar joffru servizzi aħjar lill-klijenti tagħhom – inklużi SMEs oħra. Barra minn hekk, dan għandu jippermetti lid-ditti tal-investiment jaġixxu bħala intermedjarji fil-mobilizzazzjoni tal-investimenti ta’ min ifaddal fl-UE kollha u b’hekk jiffaċilita l-aċċess tal-kumpaniji Ewropej għal sorsi ta’ finanzjament alternattivi lil hinn mis-settur bankarju.

1.4

Id-Direttiva proposta u r-Regolament propost dwar ir-rekwiżiti prudenzjali u s-superviżjoni tad-ditti tal-investiment jinkludu r-regoli u r-rekwiżiti meħtieġa fir-rigward tal-kapital inizjali u l-kapital eżistenti, tas-setgħat superviżorji, tar-rekwiżiti għall-pubblikazzjoni u tar-rimunerazzjoni. Dan inaqqas ir-riskji assoċjati mal-attivitajiet finanzjarji tad-ditti tal-investiment. Tibqa’ l-kwistjoni dwar f’liema punt ir-riskju mġarrab mid-ditti tal-investiment se jiġi ttrasferit għal fuq il-klijenti tagħhom – l-investituri u l-kumpaniji individwali. Jekk id-ditti tal-investiment iwettqu unikament attivitajiet intermedjarji għall-klijenti tagħhom u jillimitaw ruħhom għall-għoti ta’ pariri dwar investimenti jew immaniġġjar ta’ portafolji, ir-riskju assoċjat mal-istrumenti finanzjarji jiġġarrab primarjament mill-klijent.

1.5

Għadu mhuwiex ċar jekk l-introduzzjoni unilaterali mill-Unjoni ta’ qafas legali speċifiku għad-ditti tal-investiment ibbażati fl-UE mingħajr ma jitqiesu s-swieq bħal dawk tal-Istati Uniti, il-Ġappun, iċ-Ċina u l-Indja f’termini ta’ globalizzazzjoni u l-kummerċ elettroniku hijiex se tirriżulta fit-tluq ta’ investituri mill-Ewropa. Il-qafas legali kumpless ħafna tal-MiFID II u r-rekwiżit ta’ reġistrazzjoni għall-prodotti finanzjarji wasslu biex 20 sa 50 % tal-prodotti ma baqgħux jiġu offruti. Għal din ir-raġuni, ir-regoli l-ġodda f’qafas legali speċifiku għad-ditti tal-investiment għandhom jiġu ssorveljati u modifikati b’mod flessibbli f’każ ta’ reazzjoni negattiva mis-swieq finanzjarji. Il-KESE jaqbel li t-tranżazzjonijiet finanzjarji, li jammontaw sa 54 % tal-PDG globali, jirrappreżentaw riskju sinifikanti. Fl-istess waqt, dawn joffru wkoll opportunità kbira sabiex jiġi ffinanzjat l-iżvilupp. Jekk il-qafas legali ma jinbidilx b’mod flessibbli, id-ditti tal-investiment tar-Renju Unit se jittrasferixxu ruħhom fl-Istati Uniti u mhux fl-UE, minkejja l-intenzjonijiet tajba tagħhom.

2.   Sfond

2.1

Fl-UE jeżistu diversi tipi ta’ ditti tal-investiment, li joffru servizzi differenti għal klijenti differenti. Skont l-informazzjoni tal-EBA, fit-tmiem tal-2015 kien hemm 6 051 ditta tal-investiment fiż-ŻEE. Fil-parti l-kbira tagħhom dawn huma SMEs. Skont l-EBA, madwar tmien ditti tal-investiment ibbażati fir-Renju Unit, jikkontrollaw madwar 80 % tal-assi tad-ditti tal-investiment kollha fiż-ŻEE. Fuq il-bażi tal-informazzjoni mill-EBA, madwar 40 % tad-ditti tal-investiment fiż-ŻEE huma permessi li jipprovdu unikament servizzi ta’ pariri dwar investimenti. 80 % tad-ditti tal-investiment taż-ŻEE jillimitaw l-attivitajiet tagħhom għas-servizz ta’ pariri dwar investimenti, għar-riċevuta u t-trażmissjoni ta’ ordnijiet, għall-immaniġġjar ta’ portafolji u għall-eżekuzzjoni tal-ordnijiet. Madwar 20 % minnhom huma awtorizzati li jinnegozjaw f’isimhom stess jew li jassumu l-ħruġ tat-titoli. Attwalment, dawn is-servizzi huma soġġetti għall-aktar rekwiżiti prudenzjali stretti.

2.2

Filwaqt li jaġixxi bħala ċentru importanti għas-swieq kapitali u għall-attivitajiet ta’ investiment, ir-Renju Unit għandu l-akbar numru ta’ ditti tal-investiment fiż-ŻEE, bi kważi nofshom ibbażati hemm, segwit mill-Ġermanja, minn Franza, min-Netherlands u minn Spanja. Ħafna mid-ditti tal-investiment fiż-ŻEE huma ta’ daqs żgħir jew medju. Bħala regola, id-ditti tal-investiment sistematikament importanti huma, attwalment, is-sussidjarji ta’ gruppi bankarji jew brokers/negozjanti bbażati fl-Istati Uniti, fl-Iżvizzera jew fil-Ġappun.

2.3

S’issa, l-EBA identifikat 11-il kategorija ta’ ditti tal-investiment, primarjament abbażi tas-servizzi tad-ditti tal-investiment, li huma permessi li joffru f’konformità mad-Direttiva dwar is-Swieq fl-Istrumenti Finanzjarji (2), u abbażi ta’ jekk iżommux flus u titoli għall-klijenti tagħhom. Id-ditti tal-investiment, li joffru firxa wiesgħa ta’ servizzi, huma soġġetti għall-istess rekwiżiti li japplikaw għall-istituzzjonijiet ta’ kreditu f’dak li għandu x’jaqsam mar-rekwiżiti kapitali għall-kreditu, ir-riskju tas-suq u operattiv, il-likwidità potenzjali, u r-regoli dwar ir-rimunerazzjoni u l-governanza korporattiva. Madankollu, il-kumpaniji b’setgħat limitati (li ġeneralment huma meqjusa inqas riskjużi bħalma huma s-servizzi ta’ pariri dwar investimenti u r-riċevuta u t-trażmissjoni ta’ ordnijiet) huma eżentati mill-maġġoranza ta’ dawn ir-rekwiżiti. L-EBA tipproponi klassifikazzjoni ġdida tad-ditti tal-investiment bi tliet kategoriji minflok bi ħdax. Ir-rakkomandazzjonijiet oriġinali jindikaw li d-ditti tal-investiment sistematikament importanti jiffurmaw parti mill-Klassi 1 u jibqgħu jkunu soġġetti għall-qafas tas-CRR/CRD IV. Klassi 2 tinkludi kumpaniji li jissodisfaw wieħed mill-kriterji li ġejjin: jinnegozjaw f’isimhom stess u jkunu soġġetti għal riskji tas-suq jew tal-kontroparti; iżommu u jamministraw l-assi tal-klijenti; iżommu l-flus tal-klijenti jew jaqbżu ċerti limiti (assi amministrati kemm permezz ta’ mmaniġġjar ta’ portafolji diskrezzjonali kif ukoll permezz ta’ arranġamenti mhux diskrezzjonali ta’ aktar minn EUR 1,2 biljun; ordnijiet tal-klijenti eżegwiti b’valur minimu ta’ EUR 100 miljun kuljum għal negozji fi flus u/jew mill-inqas EUR 1 biljun kuljum għad-derivattivi; ikollhom assi li b’kollox jammontaw għal aktar minn EUR 100 miljun; jiġġeneraw rikavati gross totali li jaqbżu l-EUR 30 miljun). Dawn il-kumpaniji għandhom jikkalkulaw ir-rekwiżiti kapitali tagħhom abbażi tal-parametri tar-riskju ġodda (fatturi K). Klassi 3 tinkludi kumpaniji, li ma jwettqu l-ebda attività msemmija hawn fuq u li jinsabu taħt il-limiti msemmija. Dawn ma għandhomx għalfejn jissodisfaw ir-rekwiżiti kapitali skont il-fatturi K.

2.4

Il-qafas regolatorju tal-UE għad-ditti tal-investiment huwa magħmul minn żewġ partijiet ewlenin: l-ewwel, id-Direttiva dwar is-swieq fl-istrumenti finanzjarji (MiFID), u minn Jannar 2018 mill-MiFID II/MiFIR (3), li tistabbilixxi l-kundizzjonijiet għall-awtorizzazzjoni kif ukoll r-regoli għall-organizzazzjoni u r-regoli korporattivi. It-tieni, l-istess bħall-istituzzjonijiet ta’ kreditu, dawn huma soġġetti wkoll għall-qafas prudenzjali skont is-CRR/CRD IV, peress li dawn jistgħu jikkompetu ma’ istituzzjonijiet ta’ kreditu fil-prestazzjoni ta’ dawn l-attivitajiet ta’ investiment li jistgħu joffru lill-klijenti tagħhom permezz tal-liċenzja bankarja tagħhom. Madankollu, l-istituzzjonijiet ta’ kreditu huma soġġetti għar-regoli ewlenin tal-MiFID, li skonthom jiġu allinjati r-rekwiżiti għall-forniment ta’ servizzi ta’ investiment għad-ditti tal-investiment u l-istituzzjonijiet ta’ kreditu, kemm f’termini ta’ protezzjoni tal-investituri u r-rekwiżiti dwar l-imġiba kummerċjali skont l-MiFID, kif ukoll fir-rigward tar-rekwiżiti prudenzjali ewlenin tas-CRR/CRD IV.

2.5

Kif inhu previst fid-dispożizzjonijiet tas-CRR, ir-rieżami tal-qafas prudenzjali għad-ditti tal-investiment twettaq f’konsultazzjoni mal-EBA, mal-Awtorità Ewropea tat-Titoli u s-Swieq (ESMA) u mal-awtoritajiet nazzjonali kompetenti. B’segwitu ta’ opinjoni mill-Kummissjoni f’Diċembru 2014, f’Diċembru 2015 l-EBA ppreżentat rapport dwar il-qafas prudenzjali attwali għad-ditti tal-investiment, li fih hija talbet bidla tal-approċċ attwali. Wara t-tieni sejħa mill-Kummissjoni għal opinjoni f’Ġunju 2016, f’Novembru 2016 l-EBA ppubblikat dokument ta’ diskussjoni għall-konsultazzjoni li ffoka fuq reġim prudenzjali potenzjali ġdid għall-maġġoranza assoluta tad-ditti tal-investiment. Id-dokument dam 3 xhur miftuħ għal kummenti. Wara li kkunsidrat ir-rispons u d-data addizzjonali li kienet ġabret mingħand id-ditti tal-investiment flimkien mal-awtoritajiet nazzjonali kompetenti, l-EBA ppreżentat ir-rakkomandazzjonijiet finali tagħha f’Settembru 2017 u stiednet lill-partijiet interessati biex jagħmlu l-kummenti tagħhom. Il-kalibrar preċiż tar-rakkomandazzjonijiet għal rekwiżiti kapitali ġodda ġie appoġġjat b’eżerċizzju dettaljat ta’ ġbir ta’ data li involva lid-ditti tal-investiment. Dan twettaq mill-awtoritajiet nazzjonali kompetenti f’isem l-EBA f’żewġ stadji fl-2016 u fl-2017.

2.6

Ir-rapport tal-EBA jikkostitwixxi analiżi komprensiva u pubblikament disponibbli tal-istatus quo, b’data dwar in-numri u t-tipi ta’ ditti tal-investiment fl-Istati Membri. Ir-rapport jipproponi wkoll reġim ġdid għall-maġġoranza tad-ditti tal-investiment billi jeliminahom għalkollox mill-qafas tas-CRR/tas-CRD IV u jħalli biss lid-ditti tal-investiment sistemiċi fi ħdan il-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din tal-aħħar, f’konformità mal-approċċ rivedut għall-identifikazzjoni tagħhom f’din il-proposta. Il-proposta hi konsistenti wkoll mal-MiFID u mal-MiFID II / mal-MiFIR. Billi tistabbilixxi rekwiżiti prudenzjali li huma mfassla għan-negozju u għar-riskji tad-ditti tal-investiment, din tiċċara meta u għaliex japplikaw dawn ir-rekwiżiti. B’hekk, f’ċerti każijiet din tegħleb l-applikazzjoni arbitrarja tar-rekwiżiti prudenzjali kkawżata mill-istabbiliment tar-rekwiżiti għas-servizzi ta’ investiment tal-banek elenkati fl-MiFID minflok l-applikazzjoni tagħhom għall-attivitajiet tad-ditti tal-investiment.

2.7

Ir-riżultati tar-rieżami tal-EBA (4) ġew diskussi mal-Istati Membri fil-Kumitat tas-Servizzi Finanzjarji f’Marzu u f’Ottubru 2017 u fil-Grupp ta’ Esperti tal-Kummissjoni dwar is-Settur Bankarju, il-Pagamenti u l-Assigurazzjoni f’Ġunju u f’Settembru 2017. Il-kummenti tal-partijiet ikkonċernati riċevuti dwar il-valutazzjoni tal-impatt tal-Kummissjoni ppubblikata f’Marzu 2017 ġew ikkunsidrati wkoll. Finalment, il-Kummissjoni kkunsidrat ukoll kummenti rċevuti preċedentement fis-sejħa miftuħa b’mod ġenerali għall-evidenza dwar l-effiċjenza, il-konformità, il-konsistenza u l-koerenza tal-qafas regolatorju ġenerali tal-UE għas-servizzi finanzjarji. Fid-dawl tal-konsultazzjoni pubblika dettaljata u tal-ġbir ta’ data mwettaq mill-EBA, il-Kummissjoni qieset li ma kienx hemm bżonn li fl-istess ħin tagħmel konsultazzjoni pubblika ġenerali. Minflok, is-servizzi tal-Kummissjoni wettqu konsultazzjonijiet immirati mal-partijiet ikkonċernati. Dawn il-konsultazzjonijiet kienu jinkludu: — round table mal-partijiet ikkonċernati tal-industrija (ditti tal-investiment, investituri, ditti legali u konsulenti) fis-27 ta’ Jannar 2017 dwar abbozz tal-proposti tal-EBA għal reġim futur; — sessjoni ta’ ħidma dwar l-ispejjeż tar-reġim attwali fit-30 ta’ Mejju 2017 u — sessjoni ta’ ħidma dwar l-abbozz tar-rakkomandazzjonijiet finali tal-EBA fis-17 ta’ Lulju 2017.

2.8

L-EBA tqis li r-reġim ġdid globali għad-ditti kollha ta’ investiment mhux sistemiċi tal-UE se jwassal għal żieda ta’ 10 % tar-rekwiżiti kapitali meta mqabbla mar-rekwiżiti attwali, u għal tnaqqis ta’ 16 % meta mqabbla mar-rekwiżiti totali applikati bħala riżultat tas-supplimenti tal-Pilastru 1. Il-mod kif dawn l-impatti jitqassmu fost id-ditti ta’ investiment jiddependi fuq id-daqs tagħhom, liema servizzi ta’ investiment jipprovdu u kif se jkunu japplikaw għalihom ir-rekwiżiti ġodda ta’ kapital tagħhom. Dwar il-fondi proprji disponibbli, l-EBA ssib li huma biss ftit id-ditti li ma jkollhomx biżżejjed kapital biex jissodisfaw ir-rekwiżiti l-ġodda. Dan jinvolvi biss numru żgħir ta’ konsulenti finanzjarji, ta’ ditti li jinnegozjaw u ta’ ditti li joffru servizzi multipli. Madankollu, għad-ditti f’dan il-grupp li ż-żidiet tagħhom ikunu aktar mid-doppju tar-rekwiżiti attwali tagħhom, jista’ jiġi awtorizzat limitu massimu għal numru ta’ snin.

2.9

It-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea jagħti lill-UE l-kompetenza li tistabbilixxi dispożizzjonijiet xierqa dwar l-istabbiliment u l-funzjonament tas-suq intern (l-Artikolu 114 tat-TFUE). Se jiġu adottati Direttivi sabiex jiġu ffaċilitati l-użu u t-twettiq ta’ attivitajiet kummerċjali fi ħdan l-UE (l-Artikolu 53 tat-TFUE). Dan jestendi għal leġislazzjoni li tindirizza s-superviżjoni prudenzjali tal-fornituri ta’ servizzi finanzjarji, f’dan il-każ ditti tal-investiment. Id-dispożizzjonijiet tad-Direttiva proposta jieħdu post dawk fis-CRD IV, li wkoll huma bbażati fuq l-Artikolu 53 tat-TFUE, peress li huma relatati mad-ditti tal-investiment. Id-dispożizzjonijiet tad-Direttiva li għalih tirreferi din il-proposta jieħdu post dawk fir-Regolament (UE) Nru 575/2013, li wkoll huma bbażati fuq l-Artikolu 114 tat-TFUE, peress li huma relatati mad-ditti tal-investiment.

2.10

Ir-regolamenti ġodda mhux ser ikollhom impatt fuq il-baġit tal-UE.

3.   Osservazzjonijiet u kummenti

3.1

Il-KESE jilqa’ l-fatt li l-proposta tistabbilixxi r-rekwiżiti għall-ħatra tal-awtoritajiet superviżorji prudenzjali, għall-kapital inizjali u l-kapital eżistenti tad-ditti tal-investiment, għal-likwidità, għar-riskju tal-konċentrazzjoni, għas-setgħat u għall-għodod superviżorji għas-superviżjoni prudenzjali tad-ditti tal-investiment mill-awtoritajiet kompetenti, kif ukoll id-doveri fir-rigward tar-rapportar u l-pubblikazzjoni, għar-rieżami u l-evalwazzjoni superviżorji, kif ukoll għall-governanza u r-rimunerazzjoni. Id-Direttiva tinkludi wkoll regoli dwar is-superviżjoni u l-kontrolli tad-ditti tal-investiment u twassal għal tnaqqis fit-tipi kollha ta’ riskji, li jistgħu jinħolqu mill-attivitajiet kummerċjali ta’ dawn id-ditti. Id-Direttiva tapplika għad-ditti tal-investiment kollha koperti mill-MiFID II li bdiet tapplika minn Jannar 2018.

3.2

Il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-fatt li l-proposta teħtieġ li l-Istati Membri jaħtru awtorità biex din teżerċita s-setgħat għas-superviżjoni prudenzjali skont din id-Direttiva. L-Istati Membri jistgħu jew jagħtu dawn is-setgħat lil awtorità eżistenti fil-forma tal-funzjoni u tas-setgħat mogħtija skont is-CRD IV jew inkella jvestuhom f’awtorità ġdida. L-awtoritajiet kompetenti għandu jkollhom is-setgħat li jirrieżaminaw u jevalwaw is-sitwazzjoni prudenzjali tad-ditti tal-investiment u, fejn ikun hemm bżonn, jeżerċitaw is-setgħat biex jitolbu tibdiliet f’oqsma bħall-governanza u l-kontrolli interni, il-proċessi u l-proċeduri ta’ mmaniġġjar tar-riskju u, fejn ikun hemm bżonn, jistabbilixxu rekwiżiti addizzjonali, inklużi b’mod partikolari rekwiżiti kapitali u tal-likwidità.

3.3

Skont il-fehma tal-KESE, huwa importanti li l-awtoritajiet kompetenti jikkooperaw mill-qrib mal-awtoritajiet kompetenti jew mal-korpi responsabbli fl-Istat Membru tagħhom għas-superviżjoni tal-istituzzjonijiet ta’ kreditu u tal-istituzzjonijiet finanzjarji. L-Istati Membri għandhom jiżguraw li l-awtoritajiet kompetenti, bħala partijiet għas-Sistema Ewropea ta’ Superviżjoni Finanzjarja (SESF), jikkooperaw ma’ xulxin u, b’mod partikolari, jiżguraw iċ-ċirkolazzjoni ta’ informazzjoni adatta u affidabbli bejniethom u bejn partijiet oħrajn għas-SESF. B’mod partikolari, l-awtoritajiet kompetenti għandhom jiżguraw l-iskambju ta’ informazzjoni fl-oqsma li ġejjin: l-istruttura maniġerjali u tas-sjieda tad-ditta tal-investiment, il-konformità mar-rekwiżiti kapitali, ir-riskju tal-konċentrazzjoni u l-likwidità tad-ditta tal-investiment, il-proċeduri ta’ amministrazzjoni u dawk kontabilistiċi u mekkaniżmi interni ta’ kontroll tad-ditta u kwalunkwe fattur rilevanti ieħor li jista’ jinfluwenza r-riskju maħluq mid-ditta tal-investiment. Il-KESE jemmen li b’hekk is-suq Ewropew għall-investimenti se jsir aktar trasparenti.

3.4

L-awtoritajiet kompetenti jistgħu jipprovdu lill-EBA, lill-ESMA, lill-Bord Ewropew dwar ir-Riskju Sistemiku (BERS), lill-banek ċentrali tal-Istati Membri, lis-Sistema Ewropea tal-Banek Ċentrali (SEBĊ) u lill-BĊE fil-kapaċità tagħhom bħala awtoritajiet monetarji u, fejn xieraq, awtoritajiet pubbliċi responsabbli mis-sorveljanza tas-sistemi ta’ pagament u saldu, informazzjoni kunfidenzjali meta dik l-informazzjoni tkun neċessarja għat-twettiq tal-kompiti tagħhom. Fil-fehma tal-KESE, dan joħloq sistema ta’ informazzjoni Ewropea dwar id-ditti tal-investiment, li teoretikament tagħmilha impossibbli għall-kumpaniji illeċiti biex iwettqu tranżazzjonijiet finanzjarji.

3.5

Il-kapital inizjali meħtieġ ta’ ditta tal-investiment, b’mod partikolari ta’ SME, li ma żżomm l-ebda flus jew titolu tal-klijenti jiżdied ftit minn 50 000 EUR għal 75 000 EUR. Ir-rekwiżiti għall-kapital inizjali ta’ ditta tal-investiment sistemikament importanti huma regolati mis-CRR/CRD IV. Il-KESE jtenni li l-proposta għal Direttiva dwar is-superviżjoni prudenzjali tad-ditti tal-investiment hija opportunità għall-SMEs – b’mod partikolari għal dawk li qed jikbru bl-għajnuna ta’ mezzi diġitali.

3.6

Data li tirrigwarda aktar minn 1 200 kumpanija tindika li 80 % tal-kumpaniji jissodisfaw ir-rekwiżiti tal-likwidità proposti. Madwar 70 % tal-kumpaniji għandhom aktar mit-triplu tal-ammont meħtieġ. Għaldaqstant, il-KESE jemmen li r-regoli l-ġodda mhux se jwasslu biex il-maġġoranza vasta tad-ditti tal-investiment li jeżistu attwalment jisparixxu mis-suq.

3.7

Il-politika ta’ rimunerazzjoni fid-ditti tal-investiment trid tibqa’ trasparenti u tkun marbuta mar-riskji u l-profitti li jagħmlu. Is-sistemi ta’ rimunerazzjoni jridu jiġu kkontrollati u approvati mill-awtoritajiet superviżorji. L-Istati Membri jirrikjedu li d-ditti tal-investiment jiddivulgaw il-politika ta’ rimunerazzjoni tagħhom u jiżguraw li d-ditti tal-investiment jipprovdu, fuq talba, informazzjoni lill-awtoritajiet kompetenti fir-rigward ta’ kemm persuni fiżiċi jirċievu kumpens ta’ EUR 1 miljun jew aktar għal kull sena finanzjarja. F’dawn il-każijiet, l-awtoritajiet għandhom jiġu pprovduti wkoll b’informazzjoni dwar ir-responsabbiltajiet tal-impjiegi, il-qasam tan-negozju involut u l-elementi ewlenin tas-salarju, il-bonus, l-għotja fuq terminu twil u l-kontribuzzjoni tal-pensjoni. Din l-informazzjoni se tintbagħat lill-EBA u se tiġi ppubblikata. Skont il-fehma tal-KESE, dan l-approċċ, li l-għan tiegħu huwa li jorbot is-salarji mar-riżultati ekonomiċi tad-ditti tal-investiment, huwa kompletament iġġustifikat.

3.8

Il-KESE jilqa’ l-fatt li l-fergħat ta’ ditti tal-investiment barranin huma kkontrollati u huma obbligati jipprovdu informazzjoni fuq bażi annwali dwar id-ditta, it-tip ta’ attivitajiet u l-post fejn jinsabu kwalunkwe sussidjarja u fergħa, il-fatturat, l-għadd ta’ impjegati fuq bażi ekwivalenti għall-full time, il-profitt jew it-telf qabel it-taxxa, it-taxxa fuq il-profitt jew it-telf kif ukoll is-sussidji pubbliċi rċevuti.

3.9

Il-KESE jappoġġja wkoll il-fatt li l-Artikolu 33 tal-proposta għal Direttiva jirrikjedi lill-awtoritajiet kompetenti jieħdu azzjoni xierqa meta r-rieżami u l-evalwazzjoni msemmija fil-punt (e) tal-paragrafu 1 ikunu wrew li l-valur ekonomiku tal-ekwità ta’ ditta tal-investiment jkun naqas b’aktar minn 15 % tal-kapital tal-Grad 1 tagħha. Dan japplika b’mod ġenerali anke għad-ditti tal-investiment li jżidu l-ekwità tagħhom.

4.   Kummenti speċifiċi

4.1

Il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-fatt li permezz tal-estensjoni tal-MiFID għas-swieq tad-derivattivi kollha fl-2007, xi kumpaniji li jispeċjalizzaw fin-negozjar b’derivattivi ta’ komoditajiet ġew kompletament esklużi mill-MiFID u mir-regoli prudenzjali. L-attivitajiet kummerċjali ta’ bosta minn dawn il-kumpaniji, li għandhom x’jaqsmu ma’ strumenti finanzjarji, għandhom it-tendenza li jfittxu li jiħħeġġjaw ir-riskji tal-kumpaniji prinċipali tagħhom fir-rigward tal-produzzjoni fiżika, tat-trasferiment, tal-ħażna jew tal-akkwist tal-kommoditajiet fiżiċi sottostanti. Skont l-industrija (pereżempju l-enerġija, l-agrikoltura), il-miżuri tal-iħħeġġjar jistgħu jkunu konsiderevoli u li, b’konsegwenza ta’ dan, se jkollhom impatt kbir fuq ir-rekwiżiti kapitali taħt il-qafas legali attwali. Attwalment, dawn il-kumpaniji huma koperti mill-proposta għal Direttiva dwar is-superviżjoni prudenzjali tad-ditti tal-investiment.

4.2

Fil-fehma tal-KESE, huwa importanti li permezz tal-proposta għal Direttiva u Regolament jinħolqu parametri tar-riskju ġodda (fatturi K), kif ukoll tinħoloq il-possibbiltà li jiġu introdotti u limitati b’mod gradwali rekwiżiti aktar stretti. Il-fatturi K ikopru riskji għall-klijenti (“risks-to-customer”, RtC), u għad-ditti li jinnegozjaw f’isimhom stess u jeżegwixxu ordnijiet tal-klijenti għan-nom tagħhom stess, riskji għas-suq (“risks-to-market”, RtM) u riskji għad-ditta (“risks-to-firm”, RtF).

4.3

Fl-opinjonijiet tiegħu dwar “Emenda għar-Regolament dwar ir-Rekwiżiti ta’ Kapital (CRR) biex jinkorpora modifiki għall-qafas ta’ Basel” (ECO/424) (5) u “MiFID/MiFIR” (INT/790) (6) kif ukoll f’opinjonijiet preċedenti dwar is-CRR/CDR IV, il-KESE dejjem kien favur regoli prudenzjali għas-swieq kapitali tal-UE.

---

(1)  Ir-Regolament (UE) Nru 575/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-26 ta’ Ġunju 2013 dwar ir-rekwiżiti prudenzjali għall-istituzzjonijiet ta’ kreditu u d-ditti tal-investiment u li jemenda r-Regolament (UE) Nru 648/2012 (ĠU L 176, 27.6.2013, p. 1). Flimkien mad-Direttiva 2013/36/UE (Direttiva dwar ir-Rekwiżiti ta’ Kapital jew CRD IV) dan jifforma l-qafas prudenzjali attwali għad-ditti tal-investiment (ĠU L 176, 27.6.2013, p. 338).

(2)  Id-Direttiva dwar is-swieq fl-istrumenti finanzjarji (MiFID): Id-Direttiva 2004/39/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-21 ta’ April 2004 dwar is-swieq fl-istrumenti finanzjarji li temenda d-Direttivi tal-Kunsill 85/611/KEE u 93/6/KEE u d-Direttiva 2000/12/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill u li tħassar id-Direttiva tal-Kunsill 93/22/KEE (ĠU L 145, 30.4.2004, p. 1).

(3)  Id-Direttiva 2014/65/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-15 ta’ Mejju 2014 dwar is-swieq fl-istrumenti finanzjarji u li temenda d-Direttiva 2002/92/KE u d-Direttiva 2011/61/UE tal-Kunsill (ĠU L 173, 12.6.2014, p. 349) u r-Regolament (UE) Nru 600/2014 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-15 ta’ Mejju 2014 dwar is-swieq tal-istrumenti finanzjarji u li jemenda r-Regolament (UE) Nru 648/2012 (ĠU L 173, 12.6.2014, p.84).

(4)  Rapport tal-EBA dwar id-ditti tal-investiment, bi tweġiba għat-talba mill-Kummissjoni għal parir ta’ Diċembru 2014 (EBA/Op/2015/20). Kif speċifikat fl-Artikoli rilevanti tas-CRR, dan ir-rieżami twettaq f’konsultazzjoni mal-EBA, mal-ESMA u mal-awtoritajiet nazzjonali kompetenti rrappreżentati f’dawn l-awtoritajiet superviżorji Ewropej.

(5)  ĠU C 209, 30.6.2017, p. 36.

(6)  ĠU C 303, 19.8.2016, p. 91.

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar il-“Proposta għal Rakkomandazzjoni tal-Kunsill dwar Qafas Ewropew għal Apprendistati ta’ Kwalità u Effettivi”

(COM(2017) 563 final – 2017/0244 (NLE))

(2018/C 262/07)

Relatur:	Imse SPRAGG NILSSON
Korelatur:	Vladimíra DRBALOVÁ

Konsultazzjoni	Kummissjoni Ewropea, 17.11.2017
Bażi legali	Artikolu 29(1) tat-TFUE
Deċiżjoni tal-Assemblea Plenarja	17.10.2017
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni Speċjalizzata għax-Xogħol, l-Affarijiet Soċjali u ċ-Ċittadinanza
Adottata fis-sezzjoni	27.3.2018
Adottata fil-plenarja	19.4.2018
Sessjoni plenarja Nru	534
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	194/0/4

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1

Il-KESE japprezza l-puntwalità ta’ din ir-Rakkomandazzjoni, hekk kif qegħdin iseħħu riformi sinifikanti fl-apprendistati fil-biċċa l-kbira tal-Istati Membri u jfaħħar ix-xewqa tal-Kummissjoni Ewropea li tistabbilixxi fehim komuni Ewropew ta’ x’jikkostitwixxi apprendistat ta’ kwalità u effettiv.

1.2

Il-Kumitat jaqbel li l-istrument legali magħżul tal-Kummissjoni Ewropea jinkoraġġixxi l-koordinazzjoni ta’ sforz komuni sabiex jittejbu l-kwalità u l-effettività tal-apprendistati. Fl-istess ħin huwa jħalli flessibbiltà fil-livell nazzjonali.

1.3

Il-KESE jinnota li d-definizzjoni u l-kriterji stabbiliti mill-Kummissjoni Ewropea fil-proposta għal Rakkomandazzjoni tal-Kunsill jirrispettaw id-diversità tal-iskemi nazzjonali fil-qasam tal-apprendistati.

1.4

Il-KESE jilqa’ l-fatt li l-proposta għal Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tistieden lill-Istati Membri jippromovu l-involviment attiv tal-imsieħba soċjali fit-tfassil, fil-governanza u fl-implimentazzjoni tal-iskemi ta’ apprendistati, f’konformità mas-sistemi nazzjonali tar-relazzjonijiet industrijali u mal-prattiki nazzjonali tal-edukazzjoni u tat-taħriġ.

1.5

Il-Kumitat jemmen li t-tfassil, il-governanza u l-implimentazzjoni tal-iskemi ta’ apprendistat għandhom jinkludu wkoll l-involviment attiv ta’ dawk li tradizzjonalment mhux dejjem huma kkunsidrati bħala partijiet interessati naturali f’dan il-qasam, iżda li huma ugwalment rilevanti għall-proċess, bħall-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ u tal-ġenituri, l-għaqdiet tal-istudenti, u l-apprendisti nnifishom.

1.6

Il-KESE jirrikonoxxi r-rwol pożittiv li l-apprendistati jista’ jkollhom sabiex iżidu l-ħiliet u l-impjegabbiltà, b’mod partikolari għaż-żgħażagħ, iżda jenfasizza li l-qgħad huwa fenomenu kumpless u li huwa meħtieġ approċċ olistiku sabiex jiġu indirizzati l-kawżi prinċipali tiegħu lil hinn mill-kwistjoni tal-ispariġġ fil-ħiliet.

1.7

Il-KESE jemmen li l-proposta għal Rakkomandazzjoni għandu jkollha enfasi aktar b’saħħitha fuq il-proċessi li permezz tagħhom l-apprendisti jistgħu jrawmu sens ta’ responsabbiltà akbar fir-rigward tat-tfassil u l-governanza tal-perkorsi tal-apprendistat tagħhom. Meta l-apprendisti jingħataw il-kapaċità li jinfluwenzaw l-esperjenza tat-tagħlim tagħhom jinħolqu esperjenzi ta’ tagħlim aktar produttivi, u dan igawdi minnu wkoll il-fornitur tal-kollokamenti.

1.8

Il-Kumitat jappella għal koordinazzjoni u sinerġiji effettivi mal-inizjattivi diġà mnedija min-netwerk EQAVET (1) u relatati mal-EURES (2).

1.9

Il-KESE jappella favur inizjattivi li jesploraw il-potenzjal ta’ mobilità transnazzjonali ta’ apprendisti fl-UE. Dawn għandhom iqisu l-progress li sar mill-Istati Membri, b’mod partikolari fir-rigward tal-isfidi involuti fil-ħolqien tal-kundizzjonijiet neċessarji biex jingħata appoġġ fil-mobilità tal-apprendisti.

1.10

Il-KESE jilqa’ l-intenzjoni li tiġi mmonitorjata l-implimentazzjoni tar-Rakkomandazzjoni bl-appoġġ tal-Kumitat Konsultattiv għat-Taħriġ Vokazzjonali (ACVT), kif ukoll permezz tas-Semestru Ewropew, u jissuġġerixxi l-iżvilupp ta’ indikaturi sabiex jiġi valutat l-impatt fuq livell nazzjonali. Il-Kumitat huwa lest li jivvaluta l-implimentazzjoni tar-Rakkomandazzjoni fl-Istati Membri, mill-perspettiva tas-soċjetà ċivili organizzata.

2.   Kuntest tal-proposta għal Rakkomandazzjoni tal-Kunsill

2.1

Il-proposta għal Qafas Ewropew għal Apprendistati ta’ Kwalità u Effettivi ssegwi l-Aġenda Ġdida għall-Ħiliet għall-Ewropa (3) tal-2016 u tikkontribwixxi għall-implimentazzjoni tal-prijorità tal-UE dwar l-impjiegi, it-tkabbir u l-investiment. Il-proposta tikkomplementa l-prinċipji mnaqqxa fil-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali u tappoġġa l-implimentazzjoni tiegħu fuq livell nazzjonali. L-apprendistati ta’ kwalità u effettivi huma kruċjali wkoll għall-implimentazzjoni b’suċċess tal-Garanzija għaż-Żgħażagħ, u l-proposta hija risposta għas-sejħa dejjem aktar urġenti sabiex jiġu assigurati kollokamenti ta’ kwalità aħjar taħt l-inizjattiva ta’ Garanzija għaż-Żgħażagħ.

2.2

Fil-qafas tal-programm ta’ djalogu soċjali tal-UE ta’ proġetti integrati 2014-2016, l-imsieħba soċjali Ewropej wettqu proġetti separati dwar l-apprendistati: il-KETU ffokat fuq il-kwalità tal-apprendistati u BusinessEurope, l-UEAPME, u s-CEEP iffokaw fuq il-kosteffettività. Il-ħidma tagħhom wasslet għal Stqarrija konġunta dwar “Towards a Shared Vision of Apprenticeships” (4) (Lejn Viżjoni Kondiviża tal-Apprendistati), li tesprimi l-importanza kemm tal-kwalità kif ukoll tal-kosteffettività tal-apprendistati.

2.3

F’Lulju 2013, l-Alleanza Ewropea għall-Apprendistati (EAfA) ġiet stabbilita bħala pjattaforma unika li tlaqqa’ flimkien il-gvernijiet u l-partijiet interessati (negozji, imsieħba soċjali, kmamar tal-kummerċ, fornituri tal-ETV, reġjuni, rappreżentanti taż-żgħażagħ u gruppi ta’ riflessjoni) bil-għan li jissaħħu l-kwalità, il-provvista u l-attraenza tal-apprendistati fl-Ewropa (5).

2.4

L-istrument propost, Rakkomandazzjoni tal-Kunsill, jirrispetta l-prinċipji kemm tas-sussidjarjetà kif ukoll tal-proporzjonalità. Bħala strument legali, hija tagħti sinjal tal-impenn tal-Istati Membri għall-miżuri stabbiliti fir-Rakkomandazzjoni u tipprovdi bażi politika b’saħħitha għall-kooperazzjoni f’dan il-qasam fil-livell Ewropew. Billi l-apprendistati huma sostnuti b’kuntratt tax-xogħol jew b’relazzjonijiet kuntrattwali oħrajn, l-apprendisti jitqiesu li huma kemm studenti stazzjonati fuq il-post tax-xogħol kif ukoll ħaddiema. Għalhekk, il-bażi ġuridika għal din l-inizjattiva tinsab fl-Artikoli 153, 166 u 292 tat-TFUE.

2.5

L-objettiv ġenerali tar-Rakkomandazzjoni huwa li “jiżdiedu l-impjegabbiltà u l-iżvilupp personali tal-apprendisti u li jkun hemm kontribut għall-iżvilupp ta’ forza tax-xogħol b’ħiliet għolja u kkwalifikata, risponsiva għall-ħtiġijiet tas-suq tax-xogħol” (6). L-objettiv speċifiku huwa li “jiġi pprovdut qafas koerenti għall-apprendistati fuq il-bażi ta’ fehim komuni ta’ x’jiddefinixxi kwalità u effikaċja, b’kunsiderazzjoni tad-diversità tas-sistemi tal-edukazzjoni u tat-taħriġ vokazzjonali (VET) fl-Istati Membri”.

2.6

Għall-iskop tar-Rakkomandazzjoni, l-apprendistati huma mifhuma kif ġej: “skemi formali ta’ edukazzjoni u ta’ taħriġ vokazzjonali li jikkombinaw tagħlim sostanzjali msejjes fuq ix-xogħol f’kumpanniji u f’postijiet tax-xogħol oħra b’tagħlim f’istituzzjonijiet tal-edukazzjoni jew tat-taħriġ, li jwasslu għal kwalifiki rikonoxxuti f’livell nazzjonali. Dawn huma kkaratterizzati b’relazzjoni kuntrattwali bejn l-apprendista, l-impjegatur u/jew l-istituzzjoni tal-edukazzjoni u tat-taħriġ vokazzjonali filwaqt li l-apprendista jiġi mħallas jew jiġi kkumpensat għal xogħlu.”

2.7

Sabiex ikun assigurat li l-iskemi ta’ apprendistat jindirizzaw l-ħtiġijiet tas-suq tax-xogħol u jipprovdu benefiċċji kemm għall-istudenti kif ukoll għall-impjegaturi, il-proposta tistabbilixxi u tirrakkomanda kriterji għal apprendistati ta’ kwalità u effettivi f’żewġ oqsma komplementari. Fl-ewwel qasam, “kundizzjonijiet tat-tagħlim u tax-xogħol”, il-kriterji speċifiċi huma: il-kuntratt bil-miktub, l-eżiti tat-tagħlim, is-sostenn pedagoġiku, il-komponent tal-post tax-xogħol, il-paga u/jew il-kumpens, il-protezzjoni soċjali, u l-kundizzjonijiet tas-saħħa u tas-sikurezza. Fit-tieni qasam, “kundizzjonijiet ta’ qafas”, il-kriterji speċifiċi huma: il-qafas regolatorju, l-involviment tal-imsieħba soċjali, is-sostenn għall-kumpaniji, il-perkorsi u l-mobilità flessibbli, il-gwida għall-karrieri u s-sensibilizzazzjoni, it-trasparenza, il-garanzija tal-kwalità u t-traċċar tal-gradwati.

3.   Kummenti ġenerali

3.1

Il-KESE jilqa’ u jappoġġa r-Rakkomandazzjoni proposta li ssegwi u tikkompleta l-inizjattivi reċenti f’kull livell iffukati fuq it-tnedija mill-ġdid ta’ apprendistati ta’ kwalità u effettivi fl-Unjoni Ewropea.

3.2

Fid-Dikjarazzjoni ta’ Ruma tal-2017, il-Kapijiet ta’ Stat u ta’ Gvern Ewropej wiegħdu li jaħdmu favur “Unjoni fejn iż-żgħażagħ jirċievu l-aqwa edukazzjoni u taħriġ u jistgħu jistudjaw u jsibu impjiegi mal-kontinent kollu”. Parti essenzjali tal-impenn kienet li ż-żgħażagħ jingħataw il-ħiliet li jistgħu jiffaċilitaw l-aċċess tagħhom għas-suq tax-xogħol. Mod effettiv biex isir dan huwa permezz ta’ apprendistati.

3.3

Huwa ċar li l-apprendistati ma jistgħux ikunu s-soluzzjoni għall-qgħad. L-apprendistati jistgħu jkunu siewja għat-titjib tal-ħiliet/taħriġ mill-ġdid għall-persuni qiegħda ta’ kull età bil-ħsieb li jiġu integrati mill-ġdid fis-suq tax-xogħol. L-apprendistati għandhom jiġu offruti wkoll lil persuni bi sfond ta’ migrazzjoni bħala l-approċċ ta’ politika effettiva li tippromovi l-inklużjoni soċjali u forza tax-xogħol integrata. Fl-istess ħin għandu jkun evitat li l-apprendistati jkunu mmirati lejn impjiegi b’ħiliet baxxi u taħriġ ta’ kwalità baxxa li jistgħu jagħmlu ħsara lir-reputazzjoni tal-apprendistati.

3.4

Bħala forma ta’ tagħlim ibbażat fuq ix-xogħol, l-apprendistati jippermettu lill-individwi li jiksbu kwalifiki formali, kif ukoll ħiliet u kompetenzi speċifiċi għall-attività partikolari li jissodisfaw il-ħtiġijiet tas-suq tax-xogħol, u b’hekk itejbu l-impjegabbiltà u l-perspettivi ta’ impjieg tagħhom (7). L-esperjenza tat-tagħlim għandha tirriżulta f’ħiliet u kompetenzi reżiljenti li jistgħu jintużaw lil hinn mill-kollokament speċifiku tal-apprendistat. Dan huwa mod kif jiġi appoġġjat l-iżvilupp personali tal-individwi u jgħinhom jiksbu ħiliet tekniċi, diġitali, personali u soċjali f’approċċ integrat.

3.5

Huma jistgħu jkunu għodod partikolarment effettivi sabiex iħaffu t-tranżizzjoni mill-edukazzjoni u t-taħriġ għax-xogħol (8). Dan il-perjodu ta’ tranżizzjoni huwa dejjem aktar twil għal bosta żgħażagħ, u għandha tingħata aktar attenzjoni sabiex jitqassar. Għalhekk, l-opportunitajiet ta’ taħriġ bħall-apprendistati għandhom isiru saħansitra aktar rilevanti, billi jiġu stabbiliti standards ta’ kwalità u jiġu introdotti skemi effettivi.

3.6

Filwaqt li l-apprendisti huma l-aktar studenti żgħażagħ, il-Kumitat jixtieq jenfasizza li l-iskemi ta’ apprendistat għandhom jitfasslu sabiex ikunu attraenti għall-adulti. L-apprendistati għal studenti maturi jipprovdu l-possibbiltà biex jiksbu kwalifiki li jtejbu l-impjegabbiltà u biex jinħolqu opportunitajiet ġodda għall-iżvilupp tal-karriera.

3.7

L-impjegaturi jiffaċċjaw nuqqas dejjem akbar ta’ ħaddiema bil-ħiliet rilevanti sabiex jissodisfaw il-ħtiġijiet tagħhom u jibqgħu kompetittivi. L-apprendistati jistgħu jfornu lill-apprendisti bil-ħiliet li jtejbu l-impjegabbiltà tagħhom, u li fl-istess ħin huma meħtieġa mis-suq tax-xogħol. Jekk ikun hemm pariġġ bejn il-ħiliet li huma meħtieġa kemm mill-apprendist kif ukoll mill-impjegatur, l-iskemi ta’ apprendistat jistgħu jkunu attraenti għaż-żewġ partijiet. Barra minn hekk, l-apprendistati jippermettu lill-impjegaturi sabiex iħarrġu u jsir investiment fin-nies, u biex maż-żmien iżommu impjegati li huma motivati u kkwalifikati (9).

3.8

Il-KESE jirrikonoxxi li l-kumpaniji qed janalizzaw il-modi li bihom dawn jistgħu jinvolvu ruħhom fi skemi ta’ apprendistat sabiex isiru aktar attraenti u ta’ benefiċċju għalihom. Barra dan, il-KESE jenfasizza li l-effettività tal-apprendistati hija kunċett multidimensjonali, mhux biss analiżi tal-ispejjeż imqabbla mal-benefiċċji. Fuq naħa, l-effettività tikkonsisti fir-rikonoxximent li l-fornituri tal-apprendistati jinvestu fil-ħolqien ta’ esperjenza ta’ tagħlim, u “jistennew redditu fuq l-investiment maż-żmien f’termini ta’ ħiliet aħjar, li jinkoraġġixxi u jippromovi l-provvista ta’ postijiet ta’ apprendistat” (10). Fuq in-naħa l-oħra, din tikkonsisti fit-trasferiment b’mod effettiv ta’ persuni fis-suq tax-xogħol b’mod kwalitattiv.

4.   Tfassil u implimentazzjoni tal-iskemi ta’ apprendistati – approċċ ta’ sħubija

4.1

F’bosta pajjiżi, is-sistemi ta’ apprendistat eżistenti u l-attrattività tagħhom jeħtieġu titjib. L-isfidi jinkludu l-perċezzjoni pubblika negattiva tal-apprendistati, il-valur tat-tagħlim, in-nuqqas ta’ attrattività għall-impjegaturi, u s-sħubija limitata jew assenti mas-soċjetà ċivili organizzata fit-tfassil, l-implimentazzjoni u l-evalwazzjoni tal-iskemi.

4.2

L-apprendistati huma qabelxejn opportunità edukattiva u għalhekk għandhom ikunu bbażati fuq approċċ iċċentrat fuq l-istudent, u jkunu msawra madwar l-aħjar interessi tal-istudenti, il-kapaċitajiet u l-possibbiltajiet tagħhom, filwaqt li jqisu wkoll il-ħtiġijiet tas-suq tax-xogħol. Dan ifisser li jiġi assigurat li l-apprendisti jilħqu l-potenzjal sħiħ tagħhom u jiksbu l-objettivi tat-tagħlim tagħhom, li jkun ta’ benefiċċju wkoll għall-impjegaturi.

4.3

Il-fehmiet tal-apprendisti għandhom jiġu kkunsidrati fid-deċiżjonijiet li jistgħu jaffettwaw direttament lilhom u lid-drittijiet tagħhom qabel, waqt u wara l-kollokamenti tagħhom. Huma għandhom ikunu jistgħu jinfluwenzaw l-objettivi ta’ tagħlim tal-kollokament tagħhom, u jkollhom l-opportunità li jagħtu feedback dwar il-kwalità u l-effettività tal-apprendistat tagħhom. In-nuqqas ta’ strutturi rappreżentattivi jxekkel l-opportunità tal-apprendisti li jsemmgħu leħinhom.

4.4

L-apprendistati għandhom il-potenzjal li jgħinu liż-żgħażagħ, kif ukoll lill-adulti, biex jiksbu l-kompetenzi u l-kapaċitajiet kollha f’okkupazzjoni jew professjoni u jtejbu l-impjegabbiltà tagħhom. Madankollu, f’ħafna każijiet dan il-potenzjal mhuwiex sfruttat, billi l-kwalità tal-apprendistati hija nieqsa, il-valur tat-tagħlim tagħhom mhuwiex mogħti prijorità u d-drittijiet tal-apprendisti mhumiex sostnuti kif suppost.

4.5

Barra minn hekk, il-KESE jemmen li suq tax-xogħol dinamiku jeħtieġ kompetenzi aktar milli ħiliet. Għalhekk, l-eżiti tat-tagħlim għandhom ikunu ffokati fuq kompetenzi reżiljenti, pjuttost milli fuq ħiliet għal żmien qasir.

4.6

L-apprendistati għandhom jinkludu dimensjoni qawwija msejsa fuq ix-xogħol, fejn mill-anqas nofs il-ħin tal-edukazzjoni jitqatta’ fuq it-tagħlim prattiku tal-ispeċifiċitajiet tas-sengħa, u kull fejn ikun possibbli, dan għandu jkun imsieħeb minn esperjenza internazzjonali.

4.7

Dawk li jagħtu t-taħriġ fil-kollokamenti tax-xogħol, il-mentors jew is-superviżuri għandhom ikunu ċċertifikati kif xieraq u jiġu pprovduti bil-ħiliet meħtieġa, kemm dawk pedagoġiċi kif ukoll dawk speċifiċi għall-attività, sabiex iħarrġu lill-apprendisti. Barra minn hekk, huma għandhom jiġu pprovduti b’aċċess għal taħriġ kontinwu skont il-prinċipju tat-tagħlim tul il-ħajja.

4.8

Sinerġija bejn il-kwalità, l-effettività u l-attrattività tal-apprendistati tista’ tiġi assigurata biss permezz ta’ kooperazzjoni mill-qrib bejn il-partijiet ikkonċernati rilevanti kollha – il-fornituri tat-taħriġ, l-imsieħba soċjali u organizzazzjonijiet oħra tas-soċjetà ċivili, l-apprendisti, fuq livelli nazzjonali, reġjonali u lokali.

4.9

Għandhom jiġu stabbiliti strutturi fil-livelli kollha tal-gvern, bl-involviment tal-partijiet interessati soċjoekonomiċi rilevanti kollha (eż. il-fornituri tal-apprendistati, l-organizzazzjonijiet tal-impjegaturi, it-trejdjunjins, il-kmamar tal-kummerċ, l-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ, l-għaqdiet tal-istudenti, l-apprendisti), bi proċessi u rwoli ċari mmirati sabiex jinfluwenzaw u jipparteċipaw fid-deċiżjonijiet relatati mat-tfassil, l-implimentazzjoni u l-monitoraġġ tal-iskemi ta’ apprendistat.

5.   Promozzjoni tal-apprendistati

5.1

Sabiex jiġi ribattut il-fatt li l-apprendistati huma perċepiti bħala mogħdija edukattiva anqas attraenti jew anqas prestiġjuża, b’mod partikolari għaż-żgħażagħ, huwa neċessarju li l-apprendistati jiġu promossi bħala għażla siewja u bħala opportunità ta’ tagħlim ta’ kwalità ugwali u mhux bħala strument attiv tas-suq tax-xogħol.

5.2

Il-promozzjoni tal-apprendistati jenħtieġ li tkun akkumpanjata minn sforzi sabiex jiġu indirizzati l-isterjotipi tas-sessi bbażati fuq rwoli soċjali tradizzjonali, li għadhom jaffettwaw b’mod negattiv il-kollokamenti, it-teħid, il-promozzjoni u r-reklamar tal-apprendistati.

5.3

Il-partijiet interessati rilevanti kollha, minn min ifassal il-politika sal-imsieħba soċjali, l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u l-istituzzjonijiet edukattivi, għandhom rwol kruċjali sabiex iżidu l-attraenza tal-apprendistati u hemm bżonn li dawn jaħdmu flimkien. Il-promozzjoni ta’ narrattiva aħjar rigward l-apprendistati trid timxi id f’id ma’, u tkun tiddependi fuq, it-titjib tal-kwalità u tal-effettività tal-iskemi.

5.4

L-awtoritajiet pubbliċi għandhom jinvestu aktar riżorsi sabiex jimplimentaw miżuri biex jippromovu l-apprendistati fil-livell lokali lil apprendisti potenzjali u jinkoraġġixxu lill-impjegaturi sabiex jipprovdu opportunitajiet ta’ apprendistati.

5.5

Il-KESE jqis li hemm il-possibbiltà li l-FSE jintuża biex jgħin jiġu stabbiliti u żviluppati aktar skemi ta’ apprendistati ta’ kwalità u effettivi fl-Istati Membri li jirrikjedu aktar assistenza finanzjarja u teknika biex jilħqu l-objettivi tal-qafas.

5.6

Huwa fundamentali li l-impjegaturi, u b’mod partikolari l-SMEs u l-mikrointrapriżi, jingħataw l-appoġġ finanzjarju u mhux finanzjarju li għandhom bżonn sabiex jistabbilixxu kollokamenti u skemi ta’ apprendistat ta’ kwalità u effettivi.

5.7

Il-proċess sabiex tinbena immaġni ġdida tal-apprendistati għandu jkun ibbażat fuq approċċ ġust, inklużiv, mhux diskriminatorju u innovattiv. L-aktar persuni żvantaġġati fis-soċjetà tagħna jenħtieġ li jkollhom aċċess għall-aqwa appoġġ u gwida għal edukazzjoni ta’ kwalità u tagħlim imsejjes fuq ix-xogħol li jkun adattat għall-interessi u l-aspirazzjonijiet tagħhom. Jenħtieġ li jiġu stabbiliti miżuri f’kull livell sabiex tiġi indirizzata d-diskriminazzjoni abbażi tal-istatus ta’ migranti, l-isfond soċjoekonomiku, l-etniċità, ir-reliġjon, l-età, is-sess jew status ieħor, li xxekkel l-aċċess ugwali għall-opportunitajiet ta’ apprendistat.

6.   Kundizzjonijiet tat-tagħlim u tax-xogħol

6.1

Il-KESE jemmen li l-apprendistati għandhom ikunu sostnuti minn dokument bil-miktub u legalment vinkolanti, sew jekk ikun ftehim ta’ tagħlim jew kuntratt bil-miktub, bejn l-impjegatur, l-apprendist u l-istituzzjoni edukattiva jew tat-taħriġ. Dan id-dokument għandu jiddeskrivi b’mod ċar id-drittijiet u l-obbligi tal-partijiet kollha, u jinkludi deskrizzjoni tal-objettivi tat-tagħlim, il-kompiti, kif ukoll informazzjoni rilevanti oħra dwar il-kollokament (li tinkludi iżda ma tkunx limitata għat-tul, is-sigħat tax-xogħol, ir-remunerazzjoni, eċċ.).

6.2

Il-KESE jemmen b’mod qawwi li l-apprendisti għandhom dritt għal remunerazzjoni u/jew kumpens diċenti, li għandu jiġi nnegozjat permezz ta’ ftehimiet kollettivi jew f’konformità mar-rekwiżiti nazzjonali jew settorjali. Paga adegwata jew kumpens jistgħu jippermettu lil aktar persuni biex jagħmlu apprendistat, partikolarment dawk li ġejjin minn ambjenti bi dħul baxx, u jistgħu jgħinu biex jiġi evitat l-użu ħażin ta’ apprendistati bħala impjjieg mhux imħallas u flessibbli b’mod eċċessiv.

6.3

Il-KESE jerġa’ jsostni l-importanza li jkun assigurat li l-apprendisti jiġu mgħarrfa adegwatament u fil-pront dwar kwalunkwe riskju għas-saħħa u s-sigurtà li jkunu esposti għalih waqt li jkunu qed jagħmlu l-apprendistat tagħhom, u li l-apprendisti jkunu koperti b’mod sħiħ mir-regolamenti dwar is-saħħa u s-sigurtà.

7.   Monitoraġġ u evalwazzjoni tal-iskemi ta’ apprendistat

7.1

Il-fornituri kollha ta’ apprendistati għandhom jikkommettu ruħhom għall-istandards ta’ kwalità. Dejjem għandu jiġi pprovdut mentoring minn superviżur kompetenti lill-apprendisti qabel, matul u wara l-apprendistat tagħhom, sabiex ikun assigurat li jintlaħqu l-objettivi tat-tagħlim, jiġu rrispettati d-drittijiet tal-apprendist, u tiġi assigurata l-kwalità.

7.2

Għandha tiġi stabbilita sistema ta’ monitoraġġ sabiex jiġi osservat il-progress tal-apprendisti biex jilħqu l-objettivi tat-tagħlim tagħhom, kif ukoll il-kwalità u l-effettività tal-esperjenza tat-tagħlim. Ir-riżultati ta’ dan il-proċess ta’ evalwazzjoni għandhom jiġu kondiviżi mal-apprendisti u mal-fornituri tal-apprendistat sabiex dawn ikunu jistgħu jagħmlu titjib jekk meħtieġ. Fejn possibbli, din is-sistema ta’ monitoraġġ tkun tista’ tintuża bħala metodu ta’ kejl tal-ammont ta’ apprendistati li eventwalment iwasslu biex il-persuna li tkun qed titgħallem issib impjieg.

8.   Rikonoxximent tal-kwalifiki

8.1

L-iskemi ta’ apprendistat għandhom iwasslu għal kwalifiki uffiċjali, rikonoxxuti fuq livell nazzjonali, Ewropew u internazzjonali, skont il-Qafas Ewropew tal-Kwalifiki. Il-kwalifiki rikonoxxuti jtejbu l-impjegabbiltà tal-apprendisti u l-mobilità fil-pajjiż u fi ħdan l-UE. Huma għandhom joffru permeabbiltà u jippermettu lill-apprendisti jidħlu fl-edukazzjoni għolja wara li jtemmu l-apprendistati tagħhom.

---

(1)  EQAVET – l-Assigurazzjoni Ewropea tal-Kwalità fl-Edukazzjoni u t-Taħriġ Vokazzjonali

(2)  EURES – il-portal Ewropew dwar il-mobilità fix-xogħol

(3)  COM(2016) 381 final

(4)  Imsieħba Soċjali Ewropej, Stqarrija Konġunta, Towards a Shared Vision of Apprenticeships (Lejn Viżjoni Kondiviża tal-Apprendistati), 30 ta’ Mejju 2016.

(5)  European Alliance for Apprenticeships

(6)  COM(2017)563 final

(7)  L-Opinjoni tal-KESE dwar “It-titjib fil-prestazzjoni tas-sistemi nazzjonali ta’ taħriġ doppju” (ĠU C 13, 15.1.2016, p. 57).

(8)  L-evidenza turi li 60-70 % tal-apprendisti jidħlu direttament f’impjieg wara l-apprendistat tagħhom, u f’xi każijiet dan jiżdied għal 90 %. (Il-paġna tal-KE dwar l-apprendistati)

(9)  Cedefop, 2015, Briefing note – Making apprenticeships work for small and medium enterprises (Nota ta’ tgħarrif – Nagħmlu l-apprendistati jaħdmu għall-intrapriżi żgħar u ta’ daqs medju)

(10)  L-Opinjoni tal-ACVT dwar Shared vision for quality and effective apprenticeship and work-based learning (Viżjoni kondiviża għal apprendistati ta’ kwalità u effettivi u tagħlim imsejjes fuq ix-xogħol), 2 ta’ Diċembru 2016

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar ir-Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda r-Regolament (KE) Nru 1073/2009 dwar regoli komuni għall-aċċess għas-suq internazzjonali tas-servizzi tal-kowċ u x-xarabank

[COM(2017) 647 final – 2017/0288 (COD)]

(2018/C 262/08)

Relatur:

Raymond HENCKS

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 29.11.2017 Kunsill, 22.11.2017
Bażi legali	L-Artikolu 91(1) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Deċiżjoni tal-Bureau tal-Kumitat	17.10.2017
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni Speċjalizzata għat-Trasport, l-Enerġija, l-Infrastruttura u s-Soċjetà tal-Informazzjoni
Adottata fis-sezzjoni	5.4.2018
Adottata fil-plenarja	19.4.2018
Sessjoni plenarja Nru	534
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	200/0/4

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1

Il-KESE jappoġġja l-għan tal-Kummissjoni li ttejjeb il-mobbiltà taċ-ċittadini li jivvjaġġaw fuq distanzi twal bil-kowċ jew bix-xarabank, tippromwovi l-użu ta' mezzi ta' trasport sostenibbli u tippermetti li jiġu offruti servizzi li jadattaw aħjar għall-ħtiġijiet taċ-ċittadini, l-aktar għal dawk bi dħul l-aktar baxx.

1.2

Madankollu, il-proposta għall-estensjoni proposta tal-kamp ta' applikazzjoni tar-regoli komuni għall-aċċess għas-suq internazzjonali tas-servizzi tal-kowċ u x-xarabank għas-servizzi regolari kollha għall-kiri jew kumpens, inklużi s-servizzi nazzjonali assigurati minn trasportatur mhux residenti, hija kkunsidrata problematika f’xi Stati Membri.

1.3

L-applikazzjoni tar-regoli l-ġodda għall-aċċess tas-suq għal servizzi ta' trasport regolari internazzjonali u nazzjonali tal-kowċ u x-xarabank fuq distanzi iqsar minn 100 jew 120 kilometru f'linja dritta għal servizzi urbani u suburbani tista’, skont dawk il-pajjiżi, iddgħajjef serjament it-twettiq tad-dmir u tal-obbligi tas-servizz pubbliku ta' servizz ta' interess ekonomiku ġenerali (SIEĠ).

1.4

Ir-Regolament propost ma jqisx id-differenzi sostanzjali bejn l-Istati Membri fl-organizzazzjoni tas-servizzi tagħhom ta' trasport bil-kowċ u x-xarabank, kif ukoll l-ipprezzar, b'mod partikolari tas-servizzi urbani jew suburbani li spiss jiġu offruti b'xejn jew li jibbenefikaw minn tnaqqis fit-tariffi ġenerali jew li jkunu riżervati għal ċerti kategoriji ta' passiġġieri u b’hekk jirrispondu għall-ħtiġijiet u restrizzjonijiet soċjali u ambjentali li jirrikjedu regoli speċifiċi u varjati. Madankollu, hemm ukoll Stati Membri li għandhom aċċess aktar deregolat għas-swieq tat-trasport pubbliku.

1.5

Id-dispożizzjoni proposta, li tistipula li għas-servizzi tat-trasport internazzjonali u nazzjonali (inkluż it-trasport urban u suburban) fuq distanza ta' inqas minn 100 kilometru f'linja dritta, l-aċċess għas-suq ma jistax jinċaħad ħlief jekk is-servizz propost ifixkel il-bilanċ ekonomiku ta' kuntratt ta' servizz pubbliku, f’xi każijiet jista’ jkun diffiċli li tiġi rrikonċiljata ma' servizz ta' interess ġenerali li għandu jkun finanzjarjament affordabbli u ta' kwalità xierqa għal kulħadd. Kull ma jista’ jagħmel is-suq huwa li, f’konformità mal-leġislazzjoni dwar il-kompetizzjoni ġusta, joffri prezz iddeterminat fuq il-bażi tal-ispejjeż. Madankollu xi Stati Membri għandhom suq kompletament jew parzjalment deregolat, b’riżultati raġonevolment tajbin. Il-proposta f’dawn il-każijiet tkun tfisser riskju ta’ pass lura.

1.6

Il-KESE jiddubita jekk ir-Regolament propost huwa konformi mal-Artikolu 5(3) tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea (TUE) li jittratta l-prinċipju tas-sussidjarjetà sa fejn il-Protokoll 26 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (TFUE) jagħti setgħat diskrezzjonali wiesgħa lill-awtoritajiet nazzjonali, reġjonali u lokali biex jipprovdu, iwettqu u jorganizzaw is-SIEGs, sabiex jiżguraw livell għoli ta' kwalità, ta' sigurtà u fir-rigward tal-affordabbiltà, it-trattament ugwali u l-promozzjoni tal-aċċess universali u tad-drittijiet tal-utenti. Madankollu, peress li s-servizzi nazzjonali fuq distanzi twal bix-xarabank u bil-kowċ ta’ aktar minn 100 km huma diġà deregolati f’xi Stati Membri, l-isforz għal aċċess ħieles għas-suq għas-servizzi bix-xarabank bħala tali ma jistax jitqiegħed inkwistjoni.

1.7

Il-KESE jenfasizza li, jekk skont tali applikazzjoni tal-prinċipju ta’ sussidjarjetà, l-Istati Membri huma permessi d-diskrezzjoni wiesgħa mogħtija lilhom mit-Trattat biex jorganizzaw l-SGIs skont il-bżonnijiet tal-popolazzjoni, dan ċertament se jfisser li anke l-Istati Membri bi swieq deregolati tax-xarabanks u l-kowċis jistgħu jkomplu, u li l-għan tal-Kummissjoni ta’ suq uniku għal servizzi bħal dawn mhuwiex se jintlaħaq.

1.8

Fl-aħħar nett, il-KESE jenfasizza li l-ftuħ ta' konnessjonijiet ġodda għall-kowċis u għax-xarabanks jista’ jirriskja li jdgħajjef is-servizzi pubbliċi ta' mezzi ta' trasport aktar sostenibbli. Għaldaqstant, il-KESE jqis raġonevoli li l-awtoritajiet jistgħu jiżguraw li s-servizzi qed jużaw vetturi effiċjenti b'livell baxx ta' emissjonijiet ta' karbonju li ma jżidux l-emissjonijiet, b’mod partikolari s-servizzi ferrovjarji. Il-KESE għalhekk iħeġġeġ lill-Kummissjoni torbot il-liberalizzazzjoni tas-suq tat-trasport bit-triq għal użu iktar ċar l-użu tal-prinċipju ta’ min iniġġes iħallas fil-mezzi kollha tat-trasport.

2.   Introduzzjoni

2.1

Skont il-paragrafu 2 (g) tal-Artikolu 4 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, l-Unjoni għandha kompetenza kondiviża mal-Istati Membri fil-qasam tat-trasport, u tistabbilixxi, fost oħrajn, skont l-Artikolu 91 TFUE: a) regoli komuni li japplikaw għat-trasport internazzjonali lejn jew mit-territorju ta’ Stat Membru jew li jaqsam it-territorju ta’ Stat Membru wieħed jew aktar; b) il-kundizzjonijiet li jirregolaw il-mod kif it-trasportaturi mhux residenti jistgħu joperaw servizzi tat-trasport fi Stat Membru; […] 2. Fl-adozzjoni tal-miżuri previsti fil-paragrafu 1, għandu jittieħed kont tal-każijiet fejn l-applikazzjoni tagħhom taf tolqot b'mod gravi l-livell ta' l-għajxien u l-impjieg f'ċerti reġjuni, kif ukoll it-tħaddim tat-tagħmir tat-trasport.

2.2

Billi temenda r-Regolament (KE) Nru 1073/2009 li jittratta l-aċċess għas-suq internazzjonali tas-servizzi tal-kowċ u x-xarabank, il-Kummissjoni biħsiebha, skont kliemha, ittejjeb il-mobbiltà taċ-ċittadini li jivvjaġġaw fuq distanzi twal u tippromwovi l-użu ta' mezzi ta' trasport sostenibbli, u għandha tippermetti li jiġu offruti servizzi jadattaw aħjar għall-ħtiġijiet taċ-ċittadini, l-aktar għal dawk bi dħul l-aktar baxx.

2.3

Id-distinzjoni bejn “kowċ”u “xarabank” f'xi lingwi Ewropej ma teżistix. Id-distanza hija ta’ sikwit wieħed mill-kriterji ewlenin użati fir-regolazzjoni tas-servizzi tal-kowċis fuq distanzi twal: pereżempju, iridu jkunu aktar minn 50 mil fir-Renju Unit, u aktar minn 100 kilometru fi Franza u l-Iżvezja.

2.4

F'xi Stati Membri s-suq tas-servizzi tal-kowċ fuq distanza twila huwa diġà, almenu parzjalment, liberalizzat. Għalhekk, pereżempju, il-liberalizzazzjoni tas-suq Ġermaniż saret b'żewġ kundizzjonijiet: il-konnessjonijiet għandhom ikunu ta' mill-inqas 50 kilometru l-bogħod minn xulxin u m'għandhomx jikkompetu ma' ferrovija. Fi Franza, il-liġi ta' Macron tippermetti lil kull operatur li joffri servizzi regolari għal vjaġġi itwal minn 100 kilometru.

3.   Ir-regoli tal-UE attwalment fis-seħħ

3.1

Ir-Regolament (KE) Nru 1073/2009 tal-21 ta’ Ottubru 2009 japplika għat-trasport ta' aktar minn 9 persuni bil-kowċ u x-xarabank fil-qafas tas-servizzi regolari tat-trasport internazzjonali tal-passiġġieri kif ukoll, f'ċerti ċirkostanzi u b'mod temporanju, l-ammissjoni ta' trasportaturi mhux residenti għat-trasport nazzjonali tal-passiġġieri bit-triq fi Stat Membru.

3.2

L-operazzjonijiet li jitilqu mill-Istati Membri lejn pajjiżi terzi huma ġeneralment koperti minn ftehimiet bilaterali konklużi bejn l-Istati Membri u dawk il-pajjiżi terzi. Madankollu, ir-regoli tal-Komunità japplikaw għat-territorju tal-Istati Membri li wieħed ikun għadda minnhom fi vjaġġ ta' tranżitu.

3.3

Ir-regoli tal-UE ma japplikawx għas-servizzi urbani u suburbani bil-kowċ u x-xarabank. L-operazzjonijiet ta' kabotaġġ minn trasportatur mhux residenti fi Stat Membru ospitanti huma permessi ħlief għal servizzi ta' trasport li jilħqu l-ħtiġijiet ta' ċentru urban jew konurban, jew il-ħtiġijiet tat-trasport bejn dan iċ-ċentru jew iċ-ċentru konurban u s-subborgi. L-operazzjonijiet ta' kabotaġġ m'għandhomx isiru indipendentement minn servizz internazzjonali.

3.4

Min-naħa l-oħra, id-dispożizzjonijiet dwar l-istazzjonar tal-ħaddiema b'konnessjoni mal-provvista ta' servizzi japplikaw għall-intrapriżi tat-trasport bix-xarabank jew bil-kowċ li jwettqu trasportazzjoni ta' kabotaġġ.

3.5

Kull sena l-Istati Membri jridu jinfurmaw lill-Kummissjoni Ewropea bin-numru ta' trasportaturi li jkollhom il-liċenzji mill-Komunità fil-31 Diċembru tas-sena preċedenti u n-numru ta' kopji veri attestati li jikkorrispondu mal-vetturi li jkun hemm fiċ-ċirkolazzjoni f'dak iż-żmien. Fil-31 ta’ Diċembru 2016, fl-UE kien hemm total ta’ 34 390 liċenzja għat-trasport bit-triq ta’ passiġġieri u 300 155 xarabanks u kowċis, li minnhom madwar 46 000 kienu essenzjalment użati għat-trasport ta’ passiġġieri fuq distanzi twal.

4.   Miżuri ġodda proposti mill-Kummissjoni

4.1

Il-kamp ta’ applikazzjoni huwa estiż b’mod sinifikanti u japplika għall-operazzjonijiet kollha ta’ trasport regolari (nazzjonali u internazzjonali) bil-kowċ u x-xarabank madwar l-Unjoni, imwettqa fil-kuntest ta’ servizzi regolari minn trasportatur mhux residenti.

4.2

Il-leġislazzjoni attwali li tiddefinixxi s-servizzi ta' kabotaġġ bħala servizzi bit-triq nazzjonali tal-passiġġieri għall-kiri u kumpens imwettqa fuq bażi temporanja minn trasportatur fi Stat Membru ospitanti hija emendata bit-tħassir tal-element “temporanju”. Minħabba dan, l-attivitajiet ta' kabotaġġ huma parti mis-servizzi regolari.

4.3

L-operazzjonijiet ta' kabotaġġ regolari issa huma aċċettati soġġetti għall-pussess ta' liċenzja Komunitarja. L-operazzjonijiet ta’ kabotaġġ temporanju huma permessi biss jekk ikunu koperti b’kuntratt konkluż bejn l-organizzatur u t-trasportatur u li dawn huma servizzi okkażjonali.

4.4

Fil-każ tas-servizzi regolari, ir-regolament il-ġdid jagħmel distinzjoni bejn it-trasport internazzjonali u nazzjonali ta' passiġġieri fuq distanza ta' inqas minn 100 kilometru f'linja dritta minn naħa, u t-trasport imsemmi fuq distanza ta' 100 kilometru jew aktar f'linja dritta min-naħa l-oħra.

4.5

Għas-servizzi regolari tat-trasport internazzjonali tal-passiġġieri u għal servizzi regolari nazzjonali fuq distanza ta' 100 kilometru jew aktar f'linja dritta, l-aċċess għas-suq huwa kompletament liberalizzat.

4.6

Għas-servizzi regolari tat-trasport internazzjonali u nazzjonali (inkluż it-trasport urban u suburban) fuq distanza ta'inqas minn 100 kilometru f'linja dritta, l-aċċess għas-suq jista' jiġi miċħud jekk is-servizz propost ifixkel il-bilanċ ekonomiku ta' kuntratt ta' servizz pubbliku. Id-distanza ta' inqas minn 100 kilometru tista' tiżdied għal 120 kilometru jekk is-servizz regolari previst ikun jaqdi punt tat-tluq u destinazzjoni li diġà huma moqdija b'aktar minn kuntratt tas-servizz pubbliku wieħed.

4.7

Is-servizzi express – jiġifieri servizzi li jġorru passiġġieri f’intervalli speċifikati tul rotot speċifiċi mingħajr punti ta’ waqfien intermedji – huma minn issa ’l quddiem meqjusa bħala “servizzi regolari”, fuq l-istess livell ma’ servizzi tat-trasport li jtellgħu u jniżżlu passiġġiera f’punti ta’ waqfien predeterminati.

4.8

Għas-settur tat-trasport tal-passiġġieri tal-kowċ u x-xarabank inħoloq korp regolatorju indipendenti responsabbli biex: — jagħmel analiżijiet ekonomiċi dwar jekk xi servizz ġdid propost ikunx qed jikkomprometti l-bilanċ ekonomiku ta’ xi kuntratt tas-servizz pubbliku; Il-konklużjonijiet tal-korp regolatorju għandhom ikunu vinkolanti fuq l-awtoritajiet kompetenti fil-qasam tad-dritt għall-aċċess għas-suq internazzjonali u nazzjonali, u d-deċiżjonijiet tiegħu jkunu soġġetti għal reviżjoni ġudizzjarja; — jiġbor u jipprovdi informazzjoni dwar l-aċċess għall-vendi; — jiddeċiedi dwar l-appelli kontra d-deċiżjonijiet tal-operaturi tal-vendi.

4.9

L-aġġustamenti tekniċi li jirrigwardaw il-liċenzji Komunitarji, l-awtorizzazzjonijiet tal-aċċess għas-suq u ċertifikati oħra għandhom isiru b'att iddelegat tal-Kummissjoni.

4.10

It-trasportaturi għandhom dritt ta' aċċess għall-ispazji tal-parkeġġ użati mill-kowċis u mix-xarabanks (vendi) b'kundizzjonijiet ekwi, trasparenti u mhux diskriminatorji.

5.   Kummenti ġenerali

5.1

L-estensjoni tal-kamp ta' applikazzjoni tar-regolament inkwistjoni għas-servizzi regolari kollha għall-kiri u l-kumpens minn trasportatur mhux residenti, timplika li dan tal-aħħar jista' jopera servizzi nazzjonali regolari taħt l-istess kundizzjonijiet tat-trasportatur residenti u attività ta' kabotaġġ, ladarba din titkompla u tkun permanenti, tiġi kkunsidrata bħala servizz regolari. Għalhekk ir-regolament inkwistjoni japplika għall-operazzjonijiet kollha ta' servizzi tat-trasport regolari internazzjonali u nazzjonali tal-kowċ u x-xarabank.

5.2

Għas-swieq ta' servizzi tat-trasport internazzjonali u nazzjonali fuq distanza ta' 100 kilometru jew aktar f'linja dritta, is-suq huwa għalhekk liberalizzat għalkollox u kwalunkwe kuntratt ġdid ta' servizz pubbliku ma jistax jitqies aktar biex jiġi miċħud l-aċċess fis-suq.

5.3

L-aċċess għas-suq ta' servizz ta' trasport regolari internazzjonali u nazzjonali tal-kowċ u x-xarabank fuq distanza ta' inqas minn 100 jew 120 kilometru f'linja dritta jista' jiġi miċħud jekk il-bilanċ ekonomiku ta' kuntratt ta' servizz pubbliku jitfixkel u jekk il-korp regolatorju indipendenti responsabbli mit-twettiq tal-analiżi ekonomika relatata jagħti l-approvazzjoni tiegħu.

5.4

Kuntrarju għar-Regolament attwali, il-proposta l-ġdida tal-Kummissjoni m'għadhiex teskludi b'mod espliċitu s-servizzi tat-trasport bil-kowċ u bix-xarabank minn żoni urbani u suburbani li tapplika għalihom ir-regolamentazzjoni l-ġdida.

5.5

Barra minn hekk, l-awtoritajiet responsabbli għall-għoti ta’ aċċess għas-suq ma jistgħux jirrifjutaw applikazzjoni sempliċiment abbażi tal-fatt li t-trasportatur joffri prezzijiet iktar baxxi minn dawk offerti minn trasportaturi bit-triq oħrajn, anke jekk ġie stabbilit li trasportaturi fis-settur privat, li mhumiex marbutin ma’ obbligi ta’ servizz pubbliku, joffru prezzijiet (pereżempju EUR 1 għal vjaġġ fuq distanza twila) li b’mod ċar jaqgħu taħt il-kategorija ta’ dumping. Il-kliem ġenerali tad-dispożizzjoni inkwistjoni, mingħajr ebda restrizzjoni, jinsab f'riskju li jitqies bħala carte blanche favur kompetizzjoni inġusta.

5.6

Ir-Regolament propost ma jqisx id-differenzi sostanzjali bejn l-Istati Membri fl-organizzazzjoni tas-servizzi tagħhom ta' trasport bil-kowċ u x-xarabank, kif ukoll l-ipprezzar, b'mod partikolari tas-servizzi urbani jew suburbani li spiss jiġu offruti b'xejn jew li jibbenefikaw minn tnaqqis fit-tariffi ġenerali jew li jkunu riżervati għal ċerti kategoriji ta' passiġġieri u b’hekk jirrispondu għall-ħtiġijiet u restrizzjonijiet soċjali u ambjentali li jirrikjedu regoli speċifiċi u varjati. Madankollu, hemm ukoll Stati Membri li għandhom aċċess aktar deregolat għas-swieq tat-trasport pubbliku.

5.7

Il-KESE jiddubita jekk ir-Regolament propost huwa konformi mal-Artikolu 5(3) tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea (TUE) li jittratta l-prinċipju tas-sussidjarjetà u li l-argumenti stabbiliti fid-dikjarazzjoni ta' appoġġ (prevista mill-Artikolu 5 tal-Protokoll Nru 2 dwar l-applikazzjoni tal-prinċipji tas-sussidjarjetà u tal-proporzjonalità) ma huma bl-ebda mod konvinċenti. Madankollu, peress li s-servizzi nazzjonali fuq distanzi twal bix-xarabank u bil-kowċ ta’ aktar minn 100 km huma diġà deregolati f’xi Stati Membri, l-isforz għal aċċess ħieles għas-suq għas-servizzi bix-xarabank bħala tali ma jistax jitqiegħed inkwistjoni.

5.8

Madankollu, it-trasport ta' passiġġieri huwa wkoll servizz ta' interess ekonomiku ġenerali, previst mit-Trattat u, bħala tali, soġġett għall-Artikolu 106.2 tat-TFUE li jirrikjedi li “Kull impriża responsabbli sabiex topera servizzi ta’ importanza ekonomika ġenerali jew li jkollha l-karattru ta’ monopolju fiskali għandha tkun suġġetta għar-regoli tat-Trattati, b’mod partikolari dawk li jirriferu għall-kompetizzjoni, safejn l-applikazzjoni ta’ dawn ir-regoli ma jostakolawx it-twettiq de jure jew de facto tal-funzjonijiet speċifiċi mogħtija lil dik l-impriża. L-iżvilupp tal-kummerċ ma għandux jiżviluppa b' mod kuntrarju għall-interessi tal-Unjoni.”.

5.9

Dan l-artikolu jimmira lejn il-preminenza tat-twettiq tajjeb ta' missjoni li mhix dipendenti fuq approċċ ibbażat fuq il-bilanċ ekonomiku.

5.10

Il-valuri komuni applikabbli għall-missjonijiet ta' servizzi ta' interess ekonomiku ġenerali li huma inklużi fil-Protokoll 26 dwar is-servizzi ta' interess ġenerali (SIĠ, b'referenza għall-Artikolu 14 tat-TFUE) huma, fost affarijiet oħra: ir-rwol essenzjali u s-setgħa diskrezzjonali wiesgħa tal-awtoritajiet nazzjonali, reġjonali u lokali biex jipprovdu, iwettqu u jorganizzaw is-SIEĠ, sabiex jiżguraw livell għoli ta' kwalità, ta' sigurtà u fir-rigward tal-affordabbiltà, it-trattament ugwali u l-promozzjoni tal-aċċess universali u tad-drittijiet tal-utenti.

5.11

Minn dan isegwi li l-bilanċ ekonomiku mhuwiex wieħed mill-valuri li l-SIEĠ iridu jħaddnu bilfors. F’xi każijiet jista’ jkun ukoll diffiċli biex jiġi rrikonċiljat il-bilanċ ekonomiku ma' servizz li għandu jkun ekonomikament affordabbli għal kulħadd. Is-suq jista' biss jipproponi prezz iffissat skont l-ispejjeż, u dan ma jistax jiggarantixxi l-aċċess ta' kulħadd għal servizz bi prezz affordabbli. Madankollu, wieħed għandu jinnota wkoll li xi Stati Membri għandhom suq kompletament jew parzjalment deregolat, b’riżultati raġonevolment tajbin. Il-proposta f’dawn il-każijiet tkun tfisser riskju ta’ pass lura.

5.12

Għaldaqstant, il-korp regolatorju, maħluq bir-regolament inkwistjoni, jista' biss jevalwa jekk il-kundizzjonijiet tal-Artikolu 106(2) tat-TFUE u l-kundizzjonijiet tal-Protokoll 26 ikunux issodisfati jew le, setgħa (sejba ta' żball ċar) li s'issa tappartjeni biss għall-Kummissjoni, soġġetta għal appell quddiem il-Qorti Ewropea tal-Ġustizzja.

5.13

Kuntrarju għall-proposta l-ġdida tal-Kummissjoni, id-dispożizzjoni tar-Regolament (KE) Nru 1073/2009 attwali, b'mod partikolari l-Artikolu 8(d), tal-paragrafu 4 (li l-Kummissjoni tipproponi li tħassar) hija konformi mat-Trattat meta din tipprevedi li: “Stat Membru jiddeċiedi fuq il-bażi ta' analiżi dettaljata li s-servizz ikkonċernat se jaffettwa serjament il-vijabilità tas-servizz komparabbli kopert minn kuntratt ta' servizz pubbliku wieħed jew aktar li jikkonforma mal-liġi Komunitarja fuq is-sezzjonijiet diretti kkonċernati.”

5.14

Għalhekk, il-KESE jqis li m'hemmx bżonn li tiġi emendata d-dispożizzjoni msemmija fl-Artikolu 8, iżda, skont il-prinċipju tas-sussidjarjetà, għandha titħalla f'idejn l-Istati Membri d-diskrezzjoni wiesgħa mogħtija lilhom mit-Trattat biex jorganizzaw is-servizzi tagħhom ta' interess ġenerali skont il-ħtiġijiet tagħhom, dejjem dment li ma jinstabux żbalji ċari mill-Kummissjoni.

5.15

Il-KESE jenfasizza li l-ftuħ ta' konnessjonijiet ġodda għall-kowċis u għax-xarabanks jista’ jirriskja li jdgħajjef is-servizzi pubbliċi li jużaw mezzi ta' trasport aktar sostenibbli, b'mod partikolari s-servizz ferrovjarju. Għalhekk, għal raġunijiet purament ekonomiċi, fuq l-istess taqsima, din ma tistax tkun kwistjoni ta' abbandun ta' servizz ferrovjarju.

5.16

Il-KESE jfakkar f'dan il-kuntest li l-għan tal-leġislazzjoni dwar iż-żona ferrovjarja unika Ewropea huwa li toħloq żona ferrovjarja Ewropea kapaċi tikkompeti, b'mod sostenibbli, mal-mezzi l-oħra tat-trasport.

5.17

Madankollu, huwa ċar li l-kompetizzjoni bejn it-trasport ferrovjarju u t-trasport bit-triq għadha inġusta ħafna minħabba li t-tariffi ferrovjarji, li għandhom jitħallsu mill-operaturi ferrovjarji, u l-ispejjeż operattivi huma madwar tliet darbiet ogħla mill-ispejjeż imġarrba mill-operaturi tas-servizzi tat-trasport bil-kowċis. Madankollu, s'issa, t-tħabbira tal-Kummissjoni dwar “miżuri sabiex jiġu internalizzati l-ispejjeż esterni tat-trasport b'mod koordinat u bbilanċjat għall-mezzi kollha sabiex it-tariffi jirriflettu l-livell tal-ispejjeż esterni imposti fuq is-soċjetà" baqgħet mingħajr konsegwenzi notevoli.”

5.18

Il-KESE għalhekk iħeġġeġ lill-Kummissjoni torbot il-liberalizzazzjoni tas-suq tat-trasport bit-triq għal użu iktar ċar l-użu tal-prinċipju ta’ min iniġġes iħallas fil-mezzi kollha tat-trasport.

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar il-“Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li temenda d-Direttiva tal-Kunsill 92/106/KEE dwar it-twaqqif ta’ regoli komuni għal ċerti tipi ta’ trasport ikkombinat tal-merkanzija bejn l-Istati Membri”

(COM(2017) 648 final — 2017/0290 (COD))

(2018/C 262/09)

Relatur:

Stefan BACK

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 29.11.2017 Kunsill Ewropew, 4.12.2017
Bażi legali	Artikolu 91(1) tat-TFUE
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni Speċjalizzata għat-Trasport, l-Enerġija, l-Infrastruttura u s-Soċjetà tal-Informazzjoni
Adottata fis-sezzjoni	5.4.2018
Adottata fil-plenarja	19.4.2018
Sessjoni plenarja Nru	534
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	159/1/3

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1

Il-KESE jappoġġja l-inizjattiva biex tiġi aġġornata d-Direttiva 92/106/KEE (“id-Direttiva”) biex tagħmel il-kunċett tat-trasport ikkombinat aktar effiċjenti u attraenti u tagħmel it-trasport aktar sostenibbli skont l-għanijiet stabbiliti fil-White Paper tal-2011 dwar il-politika tat-trasport u l-impenji meħuda taħt il-Ftehim ta’ Pariġi.

1.2

Il-KESE huwa favur li jiġi estiż il-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva għall-operazzjonijiet domestiċi biex jonqos aktar it-trasport bit-triq.

1.3

Il-KESE jieħu nota b’mod favorevoli wkoll tal-isforzi biex tiġi ssemplifikata d-Direttiva biex il-kunċett isir aktar attraenti u tittejjeb iċ-ċertezza tad-dritt.

1.4

Il-KESE jsib partikolarment utli s-semplifikazzjoni tad-delimitazzjoni tal-partijiet tat-trasport bit-triq, inkluża l-għażla tal-flessibilità miftuħa għall-Istati Membri li tippermetti l-adattament għall-kundizzjonijiet lokali. Minkejja dan, il-KESE jindika li l-limitu ta’ 20 % tad-distanza bejn il-punti tat-tagħbija inizjali u tal-ħatt finali jista’ jwassal għal distanzi fit-trasport bit-triq ferm itwal mil-limitu ta’ 300 kilometru li lil hinn minnu l-White Paper tal-2011 dwar it-trasport tiffavorixxi bidla modali suċċessiva ’l bogħod mit-trasport bit-triq.

1.5

Biex jiġi ffaċilitat l-aċċess għall-informazzjoni dwar l-implimentazzjoni tad-Direttiva f’kull Stat Membru u biex jiġi ffaċilitat l-ippjanar tal-operazzjonijiet tat-trasport ikkombinat, il-KESE jissuġġerixxi obbligu fuq kull Stat Membru biex jagħmel l-informazzjoni pertinenti kollha rigward l-implimentazzjoni tad-Direttiva disponibbli fuq sit web iddedikat.

1.6

Il-KESE japprova l-kjarifika u s-semplifikazzjoni pprovduti mill-enumerazzjoni eżawrjenti tad-dokumentazzjoni li għandha tkun disponibbli għall-kontroll tal-konformità kif ukoll mid-dispożizzjoni li dawk id-dokumenti jistgħu jiġu prodotti f’forma elettronika. Il-KESE jissuġġerixxi li kull fejn applikabbli, kwalunkwe deċiżjoni nazzjonali li tawtorizza parti tat-triq itwal għandha tkun ukoll parti mid-dokumenti li jridu jiġu prodotti.

1.7

Il-KESE japprezza l-obbligu propost fuq l-Istati Membri rigward l-investiment f’terminals tat-trasbord u b’mod partikolari l-obbligu li jiġu kkoordinati l-investimenti mal-Istati Membri tal-viċinat. Il-KESE madankollu jiddubita jekk l-objettiv ta’ distanza massima ta’ 150 kilometru minn kwalunkwe post fl-UE għall-eqreb terminal huwiex realistiku, meta wieħed iqis is-sitwazzjoni f’żoni b’densità tal-popolazzjoni baxxa u b’netwerks ferrovjarji u tal-port skarsi u għalhekk jissuġġerixxi li għandha tingħata għażla ċara ta’ flessibilità.

1.8

Fl-opinjoni tal-KESE, sabiex tiżdied iċ-ċertezza u jitħaffu l-effetti tal-inċentivi għal dan it-trasport, il-miżuri ta’ sostenn għat-trasport ikkombinat għandhom jitqiesu kompatibbli mas-suq intern u għandhom ikunu eżentati mir-rekwiżit ta’ notifika skont ir-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat, sakemm is-sostenn ikun inqas minn limitu definit minn qabel.

1.9

Il-KESE għandu dubji dwar l-utilità tad-dispożizzjoni proposta fl-Artikolu 1(2) it-tieni paragrafu li jfittex li jeskludi ċerti partijiet tat-trasport fuq passaġġ fuq l-ilma intern u marittimu milli jitqiesu għall-operazzjonijiet tat-trasport ikkombinat. Il-KESE jqis li din il-proposta mhijiex ċara u suxxettibbli għal interpretazzjonijiet diverġenti u anke jiddubita l-utilità tagħha peress li l-ebda kriterju tal-għażla simili, ibbażat b’mod ċar fuq l-idea tal-esklużjoni tal-għażliet li ma jeħtiġux inkoraġġiment, ma tqies neċessarju fir-rigward tat-trasport ferrovjarju.

1.10

Il-KESE jsibha diffiċli wkoll biex jifhem għaliex l-hekk imsejħa “eżenzjoni ta’ kabotaġġ” fl-Artikolu 4 tad-Direttiva tibqa’ mhux mibdula. Bħala kwistjoni ta’ politika tat-trasport, il-KESE, dwar dan il-punt, l-ewwel jirreferi għall-proposti li huma attwalment pendenti fir-rigward tal-aċċess għas-suq fit-trasport internazzjonali bit-triq tal-merkanzija fir-rigward tal-kabotaġġ u d-dibattitu attwali dwar l-aċċess għas-suq u l-kompetizzjoni, inklużi l-aspetti soċjali. Il-KESE jindika wkoll il-prinċipju ġenerali li l-provvista ta’ servizz f’pajjiż għajr dak fejn il-fornitur ta’ servizz huwa stabbilit għandha ssir fuq bażi temporanja. Fl-Opinjoni tal-KESE, m’hemm xejn x’jipprevjeni dispożizzjoni li tistipula li l-partijiet tat-trasport tal-merkanzija bit-triq fil-qafas ta’ operazzjoni tat-trasport ikkombinat huma operazzjonijiet tat-trasport separati, ħlief meta l-operazzjoni kollha tat-trasport titwettaq bi trakk wieħed jew b’kombinazzjoni ta’ vetturi waħda inkluż it-trattur u li r-Regolament (KE) 1072/2009 japplika għall-operazzjonijiet kollha. L-Artikolu 4 tad-Direttiva għandu jiġi emendat biex jirrifletti dan.

1.11

Il-KESE jsibha sorprendenti li d-dispożizzjoni fl-Artikolu 2 tad-Direttiva li tirrikjedi lill-Istati Membri jilliberalizzaw l-operazzjonijiet tat-trasport ikkombinat imsemmija fl-Artikolu 1 mis-sistemi kollha ta’ kwoti u mis-sistemi ta’ awtorizzazzjoni sal-1 ta’ Lulju 1993 mhijiex inkluża fil-proposti biex tiġi emendata d-Direttiva. Kif inhi bħalissa u fid-dawl tal-kamp ta’ applikazzjoni estiż tad-Direttiva, dan l-Artikolu jista’ jiġi interpretat li għandu effett usa’ milli hu probabbilment maħsub, b’mod partikolari fir-rigward tal-aċċess għas-suq. Il-KESE għalhekk jissuġġerixxi li dan l-Artikolu jinkiteb mill-ġdid jew jitħassar.

1.12

Il-KESE jinnota li l-proposta biex tiġi emendata d-Direttiva tibqa’ ma ssemmix l-applikabbiltà fuq it-trasport ikkombinat tad-Direttiva 96/71/KE dwar l-Istazzjonar ta’ Ħaddiema. Il-KESE jassumi li din id-Direttiva se tapplika wkoll fir-rigward tal-operazzjonijiet tat-trasport ikkombinat u li din tapplika wkoll fir-rigward tal-lex specialis proposta dwar l-istazzjonar fit-trasport bit-triq propost mill-Kummissjoni (COM(2017) 278).

1.13

Il-KESE jenfasizza wkoll il-potenzjal sinifikanti tad-diġitalizzazzjoni għall-faċilitazzjoni u l-promozzjoni tat-trasport ikkombinat. Ftit eżempji ta’ perkorsi possibbli ġew imsemmija hawn fuq. Il-potenzjal għall-iżvilupp f’dan il-qasam huwa konsiderevoli għat-trasport inġenerali, inkluż għat-trasport ikkombinat.

1.14

Il-KESE jirrakkomanda li l-possibbiltà ta’ soluzzjoni li tikkonċerna l-ispejjeż tat-trasport, simili għar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1405/2006, għandha wkoll tiġi eżaminata mill-Kummissjoni fir-rigward ta’ Ċipru u Malta.

2.   Sfond

2.1

Fit-8 ta’ Novembru 2017, il-Kummissjoni Ewropea ppreżentat it-tieni parti tal-pakkett ta’ mobilità tagħha mmexxi mill-komunikazzjoni prinċipali “It-twettiq ta’ mobilità b’emissjonijiet baxxi” (COM(2017) 675).

2.2

It-tieni parti tal-pakkett tinkludi dawn il-proposti li ġejjin: — Proposta għal standards ġodda dwar is-CO2 għall-karozzi u l-vannijiet għal wara l-2020 bi proposta għar-reviżjoni tar-Regolament (KE) 715/2007 bi standards ta’ emissjonijiet imsaħħa. — Il-proposta għar-reviżjoni tad-Direttiva 2009/33/KE dwar il-Vetturi Nodfa biex jissaħħu d-dispożizzjonijiet li jippromovu l-akkwist pubbliku ta’ dawn il-vetturi. — Il-proposta biex tiġi emendata d-Direttiva 92/106/KEE dwar it-trasport ikkombinat biex tkompli tippromwovi dan it-trasport bil-għan li tinkoraġġixxi kunċetti tat-trasport li jnaqqsu t-trasport bit-triq. — Il-proposta biex jiġi emendat ir-Regolament (KE) 1073/2009 dwar l-aċċess għas-suq internazzjonali tas-servizzi tal-kowċ u x-xarabank sabiex dan is-suq jinfetaħ aktar u b’hekk jiġi promoss it-trasport pubbliku orħos bix-xarabank sabiex jitnaqqas l-ivvjaġġar bil-karozza. — Il-pakkett fih ukoll pjan ta’ azzjoni dwar infrastruttura ta’ fjuwils alternattivi sabiex tingħata spinta lill-investiment fil-kostruzzjoni ta’ din l-infrastruttura, u b’hekk tiġi ffaċilitata l-mobilità transfruntiera fl-UE bl-użu ta’ dawn il-fjuwils.

2.3

Il-pakkett jinkludi kombinazzjoni ta’ miżuri orjentati lejn il-provvista u lejn id-domanda biex iqiegħdu lill-Ewropa fit-triq lejn il-mobilità b’emissjonijiet baxxi u jsaħħu l-kompetittività tal-ekosistema Ewropea tal-karozzi u tal-mobilità. Għandu l-għan li jipprovdi aktar ċertezza tal-politika u regolatorja u joħloq kondizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni.

2.4

Il-proposta koperta f’din l-Opinjoni temenda d-Direttiva tal-Kunsill 92/106/KEE dwar it-twaqqif ta’ regoli komuni għal ċerti tipi ta’ trasport ikkombinat tal-merkanzija bejn l-Istati Membri (id-Direttiva) (COM(2017)648) (il-proposta). Il-proposta fiha dawn l-elementi prinċipali li ġejjin: — It-trasport ikkombinat m’għandux għalfejn ikun aktar transfruntier fin-natura tiegħu. Il-Kummissjoni tistma li hemm potenzjal konsiderevoli għat-trasport ikkombinat domestiku fl-Istati Membri. — Ir-rekwiżit tad-distanza minima għat-trasport mhux bit-triq jiġi eliminat. Min-naħa l-oħra, dispożizzjoni ġdida tipprevedi li t-trasport bil-baħar jew fuq passaġġ fuq l-ilma intern ma jistax jitqies jekk ma jkunx hemm alternattiva. — Kull unità tat-tagħbija li tikkonforma mal-kriterji stabbiliti fl-ISO6346 jew ENI 13044 jew vettura fit-triq li tiġi ttrasportata bil-ferrovija, fuq passaġġ fuq l-ilma intern jew bil-baħar tista’ tintuża fit-trasport ikkombinat. — Ir-regola attwali dwar il-limitazzjoni tat-trasport bit-triq hija modifikata biex tipprovdi li l-ewwel u/jew l-aħħar parti tat-trasport bit-triq fl-UE tista’ tkun massimu ta’ linja diretta ta’ 150 km jew 20 % tad-distanza f’linja dritta bejn l-ewwel punt tat-tagħbija u l-aħħar punt tal-ħatt. Din il-limitazzjoni la tapplika għal trasportaturi tat-tagħbija vojta u lanqas għat-trasport lejn jew mill-punt tal-ġbir jew tat-twassil. — L-Istati Membri jistgħu jawtorizzaw distanzi itwal milli indikat fil-punt preċedenti biex jagħmluha possibbli li jintlaħaq l-eqreb terminal b’tagħmir u kapaċità adegwati. — Biex it-trasport bit-triq jiġi aċċettat bħala parti minn operazzjoni ta’ trasport ikkombinat, l-operatur għandu juri li t-trasport huwa parti minn operazzjoni ta’ trasport ikkombinat. Il-proposta tindika liema informazzjoni għandha tingħata rigward l-operazzjoni tat-trasport inġenerali u b’rispett għall-partijiet differenti tagħha. Ma tistax tintalab informazzjoni addizzjonali. L-informazzjoni tista’ tingħata permezz ta’ dokumenti tat-trasport differenti inkluż f’forma elettronika. Għandu jkun possibbli li l-informazzjoni tiġi prodotta waqt spezzjoni mal-ġenb tat-triq. — Id-devjazzjonijiet debitament ġustifikati mir-rotta ppjanata għandhom jiġu aċċettati. — L-Istati Membri huma obbligati jwettqu l-miżuri meħtieġa biex jappoġġjaw l-investimenti meħtieġa fit-terminals tat-tagħbija mill-ġdid, f’koordinazzjoni mal-Istati Membri mal-fruntiera. — Kull Stat Membru għandu jaħtar awtorità waħda jew aktar biex tkun responsabbli mill-implimentazzjoni tad-Direttiva u biex isservi bħala punt ta’ kuntatt għal kwistjonijiet ta’ implimentazzjoni. — Il-proposta tirrikjedi ukoll li l-Istati Membri jikkonformaw mad-dmir tar-rapportar fir-rigward tal-iżvilupp tat-trasport ikkombinat. — L-eżenzjoni attwali mir-regoli dwar il-kabotaġġ tibqa’ valida fir-rigward tal-operazzjonijiet tat-trasport bit-triq (partijiet tat-triq), ta’ parti minn operazzjoni tat-trasport transfruntier bejn l-Istati Membri, li sseħħ totalment fit-territorju ta’ Stat Membru. Il-Kummissjoni tiġġustifika din l-eżenzjoni billi tiddikjara li l-konsultazzjonijiet li saru wrew li din id-dispożizzjoni tgħin biex tagħmel is-soluzzjonijiet tat-trasport ikkombinat aktar attraenti. Il-Kummissjoni tirreferi wkoll għas-sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja fil-kawża 2/84 (Il-Kummissjoni vs L-Italja) li hija tal-fehma li t-trasport ikkombinat għandu jitqies bħala operazzjoni waħda ta’ trasport internazzjonali interkonness. — Fir-raġunjiet mogħtija għall-proposta, il-Kummissjoni tindika wkoll li r-regoli dwar l-impjieg tal-ħaddiema se japplikaw għat-trasport ikkombinat nazzjonali, bħalma japplikaw għall-kabotaġġ. Madankollu ma saret l-ebda dikjarazzjoni ċara fir-rigward tar-regoli dwar l-impjieg tal-ħaddiema u l-operazzjonijiet tat-trasport ikkombinat internazzjonali.

3.   Kummenti ġenerali

3.1

Il-KESE jappoġġja l-inizjattiva biex tiġi aġġornata d-Direttiva dwar it-trasport ikkombinat bħala mod kif il-kunċett tat-trasport ikkombinat isir aktar effiċjenti u attraenti. Dan se jagħmel it-trasport aktar sostenibbli, inaqqas it-trasport bit-triq u l-emissjonijiet ta’ gass b’effett ta’ serra, u jikkontribwixxi kemm għall-objettivi stabbiliti fil-White Paper tal-2011 dwar il-politika tat-trasport kif ukoll għall-konformità mal-impenji tal-UE u tal-Istati Membri tagħha taħt il-Ftehim ta’ Pariġi.

3.2

Il-KESE japprova l-pass biex jitwessa’ l-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva, billi jiġu inklużi l-operazzjonijiet domestiċi bil-potenzjal li bħalissa mhuwiex sfruttat biex jiġi żviluppat it-trasport ikkombinat u b’hekk jitnaqqas it-trasport bit-triq.

3.3

Il-KESE jinnota b’mod favorevoli wkoll is-semplifikazzjoni tal-qafas regolatorju għat-trasport ikkombinat, maħsub biex jagħmel il-kunċett aktar aċċessibbli u jtejjeb iċ-ċertezza tad-dritt, li t-tnejn għandhom jagħmlu dan il-kunċett aktar attraenti.

3.4

F’dan il-kuntest, it-titjib fiċ-ċarezza tal-kriterji li jiddeskrivu d-delimitazzjoni tal-partijiet tat-trasport bit-triq huwa partikolarment utli: il-kriterji huma sempliċi, ċari u jidhru li ma jħallu l-ebda lok għal interpretazzjonijiet diverġenti. Minkejja dan, il-KESE jikkonkludi li l-limitu ta’ 20 % tad-distanza f’linja dritta bejn il-punti tat-tagħbija inizjali u tal-ħatt finali jista’ jwassal għal distanzi fit-trasport bit-triq li jaqbżu l-limitu ta’ 300 kilometru li lil hinn minnu l-White Paper tal-2011 dwar it-trasport tiffavorixxi bidla modali ’l bogħod mit-toroq, b’mod partikolari f’reġjuni b’netwerks skarsi jew distanzi twal bejn it-terminals. Madankollu, il-KESE jqis li l-interess ġenerali biex il-kunċett tat-trasport ikkombinat isir interessanti għall-utenti u l-valur miżjud ta’ definizzjoni ċara u sempliċi jieħdu prijorità, u għalhekk japprova s-soluzzjoni proposta.

3.5

Il-KESE japprezza wkoll l-element ta’ flessibilità mogħti lill-Istati Membri biex jestendu l-partijiet tat-trasport bit-triq kif meħtieġ biex jagħmluha possibbli li b’mod ġeografiku jintlaħaq l-eqreb terminal tat-trasport li jkollu l-kapaċità operazzjonali meħtieġa għat-tagħbija jew il-ħatt f’termini ta’ tagħmir tat-trasbord, kapaċità tat-terminal u servizzi ta’ merkanzija bil-ferrovija xierqa.

3.5.1

Il-KESE jinnota li jidher li se jitħalla f’idejn l-Istati Membri biex jiddeċiedu jekk din l-awtorizzazzjoni għandhiex tingħata permezz ta’ dispożizzjoni applikabbli b’mod ġenerali jew fuq bażi ta’ każ b’każ. Il-KESE jenfasizza l-importanza tat-trasparenza, u għalhekk iqis li d-dispożizzjonijiet nazzjonali dwar din il-kwistjoni kif ukoll, fejn applikabbli, id-deċiżjonijiet f’każijiet speċifiċi għandhom ikunu disponibbli fuq sit web iddedikat, skont it-tieni paragrafu tal-Artikolu 9a ġdid imsemmi fl-Artikolu 1(7) tal-proposta.

3.6

Sabiex jiġi ffaċilitat l-ippjanar tal-operazzjonijiet tat-trasport ikkombinat u l-kunċett isir aktar attraenti, il-KESE jissuġġerixxi li l-informazzjoni pertinenti kollha rigward l-implimentazzjoni tad-Direttiva f’kull Stat Membru għandha tkun disponibbli fuq sit web iddedikat f’kull Stat Membru u li d-dispożizzjoni għal dan il-għan tiġi introdotta fit-tieni paragrafu tal-Artikolu 9a tal-proposta.

3.7

Il-KESE japprova l-kjarifika fl-Artikolu 3 tal-proposta rigward id-dokumenti li għandhom jiġu pprovduti għall-finijiet tal-kontrolli fuq il-konformità, il-projbizzjoni fuq it-talba għal aktar dokumentazzjoni u l-għażla li d-dokumenti meħtieġa jiġu pprovduti f’forma elettronika. Din id-dispożizzjoni tiffaċilita u ttejjeb iċ-ċertezza tad-dritt. Minkejja dan, il-KESE jistaqsi jekk il-kopja tad-deċiżjoni meħuda għandhiex tkun disponibbli wkoll, f’każijiet fejn parti tat-triq itwal tkun ġiet awtorizzata minn Stat Membru skont it-tielet paragrafu tal-Artikolu 1(3) u meta din l-awtorizzazzjoni tkun fil-forma ta’ deċiżjoni ddedikata.

3.8

Il-KESE jinnota b’sodisfazzjon l-enfasi fuq l-investiment fit-terminals tat-trasbord u l-obbligu li jiġu kkoordinati dawn l-investimenti mal-Istati Membri tal-viċinat u mal-Kummissjoni biex jiżguraw distribuzzjoni ġeografika bbilanċjata u suffiċjenti, b’mod partikolari fin-netwerk TEN-T, u biex tingħata prijorità biex jiġi żgurat li l-ebda post fl-UE ma jkun aktar minn 150 km ’il bogħod minn terminal bħal dan. Il-KESE jiddubita madankollu jekk dan l-għan huwiex realistiku f’żoni b’densità tal-popolazzjoni baxxa u b’netwerk ferrovjarju u tal-portijiet skars.

3.9

Is-sostenn għat-trasport ikkombinat jeħtieġ li jiġi nnotifikat lill-Kummissjoni Ewropea u jeħtieġ li jiġi awtorizzat skont ir-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat qabel ma jingħataw il-fondi. Minħabba l-proċeduri twal, il-benefiċjarju tal-għajnuna ta’ spiss jirċievi l-għajnuna wara tliet snin minn meta l-awtorità pubblika nazzjonali tiddeċiedi dwar l-għajnuna u xi kultant, meta jkun hemm bżonn li jiġu modifikati l-iskemi, il-benefiċjarju jirriskja li jitlef il-benefiċċji kollha. Sabiex tonqos l-inċertezza u jitħaffef il-proċess, il-KESE iqis li għajnuna inqas minn ċertu limitu, pereżempju 35 % tal-ispejjeż totali, għandha tkun awtomatikament meqjusa konformi mat-Trattat u tiġi eżentata min-notifika.

3.10

Il-KESE jiġbed l-attenzjoni wkoll għall-possibbiltajiet offruti biex jiġi żviluppat aktar it-trasport ikkombinat permezz tad-diġitalizzazzjoni. Il-proposta tieħu dan il-pass billi tippermetti l-użu ta’ dokumenti elettroniċi u l-ħolqien ta’ siti web iddedikati fl-Istati Membri kollha.

4.   Kummenti speċifiċi

4.1

Il-KESE jinnota li t-tieni paragrafu tal-Artikolu 1 tal-proposta jeskludi mill-kunċett tat-trasport ikkombinat kwalunkwe trasport fuq passaġġ fuq l-ilma intern jew marittimu li għalih ma jkunx hemm alternattiva ta’ trasport bit-triq ekwivalenti jew li ma jistax jiġi evitat b’operazzjoni tat-trasport kummerċjalment vijabbli. Din id-dispożizzjoni tidher li hija marbuta mal-eliminazzjoni tar-rekwiżit ta’ distanza minima għat-trasport fuq passaġġ fuq l-ilma intern u marittimu u twettaq id-dikjarazzjoni fil-premessa (9) tal-preambolu li “Għaldaqstant, hu utli li dik id-distanza minima titneħħa u tibqa’ l-esklużjoni ta’ ċerti operazzjonijiet bħal dawk li jinkludu t-trasport tal-baħar fond jew il-qasmiet qosra bil-vapuri.” Il-KESE għandu dubji kemm dwar is-sustanza kif ukoll dwar il-formulazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni.

4.1.1

Jidher li wieħed mill-effetti tar-rekwiżit tal-100 km fuq it-trasport fuq passaġġ fuq l-ilma intern u marittimu, kif inhi d-Direttiva bħalissa, huwa li jeskludi t-trasport bil-vapuri fuq distanzi qosra u t-trasport marittimu fil-baħar miftuħ, kif distint mit-trasport marittimu fuq distanzi qosra. Dan isegwi mill-fatt li r-rekwiżit tal-100 km japplika għat-trasport imwettaq fl-UE. Il-proposta li saret fit-tieni paragrafu tal-Artikolu 2 hija maħsuba b’mod ċar li jkollha l-istess effett.

4.1.2

Jidher madankollu li d-dispożizzjoni li issa ġiet proposta x’aktarx li toħloq inċertezza dwar meta tapplika, possibbilment sal-punt li toħloq ostaklu regolatorju għall-implimentazzjoni tal-proġetti tat-trasport ikkombinat. Għalhekk, il-kriterju ta’ “l-ebda alternattiva tat-trasport ekwivalenti” iħalli miftuħa l-mistoqsija jekk l-ekwivalenza għandhiex tiġi vvalutata skont iż-żmien meħtieġ, it-tul f’kilometri jew l-ispiża. Bl-istess mod, il-kriterju li “ma jistax jiġi evitat b’operazzjoni tat-trasport kummerċjalment vijabbli” jħalli skop wiesa’ għall-interpretazzjoni.

4.1.3

Il-KESE għalhekk jiddubita l-utilità tad-dispożizzjoni proposta, b’mod partikolari billi l-ebda kriterju tal-għażla simili, ibbażat b’mod ċar fuq l-idea tal-esklużjoni tal-għażliet li ma jeħtiġux inkoraġġiment, ma ġew meqjusa neċessarji fir-rigward tat-trasport ferrovjarju.

4.2

Il-KESE jsibha diffiċli wkoll biex jifhem għaliex l-hekk imsejħa “eżenzjoni ta’ kabotaġġ” fl-Artikolu 4 tad-Direttiva tibqa’ mhux mibdula. Bħala kwistjoni ta’ politika tat-trasport, il-KESE hawnhekk jirreferi l-ewwel għall-proposti pendenti rigward l-aċċess għas-suq fit-trasport internazzjonali bit-triq tal-merkanzija fir-rigward tal-kabotaġġ u l-enfasi attwali fuq l-aċċess għas-suq u l-kompetizzjoni, inklużi l-aspetti soċjali. Il-KESE jżomm f’moħħu wkoll il-prinċipju ġenerali li l-provvista ta’ servizz f’pajjiż għajr dak fejn il-fornitur ta’ servizz huwa stabbilit għandha titwettaq fuq bażi temporanja.

4.2.1

Il-KESE jieħu nota taż-żewġ argumenti invokati mill-Kummissjoni favur is-soluzzjoni magħżula. Wieħed huwa li t-tweġibiet mogħtija min-negozji matul il-konsultazzjonijiet juru li s-soluzzjoni attwali tidher li qed tagħmel it-trasport ikkombinat attraenti. L-ieħor huwa li l-operazzjoni tat-trasport ikkombinat, skont id-definizzjoni prevista mid-Direttiva fil-formulazzjoni attwali tagħha, għandha tidher bħala operazzjoni tat-trasport internazzjonali unika. Bħala appoġġ għal dan l-argument, il-Kummissjoni tinvoka l-każistika tal-Qorti tal-Ġustizzja, speċifikament il-kawża 2/84 (Il-Kummissjoni vs L-Italja).

4.2.2

Fl-opinjoni tal-KESE, l-argument ibbażat fuq il-każistika tal-Qorti tal-Ġustizzja huwa sempliċement ibbażat fuq il-fatt li l-Qorti kienet marbuta bl-għażla tal-leġislatur biex tiddefinixxi t-trasport ikkombinat b’mod li jippermetti li jidher bħala operazzjoni waħda jew vjaġġ wieħed. Għalhekk hija biss kwistjoni ta’ jekk il-leġislatur jiddeċidix li jara l-operazzjoni tat-trasport ikkombinat bħala operazzjoni sħiħa jew bħala numru ta’ operazzjonijiet differenti mwettqa fil-qafas tal-kunċett tat-trasport. Fi kwalunkwe każ, il-KESE jindika li meta ġiet adottata d-Direttiva, il-leġislatur ħass li kien meħtieġ li jipprevedi aċċess għas-suq liberu għat-trasportaturi “rigward il-parti inizjali u/jew finali tat-trasport tal-merkanzija bit-triq li tifforma parti integrali mill-operazzjoni tat-trasport ikkombinat u li tista’ tinkludi jew ma tinkludix il-qsim ta’ fruntiera”.

4.2.3

Fl-opinjoni tal-KESE, m’hemm xejn x’jipprevjeni dispożizzjoni li tistipula li l-partijiet tat-trasport tal-merkanzija bit-triq fil-qafas ta’ operazzjoni tat-trasport ikkombinat huma operazzjonijiet tat-trasport separati u li r-Regolament (KE) 1072/2009 japplika għall-operazzjonijiet kollha tat-trasport bit-triq. L-Artikolu 4 tad-Direttiva għandu jiġi emendat biex jirrifletti dan.

4.3

F’dan il-kuntest, wieħed jinnota b’sorpriża wkoll li d-dispożizzjoni fl-Artikolu 2 tad-Direttiva li titlob lill-Istati Membri jilliberalizzaw l-operazzjonijiet tat-trasport ikkombinat imsemmija fl-Artikolu 1 mis-sistemi kollha ta’ kwoti u mis-sistemi ta’ awtorizzazzjoni sal-1 ta’ Lulju 1993 mhijiex inkluża fil-proposta, b’mod partikolari meta jitqies il-fatt li l-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva se jiġi estiż biex ikopri t-trasport ikkombinat nazzjonali.

4.3.1

Bl-estensjoni fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva biex ikopri l-operazzjonijiet tat-trasport ikkombinat nazzjonali, din id-dispożizzjoni se tapplika wkoll għal dawn l-operazzjonijiet. Il-formulazzjoni tad-dispożizzjoni hija pjuttost wiesgħa u tista’ tiġi interpretata li qed teżenta t-trasport ikkombinat mir-regoli dwar l-ammissjoni għall-professjoni fir-Regolament (KE) 1071/2009 u mir-restrizzjonijiet kollha fuq l-aċċess għas-suq sa fejn huwa kkonċernat it-trasport ikkombinat.

4.3.2

Il-KESE jassumi li dawn l-effetti mhumiex maħsuba u għalhekk jissuġġerixxi li jew jitħassar dan l-Artikolu jew jinkiteb mod ieħor sabiex ikun ċar li d-dispensa mis-sistemi tal-kwoti u tal-awtorizzazzjonijiet tapplika mingħajr preġudizzju għar-regoli dwar l-aċċess għall-professjoni jew l-aċċess għas-suq, fir-rigward ta’ kull mod involut.

4.4

Il-KESE jinnota wkoll li l-proposta ma ssemmi xejn dwar l-applikabbiltà tad-Direttiva dwar l-impjieg tal-ħaddiema għall-operazzjonijiet tat-trasport ikkombinat, bl-eċċezzjoni ta’ referenza fil-memorandum ta’ spjegazzjoni għall-applikabbiltà tal-lex specialis proposta dwar l-impjieg tal-ħaddiema fit-trasport bit-triq. Dan ikun ifisser li r-regoli dwar l-impjieg tal-ħaddiema skont id-Direttiva 96/71/KE jkunu japplikaw għat-trasport bit-triq fil-kuntest tat-trasport ikkombinat nazzjonali.

4.4.1

Il-KESE jassumi li r-regoli dwar l-impjieg tal-ħaddiema japplikaw ukoll għal kwalunkwe impjieg fil-qafas ta’ operazzjoni tat-trasport ikkombinat li tissodisfa l-kriterji stabbiliti fl-Artikolu 1 tad-Direttiva 96/71/KE u fil-lex specialis proposta, meta u jekk tiġi approvata.

4.5

Il-KESE jieħu nota tat-tħassib fuq il-kost ta’ konnessjonijiet bil-baħar fuq gżejjer periferiċi bħal Ċipru u Malta u r-rilevanza f’dan ir-rigward tas-sistema ta’ appoġġ stabbilita permezz tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1405/2006 biex jiġu kompensati l-ispejjeż tat-trasport fir-rigward tal-agrikoltura fuq ċerti gżejjer iżgħar tal-Eġew, kif imqajma mill-KESE. Il-KESE jissuġġerixxi li l-possibbiltà ta’ soluzzjoni simili għal Ċipru u Malta għandha wkoll tiġi eżaminata mill-Kummissjoni.

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li temenda d-Direttiva 2009/33/KE dwar il-promozzjoni ta’ vetturi ta’ trasport fuq it-triq nodfa u effiċjenti fl-użu tal-enerġija

(COM(2017) 653 final — 2017/0291(COD))

(2018/C 262/10)

Relatur:

Ulrich SAMM

Konsultazzjoni	Parlament Ewropew, 30.11.2017 Kunsill tal-Unjoni Ewropea, 4.12.2017
Bażi legali	L-Artikolu 192 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni Speċjalizzata għat-Trasport, l-Enerġija, l-Infrastruttura u s-Soċjetà tal-Informazzjoni
Adottata fis-sezzjoni	5.4.2018
Adottata fil-plenarja	19.4.2018
Sessjoni plenarja Nru	534
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	206/0/2

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE japprova r-raġunament għad-Direttiva dwar Vetturi Nodfa — bħala parti mill-Pakkett dwar il-Mobbiltà Nadifa — għalkemm se jkollha biss impatt żgħir meta mqabbla mal-isforzi ġenerali meħtieġa biex jinkisbu l-objettivi tal-klima tal-UE u b’mod partikolari d-dekarbonizzazzjoni tat-trasport, billi din id-direttiva hija limitata għall-akkwist pubbliku biss. Din id-direttiva għandha l-għan li tippromovi ċerti kategoriji ta’ vetturi (emissjonijiet żero mill-iżbokk tal-egżost) li huma l-aktar teknoloġiji nodfa (aktar milli nodfa biss) permezz ta’ miri minimi eżiġenti għall-akkwist pubbliku ta’ vetturi bħal dawn.

1.2.

Il-KESE jikkritika n-nuqqas ta’ ċarezza f’din id-direttiva, b’mod partikolari tixrid ta’ informazzjoni, b’definizzjonijiet differenti, u l-metodi ta’ għadd ikkumplikati għal “vetturi nodfa” matul iż-żewġ perjodi ta’ żmien distinti li matulhom hemm probabbiltà kbira li d-definizzjonijiet għal-limiti tal-emissjonijiet jerġgħu jinbidlu. Din il-kumplessità se tqajjem inċertezzi serji fost il-partijiet interessati.

1.3.

Il-KESE jiddubita, fid-dawl tal-inċertezzi dwar il-limiti tal-emissjonijiet, jekk il-perjodu ta’ tranżizzjoni sal-2025 huwiex se jgħin verament biex jingħalaq id-distakk fit-teknoloġija sakemm emissjonijiet żero mill-iżbokk tal-egżost issir disponibbli fuq bażi wiesgħa u jemmen li dan se jkollu tendenza li jirrita aktar lil dawk li jieħdu d-deċiżjonijiet fl-akkwist pubbliku. Bħala konsegwenza, dan jista’ jwassal għal dewmien jew saħansitra aċċelerazzjoni fl-akkwisti, iżda b’teknoloġija antika, li mbagħad timblokka l-investimenti futuri possibbli fit-teknoloġija l-ġdida ta’ emissjonijiet żero.

1.4.

Għall-vetturi tqal l-inċertezzi huma l-akbar. M’hemm l-ebda standard tal-emissjonijiet disponibbli biex jintuża fil-perjodu ta’ tranżizzjoni u t-teknoloġija ta’ emissjonijiet żero mill-iżbokk tal-egżost hija inqas matura meta mqabbla mal-vetturi ħfief. Għall-ewwel fażi tal-perjodu ta’ tranżizzjoni, huwa aċċettat gass naturali b’żidiet mill-bijometan iżda b’fattur ta’ ponderazzjoni mnaqqas, filwaqt li għall-fażi sussegwenti m’hemm l-ebda limitu jew definizzjoni mogħtija u l-ebda informazzjoni ma tingħata dwar kif jiġu dderivati l-limiti tal-emissjonijiet l-ġodda. Il-KESE jikkonkludi minn dawn il-fatti li d-direttiva hija prematura fir-rigward tal-vetturi tqal u jirrakkomanda s-separazzjoni ta’ din il-parti minn din il-proposta u li tiġi indirizzata fi stadju aktar tard.

1.5.

Il-KESE jilqa’ l-approċċ ġenerali newtrali fir-rigward tat-teknoloġija, miftuħ lejn żviluppi ġodda, li nistgħu nistennew fid-dawl tal-isforzi fir-R&Ż kontinwi u b’saħħithom li huma appoġġjati mill-UE. Iżda l-KESE jixtieq jinnota, madankollu, li d-direttiva ma ssegwix dan l-approċċ b’mod sħiħ. It-teknoloġiji ta’ propulsjoni apparti l-vetturi elettriċi bil-batteriji, jipprovdu wkoll potenzjal kbir għal mobbiltà nadifa. Il-KESE jiddispjaċih li dan mhuwiex irrikonoxxut biżżejjed mid-direttiva, bħal pereżempju fjuwils ħielsa mill-fossili 100 % jew forsi fi fjuwils sintetiċi futuri minn skart jew CO2 li jiġi prodott b’elettriku żejjed.

1.6.

Fid-dawl tal-iżviluppi kontinwi fit-teknoloġija tat-trasport modern, għas-snin li ġejjin il-KESE jirrakkomanda għalhekk approċċ aktar flessibbli milli limiti tal-emissjonijiet u miri tal-akkwist fissi. Pereżempju, rieżami ta’ nofs it-terminu tal-miri minimi jidher li huwa l-inqas ħaġa li tista’ ssir biex jingħata lok għal adattament tal-valuri fi stadju aktar tard.

1.7.

Parti kbira mill-akkwist pubbliku huwa relatat ma’ korpi tat-trasport pubbliku lokali li huma f’idejn il-bliet u l-muniċipalitajiet, li l-kamp ta’ applikazzjoni finanzjarju tagħhom huwa pjuttost limitat. Il-KESE jixtieq iqajjem tħassib serju dwar il-proporzjonalità ta’ dan l-approċċ minħabba li ma jirrifletti xejn il-piż finanzjarju addizzjonali għal dawn il-korpi pubbliċi u ma jqabbilx il-proposta ma’ alternattivi oħrajn ta’ politika tal-industrija. Għalhekk, mhuwiex evidenti, li piż żejjed fl-akkwist pubbliku prinċipalment għal bliet u muniċipalitajiet huwa l-aktar mod effiċjenti ta’ kif jiġu skattati attivitajiet tal-industrija u żviluppi tas-suq.

1.8.

Il-KESE jenfasizza li kwalunkwe spiża addizzjonali tista’ twassal għal piż konsiderevoli għaċ-ċittadini permezz ta’ prezzijiet tal-biljetti ogħla, taxxi lokali ogħla jew saħansitra tnaqqis fl-offerta tat-trasport pubbliku. Barra minn hekk, l-isforzi b’saħħithom lejn arja nadifa li diġà saru mill-bliet u l-muniċipalitajiet, inkluż permezz tal-estensjoni tal-użu tat-trasport pubbliku, għandhom jiġu rikonoxxuti u m’għandhomx jiġu mxekkla minn regoli ġodda għall-akkwist li jitolbu miri minimi għall-Istati Membri kollha iżda li huma diffiċli biex jiġu ssodisfati u kkontrollati fil-livell tal-muniċipalitajiet bil-varjetà kbira tagħhom ta’ korpi żgħar u kbar tat-trasport pubbliku.

1.9.

Peress li s-sottokuntrattar ukoll jaqa’ taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tal-proposta tal-Kummissjoni, il-KESE huwa mħasseb dwar il-konsegwenzi li jista’ jkollha l-proposta fuq l-intrapriżi żgħar u medji; fil-fatt, bosta kumpaniji tax-xarabanks żgħar lokali jikkontribwixxu għall-għoti ta’ servizzi tat-trasport f’żoni urbani ikbar bħala sottokuntratturi għall-operaturi tat-trasport pubbliku lokali; dawn il-kumpaniji jaf ma jkollhomx il-vetturi disponibbli mitluba minn din id-direttiva u mbagħad jistgħu ma jibqgħux jikkwalifikaw bħala sottokuntrattur.

1.10.

Il-KESE jikkonkludi li l-ostakolu ewlieni għall-modernizzazzjoni tat-trasport pubbliku u l-akkwist pubbliku ta’ vetturi nodfa huwa n-nuqqas ta’ appoġġ finanzjarju u jħeġġeġ lill-Kummissjoni biex tikkunsidra mill-ġdid din il-proposta b’enfasi fuq il-finanzjament, b’mod partikolari billi jitqiesu l-istrumenti eżistenti. L-appoġġ finanzjarju speċifiku għandu jqis id-diversità tal-pajjiżi, tal-bliet u tar-reġjuni f’termini ta’ saħħa ekonomika u s-sehem tal-popolazzjoni li tgħix f’żoni urbani bl-objettiv ġenerali tal-armonizzazzjoni tal-akkwist ta’ vetturi nodfa fl-Istati Membri kollha.

1.11.

Il-KESE jinnota li minbarra l-ħtieġa li jkollna vetturi aktar nodfa fit-trasport pubbliku, huwa essenzjali li aktar ċittadini jiġu konvinti biex jużaw dan it-trasport billi jsir aktar attraenti (konnessjonijiet, kumdità), aktar milli ssir enfasi fuq prezzijiet tal-biljetti baxxi.

2.   Introduzzjoni

2.1.

L-UE hija impenjata lejn sistema tal-enerġija dekarbonizzata kif deskritt fil-“pakkett dwar l-enerġija nadifa”, li għandu l-għan li jaċċelera, jittrasforma u jikkonsolida t-tranżizzjoni tal-ekonomija tal-UE lejn enerġija nadifa b’konformità mal-impenji COP21 tal-UE, filwaqt li jżomm l-għanijiet importanti tat-tkabbir ekonomiku u tal-ħolqien tax-xogħol.

2.2.

L-UE diġà għamlet ħafna xogħol. L-emissjonijiet ta’ gass serra fl-UE tnaqqsu bi 23 % bejn l-1990 u l-2016, filwaqt li l-ekonomija kibret b’madwar 53 % fl-istess perjodu. Dan is-suċċess inkiseb f’bosta setturi għajr fit-trasport — settur li jikkontribwixxi madwar 24 % tal-emissjonijiet ta’ gass serra tal-Ewropa (fl-2015) u li saħansitra esperjenza żieda fl-emissjonijiet hekk kif qed ikompli l-irkupru ekonomiku fl-Ewropa. Barra minn hekk, l-urġenza fir-rigward li t-tniġġis tal-arja jiġi limitat fil-bliet titfa’ pressjoni addizzjonali fuq il-ħtieġa għal trasport nadif.

2.3.

Konsegwentement il-KESE approva l-Istrateġija Ewropea għal mobbiltà b’emissjonijiet baxxi (1), (2) inklużi l-għanijiet u l-metodi tagħha, li huma konformi mal-White Paper tal-UE dwar il-Politika tat-Trasport tal-2011 (3). Barra minn hekk, il-pakkett “Enerġija Nadifa għall-Ewropej kollha” ta’ Novembru 2016 u l-istrateġija “L-Ewropa attiva” (2017) kienu jinkludu miżuri biex jiżdied l-użu ta’ vetturi nodfa, liema ġew milqugħa mill-KESE (4), (5).

2.4.

Il-Pakkett dwar il-Mobbiltà Nadifa (6) reċenti issa jinkludi inizjattivi legali speċifiċi bħad-Direttiva dwar Vetturi Nodfa (koperta minn din l-opinjoni), standards ġodda tas-CO2 għall-vetturi, pjan ta’ azzjoni għall-użu trans-Ewropew tal-infrastruttura ta’ fjuwils alternattivi, ir-reviżjoni tad-Direttiva dwar it-Trasport Ikkombinat, ir-Regolament dwar is-Servizzi tal-Kowċis tal-Passiġġieri u inizjattiva dwar il-batteriji bħala strateġija importanti għall-politika industrijali integrata tal-UE.

2.5.

Fost il-bosta strumenti biex it-trasport jiġi ddekarbonizzat, l-akkwist pubbliku ta’ vetturi nodfa bħala stimolu min-naħa tad-domanda jista’ jaqdi rwol importanti. L-akkwist pubbliku jista’ jagħti bidu għaż-żvilupp tas-suq, bħal pereżempju fis-settur tas-suq tax-xarabanks urbani. L-akkwist ta’ flotot pubbliċi ta’ vetturi nodfa jista’ jinfluwenza wkoll ix-xiri privat ta’ vetturi nodfa.

3.   Nuqqasijiet tad-direttiva attwali (antika)

3.1.

Sabiex ikun promoss l-akkwist pubbliku ta’ vetturi nodfa, fl-2009 il-Kummissjoni introduċiet id-Direttiva 2009/33/KE dwar il-promozzjoni ta’ vetturi ta’ trasport fuq it-triq nodfa u effiċjenti fl-użu tal-enerġija, li ġiet milqugħa mill-KESE (7), (8).

3.2.

Madankollu, l-entitajiet pubbliċi fl-Ewropa, xtraw volumi pjuttost żgħar ta’ vetturi mingħajr emissjonijiet jew b’emissjonijiet baxxi jew li jaħdmu bi fjuwils alternattivi fl-ambitu tad-Direttiva dwar Vetturi Nodfa. Pereżempju għall-perjodu 2009–2015, medja approssimattiva ta’ biss 1,7 % tax-xarabanks ġodda kollha kienu vetturi elettriċi bil-batterija, elettriċi biċ-celloli tal-fjuwil, ibridi rikarikabbli jew li jaħdmu bil-gass naturali.

3.3.

Xi Stati Membri jew reġjuni jew bliet individwali diġà stabbilixxew oqfsa tal-akkwist pubbliċi ambizzjużi li jistabilixxu rekwiżiti minimi ta’ akkwist għal vetturi nodfa, jiġifieri mingħajr emissjonijiet jew b’emissjonijiet baxxi jew vetturi bi fjuwils alternattivi oħrajn. Madankollu, dan mhuwiex biżżejjed biex jiġu stabbiliti biżżejjed inċentivi u stimolu tas-suq fl-Unjoni kollha.

3.4.

Evalwazzjoni ex post li saret fl-2015 identifikat nuqqasijiet sinifikanti fid-Direttiva. Id-direttiva kellha ftit effett fuq l-adozzjoni mis-suq ta’ vetturi nodfa fl-UE peress li sa issa għadha ma stimulatx l-akkwist pubbliku ta’ vetturi nodfa. In-nuqqasijiet ewlenin identifikati huma: — Id-direttiva ma tagħtix definizzjoni ċara ta’ “vetturi nodfa”. — Id-direttiva ma tkoprix prattiki oħra għajr ix-xiri dirett tal-korpi pubbliċi u ma tindirizzax il-kiri, it-twellija jew ix-xiri bin-nifs ta’ vetturi u lanqas kuntratti tas-servizzi tat-trasport għajr dak għat-trasport pubbliku tal-passiġġieri. — Il-metodoloġija tal-monetizzazzjoni kif deskritta fid-Direttiva rarament intużat minn korpi pubbliċi għax hija kumplessa wisq.

3.5.

Bħala parti mill-valutazzjoni tal-impatt, il-partijiet interessati ġew ikkonsultati fl-2016 u fl-2017 dwar l-għażliet diversi proposti biex tittejjeb id-Direttiva. B’riżultat ta’ dan, ġie propost sett ta’ emendi biex tiġi pprovduta definizzjoni ta’vetturi nodfa, u miri minimi tal-akkwist għall-vetturi ħfief kif ukoll għall-vetturi tqal. Kriterji armonizzati bħal dawn applikati fil-livell tal-UE għadhom ma daħlux fis-seħħ.

4.   Proposti għal Direttiva riveduta

4.1.

Ir-reviżjoni tiżgura li d-direttiva l-ġdida tipprovdi definizzjoni ta’ vetturi nodfa u issa tkopri l-prattiki ta’ akkwist rilevanti kollha bi proċeduri aktar issimplifikati u effettivi. L-elementi ġodda importanti huma: — definizzjoni ta’ vetturi nodfa abbażi ta’ approċċ mingħajr emissjonijiet mill-iżbokk tal-egżost għall-vetturi ħfief u ta’ fjuwils alternattivi għall-vetturi tqal; — perjodu ta’ tranżizzjoni sal-2025 li matulu l-vetturi b’emissjonijiet baxxi ser ikunu kkunsidrati wkoll bħala vetturi nodfa, madankollu jingħaddu biss b’fattur ta’ ponderazzjoni ta’ 0,5; — provvediment biex jiġi adottat att delegat skont din id-direttiva biex l-istess approċċ jiġi adattat għall-vetturi tqal bħall-vetturi ħfief wara li l-leġislazzjoni dwar l-istandards tal-emissjonijiet għal vetturi bħal dawn tkun ġiet adottata fil-livell tal-UE fil-futur; — estensjoni għal forom ta’ akkwist apparti mix-xiri, jiġifieri kiri ta’ vetturi, kuntratti tas-servizz pubbliku għal servizzi tat-trasport pubbliku bit-triq, trasport tal-passiġġieri mhux skedat u kiri ta’ xarabanks u kowċijiet bix-xufier. — id-definizzjoni tal-miri minimi tal-akkwist fil-livell tal-Istati Membri divrenzjati skont l-Istat Membru u l-kategoriji tas-segment tal-vetturi; — skartar tal-metodoloġija għall-monetizzazzjoni ta’ effetti esterni; — introduzzjoni ta’ skema ta’ rappurtar għall-Istati Membri dwar l-implimentazzjoni tad-Direttiva kull tliet snin, li tibda b’rapport intermedju fl-2023 u b’rappurtar sħiħ fl-2026 dwar l-implimentazzjoni tal-mira għall-2025.

5.   Kummenti speċifiċi

5.1.

Il-KESE japprova r-raġunament għad-Direttiva dwar Vetturi Nodfa, għalkemm din se jkollha biss impatt żgħir meta mqabbel mal-isforzi ġenerali meħtieġa biex jinkisbu l-objettvi tal-klima tal-UE, peress li din id-direttiva timmira biss lejn l-akkwist pubbliku u mhux lejn ix-xiri privat jew kummerċjali tal-vetturi. Madankollu, id-Direttiva tista’ taqdi rwol importanti peress li l-investimenti pubbliċi jistgħu jipprovdu mudell u jgħinu biex tiġi żviluppata l-infrastruttura, li tkun tista’ tintuża mis-settur privat u għaldaqstant tagħti bidu għal investimenti privati. L-investimenti pubbliċi f’vetturi nodfa għandhom ukoll impatt immedjat fuq l-arja nadifa għaċ-ċittadini, b’mod partikolari fiċ-ċentri tal-bliet (pereżempju qrib il-venda tax-xarabanks).

5.2.

Il-KESE jikkritika n-nuqqas ta’ ċarezza f’din id-direttiva (9), b’mod partikolari t-tixrid ta’ informazzjoni, b’definizzjonijiet differenti, u l-metodi ta’ għadd ikkumplikati għal “vetturi nodfa” matul iż-żewġ perjodi ta’ żmien distinti (sal-2025 u 2025–2030) li matulhom hemm probabbiltà kbira li d-definizzjonijiet għal-limiti tal-emissjonijiet jerġgħu jinbidlu. Din il-kumplessità se tqajjem inċertezzi serji fost il-partijiet ikkonċernati.

5.3.

L-unika regola sempliċi f’din id-direttiva hija d-definizzjoni u l-għadd ta’ vetturi b’emissjonijiet żero mill-iżbokk tal-egżost. Dan prinċipalment huwa relatat ma’ vetturi 100 % elettriċi; madankollu, dan jippermetti wkoll devjazzjoni minn dan il-prinċipju billi l-vetturi tqal li jaħdmu bil-gass jiġu aċċettati bħala “nodfa” dment li l-gass ikun 100 % bijometan. Ir-regoli l-oħra kollha huma aktar kumplessi bħall-għadd ta’ ċerti vetturi bħala nofs vettura biss u l-varjetà ta’ tipi ta’ fjuwils skont il-kategorija tal-vetturi u l-istandards tal-emissjonijiet li huma soġġetti għall-bidliet fil-futur qrib.

5.4.

Għal perjodu ta’ tranżizzjoni (sal-2025), vetturi ħfief b’emissjonijiet taħt ċertu limitu għall-emissjonijiet mill-iżbokk tal-egżost huma meqjusa wkoll bħala “vetturi nodfa”; madankollu, dawn jingħaddu biss b’fattur ta’ ponderazzjoni ta’ 0,5. Il-limiti huma 40 CO2 g/km għall-vannijiet u 25 CO2 g/km għall-vannijiet tal-passiġġieri, li fil-preżent jistgħu jinkisbu biss minn karozzi ibridi rikarikabbli. Dawn il-limiti se jinbidlu hekk kif tiġi implimentata l-Proċedura ta’ Ttestjar Armonizzata Fuq Livell Dinji għall-Vetturi Ħfief (WLTP) li se jkun qabel l-2025 sew. Għalhekk il-perjodu ta’ tranżizzjoni jinqasam f’żewġ partijiet. Il-konsegwenzi ta’ bidla bħal din mhumiex prevedibbli għall-partijiet ikkonċernati abbażi tal-informazzjoni mogħtija fid-direttiva. Il-KESE jiddubita, fid-dawl ta’ dawn l-inċertezzi, jekk il-perjodu ta’ tranżizzjoni sal-2025 huwiex se jgħin verament biex jingħalaq id-distakk fit-teknoloġija sakemm emissjonijiet żero mill-iżbokk tal-egżost isiru disponibbli fuq bażi wiesgħa u jemmen li dan se jkollu tendenza li jirrita aktar lill-persuni li jieħdu d-deċiżjonijiet fl-akkwist pubbliku. Bħala konsegwenza, dan jista’ jwassal għal dewmien jew saħansitra aċċelerazzjoni fl-akkwisti, iżda b’teknoloġija antika, li mbagħad jimblokka l-investimenti futuri possibbli fit-teknoloġija l-ġdida ta’ emissjonijiet żero.

5.5.

Għall-vetturi tqal l-inċertezzi huma saħanistra ikbar. M’hemm l-ebda standard tal-emissjonijiet disponibbli biex jintuża fil-perjodu ta’ tranżizzjoni u t-teknoloġija ta’ emissjonijiet żero mill-iżbokk tal-egżost hija inqas matura meta mqabbla mal-vetturi ħfief. Għall-ewwel fażi tal-perjodu ta’ tranżizzjoni, huwa aċċettat gass naturali b’żidiet mill-bijometan iżda b’fattur ta’ ponderazzjoni mnaqqas, filwaqt li għall-fażi sussegwenti m’hemm l-ebda limitu jew definizzjoni mogħtija. Il-Kummissjoni trid timplimenta dawn il-limiti permezz ta’ att delegat ladarba jiġu ddefiniti, iżda m’hemm l-ebda informazzjoni mogħtija dwar il-kriterji għad-derivazzjoni ta’ dawn il-limiti ta’ emissjonijiet ġodda. Il-KESE jikkonkludi minn dawn il-fatti li d-direttiva hija prematura fir-rigward tal-vetturi tqal u jirrakkomanda s-separazzjoni ta’ din il-parti min din il-proposta u li din tiġi indirizzata fi stadju aktar tard.

5.6.

Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon l-approċċ ġenerali teknoloġikament newtrali, miftuħ għal żviluppi ġodda, li nistgħu nistennew fid-dawl tal-isforzi b’saħħithom li għaddejjin bħalissa fir-Riċerka u Żvilupp li huma appoġġati mill-UE. Iżda l-KESE jixtieq jinnota, madankollu, li d-direttiva ma ssegwix dan l-approċċ b’mod sħiħ, peress li, pereżempju, fjuwils likwidi ħielsa mill-fossili huma esklużi.

5.7.

Il-promozzjoni ta’ vetturi elettriċi (EV) li jaħdmu bil-batteriji bħalissa qiegħda tingħata spinta b’saħħitha ’l quddiem f’bosta pajjiżi madwar id-dinja flimkien ma’ għadd dejjem ikbar ta’ manifatturi tal-karozzi. Iż-żieda tas-suq għall-vetturi elettriċi, madankollu, tiddependi minn bosta fatturi, li l-industrija tal-karozzi tista’ tinfluwenzahom biss sa ċertu punt, bħall-ispejjeż tal-batteriji, ir-riċiklaġġ tal-batteriji, l-infrastruttura tal-iċċarġjar, il-prezzijiet tal-fjuwil u l-akkwist tas-settur pubbliku, kif huma promossi minn din id-direttiva.

5.8.

It-teknoloġiji ta’ propulsjoni apparti l-EVs bil-batteriji jipprovdu wkoll potenzjal kbir għal mobbiltà nadifa. Il-KESE jiddispjaċih li dan mhuwiex rikonoxxut biżżejjed mid-direttiva. Pereżempju, fjuwils ħielsa mill-fossili 100 % (bħal bijodiżil HVO100 li jintuża ħafna fl-Iżvezja u f’pajjiżi oħrajn) jew forsi fi fjuwils sintetiċi futuri minn skart jew CO2 li jiġu prodotti b’elettriku żejjed disponibbli f’ammonti dejjem jiżdiedu bl-estensjoni kontinwa tas-sorsi ta’ enerġija rinnovabbli fluttwanti.

5.9.

Fid-dawl tal-iżviluppi kontinwi fit-teknoloġija tat-trasport modern, għas-snin li ġejjin il-KESE jirrakkomanda, għalhekk, approċċ aktar flessibbli milli limiti tal-emissjonijiet u miri tal-akkwist fissi. Pereżempju, rieżami ta’ nofs it-terminu tal-miri minimi jidher li huwa l-inqas ħaġa li tista’ ssir biex jingħata lok għal adattament tal-valuri fi stadju aktar tard.

6.   Protezzjoni tal-klima jew politika dwar l-industrija

6.1.

Huwa ovvju li din id-direttiva — minkejja t-titolu tagħha — ma għandhiex bħala l-mira primarja tagħha l-vetturi nodfa, il-protezzjoni tal-klima u l-arja nadifa; pjuttost għandha fil-mira tagħha l-akkwist pubbliku u l-politika dwar l-industrija, bil-għan li tippromovi ċerti kategoriji tal-vetturi li huma l-aktar teknoloġiji nodfa (aktar milli nodfa biss) li għandhom jiġu akkwistati. Ħarsa aktar mill-qrib lejn id-diversi tipi ta’ “vetturi nodfa” u fjuwils alternattivi kif iddefiniti f’din id-direttiva turi din id-diskrepanza. Xi tipi ta’ fjuwils jistgħu jgħinu biex itejbu l-kwalità tal-arja fil-bliet iżda mhumiex ta’ benefiċċju għall-klima, pereżempju meta l-elettriku jew l-idroġenu għall-EVs ikunu ġejjin minn impjanti elettriċi tal-faħam. Viċi versa, vetturi b’emissjoniet baxxi bil-gass naturali mill-bijometan, filwaqt li ma jagħmlux ħsara lill-klima, jistgħu madankollu jikkontribwixxu għat-tniġġis tal-arja lokali. Fiż-żmien stipulat tal-2030 tad-direttiva, bijofjuwils kompletament ħielsa mill-fossili, għalkemm mhumiex aċċettati f’din id-direttiva, se jaqdu rwol kruċjali fis-sodisfazzjon tal-miri tal-klima tal-UE. Barra minn hekk, l-approċċ ta’ emissjonijiet żero mill-iżbokk tal-egżost ma jirrifletti xejn il-marka tal-karbonju ta’ vettura matul il-ħajja kollha tagħha.

6.2.

L-enfasi ewlenija tad-direttiva hija fuq il-politika dwar l-industrija permezz tal-akkwist pubbliku ta’ vetturi nodfa bħala stimolu min-naħa tad-domanda sabiex jiġi pprovdut bidu għall-iżvilupp tas-suq, bħal pereżempju fis-settur tas-suq tax-xarabanks urbani. Il-Kummissjoni tassumi li l-akkwist ta’ flotot pubbliċi jista’ jinfluwenza wkoll ix-xiri privat ta’ vetturi nodfa ħfief peress li l-konsumaturi se jkunu influwenzati minn żieda fil-fiduċja taċ-ċittadini li t-teknoloġiji huma maturi u affidabbli u fuq kollox minn infrastruttura pubblika mtejba għall-iċċarġjar u r-riforniment ta’ fjuwil (iċċarġjar intelliġenti) disponibbli għall-utenti privati, b’mod partikolari għall-persuni li m’għandhomx garaxx privat.

6.3.

Madankollu, il-KESE jixtieq iqajjem tħassib serju dwar il-proporzjonalità ta’ dan l-approċċ. Il-proposta tiddikjara li hija f’konformità mal-prinċipju tal-proporzjonalità. Madankollu, ma tirrifletti xejn il-piż finanzjarju addizzjonali għal dawn il-korpi pubbliċi u ma tqabbilx il-proposta ma’ alternattivi ta’ politika tal-industrija oħrajn. Għalhekk, mhuwiex evidenti, li piż żejjed fl-akkwist pubbliku prinċipalment għal bliet u muniċipalitajiet huwa l-aktar mod effiċjenti ta’ kif jiġu skattati attivitajiet tal-industrija u żviluppi tas-suq. Ġie espress tħassib kbir mill-organizzazzjonijiet tat-trasport pubbliku lokali kif ukoll mir-rappreżentanti tal-bliet u l-muniċipalitajiet. Il-punti ewlenin li tqajmu minn dawn il-partijiet ikkonċernati huma: — il-ħtieġa ta’ flus addizzjonali konsiderevoli għall-investimenti, li tmur ferm lil hinn mill-kapaċitajiet tagħhom — bosta bliet diġà għamlu ħafna xogħol għal trasport nadif, iżda d-direttiva tinjora dawn l-isforzi kollha — ix-xarabanks bid-diżil Euro VI moderni ġew injorati, għalkemm kienu stabbiliti bħala standard ġdid fl-2011 (10) u jistgħu jġibu tnaqqis kosteffiċjenti tal-emissjonijiet tat-trasport pubbliku — l-ibridi rikarikabbli mhumiex aċċettati wara l-2025 — l-infrastruttura għall-iċċarġjar elettriku tax-xarabanks u tat-trakkijiet hija pjuttost distintamill-iċċarġjar tal-vetturi ħfief bħal karozzi privati, għalhekk is-sinerġija hija pjuttost limitata — għandhom isiru eżenzjonijiet għall-vetturi tas-servizzi tat-tifi tan-nar, tal-pulizija u tal-ambulanza — f’xi muniċipalitajiet, l-akkwist pubbliku jinvolvi numru ta’ vetturi pjuttost baxx (inqas minn 10) li bihom il-miri minimi aktarx ma jiġux issodisfati — ir-rapport propost jista’ jiġi rrealizzat biss bi sforzi amministrattivi aċċettabbli meta kategorija ta’ “vetturi nodfa” tiġi introdotta fir-reġistri tal-karozzi uffiċjali.

6.4.

Parti kbira mill-akkwist pubbliku huwa relatat ma’ korpi tat-trasport pubbliku lokali li huma f’idejn il-bliet u l-muniċipalitajiet, li l-kamp ta’ applikazzjoni finanzjarju tagħhom huwa pjuttost limitat. Kwalunkwe investiment addizzjonali fl-aktar teknoloġija avvanzata bi spejjeż (u riskji) ogħla jista’ jwassal għal piż konsiderevoli għaċ-ċittadini minħabba prezzijiet tal-biljetti ogħla, taxxi lokali ogħla jew saħansitra tnaqqis tal-offerta tat-trasport pubbliku. Barra minn hekk, l-isforzi b’saħħithom lejn arja nadifa li diġà saru mill-bliet u l-muniċipalitajiet, inkluż permezz tal-estensjoni tal-użu tat-trasport pubbliku, għandhom jiġu rikonoxxuti u m’għandhomx jiġu mxekkla minn regoli ġodda għall-akkwist li jitolbu miri minimi għall-Istati Membri kollha iżda li huma diffiċli li jiġu ssodisfati u kkontrollati fil-livell tal-muniċipalitajiet bil-varjetà kbira tagħhom ta’ korpi żgħar u kbar tat-trasport pubbliku.

6.5.

Peress li s-sottokuntrattar ukoll jaqa’ taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tal-proposta tal-Kummissjoni, il-KESE huwa mħasseb dwar il-konsegwenzi li jista’ jkollha l-proposta fuq l-intrapriżi żgħar u medji; fil-fatt, bosta kumpaniji tax-xarabanks żgħar lokali jikkontribwixxu għall-għoti ta’ servizzi tat-trasport f’żoni urbani ikbar bħala sottokuntratturi għall-operaturi tat-trasport pubbliku lokali; dawn il-kumpaniji jaf ma jkollhomx il-vetturi disponibbli mitluba minn din id-direttiva u mbagħad jistgħu ma jibqgħux jikkwalifikaw bħala sottokuntrattur.

6.6.

Il-KESE jikkonkludi li l-ostakolu ewlieni għall-modernizzazzjoni tat-trasport pubbliku u l-akkwist pubbliku ta’ vetturi nodfa huwa n-nuqqas ta’ appoġġ finanzjarju u jħeġġeġ lill-Kummissjoni biex tikkunsidra mill-ġdid din il-proposta fuq il-finanzjament, b’mod partikolari billi tqis l-istrumenti eżistenti bħall-fondi strateġiċi u strutturali (FEIS, FSIE) u l-Faċilità Nikkollegaw l-Ewropa (CEF) u, fuq kollox, li jiġu ddefiniti l-prijoritajiet it-tajbin għall-QFP li jmiss. Dan l-appoġġ finanzjarju speċifiku għandu jqis id-diversità tal-pajjiżi, tal-bliet u tar-reġjuni f’termini ta’ saħħa ekonomika u s-sehem tal-popolazzjoni li tgħix f’żoni urbani bl-objettiv ġenerali li jiġi armonizzat l-akkwist ta’ vetturi nodfa fl-Istati Membri kollha. Il-KESE jinnota wkoll li minbarra l-ħtieġa li jkollna vetturi aktar nodfa fit-trasport pubbliku, huwa essenzjali li aktar ċittadini jiġu konvinti biex jużaw dan it-trasport billi jsir aktar attraenti (konnessjonijiet, kumdità), aktar milli ssir enfasi fuq prezzijiet tal-biljetti baxxi.

---

(1)  COM(2016) 501 final.

(2)  ĠU C 173, 31.5.2017, p. 55.

(3)  COM(2011) 144 final.

(4)  ĠU C 246, 28.7.2017, p. 64.

(5)  ĠU C 81, 2.3.2018, p. 195.

(6)  COM(2017) 675 final.

(7)  ĠU C 51, 17.2.2011, p. 37.

(8)  ĠU C 424, 26.11.2014, p. 58.

(9)  COM(2017) 653 final Anness 1.

(10)  Regolament tal-Kummissjoni (UE) Nru 582/2011.