11.4.2018   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 129/1

Relatur:

Plamen DIMITROV

1.1.

Il-KESE jemmen li l-inugwaljanzi fid-dħul u l-ġid fl-UE saru sfidi ekonomiċi u soċjali li għandhom jiġu indirizzati b’miżuri adatti fil-livell nazzjonali u bl-appoġġ ta’ azzjoni fil-livell tal-UE. L-inugwaljanzi fid-dħul nagħtuhom importanza akbar, sew fl-Ewropa kif ukoll madwar id-dinja. Il-KESE jenfasizza l-bżonn li tingħata attenzjoni lejn l-inugwaljanzi fil-ġid li, madankollu, huma ta’ natura ħafna aktar varjabbli u b’effett aktar fit-tul. Dan jimplika l-ħtieġa li jiġu ċċarati r-raġunijiet għal dawn l-inugwaljanzi u l-fatturi li jiddeterminawhom, kif ukoll li jitfasslu soluzzjonijiet ta’ politika biex jindirizzawhom.

1.2.

Jeħtieġ li jsiru analiżi bir-reqqa u valutazzjoni dwar in-natura preċiża tad-distribuzzjoni tal-ġid fl-UE, kif ukoll jittieħdu miżuri preventivi f’waqthom biex jiġu evitati konsegwenzi negattivi bħall-evaporazzjoni rapida tal-“klassi medja” filwaqt li aktar u aktar persuni jaqgħu fil-kategorija tal-“ħaddiema fqar” jew dawk “f’riskju ta’ faqar u esklużjoni soċjali”. L-ekonomija tas-suq għandha titqies mhux biss bħala mezz biex jinkiseb tkabbir ekonomiku qawwi, iżda wkoll bħala wieħed mill-mekkaniżmi meħtieġa biex jinkisbu għanijiet importanti għas-soċjetà.

1.3.

L-aktar għodda importanti għad-dispożizzjoni tal-Istati Membri biex jippromovu ridistribuzzjoni ġusta ta’ valur miżjud għas-soċjetà kollha kemm hi hija l-politika fiskali. Politiki attivi tas-suq tax-xogħol li jgħinu biex iwittu t-tranżizzjoni bejn l-edukazzjoni, it-taħriġ u l-ħajja tax-xogħol għandhom jitqiegħdu wkoll fiċ-ċentru tal-attenzjoni, flimkien ma’ politiki li jirregolaw it-tassazzjoni u t-trasferimenti soċjali. Il-KESE jirrakkomanda li l-Istati Membri jimplimentaw kemm jista’ jkun malajr miżuri fiskali li jistgħu jnaqqsu l-inugwaljanza u jiżguraw ridistribuzzjoni ġusta ta’ valur miżjud ġdid fis-soċjetà kollha kemm hi.

1.4.

Il-KESE jaħseb li hija meħtieġa sistema li tiffunzjona tajjeb ta’ trasferimenti soċjali u assistenza soċjali. Ir-ridistribuzzjoni bħala mekkaniżmu ta’ kumpens għandha fil-parti l-kbira tagħha tikkomplementa d-distakki fis-sistema tas-suq. Għandhom jiġu żviluppati assi pubbliċi (infrastruttura, faċilitajiet għal servizzi fl-interess tal-pubbliku, eċċ.) u r-rwol tagħhom għandu jitqies bħala mezz biex jiġu indirizzati l-inugwaljanzi. Id-dħul fiskali għandu jitressaq minn tassazzjoni bbażata fuq ix-xogħol għal waħda bbażata aktar fuq il-ġid, b’tassazzjoni fuq il-wirt u d-dħul kapitali.

1.5.

Il-konċentrazzjoni tal-ġid twassal ukoll għal konċentrazzjoni ta’ poter enormi, li jieħu ħafna forom, inkluż id-distorsjoni tal-kompetizzjoni. Il-KESE jemmen li tkabbir ekonomiku intensiv huwa essenzjali biex jitnaqqsu l-inugwaljanzi fil-faqar u fil-ġid. Dan għandu jkun promoss permezz tal-użu aħjar tal-Fondi Strutturali u ta’ Koeżjoni, l-inkoraġġiment tal-intraprenditorija, il-protezzjoni tal-kompetizzjoni, programmi li jappoġġjaw lill-SMEs u l-implimentazzjoni ta’ politiki biex jipprevjenu d-diskriminazzjoni kontra n-nisa u l-persuni f’sitwazzjonijiet żvantaġġati.

1.6.

Il-KESE jinsab imħasseb dwar l-effikaċja tal-politika attwali tal-UE skont l-istrateġija Ewropa 2020, li tqiegħed enfasi partikolari fuq il-faqar. Din għandha bżonn appoġġ politiku aktar adatt sabiex toffri biżżejjed appoġġ lill-Istati Membri biex jindirizzaw ix-xejriet fl-inugwaljanza li sejrin għall-agħar. Hija meħtieġa azzjoni aktar vigoruża biex jiġi indirizzat il-faqar, li kiber f’termini assoluti matul dawn l-aħħar ftit snin (1). Il-politiki jeħtieġ li jitfasslu fil-livell Ewropew sovranazzjonali sabiex jippromovu tkabbir aktar inklużiv permezz ta’ approċċ integrat. Il-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali għandu jkun marbut aktar mill-qrib mas-Semestru Ewropew u dawn, min-naħa tagħhom, għandhom ikunu f’konformità mal-istrateġija Ewropa 2020, sabiex l-għanijiet fil-llivell nazzjonali u ta’ madwar l-Ewropa kollha mħaddnin fihom jintlaħqu b’mod effettiv.

1.7.

Flimkien ma’ dan hemm bżonn ta’ miżuri mmirati lejn is-suq tax-xogħol marbutin mal-protezzjoni soċjali. Minħabba li l-protezzjoni tal-impjiegi, li qed jinbidlu b’mod dinamiku ħafna, mhix dejjem vijabbli, hemm bżonn ukoll li ssir enfasi fuq il-promozzjoni tal-impjieg u l-protezzjoni tal-forza tax-xogħol. Huwa importanti ħafna li jkun hemm standards soċjali minimi li jiggarantixxu paga u kundizzjonijiet tax-xogħol deċenti. L-enfasi għandha titqiegħed fuq l-iffaċilitar tat-tranżizzjonijiet fil-ħajja tax-xogħol filwaqt li fl-istess ħin jiġu ggarantiti drittijiet tax-xogħol u soċjali komuni, inkluż id-dritt ta’ sħubija fi trade union u d-dritt għan-negozjar kollettiv.

1.8.

Il-KESE jemmen li għandu jidħol fis-seħħ mekkaniżmu trasparenti biex b’mod sistematiku jimmonitorja d-data dwar id-dħul u l-ġid kollu, kif ukoll jagħti l-possibbiltà li din id-data tiġi kkonsolidata. Dan, minn naħa waħda, se jtejjeb l-amministrazzjoni u, min-naħa l-oħra, jiffaċilita l-kumpilazzjoni tal-informazzjoni tal-istatistika dwar id-distribuzzjoni tal-ġid fl-Istati Membri. L-istabbiliment ta’ reġistru ta’ azzjonisti korporattivi fil-livell Ewropew jista’ jkollu rwol importanti f’dan il-kuntest.

2.1.

L-inugwaljanza fil-ġid fl-Ewropa tmur lura ħafna fiż-żmien. Dan huwa proċess storiku, li ma waqafx lanqas wara t-twaqqif taż-żona tal-euro – minħabba l-iżbilanċi interni u esterni li dejjem jinħolqu minn livelli differenti f’aspetti ta’ kompetittività ekonomika. Dawn jinkludu l-aspetti tal-prezz/l-ispejjeż u attwalment huma aggravati minħabba l-isfidi politiċi kbar li l-UE qed tiffaċċja, bħalma huma t-terroriżmu, il-populiżmu, l-elezzjonijiet nazzjonali u, mil-lat ekonomiku, investiment baxx, tkabbir baxx, rata għolja ta’ qgħad, tibdil demografiku u l-pożizzjoni tal-Ewropa fir-rivalità globali ġdida għall-poter permezz tal-kummerċ u d-diġitizzazzjoni.

2.2.

Għandha ssir distinzjoni ċara bejn l-inugwaljanzi fid-dħul u l-inugwaljanzi fil-ġid, għaliex dawn tal-aħħar għandhom effett aktar fit-tul, li jagħmilha kruċjali li jiġu eżaminati aktar fil-fond. Il-ġid huwa sistematikament imqassam b’mod aktar inugwali mid-dħul. Spiss, l-operaturi ekonomiċi jista’ jkollhom dħul relattivament simili, iżda jkollhom differenzi enormi fil-ġid tagħhom għal numru ta’ raġunijiet mhux monetarji, altruwistiċi, ta’ wirt u oħrajn. B’riżultat ta’ dan, l-enfasi fuq l-inugwaljanzi fil-ġid tagħtina ħarsa aktar oġġettiva lejn id-disparitajiet monetarji reali bejn iċ-ċittadini tal-UE.

2.3.

Il-KESE huwa tal-opinjoni li l-iżviluppi ekonomiċi fl-Ewropa huma dejjem iżjed dinamiċi, u huma ta’ sfida għall-istituzzjonijiet u l-kapaċità tagħhom biex ilaħħqu mat-tibdil. Din il-kwistjoni hija wkoll partikolarment f’waqtha fir-rigward tad-dibattitu rigward id-diverġenzi fl-iżvilupp bejn l-Istati Membri tal-UE. Hemm differenzi sostanzjali bejn il-pajjiżi żviluppati u dawk fil-fażi tal-iżvilupp, bejn l-Ewropa tal-Punent u tal-Lvant, bejn l-Istati Membri fi ħdan iż-żona tal-euro u dawk barra, bejn l-Istati Membri ta’ Schengen u dawk li mhumiex fiż-żona ta’ Schengen.

2.4.

Il-KESE jinnota li l-inugwaljanza fid-dħul u fil-ġid fl-Ewropa żdiedet b’mod gradwali sa mill-1970. B’mod ġenerali, il-globalizzazzjoni għandu jkollha rwol ta’ benefiċċju biex tnaqqas id-differenzi fid-dħul u dawk materjali bejn il-pajjiżi, imma fis-snin reċenti x-xejra kienet bil-maqlub. Mhux biss l-aktar 10 % tal-familji sinjuri jaqilgħu madwar 31 % tad-dħul totali, imma għandhom ukoll 50 % tal-ġid totali fl-UE 28. It-tkabbir fil-ġid qabeż it-tkabbir fil-PDG f’ħafna pajjiżi, b’hekk dan wassal għal disparitajiet kbar wisq (2). Dawn għandhom riperkussjonijiet ekonomiċi, soċjali u politiċi severi li jitolbu diskussjoni pubblika serja u dibattitu bejn l-esperti u l-politiċi dwar kif għandha tiġi indirizzata din il-kwistjoni, u jirrikjedu azzjoni politika.

2.5.

Il-KESE jemmen li hemm riskju reali li l-problema tal-inugwaljanzi tista’ tmur għall-agħar fuq livell dinji, peress li l-pass tal-iżvilupp ekonomiku fl-Ewropa huwa estremament rapidu u qed isir dejjem aktar diffiċli li titwettaq il-politika makroekonomika f’waqtha. Iż-żieda fl-inugwaljanza fid-dħul u fil-ġid matul id-deċennji reċenti hija kkonfermata minn żieda fil-koeffiċjent Gini, li żdied bħala medja fil-pajjiżi tal-OECD minn 0,29 f’nofs it-tmeninijiet għal 0,32-0,35 fl-2013-2015. Ix-xejra f’pajjiżi individwali tal-UE hija simili (3). Madankollu, għandu jiġi nnutat li f’pajjiżi bħall-Bulgarija, il-Litwanja u r-Rumanija diġà laħaq valuri kritiċi akbar minn 0,37 (4). Minkejja l-fatt li hemm ammont kbir ta’ data u studji dwar l-inugwaljanzi fid-dħul, hemm ħafna inqas evidenza dwar l-inugwaljanza fid-distribuzzjoni tal-ġid tal-familji, kemm fi ħdan il-pajjiżi kif ukoll bejniethom. Fil-fatt, anke llum, ma jeżisti l-ebda standard internazzjonali li l-uffiċċji tal-istatistika nazzjonali u produtturi oħra tad-data jistgħu jużaw meta jiġbru data dwar id-distribuzzjoni tal-ġid (5).

2.6.

Huwa inkwetanti li, minħabba nuqqas ġenerali ta’ fiduċja f’ħafna ekonomiji Ewropej, profitti akkumulati ma jiġux investiti mill-ġdid u dan wassal għal trażżin tal-kompetizzjoni, tnaqqis qawwi fl-investiment u nuqqas ta’ impjiegi ġodda. Fil-ktieb tiegħu (6), Thomas Piketty jipprovdi evidenza empirika dwar din il-kwistjoni, filwaqt li jeżamina l-ekonomija Ewropea b’mod partikolari. Meta l-profitt jiġi sempliċement akkumulat u kapitalizzat mill-ġdid ma jgħinx biex jipproduċi valur miżjud jew biex iżid ir-redditu fuq ir-riżorsi fl-ekonomija reali. Għalhekk huwa loġiku li l-qasma bejn is-sinjuri u l-fqar baqgħet tikber fl-UE għal għexieren ta’ snin.

2.7.

Il-KESE jaħseb li hemm ir-riskju li l-klassijiet medji fl-UE se jkunu taħt pressjoni fuq perjodu medju ta’ żmien. Fil-futur qrib, aktar u aktar impjiegi se jgħibu bħala riżultat tad-diġitalizzazzjoni u r-robotizzazzjoni. Barra minn hekk, qed jisparixxu wkoll ċerti tipi ta’ professjonijiet, għalkemm hemm evidenza attwali u mill-imgħoddi li dawn ix-xejriet aktarx joħolqu wkoll impjiegi u professjonijiet ġodda. Dawn it-tibdiliet – jekk ma jiġux ġestiti b’mod adegwat – huma mistennija jikkontribwixxu għal inugwaljanzi li dejjem jikbru. Il-KESE jemmen li jeħtieġ li tittieħed azzjoni fil-ħin biex tilqa’ għall-konsegwenzi negattivi ta’ dawk li mill-bqija huma proċessi innovattivi u ġeneralment ta’ benefiċċju soċjali ta’ tiġdid teknoloġiku.

2.8.

Il-KESE jesprimi t-tħassib tiegħu li l-proporzjon bejn ir-rata tal-profitt u l-valur miżjud prodott mill-fattur tax-xogħol fl-Istati Membri qed isir dejjem aktar sproporzjonat. Dan iwassal għal żieda fl-inugwaljanzi fl-Ewropa, kemm fil-ġid kif ukoll fid-dħul.

3.1.

Hemm it-tendenza li l-inugwaljanzi fil-ġid ikunu ferm akbar mill-inugwaljanzi fid-dħul (7). Il-KESE jenfasizza l-fatt li l-ewwel u qabel kollox l-Istati Membri huma dawk li għandhom l-istrumenti għad-dispożizzjoni tagħhom – bħalma huma l-programmi għall-investiment, it-tkabbir ekonomiku u l-impjiegi ġodda, u t-tassazzjoni u t-trasferimenti soċjali – sabiex jindirizzaw l-inugwaljanzi ekonomiċi u soċjali. Madankollu, hemm lok għal azzjoni fil-livell Ewropew ukoll u l-kwistjoni għandha tiġi indirizzata b’mod aktar serju mill-istituzzjonijiet Ewropej, għaliex l-effetti tagħha fuq iċ-ċiklu kummerċjali reali jkunu kumplessi u ferm aktar fit-tul. Il-politiki eżistenti jkomplu jimmiraw lejn id-dħul aktar milli l-ġid.

3.2.

Il-problema prinċipali, kif jaraha l-KESE, hija li l-ekonomija Ewropea tiġġenera tkabbir li spiss jonqos milli jkun ta’ benefiċċju għal dawk li għandhom diffikultajiet ekonomiċi. L-intenzjoni bl-ebda mod mhija li jkun hemm oppożizzjoni għall-funzjonament tal-ekonomija tas-suq, li toffri opportunitajiet biex jiġi ġġenerat il-ġid permezz tal-innovazzjoni, it-twaqqif tan-negozji, il-ħolqien tal-impjiegi u b’hekk tikkontribwixxi għat-tkabbir ekonomiku, l-impjiegi u l-finanzjament tas-sigurtà soċjali. Madankollu, b’mod ġenerali, il-persuni li jinsabu fil-qiegħ tal-piramida tar-ridistribuzzjoni tal-ġid u tad-dħul, ma jibbenefikawx minn impjiegi maħluqa reċentement. Minn dan isegwi li s-soċjetà tkun aktar ugwali finanzjarjament jekk il-politika tal-Unjoni Ewropea timmira lejn miżuri li jippermettu aktar u aktar persuni jidħlu fis-suq tax-xogħol u jaqsmu l-benefiċċji ta’ tkabbir ekonomiku inklużiv. F’dan is-sens, it-tnaqqis tal-inugwaljanza fil-ġid u l-konsolidazzjoni tat-tkabbir ekonomiku fit-tul huma differenti iżda relatati.

3.3.

Il-KESE jinsab imħasseb li l-akkumulazzjoni dejjem tikber tal-ġid tista’ toħloq soċjetà b’mentalità ta’ renti akbar, li twassal biex il-ġid li ma jiġix investit mill-ġdid. Għalhekk dan ma jikkontribwixxix għall-iżvilupp tal-ekonomija reali u għal żieda fil-PDG potenzjali. Din hija l-problema ewlenija li Piketty jittratta fil-ktieb tiegħu – il-frott ta’ ħmistax-il sena ta’ riċerka u ġbir ta’ data empirika dwar l-inugwaljanza fid-dħul u fil-ġid f’soċjetajiet kapitalisti. Ir-riżultati finali juru diskrepanzi sinifikanti fl-UE, anke jekk xi wħud mill-metodi tiegħu huma kkontestati minn xi wħud. Skont id-data ta’ Piketty, ir-rata ta’ redditu annwali fuq il-kapital hija 4 % sa 5 %, filwaqt li t-tkabbir annwali fid-dħul fiċ-ċentru tal-Ewropa huwa madwar 1 % sa 1,5 %, skont il-pajjiż, minħabba d-diversità tal-pajjiżi kkonċernati.

3.4.

Fil-fehma tal-KESE, huma meħtieġa miżuri addizzjonali f’livelli adegwati, f’oqsma bħall-finanzjalizzazzjoni eċċessiva, u aktar koordinazzjoni u armonizzazzjoni tal-politika dwar it-taxxa, miżuri kontra r-rifuġji fiskali, il-frodi u l-evażjoni tat-taxxa, sabiex tiġi miġġielda x-xejra fit-tul tal-ekonomija sewda: dħul min-negozju rrappurtat b’mod ħażin, impjegati mhux reġistrati jew moħbija u ħlas fl-idejn u miżuri li jottimizzaw it-taħlita ta’ taxxi u l-piż tagħhom bħala sehem mid-dħul mit-taxxa tal-Istat Membru. Id-dħul mit-taxxa bbażat fuq ix-xogħol għandu jinbidel sabiex jiffavorixxi dħul ibbażat fuq il-ġid.

3.5.

Matul l-aħħar żewġ deċennji, il-kompetizzjoni fiskali fost l-Istati Membri wasslet biex bosta gvernijiet implimentaw miżuri li bidlu n-natura ridistributtiva tal-politika fiskali u stimolaw żieda fl-inugwaljanza. Il-KESE jirrakkomanda li l-Istati Membri jivvalutaw l-implikazzjonijiet negattivi tal-politiki dwar it-taxxa u jikkoreġuhom kemm jista’ jkun malajr.

3.6.

Il-KESE jaħseb li, bħala prijorità, il-Pjan Juncker għandu jkun immirat lejn pajjiżi bl-akbar inugwaljanzi, hi x’inhi n-natura tagħhom. Huwa imperattiv li jitħeġġeġ l-investiment barrani u domestiku. Dan kollu għandu jiġi implimentat b’mod uniformi f’armonija mal-leġislazzjoni Ewropea u l-karatteristiċi nazzjonali speċifiċi, u l-użu tal-fondi għandu jiġi ssorveljat bir-reqqa.

4.1.

Il-Ġermanja u l-Awstrija huma l-pajjiżi fiż-żona tal-euro fejn l-inugwaljanzi fil-ġid huma l-aktar evidenti. Fil-Ġermanja, l-aktar 5 % sinjuri tal-popolazzjoni għandhom 45,6 % tal-ġid tal-pajjiż u fl-Awstrija ċ-ċifra hija ogħla fil-livell ta’ 47,6 % (8), (9). Il-problema teżisti wkoll, bl-istess tendenza, f’pajjiżi bħal Ċipru, il-Portugall, Franza, il-Finlandja, il-Lussemburgu u n-Netherlands (10). Dan juri d-diversità kbira fid-distribuzzjoni tar-riżorsi f’pajjiżi individwali. Minn naħa, dawn il-pajjiżi juru livelli baxxi tal-inugwaljanza fid-dħul, iżda min-naħa l-oħra, livelli għoljin ta’ inugwaljanza tal-ġid.

4.2.

Fl-1910, 10 % tal-popolazzjoni tal-Ewropa kellha 90 % tal-ġid, bl-aktar 1 % sinjuri jkollhom 50 %. Sussegwentement, bħala riżultat taż-żewġ gwerer dinjija u tad-Dipressjoni l-Kbira, li qerdu ħafna mill-kapital finanzjarju, u d-diversi politiki pubbliċi kkaratterizzati minn tassazzjoni progressivament ogħla fuq id-dħul u l-wirt, trażżin fuq l-ispekulazzjoni finanzjarja, żieda fis-salarji askapitu tad-dħul mill-kapital, u l-bqija, l-inugwaljanza naqset b’mod konsiderevoli. Fis-sebgħinijiet u fit-tmeninijiet, l-ogħla 1 % kellhom 20 % tal-ġid, id-9 % ta’ wara kellhom 30 %, u l-klassi medja ta’ 40 % kellha 40 %. L-inugwaljanza fid-dħul ukoll naqqset b’mod sinifikanti (11). Mill-1980, madankollu, l-inugwaljanza reġgħet bdiet tikber. Illum, il-kapital privat fil-pajjiżi żviluppati fl-UE 28 huwa bejn 500 % u 600 % tal-PDG, li jilħaq it-800 % fl-Italja.

4.3.

Fil-fehma tal-KESE, hemm ukoll problema sostanzjali fid-distribuzzjoni tal-ġid bejn is-sessi. Pajjiżi bħas-Slovakkja u Franza huma l-aktar milqutin b’mod serju, segwiti mill-Awstrija, il-Ġermanja u l-Greċja. Fis-Slovakkja u fi Franza, l-irġiel għandhom aktar minn 75 % tal-ġid u n-nisa 25 % biss, minkejja bilanċ bejn is-sessi ferm differenti f’dawn il-popolazzjonijiet. Fl-Awstrija, fil-Ġermanja u fil-Greċja madwar 55 % tal-ġid jappartjeni għall-irġiel (12). Huwa importanti li jiġu vvalutati r-raġunijiet għal dawn ix-xejriet u jekk dan l-aspett għandux jiġi kopert minn politika għall-UE kollha dwar l-ugwaljanza bejn is-sessi.

4.4.

Il-KESE jaħseb li t-tqassim tal-ġid huwa importanti ħafna biex jiġu indirizzati l-ħtiġijiet tal-edukazzjoni, tat-taħriġ vokazzjonali, tal-firxa tas-servizzi tal-kura tas-saħħa, tal-akkomodazzjoni u l-bqija. Irridu, f’konformità mal-Mudell Soċjali Ewropew, nirrispettaw il-prinċipji fundamentali – opportunitajiet indaqs u trattament indaqs, ugwaljanza bejn is-sessi, nondiskriminazzjoni u ġustizzja interġenerazzjonali. Ir-riformi strutturali li għandhom l-għan li jżidu l-kapital uman huma importanti biex itejbu l-istandards tal-għajxien u jistfgħu jnaqqsu wkoll l-inugwaljanzi fid-dħul mix-xogħol u l-inugwaljanzi fil-ġid.

4.5.

Madwar 44 % tal-persuni fiż-żona tal-euro għandhom dejn mal-banek jew ma’ istituzzjonijiet finanzjarji b’xi mod jew ieħor. Is-sitwazzjoni hija aħjar minn kif tinsab fl-Istati Uniti tal-Amerika, pereżempju, fejn iċ-ċifra hija ta’ 75 %, imma fis-snin reċenti l-pass taż-żieda fil-pożizzjoni ta’ dejn huwa allarmanti (13). Ir-responsabbiltà tas-sistema bankarja hija wkoll kbira ħafna għaliex tista’ twettaq il-prevenzjoni primarja kontra ż-żieda fil-pożizzjoni ta’ dejn ġenerali tas-soċjetà. L-imġiba responsabbli għandha tkun fiċ-ċentru tal-attenzjoni.

4.6.

Il-globalizzazzjoni aċċellerata matul l-aħħar tliet deċennji żiedet il-piż tat-taxxa fuq ix-xogħol u reġġgħet lura l-proporzjon tal-pagi u l-kapital fil-prodott domestiku gross. Bħala riżultat, il-pagi naqsu bħala proporzjon tal-PDG b’medja annwali ta’ 0,3 % bejn l-1980 u l-2006 fil-maġġoranza tal-Istati Membri tal-OECD. Matul l-istess perjodu, is-sehem tal-profitt fil-PDG żdied minn madwar 31 % għal 47 % fl-UE15 (14). Il-KESE jemmen li l-Istati Membri u l-Unjoni Ewropea għandhom jimplimentaw b’urġenza politiki biex ireġġgħu lura din ix-xejra.

4.7.

Il-KESE jinsab imħasseb li f’pajjiżi bħar-Renju Unit u Franza aktar minn 50 % tal-ġid jinsab fis-settur tad-djar. Minn naħa waħda, dan jissuġġerixxi nuqqas ta’ diversifikazzjoni tal-ġid. Min-naħa l-oħra, ifisser li proporzjon kbir tan-nies jakkumulaw il-ġid tagħhom minn dħul mill-proprjetà immobbli. Dan il-ġid imbagħad ma jerġax jiġi investit. Ir-rikapitalizzazzjoni nnifisha takkumula. Dan iqajjem il-kwistjoni dwar il-kapital, li jiġi ġġenerat b’rata ferm aktar mgħaġġla mill-valur miżjud. L-aħħar rapport minn Oxfam (15) żvela li l-ġid tal-aktar tmien persuni sinjuri fid-dinja huwa daqs dak li għandhom l-aktar 50 % fqar – sors ta’ tħassib pubbliku komuni. Il-kapital kien fattur importanti fil-perjodu industrijali, imma meta jsir għan fih innifsu jitlef l-iskop tiegħu.

11.4.2018   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 129/7

Relatur:

Petru Sorin DANDEA

1.1.

Id-diġitalizzazzjoni ġabet forom ġodda ta’ xogħol li qed jagħmlu pressjoni kbira fuq is-sistemi tas-sigurtà soċjali. Il-KESE jirrakkomanda li l-Istati Membri u l-qrati Ewropej jirregolaw dawn il-forom ġodda ta’ impjieg, b’tali mod li min iħaddem u l-ħaddiem ikunu jistgħu jiġu identifikati b’mod ċar. F’dan ir-rigward, il-KESE jirrakkomanda li jsir użu mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea, li tat l-istatus ta’ ħaddiema lil persuni li, għalkemm mingħajr kuntratt ta’ impjieg normali, kienu jinsabu f’sitwazzjoni fejn huma kienu jeżerċitaw attività bħala parti minn relazzjoni ta’ dipendenza bi ħlas.

1.2.

Kuntratt individwali ta’ impjieg huwa l-bażi għall-finanzjament tas-sistema tas-sigurtà soċjali attwali f’ħafna każijiet. Ħafna forom ġodda ta’ impjiegi u attività ekonomika li nħolqu minħabba l-iżvilupp ta’ teknoloġiji ġodda jidhru li jaqgħu barra mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ kuntratt ta’ impjieg. Il-KESE jħoss li din hija sitwazzjoni mimlija theddid għal ħaddiema li jeżerċitaw l-attività tagħhom f’dawn iċ-ċirkustanzi, peress li dawn ma jibqgħux protetti mil-leġislazzjoni dwar il-pagi, il-kundizzjonijiet tax-xogħol u s-sigurtà soċjali.

1.3.

Il-KESE jemmen li fil-kuntest tal-leġislazzjoni fil-qasam tal-iskemi tal-pensjoni, l-Istati Membri għandhom jikkunsidraw li jintroduċu dispożizzjoni li tobbliga li titħallas kontribuzzjoni għall-persuni kollha li jiġġeneraw dħul professjonali. Din il-miżura tikkostitwixxi ħtieġa imperattiva, peress li f’ħafna każijiet, il-ħaddiema inskritti f’forom ġodda ta’ xogħol li jirriżultaw mid-diġitalizzazzjoni mhumiex koperti b’mod adatt mir-rekwiżiti tar-regolamentazzjoni tal-iskemi tal-pensjoni li tinsab fis-seħħ attwalment.

1.4.

Il-KESE jemmen li l-Istati Membri għandhom jikkunsidraw li jikkollegaw is-sistemi elettroniċi tal-ġestjonarju rispettiv fl-iskemi tal-pensjoni nazzjonali u tas-sistema tagħhom tal-assigurazzjoni tas-saħħa ma’ dawk tal-amministrazzjonijiet tat-taxxa. Meta jagħmlu dan, huma jkunu kapaċi jidentifikaw malajr lill-persuni li, għalkemm jirċievu dħul ta’ natura professjonali, ikunu qatt ma bbenefikaw minn istatus ta’ persuna assigurata fi ħdan is-sistemi pubbliċi tal-pensjonijiet u tal-assigurazzjoni tas-saħħa.

1.5.

L-Istati Membri għandhom ukoll, skont is-sistemi ta’ protezzjoni soċjali tagħhom, drittijiet oħra regolati li jippermettu lill-benefiċjarji tagħhom jirċievu l-benefiċċji. Dawn jinkludu l-leave tal-ġenituri, il-benefiċċji tal-familja, għat-tfal jew dawk ta’ tipi oħra. Għalkemm dawn id-drittijiet huma ta’ spiss ta’ natura mhux kontributorja, l-għoti tal-benefiċċji relatati għandu jsir abbażi tad-dritt għall-benefiċċju, li, f’ħafna każijiet, ikun jissoponi li l-benefiċjarju potenzjali jkollu l-istatus ta’ impjegat. Il-KESE jirrakkomanda lill-Istati Membri biex ifittxu soluzzjonijiet li jiżguraw kopertura adatta ta’ dawn il-benefiċċji lill-ħaddiema li huma impjegati skont il-forom ġodda ta’ impjieg.

1.6.

Il-KESE huwa tal-fehma li soluzzjoni komprensiva għall-problemi relatati mar-rikonoxximent ta’ drittijiet ta’ sigurtà soċjali għal ħaddiema f’forom ġodda ta’ impjieg jistgħu jinstabu billi jiġi riformat il-mod li bih is-sistema hija ffinanzjata. Il-KESE jistieden lill-Istati Membri biex jesploraw modi ta’ finanzjament tas-sistemi tas-sigurtà soċjali li mhux biss jiżguraw is-sostenibbiltà ta’ dawk is-sistemi, iżda jissodisfaw ukoll il-ħtieġa li jingħata aċċess għalihom lil persuni involuti f’forom ġodda ta’ xogħol. Sabiex tkun żgurata s-sostenibilità tas-sistemi soċjali fil-futur u biex jittaffa l-piż tax-xogħol, għandu jitqies l-użu ta’ parti mid-dividend tad-diġitalizzazzjoni għal dan il-għan

1.7.

Il-KESE jqis li fil-qafas tad-dibattiti mnedija mill-Kummissjoni Ewropea dwar l-iżvilupp ta’ Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali, jeħtieġ li l-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dawn id-diskussjonijiet jinkludi neċessarjament is-sitwazzjoni tal-ħaddiema impjegati f’forom ġodda ta’ xogħol u, b’mod partikolari, tal-metodu ta’ rikonoxximent tal-istatus tagħhom, kif ukoll li jiżgura li jkollhom aċċess adatt għas-sistemi tas-sigurtà soċjali u tal-protezzjoni soċjali.

2.1.

Il-bidla għad-diġitalizzazzjoni timplika bidliet kbar fis-soċjetà, fis-swieq tax-xogħol u fil-livell tal-pajjiżi, ir-reġjuni varji tad-dinja u madwar id-dinja kollha. Filwaqt li jirrikonoxxi l-benefiċċji ċari li jirriżultaw minnha, jidher ċar li d-diġitalizzazzjoni se tkun ta’ sfida għal ħafna strutturi tas-soċjetà u l-ekonomija u jista’ jkollha effetti negattivi għal ċerti setturi jekk ma tadattax ruħha għal dan il-kuntest ġdid. Wieħed mill-oqsma fejn jista’ jkollha impatt dannuż huwa s-sistema tas-sigurtà soċjali.

2.2.

Fl-Ewropa, is-sistemi ta’ sigurtà soċjali kif nafuhom illum ilhom mibnija iktar minn seklu ilu. Dawn huma bbażati fil-biċċa l-kbira fuq ir-rabta diretta tagħhom mas-suq tax-xogħol u huma ffinanzjati fil-parti l-kbira mill-kontribuzzjonijiet li jħallsu l-ħaddiema u l-impjegaturi, u kif ukoll f’livelli li jvarjaw, mit-taxxa. F’ħafna Stati Membri l-eżistenza ta’ kuntratt tax-xogħol individwali li jkun irreġistrat uffiċjalment jikkostitwixxi l-kundizzjoni essenzjali li tiddetermina l-istatus ta’ persuna assigurata ta’ ħaddiem għat-tliet pilastri kbar tas-sistema ta’ sigurtà soċjali: l-assigurazzjoni tal-pensjonijiet, l-assigurazzjoni kontra l-mard u l-assigurazzjoni kontra l-qgħad.

2.3.

Id-diġitalizzazzjoni ġabet bidliet sinifikanti fis-suq tax-xogħol u tkompli tagħmel dan. Dawn il-bidliet jidhru fl-eteroġeneità tal-forom ta’ impjiegi li huma distinti minn dawk ibbażati fuq kuntratt individwali ta’ impjieg permanenti, li kien predominanti fir-relazzjonijiet ta’ impjieg matul l-aħħar deċennji. Fil-fatt, huwa preċiżament sabiex jiġu evitati n-nozzjonijiet tradizzjonali ta’ “impjegat”, “imprenditur” jew “persuna li teżerċita attività f’isimha stess” li ħolqu dawn il-forom ġodda ta’ impjieg f’ċerti każijiet, li jinħbew b’ismijiet bħal “kuntrattur indipendenti” jew “assoċjat” (1). F’ambjent bħal dan, ikun meħtieġ li jsiru aġġustamenti fl-iskemi ta’ sigurtà soċjali, sabiex dawn jibqgħu sostenibbli u mmirati tajjeb fuq żmien twil.

2.4.

Hekk kif il-koorti ta’ impjegati tal-ġenerazzjoni tal-“baby boomers” iħallu s-suq tax-xogħol u sa ċertu punt, jiġu sostitwiti minn ħaddiema li ser jidħlu fil-forom ġodda ta’ xogħol, bħall-kuntratti b’sigħat żero, fuq talba jew ta’ dritt ċivili, l-iskemi ta’ protezzjoni soċjali ser jitqiegħdu taħt prova u din il-pressjoni ser taggrava biss hekk kif il-fenomenu tat-tixjiħ tal-popolazzjoni Ewropea ser jikber.

2.5.

Huwa għalhekk ċar li s-sigurtà soċjali u s-sistemi ta’ ħarsien soċjali se jkollhom jiġu adattati għall-bidliet li d-diġitalizzazzjoni diġà qed iġġib fis-suq tax-xogħol. F’xi Stati Membri, l-imsieħba soċjali bdew id-djalogu meħtieġ biex jiġu identifikati l-għażliet varji ta’ politika u l-miżuri li jridu jittieħdu jekk għandhom jiġu implimentati, sabiex ikun żgurat li s-sistema ta’ ħarsien soċjali tibqa’ vijabbli u biżżejjed fl-era diġitali l-ġdida. Jinħtieġu wkoll linji gwida biex jiċċaraw kwistjonijiet mhux ċari marbuta mal-istatus tal-impjieg f’dak li għandu x’jaqsam mat-tassazzjoni u s-sigurtà soċjali.

2.6.

Sehem dejjem jikber tal-forza tax-xogħol jista’ ma jkunx qed jikkontribwixxi għal, u b’konsegwenza, ma jibbenefikax minn, sistemi stabbiliti tas-sigurtà soċjali bħal benefiċċji jew assigurazzjoni tal-qgħad, tas-saħħa u tal-pensjoni. Din is-sitwazzjoni teħtieġ li tiġi indirizzata b’mod riżolut mill-imsieħba soċjali u l-gvernijiet fl-Istati Membri. Jinħtieġ ukoll li d-dibattitu jiġi estiż madwar l-UE, u jinvolvi lill-awtoritajiet lokali, parteċipanti oħra tas-soċjetà ċivili, assoċjazzjonijiet u fornituri, bil-ħsieb li jitfasslu miżuri ta’ politika vijabbli u sostenibbli u leġislazzjoni u miżuri komplementari li jiżguraw biżżejjed protezzjoni soċjali għall-forza tax-xogħol kollha – inklużi l-ħaddiema għal rashom.

3.1.

Id-diġitalizzazzjoni ġabet bidliet kbar fis-suq tax-xogħol u tkompli tagħmel dan. Illum il-ġurnata jeżistu ħafna forom ta’ reklutaġġ li ma jaqgħux fil-qafas ta’ relazzjoni tradizzjonali bejn l-impjegatur u l-ħaddiem, bħalma huma l-ħaddiema tal-pjattaforma li spiss jitqiesu li għandhom impjieg indipendenti. Dan il-fenomenu jitfa’ lis-sistemi tas-sigurtà soċjali taħt pressjoni kbira. Il-KESE jirrakkomanda li l-Istati Membri jindirizzaw u, jekk meħtieġ, jirregolaw dawn il-fenomeni fir-riforma tas-suq tax-xogħol u s-sistemi ta’ sigurtà soċjali.

3.2.

Il-leġislazzjoni speċifika dwar is-suq tax-xogħol li teżisti fil-biċċa l-kbira tal-Istati Membri hija li l-bażi tar-relazzjoni ta’ impjieg tinsab f’kuntratt individwali ta’ impjieg. Ħafna forom ġodda ta’ impjiegi li nħolqu minħabba ż-żieda f’teknoloġiji ġodda m’għadhomx jużaw il-kuntratt ta’ impjieg. Il-KESE jħoss li s-sitwazzjoni ta’ dawn il-ħaddiema għandha tiġi ċċarata sabiex ikun jistgħu jingħataw kopertura adegwata, f’konformità mal-prinċipji fundamentali tas-sistemi nazzjonali, fir-rigward tas-suq tax-xogħol u s-sigurtà soċjali. F’każ ta’ telf ta’ impjieg, dawk il-ħaddiema jissieħbu direttament mal-kategorija ta’ persuni fil-bżonn, peress li huma ma jibbenefikawx mill-protezzjoni ta’ sistema ta’ sigurtà soċjali.

3.3.

L-iskemi ta’ pensjoni pubbliċi tal-Istati Membri għandhom ikunu bbażati fuq il-prinċipju tas-solidarjetà bejn il-ġenerazzjonijiet. Madankollu, l-ammont tal-pensjoni bbażata fuq il-karriera huwa ġeneralment ikkalkulat skont il-valur tal-kontribuzzjonijiet imħallsa mill-impjegat u minn min iħaddem matul il-ħajja tax-xogħol tiegħu. Minn dan jirriżulta li l-ħaddiema li jkunu eżerċitaw attivitajiet atipiċi, mhux abbażi ta’ kuntratt ta’ impjieg normali, f’ħafna każijiet isibuha diffiċli biex jakkumulaw id-drittijiet għall-pensjoni adatti għall-perjodi kkonċernati. Peress li, matul ċertu perjodu ta’ żmien, huma ma bbenefikawx minn kuntratt ta’ xogħol, il-pensjoni tal-irtirar li ser jirċievu ser tkun ta’ livell baxx ħafna, u hemm ir-riskju li jsibu ruħhom taħt il-linja tal-faqar. Il-KESE jemmen li fil-kuntest tal-leġislazzjoni fil-qasam tal-iskemi tal-pensjoni, l-Istati Membri għandhom jintroduċu dispożizzjoni li tobbliga li titħallas kontribuzzjoni għall-persuni kollha li jiġġeneraw dħul professjonali.

3.4.

Il-biċċa l-kbira tal-leġislazzjoni tal-pensjonijiet tal-Istati Membri tobbliga lill-ħaddiema li jaħdmu għal rashom biex iħallsu l-kontribuzzjonijiet tal-pensjoni. Id-definizzjonijiet ta’ xogħol minn ħaddiema li jaħdmu għal rashom u xogħol ta’ dawk impjegati huma rregolati permezz tal-liġi fiskali jew tal-liġi tax-xogħol. Madankollu, f’bosta każijiet, l-awtoritajiet isibuha diffiċli biex tiġi stabbilita n-natura tax-xogħol, speċjalment fejn il-ħaddiema huma involuti f’forom ġodda ta’ impjieg. Il-KESE jirrakkomanda li l-Istati Membri jiċċaraw il-leġislazzjoni tagħhom, fejn meħtieġ, sabiex jiġi żgurat li forom xogħol ta’ dawk li huma impjegati jkunu jistgħu jiġu identifikati aktar faċilment. B’dan il-mod, il-ħaddiema onlajn u ħaddiema f’forom ġodda ta’ xogħol oħrajn jistgħu jiġu identifikati aktar faċilment, u l-Istati Membri se jkunu f’qagħda aħjar biex jipproteġu l-akkumulazzjoni tad-drittijiet tal-pensjoni tagħhom.

3.5.

Sabiex ikun possibbli li jkun hemm proċess eħfef biex jiġu identifikati dawk il-ħaddiema li, minħabba li jkunu jeżerċitaw forma ġdida ta’ xogħol f’mument partikolari, ma jkollhomx l-istatus ta’ persuna assigurata taħt is-sistema pubblika tal-pensjonijiet, il-KESE jemmen li l-Istati Membri għandhom jikkunsidraw li jikkollegaw is-sistemi elettroniċi tal-operatur tad-dispożittiv nazzjonali tagħhom tal-pensjonijiet u tal-amministrazzjoni tat-taxxa tagħhom. Meta jagħmlu dan, huma jkunu kapaċi jidentifikaw malajr lill-persuni li, għalkemm jirċievu dħul ta’ natura professjonali, ikunu qatt ma bbenefikaw minn status ta’ persuna assigurata fi ħdan is-sistemi pubbliċi tal-pensjonijiet. B’hekk dawn ikunu jistgħu jiġu integrati malajr fost il-persuni assigurati.

3.6.

Fir-rigward tal-assigurazzjoni tal-qgħad, il-KESE jirrakkomanda li tkompli tiġi eżaminata l-proposta attwali li tiġi stabbilita skema ta’ assigurazzjoni fil-livell tal-UE (2), jekk tali skema ta’ assigurazzjoni tkun iffinanzjata permezz ta’ kontribuzzjoni mħallsa mill-kumpaniji kollha fl-UE. Barra minn hekk, għandha tiġi eżaminata wkoll il-possibbiltà li jiġu stabbiliti standards minimi mal-UE kollha għal skemi nazzjonali tal-qgħad, parzjalment biex jiġi żgurat li kwalunkwe persuna li qed tfittex l-impjieg jistgħu jibbenefikaw minn appoġġ finanzjarju, inklużi dawk li kienu involuti f’forom ġodda ta’ impjieg.

3.7.

Is-sistemi nazzjonali tal-assigurazzjoni tas-saħħa tal-UE huma sistemi li jiżguraw kopertura kważi universali. Il-ħaddiema indipendenti huma ta’ spiss legalment obbligati li jikkontribwixxu għall-iskema ta’ assigurazzjoni tas-saħħa pubblika u għaldaqstant jirċievu l-istatus ta’ persuna assigurata jew ta’ benefiċjarju. Madankollu, fil-każ ta’ ċerti ħaddiema li jeżerċitaw l-attività tagħhom f’forom ġodda ta’ xogħol u ma jiddikjarawx b’mod formali d-dħul ta’ natura professjonali, jeżisti r-riskju li ma jibbenefikawx mill-istatus ta’ persuna assigurata taħt l-iskema pubblika tal-assigurazzjoni tas-saħħa. Il-KESE jistieden lill-Istati Membri biex jieħdu l-miżuri meħtieġa biex jiżguraw il-kopertura ta’ persuni f’din is-sitwazzjoni.

3.8.

Fl-istess ħin, id-drittijiet tas-sigurtà soċjali, li huma bbażati fuq il-ħlas ta’ kontribuzzjonijiet mill-impjegat u minn min jimpjegah, ċerti Stati Membri għandhom, skont is-sistemi ta’ protezzjoni soċjali tagħhom, drittijiet oħra regolati li jippermettu lill-benefiċjarji tagħhom li jirċievu l-benefiċċji. Dawn jinkludu l-leave tal-ġenituri, il-benefiċċji tal-familja, għat-tfal jew dawk ta’ tipi oħra. Għalkemm dawn id-drittijiet huma ta’ natura mhux kontributorja, l-għoti tal-benefiċċji relatati għandha ssir abbażi tad-dritt għall-benefiċċju, li f’ċerti Stati Membri u f’ċerti każijiet, ikun jissoponi li l-benefiċjarju potenzjali jkollu l-istatus ta’ impjegat. Dan jeskludi de facto lill-ħaddiema li jwettqu l-attivitajiet tagħhom fir-rigward tal-forom ġodda ta’ xogħol, li ma jistgħux jiksbu l-benefiċċju ta’ dawn id-drittijiet.

3.9.

Il-KESE huwa tal-fehma li l-istituzzjonijiet tal-UE u l-Istati Membri għandhom ikomplu jagħmlu sforzi biex jinstabu soluzzjonijiet għar-rikonoxximent tal-istatus ta’ ħaddiem favur persuni li jeżerċitaw l-attivitajiet ta’ natura professjonali fil-qafas ta’ professjonijiet ġodda speċifiċi għat-teknoloġiji diġitali. F’dan ir-rigward, il-KESE jirrakkomanda li jsir użu mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea, li tat l-istatus ta’ ħaddiema lil persuni li, għalkemm mingħajr kuntratt ta’ impjieg normali, kienu jinsabu f’sitwazzjoni fejn huma kienu jeżerċitaw attività bħala parti minn relazzjoni ta’ dipendenza bi ħlas. Li jingħata lil dawk interessati l-istatus ta’ ħaddiem tista’ ssolvi l-problema li jingħatalhom aċċess għall-benefiċċji tal-iskema tas-sigurtà soċjali u tal-protezzjoni soċjali bħall-impjegati konvenzjonali.

3.10.

Il-KESE laqa’ b’sodisfazzjon id-dibattitu mniedi mill-Kummissjoni Ewropea dwar l-iżvilupp ta’ Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali. Huwa imperattiv li dan id-dibattitu jinkludi wkoll is-sitwazzjoni tal-ħaddiema impjegati f’forom ġodda ta’ xogħol u, b’mod partikolari, tal-metodu ta’ rikonoxximent tal-istatus tagħhom, kif ukoll li jiżgura li jkollhom aċċess adatt għall-benefiċċji pprovduti mis-sistemi tas-sigurtà soċjali u tal-protezzjoni soċjali.

3.11.

Il-KESE jirrakkomanda lill-Istati Membri jiżviluppaw pjattaformi li jinkludu l-imsieħba soċjali u l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, u li jipproponu ideat biex jadattaw is-suq tax-xogħol f’kuntest globalizzat. Il-KESE jqis li biex jitwieġbu l-isfidi tal-era diġitali, is-suq tax-xogħol għandu jiġi adattat għar-realtajiet ġodda, u jiżgura l-moviment ħieles tal-ħaddiema filwaqt li jiġi żgurat li l-ħaddiema jkunu koperti minn skemi ta’ sigurtà soċjali u r-regolamenti dwar il-kundizzjonijiet tax-xogħol.

3.12.

Minħabba l-kumplessità tas-sitwazzjoni tal-ħaddiema f’forom ġodda ta’ impjieg speċifiku għall-era diġitali, il-KESE jemmen li soluzzjoni komprensiva għall-problemi relatati mar-rikonoxximent tad-drittijiet ta’ sigurtà soċjali għal dawn in-nies setgħet tinstab billi jiġi rriformat il-mod li bih is-sistema hija ffinanzjata. Għaldaqstant, il-KESE jistieden lill-Istati Membri biex jesploraw modi ta’ finanzjament tas-sistemi tas-sigurtà soċjali li mhux biss jiżguraw is-sostenibbiltà ta’ dawk is-sistemi, iżda jissodisfaw ukoll il-ħtieġa li jingħata aċċess għalihom lil persuni involuti f’forom ġodda ta’ xogħol. Sabiex tkun żgurata s-sostenibilità tas-sistemi soċjali fil-futur u biex jittaffa l-piż tax-xogħol, għandu jitqies l-użu ta’ parti mid-dividend tad-diġitalizzazzjoni għal dan il-għan

11.4.2018   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 129/11

1.1.

Il-prevenzjoni tar-radikalizzazzjoni taż-żgħażagħ tirrikjedi impenn fit-tul minn diversi atturi u l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili għandhom rwol importanti ħafna fil-proċess. Is-soċjetà ċivili tikkontribwixxi għal reżiljenza soċjali u bbażata fuq il-valuri kontra r-radikalizzazzjoni.

1.2.

Jeħtieġ li l-Istati Membri u l-istituzzjonijiet tal-UE jkunu aktar konxji dwar l-atturi tas-soċjetà ċivili bħala sħab minflok ma jużawhom bħala għodod biex jiġġieldu l-estremiżmu vjolenti. Fl-oqsma kollha tal-prevenzjoni tar-radikalizzazzjoni, diġà jeżistu l-aħjar prattiki, programmi u inizjattivi ta’ prevenzjoni oħra, iżda dawn ma jirċievux biżżejjed appoġġ sostenibbli fit-tul u huma vulnerabbli għal tnaqqis fil-baġit.

1.3.

Il-KESE huwa favur l-adozzjoni ta’ approċċ li jinkludi diversi aġenziji għall-prevenzjoni tar-radikalizzazzjoni li jirrikjedi bini tal-kapaċità estensiv fis-setturi kollha rilevanti. Dan ilaqqa’ flimkien lil dawk li jfasslu l-politika, l-istituzzjonijiet nazzjonali bħall-pulizija u l-ħabsijiet, l-assistenti soċjali (speċjalment il-persuni li jaħdmu maż-żgħażagħ), l-akkademiċi u l-midja, l-intraprendituri u l-kumpaniji, kif ukoll ir-rappreżentanti tas-soċjetà ċivili organizzata, inklużi organizzazzjonijiet li jirrappreżentaw lill-familji u organizzazzjonijiet tas-sħab soċjali u b’enfasi partikolari fuq l-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ.

1.4.

Jinħtieġ aktar appoġġ nazzjonali u Ewropew għall-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili għal riżorsi baġitarji aktar sostenibbli fit-tul u għal koordinazzjoni, netwerking u implimentazzjoni tal-politika madwar l-UE kollha. Għalhekk, jeħtieġ li l-Istrateġija tal-UE għall-Ġlieda kontra r-Radikalizzazzjoni u r-Reklutaġġ għat-Terroriżmu tingħata aktar konsiderazzjoni fir-rigward tal-involviment u l-appoġġ lill-partijiet ikkonċernati tas-soċjetà ċivili, peress li tabilħaqq, il-politika u s-soċjetà jaqsmu r-responsabbiltà għall-ġlieda kontra r-radikalizzazzjoni. Il-Programm ta’ Responsabbilizzazzjoni tas-Soċjetà Ċivili, li tnieda taħt il-Forum tal-Internet tal-UE, jista’ jkun inizjattiva ta’ inkoraġġiment f’dan il-kuntest (1).

1.5.

Jeħtieġ li s-soċjetà ċivili u l-istrutturi tas-sħab soċjali jkunu aktar involuti fin-Netwerk ta’ Sensibilizzazzjoni dwar ir-Radikalizzazzjoni (2). L-Istati Membri għandhom ikunu aktar proattivi fl-inkoraġġiment ta’ strutturi simili għar-RAN fil-livell reġjonali jew lokali.

1.6.

In-Netwerk ta’ Sensibilizzazzjoni dwar ir-Radikalizzazzjoni (RAN) u l-għodod li l-Kummissjoni għamlet disponibbli huma pass fid-direzzjoni t-tajba iżda jeħtieġ li dawn ikunu mmirati aktar lejn l-istrutturi tas-soċjetà ċivili lokali u jkollhom aktar persunal u riżorsi sabiex jgħaqqdu flimkien b’mod effiċjenti esperti mis-settur pubbliku u s-soċjetà ċivili organizzata.

1.7.

L-Istati Membri għandhom jagħmlu użu sħiħ mill-istrumenti u l-programmi tal-UE għall-prevenzjoni tar-radikalizzazzjoni, inkluż in-Netwerk Ewropew ta’ Komunikazzjoni Strateġika – netwerk kollaborattiv ta’ 26 Stat Membru li jikkondividi analiżi, prattiki tajba u ideat dwar l-użu ta’ komunikazzjonijiet strateġiċi fil-ġlieda kontra l-estremiżmu vjolenti (3).

1.8.

It-trade unions għandhom rwol importanti, peress li dawn jirrappreżentaw ħaddiema fis-setturi pubbliċi rilevanti kollha. B’mod partikolari, il-persunal l-aktar espost għandu jiġi edukat dwar il-prevenzjoni tar-radikalizzazzjoni, f’kooperazzjoni mill-qrib mal-korpi esperti tas-soċjetà ċivili.

1.9.

Il-KESE jilqa’ l-ħolqien tal-Grupp ta’ Esperti ta’ Livell Għoli tal-Kummissjoni, li se jassisti lill-Kummissjoni fit-tisħiħ tar-reazzjoni għar-radikalizzazzjoni u l-estremiżmu vjolenti permezz ta’ koordinazzjoni ta’ politika aħjar u l-involviment tal-partijiet ikkonċernati kollha rilevanti, inkluża s-soċjetà ċivili.

1.10.

Pariri speċifiċi, servizzi ta’ appoġġ u netwerks li jgħinu fl-identifikazzjoni ta’ sinjali tar-radikalizzazzjoni, filwaqt li fl-istess ħin jipprevjenu kwalunkwe tip ta’ diskriminazzjoni għandhom isiru disponibbli mhux biss għall-persunal tas-servizzi pubbliċi bħalma huma l-iskejjel, iżda wkoll għall-familji.

1.11.

Il-KESE jenfasizza l-importanza ta’ edukazzjoni formali u mhux formali inklussiva, li hija assolutament essenzjali għall-parteċipazzjoni attiva f’soċjetà diversa, għat-tagħlim ta’ ħsieb kritiku u għal-litteriżmu fil-midja kif ukoll għall-kontribut tagħha fir-reżiljenza tas-soċjetà kontra tendenzi antidemokratiċi, ksenofobiċi u populisti, li f’xi każijiet qed jiksbu aktar u aktar influwenza fuq diskors politiku tal-massa peress li dan jadatta għal sentimenti u fehmiet ksenofobiċi.

1.12.

Fl-isforzi sabiex tiġi evitata r-radikalizzazzjoni taż-żgħażagħ, jeħtieġ li tingħata attenzjoni partikolari lill-ħidma fost iż-żgħażagħ u l-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ tas-soċjetà ċivili li jipprovdu strutturi u opportunitajiet ta’ identifikazzjoni alternattivi, kif ukoll spazji sikuri għal djalogu, inkluż smigħ attiv u espressjoni personali u jsir investiment fihom.

1.13.

L-investiment biex jiġu indirizzati r-rati għoljin ħafna ta’ qgħad fost iż-żgħażagħ u l-instabbiltà tal-impjieg mifruxa sew f’ħafna pajjiżi tal-UE għandhom ukoll jitqiesu bħala mezz għall-prevenzjoni tar-radikalizzazzjoni. Barra minn hekk, il-KESE jappella biex tingħata prijorità ogħla għal investiment akbar fil-ġlieda kontra l-faqar u għall-integrazzjoni taż-żgħażagħ fis-soċjetà, is-sistema edukattiva u s-suq tax-xogħol.

1.14.

Il-KESE jenfasizza r-rwol kruċjali li għandhom il-komunitajiet reliġjużi kif ukoll ir-responsabbiltà soċjali tagħhom fil-prevenzjoni tar-radikalizzazzjoni u jitlob li jkun hemm aktar impenn strateġiku fid-difiża tar-regoli u l-valuri ta’ demokrazija liberali u fil-promozzjoni ta’ djalogu interkulturali bbażat fuq il-valuri, il-paċi u n-nonvjolenza.

1.15.

L-isħubiji attivi man-negozji jistgħu jikkontribwixxu għall-prevenzjoni tar-radikalizzazzjoni. Jeħtieġ li n-negozji tal-midja soċjali jiġu involuti wkoll fil-ġlieda kontra d-diskors ta’ mibegħda, il-fatti alternattivi u n-narrattivi estremisti fil-midja tagħhom.

1.16.

L-UE għandha turi l-interess qawwi tagħha fil-prevenzjoni tar-radikalizzazzjoni u tikkoopera aktar mill-qrib mal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili f’pajjiżi terzi.

1.17.

Huwa importanti li jingħalqu l-flussi finanzjarji li jappoġġjaw strutturi estremisti fi ħdan l-UE u kif ukoll minn pajjiżi terzi li jmorru kontra l-isforzi mill-awtoritajiet pubbliċi u s-soċjetà ċivili għall-prevenzjoni tar-radikalizzazzjoni.

2.1.

Din l-opinjoni tittratta fit-tul, il-miżuri effettivi meħuda fi stadju bikri biex tiġi evitata r-radikalizzazzjoni taż-żgħażagħ. Għall-finijiet ta’ din l-opinjoni, ir-radikalizzazzjoni hija mifhuma bħala proċess li permezz tiegħu l-individwi jew il-gruppi jsiru estremisti (4) eventwalment bl-użu, il-promozzjoni u l-appoġġ tal-vjolenza għall-finijiet tagħhom. Ir-radikalizzazzjoni li twassal għal estremiżmu vjolenti hija proċess speċifiku li m’għandux jiġi konfuż mar-radikaliżmu politiku jew ideat jew azzjonijiet radikali mhux vjolenti jew oppożizzjoni demokratika leġittima. Hija marbuta b’mod intrinsiku mal-estremiżmu vjolenti, kif deskritt fir-riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tal-2015, u tista’ tinbet f’kuntesti differenti tas-soċjetà. L-opinjoni tenfasizza attivitajiet importanti mwettqa minn proġetti tas-soċjetà ċivili u kooperazzjoni bejn il-korpi tal-gvern, l-imsieħba soċjali u s-soċjetà ċivili, u jappella għal kontinwazzjoni tal-ħidma fuq kunċett tal-UE koerenti, inkluż appoġġ Ewropew, finanzjament u koordinazzjoni sostenibbli u effettiv.

2.2.

Il-KESE jixtieq jiġbed l-attenzjoni għall-fatt li hemm bżonn li ssir ħidma fuq definizzjonijiet u fehim komuni bejn l-Istati Membri tal-UE u fost l-akkademja tal-fenomeni tar-radikalizzazzjoni, jew azzjoni vjolenti u antidemokratika, jew it-terroriżmu, u r-rabtiet bejn dawn il-kunċetti. Għalhekk, il-KESE għandu l-għan li jkompli janalizza dawn is-suġġetti mill-perspettiva tas-soċjetà ċivili sabiex jipprovdi perspettivi ulterjuri għal dan is-suġġett.

2.3.

L-estremiżmu vjolenti mmotivat mill-ideoloġiji radikali għandu ħafna uċuh, iżda ħafna minnhom huma żgħażagħ. Spiss huma ż-żgħażagħ, li jiġu minn firxa wiesgħa ta’ sfondi soċjoekonomiċi u b’livelli differenti ta’ edukazzjoni, li jiġu reklutati. In-nisa żgħażagħ qed jiġu reklutati aktar ukoll.

2.4.

Iż-żgħażagħ vulnerabbli għar-radikalizzazzjoni li tista’ twassal għal estremiżmu vjolenti, ta’ spiss iħossuhom maqtugħin u emarġinati mis-soċjetà jew imħawda minħabba kwistjonijiet ta’ identità u bidla. L-ideoloġiji radikali ta’ spiss isostnu li jipprovdu gwida, direzzjoni u appoġġ fil-ħajja ta’ kuljum u jikkumpensaw għas-sentimenti ta’ inferjorità minħabba diversi raġunijiet. Dan huwa fejn is-soċjetà ċivili jista’ jkollha rwol ewlieni billi tipprovdi alternattivi u b’mod aktar ġenerali, tikkontribwixxi għal reżiljenza soċjali u bbażata fuq il-valuri sostenibbli kontra r-radikalizzazzjoni.

2.5.

Il-proċess tar-radikalizzazzjoni jista’ jkun rapidu ħafna, billi ta’ spiss iseħħ fi żmien ftit ġimgħat jew xhur. Il-midja soċjali għandha rwol importanti, billi tipprovdi pjattaformi anonimi u rapidi għar-reklutaġġ u t-tixrid tal-propaganda.

3.1.

L-Istati Membri huma primarjament responsabbli għas-sigurtà domestika tagħhom. Madankollu, il-koordinazzjoni u l-implimentazzjoni Ewropej ta’ miżuri adegwati ser isiru aktar diffiċli jekk il-koordinazzjoni fil-livell interistituzzjonali ma tkunx ċara u ma jkun hemm l-ebda approċċ ġenerali. Dan qed isir dejjem aktar problematiku minħabba l-fatt li t-terroriżmu u r-radikalizzazzjoni huma transkonfinali fin-natura tagħhom, u jirrikjedu aktar koordinazzjoni, netwerking u l-implimentazzjoni tal-politika madwar l-UE kollha.

3.2.

Mill-2005, l-inizjattivi kollha tal-UE kontra r-radikalizzazzjoni ġew implimentati skont l-Istrateġija tal-UE Kontra r-Radikalizzazzjoni u r-Reklutaġġ għat-Terroriżmu, li kienet aġġornata fl-2008 u aktar reċentement fl-2014. L-Istrateġija tal-UE hija riflessa wkoll fiż-żewġ komunikazzjonijiet tal-2014 (5) u l-2016 (6), kif ukoll f’bosta Konklużjonijiet tal-Kunsill (7), ir-rapport tal-Parlament Ewropew tal-2015 u l-opinjoni tal-Kumitat tar-Reġjuni tal-2016 (8). Saħansitra, jeħtieġ li l-Istrateġija tal-UE tagħti aktar konsiderazzjoni lill-involviment tal-partijiet ikkonċernati tas-soċjetà ċivili u tappoġġjahom. Il-politika u s-soċjetà għandhom responsabbiltà komuni li jindirizzaw in-nuqqas ta’ kuntentizza li ż-żgħażagħ iħossu bil-valuri tas-sistema demokratika liberali u li jiġġieldu kontra r-radikalizzazzjoni tagħhom.

3.3.

Il-Kummissjoni Ewropea tista’ tieħu kreditu talli rrikonoxxiet, fi stadju bikri ħafna, l-importanza ta’ approċċ ġenerali għall-prevenzjoni tar-radikalizzazzjoni. Il-Kummissjoni ddikjarat l-appoġġ tagħha għall-iskambju madwar l-UE kollha ta’ esperjenzi u l-aħjar prattiki permezz ta’ RAN. Fl-Aġenda Ewropea dwar is-Sigurtà tat-28 ta’ April 2015 (9), il-Kummissjoni pprevediet it-twaqqif ta’ Ċentru ta’ Eċċellenza tar-RAN, li ġie stabbilit fl-1 ta’ Ottubru 2015. Għandha ssir referenza speċjali għall-Forum tal-Internet tal-UE li tnieda fit-3 ta’ Diċembru 2015. Il-linji gwida riveduti għall-Istrateġija tal-Unjoni Ewropea Kontra r-Radikalizzazzjoni u r-Reklutaġġ għat-Terroriżmu tal-24 ta’ Mejju 2017 (10) jikkonformaw b’mod aktar effettiv mal-esperjenzi u r-rakkomandazzjonijiet tar-RAN u għalhekk, jimmiraw ukoll lejn l-involviment akbar tas-soċjetà ċivili f’approċċ li jinkludi diversi aġenziji.

3.4.

Fil-Komunikazzjoni tagħha dwar il-prevenzjoni tar-radikalizzazzjoni li twassal għall-estremiżmu vjolenti (11), il-Kummissjoni Ewropea ħabbret li se tressaq proposta għal Rakkomandazzjoni tal-Kunsill dwar il-promozzjoni tal-inklużjoni soċjali. Il-KESE jappoġġja dawn il-pjani u jħeġġeġ lill-Kummissjoni Ewropea tabbozza u tippreżenta tali proposta fil-futur qarib.

3.5.

Bl-għan li ssaħħaħ l-isforzi biex tipprevjeni u tiġġieled ir-radikalizzazzjoni li twassal għall-estremiżmu vjolenti u t-terroriżmu u biex ittejjeb il-koordinazzjoni u l-kooperazzjoni bejn il-partijiet ikkonċernati kollha rilevanti, il-Kummissjoni waqqfet grupp ta’ esperti ta’ livell għoli fil-qasam tal-prevenzjoni u l-ġlieda kontra r-radikalizzazzjoni (Grupp ta’ Esperti ta’ Livell Għoli tal-Kummissjoni dwar ir-Radikalizzazzjoni). Dan il-grupp se jagħti pariri dwar l-iżvilupp ulterjuri tal-politiki tal-UE fil-qasam tal-prevenzjoni tar-radikalizzazzjoni li twassal għall-estremiżmu vjolenti u t-terroriżmu u dwar l-għażliet għal kooperazzjoni aktar strutturata fil-futur bejn il-partijiet ikkonċernati differenti, inklużi l-prattikanti u l-Istati Membri f’dan il-qasam.

3.6.

Madankollu, il-KESE jqis li l-inizjattivi tal-UE u tal-Istati Membri għall-prevenzjoni tar-radikalizzazzjoni, kif ukoll il-passi meħuda biex jimplimentawhom, għadhom insuffiċjenti. Il-maġġoranza tal-politiki attwali tal-UE jagħtu wisq importanza lill-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili bħala għodod (minflok bħala sħab) fil-ġlieda kontra l-estremiżu vjolenti (pereżempju bħala għodod għall-iżvilupp ta’ kontronarrattiva onlajn). Barra minn hekk, huwa jqis li dawn qegħdin jiġu xprunati prinċipalment minn avvenimenti ta’ “kriżi” bħalma huma attakki terroristiċi matul dawn l-aħħar snin, bir-riżultat li dawn jidhru li ffukaw b’mod predominanti fuq it-terroriżmu Iżlamiku u politika tas-sigurtà punittiva (12) meta fil-verità hemm iktar theddid estremist li jabbuża r-reliġjon bħala ġustifikazzjoni u minn gruppi estremisti politiċi. Minflok, jeħtieġ li jsir investiment fi sforzi ta’ prevenzjoni fit-tul u sostenibbli. Fl-opinjonijiet tiegħu dwar “Il-linja politika tal-UE Kontra t-Terroriżmu” (2011) (13) u dwar l-Aġenda tal-UE għall-2030 (14), il-KESE kien diġà talab lis-soċjetà ċivili u lill-partijiet ikkonċernati lokali biex jinvolvu ruħhom aktar u biex jingħatalhom aktar appoġġ istituzzjonali (15), peress li dawn għandhom rwol ewlieni fl-iżvilupp tal-fiduċja, l-impenn soċjali u l-inklużjoni demokratika fuq livell lokali, reġjonali u nazzjonali.

4.1.

Il-KESE huwa ferm favur l-adozzjoni ta’ approċċ li jinvolvi diversi aġenziji lejn il-prevenzjoni tar-radikalizzazzjoni. Dan se jeħtieġ bini tal-kapaċità estensiv fis-setturi rilevanti kollha. Għalhekk, l-approċċ li jinvolvi diversi aġenziji jlaqqa’ flimkien lil dawk li jfasslu l-politika, l-istituzzjonijiet nazzjonali bħalma huma l-istituzzjonijiet tal-infurzar tal-liġi u l-ħabsijiet, l-assistenti soċjali, l-akkademiċi u l-midja u r-rappreżentanti tas-soċjetà ċivili organizzata, kif ukoll organizzazzjonijiet tas-sħab soċjali fil-qasam, bħalma huma l-pulizija, il-ħabs u t-trade unions tal-għalliema.

4.2.

Il-KESE jenfasizza r-rwol tas-soċjetà ċivili fil-ġlieda kontra r-radikalizzazzjoni u jinnota li l-kontribut ġenerali tagħha m’għandux tkun limitat minn kunsiderazzjonijiet ta’ politika ta’ sigurtà. Din l-opinjoni ssemmi eżempji ta’ attivitajiet tas-soċjetà ċivili u proġetti li jikkontribwixxu għal aktar sostenibbiltà soċjali u inklużjoni. Din hija waħda minn għadd ta’ oqsma fejn is-soċjetà ċivili tagħti kontribut kbir li jmur ferm lil hinn minn kwalunkwe miżura ta’ politika ta’ sigurtà konċepibbli.

4.3.

Għalhekk, il-KESE jilqa’ n-netwerk ta’ dawk li jfasslu l-politika għall-prevenzjoni fil-livell nazzjonali, stabbilit mill-Kummissjoni fi Frar 2017, bil-għan li jżid l-iskambju ta’ għarfien u esperjenza fl-Istati Membri u jintensifika l-parteċipazzjoni tal-Istati Membri f’attivitajiet tar-RAN. Il-Grupp ta’ Esperti ta’ Livell Għoli tal-Kummissjoni dwar ir-Radikalizzazzjoni li għadu kif twaqqaf huwa pass ulterjuri lejn it-tisħiħ ta’ dan l-iskambju fost il-partijiet ikkonċernati kollha rilevanti.

4.4.

L-Istati Membri għandhom jużaw bis-sħiħ l-istrumenti u l-programmi tal-UE għall-prevenzjoni tar-radikalizzazzjoni u huma stess għandhom jipprovdu riżorsi baġitarji adegwati, li hemm nuqqas tagħhom kważi kullimkien. Jekk ir-riżultati għandhom ikunu sostenibbli, il-miżuri għall-prevenzjoni tar-radikalizzazzjoni jirrikjedu impenn fit-tul.

4.5.

B’mod partikolari, it-trade unions għandhom rwol importanti, peress li dawn jirrappreżentaw il-persunal l-aktar espost fis-setturi rilevanti kollha u jistgħu jipprovdu taħriġ u servizzi lill-membri tagħhom. Għalhekk, il-KESE jitlob lis-servizzi pubbliċi u lill-assistenti soċjali biex ikollhom biżżejjed persunal u riżorsi fil-livelli kollha, speċjalment fil-livell lokali. Pereżempju, iż-żieda fil-preżenza tal-pulizija f’postijiet li jinsabu f’riskju ta’ kriminalità tista’ tipprevjeni l-ħolqien ta’ spazji llegali b’livelli għolja ta’ vjolenza.

4.6.

Edukazzjoni formali u informali inklussiva hija kruċjali għall-parteċipazzjoni attiva fis-soċjetà. Din tista’ tistabbilixxi soċjetajiet tolleranti u pluralistiċi billi tippromwovi s-sensibilizzazzjoni dwar il-valuri liberali u umanistiċi u standards ibbażati fuq id-demokrazija u l-istat tad-dritt. L-iskola, l-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali kif ukoll l-inizjattivi tal-ħidma fost iż-żgħażagħ huma istituzzjonijiet ewlenin li jista’ jkollhom rwol fil-prevenzjoni bikrija tar-radikalizzazzjoni jekk dawn jgħallmu l-ħsieb kritiku u l-litteriżmu fil-midja (16) u, flimkien ma’ swieq tax-xogħol li jiffunzjonaw, jippromwovu integrazzjoni soċjali billi joffru prospetti tajba, b’mod partikolari għaż-żgħażagħ. Waħedhom, sistemi ta’ edukazzjoni u taħriġ tajba ma jistgħux jipprevjenu r-radikalizzazzjoni, iżda jistgħu jżidu r-reżiljenza kontriha.

4.7.

Barra minn hekk, il-ħidma edukattiva għandha tiġi intensifikata wkoll lil hinn mis-sistema skolastika statali u l-inizjattivi rilevanti tas-soċjetà ċivili għandhom jingħataw aktar appoġġ sabiex tinħoloq sensibilizzazzjoni interkulturali u, fl-istess ħin, impenn ċar għal-libertà, id-demokrazija liberali u l-istat tad-dritt. Approċċ informat għall-kulturi u r-reġjuni differenti tad-dinja, b’mod partikolari fil-kuntest tal-migrazzjoni tal-kriżi, iżda li jwassal ukoll għal fehim mhux negozjabbli tal-valuri tas-soċjetà tagħna bħalma huwa r-rwol tal-irġiel u n-nisa, abbażi tal-ugwaljanza u l-opportunitajiet indaqs, jista’ jikkontribwixxi b’mod attiv għall-prevenzjoni.

4.8.

B’mod aktar partikolari, għandu jkun hemm aktar investiment fil-ħidma fost iż-żgħażagħ tas-soċjetà ċivili u l-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ għandhom jipprovdu attivitajiet kulturali, tal-isports u attivitajiet oħrajn ta’ divertiment, bil-għan li jiġu pprovduti strutturi u opportunitajiet ta’ identifikazzjoni alternattivi, kif ukoll spazji għal djalogu u espressjoni personali.

4.9.

Kif diġà rrimarka l-KESE (17), minbarra s-settur tal-edukazzjoni tal-istat, is-soċjetà ċivili organizzata, b’mod partikolari, tagħti kontribut ewlieni għall-iżvilupp ta’ kontromessaġġi u kontronarrattivi ta’ kwalità għolja għall-“offerti” li saru minn gruppi radikali. Il-komunitajiet reliġjużi u, fuq kollox, ix-xhieda, il-vittmi u s-superstiti minn reġjuni ta’ konflitt kif ukoll dawk li abbandunaw gruppi estremisti, jistgħu jagħtu kontribut siewi billi jaġixxu bħala mudelli. Huwa preċiżament minħabba l-fatt li dawn għandhom rwol ewlieni fil-prevenzjoni tar-radikalizzazzjoni, li s-sistemi edukattivi, is-soċjetà ċivili u l-awtoritajiet lokali jeħtieġu ħafna aktar għajnuna, appoġġ u finanzjament fit-tul.

5.1.

B’mod partikolari, il-Kumitat jappoġġja l-inizjattiva għall-promozzjoni ta’ djalogu ma’ dawk li jfasslu l-politika fil-livell Ewropew u nazzjonali u jitlob li fil-livelli kollha, jitwaqqaf qafas formali għal skambji regolari, filwaqt li jiġi żgurat li r-RAN ikun jista’ jipprovdi rakkomandazzjonijiet prattiċi lill-Istati Membri u l-istituzzjonijiet Ewropej. Barra minn hekk, tixrid aktar sistematiku tar-rakkomandazzjonijiet u l-eżiti tiegħu jista’ jimmassimizza l-impatt tiegħu fil-livelli kollha. Il-Grupp ta’ Esperti ta’ Livell Għoli dwar ir-radikalizzazzjoni se jipprovdi rakkomandazzjonijiet f’dan ir-rigward.

5.2.

F’dan ir-rigward, il-KESE jilqa’ l-idea li jinġiebu flimkien ħarsiet ġenerali f’kull Stat Membru ta’ programmi ta’ prevenzjoni u ta’ ħruġ eżistenti. Tali ħarsiet ġenerali jistgħu jsiru disponibbli wkoll fil-livell Ewropew, pereżempju permezz tar-RAN, bil-għan li jittejjeb id-djalogu bejn il-korpi tal-gvern u l-partijiet ikkonċernati tas-soċjetà ċivili, filwaqt li jinħolqu sinerġiji u tiġi evitata d-duplikazzjoni fost il-programmi. Jeħtieġ li l-informazzjoni dwar dawn l-inizjattivi tittejjeb b’mod sinifikanti madwar l-UE.

5.3.

Is-soċjetà ċivili u l-istrutturi tas-sħab soċjali li huma interessati jew li huma diġà attivi fil-prevenzjoni tar-radikalizzazzjoni għandhom ikunu aktar involuti fir-RAN. Barra minn hekk, jinħtieġ li l-istrutturi simili għar-RAN fil-livell reġjonali jew lokali jkomplu jiġu mħeġġa mill-Istati Membri.

5.4.

Il-partijiet ikkonċernati tas-soċjetà ċivili u l-korpi l-assoċjazzjonijiet governattivi, inklużi l-klabbs sportivi u l-organizzazzjonijiet li jirrappreżentaw il-familji, l-iskejjel, l-organizzazzjonijiet u l-attivitajiet taż-żgħażagħ, il-komunitajiet reliġjużi, is-servizzi soċjali u l-pulizija jeħtieġ li jaħdmu flimkien billi jadottaw approċċ integrat u interdixxiplinari, sabiex l-istrateġiji għall-prevenzjoni tar-radikalizzazzjoni jkunu jistgħu jinbdew fi stadju bikri. Għalhekk, b’mod partikolari, jeħtieġ li l-persunal l-aktar espost, fl-oqsma kollha rilevanti, jiġi edukat fir-rigward tal-prevenzjoni tar-radikalizzazzjoni, f’kooperazzjoni mill-qrib mal-istrutturi esperti tas-soċjetà ċivili. Barra minn hekk, il-korpi konsultattivi u n-netwerks rilevanti għandhom isiru aċċessibbli għall-persunal, filwaqt li jgħinu fl-identifikazzjoni ta’ sinjali ta’ radikalizzazzjoni u fl-istess ħin jipprevjenu kwalunkwe tip ta’ diskriminazzjoni.

5.5.

L-awtoritajiet lokali u l-amministrazzjonijiet tagħhom għandhom rwol partikolarment importanti, peress li dawn jistgħu jlaqqgħu flimkien il-partijiet ikkonċernati lokalment. Mekkaniżmi ta’ finanzjament eżistenti fil-livell tal-UE u f’dak nazzjonali għandhom jissaħħu u jsiru aċċessibbli permezz ta’ tnaqqis fl-ostakoli burokratiċi u għandhom jiżdiedu finanzjamenti sostenibbli estensivi.

5.6.

Il-KESE jitlob li jkun hemm aktar investiment fl-edukazzjoni, fis-sistemi ta’ taħriġ, fil-ħidma fost iż-żgħażagħ u f’faċilitajiet ta’ ħin liberu li jippromwovu l-integrazzjoni u l-valuri demokratiċi kondiviżi madwar l-UE.

5.7.

L-Istati Membri jinvestu ftit wisq biex jipprovdu opportunitajiet eċċellenti għaż-żgħażagħ u b’hekk fl-indirizzar tar-radikalizzazzjoni, li jistgħu jiġu kkawżati minn marġinalizzazzjoni soċjali u nuqqas ta’ opportunitajiet, ikkawżati pereżempju meta wieħed jitlaq kmieni mis-sistemi edukattivi. B’mod globali, il-miżuri li jindirizzaw ir-rati għoljin ħafna ta’ qgħad fost iż-żgħażagħ u l-kondizzjonijiet prekarji tal-impjieg f’ħafna pajjiżi tal-UE għandhom ukoll jitqiesu bħala mezz għall-prevenzjoni tar-radikalizzazzjoni.

5.8.

Kwistjonijiet bħall-identità, il-kunflitti speċifiċi għas-sessi u dawk kulturali marbuta mar-rwoli, il-lok għal kunflitt soċjoekonomiku u l-immigrazzjoni kif ukoll id-diskriminazzjoni, l-esklużjoni soċjali u l-bullying, li jistgħu jiġu sfruttati fil-propaganda estremista u minn gruppi estremisti, għandhom jingħataw konsiderazzjoni akbar fl-edukazzjoni skolastika u l-programmi ta’ taħriġ ta’ impjegati tal-Istat, bħalma huma dawk tal-awtoritajiet tal-infurzar tal-liġi u l-ħabsijiet. Madankollu, is-suġġetti ewlenin f’dan ir-rigward, bħall-edukazzjoni ċivika, jingħataw ftit wisq konsiderazzjoni fil-kurrikulu tal-istudju ta’ bosta pajjiżi tal-UE. L-iżvilupp tal-ħiliet tal-midja jibqa’ jkun essenzjali fl-użu tal-Internet u l-midja soċjali fost iż-żgħażagħ, il-ġenituri u l-għalliema.

5.9.

Mhumiex biss iż-żgħażagħ affettwati mill-faqar jew mill-qgħad li huma vulnerabbli għar-radikalizzazzjoni, iżda l-privazzjoni materjali u n-nuqqas ta’ opportunitajiet u parteċipazzjoni attiva jistgħu jwasslu għall-esklużjoni soċjali, li sussegwentement isiru “tieqa” għal dawk ir-radikalisti li jirreklutaw. Minbarra l-investiment akbar fl-indirizzar tal-faqar, il-KESE (18) jitlob li tingħata prijorità akbar lill-integrazzjoni taż-żgħażagħ fis-soċjetà, fis-sistemi edukattivi u fis-suq tax-xogħol. Il-KESE jtenni t-talba tiegħu fir-rigward ta’ sistemi robusti ta’ integrazzjoni fl-Istati Membri, li jiffaċilitaw l-aċċess għas-suq tax-xogħol, ir-rikonoxximent tal-kwalifiki u l-provvediment ta’ taħriġ vokazzjonali u tal-lingwa bħala għodod ta’ integrazzjoni u jirrifjuta kull tip ta’ diskriminazzjoni etnika u reliġjuża (19).

5.10.

Pariri speċifiċi u servizzi ta’ appoġġ huma importanti ħafna għall-familji taż-żgħażagħ li qegħdin jiġu radikalizzati. B’mod simili, jekk dawn il-familji jindunaw b’xi tibdil fi qraba żgħażagħ li jindika radikalizzazzjoni, dawn għandu jkollhom aċċess għal persuni ta’ kuntatt u netwerking rilevanti. Minħabba l-aċċessibbiltà tagħhom, l-organizzazzjonijiet u l-inizjattivi tas-soċjetà ċivili jeħtieġu b’mod partikolari appoġġ fit-tfassil ta’ programmi għal djalogu u skambju ta’ għarfien maż-żgħażagħ marġinalizzati u l-familji tagħhom.

5.11.

Il-programmi għall-ġlieda kontra l-vjolenza domestika jgħinu sabiex tiġi evitata r-radikalizzazzjoni, minħabba li l-esperjenzi ta’ vjolenza domestika jistgħu joħolqu mudelli foloz u fehim falz tar-rwoli, filwaqt li ta’ spiss iħeġġu l-kriminalità. Dawn jeħtieġu wkoll aktar appoġġ istituzzjonali u finanzjarju.

5.12.

Sħubijiet attivi man-negozju jistgħu jikkontribwixxu għall-prevenzjoni. Dan huwa speċjalment minnu għas-settur tal-ICT. Għodod innovattivi, bħalma huma dawk offruti mill-midja soċjali u l-Internet, jistgħu jgħinu fit-tixrid ta’ kontronarrattivi permezz ta’ opzjonijiet bi ftit ħlas jew idealment mingħajr ħlas. In-negozji jistgħu jgħinu lill-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u lill-prattikanti japprofittaw mill-komunikazzjoni professjonali tagħhom u l-ħiliet fil-midja u jappoġġjaw l-iżvilupp ta’ reklamar u kampanji mmirati.

5.13.

Fl-istess ħin, jeħtieġ li l-fornituri onlajn jiġu involuti fil-ġlieda kontra d-diskors ta’ mibegħda, il-fatti alternattivi u n-narrattivi estremisti fil-midja tagħhom u għandhom ikunu obbligati li jneħħu kontenut estremist illegali mis-siti tagħhom. Madankollu, is-sorveljanza ta’ dawn il-komunikazzjonijiet m’għandhiex tiżviluppa fi strument li jista’ jkollu impatt fuq il-privatezza tal-pubbliku ġenerali (20).

5.14.

F’dan ir-rigward, l-Istati Membri huma mitluba jiżviluppaw il-ħiliet ta’ komunikazzjoni u tal-midja tal-partijiet ikkonċernati tas-soċjetà ċivili sabiex jiġu żviluppati u jsiru disponibbli miżuri xierqa għall-ġlieda kontra t-tixrid ta’ kontenut radikali li jinċita l-vjolenza għal professjonisti u proġetti oħrajn. Mod ta’ kif jista’ jintlaħaq dan l-għan huwa billi l-Istati Membri jikkontribwixxu fuq bażi sostenibbli għall-Programm ta’ Responsabbilizzazzjoni tas-Soċjetà Ċivili.

5.15.

Il-KESE jitlob li jkun hemm aktar finanzjament għar-riċerka, li l-UE diġà tagħmel disponibbli permezz tal-programmi ta’ riċerka tagħha għall-prevenzjoni tar-radikalizzazzjoni – b’konnessjoni, pereżempju, maċ-Ċentru ta’ Eċċellenza tar-RAN – u li jkun hemm aktar netwerking bejn l-akkademiċi u l-esperti tas-soċjetà ċivili fil-qasam.

5.16.

Ta’ spiss, ir-radikalizzazzjoni sseħħ fi ħdan is-sistema tal-ħabsijiet. L-ambjent tal-ħabs jgħaqqad numru ta’ fatturi ta’ riskju bħal konċentrazzjoni ta’ nies, sitwazzjonijiet personali ta’ esklużjoni, id-disponibbiltà eċċessiva ta’ żmien, eċċ. Hemm bżonn ta’ intervent proattiv biex jiġi faċilitat it-taħriġ adatt tal-ħaddiema tal-ħabs u li jippermettilhom li jidentifikaw is-sitwazzjonijiet ta’ riskju. Hemm esperjenzi pożittivi li għandhom jinstabu f’dan il-qasam, kif ukoll mekkaniżmi tajba biex jipprevjenu tali sitwazzjonijiet. Sabiex jintlaħaq dan, jeħtieġ li l-ħabsijiet ikunu ta’ daqs xieraq u jkollhom persunal ikkwalifikat u għandu jkollhom proporzjon adegwat ta’ ħaddiema tal-ħabs u ħabsin sabiex jgħinu fil-promozzjoni tar-riabilitazzjoni. Ir-rwol tat-trade unions f’dan is-settur jista’ jkompli jissaħħaħ, pereżempju fl-organizzazzjoni ta’ taħriġ u t-tixrid ta’ tagħlimiet meħuda permezz tar-RAN.

5.17.

L-uffiċjali pubbliċi mill-awtoritajiet ta’ sigurtà, il-ħabsijiet, il-ħidma soċjali u l-iskejjel u istituzzjonijiet tal-istat rilevanti oħra li għandhom bosta rabtiet mas-soċjetà ċivili organizzata, għandhom jadottaw approċċ li jinvolvi diversi aġenziji, filwaqt li jmorru lil hinn mill-miżuri punittivi permezz ta’ aktar taħriġ dwar il-prevenzjoni u s-sensibilizzazzjoni dwar is-suġġett. Għal dan l-għan, fil-livell Ewropew, jista’ jsiru disponibbli għarfien espert u riżorsi u tista’ tiġi promossa l-kooperazzjoni mmirata mas-soċjetà ċivili.

5.18.

Il-kooperazzjoni bejn il-korpi governattivi u mhux governattivi dwar l-integrazzjoni mill-ġdid ta’ eks ħabsin jeħtieġ li tiġi intensifikata sabiex tiġi żgurata r-riabilitazzjoni soċjali ta’ suċċess tagħhom. Bosta żgħażagħ radikalizzati jaqsmu passat kriminali.

5.19.

L-integrazzjoni ta’ eks ħabsin fis-suq tax-xogħol hija diffiċli minħabba l-istigma li ta’ spiss hija assoċjata ma’ sentenza ta’ ħabs. Madankollu, hija pass importanti lejn il-prevenzjoni tar-radikalizzazzjoni. Is-sħab soċjali (prinċipalment l-impjegaturi f’dan il-każ) huma mitluba biex hawnhekk jagħtu kontribut billi joffru t-tieni opportunità, u ta’ spiss l-ewwel waħda, lil dawk affettwati.

5.20.

L-UE għandha turi l-interess qawwi tagħha għall-prevenzjoni tar-radikalizzazzjoni u tikkoopera aktar mill-qrib mal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili fil-pajjiżi terzi li jimponu riskju għoli ta’ radikalizzazzjoni u li jistgħu jkunu jew jistgħu jsiru wkoll hotspots għar-radikalizzazzjoni.

5.21.

B’mod aktar speċifiku, l-azzjoni esterna tal-UE dwar il-ġlieda kontra t-terroriżmu u r-reżiljenza statali u soċjetali, kif ġie enfasizzat fl-Istrateġija Globali għall-Politika Estera u ta’ Sigurtà tal-Unjoni Ewropea, tenfasizza l-ħtieġa li jitrawwem djalogu interkulturali u interreliġjuż billi jitwessgħu l-isħubijiet mas-soċjetà ċivili, l-organizzazzjonijiet soċjali, il-komunitajiet reliġjużi u s-settur privat f’dawk il-pajjiżi. Hemm riskju għoli li l-isforzi tas-soċjetà ċivili jistgħu ma jiksbux ir-riżultati mistennija, peress li l-atturi esterni f’pajjiżi terzi jeżerċitaw influwenza konsiderevoli, pereżempju billi jiffinanzjaw il-movimenti estremisti vjolenti fl-Istati Membri tal-UE u fil-viċinat tagħha. Tali flussi finanzjarji għandhom jingħalqu.

11.4.2018   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 129/18

Relatur:

Peter SCHMIDT

1.1.

Il-KESE jtenni s-sejħa tiegħu għall-iżvilupp ta’ politika komprensiva dwar l-ikel fl-UE, bl-għan li jiġu pprovduti dieti tajbin għas-saħħa minn sistemi sostenibbli tal-ikel, l-agrikoltura tintrabat ma’ servizzi tan-nutrizzjoni u tal-ekosistema, u jiġu żgurati katini ta’ provvista li jissalvagwardjaw is-saħħa pubblika għas-sezzjonijiet kollha tas-soċjetà Ewropea. Politika komprensiva dwar l-ikel tal-UE għandha ttejjeb il-koerenza f’oqsma ta’ politika relatati mal-ikel, tirrestawra l-valur tal-ikel u tippromovi bidla fit-tul mill-produttività u l-konsumeriżmu tal-ikel għaċ-ċittadinanza tal-ikel.

1.2.

Il-qafas ta’ politika attwali tal-UE mhuwiex xieraq biex jagħmel it-tranżizzjoni għal sistemi tal-ikel aktar sostenibbli, sabiex tiġi żgurata l-implimentazzjoni effettiva tal-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli (SDGs) tan-NU kif ukoll tad-dritt għall-ikel u drittijiet oħra tal-bniedem. Filwaqt li l-oqfsa ta’ politika attwali seta’ rnexxielhom jindirizzaw il-problemi individwali, ma jipprovdux il-koerenza kollettiva meħtieġa biex tiġi indirizzata l-firxa ta’ sfidi li s-sistemi tal-ikel globali u tal-UE huma mistennija li jaffaċċjaw fil-futur. Il-KESE jenfasizza li l-għodod ta’ politika eżistenti tal-UE jridu jiġu allinjati mill-ġdid u armonizzati sabiex iwasslu sistemi ambjentalment, ekonomikament u soċjokulturalment sostenibbli tal-ikel. Barra minn hekk, il-KESE jtenni li politika komprensiva tal-ikel għandha tkun komplementari għal PAK riformata u mhux tissostitwixxiha (1).

1.3.

Il-KESE jenfasizza l-ħtieġa li tinżamm kultura li tagħti valur lill-importanza nutrizzjonali u kulturali tal-ikel, kif ukoll lill-impatt soċjali u ambjentali tiegħu. F’dan ir-rigward, il-firxa vasta ta’ ikel u speċjalitajiet reġjonali/lokali disponibbli fl-UE hi ass ġenwin u, bħala tali, għandha tkompli tiġi valorizzata. Politika komprensiva dwar l-ikel għandha trawwem aktar apprezzament tal-ikel mill-konsumaturi, tippromovi l-prevenzjoni u t-tnaqqis tal-ħela tal-ikel, u tgħin tintegra mill-ġdid u tallinja mill-ġdid il-prezz tal-ikel ma’ valuri oħra. B’mod partikolari, għandha tiżgura prezzijiet ġusti għall-produtturi sabiex il-biedja tibqa’ vijabbli.

1.4.

Il-KESE jenfasizza li l-partijiet ikkonċernati kollha fil-katina tal-provvista tal-ikel għandhom rwol fl-iżvilupp ta’ qafas komprensiv, sabiex tinkiseb distribuzzjoni ġusta tul il-katina. L-ebda settur individwali ma jista’ jagħmel dan waħdu. Politika komprensiva dwar l-ikel għandha tisfrutta l-qawwa tal-industrija u tal-bejgħ bl-imnut biex tħaffef il-bidla tal-konsumaturi lejn is-sostenibbiltà. It-tranżizzjoni għal sistemi sostenibbli tal-ikel tirrikjedi wkoll li konsumaturi impenjati jsiru ċittadini attivi tal-ikel. Dan ifisser ukoll li politika komprensiva dwar l-ikel għandha tiżgura li s-settur agroalimentari Ewropew ikun kapaċi jbiegħ f’livelli ta’ kwalità li jżommu l-pożizzjoni tiegħu bħala l-għażla ta’ preferenza għall-parti l-kbira tal-konsumaturi.

1.5.

Il-KESE jirrikonoxxi n-numru li qed jiżdied ta’ inizjattivi li qed jiġu implimentati fil-livell reġjonali u lokali sabiex jiġu appoġġjati sistemi alternattivi tal-ikel. Dawn l-inizjattivi jistabbilixxu rabtiet aktar mill-qrib bejn il-produtturi u l-konsumaturi, joħolqu opportunitajiet għal negozji lokali u impjiegi ġodda, u jerġgħu jgħaqqdu l-komunitajiet mal-ikel tagħhom. Il-KESE jenfasizza wkoll ir-rwol tal-bliet fl-iżvilupp ta’ politiki dwar l-ikel aktar integrati. Politika komprensiva dwar l-ikel għandha tibni fuq, tistimula u tiżviluppa governanza komuni fil-livelli kollha – lokali, reġjonali, nazzjonali u Ewropew. Dan joħloq qafas ta’ abilitazzjoni biex dawn l-inizjattivi jirnexxu, tkun xi tkun l-iskala tagħhom.

1.6.

Il-KESE jsejjaħ għal sistema intelliġenti ġdida dwar it-tikkettar sostenibbli tal-ikel. Il-politiki ffukaw fuq in-nutrizzjoni u indikazzjonijiet oħra dwar is-saħħa, iżda l-KESE jinnota li qed jiżdied it-tħassib dwar in-nuqqas ta’ informazzjoni tal-konsumaturi dwar l-impatt ambjentali u soċjali tal-ikel. L-industrija tal-ikel hija konxja li sa ċertu punt tista’ tindirizza l-impatti ambjentali, iżda fl-aħħar mill-aħħar il-konsumaturi jridu jinvolvu ruħhom u għandha tingħata informazzjoni.

1.7.

Sabiex jiġi appoġġjat l-istabbiliment ta’ qafas komprensiv li jressaq flimkien il-politiki relatati mal-ikel tal-UE, il-KESE jipproponi li fil-perjodu qasir/medju tinħoloq task force transsettorjali u interistituzzjonali, li tinvolvi Direttorati Ġenerali differenti tal-Kummissjoni u istituzzjonijiet oħra tal-UE. Din it-task force tkun responsabbli biex tiżviluppa Pjan ta’ Azzjoni dwar is-Sostenibbiltà tal-Ikel, bl-għan li tgħin lill-UE timplimenta SDGs relatati mal-ikel. Il-Pjan ta’ Azzjoni għandu jiġi żviluppat permezz ta’ proċess parteċipattiv li jinvolvi l-partijiet ikkonċernati fil-katina tal-provvista tal-ikel, is-soċjetà ċivili u r-riċerkaturi. Il-KESE jissuġġerixxi l-organizzazzjoni u l-iżvilupp ta’ spazju biex is-soċjetà ċivili tinvolvi ruħha u tipparteċipa b’mod attiv f’dan il-proċess.

1.8.

B’mod partikolari, il-KESE jirrakkomanda l-iżvilupp ta’ tabella ta’ valutazzjoni tal-ikel sostenibbli tal-UE, li tippermetti li l-isfidi tas-sistemi tal-ikel jiġu indirizzati permezz ta’ approċċ pluriennali, biex b’hekk jiġi promoss l-allinjament tal-politiki f’livelli differenti ta’ governanza. It-tabella ta’ valutazzjoni tipprovdi indikaturi u għalhekk tħeġġeġ u timmonitorja l-progress biex jintlaħqu l-miri li ġew stabbiliti.

1.9.

Fuq perjodu ta’ żmien itwal, u skont il-konklużjonijiet tat-task force, il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni tanalizza l-fattibbiltà tal-ħolqien ta’ DĠ dedikat għall-Ikel, li jipprovdi ċentru ċar għar-responsabbiltajiet tal-UE dwar il-politiki kollha relatati mal-ikel u jkun is-sors ta’ regolamentazzjoni, leġislazzjoni u infurzar kif xieraq. Tali struttura tista’ tiġi riflessa fl-Istati Membri kollha tal-UE permezz ta’ ministeri dedikati dwar l-ikel.

2.1.

Fl-Opinjoni esploratorja tiegħu dwar “Sistemi tal-ikel aktar sostenibbli”, li ħejja fuq talba tal-Presidenza tan-Netherlands tal-UE fl-2016, il-KESE għamel sejħa għal politika komprensiva dwar l-ikel li tippromovi tranżizzjoni għal sistemi tal-ikel aktar sostenibbli u li tiżgura koerenza aħjar bejn l-għanijiet ta’ politika relatati mal-ikel (bħal produzzjoni agrikola sostenibbli, dieti tajbin għas-saħħa, protezzjoni ambjentali, relazzjonijiet kummerċjali aktar ġusti, eċċ.). Din l-opinjoni tibni fuq ir-rakkomandazzjonijiet tiegħu li jiġu żviluppati aktar ir-raġunament u l-viżjoni għal qafas komprensiv.

2.2.

Sadanittant, żdied ukoll il-momentum għal approċċ aktar olistiku għal politika dwar l-ikel. In-NU ddikjarat li dawn għandhom ikunu l-Għaxar Snin ta’ Azzjoni dwar in-Nutrizzjoni (“Decade of Action for Nutrition”), u rrikonoxxiet il-ħtieġa li s-sistemi tal-ikel jitfasslu mill-ġdid sabiex jinkisbu dieti aktar tajbin għas-saħħa u nutrizzjoni mtejba. Il-Bord ta’ Esperti ta’ Livell Għoli tal-Kumitat dwar is-Sigurtà Alimentari Dinjija kompla jenfasizza din l-ambizzjoni fir-rapport tiegħu ta’ Settembru 2017 (2). Fil-livell tal-UE, il-Kumitat tar-Reġjuni reċentament adotta opinjoni li titlob politika komprensiva u sostenibbli tal-ikel tal-UE li torbot flimkien oqsma ta’ politika differenti relatati mal-ikel. Il-Bord Internazzjonali ta’ Esperti dwar Sistemi Sostenibbli tal-Ikel (IPES Food) nieda proċess parteċipattiv ta’ tliet snin bl-għan li sal-2018 tiġi żviluppata viżjoni għal politika komuni dwar l-ikel, li tinvolvi gruppi xjentifiċi, partijiet ikkonċernati, organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u dawk li jfasslu l-politika. Ammont kbir ta’ inizjattivi transsettorjali fil-livell nazzjonali, reġjonali u lokali diġà qed jibdlu s-sistemi Ewropej tal-ikel bil-parteċipazzjoni attiva tas-soċjetà ċivili.

2.3.

Il-KESE jemmen li l-implimentazzjoni tal-SDGs fl-Ewropa hija essenzjali fil-mixja lejn approċċ komprensiv li jinkludi oqsma ta’ politika differenti (l-agrikoltura, is-saħħa, l-ambjent, il-kummerċ, l-iżvilupp, l-innovazzjoni, eċċ.) u livelli ta’ governanza (UE, nazzjonali, lokali) u biex jinkisbu mudelli ta’ produzzjoni u konsum tal-ikel aktar sostenibbli. Id-dibattitu li għaddej dwar il-Politika Agrikola Komuni (PAK) ta’ wara l-2020 huwa wkoll opportunità ewlenija biex tiġi żgurata l-koerenza bejn politika agrikola mfassla mill-ġdid u għanijiet oħra ta’ politika relatati mal-ikel (3).

2.4.

Xi Stati Membri (eż. il-Finlandja, Franza, il-Ġermanja, in-Netherlands u l-Iżvezja) qed isiru dejjem aktar attivi f’politiki relatati mal-ikel fir-rigward tas-saħħa, l-ambjent u s-sostenibbiltà. Il-KESE jwissi kontra sitwazzjoni fejn approċċ differenti fi Stati Membri differenti jsir detrimentali għall-konsumaturi u għan-negozji. Il-KESE jikkunsidra din bħala raġuni addizzjonali biex jagħmel sejħa għal qafas komprensiv fil-livell tal-UE.

3.1.

Ħarġet evidenza xjentifika li dejjem tikber li tirrigwarda l-impatt tal-ikel fuq is-saħħa, l-ambjent u s-soċjetà inġenerali. Id-“dinja tal-ikel” li l-PAK inħolqot biex tindirizza saret aktar kumplessa. L-Ewropa m’għandha l-ebda nuqqas, suċċess dovut għall-PAK u għal introjtu li qed jiżdied, kif ukoll metodi mtejba ta’ produzzjoni fis-settur agrikolu. L-impjiegi u l-valur miżjud fl-ikel inbidlu mill-art u mill-baħar għall-fabbriki, għas-settur tal-bejgħ bl-imnut u għas-servizzi tal-ikel. L-aġenda tas-saħħa twessgħet minn konsum insuffiċjenti; illum il-ġurnata, dieti mhux xierqa minħabba inugwaljanzi soċjali u faqar alimentari “ġdid” għadhom jeżistu iżda jiġu superati minn mard li ma jitteħidx fuq skala kbira. Dawn jinkludu mard tal-qalb, puplesiji, dijabete u obeżità. Il-mard kardjovaskulari (CVD) jikkawża 1,8 miljun mewta fl-UE kull sena, 37 % tal-imwiet kollha fl-UE (4). Fl-2015, kważi 49 miljun persuna kienu qed jgħixu b’CVD fl-UE.

3.2.

Ix-xejriet soċjali Ewropej ġabu magħhom ukoll bidliet kbar għall-ikel, il-gosti u l-kċejjen. Il-mudelli tal-konsum u l-istili tal-ħajja nbidlu minn meta nħolqot il-PAK. It-Tranżizzjoni fit-tisjir laqtet b’mod partikolari lin-nisa, peress li storikament huma kellhom u spiss għad għandhom responsabbiltà kbira għall-ikel fid-dar. Il-bidliet fit-teknoloġija alimentari kellhom effetti soċjali kemm pożittivi kif ukoll negattivi. L-għażliet jista’ jkun li tjiebu iżda l-wirt kulturali varjat u għani tal-Ewropa xi drabi ddgħajjef. Il-baġits il-kbar tal-kummerċjalizzazzjoni tal-kumpaniji tal-ikel ġeneralment ħeġġew lill-konsumaturi jieklu ikel “ipproċessat ħafna”. Il-figuri tal-industrija juru li, pereżempju, il-Belġjani jikkonsmaw żewġ terzi tal-kaloriji tagħhom minn ikel ipproċessat minn qabel u ppakkjat – saħansitra aktar mill-Brittaniċi (5). L-aġenziji tas-saħħa pubblika jinsabu mħassba dwar il-konsum żejjed tal-ikel ipproċessat b’livelli għoljin ta’ melħ, zokkor u xaħmijiet. Dawn jistgħu jkunu irħas, li jservi bħala inċentiv għal persuni b’introjtu baxx, li diġà għandhom livell tas-saħħa agħar minn dak medju. Id-dieta għalhekk tikkontribwixxi għal inugwaljanzi soċjali Ewropej (6). Matul u mir-Reċessjoni l-Kbira ’l quddiem, l-Ewropa rat żieda ta’ donazzjonijiet ta’ ikel għall-karità. L-għoti ta’ tali għajnuna alimentari ta’ emerġenza m’għandhiex tieħu post l-indirizzar mill-Ewropa tal-inugwaljanzi soċjali li joħolqu problemi fis-saħħa relatati mad-dieta.

3.3.

L-impatt tal-ikel fuq l-ambjent ġie dokumentat u rikonoxxut. It-tibdil fil-klima huwa theddida rikonoxxuta, u l-UE appoġġjat bil-qawwa l-Konvenzjoni Qafas tal-2015 dwar it-Tibdil fil-Klima li ġiet miftiehma f’Pariġi. L-UE żgurat ukoll regolamentazzjoni ambjentali aħjar u prevenzjoni aħjar tal-ħsara, pereżempju permezz tad-Direttiva Qafas dwar l-Ilma. Madankollu, il-gosti tal-ikel Ewropej qed jixprunaw mudelli tal-konsum li jinvolvu livelli għoljin ta’ użu ta’ ilma moħbi jew “inkorporat”, li jkunu ta’ theddida għall-Istati Membri (7), u li jeħtieġu approċċ aktar integrat għall-art, il-biedja u l-ilma (8). Il-fatt li l-ħamrija tal-Ewropa hija fraġli huwa ta’ tħassib ukoll. L-immudellar taċ-Ċentru Konġunt tar-Riċerka tal-UE jissuġġerixxi li l-erożjoni tal-ħamrija bl-ilma affettwat 130 miljun ettaru tal-erja tas-superfiċje tal-UE 27; kważi 20 % tal-erja tas-superfiċje għandha telf ta’ ħamrija li jaqbeż l-10 tunnellati/ettaru/sena (9). It-telf tal-bijodiversità huwa preżenti kemm fuq l-art kif ukoll fil-baħar, fejn huwa rappurtat li d-diversità tal-istokk tinsab taħt pressjoni (10). Minkejja dan, l-Istati Membri jkomplu jagħtu l-parir li l-konsumaturi jieklu l-ħut għal raġunijiet ta’ nutrizzjoni mingħajr ma jkunu konxji tal-konsegwenzi ambjentali.

3.4.

Ekonomikament, l-aħħar 60 sena ġew meqjusa li kienu ta’ suċċess. L-ikel jinsab kullimkien. Il-proporzjon medju tan-nefqa tal-familja li tmur fuq l-ikel niżel minn 30 % għal 15 %. Il-prezzijiet għall-konsumatur naqsu bil-ħolqien ta’ katini enormi tal-bejgħ bl-imnut tal-ikel. Iżda issa l-ekonomisti qegħdin jistaqsu jekk il-prezzijiet tal-ikel jirriflettux l-ispiża reali tal-produzzjoni, jew jekk jonqsux milli jirriflettu bis-sħiħ ċerti spejjeż. Il-KESE jinnota b’interess il-ħidma li għaddejja mill-FAO dwar il-kontabbiltà sħiħa tal-ispejjeż fejn jidħlu l-ispejjeż marbuta mal-agrikoltura (11). L-iżbilanċi tal-poter fil-katina tal-provvista tal-ikel żdiedu wkoll, li jwassal għal prattiki kummerċjali mhux ġusti u għal konsegwenzi relatati (12), u s-sehem tal-prezz tal-konsumatur lill-bdiewa naqas.

3.5.

It-tendenza ta’ produzzjoni eċċessiva baxxiet il-prezzijiet iżda istituzzjonalizzat il-ħela tal-ikel. Filwaqt li l-konsumaturi f’pajjiżi b’introjtu baxx madwar id-dinja jaħlu madwar 8 % tal-ikel, il-konsumaturi fl-UE jaħlu madwar terz ta’ dak li jixtru. Il-proġett Fusions iffinanzjat mill-UE jistma li 88 miljun tunnellata ta’ ikel jinħlew kull sena fl-UE, li jiswew madwar EUR 143 biljun (13). Din id-dimensjoni kulturali għall-ħela tal-ikel ma tiġix indirizzata bis-sħiħ mill-approċċ ta’ ekonomija ċirkolari, lanqas mill-Pjan Direzzjonali għal Ewropa b’Użu Effiċjenti tar-Riżorsi, li huma siewja biex l-ikel jitqies bħala entità materjali, iżda jonqsu milli jqisu l-konsumatur jew il-valur kulturali tiegħu. Sfida għall-Ewropa hija kif tibni kunċett ġdid ta’ ċittadinanza tal-ikel dwar il-konsum tal-ikel għas-sostenibbiltà.

3.6.

Data u studji kemm minn akkademiċi kif ukoll mill-industrija tal-ikel tejbu l-fehim tagħna ta’ kif is-sistemi Ewropej tal-ikel iħallu impatt fuq is-soċjetà, l-ambjent u r-riżultati fil-qasam tas-saħħa. Meta jitqiesu flimkien, dawn jissuġġerixxu l-ħtieġa għal approċċ aktar integrat. Filwaqt li l-oqfsa ta’ politika attwali seta’ rnexxielhom jindirizzaw il-problemi individwali, huma ma jipprovdux il-koerenza kollettiva meħtieġa biex tiġi indirizzata l-firxa ta’ sfidi li s-sistemi tal-ikel globali u tal-UE huma mistennija li jaffaċċjaw fil-futur. Il-politiki relatati mal-ikel fil-parti l-kbira jiġu żviluppati b’mod separat minn xulxin u spiss huma neqsin minn konsistenza. Il-politiki f’diversi livelli ta’ governanza lanqas mhuma marbuta flimkien. Eżempju wieħed li juri l-ħtieġa għal approċċ aktar integrat huwa r-reżistenza għall-antimikrobiċi, li nfirxet permezz tal-użu tal-antibijotiċi fit-trobbija tal-annimali u li issa thedded is-saħħa tal-bniedem. L-importanza ta’ politika integrata dwar l-ikel fir-rigward ta’ din il-kwistjoni ġiet enfasizzata wkoll mill-Kummissarju Andriukaitis f’diskors reċenti. Eżempju ieħor huwa l-kunflitt bejn l-użu tal-art għall-ikel u l-użu tal-art għall-ġenerazzjoni tal-enerġija, għas-settur tal-abitazzjoni u għal pressjonijiet oħra. Sa ċertu punt, il-ħela tal-ikel hija riżultat ukoll ta’ titjib fl-effiċjenza tal-produzzjoni; hemm fluss kostanti u enormi ta’ ikel ġewwa s-sistema. Appell għal imġiba razzjonali tal-konsumaturi sabiex din tiġi solvuta ma jaħdimx.

3.7.

Li kieku l-UE kellha “terġa’ titwieled” illum il-ġurnata, hija toħloq politika komprensiva dwar l-ikel li jkollha l-għan li toħloq dieti tajbin għas-saħħa minn sistemi sostenibbli tal-ikel, torbot il-produzzjoni agrikola ma’ servizzi tan-nutrizzjoni u tal-ekosistema, u tiżgura katini ta’ provvista li jissalvagwardjaw is-saħħa pubblika għas-sezzjonijiet kollha tas-soċjetà Ewropea (14). L-isfida ta’ politika hija kif tinġieb il-bidla meħtieġa. Storikament, il-politika tal-UE kibret permezz ta’ proċess ta’ modifika demokratika, fejn isseħħ bidla aktar għal għarrieda minħabba l-kriżijiet, kif ġara fis-sikurezza alimentari fis-sena 2000, u fl-iskandlu tal-laħam taż-żwiemel fl-2013-2015.

4.1.

Il-KESE jinnota li sezzjonijiet wiesgħa tas-soċjetà Ewropea jirrikonoxxu l-isfidi strutturali l-ġodda għall-governanza tal-ikel tal-UE. L-UE tista’ timxi milli tadatta l-politika u tirreaġixxi għas-sitwazzjonijiet, għal li tieħu approċċ proattiv. Il-KtR jistabbilixxi preċedenti importanti fl-opinjoni riċenti tiegħu. Iż-żieda ta’ interess ġdid fil-ħolqien ta’ politika aħjar dwar l-ikel għall-bliet tal-UE għandha tiġi inkluża fit-tħassib rurali. Ħafna bliet Ewropej jinsabu impenjati b’azzjonijiet permezz ta’ kunsilli għall-politika dwar l-ikel, netwerks urbani għal azzjoni dwar is-sostenibbiltà u/jew dwar it-tibdil fil-klima, u l-programm WHO Healthy Cities. L-iffirmar tal-“Milan Urban Food Policy Pact” (Patt għal Politika Urbana dwar l-Ikel ta’ Milan) tal-2015 jirrifletti dan l-interess.

4.2.

Fis-snin reċenti, seħħew diversi tipi ta’ organizzazzjoni mill-ġdid tal-katini tal-provvista tal-ikel, bl-għan li jgħaqqdu mill-ġdid il-produtturi u l-konsumaturi u jillokalizzaw mill-ġdid il-produzzjoni agrikola u tal-ikel. Dawn jinkludu agrikoltura sostnuta mill-komunità, katini tal-provvista qosra, netwerks alternattivi tal-ikel, sistemi tal-biedja lokali u bejgħ dirett. Il-kooperattivi tal-konsumaturi jista’ jkollhom ukoll rwol ċentrali billi jiżguraw rabta qawwija mal-komunità kif ukoll fokus soċjali, edukattiv u ambjentali. L-istituzzjonijiet pubbliċi għandhom skemi li wkoll jagħmlu parti minn dan il-proċess, eż. permezz ta’ programmi ta’ akkwist pubbliku għal skejjel u sptarijiet li jinkoraġġixxu l-għoti ta’ ikel lokali u organiku, bħal fid-Danimarka u f’Malmö, l-Iżvezja. Dan jaqbel mal-approċċ ta’ ekonomija ċirkolari tal-UE.

4.3.

Bl-istabbiliment ta’ rabtiet aktar mill-qrib bejn il-produtturi u l-konsumaturi, is-sistemi tal-ikel aktar lokalizzati u l-inizjattivi minn isfel għal fuq jista’ jkollhom rwol essenzjali biex jinkoraġġixxu konsum tal-ikel aktar tajjeb għas-saħħa u aktar sostenibbli. L-involviment tas-soċjetà ċivili u tal-komunitajiet lokali jsaħħaħ dawn ir-rabtiet, kif jista’ jidher fid-diversi inizjattivi sostenibbli dwar l-ikel fil-bliet madwar l-Ewropa. Madankollu, bħalissa l-politiki fil-livell tal-UE mhumiex mgħammra tajjeb biex jitgħallmu minn dawn l-esperimenti, wisq anqas biex jappoġġjawhom meta jkunu promettenti. Għalhekk politika komprensiva dwar l-ikel tista’ tgħin tistimula u tiżviluppa governanza komuni għal dawn l-inizjattivi. L-impriżi tal-biedja jadattaw għad-domandi tas-suq, iżda huma ristretti min-natura tal-produzzjoni agrikola; bidla fis-sistemi tal-produzzjoni tieħu ż-żmien.

4.4.

L-ekonomija tal-ikel taffaċċja sfidi tekniċi, finanzjarji u soċjali (15) kbar li ġew rikonoxxuti minn programmi kbar ta’ investiment għall-innovazzjoni u għall-progress teknoloġiku. L-Ewropa għandha madwar 289 000 kumpanija li jimmanifatturaw l-ikel, iżda 3 000 minnhom jammontaw għal kważi nofs is-suq tal-UE (16). L-istudji jissuġġerixxu li sistemi reżiljenti tal-ikel għandhom iżommu taħlita ta’ impriżi kbar u żgħar tal-biedja. Hemm distakki kbar bejn l-akbar kumpaniji tal-ikel tal-Ewropa u s-settur tal-SMEs. Dawn jistgħu jiġu integrati aħjar mal-Ewropa soċjali. L-ekonomija diġitali toffri opportunitajiet għal rabtiet aktar mill-qrib bejn il-konsumaturi u l-produtturi. In-negozju jilqa’ tmexxija progressiva dwar kwistjonijiet ta’ sostenibbiltà, u jixtieq oqfsa ċari.

4.5.

Iċ-ċittadini Ewropej għandhom interess ċar li jiżguraw li l-ikel tagħhom jiġi minn sorsi sostenibbli. Is-sistemi tat-tikkettar mhumiex kapaċi jipprovdu ċarezza sempliċement minħabba l-kumplessità tal-kwistjoni. F’rapport reċenti mħejji minn Karl Falkenberg, ġie suġġerit li l-“marka” tal-ikel Ewropew għandha tissejjes fuq is-sostenibbiltà, jew fuq “l-għajxien tajjeb u l-qsim ġust fi ħdan il-limiti tal-pjaneta” (17). Dan jissuġġerixxi enfasi soċjali kif ukoll enfasi ambjentali u ekonomika. Xi kwistjonijiet kulturali jinsabu lil hinn mill-mandat tal-istituzzjonijiet Ewropej, bħat-tensjoni bejn xogħol imħallas (f’katini ta’ provvista) u mhux imħallas (fi kċejjen domestiċi) fl-ikel, iżda hemm elementi tas-sistema Ewropea tal-ikel li huma ċentrali għall-kunċett Ewropew ta’ ikel (jew “marka”). L-Ewropa hija famuża għad-diversità fit-tisjir u fil-produzzjoni. Din mhux biss għandha tiġi protetta, iżda għandha tiżdied b’mod attiv. Is-sistema tal-logo ta’ kwalità tal-UE (IĠP, DOP, STG) hija utli, iżda tkopri biss speċjalitajiet tal-ikel; ma tittrattax ix-xejriet fl-ikel tal-massa. Is-suġġeriment tas-Sur Falkenberg li għandna naspiraw għall-ġustizzja żgur li għandu jimplika “Patt Ġdid” dwar il-pagi u t-trattament ġust ta’ ħaddiema migranti fl-impriżi tal-ikel tal-UE. Hemm kwistjonijiet sensittivi iżda importanti li permezz tagħhom politika komprensiva dwar l-ikel tista’ tipprovdi appoġġ prattiku għall-armonija soċjali fl-Ewropa.

4.6.

Tħassib partikolari għall-ġenituri u għall-aġenziji tas-saħħa huwa l-investiment finanzjarju mhux ugwali f’messaġġi dwar l-ikel immirati lejn it-tfal. Id-WHO tara din bħala kwistjoni ta’ prijorità għaliex proporzjon tant għoli ta’ dawn il-messaġġi fihom ikel b’livelli għoljin ta’ melħ, zokkor u xaħam (18). Permezz tal-bidla minn forom tal-midja tradizzjonali għal dawk diġitali, il-każ għal approċċ komprensiv jikber. Fl-2016, fl-Ewropa tal-Punent intefqu madwar USD 37 biljun fuq reklamar diġitali tal-ikel biss (19). Il-KESE jinnota s-sejħa reċenti li l-konsumaturi għamlu lill-kumpaniji tal-ikel u tal-bejgħ bl-imnut, fejn talbuhom jieqfu jużaw il-maskots tal-prodotti tagħhom f’kampanji tar-reklamar u tal-kummerċjalizzazzjoni għal ikel b’livelli għoljin ta’ xaħam, melħ u zokkor. Fin-nuqqas ta’ azzjoni adegwata mill-industrija, il-gvernijiet għandhom jikkunsidraw li jintroduċu miżuri regolatorji (20).

4.7.

L-għan ta’ 50 sena għall-politika dwar l-ikel tal-UE għandu jkun il-promozzjoni tat-tranżizzjoni mill-konsumeriżmu tal-ikel (ikkaratterizzat mill-ħela) għaċ-ċittadinanza tal-ikel (ikkaratterizzata mill-attenzjoni u mir-responsabbiltà). It-tranżizzjoni għal dieti sostenibbli minn sistemi sostenibbli tal-ikel teħtieġ ukoll li l-konsumaturi impenjati jsiru ċittadini attivi tal-ikel. Il-KESE jtenni l-proposta tiegħu li jniedi kampanja ta’ informazzjoni u ta’ sensibilizzazzjoni madwar l-Ewropa dwar “il-valur tal-ikel”. Din se tkun meħtieġa biex tiġi żgurata bidla fuq perjodu twil ta’ żmien fl-imġiba tal-klijenti (21).

5.1.

Il-politika dwar l-ikel hija politika ġenerali li torganizza u tappoġġja l-qafas tas-sistemi tal-ikel, mill-produzzjoni primarja (bdiewa) għall-istadju tal-produzzjoni (ipproċessar) sal-konsum. Din tagħmel ċar u espliċitu dak li spiss ikun mgħotti u moħbi. Peress li l-ikel jidher f’ħafna oqsma tal-ħajja, bħall-edukazzjoni, is-saħħa, l-ambjent, il-kummerċ, ir-relazzjonijiet soċjali u l-kultura, il-valur ta’ politika komprensiva dwar l-ikel huwa li soċjetà tista’ tiċċara dak li tixtieq u dak li tista’ tikseb mis-sistema tal-ikel tagħha. Hija tgħaqqad dak li drabi oħra faċilment ma jkunx magħqud u jkun ifframmentat. Il-mistoqsija ta’ x’nieklu, kif nieklu u kif nipproduċu l-ikel illum il-ġurnata u b’liema spiża għandha konsegwenzi għall-futur.

5.2.

Il-politika dwar l-ikel għandha influwenza qawwija fuq l-iżvilupp ta’ żoni rurali u urbani. Hija toħloq impjiegi fis-setturi kollha marbuta, bħall-agrikoltura u l-infrastruttura teknika tagħha, l-ipproċessar tal-ikel, it-trasport, il-kummerċ, l-imballaġġ, il-bejgħ bl-imnut u s-servizz tal-ikel, eċċ. Hija taffettwa l-għajxien ta’ miljuni ta’ ċittadini tal-UE. Is-settur tal-manifattura tal-ikel tal-UE jimpjega 4,25 miljun persuna; idaħħal aktar minn EUR 1 098 biljun; jonfoq EUR 2,5 biljuni fuq ir-riċerka u l-iżvilupp u għandu eċċess ta’ EUR 25,2 biljun fuq il-kummerċ tiegħu fl-ikel ipproċessat (22). Minkejja s-sinifikat ekonomiku tal-ikel għall-ekonomija tal-UE, bħalissa m’hemm l-ebda politika dwar l-ikel tal-UE bħala tali. Minflok, is-sistemi tal-ikel jitfasslu permezz ta’ varjetà ta’ oqfsa ta’ politika distinti, kif enfasizzat hawn fuq.

5.3.

Politika dwar l-ikel adatta għas-seklu 21 għandha tissodisfa diversi kriterji: il-kwalità tal-ikel (bħat-togħma, il-gost, id-dehra u l-awtentiċità); is-saħħa (bħas-sigurtà, in-nutrizzjoni, id-disponibbiltà u l-għarfien); l-ambjent (bħas-CO2, l-ilma, l-użu tal-art, il-ħamrija, il-bijodiversità, il-kwalità tal-arja u r-reżiljenza sistemika), il-valuri soċjali u kulturali (bħall-identità, l-ugwaljanza tal-aċċess, il-fiduċja, l-għażla u l-ħiliet); l-ekonomija soda (bħall-kompetizzjoni reali u redditi ġusti, impjiegi diċenti, spejjeż kompletament interalizzati u prezzijiet raġonevoli u kompetittivi); u l-governanza tajba (bħad-dover ta’ rendikont demokratiku, it-trasparenza, il-proċessi etiċi u l-użu ta’ evidenza xjentifika tajba). Il-politiki kollha eżistenti tal-UE relatati mal-ikel jistgħu jiġu kkunsidrati taħt dawn it-titoli tal-politika.

5.4.

Politika komprensiva dwar l-ikel għandha ssaħħaħ ekosistemi reżiljenti u tiżgura li l-partijiet ikkonċernati u l-parteċipanti kollha fil-katina tal-provvista tal-ikel ikollhom introjtu diċenti kemm ġewwa kif ukoll barra mill-UE. Il-prezzijiet tal-ikel ma jirriflettux l-ispejjeż sħaħ tal-produzzjoni u l-parti l-kbira tal-ispejjeż tas-saħħa, ambjentali u soċjali huma esternalizzati. Is-segwitu ta’ ikel aktar irħis u aktar “affordabbli” m’għandux jiċħad karatteristiċi u effetti oħra tal-produzzjoni u tal-konsum tal-ikel. Politika komprensiva dwar l-ikel tista’ tgħin tintegra mill-ġdid u tallinja mill-ġdid il-prezz tal-ikel ma’ valuri oħra.

5.5.

Politika komprensiva dwar l-ikel għandha ġġib flimkien politiki eżistenti u ġodda, bl-għan aħħari li jitwasslu sistemi sostenibbli tal-ikel u dieti tajbin għas-saħħa. Din m’għandhiex tfisser il-ħolqien mill-ġdid ta’ politika kompletament ġdida jew l-approprjazzjoni ta’ setgħat ġodda fl-UE, peress li l-għan mhuwiex li jiġi impost standard wieħed. Minflok, din tfisser l-adozzjoni ta’ riformi fil-livell tal-UE biex jitħeġġu azzjonijiet ġodda u aktar sostenibbli fil-livelli kollha (lokali/muniċipali, reġjonali, nazzjonali u tal-kumpaniji), kif ukoll iż-żieda ta’ inizjattivi li diġà qegħdin iseħħu, biex b’hekk tiġi pprovduta aktar koerenza. Din tfisser l-integrazzjoni ta’ miżuri fil-livell tal-UE bl-aħjar mezzi li jistgħu jittieħdu f’livelli oħra ta’ governanza. Dan jista’ jkun il-każ għal reġimi fiskali li jtejbu l-aċċess għal dieti tajbin għas-saħħa permezz tal-ippjanar tal-bliet u tal-akkwist pubbliku, biex b’hekk jiġu appoġġjati s-swieq u l-impjiegi lokali.

5.6.

Politika komprensiva dwar l-ikel għandha ssir ukoll bażi biex jintemmu l-prattiki kummerċjali żleali mil-lat ta’ kwalità doppja u aktar baxxa tal-prodotti – jiġifieri l-produzzjoni u l-bejgħ ta’ ikel ta’ kwalità inferjuri fi Stati Membri differenti minkejja li l-imballaġġ ikun identiku (23).

5.7.

Sabiex jiġu ssodisfati dawn l-għanijiet, iridu jiġu kkoordinati miżuri ta’ politika kemm min-naħa tal-provvista kif ukoll min-naħa tad-domanda. Dan ifisser li d-disponibbiltà u l-affordabbiltà tal-ikel permezz tal-produzzjoni sostenibbli tal-ikel għandhom jiġu kkoordinati wkoll b’aktar aċċess u awtonomizzazzjoni tal-konsumaturi biex jagħżlu dieti tajbin għas-saħħa u b’togħma tajba. Għandha tiġi żviluppata taħlita ta’ bidliet leġislattivi sabiex jitneħħew l-ostakli regolatorji u jiġu pprovduti inċentivi fiskali u bidliet fl-imġiba xprunati minn informazzjoni, edukazzjoni u sensibilizzazzjoni aħjar tal-konsumaturi u tal-proċessuri. L-għan ewlieni huwa li jiżdiedu s-sensibilizzazzjoni u l-appoġġ għall-valur tal-ikel fil-livelli kollha sabiex tiġi appoġġjata bidla gradwali iżda sinifikanti. Pereżempju, it-tnaqqis tal-melħ jaħdem l-aħjar jekk isir bil-mod iżda b’mod sistematiku, iżda m’hemm l-ebda inċentivi biex il-kumpaniji jifformulaw mill-ġdid il-prodotti tagħhom.

5.8.

Fuq in-naħa tal-provvista, biex politika tal-ikel Ewropea komprensiva tkun tassew rilevanti għall-konsumaturi Ewropej, huwa essenzjali li l-ikel prodott b’mod sostenibbli fl-UE jkun kompetittiv. Dan ifisser li s-settur agroalimentari Ewropew huwa kapaċi jwassal l-ikel għall-konsumaturi bi prezzijiet li jinkludu spejjeż żejda għal kriterji bħalma huma s-sostenibbiltà, il-benesseri tal-annimali, is-sikurezza alimentari u n-nutrizzjoni iżda wkoll redditu ġust lill-bdiewa, u fl-istess ħin iżomm il-pożizzjoni tiegħu bħala l-għażla preferuta għall-parti l-kbira tal-konsumaturi.

5.9.

L-implimentazzjoni tal-SDGs tipprovdi qafas kruċjali għal azzjoni konġunta, bl-għan li sal-2030 id-dinja jkollha ikel sostenibbli. Kwistjonijiet relatati mal-ikel u mal-agrikoltura jolqtu s-17-il SDG. B’mod partikolari, id-WHO tistqarr li 12 mill-SDGs jeħtieġu azzjoni fil-qasam tan-nutrizzjoni. Minħabba n-natura tagħha stess, l-implimentazzjoni tal-SDGs teħtieġ soluzzjonijiet kollaborattivi u olistiċi li jinvolvu dipartimenti, Ministri u setturi differenti u l-katina tal-provvista sħiħa. Din toffri opportunità eċċellenti għat-tmexxija tal-UE fil-livell kontinentali.

5.10.

Politika komprensiva dwar l-ikel għandha tlaqqa’ flimkien approċċi differenti bl-għan li timplimenta l-SDGs u għandha tinkorpora governanza eżistenti fuq diversi livelli u multisettorjali sabiex twassal proċess ta’ tfassil ta’ politika aktar integrat. L-Ewropa qed tiżviluppa pożizzjonijiet dwar id-diversi pilastri tas-sistema tal-ikel, b’mod partikolari:

5.11.

Dan l-approċċ komprensiv ġdid għandu jkun dinamiku u għandu jinvolvi lill-partijiet ikkonċernati mill-katina tal-provvista tal-ikel u mis-soċjetà ċivili inġenerali, sabiex tiġi żgurata “demokrazija tal-ikel” responsabbli u trasparenti.

5.12.

Fi ftit kliem, politika komprensiva dwar l-ikel għandha tkun: 1. ambjentalment, soċjokulturalment u ekonomikament sostenibbli; 2. integrata f’setturi u f’livelli ta’ governanza; 3. li tinkludi l-oqsma kollha tas-soċjetà; u 4. issaħħaħ kundizzjonijiet tax-xogħol ġusti fil-livelli kollha

6.1.

Bħalma l-fondaturi tas-Suq Komuni fil-ħamsinijiet raw l-ikel bħala element ċentrali għal Ewropa aħjar u aktar paċifika, anki llum, sittin sena wara, il-KESE jenfasizza l-ħtieġa li tibda tinħoloq sistema tal-ikel aktar sostenibbli għall-Ewropa. Il-pressjonijiet issa huma magħrufa sew u ngħatat evidenza tagħhom. Dan se u għandu jiġi indirizzat fil-livell lokali u tal-Istati Membri. Madankollu, hemm ukoll ħtieġa għal azzjoni trans-Ewropea.

6.2.

Il-KESE jissuġġerixxi l-istabbiliment ta’ task force transsettorjali u interistituzzjonali, li tinvolvi Direttorati Ġenerali differenti tal-Kummissjoni u istituzzjonijiet oħra tal-UE, bl-għan li jiġi żviluppat Pjan ta’ Azzjoni dwar is-Sostenibbiltà tal-Ikel, biex jgħin lill-UE timplimenta SDGs relatati mal-ikel. Il-Pjan ta’ Azzjoni għandu jiġi żviluppat permezz ta’ proċess parteċipattiv li jinvolvi l-partijiet ikkonċernati fil-katina tal-provvista tal-ikel, is-soċjetà ċivili u r-riċerkaturi.

6.3.

Il-KESE jara opportunità biex jiġi organizzat u żviluppat spazju biex is-soċjetà ċivili tinvolvi ruħha u tipparteċipa b’mod attiv f’dan il-proċess, li jibni fuq il-momentum li jinħoloq mis-seduti ta’ smigħ mal-esperti fuq dan is-suġġetti.

6.4.

Il-JRC, id-DĠ Riċerka u l-aġenziji tar-riċerka tal-Istati Membri huma mitluba jiżviluppaw “tabella ta’ valutazzjoni tal-ikel sostenibbli tal-UE” biex iħeġġu u jimmonitorjaw il-progress biex jintlaħqu l-miri li ġew stabbiliti. Se tkun meħtieġa taħlita ta’ indikaturi ġodda u qodma biex l-SDGs relatati mal-ikel u miri internazzjonali oħra (bħal dawk għall-emissjonijiet ta’ gassijiet b’effett ta’ serra) jiġu inkorporati u tradotti f’kuntesti Ewropej.

6.5.

Il-Kummissjoni, il-Parlament u l-Kunsill huma mitluba jesploraw il-fattibbiltà tal-ħolqien ta’ DĠ dedikat għall-Ikel, li jtejjeb il-koordinazzjoni tal-ħiliet u tar-responsabbiltajiet dwar il-politiki kollha relatati mal-ikel, minn metodoloġiji komuni dwar l-analiżi taċ-ċiklu tal-ħajja għal data kbira dwar l-ikel u nutrizzjoni sostenibbli. Dan id-DĠ il-ġdid jipprovdi l-qafas meħtieġ biex l-ikel jingħata prijorità u jkun is-sors tar-regolamentazzjoni, tal-leġislazzjoni u tal-infurzar kif xieraq.

6.6.

Għandu jinħoloq Kunsill Ewropew għall-Politika dwar l-Ikel. Xi Stati Membri diġà għandhom korpi bħal dawn (eż. fin-Netherlands u n-Nordic Food Policy Lab). Dan jagħti pariri dwar it-tranżizzjonijiet li x-xjenza tissuġġerixxi li huma meħtieġa biex jiġu ssodisfati l-SDGs u l-Ftehim ta’ Pariġi dwar il-Klima.

6.7.

It-tranżizzjoni għal sistemi Ewropej sostenibbli tal-ikel teħtieġ li l-pariri dwar is-saħħa, in-nutrizzjoni, l-ambjent u l-ekonomija jkunu integrati aħjar. Il-KESE jappoġġja l-iżvilupp ta’ linji gwida sostenibbli tal-UE dwar id-dieta, li jibnu fuq inizjattivi mill-Ġermanja, in-Netherlands, l-Iżvezja u Franza sabiex il-konsumaturi u l-industrija jiġu pprovduti bi gwida aktar ċara dwar kif jibbilanċjaw nutrizzjoni tajba ma’ impatt ambjentali aktar baxx, u jipprevjenu asserzjonijiet ambjentali u indikazzjonijiet dwar is-saħħa foloz filwaqt li jitqiesu l-preferenzi kulturali. Dan għandu jiġi rifless f’sistema intelliġenti ġdida dwar it-tikkettar sostenibbli tal-ikel.

11.4.2018   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 129/27

Relatur:

Jonathan PEEL (UK-I)

Korelatur:

Christophe QUAREZ (FR-II)

1.1.

L-implimentazzjoni u r-realizzazzjoni tal-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli (SDGs) jitqiesu bħala prijorità globali prinċipali. Iż-żamma tal-momentum minn issa ’l quddiem hija essenzjali biex tintlaħaq id-data tal-mira tal-2030.

1.1.1.

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) jemmen li l-SDGs, flimkien mal-Ftehim ta’ Pariġi (COP21) (1), se jibdlu b’mod fundamentali l-aġenda tal-kummerċ globali, b’mod speċjali għall-kummerċ fil-prodotti industrijali u l-agrikoltura. Il-bżonn li dawn il-ftehimiet profondi jiġu implimentati għandu jkun fil-qalba tan-negozjati kummerċjali kollha tal-ġejjieni tal-UE.

1.2.

L-UE tinsab f’pożizzjoni unika biex tkompli bir-realizzazzjoni tal-SDGs. L-UE għandha l-kredibbiltà biex ikollha rwol biex tgħaqqad b’mod effettiv il-pajjiżi żviluppati u dawk li qed jiżviluppaw. Jeħtieġ li tingħata iktar prijorità lill-iżvilupp tal-politiki deskritti fil-Komunikazzjoni mill-Kummissjoni “Il-Passi li Jmiss” (2), u jkun hemm fokus aktar qawwi fuq l-integrazzjoni bis-sħiħ tal-SDGs “fil-qafas tal-politika Ewropea u fil-prijoritajiet attwali tal-Kummissjoni”, f’kollaborazzjoni mal-Istati Membri jekk ikun meħtieġ.

1.2.1.

L-UE tirrikonoxxi li hija marbuta li tagħmel dan taħt it-Trattat ta’ Lisbona (3). Għandu jkun hemm sinerġija mill-qrib għall-promozzjoni u l-implimentazzjoni tal-SDGs u għall-promozzjoni tal-valuri Ewropej madwar id-dinja.

1.3.

Il-kummerċ jissemma darba biss fl-Għanijiet ta’ Żvilupp tal-Millennju (MDGs) (4), imma fl-SDGs hemm disa’ referenzi speċifiċi għall-kummerċ. Minbarra l-azzjoni diretta biex jintlaħqu l-SDGs, aħna nħeġġu lill-UE tinkludi kummerċ u investiment “favur l-SDGs”. Hemm ħafna modi li bihom il-kummerċ u l-investiment jistgħu jagħmlu kontribuzzjoni pożittiva għalihom, minkejja li kultant b’mod indirett.

1.4.

Il-mira speċifika tal-Għan 17 (ħajja mill-ġdid għas-Sħubija Globali għall-Iżvilupp Sostenibbli) hija “sistema kummerċjali multilaterali universali, ibbażata fuq ir-regoli, miftuħa, mhux diskriminatorja u ekwitabbli taħt id-WTO”. L-UE ilha żmien twil tagħmel enfasi fuq il-multilateraliżmu u fuq ir-rwol ewlieni tad-WTO: trid tkompli tieħu passi attivi biex dan tappoġġjah.

1.5.

Il-KESE jinnota li, billi l-SDGs mhumiex legalment vinkolanti, mingħajr l-ebda mekkaniżmu għas-soluzzjoni tat-tilwim, l-UE għandha taħdem permezz tal-politiki u tal-attivitajiet tagħha biex tkompli bir-realizzazzjoni tagħhom.

1.5.1.

Nilqgħu b’sodisfazzjon l-intenzjoni tal-UE li tipprovdi aġġornamenti annwali, iżda nibqgħu mħassbin li l-UE ta’ sikwit tidher aktar interessata li turi kif il-politiki eżistenti jikkoinċidu u jitħalltu mal-miri tal-SDGs, aktar milli tinkiseb sinerġija massima permezz tal-iffokar u l-adattament ta’ dawn il-politiki u l-attivitajiet. Fokus tal-UE aktar ikkonċentrat fuq il-kisba tal-SDGs għandu jikseb riżultati aħjar.

1.5.2.

Hemm numru ta’ oqsma ta’ politika ewlenin fejn nemmnu li l-UE għandha taħdem biex tiżgura sinerġija sħiħa mal-SDGs. Dawn jinkludu t-tiġdid tal-Ftehim ta’ Sħubija AKP-UE ta’ “Cotonou” kif ukoll l-interazzjoni usa’ tal-UE ma’ dawk ir-reġjuni. Għandha tinkludi b’mod speċifiku kemm il-bini ta’ kapaċità mmirata biex tappoġġja u tgħin fl-implimentazzjoni tal-Ftehim ta’ Faċilitazzjoni tal-Kummerċ, kif ukoll l-istrateġija konġunta usa’ tal-UE/l-Istati Membri dwar l-Għajnuna għall-Kummerċ. Dan huwa kontribut fil-qalba, u parti essenzjali, tal-Inizjattiva Għajnuna għall-Kummerċ tad-WTO li hija mfassla biex ittejjeb il-kapaċità tal-pajjiżi li qed jiżviluppaw biex jużaw l-opportunitajiet offruti minn ftehimiet kummerċjali. Se jkun importanti l-kontribut ffukat fuq l-SDGs fis-sitt Rieżami Globali tad-WTO.

1.5.3.

Għandu jingħata wkoll appoġġ aktar speċifiku għall-użu tal-kummerċ bħala mezz biex jagħti spinta kemm lill-integrazzjoni reġjonali kif ukoll lill-SDGs, b’mod speċjali f’dawk ir-reġjuni fejn il-FSE għadhom iridu jintlaħqu, minkejja li l-FSE għadhom ma rrealizzawx bis-sħiħ il-wegħda preċedenti tagħhom.

1.5.4.

L-UE għandha wkoll tħares biex tiżviluppa sinerġiji akbar bejn is-27 Konvenzjoni ewlenin rilevanti għall-programm tal-GSP+ tagħha u l-SDGs, sa fejn jippermettu l-kompetenzi tagħha.

1.6.

Il-Kumitat iħeġġeġ ukoll lill-UE tippromwovi r-realizzazzjoni tal-SDGs kull fejn possibbli permezz tar-relazzjonijiet bilaterali tagħha. L-eżempju prim ta’ dan huwa l-interazzjoni maċ-Ċina dwar l-“Inizjattiva Belt and Road” (BRI) tagħha, li kif ġie enfasizzat fil-laqgħa reċenti tar-Round Table UE-Ċina (5) l-implimentazzjoni tagħha “għandha tikkontribwixxi għar-realizzazzjoni tal-Aġenda 2030 tan-NU u l-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli tagħha”.

1.7.

Il-KESE jissottolinja r-rwol ewlieni tal-Kondotta Kummerċjali Responsabbli (RBC) biex tgħin fir-realizzazzjoni tal-SDGs. L-impatt tas-settur privat hawnhekk se jkun kemm kruċjali kif ukoll profond: il-Kumitat tan-Nazzjonijiet Uniti dwar il-Kummerċ u l-Iżvilupp (UNCTAD) jistma (6) li se jkunu meħtieġa USD 2,5 triljun żejda fis-sena: is-settur privat huwa mistenni jikkontribwixxi terz minnhom. Ħafna kumpaniji diġà għandhom l-istrateġiji tagħhom dwar l-SDGs, imma kollha għandhom jiġu mħeġġa jassumu r-responsabbiltà għall-impatt tagħhom fuq is-soċjetà permezz ta’ diliġenza dovuta abbażi tar-riskju. Il-KESE jinnota li l-mobilizzazzjoni tar-riżorsi hija ffaċilitata wkoll permezz tal-politiki tat-taxxa internazzjonali biex jiġi appoġġjat l-investiment għall-implimentazzjoni tal-SDGs (7).

1.8.

L-SDG 17 jiddikjara b’mod speċifiku wkoll li “l-aġenda ta’ żvilupp sostenibbli ta’ suċċess teħtieġ sħubiji bejn il-gvernijiet, is-settur privat u s-soċjetà ċivili”. Il-KESE għalhekk iħeġġeġ li l-mandati kollha tal-ġejjieni għal Kapitoli tat-TSD fin-negozjati tal-kummerċ u s-sħubija tal-UE għandhom jinkludu klawsola speċifika li tirrikjedi liż-żewġ partijiet ta’ kull mekkaniżmu ta’ monitoraġġ tas-soċjetà ċivili li jaħdmu flimkien biex jippromwovu l-SDGs u jimmonitorjaw l-effetti ta’ dan.

1.8.1.

Dawn il-kapitoli tat-TSD (b’mod speċjali billi dawn ikopru l-SDGs, il-Ftehim ta’ Pariġi u l-osservanza tal-Konvenzjonijiet tal-ILO) għandhom jingħataw l-istess piż daqs dawk li jkopru kwistjonijiet kummerċjali, tekniċi jew tariffarji.

1.9.

Finalment, il-KESE jfakkar lill-UE dwar ir-rakkomandazzjoni preċedenti tagħha (8) li twettaq valutazzjoni sħiħa tal-impatt fuq l-effetti probabbli li l-implimentazzjoni tal-SDGs u tal-Ftehim ta’ Pariġi se jkollhom fuq il-politika kummerċjali tal-UE, inkluża l-agrikoltura. Il-politika tajba tibda b’analiżi tajba.

2.1.

L-implimentazzjoni ta’ “L-Aġenda għall-Iżvilupp Sostenibbli tal-2030” komprensiva tan-Nazzjonijiet Uniti, u b’mod partikolari l-parti ċentrali tagħha, l-SDGs, se tibqa’ prijorità globali ewlenija sad-data ta’ mira tagħha. Is-17-il SDG huma appoġġjati minn 169 mira speċifika oħra.

2.1.1.

L-SDGs huma ta’ natura globali, applikabbli universalment u interkonnessi – il-pajjiżi kollha għandhom jaqsmu r-responsabbiltà sabiex dawn jintlaħqu. Dawn diġà qed iwasslu għal mod ġdid kif isir ix-xogħol fuq livell globali – mod aktar mifrux, aktar parteċipattiv u aktar konsultattiv: aktar minn 90 pajjiż fittxew l-assistenza ta’ oħrajn, notevolment l-UE, biex jgħinuhom jilħqu dawn l-għanijiet ta’ żvilupp sostenibbli.

2.2.

L-importanza tal-SDGs ittejbet ħafna bil-Ftehim ta’ Pariġi li diġà daħal fis-seħħ. Minn dak iż-żmien inħolqot inċertezza konsiderevoli mill-Amministrazzjoni tal-Istati Uniti meta ddikjarat l-intenzjoni tagħha li tirtira mill-Ftehim u dan x’jista’ jfisser fil-prattika. Dan tabilħaqq jiftaħ it-triq għall-UE biex tassumi t-tmexxija fl-iżgurar li kemm l-SDGs kif ukoll il-Ftehim ta’ Pariġi jibqgħu l-ogħla prijoritajiet, tibni fuq l-interess b’saħħtu f’dawn il-ftehimiet muri miċ-Ċina u minn ekonomiji oħra li qed jikbru. Sal-lum ħafna ekonomiji emerġenti li qed jinħolqu b’mod rapidu għadhom iridu jagħmlu sforzi notevoli biex jgħinu pajjiżi oħra li għadhom lura aktar fl-iżvilupp.

2.3.

Il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni “Il-Passi li Jmiss għal Ġejjieni Sostenibbli Ewropew: l-azzjoni tal-Unjoni Ewropea għas-sostenibbiltà” f’Novembru 2016 kellha l-għan li tintegra bis-sħiħ l-SDGs “fil-qafas tal-politika Ewropea u fil-prijoritajiet attwali tal-Kummissjoni”, kif fil-fatt hija marbuta li tagħmel skont it-Trattat ta’ Lisbona (9). Din l-inizjattiva, li qed isir xogħol fuqha bħalissa, intlaqgħet tajjeb mill-Kumitat fl-opinjoni tiegħu dwar L-Agrikoltura fin-Negozjati Kummerċjali  (10), li rrakkomandat ukoll li l-UE twettaq valutazzjoni sħiħa tal-impatt fuq l-effetti probabbli tagħhom fuq il-politika kummerċjali tal-UE.

2.3.1.

Din il-Komunikazzjoni ddikjarat li l-SDGs “ser ikunu dimensjoni trasversali” għall-implimentazzjoni tal-istrateġija globali tal-UE. Indikat li l-UE kienet “strumentali fit-tfassil” ta’ din l-aġenda. Għandu jkun hemm sinerġija mill-qrib għall-promozzjoni u l-implimentazzjoni tal-SDGs u għall-promozzjoni tal-valuri Ewropej madwar id-dinja, għalkemm l-SDGs ma jippromovux direttament il-governanza tajba u l-istat tad-dritt.

2.4.

L-SDGs u l-Ftehim ta’ Pariġi jibdlu b’mod fundamentali l-aġenda kummerċjali globali, b’mod speċjali għall-kummerċ fil-prodotti industrijali u fl-agrikoltura. Il-bżonn li dawn il-ftehimiet jiġu implimentati issa għandu jkun fil-qalba tan-negozjati kummerċjali kollha tal-ġejjieni tal-UE.

2.4.1.

L-UE għandha l-kredibbiltà biex ikollha rwol biex tgħaqqad b’mod effettiv il-pajjiżi żviluppati u dawk li qed jiżviluppaw. Il-KESE (11) kien innota qabel li l-UE tinsab f’pożizzjoni unika biex tmexxi din l-aġenda ’l quddiem:

3.1.

Fl-1 ta’ Mejju l-Fondazzjoni tan-NU (12) bagħtet tweet “Niżguraw edukazzjoni, saħħa u governanza tajba għal kulħadd biex il-konflitti jkunu anqas probabbli. @UN għandha 17-il #GlobalGoals biex tagħmel dan. http://bit.ly/UN2030”. Dawn huma rekwiżiti fundamentali biex l-SDGs ikunu jistgħu jiġu rrealizzati, filwaqt li l-gwerra u l-korruzzjoni jibqgħu l-aktar kontrosfidi serji.

3.2.

Madankollu, il-kummerċ u l-investiment għandu jkollhom rwol sinifikanti ħafna biex l-SDGs jiġu rrealizzati. Il-kummerċ issemma darba biss fl-MDGs, imma disa’ darbiet fl-SDGs. Is-sit web tad-WTO jiġbed l-attenzjoni b’mod speċifiku għall-Għanijiet 2 (It-tmiem tal-ġuħ, il-kisba tas-sigurtà alimentari u t-titjib fin-nutrizzjoni, u l-promozzjoni tal-agrikoltura sostenibbli), 3 (Jiġu żgurati ħajjiet b’saħħithom u l-promozzjoni tal-benesseri għal kulħadd f’kull età), 8 (Il-promozzjoni tat-tkabbir ekonomiku inklużiv u sostenibbli, l-impjiegi u xogħol deċenti għal kulħadd), 10 (It-tnaqqis tal-inugwaljanza fil-pajjiżi u bejniethom), 14 (Il-konservazzjoni u l-użu sostenibbli tal-oċeani, l-ibħra u r-riżorsi marini) u 17 (L-għoti tal-ħajja mill-ġdid lis-sħubija globali għall-iżvilupp sostenibbli). Ma’ dawn għandhom jiżdiedu l-Għanijiet 7 (Jiġi żgurat l-aċċess għall-enerġija affordabbli, affidabbli, sostenibbli u moderna għal kulħadd) u 9 (Il-bini ta’ infrastruttura reżiljenti, il-promozzjoni tal-industrijalizzazzjoni sostenibbli u t-trawwim tal-innovazzjoni). Dawn għandhom ikunu wkoll f’sinerġija sħiħa ma’ azzjoni rilevanti oħra, notevolment l-iżvilupp.

3.2.1.

Il-kummerċ fl-agrikoltura wkoll se jkollu rwol ewlieni fit-twettiq ta’ ħafna mill-SDGs, notevolment it-12 (Jiġu żgurati xejriet ta’ konsum u produzzjoni sostenibbli) u 15 (Il-ġestjoni sostenibbli tal-foresti, il-ġlieda kontra d-deżertifikazzjoni, it-twaqqif u t-treġġigħ lura tad-degradazzjoni tal-art, it-twaqqif tat-telf tal-bijodiversità), kif ukoll 1 (It-tmiem tal-faqar fil-forom kollha tiegħu kullimkien), 13 (It-teħid ta’ azzjoni urġenti fil-ġlieda kontra t-tibdil fil-klima u l-impatti tagħha) u 5 (Il-kisba tal-ugwaljanza bejn is-sessi u l-għoti tas-setgħa lin-nisa u l-bniet kollha).

3.2.2.

L-SDGs, għall-kuntrarju tal-MDGs, jidentifikaw b’mod speċifiku l-“mezzi tal-implimentazzjoni” permezz tal-169 mira tagħhom identifikati b’mod speċifiku. Numru tant kbir ta’ miri jfisser li huwa iktar diffiċli li jiġu determinati l-prijoritajiet jew li jinkiseb appoġġ. Minkejja dan, il-konsiderazzjoni ewlenija għandha tkun li jiġi żgurat li jibqgħu inklużivi u li l-ebda taqsima tas-soċjetà ma titħalla lura.

3.3.

Il-KESE huwa mħasseb li għadhom ma ġewx iddefiniti b’mod effettiv miżuri/politiki suffiċjenti, u li l-lakuni ewlenin li jridu jimtlew diġà ġew identifikati bis-sħiħ.

3.3.1.

Ikun essenzjali li naraw fid-dettall x’jista’ jikkontribwixxi l-kummerċ, fih innifsu. Minbarra l-azzjoni diretta, il-kummerċ u l-investiment “favur l-SDGs” għandhom jiġu inklużi, pereżempju permezz tal-użu ta’ teknoloġija nadifa. Hemm ħafna modi kif il-kummerċ u l-investiment jistgħu jagħmlu kontribuzzjoni pożittiva minkejja li b’mod indirett, anke jekk ma tistax dejjem tkun il-mutur prinċipali għall-kisba tal-SDGs, u lanqas ma tista’ toffri approċċ sistematiku.

3.4.

Skont id-definizzjoni, il-kummerċ għandu jkun sostenibbli, għalkemm fir-realtà dan bl-ebda mod mhuwa dejjem hekk, b’mod speċjali meta mqabbel mal-kriterji attwali tas-sostenibbiltà inkluż il-marki tal-karbonju. Fil-passat fl-Ewropa, l-ikel u l-prodotti li jsir kummerċ tagħhom fir-reġjun kienu dawk li r-reġjun ma setax jipproduċi hu nnifsu (13). Żewġ fatturi oħra kienu importanti – il-ħiliet tal-ipproċessar ewlenin u fundamentali żviluppati fuq perjodu twil, u l-faċilità tat-trasport. L-aċċess għall-ilma kien importanti b’mod kritiku, għaliex it-trasport bl-art kien ferm ogħla u ferm anqas affidabbli.

3.4.1.

Dawn il-fatturi jibqgħu importanti. Il-politiki ta’ sostituzzjoni tal-importazzjoni b’mod regolari fallew. Il-kunfidenza internazzjonali fil-kummerċ hija fundamentali biex jiġu minimizzati jew evitati l-ostakoli għall-importazzjoni bla bżonn. Għal dan il-għan hija essenzjali sistema ta’ kummerċ globali, appoġġjata minn sistema internazzjonali tat-tfassil tar-regoli u tas-soluzzjoni tat-tilwim. Hawnhekk ir-rwol tad-WTO jibqa’ kritiku, minkejja l-isfidi potenzjali mill-Amministrazzjoni tal-Istati Uniti.

3.4.2.

Tabilħaqq il-mira speċifika tal-Għan 17 hija li “jippromwovi sistema kummerċjali multilaterali universali, ibbażata fuq ir-regoli, miftuħa, mhux diskriminatorja u ekwitabbli taħt id-WTO”: id-WTO għalhekk għandha l-kompitu li jkollha rwol ewlieni. L-UE trid tkompli tinkoraġġixxi u tappoġġja dan.

3.4.3.

Id-Dikjarazzjoni Ministerjali ta’ Nairobi tad-WTO spjegat li l-kummerċ internazzjonali jista’ jkollu rwol lejn il-kisba ta’ tkabbir sostenibbli, robust u bbilanċjat għal kulħadd (14), u enfasizzat li dan se jkun ferm aktar iebes mingħajr mekkaniżmu kummerċjali multilaterali. Issottolinjat ukoll l-importanza tal-Inizjattiva Għajnuna għall-Kummerċ tagħha, li għandu jkollha rwol ewlieni biex tgħin biex jintlaħqu ħafna SDGs.

3.4.4.

L-impenn tad-WTO li tabolixxi s-sussidji fuq l-esportazzjoni għall-esportazzjoni agrikola, li ntlaħaq f’Nairobi, jilħaq il-mira ewlenija stabbilita għall-SDG 2 (Ġuħ żero). In-negozjati attwali tad-WTO dwar is-sussidji fuq is-sajd huma rilevanti għall-mira tal-SDG 14 (Oċeani, ibħra u riżorsi marini) li jipprojbixxi sal-2020 dawk li jikkontribwixxu għall-kapaċità żejda u għas-sajd eċċessiv. Aħna qed inħarsu ’l quddiem lejn il-Laqgħa Ministerjali li jmiss tad-WTO f’Buenos Aires biex jintlaħaq tali ftehim.

3.4.5.

Sa mill-1947, l-ewwel il-GATT, u issa d-WTO, kellhom l-għan li jeliminaw l-ostakoli. Minbarra l-ikel, il-prodotti agrikoli, it-tessut, l-ilbies, iż-żraben u ċ-ċeramika, l-enfasi issa mxiet mit-tneħħija tat-tariffi għall-indirizzar tal-ostakoli non-tariffarji. Kif iddikjara preċedentement il-KESE (15), “il-kummerċ jgħin biex jikkumbatti l-iżbilanċi fid-domanda u l-provvista, jista’ jtejjeb is-sigurtà tal-ikel u n-nutrizzjoni b’mod sinifikanti permezz taż-żieda fid-disponibbiltà tal-ikel, jippromwovi l-effiċjenza fl-użu tar-riżorsi u jżid l-investiment, l-opportunitajiet tas-suq u t-tkabbir ekonomiku, u b’hekk jiġġenera impjiegi, dħul u prosperità”.

3.5.

Hekk kif jiżdied id-dħul globali, l-istess tagħmel id-domanda għal għażla u varjetà ta’ ikel u oġġetti tal-konsum bla preċedent. Dawn jinkludu prodotti tal-qoton, żrieragħ u ċanga, li jeħtieġu ammont konsiderevoli ta’ ilma biex jiġu prodotti – u l-ilma f’ħafna postijiet huwa kommodità skarsa. L-użu sostenibbli tal-ilma u l-ħamrija (u l-evitar tat-tniġġis tal-arja) huma ewlenin biex jiġu realizzati ħafna SDGs. Ir-razzjonalizzazzjoni tal-produzzjoni dejjem aktar se ssir kwistjoni ewlenija: pereżempju, l-Użbekistan (li għadu mhux membru tad-WTO) jiddependi ħafna fuq il-produzzjoni tal-qoton, imma huwa pajjiż aridu, u l-qoton huwa għalla li teħtieġ ħafna ilma u li teħtieġ ukoll użu sinifikanti ta’ pestiċida.

3.6.

Il-Ftehim ta’ Faċilitazzjoni tal-Kummerċ (TFA), li daħal fis-seħħ kmieni fl-2017, għandu notevolment iżid ukoll is-sostenibbiltà fil-kummerċ internazzjonali permezz tat-tneħħija tad-dewmien u tal-ostakoli mhux meħtieġa fil-fruntiera. Il-bini ta’ kapaċità huwa rwol ewlieni għall-UE hawnhekk.

3.7.

L-impatt tal-kummerċ u l-investiment fuq it-tibdil fil-klima huwa sinifikanti. In-negozjati għall-Ftehimiet plurilaterali dwar il-Prodotti Ambjentali (EGA) jwiegħdu pass importanti fl-integrazzjoni tat-tibdil fil-klima fil-politika kummerċjali multilaterali, iżda se tibqa’ meħtieġa iktar azzjoni multilaterali biex tiġi promossa konsistenza akbar.

3.8.

Ir-rwol tal-investiment fir-realizzazzjoni tal-SDGs huwa wkoll fundamentali, notevolment fl-Afrika, billi jgħin biex jipprovdi l-infrastruttura suffiċjenti (l-Għan 9), il-faċilitajiet tal-ipproċessar sekondarju suffiċjenti u billi jżid il-kapaċità li jwassal il-prodotti li jirriżultaw fiċ-ċentri tat-trasport u fis-suq.

3.8.1.

Kif iddikjarat fl-opinjoni tal-Kumitat dwar il-ftehimiet awtonomi ta’ investiment  (16), “qasam ewlieni … għall-partijiet għall-ftehim ta’ investiment se jkun il-faċilitazzjoni tal-investiment permezz tal-provvista ta’ infrastruttura sostenibbli meħtieġa. Il-gvernijiet huma responsabbli biex jipprovdu bażi regolatorja soda għall-infrastruttura, …jew biex jiżguraw grilji effettivi u effiċjenti għall-enerġija, l-ilma u t-trasport, permezz ta’ pedamenti sistematiċi. In-netwerks u l-grilji tal-enerġija u tal-ilma jeħtieġu disinn kumpless u jistgħu jeħtieġu xi għaxar snin jew iktar biex jidħlu kompletament fis-seħħ”.

4.1.

Kif imsemmi, il-Komunikazzjoni mill-Kummissjoni “Il-Passi li Jmiss” għandha l-għan li tintegra bis-sħiħ l-SDGs fil-qafas tal-politika Ewropea u fil-prijoritajiet attwali tal-Kummissjoni.

4.1.1.

Fil-Komunikazzjoni tagħha tal-2006 “L-Ewropa globali: nikkompetu fid-dinja” il-Kummissjoni qalet li kien essenzjali li jiġi żgurat li l-benefiċċji tal-liberalizzazzjoni tal-kummerċ “jgħaddu għand iċ-ċittadini tagħna. Hekk kif nimxu fit-triq tal-ġustizzja soċjali u l-koeżjoni f’pajjiżna, għandna nfittxu wkoll li nippromwovu l-valuri tagħna, fosthom dawk soċjali u ambjentali, madwar id-dinja” (17).

4.1.2.

It-Trattat ta’ Lisbona (18) jeħtieġ li l-attività kollha tal-UE fil-kummerċ, l-iżvilupp, u l-azzjoni esterna usa’ jkunu marbuta b’mod reċiproku. Aħna diġà esprimejna d-diżappunt tagħna (19) li l-SDGs bil-kemm issemmew fil-Komunikazzjoni mill-Kummissjoni “Kummerċ għal Kulħadd” (20), ippubblikata ftit wara l-adozzjoni tagħhom min-NU. Fl-implimentazzjoni tal-istrateġija tagħha “Kummerċ għal Kulħadd” l-UE għandha tagħti attenzjoni partikolari rigward l-iżgurar li l-ftehimiet kummerċjali u ta’ sħubija tal-ġejjieni tagħha jikkonformaw mal-istandards ewlenin tal-ILO, mal-impenji tal-COP21 u jiżguraw il-protezzjoni tal-konsumatur.

4.1.3.

Madankollu, kif uriet is-sentenza reċenti tal-Qorti tal-Ġustizzja (21) dwar l-FTA bejn l-UE u s-Singapore, il-kompetenza tal-UE fl-investiment hija limitata, filwaqt li għandha kompetenza sħiħa fi kwistjonijiet kummerċjali.

4.2.

L-SDGs infushom mhumiex legalment vinkolanti, u lanqas appoġġjati minn mekkaniżmu tat-tilwim. Is-suċċess se jiddependi fuq il-politiki u l-programmi ta’ żvilupp sostenibbli tal-pajjiżi stess. In-NU tenfasizza li huma meħtieġa sħubijiet bejn il-gvernijiet, is-settur privat u s-soċjetà ċivili. Is-sit web (22) tagħha anke telenka l-azzjonijiet li għandhom jieħdu l-individwi.

4.3.

L-UE għandha tkompli tħares lejn il-politiki u l-attivitajiet tagħha stess biex tiddetermina kif l-aħjar tikkontribwixxi għar-realizzazzjoni tal-SDGs, mhux l-inqas fil-qasam tal-kummerċ. Aħna ninsabu mħassba li l-UE ta’ sikwit tidher aktar lesta biex turi kif il-politiki eżistenti tagħha jikkoinċidu u jitħalltu mal-miri tal-SDGs, aktar milli tadatta l-politiki eżistenti biex tikseb sinerġija massima. Aħna wkoll għad irridu nkunu konvinti li l-Kummissjoni żviluppat approċċ mifrux mad-DĠ kollha fir-rigward tal-kwistjonijiet ewlenin. Il-fokus aktar ikkonċentrat fuq il-kisba tal-SDGs, inkluż fil-politika tal-kummerċ, għandu jikseb riżultati aħjar.

4.3.1.

Dawn l-oqsma għandhom jinkludu t-tiġdid li ġej tal-Ftehim ta’ Sħubija AKP-UE ta’ “Cotonou”, u l-interazzjoni usa’ tal-UE ma’ dawk ir-reġjuni. Barra minn bini tal-kapaċità mmirat bħala appoġġ tat-TFA, din għandha wkoll tikkonsolida kwalunkwe reviżjoni kontinwa tal-istrateġija konġunta tal-UE/l-Istati Membri dwar l-Għajnuna għall-Kummerċ (23), element ewlieni tal-Inizjattiva Għajnuna għall-Kummerċ tad-WTO. Imfassla biex issaħħaħ il-kapaċità tal-pajjiżi li qed jiżviluppaw biex jużaw l-opportunitajiet offruti minn ftehimiet ta’ kummerċ, min-naħa tagħha se tkun ukoll kruċjali fil-proċess biex jinkisbu ħafna mill-Għanijiet.

4.3.2.

Għandu jingħata wkoll appoġġ aktar iffukat għall-użu tal-kummerċ bħala mezz biex jappoġġja kemm l-integrazzjoni reġjonali kif ukoll l-SDGs, b’mod speċjali dawk ir-reġjuni fejn il-FSE għadhom iridu jintlaħqu, għalkemm jiddispjaċina wkoll li l-wegħda bikrija tal-FSE għad trid tiġi rrealizzata bis-sħiħ.

4.3.3.

Sa fejn jippermettu l-kompetenzi tagħha l-UE għandha tħares ukoll biex tiżviluppa sinerġiji akbar bejn l-SDGs u s-27 Konvenzjoni ambjentali u tal-ILO obbligatorji rilevanti għall-programm GSP+ tagħha (kif ukoll ir-rekwiżiti għall-programm EBA tal-LDCs).

4.3.4.

Id-Dikjarazzjoni Finali ta’ Lulju 2015 tal-14-il laqgħa tal-Gruppi ta’ Interessi Ekonomiċi u Soċjali tal-AKP-UE f’Yaoundé (24) tgħid li r-riżorsi finanzjarji disponibbli kollha għandhom jintużaw biex jintlaħqu l-SDGs, fi ħdan qafas ta’ governanza fiskali robusta u trasparenti, li jinkludi s-settur privat.

4.4.

Il-Kumitat jemmen ukoll li l-UE għandha tippromwovi r-realizzazzjoni tal-SDGs kull fejn possibbli permezz tar-relazzjonijiet bilaterali tagħha. L-eżempju prim ta’ dan huwa l-interazzjoni maċ-Ċina dwar il-BRI tagħha, li kif ġie enfasizzat fil-laqgħa reċenti tar-Round Table UE-Ċina (25) l-implimentazzjoni tagħha “għandha tikkontribwixxi għar-realizzazzjoni ta’ … l-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli u l-implimentazzjoni tal-Ftehim ta’ Pariġi dwar it-Tibdil fil-Klima”. Dan kien jirrifletti kummenti simili reċenti mis-Segretarju Ġenerali tan-NU.

4.4.1.

Madankollu, il-KESE jtenni l-konvinzjoni qawwija tiegħu dwar l-importanza tal-konformità taċ-Ċina u ta’ pajjiżi oħra mal-Konvenzjonijiet tal-Organizzazzjoni Internazzjonali tax-Xogħol (ILO).

4.5.

Il-KESE jemmen ukoll li l-UE għandha tinkorpora l-istrateġija Ewropa 2020 mal-objettivi kondiviżi tal-SDGs sabiex toħloq il-kundizzjonijiet għal tkabbir intelliġenti, sostenibbli u inklużiv.

4.6.

Fl-opinjoni tiegħu dwar L-iżvilupp sostenibbli: l-immappjar tal-politiki interni u esterni tal-UE  (26), il-KESE qal: “L-Aġenda 2030 tan-NU għandha tinbidel f’narrattiva proattiva, b’kapaċità ta’ trasformazzjoni u pożittiva għall-Ewropa, u dan il-proċess għandu jkun xprunat minn rieda politika qawwija u determinazzjoni li tissawwar Unjoni Ewropea sostenibbli billi nxaqilbu l-ekonomiji tagħna lejn żvilupp li huwa reżiljenti u kompetittiv, effiċjenti fl-użu tar-riżorsi, b’użu baxx tal-karbonju u soċjalment inklużiv. Din in-narrattiva li tħares ’il quddiem tista’ tgħin ukoll sabiex jingħeleb in-nuqqas ta’ fiduċja mingħajr preċedent taċ-ċittadini tal-UE fil-proġett tal-UE u b’mod partikolari jintrebaħ l-appoġġ taż-żgħażagħ għalih. L-UE għandha tuża l-aġenda 2030 tan-NU b’dan il-mod biex tippreżenta viżjoni ġdida tal-Ewropa għaċ-ċittadini tal-UE: il-kuntratt soċjali tas-seklu 21”.

5.1.

L-UNCTAD tistma (27) li biex jintlaħqu s-17-il SDG (u l-169 mira tagħhom) jeħtieġ li jinstabu USD 2,5triljun oħra fis-sena. Tal-anqas terz minnhom huma mistennija jiġu pprovduti mis-settur privat, li r-rwol tiegħu huwa enfasizzat fl-Għan 17, flimkien ma’ dak tas-soċjetà ċivili.

5.2.

Ħafna minnhom se jiġu permezz ta’ żieda fil-kummerċ u fl-investiment, notevolment mill-ħtieġa li jinbnew bliet, u l-provvista konsegwenti ta’ infrastruttura, skejjel, sptarijiet u toroq. Dan diġà huwa impliċitu fil-BRI taċ-Ċina.

5.3.

Kif imsemmi, il-bini tal-infrastruttura fl-Afrika b’mod partikolari se jkun importanti b’mod speċjali. Il-kummerċ intern fl-Afrika huwa baxx; jammonta għal bejn 10 % u 15 % tal-kummerċ Afrikan kollu. Kif diġà ddikjara l-KESE, “it-tisħiħ tal-kapaċità tal-pajjiżi Afrikani li jespandu l-kummerċ fl-agrikoltura flimkien mal-SDGs li jkopru l-infrastruttura, l-integrazzjoni reġjonali u l-approfondiment tas-swieq interni, inkluż permezz ta’ żieda fl-ipproċessar sekondarju, se jkunu essenzjali biex jippermettu lill-Afrika tipparteċipa b’mod pożittiv fil-kummerċ agrikolu u kummerċ ieħor kif ukoll biex isaħħu s-sigurtà alimentari” (28).

5.4.

Il-KESE qal ukoll li “l-ambjent regolatorju jeħtieġ li jkun ippjanat fit-tul. Bl-istess mod jeħtieġ li l-kumpaniji jippjanaw fit-tul, speċjalment jekk iridu li l-investimenti tagħhom jirnexxu. Falliment fuq kull naħa m’huwa tajjeb għal ħadd. Atturi b’saħħithom tal-gvern u tas-settur privat iridu jiżviluppaw sinerġiji ġodda u jitgħallmu forom ġodda ta’ involviment. Hawnhekk ukoll għandu jaqdi rwol ewlieni l-kontribut tas-soċjetà ċivili, b’mod partikolari fil-livell tal-imsieħba soċjali” (29).

5.5.

Il-ġestjoni effettiva tal-Ktajjen ta’ Valur Mondjali u ta’ Provvista (GVCs, GSCs) se tkun essenzjali, kif enfasizzat mill-KESE fl-opinjoni tiegħu dwar Xogħol Deċenti fil-Ktajjen ta’ Provvista Mondjali  (30). Il-GVCs ikopru l-attività kollha mill-kunċett tal-prodott sakemm jasal għand il-konsumatur finali. Il-GSC hija parti mill-GVC iddedikata għall-akkwisti imma mhux għall-kunċett jew għad-distribuzzjoni.

5.5.1.

Il-KESE ddikjara l-għan tiegħu “li jistabbilixxi politika gradwali, konsistenti u sostenibbli fil-ġestjoni responsabbli tal-GSCs”, u “li jippromwovi approċċi prattiċi u xierqa bbażati fuq ir-riskju li jqisu n-natura speċifika tal-katina ta’ valur mondjali u tal-GSC (organizzazzjoni lineari jew modulari, sempliċi jew kumplessa, qasira jew twila)”.

5.5.2.

L-impatt tas-settur privat se jkun profond. Jista’ jkun katalist ewlieni għat-tiġdid soċjali, ekonomiku u kulturali, mhux l-anqas permezz tal-promozzjoni u l-iżvilupp ta’ ħiliet ewlenin u billi jipprovdi diversifikazzjoni akbar. Ħafna kumpaniji diġà għandhom l-istrateġiji tagħhom għall-SDGs. Madankollu, il-Kondotta Kummerċjali Responsabbli (RBC) se tkun importanti biex tgħin fir-realizzazzjoni tal-SDGs, mhux l-inqas billi tinkoraġġixxi l-kumpaniji kollha jkunu responsabbli għall-impatt tagħhom fuq is-soċjetà. Din għandha tinbena fuq diliġenza dovuta, bbażata fuq ir-riskju, notevolment fil-GVCs u fil-GSCs, li tkopri kemm l-impatti negattivi kif ukoll ir-riskji u fil-promozzjoni attiva tal-benefiċċji, biex jiġi żgurat li l-ebda taqsima tas-soċjetà ma titħalla lura. Dan min-naħa tiegħu għandu jagħti spinta lil-“liċenzja tal-kumpaniji biex jaħdmu”, filwaqt li jimmassimizza kemm l-innovazzjoni kif ukoll it-tkabbir ekonomiku sostenibbli.

5.6.

L-iżgurar ta’ sinerġija akbar bejn l-SDGs u s-settur privat se jinvolvi:

5.6.1.

Il-KESE jemmen li kwalunkwe ftehim kummerċjali jew ta’ sħubija tal-ġejjieni tal-UE għandu jfittex li jinkludi l-promozzjoni tal-prinċipji u l-istandards tas-CSR, u jfittex il-promozzjoni tal-leġislazzjoni nazzjonali f’dan il-qasam, notevolment fir-rapportar ekstrafinanzjarju. Għandhom jinsistu li kull parti firmatarja għandha tinkoraġġixxi b’mod attiv il-konformità mill-kumpaniji mal-Linji Gwida tal-OECD għall-Intrapriżi Multinazzjonali (31) u mal-Patt Globali tan-Nazzjonijiet Uniti, li d-dritt għan-negozjar kollettiv jiġi ggarantit u d-djalogu soċjali sostnut.

5.6.2.

Fir-Rapport ta’ Informazzjoni dwar ir-Responsabbiltà Soċjali Korporattiva (32), il-Kumitat enfasizza wkoll l-importanza tal-Prinċipji Gwida tan-NU tal-2011 dwar in-Negozju u d-Drittijiet tal-Bniedem (33), bħala attur ewlieni fil-qasam tar-responsabbiltà korporattiva, permezz tal-enfasi tagħha fuq id-drittijiet tal-bniedem taħt il-pilastru soċjetali. Dan issa qed jiġi żviluppat aktar min-NU lejn Trattat Vinkolanti tal-Korporazzjonijiet Transnazzjonali u intrapriżi oħrajn fir-rigward tad-Drittijiet tal-Bniedem.

5.6.3.

Opinjonijiet tal-KESE rilevanti oħra jinkludu dawk dwar ir-rwol tas-Settur Privat fl-Iżvilupp (34), u dwar l-Istabbiliment tal-Garanzija tal-EFSD u tal-Fond ta’ Garanzija tal-EFSD (35).

5.7.

Ir-realizzazzjoni tal-Għan 17 għandha tinvolvi kemm l-akkwist mill-Gvern kif ukoll il-gvernijiet li jaħdmu flimkien mas-settur privat. L-UE għandha taħdem mill-qrib kemm mal-UNCTAD kif ukoll mal-UNECE, li kienet qed tippromwovi r-rwol tas-sħubijiet pubbliċi-privati (PPPs). Filwaqt li b’mod ġenerali jappoġġja l-PPPs, il-KESE (36) enfasizza ċertu tħassib, u ddikjara li l-PPPs “jistgħu jsiru strument essenzjali għat-twettiq tal-istrateġiji ta’ żvilupp, sakemm jiġi żgurat minn qabel li l-ammont ikun korrett u li jkun hemm komunikazzjoni tajba mal-partijiet interessati”.

5.8.

Il-Kumitat diġà ssottolinja l-potenzjal enormi tal-kummerċ elettroniku għall-SMEs u għal kumpaniji oħra aktar speċjalizzati, li jippermetti lilhom u lin-negozji lokali jaċċessaw is-swieq li s’issa ma kinux aċċessibbli. Billi l-SMEs huma muturi ewlenin tal-innovazzjoni, importanti għaż-żamma u l-iżvilupp tas-sostenibbiltà, u joħolqu 70-80 % tal-impjiegi, il-KESE jitlob lill-Kummissjoni tagħti attenzjoni partikolari għall-appoġġ ta’ tali negozji billi tgħinhom jilħqu l-SDGs.

6.1.

L-SDG 17 speċifikament jirreferi għar-rwol tas-soċjetà ċivili, u jgħid li “l-aġenda ta’ żvilupp sostenibbli ta’ suċċess teħtieġ sħubiji bejn il-gvernijiet, is-settur privat u s-soċjetà ċivili. Dawn is-sħubiji globali […] huma meħtieġa fuq il-livell globali, reġjonali, nazzjonali u lokali”. Imbagħad jirreferi għall-“oqfsa ta’ reviżjoni u ta’ monitoraġġ”. Għall-ewwel darba fl-istorja tan-NU, l-SDGs jispeċifikaw li l-Gvernijiet għandhom responsabbiltà lejn in-nies. L-implimentazzjoni tal-SDGs se teħtieġ l-involviment dirett tas-soċjetà ċivili mhux l-anqas għaliex dak għandu jinkoraġġixxi l-istat tad-dritt u jgħin fil-ġlieda kontra l-korruzzjoni. Meta s-soċjetà ċivili tibża’ tikkontribwixxi, il-maqlub ikun minnu. F’soċjetà miftuħa, leħinha huwa forza b’saħħitha għal tibdil domestiku kbir, ftuħ u pluralità.

6.1.1.

Sa mill-Ftehim ta’ Kummerċ Ħieles (FTA) tal-2011 bejn l-UE u l-Korea, il-ftehimiet kollha ta’ sħubija kummerċjali u ekonomika tal-UE kellhom l-għan li jinkludu l-kapitoli dwar il-Kummerċ u l-Iżvilupp Sostenibbli (TSD) (37) mal-mekkaniżmi ta’ monitoraġġ tas-soċjetà ċivili. Dawn il-kapitoli issa jinsabu taħt reviżjoni. Jeħtieġ li jissaħħu u fejn possibbli jiġu adattati biex jappoġġjaw ir-realizzazzjoni tal-SDGs. Il-mandati ta’ nnegozjar tal-ġejjieni tal-UE għandhom jinkludu referenza speċifika fil-kapitoli tat-TSD għall-SDGs.

6.2.

Dawn il-mekkaniżmi għandhom potenzjal kbir fil-promozzjoni tal-valuri tal-UE, inklużi l-istandards soċjali u ambjentali. Jistgħu jagħtu riżultati tanġibbli. Huma mezz importanti għall-kooperazzjoni ma’ u għall-għoti ta’ setgħa lis-soċjetà ċivili minn pajjiżi sħab.

6.2.1.

Dawn il-mekkaniżmi konġunti tas-soċjetà ċivili għandhom ikunu kapaċi jintervjenu biex jippromovu r-realizzazzjoni tal-SDGs, u jieħdu azzjoni kontra żviluppi sfavorevoli. Aħna nemmnu li dawn il-kapitoli dwar it-TSD jeħtieġ li jkunu infurzabbli bl-istess mod bħal klawżoli kummerċjali oħrajn. F’dan ir-rigward, nappellaw lill-Kummissjoni Ewropea biex tinnegozja f’kull ftehim futur miżuri li jippermettu monitoraġġ sħiħ tal-implimentazzjoni tal-kapitoli tat-TSD, u fejn ikun meħtieġ, tieħu azzjoni.

6.3.

Il-Kumitat jilqa’ wkoll l-enfasi li qed tingħata għall-importanza “tal-ekonomija soċjali għall-ħolqien tax-xogħol u għall-iżvilupp sostenibbli” fi “Sħubija Globali Ġdida għall-Qerda tal-Faqar u għall-Iżvilupp Sostenibbli wara l-2015”, adottata mill-Kunsill f’Mejju 2015 (38). L-organizzazzjonijiet tal-ekonomija soċjali wkoll għandhom il-potenzjal biex ikunu parteċipanti ewlenin biex jgħinu fir-realizzazzjoni tal-SDGs. Fl-opinjoni reċenti tiegħu dwar l-ekonomija soċjali  (39), il-KESE jindika li l-ekonomija soċjali hija prominenti fil-ħajja ta’ kuljum u fl-attività produttiva ta’ reġjuni kbar tal-Afrika, tal-Amerika u tal-Asja, u tagħmel kontribuzzjoni globali kbira għat-titjib tal-kundizzjonijiet tal-ħajja u tax-xogħol.

11.4.2018   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 129/36

Relatur:

Roman HAKEN

1.1.

L-Unjoni Ewropea tinsab fil-bidu ta’ negozjati dwar il-politika wara l-2020. Il-Kummissjoni Ewropea u l-Istati Membri qed jibdew jiddiskutu il-qafas finanzjarju futur għall-Fondi Strutturali u ta’ Investiment Ewropej (FSIE).

1.2.

L-Unjoni Ewropea kif tista’ ssaħħaħ ir-rabtiet tagħha mal-Istati Membri u terġa’ tikseb il-fiduċja taċ-ċittadini tagħha (1)?

1.3.

Ir-risposta tista’ tkun l-implimentazzjoni tajba ta’ approċċ ta’ Żvilupp Lokali Mmexxi mill-Komunità (CLLD) li jippermetti l-iżvilupp lokali integrat u l-involviment taċ-ċittadini u l-organizzazzjonijiet tagħhom fil-livell lokali. Il-KESE huwa konvint li s-CLLD jista’ jkollu ħafna vantaġġi bħala għodda għall-iżvilupp lokali Ewropew ta’ suċċess.

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew jirrakkomanda li:

1.4.

tiġi stabbilita viżjoni ċara għall implimentazzjoni b’finanzjament minn sorsi varji tas-CLLD fl-Unjoni Ewropea, li jkun żgurat li approċċ tas-CLLD jiġi użat għat-tipi kollha ta’ territorji: rurali (inklużi żoni remoti, muntanjużi u gżejjer), urbani u kostali,

1.5.

il-Kummissjoni Ewropea titħeġġeġ tesplora u tanalizza bir-reqqa l-opportunitajiet biex jinħoloq fondi ta’ riżerva għas-CLLD fil-livell tal-UE. Irrispettivament minn dan, il-Kummissjoni Ewropea ser ikollha tiżgura li l-Istati Membri kollha għandhom fond nazzjonali għas-CLLD b’kontrbiuzzjonijiet mill-erba’ Fondi SIE kollha (FAEŻR, FEŻR, FSE u FEMS),

1.6.

jiġi definit qafas armonizzat tal-Fondi SIE kollha u jiġu stabbiliti regoli sempliċi għall-implimentazzjoni tal-Fond CLDD fil-livell tal-UE,

1.7.

jiġi rikonoxxut li s-CLLD, li jikkostitwixxi t-tisħiħ tal-metodu LEADER, jagħti lill-Istati Membri opportunità unika biex jiżviluppaw l-oqsma tagħhom b’mod aktar inklużiv, sostenibbli u integrat fi sħubija mal-partijiet interessati lokali. Sabiex jinkiseb impatt akbar, jeħtieġ li jiġu pprovduti biżżejjed mezzi finanzjarji għall-implimentazzjoni tas-CLLD fil-perjodu ta’ programmazzjoni 2021-2027. Sabiex dan isir, aħna nħeġġu lill-Kummissjoni Ewropea biex tistabbilixxi rekwiżit obbligatorju għall-Istati Membri sabiex jallokaw tal-inqas 15 % minn kull baġit tal-Fond SIE għall-Fond CLLD, li għandu wkoll ikun appoġġjat b’riżorsi nazzjonali suffiċjenti,

1.8.

tiġi evitata kwalunkwe diskrepanza bejn il-perjodi ta’ programmazzjoni u jkun żgurat bidu aħjar għall-perjodu 2021-2027,

1.9.

qafas legali kkumplikat u proċeduri li jieħdu ħafna ħin ikkawżaw tkabbir sinifikanti fil-piż burokratiku għall-atturi tas-CLLD kollha. Sabiex tinkiseb l-effiċjenza fl-implimentazzjoni futura tas-CLLD b’diversi fondi, il-KESE jitlob semplifikazzjoni sinfikanti tal-qafas legali tas-CLLD, tal-proċeduri ta’ implimentazzjoni u tal-mudell għall-perjodu ta’ programmazzjoni 2021-2027. Il-kuntest politiku u ekonomiku l-ġdid għandu jintuża biex jitnaqqsu l-piżijiet burokratiċi u jitnieda qafas sempliċi li huwa ffukat fuq l-opportunitajiet u l-fiduċja. Inħolqot sistema sempliċi, pereżempju, fl-evoluzzjoni tal-għotjiet globali. Minflok ma wieħed jiffoka fuq il-prevenzjoni tal-iżbalji, hemm ħtieġa għal regolamenti li jistgħu jappoġġjaw verament il-gruppi ta’ azzjoni lokali (GAL) u l-benefiċjarji lokali (utenti aħħarin),

1.10.

filwaqt li jiġi permess djalogu mill-qrib bejn l-atturi kollha tas-CLDD fil-livell Ewropew, nazzjonali, reġjonali u lokali fit-tħejjijiet għall-perjodu ta’ programmazzjoni li jmiss għall-bini ta’ fiduċja u għall-implimentazzjoni ta’ approċċ integrat ta’ diversi fondi tas-CLLD. Ir-rabtiet bejn l-UE, iċ-ċittadini u l-komunitajiet jeħtieġ li jissaħħu,

1.11.

b’hekk ikun hemm bini ta’ kapaċità kontinwa tal-atturi tas-CLLD kollha (awtoritajiet, GAL, LEADER u netwerks rurali, aġenziji tal-pagamenti, eċċ.) b’rabta mas-CLLD ta’ diversi fondi,

1.12.

u b’hekk jiġi sfruttat il-potenzjal tas-soluzzjonijiet tal-IT għas-semplifikazzjoni u l-awtomizzazzjoni tal-ġbir tad-data fil-livell nazzjonali u lokali, L-aqwa prattiki fl-użu ta’ dawn is-sistemi jridu jiġu disseminati bejn l-Awtoritajiet ta’ Ġestjoni u l-gruppi ta’ azzjoni lokali (bħal fl-Estonja, pereżempju). Is-sistemi tal-IT iridu jiġu żviluppati b’inklużjoni ġenwina tal-partijiet interessati kollha u mmirati li jgħinu l-istrateġija globali tas-semplifikazzjoni tal-FSIE,

1.13.

jintuża approċċ parteċipattiv biex l-istrateġiji ta’ żvilupp lokali jinżammu f’konformità – u jiġu adattati – għat-tibdil fil-kundizzjonijeit lokali (il-koeżjoni soċjali, il-migrazzjoni, ir-raggruppamenti reġjonali, l-ekonomija ekoloġika, it-tibdil fil-klima, soluzzjonijiet intelliġenti, it-teknoloġija, u aktar) u jittieħdu l-benefiċċji mir-rivoluzzjoni f’teknoloġiji ġodda u l-IT,

1.14.

il-valur ewlieni tal-gruppi ta’ azzjoni lokali li wkoll ikunu jistgħu jagħżlu proġetti tajbin huwa marbut mar-rwol tagħhom bħala animaturi territorjali, inkluż fil-kooperazzjoni interterritorjali u transnazzjonali. Il-gruppi ta’ azzjoni lokali jeħtieġu li jkunu faċilitaturi attivi u jaħdmu f’bosta setturi billi jinvolvu l-partijiet ikkonċernati rilevanti kollha fl-oqsma tagħhom,

1.15.

huwa importanti li l-kisbiet tal-gruppi ta’ azzjoni lokali jkunu viżibbli, jintwerew sew u jrid ikun hemm evalwazzjoni kontinwa tal-implimentazzjoni tal-istrateġiji ta’ żvilupp lokali u bidla fil-konċentrazzjoni minn mekkaniżmi ta’ kontroll tal-eliġibbiltà lejn l-iżgurar ta’ riżultati, valutazzjoni tal-prestazzjoni u impatti fuq perjodu twil,

1.16.

is-CLLD f’żoni urbani u periurbani huma l-isfidi għall-iżvilupp lokali tal-UE futur. Il-KESE jirrakkomanda li tinġabar data dwar piloti ta’ suċċess u jiġu organizzati kampanji ta’ informazzjoni u ta’ motivazzjoni għal użu usa’. Ser jinħtieġ it-taħriġ għal atturi urbani lokali u l-amministrazzjoni pubblika. Is-CLLD fiż-żoni urbani jista’ jintuża bħala għodda għall-implimentazzjoni tal-Aġenda Urbana tal-UE u kkombinata mal-programm URBACT.

2.1.

Żvilupp Lokali Mmexxi mill-Komunità huwa aġġornament tal-metodu LEADER li ilu aktar minn 26 sena. Id-differenza ewlenija tikkonċerna l-approċċ integrat b’mod aktar strett u l-mudell ta’ finanzjament diversifikat. Madankollu, issa, xi Gruppi ta’ Azzjoni Lokali fiż-żoni rurali għandhom aċċess għal fondi mill-Fond Ewropew għall-Iżvilupp Reġjonali, Soċjali u tas-Sajd. Bil-bidu tal-perjodu ta’ programmazzjoni attwali (2014-2020), l-użu ta’ diversi fondi tas-CLLD ġie estiż għad-dimensjoni urbana.

2.2.

Skont data mill-Kummissjoni Ewropea għoxrin Stat Membru adottaw l-approċċ b’diversi fondi f’dan il-perjodu ta’ programmazzjoni tal-2014-2020: l-Awstrija, il-Bulgarija, ir-Repubblika Ċeka, id-Danimarka, il-Finlandja, Franza, il-Ġermanja, il-Greċja, l-Ungerija, l-Italja, il-Latvja, il-Litwanja, il-Polonja, il-Portugall, ir-Rumanija, is-Slovakkja, is-Slovenja, Spanja, l-Iżvezja u r-Renju Unit. Tmien pajjiżi (il-Belġju, il-Kroazja, Ċipru, l-Estonja, l-Irlanda, il-Lussemburgu, Malta u n-Netherlands) iddeċidew li ma jagħmlux dan għall-perjodu attwali. Bis-saħħa ta’ negozjati li rnexxew, il-kontribuzzjoni tal-fondi l-oħra hija qrib il-50 % f’xi pajjiżi (ir-Repubblika Ċeka, l-Ungerija, il-Portugall, u s-Slovakkja). L-introduzzjoni tal-approċċ ta’ diversi fondi teħtieġ rieda politika u fehim tal-benefiċċji tas-CLLD fil-livell nazzjonali u kollaborazzjoni tajba bejn il-ministeri. L-għan tal-Kummissjoni Ewropea huwa li tkisser l-ostakoli bejn il-fondi u b’hekk tagħti spinta lis-sinerġija u lill-koerenza kemm fil-livell lokali kif ukoll reġjonali.

2.3.

L-approċċ LEADER ġie infurzat mill-ġdid għall-perjodu 2014-2020. Meta jiġi kkunsidrat ir-rwol tal-komunitajiet lokali fil-kontribut lejn il-koeżjoni territorjali u lejn l-għanijiet strateġiċi tal-Ewropa 2020, l-UE – b’appoġġ qawwi mill-Parlament Ewropew – iddeċidiet li tiffaċilita u ssaħħaħ l-użu tas-CLLD għat-tipi kollha ta’ territorji (rurali, urbani, kostali) u d-diversi tipi ta’ ħtiġijiet tal-komunità (b’mod partikolari soċjali, kulturali, ambjentali u ekonomiċi). Fil-perjodu 2014-2020, l-inizjattivi tas-CLLD huma eliġibbli għal appoġġ mill-Fondi Strutturali u ta’ Investiment Ewropej kollha (ħlief il-Fond ta’ Koeżjoni) u huma soġġetti għal qafas komuni stipulat fir-Regolament dwar Dispożizzjonijiet Komuni (CPR) li jirregolaw dawn il-fondi. Dan jiżgura aktar konsistenza u koordinazzjoni fil-finanzjament mill-UE u effiċjenza akbar fl-użu tiegħu. Ir-regoli komuni huma kkomplementati minn funzjonijiet speċifiċi għall-fond (pereżempju, minimu ta’ 5 % tal-fondi FAEŻR irid isegwi l-approċċ CLLD, filwaqt li l-appoġġ għas-CLLD huwa fakultattiv għall-fondi l-oħra). Ir-rekwiżit ta’ finanzjament obbligatorju ggarantixxa l-implimentazzjoni ta’ suċċess ta’ LEADER.

2.4.

F’dan il-perjodu ta’ programmar ġie akkumpanjat mill-għodda ITI, li hija ffokata fuq żoni kbar (NUTS III, metropolitani, eċċ) u fuq proġetti makro. Is-soċjetà ċivili organizzata hija anqas involuta b’mod intensiv f’dan il-proċess milli fl-iskema mikro tas-CLLD (2).

2.5.

Is-CLLD huwa bbażat fuq tliet elementi interkonnessi: gruppi ta’ azzjoni lokali (rappreżentanti ta’ interessi soċjoekonomiċi lokali pubbliċi u privati), strateġiji ta’ żvilupp lokali integrati u territorji definiti sew. Kull wieħed minn dawn it-tlieta huwa soġġett għal rekwiżiti speċifiċi stipulati fis-CPR – pereżempju: it-territorju fil-mira għandu jkollu popolazzjoni minn 10 000 sa 150 000 abitant u l-istrateġiji għandhom jinkludu l-objettivi mfittxija, analiżi tal-ħtiġijiet u potenzjal taż-żona, u pjani ta’ azzjoni u finanzjarji.

2.6.

Il-KESE huwa sorpriż li fis-snin disgħin il-programm LEADER kien aktar faċli u sempliċi biex jiġi implimentat minn issa. Issa hemm il-kompjuters, l-Internet, is-softwer u l-mowbajls, iżda x-xogħol sar effettivament aktar diffiċli. Għalhekk, il-KESE jrid li jkollna semplifikazzjoni reali – inkella din il-“burokrazija teknoloġika” se teqred l-istrumenti tal-UE li rnexxew.

3.1.

L-approċċ ta’ diversi fondi tas-CLLD jagħti lill-Istati Membri l-abbiltà li jtejbu l-kapaċità lokali u reġjonali għal żvilupp integrat. Il-prattiki fl-Istati Membri wrew li żvilupp lokali integrat jinfuwenza spettru wiesa’ ta’ attivitajiet u għandu impatt maġġuri fuq l-ekonomiji lokali u l-ħolqien tax-xogħol, speċjalment barra mill-produzzjoni primarja fl-agrikoltura.

3.2.

Barra minn hekk, żvilupp lokali integrat għandu effett benefiċjarju kbir fuq l-inklużjoni soċjali minħabba l-involviment u l-parteċipazzjoni ta’ partijiet ikkonċernati differenti (diversi tipi ta’ atturi, gruppi ta’ età, sessi). Is-CLLD jipprovdi l-opportunità li jiġu involuti aktar il-partijiet interessati lokali u reġjonali milli kien possibbli b’LEADER, li kellu biss appoġġ mill-FAEŻR. L-iżvilupp reġjonali qed jikseb aktar importanza bis-CLLD.

3.3.

Il-politika ta’ koeżjoni tal-UE tfittex li tikseb koeżjoni territorjali, li hija wkoll l-għan tal-approċċ CLLD. Is-CLLD jinkludi t-tipi kollha ta’ territorji: rurali, urbani u kostali, diversi ħtiġijiet tal-komunità (soċjali, kulturali, ambjentali, u ekonomiċi) u diversi mekkaniżmi ta’ finanzjament (huma involuti erba’ Fondi SIE). Li jkun hemm is-CLLD fit-tipi kollha ta’ territorji jgħin biex tinbena l-koeżjoni bejn iż-żoni rurali, periurbani u urbani li jgħin biex jingħeleb jew jitwaqqaf l-effett ta’ periferija.

3.4.

Il-metodoloġija tas-CLLD għandha rwol importanti li tagħti bidu għall-iżvilupp lokali integrat minħabba l-komponenti li jiffurmawha: approċċ minn isfel għal fuq, strateġiji ta’ żvilupp lokali bbażati fuq iż-żona, sħubiji pubbliċi-privati, innovazzjoni, approċċ integrat u multisettorjali, netwerking u kooperazzjoni, u amministrazzjoni deċentralizzata. Sabiex tkun appoġġjata l-implimentazzjoni korretta tal-metodoloġija tas-CLLD, il-kondiviżjoni tal-informazzjoni, id-disseminazzjoni tal-attivitajiet u viżibbiltà ogħla tal-metodu nnifsu u tal-benefiċċji tiegħu huma meħtieġa.

3.5.

Aktar minn 26 sena ta’ esperjenza fl-implimentazzjoni tal-programm LEADER urew li l-metodoloġija LEADER/CLLD taħdem, li hija mod sostenibbli u effiċjenti biex jiġu żviluppati territorji u li għandha impatt fit-tul fuq l-iżvilupp lokali. Is-CLLD issa żviluppa l-potenzjal tiegħu aktar b’approċċ integrat aktar mill-qrib li jista’ jidher bħala saħansitra aktar effettiv bis-saħħa tal-mudell ta’ implimentazzjoni varjat tiegħu.

3.6.

Dan il-mudell ta’ implimentazzjoni varjat tas-CLLD jgħin lill-Istati Membri u lit-territorji lokali biex inaqqsu r-riskji u jżidu t-trasparenza.

3.7.

Il-KESE jappoġġja bis-sħiħ il-proċess tat-teħid ta’ deċiżjonijiet minn isfel għal fuq, li jiggarantixxi li l-investimenti jkunu f’konformità mal-ħtiġijiet reali u l-potenzjal taż-żoni lokali. Is-CLLD għandu jkun saħansitra aktar flessibbli, filwaqt li jħaddan il-ħtiġijiet possibbli tal-komunità kollha u jippermetti lin-nies lokali biex jagħżlu l-kwistjonijiet l-aktar rilevanti għall-istrateġija ta’ żvilupp lokali tagħhom.

3.8.

L-involviment u l-bini ta’ kapaċità tal-atturi lokali huwa wieħed mill-akbar vantaġġi tal-metodoloġija CLLD. L-iżvilupp lokali integrat huwa l-aħjar mod ta’ kif jinbnew rabtiet u sinerġiji bejn diversi partijiet ikkonċernati u kwistjonijiet fl-iżvilupp lokali.

3.9.

Il-KESE jilqa’ l-fatt li s-CLLD huwa proċess li jinvolvi l-parteċipazzjoni u t-taħriġ fuq bażi kontinwa tan-nies lokali. L-approċċ integrat aktar mill-qrib tiegħu jagħti lill-komunitajiet lokali aktar opportunitajiet biex iżidu l-kapaċitajiet u l-għarfien tagħhom. Rabtiet rurali-urbani-kostali jfissru li dawk involuti jistgħu jitgħallmu minn xulxin u jsibu tweġibiet għal sfidi importanti b’mod aktar inklużiv. Il-kooperazzjoni, in-netwerking u t-taħriġ fuq bażi kontinwa jżidu l-governanza tajba.

3.10.

L-importanza tal-ekonomija ekoloġika, l-inklużjoni soċjali, it-tnaqqis tal-faqar, il-kwistjonijiet ta’ migrazzjoni, ir-raggruppamenti reġjonali, ir-rabtiet rurali-urbani-kostali, is-soluzzjonijiet intelliġenti u t-teknoloġiji tal-IT qed tikber fl-iżvilupp lokali. Is-CLLD joħloq opportunitajiet għat-tipi differenti kollha ta’ territorji (rurali, urbani u kostali) u komunitajiet biex jaħdmu flimkien fuq dawn l-isfidi. Approċċ b’divesri fondi tas-CLLD huwa mekkaniżmu tajjeb ħafna biex jiġi appoġġjat il-kunċett “Irħula Intelliġenti” permezz tal-bini tal-kapaċità, l-investimenti, l-appoġġ għall-innovazzjoni u n-netwerking, kif ukoll permezz tal-għoti ta’ għodod ta’ finanzjament innovattivi għat-titjib fis-servizzi u l-infrastruttura (3).

3.11.

Il-KESE jittama li aktar konsistenza u koordinazzjoni fil-finanzjament mill-UE se jagħmluha aktar faċli għall-atturi lokali biex ifasslu strateġiji multisettorjali appoġġjati minn kombinament ta’ fondi u adattati aktar għal territorji mħallta (eż. rurali-urban-kostali). S’issa, sabiex l-affarijiet jiġu semplifikati fi strateġiji ta’ diversi fondi, irid jitfassal “fond prinċipali” biex ikopri l-kostijiet tal-ġestjoni kollha fil-livell nazzjonali. Regolamentazzjoni tas-CLLD b’sett unifikat ta’ regoli għall-Fondi SIE kollha fil-livell tal-UE tkun saħansitra aktar effiċjenti biex jitnaqqas il-piż burokratiku.

3.12.

Il-KESE huwa konvint li l-inklużjoni tat-tipi kollha ta’ oqsma ta’ prijorità tal-4 Fondi SIE għall-implimentazzjoni tal-istrateġiji ta’ żvilupp lokali toħloq bosta vantaġġi għat-tipi kollha ta’ gruppi ta’ azzjoni lokali (4).

3.13.

Is-CLLD huwa approċċ għall-iżvilupp minn isfel għal fuq b’oriġini Ewropea li jista’ jgħin biex jiġu bilanċjati t-tendenzi anti-Ewropej fil-komunitajiet lokali billi jsir kontribut għall-inklużjoni soċjali u l-iżvilupp ekonomiku sostenibbli fit-territorji fejn jiġi applikat.

4.1.

Koeżjoni batuta bejn il-fondi differenti u koeżjoni territorjali batuta wrew li dawn huma l-aktar ostakoli sinifikanti fil-livell nazzjonali, kif ukoll livell baxx ta’ fehim tal-benefiċċji tas-CLLD fost dawk li jieħdu d-deċiżjonijiet. Kien diffiċli li tinkiseb sinerġija reali bejn il-fondi u t-territorji (rurali, urbani u kostali) differenti minħabba l-“fruntieri” li għadhom jeżistu bejn il-fondi fil-livell nazzjonali. Kull fond għandu regoli u regolamenti differenti u hemm kooperazzjoni fqira bejn l-awtorità maniġerjali u nuqqas ta’ koordinazzjoni ċara f’ħafna mill-pajjiżi li qed jimplimentaw id-diversi fondi tas-CLLD. L-Iżvezja biss timplimenta diversi fondi tas-CLLD madwar il-pajjiż kollu u għamlet l-erba’ Fondi SIE kollha disponibbli għat-tipi kollha (rurali-urban-kostali) ta’ gruppi ta’ azzjoni lokali.

4.2.

L-Istati Membri m’għandhomx iżidu regoli u rekwiżiti addizzjonali li jxekklu s-semplifikazzjoni. Is-semplifikazzjoni għandha tkun semplifikazzjoni reali f’konformità mar-regoli proposti mill-Kummissjoni Ewropea. Huwa meħtieġ taħriġ u fehim ċar ta’ dawn il-mudelli. Skont il-Qorti Ewropea tal-Awdituri, m’hemmx aktar żbalji fil-proġetti LEADER milli hemm fi proġetti oħra taħt miżuri differenti.

4.3.

L-Istati Membri ma għandhomx ibiddlu s-CLLD f’mod li jwassal finanzjament allokat fi ħdan lista predefinita ta’ miżuri nazzjonali. Is-CLLD għandu jkun għodda għall-iżvilupp “broadband” b’miżuri definiti fil-livell lokali.

4.4.

Kien hemm dewmien twil fil-bidu tal-perjodu ta’ programmazzjoni. Mhux il-pajjiżi kollha setgħu jiżguraw il-kontinwità bejn il-perjodi ta’ programmazzjoni u l-implimentazzjoni bla xkiel, li kkawża ħafna inċertezza u telf tal-motivazzjoni u tal-għarfien eżistenti. Dan għandu jiġi evitat fil-futur.

4.5.

Il-KESE huwa konxju li nuqqas ta’ fiduċja bejn l-atturi tas-CLLD jipprevjeni milli jiġi kkontrollat il-potenzjal ta’ dan il-metodu. Jeħtieġ li din il-fiduċja tkompli tikber Pieni kostanti matul l-implimentazzjoni jagħmlu ħsara lill-fiduċja u lil djalogu tajjeb. L-awtoritajiet maniġerjali, inklużi l-Aġenziji tal-Pagamenti, għandhom diskrezzjoni li ma jissanzjonawx u dan għandu jintuża aktar ta’ spiss.

4.6.

Il-potenzjal reali tas-semplifikazzjoni permezz tal-iżvilupp ta’ soluzzjonijiet tal-IT ma ġiex irrealizzat. Mhux l-atturi kollha tas-CLLD kienu involuti fil-proċess tal-iżvilupp ta’ għodod tal-IT u dan ikkawża diffikultajiet bl-użu ta’ dawn is-sistemi. L-għarfien prattiku tal-gruppi ta’ azzjoni lokali għandu jingħata fiduċja meta jitfasslu għodod tal-IT għall-kunsinna. Il-pjattaformi tal-IT żviluppati mill-Awtoritajiet Maniġerjali għandhom jikkorrispondu għall-ħtiġijiet tal-atturi kollha tas-CLLD. Il-gruppi ta’ azzjoni lokali għandhom jingħataw pjattaformi flessibbli u miftuħa sabiex jippermettu l-implimentazzjoni tal-istrateġiji tagħhom ta’ żvilupp lokali f’konformità mal-ispeċifiċitajiet taż-żona tagħhom. Għandha tiġi evitata l-istandardizzazzjoni.

4.7.

Il-KESE jara diskrepanzi bejn l-aspettattivi, l-isforzi u l-mezzi finanzjarji f’bosta Stati Membri. Jekk l-intenzjoni hija li niksbu riżultati reali, allura jeħtieġ li jiġu investiti biżżejjed flus sabiex l-aspettattivi tagħna jkunu realistiċi. Sabiex jinkiseb l-impatt, jinħtieġ li jkun hemm ir-realiżmu fl-allokazzjoni ta’ biżżejjed mezzi finanzjarji għas-CLLD minn kull Fond SIE. Hemm xi eżempji tajbin ħafna għal dan fl-UE (bħal Saxony b’40 % u Asturias bi 17 % mill-PŻR tagħhom).

4.8.

Djalogu fqir bejn l-atturi kollha tas-CLLD (awtoritajiet maniġerjali, gruppi ta’ azzjoni lokali, aġenziji tal-pagamenti, netwerks ta’ LEADER – bħal ELARD u netwerks rurali u dawk nazzjonali ta’ LEADER) ikkawża burokrazija dejjem tikber u dewmien kbir biex jingħata bidu għall-perjodu ta’ programmazzjoni u biex jingħataw il-fondi lill-applikanti tal-proġett. Hija meħtieġa koordinazzjoni effettiva u trasparenti bejn l-awtoritajiet u l-ministeri differenti fil-livell nazzjonali, kif ukoll djalogu mill-qrib mal-gruppi ta’ azzjoni lokali. Anke d-djalogu dirett bejn il-Kummissjoni Ewropea u l-gruppi ta’ azzjoni lokali jeħtieġ tisħiħ – il-KESE jista’ jipprovdi għajnuna f’dan ir-rigward.

4.9.

Nuqqas ta’ bini ta’ kapaċità tal-awtoritajiet u tal-gruppi ta’ azzjoni lokali biex jgħinuhom jimplimentaw id-diversi fondi tas-CLLD ġie wkoll rikonoxxut f’ħafna mill-Istati Membri. Għandu jkun possibbli tagħlim kontinwu u l-ħolqien ta’ fehim kondiviż tal-implimentazzjoni ta’ diversi fondi tas-CLLD sabiex tittejjeb il-kapaċità tal-atturi tas-CLLD. L-ispirtu kolleġjali għandu jissaħħaħ, Il-GAL u l-awtoritajiet għandhom ikunu mħarrġin sew u jkunu konxji tar-realtajiet ta’ xulxin. Dan jista’ jintlaħaq permezz tal-parteċipazzjoni tal-uffiċjali pubbliċi, il-membri tal-gruppi ta’ azzjoni lokali u l-partijiet interessati lokali f’missjonijiet ta’ ġbir ta’ informazzjoni, taħriġ, skambji ta’ persunal, eċċ. Il-KESE jipproponi li programm bħal dan għandu jiġi ffinanzjat permezz ta’ estensjoni tal-programm Erasmus.

4.10.

Il-KESE huwa konvint li fil-livell tal-UE l-valur miżjud tal-approċċ ta’ diversi fondi tas-CLLD u l-mudelli ta’ implimentazzjoni possibbli ma ġewx spjegati tajjeb. Hemm nuqqas ta’ viżjoni ċara ta’ kif l-Istati Membri għandhom effettivament jimplimentaw id-diversi fondi tas-CLLD. L-Istati Membri għandhom jingħataw mudelli sempliċi, strutturi u l-aħjar prattiki.

4.11.

Il-potenzjal reali tal-gruppi ta’ azzjoni lokali bħala faċilitaturi għat-territorji tagħhom ma ntużax tajjeb biżżejjed. Jeħtieġ li jinħolqu kundizzjonijiet biex jippermettu lill-gruppi ta’ azzjoni lokali jikkonċentraw fuq ir-rwol tagħhom tal-mobilizzazzjoni taż-żona u jgħinu biex joħorġu u jiġu implimentati l-aqwa ideat. Ir-riċerka turi li huwa meħtieġ l-appoġġ tal-gruppi ta’ azzjoni lokali tal-medjaturi biex jitrawwem żvilupp lokali integrat. Il-gruppi ta’ azzjoni lokali għandhom il-kapaċità li jaħdmu fis-setturi kollha u jlaqqgħu flimkien partijiet ikkonċernati differenti. Il-kompitu tal-gruppi ta’ azzjoni lokali mhuwiex biss li jkunu s-sors ta’ finanzjament u li jaġixxu bħala saff amministrattiv addizzjonali, iżda wkoll li jaġixxu bħala organizzazzjoni ta’ żvilupp reali li tibda proġetti ta’ kooperazzjoni u li tippermetti taħriġ u netwerking, b’appoġġ finanzjarju u organizzazzjonali adegwat.

4.12.

Ħafna drabi jkun hemm nuqqas ta’ evalwazzjoni ċara u sempliċi u mudelli ta’ monitoraġġ ta’ strateġiji ta’ żvilupp lokali. L-evalwazzjoni għandha tkun parti minn proċess ta’ tagħlim tal-komunità u għalhekk huwa importanti ħafna li l-gruppi ta’ azzjoni lokali kontinwament jiġbru informazzjoni u jevalwaw l-implimentazzjoni tal-istrateġiji tagħhom. Soluzzjonijiet avvanzati tal-IT għall-ġbir u l-analiżi tad-data għandhom jiġu introdotti, flimkien ma’ proċessi parteċipattiv u analiżi kwalitattiva f’konformità mal-prinċipji tas-CLLD. Investiment f’livell tal-UE għandu jsir f’għodod ta’ monitoraġġ u evalwazzjoni koerenti għas-CLLD. Fl-Iżvezja, il-metodoloġija tar-rakkuntar tal-istejjer intużat b’suċċess.

4.13.

L-użu ħażin tal-poter minn awtoritajiet maniġerjali ġie identifikat f’xi Stati Membri, fejn ma kien hemm l-ebda djalogu bejn l-atturi tal-LEADER/tas-CLLD u l-gruppi ta’ azzjoni lokali ma kellhom l-ebda opportunità biex jipparteċipaw f’diskussjonijiet bħala msieħba indaqs. Il-KESE jwissi wkoll kontra d-dominazzjoni tal-muniċipalitajiet lokali u s-sodisfazzjon tal-aġendi politiċi tagħhom b’riżorsi tas-CLLD. Il-gruppi ta’ azzjoni lokali għandhom jiġu garantiti l-indipendenza fil-ħidma u t-teħid ta’ deċiżjonijiet tagħhom, mingħajr pressjoni uffiċjali jew mhux uffiċjali minn muniċipalitajiet.

5.1.

Li tiġi stabbilita viżjoni ċara fil-livell tal-UE tal-implimentazzjoni obbligatorja ta’ diversi fondi tas-CLLD biex jiġu pprovduti mudelli u linji gwida sempliċi malajr kemm jista’ jkun u biex tiġi introdotta l-aħjar prattika dwar kif jiġu implimentati d-diversi fondi tas-CLLD fl-Istati Membri malajr kemm jista’ jkun (2018).

5.2.

Naħsbu b’mod kreattiv billi nesploraw u nanalizzaw bir-reqqa l-opportunitajiet biex jinħoloq fondi ta’ riżerva għas-CLLD fil-livell tal-UE. Irrispettivament minn dan, il-Kummissjoni Ewropea ser ikollha tiżgura li l-Istati Membri kollha għandhom fond nazzjonali għas-CLLD.

5.3.

Jiġi stabbilit qafas armonizzat għall-Fondi SIE kollha u regoli sempliċi għall-implimentazzjoni tal-Fond CLDD fil-livell tal-UE.

5.4.

Jintalab it-tfassil ta’ sors ta’ finanzjament speċjali tas-CLLD (Fond CLLD) b’kontribuzzjonijiet mill-erba’ Fondi SIE kollha li jikkorrispondu għall-oqsma ta’ prijorità kollha tal-fondi differenti għat-territorji rurali, urbani u kostali fil-livell nazzjonali (jekk jogħġbok ara l-mudell propost ta’ hawn taħt).

5.5.

L-Istati Membri jkunu meħtieġa jallokaw tal-inqas 15 % minn kull baġit tal-Fond SIE għall-Fond CLLD u riżorsi nazzjonali suffiċjenti.

5.6.

Jissaħħaħ id-djalogu bejn l-atturi kollha tas-CLLD f’kull livell (Ewropew, nazzjonali, reġjonali u lokali).

5.7.

Jinstab isem iktar memorabbli u aċċettabbli – LEADER minħabba l-istorja ta’ suċċess tiegħu jkun isem tajjeb għal din l-għodda, pereżempju.

5.8.

Issir kondiviżjoni tal-aħjar prattika fl-użu tas-CLLD il-ġdid fiż-żoni urbani billi tinżamm f’post wieħed, u b’hekk ma jkunx hemm għalfejn titfittex f’kull DĠ (eżempju: www.clld-u.eu).

5.9.

Ikun garantit l-użu ta’ approċċ ta’ diversi fondi tas-CLLD għat-tipi kollha ta’ territorji (rurali, urbani u kostali) u li jittieħed benefiċċju mill-vantaġġi tal-iżvilupp lokali integrat.

5.10.

Jiġi allokat minimu ta’ 15 % minn kull baġit tal-Fond SIE għall-fond nazzjonali tas-CLLD u jiżdiedu biżżejjed riżorsi nazzjonali biex jiggarantixxu l-implimentazzjoni tal-potenzjal reali ta’ dan il-metodu.

5.11.

Jiġi stabbilit Programm operazzjonali tas-CLLD li permezz tiegħu dan il-Fond ser jintuża għall-appoġġ ta’ żvilupp lokali integrat f’territorji rurali, urbani u kostali. Il-Fond CLLD f’kull Stat Membru għandu jiġi allokat għall-objettivi stabbiliti mill-istrateġiji ta’ żvilupp lokali, mingħajr distinzjoni jew demarkazzjoni bejn id-diversi Fondi SIE. Il-Fond CLLD għandu jintuża fuq bażi deċentralizzata permezz ta’ gruppi ta’ azzjoni lokali, biex b’hekk l-istrateġiji jistgħu jirrispondu għall-ħtiġijiet u l-isfidi lokali.

5.12.

Jiġi stabbilit korp wieħed ta’ ġestjoni għall-impliemntazzjoni tas-CLLD fil-livell nazzjonali.

5.13.

Jiġu evitati d-diskrepanzi bejn il-perjodi ta’ programmazzjoni u tkun żgurata tnedija bla xkiel tal-perjodu ta’ programmazzjoni 2021-2027.

5.14.

Isir djalogu mill-qrib bejn l-atturi kollha tas-CLLD fil-livell nazzjonali u mal-gruppi ta’ azzjoni lokali sabiex jitfassal programm operazzjonali tas-CLLD fil-livell nazzjonali.

5.15.

Jiġi permess bini ta’ kapaċità kontinwu tal-awtoritajiet u tal-gruppi ta’ azzjoni lokali.

5.16.

Jintuża l-potenzjal tal-iżvilupp ta’ soluzzjonijiet tal-IT olistiċi sabiex il-proċess kif jitwassal is-CLLD ikun aktar faċli. L-atturi kollha tas-CLLD għandhom ikunu involuti fil-proċess tal-iżvilupp ta’ għodod tal-IT u l-atturi kollha għandhom jibbenefikaw mis-soluzzjonijiet tal-IT żviluppati.

5.17.

Titkompla l-kooperazzjoni taħt l-għodda ta’ Investiment Territorjali Integrat (ITI), li tintuża għal territorji ikbar u proġetti makro.

5.18.

Titħejja kampanja sabiex is-CLLD jiġi introdott bħala għodda ta’ sinerġija – sabiex jinkisbu l-effettività, is-sħubija, is-sussidjarjetà u l-appoġġ finanzjarju.

5.19.

Jiġi żgurat il-valur miżjud reali tal-iżvilupp lokali integrat u r-raġonevolezza tal-ispejjeż. Jittieħed benefiċċju mill-koeżjoni territorjali li toħloq sinerġija u tgħin fl-użu ta’ riżorsi u opportunitajiet ġodda.

5.20.

Jekk ikun xieraq u sabiex tissaħħaħ koeżjoni aħjar tat-territorji u tiżdied il-kapaċità amministrattiva tal-gruppi ta’ azzjoni lokali, tingħata konsiderazzjoni serja biex jiġu inklużi t-tipi differenti kollha ta’ territorju (rurali, urbani u kostali) fl-istess grupp ta’ azzjoni lokali jew jinbnew rabtiet b’saħħithom bejn l-istrateġiji għall-iżvilupp lokali f’tipi differenti ta’ territorji. Fl-istess ħin, għandha tittieħed l-attenzjoni biex il-gruppi ta’ azzjoni lokali ma jikbrux iżżejjed u jitilfu r-rabta tagħhom mal-oriġini tagħhom.

5.21.

L-istrateġiji parteċipattivi ta’ żvilupp lokali jinżammu konformi ma’ – u jiġu adattati –mal-kundizzjonijiet tal-ħajja u tax-xogħol li jinbidlu, inklużi l-kwistjonijiet rilevanti kollha (koeżjoni soċjali, faqar, migrazzjoni, raggruppamenti reġjonali, ekonomija ekoloġika, tibdil fil-klima, soluzzjonijiet intelliġenti, teknoloġija, eċċ.) u li jittieħed benefiċċju mir-revoluzzjoni ta’ teknoloġiji ġodda u tal-IT.

5.22.

Ikun promotur attiv u jaħdem fis-setturi kollha billi jinvolvi lill-partijiet ikkonċernati rilevanti kollha fit-territorju tal-gruppi ta’ azzjoni lokali. Jagħti attenzjoni speċjali lit-tfassil u l-implimentazzjoni tal-proċessi parteċipattivi.

5.23.

Ikun attiv f’kooperazzjoni interterritorjali u transnazzjonali.

5.24.

Ikun hemm taħriġ kontinwu, netwerking u kooperazzjoni tal-atturi lokali u tal-persunal tal-gruppi ta’ azzjoni lokali.

5.25.

Tiġi organizzata l-evalwazzjoni kontinwa tal-implimentazzjoni tal-istrateġiji ta’ żvilupp lokali u li jinstabu modi kif il-komunitajiet jiġu involuti f’dan il-proċess ta’ evalwazzjoni.

11.4.2018   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 129/44

Relatur:

Erika KOLLER

Korelatur:

Vladimíra DRBALOVÁ

1.1.

Il-KESE jilqa’ l-inizjattiva tal-Kummissjoni Ewropea li żżid il-parteċipazzjoni fis-suq tax-xogħol tal-ġenituri bit-tfal, b’mod partikolari tan-nisa, billi tgħinhom jiksbu bilanċ aħjar bejn ix-xogħol u l-ħajja privata, u b’hekk jiġi sfruttat il-potenzjal kollu tal-ħiliet tagħhom.

1.2.

Barra minn hekk, il-KESE jqis li l-proposti tal-pakkett għandhom jiġu analizzati aktar fil-fond, billi tiġi kkunsidrata s-sitwazzjoni attwali f’kull Stat Membru u kif ukoll l-ispejjeż u l-isforzi organizzattivi għall-intrapriżi u, b’mod partikolari, l-SMEs. Apparti dan, għandhom jittieħdu wkoll il-miżuri li ġejjin: l-indirizzar tal-istereotipi, it-tixrid tal-prattiki tajba u l-ħolqien ta’ pjani ta’ azzjoni nazzjonali dwar il-bilanċ bejn ix-xogħol u l-ħajja privata.

1.3.

Il-politiki moderni dwar il-bilanċ bejn ix-xogħol u l-ħajja privata għandhom jagħtu lill-familji għażliet xierqa filwaqt li jiġu kkunsidrati l-ħtiġijiet tan-negozji. Il-KESE jħeġġeġ lill-imsieħba soċjali madwar l-Ewropa sabiex janalizzaw soluzzjonijiet prattiċi oħrajn li jippromovu bilanċ bejn ix-xogħol u l-ħajja privata adatt għall-ispeċifiċitajiet tal-post tax-xogħol partikolari tagħhom (1).

1.4.

Filwaqt li l-KESE jirrikonoxxi li l-implimentazzjoni tal-proposti ser tinvolvi spejjeż għall-Istati Membri u għan-negozji, huwa kunfidenti li l-benefiċċji fit-tul se josbqu ż-żieda fl-ispejjeż fuq perjodu ta’ żmien qasir. Il-KESE jemmen li jenħtieġ li jiġu analizzati aktar il-miżuri ta’ appoġġ lill-intrapriżi żgħar u medji.

1.5.

Il-KESE jemmen li huwa importanti li kemm in-nisa kif ukoll l-irġiel ikunu intitolati għal liv individwali. Madankollu, jirrikonoxxi li n-negozji, speċjalment l-SMEs, jista’ jkollhom diffikultajiet ta’ organizzazzjoni jekk jiżdied il-kamp ta’ applikazzjoni tal-intitolament. Kull problema li tinqala’minħabba l-applikazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni għandha tkun trattata skont il-liġi, il-ftehim kollettiv u/jew il-prattiki nazzjonali;

1.6.

Il-KESE huwa tal-fehma li l-pakkett dwar il-bilanċ bejn ix-xogħol u l-ħajja privata huwa pass fid-direzzjoni t-tajba, iżda jqis ukoll li dan għandu jittejjeb fil-futur, abbażi ta’ valutazzjonijiet tal-impatt adatti.

1.7.

Il-KESE jenfasizza l-ħtieġa ta’ aktar investiment f’servizzi u faċilitajiet ta’ kura ta’ kwalità għolja, affordabbli u disponibbli għal kull familja, u jistieden lill-Kummissjoni tuża r-rakkomandazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiż (CSRs) fil-kuntest tas-Semestru Ewropew, kif ukoll il-fondi għall-iżvilupp reġjonali, sabiex tħeġġeġ lill-Istati Membri jżidu l-isforzi tagħhom.

1.8.

Għalkemm il-proposta għal direttiva tindirizza s-sistemi fiskali sa ċertu punt, il-KESE jiddispjaċih li ma tagħmilx biżżejjed. Il-mod kif inhuma mfassla s-sistemi fiskali jista’ jinfluwenza d-deċiżjonijiet tan-nies dwar jekk jidħlux fis-suq tax-xogħol jew le. Għandu jiġi kkunsidrat it-tnaqqis tat-taxxa li jgħin lill-ġenituri li jaħdmu jkomplu jaħdmu.

2.1.

L-ugwaljanza bejn in-nisa u l-irġiel hija valur u prinċipju fundamentali tal-Unjoni Ewropea (2). Matul dawn l-aħħar sittin sena, l-UE għamlet progress kbir billi adottat sensiela ta’ direttivi dwar l-ugwaljanza u kontra d-diskriminazzjoni, programmi ta’ politika u strumenti finanzjarji li jippromovu l-ugwaljanza bejn is-sessi fl-Unjoni Ewropea (3). Il-qafas legali tal-UE għall-forom tal-liv relatati mal-familja u għall-arranġamenti tax-xogħol flessibbli kien stabbilit fis-snin disgħin u ġie aġġornat kontinwament, bl-aktar direttiva reċenti tkun dik dwar il-Liv tal-Ġenituri li ġiet adottata fl-2010 (4). Minbarra l-qafas leġislattiv, ir-rakkomandazzjonijiet li ħarġu fil-kuntest tas-Semestru Ewropew (5), il-finanzjament mill-UE u l-gwida politika (6) wkoll għandhom rwol x’jaqdu.

2.2.

Madankollu, il-progress li sar tul id-deċennji preċedenti waqaf (7), kif tixhed id-differenza persistenti ta’ 16,3 % bejn il-pagi tal-irġiel u n-nisa u r-rwol u l-parteċipazzjoni inugwali tan-nisa fis-suq tax-xogħol, fejn 31 % tan-nisa jaħdmu part-time meta mqabbla ma’ 8,2 % tal-irġiel, filwaqt li l-parteċipazzjoni ġenerali tan-nisa fis-suq tax-xogħol għadha lura b’aktar minn 12-il punt perċentwali minn dik tal-irġiel (8). Fl-istess ħin, l-istudji juru li d-diskrepanza fil-pensjonijiet bejn is-sessi hija ta’ 40 %. Dan kollu jindika l-ħtieġa li nkunu aktar proattivi sabiex niżguraw ugwaljanza bejn in-nisa u l-irġiel f’kull qasam tal-ħajja, inkluża attenzjoni fuq il-femminizzazzjoni tal-faqar.

2.3.

Il-parteċipazzjoni inugwali tan-nisa fis-suq tax-xogħol hija relatata mill-qrib mad-distribuzzjoni inugwali tar-responsabbiltajiet tal-kura. In-nuqqas ta’ servizzi ta’ kura adegwati, aċċessibbli, affordabbli u ta’ kwalità għolja kemm għat-tfal kif ukoll dik ibbażata fil-komunità għall-membri aktar anzjani tal-familja u għall-persuni b’diżabilità jikkontribwixxi wkoll għad-differenza fil-kura (9).

2.4.

L-ostakli għall-bilanċ bejn ix-xogħol u l-ħajja privata mhux biss ġew identifikati bħala fatturi li jimpedixxu lin-nisa milli jipparteċipaw b’mod sħiħ fis-suq tax-xogħol, iżda għandhom ukoll impatt fuq it-tendenzi demografiċi, l-ekonomija u r-rwol tal-irġiel bħala dawk li jindukraw b’mod ugwali. Rigward l-impatt ekonomiku, studju reċenti mill-Eurofound (10) jistma t-telf ekonomiku minħabba d-disparità fl-impjiegi bejn is-sessi għal EUR 370 biljun fis-sena. F’ċerti Stati Membri, aktar minn 25 % tan-nisa mhumiex ekonomikament attivi minħabba responsabbiltajiet ta’ kura. Għalkemm dan iż-żmien li wieħed joqgħod id-dar rarament huwa għażla għal raġunijiet ekonomiċi, xorta waħda għad hemm aspettattivi mis-soċjetà bbażati fuq l-opinjoni stereotipika li n-nisa huma dawk li primarjament jindukraw u l-irġiel huma dawk li jaqilgħu l-għajxien tal-familja. L-evidenza turi li l-ommijiet li jibqgħu d-dar għal parti tal-ħajja attiva tagħhom, jew għall-ħajja attiva kollha tagħhom, ikunu inqas ekonomikament indipendenti, ikollhom inqas possibbiltajiet li jiksbu karriera u aktarx li jesperjenzaw il-faqar meta jixjieħu. Il-politiki dwar il-bilanċ bejn ix-xogħol u l-ħajja privata huma għodod li jippermettu lin-nisa u lill-irġiel jagħmlu l-għażliet tagħhom filwaqt li jibdew b’kundizzjonijiet indaqs. Il-KESE jenfasizza li d-dispożizzjonijiet dwar il-ħin ta’ mistrieħ tal-ħaddiema u l-bilanċ bejn ix-xogħol u l-ħajja privata għandhom iqisu, fejn applikabbli, ġurnata mistrieħ fil-ġimgħa rikonoxxuta mit-tradizzjoni jew l-użanzi tal-pajjiż jew tar-reġjun, filwaqt li jiġu rispettati wkoll il-ftehimiet kollettivi (settorjali) rilevanti u l-prattiki stabbiliti fil-livell lokali u tal-intrapriżi.

2.5.

Il-Kummissjoni Ewropea ħabbret l-inizjattiva tagħha New start to address the challenge of work-life balance faced by working families (Bidu ġdid biex jiġu indirizzati l-isfidi ta’ bilanċ bejn ix-xogħol u l-ħajja privata ffaċċjati minn familji li jaħdmu) (11) fi Pjan Direzzjonali f’Awwissu 2015. F’Novembru 2015, f’konformità mal-Artikolu 154(2) tat-TFUE, il-Kummissjoni nediet konsultazzjoni f’żewġ stadji (12) mal-imsieħba soċjali Ewropej sabiex tikseb il-fehmiet tagħhom dwar din l-inizjattiva. L-imsieħba soċjali ma fetħux negozjati. Filwaqt li l-impjegaturi Ewropej qiesu l-qafas legali tal-UE bħala suffiċjenti, it-trejdjunjins Ewropej saħqu fuq qafas leġislattiv aktar b’saħħtu. Il-Kummissjoni nediet ukoll konsultazzjoni pubblika, li żvelat li 60 % ta’ dawk li wieġbu xtaqu qafas leġislattiv tal-UE dwar il-bilanċ bejn ix-xogħol u l-ħajja privata. Fis-26 ta’ April 2017, il-Kummissjoni adottat Proposta għal Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali, li tinkludi Proposta għal Direttiva li tappoġġja l-bilanċ bejn ix-xogħol u l-ħajja privata għall-ġenituri li jaħdmu u għal dawk li jindukraw flimkien ma sett ta’ proposti mhux leġislattivi.

3.1.

Il-KESE jaqbel mal-ħtieġa ta’ politiki proattivi mmirati lejn it-trawwim ta’ responsabbiltà kondiviża għall-kura tat-tfal bejn in-nisa u l-irġiel. L-istudji juru wkoll li l-involviment tal-irġiel fir-responsabbiltajiet ta’ kura huwa ta’ ġid għall-familji kif ukoll għall-ekonomija u l-kompetittività tal-Ewropa. It-tisħiħ tal-parteċipazzjoni tan-nisa fis-suq tax-xogħol itejjeb ukoll l-aċċess tan-negozji għal ħiliet u talenti speċjalizzati, li jgħin biex jiftaħ il-potenzjal kollu tan-nisa fi żmien meta l-forza tax-xogħol tal-UE qiegħda tiċkien, il-popolazzjoni qiegħda tixjieħ u l-kurva demografika għadha sfida serja għall-finanzi pubbliċi. Dawn il-politiki għandhom jiffukaw ukoll fuq il-ħolqien ta’ inċentivi għall-impjegaturi sabiex iżidu l-provvista ta’ ħaddiema, l-għoti ta’ appoġġ fil-kura tat-tfal u fuq diversi forom ta’ liv u arranġamenti ta’ xogħol flessibbli.

3.2.

Il-KESE jixtieq jindika r-rwol fundamentali li l-Kummissjoni u l-Istati Membri (f’konsultazzjoni mal-imsieħba soċjali u mas-soċjetà ċivili usa’) għandu jkollhom fl-indirizzar tal-isterjotipi (inkluż permezz ta’ kampanji ta’ edukazzjoni u ta’ sensibilizzazzjoni tal-pubbliku), fit-tnaqqis tas-segregazzjoni tas-suq tax-xogħol u fl-għoti lill-individwi ta’ ħiliet aġġornati u mtejba adatti għall-ħtiġijiet tas-suq tax-xogħol futur.

3.3.

Il-KESE jilqa’ l-pakkett tal-Kummissjoni li jindirizza l-bilanċ bejn ix-xogħol u l-ħajja privata, peress li jipproponi kondiviżjoni aktar ugwali tal-kompiti bħala mod kif jistgħu jitneħħew xi wħud mill-ostakli strutturali iżjed sinifikanti biex in-nisa jidħlu fl-impjieg.

4.1.1.

Il-KESE jemmen li d-deċiżjoni tal-Kummissjoni li tindirizza n-nuqqas ta’ teħid tal-liv tal-paternità bl-introduzzjoni ta’ dritt individwali għal liv tal-paternità mhux trasferibbli ta’ mill-inqas għaxart ijiem ta’ xogħol, imħallas b’rata ta’ mhux inqas minn dak tal-livell tal-intitolament eżistenti tal-paga tal-liv minħabba l-mard, akkumpanjat minn analiżi tal-ispejjeż u l-benefiċċji fil-livell nazzjonali, huwa pass fid-direzzjoni t-tajba. Il-Kumitat madankollu jirrimarka, li “l-intitolamenti tal-paga għall-mard” ivarjaw b’mod konsiderevoli madwar l-Ewropa u jistgħu jkunu sa minn ammonti f’daqqa sew taħt il-paga li wieħed jaqla’, sa rata ta’ sostituzzjoni ta’ 100 % tal-paga kkonċernata. Huwa jenfasizza li l-kumpens għandu jkun adegwat, b’mod li jinkoraġġixxi lill-missirijiet biex jieħdu r-responsabbiltà tagħhom u l-ġenituri jingħataw aktar għażla kemm qabel u kif ukoll wara t-twelid ta’ uliedhom, filwaqt li jiġu kkunsidrati l-prattiki nazzjonali f’dak li jirrigwarda l-paga tal-maternità.

4.1.2.

Filwaqt li jinnota li diġà jeżistu dispożizzjonijiet għal-liv tal-paternità f’21 Stat Membru, b’tul medju ta’ jumejn u nofs (13), il-KESE jqis li dan huwa qasir wisq u jiddispjaċih li fil-biċċa l-kbira ftit huma dawk li jużawh, fatt li għandu jiġi analizzat aktar. Għaldaqstant il-KESE jemmen li l-proposta tal-Kummissjoni tissodisfa l-ħtieġa li jiġu provduti inċentivi lill-missirijiet sabiex jieħdu l-liv tal-paternità, meta jitqiesu l-prattiki eżistenti li rnexxew f’ċerti Stati Membri (14) u filwaqt li jiġi nnutat ir-rwol ugwali tal-missirijiet fir-responsabbiltajiet tal-familja.

4.1.3.

Madankollu, il-KESE jenfasizza li huwa jikkunsidra li d-dritt għal perjodu ta’ 10 ijiem għal dan il-għan, kif ipprovdut fil-Proposta għal Direttiva, huwa l-ewwel pass fid-direzzjoni t-tajba biex tintlaħaq il-mira tal-proposta biex tiżdied sostanzjalment il-parteċipazzjoni tal-missirijiet. Fil-fehma tal-Kumitat, madankollu, perjodu itwal – eż. sa xahar – li għandu jintlaħaq qbil dwaru bejn l-impjegaturi u l-impjegati, ikun aktar adatt biex jintlaħaq l-għan tal-proposta.

4.2.1.

Is-sehem tal-irġiel li jieħdu vantaġġ mil-liv tal-ġenituri jvarja minn 40 % sa 2 % biss f’ċerti Stati Membri. Il-qafas eżistenti tal-liv tal-ġenituri u l-mentalità attwali ma indirizzawx b’mod suffiċjenti r-raġunijiet għala l-irġiel ftit li xejn jużaw dan il-liv.

4.2.2.

Il-KESE jirrikonoxxi li n-negozji, speċjalment l-SMEs u l-mikrointrapriżi, jistgħu jiltaqgħu ma’ diffikultajiet fl-organizzazzjoni minħabba l-estensjoni tal-età tat-tfal minn tmien snin għal tnax-il sena għall-finijiet ta’ liv tal-ġenituri.

4.2.3.

Il-KESE jilqa’ b’mod partikolari l-proposta tal-Kummissjoni għall-individwalizzazzjoni tal-intitolamenti tal-liv tal-ġenituri u n-nontrasferibbiltà tagħhom. Jinnota l-ħtieġa għal kumpens fil-paga deċenti tal-anqas fil-livell tal-paga għall-mard, li jista’ jkun soġġett għal kwalunkwe limitu stabbilit mil-liġi nazzjonali (15), li jkun akkumpanjat minn analiżi tal-ispejjeż u l-benefiċċji fil-livell nazzjonali, kif ukoll dispożizzjonijiet kontra d-diskriminazzjoni, minħabba li dan kollu jista’ jkollu impatt pożittiv fuq it-teħid tal-liv tal-ġenituri mill-missirijiet.

4.2.4.

Barra minn hekk, il-KESE jemmen ukoll li n-negozjati dwar il-proposta għandhom iżommu bilanċ bejn il-ħtiġijiet tal-impjegati u dawk tal-impjegaturi. Il-Valutazzjoni tal-Impatt (IA) tal-Kummissjoni wriet li l-impatt tal-proposta huwa mħallat, skont il-perjodu ta’ żmien. L-ispejjeż tal-miżuri proposti (li jirriżultaw l-aktar mit-telf tal-produzzjoni minħabba l-piż amministrattiv tal-ipproċessar tal-applikazzjonijiet u l-bżonn li l-persunal ikun sostitwit temporanjament) se jogħlew fil-perjodu qasir sa medju, filwaqt li fil-perjodu twil, il-pakkett għandu jinvolvi biss spejjeż limitati għan-negozji) (16).

4.3.1.

Il-KESE jinnota li n-nuqqas ta’ provvediment adegwat għal-liv biex wieħed jindokra lill-qraba bi ħtiġijiet ta’ sostenn jikkontribwixxi wkoll għad-distribuzzjoni inugwali tar-responsabbiltajiet ta’ kura, bin-nisa spiss ikollhom iġorru l-piż tal-kura waħedhom. Dan jaffettwa ħażin lis-saħħa fiżika u mentali tagħhom, l-inklużjoni soċjali u l-parteċipazzjoni tagħhom fis-suq tax-xogħol u għalhekk jikkontribwixxi biex l-intitolamenti għall-pensjoni tagħhom ma jkunux adegwati.

4.3.2.

Il-leġislazzjoni dwar l-aċċess għal-liv għall-persuni li jindukraw ġiet adottata fi kważi l-Istati Membri kollha tal-UE, iżda t-tul ta’ żmien, l-eliġibbiltà, il-livell tal-benefiċċju u l-intitolament għad-drittijiet tas-sigurtà soċjali jvarjaw ħafna bejn pajjiż u ieħor (17). Għaldaqstant il-KESE jilqa’ l-proposta biex jiġu stabbiliti kundizzjonijiet Ewropej minimi indaqs bl-introduzzjoni ta’ intitolament individwali għal-liv ta’ min jindokra ta’ mill-anqas ħamest ijiem fis-sena, imħallas fil-livell tal-paga għall-mard. Madankollu, dan huwa biss l-ewwel pass u l-Kummissjoni se jkollha tagħmel aktar sabiex tappoġġja u tikkomplementa l-isforzi tal-Istati Membri biex jgħinu lill-familji jlaħħqu aktar ma’ responsabbiltajiet akbar ta’ kura. L-introduzzjoni ta’ dan l-intitolament individwali għandha tkun marbuta mal-iżvilupp ta’ mekkaniżmi ta’ appoġġ għall-persuni li jindukraw.

4.3.3.

Il-KESE jilqa’ l-approċċ tal-Kummissjoni li tipproponi miżuri ta’ bilanċ bejn ix-xogħol u l-ħajja privata li jkopru lill-ħaddiema tul ħajjithom kollha, inklużi lin-nisa li jappartjenu għall-“ġenerazzjoni sandwich”, jiġifieri dawk li jsibu ruħhom b’responsabbiltajiet ta’ kura lejn qraba ta’ aktar minn ġenerazzjoni waħda. In-nuqqas ta’ provvediment ta’ kura spiss iġiegħel lil dawn il-ħaddiema, speċjalment lin-nisa, iħallu l-impjieg bi ħlas tagħhom ftit snin qabel jirtiraw, bl-ostakoli konkomitanti biex jidħlu lura fis-suq tax-xogħol wara li jagħlqu l-50 sena.

4.3.4.

Il-KESE jenfasizza wkoll li l-liv għall-individwi li jindukraw ma għandux iservi bħala sostitut għal servizzi ta’ kura professjonali, aċċessibbli, affordabbli, ta’ kwalità u bbażati fil-komunità, li ser jikkontribwixxu ħafna wkoll għall-iżvilupp ekonomiku futur.

4.3.5.

Barra minn hekk, il-KESE jinnota li t-tipi differenti ta’ liv għall-kura ma jistgħux jitqabblu għalkollox u b’mod eżatt, peress li tieħu ħsieb persuna anzjana mhux biss huwa differenti mill-kura tat-tfal, iżda jista’ jinvolvi wkoll lill-familja estiża, inkluż fit-teħid tad-deċiżjonijiet.

4.3.6.

Aspett importanti tal-kura ta’ persuni b’diżabilità huwa s-separazzjoni tal-kura professjonali mill-kura tal-familja biex wieħed jipprova joħloq sitwazzjoni fejn il-piż fuq il-familji jista’ jitħaffef kemm jista’ jkun. Madankollu, irrispettivament mill-forma ta’ kura inkwistjoni, dawk li jipprovdu l-kura għandu jkollhom aċċess għas-sistema tas-sigurtà soċjali.

4.4.1.

Il-flessibbiltà fl-arranġamenti tax-xogħol hija essenzjali biex in-negozji jkunu jistgħu jadattaw il-forza tax-xogħol tagħhom għal kuntest ekonomiku li jinbidel. Hija wkoll għodda utli għat-titjib tal-prestazzjoni u tal-produttività (18), kif ukoll sabiex tippermetti lill-ħaddiema jimmaniġġjaw il-bilanċ bejn ix-xogħol u l-ħajja privata tagħhom. Għaldaqstant huwa importanti li d-djalogu soċjali fil-livell lokali u settorjali jindirizza dawn l-aspetti sabiex jiġu stabbiliti forom ta’ xogħol li jippermettu bilanċ bejn il-ħajja privata u dik tax-xogħol.

4.4.2.

Arranġamenti tax-xogħol flessibbli jistgħu jgħinu f’ħafna responsabbiltajiet ta’ kura, iżda ma għandhomx jaffettwaw ħażin lis-sitwazzjoni tax-xogħol ta’ dawk li jindukraw u jaħdmu. Il-proposta għal direttiva tipprovdi għal dritt ta’ ġenitur li jaħdem jew ta’ min jindokra qraba li jeħtieġu kura jew għajnuna li jitlob arranġamenti ta’ xogħol flessibbli.

4.4.3.

Din il-proposta tintroduċi l-possibbiltà għall-ħaddiema li jużaw (i) tnaqqis fis-sigħat tax-xogħol, (ii) skedi tax-xogħol flessibbli u (iii) possibbiltajiet ta’ telexogħol. Il-KESE jinnota li tali arranġamenti ta’ xogħol flessibbli għandhom jissodisfaw il-ħtiġijiet tal-parti l-kbira tal-ħaddiema u jinkludu approċċ taċ-ċiklu tal-ħajja. Dawn il-kwistjonijiet għandhom ikunu indirizzati permezz tad-djalogu soċjali u negozjar kollettiv fil-livell li jkun l-eqreb għas-sitwazzjoni inkwistjoni. Barra minn hekk, jeħtieġ li jiġi garantit id-dritt li wieħed jirritorna għall-mudell ta’ xogħol oriġinali. Fl-istess waqt, id-dritt tal-impjegaturi li jikkunsidraw it-talba għal arranġamenti ta’ xogħol flessibbli li jqisu l-ħtiġijiet kemm ta’ min iħaddem kif ukoll tal-ħaddiema għandu jiġi rispettat. Kull problema li tinqala’minħabba l-applikazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni għandha tkun trattata skont il-liġi, il-ftehim kollettiv u/jew il-prattiki nazzjonali.

4.4.4.

L-impatt tad-diġitalizzazzjoni tal-post tax-xogħol u r-relazzjonijiet tax-xogħol jista’ jasal biex isawwar mill-ġdid ix-xejriet tradizzjonali ta’ xogħol. F’dak ir-rigward, tenħtieġ aktar riflessjoni dwar il-mod kif il-liv għall-finijiet ta’ kura jitqies tradizzjonalment bħala l-għażla ċentrali għall-familji sabiex jibbilanċjaw ix-xogħol u l-ħajja privata. Spiss, huma n-nisa li jagħmlu arranġamenti ta’ xogħol flessibbli sabiex ilaħħqu mar-responsabbiltajiet ta’ kura waqt li jkomplu jaħdmu. Dan ifixkel il-progress tagħhom fil-post tax-xogħol tagħhom, kemm f’dak li jirrigwarda r-remunerazzjoni kif ukoll l-iżvilupp professjonali tagħhom. Barra minn hekk, il-KESE jrid jenfasizza li l-arranġamenti ta’ xogħol flessibbli ma għandhomx ikunu ttrattati bħala “kwistjoni tan-nisa” billi jiffukaw fuq ommijiet jew nisa li jridu jieħdu ħsieb il-qraba dipendenti tagħhom. In-negozji għandhom jinkoraġġixxu forom flessibbli ta’ xogħol kemm għan-nisa kif ukoll għall-irġiel u jikkontribwixxu għal evoluzzjoni kulturali konformi mal-aspirazzjonijiet tan-nisa u tal-irġiel u li tippromovi wkoll ugwaljanza professjonali akbar. L-arranġamenti tax-xogħol flessibbli għandhom ikunu wkoll kompletament riversibbli, faċli għall-impjegat u disponibbli fil-forom kollha ta’ kuntratti. L-infurzar effettiv tad-dritt li wieħed jirritorna għall-mudell ta’ xogħol oriġinali huwa partikolarment importanti f’dan il-kuntest.

4.4.5.

Barra minn hekk, għalkemm id-diġitalizzazzjoni tista’ tiffaċilita arranġamenti tax-xogħol flessibbli billi tippermetti lill-impjegati jaħdmu mill-bogħod, tista’ tippreżenta wkoll xi sfidi u riskji.

4.5.1.1.

In-nuqqas ta’ kura tat-tfal disponibbli u l-ispiża għolja tal-kura tat-tfal huma fost l-akbar diżinċentivi biex wieħed jirritorna fid-dinja tax-xogħol għal paga oħra f’koppja bi dħul doppju. Fl-UE, huma biss 28 % tat-tfal fl-età ta’ bejn 0-3 snin li ġew indukrati f’servizzi ta’ kura formali fl-2014, meta mqabbla mat-83 % tat-tfal fl-età ta’ bejn 3 snin u l-età tal-iskola obbligatorja. Dawn iċ-ċifri huma aktar baxxi mill-miri ta’ Barċellona stabbiliti fl-2001, li kellhom jintlaħqu sal-2010. Għal dawn ir-raġunijiet, il-KESE jiddispjaċih li l-miri ta’ Barċellona dwar il-kura tat-tfal, li kellhom l-għan li jipprovdu kura tat-tfal suffiċjenti u aċċessibbli, affordabbli u ta’ kwalità għolja fil-livell tal-Istati Membri, ma ntlaħqux.

4.5.1.2.

L-ispejjeż għoljin għall-ġenituri u s-sigħat ta’ ftuħ tal-faċilitajiet, li ma jaqblux max-xogħol full-time, għadhom sfida. Ir-rapport tal-Kummissjoni juri li l-investiment f’servizzi ta’ kwalità għolja jrid ikompli. Il-Parlament Ewropew jinnota wkoll li għal 27 % tal-Ewropej in-nuqqas ta’ infrastruttura u l-kwalità tas-servizzi disponibbli jagħmluhom diffiċilment aċċessibbli (19).

4.5.1.3.

Il-KESE jinnota li l-Kummissjoni tipproponi li tirrevedi l-miri ta’ Edukazzjoni u Taħriġ iżda ma ssemmix il-kisbiet tal-miri ta’ Barċellona. Madankollu, il-mira ta’ Edukazzjoni u Taħriġ għall-edukazzjoni u l-kura bikrija tat-tfal (ECEC) għandha kamp ta’ applikazzjoni iżgħar peress li tiffoka biss fuq tfal minn erba’ snin sal-età tal-iskola. Il-KESE għaldaqstant jitlob li tittieħed azzjoni urġenti biex tiġi riveduta l-mira tal-Edukazzjoni u t-Taħriġ għall-ECEC sabiex tiġi allinjata mal-miri ta’ Barċellona billi jitwessa’ l-kamp ta’ applikazzjoni tagħha (jiġifieri jiġu inklużi miri għal tfal ta’ inqas minn erba’ snin). Il-miri l-ġodda li jirriżultaw minn din ir-reviżjoni għandhom ikunu aktar ambizzjużi mill-miri attwali ta’ Barċellona. Barra minn hekk, il-KESE jitlob li jiġu żviluppati punti ta’ riferiment fil-livell tal-UE għall-kura barra mill-iskola u s-servizzi tal-kura fit-tul.

4.5.1.4.

Il-KESE jilqa’ l-pjani tal-Kummissjoni li żżid il-gwida u l-monitoraġġ tal-provvediment ta’ servizzi ta’ kura fl-Istati Membri fil-kuntest tas-Semestru Ewropew u li tippromovi l-iskambju tal-aħjar prattiki. Huwa jħeġġeġ ukoll it-titjib tal-ġbir tad-data fil-livell tal-UE u jappoġġja l-pjan ta’ reviżjoni tal-miri ta’ Edukazzjoni u Taħriġ għall-edukazzjoni bikrija tat-tfal stabbililti għall-2020. Barra minn hekk, il-KESE huwa partikolarment ħerqan li jara l-użu ta’ diversi strumenti ta’ finanzjament Ewropej imfassla għall-ħtiġijiet speċifiċi tal-Istati Membri. F’dan il-kuntest, il-KESE f’diversi okkażjonijiet sejjaħ għal promozzjoni ferm aktar ambizzjuża tal-investiment soċjali, fid-dawl, b’mod partikolari, tad-“dividendi multipli” tal-investimenti fil-faċilitajiet tal-kura tat-tfal (20).

4.5.1.5.

Il-Kumitat jemmen li l-bini tal-kapaċitajiet/is-seminars ta’ informazzjoni, bil-parteċipazzjoni sħiħa tal-partijiet ikkonċernati kollha, huma importanti ħafna bħala miżuri ta’ akkumpanjament iżda jinnota li huma meħtieġa fuq skala ħafna akbar minn kemm propost bħalissa. Hemm ħtieġa partikolari għal seminars ta’ informazzjoni dwar il-protezzjoni mit-tkeċċija wara r-ritorn mil-liv tal-maternità.

4.5.2.1.

Għalkemm il-proposta għal direttiva tindirizza s-sistemi fiskali sa ċertu punt, il-KESE jiddispjaċih li ma tagħmilx biżżejjed. Is-sistemi tat-taxxa jista’ jkollhom impatt dirett fuq il-parteċipazzjoni fis-suq tax-xogħol, b’mod partikolari għat-“tieni sors ta’ dħul”, li l-parti l-kbira tagħhom huma nisa. Il-mod kif inhuma mfassla s-sistemi fiskali jista’ jinfluwenza d-deċiżjonijiet tan-nies dwar jekk jidħlux fis-suq tax-xogħol jew le. Għandu jiġi kkunsidrat it-tnaqqis tat-taxxa li jgħin lill-ġenituri li jaħdmu jkomplu jaħdmu.

4.5.2.2.

Il-KESE jqis li l-proposta tal-Kummissjoni Ewropea li tindirizza diżinċentivi fiskali se tikkomplementa u tappoġġja lill-miżuri l-oħrajn fil-pakkett. B’mod partikolari, jappoġġja l-identifikazzjoni ta’ ostakoli speċifiċi għall-pajjiż li jirriżultaw minn sistemi tal-benefiċċji fiskali ppreġudikati għas-sessi u jipproponi li dawn jiġu indirizzati permezz ta’ rakkomandazzjonijiet maħruġa fil-kuntest tas-Semestru Ewropew.

4.5.3.1.

Minbarra l-ħtieġa għal servizzi pubbliċi ta’ kwalità għolja, aċċessibbli u affordabbli, inklużi s-servizzi ta’ kura tat-tfal, ta’ qraba anzjani u ta’ persuni dipendenti oħrajn, l-ekonomija soċjali u s-settur mhux governattiv jistgħu jagħtu kontribut utli fil-provvediment ta’ servizzi li jgħinu l-bilanċ bejn ix-xogħol u l-ħajja privata. F’bosta każijiet, mingħajr l-isforzi tagħhom l-għoti tas-servizzi ma jkunx assigurat.

4.5.3.2.

L-imsieħba soċjali għandhom rwol partikolari x’jaqdu fl-implimentazzjoni ta’ politiki dwar il-bilanċ bejn ix-xogħol u l-ħajja privata fil-post tax-xogħol, b’mod partikolari permezz ta’ negozjati u ftehimiet kollettivi. Il-KESE jilqa’ l-attenzjoni li l-imsieħba soċjali Ewropej taw lill-ugwaljanza bejn in-nisa u l-irġiel fil-programmi tax-xogħol tagħhom matul is-snin, bl-għan li jipproduċu riżultati tanġibbli.

11.4.2018   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 129/51

Relatur:

Antonello PEZZINI

Korelatur:

Éric BRUNE

1.1.

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew jappoġġja bis-sħiħ it-tnedija ta’ Programm Ewropew għall-Iżvilupp fl-Industrija tad-Difiża (EDIDP) bil-għan li tinħoloq sistema ta’ difiża komuni integrata u interoperattiva, li hija urġenti ħafna minħabba x-xenarju ġeopolitiku attwali, li jsaħħaħ l-awtonomija strateġika tal-industrija tad-difiża (1) tal-Ewropa u jiżviluppa bażi komuni industrijali u teknoloġika soda.

1.2.

Il-KESE jqis essenzjali li jiġi adottat approċċ ġdid li jikkunsidra l-qafas ta’ Kooperazzjoni Strutturata Permanenti (KSP\PESCO) bħala l-istrument ewlieni tat-Trattat ta’ Lisbona, u li jista’ jaġixxi bħala inkubatur politiku, fejn tinbena Ewropa tad-difiża, biex jingħataw preferenza d-disponibbiltà u l-impenji tal-Istati Membri, skont l-Artikoli 42(6) u 46 tat-TUE u l-Protokoll 10 tat-Trattat.

1.3.

Skont il-Kumitat, KSP\PESCO (2)“inklużiva u ambizzjuża” biss, li tkun kapaċi tistabbilixxi lista ta’ kriterji u impenji vinkolanti, tista’ toħloq proċess li jwassal għal kapaċità awtonoma ta’ ġestjoni billi tingħeleb il-frammentazzjoni tad-domanda u l-provvista u l-ħolqien progressiv ta’ suq Ewropew trasparenti u miftuħ.

1.4.

Il-KESE jemmen li r-Regolament EDIDP għandu jkun imfassal skont viżjoni strateġika industrijali komuni, li twassal għal integrazzjoni effettiva tal-produtturi u l-utenti Ewropej, b’mill-anqas 3 Stati Membri, fil-proġetti ffinanzjati u fix-xiri ta’ prodotti u servizzi.

1.5.

Il-Kumitat jappoġġja bis-sħiħ il-ħtieġa għal djalogu strutturat fil-livell Ewropew, f’sinerġija u koordinazzjoni man-NATO (3), u Kunsill tal-Ministri tad-Difiża li jista’ jipprovdi gwida politika dejjiema u forum għall-konsultazzjoni u l-adozzjoni ta’ deċiżjonijiet tabilħaqq Ewropej.

1.6.

Il-KESE jemmen li huwa essenzjali li tiġi żgurata governanza tal-EDIDP li tista’ tiddefinixxi objettivi komuni u konkreti permezz ta’:

1.7.

Ir-regolament għandu jiżgura:

1.8.

Il-KESE jaqbel dwar il-fatt li l-interventi EDIDP għandhom jiffokaw fuq l-iżvilupp ta’ prodotti u servizzi, kif ukoll ta’ prototipi.

1.9.

Il-KESE jemmen li biex jinħoloq qafas ta’ difiża Ewropea komuni, għandha tiġi żviluppata kultura Ewropea mifruxa ta’ difiża u ta’ sigurtà li tagħti liċ-ċittadinanza Ewropea sens komplut.

2.1.

L-ewwel tentattiv kien it-tnedija tal-Komunità Ewropea tad-Difiża (EDC) fl-1954, li falla fit-30 ta’ Awwissu 1954. It-tieni kien it-tnedija tal-Politika ta’ Sigurtà u ta’ Difiża Komuni fl-2000, segwit mill-ħolqien tal-Aġenzija Ewropea tad-Difiża (EDA) fl-2004. Wara dan kien hemm it-tfassil tal-Istrateġija Globali tal-UE (EUGS) (5), u t-tnedija tal-Pjan ta’ Azzjoni Ewropew għad-Difiża (EDAP) sad-Dikjarazzjoni Konġunta UE-NATO (6) tal-2016.

2.2.

L-iżvilupp tas-settur industrijali tad-difiża, minbarra li jkollu vantaġġi sinifikanti għall-ekonomija Ewropea, jista’, jekk jiġi ġestit b’viżjoni fit-tul, ikun il-bażi għal viżjoni usa’ u aktar xierqa mmirata lejn il-ħolqien ta’ difiża verament Ewropea.

2.3.

It-tegħlib bil-mod iżda meħtieġ tal-viżjoni tad-difiża nazzjonali, li, fost affarijiet oħrajn, tikkuntrasta mal-preżenza ta’ aggregazzjonijiet politiċi militari qawwija fid-dinja, u li wriet il-fraġilità u d-dgħufija politika Ewropea fl-avvenimenti dinjija ewlenin, jista’ jiġi ispirat mill-inizjattiva tal-Parlament u tal-Kunsill. Permezz tal-azzjonijiet tal-Kummissjoni, din l-inizjattiva tista’ tippromovi l-industrija u s-suq tad-difiża Ewropew

2.3.1.

Is-settur Ewropew tal-industriji tad-difiża – mifhum bħala l-industrija kollha li tiżviluppa, tipproduċi u tipprovdi oġġetti u servizzi lill-forzi armati, lill-pulizija u lis-sigurtà tal-Istati Membri tal-UE – għandu karatteristiċi distintivi f’diversi aspetti: il-bidliet teknoloġiċi qed ibiddlu b’mod radikali n-natura u l-fiżjonomija tad-difiża u tas-sigurtà b’impatt qawwi fuq l-industrija Ewropea, l-ewwelnett bl-użu tal-“big data” bħalma huma l-vetturi u t-tagħmir bla ekwipaġġ, u l-intelliġenza artifiċjali.

2.3.2.

Mill-perspettiva tal-ekonomija Ewropea: b’fatturat ta’ EUR 100 biljun fis-sena u b’1,4 miljun impjegat b’ħiliet ta’ livell għoli (7), hija industrija Ewropea ewlenija, b’impatti qawwija fuq setturi oħrajn bħall-elettronika, l-avjazzjoni, it-tarzni, l-ispazju jew it-tessuti tekniċi.

2.3.3.

Mill-perspettiva teknoloġika: b’ħidma kontinwa fl-avangwardja tal-innovazzjoni teknoloġika, l-Ewropa ssaħħaħ il-kompetittività tagħha għaliex jinħolqu spin-offs ta’ livell eċċellenti li jridu jiġu appoġġjati sabiex jiġu integrati teknoloġiji ċivili f’sistemi kumplessi li jadattaw għal speċifiċitajiet difensivi individwali.

2.3.4.

Mill-perspettiva tas-suq intern: is-suq tad-difiża huwa tradizzjonalment eskluż mill-proċess tat-twaqqif tas-suq uniku Ewropew u ż-żamma ta’ 27 suq, mifrudin minn programmi nazzjonali, ippreveniet l-isfruttament ta’ ekonomiji ta’ skala fil-produzzjoni (8).

2.3.5.

Mill-perspettiva tad-domanda: is-settur tal-industrija tad-difiża jiddependi prinċipalment fuq id-domanda ta’ stati individwali u fuq il-baġits nazzjonali tagħhom. Fl-aħħar għaxar snin, il-baġits tad-difiża fl-UE naqsu b’madwar EUR 2 biljun fis-sena u l-Istati Membri tal-UE27 jinvestu medja ta’ 1,32 % tal-PDG fuq id-difiża.

2.3.6.

Minn perspettiva strateġika: jekk l-Ewropa għandha tiżgura livelli adegwati ta’ sigurtà għaċ-ċittadini u l-kumpaniji tagħha, tissalvagwardja l-integrità territorjali tal-fruntieri tagħha u tassumi r-responsabbiltà fid-dinja, għandha tiżgura kapaċitajiet ta’ difiża kredibbli, filwaqt li jiġi żgurat livell adegwat ta’ awtonomija strateġika u żvilupp teknoloġiku u industrijali, b’bażi Ewropea komuni.

2.4.

Is-sitwazzjoni attwali tissogra wkoll li tfixkel il-kapaċità tal-Ewropa li tħabbat wiċċha mal-isfidi ġodda ta’ sigurtà, minħabba li l-apparat qed isir dejjem aktar skadut u minħabba l-ispejjeż tat-tagħmir li dejjem qed jiżdiedu (9).

2.4.1.

Illum, l-investiment fid-difiża taż-żona Ewropea kollha kemm hi jirrappreżenta anqas minn nofs dak li jonfqu l-Istati Uniti.

2.5.

Filwaqt li l-industrija tad-difiża Ewropea setgħet tpatti, għall-anqas parzjalment, għat-tnaqqis fl-ordnijiet interni minħabba l-esportazzjoni u billi qed jiġu gglobalizzati l-produzzjoni u l-bejgħ, il-frammentazzjoni tal-politika tad-difiża wasslet għal ineffiċjenzi u dgħufijiet li huma dejjem aktar viżibbli f’termini ta’:

2.6.

Din is-sitwazzjoni tissogra wkoll li tfixkel il-kapaċità tal-Ewropa li tlaħħaq mal-isfidi l-ġodda minħabba l-impenji ta’ nfiq li huma relattivament baxxi kif ukoll minħabba l-livelli baxxi ta’ koordinazzjoni tal-politiki nazzjonali.

2.6.1.

Barra minn hekk, 80 % tal-kuntratti tad-difiża jibqgħu purament nazzjonali, bi spejjeż doppji ovvji.

2.7.

Il-forzi armati tal-pajjiżi Ewropej kisbu grad għoli ta’ integrazzjoni minn perspettiva operattiva u għandhom esperjenza twila ta’ kooperazzjoni, iżda jibqgħu kompletament separati f’27 struttura b’sistemi ta’ appoġġ strettament nazzjonali, għalkemm qegħdin jirrikorru aktar ta’ spiss għal inizjattivi ta’ diversi tipi, li jaqgħu taħt l-umbrella tal-akkomunament u kondiviżjoni (10).

2.8.

B’għadd ta’ dokumenti tal-Istrateġija Globali EUGS ġew stabbiliti ħames objettivi speċifiċi li huma partikolarment importanti għad-difiża Ewropea:

2.9.

Il-Pakkett ta’ inizjattivi li jinkludi l-proposta għal regolament li jistabbilixxi l-Programm Ewropew għall-Iżvilupp fl-Industrija tad-Difiża u l-proposta għall-ħolqien ta’ Fond Ewropew għad-Difiża biex jappoġġja l-investimenti konġunti fir-riċerka u l-iżvilupp tat-teknoloġiji u l-materjali jimmira li jibda proċess immirat lejn ir-riforma tas-settur tad-difiża u tas-sigurtà fis-sens li:

2.9.1.

Biex jiġu indirizzati sfidi globali fis-settur, jeħtieġ li jiġi żviluppat il-potenzjal tal-Aġenzija Ewropea għad-Difiża, sabiex jiġu identifikati oqsma ta’ azzjoni komuni li għandhom jitressqu lill-Istati Membri għal deċiżjoni.

2.10.

Il-Kunsill Ewropew fil-15 ta’ Diċembru 2016 ħareġ stedina biex jiġu ppreżentati “proposti fl-ewwel semestru tal-2017 għall-istabbiliment ta’ Fond Ewropew għad-Difiża inkluż opportunità ta’ żvilupp konġunt ta’ kapaċitajiet komunement miftiehma mill-Istati Membri” (11). Fil-konklużjonijiet tiegħu l-Kunsill Ewropew ta’ Marzu 2017, f’Kunsill konġunt għall-Affarijiet Barranin u d-Difiża, talab li tiġi stabbilita Kapaċità Militari tal-Ippjanar u t-Tmexxija (MPCC) u struttura ġdida li ttejjeb il-kapaċità tal-UE li tirreaġixxi aktar malajr, u b’mod effettiv u omoġenju.

2.11.

Il-Kunsill Ewropew tat-22 u t-23 ta’ Ġunju 2017 qabel “dwar il-ħtieġa li titnieda kooperazzjoni strutturata permanenti KPS/PESCO inklużiva u ambizzjuża” b’lista komuni ta’ kriterji u impenji vinkolanti f’konformità sħiħa mal-Artikolu 42(6) u l-Artikolu 46 tat-TUE u l-Protokoll 10 tat-Trattat, konsistenti mal-ippjanar tad-difiża nazzjonali u l-impenji tiegħu miftiehma man-NATO u n-NU mill-Istati Membri kkonċernati (12).

2.12.

Min-naħa tiegħu, il-Parlament kompla jfittex kooperazzjoni msaħħa bejn l-Istati Membri tal-UE fid-difiża kif ukoll l-implimentazzjoni sħiħa tat-Trattat ta’ Lisbona dwar is-sigurtà u d-difiża. F’Riżoluzzjoni tat-22 ta’ Novembru 2016 dwar l-Unjoni Ewropea tad-Difiża (13), il-Parlament Ewropew ħeġġeġ “lill-Kunsill Ewropew imexxi t-tfassil progressiv ta’ politika ta’ difiża komuni tal-Unjoni” u biex jingħataw riżorsi finanzjarji addizzjonali li jiżguraw l-implimentazzjoni tagħha.

2.12.1.

Il-Parlament Ewropew enfasizza wkoll il-ħtieġa li l-pajjiżi Ewropej ikollhom kapaċitajiet militari kredibbli u ħeġġeġ lill-Istati Membri biex jintensifikaw l-isforzi tagħhom waqt li jiffokaw fuq il-kollaborazzjoni u tenna t-talba tiegħu biex ir-rekwiżiti militari jiġu kkoordinati sistematikament fi proċess armonizzat ta’ ppjanar, ikkoordinat mal-proċess ta’ ppjanar tad-difiża tan-NATO (14).

2.13.

Min-naħa tiegħu, u f’diversi okkażjonijiet, il-Kumitat ikkummenta dwar il-politika tad-difiża (15) fejn talab “li jsir pass kwalitattiv importanti fil-kooperazzjoni tad-difiża Ewropea”, fir-rigward ta’ “frammentazzjoni eċċessiva tas-suq u tal-industrija tad-difiża” (16).

3.1.

Il-KE tipproponi li twaqqaf programm Ewropew għall-iżvilupp tal-industrija tad-difiża b’allokazzjoni ta’ EUR 500 miljun għal perjodu mill-1 ta’ Jannar 2019 sal-31 ta’ Diċembru 2020. L-għanijiet tiegħu huma:

3.2.

Il-kontribut finanzjarju tal-Unjoni jieħu l-forma ta’ sussidji, strumenti finanzjarji jew kuntratti pubbliċi biex isostnu d-disinn, id-definizzjoni ta’ speċifikazzjonijiet tekniċi, il-prototipi u l-ittestjar, il-kwalifikazzjoni u ċ-ċertifikazzjoni ta’ prodotti u komponenti u tat-teknoloġiji.

3.3.

Il-kriterji ta’ eliġibbiltà proposti huma: proposti għall-kooperazzjoni ta’ mill-anqas 3 kumpaniji minn 2 Stati Membri differenti; ir-rati ta’ finanzjament huma limitati għal 20 % tal-ispiża totali tal-azzjoni, fil-każ ta’ prototipi, filwaqt li fil-każijiet l-oħrajn kollha jistgħu jiġu ffinanzjati l-ispejjeż totali.

4.1.

Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon l-inizjattivi immirati biex jindirizzaw l-isfidi ta’ għada u biex tiġi protetta s-sigurtà – inkluża ċ-ċibersigurtà – taċ-ċittadini, u b’hekk tissaħħaħ l-awtonomija strateġika tal-industrija tad-difiża tal-Ewropa, permezz tal-iżvilupp ta’ bażi industrijali u teknoloġika komuni solida.

4.2.

Il-Kumitat jappoġġja bis-sħiħ it-tnedija ta’ Programm Ewropew għall-Iżvilupp fl-Industrija tad-Difiża b’abbozz ta’ regolament bħala l-ewwel pass, li għandu jiġi perfezzjonat u msaħħaħ, fir-rigward tal-fondi allokati issa, bil-għan li tinħoloq, b’mod partikolari fil-qasam tar-riċerka u l-iżvilupp, sistema ta’ difiża komuni, li hija ferm urġenti, minħabba x-xenarju ġeopolitiku attwali.

4.3.

Skont il-KESE, wasal iż-żmien għall-ħolqien ta’ suq uniku Ewropew għad-difiża tal-UE-27 li jkun effettiv, sħiħ, effikaċi u kompetittiv, u li jkollu l-karatteristiċi li ġejjin:

4.3.1.

Il-KESE huwa konvint li hija biss il-ġlieda kontra l-prekarjetà tal-ħaddiema ta’ bażi teknoloġika u industrijali tad-difiża Ewropea li tista’ tassigura l-akkwist ta’ ħiliet min-naħa tal-kumpaniji u li tippermetti li jintlaħqu l-objettivi li huma l-għan tal-programm EDIDP.

4.4.

Il-Kumitat jemmen li l-allokazzjoni finanzjarja tal-programm EDIDP hija limitata ħafna, u għandha tkun tista’ tirċievi wkoll appoġġ mill-FEIS “sabiex isir l-aħjar impatt possibbli fuq l-impjiegi, inklużi teknoloġiji b’użu doppju relatati mal-industriji tas-sigurtà u d-difiża li jappoġġjaw il-varar ta’ bażi industrijali u teknoloġika tad-difiża Ewropea (EDTIB) unika b’saħħitha u definita b’mod aktar ċar” (18).

4.5.

Il-KESE jikkunsidra wkoll li mhumiex biżżejjed il-kriterji ta’ eliġibbiltà biex tiġi żgurata dimensjoni Ewropea effettiva tal-bażi teknoloġika u industrijali tal-azzjonijiet: għandhom jiġu pprovduti mill-anqas tliet kumpaniji indipendenti minn tal-anqas tliet Stati Membri differenti, minbarra gruppi ta’ utenti, iffurmati minn intrapriżi żgħar.

4.5.1.

Barra minn hekk, għandu jiġi żgurat bilanċ adegwat bejn il-pajjiżi differenti Ewropej, kif ukoll sehem sinifikanti ta’ parteċipazzjoni minn intrapriżi żgħar.

4.6.

Il-KESE jittama li l-finanzjament Ewropew jiżgura li l-attivitajiet ta’ żvilupp jibbenefikaw b’mod prijoritarju lin-negozji Ewropej.

4.7.

Il-KESE jittama wkoll li r-regoli dwar l-esportazzjoni ta’ armi ta’ difiża jiġu armonizzati f’livell Ewropew, pereżempju abbażi tar-regoli tat-Trattat dwar il-Kummerċ tal-Armi (TKA) iffirmat u rratifikat mill-Istati Membri kollha tal-UE, bil-għan li tiġi eliminata l-possibbiltà ta’ distorsjoni tal-kompetizzjoni bejn il-kumpaniji Ewropej li tista’ tikkomplika l-aċċess għas-suq tal-esportazzjoni.

4.8.

F’dak li għandu x’jaqsam mat-tipi ta’ azzjoni, il-KESE jidhirlu li huwa essenzjali li wieħed jiġġieled kontra l-prekarjetà tal-impjiegi tal-ħaddiema tal-industrija Ewropea tad-difiża. L-għan tal-finanzjament tal-UE huwa li tittejjeb il-kompetenza tal-bażi industrijali u teknoloġika tad-difiża. Il-kompetenza tal-industrija, filwaqt li hija dipendenti fuq il-ħaddiema, jeħtieġ li tkun kollaborazzjoni sostenibbli u sikura bejn il-ħaddiema u l-kumpaniji li jimpjegawhom.

4.9.

Bl-istess mod, skont il-KESE, fir-rigward tal-kriterji tal-għażla tal-proġetti, għandhom jiġu inklużi bħala kwalifikanti dawn li ġejjin:

4.9.1.

Skont il-KESE trid tkun prevista kwota (per eżempju 10 %) tas-sejħiet iddedikati għal proġetti żgħar, li huma miftuħin il-ħin kollu u mmirati lejn kumpaniji żgħar, li jippermetti parteċipazzjoni fil-programm iktar bilanċjata tal-partijiet kollha attivi fl-iżvilupp teknoloġiku u innovattiv ta’ prodotti u servizzi fis-settur tad-difiża.

4.10.

Il-KESE jħoss li huwa essenzjali li s-setgħat implimentattivi tal-Kummissjoni jiġu appoġġjati minn governanza tal-EDIDP li tista’ tiddefinixxi objettivi komuni u konkreti permezz ta’:

5.1.

jiġi enfasizzat ir-rwol fundamentali tad-difiża Ewropea fil-ħarsien tal-interessi Ewropej f’termini ta’ sigurtà, u tal-impenji internazzjonali li ttieħdu, għad-demokrazija u l-istat tad-dritt;

5.2.

jiġu enfasizzati l-kapaċitajiet u l-professjonaliżmu tal-armati tad-difiża, tradizzjonalment meqjusa bħala promoturi tar-riċerka u l-innovazzjoni, kif ukoll għall-irkupru intraprenditorjali u ekonomiku tas-sistema ta’ produzzjoni Ewropea;

5.3.

jiġi kkonsolidat is-sens ta’ identità u appartenenza fl-Unjoni Ewropea permezz tal-kondiviżjoni tal-istess qafas ta’ valuri fost iċ-ċittadini ta’ pajjiżi differenti;

5.4.

jissaħħu l-għarfien, il-kuxjenza u l-appoġġ taċ-ċittadini Ewropej fl-organizzazzjoni militari u fl-attivitajiet istituzzjonali tad-difiża;

5.5.

jissaħħu l-għarfien, il-kuxjenza u l-appoġġ taċ-ċittadini fl-attivitajiet tal-iżvilupp teknoloġiku tal-istrumenti ta’ difiża, li għandhom impatt dirett fuq is-soċjetà ċivili u fuq l-iżvilupp tal-pajjiż;

5.6.

tiġi żviluppata d-dimensjoni tal-komunikazzjoni tal-approċċ il-ġdid, sabiex ikun hemm persunal aktar preparat u kwalifikat fil-qasam tal-komunikazzjoni Ewropea. L-attivitajiet se jkunu bbażati fuq il-prinċipju gwida ta’ “kwalifikazzjoni u koordinazzjoni”, żviluppat skont l-approċċ ta’ koordinazzjoni Ewropea, b’konformità man-NATO.

5.7.

Iċ-ċibersigurtà u d-difiża ċibernetika, oqsma li fihom id-Difiża hija attur ta’ referenza Ewropea, marbut mal-ħolqien tal-ispazju ċibernetiku bħala dominju ġdid ħdejn dawk tradizzjonali militari.

11.4.2018   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 129/58

Relatur:

Mihai IVAŞCU

Korelatur:

Fabien COUDERC

1.1.

Il-KESE jqis li l-Unjoni Ewropea trid tkun aktar responsabbli għad-difiża tagħha, u trid tkun lesta u kapaċi tiskoraġġixxi kwalunkwe theddida esterna għaċ-ċittadini tagħha u l-istil ta’ ħajja tagħhom.

1.2.

Il-Pjan ta’ Azzjoni Ewropew għad-Difiża u l-Istrateġija Globali jenfasizzaw l-importanza li l-industrija tad-difiża tal-UE tikseb awtonomija strateġika sabiex l-UE tkun attur importanti u kredibbli fis-settur tad-difiża. Il-Fond Ewropew għad-Difiża (FED) għandu l-għan ċar li jinċentiva l-kooperazzjoni bejn l-Istati Membri fir-riċerka u t-teknoloġija, l-iżvilupp u l-akkwist strateġiku tal-kapaċitajiet ta’ difiża. Għandha tingħata attenzjoni speċjali biex jinħoloq pont bejn ir-riċerka u t-teknoloġija u l-iżvilupp tal-kapaċità.

1.3.

Il-KESE jemmen li l-industrija tad-difiża għandha rwol importanti fl-ekonomija Ewropea, b’1,4 miljun impjieg jiddependu fuqha. In-nuqqas ta’ koordinazzjoni tiswina bejn EUR 25 u EUR 100 biljun fis-sena, li huma numri inaċċettabbli f’ambjent globali kompetittiv.

1.4.

Il-KESE jirrakkomanda bil-qawwa li l-Istati Membri u l-Kummissjoni Ewropea jużaw il-FED biex iżommu kapaċitajiet industrijali ewlenin fi ħdan it-territorju Ewropew u biex jiżguraw li l-flejjes Ewropej jintefqu fir-R&Ż u fix-xiri ta’ sistemi tal-armi Ewropej.

1.5.

Il-KESE jappoġġja l-approċċ ibbażat fuq il-kompetittività tal-FED, li se jiżgura kemm aċċess għall-Istati Membri kif ukoll il-finanzjament ta’ proġetti li se jipproduċu valur miżjud u teknoloġiji mill-aktar avvanzati.

1.6.

Il-KESE jqis li, minbarra li tipprovdi finanzjament għall-industrija, il-Kummissjoni Ewropea għandha tibni l-qafas għal komunikazzjoni iktar b’saħħitha bejn l-atturi tal-industrija ta’ kull daqs madwar l-Istati Membri.

1.7.

Il-KESE japprezza l-attenzjoni speċjali li din il-proposta toffri lill-SMEs, irrispettivament mill-pajjiż li ġejjin minnu. L-SMEs huma ta’ spiss sors ta’ innovazzjoni f’oqsma mill-aktar avvanzati bħalma huma t-teknoloġija tal-informatika u l-komunikazzjonijiet (IT&C) u ċ-ċibersigurtà. Il-KESE għandu jilqa’ wkoll mekkaniżmi ta’ involviment tal-SMEs, bħal pereżempju sistema ta’ bonus, li tkun tista’ ttejjeb l-kooperazzjoni transfruntiera tal-SMEs.

1.8.

Il-KESE jemmen bis-sħiħ li huwa neċessarju li jissawru kapaċitajiet b’saħħithom ewlenin bħala appoġġ għall-interessi Ewropej. Dawn iridu jkunu definiti mill-Istati Membri, skont il-politiki nazzjonali tagħhom għad-difiża, l-objettivi Ewropej u l-obbligi tas-sħubija man-NATO.

1.9.

Il-KESE jemmen li l-attenzjoni primarja trid tingħata lit-teknoloġiji li jistgħu jkunu deċiżivi għall-UE biex tikseb l-avvanz teknoloġiku. Dan jista’ jinkiseb permezz ta’ ppjanar tad-difiża komuni u l-istabbiliment ta’ pjan tal-kapaċitajiet ewlenin.

1.10.

Il-KESE jirrakkomanda li l-proċess ta’ għoti għas-sejħiet għall-proposti għandu jqis b’mod mandatorju standards soċjali u ambjentali għoljin.

1.11.

Il-KESE jemmen li l-iskemi ta’ finanzjament ma jistgħux ikunu l-istess bħal f’setturi ta’ attività oħrajn, minħabba l-partikolaritajiet fis-settur tad-difiża u s-suspetti u l-biża’ mill-kondiviżjoni tal-għarfien bejn il-kumpaniji jew l-Istati Membri.

1.12.

Il-KESE jqis li l-governanza tal-FED trid tkun stabbilita mill-aktar fis possibbli u għandha tinkludi l-Unjoni Ewropea, l-Aġenzija Ewropea għad-Difiża u l-Istati Membri, kif ukoll l-industrija. Il-Kummissjoni għandha tesplora għażliet ġodda li jillimitaw il-livell ta’ burokrazija involuta fl-implimentazzjoni tal-FED. Il-KESE jirrakkomanda wkoll li l-Parlament Ewropew għandu jkollu aċċess għar-rapportar fuq bażi regolari biex ikun jista’ jevalwa kif qed jaħdem il-fond.

1.13.

Il-KESE jirrakkomanda li tiġi esplorata l-possibbiltà li n-numru minimu ta’ pajjiżi parteċipanti fi proġett eliġibbli jiżdied għal tlieta, hekk kif il-programm tal-FED jevolvi.

1.14.

Il-KESE jqis li l-massimizzazzjoni tan-numru ta’ Stati Membri involuti fil-FED se tnaqqas is-sensji u se tippromwovi l-istandardizzazzjoni tal-loġistika u s-sottosistemi. Dan se jevita wkoll id-duplikazzjoni ta’ standards attwali tan-NATO u se jnaqqas il-frammentazzjoni tas-sistemi tal-armi. Għalhekk, għal kwalunkwe proġett mogħti, l-Aġenzija Ewropea għad-Difiża u l-konsorzju industrijali magħżul għandhom jaħdmu flimkien mill-qrib fl-istadji bikrija tal-iżvilupp biex jiġu definiti normi u standards komuni.

1.15.

Il-KESE għandu dubji rigward l-“aspettattiva raġonevoli li l-iżvilupp se jirriżulta f’għoti ta’ kuntratt”, peress li r-riċerka militari turi ħafna eżempji ta’ proġetti żviluppati u mbagħad mhux akkwistati mill-istati. Il-KESE jsejjaħ għal regoli ċari rigward l-impenn għax-xiri ta’ kapaċitajiet żviluppati ta’ suċċess.

1.16.

Il-KESE jirrakkomanda li għandu jkun possibbli l-użu ta’ programmi ta’ taħriġ kofinanzjati mill-Unjoni Ewropea fl-istadji bikrija tal-iżvilupp tal-proġetti ffinanzjati fit-tieqa għall-kapaċitajiet. Forza tax-xogħol mħarrġa hija element ewlieni għall-iżvilupp ta’ teknoloġiji mill-aktar avvanzati fil-qasam tad-difiża.

1.17.

Barra minn hekk, il-KESE, bħala l-korp rappreżentattiv għas-soċjetà ċivili organizzata, huwa lest li jipprovdi għarfien espert u konsultazzjoni dwar dak kollu li għandu x’jaqsam mal-aspetti ekonomiċi u soċjali tal-FED.

2.1.

L-Ewropa qegħda tiffaċċja sett ta’ ċirkustanzi straordinarji fir-rigward tal-ambjent ġeopolitiku. L-instabbiltà dejjem tikber fl-arena internazzjonali ħolqot ambjent ta’ sigurtà volatili li jiġġenera għadd ta’ theddidiet, kemm konvenzjonali kif ukoll mhux konvenzjonali. Iċ-ċittadini tal-Ewropa qegħdin jitolbu l-użu tal-mezzi kollha għad-dispożizzjoni tagħna bħala parti mill-ġlieda kontra dawn l-isfidi.

2.2.

Sabiex terġa’ tafferma r-rwol tagħha fl-arena internazzjonali, l-Ewropa trid tkun kapaċi tiġġieled kontra theddidiet minn barra b’mod effettiv u indipendenti. Fil-kuntest ġeopolitiku attwali, it-tbassir tal-poteri fil-Lvant Nofsani u fl-Afrika huwa kruċjali għas-sigurtà u l-benesseri taċ-ċittadini tal-Ewropa.

2.3.

Fl-2014, l-UE27 nefqu madwar EUR 2 biljun fir-riċerka u t-teknoloġija tad-difiża, wara tnaqqis kostanti ta’ 27 % mill-2006 ’l hawn, u n-nefqa fuq ir-riċerka u l-iżvilupp taħt qafas kollaborattiv naqset b’iktar minn 30 %. Fl-istess waqt, l-Istati Uniti nefqu EUR 9 biljun fis-sena fir-riċerka u t-teknoloġijia tad-difiża, ir-Russja rdoppjat l-infiq tagħha fir-riċerka u t-teknoloġijia tad-difiża bejn l-2012 u l-2014 u data reċenti tindika li ċ-Ċina żiedet ukoll l-investiment tagħha fir-riċerka u t-teknoloġijia tad-difiża (1).

2.4.

Ir-rwol tal-FED, bħala parti mill-Pjan ta’ Azzjoni Ewropew għad-Difiża (2), huwa li jgħin lill-Istati Membri jikkoordinaw u jagħmlu użu aħjar tal-flus li lesti jonfqu għad-difiża, biex ikunu evitati duplikazzjonijiet, sa mir-riċerka u l-iżvilupp sal-akkwist tal-kapaċitajiet ta’ difiża. Il-KESE diġà esprima l-appoġġ tiegħu għall-ħolqien tal-Unjoni Ewropea tad-Difiża u laqa’ t-twaqqif tal-Fond Ewropew għad-Difiża (3).

2.5.

Il-Fond Ewropew għad-Difiża għandu żewġ twieqi differenti iżda komplementari: it-tieqa għar-riċerka u t-tieqa għall-kapaċitajiet, bit-tnejn li huma kkoordinati minn Bord tal-Koordinazzjoni. It-tieqa għar-riċerka se tkun kompletament iffinanzjata mill-baġit tal-UE u se tippromwovi proġetti kollaborattivi għall-iżvilupp ta’ kapaċitajiet ta’ difiża, wara l-qbil milħuq bejn l-Istati Membri. It-tieqa tal-kapaċità ser tiġi ffinanzjata primarjament minn kontribuzzjonijiet mill-Istati Membri.

2.6.

Il-KESE jirrikonoxxi li, fl-ambjent ta’ sigurtà attwali ddominat minn attakki terroristiċi fl-Ewropa, gwerer ibridi u attakki ċibernetiċi, huwa dejjem aktar diffiċli biex wieħed jagħmel distinzjoni bejn is-sigurtà interna u s-sigurtà esterna, li qegħdin isiru aktar u aktar interdipendenti.

3.1.

Il-kapaċitajiet ta’ difiża u l-abbiltà li niddefendu l-fruntieri esterni tagħna huma marbutin ħafna ma’ bażi industrijali b’saħħitha. Għaldaqstant, il-KESE jirrakkomanda li l-azzjonijiet meħuda fuq livell Ewropew bħala appoġġ għal difiża kollettiva jridu jippermettu lill-industrija tibqa’ fl-Ewropa. L-istrateġiji ta’ negozju jistgħu jagħtu spinta lill-industriji tad-difiża biex jagħżlu sottokuntratturi ’l barra mill-UE, b’riżultat li jkollhom parti mill-katina ta’ provvista tagħhom barra l-Ewropa. Il-KESE huwa konvint li l-użu tal-flus Ewropej biex jingħata appoġġ lil kuntratturi barranin għandu jkun limitat kemm jista’ jkun, u l-għażliet imprenditorjali m’għandhomx jittieħdu għad-detriment tal-awtonomija strateġika.

3.2.

Il-prijorità ewlenija tal-FED għandha tkun li tiżdied il-kompetittività tal-industrija Ewropea filwaqt li jiġu żviluppati teknoloġiji li huma kruċjali għall-eżistenza u l-awto-appoġġ tas-settur tad-difiża tal-UE.

3.3.

Is-settur tad-difiża qiegħed ikun totalment irrivoluzzjonat permezz tal-intelliġenza artifiċjali, il-big data u t-teknoloġiji cloud, l-attakki ċibernetiċi, il-vetturi awtonomi, theddidiet ibridi u transnazzjonali, eċċ. It-tipi ġodda ta’ teknoloġija u theddidiet jirrikjedu tipi ġodda ta’ kontromiżuri. Ħaġa waħda hi ċerta: nistgħu nindirizzaw aħjar dawn l-isfidi u nevitawhom billi naħdmu flimkien. Jeħtieġ ikun hemm aktar kooperazzjoni sistematika, flimkien ma’ sforzi konġunti għall-iżvilupp ta’ teknoloġiji u azzjoni kkoordinata fix-xiri tal-kapaċitajiet.

3.4.

Il-KESE jixtieq jindika l-importanza ta’ inċentiv ekonomiku b’saħħtu għal aktar kooperazzjoni. Aktar minn 1,4 miljun ruħ b’ħiliet għoljin huma impjegati direttament jew indirettament fl-industrija tad-difiża u kull euro investit jiġġenera redditu ta’ 1,6. In-nuqqas ta’ koordinazzjoni f’dan is-settur jiswa lill-Ewropa bejn EUR 25 u 100 biljun fis-sena (4).

3.5.

Dan in-nuqqas ta’ kooperazzjoni jissarraf f’numru kbir ta’ sistemi tal-armi żejda, nuqqas ta’ ekonomiji ta’ skala f’dak li għandu x’jaqsam mal-industrija tad-difiża, u anqas skjerabbiltà tal-forzi armati tagħna. Hemm 178 sistema tal-armi differenti fl-UE, meta mqabbel mat-30 sistema li jeżistu fl-Istati Uniti. Hemm 17-il tip ta’ tank tal-gwerra differenti fl-UE u wieħed biss fl-Istati Uniti. Dan jindika biċ-ċar l-ineffiċjenzi fl-infiq tal-baġits tad-difiża u n-nuqqas ta’ interoperabbiltà tat-tagħmir tad-difiża.

3.6.

Il-KESE jisħaq mill-ġdid li r-R&Ż għal difiża effiċjenti huma bbażati fuq forza tax-xogħol imħarrġa. Taħriġ u edukazzjoni vokazzjonali ambizzjużi u sodi fl-industrija tad-difiża huma element ewlieni għal proġetti li jirnexxu li għandhom l-għan li jilħqu vantaġġ teknoloġiku.

3.7.

Il-KESE jixtieq jenfasizza li hemm preċedenti ta’ kooperazzjoni militari konġunta fir-riċerka u l-akkwist li kienu ta’ suċċess. Il-Eurofighter Typhoon, il-missila Meteor, il-Horizon class destroyer u l-frigata FREMM huma biss ftit eżempji ta’ dan it-tip ta’ proġett.

3.8.

Il-KESE ma jafx eżatt kif l-Istati Membri li jintrabtu li jiżviluppaw proġett jistgħu jipprovdu evidenza li hemm “aspettattiva raġonevoli li l-iżvilupp se jirriżulta f’għoti ta’ kuntratt”, peress li r-riċerka militari turi ħafna eżempji ta’ proġetti żviluppati u mbagħad mhux akkwistati mill-istati (5). Il-possibbiltà ta’ kofinanzjament tal-fażi bikrija tal-iżvilupp ta’ kapaċitajiet ġodda mill-baġit Ewropew hija mmirata biex tnaqqas ir-riskji industrijali, iżda dan jista’ biss jinkiseb jekk il-konsumaturi jintrabtu li jixtru kapaċitajiet żviluppati ta’ suċċess.

3.9.

B’mod kollettiv, it-28 Stat Membru jirrappreżentaw it-tieni l-akbar investitur militari fid-dinja kollha. Madankollu, filwaqt li l-potenzi l-kbar kollha żiedu l-infiq tagħhom fuq id-difiża, l-infiq fuq id-difiża tal-UE27 naqas bi kważi 11 % mill-2005 sal-2015 (6). Huma biss 4 minn 28 Stat Membru li laħqu l-mira tan-nefqa ta’ 2 % tal-PDG stabbilita min-NATO. L-infiq fuq ir-Riċerka u Teknoloġija (R&T) fil-qasam tad-difiża ġarrab tnaqqis sinifikanti fil-baġits nazzjonali. Bejn l-2006 u l-2013, in-nefqa fuq ir-R&T fil-qasam tad-difiża fis-27 Stat Membru li jipparteċipaw fl-EDA naqset b’27 % (7).

3.10.

Il-KESE jemmen li l-problema tad-ditti bbażati fir-Renju Unit trid tiġi indirizzata fi stadju bikri, minħabba l-interess tagħhom fi programmi Ewropej ta’ żvilupp u minħabba r-rwol prominenti tar-Renju Unit fil-qasam tad-difiża. L-UE hija interessata li żżomm in-know-how Brittaniku.

3.11.

Għalkemm il-KE qiegħda tipprovdi l-finanzjament għat-Tieqa għar-Riċerka, se jkunu l-Istati Membri li se jiddeċiedu fuq l-akkwist ta’ kapaċitajiet u jinvestu. F’din l-iskema sħiħa, hija fir-realtà l-industrija li tmexxi r-R&D, kif ukoll l-iżvilupp tal-kapaċitajiet ta’ difiża. Il-KESE jqis li, minbarra li tipprovdi finanzjament għall-industrija, il-KE għandha tibni l-qafas għal komunikazzjoni aħjar bejn l-atturi kollha tal-industrija involuti fis-settur tad-difiża tal-UE.

4.1.

Il-KESE huwa tal-opinjoni li l-Istati Membri se jibqgħu strumentali biex jużaw is-sigurtà, u l-ebda waħda mill-inizjattivi attwali fuq livell Ewropew mhi se tbiddel dan kollu.

4.2.

Il-KESE jqis li l-FED għandu jkun biss programm immexxi mill-kompetittività fejn fih l-aktar proġetti relevanti u kompetittivi jiġu ffinanzjati, ikunu xi jkunu l-kunsiderazzjonijiet ġeografiċi jew soċjali. Madankollu, iridu jittieħdu passi biex jiġi aċċertat aċċess ġust għall-Istati Membri kollha u biex kumpaniji iżgħar jitħeġġu sabiex jissieħbu flimkien għal kooperazzjoni transfruntiera.

4.3.

Il-KESE jemmen li l-SMEs għandhom rwol kruċjali fl-ekonomija tagħna. L-inkoraġġiment lill-SMEs u lil kumpanji oħrajn b’kapitalizzazzjoni medja involuti fl-industrija tad-difiża huwa milqugħ b’sodisfazzjon. Barra minn hekk, kumpaniji ġodda u żgħar spiss ikunu sors ta’ innovazzjoni fl-oqsma l-aktar avvanzati bħall-IT&C u ċ-ċibersigurtà. Il-KESE jappoġġja bis-sħiħ dan u jqis li huwa importanti ferm l-fatt li l-mira prinċipali għandha tkun dik li l-SMEs kollha jingħataw opportunitajiet indaqs, ikunu ta’ liema pajjiż hu.

4.4.

Il-KESE huwa tal-fehma li l-Fond Ewropew għad-Difiża tfassal biex jassisti fil-kompetittività tal-industrija Ewropea tad-difiża. Filwaqt li l-Kummissjoni Ewropea għandha tippromwovi approċċ inklussiv fl-operazzjoni tal-fond, il-fond m’għandux jintuża bħala fond għall-iżvilupp reġjonali. Dan jista’ jwassal biex ir-riżorsi jinfirxu wisq, u b’hekk ma jkunux effettivi fil-ġlieda kontra l-frammentazzjoni tas-sistemi Ewropej tad-difiża.

4.5.

Fir-rigward tal-inklussività, il-fond m’għandux ikun imfassal biss għall-intrapriżi l-kbar. Parti sinifikanti mill-fond għandha tkun iddedikata għall-SMEs, pereżempju bl-identifikazzjoni ta’ proġetti iżgħar. Il-KESE għandu jilqa’ wkoll mekkaniżmi, bħal pereżempju sistema ta’ bonus, li tkun tista’ ittejjeb il-kooperazzjoni transfruntiera tal-SMEs.

4.6.

Il-KESE jifhem ir-raġunament wara R&T iffinanzjata kollha kemm hi mill-UE fil-qasam tal-attivitajiet marbuta mad-difiża, għall-kuntrarju ta’ kofinanzjament tradizzjonali mill-UE f’attivitajiet ċivili. In-numru verament limitat ta’ konsumaturi (prinċipalment ministeri nazzjonali għad-difiża) jagħmilha diffiċli għall-industriji biex inaqqsu r-riskji assoċjati mal-iżvilupp ta’ prodott ġdid f’suq aktar prevedibbli. L-ispeċifikazzjonijiet dwar jekk il-fond futur se jkun inkluż jew le taħt l-istess umbrella bħal fondi oħra għar-riċerka fil-QFP li jmiss, se jkollhom jiġu indirizzati.

4.7.

Aħna konvinti ferm li l-Fond Ewropew għad-Difiża se jkun ta’ inċentiv qawwi għall-Istati Membri biex “jixtru prodotti Ewropej” f’dak li għandu x’jaqsam mal-akkwist fil-qasam tad-difiża fil-futur, u b’hekk ikun assigurat żvilupp ekonomiku u jiġu salvagwardjati l-għarfien u l-bażi industrijali neċessarji għas-sostenibbiltà tal-kapaċità militari globali. Il-KESE jinkoraġġixxi l-idea li l-Istati Membri għandhom jimpenjaw ruħhom biex jiksbu t-teknoloġiji u l-kapaċitajiet iġġenerati minn proġetti ta’ suċċess ta’ riċerka u teknoloġija tal-FED.

5.1.

Il-KESE jirrakkomanda li l-Istati Membri, flimkien mal-KE u l-EDA, iwaqqfu pjan ta’ ppjanar tad-difiża komuni u ta’ kapaċitajiet ewlenin sabiex jiġu identifikati l-prijoritajiet tar-riċerka u t-teknoloġija u l-kapaċitajiet militari meħtieġa, kemm għall-Istati Membri kif ukoll għad-difiża Ewropea.

5.2.

Bi ftit biss esperjenza f’dan it-tip ta’ programm (prattikament il-Proġett Pilota biss u l-bidu ta’ Azzjoni Preparatorja), l-Unjoni Ewropea ma ħolqitx il-proposta tagħha b’bażi ta’ indikaturi ċari u għad m’għandhiex pjan ċar dwar il-kapaċitajiet ewlenin. L-abbozz ta dan il-pjan se jsir fl-2018.

5.3.

Il-pjan dwar il-kapaċitajiet ewlenin għandu jiżgura li l-UE miexja lejn awtonomija strateġika, u għandu jistabbilixxi liema teknoloġiji għandhom jiġu żviluppati sabiex l-Unjoni Ewropea żżomm il-pożizzjoni dominanti tagħha f’oqsma ta’ kapaċitajiet ewlenin u ma tibqax tiddependi fuq atturi barranin. Il-KESE jqis kruċjali għas-suċċess tal-FED l-iżvilupp ta’ teknoloġiji u kapaċitajiet li jmorru lil hinn mill-ħtiġijiet individwali tal-Istati Membri.

5.4.

Il-KESE huwa favur ħafna li fir-riċerka jkun hemm approċċ ibbażat fuq il-kapaċità. Għaldaqstant, aħna nemmnu li kull riċerka li ssir skont il-FED trid tiffoka fuq il-kapaċitajiet ewlenin meħtieġa għall-Ewropa biex tkun tista’ taġixxi u tiddeċiedi liberament.