3.3.2016   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 82/1

Relatur:

is-Sur Daniel MAREELS

1.1.

Il-KESE jilqa’ l-proposti għal sistema ta’ titolizzazzjonijiet “sempliċi, trasparenti u standardizzati” (titolizzazzjonijiet STS) u l-adattar tal-ħtiġiet prudenzjali fir-rigward tal-istituzzjonijiet ta’ kreditu u d-ditti ta’ investiment. Il-proposti jorbtu mal-qafas usa’ tal-Pjan ta’ Azzjoni għall-iżvilupp ta’ Unjoni tas-Swieq Kapitali  (1).

1.2.

Il-Kumitat jinnota b’sodisfazzjon li l-proposti għat-titolizzazzjoni ġew adottati malajr u fl-istess ħin mal-Pjan ta’ Azzjoni għall-Bini ta’ Unjoni tas-Swieq Kapitali. Ix-xogħol irid isir fi żmien qasir. Bis-saħħa t’hekk għandhom jiġu ġġenerati fondi addizzjonali importanti għall-finanzjament bankarju. Dan huwa importanti ħafna b’mod partikolari għall-SMEs u l-unitajiet domestiċi.

1.3.

Fis-sistema finanzjarja Ewropea attwali s-self mill-banek illum jirrappreżenta 75-80 % tal-finanzjament totali tal-ekonomija u bla dubju, fil-futur, l-SMEs u l-unitajiet domestiċi ser jibqgħu jiddependu aktar fuq il-finanzjament bankarju. Jekk is-suq jingħata nifs ġdid, dan jista’ jwassal għal kreditu addizzjonali disponibbli għas-settur bl-imnut ta’ valur bejn EUR 100 u 150 biljun, jew żieda ta’ 1,6 % tas-self bi kreditu lill-intrapriżi u l-unitajiet domestici. Minħabba l-importanza kbira tagħhom għall-ekonomija Ewropea, il-Kumitat diġà enfasizza l-importanza tat-titolizzazzjoni għall-SMEs.

1.4.

Fir-rigward tal-finanzjament bankarju l-Kumitat huwa tal-fehma li dan jimxi id f’id mal-finanzjament tas-suq, li ser ikompli jiġi żviluppat fl-Unjoni tas-Swieq Kapitali. Iż-żewġ tipi ta’ finanzjament għandhom ikunu komplementari, u m’għandhomx jitqiesu bħala kompetituri ta’ xulxin.

1.5.

Il-Kumitat iqis li għandha tingħata prijorità lil approċċ komprensiv. Il-qafas il-ġdid tat-titolizzazzjoni jitlob li l-ħidma ssir b’mod sostenibbli u sod u li jsir sforz għal bilanċ ġust u adatt. Fil-livelli kollha għandhom jitqiesu l-għanijiet meħtieġa kollha u l-interessi tal-partijiet interessati kollha. F’dan il-kuntest ikunu apprezzati kemm l-isforzi għall-istabbiltà tas-sistema finanzjarja kif ukoll l-approċċ fejn l-investituri jkollhom kemm drittijiet kif ukoll dmirijiet.

1.6.

Nifs ġdid lit-titolizzazzjonijiet jitlob li tinħoloq regolazzjoni ġdida mifruxa biżżejjed. Il-kriterji tal-STS għandhom ikunu realistiċi u fattibbli għall-banek kollha, kemm jekk huma kbar kif ukoll jekk huma żgħar u lokali, li huma involuti fil-finanzjament ta’ kreditu. It-titolizzazzjonijiet għandhom ikunu attraenti wkoll għall-investituri. B’hekk, jekk jiskbu suċċess, ikun jista’ jsir kontribut importanti għal finanzjament aħjar tal-ekonomija, għal iktar investiment u biex jiġi xprunat it-tkabbir. Fl-istess ħin, għandu jkun hemm ċarezza dwar ir-riskji possibbli u min iġorrhom, b’tali mod li titqies il-katina sħiħa, mill-emittent sal-investitur. L-isfida issa hija li ma jiġux ripetuti l-iżbalji tal-passat.

1.7.

Il-prinċipji tas-sigurtà, it-trasparenza u l-infurzar għandhom jagħmlu parti mir-regoli l-ġodda sabiex tissaħħaħ il-fiduċja fis-swieq il-ġodda. Il-monitoraġġ għandu jissaħħaħ, kemm mill-BĊE kif ukoll mis-superviżuri nazzjonali, u d-dimensjoni internazzjonali m’għandhiex tiġi injorata.

1.8.

Minħabba l-kumplessità u r-riskji relatati, il-Kumitat jaqbel mal-idea li t-titolizzazzjonijiet ma jkunux aċċessibbli għall-investituri ż-żgħar u l-konsumaturi. Madankollu, il-Kumitat iqis li l-approċċ volontarju attwali mhuwiex suffiċjenti u jitlob li fit-test tiddaħħal espliċitament projbizzjoni formali.

1.9.

Huwa previst li s-sistema tiġi evalwata wara perjodu ta’ 4 snin. Il-Kumitat iqis li jkun aħjar li ssir valutazzjoni iktar malajr. Perjodu ta’ sentejn jidher partikolarment adatt.

1.10.

Fil-fehma tal-Kumitat huwa ferm importanti li l-persuni li jfasslu l-politika fl-Ewropa jaqdu rwol kruċjali fid-dibattitu internazzjonali u globali dwar it-titolizzazzjonijiet biex il-kisbiet Ewropej jiġu salvagwardjati u biex tiġi garantita armonizzazzjoni suffiċjenti fil-livell internazzjonali.

2.1.

Mill-bidu nett tal-mandat tagħha, il-Kummissjoni Juncker stabbilixxiet għaliha tliet prijoritajiet assoluti: it-tkabbir, l-impjiegi u l-investiment.

2.2.

Biex tikseb dan ħejjiet plan ta’ investiment għall-Ewropa bi tliet partijiet:

2.3.

Permezz tal-Pjan ta’ Azzjoni għall-Bini ta’ Unjoni tas-Swieq Kapitali tat-30 ta’ Settembru 2015, il-Kummissjoni tixtieq li fl-istess ħin timmobilizza l-kapital fl-Ewropa u toħloq suq ġenwin tal-kapital iżda wkoll twettaq parti importanti tat-tielet parti tal-pjan ta’ investiment sal-2019.

2.4.

Fl-istess ħin tal-Pjan ta’ Azzjoni tressqu l-proposti dwar it-titolizzazzjoni  (3). Dawn inġabru f’pakkett leġislattiv ta’ żewġ proposti, li jindirizzaw kull aspett separatament:

2.4.1.

fuq naħa waħda, proposta dwar it-titolizzazzjoni. Il-proposta għal Regolament tinkludi l-iżvilupp ta’ qafas sostantiv komuni għat-titolizzazzjoni għall-parteċipanti kollha f’dan is-suq u tidentifika subsett ta’ tranżazzjonijiet li jissodisfaw ċerti kriterji ta’ eliġibbiltà: “titolizzazzjoni sempliċi, trasparenti u standardizzata” jew “titolizzazzjonijiet STS”  (4)  (5)

2.4.2.

min-naħa l-oħra, proposta biex jiġi modifikat il-qafas regolatorju attwali fir-rigward tar-rekwiżiti kapitali għall-istituzzjonijiet ta’ kreditu u d-ditti ta’ investiment (ir-Regolament dwar ir-rekwiżiti kapitali – RRK) intiża biex issaħħaħ it-trattament prudenzjali tat-titolizzazzjonijiet STS (6), sabiex jitqiesu l-ispeċifikazzjonijiet partikolari tagħhom.

2.4.3.

L-ewwel proposta mhux biss tirregola għadd ta’ dispożizzjonijiet li japplikaw għat-titolizzazzjonijiet kollha, iżda b’mod partikolari toħloq qafas għat-titolizzazzjonijiet STS. B’hekk issir referenza għall-proċess li bih tiġi strutturata t-titolizzazzjoni u mhux għall-kwalità kreditizja sottostanti tal-assi involuti.

2.4.4.

It-tieni proposta tirreferi b’mod komplementari għat-trattament prudenzjali tat-titolizzazzjonijiet, li jirrappreżentaw il-karatteristiċi speċifiċi ta’ dawn is-swieq b’mod aħjar. B’mod partikolari jiġu indirizzati r-rekwiżiti kapitali għall-pożizzjonijiet fit-titolizzazzjonijiet kif ukoll trattament iktar sensittiv għar-riskji tat-titolizzazzjonijiet STS.

3.1.

Il-KESE jinnota b’sodisfazzjon li l-proposti għat-titolizzazzjoni ġew adottati malajr fl-istess ħin mal-Pjan ta’ Azzjoni għall-Bini ta’ Unjoni tas-Swieq Kapitali. Ix-xogħol irid isir fi żmien qasir. Fil-fatt, l-ekonomiji fl-Ewropa għadhom dipendenti sew mill-finanzjament bankarju. Fis-sistema finanzjarja Ewropea s-self mill-banek jirrappreżenta 75-80 % tal-finanzjament globali tal-ekonomija (7). Il-Kumitat huwa tal-fehma li l-finanzjament bankarju u dak tas-suq għandhom jimxu id f’id u għandhom jitqiesu li huma komplementari għal xulxin.

3.2.

Barra minn hekk, anke l-livell ta’ investiment għadu ‘l bogħod milli kien qabel il-kriżi finanzjarja u ekonomika. Filwaqt li l-Prodott Domestiku Gross (PDG) u l-konsum privat fl-UE kienu fit-tieni kwart tal-2014 bejn wieħed u ieħor fl-istess livell bħal fl-2007, l-investiment totali kien madwar 15 % inqas miċ-ċifri tal-2007 (8).

3.3.

Il-Kumitat diġà enfasizza l-importanza tat-titolizzazzjoni speċjalment fir-rigward tal-SMEs, li għall-finanzjament tagħhom għadhom jiddependu ħafna mill-finanzjament bankarju (9). L-SMEs jaqdu rwol importanti fl-ekonomija Ewropea peress li jirrappreżentaw aktar minn 98 % tan-negozji Ewropej, jipprovdu aktar minn 67 % tal-impjiegi fis-settur privat u jipproduċu 58 % tal-valur miżjud gross li jinħoloq min-negozji fl-UE (10).

3.4.

Minn dan ir-rapport jidher li t-titolizzazzjoni għas-self lill-SMEs bħalissa hija ferm limitata, bil-kontra tat-titolizzazzjoni għall-bini, li tidher li ftit li xejn intlaqtet mill-kriżi finanzjarja. Bħalissa biss 8 % tas-suq tat-titolizzazzjonijiet tikkonċerna lill-SMEs meta mqabbla ma’ 58 % għall-RMBS (11). Għalhekk, il-Kumitat huwa tal-fehma li għandha ssir enfasi partikolari fuq it-titolizzazzjoni relatata mal-SMEs fil-qafas tal-istrateġija għall-ħolqien ta’ Unjoni tas-Swieq Kapitali.

3.5.

Importanti li jingħata nifs ġdid lis-suq tat-titolizzazzjonijiet, u iktar u iktar lis-segment tal-SMEs. Fil-Pjan ta’ Investiment Ewropew, il-ħolqien ta’ suq sostenibbli għal titolizzazzjoni ta’ kwalità tressaq bħala wieħed mill-ħames oqsma li fihom kellha tittieħed azzjoni fil-perjodu l-qasir. Jekk is-suq tat-titolizzazzjonijiet jirritorna għal-livell medju ta’ ħruġ ta’ qabel il-kriżi u l-istituzzjonijiet ta’ kreditu jużaw ħruġ ġdid sabiex jipprovdu kreditu ġdid, dawn ikunu jistgħu jipprovdu ammont addizzjonali ta’ kreditu lis-settur privat li jvarja bejn EUR 100 u 150 biljun. Dan jirrappreżenta żieda ta’ 1,6 % fil-kreditu lill-kumpaniji u lill-unitajiet domestiċi fl-UE (12).

3.6.

Il-KESE kien talab li jingħata nifs ġdid, iżda taħt ċerti kundizzjonijiet. Il-Kumitat iqis li biex jiġu evitati ċerti żbalji li saru fil-passat fl-Istati Uniti, l-użu tat-titolizzazzjoni għandu jiġi regolat sew (13). Bl-istess mod huwa propost li suq tat-titolizzazzjoni sostenibbli ta’ kwalità għolja għandu jippromovi strutturi fundamentali bi ktajjen qosra ta’ intermedjarji bil-għan li jabbina direttament is-selliefa mal-faddala (14).

3.7.

Għall-Kumitat illum huwa importanti li l-ħidma ssir b’approċċ komprensiv u sostenibbli u li jiġu kkunsidrati l-għanijiet kollha meħtieġa u l-interessi tal-partijiet interessati kollha u li jsir sforz biex jinstab bilanċ ġust u adatt bejniethom. Kull azzjoni għandu jkollha impatt pożittiv u favorevoli kemm għall-finanzjament tal-ekonomija (ara iktar ‘il fuq), l-istabbiltà tas-sistema finanzjarja kif ukoll għall-interessi tal-investituri u l-azzjonisti.

3.8.

Fil-fehma tal-Kumitat, l-għażla ta’ “regolament” biex titwettaq din l-inizjattiva hija għażla tajba sabiex verament jiġi żviluppat suq uniku. Għalhekk, dan ir-regolament għandu jkun ambizzjuż u attraenti biżżejjed għall-investituri sabiex ikunu jistgħu jiksbu suċċess ġenwin fil-prattika.

3.9.

Il-Kumitat qed jiffoka fuq l-isforzi għall-istabbiltà tas-sistema finanzjarja u l-potenzjal li għandha għall-investituri. B’hekk hemm għadd ta’ rekwiżiti ta’ trasparenza previsti fil-proposti u dawn jiffaċilitaw tifrix usa’ u effiċjenti tar-riskju b’bosta atturi minn ġewwa u barra s-settur finanzjarju.

3.10.

Il-KESE jqis li dawn ir-rekwiżiti ta’ trasparaenza huma importanti, billi n-nuqqas ta’ trasparenza u standardizzazzjoni huma fost l-ikbar ostakli għall-iżvilupp tas-suq tat-titolizzazzjoni. Il-prinċipju fundamentali ta’ differenza bejn id-diversi kategoriji tal-prodotti titolizzati u tal-implimentazzjoni ta’ prodotti sempliċi, trasparenti u standardizzati jitqies ukoll bħala mezz adegwat biex tiżdied il-fiduċja tal-azzjonisti u biex jingħata nifs ġdid lis-suq.

3.11.

Ir-rekwiżit taż-żamma tar-riskju jimplika li l-partijiet li jinvestu stess għandhom iżommu riskju minimu fil-portafoll, u l-Kumitat iqis li dan huwa prinċipju adatt. Ta’ min jinnota wkoll li ma nistgħux immorru lura għall-mudelli “originate to distribute” (oriġina u ddistribwixxi).

3.12.

L-investituri u l-azzjonisti għandhom kemm drittijiet kif ukoll dmirijiet. Waħda mir-responsabbiltajiet li għandhom l-azzjonisti, fost oħrajn, hija d-dmir tad-diliġenza dovuta fir-rigward tat-titolizzazzjonijiet li fihom ser ikunu jinvestu. Li tinbidel id-direzzjoni u li r-responsabbiltà tgħaddi għand ir-regolaturi u l-gvernijiet jimplika li titfaċċja kwistjoni mhux mixtieqa ta’ periklu morali.

3.13.

It-tranżazzjonijiet u s-swieq tat-titolizzazzjoni f’ċerti ċirkostanzi jistgħu jħaddnu ċerti riskji bħalma ħareġ b’mod ċar dan l-aħħar u fejn saru ċerti żbalji. Dan jimplika li fl-għoti ta’ nifs ġdid li qed isir bħalissa, l-iżbalji tal-passat m’għandhomx jiġu ripetuti, bħalma enfasizzat, barra minn hekk, il-Kummissjoni fil-Pjan ta’ Investiment ippubblikat fi tmiem l-2014. Fl-ambjent il-ġdid għandu jkun hemm ċarezza dwar ir-riskju li jista’ jiġi assoċjat u min ser iġorru. Bis-saħħa ta’ armonizzazjoni tal-istandards tar-rappurtar, l-għoti ta’ informazzjoni iktar strutturata u l-użu ta’ mudelli stabbiliti tkun tista’ tissaħħaħ il-fiduċja tal-azzjonisti u tittejjeb il-valutazzjoni tar-riskju. Flimkien ma’ kwalità mtejba tal-informazzjoni dan għandu jgħin biex l-intervent ta’ aġenziji tal-valutazzjoni tal-kreditu jsir superfluwu kemm jista’ jkun.

3.14.

Il-prinċipji tas-sigurtà, it-trasparenza u l-infurzar għandhom jagħmlu parti mir-regolament il-ġdid, li jfisser ukoll li tinkiseb fiduċja fis-swieq il-ġodda. Il-monitoraġġ għandu jiġi żviluppat b’mod adatt u d-dimensjoni internazzjonali m’għandhiex tiġi injorata.

3.15.

Il-Kumitat jilqa’ wkoll il-prinċipju li dawn it-tranżazzjonijiet u s-swieq ikunu biss għall-azzjonisti professjonali u dawk istituzzjonali, il-banek u azzjonisti oħra li jinvestu fit-tul. Fl-abbozz, il-punt imressaq huwa li l-investituri ż-żgħar u l-konsumaturi m’għandux ikollhom aċċess għalihom. Minħabba l-kumplessità tal-kwistjoni u r-riskji assoċjati, dan huwa l-approċċ it-tajjeb, iżda l-Kumitat iħeġġeġ li din il-projbizzjoni tiddaħħal fit-testijiet b’mod formali.

3.16.

Il-Kumitat huwa konxju li t-testijiet attwali għadhom limitati jippromovu l-armonizzazzjoni ta’ għadd ta’ elementi ċentrali fis-swieq tat-titolizzazzjoni u ma jantiċipawx l-armonizzazzjoni addizzjonali mmexxija mis-suq ta’ proċessi u prattiki f’dawn is-swieq. Kull sforz f’dan il-qasam għandu jingħata attenzjoni, jiġi monitorjat u evalwat.

3.17.

Fir-rigward tal-evalwazzjoni prevista erba’ snin wara d-dħul fis-seħħ ta’ din l-inizjattiva, il-Kumitat huwa favur li jiġi stabbilit perjodu iqsar ta’ sentejn, sabiex jingħata ċans kemm jista’ jkun li jinkiseb suċċess.

3.18.

Barra minn hekk, huwa importanti li l-persuni li jfasslu l-politika Ewropea jaqdu rwol kruċjali fid-dibattitu internazzjonali, u b’mod partikolari fit-taħditiet f’Basel (15), dwar l-iżvilupp ta’ qafas prudenzjali għal titolizzazzjoni sempliċi, trasparenti u standardizzata, sabiex tiġi żgurata armonizzazzjoni suffiċjenti fil-livell internazzjonali.

3.3.2016   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 82/6

Relatur:

is-Sur Emilio FATOVIC

1.1.

Il-KESE jappoġġja l-proposta tal-Kummissjoni li tistabbilixxi qafas għat-tikkettar tal-enerġija għax jemmen li, jekk din tiġi implimentata u integrata kif xieraq mad-Direttiva dwar l-Ekodisinn, jista’ jkollha impatt pożittiv fuq l-ambjent, il-konsumaturi, in-negozji u l-ħaddiema.

1.2.

Il-Kumitat jqis li l-proposta tindirizza l-problemi ewlenin marbuta mal-leġislazzjoni attwali, fosthom l-implimentazzjoni effettiva tal-leġislazzjoni, il-monitoraġġ effettiv tas-suq u d-dritt tal-konsumaturi li jirċievu informazzjoni ċara, li tinftiehem u li tista’ titqabbel. B’mod partikolari, il-KESE jistieden lill-Kummissjoni sabiex tkompli fit-triq ta’ stardardizzazzjoni u semplifikazzjoni tal-klassifika tal-effiċjenza enerġetika għall-kategoriji kollha tal-prodotti.

1.3.

Il-KESE jappoġġja l-użu tar-regolament minflok direttiva bħala strument, sabiex tiġi żgurata l-implimentazzjoni effettiva u uniformi tal-att leġislattiv madwar l-Ewropa kollha.

1.4.

Il-Kumitat iqis li tkun deċiżjoni tajba li tinħoloq bażi tad-data tal-prodotti, bħala strument li tgħin biex is-sorveljanza fuq is-suq tkun aktar effettiva. Il-KESE, għalhekk jikkunsidra li huwa kruċjali li jiżdied il-kontroll fuq il-prodotti li jkunu għal-bejgħ sabiex jiġi vverifikat kemm fil-fatt il-karratteristiċi tal-prodott jaqblu ma’ dak li jkun imniżżel fit-tikketta.

1.5.

Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni toħloq u tiffinanzja proċessi ta’ taħriġ komuni u standardizzati għall-ħaddiema kollha u partijiet oħra involuti fil-proċess ta’ sorveljanza u kontroll.

1.6.

Il-KESE jaqbel mal-għażla li mmorru lura għall-iskala tal-enerġija preċedenti minn A sa G billi hija aktar faċli biex tinftiehem mill-konsumaturi, kif ukoll l-introduzzjoni ta’ skala tal-kulur minn aħdar għal aħmar biex tiġi identifikata aħjar l-effiċjenza tal-enerġija ta’ prodott.

1.7.

Il-Kumitat jipproponi li jiġi żvillupat format grafiku ġdid għat-tikketta enerġetika bil-għan li niġġieldu kontra l-iffalsifikar u nevitaw li jkun hemm konfużjoni fost il-konsumaturi speċjalment fil-perjodu transitorju. Għalhekk, il-KESE jissuġġerixxi li l-iskali li ma fihomx prodotti fuq is-suq jew minħabba l-klassifika ġdida jew b’segwitu għal-limiti imposti mid-direttiva dwar l-Ekodisinn, jitħallew bil-griż fl-iskala kkulurita.

1.8.

Il-KESE jipproponi li t-tikketta l-ġdida tiġi integrata ma’ aktar informazzjoni ta’ importanza għall-konsumaturi, bħal ma’ huma “it-tul tal-ħajja tal-prodotti” u l-“konsum tal-enerġija tul il-ħajja”, anke fid-dawl tal-marka tal-karbonju. Din l-informazzjoni hija kruċjali biex il-prodotti tal-enerġija li jappartjenu għall-klassijiet differenti jkunu jistgħu jitqabblu b’mod effettiv u ekonomiku u biex tiġi miġġielda u skoraġġuta l-obsolexxenza ppjanata tal-prodotti.

1.9.

Il-KESE jemmen li jekk wieħed jafda kwistjoni daqshekk kruċjali bħall-adozzjoni ta’ reġim ta’ sanzjonijiet f’idejn l-Istati Membri individwali, ikun qed jiffavorixxi l-applikazzjoni irregolari tal-liġi, u b’hekk l-użu ta’ regolament minflok direttiva jsir inutli.

1.10.

Il-Kumitat jemmen li l-UE, skont il-prinċipju tas-sussidjarjetà, għandha tiffaċilita l-aċċessibbiltà tal-prodotti b’effiċjenza tal-enerġija ogħla għall-gruppi soċjali l-aktar żvantaġġjati sabiex tindirizza l-fenomenu tal-“faqar enerġetiku”.

1.11.

Il-KESE jemmen li jekk jitqies il-prinċipju tad-“disinn għal kulħadd”, jiġifieri li jiġu mfassla prodotti li jkunu jistgħu jintużaw minn kulħadd, allura anke t-tikketti għandhom ikunu b’mod li jinftiehmu aktar minn kulħadd, b’attenzjoni partikolari għall-ħtiġijiet taċ-ċittadini b’diżabbiltà.

1.12.

Il-Kumitat jistieden lill-UE tieħu azzjoni sabiex kwalunkwe spiża addizzjonali taħt is-sistema l-ġdida ta’ tikkettar ma taqax awtomatikament fuq il-bejjiegħa bl-imnut jew l-utenti finali.

1.13.

Il-KESE jiddispjaċih bin-nuqqas ta’ strateġija ad hoc għall-kummerċ onlajn, li fil-fatt hija meħtieġa, peress li jirrappreżenta wieħed mis-setturi fejn l-applikazzjoni tal-leġislazzjoni qed titwarrab sew. Il-Kumitat jistenna, b’mod partikolari, intervent minnufih sabiex jiġu regolati s-“siti bażar”, fejn instab l-akbar ksur tal-obbligu sabiex jintwerew it-tikketti tal-enerġija.

1.14.

Il-KESE jinnota n-nuqqas ta’ miżuri ad hoc għal prodotti tal-enerġija “riġenerati”. Il-KESE jqis li, b’mod partikolari, hemm bżonn tiġi regolata l-kummerċjalizzazzjoni ta’ dawn il-prodotti li qed jinbiegħu permezz ta’ prattiki kummerċjali apposta, sabiex ma jinħolqux lakuni regolatorji u b’mod partikolari biex titħeġġeġ integrazzjoni akbar fost l-istrateġiji dwar l-effiċjenza tal-enerġija u l-ekonomija ċirkolari.

1.15.

Il-Kumitat jistieden lill-Kummissjoni Ewropea tagħti attenzjoni partikolari lill-prodotti importati minn pajjiżi terzi sabiex il-produzzjoni Ewropea titħares minn kompetizzjoni inġusta possibbli jew frodi fil-każ ta’ falsifikazzjoni tat-tikketta.

1.16.

Il-KESE jemmen li l-Unjoni Ewropea tista’ tilħaq l-għanijiet tagħha dwar l-effiċjenza tal-enerġija biss permezz tal-involviment attiv tal-konsumaturi. Għalhekk jitlob li s-soċjetà ċivili organizzata tkun appoġġjata mill-gvernijiet nazzjonali sabiex jitnedew attivitajiet ta’ informazzjoni u sensibilizzazzjoni aktar effettivi u mifruxa, inkluż mal-bejjiegħa bl-imnut.

1.17.

Il-Kumitat jaqbel mal-proposta li fir-riklami tiddaħħal b’mod obbligatorju t-tikketta tal-enerġija għal kull prodott, u meta din ma tkunx possibbli, għall-inqas il-klassi tal-enerġija, bil-għan li tittejjeb l-informazzjoni u s-sensibilizzazzjoni tal-konsumaturi.

1.18.

Il-KESE jemmen li ġimgħa waħda biss, fi tmiem il-perjodu tranżitorju, hija żmien qasir wisq biex wieħed jaqleb b’mod definittiv għall-prodotti tikkettati bis-sistema l-ġdida. Minħabba f’hekk, jitlob li dan iż-żmien jiġi estiż għal 30 jum.

1.19.

Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tadotta approċċ aktar kawt u meqjus fil-każ tal-atti delegati. B’mod partikolari jittama li d-delegi jkunu ċari u definiti, li l-kontroll tal-Parlament ikun garantit u fuq kollox li l-adozzjoni tal-atti delegati tkun dejjem soġġetta għal konsultazzjoni effettiva u koinvolviment tal-Istati Membri, tal-KESE u tal-partijiet interessati.

1.20.

Il-KESE jqis li l-perjodu ta’ 8 snin huwa adatt biex jiġi eżaminat mill-ġdid il-qafas għat-tikkettar, madankollu jipproponi li ssirlu valutazzjoni tal-impatt fuq perjodu ta’ żmien medju.

1.21.

Il-KESE iqis li t-twaqqif ta’ mekkaniżmu ta’ klassifika mill-ġdid stabbli u mhux ambigwa huwa kruċjali, sabiex sussegwentement il-klassifiki ġodda meħtieġa minħabba l-evoluzzjoni teknoloġika tas-suq ikunu ekonomiċi, preċiżi u mhux kontroversi. Għalhekk jipproponi li l-klassifika mill-ġdid issir biss meta l-prodotti tal-klassi tal-enerġija A ikunu jirrappreżentaw mill-inqas 20 % tas-suq.

2.1.

Fil-25 ta’ Frar 2015, il-Kummissjoni Ewropea ppubblikat il-pakkett “Unjoni tal-Enerġija”, li hu mqassam fi tliet komunikazzjonijiet:

2.2.

L-istrateġija tal-Unjoni tal-Enerġija, ibbażata fuq approċċ olistiku, għandha l-għan li ttejjeb is-sigurtà, is-sostenibbiltà u l-kompetittività tal-provvista tal-enerġija, hija maqsuma f’ħames dimensjonijiet:

2.3.

Ir-Regolament li jistabbilixxi qafas għat-tikkettar tal-effiċjenza tal-enerġija sabiex iħassar id-Direttiva 2010/30/UE (2) huwa parti minn din l-istrateġija.

2.4.

Il-qafas ġdid għat-tikkettar għandu leġislazzjoni relatata fid-Direttiva 2009/125/KE dwar l-Ekodisinn (3). Skont il-Kummissarju għall-klima u l-enerġija, Miguel Arias Cañete, permezz tal-implimentazzjoni konġunta taż-żewġ regolamenti “sal-2020 l-Ewropa se tiffranka enerġija daqs kemm tintuża kull sena fl-Italja, jiġifieri daqs 166 miljun tunnellata ta’ żejt”, b’impatt qawwi fuq it-tnaqqis ta’ CO2.

2.5.

Ir-regolament il-ġdid iqis, fost l-oħrajn, ir-riżultati tal-valutazzjoni ex-post tal-leġislazzjoni attwali, ir-riżultati tal-konsultazzjonijiet magħmula fost iċ-ċittadini u l-partijiet interessati, kif ukoll valutazzjoni speċifika tal-impatt (4).

3.1.

Il-proposta tal-Kummissjoni hija kkonfigurata għall-ewwel darba bħala regolament u mhux fil-forma ta’ direttiva, sabiex jiġi ssemplifikat il-qafas regolatorju għall-Istati Membri u l-intrapriżi, kif ukoll biex jiġi żgurat li l-prinċipji li jinsabu fih jiġu applikati u osservati b’mod uniformi madwar l-Unjoni kollha.

3.2.

Il-proposta tistabbilixxi l-ħolqien ta’ bażi tad-data tal-prodotti bil-għan li s-sorveljanza fuq is-suq tkun aktar effettiva. Il-produtturi huma dawk li se jkollhom l-obbligu li jdaħħlu serje ta’ informazzjoni f’din il-bażi tad-data. Huwa importanti li jiġi enfasizzat li attwalment informazzjoni bħal din diġà għandha tingħata mill-intrapriżi fuq talba mill-awtoritajiet nazzjonali li jissorveljaw is-suq. Għal din ir-raġuni, il-Kummissjoni Ewropea tistma li l-ispejjeż addizzjonali għall-intrapriżi se jkunu minimi (5).

3.3.

Il-proposta timmira li tirrevedi l-iskala tal-enerġija fis-seħħ, introdotta bid-Direttiva 2010/30/UE, għal żewġ raġunijiet:

Għalhekk il-Kummissjoni tipproponi li mmorru lura għall-iskala preċedenti minn A sa G, li titqies bħala waħda li tinftiehem aktar, u l-prodotti kollha fis-suq illum jerġgħu jiġu kklassifikati. Il-klassijiet A u B se jitħallew barra sabiex tiġi evitata l-problema ta’ saturazzjoni immedjata tal-klassijiet l-aktar għolja (6). Minbarra l-integrazzjoni u l-ikkompletar, hija mistennija wkoll l-introduzzjoni ta’ skala kromatika minn aħdar għal aħmar fuq it-tikketta biex tindika l-prodotti aktar jew anqas effiċjenti mil-lat tal-enerġija.

3.4.

Il-proposta tipprevedi perjodu tranżitorju ta’ sitt xhur li fih il-prodotti li jinsabu għall-bejgħ bħalissa jsiru disponibbli b’tikketta doppja sabiex il-proċess ta’ “aġġornament tal-iskali” jitwettaq tajjeb mingħajr ma joħloq aktar konfużjoni fost il-konsumaturi. F’dan l-istadju, ukoll, l-Istati Uniti se jkollhom jorganizzaw kampanji ad hoc biex jinfurmaw lill-konsumaturi dwar is-sistema l-ġdida ta’ tikkettar.

3.5.

Skont il-Kummissjoni, kemm l-attività ta’ kontroll kif ukoll id-definizzjoni ta’ reġim ta’ sanzjonijiet għandhom jibqgħu r-responsabbiltà tal-Istati Membri rispettivi (7).

3.6.

Lill-Kummissjoni tingħata s-setgħa li tadotta atti delegati sabiex tiġi żgurata applikazzjoni adatta tal-leġislazzjoni. Din is-setgħa tista’ tiġi rrevokata fi kwalunkwe ħin mill-Kunsill u l-Parlament. Għal kull att delegat, il-Kummissjoni għandha tiżgura parteċipazzjoni bbilanċjata tar-rappreżentanti tal-Istati Membri u l-partijiet interessati għall-kategorija speċifika tal-prodott. L-Istati Membri u l-partijiet interessati jitlaqqgħu flimkien f’Forum konsultattiv ad hoc.

3.7.

Il-valutazzjoni li jmiss tal-qafas għat-tikkettar hija prevista fi 8 snin. It-tikketti ta’ prodotti li diġà jinsabu fuq is-suq se jiġu vverifikati kull 5 snin, filwaqt li ġiet stabbilita skeda ta’ żmien ċara għall-klassifika mill-ġdid tal-prodotti kummerċjalizzati wara l-adozzjoni tar-Regolament.

4.1.

Il-KESE jilqa’ l-proposta tal-Kummissjoni li tirriżulta mill-konvinzjoni li t-tikkettar tal-enerġija għandu effetti pożittivi fuq l-ambjent, il-konsumatur, fuq in-negozji Ewropej u fil-livelli tal-impjieg (8).

4.2.

Għall-KESE, is-sistema l-ġdida ta’ tikkettar għandha rwol strateġiku importanti, minbarra dak purament tekniku, peress li tintervjeni direttament u indirettament fis-setturi tal-enerġija, il-kummerċ domestiku, l-iżvilupp teknoloġiku, l-ambjent u b’mod aktar ġenerali fil-proċessi ta’ żvilupp sostenibbli.

4.3.

Il-KESE jirrikonoxxi li l-proposta għandha l-potenzjal li tindirizza l-problemi ewlenin relatati mal-leġislazzjoni attwali, għalkemm f’xi każijiet hija nieqsa mill-ambizzjoni u l-viżjoni. Il-proposta, fil-fatt, tagħmel enfasi biex issolvi problemi immedjati u li jaqgħu taħt obbligu legali mingħajr ħsieb dwar l-iżviluppi futuri possibbli tal-kummerċ u l-produzzjoni tal-enerġija.

4.4.

Il-Kumitat jistieden lill-Kummissjoni sabiex tkompli fit-triq ta’ stardardizzazzjoni u semplifikazzjoni fil-klassijiet tal-effiċjenza enerġetika għall-kategoriji kollha tal-prodotti. Dan ser ikollu rwol importanti għat-tixrid ta’ approċċ selettiv għax-xiri mill-konsumatur, b’apprezzament akbar tal-prodotti ta’ kwalità ogħla.

4.5.

Il-KESE jappoġġja l-alternattiva li jintuża regolament minflok direttiva, bħala strument sabiex tiġi żgurata l-implimentazzjoni effettiva u f’waqtha tal-att leġislattiv b’mod uniformi madwar l-Ewropa kollha. L-użu selettiv ta’ dan l-istrument huwa wkoll kruċjali fid-dawl ta’ proċess effettiv ta’ integrazzjoni Ewropea.

4.5.1.

Il-Kumitat jappoġġja l-proposta li tiġi stabbilita bażi tad-data tal-prodotti, bħala strument essenzjali sabiex tiġi żgurata sorveljanza effettiva fuq is-suq. Għandu jiġi nnutat, fil-fatt, kif f’ħafna Stati Ewropej l-assoċjazzjonijiet tal-konsumatur ripetutament qajmu l-problema ta’ nuqqas ta’ implimentazzjoni tad-Direttiva 2010/30/UE preċedenti u konsegwentament il-preżenza ta’ prodotti fis-suq mingħajr tikketti dwar il-konsum tal-enerġija. Dan għandu jsir ukoll biex jiġu żgurati kundizzjonijiet tassew ekwivalenti ta’ kompetizzjoni fost il-prodotti fis-suq intern.

4.6.

Madankollu, il-KESE jqis li l-iżvilupp ta’ bażi tad-data tal-prodotti huwa importanti iżda mhux deċiżiv fil-qafas ta’ sorveljanza tas-suq adatta mill-awtoritajiet, u jittama li dawn issaħħu l-kontrolli regolatorji fuq il-prodotti għall-bejgħ, sabiex jivverifikaw il-korrispondenza bejn il-karatteristiċi veri tal-prodott u dawk murija fit-tikketta.

4.7.

Fid-dawl tan-natura teknika ħafna tal-monitoraġġ u r-regolazzjoni tas-suq, il-Kumitat jitlob lill-Kummissjoni sabiex toħloq proċess standardizzat u komuni ta’ taħriġ għall-ħaddiema u partijiet oħra involtui fis-superviżjoni u l-kontroll tas-suq, b’linji speċifiċi ta’ finanzjament, sabiex jiġi żgurat li fl-Istati Membri kollha, ir-regolament ikun jista’ jiġi implimentat bil-ħeffa u l-effettività meħtieġa.

4.8.

Il-Kumitat jaqbel mal-għażla li mmorru lura għall-iskala tal-enerġija preċedenti minn A sa G billi tinftiehem aktar faċilment mill-konsumaturi. Huwa nnutat, bħala eżempju, kif bejn friġġ tal-klassi A+++ u waħda tal-klassi A+ hemm differenza ta’ konsum tal-enerġija ta’ 42 %, għalkemm is-sistema attwali ta’ tikkettar ma tippermettix li wieħed jifhem immedjatament id-differenza f’termini ta’ effiċjenza tal-enerġija u spejjeż. Dan ifisser li, għal ċerti kategoriji ta’ prodotti, ikun japplika l-prinċipju ta’ “min jonfoq aktar, jonfoq inqas”, li jippermetti lill-konsumatur jirkupra fi żmien qasir id-differenza fil-prezz ta’ kategorija ogħla. Madankollu, dan jeħtieġ li t-tikketti jkunu aktar ċari, jinftiehmu aħjar u aktar komparabbli.

4.9.

Il-KESE jemmen li l-għan primarju ta’ din il-proposta huwa l-applikazzjoni uniformi tagħha fil-livell Ewropew, iżda jekk wieħed jafda kwistjoni daqshekk kruċjali bħall-adozzjoni ta’ reġim ta’ sanzjonijiet f’idejn l-Istati Membri individwali, ikun qed jiffavorixxi l-applikazzjoni irregolari tal-liġi, u b’hekk l-użu ta’ regolament minflok direttiva jsir inutli.

4.10.

B’mod ġenerali, il-KESE huwa tal-fehma li s-sistema ġdida ta’ tikkettar bħal din tista’ tiggarantixxi li:

4.10.1.

Il-konsumaturi jirċievu informazzjoni aktar preċiża, rilevanti u komparabbli dwar l-effiċjenza u l-konsum tal-enerġija tal-prodotti kollha mibjugħa fl-UE, u b’hekk jitħeġġeġ xiri bil-ħsieb u ekonomiku fit-tul kif ukoll użu favur l-ambjent.

4.10.2.

Il-moviment liberu tal-prodotti jittejjeb, u b’hekk jiġu żgurati kundizzjonijiet ekwivalenti. Dan isaħħaħ ukoll il-kompetittività tal-intrapriżi Ewropej li jiġu inċentivati biex ikunu innovattivi, filwaqt li jkollhom il-vantaġġ li jidħlu minn tal-ewwel fis-suq meta mqabbla ma’ dawk ta’ pajjiżi terzi, bil-possibbiltà ta’ marġini ogħla ta’ profitt.

4.10.3.

Il-livelli ta’ impjieg jissaħħu sakemm l-intrapriżi Ewropej jimpenjaw ruħhom li ma jirrilokawx aktar il-produzzjoni tagħhom u b’hekk jirrappreżentaw, b’mod indirett, fattur għar-rilanċ tal-produzzjoni Ewropea u l-konsum domestiku.

5.1.

Il-Kumitat jemmen li s-sistema l-ġdida ta’ tikkettar ittejjeb fuq il-leġislazzjoni attwali iżda ma tindirizzax il-ħtiġijiet kollha ta’ informazzjoni tal-konsumaturi. Għal dan il-għan, huwa propost li fit-tikketta tiddaħħal aktar informazzjoni bħat-“tul tal-ħajja minima” (9) u “l-konsum tal-enerġija tul il-ħajja” tal-prodotti, dan ukoll b’rabta mal-marka tal-karbonju. Din l-informazzjoni tirriżulta li hija kruċjali biex il-prodotti tal-enerġija li jappartjenu għall-klassijiet differenti jkunu jistgħu jitqabblu b’mod effettiv u ekonomiku u biex tiġi miġġielda u skoraġġuta l-obsolexxenza ppjanata tal-prodotti.

5.1.1.

Informazzjoni addizzjonali siewja imma mhux indispensabbli għall-konsumaturi, bħall-ispiża tal-enerġija addizzjonali ġġenerata minn prodotti użati fl-awtomazzjoni tad-dar, tista’ tinkiseb minn sit fuq l-Internet dwar l-effiċjenza tal-enerġija tal-prodotti jew bl-użu ta’ kodiċi-QR speċjali fuq it-tikketta sabiex kull prodott ikun faċilment aċċessibbli mit-tablets jew smartphones, kif diġà sar għal skopijiet simili fil-każ ta’ prodotti kummerċjali oħrajn, bl-argument tal-introduzzjoni gradwali tal-pjan ta’ azzjoni dwar l-Internet tal-Oġġetti (10).

5.2.

Il-Kumitat jipproponi li jiġi żviluppat format grafiku ġdid għat-tikketta enerġetika bil-għan li jindirizza l-iffalsifikar u tiġi evitata l-konfużjoni fost il-konsumaturi speċjalment fil-perjodu transitorju. Għalhekk, il-KESE jissuġġerixxi li l-iskali li ma fihomx prodotti fuq is-suq jitħallew bil-griż fl-iskala kkulurita, sabiex ma jkunx hemm diżinċentiv għax-xiri mill-konsumatur. Dan għandu jsir kemm għall-klassijiet l-aktar baxxi, fejn il-prodotti tneħħew mis-suq mid-Direttiva dwar l-Ekodisinn, kif ukoll għall-klassijiet ogħla li jew għad ma fihomx prodotti fis-suq jew jirriżultaw mill-proċess ta’ riklassifika.

5.3.

Il-Kumitat ifakkar lill-Kummissjoni dwar l-argumentazzjoni fl-Opinjoni TEN/516 (11) u, b’mod partikolari, il-fenomenu ta’ “faqar enerġetiku” li jaffettwa aktar minn 50 miljun ċittadin madwar l-UE kollha. Dan jimplika li l-Unjoni, skont il-prinċipju tas-sussidjarjetà, għandha tiffaċilita kemm jista’ jkun l-aċċessibbiltà tal-prodotti b’effiċjenza tal-enerġija ogħla għall-gruppi l-aktar foqra u l-aktar żvantaġġati fis-soċjetà. Fl-istess ħin l-Unjoni Ewropea għandha tieħu azzjoni sabiex kwalunkwe spiża addizzjonali taħt is-sistema l-ġdida ta’ tikkettar ma taqax awtomatikament fuq il-bejjiegħ b-imnut jew l-utenti finali.

5.3.1.

F’ħafna Stati Ewropej diġà ġew implimentati b’suċċess prattiki tajbin fil-qasam tas-sussidjarjetà u l-aċċessibbiltà ta’ prodotti tal-enerġija. Waħda minn dawn tinkludi l-possibbiltà li fid-dikjarazzjoni tat-taxxa titnaqqas l-ispiża ta’ prodotti tal-enerġija ta’ klassi aktar għolja. Madankollu, minbarra prattiki nazzjonali tajbin li huma pjuttost utli u importanti, il-KESE jittama li l-Unjoni Ewropea u l-Kunsill Ewropew, b’mod partikolari, fid-dawl tal-importanza tal-isfida tal-effiċjenza tal-enerġija, iħaddmu l-prinċipju tas-sussidjarjetà u jieħdu azzjoni sabiex tinħoloq strateġija unika li tinvolvi liċ-ċittadini kollha fil-proċess ta’ “rivoluzzjoni tal-enerġija.”

5.4.

Il-KESE jemmen li jekk jitqies il-prinċipju tad-“disinn għal kulħadd”, jiġifieri li jiġu mfassla prodotti li jkunu jistgħu jintużaw minn kulħadd, allura anke t-tikketti għandhom ikunu b’mod li jinftiehmu aktar minn kulħadd, b’attenzjoni partikolari għall-ħtiġijiet taċ-ċittadini b’diżabbiltà.

5.5.

Il-KESE jilmenta dwar in-nuqqas ta’ strateġija speċifika għall-kummerċ onlajn, li l-fatturat tiegħu qed jikber b’rata kostanti u li, sal-lum, huwa wieħed mis-setturi fejn l-komparabbiltà tal-prodotti, u speċjalment s-sorveljanza tas-suq jidhru aktar kumplessi u diffiċli. Skont kif irrapportat mill-osservatorju MarketWatch, 23 % biss tal-prodotti onlajn ikollhom tikketta korretta. Dan jirrappreżenta fattur ta’ distorsjoni tas-suq li jiġġenera dannu evidenti għall-intrapriżi u l-konsumaturi.

5.5.1.

Il-Kumitat jinnota li fil-preżent ir-Regolament ta’ Delega (UE) Nru 518/2014 dwar it-tikkettar tal-prodotti b’rabta mal-enerġija fuq l-Internet, li daħal fis-seħħ fl-1 ta’ Jannar 2015, mhuwiex konformi meta mqabbel mal-proposta l-ġdida għal Regolament. Dan, fost l-oħrajn, jistabbilixxi li t-tikketta hija obbligatorja biss għal prodotti ġodda u mhux fuq dawk li diġà huma għal bejgħ, u li għalihom huwa previst biss tikkettar fuq bażi volontarja. Barra minn hekk, ma jindirizzax il-problema ta’ “siti bażar”, fejn ħafna drabi l-konsumatur mingħajr ma jkun jaf jixtri prodotti offruti għall-bejgħ minn entitajiet terzi u li s-siti ma jkunux responsabbli għar-reklamar qarrieqi jew żbaljat tagħhom.

5.6.

Il-KESE jinnota li la s-sistema attwali ta’ tikkettar u lanqas dik ġdida ma jindirizzaw il-kwistjoni ta’ prodotti tal-enerġija “riġenerati”. F’dan ir-rigward, jemmen li huwa adatt u neċessarju li tiġi regolata l-kummerċjalizzazzjoni ta’ prodotti bħal dawn, b’mod speċjali dawk il-prodotti mibjugħin permezz ta’ eżerċizzji kummerċjali apposta, sabiex ma jitħallewx lakuni fir-regolament u b’mod partikolari favur integrazzjoni aħjar bejn id-Direttiva dwar l-Ekodisinn u l-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni “Għal ekonomija ċirkolari” (12). Barra minn hekk, il-KESE jfakkar fil-pożizzjonijiet li diġà ttieħdu fil-passat kontra l-“obsolexxenza ppjanata”, u huwa favur il-kummerċjalizzazzjoni ta’ prodotti aktar fit-tul u reżiljenti (13).

5.7.

Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni Ewropea tagħti attenzjoni partikolari lill-prodotti importati minn pajjiżi terzi sabiex il-produzzjoni Ewropea tiġi protetta minn kompetizzjoni inġusta possibbli. B’mod partikolari, il-Kumitat jistieden lill-Kummissjoni tniedi kampanja qawwija kontra l-iffalsifikar tat-tikketti u għalhekk ikun diffiċli li wieħed jiffalsifikahom, filwaqt li ssaħħaħ il-kontrolli fuq il-konformità suġġettiva u oġġettiva, u meta tinstab falsifikazzjoni l-importatur jiġi ippenalizzat u l-prodott jiġi irtirat mis-suq.

5.8.

Il-KESE jenfasizza li l-edukazzjoni dwar ix-xiri u l-użu konxju ta’ prodotti huma essenzjali biex jintlaħqu l-għanijiet li l-Unjoni Ewropea adottat fil-qasam tal-effiċjenza tal-enerġija. L-Istati Membri huma ġustament mitluba jaqdu rwol ewlieni b’kampanji ad hoc ta’ informazzjoni u sensibilizzazzjoni. Il-KESE, madankollu, jittama f’involviment attiv tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili kemm fil-livell nazzjonali kif ukoll dak Ewropew bil-għan ta’ komunikazzjoni aktar effettiva u mifruxa (14), inkluż il-bejjiegħa bl-imnut.

5.8.1.

Il-Kumitat jaqbel mal-proposta tal-Kummissjoni li fir-riklami tiġi inkluża b’mod obligatorju t-tikketta tal-enerġija għal kull prodott jew, meta dan ma jkunx possibli, għall-inqas il-klassi tal-enerġija, bil-għan li tiżdied l-informazzjoni u s-sensibilizzazzjoni tal-konsumaturi dwar l-akkwist u l-użu għaqli tal-prodotti enerġetiċi (15).

5.9.

Il-KESE jenfasizza l-ħtieġa li jiġu riveduti xi aspetti tal-perjodu tranżitorju meħtieġ għall-“aġġornament tal-iskali” tal-prodotti. Ir-regolament, fil-fatt, jistabbilixxi li fi tmien dan il-perjodu ta’ 6 xhur, ġimgħa waħda tkun biżżejjed għat-tranżizzjoni minn sistema ta’ tikkettar doppju għal waħda fejn jibqa’ biss prodotti tikkettati bis-sistema l-ġdida. Hemm ċans li dan il-perjodu ikun qasir wisq u ftit realistiku, u għaldaqstant jitlob li jiġi estiż għal 30 jum, iż-żmien li normalment jingħata lill-intrapriżi biex jagħmlu inventarju tal-prodotti tagħhom.

5.10.

Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tadotta approċċ aktar kawt u meqjus fil każ tal-atti delegati. B’mod partikolari jittama li d-delegi jkunu ċari u definiti, li l-kontroll tal-Parlament ikun garantit u fuq kollox li l-adozzjoni tal-atti delegati tkun dejjem soġġetta għal konsultazzjoni effettiva u koinvolviment tal-Istati Membri, tal-KESE u tal-partijiet interessati (16).

5.11.

Il KESE jappoġġja l-ħolqien ta’ Forum Konsultattiv ad hoc sabiex jitnieda djalogu strutturat bejn il-Kummissjoni, l-Istati Membri u l-partijiet interessati.

5.12.

Il-KESE jqis li l-perjodu ta’ 8 snin huwa adatt biex jiġi eżaminat mill-ġdid il-qafas għat-tikkettar, madankollu jipproponi li ssirlu valutazzjoni tal-impatt fuq perjodu ta’ żmien medju sabiex jiġi vverifikat l-impatt kumplessiv u l-istat attwali tal-implimentazzjoni. Din l-inizjattiva hija meqjusa dejjem aktar meħtieġa peress li l-proposta hija maħsuba biex ngħaddu minn direttiva għal regolament.

5.13.

Il-KESE iqis li t-twaqqif ta’ mekkaniżmu ta’ klassifika mill-ġdid stabbli u mhux ambigwa huwa kruċjali, sabiex sussegwentement il-klassifiki ġodda meħtieġa minħabba l-evoluzzjoni teknoloġika tas-suq ikunu ekonomiċi, preċiżi u mhux kontroversi. F’dan ir-rigward jipproponi li l-klassifika mill-ġdid issir biss f’każ ta’ bżonn ġenwin u biss meta l-prodotti tal-klassi tal-enerġija A ikunu jirrappreżentaw mill-inqas 20 % tas-suq.

3.3.2016   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 82/13

Relatur:

is-Sur Lutz RIBBE

1.1.

Il-KESE jilqa’ l-Komunikazzjoni u jappoġġja ħafna mill-proposti li jinsabu fiha, li huwa jqis bħala konsegwenza loġika tal-kunsiderazzjonijiet dwar Unjoni tal-Enerġija Ewropea.

1.2.

It-titjib tas-swieq li huwa ppreżentat, li jinkludi l-kummerċ tal-istess ġurnata, it-tħassir ta’ regoli li jfixklu l-kompetizzjoni, il-kontroll tad-domanda u l-ħolqien ta’ sinjali tal-prezzijiet tajbin fil-prinċipju huma miżuri korretti u importanti għal disinn ġdid tas-suq tal-enerġija, li fil-futur ser ikun iktar allinjat mal-ispeċifiċitajiet ta’ enerġija rinnovabbli varjabbli u deċentralizzata.

1.3.

Il-provvista sikura u bi prezz aċċessibbli ta’ enerġija (nadifa) għall-kumpaniji u l-unitajiet domestiċi hija l-bażi vitali għall-ekonomija u l-persuni fis-soċjetà moderna. Għaldaqstant, is-sistema tal-enerġija hija fundamentalment kwistjoni tas-soċjetà kollha kemm hi, u biex tinkiseb tirrikjedi bilanċ tajjeb bejn is-suq u r-regolamentazzjoni. Sa issa, dan mhuwiex diskuss biżżejjed fil-livell politiku, lanqas f’din il-Komunikazzjoni.

1.4.

L-għan tal-provvista tal-enerġija b’livell baxx ta’ karbonju u bi proporzjon għoli ta’ sorsi ta’ enerġija rinnovabbli li jistgħu jiġu rregolati jista’ jintlaħaq fil-perjodu qasir sa medju biss jekk l-operaturi tas-suq kollha (inklużi l-ġodda) ikollhom biżżejjed għażliet flessibbli, bħal kapaċitajiet ta’ ħżin suffiċjenti, għażliet ta’ domanda flessibbli u faċli għall-konsumatur u teknoloġiji flessibbli għall-ġenerazzjoni tal-elettriku (bħal pereżempju l-koġenerazzjoni), kif ukoll infrastruttura għad-distribuzzjoni tal-elettriku li hija żviluppata u konnessa b’mod adatt, u jekk il-konsumaturi jkunu informati biżżejjed fil-ħin u b’mod korrett, jekk ikollhom l-opportunità li jiżviluppaw opportunitajiet ta’ kummerċjalizzazzjoni tagħhom stess u jekk l-investimenti neċessarji fit-teknoloġiji u l-infrastruttura jħallu l-frott. Dan kollu ma jseħħx attwalment.

1.5.

Is-sinjali tal-prezzijiet huma importanti, għaliex il-bidla tas-sistema eżistenti ser tkun teħtieġ investimenti kbar. Fil-każ tal-prezzijiet tal-kambju attwali ta’ 30 jew 40 EUR/MWh, l-investimenti ma jistgħux jiġu ffinanzjati mill-ġdid, irrispettivament minn jekk dawn isirux f’kapaċitajiet ġodda għall-produzzjoni tal-elettriku jew f’teknoloġiji tal-ħżin. Tali prezzijiet tal-kambju jistgħu jinkisbu biss minħabba li, fost affarijiet oħrajn, jispiċċa ħafna elettriku minn impjanti tal-enerġija deprezzati fis-suq u minħabba li jitħallsu sussidji għal elettriku ġġenerat mill-faħam, l-enerġija nukleari u l-enerġiji rinnovabbli. Għalhekk, il-prezzijiet tal-kambju tal-lum lanqas biss jirriflettu l-istruttura tal-ispejjeż reali. Il-prezzijiet fil-borża tal-elettriku jipprovdu stampa mgħawġa tal-ispejjeż reali tal-enerġija minħabba sussidji u regolamentazzjoni żejda. Huwa biss bi prezzijiet trasparenti u realistiċi li jistgħu jinkisbu s-sinjali t-tajbin għall-investimenti kbar meħtieġa għat-trasformazzjoni tas-sistema eżistenti.

1.6.

Konsegwentement, l-ipprezzar jeħtieġ approċċi kompletament ġodda sabiex tinħoloq bażi ekonomika għall-kwalità tan-netwerk ġdida mixtieqa (li tkopri wkoll il-ġestjoni tad-domanda u l-ħżin). Approċċ wieħed ikun li l-komponenti regolatorji jkunu allinjati aħjar mall-innovazzjonijiet mixtieqa u ssir evalwazzjoni aħjar tal-istabbiltà tas-sistema.

1.7.

Il-prezzijiet fil-futur għandhom jirriflettu l-ispejjeż totali attwali għall-ġenerazzjoni, il-provvista u r-rimi tal-elettriku, inklużi wkoll l-effetti esterni negattivi (pereżempju emissjonijiet tas-CO2). L-ipprezzar għandu jkun realistiku. Dan ifisser ukoll li l-Kummissjoni għandha tadatta s-sistema tagħha stess u li s-sussidji statali li baqa’ għandhom jitneħħew. Il-Kummissjoni għadha ma ssuġeriet l-ebda approċċ koerenti għal dan il-għan.

1.8.

L-isfida teknika kbira tas-sistema tal-enerġija ġdida tikkonsisti partikolarment fil-fatt li l-enerġija elettrika, fil-futur, mhijiex ser tibqa’ rregolata ċentralment minn impjanti tal-enerġija kbar sabiex titwassal għand il-konsumaturi (“minn fuq għal isfel”), iżda fuq il-bażi ta’ ħafna sorsi tal-enerġija rinnovabbli deċentralizzati, parzjalment varjabbli, ser jinħolqu “gżejjer ta’ produzzjoni u provvista” ġodda, li jeħtieġ li jkunu interkonnessi (“approċċ minn isfel għal fuq”) u li fihom il-ġestjoni tad-domanda (inkluż il-ħżin) kif ukoll il-kummerċjalizzazzjoni lokali/reġjonali, ser ikollhom rwol prominenti.

1.9.

Il-KESE enfasizza kemm-il darba li tali sistemi tal-enerġija ġodda u deċentralizzati joffru opportunitajiet, mhux biss f’termini tal-aċċettazzjoni pubblika tat-tibdil strutturali neċessarju u l-investimenti meħtieġa (1). F’termini tal-ekonomija reġjonali wkoll jistgħu jinħolqu prospetti u opportunitajiet ġodda għal valur miżjud barra mis-sistemi magħrufa s’issa. It-teknoloġiji ġodda qegħdin jagħmluha possibbli li terġa’ tiġi stabbilita rabta bejn l-iżvilupp reġjonali u l-politika tal-enerġija. Barra minn hekk, il-gżejjer ta’ provvista interkonnessi jipprovdu sitwazzjoni tas-sigurtà mtejba biex jiġu ffaċċjati attakki fuq infrastruttura kritika.

1.10.

Il-Kummissjoni għalhekk għandha bżonn taħseb dwar is-sistema kummerċjali f’termini tal-infrastruttura tal-enerġija meħtieġa mingħajr ma tipprova tagħmel it-tibdiliet neċessarji għall-infrastruttura tal-enerġija kompatibbli mas-sistema kummerċjali eżistenti. Għandha wkoll tikkunsidra, flimkien mal-parteċipanti tas-suq, liema bidliet għall-infrastruttura tal-enerġija u s-sistema kummerċjali jistgħu joħolqu l-kundizzjonijiet għall-ħolqien ta’ sistema tal-provvista tal-enerġija iktar diversifikata, flessibbli, iċċentrata fuq il-konsumatur u kosteffiċjenti.

1.11.

Il-KESE jilqa’ mhux biss id-dikjarazzjonijiet tal-Kummissjoni dwar il-firxa ġdida ta’ partijiet interessati, iżda jqis ukoll li l-involviment attiv tal-konsumaturi (jiġifieri l-kumpaniji, iċ-ċittadini, l-utilitajiet tal-muniċipalitajiet eċċ.) fil-produzzjoni u l-kummerċjalizzazzjoni lokali jew reġjonali diretta, huwa ħafna aktar importanti. Jekk illum il-kumpaniji, iċ-ċittadini jew l-utilitajiet tal-muniċipalitajiet jiddeċiedu li jużaw il-potenzjali tal-enerġija disponibbli lokalment jew reġjonalment, pereżempju fil-forma ta’ stallazzjonijiet solari jew tar-riħ ikkoordinati b’mod konġunt, imbagħad għandha tkun ħafna eħfef għalihom li jużaw l-enerġija ġġenerata immedjatament, mingħajr ma jirrikorru għal boroż jew negozjanti, u/jew li jikkummerċjalizzaw din l-enerġija direttament u mingħajr diffikultajiet. Madanakollu, hawnhekk ukoll, id-dokument tal-Kummissjoni jħalli ħafna mistoqsijiet bla tweġiba.

1.12.

Il-Kummissjoni ripetutament enfasizzat li għad hemm ostakli għall-enerġija rinnovabbli, li għandhom jiġu indirizzati, u li hija meħtieġa promozzjoni tas-sorsi ta’ enerġija rinnovabbli, immexxija mis-suq u reġjonalizzata. Il-KESE jaqbel ma’ dan, iżda jinnota li l-estensjoni tas-suq u regolamentazzjoni mnaqqsa mhux se jwasslu waħidhom għal żieda fil-produzzjoni tal-enerġija rinnovabbli. Iżda sfortunatament, il-Komunikazzjoni preżenti ma tipprovdi l-ebda gwida dwar ideat preċiżi min-naħa tal-Kummissjoni.

2.1.

L-iżvilupp ta’ Unjoni tal-Enerġija reżistenti għal kriżi bi strateġija għall-protezzjoni tal-klima orjentata lejn il-futur huwa wieħed mill-għanijiet strateġiċi fil-linji gwida politiċi tal-Kummissjoni ta’ Juncker.

2.2.

Din il-mira ġiet ikkonfermata fil-Programm ta’ Ħidma tal-Kummissjoni għall-2015 (2) u ġiet żviluppata f’aktar dettall fil-Qafas Strateġiku għal Unjoni tal-Enerġija Reżiljenti b’Politika dwar il-Bidla fil-Klima li Tħares ‘il Quddiem (3): minbarra provvista tal-enerġija affidabbli u bi prezz aċċessibbli, l-għan huwa li tinħoloq sistema tal-enerġija sostenibbli u li ma tagħmilx ħsara lill-klima, b’kompetizzjoni qawwija fis-suq u innovazzjoni. Il-qafas strateġiku jagħmel enfasi speċjali fuq il-pubbliku, li għandu jieħu rwol attiv fid-disinn ġdid tas-sistema tal-enerġija. Id-disinn ġdid tas-suq tal-enerġija, partikolarment is-suq tal-elettriku, huwa pass importanti sabiex jinkisbu dawn l-objettivi.

2.3.

Il-proċess ta’ konsultazzjoni pubblika, mibdi b’din il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni, għandu jikkontribwixxi sabiex tingħeleb sensiela ta’ sfidi notevoli l qegħdin jostakolaw it-twaqqif ta’ sistema tal-enerġija sostenibbli.

2.4.

Skont il-Kummissjoni Ewropea, dawn l-isfidi huma marbutin mal-fatt li: “Il-kunċett tas-suq eżistenti jmur lura għal żmien li fih impjanti tal-elettriku ċentralizzati, fuq skala kbira, imħaddma fil-biċċa l-kbira mill-fjuwils fossili, kellhom l-għan ewlieni li jipprovdu lil kull dar u negozju f’żona limitata – tipikament Stat Membru – b’kemm iridu elettriku, u li fih il-konsumaturi – l-unitajiet domestiċi, in-negozji u l-industrija – kienu meqjusa bħala passivi”. Il-Kummissjoni qiegħda timmira għal “bidla fundamentali tas-sistema tal-enerġija tal-Ewropa”, bidla fejn il-ġenerazzjoni tal-elettriku deċentralizzata tkun ibbażata b’mod qawwi fuq sorsi tal-enerġija varjabbli, fejn ħafna iktar partijiet interessati jinvolvu ruħhom fl-attività tas-suq bi rwoli li qegħdin jevolvu filwaqt li l-ġestjoni tad-domanda ser tkun sfida ġdida u ċentrali.

2.5.

Il-Kummissjoni ssemmi dawn l-isfidi speċifiċi:

2.6.

Il-Kummissjoni identifikat sensiela ta’ miżuri sabiex tegħleb dawn l-isfidi:

3.1.

Sabiex jintlaħqu l-miri tal-Unjoni tal-Enerġija Ewropea, ser ikunu neċessarji ħafna bidliet fundamentali, u fost l-oħrajn hemm bżonn ta’ – kif tispjega l-Kummissjoni – direzzjoni fundamentalment ġdida fit-tfassil tas-suq tal-elettriku.

3.2.

Dawn il-bidliet ser jiġu aċċettati mis-soċjetà b’mod suffiċjenti biss jekk a) isir proċess ta’ konsultazzjoni intensiv u organizzat tajjeb mal-partijiet interessati u mas-soċjetà ċivili u b) dawn ma jkunux biss ikkonsultati, iżda jkunu aċċettati bħala msieħba attivi li jaġixxu.

3.3.

L-istudju (4) tal-KESE dwar il-valutazzjoni tal-konsultazzjoni tal-partijiet interessati mill-Kummissjoni Ewropea jiddeskrivi kif dan il-proċess jista’ jitwettaq, kif ukoll jirreferi għall-inizjattiva tiegħu ta’ “Djalogu Ewropew dwar l-Enerġija”.

3.4.

It-titjib tas-swieq li huwa ppreżentat, li jinkludi l-kummerċ tal-istess ġurnata, it-tħassir ta’ regoli li jgħawġu u jfixklu l-kompetizzjoni, il-kontroll tad-domanda u l-ħolqien ta’ sinjali tal-prezzijiet tajbin huma miżuri korretti u importanti għal disinn ġdid tas-suq tal-enerġija, li fil-futur ser ikun iktar allinjat mal-ispeċifiċitajiet ta’ enerġija rinnovabbli varjabbli. Hekk biss jistgħu jintlaħqu l-għanijiet ta’ Unjoni tal-Enerġija Ewropea, milqugħin mill-KESE, filwaqt li tkun iggarantita provvista tal-elettriku għall-unitajiet domestiċi u l-ekonomija li tkun kosteffiċjenti, favur l-ambjent, sikura u bi prezz aċċessibbli.

3.5.

Il-KESE jenfasizza partikolarment il-kummerċ tal-istess ġurnata sabiex ikun organizzat kummerċ raġonevoli għall-elettriku minn enerġija rinnovabbli varjabbli.

3.6.

Huwa jilqa’ l-fatt li fil-Komunikazzjoni, mill-ġdid, huma deskritti l-prinċipji ewlenin tas-“sistema tal-enerġija ġdida”. Huwa jqis dan bħala sinjal tajjeb għall-operaturi tas-suq kollha u għas-soċjetà sħiħa. Fost dawn hemm:

3.7.

Il-provvista sikura u bi prezz aċċettabbli tal-kumpaniji u l-unitajiet domestiċi b’enerġija iktar nadifa hija l-bażi vitali għall-ekonomija u l-persuni fis-soċjetà moderna. Għaldaqstant, is-sistema tal-enerġija hija fundamentalment kwistjoni tas-soċjetà kollha kemm hi, u biex tinkiseb tirrikjedi bilanċ tajjeb bejn is-suq u r-regolamentazzjoni. Sa issa, dan mhuwiex diskuss biżżejjed fil-livell politiku, lanqas f’din il-Komunikazzjoni. Pereżempju, il-kwistjoni dwar jekk huwiex aħjar li n-netwerks ta’ distribuzzjoni u ta’ trażmissjoni – b’mod simili għall-awtostradi, in-netwerk ferrovjarju jew il-provvista tal-ilma – jiġu allokati lill-awtoritajiet pubbliċi, tabilħaqq mhijiex deċiża fi Brussell, għalkemm hawnhekk jista’ jsir dibattitu. Il-politika tal-enerġija tinkludi l-istabbiliment ta’ kundizzjonijiet qafas ċari u superviżjoni regolatorja. Din tinkludi wkoll il-protezzjoni tal-konsumatur u l-protezzjoni ta’ gruppi soċjali li huma partikolarment vulnerabbli.

3.8.

Il-KESE jixtieq joqgħod lura milli jikkummenta b’mod pożittiv dwar il-ħafna miżuri korretti li ppreżentat il-Kummissjoni, inkluża l-kritika dwar il-kapaċità ta’ riżerva. Minflok, huwa jixtieq jagħti ħarsa lejn uħud mill-kwistjonijiet li ma tteħdux inkunsiderazzjoni suffiċjentement mill-Kummissjoni jew li bilkemm ġew indirizzati.

4.1.

Il-KESE jaqbel kompletament mal-Kummissjoni li tinħtieġ “bidla fundamentali tas-sistema tal-enerġija tal-Ewropa”. Mill-perspettiva tal-Kumitat, madankollu, is-soluzzjonijiet li huma rappreżentati fil-Komunikazzjoni iktar milli “bidla fundamentali” jirrappreżentaw adattament tas-sistema eżistenti jew żieda magħha.

4.2.

I-KESE jixtieq jiġbed l-attenzjoni b’mod partikolari lejn il-fatt li “bidla fundamentali” tista’ tinvolvi iktar mis-sempliċi konnessjoni ta’ sistemi nazzjonali sabiex jifformaw netwerk Ewropew, ir-riforma tas-swieq u tas-sistemi kummerċjali eżistenti u żieda sinifikanti fil-proporzjon tal-enerġiji rinnovabbli. Għall-kuntrarju, trid tiġi ddisinjata u żviluppata sistema tal-enerġija kompletament ġdida, b’firxa ħafna ikbar u iktar deċentralizzata ta’ partijiet interessati. Dan ifisser mhux biss titjib tan-netwerk ta’ trażmissjoni u ta’ distribuzzjoni eżistenti, iżda wkoll l-appoġġ għal dan in-netwerk permezz ta’ infrastruttura ġdida aktar sofistikata. Sa ċertu punt, dan in-netwerk ġdid għandu jkun ibbażat fuq strutturi kompletament ġodda u iktar diversifikati għall-kummerċ, in-netwerking u l-kummerċjalizzazzjoni, Is-sorsi tal-enerġija tradizzjonali attwali se jkollhom rwol ta’ pont.

4.3.

L-għan ta’ provvista tal-enerġija mingħajr karbonju bi proporzjon għoli ta’ sorsi ta’ enerġija li jistgħu jiġu rregolati jista’ jintlaħaq fi żmien qasir sa medju biss jekk

Dan kollu ma jseħħx attwalment.

4.4.1.

Il-Kummissjoni tenfasizza l-importanza tas-sinjali tal-prezzijiet li għandhom a) iħeġġu lill-konsumaturi jassumu rwol attiv fis-suq tal-enerġija u b) joħolqu inċentivi għan-negozji sabiex jinvestu f’teknoloġiji tal-enerġija ġodda, b’emissjonijiet baxxi. Tali sinjali tal-prezzijiet huma importanti, għaliex il-bidla tas-sistema eżistenti teħtieġ investimenti kbar. Fil-każ tal-prezzijiet tal-kambju attwali ta’ 30 jew 40 EUR/MWh, l-investimenti, li naturalment huma interessanti għall-konsumatur peress li huwa jġarrabhom, irrispettivament minn jekk dawn isirux f’kapaċitajiet ġodda għall-produzzjoni tal-elettriku jew f’teknoloġiji tal-ħżin, ma jistgħux jiġu ffinanzjati mill-ġdid. Tali prezzijiet tal-kambju attwalment jistgħu jinkisbu biss minħabba li, fost affarijiet oħrajn, jispiċċa ħafna elettriku minn impjanti tal-enerġija deprezzati fis-suq u minħabba li jitħallsu sussidji għolja għal elettriku ġġenerat mill-faħam, l-enerġija nukleari u l-enerġiji rinnovabbli. Għalhekk, il-prezzijiet tal-kambju tal-lum ma jirriflettux l-istruttura tal-ispejjeż reali. Il-prezzijiet fil-borża tal-elettriku jipprovdu stampa mgħawġa tal-ispejjeż reali tal-enerġija minħabba sussidji u regolamentazzjoni żejda. Huwa biss bi prezzijiet trasparenti u realistiċi li jistgħu jinkisbu s-sinjali t-tajbin għall-investimenti kbar meħtieġa għat-trasformazzjoni tas-sistema eżistenti.

4.4.2.

Fil-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni ma jissemmiex biżżejjed x’implikazzjonijiet ser ikollha din l-istruttura partikolari tal-ispejjeż tal-enerġija rinnovabbli: fil-każ ta’ spejjeż marġinali ta’ żero għas-sorsi tal-enerġija rinnovabbli u l-ħażniet elettriċi mhux ser jibqa’ jkun hemm sinjali tal-prezzijiet pożittivi min-naħa tas-swieq bl-ingrossa. Dan għandu żewġ implikazzjonijiet. L-ewwel nett: jekk ma jkunx hemm sinjali għall-allokazzjoni tal-elettriku fi żmien qasir min-naħa tal-prezzijiet bl-ingrossa, dawn iridu jinħolqu permezz ta’ arranġamenti oħrajn, jiġifieri pereżempju permezz ta’ sussidji. It-tieni nett, l-ispejjeż marġinali ta’ żero jeħtieġu mekkaniżmi ta’ refinanzjament kompletament ġodda għall-enerġija rinnovabbli varjabbli u anki għal ħażniet elettriċi.

4.4.3.

Konsegwentement, l-ipprezzar jeħtieġ approċċi kompletament ġodda sabiex tinħoloq bażi ekonomika għall-kwalità tan-netwerk ġdida mixtieqa (li tkopri wkoll il-ġestjoni tad-domanda u l-ħżin). Approċċ minnhom jista’ jkun riformulazzjoni tal-komponenti regolatorji tal-prezz għall-konsumatur finali, partikolarment fir-rigward tat-taxxa fuq l-elettriku u l-ħlasijiet għall-użu tan-netwerk. Għandha tkun eżaminata r-riorganizzazzjoni tal-finanzjament tal-ispejjeż komuni fis-sistema tal-enerġija.

4.4.4.

Sabiex il-prezzijiet kollha jirriflettu preċiżament l-ispejjeż għall-provvista tal-elettriku, il-KESE jitlob sabiex il-Kummissjoni, fil-kuntest ta’ approċċ armonizzat fil-livell tal-UE, tistinka favur il-ħolqien ta’ trasparenza ċara tal-ispejjeż. L-ispejjeż ikkalkolati u komparattivi għandhom jirriflettu l-ispejjeż totali attwali tal-ġenerazzjoni, il-provvista u r-rimi tal-elettriku. Dawn il-kalkoli tal-ispejjeż għandhom jinkludu wkoll l-effetti esterni negattivi (pereżempju l-emissjonijiet tas-CO2) u s-sussidji. Hawnhekk, il-KESE jirreferi għall-opinjonijiet (7) u d-dikjarazzjonijiet preċedenti u jappella bil-qawwa kollha sabiex il-Kummissjoni żżomm il-wegħda tagħha li tinternalizza l-ispejjeż kollha kompletament fil-prezzijiet (inklużi l-esternalitajiet) mill-produzzjoni sar-rimi, filwaqt li ma tippermetti l-ebda kompetizzjoni diretta jew indiretta ta’ sussidji bejn is-sorsi differenti tal-enerġija.

4.4.5.

Minbarra l-ispejjeż attwali, il-kundizzjonijiet qafas għandhom jitfasslu b’tali mod li l-prezzijiet jieħdu inkunsiderazzjoni wkoll il-provvista ta’ servizzi bl-istess mod bħall-miżuri għall-evitar ta’ emissjonijiet dannużi għall-klima jew il-ħolqien ta’ impjiegi ta’ kwalità għolja meħtieġa. Il-prezzijiet iridu jirriflettu l-fatt li ser ikun hemm żminijiet bi provvista għolja u domanda baxxa kif ukoll żminijiet bil-maqlub, b’domanda għolja u provvista iktar skarsa. Huwa biss jekk il-prezzijiet juru r-realtà totali tal-ispejjeż u s-servizzi, kif ukoll jekk it-tnaqqis jingħadda għalkollox lill-utenti finali, li jkun hemm l-aġġustamenti mixtieqa mill-Kummissjoni, bħall-ġestjoni tad-domanda, impjanti tal-enerġija u ħażniet iktar flessibbli.

4.4.6.

Il-KESE jaqbel mal-Kummissjoni li t-tariffi regolati għandhom ikunu aboliti. Huwa ġust li jkun permess ipprezzar ħieles, ‘il fuq jew ‘l isfel. Dan jikkawża r-reazzjonijiet meħtieġa fis-suq u jappoġġja l-għażliet ta’ flessibbiltà bħall-ġestjoni tad-domanda u l-ħażna. Il-KESE jqis li l-ispeċifikazzjonijiet fil-linji gwida dwar l-għajnuna mill-istat tal-UE, li jgħidu li l-ebda għajnuna ma tingħata fiż-żmien ta’ prezzijiet tal-elettriku negattivi, huma ta’ żvantaġġ għall-enerġija rinnovabbli u jagħtu vantaġġ lit-teknoloġiji li huma ta’ ħsara għall-ambjent bi spejjeż marġinali ogħla. L-għajnuna attwali twassal għan-nuqqas tal-funzjonament tas-sinjali tal-prezzijiet, b’mod partikolari bin-nuqqas ta’ internalizzazzjoni tal-ispejjeż esterni. Il-Kummissjoni Ewropea tista’ tirranġa dan billi tirriforma l-linji gwida dwar l-għajnuna tagħha stess. Il-KESE jistenna proposta mill-Kummissjoni li kemm tindirizza l-kawżi tal-prezzijiet negattivi kif ukoll li fit-tul tagħmel is-sussidji superfluwi.

4.4.7.

Fid-dokument tal-Kummissjoni, inter alia, hija indirizzata wkoll in-neċessità ta’ skema mtejba għall-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet. Il-KESE ħareġ Opinjoni fuq inizjattiva proprja f’dan ir-rigward (8). Madankollu, huwa jenfasizza li anki b’riforma rigoruża, ftit biss mill-ispejjeż esterni tal-karburanti fossili għandhom ikunu inklużi fil-prezzijiet. Il-Fond Monetarju Internazzjonali jistma s-sussidji fuq il-karburanti fossili fl-UE għal total ta’ USD 330 biljun kull sena. Huwa jiddeskrivihom bħala ineffiċjenti, ta’ tfixkil għall-innovazzjoni, ta’ dannu għall-baġit, soċjalment inġusti u ambjentalment diżastrużi (9).

4.4.8.

L-ebda disinn ġdid tas-suq, tajjeb kemm hu tajjeb, ma jista’ jikkumpensa għas-sinjali tal-prezzijiet skorretti u l-problemi kkawżati minħabba fihom.

4.4.9.

Il-Kummissjoni enfasizzat diversi drabi li għad hemm ostakli għall-enerġija rinnovabbli, li għandhom jiġu indirizzati, u li hija meħtieġa promozzjoni tas-sorsi ta’ enerġija rinnovabbli, immexxija mis-suq u reġjonalizzata. Il-KESE jaqbel ma dan. Iżda sfortunatament, il-Komunikazzjoni preżenti ftit li xejn fiha indikazzjonijiet dwar ideat preċiżi min-naħa tal-Kummissjoni.

4.5.1.

It-titolu tal-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni huwa “disinn ġdid tas-suq tal-enerġija”. Madankollu, din tiffoka kważi esklużivament fuq it-tibdiliet probabbli u – dawk li hija tqis – neċessarji għas-sistemi tal-elettriku, is-swieq u l-kummerċ tal-elettriku. Il-kapitolu 5 saħansitra jirreferi għal “Komunikazzjoni konsultattiva dwar id-disinn tas-suq tal-elettriku”.

4.5.2.

L-enfasi ċara fuq il-grilja elettrika u s-suq tal-elettriku ma tindirizzax kif suppost l-isfida ewlenija li attwalment qiegħda tiffaċċja l-politika tal-enerġija Ewropea. Id-diskussjonijiet iridu jieħdu iktar inkunsiderazzjoni tas-setturi tat-tisħin u t-trasport, speċjalment minħabba li probabbilment fil-futur ser ikun hemm sostanzjalment iktar rabtiet bejn dawn it-tliet oqsma milli hemm fil-preżent, li se jiġġeneraw opportunitajiet u jnaqqsu l-problemi (kliem ċentrali: Wind-Power to Heat, Power to Gas/Hydrogen, l-elettromobbiltà).

4.5.3.

Huwa ħafna eħfef li jkun hemm konverġenza tas-settur tal-elettriku mas-settur tat-tisħin u l-mobbiltà f’sistemi tal-elettriku deċentralizzati, milli f’sistema ċentralizzata. Fil-fatt, it-tisħin u l-mobbiltà essenzjalment huma organizzati b’mod deċentralizzat, b’tali mod li jistgħu jiġu aċċessati iktar faċilment bħala għażliet flessibbli għall-elettriku jekk l-elettriku wkoll jista’ jiġi kkummerċjalizzat b’mod deċentralizzat u dirett. Għalhekk, il-kompitu tat-trasformazzjoni tas-suq tal-elettriku huwa marbut mill-qrib mal-iżvilupp ta’ għażliet deċentralizzati għall-kummerċjalizzazzjoni ta’ elettriku minn enerġija rinnovabbli varjabbli, li għandha tinkludi wkoll l-użu ta’ applikazzjonijiet għat-tisħin u l-mobbiltà.

4.5.4.

Rigward is-suq tal-elettriku, il-Kummissjoni tressaq ħafna proposti għal strutturi ġodda fis-sistema kummerċjali attwali, primarjament fin-negozjar tal-kambju. Huwa ovvju li hija mixtieqa u importanti diversità ikbar fil-kummerċ attwali tal-enerġija fil-livell lokali, reġjonali, nazzjonali u Ewropew. Taħt l-ebda ċirkostanza, madankollu, m’għandu għalxiex jgħaddi kollox mill-boroż u l-negozjanti; madanakollu, il-Kummissjoni ma tieħux deċiżjonijiet dwar dan,

4.5.5.

Jekk illum il-kumpaniji, iċ-ċittadini jew l-utilitajiet tal-muniċipalitajiet jiddeċiedu li jużaw il-potenzjal tal-enerġija disponibbli lokalment jew reġjonalment, pereżempju fil-forma ta’ stallazzjonijiet solari jew tar-riħ ikkoordinati b’mod konġunt, imbagħad għandha tkun ħafna eħfef għalihom li jużaw l-enerġija ġġenerata immedjatament, mingħajr ma jirrikorru għal boroż jew negozjanti, u/jew li jikkummerċjalizzaw din l-enerġija direttament u mingħajr diffikultajiet.

4.5.6.

Madankollu, il-proposti dwar kif għandhom ikunu appoġġjati forom ġodda emerġenti ta’ użu deċentralizzat dirett jew il-kummerċjalizzazzjoni diretta lokali (B to B) huma ftit ħafna. Bl-istess mod, ftit hija mogħtija attenzjoni lil forom lokali ta’ kummerċ u l-bidla fil-forma ta’ enerġija (apparati għall-ħżin).

4.6.1.

Il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni issemmi “l-integrazzjoni tal-enerġiji rinnovabbli fis-sistema tal-provvista tal-elettriku”, u tisħaq dwar il-bżonn ta’ “addatament tad-disinn tas-suq għal sorsi ta’ enerġija rinnovabbli” u l-ħolqien ta’ “suq tajjeb għal sorsi ta’ enerġija rinnovabbli”. Il-KESE jixtieq jiċċara li fil-fehma tiegħu “l-integrazzjoni” tal-enerġija rinnovabbli fis-sistema tal-provvista tal-elettriku attwali mhix l-isfida ewlenija, għalkemm l-enerġija rinnovabbli għandu jkollha rwol ċentrali fuq tul ta’ żmien.

4.6.2.

L-isfida teknika kbira tas-sistema tal-enerġija ġdida tikkonsisti partikolarment fil-fatt li -kif kellu jkun iddikjarat b’iktar qawwa mill-Kummissjoni fil-proċess ta’ konsultazzjoni – l-enerġija elettrika, fil-futur, mhijiex ser tibqa’ rregolata ċentralment minn impjanti tal-enerġija kbar li jwassluha għand il-konsumaturi (“minn fuq għal isfel”), iżda li fuq il-bażi ta’ ħafna sorsi tal-enerġija rinnovabbli deċentralizzati, parzjalment varjabbli, ser jinħolqu “gżejjer ta’ produzzjoni u provvista” ġodda, li jeħtieġ ikunu interkonnessi (“approċċ minn isfel għal fuq”) u li fihom il-ġestjoni tad-domanda (inkluż il-ħżin) ser tingħata rwol prominenti.

4.6.3.

B’rabta mal-partijiet interessati ġodda mixtieqa, dan ifisser li, minbarra l-istrutturi ta’ kummerċjalizzazzjoni (bl-ingrossa) stabbiliti, hemm bżonn ukoll li jitwaqqfu forom deċentralizzati kompletament ġodda ta’ sistemi ta’ ġestjoni tas-suq u tal-enerġija.

4.6.4.

Mewġ ta’ innovazzjoni fis-settur tal-IT, fit-teknoloġija tal-produzzjoni u tal-ħżin, fis-sistema ta’ distribuzzjoni u fit-teknoloġija tal-bini, taw lok għal ħafna “gżejjer ta’ produzzjoni u provvista”, li sa ftit snin ilu kienu inkonċepibbli. Individwi, negozji, assoċjazzjonijiet (bħal kooperattivi tal-enerġija) jew muniċipalitajiet (kumpaniji tal-utilità muniċipali) ħolqu s-soluzzjonijiet awtosuffiċjenti jew parzjalment awtosuffiċjenti tagħhom stess, li jfisser li huma ħafna inqas dipendenti minn provvisti tradizzjonali (u iktar flessibbli) u flussi tal-kummerċ. Huwa importanti li tintgħaraf din il-parallelità bejn l-iżviluppi tekniċi jew teknoloġiċi u soċjali jew soċjoloġiċi. It-tnejn li huma jippuntaw fl-istess direzzjoni, jiġifieri lejn iktar awtonomija u unitajiet ta’ enerġija deċentralizzati awtoregolati.

4.6.5.

Dan kollu jibda fil-livell l-iktar baxx: anki issa qegħdin jiġu żviluppati strutturi kompletament ġodda, kif jixhed l-eżempju tas-sistemi fotovoltajiċi. Anki ħames snin ilu, l-użu tal-elettriku fotovoltajku ma kienx finanzjarjament attraenti għall-individwi. L-elettriku ġġenerat kien sempliċement injettat fil-grilja. Din is-sitwazzjoni nbiddlet kompletament fil-frattemp. Għal raġunijiet finanzjarji, il-pannelli solari ta’ fuq il-bejt m’għadhomx jintużaw sakemm ma jkunux iddisinjati b’mod li jiżguraw li l-elettriku li jiġġeneraw jintuża għalkollox. Dan wassal għal żieda fid-domanda u għalhekk għall-iżvilupp tat-teknoloġiji tal-ħżin. B’riżultat ta’ dan, l-installazzjonijiet fotovoltajċi ġodda jgħinu biex itaffu t-tagħbija fuq in-netwerk u jikkontribwixxu għall-bilanċ tan-netwerk. Flimkien mal-introduzzjoni probabbli tal-elettromobbiltà jew il-konnessjoni mal-produzzjoni tas-sħana, pereżempju, qegħdin jinfetħu opportunitajiet addizzjonali u kompletament ġodda għall-ġenerazzjoni u l-użu ta’ enerġija deċentralizzata.

4.6.6.

Madankollu, il-konsumaturi li jipproduċu u jużaw l-elettriku tagħhom stess u jixtiequ jagħtu kwalunkwe ammont żejjed lil residenti sħabhom jew lill-ġirien pereżempju, m’għadhomx “jipparteċipaw b’mod attiv fis-suq” fis-sens tradizzjonali. Sfortunatament, id-dokument tal-Kummissjoni ma jiddeskrivix kif il-qafas għandu jinbidel sabiex ikunu promossi tali sistemi.

4.6.7.

Il-Komunikazzjoni lanqas ma turi b’mod suffiċjenti, liema ostakli speċifiċi għadhom jiffaċċjaw l-enerġija rinnovabbli.

4.6.8.

Il-KESE enfasizza kemm-il darba li tali sistemi tal-enerġija ġodda u deċentralizzati joffru opportunitajiet, mhux biss f’termini tal-aċċettazzjoni pubblika tat-tibdil strutturali neċessarju u l-investimenti meħtieġa. F’termini tal-ekonomija reġjonali wkoll jistgħu jinħolqu prospetti u opportunitajiet ġodda għal valur miżjud barra mis-sistemi magħrufa s’issa. It-teknoloġiji ġodda qegħdin jagħmluha possibbli li terġa’ tiġi stabbilita rabta bejn l-iżvilupp reġjonali u l-politika tal-enerġija kif ukoll it-talbiet dejjem jiżdiedu għat-titjib tas-sigurtà tal-infrastrutturi kritiċi sinifikanti.

4.6.9.

Għaldaqstant, iż-żieda fil-produzzjoni lokali u fil-kummerċjalizzazzjoni diretta wkoll għandhom ikunu milqugħin għaliex dawn jistgħu inaqqsu t-telf mill-grilji. L-Aġenzija tan-Netwerk Federali tal-Ġermanja tikteb f’dan ir-rigward (10): “Huwa ovvju li t-trasformazzjoni tas-sistema tal-enerġija tista’ tirnexxi bl-aħjar mod permezz ta’ kooperazzjoni mill-qrib bejn dawk involuti (…) Aħna nilqgħu bi pjaċir approċċi li jimmassimizzaw il-konsum tal-enerġija viċin is-sors. Dan dejjem kien il-prinċipju tal-provvista tal-enerġija għaliex jimminimizza t-telf mil-grilji.”

4.6.10.

Il-Kummissjoni għalhekk għandha bżonn taħseb dwar is-sistema kummerċjali f’termini tal-infrastruttura tal-enerġija mixtieqa mingħajr ma tipprova tagħmel it-tibdiliet neċessarji għall-infrastruttura tal-enerġija kompatibbli mas-sistema kummerċjali eżistenti.

4.6.11.

Madanakollu, għandha tiġi kkunsidrata l-esperjenza ta’ ħafna pajjiżi fejn xi atturi fis-suq, bħal investituri strateġiċi, għażlu sezzjonijiet tas-settur tal-produzzjoni tal-enerġija sabiex jimmassimizzaw il-profitti biss, waqt li rrifjutaw li jinvestu fis-sigurtà tal-provvista, l-innovazzjoni u l-manutenzjoni, u għalhekk għaddew dawn l-ispejjeż lill-konsumaturi.

4.7.1.

L-għan tal-politika tal-enerġija tal-UE ġdida ma jistax ikun li jkollha kemm jista’ jkun oqsma ta’ provvista awtosuffiċjenti, maqtugħin mis-sistema interkonnessa. L-għan irid ikun il-ħolqien tal-ogħla numru possibbli ta’ “gżejjer ta’ produzzjoni u provvista” b’saħħithom, effettivi u kompetittivi li huma fil-prossimità tal-konsumaturi u li dawn ikunu konnessi ma’ netwerk Ewropew. Dan għandu wkoll iseħħ filwaqt li wieħed iżomm f’moħħu li, filwaqt li r-rwol tal-UE huwa li tiżgura s-sigurtà tal-enerġija, il-kompitu attwali tal-provvista tal-enerġija huwa r-responsabbiltà tal-awtoritajiet lokali u reġjonali.

4.7.2.

L-unitajiet tan-netwerks li huma iżgħar se jitfaċċaw f’numri kbar jekk ikun hemm il-kundizzjonijiet qafas tajbin u s-sinjali tal-prezz tajbin. Filwaqt li dawn se jipproduċu bilanċ ekonomiku ottimu bejn il-ġenerazzjoni indipendenti u l-konsum privat, dawn l-unitajiet iridu jkunu konnessi ma’ netwerks ġirien jew globali sabiex ikun magħmul disponibbli l-kontroll tal-enerġija pożittiv jew negattiv.

4.7.3.

Fi ħdan dawn is-sistemi, iżda wkoll b’mod ġenerali, il-ġestjoni tad-domanda ser ikollha rwol kruċjali; il-KESE jemmen li t-teknoloġiji tal-ħżin huma parti minn din. L-apparat għall-ħżin ser ikollu rwol importanti fin-netwerk, għaliex mil-lat tekniku, dawn ser ikunu żewġ affarijiet, jiġifieri konsumaturi antiċikliċi jew produtturi attivi.

4.7.4.

L-operaturi tan-netwerks nazzjonali, l-awtoritajiet regolatorji nazzjonali u l-UE għandhom rwol importanti fil-ħolqien u l-iżgurar ta’ din il-firxa wiesgħa ta’ partijiet interessati, fil-ħolqien ta’ kundizzjonijiet indaqs u l-koordinazzjoni tas-sistemi. Is-sistemi tal-provvista tal-enerġija tal-futur għandhom bżonn sistema għall-ġestjoni tal-enerġija kkoordinata tajjeb madwar l-Ewropa (komparabbli mas-sistema tat-traffiku tal-ajru, pereżempju) li tipprovdi ħarsa ġenerali tal-istat tal-“gżejjer ta’ produzzjoni u provvista” kollha interkonnessi u, fejn neċessarju, kwalunkwe inċidenti li jiġru. Dan ser jippermetti intervent awtomatiku jew manwali biex jiġu ssalvagwardjati l-istabbiltà u s-sigurtà tan-netwerk taħt ċirkustanzi eċċezzjonali.

4.7.5.

Din il-kooperazzjoni tista’ taħdem biss permezz ta’ netwerks għat-trażmissjoni u d-distribuzzjoni żviluppati tajjeb u organizzati bl-aħjar mod. Partikolarment fid-dawl tan-nuqqas ta’ inċentivi għall-investiment imsemmija qabel minħabba l-prezzijiet, dan jinkludi wkoll li l-fondi pubbliċi, bħal pereżempju dawk tal-Faċilità Nikkollegaw l-Ewropa, jintużaw iktar biex jinħolqu netwerks tal-elettriku transkonfinali, minflok, pereżempju, ma wieħed jikkonċentra fuq l-infrastruttura tal-gass u ż-żejt.

4.7.6.

Il-KESE jaqbel mal-Kummissjoni li l-operaturi tas-sistema “għandhom ikunu faċilitaturi newtrali tas-suq li jippermettu l-iżvilupp ta’ servizzi bbażati fis-suq għall-konsumaturi”. Il-Kummissjoni għandha tiddefinixxi b’mod ċar x’qiegħda tippjana li tbiddel sabiex tikseb dan l-għan filwaqt li tiddefinixxi f’iktar dettall ir-rwol u l-kompiti tal-operaturi tas-sistemi ta’ distribuzzjoni kif ukoll tar-Regolaturi.

3.3.2016   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 82/22

Relatur:

is-Sur Lutz RIBBE

1.1.

Il-KESE jilqa’ l-analiżi tal-Kummissjoni, u jappoġġja l-proposti tagħha. Il-konsumaturi jmisshom ilhom li tqiegħdu fil-qalba tal-politika Ewropea dwar l-enerġija, biex jingħataw il-possibbiltà li jipparteċipaw b’mod sħiħ u attiv.

1.2.

L-ostakli msemmija fil-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni, li ma jħallux lill-“konsumaturi … jiġġeneraw l-elettriku u jikkunsmawh huma stess” għalhekk joħolqu problema li għandha tiġi solvuta b’mod urġenti. Sfortunatament, id-dokument ma jsemmix biżżejjed fejn u kif dawn l-ostakoli joriġinaw fil-prattika u x’jeħtieġ li jsir biex dawn jingħelbu. Il-Kummissjoni tista’ tfassal dokument separat għal dan il-għan.

1.3.

Il-KESE jqis li l-approċċ tal-Kummissjoni – biex jiġu rikonoxxuti u jingħataw aktar attenzjoni l-kundizzjonijiet lokali, kif ukoll biex l-involviment tal-atturi tas-suq lokali jiġi promoss – huwa ġust.

1.4.

Il-kwistjoni ta’ kif għandhom jitfasslu sistemi tal-enerġija hija ta’ importanza strateġika. Jeħtieġ li ssir kompetizzjoni għad-disinn tal-aktar sistema effiċjenti globalment. Dan imur lil hinn mill-produzzjoni u mill-kummerċjalizzazzjoni tradizzjonali.

1.5.

Ir-reazzjoni għad-domanda ser ikollha rwol ċentrali. Għal dan l-għan, il-kundizzjonijiet tekniċi (“miters intelliġenti”, “netwerks intelliġenti”), l-ewwel għandhom jiġu stabbiliti mil-lat tal-konsumatur u għandhom jinfiehmu u jiġu ffinanzjati bħala parti mill-iżvilupp tan-netwerk.

1.6.

Is-sistemi ta’ ġestjoni tar-reazzjoni għad-domanda jistgħu jintużaw mill-konsumaturi mhux biss biex jadattaw il-konsum tal-enerġija tagħhom, u b’hekk ikunu jistgħu jiffrankaw il-flus. Il-Kummissjoni ġustament semmiet li “Il-kombinazzjoni ta’ ġenerazzjoni deċentralizzata u għażliet ta’ ħżin ma’ flessibbiltà min-naħa tad-domanda tista’ tgħin lill-konsumaturi biex isiru fornituri tagħhom infushom u jimmaniġġjaw (parti mill-) il-bżonnijiet tal-enerġija tagħhom, isiru produtturi u konsumaturi u jnaqqsu l-kontijiet tal-enerġija tagħhom”  (1) (l-hekk imsejħa “prosumaturi”).

1.7.

Għandhom jiġu żviluppati skemi ta’ inċentivi ġodda li jippremjaw l-isforzi għat-tfassil tal-awtokonsum, il-provvista diretta, il-ħżin ta’ enerġija żejda u d-disponibbiltà tar-regolazzjoni tal-enerġija, kif ukoll il-ġestjoni attiva tal-piż tal-atturi kollha tas-suq, b’tali mod li jkun ta’ benefiċċju għas-sistema.

1.8.

Il-vantaġġi deskritti mill-Kummissjoni tal-approċċ il-ġdid tal-prosumaturi juru li dawn huma aktar minn sempliċiment komplement għas-“sorsi ta’ ġenerazzjoni ċentralizzati”. Dan jittratta dwar il-libertà tal-għażla tal-utent – jiġifieri l-intraprendituri, iċ-ċittadini, il-ħaddiema taċ-ċivil eċċ. – li jista’ jkollhom rwol attiv fis-sistema tal-enerġija tal-futur permezz ta’ produzzjoni attiva, l-awtokonsum, il-ħżin u l-awtokummerċjalizzazzjoni.

1.9.

Fil-Komunikazzjoni tagħha, il-Kummissjoni ma tagħtix definizzjoni adegwata tal-awtoġenerazzjoni u l-awtokonsum. L-eżempji juru li għandha fehim limitat tal-approċċ tal-prosumatur. Fil-fehma tal-KESE l-awtoġenerazzjoni u l-awtokonsum għandhom jiġu interpretati b’mod usa’ minn sempliċi elettriku awtoġenerat u awtokonsmat minn ġeneratur privat li jitwaħħal wara l-miter.

1.10.

Qed jitfaċċjaw strutturi usa’ tal-prosumaturi fil-komunità, iżda dawn qed jiġu mfixkla sew. L-implimentazzjoni ta’ mudelli kummerċjali innovattivi ttejjeb ir-rwol il-ġdid attiv tal-konsumaturi u tiftaħ opportunitajiet ta’ valur kompletament ġodda. Huwa kruċjali li dawn jitqiesu fil-“Patt Ġdid għall-konsumaturi tal-enerġija”.

1.11.

Forom oħra ta’ awtoġenerazzjoni u awtoprovvista definiti b’mod iktar ġenerali, li jużaw in-netwerk pubbliku – bi ħlas, naturalment – jagħmluha possibbli wkoll li l-kerrejja, l-intrapriżi ż-żgħar jew il-membri ta’ kooperattivi jaqdu rwol attiv u reponsabbli fis-suq tal-enerġija u jaqilgħu u/jew jiffrankaw il-flus. Definizzjoni stretta tal-kunċett tal-awtoġenerazzjoni u l-awtokonsum hija għalhekk soċjopolitikament inġusta u diskriminatorja mil-lat tal-politika ekonomika.

1.12.

Is-sistema deċentralizzata tal-enerġija tal-Kummissjoni teħtieġ ukoll approċċi deċentralizzati (2). Il-konsumatur m’għandux biss ikun ħieles li jagħżel lid-distributuri, iżda anke l-produtturi tal-enerġija.

2.1.

L-istrateġija tal-Unjoni tal-Enerġija “hija waħda ta’ Unjoni tal-Enerġija biċ-ċittadini fil-qofol tagħha, fejn iċ-ċittadini jieħdu s-sjieda tat-tranżizzjoni tal-enerġija, jibbenefikaw minn teknoloġiji ġodda biex jitnaqqsu l-kontijiet tagħhom, jipparteċipaw b’mod attiv fis-suq, u fejn il-konsumaturi vulnerabbli jkunu protetti”  (3).

2.2.

Filwaqt li s-settur tal-enerġija fl-Ewropa f’dawn l-aħħar snin inbidel radikalment, il-konsumaturi, jiġifieri l-unitajiet domestiċi privati, in-negozji u l-industrija – kienu u għadhom imċaħħda milli jisfruttaw il-benefiċċji sħaħ tat-transizzjoni attwali fis-settur tal-enerġija, jiġifieri li jikkontrollaw il-konsum tal-enerġija tagħhom u jnaqqsu l-ispejjeż tal-enerġija tagħhom. Il-fatturi li qed jikkawżaw dan huma:

2.3.

Ir-ristrutturar tas-suq tal-elettriku (4), l-użu ta’ teknoloġiji ġodda, kif ukoll il-kumpaniji tas-servizzi tal-enerġija ġodda u innovattivi għandhom jagħmluha possibbli li l-konsumaturi kollha jipparteċipaw bis-sħiħ fit-transizzjoni fil-qasam tal-enerġija, bil-ħsieb li l-konsum tagħhom jiġi ġestit aħjar permezz ta’ soluzzjonijiet effiċjenti fl-użu tal-enerġija u biex jiġu ffrankati l-flus billi jitnaqqas il-konsum tal-enerġija b’mod ġenerali.

2.4.

Fl-istess ħin ir-rwol tal-utenti ser jinbidel: l-offerta u s-servizzi tal-enerġija mhux biss ser ikunu jistgħu jirreaġixxu aħjar u b’hekk ikunu iktar flessibbli iżda jkunu jistgħu anke jieħdu rwol attiv bħala produtturi tal-enerġija.

2.5.

Il-Kummissjoni titkellem dwar strateġija ta’ “tliet pilastri”, li tirriżulta minn

u li għandha tiġi implimentata bi pjan ta’ 10 miżuri.

3.1.

Il-KESE jilqa’ l-analiżi tal-Kummissjoni, u jappoġġja bil-qawwa l-proposti li għamlet. Il-konsumaturi jmisshom ilhom li tqiegħdu fil-qalba tal-politika tal-enerġija Ewropea u dik tal-Istati Membri, peress li progress sinifikanti fuq ħafna oġġettivi fit-triq lejn provvista tal-enerġija sostenibbli u effiċjenti fl-użu tar-riżorsi jista’ jiġi aċċettat u jinkiseb biss jekk il-konsumaturi minn kull qasam tas-soċjetà jkunu jistgħu jaqdu rwol attiv u responsabbli bis-sħiħ fir-rigward tal-għanijiet ġenerali tal-enerġija u l-ambjent.

3.2.

Il-KESE jinnota li f’ħafna sistemi tal-enerġija tal-Istati Membri, l-importanza strutturali u strateġika tal-konsumaturi huma limitati ħafna minħabba qafas regolatorju insuffiċjenti. Dan il-qafas jirrifletti nuqqas ta’ fehim politiku dwar ir-rwol attiv tal-konsumaturi. F’dan il-kuntest, il-proposti jidhru li huma adatti għall-implementazzjoni tal-għanijiet stabbiliti (inkluż it-tnaqqis tal-konsum tal-enerġija permezz ta’ iktar effiċjenza fl-enerġija u l-iffrankar tal-enerġija, il-bidla mill-produzzjoni tal-enerġija għal sorsi ta’ enerġija nodfa, l-adattament aħjar tal-konsum għal varjazzjonijiet akbar fl-output tal-enerġija fil-futur, it-tnaqqis tal-piż fuq in-netwerk u ż-żieda fl-effiċjenza tan-netwerk permezz tal-ġestjoni tad-domanda, żieda fid-diversità tal-atturi) b’mod trasparenti u kosteffettiv għall-konsumatur.

3.3.

Madankollu, l-għoti ta’ aktar drittijiet u opportunitajiet lill-konsumaturi jfisser ukoll li jiġu spjegati li dawn jerfgħu wkoll ir-responsabbiltà u jridu jaċċettaw il-ħtieġa għal adattament. Dan huwa kunċett ġdid għal ħafna nies.

3.4.

Din ir-responsabbiltà ma tistax tiġi imposta, trid tiġi mgħallma u żviluppata fil-prattika mill-partijiet interessati kollha (inklużi dawk li jfasslu l-politika). Għalhekk, hemm bżonn urġenti li l-parteċipazzjoni tal-konsumaturi tiġi estiża fid-deċiżjonijiet rigward l-enerġija, u fl-investiment fil-kapaċità ta’ ġenerazzjoni, fin-netwerks tal-enerġija (inklużi l-applikazzjonijiet tan-netwerks intelliġenti) u fil-ħżin u l-ġestjoni tagħhom.

3.5.

L-ispejjeż tal-enerġija għall-konsumaturi għandhom ikunu kemm affordabbli (il-problema tal-kompettitività u l-faqar enerġetiku) kif ukoll ġusti (għal distribuzzjoni ġusta tal-ispejjeż u l-benefiċċji). Il-prezzijiet u t-teknoloġiji tal-enerġija fil-passat spiss kienu jiffavorixxu dawk b’għarfien u kompetenzi speċifiċi, ħiliet u riżorsi finanzjarji u tekniċi u bil-ħila li japplikawhom. Sistema li ma tipprovax tindirizza dan l-iżbilanċ iddgħajjef il-fiduċja tal-konsumaturi fis-suq.

3.6.

Il-KESE jaqbel mal-Kummissjoni li l-faqar enerġetiku – problema soċjali li qed tikber – l-aħjar tiġi indirizzata direttament minn miżuri soċjopolitiċi. Madankollu, huwa importanti li l-Patt il-Ġdid għall-konsumaturi tal-enerġija jkollu l-għan ukoll li jelimina l-iżbilanċi u l-inugwaljanzi fis-suq.

3.7.

Il-Komunikazzjoni tiddeskrivi ġustament b’mod ċar ħafna li – apparti l-aċċess għall-informazzjoni, il-fattur determinanti għad-deċiżjoni tal-utent huwa l-prezz finali (gross). Anki jekk fost ħafna ċittadini hemm aktar kuxjenza dwar it-tibdil fil-klima, kif ukoll attitudni pożittiva lejn l-enerġija rinnovabbli, huwa primarjament il-prezz li jiddetermina jekk l-enerġija tiġix iffrankata jew le, jekk il-miżuri tal-effiċjenza fl-użu tal-enerġija jiġux implimentati u jekk jintużawx sorsi ta’ enerġija favur l-ambjent. Jeħtieġ li jiġi żgurat li l-konsumaturi partikolarment vulnerabbli ma jkunux esposti għal qabżiet estremi fil-prezzijiet, iżda li jiġu stabbiliti mekkaniżmi (tekniċi) li jgħaddulhom il-benefiċċji mixtieqa kważi awtomatikament.

3.8.

Hemm żvilupp ġdid, fejn il-konsumaturi mhux biss qed jitolbu prodotti agrikoli reġjonali, iżda wkoll elettriku reġjonali mill-faċilitajiet tal-enerġija rinnovabbli. Ir-reġim regolatorju kważi b’mod ġenerali qed iżomm lil din iż-żieda fid-domanda milli tiġi sodisfatta mill-kumpaniji tal-enerġija – speċjalment dawk li jippermettu lill-konsumaturi jkollhom impatt dirett fuq id-deċiżjonijiet kummerċjali, bħall-kumpaniji tal-enerġija tal-komunità jew ċerti servizzi tal-gvern lokali.

3.9.

Dan mhuwiex sodisfaċenti għal żewġ raġunijiet. Minn naħa waħda, ir-riżultat tas-suq huwa ineffiċjenti peress li l-preferenzi u l-ħtiġiet tal-konsumaturi mhumiex koperti. Min-naħa l-oħra l-offerti tal-enerġija ekoloġika reġjonali jtejbu l-perċezzjoni tal-enerġija b’mod ġenerali u jħeġġu lill-utenti tal-enerġija biex jiffrankaw u jkunu iktar effiċjenti fl-użu tal-enerġija u jużaw għażliet flessibbli biex jikkumpensaw għall-fluttwazzjonijiet fil-produzzjoni tal-elettriku minn sorsi ta’ enerġija rinnovabbli.

3.10.

Il-KESE jqis li l-approċċ tal-Kummissjoni – li l-kundizzjonijiet lokali jinfiehmu, jitqiesu iktar u jingħataw aktar attenzjoni, u li l-involviment tal-atturi lokali jiġi appoġġjat b’mod iktar intensiv, parzjalment biex ikunu jistgħu jiġu offruti prezzijiet reali determinati fl-istadju tal-konsum, minflok l-istadju tal-produzzjoni – huwa importanti.

3.11.

Il-kwistjoni ta’ kif għandhom jitfasslu sistemi tal-enerġija hija ta’ importanza strateġika. Ikun utli li ssir kompetizzjoni għad-disinn tal-aktar sistema effiċjenti. Dan imur lil hinn mill-produzzjoni u mill-kummerċjalizzazzjoni tradizzjonali. Għalhekk, id-deċiżjonijiet unilaterali għal ċerti konfigurazzjonijiet tas-suq jew is-sistema, kif jagħmlu Stati Membri individwali, ħafna drabi jkunu prematuri. B’mod partikolari, huwa importanti li nitbiegħdu mit-tendenza li nqisu l-produzzjoni u l-kummerċjalizzazzjoni separatament, kif ukoll mid-diviżjoni settorjali bejn l-elettriku, it-tisħin u t-trasport.

3.12.

Is-sistemi tal-enerġija għandhom jiġu evalwati sa liema punt huma konformi ma’ dawk ir-rekwiżiti. Fir-rigward tat-tisħin u t-trasport – b’kuntrast mal-konsum tal-elettriku – il-konsumaturi minn dejjem kienu aktar integrati fil-proċessi reġjonali korrispondenti. Għaldaqstant, il-progress lejn l-għanijiet tal-enerġija u l-ambjent ser jinkiseb aħjar jekk ikun hemm ir-rieda li s-sistemi tal-enerġija jiġu konfigurati abbażi tal-integrazzjoni tal-konsumaturi u l-parteċipazzjoni u l-konverġenza tas-setturi tal-elettriku, it-tisħin u t-trasport. F’dan il-kuntest hemm ħafna punti vantaġġużi tas-sistemi ta’ enerġija deċentralizzati. Il-KESE jirreferi għall-Opinjoni tiegħu dwar It-tnedija tal-proċess ta’ konsultazzjoni pubblika dwar disinn ġdid tas-suq tal-enerġija (5).

3.13.

Għandha ssir enfasi qawwija fuq il-funzjonament tas-sistemi l-ġodda; iridu jkunu sempliċi u trasparenti u m’għandhomx ikunu ta’ piż fuq il-konsumatur. Ir-riżorsi tekniċi huma disponibbli biex jiżguraw dan.

3.14.

L-ewwel nett, madankollu, jeħtieġ li fl-Ewropa jiġi stabbilit qafas komuni li permezz tiegħu l-ispejjeż kollha assoċjati mal-produzzjoni tal-enerġija, inklużi l-ispejjeż esterni, jiġu integrati b’mod sħiħ fil-prezz tal-enerġija. Huwa rakkomandat (6) li jkun hemm trasparenza assoluta fil-prezzijiet. Il-konsumatur irid jifhem il-prezzijiet tal-bejgħ faċilment u b’mod affidabbli. Ir-regolazzjoni tas-suq, tkun kemm tkun trasparenti, flessibbli u miftuħa, ma tistax tikkumpensa għas-sinjali tal-prezzijiet ħżiena li jirriżultaw mis-sussidji diretti jew indiretti għal sorsi ta’ enerġija partikolari.

4.1.1.

Ir-rwol tal-konsumatur fis-settur tal-enerġija jista’ jinbidel b’mod radikali fis-snin li ġejjin, jekk ikun hemm ir-rieda politika. Għaldaqstant, huwa xieraq li din it-taqsima tingħata l-akbar prijorità fil-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni. Dan ma jittrattax biss kwistjonijiet tekniċi u kummerċjali, iżda l-bidliet strutturali fundamentali li jwasslu għal proċessi tal-enerġija iktar demokratiċi.

4.1.2.

Sabiex il-konsumaturi jkunu jistgħu jimmaniġġjaw aħjar il-konsum tagħhom flimkien ma’ informazzjoni aħjar jeħtieġ l-ewwel nett li jiġu sodisfatti l-kundizzjonijiet tekniċi u ekonomiċi. Fejn il-konsum individwali s’issa jkun għadu mhux determinat (u b’hekk fatturat) is-sitwazzjoni trid tissolva malajr kemm jista’ jkun. Fejn jeħtieġ li jiġu installati miters ġodda dawn għandhom ikunu awtomatikament “miters intelliġenti”.

4.1.3.

L-istatistika dwar il-konsum għandha tittejjeb malajr, b’konformità mal-ideat tal-Kummissjoni, li jeħtieġu wkoll li t-28 % ta’ konsumaturi li x’aktarx mhux ser ikollhom aċċess għall-“miters intelliġenti” wara l-2020, jingħataw id-dritt li japplikaw għal wieħed. Il-kundizzjonijiet ekonomiċi ser jiġu stabbiliti biss jekk l-iffrankar potenzjali jibqa’ kompletament għall-konsumatur finali u ma jiġix ikkumpensat minn imposti ġodda b’rata fissa.

4.1.4.

Sabiex ikun hemm penetrazzjoni rapida ta’ miters intelliġenti, din għandha tkun newtrali mil-lat tal-ispejjeż għall-konsumatur. L-ispejjeż tal-installazzjoni għandhom jiġu inklużi fl-ispejjeż tan-netwerk. Għandhom jiġu stabbiliti oqfsa armonizzati u stretti għall-produtturi dwar il-protezzjoni tad-data u l-protokolli ta’ trasmissjoni.

4.1.5.

Madankollu, in-newtralità fl-ispejjeż hija biss kriterju essenzjali u meħtieġ biex l-utenti jaċċettaw il-miters intelliġenti. Għandu jkun hemm ukoll livell għoli ta’ fiduċja fl-operaturi tan-netwerk, il-fornituri u d-distributuri li jiġbru u janalizzaw id-data. Iktar ma l-konsumaturi jkunu mbiegħda minn dawn il-kumpaniji, iktar ser ikun diffiċli li jistabblixxu din il-fiduċja. Għall-KESE, huwa ċar li għandu jkun hemm l-ogħla livell ta’ protezzjoni tad-data għall-konsumaturi, li fost affarijiet oħra tfisser li d-data tkun kompletament aċċessibbli għalihom.

4.1.6.

Il-konsumaturi diġà għandhom għadd ta’ għażliet fis-swieq eżistenti għal offerti aktar favorevoli. Id-dikjarazzjoni tal-Kummissjoni li “l-bidla jeħtieġ li tkun teknikament faċli, rapida u affidabbli” għandha tkun ovvja f’Ewropa li nħolqot sabiex tippromovi l-moviment ħieles tal-prodotti. Għal din ir-raġuni, l-abolizzjoni ta’ ħlasijiet u penali fil-każ ta’ bidla m’għandhiex “titqies”  (7) iżda tiġi implimentata!

4.1.7.

Il-possibbiltà ta’ għażla tal-fornituri u n-negozjar tat-termini tal-kuntratti huma elementi prinċipali tal-kompetizzjoni fis-suq. Wieħed mill-indikaturi f’dan ir-rigward huwa l-frekwenza ta’ tibdil. It-tibdil isir frekwenti, iżda f’ħafna Stati Membri r-rati ta’ tibdil huma baxxi ħafna (8). Din hija konsegwenza ta’ informazzjoni inadegwata għall-konsumaturi u ostakli oħra tas-suq.

4.1.8.

Għalkemm it-tibdil tal-fornitur huwa għodda importanti għall-konsumaturi, ma jistax jiġi determinat kemm il-kompetizzjoni qed tiffunzjona biss abbażi tar-rati tat-tibdil u l-prezzijiet. Is-sodisfazzjon tal-klijent, ir-rabtiet lokali u l-involviment soċjali tal-fornituri tal-unitajiet lokali diġà jaqdu rwol dejjem akbar fl-għażla ta’ provveditur, kif ukoll il-preżenza lokali tar-rappreżentant tal-fornitur. Kulma jmur l-utenti mhumiex biss interessati kif l-elettriku huwa prodott, iżda wkoll fejn u minn min. Għalhekk huwa importanti li l-konsumaturi mhux biss ikunu jistgħu jagħżlu lid-distributuri b’mod ħieles iżda wkoll il-produtturi.

4.1.9.

Għalhekk, ser ikun hemm kompetizzjoni tal-prezz u tal-kwalità. Jekk l-ispejjeż tan-netwerk u l-ispejjeż tal-produzzjoni jkunu trasparenti, l-elettriku li kien marġinalment ogħla biex jiġi prodott, iżda li għandu spejjeż tat-trasport iktar baxxi, fl-aħħar mill-aħħar jista’ jkun irħas. Iżda dan jeħtieġ prezzar skont id-distanza fil-komponent tal-ispiża tan-netwerk, kif ukoll il-possibbiltà ta’ kummerċjalizzazzjoni immedjata u personali tal-elettriku awtoġenerat minn sorsi tal-enerġija rinnovabbli b’kundizzjonijiet kompetittivi ġusti.

4.1.10.

Il-Kumitat jaqbel mal-Kummissjoni li l-għanijiet soċjali, strutturali u tal-politika reġjonali ma jistgħux jinkisbu minn prezzijiet tal-enerġija kontrollati jew regolati mill-Istat.

4.1.11.

Il-KESE jemmen li l-istqarrijiet dwar ir-“rispons għad-domanda”, dwar “l-awtoġenerazzjoni u awtokonsum” u “żieda fil-parteċipazzjoni tal-konsumaturi permezz ta’ intermedjazzjoni u skemi kollettivi”, huma kruċjali minħabba li dawn jiftħu żviluppi kompletament ġodda.

4.2.1.

Ir-riżultati deskritti fid-dokument tal-Kummissjoni dwar is-suċċess tar-rispons għad-domanda eżistenti, fost oħrajn permezz tal-ipprezzar dinamiku (fil-kuntratti għall-provvista tal-elettriku) u sistema flessibbli awtomatizzata għar-rispons għad-domanda, huma eżempji tajba tad-dikjarazzjoni li “l-effiċjenza tal-enerġija u rispons tad-domanda ta’ spiss huma għażliet aħjar sabiex jiġu bbilanċjati l-provvista u d-domanda milli huma l-bini jew it-tħaddim ta’ aktar impjanti tal-enerġija jew linji tan-netwerk.” (9).

4.2.2.

Iżda ser ikun hemm parteċipazzjoni attiva mill-konsumaturi finali biss jekk il-benefiċċji tat-tariffi flessibbli jikkumpensaw l-ispejjeż tal-investiment meħtieġ fi żmien raġonevoli. Għalhekk, is-sinjali tal-prezzijiet iridu jkunu korretti, jiġifieri l-perjodi ta’ provvista ta’ enerġija għolja u domanda iktar baxxa (pereżempju matul perjodu ta’ riħ jew ta’ xemx) jew ta’ domanda għolja u provvista ridotta jridu jkunu riflessi fil-prezzijiet li jistgħu jintgħażlu mill-konsumatur aħħari.

4.2.3.

Is-sinjali tal-prezzijiet – kemm jista’ jkun awtomatizzati – għandhom ikunu komunikati lill-konsumatur biex ikun jista’ jagħmel użu minnhom. Jeħtieġ li kemm jista’ jkun is-sistemi jkunu awtoregolati. Inkella jibbenefikaw biss il-klijenti b’għarfien tekniku. Id-deċiżjoni dwar kemm il-konsumatur jixtieq jieħu sehem f’dawn is-swieq għandha titħalla f’idejh.

4.2.4.

Għandu jiġi mistenni li l-konsumaturi attivi l-ġodda jieħdu sehem b’mod iktar intensiv fir-rispons għad-domanda iktar ma jkunu involuti direttament fit-teħid tad-deċiżjonijiet rigward il-miżuri ta’ infrastruttura u f’investimenti u l-ġestjoni tas-sistemi ta’ ġenerazzjoni, netwerks u ħżin. Għal din ir-raġuni, kull forma ta’ parteċipazzjoni ċivika jew enerġija ċivika jew strutturi oħra ta’ prosumaturi organizzati soċjalment huma elementi iktar rilevanti fis-suq tal-elettriku. Iżda dawn il-kwistjonijiet ma ġewx indirizzati biżżejjed fil-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni.

4.3.1.

Il-konsumaturi jistgħu jagħmlu iktar milli sempliċiment jadattaw il-konsum tal-enerġija tagħhom. Il-Kummissjoni ġustament semmiet li “Il-kombinazzjoni ta’ ġenerazzjoni deċentralizzata u għażliet ta’ ħżin ma’ flessibbiltà min-naħa tad-domanda tista’ tgħin lill-konsumaturi biex isiru fornituri tagħhom infushom u jimmaniġġjaw (parti mill-) il-bżonnijiet tal-enerġija tagħhom, isiru produtturi u konsumaturi u jnaqqsu l-kontijiet tal-enerġija tagħhom”  (10).

4.3.2.

Madankollu, dan ser ikun possibbli biss jekk ikun hemm disinn ġenwinament ġdid tas-suq adattat għall-għanijiet formali u ma jsir l-ebda tentattiv biex is-sistema eżistenti tiġi trasformata sabiex enerġiji ġodda jkunu jistgħu jiġu inkorporati fiha (11).

4.3.3.

Għandhom jiġu żviluppati skemi ta’ inċentivi ġodda li jippremjaw l-isforzi għat-tfassil tal-awtokonsum, il-provvista diretta, il-ħżin ta’ enerġija żejda u d-disponibbiltà tar-regolazzjoni tal-elettriku b’mod li jkun ta’ benefiċċju għas-sistema. Dan jirrikjedi mhux biss li l-kriterji jiġu definiti mill-ġdid iżda li jitfassal kunċett ġdid ta’ x’tista’ tkun sistema tal-enerġija tal-futur f’kuntest ta’ enerġija dejjem iktar deċentralizzata. Fi kwalunkwe każ mhuwiex aċċettabbli li nintrabtu ma’ kunċett ta’ sistema li ntirtet minn żmien meta l-impjanti konvenzjonali nukleari u tal-faħam kienu jipprovdu karga bażika fuq bażi permanenti.

4.3.4.

Fil-Komunikazzjoni tagħha, il-Kummissjoni tippreżenta vantaġġi oħra ta’ ġenerazzjoni deċentralizzata tal-enerġija rinnovabbli, inkluż il-kapaċità li jitnaqqas it-telf tan-netwerks u l-konġestjoni, u b’hekk jistgħu jiġu ffrankati l-flus fuq medda twila ta’ żmien. Il-KESE jaqbel ma’ din l-idea, iżda dawn il-benefiċċji fl-Istati Membri s’issa għadhom ma ġewx identifikati u kkunsidrati biżżejjed.

4.3.5.

Id-deskrizzjoni dettaljata tal-benefiċċji ta’ dan l-approċċ il-ġdid f’dokument ta’ ħidma (12) mehmuż mal-Komunikazzjoni turi li dan l-approċċ ta’ prosumatur huwa iktar minn sempliċiment komplement utli għas-sorsi ta’ ġenerazzjoni ċentralizzati. Dan jittratta l-libertà tal-għażla tal-konsumatur li jagħżel li jaqdi rwol attiv fis-sistema tal-enerġija tal-futur permezz ta’ awtoġenerazzjoni u l-awtokonsum, il-ħżin u l-awtokummerċjalizzazzjoni.

4.3.6.

Iżda fil-Komunikazzjoni tagħha, il-Kummissjoni ma tatx definizzjoni adegwata tal-awtoġenerazzjoni u l-awtokonsum. Id-dokument ta’ ħidma mehmuż mal-Komunikazzjoni jelenka ħafna eżempji (13) li juru, madankollu, li għandha fehim limitat tal-awtoġenerazzjoni u l-awtokonsum. Fil-fehma tal-KESE dawn għandhom jiġu interpretati b’mod usa’ minn sempliċiment elettriku awtoġenerat minn ġeneratur privat imwaħħal wara l-miter, bħal pereżempju elettriku PV minn sistema tal-bejt tad-dar; jiġifieri elettriku ġenerat mingħajr l-użu tan-netwerk pubbliku jew it-trażmissjoni minnu. L-identifikazzjoni tal-operatur tas-sistema mal-utent aħħari għandha tiġi abbandunata, peress li din tkopri biss forma partikolari ta’ awtoprovvista.

4.3.7.

Qed jiġu żviluppati strutturi ta’ prosumaturi definiti b’mod usa’, iżda dawn bħalissa qed jiġu mfixkla sew. Dan jinkludi pereżempju l-mudell tan-negozju fejn il-kooperattivi tal-enerġija jirreklamaw l-elettriku tagħhom direttament mal-membri jew fejn il-kumpaniji tal-enerġija tal-komunità jipprovdu l-elettriku tagħhom lill-konsumaturi fiż-żona lokali, mingħajr ma jgħaddu mis-suq jew id-distributuri tal-enerġija. L-implimentazzjoni ta’ tali mudelli tavvanza sew ir-rwol attiv il-ġdid tal-konsumatur u tiftaħ mudelli tan-negozju kompletament ġodda meqjusa f’“Patt Ġdid” għall-konsumaturi tal-enerġija.

4.3.8.

It-twessigħ tad-definizzjoni tal-awtoġenerazzjoni u l-awtokonsum huwa importanti wkoll peress li l-interpretazzjoni limitata użata s’issa (ibbażata fuq l-identità tal-operaturi u l-konsumaturi finali) hija mmirata biss lejn gruppi partikolari ta’ konsumaturi attivi. Fil-fatt, l-uniċi konsumaturi li jistgħu jwettqu l-awtoġenerazzjoni u l-awtokonsum huma dawk b’kapital biżżejjed biex jinvestu f’faċilitajiet ta’ ġenerazzjoni, jew, iktar importanti, b’biżżejjed spazju (pereżempju ġol-bini jew fuqu) biex jinstallawhom. Mil-lat prattiku, il-kerrejja, pereżempju, ikunu esklużi; l-istess problema tapplika għall-konsumaturi industrijali, l-iktar għall-intrapriżi ż-żgħar u dawk li m’għandhomx sit kbir.

4.3.9.

Mill-banda l-oħra, il-forom ta’ awtoġenerazzjoni u awtoprovvista definiti b’mod usa’, li jużaw in-netwerk pubbliku – bi ħlas, naturalment – jikkostitwixxu mudelli li bis-saħħa tagħhom, il-kerrejja, l-intrapriżi ż-żgħar, il-membri ta’ kooperattivi eċċ., jaqdu rwol attiv u reponsabbli bħala prosumaturi fis-suq tal-enerġija u jaqilgħu u/jew jiffrankaw il-flus. Definizzjoni stretta tal-kunċett tal-awtoġenerazzjoni u l-awtokonsum hija għalhekk inġusta mil-lat tal-politika soċjali u diskriminatorja mil-lat tal-politika ekonomika.

4.4.1.

Il-Kummissjoni ssemmi wkoll li “Qed joħorġu dejjem aktar skemi kollettivi u inizjattivi Komunitarji f’għadd ta’ Stati Membri. Aktar u aktar konsumaturi jinvolvu rwieħhom fi skemi kollettivi ta’ awtoġenerazzjoni u ta’ kooperazzjoni biex jimmaniġġjaw aħjar il-konsum tal-enerġija tagħhom. Din l-innovazzjoni mill -konsumaturi qed tirriżulta wkoll f’innovazzjoni għall- konsumaturi u toħloq mudelli ġodda ta’ negozju. Kumpaniji tas-servizzi tal-enerġija, aggregaturi, sensara, kumpaniji ta’ ġestjoni tad-dejta, kumpaniji intermedjarji oħra u, ta’ spiss, organizzazzjonijiet tal-konsumatur, qegħdin ifeġġu biex jgħinu lill-konsumaturi jiksbu l-aqwa kundizzjonijiet fis-suq tal-enerġija filwaqt li jeħilsuhom minn proċeduri amministrattivi kumplessi u riċerka żejda. Dan jiftaħ ukoll opportunitajiet ġodda għal komunitajiet lokali u l-awtoritajiet regjonali li l-inizjattivi tal-enerġija lokali tagħhom jistgħu jipprovdu rabta pożittiva bejn dawk li jieħdu d-deċiżjonijiet, iċ-ċittadini u l-innovaturi fil-livell lokali”  (14).

4.4.2.

L-istudju mwettaq mill-KESE dwar l-enerġija ċivika (15) jagħmilha ċara li hemm għadd ta’ benefiċċji oħra li jistgħu jiġu elenkati (eż. aċċettazzjoni ikbar mill-pubbliku għal faċilitajiet ġodda, opportunitajiet għall-iżvilupp tal-ekonomiji reġjonali u l-finanzjament tal-investiment). Fl-Istati Membri kollha li nżaru, il-KESE identifika livell għoli ta’ rieda min-naħa tas-soċjetà ċivili biex tappoġġja lis-settur privat u/jew mudelli tal-komunità u/jew li timplimentahom hi stess. Madankollu, dawn spiss ifallu minħabba rekwiżiti legali, burokratiċi jew oħrajn, b’riżultat ta’ diskriminazzjoni konxja jew mhux konxja.

4.4.3.

Pereżempju: ċittadini li joperaw turbina tar-riħ kollettivament, ta’ spiss ma jkunux jistgħu jaċċessawha direttament u jużaw l-elettriku tagħhom stess. Minflok iridu jbiegħu lid-distributuri u jixtruh mingħandhom. Dan mhuwiex dak li l-KESE jifhem b’parteċipazzjoni attiva fis-suq.

4.4.4.

Fil-parti introduttorja tal-Komunikazzjoni, il-Kummissjoni tgħid li l-ostakli li minħabba fihom “il-konsumaturi ma jitħallewx jiġġeneraw l-elettriku u jikkunsmawh huma stess” huma problema li trid tiġi indirizzata, iżda mingħajr ma jissemma b’mod konkret kif u min joħloq dawn l-ostakli u xi jrid isir biex jitneħħew. L-esperjenza minn ħafna Stati Membri turi li l-korpi regolatorji nazzjonali ħafna drabi effettivament jipprevjenu l-awtoġenerazzjoni u l-awtokonsum, l-awtoprovvista jew il-provvista diretta, jew tal-inqas joħolqu ostakli ekonomiċi jew burokratiċi; pereżempju nistgħu nsemmu Spanja u l-Ġermanja. Għalhekk il-Kumitat jappella lill-Kummissjoni biex tfassal karta speċifika biex tiddaħħal fil-proċess ta’ konsultazzjoni u tibni fuq id-Dokument ta’ Ħidma (16) li jakkumpanja l-Komunikazzjoni li tiddeskrivi liema żvantaġġi ppjanati jew mhux ippjanati jiltaqgħu magħhom l-approċċi tal-prosumaturi, liema ostakli burokratiċi jeżistu u kif id-diskriminazzjoni eżistenti għandha tiġi eliminata.

4.4.5.

Id-diskussjoni dwar l-indipendenza tan-negozjanti l-kbar għandha tinkludi wkoll ir-rwol tal-intermedjarji. Sabiex dan jiġi ppreservat, ikun utli li ssir diskussjoni ulterjuri tal-mudelli ta’ negozju tal-intermedjarji u l-kwistjoni dwar min huma l-klijenti tagħhom!

5.1.

L-istrateġija l-ġdida dwar l-enerġija qed tikber minn isfel għal fuq. It-tagħmir imqabbad ma’ netwerk isir djar intelliġenti, li jsiru bini intelliġenti, u dawn min-naħa tagħhom isiru elementi attivi tan-netwerk. Id-djar intelliġenti huma kważi l-bażi tas-sistemi tal-enerġija l-ġodda; u anke sors ta’ tagħlim u esperjenza għall-konsumaturi l-ġodda attivi. Jeħtieġ li jkunu infurmati aħjar dwar l-opportunitajiet eżistenti.

6.1.

Id-direttivi dwar il-protezzjoni ta’ data konsistenti u affidabbli huma l-bażi u l-kundizzjoni tat-tifrix rapidu u li jqis il-ġejjieni tas-sistemi moderni ta’ komunikazzjoni. Dawn il-punti li ġejjin għandhom jiġu speċifikati:

6.2.

Għall-KESE, huwa essenzjali li l-konsumatur ikun u jibqa’ s-sid tad-data tiegħu u li jibqa’ jkollu kontroll u aċċess sħiħ għad-data b’tali mod li jkun jista’ jivverifikaha, jikkoreġiha u jħassarha, u li jkun jista’ jittrasferiha f’każ li jbiddel il-provveditur.