15.1.2016   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 13/1

15.1.2016   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 13/2

Relatur:

is-Sur Ullrich SCHRÖDER

—

fil-livell tal-UE jiġi organizzat Kunsill tal-Kompetittività għall-SMEs u l-SBA darba fis-sena, kif irrakkomanda l-KESE fl-opinjoni tiegħu tal-2011 (1);

—

il-Grupp ta’ Ħidma ta’ Livell Għoli dwar il-Kompetittività u t-Tkabbir, fi ħdan il-Kunsill, għandu jirrevedi l-progress milħuq fl-azzjonijiet nazzjonali għall-implimentazzjoni tal-prijoritajiet tal-SBA u jirrifletti dwar miżuri addizzjonali fil-livell tal-UE. Ir-riżultati għandhom jitressqu lill-Kunsill tal-Kompetittività għall-SMEs u l-SBA;

—

in-Netwerk ta’ Rappreżentanti Ewropej tal-SMEs jiġi aġġornat billi l-livell ta’ parteċipanti jittella’ għad-diretturi ġenerali tal-Ministeri tal-Ekonomija. Dan jiżgura koordinazzjoni iktar b’saħħitha u aħjar bejn l-UE u l-Istati Membri.

1.4.1.

Għandu jiġi introdott rapport annwali tal-UE dwar l-implimentazzjoni tal-SBA u għandu jinkludi wkoll rapport ibbażat fuq data dwar il-ġestjoni tal-SBA mill-Kummissjoni u dwar il-funzjonament ta’ programmi individwali.

1.4.2.

Il-Qorti Ewropea tal-Awdituri għandha tiġi mħeġġa tippubblika rapporti regolari dwar il-funzjonament ta’ programmi u miżuri rilevanti tal-SMEs, fuq il-passi tal-“Uffiċċju tar-Responsabbiltà Governattiva” estern fl-Istati Uniti fir-rigward tal-SBA tal-Istati Uniti. Uffiċċju indipendenti fi ħdan il-Kummissjoni għandu jittratta l-governanza interna, fuq il-passi tal-“Uffiċċju tal-Ispettur Ġenerali” fi ħdan l-Amministrazzjoni tan-Negozji ż-Żgħar tal-Istati Uniti.

1.4.3.

L-SBA mhux se jirnexxi jekk ma tiġix stabbilita sħubija ta’ governanza b’diversi partijiet interessati (ma’ msieħba soċjali u partijiet interessati pubbliċi u privati). Għaldaqstant, il-Grupp ta’ Konsulenza dwar l-SBA (ara 4.3.4) li kellu jiġi stabbilit fl-2011, iżda li qatt ma twaqqaf, jeħtieġ li jsir operattiv u jiġi kkonsultat fl-istadju ta’ qabel id-deċiżjoni.

1.4.4.

Is-sistema tal-pjani nazzjonali u lokali ta’ implimentazzjoni tal-SBA (ara 4.3.3) għandha titejjeb u tiġi kkomplementata bl-użu ta’ tabelli ta’ valutazzjoni.

2.1.

Għan: li jsir paragun tal-appoċċi u l-azzjonijiet ġenerali għall-SMEs fir-rigward taż-żewġ SBAs: l-Amministrazzjoni tan-Negozji ż-Żgħar fl-Istati Uniti u l-Att dwar in-Negozji ż-Żgħar tal-UE.

2.2.

Il-konklużjonijiet ta’ din l-opinjoni (ara l-Kapitolu 1) għaldaqstant ma jipparagunawx il-programmi speċifiċi taż-żewġ SBAs iżda jiffokaw fuq it-titjib possibbli fir-rigward tal-pożizzjoni legali u politika, il-governanza u l-użu ta’ miri mill-SBA tal-UE.

3.1.

L-Amministrazzjoni tan-Negozji ż-Żgħar fl-Istati Uniti hija aġenzija indipendenti tal-gvern li tipprovdi appoġġ federali għal negozji żgħar. Din inħolqot mill-President Eisenhower fl-1953, wara l-adozzjoni tal-Att dwar in-Negozji Żgħar. Il-missjoni tagħha hija li tagħti pariri, tgħin u tħares l-interessi tan-negozji żgħar Il-baġit tagħha fl-2013 kien madwar USD 1 biljun (eskluż il-baġit għal attivitajiet mhux tal-intrapriżi). Xi miżuri huma legalment vinkolanti. L-SBA għandha uffiċċji f’kull Stat tal-Istati Uniti u 1 000 ċentru lokali. Il-President Obama tella’ lid-Direttur Ġenerali tal-SBA fil-Kabinett tiegħu.

3.2.

L-SBA għandha definizzjoni kumplessa ta’ negozju żgħir, bħala negozju bażikament indipendenti, imħaddem u organizzat għal profitt. Skont l-industrija, il-prodott jew is-servizz, id-daqs standard huwa bbażat fuq in-numru ta’ impjegati jew fuq il-volum ta’ bejgħ. Meta jitqies in-numru ta’ impjegati, in-numru massimu jvarja bejn 100 u 1 500.

3.3.

Ħarsa ġenerali lejn l-attivitajiet u l-programmi tal-SBA tal-Istati Uniti (3)

3.3.1.

Il-finanzi: self u kapital ta’ riskju

3.3.1.1.

L-SBA tipprovdi garanziji għal negozji żgħar li ma jistgħux jiksbu kreditu band’oħra. B’mod ġenerali dan is-self jingħata mill-imsieħba tal-SBA (banek u istituzzjonijiet finanzjarji oħra) u huwa ggarantit mill-SBA.

3.3.1.2.

Is-Small Business Investment Company (SBIC) (Kumpanija tal-Investiment għan-Negozji Żgħar) isaħħaħ l-aċċess tan-negozji żgħar għall-kapital ta’ riskju.

3.3.2.

Il-Programmi ta’ Kuntrattar ta’ Negozji Żgħar

3.3.2.1.

Diversi programmi ta’ kuntrattar jippermettu li negozji żgħar (ta’ persuni żvantaġġjati jew f’żoni mhux utilizzati biżżejjed) jikkompetu biss ma’ intrapriżi simili għal kuntratti tal-gvern importanti.

3.3.3.

Il-programmi tar-riċerka u l-iżvilupp: strateġija biex tiżdied il-parteċipazzjoni tal-SMEs biż-żieda fil-miri

3.3.3.1.

Il-programm Small Business Innovation Research (SBIR) (Programm tar-Riċerka u l-Innovazzjoni tan-Negozji ż-Żgħar) iżid il-parteċipazzjoni ta’ intrapriżi żgħar b’teknoloġija għolja fir-riċerka u l-iżvilupp federali f’dipartimenti federali b’baġit għar-riċerka u l-iżvilupp ta’ mill-inqas USD 100 miljun. Perċentwal tal-baġit għar-riċerka u l-iżvilupp irid jintuża għall-parteċipazzjoni ta’ negozji żgħar: dan beda b’ 0,2 % fl-1983 u żdied b’mod stabbli għal 2,7 % sal-2013 (mira ġdida ta’ 3,2 % fl-2017).

3.3.3.2.

Il-programm Small Business Technology Transfer (STTR) (Programm għat-trasferiment tat-Teknoloġija tan-Negozji ż-Żgħar) jipprovdi fondi għar-riċerka federali konġunta bejn negozju żgħir u organizzazzjoni mingħajr skop ta’ qligħ: 0,35 % fl-2013, li telgħet għal 0,45 % fl-2016.

3.3.4.

Il-Programmi ta’ Żvilupp Intraprenditorjali

3.3.5.

L-Uffiċċju tal-Kummerċ Internazzjonali

3.3.6.

Uffiċċji Speċjali

4.2.1.

Il-Kummissjoni studjat l-approċċ tal-SBA fl-Istati Uniti, u ppubblikat il-Komunikazzjoni tagħha “Aħseb l-Ewwel fiż-Żgħir, Att dwar in-Negozji ż-Żgħar għall-Ewropa” fl-2008 (5), bi grupp fil-mira usa’ (SMEs b’anqas minn 250 impjegat).

4.2.2.

Ġew introdotti għaxar prinċipji għat-tfassil u l-implimentazzjoni ta’ politiki tal-SMEs fil-livell tal-UE u dak nazzjonali fir-rigward ta’: l-ambjent tan-negozju, l-intraprenditorja, “Aħseb l-Ewwel fiż-Żgħir”, l-akkwist pubbliku, perjodi ta’ pagament iqsar, Suq Uniku aħjar, ħiliet u innovazzjoni.

4.2.3.

Fl-2008 il-KESE (6) ppropona SBA aktar ambizzjuż. Din tirreferi għall-SBA tal-Istati Uniti.

4.2.4.

Ir-rakkomandazzjonijiet prinċipali tal-Kumitat kienu jinkludu:

4.3.1.

Fl-2011, il-Kummissjoni ppubblikat il-Komunikazzjoni tagħha “Reviżjoni tal-‘Att dwar in-Negozji ż-Żgħar’ għall-Ewropa” (7). Il-Kummissjoni tikkonkludi li hemm progress, iżda jeħtieġ li jsir iktar.

4.3.2.

Rigward l-iżviluppi fl-Istati Membri, il-Kummissjoni hija inqas pożittiva dwar:

4.3.3.

Ir-Reviżjoni tal-SBA ipproponiet azzjonijiet li jindirizzaw il-kriżi ekonomika fl-oqsma li ġejjin: regolamentazzjonijiet, finanzjament, aċċess għas-suq, intraprenditorija, ħolqien tal-impjiegi u tkabbir inklużiv (inklużi l-intraprenditorija fost in-nisa u Inizjattiva ta’ Negozju Soċjali).

4.3.4.

It-titjib strateġiku jinvolvi t-tisħiħ tal-governanza:

4.3.5.

Fl-2011 (8), il-KESE rrikonoxxa li ngħatat attenzjoni akbar għall-SMEs.

—

Il-Kumitat iqis li l-SBA għandu jkollu forma aktar vinkolanti.

—

L-SBA mhux se jirnexxi jekk ma tiġix stabbilita sħubija ta’ governanza b’diversi partijiet interessati (ma’ msieħba soċjali u partijiet interessati pubbliċi u privati).

—

Ma tingħatax attenzjoni għar-rwol essenzjali tal-organizzazzjonijiet intermedjarji mis-settur pubbliku u privat billi jipprovdu servizzi mfassla apposta.

—

Il-KESE jitlob lill-Kunsill biex iwaqqaf Kunsill speċjali annwali għall-Kompetittività għall-SMEs, il-mikrointrapriżi u l-SBA.

4.4.1.

F’Settembru 2014, il-Kummissjoni nediet konsultazzjoni dwar kif l-SBA għandu jiġi rivedut, bit-titolu “Politika b’saħħitha biex tappoġġa l-SMEs u l-intraprendituri 2015-2020”.

4.4.2.

Il-Kummissjoni tikkonkludi li l-SBA ma ġiex implimentat bis-sħiħ f’bosta Stati Membri.

—

it-tnaqqis tal-piż amministrattiv;

—

l-aċċess għall-finanzjament u s-swieq;

—

il-potenzjal intraprenditorjali u tal-innovazzjoni;

—

ir-rinfurzar tal-iżvilupp tal-ħiliet (ġdid).

4.4.3.

F’April 2015, il-Kummissjoni ppubblikat rapport dwar ir-riżultati. Proposta għal SBA rivedut kienet ippjanata oriġinarjament għall-ewwel nofs tal-2015, iżda issa ġiet posposta sal-2016. L-organizzazzjonijiet tan-negozju Ewropej indikaw d-diżappunt tagħhom dwar dan il-posponiment u talbu li tittieħed azzjoni fl-2015.

15.1.2016   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 13/8

Relatur:

is-Sur Jan KLIMEK

1.1.

In-negozji tal-familja jiffurmaw is-sinsla ta' ħafna ekonomiji madwar id-dinja u qed jikbru b'rata impressjonanti. Huma sors ta' tkabbir ekonomiku u impjiegi u jagħtu attenzjoni konsiderevoli lil fatturi reġjonali u lokali. Hemm raġunijiet differenti għat-twaqqif ta' negozju tal-familja, iżda l-iżjed komuni minnhom hija s-sistema ta' valuri li sseħħ b'mod naturali, ir-rieda li jintwerew dedikazzjoni u sagrifiċċju u s-sens ta' responsabbiltà lejn dawk li waqqfu n-negozju u dawk li jieħdu l-kontroll tiegħu. In-negozji tal-familja huma kapaċi jifilħu aħjar perjodi diffiċli ta' reċessjoni u staġnar, u waħda mir-raġunijiet ewlenin għal-lonġevità tagħhom hija s-sens ta' responsabbiltà personali għall-immaġni tan-negozju.

1.2.

Billi jirrikonoxxi l-valur uniku tan-negozji tal-familja, u b'konformità mal-Att dwar in-Negozji ż-Żgħar li jistipula li “l-UE u l-Istati Membri għandhom joħolqu ambjent li fih l-intraprendituri u n-negozji tal-familji jistgħu jirnexxu u l-intraprenditorija tiġi ppremjata” (1), il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) jitlob lill-Kummissjoni Ewropea twettaq strateġija attiva għall-promozzjoni tal-iskambju tal-aħjar prattiki bejn l-Istati Membri dwar in-negozji tal-familja.

1.3.

Il-pass li jmiss jista’ jkun li ssir ħidma fuq qafas jew regolament dwar in-negozji tal-familja. Fil-qafas ta’ dawn ir-regolamenti għandha tiġi stabbilita definizzjoni ta’ negozji tal-familja u jiġu speċifikati l-oqsma li fihom għandha tkun involuta l-Kummissjoni, flimkien mal-istituzzjonijiet legali, ekonomiċi u politiċi responsabbli għal dawn il-miżuri.

1.4.

F'termini ta' miżuri speċifiċi, il-KESE jitlob:

2.1.

In-negozji tal-familja jiffurmaw aktar minn 60 % tal-kumpaniji Ewropej kollha, kemm l-intrapriżi ż-żgħar kif ukoll dawk kbar, u jimpjegaw bejn l-40 % u l-50 % tal-impjegati kollha (2). Fil-maġġoranza l-kbira tal-ekonomiji, ħafna min-negozji huma intrapriżi mikro, żgħar u ta' daqs medju, u għalhekk il-maġġoranza tan-negozji tal-familja jappartjenu wkoll lil dan is-settur.

2.2.

L-assi prinċipali tan-negozji tal-familja huma l-orizzont fit-tul tagħhom, il-valuri speċifiċi li jiffurmaw il-kultura organizzattiva unika tagħhom u l-involviment tagħhom fil-komunitajiet lokali. Il-kultura unika tagħhom hija bbażata fuq il-valuri promossi mill-partijiet interessati tal-familja, bħal livell għoli ta' fiduċja fin-negozju u l-kwalità għolja tas-servizzi jew il-prodotti offruti.

2.3.

Il-perspettiva fit-tul tan-negozji tal-familja tfisser li jistgħu joħolqu rabtiet fit-tul mal-partijiet interessati tal-kumpanija (impjegati, klijenti, fornituri u komunitajiet lokali).

2.4.

In-negozji tal-familja huma karatterizzati kemm mix-xewqa li jgħaddu n-negozju lill-ġenerazzjoni li jmiss kif ukoll mill-kura u r-responsabbiltà għall-impjegati. Dan l-aspett jippromwovi wkoll il-kontabilità tan-negozji tal-familja, fejn ir-relazzjonijiet huma mibnija fuq il-fiduċja.

2.5.

Sabiex jintlaħqu l-għanijiet, in-negozji tal-familja jinvestu kemm jista’ jkun fil-ħolqien ta' kumpanija stabbli, indipendenti u innovattiva, ibbażata fuq kapital proprju, li prinċipalment tfittex li tnaqqas ir-riskju sabiex in-negozju jkun jista' jiġi mgħoddi minn ġenerazzjoni għall-oħra. In-negozji tal-familja jiżviluppaw b'mod iktar ibbilanċjat sabiex jinkisbu l-għanijiet fit-tul (multiġenerazzjonali) tagħhom.

3.1.

Huwa ġeneralment aċċettat li n-negozji tal-familja jistgħu jiġu karatterizzati fi tlett iċrieki: familji, negozji u struttura tas-sjieda (3). L-impatt tal-familja fuq iż-żewġt iċrieki l-oħra jiddetermina n-natura tal-familja tal-kumpanija. Dan l-impatt ifisser li n-negozji tal-familja huma aktar kumplessi mill-kontrapartijiet mhux tal-familja tagħhom u għaldaqstant jeħtieġu trattament xieraq.

3.2.

Diversi Stati Membri adottaw liġijiet speċifiċi dwar in-negozji tal-familja:

3.3.

Il-Kumitat jemmen li jkun siewi li titwettaq proċedura leġiżlattiva mmirata lejn l-introduzzjoni ta' kategorija tan-negozji tal-familja fir-reġistri ta' attività ekonomika fl-Istati Membri kollha.

3.4.

Ir-rapport tal-grupp ta' esperti tal-Kummissjoni dwar in-negozji tal-familja jirrakkomanda l-adozzjoni tad-definizzjonijiet li ġejjin dwar in-negozji tal-familja:

3.5.

Madankollu, id-definizzjoni t’hawn fuq hija wiesgħa wisq. Għandha titnaqqas b’tali mod li tenfasizza n-natura tal-familja tan-negozju, speċjalment l-għan multiġenerazzjonali tal-ħidma tiegħu.

3.6.

L-adozzjoni ta' din id-definizzjoni fost il-pajjiżi Ewropej tippermetti l-ġabra tad-data kwantitattiva, li tippermetti li jiġu kkumpilati statistiċi dwar dawn l-entitajiet ladarba din tiġi aggregata. Din id-data b'mod partikolari tista' tgħin fl-analiżi tan-negozji tal-familja fl-Istati Membri l-ġodda, fejn dawn in-negozji għandhom rwol ewlieni. Dan il-kompitu jista' jsir mill-uffiċċju tal-istatistika tal-Unjoni Ewropea, il-Eurostat.

3.7.

Fuq livell nazzjonali qed isiru tentattivi sabiex jikkwantifikaw in-negozji tal-familja. Dan huwa l-każ fl-Irlanda, pereżempju, fejn l-Uffiċċju Ċentrali tal-Istatistika pproduċa pubblikazzjoni intitolata Family Business in Ireland – Services Sector 2005. Il-federazzjoni Ewropea dwar in-Negozji tal-Familja, f'kooperazzjoni mal-kumpanija konsultattiva KPMG, tippubblika l-Barometru Ewropew dwar in-Negozji tal-Familja. Fil-Polonja, fl-2008 sar studju kwalitattiv u kwantitattiv komprensiv, mill-Aġenzija Pollakka għall-Iżvilupp tal-Intrapriżi.

3.8.

Il-parteċipazzjoni tal-Eurostat tippermetti li jintlaħqu żewġ għanijiet importanti: li tiġi standardizzata d-definizzjoni tan-negozji tal-familja u, fuq bażi ta' dan, li tinġabar data statistika dwar dawn l-entitajiet.

4.1.

L-isfidi li jiffaċċjaw in-negozji tal-familja jistgħu jinqasmu f'żewġ kategoriji: dawk applikabbli għall-kumpaniji kollha u dawk speċifiċi għan-negozji tal-familja. L-ewwel kategorija tinkludi l-fatturi kollha li jaffettwaw l-ekonomija ta' pajjiż, bħad-domanda domestika, id-demografija u s-sitwazzjoni soċjoekonomika. Din l-opinjoni tiffoka fuq it-tieni kategorija, jiġifieri l-isfidi speċifiċi għan-negozji tal-familja li jippermettu li dawn jiżviluppaw u jikbru.

4.2.

Il-sjieda fin-negozju tal-familja ma tikkonsistix f'assi likwidi iżda pjuttost f'dak li tibni u tiżviluppa l-familja matul il-ġenerazzjonijiet, u li tinkludi valuri, tradizzjonijiet u għarfien (4). Għalhekk, it-trasferiment tal-proprjetà ta' kumpanija għall-ġenerazzjoni li jmiss hija l-iktar sfida serja li jista' jiffaċċja negozju bħal dan.

4.2.1.

Pass wieħed importanti li għandu jittieħed min-negozji tal-familja jidher li huwa l-ippjanar komprensiv ta' suċċessjoni, minħabba li l-intenzjoni tas-sidien ta' dawn il-kumpaniji hija li jgħaddu kumpanija f’qagħda tajba lill-ġenerazzjoni li jmiss.

4.2.2.

Kull sena madwar 450 000 kumpanija li timpjega madwar 2 miljun persuna, jiffaċċjaw din l-isfida. Madwar 150 000 negozju jagħlqu kull sena minħabba suċċessjoni mingħajr suċċess, li mbagħad twassal għat-telf ta' 600 000 impjieg (5).

4.2.3.

Il-kawżi prinċipali tal-falliment fl-ippjanar ta' suċċessjoni għandhom jiġu eżaminati, u għandhom jiġu appoġġati l-miżuri biex jiġu ffaċilitati t-trasferimenti tan-negozju, pereżempju liġi tas-suċċessjoni jew inċentivi tat-taxxa li jappoġġaw it-trasferimenti.

4.2.4.

L-ambitu u l-iskala ta' diversi approċċi fl-Ewropa għat-taxxi tas-suċċessjoni u tal-ġid juru li għad hemm ħafna affarijiet li għandhom jittejbu fir-rigward tar-regolament f'dan il-qasam (6).

4.2.5.

Eżempju wieħed ta' soluzzjoni potenzjali fil-qasam tat-trasferimenti tan-negozju huwa l-Pajjiżi l-Baxxi, fejn il-Ministeru għall-Ekonomija introduċa “l-pakkett ta' suċċessjoni” (Overdrachtspakket). L-intraprendituri li jilħqu l-età ta' 55 jirċievu pakkett ta' suċċessjoni li jfakkarhom dwar l-importanza tal-ippjanar tat-trasferiment tan-negozju u li jipprovdi sett ta' għodod biex jassistu f'dan il-proċess. L-istitut Belġjan dwar in-negozji tal-familja (Instituut voor het Familiebedrijf) introduċa karta dwar is-suċċessjoni disponibbli fi tliet lingwi: bl-Olandiż (Scorecard Opvolging), bil-Franċiż (Scorecard Transmission) u bl-Ingliż (Succession Scorecard). Eżempju ieħor huwa s-Slovenja, li l-Kamra tas-Snajja’ u l-Intrapriżi ż-Żgħar tagħha (Obrtno-podjetniška zbornica Slovenije) torganizza seminars u taħriġ li jirrigwardaw il-kwistjonijiet kollha relatati mas-suċċessjoni, u l-Finlandja għandha programm ta' suċċessjoni (ViestinVaihto-ohjelma). Fl-Awstrija hemm liġi dwar il-kontinwazzjoni tal-attivitajiet ta' negozju (Fortbetrieb) minn membru tal-familja fil-każ tal-mewt tal-maniġer (Gesamte Rechtsvorschrift für Gewerbeordnung, 1994). Hemm arranġament simili fi Franza (successions et des libéralités) u fil-Lussemburgu. L-Aġenzija Pollakka għall-Iżvilupp tal-Intrapriżi, f'kooperazzjoni mal-istitut tan-negozji tal-familja, ippreparat pakkett ta' suċċessjoni għan-negozji tal-familja. Bħala parti minn dan il-pakkett, in-negozji tal-familja jirċievu gwida għas-suċċessjoni, għodod b'xejn għall-appoġġ ta' dan il-proċess u sessjonijiet ta' ħidma b'xejn għall-implimentazzjoni.

4.3.

In-negozji tal-familja jippruvaw joħolqu impjiegi fit-tul, li jikkontribwixxu għall-ħolqien ta' klima organizzattiva bbażata fuq il-familja. Għal din ir-raġuni, in-negozji tal-familja jistgħu jipprovdu impjiegi mixtieqa għall-ommijiet li qed irabbu t-tfal, pereżempju. Għandu jingħata appoġġ lill-klima organizzattiva bbażata fuq il-familja, li tista' tagħti vantaġġ kompetittiv lil dawn in-negozji.

4.4.

Il-konjugi jew is-sħab tas-sidien tal-kumpanija ta' spiss ikollhom rwol importanti fin-negozji tal-familja, għalkemm, għal diversi raġunijiet, m'għandhomx status formali. Dan jista' jwassal għal diffikultajiet legali u finanzjarji, pereżempju, fil-każ ta' tħassir ta' relazzjoni. L-għoti ta' status aktar formali lil dawn il-persuni, kif ukoll lil membri tal-familja oħra involuti b'mod informali fl-attivitajiet tal-kumpanija, jgħin billi jiġu evitati diffikultajiet fil-każ ta' problemi relatati mal-familja.

4.5.

Fir-rigward tal-innovazzjoni fin-negozji tal-familja, dawn il-kumpaniji għandhom jiffukaw mhux biss fuq swieq u prodotti tradizzjonali, iżda wkoll fuq soluzzjonijiet innovattivi ġodda.

4.5.1.

L-innovazzjoni fin-negozji tal-familja tista' tiġi appoġġata permezz ta' sistema ta' akkwist innovattiva pubblika fejn il-prezz m'għandux ikun l-uniku kriterju għall-għażla ta' offerent. In-negozji tal-familja huma karatterizzati mill-fatt li jistgħu jikkompetu fuq il-bażi ta' kwalità għolja u servizz lill-klijent, żgurat inter alia mill-marka tal-familja (li spiss ikun l-isem tas-sid jew tal-familja tas-sid). Għalhekk, in-negozji tal-familja ġeneralment ma jitfgħux offerti għal kuntratti pubbliċi li għandhom il-prezz bħala l-uniku kriterju tagħhom. Huwa ssuġġerit li l-valuri tal-aktar offerta ekonomikament vantaġġuża (MEAT – Most Economically Advantegous Tender) (7) tiġi promossa bħala l-kriterju ta' valutazzjoni, u li tiġi mxerrda din l-informazzjoni fost in-negozji tal-familja.

4.6.

Il-globalizzazzjoni tirrikjedi li l-intrapriżi jinfetħu għal swieq, teknoloġiji u ħiliet ġodda, ilkoll elementi li n-negozji tal-familja għandhom iqisu b’attenzjoni fl-istrateġiji tagħhom għall-iżvilupp. Dan jista’ jimplika l-ħtieġa li jkunu miftuħa għal persunal ġdid, ake għall-karigi maniġerjali.

4.7.

Fuq livell nazzjonali, ir-rwol tan-negozji tal-familja fl-ekonomiji nazzjonali għandu jiġi rikonoxxut u mbagħad għandhom jiġu stabbiliti kundizzjonijiet favorevoli għal dawn in-negozji fl-oqsma tat-tassazzjoni, leġiżlazzjoni dwar l-attività ekonomika (inkluża possibbilment liġi dwar in-negozji tal-familja) u appoġġ għat-taħriġ għan-negozji tal-familja. Dan it-taħriġ għandu jqis l-ispeċifiċitajiet tan-negozji tal-familja, bħas-suċċessjoni, is-superviżjoni tal-familja, eċċ.

4.8.

Eżempji ta' edukazzjoni speċifikament għar-rappreżentanti tan-negozji tal-familja jinkludu pajjiżi bħal Ċipru (Cyprus International Institue of Management); Franza (Master 2 professionel: Gouvernance des entreprises familiales et patrimoniales – M2 GEFP, organizzat mill-Università ta' Bordeaux) u l-Finlandja (Omistajuus ja hallitustyöskentely – valmennusohjelma jatkajille – struttura tas-sjieda u ġestjoni tal-kumpanija – programm ta' taħriġ għas-suċċessuri) (8). L-organizzazzjonijiet ta' appoġġ għan-negozji tal-familja jagħmlu wkoll korsijiet għall-intraprendituri tal-familja, bħall-Akkademja FBN, immexxija mill-fergħa Svediża tal-FBN u programmi ta' taħriġ immexxija mill-Instituto de la Empresa Familiar Spanjol, pereżempju.

4.9.

Ir-rikonoxximent tar-rwol tan-negozji tal-familja fl-ekonomiji tal-Istati Membri u l-għoti ta' appoġġ lilhom jista' jikkontribwixxi għar-restawr tat-tradizzjoni tal-familja tas-snajja’. Proporzjon sinifikanti ta' negozji żgħar tal-familja huma kkonċentrati f'korporazzjonijiet tas-snajja’, li jfittxu li jiżguraw il-kontinwazzjoni tas-snajja’; għaldaqstant huwa leġittimu li tiġi appoġġata din it-tip ta' entità.

4.10.

In-negozji żgħar tal-familja huma esposti għal riskji li jistgħu jwasslu għall-għajbien tagħhom mis-suq. Għajnuna xierqa legali u relatata mat-taxxa għandha għaldaqstant tiġi pprovduta lil dawn in-negozji sabiex tappoġġja l-iżvilupp ulterjuri tagħhom. Min-naħa l-oħra, negozji internazzjonali kbar tal-familja jistgħu jibbenefikaw minn appoġġ u miżuri istituzzjonali mmirati lejn l-appoġġ ta' fornituri u ekonomiji lokali.

4.11.

Tip wieħed speċifiku ta' negozju tal-familja huwa r-razzett tal-familja. Minbarra l-isfidi tipiċi karatteristiċi tan-negozji tal-familji, dawn in-negozji jridu jittrattaw ukoll problemi speċifiċi għaż-żoni rurali.

4.11.1.

Ta' tħassib partikolari hawnhekk hija l-problema ta' ħtif tal-art, li twassal għal tfixkil irriversibbli fl-istruttura ekonomika f'żoni rurali u għall-industrijalizzazzjoni mhux mixtieqa tal-agrikoltura. Fl-opinjoni tiegħu ta' Jannar 2015 (9), il-Kumitat talab li jittieħdu passi xierqa għall-preservazzjoni ta' mudell agrikolu bbażat fuq l-irziezet tal-familja madwar l-UE.

4.11.2.

L-irziezet tal-familja ta' spiss jiffurmaw kooperattivi sabiex jiksbu ekonomiji ta' skala u jgħollu l-kompetittività tas-suq (10). Intraprenditorija bbażata fuq kooperattiva turi karatteristiċi simili għal dawk ta' intraprenditorija bbażata fuq il-familja, jiġifieri, tiffoka fuq attivitajiet fit-tul iktar milli fuq profitt għal żmien qasir. Madankollu, fi żminijiet riċenti, il-kooperattivi tilfu l-momentum u wħud minnhom saħansitra sfaxxaw, għalhekk hemm il-ħtieġa li jittieħdu passi biex terġa' titqajjem din it-tip ta' attività.

4.12.

It-terminu kapital paċenzjuż jintuża biex jirreferi għall-akkumulazzjoni fit-tul tal-kapital biex jiġi żviluppat negozju tal-familja (patient capital) (11). Meta jitwettaq trasferiment, in-negozju tal-familja jgħaddi l-kapital flimkien mad-dimensjoni soċjali u kulturali u x-xerrej jinvesti fi jew jixtri n-negozju flimkien mal-għarfien multiġenerazzjonali, il-kultura (relatata mal-familja) u l-impenn lejn il-komunità (lokali) tiegħu.

4.12.1.

Meta jiġi definit il-kapital paċenzjuż, wieħed għandu jqis l-użu tat-tnaqqis fit-taxxa fuq il-profitti investiti mill-ġdid. Għandu jiġi kkunsidrat it-tnaqqis għan-negozji tal-familja (u mhux dawn it-tip ta' negozji biss) li jinvestu profitti mill-ġdid u jippreferu jużaw il-kapital tagħhom stess milli jużaw id-dejn.

4.12.2.

Il-ħila li jikkumpensaw l-interessi tad-dejn mill-profitti taxxabbli hija inċentiv addizzjonali għall-kumpaniji biex jużaw finanzjament tad-dejn, minħabba li dan inaqqas b'mod effettiv l-ispiża tad-dejn, fejn tali tnaqqis ma japplikax għall-ekwità.

4.12.3.

Huwa ovvju li l-kwistjonijiet tat-tassazzjoni jaqgħu fil-kompetenza tal-Istati Membri individwali, iżda l-Unjoni Ewropea għandha tippromwovi prattiki tajbin għan-negozji tal-familja.

4.13.

It-twaqqif ta' fondi ta' investiment pubbliku nazzjonali biex jinjettaw il-kapital fin-negozji tal-familja jista' jkun ta' min jikkunsidrah. Il-karatteristika speċjali ta' dawn il-fondi tkun illi jipprovdu kapital lin-negozji tal-familja mingħajr ma jingħataw drittijiet tal-vot lill-fornituri tal-kapital, fuq il-linji ta' Aksjeloven fin-Norveġja jew il-Ley de Sociedades de Responsabilidad Limitada fi Spanja.

4.14.

L-attivitajiet ta' intraprenditorija tal-familja jistgħu jiġu appoġġati wkoll minn organizzazzjonijiet nazzjonali jew lokali li jaġixxu f'isem dawn l-entitajiet (pereżempju korpi governattivi (ministeri), organizzazzjonijiet tal-impjegaturi, korporazzjonijiet tas-snajja’, eċċ.) u organizzazzjonijiet sovranazzjonali, li l-iktar importanti minnhom jinkludu l-European Family Business, FBN International u Les Hénokiens.

4.14.1.

Dawn l-organizzazzjonijiet għandhom rwol organizzattiv importanti fil-promozzjoni tas-settur tan-negozji tal-familja. Jipprovdu pjattaforma għall-iskambju ta' għarfien u esperjenza bejn intraprendituri tal-familja, u jippubblikaw rapporti dwar in-negozji tal-familja sabiex ixerrdu l-għarfien dwarhom. Barra minn hekk, l-organizzazzjonijiet li jappoġġaw in-negozji tal-familja jistgħu jillobbjaw għal soluzzjonijiet speċifiċi.

15.1.2016   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 13/14

Relatur:

is-Sinjura Renate HEINISCH

1.1.

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) jilqa’ l-isforzi tal-Kummissjoni Ewropea sabiex is-soluzzjonijiet marbuta mas-saħħa elettronika jsiru prijorità għolja tal-Aġenda Diġitali.

1.2.

Il-KESE jinnota li min ifittex l-informazzjoni, jiġifieri l-pazjenti u l-professjonisti fil-kura medika, tennew il-ħtieġa ta’ informazzjoni komprensiva, preċiża u aġġornata dwar prodotti mediċinali u suq diġitali uniku.

1.3.

Fil-fehma tal-KESE, din l-informazzjoni uffiċċjali għandha tkun aċċessibbli mingħajr ostakli u diskriminazzjoni biex tkun disponibbli wkoll għal dawk neqsin mis-smigħ u mid-dawl jew li għandhom kwalunkwe restrizzjoni oħra. Hija għandha tkun tista’ tiġi adattata għall-bżonnijiet individwali taċ-ċittadini, il-pazjenti u l-professjonisti fil-kura medika, sabiex toffri l-livell li hemm bżonn għall-iktar użu effettiv u sigur tal-prodotti mediċinali.

1.4.

Il-KESE jemmen li d-distribuzzjoni elettronika tal-informazzjoni dwar il-prodotti, approvata mill-awtoritajiet tal-approvazzjoni tal-prodotti mediċinali, twassal għal aktar titjib fl-aċċess. Bażi tad-data elettronika, approvata mill-awtoritajiet tas-saħħa, u magħmula minn informazzjoni teknika u dwar l-użu (Summary of Product Characteristics, SmPC) tiżgura d-disponibbiltà ta’ informazzjoni aġġornata u mmirata dwar il-prodotti mediċinali.

1.5.

Il-KESE jipproponi li l-informazzjoni għall-persuni neqsin mid-dawl tkun disponibbli bl-iktar mod adegwat, pereżempju f’tipa akbar jew reġistrazzjonijiet tas-smigħ. Jistgħu jinħadmu filmati, possibbilment fil-lingwa tas-sinjali, għall-persuni neqsin mis-smigħ, li jindikaw l-aħjar użu tal-apparat mediċinali (pereżempju l-apparat tal-ażżma). L-użu ta’ “lingwaġġ semplifikat” jippermetti wkoll li jonqsu l-ostakli għall-komunikazzjoni. B’dan il-mod il-persuni li għandhom diffikultajiet fit-tagħlim tingħatalhom informazzjoni adattata u jiġu kkumpensati l-limiti tal-edukazzjoni.

1.6.

Il-KESE jinnota wkoll li jekk dan kollu jkun disponibbli f’portal wieħed jinħoloq sors affidabbli u faċli jintuża ta’ informazzjoni uffiċċjali konformi mal-kriterji tal-aċċessibbiltà. Dan ifisser li l-pazjenti u l-professjonisti fil-kura medika jistgħu jqabblu kwalunkwe informazzjoni disponibbli mal-informazzjoni awtorizzata.

1.7.

Sabiex jiġi żgurat aċċess ġenerali għas-sistema, l-iżvilupp għandu jsir f’kooperazzjoni mal-utenti kif ukoll ma’ web-designers speċjalizzati fl-aċċess għall-persuni b’diżabilità. Għandhom jinħolqu soluzzjonijiet f’format miftuħ sabiex l-utenti jkunu jistgħu jaċċessaw l-informazzjoni minn kwalunkwe apparat (PC, tablet, smartphones, eċċ.) li jridu.

1.8.

Il-KESE jemmen li l-bażi tad-data/il-portal tal-informazzjoni uffiċjali għandu jiġi żviluppat f’kooperazzjoni mill-qrib mal-partijiet interessati ewlenin kollha jiġifieri l-industrija farmaċewtika, li għandha topera jew tmexxi l-proġett, kif ukoll l-assoċjazzjonijiet tal-pazjenti, l-organizzazzjonijiet li jirrappreżentaw il-persuni b’diżabilità u l-professjonisti fil-kura medika, biex b’hekk jinqdew il-bżonnijiet kollha.

1.9.

Il-KESE jemmen li huwa importanti li s-soluzzjonijiet ikunu bbażati fuq l-utent sabiex jiġi żgurat li l-persuni li għandhom livell ta’ edukazzjoni iktar baxx jew li ma jużawx l-Internet spiss ikollhom aċċess għall-informazzjoni wkoll.

1.10.

Minkejja li l-aċċess elettroniku għall-informazzjoni huwa importanti, jeħtieġ nenfasizzaw li t-tobba (b’mod partikolari t-tobba ġenerali) u professjonisti oħra fil-kura medika bħall-ispiżjari u l-infermiera, huma l-ewwel li jiġu f’kuntatt mal-pazjenti u l-ewwel li jagħtu pariri dwar il-problemi u t-trattament possibbli.

1.11.

Il-KESE jitlob lill-Kummissjoni Ewropea biex tappoġġja t-talba għall-proġett IMI2 dwar informazzjoni elettronika tal-prodotti. L-Istati Membri huma mistiedna jissieħbu f’din l-inizjattiva u jikkoordinaw il-bażi tad-data eżistenti.

2.1.

Fl-2012, il-Kummissjoni Ewropea ppubblikat pjan ta’ azzjoni li elenka l-ostakoli għall-użu sħiħ tas-soluzzjonijiet diġitali fis-sistemi tal-kura tas-saħħa tal-Ewropa u li issa qed jiġi implimentat taħt it-titolu “Pjan ta’ Azzjoni dwar is-Saħħa elettronika 2012-2020 – Kura tas-saħħa innovattiva għas-seklu 21” (1).

2.2.

Il-Kummissjoni Ewropea indikat li l-għan huwa li ttejjeb il-kura tas-saħħa għall-benefiċċju tal-pazjenti sabiex tagħtihom iktar kontroll tat-trattament tagħhom u tnaqqas l-ispejjeż. Filwaqt li l-pazjenti, iċ-ċittadini u l-professjonisti fil-kura medika qed jużaw applikazzjonijiet telemediċinali b’entużjażmu kbir u miljuni ta’ Ewropej saħansitra niżżlu applikazzjonijiet tal-ismartphones sabiex isegwu saħħithom u l-benesseri tagħhom, il-kura tas-saħħa diġitali għadha trid tirrealizza l-potenzjal kbir tagħha li ttejjeb is-sistemi tal-kura u tnaqqas l-ispejjeż bl-effikaċja. Il-KESE jinnota f’dan ir-rigward il-bżonn li jitqiesu kwistjonijiet tal-protezzjoni tad-data.

2.3.

Id-WHO tiddefinixxi s-saħħa elettronika, li tinkludi t-telemediċina u s-saħħa mobbli (mHealth) hekk: is-saħħa elettronika hija t-trasferiment tar-riżorsi tas-saħħa u tal-kura tas-saħħa lejn mezzi elettroniċi. Hija tkopri tliet oqsma prinċipali:

2.4.

Il-Kummissjoni Ewropea ħarġet Green Paper dwar is-saħħa mobbli (2). Is-saħħa mobbli hija parti mis-saħħa elettronika u tkopri prattiki mediċi u pubbliċi appoġġjati mill-apparat mobbli. Din tinkludi, b’mod partikolari, l-użu ta’ apparat ta’ komunikazzjoni mobbli għas-servizzi tas-saħħa, tal-kura tas-saħħa u tal-informazzjoni kif ukoll applikazzjonijiet tas-saħħa mobbli.

2.5.

L-għadd dejjem jikber ta’ informazzjoni elettronika u applikazzjonijiet tas-saħħa qed jintużaw minn numru dejjem jiżdied ta’ nies ta’ kull età.

2.6.

Madankollu, il-kwalità ta’ dawn is-sorsi ta’ informazzjoni tvarja ħafna u l-magni tat-tiftix normalment ma jagħmlux distinzjoni bejn sorsi affidabbli, sorsi uffiċjali u sorsi inqas affidabbli.

2.7.

Għall-professjonisti fil-kura medika teżisti firxa sħiħa ta’ sistemi ta’ informazzjoni ċertifikati. Dawn il-professjonisti, b’mod partikolari t-tobba ġenerali u l-ispiżjara, jaqdu rwol ewlieni fis-sistemi tas-saħħa u jekk irridu li jkunu infurmati u li jkunu jistgħu jaqdu l-ħtiġijiet tal-kura tas-saħħa tal-popolazzjoni tal-UE, informazzjoni ta’ kwalità għolja hija essenzjali.

2.8.

Il-KESE huwa tal-fehma li l-pazjenti kollha għandhom bżonn aċċess ugwali faċli għal informazzjoni affidabbli, sabiex ikunu jistgħu jmexxu u jipparteċipaw aħjar fil-kura tas-saħħa tagħhom, li jwassalhom ukoll biex isegwu aħjar il-kura li qed jirċievu. Id-dettalji dwar il-ħtiġijiet ta’ taħriġ u l-inklużjoni tal-gruppi kollha (inklużi l-anzjani u l-persuni b’diżabilità) diġà ġew stabbiliti f’opinjonijiet preċedenti (3).

2.9.

Iż-żieda fl-ammont ta’ xogħol li jrid iwettaq il-persunal fil-kura medika u d-diversi opportunitajiet li għandhom iċ-ċittadini sabiex jinvolvu ruħhom bħala pazjenti jew membri tal-pubbliku f’organizzazzjonijiet, bħall-awtoritajiet nazzjonali tal-approvazzjoni u l-kumitati tal-Aġenzija Ewropea għall-Mediċini u l-kumitati tal-etika, jirrikjedu tixtrid estensiv tal-għarfien.

2.10.

L-Akkademja Ewropea tal-Pazjenti dwar l-Innovazzjoni Terapewtika (EUPATI) tagħti lill-pazjent il-possibbiltà li jitgħallem dwar kwistjonijiet ta’ saħħa. Dan il-konsorzju huwa finanzjat mill-Inizjattiva dwar Mediċini Innovattivi, sħubija pubblika-privata bejn il-Kummissjoni Ewropea u l-Federazzjoni Ewropea tal-Industriji u l-Assoċjazzjonijiet Farmaċewtiċi (EFPIA).

2.11.

Il-EUPATI huwa konsorzju ta’ 29 organizzazzjoni ppreseduti mill-Forum Ewropew tal-Pazjenti. Huwa jiġbor flimkien grupp uniku ta’ assoċjazzjonijiet tal-pazjenti, akkademiċi u organizzazzjonijiet volontarji mill-Ewropa kollha li huma esperti f’għoti ta’ għajnuna li tiffoka fuq il-pazjent u fl-impenn pubbliku u kumpaniji membri tal-EFPIA. Il-EUPATI jiffamiljarizza lill-pazjent mas-sistema tas-saħħa u jinforma lill-gruppi ta’ pazjenti li diffiċli jintlaħqu billi jxerred l-għarfien dwar l-iżvilupp ta’ trattamenti ġodda. Bl-għajnuna tal-EUPATI jistgħu jiġu organizzati taħriġ jew programmi edukattivi korrispondenti sabiex l-informazzjoni dwar il-mediċna tinftiehem aħjar.

2.12.

L-informazzjoni dwar il-mediċina f’xi Stati Membri diġà hija disponibbli elettronikament. L-iktar bażi tad-data żviluppata, FASS (4) immexxija mill-Assoċjazzjoni Svediża LIF iżda jeżistu eżempji oħra pereżempju fil-Ġermanja, ir-Renju Unit, il-Finlandja u d-Danimarka. Dawn il-bażijiet tad-data ħafna drabi mhumiex aċċessibbli għal min hu nieqes mis-smigħ u l-anqas ma jinkludu l-firxa sħiħa tal-mediċini.

2.13.

Barra minn hekk uħud minnhom ma jiġux aġġornati regolarment.

2.14.

L-awtoritajiet tal-approvazzjoni tal-prodotti fis-suq tal-mediċina awtorizzaw l-introduzzjoni ta’ kodiċi (kodiċi QR) fil-fuljetti tal-pakkett li jirreferu għal informazzjoni li tinsab ukoll fis-sit tal-kumpanija kkonċernata. Ħafna drabi l-aċċess ħafif l-anqas mhu żgurat.

2.15.

Dawn l-inizjattivi juru l-ħtieġa ta’ approċċ aktar armonizzat sabiex jiġi żgurat li l-gruppi soċjali kollha jkollhom aċċess għall-informazzjoni permezz ta’ dawn it-teknoloġiji l-ġodda.

3.1.1.

Il-KESE jemmen li l-industrija tal-farmaċewtika hija responsabbli minn informazzjoni preċiża u aġġornata dwar il-prodotti tagħha. Kwalunkwe soluzzjoni teknoloġika għandha sseħħ f’kooperazzjoni mill-qrib mal-industrija sabiex jintużaw ukoll soluzzjonijiet tekniċi li jeżistu u li jiġu mmonitorjati mill-awtoritajiet tal-approvazzjoni tal-prodotti mediċinali.

3.1.2.

Il-KESE jenfasizza li l-mod ta’ kif tiġi preżentata l-informazzjoni uffiċjali u l-aċċess għaliha għandhom jiġu stabbiliti bejn il-partijiet interssati (l-awtoritajiet tal-approvazzjoni, l-organizzazzjonijiet tal-pazjenti, il-persunal fil-kura medika).

3.1.3.

Jista’ jinħoloq u jiġi finanzjat konsorzju li jkun responsabbli mill-iżvilupp tal-bażi tad-data jew il-portal fil-qafas tal-IMI.

3.1.4.

Huwa u jiġi stabbilit il-portal propost għandhom jiġu kunsidrati l-bażi tad-data eżistenti (bħall-Aġenzija Ewropea għall-Mediċini).

—

Jeżistu mudelli ta’ bażi tad-data nazzjonali. Barra minn hekk, ġie żviluppat ukoll prototip addizzjonali bil-għan li joffri l-possibbiltà ta’ bażi tad-data faċli u aċessibbli bl-għażla ta’ reġistrazzjonijiet tas-smigħ u anki filmati. Hemm bżonn ta’ soluzzjoni teknika u aċċessibbli mingħajr ħlas li tuża r-riżorsi eżisteni bl-iktar mod effiċjenti.

—

Din is-soluzzjoni teknika għandha tqis ukoll li ċ-ċittadini/l-pazjenti ma jridux joqgħodu jużaw ħafna applikazzjonijiet ta’ scanning fuq l-ismartphones tagħhom. Għalhekk, il-bażi tad-data/il-portal għandhom ikunu aċċessibbli wkoll permezz ta’ teknoloġiji ta’ scanning konvenzjonali.

—

Hemm bżonn ukoll ta’ soluzzjonijiet f’format miftuħ sabiex jintlaqgħu aħjar. L-informazzjoni għandha tkun tista’ tintalab u tintwera mill-apparat kollu (PC, tablet, smartphones, eċċ.).

—

Għandhom jitqabblu s-soluzzjonijiet tekniċi bejniethom inkluż dawk tas-sistemi tas-saħħa (pereżempju l-inizjattivi tal-Istati Membri li jilħqu n-nies mit-televiżjoni jew mill-magni tal-flus, jew l-inizjattivi li tipproponi l-Kummissjoni Ewropea (5)).

—

Fl-Italja l-ispiżjara obbligati bil-liġi li jistampaw il-fuljetti aġġornati li tkun poġġiet l-industrija tal-farmaċewtika fil-bażi tad-data. L-istampar fl-ispiżeriji li jsir jew minn spiżjara jew mill-pazjenti (f’magni li jixbhu lil dawk tal-ġbid tal-flus) hija għażla li tista’ tkun soluzzjoni oħra u tinkludi lil dawk li ma jużawx l-Internet.

—

Ir-riċerka għandha tinkludi mistoqsijiet strutturali dwar il-kontroll meħtieġ tas-soluzzjoni teknika sabiex tissaħħaħ l-aċċettazzjoni.

—

L-awtoritajiet tal-approvazzjoni kif jikkontrollaw il-kontenut?

—

Il-kontenut għandu jiġi ppreżentat b’mod li jirrispondi għall-bżonnijiet individwali tal-pazjenti/taċ-ċittadini filwaqt li joffri l-informazzjoni kollha li jitolbu d-dokumenti ta’ awtorizzazzjoni u li titlob il-liġi.

—

Sabiex l-atturi kollha jirċievu l-feedback li jeħtieġu malajr, tista’ tiġi integrata l-possibbiltà li l-utent jevalwa l-informazzjon (u kemm hija leġġibbli). Jistgħu jintużaw ukoll komponenti tal-media soċjali għall-preżentazzjoni, id-distribuzzjoni u l-iskambju.

—

Kif nistgħu nħeġġu t-tagħlim attiv sabiex nisfruttaw is-sorsi disponibbli ta’ informazzjoni dwar it-tema tas-saħħa (b’mod partikolari l-informazzjoni diġitali)?

—

Il-kapaċità li nitgħallmu kif nitgħallmu (it-tagħlim tul il-ħajja) hija waħda mit-8 kompetenzi ewlenin tar-rakkomandazzjoni tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-18 ta’ Diċembru 2006 (6) li tistieden lill-Istati Membri jimplimentaw miżuri fil-livell nazzjonali. L-Aġenda Ewropea għat-tagħlim tal-adulti tipproponi miżuri fil-livell tal-Istati Membri favur it-tagħlim attiv fost l-adulti. Il-litteriżmu fil-qasam tas-saħħa diġitali jista’ jiġi integrat fil-kriterji tal-Programm għall-Valutazzjoni Internazzjonali tal-Kompetenzi tal-Adulti.

—

Xi rwol jistgħu jaqdu l-istituzzjonijiet differenti tat-taħriġ (universitajiet, ċentri tal-edukazzjoni għall-adulti, eċċ.) u tas-saħħa għat-tisħiħ ta’ kompetenzi differenti bħal pereżempju, ħidma b’teknoloġiji differenti, impenn u l-għoti ta’ kura fuq livell volontarju u l-prestazzjoni ta’ għarfien soċjali u tekniku?

—

Il-persunal fil-kura medika għandu jsegwi taħriġ adatt matul l-edukazzjoni xjentifika li jirċievi. Iċ-ċentri ta’ taħriġ għall-adulti jistgħu jiżviluppaw korsijiet attraenti adattati speċifikament għall-utenti tas-sistema. Sabiex jilħqu l-gruppi fil-mira, jistgħu joħolqu azzjoni konġunta mal-persunal fil-kura medika (b’mod partikolari t-tobba) kif ukoll l-ispiżeriji u ċ-ċentri lokali tas-saħħa u l-għajnuna soċjali. Dan huwa importanti b’mod speċjali f’żoni rurali fejn in-nies huma iżolati. It-tagħlim interġenerazzjonali b’mod partikolari jista’ jikkontribwixxi għall-iskambju tal-għarfien dwar il-kontenut u l-ħiliet tekniċi.

15.1.2016   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 13/19

Relatur:

is-Sur Edgardo Maria IOZIA

1.1.

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) iqis li l-valutazzjoni tal-impatt tal-għajnuna mill-Istat hija għodda ewlenija għall-kontroll tal-konsistenza bejn ir-riżultati u l-għanijiet proposti biex ir-riżorsi jiġu allokati b’mod aktar effettiv u effiċjenti u biex tittejjeb it-trasparenza u l-validità tal-proċessi ta’ ġestjoni.

1.2.

Bosta Stati Membri diġà żviluppaw sistemi ta’ valutazzjoni kumplessi u strutturati; proċess li qed jimxi id f’id mal-interess dejjem jikber tad-dinja akkademika, li ppermetta li jsir titjib fit-tekniki tal-valutazzjoni u tiżdied il-preċiżjoni tal-istrumenti ta’ kejl disponibbli għall-awtoritajiet tal-għoti.

1.3.

Il-Kummissjoni Ewropea waqqfet Forum ta’ livell għoli mal-Istati Membri dwar l-għajnuna mill-Istat lill-impriżi, u li tikkonsultah ukoll rigward il-valutazzjoni.

1.4.

F’Diċembru li għadda, fid-diskors tagħha fil-Forum ta’ livell għoli, il-Kummissarju Ewropew għall-Kompetizzjoni, Margarethe Vestager qalet li: “Hemm żewġ elementi ewlenin fil-programm SAM, li huma ta’ importanza partikolari: it-trasparenza, li tippermetti liċ-ċittadini jkunu jafu fejn imorru l-flus tagħhom, u l-valutazzjoni, li turi jekk intefqux b’mod tajjeb”. Il-KESE jaqbel ħafna ma’ dan il-messaġġ.

1.5.

Il-KESE jilqa’ bi pjaċir id-dibattitu dwar il-valutazzjoni tal-impatt fir-rigward tal-politika ta’ għajnuna lill-impriżi u jħeġġeġ lill-Kummissjoni biex tkompli bl-approċċ li issa ilha tieħu għal xi snin.

1.6.

Għandu jiġi nnutat, madankollu, li bosta skemi tal-għajnuna llum mhumiex soġġetti għal valutazzjoni tal-impatt, ħlief għal valutazzjonijiet stipulati mir-Regolamenti Ewropej. F’bosta każi, ir-regolamenti jipprevedu biss konferma li operazzjonijiet individwali jaderixxu formalment mar-rekwiżiti legali – ma jippermettux għaldaqstant verifika komprensiva u fit-tul tal-effettività u l-effiċjenza tal-investimenti kollha magħmula għas-sostenn tal-impriżi. Il-KESE jappella għall-ġeneralizzazzjoni tal-valutazzjonijiet tal-impatt u l-possibbiltà li jitnaqqas il-limitu ta’ EUR 150 miljun li r-Regolament għall-Eżenzjoni Ġenerali ta’ Kategorija jidentifika attwalment bħala limitu sinifikanti tal-baġit medju annwali tal-iskemi ta’ għajnuna biex ikunu soġġetti għall-obbligu tal-preżentazzjoni ta’ pjan ta’ valutazzjoni ex ante, li kieku jeskludi ħafna Stati Membri, b’mod partikolari meta l-għajnuna inkwistjoni tkun ukoll relattivament kbira għad-daqs tal-Istat.

1.7.

Il-KESE jenfasizza kif il-qafas leġislattiv ġenerali dwar l-għajnuna mill-Istat gradwalment qed jittrasforma r-rwol tal-Kummissjoni, li jbiegħdha minn kultura sempliċiment amministrattiva li xi darba kienet dominanti, lejn forma ġdida ta’ kooperazzjoni mal-Istati Membri sabiex tottimizza r-riżultati miksuba mill-għajnuniet mill-Istat billi tiffoka fuq l-effettività u l-effiċjenza tagħhom. L-adozzjoni ta’ “modernizzazzjoni” kienet pass importanti ’l quddiem.

1.8.

L-Istati Membri għandhom jistabbilixxu strumenti adatti għall-valutazzjoni, imwettqa minn korpi indipendenti. Il-KESE iqis li, fid-definizzjoni tal-mudell ta’ valutazzjoni, tinħtieġ il-parteċipazzjoni tal-imsieħba soċjali mingħajr ma jkun issagrifikat l-għarfien espert konsiderevoli miksub mill-persunal tal-amministrazzjoni pubblika (PA), li għandu jkollha rwol fid-definizzjoni tal-proċessi ta’ valutazzjoni u fl-abbozzar tar-rapport finali, u b’hekk tinxtered il-kultura tal-valutazzjoni fi ħdan l-organizzazzjonijiet konċernati, li b’mod progressiv ittejjeb l-investigazzjonijiet. Il-Kummissjoni Ewropea għandha tikkontribwixxi lejn l-armonizzazzjoni tal-kriterji tal-valutazzjoni fl-Istati Membri. Il-kumparabbiltà tal-kriterji ta’ valutazzjoni tippermetti analiżi komprensiva tal-effettività u l-effiċjenza tal-għajnuna mill-Istat.

1.9.

Għandha tingħata attenzjoni partikolari għar-realtajiet reġjonali involuti fis-sistema ta’ għajnuniet mill-Istat fil-livell reġjonali. Id-deċiżjoni ta’ min ifaħħarha tal-Kummissjoni li teżenta min-notifika minn qabel, aktar minn 80 % tal-għajnuniet globali mill-Istat (1), minn naħa tippermetti l-ħruġ immedjat tal-fondi, u min-naħa l-oħra żżid b’mod sinifikanti r-responsabbiltajiet u l-ispejjeż għall-awtoritajiet lokali u b’hekk l-infiq pubbliku, u se tkun meħtieġa attenzjoni kbira mill-Istati Membri biex jipprovdu riżorsi adatti biex iniedu korsijiet ta’ taħriġ immirati u biex jibdew il-kondiviżjoni tal-aħjar prattiki fost l-awtoritajiet lokali. Għandha tiġi żviluppata kultura ta’ sħubijiet fil-livelli kollha.

1.10.

Il-KESE jqis li s-sistema l-ġdida li tagħti lill-Istati Membri r-responsabbiltà tal-valutazzjoni ex ante, tinvolvi ż-żieda globali fl-ispejjeż għall-awtorità pubblika u n-negozji, u dan jitlob programmazzjoni bir-reqqa u li tista’ telimina formalitajiet mhux neċessarji u tissemplifika l-proċeduri. Jinnota wkoll li l-perjodu ta’ sitt xhur għall-proċeduri ta’ awtorizzazzjoni tal-pjani ta’ valutazzjoni ta’ sistemi kumplessi ħafna jista’ jkun ristrett wisq u l-kostruzzjoni ta’ mudell kontrafattwali għall-Istati ż-żgħar tista’ tippreżenta diffikultajiet kbar.

1.11.

Il-Kumitat jirrakkomanda l-adozzjoni rapida tal-komunikazzjoni dwar il-kunċett ta’ għajnuna mill-Istat, b’mod partikolari biex tgħin lill-awtoritajiet lokali, li għalihom l-eżenzjoni minn notifika minn qabel poġġiet piż doppju biex jidentifikaw dik li hija għajnuna mill-Istat u biex jimplimentawha b’mod konsistenti mas-suq. Pereżempju, fil-każ tal-finanzjament pubbliku għall-kultura u l-konservazzjoni tal-wirt, l-inċertezza legali persistenti dwar liema finanzjament jikkostitwixxi għajnuna mill-Istat twassal biex l-awtoritajiet jikkunsidraw kwalunkwe appoġġ bħala soġġett għar-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat u għall-obbligi amministrattivi u proċedurali kollha li jsegwu. Din l-inċertezza legali tikkaratterizza l-finanzjament pubbliku tal-infrastruttura kollha, b’mod partikolari b’segwitu għall-ġurisprudenza dwar il-każ tal-ajruport ta’ Leipzig. Hemm bżonn ta’ definizzjoni ċara tal-miżuri ta’ appoġġ pubbliku għall-impriżi li ma jikkostitwixxux għajnuna mill-Istat u dawk li jikkostitwixxu għajnuna skont it-tifsira tad-definizzjoni tal-Artikolu 107 (1) tat-TFUE.

1.12.

Filwaqt li japprezza l-isforzi li saru, il-KESE jqis li huwa vitali li l-kultura ta’ valutazzjoni testendi għal-livelli kollha governattivi, Statali u reġjonali – għaldaqstant, minbarra l-konfini tal-każijiet imsemmija hawn fuq – u għal dan il-għan jitlob impenji ġodda mill-Kummissjoni u l-Istati Membri.

1.13.

L-analiżi mwettqa tindika li l-awtoritajiet pubbliċi huma neqsin mid-data dwar l-ispejjeż tal-ġestjoni tal-għajnuniet mill-Istat lill-impriżi. Mhux possibbli li titwettaq valutazzjoni bir-reqqa tal-effiċjenza ta’ din l-għajnuna mingħajr ma jiġi kkunsidrat kemm jintefaq mill-amministrazzjoni pubblika, flimkien mal-kejl tal-għajnuna nnifisha, fir-rigward tar-riżultati miksuba. It-trasparenza ta’ din is-sistema titlob il-pubblikazzjoni ta’ din id-data. Mid-data disponibbli l-ispejjeż amministrattivi ġenerali jammontaw għal madwar 5 %, li magħhom għandha tiżdied l-ispiża ta’ “konformità”, stmata għal 5 % oħra, flimkien ma’ spejjeż addizzjonali ta’ valutazzjoni li skont stima tal-Kummissjoni jiswew ftit inqas minn 1 %. Ammont ta’ riżorsi, x’aktarx kkalkulat awtomatikament, li jidher oġġettivament eċċessiv.

1.14.

Il-KESE jitlob lill-Kummissjoni biex tevita li toħloq piżijiet mhux mistennija u oħrajn fuq l-impriżi u biex tiżgura li s-sistema ta’ valutazzjoni kollha ssir aktar effiċjenti u effettiva.

1.15.

Huwa importanti ħafna li l-valutazzjoni tqis ukoll l-effiċjenza tal-ispejjeż amministrattivi u dawk li jirriżultaw minn mudelli ta’ valutazzjoni.

1.16.

It-tqabbil ta’ mudelli differenti, il-flessibilità fir-rigward tal-kobor, it-tip u l-indikaturi, is-semplifikazzjoni tal-valutazzjoni ex ante, u l-armonizzazzjoni tal-kriterji tal-valutazzjoni ex post.

1.17.

Il-KESE jappella għal perspettiva integrata tal-azzjonijiet tal-Kummissjoni f’ċirkustanzi differenti li jaffettwaw il-politika ekonomika: il-Fondi Strutturali, l-għajnuna mill-Istat, il-ftehimiet ta’ sħubija kummerċjali, biex jiġi żgurat programm unifikat ta’ politika ekonomika Ewropea, ibbażat fuq l-iżvilupp u t-tkabbir.

1.18.

Il-KESE jirrakkomanda l-użu ta’ kriterji simili għal dawk li jinsabu fir-Regolament ta’ Delega (UE) Nru 240/2014 (2) tal-Kummissjoni tas-7 ta’ Jannar 2014 dwar il-kodiċi tal-kondotta Ewropea dwar sħubija fil-qafas ta’ Fondi Strutturali u ta’ Investiment Ewropej, li jipprevedu l-obbligu ta’ konsultazzjoni mal-partijiet kollha potenzjalment interessati, sabiex jitfassal regolament speċifiku ddedikat għall-valutazzjoni tal-effettività u l-effiċjenza tal-għajnuna mill-Istat.

1.19.

It-trasparenza tal-valutazzjonijiet magħmula għandha tiġi żgurata bl-akbar pubbliċità possibbli, kif diġà jsir f’xi Stati Membri għal dak li jikkonċerna l-impriżi u l-ammont ta’ għajnuna mogħtija.

1.20.

Il-KESE jirrakkomanda li l-pjani ta’ valutazzjoni jipprevedu:

1.21.

Il-KESE jitlob li jkun involut fil-proċess tal-valutazzjoni tal-effettività u l-effiċjenza tas-sistema ġenerali ta’ għajnuna Statali fit-tmiem tal-perjodu 2014/2020.

2.1.

Għajnuna lill-impriżi tista’ tfixkel il-kompetizzjoni u tifframmenta s-suq intern, filwaqt li tmur kontra n-natura u l-ispirtu tat-trattati, jekk ma tkunx stabbilita fi ħdan qafas regolatorju ċar, diretta lejn attivitajiet produttivi u impriżi li jinvestu b’mod partikolari fl-innovazzjoni, ir-riċerka u l-iżvilupp, maħsuba biex iġġib benefiċċji ekonomiċi u soċjali u limitata u kkontrollata.

2.2.

Min-naħa l-oħra, is-sitwazzjoni diffiċli ekonomika li ppersistiet għal bosta snin, li ġabet kriżijiet nazzjonali serji li inevitabbilment jaffettwaw lill-impriżi, il-ħaddiema u ċ-ċittadini, teħtieġ approċċ relattivament flessibbli, kif implimentat mill-kompetituri ewlenin tal-UE fis-swieq internazzjonali (li mhumiex soġġetti għal qafas regolatorju tal-għajnuna mill-Istat). Il-kompetittività tal-impriżi Ewropej għandha tkun parametru importanti ta’ referenza. Il-qgħad fl-Ewropa huwa emerġenza reali. L-investimenti naqsu bi 15 % sa mill-quċċata tagħhom fl-2007 u 25 miljun ċittadin għadhom mingħajr impjieg, ħames miljuni fosthom huma żgħażagħ. Il-maġġoranza huma nisa (3).

2.3.

Riċerka interessanti tal-Parlament Ewropew (4) enfasizzat id-differenzi konsiderevoli bejn l-iskemi attwali fis-seħħ fl-UE u fl-Istati Uniti tal-Amerika. “Il-politika tal-kompetizzjoni tal-UE għandha regoli stretti, filwaqt li l-leġislazzjoni tal-Istati Uniti m’għandhiex dispożizzjonijiet f’dan il-qasam.” Fin-negozjati attwali bejn l-UE u l-Istati Uniti, fuq it-talba tal-Kummissarju ta’ dak iż-żmien Joaquín Almunia, ġiet inkluża proposta tal-UE għar-regolamentazzjoni tal-għajnuna mill-Istat, li bħalissa qed tiġi nnegozjata fil-kuntest tas-Sħubija Trans-Atlantika ta’ Kummerċ u ta’ Investiment (TTIP) (5).

2.4.

Il-proposta tidher dgħajfa u essenzjalment mhix sinifikanti (6). L-Ewropa se jkompli jkollha l-aktar leġislazzjoni restrittiva fid-dinja. Filwaqt li fuq naħa waħda dan jgħin sabiex jiġi komplut is-suq uniku, dan jippenalizza wkoll l-impriżi tagħna. Impriża Ewropea li timmanifattura fl-Istati Uniti hija eliġibbli biex tirċievi għajnuna mill-Istat li hija inammissibbli fl-UE, u dan se jsir aktar faċli bl-adozzjoni tal-ftehim. Il-KESE joħroġ twissija serja lill-Kummissjoni biex ma tagħtix preferenza lill-impriżi tal-Istati Uniti fil-ftehim tal-kummerċ ħieles.

2.5.

L-esperjenza s’issa uriet li hemm bżonn għal reviżjoni bir-reqqa tal-programm Ewropew għall-għajnuna mill-Istat.

2.6.

Il-kriżi ekonomika u finanzjarja tas-snin reċenti wasslet biex, fil-livelli kollha tal-gvern, issir reviżjoni radikali tal-kriterji tal-infiq użati biex jiddeterminaw il-politika tal-investiment pubbliku u l-politika tal-għajnuna lill-impriżi. Speċifikament, il-ħtieġa li jinstab mod aħjar ta’ razzjonalizzazzjoni tal-appoġġ (bl-għoti tal-għajnuna biss fejn hemm valur miżjud xieraq) li jtejjeb il-kwalità tal-għajnuna u – simultanjament – jippermetti monitoraġġ adatt tal-effettività u l-effiċjenza ta’ din l-għajnuna saret prijorità, fid-dawl tal-iskarsezza u r-riżorsi limitati disponibbli.

2.7.

Fil-fehma tal-KESE, jidher xieraq li jinstab x’effett kellhom il-politiki tal-għajnuna lill-impriżi adottati, jekk l-istrumenti għall-appoġġ identifikati humiex adattati, u jekk l-ispejjeż amministrattivi u tal-ġestjoni humiex proporzjonati għar-riżultati miksuba. Dan kollu fl-għarfien li dak li ma jistax jitkejjel ma jistax jiġi identifikat jew imtejjeb. Il-miżuri adottati s’issa taw bidu għal dan l-approċċ.

2.8.

Il-valutazzjoni tista’ tidher bħala suġġett tekniku ta’ interess biss għal grupp żgħir ta’ riċerkaturi akkademiċi, filwaqt li tiġi eżerċitata minn komunità ikbar ta’ professjonisti minn ditti ta’ konsulenza dwar awditjar jew valutazzjonijiet ta’ proġetti u ta’ programmi. Madankollu, filwaqt li l-valutazzjoni ħadet prominenza fl-aġenda tal-Kummissjoni Ewropea għal regolamentazzjoni intelliġenti, din saret suġġett ewlieni tal-politika regolatorja, u qajmet kwistjonijiet importanti istituzzjonali u ta’ governanza lil hinn mill-qasam tal-programmi ta’ nfiq (7).

2.9.

Mill-2008, id-Direttorat Ġenerali (DĠ) għall-Politika Reġjonali u Urbana żviluppa programmi ta’ valutazzjoni kontrofattwali biex jappoġġjaw valutazzjonijiet eżistenti (ex ante u ex post) li jsiru fil-qafas tal-programmazzjoni tal-fondi strutturali.

2.10.

Barra minn hekk, minn Mejju 2012, bħala parti mill-programm ta’ riforma tal-Modernizzazzjoni tal-Għajnuna mill-Istat (State Aid Modernization, SAM), id-DĠ Kompetizzjoni introduċa valutazzjoni tal-impatt li tinvolvi tekniki tal-analiżi kontrofattwali għal xi skemi tal-għajnuna (8). B’mod partikolari, skont ir-“Regolament għal Eżenzjoni Ġenerali” ġdid, il-valutazzjoni ta’ skemi tal-għajnuna kbar (b’baġit ta’ aktar minn EUR 150 miljun) hija obbligatorja f’setturi speċifiċi bħall-politika tal-iżvilupp reġjonali, l-għajnuna għal intrapriżi żgħar u ta’ daqs medju, l-appoġġ għar-riċerka, l-iżvilupp u l-innovazzjoni, l-għajnuna għall-ambjent u għall-enerġija, u l-appoġġ għal infrastruttura tal-broadband. Diġà ġew sottomessi xi pjani nazzjonali (erbgħa), u qed jiġu kkunsidrati oħrajn fil-qasam tar-riċerka, tal-iżvilupp u tal-innovazzjoni u tal-broadband (madwar għaxra).

2.11.

Il-Qorti Ewropea tal-Awdituri reċentement interveniet fil-każ tas-sistemi ta’ valutazzjoni tar-riżultati użati minn EuropeAid, u qieset li mhumiex adatti (9). Is-sistemi ta’ valutazzjoni użati fl-attivitajiet kollha tal-Kummissjoni bħalissa qed jiġu riveduti.

2.12.

Jinħtieġu aktar koerenza bejn il-metodoloġiji tal-valutazzjoni tar-riżultati tal-użu tal-fondi strutturali u tal-għajnuna mill-Istat, kif ukoll reviżjoni bir-reqqa tal-politiki tal-infiq kollha tal-Unjoni.

2.13.

L-approċċ kontrofattwali għall-valutazzjoni tal-effetti tal-politiki pubbliċi jitlob li ssir verifika tal-kapaċità ta’ politika biex twettaq il-bidla meħtieġa fl-imġiba jew il-kundizzjonijiet ta’ popolazzjoni jew benefiċjarju destinatarji partikolari, jiġifieri li jiġi stabbilit il-punt safejn l-appoġġ – aktar milli fatturi oħra – ikun ikkontribwixxa biex jintlaħaq ċertu riżultat. Dan xi kultant jissejjaħ l-effett tal-inċentiv.

2.14.

L-għan tal-proċess tal-valutazzjoni huwa li jidentifika l-impatt kawżali tal-politika adottata, filwaqt li jqis biss l-effett dirett ta’ dik il-politika, jiġifieri, jelimina kwalunkwe distorsjoni possibbli minħabba kundizzjonijiet ġenerali makroekonomiċi jew in-natura diversa tal-impriżi.

2.15.

L-impatt kawżali huwa d-differenza bejn ir-riżultat varjabbli li jidher wara l-implimentazzjoni tal-politika (is-sitwazzjoni fattwali) u dak li seta’ ġara li kieku din il-politika partikolari ma tkunx ġiet adottata (sitwazzjoni kontrofattwali).

2.16.

Din l-analiżi twieġeb għal talbiet li huma intiżi li juru l-firxa u s-sinjal tal-effetti netti tal-appoġġ: jekk l-appoġġ jipproduċix effetti pożittivi jew negattivi, u sa liema punt; jekk it-tibdil osservat hux ġenwinament attribwibbli għall-politika implimentata; jekk ir-riżultati jvarjawx bejn il-benefiċjarji differenti (impriżi kbar jew żgħar), bejn reġjuni jew matul iż-żmien; u jekk l-ispejjeż tal-ġestjoni u l-amministrazzjoni humiex proporzjonali u sostenibbli.

2.17.

Għalkemm dan is-suġġett ġie indirizzat b’mod estensiv fil-letteratura ekonomika, partikolarment fid-deċennji reċenti, hemm biss ftit każijiet fejn l-awtoritajiet pubbliċi fi Stati Ewropej għamlu użu kontinwu u mifrux tal-valutazzjonijiet tal-impatt biex jimmonitorjaw u jtejbu l-politiki tagħhom tal-għajnuna lin-negozji.

2.18.

L-aktar każijiet interessanti li wieħed jinnota jinkludu sforzi li saru mir-Renju Unit (li mill-2001 regolarment evalwa programmi tal-għajnuna reġjonali bl-użu ta’ tekniki ta’ valutazzjoni kważi esperimentali), in-Netherlands, (li fl-2012 stabbilixxiet Grupp ta’ Ħidma ta’ Esperti dwar il-Valutazzjoni tal-Impatt), u bl-istess mod il-Finlandja (Aġenzija tal-Finlandja għall-Innovazzjoni, TEKES) u s-Slovenja (li mill-2001 approvat l-Att dwar il-Monitoraġġ tal-Għajnuna mill-Istat”).

2.19.

B’din l-opinjoni, il-KESE jixtieq jikkontribwixxi għall-analiżi mill-Kummissjoni Ewropea u mill-Istati Membri fir-rigward tal-effettività u l-effiċjenza tal-miżuri tal-għajnuna għall-impriżi u l-ħtieġa tal-estensjoni tal-valutazzjonijiet tal-impatt.

3.1.

Fuq il-bażi ta’ evidenza empirika mill-analiżi kontrofattwali, din l-opinjoni għandha l-għan li turi l-importanza tal-valutazzjoni, li m’għandhiex tibqa’ titqies bħala eżerċizzju akkademiku, iżda bħala prattika essenzjali u istituzzjonali inkluża fiċ-ċiklu tal-politika: implimentazzjoni, monitoraġġ, valutazzjoni, tfassil mill-ġdid.

3.2.

Għal din ir-raġuni ġew eżaminati numru ta’ studji mwettqa fi Stati Ewropej differenti u saret enfasi fuq it-tagħlim fundamentali li joħroġ minnhom: jiġifieri l-implikazzjonijiet tal-politika f’termini tal-impatt fuq it-tkabbir tal-investiment, il-produttività, l-impjieg, l-innovazzjoni u l-ispiża tal-iskema. Dawn l-indikaturi jipprovdu l-fehim dwar l-effetti fuq it-tkabbir u jenfasizzaw il-ħtieġa għal għajnuna mmirata u ta’ kwalità għolja.

3.3.

Għalkemm il-letteratura għandha tendenza li tenfasizza l-eżistenza ta’ korrelazzjoni pożittiva bejn l-appoġġ pubbliku għall-impriżi u t-tkabbir tal-output (investiment, impjieg, prodotti ġodda), għandu jiġi osservat li l-effett ta’ inċentiv tal-għajnuna ma jistax jittieħed dejjem bħala ovvju. Tabilħaqq, hemm diversi fatturi oħra li jinfluwenzaw is-suċċess ta’ politika, bħax-xejra ekonomika ġenerali, il-funzjonament tas-swieq, it-tassazzjoni ġenerali.

3.4.

Fi studju li janalizza l-impatt tal-Liġi 488 fl-Italja, Martini u Bondonio (2012) juru li fuq medja l-impriżi li rċevew għajnuna diretta naqqsu l-investimenti privati. F’dan il-każ l-appoġġ dirett mill-Istat lill-impriżi jidher li rriżulta fi tnaqqis fl-infiq privat fl-investiment, biex b’hekk naqqas il-ħtieġa għal riżorsi privati. L-għajnuna mill-Istat għandha tiżdied mal-investiment u mhux tissostitwixxih.

3.5.

Il-letteratura tenfasizza wkoll xi tħassib kritiku rigward l-impatt tal-għajnuna fuq il-produttività. Fi studju ta’ valutazzjoni fuq l-impriżi Brittaniċi li rċevew għajnuna bħala parti mill-programm “Regional Selective Assistance (RSA)”, Criscuolo (2012) jispjega kif it-tkabbir fil-produttività ma kienx statistikament sinifikanti (10).

3.6.

Dawn il-konklużjonijiet jidhru li huma konsistenti ma’ evidenza empirika oħra li turi li l-għajnuna diretta spiss ikollha impatt pożittiv fuq il-volumi ta’ produzzjoni mingħajr ma jkollha effetti fuq il-produttività. Fi kliem ieħor, l-impriżi li jirċievu l-għajnuna jikbru mingħajr ma jsiru aktar effiċjenti. Dan iżid ir-riskju li fis-suq jinżammu impriżi mhux kompetittivi.

3.7.

Il-mudelli statistiċi u ekonometriċi li jistgħu jidentifikaw l-impatt tal-konċessjonijiet b’approċċ kontrofattwali, jagħmluha possibbli wkoll li jintwerew l-effetti netti li miżuri speċifiċi tal-għajnuna jkollhom fuq l-impjieg, li jippermettu wkoll li titkejjel l-ispiża għal kull unità tax-xogħol “li tinħoloq”.

3.8.

Ta’ spiss, hemm diskrepanza bejn in-numru ta’ unitajiet tax-xogħol ġodda li huma attribwibbli direttament għall-għajnuna u l-istatistika rreġistrata fil-monitoraġġ ex post. Fi studju dwar il-miżuri ta’ għajnuna lill-impriżi żgħar u ta’ daqs medju fil-Polonja, Trzciński (2011) juri li mill-25 000 impjieg ġdid “maħluqa” mill-intervent, 10 550 biss huma fil-fatt attribwibbli għall-politika implimentata (11). Bondonio u Martini (2012) ukoll waslu għall-istess konklużjoni: mid-89 000 impjieg ġdid irreġistrat fil-monitoraġġ ex post tal-Liġi 488, effettivament inħolqu 12 500 biss, bi spiża ta’ EUR 232 000 għal kull unità tax-xogħol (12). Għandu jitqies l-impatt tal-għajnuna mill-Istat f’termini ta’ postijiet tax-xogħol eżistenti, jiġifieri biex tissalvagwardja l-ekonomija lokali, reġjonali jew nazzjonali.

3.9.

L-interventi ta’ appoġġ lill-impriżi jipproduċu effetti differenti skont l-ammont ta’ appoġġ mogħti, id-daqs tal-impriża, iż-żona ġeografika fejn tinsab u t-tip tal-għajnuna mwiegħda. L-evidenza empirika minn analiżi tal-valutazzjoni għandha tkun għad-dispożizzjoni tal-uffiċjali pubbliċi fit-teħid ta’ deċiżjonijiet, biex jiggwidaw l-għażliet tagħhom u biex jgħinuhom jifhmu liema tip ta’ appoġġ huwa l-aktar adatt u f’liema kuntest. Kif diġà ntwera biċ-ċar s’issa, huwa importanti li jiġu fformulati miżuri ta’ għajnuna mmirata, sabiex tiżdied l-effiċjenza u l-effettività tal-politiki.

4.1.

Il-Kummissjoni Ewropea għandha tkompli bil-ħidma tagħha ta’ sensibilizzazzjoni dwar il-prinċipji u l-metodi l-aktar komuni fil-qasam tal-valutazzjoni tal-impatt. B’mod partikolari, il-KESE jemmen li fl-Istati Membri varji u flimkien ma’ universitajiet, istituzzjonijiet ta’ riċerka, imsieħba soċjali u partijiet interessati oħrajn, għandhom jiġu organizzati seminars dwar tekniki ta’ valutazzjoni u metodoloġiji disponibbli. Fid-dawl ta’ dawn l-esperjenzi, il-Kummissjoni tkun tista’ tifhem b’mod aktar faċli l-ostakli fl-applikazzjoni tar-regolamenti, u tintervjeni malajr f’dan ir-rigward.

4.2.

Minkejja li l-isforzi tal-Kummissjoni huma ta’ min ifaħħarhom, huwa importanti li aktar skemi ta’ għajnuna jkunu soġġetti għal valutazzjoni, partikolarment meta jkunu involuti ammonti kbar ta’ għajnuna. Huwa wkoll essenzjali li jitħeġġeġ dibattitu strutturat li jkun mfassal bil-għan li jikkumplementa l-metodi ta’ valutazzjoni kontrofattwali bi strumenti tal-kejl ġodda li jagħmluha possibbli li jitqiesu wkoll l-effetti ta’ forom oħra ta’ appoġġ lill-impriżi (appoġġ finanzjarju, għajnuna indiretta, politika industrijali per se).

4.3.

Il-KESE jenfasizza l-ħtieġa li tiġi żviluppata metodoloġija adatta pluralista fir-rigward ta’ kriterji u parametri ta’ valutazzjoni. Il-Kummissjoni tiddikjara (13): “li l-appoġġ pubbliku jistimula l-innovazzjoni, it-teknoloġiji ekoloġiċi, l-iżvilupp tal-kapital uman, jevita l-ħsara ambjentali u, fl-aħħar mill-aħħar, jippromwovi t-tkabbir, ix-xogħol u l-kompetittività tal-UE.” Elementi li kollha kemm huma jikkontribwixxu għall-valutazzjoni tal-impatt tal-għajnuna mill-Istat, lil hinn minn sempliċi valutazzjoni tal-infiq. Il-Parlament Ewropew jitlob l-inklużjoni tagħha fid-definizzjoni tal-metodi ta’ valutazzjoni, kif ukoll il-liġi Ewropea dwar l-għajnuna mill-Istat, peress li din tinfluwenza b’mod qawwi l-għażliet ta’ politika ekonomika tal-Istati Membri. Il-KESE jenfasizza wkoll il-benefiċċji għar-riċerka meta jkollha aċċess liberu għal valutazzjoni tad-data, sabiex tittejjeb il-metodoloġija.

4.4.

Huwa ttamat li l-Kummissjoni, flimkien ma’ uffiċċji tal-istatistika nazzjonali u Ewropej, tiddiskuti l-possibbiltà tal-ħolqien ta’ bażi tad-data affidabbli dwar l-għajnuna mill-Istat lill-impriżi skont qafas metodoloġiku uniku. Din l-azzjoni minn naħa waħda tiggarantixxi aktar trasparenza fil-proċessi tat-teħid tad-deċiżjonijiet, u min-naħa l-oħra tinkoraġġixxi wkoll l-attivitajiet tar-riċerka u tal-kejl kemm mill-awtoritajiet pubbliċi kif ukoll mir-riċerkaturi involuti.

4.5.

L-universitajiet u ċ-ċentri ta’ riċerka jista’ jkollhom rwol deċiżiv fis-sensibilizzazzjoni dwar il-kultura ta’ valutazzjoni u fit-tixrid ta’ strumenti ġodda u aktar avvanzati tal-kejl tal-politika pubblika. Barra minn hekk, il-Kummissjoni Ewropea tista’ tqabbad istituzzjonijiet tar-riċerka indipendenti biex twettaq studji ta’ każijiet bl-għan li tevalwa l-effettività tal-għajnuna f’ċerti setturi bħar-riċerka, l-iżvilupp u l-innovazzjoni, l-għajnuna lill-impriżi żgħar u ta’ daqs medju, l-għajnuna lis-settur tal-enerġija u l-għajnuna fl-infrastruttura.

4.6.

Minħabba li l-valutazzjonijiet previsti fir-regolamenti l-ġodda tal-Komunità ma jikkunsidrawx l-effetti li l-politika tal-appoġġ lill-impriżi jkollha fuq l-ekonomija Ewropea b’mod ġenerali, ikun opportun li l-Kummissjoni tniedi studju pilota dwar dan is-suġġett fl-aħħar tal-perjodu ta’ programmazzjoni attwali (2014-2020). Il-ħidma għandha tinvestiga l-fatturi ewlenin li jiddeterminaw l-infiq għall-għajnuna, tiddefinixxi r-relazzjoni bejn l-għajnuna lill-impriżi u l-potenzjal ekonomiku tal-awtorità tal-għoti, u tiġbor fehim dwar ir-rabta eżistenti bejn il-politika ta’ koeżjoni u l-politika ta’ kompetizzjoni.

4.7.

Din l-opinjoni hija l-ewwel pass fil-ħidma tal-KESE dwar il-kejl tal-impatt tal-għajnuna mill-Istat lill-impriżi, kif ukoll rispons u appoġġ għall-attività tal-Kummissjoni f’dan il-qasam. Madankollu, il-KESE jikkunsidra li huwa essenzjali li d-dibattitu jiġi estiż u approfondit: u se jkompli jsegwi bir-reqqa x-xogħol tal-Kummissjoni f’dan il-qasam u jippromwovi kultura ta’ valutazzjoni tal-effettività u l-effiċjenza kull fejn possibbli.

15.1.2016   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 13/26

Relatur:

is-Sur Carlos TRÍAS PINTÓ

Korelatur:

is-Sur Stefano PALMIERI

1.1.

Il-KESE jaħseb li l-mudell tal-Ekonomija għall-Ġid Komuni (EĠK) (1) huwa maħsub li jiġi inkluż kemm fil-qafas legali Ewropew kif ukoll dak nazzjonali sabiex isiru passi lejn Suq Uniku Ewropew permezz ta’ ekonomija iżjed etika bbażata fuq il-valuri Ewropej u l-kisbiet ta’ politika ta’ responsabbiltà soċjali, barra milli jiġu stabbiliti sinerġiji li jsaħħuhom.

1.2.

L-Ekonomija għall-Ġid Komuni hija approċċ olistiku li l-kunċetti tagħha huma qrib tal-valuri fundamentali tal-Ekonomija Soċjali, l-Ekonomija Ċirkolari, l-Ekonomija Kollaborattiva, l-Ekonomija ta’ Funzjonalità, l-Ekonomija bbażata fuq ir-Riżorsi u l-Ekonomija Blu.

1.3.

L-Ekonomija għall-Ġid Komuni hija appoġġjata minn organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, in-negozji u l-akkademja u hija meqjusa bħala mudell possibbli li jsaħħaħ il-valuri Ewropej, il-koeżjoni soċjali u jippromovi sistema ekonomika responsabbli. Fil-fatt, l-EĠK hija appoġġata minn aktar minn mitt grupp lokali, kważi 2 000 kumpanija (2) u organizzazzjoni soċjali.

1.4.

Allinjata mal-qafas tal-Ewropa 2020, hija tipproponi li ssir tranżizzjoni lejn “Suq Ewropew Etiku” li jrawwem l-innovazzjoni soċjali, jagħti spinta lir-rata ta’ impjiegi u jibbenefika l-ambjent. Is-“Suq Ewropew Etiku” jista’ jinbena permezz tal-implimentazzjoni ta’ diversi strateġiji:

1.4.1.

L-indikaturi għall-kejl tal-benesseri u l-iżvilupp soċjali lil hinn mill-PDG (3), bħall-Prodott ta’ Ġid Komuni u l-Karta tal-Bilanċ tal-Ġid Komuni.

1.4.2.

It-tfassil ta’ politika bil-għan li jirrikonoxxu kumpaniji b’kontribuzzjonijiet ogħla għall-ġid komuni, bħalma huma l-akkwist pubbliku etiku u l-promozzjoni ta’ kummerċ intern etiku.

1.4.3.

Il-promozzjoni tal-kummerċ estern etiku taħt “Ditta Ewropa”. B’dan il-mod, l-Ewropa se twitti t-triq biex tiġi rikonoxxuta bħala suq etiku u l-kumpaniji Ewropej ser imexxu s-suq globali etiku u se jikkontribwixxu għat-tisħiħ tad-drittijiet tal-bniedem, l-istandards tax-xogħol u l-protezzjoni tal-ambjent madwar id-dinja.

1.4.4.

It-tħeġġiġ ta’ kull tip ta’ imprenditur li jibda organizzazzjoni mmirat li tikkontribwixxi għall-ġid komuni.

1.4.5.

It-trawwim ta’ konsum etiku u s-sensibilizzazzjoni fost il-konsumaturi Ewropej.

1.4.6.

Tiżdied id-diversità tal-ekosistema finanzjarja billi jiġu promossi netwerks ta’ banek u boroż etiċi madwar l-UE.

1.5.

Il-KESE jitlob lill-Kummissjoni Ewropea, fil-qafas ta’ strateġija mġedda dwar ir-responsabbiltà soċjali korporattiva, li tagħmel qabża ta’ kwalità sabiex jiġu ppremjati (f’termini ta’ akkwist pubbliku, l-aċċess għas-swieq esterni, benefiċċji fiskali, eċċ.) dawk l-intrapriżi li jistgħu juru prestazzjoni etika għolja.

2.1.

L-ekonomija u, konsegwentement, il-politika ekonomika, għandhom rwol kruċjali fis-soċjetà tal-lum, li fuqha jiddependi s-suċċess jew il-falliment ta’ politiki bażiċi oħra għall-benesseri taċ-ċittadini – l-edukazzjoni, is-saħħa, is-servizzi soċjali, il-kultura, l-ambjent, it-teknoloġija u l-innovazzjoni. Dawn kollha jiddependu fil-biċċa l-kbira tagħhom fuq is-sitwazzjoni ekonomika li taffettwa ‘l-livelli lokali u reġjonali differenti.

2.2.

Il-kriżi, li qed tkompli jkollha impatt negattiv fuq l-ekonomiji tal-Istati Membri u l-kwalità tal-ħajja tal-poplu Ewropew, wriet ir-reżiljenza fqira tas-sistema ekonomika u soċjali tal-UE.

2.3.

Min-naħa l-oħra, skont il-Global Poll 2014 tal-Konfederazzjoni Internazzjonali tat-Trade Unions (ITUC) (4), m’hemmx pajjiż wieħed fejn il-biċċa l-kbira tan-nies jemmnu li s-sistema ekonomika hija ġusta. Erbgħa minn kull ħames persuni (78 %) jemmnu li s-sistema ekonomika tiffavorixxi s-sinjuri. Bl-istess mod, 88 % tal-Ġermaniżi u 90 % tal-Awstrijaċi jridu “ordni ekonomika ġdida” (stħarriġ tal-Fondazzjoni Bertelsmann (5)) u l-istess bla dubju japplika għall-pajjiżi li sofrew l-aktar mill-kriżi ekonomika bħall-Greċja, il-Portugall, l-Irlanda, Spanja u l-Italja.

2.4.

Fid-dawl tal-progress li sar mill-kummissjoni fir-rigward tal-innovazzjoni soċjali u l-Opinjoni tal-KESE SC/39 dwar l-Evalwazzjoni tal-Istrateġija tal-Ewropa 2020, ir-rapport dwar ir-Reviżjoni ta’ Nofs it-Term tal-Istrateġija Ewropa 2020, u l-inizjattiva tal-Kumitat ta’ Tmexxija Ewropa 2020 “Let’s Talk Happiness – beyond GDP”, huwa evidenti li jekk irridu li b’mod effettiv nappoġġaw il-kompetittività ekonomika u l-koeżjoni soċjali, dan jirrikjedi bidla fil-paradigma sabiex il-miri ekonomiċi, ambjentali u soċjali jkunu tassew interdipendenti, u jintlaħaq ekwilibriju ikbar bejn l-aspetti kwalitattivi u kwantitattivi tal-iżvilupp, bis-saħħa ta’ approċċ olistiku.

2.5.

L-Ekonomija għall-Ġid Komuni (EĠK) toffri mudell adatt appoġġat mis-soċjetà Ewropea. L-għanijiet u l-valuri tagħha jmorru lil hinn mill-proposti konvenzjonali tar-responsabbiltà soċjali, u l-viżjoni olistika tagħha tagħti l-kapaċità biex tlaqqa’ flimkien l-atturi l-iżjed diversi tas-soċjetà.

2.6.

F’erba’ snin biss, l-Ekonomija għall-Ġid Komuni nbidlet f’moviment soċjali appoġġat minn iktar minn mitt grupp lokali, qrib ta’ 2 000 kumpanija u organizzazzjoni soċjali u għadd dejjem jikber ta’ universitajiet f’pajjiżi bħall-Awstrija, il-Ġermanja, l-Isvizzera, l-Italja u Spanja. Barra minn hekk, ir-reġjun tan-Nofinshar tat-Tirol fl-Italja u diversi gvernijiet lokali f’diversi pajjiżi Ewropej adottaw il-mudell ta’ Ekonomija għall-ġid komuni għat-territorji tagħhom.

3.1.

L-għan ta’ soċjetà għandu jkun il-benessri ta’ kull wieħed mill-membri tagħha, f’konformità mad-dispożizzjonijiet kostituzzjonali.

3.2.

F’konformità mal-linji gwida stabbiliti fl-Artikolu 3(1) (2) u (3) tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea (6) il-proposta ewlenija tal-mudell ta’ ekonomija għall-ġid komuni hija li l-ekonomija trid isservi n-nies ; fi kliem ieħor, il-ġid komuni. Il-punt tat-tluq biex jintlaħaq dan l-għan irid ikun li l-flus u l-kapital huma strumenti importanti ta’ skambju u ta’ investiment – iżda qatt m’huma għanijiet fihom infushom.

3.3.

Il-mudell ekonomiku fejn l-għan ikun il-ġid komuni għandu jissejjes fuq valuri li kulħadd jagħraf bħala universali: id-dinjità umana, is-solidarjetà, is-sostenibbiltà ekoloġika, il-ġustizzja soċjali, it-trasparenza u l-parteċipazzjoni demokratika.

3.4.

L-għarfien tal-ġid komuni bħala l-għan ċentrali tal-ekonomija jirrikjedi metodu speċifiku għall-kejl tas-suċċess ekonomiku skont l-għan aħħari u mhux il-mezzi: il-Prodott ta’ Ġid Komuni, il-Karta tal-Bilanċ tal-Ġid Komuni u l-Valutazzjoni tal-Affidabbiltà Kreditizja tal-Ġid Komuni li, rispettivament, jikkomplementaw il-PDG, il-karta tal-bilanċ u l-affidabbiltà kreditizja finanzjarja.

3.5.

L-Ekonomija għall-ġid komuni hija mudell olistiku li jfittex li jintegra l-ekonomija fil-kuntest soċjali, kulturali u ekoloġiku tas-soċjetà Ewropea. Kif jidher fit-tabella mehmuża, il-mudell tal-Ekonomija għall-ġid komuni jirrifletti l-valuri fundamentali ta’ diversi proposti ekonomiċi:

Sors: oriġinali.

3.6.

L-Ekonomija għall-ġid komuni hija mudell ekonomiku li jista’ jagħti kontribut siewi għall-Istrateġija Ewropa 2020, b’mod partikolari billi:

3.6.1.

L-Ekonomija għall-Ġid Komuni hija proċess ta’ “innovazzjoni soċjali” u intraprenditorija pożittiva utli għall-promozzjoni u l-appoġġ ta’ ideat ġodda li simultanjament isolvu l-ħtiġijiet soċjali, joħolqu relazzjonijiet soċjali ġodda u jsaħħu l-ħolqien ta’ valur ekonomiku. F’dan il-kuntest, “Innovazzjoni” tirriferi għall-kapaċità li jinħolqu u jiġu implimentati ideat li juru l-kapaċità li jiġi prodott il-valur; “Soċjali” tirriferi għal kwistjonijiet ta’ kwalità tal-ħajja, solidarjetà, kuntentizza u benessri.

3.7.

L-EĠK hija għodda biex tinbena sistema soċjali u ekonomika b’saħħitha li tista’ tagħti lis-soċjetà ċivili Ewropea “il-protezzjoni u l-iżvilupp”, li tikkontribwixxi biex jinstabu soluzzjonijiet u, fejn possibbli, tevita l-kriżijiet u li barra minn hekk tikkontribwixxi għall-bidla ekonomika u soċjali. L-EĠK huwa l-mod kif ir-reżiljenza titqiegħed fiċ-ċentru tal-proċessi għall-appoġġ tat-tranżizzjoni mill-kriżi għall-irkupru u l-iżvilupp.

3.7.1.

Ir-reżiljenza hija fattur li jaffettwa l-ħila tas-soċjetà ċivili biex tirreaġixxi għal taqlib soċjali kbir u biex jiġu indirizzati problemi fit-tul u tensjonijiet mhux mistennija. Jeżistu mezzi ta’ tħejjija tas-soċjetà ċivili biex jiġu evitati u affrontati l-kriżijiet, iżda dawn jeħtieġu ġestjoni aktar effettiva u kooperazzjoni aktar mill-qrib fil-livelli kollha li jirrappreżentaw l-interessi soċjali, ekonomiċi u istituzzjonali.

3.8.

Iż-żieda tal-kapaċità tal-imsieħba ekonomiċi u soċjali biex jassorbu, jimmaniġġaw u jevitaw l-effetti ta’ kriżijiet u tibdil strutturali hija element ewlieni għas-soċjetà ċivili meta wieħed jiġi biex jappoġġa l-kisba ta’ standards ta’ għajxien li huma xierqa għall-ħtiġijiet tan-nies. Dan jappoġġa wkoll il-kompetittività ekonomika tal-UE għal koeżjoni soċjali u sostenibbiltà, bil-għan li ma jiġux limitati l-opportunitajiet għal ġenerazzjonijiet futuri.

3.9.

Biex dawn l-ideat jitwettqu fil-prattika, il-mudell EKĠ huwa bbażat fuq il-parteċipazzjoni diretta tan-nies kemm fis-sfera tan-negozju kif ukoll dik politika. Għodod bħar-rapport dwar il-ġid komuni, il-karta tal-bilanċ, u b’mod partikolari, l-Indiċi Muniċipali tal-Ġid Komuni, huma bbażati fuq il-parteċipazzjoni attiva tal-gruppi kollha tal-partijiet interessati.

4.1.

Bħala riżultat tal-effetti dannużi li nħassu matul il-kriżi ekonomika u finanzjarja reċenti, in-nies fl-Ewropa huma inqas toleranti għal kwistjonijiet bħat-telf ta’ dħul, tnaqqis fil-proviżjoni u s-servizzi soċjali, dannu ambjentali, inċertezzi fl-impjieg u t-tnaqqis fl-importanza tad-drittijiet soċjali tagħhom flimkien mad-drittijiet tagħhom bħala konsumaturi u utenti.

4.2.

Fl-istess waqt, il-politiki ta’ responsabbiltà soċjali korporattiva, ta’ natura volontarja u mhux ambizzjużi biżżejjed, li mhux qed jippreżentaw biżżejjed informazzjoni rilevanti, jeħtieġu nifs ġdid, fid-dawl tal-fatt li d-differenzi fil-pagi qed jikbru f’ħafna mill-kumpaniji l-kbar, in-nies huma minoranza fil-proċessi tat-teħid tad-deċiżjonijiet u l-impenn lejn l-iżvilupp tal-karriera ta’ ħaddiema żgħażagħ qed jonqos.

4.3.

L-intraprendituri u l-SMEs huma, min-naħa tagħhom, mhedda minn kompetizzjoni żleali u prattiki mhux etiċi, li jfisser li s-sopravivenza ta’ ħafna impriżi bħal dawn hija f’riskju. In-nies b’mod ġenerali qed isejħu għal ekonomija bbażata fuq il-valuri li huma, fit-teorija, minquxa fil-kostituzzjonijiet nazzjonali.

4.4.

Il-klima ta’ distakkament soċjali hija riflessa fit-telf ta’ fiduċja pubblika fl-istituzzjonijiet u dawk li jirrappreżentawhom. Jekk trid tirbaħ lura din il-kunfidenza neċessarja u ssaħħaħ il-koeżjoni soċjali u territorjali, l-Unjoni Ewropea ser ikollha tfassal mill-ġdid il-politiki tagħha u tħejji strateġija ġdida skont it-talbiet u l-valuri tan-nies.

4.5.

F’dan is-sens, l-Opinoni tal-KESE dwar l-Istħarriġ Annwali dwar it-Tkabbir 2014 issejjaħ biex it-tabella ta’ valutazzjoni tal-indikaturi soċjali tiġi inkluża b’mod proattiv fis-Semestru Ewropew b’mod indaqs mal-indikaturi makroekonomiċi u baġitarji. Barra minnhekk, l-objettivi, il-metodi u l-istrumenti tas-Semestru Ewropew għandhom ikomplu jinkludu t-tranżizzjoni ekoloġika tal-proċessi industrijali eżistenti f’kull settur u tal-ekonomija kollha kemm hi, sabiex jiġi żgurat irkupru ekonomiku abbażi ta’ mudell ta’ żvilupp aktar sostenibbli.

4.6.

Għalhekk il-mudell EĠK jipproponi bidla għal “Suq Etiku Ewropew” li fih il-politiki ekonomiċi u kummerċjali huma allinjati mal-kultura u l-valuri li n-nies jidentifikaw bħala universali. Permezz ta’ din l-istrateġija, l-ekonomija Ewropea u l-kumpaniji Ewropej għandhom jerġgħu iqajmu l-immaġni tal-marka internazzjonali tagħhom bħala organizzazzjonijiet eżemplari f’termini ta’ protezzjoni u promozzjoni tad-drittijiet tal-bniedem, il-kwalità u t-tifsira tax-xogħol, u l-ħarsien tal-ambjent.

4.7.

Għalhekk jiġu rikonoxxuti l-organizzazzjonijiet li jikkummerċjalizzaw prodotti u servizzi skont kriterji etiċi u li jikkontribwixxu għall-ġid komuni. B’mod aktar speċifiku, il-prodotti u s-servizzi li ma jiggarantixxux minimu etiku tul il-katina tal-valur x’aktarx joħorġu barra miż-żona ta’ profittabbiltà.

4.8.

Fil-qosor, il-mudell EĠK mudell huwa ugwali għall-proposti ta’ responsabbiltà soċjali korporattiva (CSR) f’dak li għandu x’jaqsam ma’ valuri, iżda jmur lil hinn f’termini ta’ għanijiet u metodi. Is-CSR fl-Ewropa prinċipalment kienet ibbażata fuq il-prinċipju ta’ “jagħtu lura lis-soċjetà parti mill-profitt miksub minnha” qabel ma bdiet tiffoka fuq l-għan ta’ “jimmassimizzaw il-ħolqien ta’ valur komuni għas-sidien/azzjonisti u għall-partijiet interessati l-oħra tagħhom u s-soċjetà inġenerali” (7). Din hija r-raġuni għaliex, sfortunatament, għadd sinifikanti ta’ kumpaniji naqsu s-CSR għal xejn iktar minn azzjonijiet filantropiċi jew azzjonijiet simboliċi ta’ relazzjonijiet pubbliċi.

5.1.

Diversi srateġiji huma proposti għall-bini ta’ Suq Etiku Ewropew. Il-pjan direzzjonali ser jibda bil-kejl tal-kontribuzzjoni tal-kumpaniji għall-ġid komuni u l-konverġenza lejn rappurtar mhux finanzjarju Ewropew. Imbagħad, is-soċjetà ċivili Ewropea tkun infurmata dwar il-prestazzjoni tal-kumpaniji permezz tal-iżvilupp ta’ tikkettar etiku. It-tfassil tal-politika se jirrikonoxxi dawk il-kumpaniji b’kontribuzzjoni ogħla għall-ġid komuni permezz ta’ akkwist pubbliku etiku u politiki mmirati lejn il-bini ta’ suq intern u internazzjonali etiku. Fl-aħħar nett, l-intraprenditorija, il-konsum u l-politiki bankarji ser ikunu wkoll allinjati mal-prinċipji tal-ġid komuni. Dan kollu se jseħħ billi jiġu evitati piżijiet amministrattivi eċċessivi u jintużaw mekkaniżmi tas-suq.

5.2.

Il-kejl tal-kontribuzzjoni tal-kumpaniji għall-ġid komuni permezz tat-tlestija ta’ Karta tal-Bilanċ tal-Ġid Komuni. Il-Karta tal-Bilanċ tal-Ġid Komuni tkejjel il-parti mhux finanzjarja tas-suċċess ta’ kumpanija: is-suċċess etiku u l-kontribuzzjoni tagħha lejn il-ġid komuni. Il-verżjoni attwali tal-Karta tal-Bilanċ tal-Ġid Komuni tkejjel il-valuri kostituzzjonali l-iżjed importanti: id-dinjità, is-solidarjetà, is-sostenibbiltà, il-ġustizzja u l-parteċipazzjoni demokratika: “prestazzjoni etika” f’dak li jirrigward il-gruppi ta’ kuntatt kollha.

5.3.

Sabiex jimxi lil hinn minn CSR konvenzjonali, il-moviment EĠK jipproponi li l-karta tal-bilanċ għandha tilħaq tliet “metakriterji”: għanda tkun 1. Universali, 2. Titkejjel f’punti newtrali, 3. Komparabbli bejn il-kumpaniji, 4. Tinftiehem għall-azzjonisti, 5. Pubblika, 6. Verifikata esternament, 7. Mandatorja, 8. Legalment vinkolanti: iktar ma jkun tajjeb ir-riżultat, inqas ikun hemm taxxi, tariffi doganali, interessi eċċ. ikun konformi mas-slogan “bl-etika għas-suċċess”.

5.4.

Bħala parti mill-moviment EĠK, aktar minn 200 SME wettqu l-Karta tal-Bilanċ tal-Ġid Komuni sal-aħħar stadju: evalwazzjoni minn pari jew verifika esterna. It-tranżizzjoni lejn sistema obbligatorja tal-karta tal-bilanċ tista’ tkun waħda gradwali. Reċentement l-UE ħadet l-ewwel pass bid-direttiva tagħha dwar ir-rappurtar mhux finanzjarju. It-tieni pass jista’ jkun li d-direttiva tinkludi biss standards li jikkonformaw mal-metakriterji kollha msemmija hawn fuq u li jġibu magħhom vantaġġi legali skont ir-riżultat. L-istandards li jifdal jistgħu sussegwentement jiġu kkombinati f’wieħed, jiġifieri l-parti mhux finanzjarja tal-karta tal-bilanċ obbligatorja tal-kumpanija. Il-karta tal-bilanċ “universali” (finanzjarja u mhux finanzjarja) għandha ssir passaport għad-dħul fis-Suq Etiku Ewropew futur.

5.5.

Tikkettar etiku. L-EĠK jargumenta li informazzjoni dwar imġiba etika għandha tiġi pprovduta dwar il-prodotti kollha mibjugħa fuq is-suq komuni Ewropew permezz ta’ tikkettar etiku komuni li jistabbilixxi l-kontribut tal-kumpanija għall-ġid komuni. L-ittikkettjar jista’ viżwalment jikklassifika r-riżultat tal-Karta tal-Bilanċ tal-Ġid Komuni, pereżempju, f’ħames kuluri differenti. Permezz tal-kodiċi QR, il-konsumaturi jistgħu jaraw il-karta tal-bilanċ fid-dettall.

5.6.

Akkwist pubbliku etiku. Il-prijorità fil-proċedura ta’ akkwist pubbliku għandha tingħata lil organizzazzjonijiet li jistgħu juru l-akbar kontribut għall-ġid komuni fil-Karta tal-Bilanċ tal-Ġid Komuni tagħhom. L-akkwist pubbliku fl-Ewropa jista’ jservi bħala xprun għall-implimentazzjoni tas-“Suq Etiku Ewropew” billi jiġu adottati kriterji marbuta mal-kontribut għall-ġid komuni u l-kwalità tal-impronta ekoloġika u soċjali stabbiliti fid-Direttiva 2014/24/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (8) u l-implimentazzjoni tal-klawsola soċjali korrispondenti.

5.7.

Kummerċ Intern Etiku. Il-kummerċ ħieles intern għandu jitħeġġeġ f’dawk l-organizzazzjonijiet li jistgħu juru l-akbar kontribut għall-ġid komuni fil-Karta tal-Bilanċ tal-Ġid Komuni tagħhom. L-ewwel nett, għandhom jiġu faċilitati s-suq ħieles u l-moviment ta’ prodotti u servizzi għal dawk li jistgħu juru konformità ma’ standards etiċi minimi taħt is-“Suq Etiku Ewropew”. It-tieni, għandhom jiġu faċilitati l-importazzjoni ta’ prodotti, l-investiment u l-forniment ta’ servizzi minn kumpaniji f’pajjiżi li mhumiex fl-UE li jistgħu juru wkoll li huma konformi mal-istandards etiċi minimi taħt is-“Suq Etiku Ewropew”. B’dan il-mod, politiki dwar it-tariffi fuq l-importazzjoni u dawk fiskali relatati mal-kummerċ intern u l-importazzjonijiet għandhom jiġu rregolati skont l-imġiba etika murija minn kumpaniji.

5.8.

Kummerċ Internazzjonali Etiku. L-imġiba etika u l-kontribut għall-ġid komuni għandhom ikunu l-aspett rikonoxxibbli tal-ekonomija Ewropea – fi kliem ieħor, “Marka Ewropa”. Il-kumpaniji Ewropej, bħala ambaxxaturi għas-soċjetà, il-kultura u l-valuri Ewropej, għandhom jiżguraw li dawn jaġixxu b’mod etiku u juru dan permezz tal-karta tal-bilanċ. Il-politiki tal-Unjoni Ewropea sabiex jiġi mħeġġeġ il-kummerċ estern (programmi ta’ għajnuna għall-kummerċ estern, standards etiċi għar-regoli tal-kummerċ, eċċ.) għandhom għalhekk fl-ewwel lok jappoġġjaw lil dawk il-kumpaniji li juru l-akbar kontribut għall-ġid komuni.

5.9.

Intraprendituri għall-ġid komuni. It-trawwim tal-intraprenditorija huwa kruċjali biex tiġi żgurata s-sostenibbiltà ekonomika tal-Unjoni Ewropea. Bl-istess mod, l-innovazzjoni soċjali trid tkun immirata fiha nnifisha lejn il-provvista ta’ prodotti u servizzi li jikkontribwixxu għall-ġid komuni tas-soċjetà. Għal din ir-raġuni, il-politiki li jippromwovu l-intraprenditorija fis-“Suq Etiku Ewropew” għandhom irawmu negozji ġodda u taħriġ għall-intraprendituri abbażi tal-valuri tad-dinjità umana, is-solidarjetà, is-sostenibilità ekoloġika, il-ġustizzja soċjali u l-parteċipazzjoni demokratika. Ċentri tal-ġid komuni jistgħu jiġu stabbiliti fil-bliet kollha (ta’ Ġid Komuni), u joħolqu intrapriżi li jew jipprattikaw il-karta tal-bilanċ mill-bidu jew inizjalment jiġu stabbiliti bħala “impriżi għall-ġid komuni”.

5.10.

Il-konsumaturi u t-trawwim ta’ konsum etiku. Is-suċċess tas-“Suq Etiku Ewropew” se jiddependi fuq id-domanda f’isem il-konsumaturi Ewropej għal prodotti u servizzi li jikkontribwixxu għall-ġid komuni. Iridu jiġu mfassla u promossi strateġiji u programmi li għandhom l-għan li jixprunaw il-konsum etiku. Dawn il-programmi għandhom jipprovdu informazzjoni dwar in-natura tas-“Suq Etiku Ewropew” permezz tal-edukazzjoni, is-sensibilizzazzjoni u kampanji pubbliċitarji. L-“att doppju” tal-karta tal-bilanċ tal-ġid komuni u t-tikkettar għandu jipprovdi l-għodod ideali biex jintlaħaq dan l-għan.

5.11.

Il-Banek Etiċi u l-estensjoni tal-Ftehimiet ta’ Basel, inklużi l-kriterji ta’ kwalità etika fir-regolamentazzjoni bankarja. Wara l-kriżi finanzjarja tal-2008 u l-avvenimenti avversi bankarji u finanzjarji, il-pubbliku Ewropew progressivament tilef il-fiduċja mhux biss fis-sistema bankarja tiegħu, iżda wkoll fir-regolaturi nazzjonali u Ewropej. Din is-sitwazzjoni toħloq riskju kbir għall-istabbiltà ekonomika taż-żona tal-euro.

5.11.1.

Huwa għalhekk neċessarju li jitjiebu l-istandards etiċi fl-industrija finanzjarja, u fl-istess waqt, tiżdied id-diversità tal-ekosistema finanzjarja, sabiex jissaħħu n-netwerks ta’ banek etiċi madwar l-UE (kooperattivi, banek tat-tfaddil, banek etiċi ġodda) li jikkontribwixxu għall-ġid komuni. Dan jsita’ jgħin fil-promozzjoni tal-qasam bankarju fl-Ewropa li a) jwettaq biss servizzi bażiċi (tfaddil, pagamenti, self), b) ma jħallasx dividendi jew dawn huma limitati, c) iwettaq verifika tal-ġid komuni għal kull talba għal self. Valutazzjoni etika tal-affidabbiltà kreditizja ta’ dan it-tip għandha tirrappreżenta estensjoni tal-Ftehimiet ta’ Basel għal kriterji etiċi. Għandha tkejjel il-valur etiku miżjud li investiment iġib miegħu.

5.11.2.

Prototip inizjali ta’ tali kontroll tal-ġid komuni bħalissa qed jiġi żviluppat mill-proġett ta’ “bank ta’ ġid komuni” fl-Awstrija. Il-kondizzjonijiet ta’ self jistgħu jkunu orjentati lejn ir-riżultat tal-valutazzjoni. B’dan il-mod, is-suq finanzjarju għandu jsir għodda għal żvilupp sostenibbli soċjali u ekonomiku.

5.12.

“Borża tal-Ġid Komuni (Reġjonali)”. Il-banek etiċi kollha li jaħdmu għall-ġid komuni jistgħu b’mod konġunt joħolqu borża tal-ġid komuni reġjonali, li tilqa’ applikazzjonijiet għal self li jgħaddu t-test tal-etika iżda mhux wieħed ta’ solvenza finanzjarja. Dawn il-boroż, għall-kuntrarju tal-kontropartijiet konvenzjonali tagħhom, mhux se jkunu forum biex jiġu negozjati l-ishma tal-kumpaniji jew biex jinkiseb dħul finanzjarju – dan m’għandux jirrappreżenta r-raġuni għal investiment f’kumpanija. Il-benefiċċju għal investituri finanzjarji għandu jinstab band’oħra, pereżempju: tifsira, utilità u etika (il-“promontorju triplu”). B’dan il-mod, in-nies u l-kumpaniji Ewropej ikollhom l-opportunità li jagħmlu investimenti etiċi li jirriflettu l-valuri tal-kostituzzjonijiet tal-Istati Membri u t-Trattati tal-UE stess.

15.1.2016   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 13/33

Relatur:

is-Sinjura Gabriele BISCHOFF

1.1.

L-istabbiltà ġenwina tal-Unjoni Ekonomika u Monetarja (UEM) tista’ tintlaħaq biss meta jiġu eliminati d-difetti fl-istruttura tal-UEM u jsiru riformi kbar li jitolbu tibdil fit-Trattati fil-kuntest ta’ konvenzjoni. Peress li dan mhux realistiku li jsir qabel l-2018, jeħtieġ li sadattant jittieħdu miżuri oħra li jfasslu d-dimensjoni demokratika u soċjali tal-UEM fil-qafas tat-Trattati eżistenti u li tiġi żgurata konformità mar-regoli awtoimposti.

1.2.

Iktar ma nkomplu għaddejjin bil-politika tal-awsterità attwali bil-mira li l-ewwel u qabel kollox tonqos l-ispiża, u mingħajr programm ta’ investiment effettiv li jiġġenera l-qligħ permezz tat-tkabbir, il-koeżjoni soċjali u s-solidarjetà, iktar ser ikun ċar li l-integrazzjoni ekonomika u l-prosperità tal-Ewropa huma mhedda minn disparitajiet soċjali li qed jiżdiedu.

1.3.

Mhijiex għalhekk għażla li nkomplu mixjin fuq din ir-rotta. Għandha tissaħħaħ minflok il-koeżjoni soċjali, politika u ekonomika biex ma titfarrakx iż-żona tal-euro. Il-KESE jaqbel li għandhom jitqiesu aktar id-diverġenzi tal-ekonomiji tal-UEM u li f’dawn il-pajjiżi għandhom jiġu introdotti riformi strutturali bilanċjati li jirriflettu r-rekwiżiti tal-unjoni monetarja u r-rekwiżiti nazzjonali, sabiex tiġi żgurata l-konverġenza meħtieġa. Barra minn hekk, il-KESE jemmen li ġestjoni tad-domanda fuq medda qasira ta’ żmien hija indispensabbli.

1.4.

Il-KESE jirrakkomanda aktar “parlamentarizzazzjoni” taż-żona tal-euro b’kumitat kbir tal-PE li jikkonsisti fil-membri parlamentari kollha taż-żona tal-euro u tal-pajjiżi li jixtiequ jissieħbu fiha (26 Stat Membru), flimkien ma’ koordinazzjoni aktar b’saħħitha tal-membri parlamentari taż-żona tal-euro dwar kwistjonijiet tal-UEM (COSAC+). Dan jista’ jsir fi żmien relattivament qasir.

1.5.

Il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-fatt li wħud mill-għanijiet ekonomiċi tal-governanza ekonomika tas-snin reċenti għandhom isiru iktar kompatibbli mal-għanijiet tal-politika soċjali tal-UE skont l-Artikolu 4(2) tat-TFUE u li għandhom jingħelbu l-kunflitti potenzjali bejn l-għanijiet ekonomiċi u soċjali. L-azzjonijiet kollha tas-Semestru Ewropew – f’konformità mal-klawżola soċjali orizzontali, għandhom jiġu soġġetti għal valutazzjoni tal-impatt soċjali. Dawn ir-riżultati għadhom isiru pubbliċi u jiġu diskussi fil-livell nazzjonali u Ewropew. Il-KESE dan jista’ jappoġġjah fil-qafas tal-kompetenzi tiegħu.

1.6.

L-eliminazzjoni tad-differenzi fil-funzjonament tas-swieq tax-xogħol, is-sistemi tal-formazzjoni tal-pagi u s-sistemi soċjali għandu rwol importanti f’UEM demokratika u soċjali.

1.7.

Il-KESE huwa konvint li d-djalogu makroekonomiku fiż-żona tal-euro (MED-EURO) jista’ jagħti kontribut deċiżiv fl-iżvilupp demokratiku u soċjali tal-UEM u li r-riżultati u l-konklużjonijiet tiegħu jridu jitqiesu kemm fit-tfassil tal-Istħarriġ Annwali dwar it-Tkabbir kif ukoll fit-tabella ta’ valutazzjoni u r-rakkomandazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiżi.

2.1.

Il-KESE ħareġ bosta opinjonijiet b’suġġerimenti speċifiċi dwar kif l-UEM tista’ titfassal aħjar. Filwaqt li wħud minn dawn l-opinjonijiet ifasslu xenarji futuri, din l-opinjoni tipprovdi proposti dwar kif l-għamla demokratika u soċjali tal-UEM tista’ tiġi żviluppata kemm jista’ jkun malajr fil-qafas tal-Metodu Komunitarju b’mod li ttejjeb ir-reżiljenza demokratika u tilħaq l-obbligi soċjali tat-Trattati; Passi serji favur bidla komprensiva tat-Trattat huma improbabbli qabel l-2018. Fl-istess ħin, għad hemm tħassib li l-istrumenti intergovernattivi, b’mod partikolari l-Patt Fiskali, qed idgħajfu l-Metodu Komunitarju u jipprovokaw id-diviżjoni tal-Ewropa (2); Iktar ma nkomplu għaddejjin bil-politika tal-awsterità attwali bil-mira li l-ewwel u qabel kollox tonqos l-ispiża, u mingħajr programm ta’ investiment u miżuri li jiġġeneraw it-tkabbir, il-koeżjoni soċjali u s-solidarjetà, iktar ser ikun ċar li l-integrazzjoni ekonomika u l-prosperità tal-Ewropa huma mhedda minn disparitajiet soċjali li qed jiżdiedu.

2.2.

Il-kriżi fiż-żona tal-euro kixfet id-difetti fid-disinn tal-Unjoni Monetarja. Minħabba li sa mill-bidu kien hemm nuqqas ta’ koordinazzjoni tad-diversi politiki ekonomiċi nazzjonali, f’ħafna modi kompla jikber id-distakk bejn il-membri tal-Unjoni Monetarja (3).

2.3.

Fil-kriżi, il-metodu intergovernattiv deher li huwa l-uniku mod biex naslu malajr għal strumenti importanti tal-UEM bħall-patt fiskali, u dan billi xi Stati Membri ma qablux ma’ bidla fit-Trattat. Minn banda ċertu strumenti tjiebu matul il-kriżi. Min-naħa l-oħra jeżisti kunsens li s’issa neqsin it-tfassil u l-kontroll parlamentari suffiċjenti tal-UEM. Dan jeħtieġ li jinbidel f’konformità ma’ politika tal-integrazzjoni koerenti. Il-grupp tal-Ministri tal-affarijiet barranin (4), sa mill-2012 ilu li rrakkomanda li għandhom jiġu garantiti fil-miżuri kollha “l-leġittimità demokratika sħiħa u r-responsabbiltà” u talab ukoll għal kooperazzjoni msaħħa bejn il-PE u l-parlamenti nazzjonali (5). Il-Kummissjoni Ewropea, fil-Pjan ta’ Azzjoni tagħha għal UEM aktar profonda, tipproponi miżuri li jsaħħu l-qafas istituzzjonali u ġuridiku tat-trattati. Il-Grupp tal-Euro jista’ jwitti t-triq permezz ta’ miżuri speċifiċi, jekk miżuri bħal dawn ikunu miftuħa għall-Istati Membri kollha.

2.4.

Fil-qafas tal-politika Ewropea qed jiġu implimentati dejjem iktar soluzzjonijiet intergovernattivi bħall-Patt Fiskali li jżidu r-riskju li joħolqu sistema paralella mmexxija mil-liġi internazzjonali. Ir-rapport ta’ Van Rompuy, li ġie ippubblikat f’Diċembru 2012, enfasizza l-importanza ta’ fehim komuni sabiex ikunu jistgħu jitwettqu riformi ikbar. Barra minn hekk huwa meħtieġ ukoll livell għoli ta’ koeżjoni soċjali, parteċipazzjoni ewlenija tal-Parlament Ewropew u l-parlamenti nazzjonali, u djalogu mġedded mal-imsieħba soċjali. Is-sjieda (ownership) tal-Istati Membri għandha titjieb ukoll. B’dan il-mod, il-President tal-Kunsill Ewropew ta’ dak iż-żmien (6), introduċa d-dimensjoni soċjali u r-rwol speċifiku tal-imsieħba soċjali fid-dibattitu li preċedentement kien immirat b’mod partikolari fuq kwistjonijiet ta’ politika ekonomika u baġitarja u n-nuqqas ta’ leġittimità demokratika.

2.5.

Wara l-elezzjonijiet tal-PE fl-2014 u t-tisħiħ tal-pożizzjoni tal-President tal-Kummissjoni permezz tal-elezzjonijiet demokratiċi, kien hemm proposti ġodda għal diskussjoni:

2.6.

Il-KESE jieħu nota ta’ dawn il-proposti u ser jevalwa sa liema punt l-ideat għal aktar żvilupp tal-“governanza ekonomika” jikkontribwixxu għal unjoni soċjali, demokratika, ibbażata fuq is-solidarjetà u politika, li tiggarantixxi l-parteċipazzjoni adegwata taċ-ċittadini tal-UE u l-imsieħba soċjali.

2.7.

Il-KESE huwa tal-fehma li l-UEM għandha ssaħħaħ il-kooperazzjoni intra-Komunitarja, hekk kif sostniet ukoll il-“Blueprint” tal-Kummissjoni. Billi tiġi estiża minflok tinqatel id-domanda, jiġi żgurat li l-kapaċitajiet ekonomiċi tal-pajjiżi differenti jkunu allinjati iktar mill-qrib fil-qafas ta’ ekonomija li qed tikber u li hija prospera. Dan jinkludi l-armonizzazzjoni tal-istandards soċjali u d-drittijiet tal-ħaddiema.

2.8.

Il-koeżistenza tal-metodu Komunitarju, l-inizjattivi intergovernattivi (bħal, pereżempju, il-Patt Fiskali l-ġdid) u “forom intermedji” tal-funzjonijiet superviżorji tal-Kummissjoni jew tal-Qorti Ewropea tal-Ġustizzja fl-applikazzjoni tal-ftehimiet internazzjonali wasslu għal konfużjoni ġdida f’dak li jirrigwarda l-atturi u l-leġittimità u r-responsabbiltà tagħhom. It-trasparenza u l-kontroll demokratiku sħiħ ma jistgħux jiġu żgurati f’kuntest bħal dan. Din kienet il-kawża ta’ ħafna kritika. Matul il-kriżi kellhom jingħataw prijorità soluzzjonijiet rapidi, madanakollu l-għan dikjarat kien li iktar tard il-ftehimiet internazzjonali individwali kollha jiġu trasferiti għall-metodu Komunitarju. Il-ħames Presidenti jixtiequ li s-sitwazzjoni tibqa’ kif inhi sal-2018. Skont l-iskeda tagħhom għalhekk, il-kwistjoni tad-demokratizzazzjoni sħiħa tal-UEM ser terġa’ taqa’ lura u l-unjoni politika lanqas ma tingħata biżżejjed attenzjoni fir-rapport. Sadanittant, id-djalogu tas-Semestru Ewropew bejn il-PE, il-Kunsill u l-Grupp tal-Euro, kif ukoll bejn il-parlamenti nazzjonali u l-Kummissjoni, u bejn il-membri parlamentari nazzjonali u l-MEPs (Konferenza tal-Kumitati għall-Affarijiet Ewropej – COSAC) għandu jwassal għal aktar fiduċja u azzjoni konġunta. Il-KESE jinnota f’dan ir-rigward li djalogu msaħħaħ ma jistax jieħu post il-politika tal-integrazzjoni. Il-metodu Komunitarju jeħtieġ li jissaħħaħ u minflok il-koeżistenza ta’ reġimi internazzjonali differenti ikun il-bażi għall-funzjonament tal-UEM.

3.1.

Involviment akbar tal-imsieħba soċjali jista’ jikkontribwixxi għal titjib tal-governanza tal-UEM, u d-djalogu strutturat mas-soċjetà ċivili jgħin biex titjieb ir-reżiljenza demokratika. Il-KESE lest li jaqdi rwol partikolari f’dan ir-rigward u li joffri l-esperjenzi u r-riżorsi disponibbli tiegħu hekk kif għamel pereżempju fil-każ tal-istrateġija 2020 (9).

3.2.

Il-kwistjoni tas-sjieda (ownership), b’mod partikolari mill-imsieħba soċjali, kif introdotta mill-President Van Rompuy mistennija tkun ħafna aktar diffiċli, minħabba li l-imsieħba soċjali, kuntrarjament għall-gvernijiet, s’issa kienu involuti b’mod limitat ħafna fit-tfassil tal-għanijiet/strumenti tal-governanza ekonomika. Kif nistgħu għalhekk inħeġġuhom jipparteċipaw f’politika fejn ftit għandhom influwenza fuq id-dettallji tagħha? Bħala imsieħba soċjali u atturi ekonomiċi għandhom influwenza sostanzjali fuq il-livelli u l-istabbiltà tal-prezzijiet, li għas-sistemi rispettivi tagħhom l-UEM tipprovdi l-qafas globali tat-twaqqif tal-prezzijiet, l-organizzazzjoni tas-suq tax-xogħol u l-politika soċjali.

3.3.

Fl-2013, il-Kummissjoni ppubblikat il-Komunikazzjoni tagħha dwar id-dimensjoni soċjali tal-UEM (10) fejn irrispondiet għat-tħassib tal-atturi tas-soċjetà ċivili. L-iżviluppi ekonomiċi “problematiċi” għandhom jiġu identifikati u indirizzati fi stadju bikri minħabba li l-inugwaljanzi soċjali persistenti jistgħu jheddu l-istabbiltà finanzjarja u ekonomika tal-UEM; Fid-diskussjonijiet li segwew deher ċar li hemm żewġ skejjel ta’ ħsieb. L-ewwel waħda bbażata fuq l-idea li d-dimensjoni soċjali tal-UEM hija pilastru addizzjonali u fakultattiv għall-kuntrarju tal-proċeduri baġitarji obbligatorji u dawk tal-politika tal-ekonomija. Oħrajn, bħall-KESE, jirrimarkaw li wħud mill-għanijiet tal-politika tal-ekonomija jinsabu f’kunflitt mal-għanijiet tal-politika soċjali tal-UE taħt l-Artikolu 4(2) tat-TFUE u jitlob li l-għanijiet kontradittorji jsiru pubbliċi u jiġu riżolti.

3.4.

Il-Kummissjoni trid tinvolvi l-imsieħba soċjali iktar mill-qrib u tqanqal diskussjoni dwar l-iżvilupp tal-pagi u n-negozjar kollettiv. Diġà ħadet diversi passi f’dan ir-rigward. Min-naħa l-oħra, tixtieq tiddiskuti s-Semestru Ewropew mal-imsieħba soċjali u titlobhom involviment aktar effettiv fl-Istati Membri. Il-KESE stess ressaq ħafna proposti speċifiċi li jiżguraw li l-imsieħba soċjali jaqdu rwol aktar effettiv fil-governanza ekonomika (SOC/507) (11). Tal-anqas l-allokazzjoni l-ġdida tar-responsabbiltajiet tal-Kummissjoni, b’mod partikolari l-kompiti estiżi tal-Viċi President Dombrovskis, jistgħu jitqiesu bħala indikazzjoni li ser tingħata iktar attenzjoni lill-parteċipazzjoni tal-imsieħba soċjali.

4.1.1.

Il-KESE jistenna li r-rapport “Nikkompletaw l-Unjoni Ekonomika u Monetarja tal-Ewropa (12)”, li ppreżentaw il-ħames presidenti (13) fit-22 ta’ Ġunju 2015, iservi ta’ gwida għall-iżvilupp ġejjieni tal-istrutturi tal-politika tal-governanza ekonomika fl-Ewropa. Il-KESE huwa tal-fehma li l-iżbilanċi persistenti kif ukoll il-ħolqien tal-fiduċja jeħtieġu governanza ekonomika aktar effettiva u demokratika, b’mod partikolari fiż-żona tal-euro (14). Mill-banda l-oħra l-analiżi hija bbażata fuq premessi foloz li jwasslu, minkejja xi punti tajba, għal konklużjonijiet problematiċi: jekk ma nibdlux id-direzzjoni ser inkomplu għaddejjin bil-miżuri tal-awsterità u iktar qtugħ fil-pagi u l-benefiċċji soċjali. Filwaqt li huwa rikonoxxut li l-kundizzjonijiet minimi għall-vijabbiltà fuq perjodu twil tal-UEM għadhom ma ntlaħqux, iż-żieda rakkomandata u l-istituzzjonalizzazzjoni fit-tul tal-politika attwali ta’ kontra l-kriżi għandhom ikomplu. Il-KESE hawnhekk jara kontradizzjoni.

4.1.2.

Is-sitwazzjoni ekonomika katastrofika attwali (anki meta mqabbla mal-Istati Uniti u l-Ġappun) fiż-żona tal-euro mhix attribwita għall-politika attwali ta’ kontra l-kriżi iżda għan-nuqqas ta’ kompetittività ta’ wħud mill-Istati Membri b’riżultat ta’ tendenzi diverġenti fil-pagi u d-defiċits tal-gvernijiet. Il-KESE jiddispjaċih li l-isfidi fuq perjodu qasir tal-politika makroekonomika, bħall-inflazzjoni u d-deflazzjoni u l-inkapaċità tal-politiki minn wara l-2010 li jikkumbattu ċ-ċikli, kif ukoll domanda wisq dgħajfa tas-suq qed jiġu injorati u li ser tkompli politika ta’ adattament assimetrika. Il-ħames presidenti jinjoraw kompletament il-problema bażika li saret evidenti matul il-kriżi: għall-kuntrarju tal-Istati Uniti, il-Ġappun u r-Renju Unit, iż-żona tal-euro kollha nieqsa minn “sellief tal-aħħar istanza”.

4.1.3.

Ir-rapport jinjora kompletament ukoll l-approċċi differenti tal-banek ċentrali, li wasslu għall-irkupru relattivament mgħaġġel tal-Istati Uniti u r-Renju Unit filwaqt li s-sitwazzjoni fl-Ewropa kompliet tiggrava. Minflok politika ta’ stabbilizzazzjoni anti-ċiklika, għandhom jissaħħu l-istrumenti eżistenti ta’ governanza ekonomika inkluż permezz ta’ kunsilli ta’ kompetizzjoni nazzjonali li jiffukaw fuq it-tnaqqis tal-livelli tad-dejn (“deleveraging”) u żviluppi fil-pagi bbażati fuq il-produzzjoni. Il-KESE jiddispjaċih li ma tteħditx l-opportunità li tiġi evalwata s-sostenibbiltà fit-tul tal-bażi tal-qafas politiku eżistenti, u li din il-bażi tiġi kkomplementata minn perspettiva iktar pan-Ewropea.

4.1.4.

Il-KESE jiddispjaċih li l-presidenti jattribwixxu t-tendenza ekonomika, li hija agħar milli kien mistenni li sa tkun, purament għall-fatt li l-mekkaniżmi l-ġodda tal-governanza ekonomika, kif ukoll il-programmi ta’ adattament tal-pajjiżi ma ġewx applikati biżżejjed u ma kienux organizzati tajjeb. L-enfasi żejda fuq ir-riformi strutturali u l-kompetittività tal-prezzijiet tal-Istati Membri (Kapitolu 1) sabiex tkun tista’ tintlaħaq l-unjoni ekonomika ma tqisx il-fatt li r-riformi strutturali u l-formazzjoni tal-pagi huma soġġetti għal negozjati kostanti u soluzzjonijiet għall-problemi fil-livell lokali li jsegwu prinċipji demokratiċi. Il-ħames presidenti madanakollu ħadu pożizzjoni ta’ atturi esterni li jixtiequ jqarrbu lill-Istati Membri għal punti ta’ riferiment definiti, mingħajr ma jsaħħu l-leġittimità demokratika tagħhom li jagħmlu dan jew mingħajr ma jinvestu fis-sjieda.

4.1.5.

Il-KESE huwa mħasseb għalhekk li n-nuqqas ta’ prospetti fir-rapport għal unjoni fiskali sħiħa ser ikompli jnaqqas mil-leġittimizzazzjoni taż-żona tal-euro fl-Istati Membri, b’mod partikolari għaliex l-approċċ ta’ “aktar mill-istess” mhux ser itejjeb il-prosperità ekonomika taċ-ċittadini kollha u l-perspettiva nazzjonali tkompli tiddomina. Il-KESE jqis li l-miżuri proposti tal-integrazzjoni tas-swieq tax-xogħol u s-sistemi soċjali huma kompletament inadegwati fost raġunijiet oħra għax, f’kuntrast mar-retorika tal-president li jrid jikseb rating soċjali AAA għaż-żona tal-euro, dawn il-miżuri għandhom biss importanza sekondarja. Il-KESE jqis li l-iżvilupp ta’ unjoni soċjali huwa element integrali ta’ UEM demokratika u soċjali u mhux element sekondarju biss.

4.2.1.

Il-grupp ta’ riflessjoni Bruegel jinnota li sa mill-bidu l-UEM kienet ikkaratterizzata minn differenzi sinifikanti f’termini ta’ kundizzjonijiet ekonomiċi, soċjali u politiċi, li kkawżaw żbalji fil-politika fl-Istati Membri u governanza ekonomika Ewropea inadegwata. Huwa jipproponi riforma tal-governanza ekonomika fl-oqsma tal-unjoni bankarja u s-superviżjoni makroprudenzjali tas-settur finanzjarju, il-prevenzjoni ta’ diverġenzi kbar fil-kost ta’ unità lavorattiva u l-governanza tal-politika fiskali, li tista’ tiżgura li l-baġits tal-membri individwali huma sostenibbli u li r-riżorsi huma disponibbli f’każ ta’ kriżi bankarja u kriżi ta’ dejn sovran. Il-KESE reċentement ippreżenta proposti simili ħafna fl-opinjonijiet tiegħu (16).

4.2.2.

Il-flussi ta’ kapital minn pajjiżi li għandhom bilanċ favorevoli ikkontribwixxa għal pressjoni żejda fil-pajjiżi b’defiċit, bil-konsegwenza ta’ żieda fil-pagi nominali; L-iżbilanċi finanzjarji s’issa ftit ingħataw attenzjoni. Dan jikkontradixxi l-għan ta’ integrazzjoni finanzjarja msaħħa.

4.2.3.

Il-politika fiskali pro-ċiklika bejn l-2011 u l-2013 u n-nuqqas ta’ politika fiskali kontro-ċiklika fl-2014 aggravaw għalxejn it-tbatija soċjali (17). Għalhekk il-politika, flimkien mar-riformi strutturali meħtieġa għandha toffri wkoll perspettivi ġodda lin-nies, pereżempju permezz ta’ ambjent favorevoli għall-investiment privat biex jinħolqu impjiegi fit-tul. Barra minn hekk, il-politika għandha tagħti spinta lill-kompetittività, sabiex jiġu ġenerati d-dħul u l-prosperità li jiggarantixxu l-istabbiltà soċjali għal kulħadd. Konsegwentement, il-KESE jaqbel mal-konklużjoni li fi żmien qasir jiżdiedu malajr id-domanda aggregata u l-inflazzjoni. Barra minn hekk, il-BĊE għandhom jitneħħewlu l-kompiti tal-politika fiskali u l-aġġustament tal-kost ta’ unità lavorattiva li jaqgħu barra l-mandat tiegħu, iżda li jwettaq minħabba nuqqas ta’ azzjoni politika min-naħa ta’ istituzzjonijiet oħra.

4.2.4.

Fil-fehma tal-KESE, hemm bżonn li jsiru iktar sforzi biex jiġu indirizzati kwistjonijiet fundamentali tal-leġittimità demokratika. Il-KESE jappoġġja bis-sħiħ il- “parlamentarizzazzjoni” taż-żona tal-euro (kumitat kbir tal-PE, bil-membri parlamentari kollha mill-UEM u dawk li jixtiequ jissieħbu fiż-żona tal-euro). Il-koordinazzjoni bejn il-membri tal-Parlament miż-żona tal-euro dwar kwistjonijiet tal-UEM għandha tittejjeb fil-qafas tal-COSAC (18).

4.2.5.

Fl-2014 il-COSAC enfasizzat li ħafna parlamenti għadhom mhumiex involuti biżżejjed, u esprimiet tħassib li r-rabta bejn iċ-ċittadini u l-UE tħarbtet. Hija tistieden lill-Kummissjoni u lill-Kunsill biex jaħdmu flimkien mal-membri parlamentari sabiex jindirizzaw is-sitwazzjoni bi proposti konkreti (19). Minkejja li l-forom ta’ parteċipazzjoni previsti fl-Artikolu 13 tal-Patt Fiskali huma pass fid-direzzjoni t-tajba, xorta ma jinvolvux “parlamentarizzazzjoni” ġenwina.

4.3.1.

Li neliminaw id-differenzi fil-funzjonament tas-swieq tax-xogħol, is-sistemi tal-formazzjoni tal-pagi u s-sistemi soċjali jaqdi rwol importanti f’UEM demokratika u soċjali. Sistema federali b’suq uniku tax-xogħol Ewropew flimkien ma’ istituzzjonijiet uniformi u sistemi soċjali bħal fl-Istati Uniti ma jidhirx li hi fattibbli fi żmien qasir. Barra minn hekk, il-proċedura ta’ żbilanċ makroekonomiku (MIP) għandha tissaħħaħ b’mod simetriku bl-involviment tal-imsieħba soċjali.

4.3.2.

Il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-fatt li wħud mill-għanijiet ekonomiċi tal-governanza ekonomika tas-snin reċenti għandhom isiru iktar kompatibbli mal-għanijiet tal-politika soċjali tal-UE skont l-Artikolu 4(2) tat-TFUE u li għandhom jingħelbu l-kunflitti potenzjali bejn l-għanijiet ekonomiċi u soċjali. L-azzjonijiet kollha tas-Semestru Ewropew – f’konformità mal-klawżola soċjali orizzontali, għandhom jiġu soġġetti għal valutazzjoni tal-impatt soċjali. Dawn ir-riżultati għadhom isiru pubbliċi u jiġu diskussi fil-livell nazzjonali u Ewropew. Il-KESE dan jista’ jappoġġjah fil-qafas tal-kompetenzi tiegħu.

4.3.3.

Ir-rapport tal-ħames presidenti semmi unjoni finanzjarja, fiskali u politika filwaqt li m’hemm l-ebda referenza għal unjoni soċjali. Skont ir-rapport għandna bżonn insaħħu l-mudell uniku Ewropew filwaqt li l-mudell soċjali Ewropew m’għadux jissemma’. Huwa minnu li qed jipprova jintlaħaq l-għan soċjali tal-“A Tripla” iżda kif dan ser isir fil-qafas ta’ UEM imsaħħa għadu iktar minn vag. Il-kwistjonijiet soċjali huma indirizzati l-iktar l-iktar bħala kwistjonijiet supplimentari jew fil-kuntest ta’ mobilità akbar tas-swieq tax-xogħol fl-Istati Membri. L-elementi ewlenin huma livell minimu ta’ protezzjoni soċjali, sistemi soċjali effettivi fl-Istati Membri kif ukoll inizjattivi ġodda ta’ “flessigurtà” tal-impjieg, li jissemmew mingħajr iktar spjegazzjonijiet.

4.3.4.

Il-gvernijiet tal-Istati Membri għandhom responsabbiltà importanti biex tkompli tiġi żviluppata UEM demokratika u soċjali. Dan japplika wkoll għall-imsieħba soċjali, kemm nazzjonali kif ukoll fil-livell Ewropew, li għalihom l-UEM tipprovdi qafas globali għas-sistemi rispettivi tagħhom tal-formazzjoni tal-pagi u l-organizzazzjoni tas-suq tax-xogħol u l-politika soċjali. Bħala atturi ekonomiċi u soċjali jaqdu rwol prinċipali fir-rigward tal-konformità mal-għan tal-istabbiltà komuni tal-UEM.

4.3.5.

Il-KESE jtenni li unjoni monetarja b’tendenzi differenti fil-prezzijiet u l-pagi fl-Istati Membri twassal għal żbilanċi bejn ir-reġjuni tal-istess żona monetarja, fejn xokkijiet esterni jistgħu jiżviluppaw fi kriżi soċjali u politika u jkomplu jżidu d-diverġenzi (20). Għalhekk il-KESE jemmen li bilfors irid isir dibattitu serju dwar arkitettura robusta tal-UEM, li tkun timplika kunsens dwar l-għanijiet ekonomiċi u soċjali kif ukoll governanza maqbula (21). Il-KESE jikkonkludi għalhekk li d-djalogu makroekonomiku tal-UE għandu jissaħħaħ u jiġi approfondit fiż-żona tal-euro.

4.3.6.

Id-djalogu makroekonomiku ġie stabbilit mill-Kunsill Ewropew f’Cologne f’Ġunju 1999 sabiex tinkiseb taħlita ta’ politika makroekonomika orjentata lejn it-tkabbir u l-istabbiltà, jiġifieri interazzjoni bla xkiel bejn l-iżvilupp tal-pagi u l-politika monetarja u fiskali. L-għanijiet tiegħu huma iktar pertinenti minn qatt qabel: iktar tkabbir u impjiegi filwaqt li tinżamm l-istabbiltà tal-prezzijiet, l-isfruttament tal-kapaċità tal-produzzjoni u ż-żieda tat-tkabbir potenzjali (22). Il-KESE jiddispjaċih li dan l-istrument iddgħajjef tul is-snin u minn meta bdiet il-kriżi ma ntużax għad-demokratizzazzjoni tal-istrumenti ta’ governanza ekonomika u biex iżid is-sjieda fiż-żona monetarja unika fl-UEM.

4.3.7.

Il-KESE huwa konvint li d-djalogu makroekonomiku fiż-żona tal-euro (MED-EURO) jista’ jagħti kontribut deċiżiv fl-iżvilupp demokratiku u soċjalu tal-UEM sakemm il-grupp ta’ parteċipanti fid-djalogu jissodisfa r-rekwiżiti tiegħu. Iż-żamma tad-djalogu fi ħdan il-MED-EURO titlob limitu fuq l-għadd ta’ parteċipanti. Barra minn hekk ir-rappreżentanti tal-imsieħba soċjali, il-Bank Ċentrali Ewropew, il-Eurogroup u l-Kummissjoni (b’rispett sħiħ lejn l-awtonomija u l-indipendenza tagħhom), il-President tal-Kumitat għall-Affarijiet Ekonomiċi u Monetarji tal-Parlament Ewropew għandhom jipparteċipaw fuq bażi ugwali.

4.3.8.

Il-KESE jqis li l-MED-EURO għandu jiltaqa’ mill-inqas darbtejn fis-sena u jsir parti integrali tal-governanza ekonomika tal-UEM. Is-sejbiet u l-konklużjonijiet għandhom għalhekk jitqiesu kemm fit-tfassil tal-Istħarriġ Annwali dwar it-Tkabbir u fit-tabella ta’ valutazzjoni u r-rakkomandazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiż. Fil-kuntest ġenerali ta’ politika monetarja, baġitarja u tal-pagi fl-UEM tista’ tinbena l-fiduċja u aktar konverġenza, mingħajr ma tiġi perikolata l-awtonomija tan-negozjar kollettiv. B’analoġija mal-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir tal-politika fiskali, dan jista’ jwassal għal livell ogħla ta’ impenn trasparenti mill-operaturi ekonomiċi kollha u jaġixxi ta’ “patt tal-istabbiltà u l-impjiegi”. F’dan il-kuntest, il-KESE jenfasizza l-importanza ta’ interazzjoni bla xkiel bejn il-politika monetarja u l-politika baġitarja u l-iżvilupp tal-pagi għal aktar tkabbir u impjiegi biex tissaħħaħ il-fiduċja fl-unjoni monetarja.

4.3.9.

Dan huwa approċċ differenti mis-suġġeriment tal-ħames presidenti u huwa simili għall-proposta ta’ Bruegel, sabiex jiġu stabbiliti istituzzjonijiet nazzjonali tal-kompetizzjoni li jakkumpanjaw il-proċessi tal-formazzjoni tal-pagi fuq livell nazzjonali. Skont il-proposta tal-ħames presidenti, dawn l-istituzzjonijiet tal-kompetizzjoni nazzjonali għandhom jiġu kkoordinati wkoll fil-livell Ewropew. Konsultazzjoni bikrija tal-imsieħba soċjali qabel ma tfassal ir-rapport kienet tagħmel sens billi fil-formola attwali tagħha, il-proposta tal-Presidenti ftit li xejn għandha ċans ta’ suċċess.

4.3.10.

Perspettiva: mingħajr riformi politiċi u istituzzjonali fundamentali, l-UEM dejjem se tibqa’ fraġli. Il-Kumitat huwa mħasseb immens dwar l-istabbiltà tal-UE, peress li r-riformi meħtieġa, b’tibdil jew mingħajru fit-Trattati, dejjem iseħħu fl-aħħar minuta u ħafna drabi taħt pressjoni kbira. Hemm bżonn li tissaħħaħ il-koeżjoni soċjali, politika u ekonomika tal-UE u li l-integrazzjoni ekonomika u monetarja tkun bażi għal UEM li tiffunzjona tajjeb. Mingħajr membri parlamentari, politiċi u msieħba soċjali li jmexxu d-diskussjoni kemm fil-livell nazzjonali kif ukoll fil-livell Ewropew u li jiġġieldu għall-aħjar soluzzjonijiet, ma tistax tirnexxi UEM li taħdem tajjeb.

15.1.2016   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 13/40

Relatur:

is-Sur Bernd SCHLÜTER

1.1.

Il-KESE jappella għal impenn strateġiku iktar qawwi min-naħa tal-UE fir-rigward tal-politika soċjali. F’dan il-kuntest għandhom jiġu indirizzati wkoll il-konsegwenzi tal-kriżi, il-politiki tal-kriżi u t-telf ta’ fiduċja fost il-popolazzjoni.

1.2.

Il-Kummissjoni ntalbet sabiex fil-kuntest ta’ programm ta’ ħidma sostanzjali tfassal prinċipji soċjopolitiċi ġenerali li dwarhom il-KESE qed iressaq xi proposti fil-punt 4. Dan jista’ jitwettaq, fost l-oħrajn, fil-qafas ta’ inizjattiva ewlenija, il-linji gwida ta’ governanza jew white paper. Il-bażi hija ġbir imtejjeb tad-data komparattiva fil-livell tal-UE u fl-Istati Membri. L-indikaturi purament ta’ input (kemm qegħdin jintefqu flus fl-Istati Membri individwali għal benefiċċji soċjali partikolari) mhumiex suffiċjenti biex jindikaw il-kwalità tas-sistemi tal-benefiċċji soċjali.

1.3.

Waqt it-tħejjija tal-prinċipji soċjopolitiċi għall-konverġenza tas-sistemi soċjali ta’ livell ogħla, għandu jittieħed kont tar-responsabbiltajiet tal-Istati Membri u tad-differenzi politiċi kif ukoll kulturali tas-sistemi soċjali u kemm jista’ jkun għandu jintlaħaq kunsens bejn l-Istati Membri.

1.4.

Il-prinċipji soċjopolitiċi għandhom jifformaw bażi sostantiva, fost l-oħrajn għal rakkomandazzjonijiet futuri lill-Istati Membri fil-kuntest ta’ Semestru Ewropew imfassal b’mod iktar effettiv (1). Il-prinċipji għandhom jiġu applikati wkoll għall-Fondi Strutturali, il-metodu miftuħ ta’ koordinazzjoni (MMK) u l-valutazzjoni tal-impatt soċjali skont l-Artikolu 9 tat-TFUE. Bħala parti mill-miżuri għandu jkun immirat ukoll Minimum Social Protection Floor (bażi għall-protezzjoni soċjali) vinkolanti. Għandhom jintużaw il-bażijiet ġuridiċi eżistenti għal dan il-għan.

1.5.

Il-prinċipji soċjopolitiċi għandhom jifformaw ukoll bażi għall-azzjonijiet tal-korpi tal-UE b’mod partikolari għall-governanza ekonomika, il-kontroll tal-baġit u l-ġestjoni ta’ kriżijiet.

1.6.

L-imsieħba soċjali huma atturi ċentrali b’mod partikolari fis-sistemi paritarji tas-sigurtà soċjali u f’sistemi addizzjonali li nħolqu permezz ta’ negozjati bejn l-imsieħba soċjali. Huma għandhom jipparteċipaw fit-tħejjija ta’ prinċipji soċjopolitiċi. L-atturi tas-soċjetà ċivili, l-assoċjazzjonijiet tas-servizzi soċjali, tal-intrapriżi soċjali, tal-awtoritajiet lokali, tal-amministrazzjonijiet soċjali statali, tal-fondi tas-sigurtà soċjali, tal-utenti u l-konsumaturi wkoll għandhom ikunu involuti fl-oqsma ta’ kompetenza tagħhom.

1.7.

Il-KESE hawnhekk qiegħed jippreżenta proposti konkreti għal prinċipji soċjopolitiċi fil-qasam tas-sistemi tal-benefiċċji soċjali. L-għan huwa li jittejbu l-effettività u l-affidabbiltà tas-servizzi kemm tal-protezzjoni soċjali kif ukoll tas-sigurtà soċjali u tas-sistemi tas-saħħa, irrispettivament mit-tip tal-fornitur tas-servizz u mit-tip tas-servizz. F’dan il-kuntest, il-KESE qiegħed jimmira qabelxejn is-sigurtà soċjali u finanzjarja ta’ servizzi soċjali aġġornati u mmirati lejn l-interess ġenerali fl-Istati kollha tal-UE.

1.8.

Il-KESE jagħraf id-diversità tas-sistemi u jirreferi, fost l-oħrajn, għall-għanijiet, it-tipi u l-kontenut tal-benefiċċji soċjali, ir-relazzjoni tas-solidarjetà u r-responsabbiltà personali, il-garanziji legali, il-finanzjament u l-kwalità. Huwa jirreferi għall-pożizzjoni tal-utenti u tas-servizzi soċjali. Huwa jqis li hemm bżonn lijiġu protetti l-benefiċċji soċjali fundamentali abbażi ta’ regoli komuni fil-livell tal-UE.

2.1.

Il-politika soċjali Ewropea hija bbażata, fost l-oħrajn, fuq id-drittijiet tal-bniedem, it-tagħlimiet misluta miż-żewġ gwerer dinjija (2), il-prinċipju stabbilit fit-Trattati dwar l-ekonomija tas-suq soċjali, l-għanijiet tal-Istrateġija Ewropa 2020, il-bżonnijiet ta’ ekonomiji nazzjonali produttivi, il-kompitu tal-ġlieda kontra l-faqar, il-kapitoli tat-Trattati dwar il-politika soċjali, l-impjiegi u s-saħħa, l-objettiv tal-koeżjoni soċjali u tar-regoli komuni dwar il-kompetizzjoni skont l-Artikolu 3 tat-TUE. Skont l-Artikolu 151 tat-TFUE, l-għan tal-politika soċjali huwa, fost l-oħrajn, il-promozzjoni tal-impjiegi, it-titjib tal-kundizzjonijiet tal-għajxien, protezzjoni soċjali adegwata u l-ġlieda kontra l-esklużjoni. Il-mudell soċjali Ewropew huwa espressjoni ta’ komunità unika ta’ valuri u kultura (3), li jgħaqqad flimkien id-demokrazija u l-istat tad-dritt mar-responsabbiltà soċjali u s-solidarjetà. Il-KESE jixtieq isaħħaħ dan il-mudell u jagħmlu sostenibbli.

2.2.

Il-KESE huwa konvint li l-politika soċjali għandha tkun pilastru tal-politika tal-UE, kemm mid-dritt tagħha stess kif ukoll bħala mezz għall-promozzjoni sostenibbli tat-tkabbir u l-impjiegi  (4). Huwa japprezza l-progess li diġà sar fil-politika tal-impjiegi, f’ċerti oqsma tal-koordinazzjoni u fis-sikurezza fuq il-post tax-xogħol. Il-KESE jsaħħaħ il-karattru tal-investiment (5) ta’ sistemi tal-benefiċċji soċjali effettivi u jindika l-ispejjeż morali, soċjali u materjali ta’ politika soċjali ttraskurata. Il-KESE jassumi li ekonomiji nazzjonali produttivi, innovattivi u benefiċċji soċjali affidabbli, effiċjenti u effettivi jiddependu minn xulxin. Sistemi soċjali aġġornati jistgħu jagħmlu l-ekonomiji nazzjonali iktar reżistenti għall-kriżijiet, jippromovu l-impjiegi u huma stess joffru potenzjal għoli ta’ impjiegi anki għal reġjuni żvantaġġati (6). Fid-dawl tas-soċejtà tal-informazzjoni mmexxija mit-teknoloġija moderna l-iżviluppi demografiċi (7) u l-migrazzjoni ma jista’ jinkiseb l-ebda vantaġġ kompetittiv sostenibbli minn infiq baxx fost l-oħrajn fil-qasam tal-inklużjoni attiva, l-emanċipazzjoni ta’ dawk li qegħdin ifittxu xogħol u l-opportunitajiet tat-tfal u ż-żgħażagħ. L-iżvilupp ulterjuri tas-sistemi fuq il-bażi ta’ prinċipji komuni jista’ jgħin sabiex sabiex jiġu promossi aktar opportunitajiet indaqs u l-kompetizzjoni ġusta fi ħdan l-UE.

2.3.

Is-sistemi tal-benefiċċji soċjali u tas-saħħa u sistemi simili jservu, fost l-oħrajn, biex jiġu żgurati l-bilanċ soċjali neċessarju, il-ġlieda kontra l-faqar, il-garanzija tal-benefiċċju tas-sussistenza u l-paċi soċjali. Kważi kull ċittadin tal-Unjoni jiddependi mill-assistenza tas-servizzi soċjali f’xi fażijiet partikolari ta’ ħajtu. Is-sistemi soċjali jiżguraw fost l-oħrajn il-proviżjonament adegwat ta’ rtirar u jiżguraw il-kura kkwalifikata għall-persuni li jeħtieġu l-kura u l-għajnuna.

2.4.

L-impjegaturi u l-impjegati huma interessati fost l-oħrajn fir-rikonċiljazzjoni tax-xogħol mal-ħajja tal-familja, il-promozzjoni tas-saħħa u l-emanċipazzjoni. Is-servizzi soċjali professjonali jippromovu l-kompetenza komunikattiva u tal-ħajja ta’ kuljum, l-akkwist ta’ kwalifiki u l-assistenza fost l-oħrajn f’każ ta’ problemi ta’ vizzju, fi kriżijiet u fil-kura u t-trobbija fil-familja.

2.5.

Il-KESE jirrikonoxxi differenzi kbar fl-effettività, l-affidabbiltà u l-effiċjenza tas-sistemi soċjali  (8). Minn naħa waħda, f’ħafna Stati Membri jeżistu sistemi li jiffunzjonaw tajjeb, min-naħa l-oħra jinħtieġ djalogu soċjopolitiku komuni għall-Istati Membri kollha. Madankollu, sigurtà tal-għajxien minima permezz tal-benefiċċji soċjali/Minimum Income, servizzi soċjali professjonali kif ukoll l-inkorporazzjoni effettiva fl-impjiegi u s-soċjetà għadhom mhumiex iggarantiti kullimkien. B’mod partikolari, il-kura tas-saħħa ħafna drabi ma tkunx aċċessibbli għal kulħadd, pereżempju meta persuna ma tkunx tista’ tħallas kontribuzzjonijiet addizzjonali uffiċjali jew inuffiċjali, jew meta s-servizzi professjonali, fost l-oħrajn tal-kura out-patient, l-assistenza ta’ persuni b’diżabbiltajiet u ta’ persuni bi problemi edukattivi jew relatati mal-iżvilupp, ma jkunux disponibbli fir-reġjuni u l-Istati Membri kollha. Il-KESE josserva li xi kultant ikun hemm bżonn li jittejbu s-solidarjetà tal-finanzjament u s-salvagwardji legali.

2.6.

Reċentement, l-istudju tal-Fondazzjoni Bertelsmann (9) żvela differenzi kbar fl-effiċjenza tas-sistemi soċjali kif ukoll l-iżvilupp allarmanti tal-faqar u l-ġid fl-UE u fi ħdan l-Istati Membri kollha tagħha, u sejjaħ lill-Unjoni Ewropea sabiex iżżid l-involviment tagħha fil-politika soċjali. L-istudju juri wkoll li sistemi soċjali effettivi huma possibbli, anki meta l-PDG huwa relattivament baxx u li sistemi soċjali insuffiċjenti xorta jistgħu jkunu preżenti fejn il-PDG ikun relattivament għoli. L-iżvilupp tal-faqar qiegħed jipperikola l-paċi soċjali kif ukoll l-iżvilupp ekonomiku (10). Id-diverġenza tal-Istati Membri u t-tendenzi politiċi li huma inkwetanti għandhom jiġu miġġielda wkoll permezz ta’ proposti soċjopolitiċi.

2.7.

Il-bażi sostantiva għal rakkomandazzjonijiet lill-Istati Membri u għall-politiki tal-kriżijiet għandha tittejjeb. Minflok domandi ex post għal miżuri umanitarji, l-UE għandha ssegwi prinċipji soċjopolitiċi konsistenti. Il-bilanċ dubjuż iffinanzjat mit-taxxi ta’ negozji riskjużi min-naħa tal-banek għandu jkun f’relazzjoni responsabbli mal-investimenti fil-vijabbiltà tas-sistemi soċjali. Ir-regoli tas-suq intern, pereżempju l-liġijiet tal-għajnuna mill-istat u tal-akkwist pubbliku, diġà għandhom impatti sinifikanti fuq is-sistemi soċjali u s-servizzi soċjali, mingħajr ma tkejlu b’mod identifikabbli ma’ kunċetti soċjopolitiċi.

2.8.

Taħt l-objettiv tat-Trattat il-ġdid ta’ ekonomija tas-suq soċjali  (11), il-politika tas-suq intern għandha tkun ikkomplementata b’elementi tal-politika soċjali (12). Il-KESE jieħu kont tad-domandi attwali (13) u jħeġġeġ lill-Kummissjoni u lill-Kunsill Ewropew sabiex jikkonkretizzaw u jimplementaw l-istqarrijiet tagħhom fir-rigward tal-politika soċjali (14).

2.9.

Fażi ġdida tal-politika soċjali Ewropea tista’, fost l-oħrajn, tibni fuq il-ħidma preparatorja li ġejja: it-talba tal-Kunsill għal dħul minimu garantit li saret fl-1992. (15) It-twaqqif tal-Aġenda Soċjali fl-2000. L-Artikolu 12 tal-Karta Soċjali Ewropea jirrikjedi li l-Istati Membri jkollhom sistema tas-sigurtà soċjali. It-trattati tal-UE jinkludu, fost l-oħrajn, l-objettivi tal-koeżjoni soċjali u tal-protezzjoni tal-interess ekonomiku ġenerali (16). L-ILO (17) ippubblikat standards minimi għas-sistemi soċjali. Il-White Paper eżistenti tal-UE dwar il-Politika Soċjali kienet ippubblikata fl-1994. Fil-livell tal-UE jeżisti d-dritt għall-garanzija tal-eżistenza  (18). Il-Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti dwar id-drittijiet tal-persuni b’diżabilità tistabbilixxi standards importanti.

2.10.

Fl-Opinjoni tiegħu SOC/482, il-KESE, bi qbil mal-Parlament (19), il-Kumitat tar-Reġjuni (20) u assoċjazzjonijiet oħrajn jappella għal dħul minimu adegwat (21). Fost l-oħrajn huwa ppromova b’mod attiv it-temi tas-servizzi soċjali, l-intrapriżi soċjali, l-investiment soċjali, l-impjiegi, l-Artikolu 9 tat-TFUE, l-inizjattiva favur iż-żgħażagħ, il-governanza ekonomika u l-interess ekonomiku ġenerali. Din l-Opinjoni hija relatata direttament ma’ għadd ta’ dokumenti oħra tal-KESE u tal-UE li ma jistgħux jissemmew individwalment.

3.1.

Il-KESE hawnhekk qiegħed jikkonċentra fuq parti minn aġenda tal-politika soċjali neċessarja: it-titjib tal-effettività u l-affidabbiltà tal-protezzjoni soċjali kif ukoll tas-sigurtà soċjali u tas-sistemi tas-saħħa. Jirreferi għal “benefiċċji soċjali” li huma ffinanzjati, totalment jew parzjalment, mit-taxxi jew mis-sistemi tas-sigurtà soċjali u huma inklużi fil-politika soċjali pubblika permezz tal-liġi soċjali jew ftehimiet konġunti b’mod li jistgħu jiġu mmonitorjati. F’dan il-kuntest mhuwiex deċiżiv it-tip tal-fornitur tas-servizz. Il-“benefiċċji soċjali” fi ħdan it-tifsira ta’ din l-Opinjoni jistgħu jkunu pprovduti minn amministrazzjonijiet pubbliċi u muniċipali, fondi tas-sigurtà soċjali, intrapriżi soċjali indipendenti, organizzazzjonijiet soċjali u intrapriżi ta’ forom ġuridiċi differenti. Dawn il-fornituri kollha tas-servizzi hawnhekk huma koperti taħt it-terminu “servizzi soċjali”, jekk huma stess jipprovdu servizzi soċjali. It-terminu “benefiċċji soċjali” hawnhekk ikopri t-tipi ta’ benefiċċji kollha, fost l-oħrajn servizzi u benefiċċji tal-flus fis-settur soċjali u tas-saħħa. It-terminu “sigurtà soċjali” jirreferi għall-fondi tas-sigurtà soċjali ta’ natura paritarja u/jew legali u/jew assigurazzjonijiet mutwi li jissodisfaw funzjoni fis-sistemi tas-sigurtà soċjali jew paritarji li huma rregolati mil-liġi soċjali.

3.2.

Id-diversità tas-sistemi soċjali, tal-benefiċċji, tat-termini u l-kunċetti tirrikjedi attenzjoni fid-diskussjoni dwar il-politika soċjali u fix-xogħol tat-traduzzjoni. Is-sistemi tal-Istati Membri jirriflettu l-politika soċjali, il-kultura u l-istorja rispettivi. Għandhom ikunu żviluppati aktar fis-sens tal-mudell soċjali Ewropew. Għandu jinkiseb bilanċ raġonevoli bejn id-diversità tas-sistemi u l-prinċipji komuni neċessarji (22).

3.3.

L-Unjoni għandha tistabbilixxi spazju komuni għad-djalogu dwar il-politika soċjali, tfassal standards aġġornati u tieħu l-inizjattiva hija stess. Għandha tippromovi l-konverġenza fl-iżvilupp ulterjuri tas-sistemi soċjali. Il-prinċipji soċjopolitiċi jistgħu jkunu bażi sostantiva għal rakkomandazzjonijiet tal-Kummissjoni, b’mod partikolari fil-kuntest tas-Semestru Ewropew, tal-Istrateġija Ewropa 2020, tal-MMK u għall-applikazzjoni tal-valutazzjoni tal-impatt soċjali skont l-Artikolu 9 tat-TFUE (23). Dawn il-prinċipji għandhom jipprovdu wkoll bażi sostantiva għal Minimum Social Protection Floor vinkolanti u għall-azzjonijiet proprji u l-governanza (24) tal-korpi tal-Unjoni Ewropea, b’mod partikolari fil-ġestjoni ta’ kriżijiet, fil-kontroll tal-baġit kif ukoll fil-governanza ekonomika.

3.4.

Is-sostenibbiltà futura tas-sistemi tal-benefiċċji soċjali għandha tiġi evalwata. Is-servizzi soċjali għandhom ikunu marbutin ma’ miri tas-sistemi soċjali leġittimizzati demokratikament filwaqt li tiġi salvagwardjata l-awtonomija kunċettwali tagħhom.

3.5.

Id-deċiżjoni dwar l-għoti tal-benefiċċji soċjali b’mod ġenerali tittieħed mill-amministrazzjonijiet soċjali pubbliċi, il-fondi tas-sigurtà soċjali kif ukoll partijiet terzi bħala fornituri tas-servizzi, pereżempju tobba li jippreskrivu trattament partikolari. Il-kwistjoni tal-provvista tas-servizzi u l-finanzjament tagħha għandha tkun distinta mid-deċiżjoni dwar l-għoti ta’ benefiċċju: fost l-oħrajn jeżistu benefiċċji purament tal-flus li jingħataw lill-utent bl-obbligu jew mingħajru li jintużaw servizzi kkwalifikati partikolari. Jeżistu servizzi soċjali li huma pprovduti direttament mill-awtoritajiet reġjonali muniċipali, amministrazzjonijiet soċjali oħrajn jew mill-fondi tas-sigurtà soċjali. Iżda f’każ li dawn jiġu pprovduti minn provvedituri tas-servizzi soċjali indipendenti, ir-relazzjoni legali u l-finanzjament jistgħu jkunu rregolati b’mod differenti ħafna minn xulxin: jeżistu, fost l-oħrajn, sistemi ta’ akkwist pubbliku, ftehimiet ta’ benefiċċji u arranġamenti ta’ pagament bejn is-servizzi soċjali u l-fornituri finanzjarji, arranġamenti ta’ rimborż sussegwenti tal-ispejjeż, sistemi ta’ kupuni jew assistenza diretta mhux speċifika għall-każ tas-servizzi soċjali, b’mod partikolari għall-konsultazzjoni u l-prevenzjoni. F’każ ta’ sistemi kuntrattwali u tal-kupuni, il-fornitur finanzjarju pubbliku jiffinanzja s-servizz soċjali direttament abbażi tan-numru ta’ każijiet. Is-sistemi kollha għandhom ikunu skrutinizzati dwar jekk teżistix protezzjoni legali suffiċjenti kif ukoll jekk hemmx biżżejjed possibbiltajiet ta’ għażla u involviment għall-utenti.

3.6.

B’mod partikolari fir-rigward tas-sistemi tas-sigurtà soċjali l-imsieħba soċjali għandhom funzjoni ċentrali, Għaldaqstant, dawn għandhom ikunu involuti primarjament fit-tfassil tal-prinċipji soċjopolitiċi. L-amministrazzjonijiet soċjali statali u muniċipali, il-fondi tas-sigurtà soċjali, is-servizzi soċjali indipendenti għandhom rwol ċentrali fost l-oħrajn fil-forniment tal-benefiċċji soċjali. Għaldaqstant, ir-rappreżentanzi tagħhom ukoll għandhom ikunu involuti b’mod konsistenti fl-oqsma ta’ kompetenza tagħhom.

3.7.

Meta wieħed jiftakar li jeħtieġ li jinkiseb bilanċ raġonevoli bejn il-kompetenzi tal-Istati Membri fuq naħa waħda, u l-valuri Ewropej komuni u l-kompetizzjoni ġusta fi ħdan l-UE fuq in-naħa l-oħra, il-prinċipji li ġejjin għandhom jipprovdu stimolu sostantiv għal passi soċjopolitiċi addizzjonali min-naħa tal-Unjoni Ewropea.

4.1.

Il-prinċipju ta’ protezzjoni minima: l-assigurazzjoni ta’ benefiċċji soċjali sussidjarji fundamentali fost l-oħrajn għall-garanzija tal-eżistenza/minimum income għal persuni mingħajr dħul suffiċjenti, pereżempju mill-impjieg, il-pensjonijiet u benefiċċji soċjali oħrajn. Dan jinkludi l-iżvilupp ta’ indikaturi komuni għal benefiċċji soċjali fundamentali (25). Is-sigurtà tal-għajxien finanzjarja għandha tkun tal-inqas suffiċjenti biex tkopri l-ispejjeż reali tal-ikel, l-akkomodazzjoni, il-ħwejjeġ, l-ilma, l-enerġija u l-kura tas-saħħa bażika.

4.2.

Il-prinċipju tad-domanda: l-iżvilupp u l-forniment ta’ servizzi soċjali jew tas-saħħa aġġornati, professjonali għal sitwazzjonijiet problematiċi differenti: fost l-oħrajn għall-familji, persuni b’diżabilità, morda, persuni qiegħda, ġenituri waħedhom, tfal, qraba li joffru kura, refuġjati, żgħażagħ (26) bi problemi fl-iżvilupp, ġenituri bi problemi fit-trobbija, kura domestika u servizzi oħrajn li jappartjenu għall-familja (27), għajnuna f’każ ta’ problemi ta’ dejn (28), fil-każ ta’ vizzji, fil-każ ta’ kundizzjoni ta’ persuna mingħajr dar u problemi psikosoċjali. Servizzi soċjali effettivi fost l-oħrajn jinkludu l-konsultazzjoni, l-appoġġ, il-gwida, l-akkumpanjament, il-kura, l-emanċipazzjoni u l-edukazzjoni, it-trattament u t-terapija (29). Peress li hemm bosta raġunijiet għall-qgħad u għandhom jiġu evitati ċ-ċrieki vizzjużi li jwasslu għall-faqar, jagħmel sens li jitniedu miżuri attivi tas-suq tas-suq tax-xogħol li jkunu legalment garantiti sabiex tiġi appoġġata integrazzjoni mill-ġdid rapida fis-suq tax-xogħol ta’ kull min qed ifittex ix-xogħol – b’mod partikolari ż-żgħażagħ, li jkunu qed ifittxu l-ewwel impjieg, jew in-nisa, li wara interruzzjoni twila fil-karriera jixtiequ jerġgħu jaħdmu – billi jingħata appoġġ aċċettabbli.

4.3.

Il-prinċipju ta’ determinazzjoni: l-iżvilupp ta’ għanijiet soċjopolitiċi ċari tal-benefiċċji soċjali, pereżempju l-ugwaljanza tal-opportunità u l-ġustizzja interġenerazzjonali, l-inklużjoni attiva, il-kumpens għall-iżvantaġġi, ir-rikonċiljazzjoni tax-xogħol mal-ħajja tal-familja, l-assigurazzjoni kontra r-riskji tal-ħajja, il-prevenzjoni, l-intervenzjoni fil-kriżijiet, il-parteċipazzjoni fl-impjieg u fis-soċjetà, il-proviżjonament materjali ta’ rtirar, l-emanċipazzjoni, u oħrajn. Marbuta ma’ dawn hemm id-determinazzjoni soċjali raġonevoli tat-tipi ta’ benefiċċji: bħal pereżempju flus u/jew servizzi, outpatient, in-patient, u oħrajn. F’dan ir-rigward għandu jinħoloq bilanċ bejn id-dritt għall-awtonomija personali tal-utent u l-għan tal-effettività tal-benefiċċji soċjali.

4.4.

Il-prinċipju tal-aċċessibbiltà: l-assigurazzjoni tal-aċċessibbiltà lokali, fil-ħin, finanzjarja u ħielsa mid-diskriminazzjoni tal-benefiċċji soċjali u b’mod partikolari tas-servizzi soċjali. L-aċċessibbiltà tiġi ffaċilitata permezz ta’ finanzjament sostenibbli u bbażat fuq is-solidarjetà, it-trasparenza tas-servizzi disponibbli u ta’ garanzija legali speċifika b’possibbiltà ta’ appell u lment. Jekk dawn jeżistu, ir-rekwiżiti ta’ kontribuzzjonijiet kontanti għandhom ikunu soċjalment bilanċjati u m’għandhomx ikunu ostaklu għall-aċċess. Testijiet burokratiċi tal-ħtieġa konkreta ta’ assistenza jistgħu jkunu kontroproduttivi fil-każ ta’ benefiċċji partikolari, bħal trattament ta’ vizzji jew sitwazzjonijiet psikosoċjali problematiċi. B’mod partikolari, għandhom jiġu offruti lill-utent b’mod attiv servizzi ta’ konsultazzjoni u prevenzjoni.

4.5.

Il-prinċipju tal-proporzjonalità: il-benefiċċji għandhom ikunu adattati u neċessarji skont it-tip u l-firxa. Id-deċiżjonijiet diskrezzjonali u l-liġijiet soċjali għandhom jikkunsidraw dan. L-ispiża tar-riżorsi u r-riżultat mistenni tal-benefiċċji soċjali għandhom ikunu proporzjonati b’mod raġonevoli. L-obbligi legali taċ-ċittadin għall-użu ta’ benefiċċji soċjali jew għal kwalunkwe aġir ieħor, ir-relazzjoni tad-drittijiet kif ukoll l-obbligi għandhom ikunu konformi mal-prinċipju tal-proporzjonalità.

4.6.

Il-prinċipju tas-solidarjetà: il-finanzjament tal-benefiċċji soċjali essenzjalment għandu jkun ibbażat fuq sistemi solidari tal-assigurazzjoni soċjali u sistemi ta’ tassazzjoni ġusti u solidari. Finanzjament ibbażat fuq is-solidarjetà għandu jinkludi kemm jista’ jkun lill-gruppi soċjali u l-klassijiet soċjali kollha. Dan isaħħaħ l-affidabbiltà, l-aċċettabilità u s-sostenibbiltà ta’ finanzjament. Ix-xogħol mhux iddikjarat (30) u l-evitar tat-taxxa huma ta’ ħsara għas-sistemi soċjali. It-tendenzi demografiċi u ekonomiċi jistgħu jagħmlu xieraq l-inklużjoni tat-tipi kollha ta’ dħul fit-tassazzjoni, bħal pereżempju d-dħul mill-kapital. Koordinazzjoni mtejba bejn is-sistemi tat-taxxa u l-finanzjament fl-UE jistgħu jipprovdu bażi finanzjarja iktar b’saħħitha. L-investimenti privati, id-donazzjonijiet, l-impenn ċivili u reliġjuż u l-użu ta’ fondi minn fondazzjonijiet huma supplimenti milqugħin għall-finanzjament regolari, iżda dawn ma jistgħux jiżguraw drittijiet legali u ma jiżguraw l-ebda infrastruttura.

4.7.

Il-prinċipju tar-responsabbiltà personali: dawk li qegħdin ifittxu xogħol u persuni b’diffikultajiet ta’ integrazzjoni fis-suq tax-xogħol, u oħrajn għandhom ikunu appoġġjati permezz tas-servizzi soċjali u skemi ta’ inċentivi bil-għan li jiksbu s-sussistenza kompletament jew parzjalment bl-isforz tagħhom stess. Iċ-ċittadin għandu jkun jista’ jirċievi kopertura komplementari fil-qafas tal-ftehimiet konġunti kumplementari mas-sistema pubblika, innegozjati u ġestiti mingħajr skop ta’ qligħ. L-assistenza professjonali fl-iżvilupp ta’ kwalifiki professjonali u kapaċitajiet personali bħall-kompetenza ta’ komunikazzjoni, soċjali u tal-ħajja ta’ kuljum ħafna drabi huma l-prerekwiżit għal abbiltà suffiċjenti ta’ responsabbiltà personali u responsabbiltà soċjali. F’dak li jirrigwarda l-protezzjoni tas-saħħa tal-individwu, stil ta’ ħajja b’saħħtu jista’ jiġi promoss mis-sistemi tas-sigurtà soċjali permezz ta’ servizzi ta’ prevenzjoni, inċentivi u protezzjoni mtejba tal-konsumaturi.

4.8.

Il-prinċipju tal-parteċipazzjoni: il-benefiċċji kollha waħedhom jew f’kombinazzjoni ma’ benefiċċji oħrajn għandhom jikkontribwixxu għall-parteċipazzjoni soċjali taċ-ċittadini. Il-parteċipazzjoni soċjali tkopri wkoll il-parteċipazzjoni professjonali, kulturali u dik politika kif ukoll il-parteċipazzjoni fil-prosperità soċjali.

4.9.

Il-prinċipju strutturali: l-ifformar raġonevoli tar-relazzjoni legali u finanzjarja bejn l-utenti, skont is-sistema ta’ servizzi soċjali pubbliċi jew possibbilment indipendenti, l-amministrazzjoni soċjali pubblika jew il-fondi tas-sigurtà soċjali. Fejn is-servizzi soċjali indipendenti huma involuti fis-sistemi pubbliċi tal-benefiċċji soċjali, pereżempju permezz ta’ leġislazzjoni soċjali u l-finanzjament, is-servizz tagħhom, b’mod partikolari l-finanzjament u l-aċċessibbiltà, għandhom ikunu konformi mal-prinċipji msemmijin hawn. Dawn is-servizzi soċjali għandhom ikunu ffinanzjati b’mod solidari u rregolati mil-liġi soċjali b’tali mod li jistgħu jagħmlu disponibbli benefiċċji ta’ kwalità għolja għall-popolazzjoni sħiħa.

4.10.

Il-prinċipju tal-awtonomija personali tal-utenti: l-utenti mhumiex oġġetti iżda koprodutturi tal-assistenza u individwi li huma intitolati għall-benefiċċji. Fi ħdan baġit adatt, għandu jkollhom l-għażla bejn forom ta’ servizzi differenti, pereżempju out-patient u in-patient u forom oħrajn bħall-għajxien assistit. It-tip xieraq ta’ assistenza jiddependi miċ-ċirkustanzi individwali, il-ħtieġa konkreta, li għandha tiġi vverifikata minn esperti professjonali, ix-xewqat tal-individwu u s-sitwazzjoni lokali. Fejn is-servizzi soċjali indipendenti huma involuti fis-sistemi pubbliċi tal-benefiċċji soċjali, pereżempju permezz ta’ leġislazzjoni soċjali u l-finanzjament, l-utenti għandu jkollhom l-għażla bejn servizzi differenti.

4.11.

Il-prinċipju taċ-ċertezza legali: il-garanzija legali tal-benefiċċji, permezz ta’ liġijiet soċjali jew strumenti legali simili stabbiliti demokratikament tal-Istati Membri. Il-liġi dwar is-sigurtà soċjali għandha tkopri: drittijiet legali, klawżoli diskrezzjonali, rekwiżiti tal-kooperazzjoni għall-utenti, u deskrizzjoni tar-rekwiżiti tas-servizzi, possibbiltajiet ta’ tressiq ta’ ilmenti jew appelli, kontroll pubbliku tal-provvedituri privati ta’ servizzi pubbliċi jekk ikun il-każ, regoli dwar il-kwalità u garanziji ta’ aċċess, rekwiżit tal-infrastruttura, it-tip ta’ finanzjament eċċ. Id-drittijiet legali tal-utenti tal-inqas għandhom ikunu garantiti għas-servizzi soċjali u tas-saħħa bażiċi. Id-deċiżjonijiet diskrezzjonali jistgħu jikkunsidraw aktar iċ-ċirkustanzi f’xi oqsma. Il-benesseri tal-persuni vulnerabbli għandu jkun partikolarment protett bil-liġi (31). Is-servizzi soċjali indipendenti għandhom bżonn status legali protett u aċċess ħieles mid-diskriminazzjoni għall-provvista ta’ servizzi, sakemm is-sistemi ma jkunux ibbażati fuq monopolju. F’xi wħud mill-Istati Membri, il-pożizzjoni tal-politika soċjali hija appoġġjata mill-prinċipju kostituzzjonali tal-istat soċjali li jiżgura benefiċċji soċjali fundamentali anki fi żminijiet ta’ kriżi.

4.12.

Il-prinċipju ta’ approċċ orjentat lejn l-interess komuni: partikolarment it-tipi ta’ negozji u organizzazzjonijiet orjentati lejn l-interess komuni u parteċipattivi (32), bħal organizzazzjonijiet mingħajr skop ta’ qligħ, intrapriżi soċjali, servizzi pubbliċi, assoċjazzjonijiet, ċerti tipi ta’ fondazzjonijiet u kooperattivi, organizzazzjonijiet tal-utenti u atturi oħrajn tas-soċjetà ċivili, għandhom isibu kundizzjonijiet finanzjarji u legali xierqa. Jeħtieġ li jiġi diskuss il-finanzjament ta’ intrapriżi bi skop ta’ qligħ permezz tat-taxxa jew il-kontribuzzjonijiet tas-sigurtà soċjali fi ħdan politika soċjali iktar intensiva u tal-inqas għandu jkun hemm kontrolli adegwati u qafas għat-tqassim tal-profitt.

4.13.

Il-prinċipju tat-trasparenza: l-użu ta’ fondi pubbliċi permezz tas-servizzi soċjali u l-amministrazzjonijiet pubbliċi jeħtieġ ikun imfassal b’mod trasparenti. Il-bażijiet ġuridiċi, ir-raġunijiet għad-deċiżjonijiet ta’ benefiċċji u tal-akkwist pubbliku u oħrajn għandhom ikunu aċċessibbli għaċ-ċittadini.

4.14.

Il-prinċipju tan-netwerking: ir-realtà tal-ħajja ta’ kuljum tal-bnedmin, it-tibdil fl-għażliet tal-ħajja ta’ kuljum, mudelli ġodda tal-familja, it-tixjiħ u l-immigrazzjoni jirrikjedu servizzi integrati u konnessi  (33). Is-segregazzjoni, l-esklużjoni u d-diskriminazzjoni għandhom ikunu evitati.

4.15.

Il-prinċipju tal-istess livell: l-utenti, l-amministrazzjonijiet soċjali u s-servizzi soċjali għandu jkollhom drittijiet u obbligi rregolati legalment u infurzabbli. Is-sanzjonijiet jew il-kumpens li jistgħu jkunu previsti f’każ ta’ ksur m’għandhomx ikunu applikabbli biss għall-utenti, iżda wkoll għall-amministrazzjonijiet soċjali pubbliċi.

4.16.

Il-prinċipju tal-kwalità: is-servizzi soċjali għandhom ikunu marbutin ma’ miżuri għall-garanzija tal-kwalità. L-investigazzjoni tal-ħtiġijiet, l-ippjanar u l-implimentazzjoni ta’ miżuri għandhom jitwettqu fuq il-bażi ta’ għarfien tax-xjenzi soċjali u l-kompetenzi professjonali. Is-servizzi personali għandhom jissaħħu permezz tat-taħriġ, il-professjonalizzazzjoni u r-remunerazzjonijiet u l-kundizzjonijiet tax-xogħol adegwati f’konformità mal-prinċipji tal-awtonomija fin-negozjar kollettiv. Il-Qafas ta’ Kwalità għas-Servizzi ta’ Interess Ġenerali fl-Ewropa (34) jista’ jkun mudell għar-rakkomandazzjonijiet tal-UE fir-rigward tas-servizzi soċjali. Fejn huwa għaqli, ir-reklutaġġ u l-gwida supplimemtari ta’ voluntiera għandhom jitħeġġu.

4.17.

Il-prinċipju ta’ koordinazzjoni: it-trattament ta’ sitwazzjonijiet transkonfinali fir-rigward ta’ benefiċċji tas-sigurtà soċjali u tal-protezzjoni soċjali għandu jittejjeb. F’dan il-kuntest għandu jittieħed kont tal-kapaċità tal-fornituri finanzjarji u tal-kontribwenti u l-kontributuri kif ukoll il-prinċipju tas-solidarjetà soċjali u tal-proporzjonalità. Għandu jiġi evitat li jitqiegħed piż sproporzjonat partikolarment fuq sistemi nazzjonali effiċjenti.

15.1.2016   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 13/49

Relatur:

is-Sur Pavel TRANTINA

Korelatur:

is-Sinjura Marie ZVOLSKÁ

1.1.

Il-KESE jemmen li għandha ssir enfasi fuq l-identifikazzjoni, ir-reġistrazzjoni, il-valutazzjoni u, b’hekk, l-applikazzjoni tar-riżultati miksuba permezz tat-tagħlim mhux formali, u dan bl-iktar mod komparabbli possibbli u li jkun jinftiehem mill-partijiet interessati kollha, b’mod partikolari minn min iħaddem u mill-istituzzjonijiet edukattivi.

1.2.

L-Istati Membri għandhom jiżguraw li ċ-ċittadini, tkun xi tkun l-età tagħhom u l-livell ta’ kwalifiki tagħhom, ikollhom il-possibbiltà li jibbenefikaw mill-validazzjoni tar-riżultati miksuba permezz tat-tagħlim mhux formali u informali. Għaldaqstant, jista’ jkun meħtieġ li l-fornituri tal-edukazzjoni mhux formali, l-awtoritajiet pubbliċi u partijiet interessati oħrajn jaħdmu aktar flimkien, b’mod partikolari fuq kwistjonijiet ta’ finanzjament u validazzjoni.

1.3.

Il-KESE jitlob li jiġu appoġġjati l-partijiet interessati kollha, b’mod partikolari l-imsieħba soċjali u organizzazzjonijiet oħra tas-soċjetà ċivili, sabiex ikunu konxji tal-benefiċċji li ġġib magħha din il-validazzjoni u li jkunu jistgħu jipparteċipaw b’mod attiv fl-iżvilupp tal-oqfsa ta’ kwalifiki fil-livell nazzjonali u d-definizzjoni tal-kwalifiki professjonali.

1.4.

Huwa essenzjali li ċ-ċittadini jingħataw l-informazzjoni rilevanti dwar il-vantaġġi, il-possibbiltajiet u l-mekkaniżmi ta’ validazzjoni tal-ħiliet. Il-KESE jirrakkomanda li l-Istati Membri jiżviluppaw l-istituzzjonijiet li jipprovdu tali gwida u konsulenza, u għandhom jinvolvu b’mod partikolari s-servizzi tal-impjieg, iżda wkoll iċ-ċentri ta’ informazzjoni għaż-żgħażagħ, l-istituzzjonijiet edukattivi, min iħaddem, l-organizzazzjonijiet tat-trejdjunjins, iċ-ċentri ta’ konsulenza dwar il-karrieri, l-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ, l-organizzazzjonijiet tan-nisa, l-organizzazzjonijiet li jgħinu lill-migranti u lill-persuni b’diżabbiltà u l-awtoritajiet pubbliċi.

1.5.

Qafas leġislattiv ta’ kwalità fil-livell nazzjonali huwa prerekwiżit kruċjali sabiex jiggarantixxi l-ekwivalenza taċ-ċertifikati miksuba wara tagħlim formali u mhux formali jew informali. Dan joħloq rekwiżiti ferm eżiġenti fir-rigward tal-kwalità tal-proċeduri ta’ validazzjoni, li għandhom jiġu appoġġjati anke finanzjarjament, pereżempju permezz tal-Fond Soċjali Ewropew.

1.6.

Il-KESE jappella lill-istituzzjonijiet edukattivi, b’mod partikolari l-iskejjel sekondarji u l-edukazzjoni għolja vokazzjonali u l-universitajiet, biex jappoġġjaw aktar il-validazzjoni tal-ħiliet u l-għarfien miksub b’mod mhux formali. F’dan ir-rigward, fl-UE hemm għadd ta’ eżempji tal-aħjar prattika li għandhom jinxterdu.

1.7.

Għalhekk, il-KESE jemmen li n-negozjar kollettiv u d-djalogu soċjali bejn it-trejdjunjins u min iħaddem jistgħu jokkupaw post importanti fil-proċess ta’ validazzjoni tal-edukazzjoni mhux formali u t-tagħlim tul il-ħajja. Permezz tagħhom, jeħtieġ li ssir ħidma favur il-validazzjoni tat-tagħlim mhux formali, bħala kontribut importanti għad-dibattitu dwar l-impjegabbiltà u l-istrumenti li jħeġġuha.

1.8.

F’kuntest ta’ livell għoli ta’ qgħad fost iż-żgħażagħ, huwa utli li jiġu promossi l-possibbiltajiet ta’ interazzjoni reċiproka bejn l-aġenziji pubbliċi u privati tal-impjieg, l-organizzazzjonijiet tal-volontarjat (speċjalment dawk taż-żgħażagħ) u min iħaddem. Din l-azzjoni tista’ sservi biex tissaħħaħ il-viżibbiltà u ssir sensibilizzazzjoni ikbar dwar l-importanza u l-valur tal-edukazzjoni mhux formali u t-tagħlim informali fi ħdan l-organizzazzjonijiet tal-volontarjat u x’aktarx ukoll isservi biex tiżdied il-fiduċja reċiproka.

1.9.

Għandu jiġi appoġġjat l-iżvilupp u l-użu tal-istrumenti tal-awtovalutazzjoni, li jgħinu lill-persuna tidentifika u tiddeskrivi r-riżultati ta’ dak li tkun tgħallmet mill-esperjenzi miksuba fi ħdan l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili. Fil-passat, il-KESE diġà esprima li huwa favur il-ħolqien tal-Passaport Ewropew tal-Ħiliet u l-istrument “Europass Experience”. Għalhekk, huwa esprima d-diżappunt tiegħu li l-Kummissjoni Ewropea ssospendiet il-ħidma preparatorja marbuta mal-“Europass Experience”, u jħeġġiġha biex tħabrek ħalli tiffinalizza dan l-istrument b’suċċess.

2.1.

Minkejja s-sitwazzjoni ekonomika u soċjali sfavorevoli f’ħafna Stati Membri tal-UE, fejn anke l-edukazzjoni formali ma tiggarantix id-dħul fis-suq tax-xogħol, il-KESE jemmen li l-Unjoni Ewropea ma tistax tippermetti li ma jiġux validati r-riżorsi prezzjużi li jħaddnu l-esperjenza u l-ħiliet miksuba b’mod mhux formali jew informali.

2.2.

Din il-validazzjoni tista’ toffri opportunità partikolari għal ċerti gruppi żvantaġġati (in-nisa, il-migranti, iż-żgħażagħ u l-ħaddiema mdaħħla fl-età). Madankollu, dan ma m’għandux jagħti lok għal aspettattivi foloz dwar il-possibbiltajiet li jidħlu malajr fis-suq tax-xogħol. Għal dan il-għan, jeħtieġ li l-politika ekonomika u soċjali tkun aktar iffukata fuq l-investiment, il-ħolqien ta’ impjiegi ta’ kwalità, il-ġlieda kontra l-faqar u r-riskju tal-esklużjoni soċjali. Dawn il-politiki għandhom ukoll iħeġġu u jappoġġjaw it-tisħiħ tas-sistemi tal-edukazzjoni, it-taħriġ u t-taħriġ mill-ġdid.

2.3.

Il-KESE qed jibni fuq id-dokument importanti tar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-20 ta’ Diċembru 2012 dwar il-validazzjoni tat-tagħlim mhux formali u informali (1). Din ir-rakkomandazzjoni tenfasizza li “[i]l-validazzjoni tal-eżiti tat-tagħlim, jiġifieri l-konoxxenza, il-ħiliet u l-kompetenzi, li jinkisbu permezz tat-tagħlim mhux formali u informali jistgħu jkollhom rwol importanti fit-tisħiħ tal-impjegabbiltà u l-mobbiltà, kif ukoll tiżdied il-motivazzjoni għal tagħlim tul il-ħajja, partikolarment fil-każ ta’ persuni żvantaġġati soċjoekonomikament jew dawk bi kwalifiki baxxi. il-validazzjoni tal-konoxxenza, il-ħiliet u l-kompetenzi rilevanti kollha għandha kontribut iktar ta’ valur x’taqdi fit-titjib tal-funzjonament tas-suq tax-xogħol, fil-promozzjoni tal-mobbiltà u t-tisħiħ tal-kompetittività u t-tkabbir ekonomiku.”

2.4.

Skont il-Kunsill, l-organizzazzjonijiet ta’ min iħaddem, min iħaddem fuq bażi individwali, it-trejdjunjins, il-kmamar tal-industrija, tal-kummerċ u tal-artiġjanat, l-entitajiet nazzjonali involuti fil-proċess ta’ validazzjoni tal-kwalifiki professjonali u fil-valutazzjoni u ċ-ċertifikazzjoni tar-riżultati miksuba permezz tat-tagħlim, l-aġenziji tal-impjieg, l-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ u l-persuni li jaħdmu maż-żgħażagħ, il-fornituri tas-servizzi tat-tagħlim u t-taħriġ, kif ukoll organizzazzjonijiet oħra tas-soċjetà ċivili, huma lkoll partijiet interessati prinċipali bi rwol importanti x’jaqdu fl-iffaċilitar tal-opportunitajiet tat-tagħlim mhux formali u informali u fil-proċeduri marbutin mal-validazzjoni tar-riżultati miksuba.

2.5.

B’konformità mar-rakkomandazzjoni pubblikata mill-Kunsill fl-2012, l-Istati Membri għandhom ikollhom fis-seħħ, mhux iktar tard mill-2018, b’konformità maċ-ċirkostanzi u l-ispeċifiċitajiet nazzjonali, u kif iqisu fil-kundizzjonijiet li jqisu xieraq, arranġamenti għall-validazzjoni tat-tagħlim mhux formali u informali li jippermettu lill-individwi li:

2.6.

Skont ir-rakkomandazzjoni tal-Kunsill, jeħtieġ li l-elementi li ġejjin jiġu inklużi f’arranġamenti għall-validazzjoni tat-tagħlim mhux formali u informali, filwaqt li jippermettu li kull individwu jibbenefika minn kwalunkwe wieħed minnhom, kemm separatament jew b’mod kollettiv, skont il-ħtiġijiet tal-individwu partikolari:

2.7.

Il-KESE diġà enfasizza kemm-il darba l-aspett pożittiv tal-kontribut tal-edukazzjoni mhux formali u l-importanza li din tiġi rikonoxxuta. Madankollu, din l-Opinjoni tesprimi din il-fehma għall-ewwel darba b’mod komprensiv. L-għan tagħha hu li tiġbor il-fehmiet tar-rappreżentanti ta’ min iħaddem, tal-ħaddiema u ta’ organizzazzjonijiet oħra tas-soċjetà ċivili, f’dak li għandu x’jaqsam mal-proċeduri konkreti għall-validazzjoni, u tippreżenta proposti għal soluzzjonijiet prattiċi mill-perspettiva tagħhom stess.

3.1.

It-tnaqqis tal-produzzjoni bbażata fuq l-ispeċjalizzazzjoni u s-snajja’, l-iżviluppi teknoloġiċi u, min-naħa l-oħra, l-espansjoni tas-settur tas-servizzi, wasslu biex l-impjegaturi tas-seklu 21 issa jqiegħdu enfasi ikbar fuq il-personalità u l-ħiliet “trasversali” jew “trasferibbli”. It-tagħlim tul il-ħajja u l-validazzjoni tal-ħiliet u l-għarfien miksuba barra l-edukazzjoni skolastika saru iktar importanti.

3.2.

Fl-2012, fuq talba tal-Forum Ewropew taż-Żgħażagħ, l-Università ta’ Bath u GHK Consulting żviluppaw studju dwar l-impatt li jista’ jkollu t-tagħlim mhux formali fuq l-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ u fuq l-impjegabbiltà taż-żgħażagħ (3). L-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ huma fornituri prinċipali tal-attivitajiet tal-edukazzjoni mhux formali. Din ix-xorta ta’ edukazzjoni fl-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ mhijiex intiża prinċipalment biex tiżdied l-impjegabbiltà; madankollu, il-ħiliet li jiksbu f’dan il-kuntest jistgħu jikkontribwixxu għaliha, li kienet eżattament it-tema ta’ din l-analiżi.

3.3.

L-istudju jasal għall-konklużjoni ġenerali li l-ħiliet meħtieġa minn min iħaddem jikkorrispondu b’mod ċar għal dawk li jistgħu jiġu żviluppati mis-settur tat-tagħlim mhux formali. Fost is-sitt ħiliet karatterjali (soft skills) li huma l-aktar mitluba minn min iħaddem, hemm ħamsa li jiġu żviluppati l-iżjed mill-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ (bl-eċċezzjoni tal-ħiliet matematiċi). Dawn il-ħiliet karatterjali li huma l-iktar meħtieġa mill-impjegaturi, huma: il-ħiliet tal-komunikazzjoni, il-kapaċitajiet ta’ organizzazzjoni jew ta’ ppjanar, il-kapaċità tat-teħid tad-deċiżjonijiet, id-dispożizzjoni li wieħed jaħdem f’tim, l-affidabbiltà jew l-awtonomija u l-ħiliet matematiċi. Dawn il-ħiliet mhux tekniċi huma meqjusa bħala kruċjali biex wieħed ikun kapaċi jaħdem b’suċċess. Bis-saħħa t’hekk jiġu żviluppati wkoll xi karatteristiċi tal-personalità, fosthom il-motivazzjoni personali, is-sens ta’ inizjattiva u l-kreattività, li huma kwalitajiet personali marbuta mal-affidabbiltà/l-awtonomija, u l-intraprenditorija.

3.4.

Kulħadd jitgħallem b’mod mhux formali u informali fil-kuntest tat-tagħlim tul il-ħajja. Pereżempju, bosta nisa (u rġiel) jiżviluppaw ħiliet tal-ġestjoni ta’ kwistjonijiet relatati mal-familja, li jistgħu jiġu implimentati fuq il-post tax-xogħol, b’mod partikolari fil-qasam tas-servizzi soċjali. Jekk ikollhom jibdlu l-impjieg minħabba tkeċċija jew għal raġunijiet familjari, huma jistgħu jużaw dawn il-ħiliet ukoll waqt it-tranżizzjoni lejn impjieg ġdid jew, fil-każ tan-nisa migranti, sabiex jiksbu l-ewwel impjieg. Il-KESE diġà appella lill-Istati Membri (4) biex “jaċċelleraw il-proċess tar-rikonoxximent tal-kwalifiki u tal-esperjenza miksuba barra l-pajjiż sabiex in-nisa jkunu jistgħu jsibu impjieg li jikkorrispondi mal-ħiliet u l-aspirazzjonijiet tagħhom” u “jikkunsidraw li x-xogħol f’xi setturi (it-tindif, il-kura tat-tfal u l-anzjani, il-lukandi u ristoranti, l-agrikoltura, eċċ.) jista’ joffri opportunitajiet lin-nisa immigranti inqas kwalifikati, sakemm jittieħdu passi sabiex ix-xogħol mhux iddikjarat jiġi legalizzat, isir professjonali u jiġi vvalutat, biex in-nisa jingħataw taħriġ f’dawn l-impjiegi u jkunu jistgħu jipprogressaw fil-karriera tagħhom”. Huwa kien appella wkoll lill-imsieħba soċjali biex “jiffaċilitaw, fil-ftehimiet kollettivi, ir-rikonoxximent tal-kwalifiki tan-nisa migranti”.

3.5.

Sabiex il-validazzjoni tat-tagħlim mhux formali u informali jkollha suċċess, huwa importanti li ssir enfasi akbar fuq ir-riżultat miksub permezz ta’ dan it-tagħlim. Barra minn hekk dan ilu jiġi appoġġjat b’mod espliċitu u sistematiku sa mill-2004 fil-qafas tal-programm tal-politika tal-UE għall-edukazzjoni, it-taħriġ vokazzjonali u l-impjieg. Studju ġdid mis-Cedefop (abbażi tar-riċerka mwettqa mill-2013 sal-2015) juri li din l-enfasi iktar qawwija fuq ir-riżultati tat-tagħlim qed tiżdied bla waqfien fl-Ewropa – fil-fażi tal-iżvilupp tal-oqfsa tal-kwalifiki fil-livell nazzjonali, fid-definizzjoni u fid-deskrizzjoni tal-kwalifiki professjonali, fl-użu ta’ dawn ir-riżultati tat-tagħlim fil-kurrikuli u fil-proċeduri ta’ evalwazzjoni bħala punti ta’ referenza għall-finijiet tal-validazzjoni. Dan għandu jippermetti iktar trasparenza, rilevanza u kwalità tal-edukazzjoni u ftuħ għat-tagħlim mhux formali u informali. Mil-lat prattiku, dan jippermetti li t-tfal tal-iskola jew l-istudenti jistabbilixxu objettivi ċari, waqt li jkollu effett ta’ inċentiv u jippermetti li l-perkors edukattiv ikun flessibbli u li l-għażla tal-orjentazzjoni tal-istudji ssir abbażi tal-evalwazzjoni tar-riżultati miksuba. Fl-istess ħin, sabiex jinkisbu riżultati ta’ kwalità tajba, hemm bżonn li jittejbu wkoll il-metodi u l-proċessi nnifishom tal-edukazzjoni pprovduta lill-istudenti u t-tagħlim min-naħa tagħhom.

3.6.

Għandha ssir enfasi fuq il-valutazzjoni u d-dokumentazzjonil tar-riżultati miksuba permezz tat-tagħlim mhux formali, u dan b’mod li jkun jinftiehem mill-partijiet interessati kollha, b’mod partikolari minn min iħaddem u mill-istituzzjonijiet edukattivi. Dawn ir-riżultati jistgħu jiġu vvalidati wara, sakemm il-persuna kkonċernata tkun interessata u sakemm jinħolqu l-kundizzjonijiet adegwati, bħall-kwalifiki professjonali normali, ekwivalenti għall-programmi ta’ taħriġ formali.

4.1.1.

Fil-qafas tal-proċeduri ta’ validazzjoni, l-Istati Membri għandhom jiżguraw li l-individwi u l-organizzazzjonijiet ikollhom l-informazzjoni u r-rakkomandazzjonijiet fir-rigward tal-possibbiltajiet ta’ validazzjoni u l-vantaġġi relatati, kif ukoll il-proċeduri marbuta magħhom; barra minn hekk, il-validazzjoni tat-tagħlim mhux formali u informali għandha titħeġġeġ mil-linji gwida u l-konsulenza rilevanti, filwaqt li jiġi żgurat li jkunu aċċessibbli faċilment.

4.1.2.

Is-sistemi ta’ validazzjoni tat-tagħlim mhux formali u informali għandhom jirrispettaw il-prinċipji rilevanti u jqisu l-ħtiġiet u l-kuntesti nazzjonali, reġjonali u lokali, iżda anke dawk settorjali.

4.1.3.

Jeħtieġ li jiġi żgurat li ċ-ċittadini, hi x’inhi l-età tagħhom u l-livell tal-kwalifiki tagħhom, ikollhom l-opportunità li jagħmlu dan. Għaldaqstant, jista’ jkun meħtieġ li s-settur mingħajr skop ta’ qligħ, l-awtoritajiet pubbliċi u partijiet interessati oħrajn jaħdmu aktar flimkien, b’mod partikolari rigward kwistjonijiet ta’ finanzjament u validazzjoni.

4.1.4.

Iċ-ċittadini għandhom ikunu infurmati dwar il-benefiċċji addizzjonali li ġġib magħha il-parteċipazzjoni sostenibbli fl-attivitajiet tal-organizzazzjonijiet tal-volontarjat. Anke perjodu qasir ta’ parteċipazzjoni jista’ jkollu impatt sostanzjali fuq l-iżvilupp tal-ħiliet u jwassal għal impjegabbiltà akbar.

4.1.5.

Huwa essenzjali li ċ-ċittadini jiġu indirizzati b’mod koordinat u li dawn jingħataw informazzjoni rilevanti dwar il-vantaġġi, l-opportunitajiet u l-mekkaniżmi biex jiġu verifikati l-ħiliet. Nirrakkomandaw li l-Istati Membri jiżviluppaw l-istituzzjonijiet li jipprovdu tali tagħlim u konsulenza u li, għal dan il-għan, jinvolvu b’mod partikolari s-servizzi tal-impjieg, iżda anke ċ-ċentri ta’ informazzjoni għaż-żgħażagħ, l-istituzzjonijiet edukattivi, min iħaddem, l-organizzazzjonijiet tat-trejdjunjins, iċ-ċentri ta’ konsulenza dwar il-karrieri, l-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ, l-organizzazzjonijiet tal-volontarjat u l-awtoritajiet pubbliċi.

4.1.6.

L-attivitajiet ta’ konsulenza fil-qafas tal-proċess ta’ validazzjoni jaqdu rwol essenzjali u utli, b’mod partikolari għaż-żgħażagħ fil-livelli kollha, mill-identifikazzjoni saċ-ċertifikazzjoni. Huma għandhom:

4.2.1.

Skont il-Kunsill, l-Istati Membri għandhom jippromovu l-koordinazzjoni u l-parteċipazzjoni tal-partijiet interessati kollha fl-iżvilupp u l-implimentazzjoni tal-elementi u l-prinċipji ta’ validazzjoni. “Biex titħeġġeġ il-parteċipazzjoni f’dan il-proċess:

4.2.2.

Il-KESE b’hekk iqis li għandhom jiġu appoġġjati l-partijiet interessati kollha, b’mod partikolari l-imsieħba soċjali u organizzazzjonijiet oħra tas-soċjetà ċivili, sabiex ikunu konxji tal-benefiċċji li ġġib magħha din il-validazzjoni u li jkunu jistgħu jipparteċipaw b’mod attiv fl-iżvilupp tal-oqfsa ta’ kwalifiki fil-livell nazzjonali u d-definizzjoni tal-kwalifiki professjonali. Jista’ jkun diffiċli li ssir ħidma favur bidla “ġenwina” fil-kuntest tad-definizzjoni tal-partijiet interessati, speċjalment fl-Istati Membri li ma jqisux din il-kwistjoni bħala prijorità, jew fejn l-approċċ tas-soċjetà lejn il-validazzjoni tat-tagħlim mhux formali u informali ma jkollux appoġġ nazzjonali ġenwin. Ikun utli li tiġi pprovduta pjattaforma u/jew appoġġ, eċċ. għal dawk li diġà għamlu progress f’dan il-qasam (pereżempju, bis-saħħa ta’ proġetti pilota) fl-isforzi tagħhom fil-livell nazzjonali.

4.3.1.

L-Istati Membri għandhom jippermettu lill-individwi biex jiksbu kwalifika sħiħa, jew, fejn applikabbli, parzjali, abbażi ta’ esperjenzi ta’ tagħlim mhux formali u informali validati. Huma għandhom jiżguraw li l-arranġamenti ta’ validazzjoni jkunu marbuta mal-oqfsa ta’ kwalifiki fil-livell nazzjonali u konformi mal-Qafas Ewropew tal-Kwalifiki u li jkunu garantiti s-sinerġiji bejn l-arranġamenti ta’ validazzjoni u s-sistemi ta’ krediti applikabbli għas-sistema ta’ edukazzjoni u taħriġ formali, bħall-ECTS u l-ECVET.

4.3.2.

B’mod partikolari, l-imsieħba soċjali u organizzazzjonijiet oħra tas-soċjetà ċivili organizzata għandhom jiġu involuti kemm jista’ jkun fl-iżvilupp tal-klassifiki nazzjonali tal-kwalifiki (u jħeġġuhom kif dovut). L-esperjenza ta’ xi Stati Membri turi li biex jiġu implimentati proċeduri ta’ validazzjoni fil-livell settorjali, jeħtieġ li jinħolqu kumitati u unitajiet għall-ħiliet settorjali u li l-persuni kkonċernati jintgħażlu sew. Għalhekk, fl-oqsma identifikati huwa possibbli li jiġu żviluppati b’mod adegwat standards nazzjonali għad-diversi professjonijiet u kwalifiki professjonali.

4.4.1.

L-Istati Membri jridu jiżguraw li “[j]kun hemm fis-seħħ miżuri trasparenti ta’ kwalità konformi ma’ oqfsa eżistenti li jiżguraw il-kwalità u li jappoġġjaw metodoloġiji u għodod ta’ valutazzjoni li jkunu affidabbli, validi u kredibbli.” Qabel kollox din hija kwistjoni ta’ leġislazzjoni adegwata, jiġifieri qafas regolatorju għall-validazzjoni u l-garanziji li jikkonċernaw l-għoti ta’ ċertifikati skont l-oqfsa ta’ kwalifiki fil-livell nazzjonali li jinbtu mill-Qafas Ewropew tal-Kwalifiki.

4.4.2.

Għall-KESE dan jimplika li għandha tiġi żgurata l-ekwivalenza taċ-ċertifikati miksuba wara l-edukazzjoni formali u mhux formali jew tagħlim informali. Dan joħloq rekwiżiti ferm eżiġenti fir-rigward tal-kwalità tal-proċeduri ta’ validazzjoni, li għandhom jiġu appoġġjati anke finanzjarjament, pereżempju permezz tal-Fond Soċjali Ewropew.

4.5.1.

L-istituzzjonijiet edukattivi jaqdu rwol essenzjali fil-proċess ta’ validazzjoni. Il-Kunsill jirrakkomanda li “fornituri tal-edukazzjoni u t-taħriġ għandhom jiffaċilitaw l-aċċess għall-edukazzjoni u t-taħriġ formali abbażi tal-eżiti tat-tagħlim f’kuntesti mhux formali u informali u, jekk ikun xieraq u possibbli, l-għoti ta’ eżenzjonijiet u/jew krediti għal eżiti rilevanti tat-tagħlim miksubin f’tali kuntesti.”

4.5.2.

Il-KESE jistieden lill-universitajiet biex jappoġġjaw aktar il-validazzjoni tal-ħiliet u l-għarfien miksub b’mod mhux formali. F’dan ir-rigward, l-Irlanda tista’ sservi bħala eżempju tajjeb. L-istrateġija nazzjonali tagħha għall-edukazzjoni għolja sal-2030 tappoġġja l-missjoni ċivika tal-edukazzjoni għolja u l-parteċipazzjoni tas-soċjetà inġenerali bħala wieħed mit-tliet rwoli prinċipali interkonnessi tal-edukazzjoni għolja. Hija tiddefinixxih bħala l-kooperazzjoni man-negozji, mas-soċjetà ċivili, il-politiki pubbliċi, il-ħajja artistika, kulturali u sportiva, u ma’ fornituri oħra tat-tagħlim fi ħdan il-komunità u r-reġjun, u tipprevedi li tiffoka dejjem aktar fuq l-involviment internazzjonali (5).

4.5.3.

Naturalment, l-universitajiet mhumiex l-uniċi istituzzjonijiet kapaċi jivvalidaw ir-riżultati tat-tagħlim mhux formali u informali. B’hekk, pereżempju, f’Malta, iċ-ċertifikat u l-profil tal-edukazzjoni sekondarja, ippreżentat f’Settembru 2010, jivvalida l-għamliet kollha ta’ tagħlim tul il-ħames snin ta’ edukazzjoni sekondarja. Permezz tal-edukazzjoni, kemm dik formali jew le, jistgħu jinkisbu l-krediti li jħeġġu lill-istudenti biex ikomplu u jwessgħu iktar l-edukazzjoni tagħhom.

4.6.1.

Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tenfasizza l-importanza tal-validazzjoni fuq il-post tax-xogħol, u għaldaqstant tgħid li “l-Istati Membri jħeġġu l-parteċipazzjoni tal-partijiet interessati rilevanti kollha, bħal dawk li jħaddmu, it-trade unions, il-kmamar tal-industrija, il-kummerċ u s-snajja’ ta’ ħila, l-entitajiet nazzjonali involuti fil-proċess tar-rikonoxximent tal-kwalifiki professjonali. Barra minn hekk, l-impjegaturi huma mistiedna wkoll “jippromwovu u jiffaċilitaw l-identifikazzjoni u d-dokumentazzjoni tal-eżiti tat-tagħlim miksuba.”

4.6.2.

Il-validazzjoni tat-tagħlim mhux formali u informali tista’ tagħmel parti minn ftehimiet kollettivi (bħal fil-każ tan-Netherlands), li hija eżempju eċċellenti tal-possibbiltajiet offruti lill-ħaddiema biex ikollhom aċċess għal din il-validazzjoni u tikkontribwixxi għal ġestjoni effettiva tar-riżorsi umani fl-intrapriżi. L-impjegaturi għandhom ikunu involuti b’mod attiv fl-evalwazzjoni tal-għarfien, il-ħiliet u l-kompetenzi, kemm fuq il-post tax-xogħol kif ukoll fl-iżvilupp tal-edukazzjoni u t-taħriġ, li jżid il-valur ta’ din il-validazzjoni u jgħin biex tinħoloq fiduċja ikbar fih.

4.6.3.

In-negozjar kollettiv u d-djalogu soċjali bejn it-trejdjunjins u min iħaddem jista’ jkollhom rwol importanti fil-proċess ta’ validazzjoni tal-edukazzjoni mhux formali u t-tagħlim tul il-ħajja. Il-Federazzjoni Ewropea tal-Ħaddiema tal-Metall tipprovdi eżempju konkret madwar l-Ewropa kollha, peress li twettaq il-validazzjoni tat-tagħlim mhux formali, li hija kontribut importanti għad-dibattitu dwar l-impjegabbiltà u l-istrumenti li jħeġġu dan.

4.6.4.

F’xi Stati Membri, l-attivisti tat-trejdjunjins qed ikollhom jaqdu dejjem iktar rwol ġdid meta jipprovdu servizzi ta’ konsulenza matul is-sigħat tax-xogħol tagħhom u meta jinnegozjaw ma’ min iħaddem dwar l-aċċess liberu għall-opportunitajiet ta’ taħriġ fuq il-post tax-xogħol. Fl-Awstrija, id-Danimarka, il-Finlandja, in-Norveġja, l-Iżvezja u r-Renju Unit, ir-rappreżentanti tat-trejdjunjins jaġixxu bħala “ambaxxaturi tat-tagħlim”, li jħeġġu lill-ħaddiema li jkomplu jitgħallmu u li jkomplu jindirizzaw xi nuqqasijiet f’ħiliethom, filwaqt li jagħtu parir lill-kumpaniji dwar il-ħtiġiet tat-taħriġ tagħhom (6).

4.6.5.

Minħabba li l-impjegaturi li jimpjegaw ħaddiema ġodda żgħażagħ bi ftit jew l-ebda esperjenza professjonali japprezzaw ħafna li dawn ikunu ħadu sehem f’attivitajiet organizzati minn organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ, din il-parteċipazzjoni għandha titħeġġeġ bħala waħda mill-miżuri biex tgħin liż-żgħażagħ jagħmlu t-tranżizzjoni mill-iskola għad-dinja tax-xogħol (7).

4.6.6.

Barra minn hekk, il-persuni interessati kollha għandhom jingħataw validazzjoni tal-aħjar servizz ta’ gwida u appoġġ, b’tali mod li meta japplikaw għax-xogħol, ikunu jafu kif jistgħu jippreżentaw b’mod effettiv il-kompetenzi u l-ħiliet li jkunu kisbu b’mod mhux formali u informali, u jifhmu aħjar kif dawn il-ħiliet ikunu jistgħu jintużaw fil-ħidma tagħhom u jgħinu biex iwettqu l-kompiti speċifiċi relatati magħha. Huwa proċess li għalih jistgħu jikkontribwixxu l-fornituri tas-servizzi ta’ gwida professjonali, il-konsulenti fl-iskejjel u l-universitajiet, is-settur taż-żgħażagħ u s-servizzi tal-impjieg, kif ukoll min iħaddem u l-organizzazzjonijiet internazzjonali. F’dan ir-rigward, iż-żgħażagħ jistgħu jiġu megħjuna wkoll billi jingħataw informazzjoni dwar “suġġerimenti utli”.

4.7.1.

Fir-Rakkomandazzjoni tiegħu l-Kunsill jenfasizza li dawk li jħaddmu għandhom jinvolvu b’mod attiv lis-settur tal-volontarjat fil-proċessi ta’ validazzjoni; l-“organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ u organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili għandhom jippromwovu u jiffaċilitaw l-identifikazzjoni u d-dokumentazzjoni tal-eżiti tat-tagħlim miksuba waqt ix-xogħol jew waqt attivitajiet volontarji, bl-użu tal-għodod rilevanti tal-Unjoni ta’ trasparenza bħal dawk żviluppati skont il-qafas tal-Europass u l-Youthpass.”

4.7.2.

Iċ-ċittadini għandhom ikunu aktar konxji tal-valur li l-impjegaturi jagħtu lill-kompetenzi u l-ħiliet miksuba b’mod mhux formali jew informali, pereżempju permezz ta’ attivitajiet tal-volontarjat. Dan jgħodd speċjalment għall-persuni b’livell baxx ta’ edukazzjoni, u li spiss ikunu inqas konxji tal-valur ta’ tali attivitajiet fil-konfront ta’ min iħaddem, u li jkunu wkoll inqas imħarrġa dwar kif għandhom jippreżentaw dawn il-ħiliet.

4.7.3.

F’kuntest ta’ livell għoli ta’ qgħad fost iż-żgħażagħ, huwa utli li jiġu promossi l-possibbiltajiet ta’ interazzjoni reċiproka bejn l-aġenziji pubbliċi u privati tal-impjieg, l-organizzazzjonijiet tal-volontarjat (speċjalment dawk li jindirizzaw liż-żgħażagħ) u min iħaddem. Din l-azzjoni tista’ sservi biex tissaħħaħ il-viżibbiltà u ssir sensibilizzazzjoni ikbar dwar l-importanza u l-valur tal-edukazzjoni mhux formali fi ħdan l-organizzazzjonijiet tal-volontarjat u x’aktarx ukoll isservi biex tiżdied il-fiduċja reċiproka.

4.7.4.

Għandu jiġi appoġġjat l-iżvilupp ta’ programmi ta’ valutazzjoni u taħriġ fi ħdan l-organizzazzjonijiet tal-volontarjat, għax dan huwa marbut ma’ livell iddikjarat ogħla ta’ żvilupp tal-ħiliet. F’dan il-kuntest, għandha titfakkar ukoll id-diversità kbira tal-attivitajiet tal-organizzazzjonijiet tal-volontarjat u, b’hekk, tal-kriterji li l-organizzazzjonijiet jużaw biex jivvalutaw il-ħiliet żviluppati permezz tal-attivitajiet tagħhom. F’dan ir-rigward, jeħtieġ li titħeġġeġ konverġenza akbar fil-qasam tal-volontarjat fir-rigward tat-terminoloġija u l-metodi ta’ valutazzjoni. L-approssimazzjoni ta’ dawn il-kriterji tista’ tikkontribwixxi, pereżempju, biex iktar voluntiera jsiru konxji tal-ħiliet li jkunu żviluppaw billi jieħdu sehem f’servizz volontarju għall-benefiċċju tas-soċjetà.

4.8.1.

Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tiffoka fuq l-importanza li għandhom l-istrumenti Ewropej komuni tar-rikonoxximent, jiġifieri l-Europass u l-Youthpass, biex tiġi żgurata t-trasparenza. L-Istati Membri għandhom jiggarantixxu l-eżistenza ta’ “sinerġiji bejn l-arranġamenti ta’ validazzjoni u s-sistemi ta’ krediti applikabbli fis-sistema ta’ edukazzjoni u taħriġ formali, bħall-ECTS u l-ECVET.”

4.8.2.

L-għarfien u l-ħiliet miksuba permezz tal-parteċipazzjoni fl-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili għandhom ukoll valur fis-suq tax-xogħol, iżda spiss ma jkunux dokumentati u lanqas identifikati b’mod suffiċjenti. Għalhekk għandhom jiġu appoġġjati l-iżvilupp u l-użu tal-istrumenti ta’ awtovalutazzjoni, li jgħinu lill-persuna tidentifika u tiddeskrivi r-riżultati ta’ dak li tkun tgħallmet mill-esperjenzi miksuba fi ħdan l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili. Pereżempju, il-ħolqien ta’ portafoll personali ta’ ħiliet jista’ joffri valur miżjud għall-persuni meta dawn isegwu t-taħriġ tagħhom u jixtiequ jilħqu l-aspirazzjonijiet tagħhom fil-ħajja tax-xogħol.

4.8.3.

Iċ-ċertifikati u l-portafolli huma element importanti tal-validazzjoni tal-ħiliet u l-kwalifiki miksuba b’mod mhux formali. Il-fornituri tal-edukazzjoni mhux formali għandhom iħabirku biex jipprovdu ċertifikati jew dokumenti li jiddeskrivu fid-dettall in-natura u r-riżultati tal-parteċipazzjoni fl-attivitajiet edukattivi tagħhom, u biex ifiehmu liċ-ċittadini għaliex din il-parteċipazzjoni hija ta’ valur. Huwa fuq kollox il-valur li dawn id-dokumenti jirrappreżentaw mill-perspettiva ta’ taħriġ (li n-nies jiġu infurmati aħjar dwar il-ħiliet u l-kapaċitajiet li jkunu kisbu fi ħdan l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, u dwar kif dawn il-ħiliet jistgħu jiġu sfruttati waqt li jkunu qed ifittxu impjieg jew taħriġ addizzjonali), iktar milli prova ta’ suċċess.

4.8.4.

Fil-passat, il-KESE diġà esprima li huwa favur il-ħolqien tal-Passaport Ewropew tal-Ħiliet u l-istrument “Europass Experience”. Għalhekk huwa diżappuntat li l-Kummissjoni Ewropea ssospendiet l-implimentazzjoni ta’ dan l-istrument.

15.1.2016   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 13/57

Relatur:

is-Sinjura Dorthe ANDERSEN

1.1.

Iż-żgħażagħ Ewropej intlaqtu ħażin ħafna mill-kriżi f’bosta Stati Membri, b’konsegwenzi umani, soċjali u ekonomiċi kbar ħafna; madankollu, il-qgħad ogħla fost iż-żgħażagħ mhuwiex xi ħaġa ġdida u jindika ċerti problemi strutturali li jagħmlu t-tranżizzjoni mill-iskola għax-xogħol diffiċli.

1.2.

Sistemi tal-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali (ETV) bbażati fuq taħriġ doppju u li jiffunzjonaw sew jikkontribwixxu għal titjib fl-impjieg għaż-żgħażagħ u jistgħu jgħinu biex iż-żgħażagħ nisa u rġiel jkollhom tranżizzjoni eħfef mill-iskola għax-xogħol, inkluż iż-żgħażagħ żvantaġġati.

1.3.

Il-KESE jenfasizza li ma hemmx “l-aħjar mudell uniku” għat-taħriġ doppju; l-għan huwa li jiġi promoss it-taħriġ doppju li huwa effettiv.

1.4.1.

Il-KESE jemmen li tinħtieġ għodda Ewropea koerenti għall-valutazzjoni tal-kwalità li tirreġistra l-progress kif ukoll l-effetti tar-riformi li l-Istati Membri qed iwettqu sabiex itejbu l-prestazzjoni tas-sistemi tal-ETV u ta’ taħriġ doppju.

1.4.2.

Il-KESE jirrakkomanda li l-Kummissjoni – mal-imsieħba rilevanti – tiżviluppa għodod biex tissorvelja u tiġbor id-data, u tevalwa x’qiegħed jiffunzjona sew fl-Istati Membri u tidentifika l-elementi ewlenin ta’ sistemi ta’ tagħlim doppju li jiffunzjonaw sew. L-għan huwa biex jitkejjel u jiġi vvalutat dak li jiffunzjona, u b’hekk tiġi żgurata l-kwalità fis-sistemi tat-taħriġ, u issir enfasi fuq il-korrelazzjoni bejn it-taħriġ doppju u l-impjieg.

1.4.3.

Fil-futur, il-ħiliet professjonali u l-kwalifiki ta’ kwalità għolja u rilevanti għas-suq tax-xogħol ser ikunu qed jirrappreżentaw parti ewlenija mis-swieq tax-xogħol u l-kompetittività Ewropea. Għalhekk, il-KESE jipproponi li tiġi ssettjata mira tal-UE għall-ETV u t-taħriġ doppju, li tista’ sservi ta’ mezz għal opportunitajiet ta’ impjieg aħjar għaż-żgħażagħ. Dan jista’ jkun parti mill-istrateġija tal-UE 2020 imġedda, u għalhekk il-KESE jitlob lill-Kummissjoni tanalizza l-alternattivi.

1.4.4.

Il-KESE jemmen li mira Ewropea għall-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali u l-ġbir ta’ data jistgħu jgħinu biex iżommu lill-Istati Membri fid-direzzjoni t-tajba biex itejbu l-livelli edukattivi u jiżguraw li ż-żgħażagħ ikollhom esperjenza pożittiva tas-sistema edukattiva u jitilqu mill-iskola bil-ħiliet meħtieġa fis-suq tax-xogħol.

1.5.1.

Il-KESE jirrakkomanda li l-Istati Membri li ma għandhomx sistemi ta’ taħriġ doppju li jiffunzjonaw sew jistħarrġu l-ispejjeż involuti fl-iżvilupp ta’ sistemi bħal dawn, meta mqabbla mal-kompromessi u l-benefiċċji li dan ikollu fuq il-kompetittività tal-kumpaniji u l-opportunitajiet ta’ impjieg għaż-żgħażagħ.

1.5.2.

Il-KESE jenfasizza l-importanza tas-sħubijiet bejn l-iskejjel, iċ-ċentri ta’ taħriġ, it-trejdunjins u l-komunità tan-negozju. L-imsieħba soċjali għandhom rwol deċiżiv fl-istadji kollha tas-sistemi ta’ taħriġ doppju li jiffunzjonaw sew (it-tfassil, l-implimentazzjoni, il-monitoraġġ, l-evalwazzjoni, eċċ.). It-tisħiħ u l-aħjar użu tad-djalogu soċjali fil-livelli kollha jistgħu jkunu strument effettiv biex it-taħriġ doppju jsir aktar attraenti u tittejjeb il-kwalità tiegħu.

1.5.3.

Il-KESE jistieden lill-Istati Membri jintroduċu jew jirrevedu fuq bażi sistematika l-iżvilupp professjonali tal-għalliema, tal-mentors u tal-persuni li jħarrġu fl-ETV – u b’mod partikolari persuni li jħarrġu fil-kumpanija peress li dawn huma kruċjali għat-titjib tal-prestazzjoni tas-sistemi ta’ taħriġ doppju.

1.5.4.

Il-KESE jenfasizza l-importanza tal-impjegaturi u jemmen li l-impjegaturi, inklużi l-SMEs, jinvolvu ruħhom aktar fi skemi ta’ apprendistat meta dawn ġenwinament jindirizzaw il-ħtiġijiet tagħhom u meta jkun hemm rabtiet tajbin mal-iskejjel. Fis-snin li ġejjin għandu jkun hemm aktar enfasi fuq it-twaqqif ta’ sistemi ta’ taħriġ doppju li jippermettu l-involviment kosteffikaċi ta’ impjegaturi u jagħtuhom aktar sens ta’ sjieda.

1.5.5.

Il-KESE jirrakkomanda li l-imsieħba soċjali Ewropej ikomplu bil-ħidma tagħhom f’dan il-qasam bħala parti mill-programm ta’ ħidma awtonomu tagħhom.

2.1.

Il-kriżi ekonomika fl-Ewropa laqtet sew liż-żgħażagħ. 4,5 miljun żagħżugħ u żagħżugħa bl-età ta’ bejn il-15 u l-24 sena jinsabu qiegħda (1), għalkemm għal ċerti pajjiżi tal-UE, il-qgħad għoli fost iż-żgħażagħ mhuwa xejn ġdid; sempliċiment ġie aggravat bil-kriżi. Ir-rata tal-qgħad fost iż-żgħażagħ tal-UE hija aktar mid-doppju tar-rata tal-qgħad fost l-adulti – 20,9 % kontra 9,8 %. Madwar 7 miljun żagħżugħ u żagħżugħa Ewropej huma barra mill-edukazzjoni, impjieg jew taħriġ (NEETS) (2). B’perspettiva ekonomika għal terminu qasir pjuttost dgħajfa, il-qgħad fost iż-żgħażagħ laħaq livelli estremi f’xi Stati Membri b’konsegwenzi umani, soċjali u ekonomiċi kbar.

2.2.

Il-qgħad kien ogħla fost iż-żgħażagħ milli fost l-adulti qabel il-kriżi wkoll. Dan jissuġġerixxi problema strutturali fit-twaqqif ta’ rabtiet eqreb bejn is-sistemi tal-edukazzjoni u tat-taħriġ u s-swieq tax-xogħol. Argument ieħor fuq l-istess linja huwa li f’ħafna pajjiżi hemm qgħad għoli fost iż-żgħażagħ, filwaqt li fl-istess ħin l-impjegaturi għandhom diffikultajiet biex isibu impjegati bil-ħiliet adattati.

2.3.

Is-sitwazzjoni titlob approċċ ġdid għat-titjib tal-bażijiet ta’ impjieg u tkabbir bil-ħsieb li jiġu żviluppati ħiliet vokazzjonali u kwalifiki ta’ kwalità għolja u rilevanti għas-suq tax-xogħol u swieq tax-xogħol li jiffunzjonaw tajjeb.

2.4.

Madankollu, hemm differenzi konsiderevoli bejn l-Istati Membri tal-UE, fir-rigward tal-esperjenzi tagħhom biex jintegraw liż-żgħażagħ fis-suq tax-xogħol.

2.5.

F’ħafna pajjiżi, persuni b’taħriġ vokazzjonali jiffurmaw il-maġġoranza tal-impjegati fis-settur privat iżda għandhom rwol sinifikanti wkoll f’partijiet tas-settur pubbliku. Illum, fl-Ewropa, madwar nofs l-istudenti tas-sekondarja ogħla jsegwu programm ta’ ETV u madwar kwart minnhom jipparteċipaw f’tagħlim ikkombinat ibbażat fuq l-iskola u fuq ix-xogħol (3). Iżda hemm sfidi ewlenin biex l-ETV isiru iktar attraenti permezz tat-titjib tal-kwalità u r-rilevanza tagħhom.

2.6.

F’għadd ta’ Opinjonijiet tiegħu (4), il-KESE enfasizza l-importanza li jinħolqu l-kundizzjonijiet it-tajba għaż-żgħażagħ, bil-għan li tiġi faċilitata t-tranżizzjoni mill-edukazzjoni għax-xogħol billi tingħata spinta lill-opportunitajiet fejn iż-żgħażagħ iwettqu forom differenti ta’ taħriġ doppju bħala parti minn edukazzjoni u taħriġ vokazzjonali ta’ kwalità għolja.

2.7.

Il-KESE jemmen li huwa importanti li jinżamm il-momentum u jiġi żgurat li, fl-Istati Membri individwali, flimkien mal-imsieħba soċjali, is-sistemi tal-ETV tagħhom jiġu adattati billi jiddaħħlu fihom komponenti ta’ tagħlim doppju.

3.1.

Din l-Opinjoni tiffoka fuq is-sistemi ta’ taħriġ doppju fl-ETV. It-taħriġ doppju huwa terminu ġeneriku li jkopri diversi mudelli nazzjonali. Skont is-Cedefop, it-taħriġ doppju jikkonċerna l-kombinazzjoni ta’ perjodi ta’ edukazzjoni jew taħriġ fi skola jew ċentru ta’ taħriġ u f’post tax-xogħol. Id-duwalità tirreferi għall-mezzi ta’ tagħlim (skejjel/fornituri tal-ETV u kumpaniji tat-taħriġ li jaqsmu bejniethom ir-responsabilità biex jipprovdu taħriġ teoretiku u prattiku) u d-duwalità ta’ atturi (pubbliċi u privati).

3.2.

L-Istati Membri kollha għandhom sistemi li jinkorporaw l-element ibbażat fuq ix-xogħol, iżda l-kwalità, ir-riżultat u l-iskala tagħhom ivarjaw (5). Pereżempju, x’inhu l-ammont ta’ ħin mqatta’ f’post tax-xogħol? Hemm kuntratt bejn min qed jitgħallem u min iħaddem, dak li qed jitgħallem jitħallas, u x’inhu r-rwol tal-imsieħba soċjali?

3.3.

M’hemm l-ebda mudell uniku jew “l-aqwa wieħed” u l-iżvilupp ta’ sistema doppja tiddependi minn ħafna kuntesti ekonomiċi u soċjali.

3.4.

Hemm tliet approċċi wiesgħin għat-taħriġ tal-ETV illum:

3.5.

Il-qofol ta’ kollox hija r-rabta mill-qrib mal-post tax-xogħol u s-sinerġiji li għandhom jiġu żviluppati bejn l-istudent, il-bażi teoretika u t-tagħlim prattiku u l-iżvilupp fuq il-post tax-xogħol.

4.1.

Il-Kunsill Ewropew tas-27/28 ta’ Ġunju 2013 (6) qabel dwar strateġija ġdida għall-ġlieda kontra l-qgħad fost iż-żgħażagħ, inkluż l-għan li jiġu promossi “apprendistati ta’ kwalità għolja u tagħlim imsejjes fuq ix-xogħol”. 22 Stat Membru rċevew rakkomandazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiż biex jadattaw is-sistemi ta’ edukazzjoni u taħriġ vokazzjonali tagħhom, billi titqiegħed enfasi akbar fuq dawk il-komponenti ta’ taħriġ u ta’ apprendistati ta’ kwalità għolja li jkunu msejsa fuq ix-xogħol għaż-żgħażagħ.

4.2.

Fil-livell tal-UE, ittieħdu firxa ta’ miżuri. Pereżempju, ġiet adottata garanzija għaż-żgħażagħ, fondi tal-FSE ġew allokati għall-iżvilupp ta’ apprendistati fil-livell nazzjonali, inkluża s-sistema ta’ taħriġ doppju, u ġiet stabbilita Alleanza Ewropea għall-Apprendistati.

4.3.

Fil-Qafas ta’ Azzjonijiet dwar l-Impjieg taż-Żgħażagħ ta’ Ġunju 2013 (7), l-imsieħba soċjali Ewropej enfasizzaw ukoll il-valur ta’ mudelli ta’ tagħlim imsejjes fuq ix-xogħol, bħalma huma is-sistemi ta’ tagħlim doppju.

4.4.

Il-Presidenza Latvjana approvat ħames riżultati bħala parti mir-reviżjoni tal-Bruges Communique. L-ewwel wieħed minn dawn ir-riżultati ser ikun il-promozzjoni ta’ tagħlim imsejjes fuq ix-xogħol b’attenzjoni speċjali għat-taħriġ permezz tal- apprendistat (8).

5.1.

Studji mis-Cedefop u l-Kummissjoni Ewropea, pereżempju, jissuġġerixxu rabta pożittiva bejn is-sistemi tal-ETV imsejsa fuq l-edukazzjoni doppja u l-impjieg taż-żgħażagħ (9).

5.2.

L-esperjenza u ċ-ċifri jitkellmu ċar u tond. Pajjiżi li għandhom sistemi ta’ taħriġ vokazzjonali rilevanti u attraenti bbażati fuq prinċipji ta’ taħriġ doppju jrendu aħjar fir-rigward tal-integrazzjoni taż-żgħażagħ fis-suq tax-xogħol. Xi pajjiżi bħall-Awstrija jipprovdu wkoll eżempji tajba ta’ possibilitajiet ta’ taħriġ għal żgħażagħ żvantaġġati bħal għajnuna fuq ix-xogħol jew xibka ta’ sikurezza għall-apprendisti.

5.3.

Sistema ta’ taħriġ doppju li tiffunzjona tipprovdi liż-żgħażagħ b’esperjenza ta’ xogħol inizjali u konsegwentement dawn ikunu aktar attraenti għan-negozji u l-impjegaturi futuri. Fil-Ġermanja aktar minn żewġ terzi tal-apprendisti jibqgħu mal-istess impjegatur wara li jtemmu l-apprendistat tagħhom (10). Fid-Danimarka, iċ-ċifri (11) juru li l-gradwati tal-ETV huma fost l-aktar li jsibu impjieg ġdid malajr jekk jingħataw is-sensja, u li għadd kbir jibdew l-intrapriżi tagħhom stess.

5.4.

Madanakollu, l-ETV u l-apprendistati ma jitqisux attraenti biżżejjed daqs l-edukazzjoni akkademika miż-żgħażagħ u l-ġenituri; jew jitqiesu biss bħala impjieg ta’ xogħol manwali tradizzjonali. Li jintesa huwa “l-għarfien kompetittiv” li jista’ jinkiseb permezz tat-taħriġ doppju – sabiex iż-żgħażagħ ma jkollhomx biss opportunita waħda ta’ karriera iżda jiksbu għarfien kompetittiv li jkun jista’ jiġi żviluppat aktar.

5.5.

Bħala parti mill-istrateġija tal-UE 2020 imġedda, għandha tiġi kkunsidrata mira tal-UE għas-sehem ta’ studenti fl-ETV u f’taħriġ doppju. Din tista’ tagħti aktar attenzjoni għall-komponent b’saħħtu ta’ impjegabilità u inklużjoni, fit-taħriġ doppju u fl-apprendistat.

5.6.

Din il-mira trid tiġi ssettjata f’livell għoli, peress li l-evidenza turi rabta pożittiva mal-impjiegi, u jeħtieġ li tqis it-talbiet tas-suq tax-xogħol fil-ġejjieni għal ħaddiema tas-sengħa bi kwalifiki ta’ livell medju.

5.7.

Biex jittejbu l-immaġni u l-attraenza, jinħtieġ sforz konġunt mill-iskejjel, iċ-ċentri ta’ taħriġ u l-intrapriżi, l-imsieħba soċjali u l-politikanti. L-iskejjel tal-ETV u ċ-ċentri ta’ taħriġ għandhom ikunu aktar adattabbli għat-tibdil fil-bżonnijiet tas-suq tax-xogħol u fl-ekonomija. Il-kompetizzjonijiet dwar ħiliet u l-mudelli f’dan ir-rwol jistgħu jiġu mħeġġa sabiex jesibixxu ħiliet jew skejjel, kif ukoll biex jispiraw żgħażagħ irġiel u nisa. Jekk jinħolqu possibbiltajiet ta’ edukazzjoni ogħla biex jiġu evitati apprendistati li l-istudenti u l-ġenituri jqisu li ma jwasslu għal imkien, jew jekk jittejbu l-programmi tal-intramobbiltà EU bħal Erasmus +, l-iskemi jistgħu jsiru iktar attraenti.

5.8.

Servizzi tajba ta’ gwida dwar il-karriera u fi żmien bikri huma kruċjali sabiex jittejbu l-fehim u l-immaġini tas-sistemi ta’ taħriġ doppju.

5.9.

L-għalliema għandhom ukoll rwol x’jaqdu biex is-sistemi tat-taħriġ doppju jsiru iktar attraenti u jkollhom influwenza diretta fuq il-perċezzjoni taż-żgħażagħ rigward l-ETV. Li wieħed isir għalliem tal-ETV għandu wkoll jitqies bħala proposta attraenti. Mod wieħed huwa li jiġi żgurat li l-ħiliet professjonali ta’ tagħlim tal-għalliema jiġu aġġornati kontinwament, filwaqt li tittejjeb il-kooperazzjoni bejn l-iskejjel u l-kumpaniji sabiex l-għalliema jiġu aġġornati dwar il-ħtiġijiet ta’ kumpaniji, il-prattiki ta’ ħidma attwali, teknoloġiji ġodda, eċċ.

5.10.

F’sistema ta’ taħriġ doppju, il-preżenza ta’ membru tal-persunal ikkwalifikat u motivat li jaġixxi bħala tutur jew persuna li tħarreġ fil-kumpanija għandha tkun rekwiżit bażiku għall-garanzija tal-kwalità. Għandha ssir enfasi akbar fuq ir-responsabbiltà ta’ dawk li jipprovdu t-taħriġ fi ħdan il-kumpaniji. Deskrizzjonijiet aktar dettaljati u iżjed ċari tal-kompetenzi li għandhom jinkisbu jistgħu jgħollu l-livell tal-kwalità tat-tagħlim ibbażat fuq ix-xogħol.

6.1.

Diġà twettqu għadd ta’ studji li jindikaw li s-sistemi ta’ taħriġ doppju tal-Ġermanja, I-Iżvizzera u l-Awstrija, pereżempju, jiffunzjonaw sew, fis-sens li jipprovdu liż-żgħażagħ b’taħriġ xieraq u punt tad-dħul tajjeb fil-ħajja tax-xogħol. Iżda m’hemm l-ebda “l-aħjar mudell uniku” – l-għan huwa li jiġu identifikati strutturi u prattiki ta’ suċċess.

6.2.

Informazzjoni aktar trasparenti dwar il-kawża-kontenut-riżultati tista’ tgħin biex jiġu identifikati l-elementi ewlenin li jikkaratterizzaw is-sistemi ta’ taħriġ doppju li jiffunzjonaw sew. Filwaqt li l-parti l-kbira tal-Istati Membri u s-Cedefop jiġbru data dwar l-impjegabbiltà tal-gradwati tal-ETV, jista’ jsir użu akbar ta’ tali data biex jittejbu s-sistemi – inkluż it-taħriġ doppju.

6.3.

Is-sehem ta’ “tagħlim ibbażat fuq ix-xogħol”, pereżempju, jista’ jintuża bħala fattur varjabbli għall-valur referenzjarju tal-impjegabbiltà fl-UE. Valur referenzjarju Ewropew għat-taħriġ doppju, jista’ juri l-korrelazzjoni bejn is-sistemi ta’ taħriġ doppju u l-impjieg taż-żgħażagħ. Id-data għal tali valur referenzjarju tista’ tinġabar kull sena permezz tal-Istħarriġ dwar il-Forza tax-Xogħol.

6.4.

F’kooperazzjoni mas-Cedefop l-Eurostat (Ewrobarometru) jista’ jwettaq studju aktar sistematiku dwar iż-żgħażagħ li jlestu l-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali, u li jkollhom il-ħiliet imfittxija, u anke dwar kif it-taħriġ doppju fl-intrapriżi għenuhom jiksbu dawn il-ħiliet.

6.5.

Il-ġbir ta’ data nazzjonali komparabbli li fuqha tista’ tiġi vvalutata l-prestazzjoni tal-pajjiżi fir-rigward tal-implimentazzjoni u l-eżiti tas-sistemi differenti ta’ taħriġ doppju fl-Ewropa tista’ tkun utli. Is-Cedefop, l-Eurostat u l-Kummissjoni diġà jiġbru data bħala parti mill-istrateġiji tal-ET 2020 u ta’ Kopenħagen, iżda l-UE għandha bżonn ta’ għodda koerenti li tqis il-progress kif ukoll l-effetti tar-riformi li attwalment qed jiġu implimentati f’ħafna Stati Membri sabiex itejbu l-prestazzjoni u l-kwalità tas-sistemi tal-ETV nazzjonali.

Il-KESE jipproponi li din l-għodda għall-valutazzjoni tal-kwalità għandha tal-anqas tindirizza l-kwistjonijiet politiċi li ġejjin:

6.6.

Sett ta’ parametri relattivament sempliċi bbażati fuq il-ħin jista’ jintuża bħala punt tat-tluq għal analiżijiet iktar kwalitattivi, u fl-istess ħin jista’ jintuża għall-monitoraġġ tal-iżviluppi fir-rigward tal-proċess f’kull pajjiż meta jadatta s-sistemi tal-ETV skont il-prinċipji u l-benefiċċji tat-taħriġ doppju. Pjattaforma tad-data ta’ dan it-tip tista’ wkoll tagħti kontribut għax-xogħol tal-Alleanza Ewropea għall-Apprendistati, u għal dak tal-Qafas Ewropew ta’ Referenza tal-Assigurazzjoni tal-Kwalità għall-Edukazzjoni u t-Taħriġ Vokazzjonali (EQAVET).

7.1.

Hemm ħafna sfidi li għadhom mhumiex qed jittieħdu bis-serjetà, pereżempju fir-rigward tal-kwalità tat-taħriġ u r-rilevanza għan-negozju.

7.2.

L-apprendistati għandhom rwol importanti biex jaqdu l-bżonnijiet tal-ħiliet tal-kumpaniji, filwaqt li jgħinu liż-żgħażagħ jidħlu fis-suq tax-xogħol. L-apprendistati joffru lill-impjegturi għadd ta’ vantaġġi; dawn jinkludu tqabbil aħjar ta’ ħiliet li jirriżultaw minn taħriġ intern, u għarfien u perspettivi ġodda. Apprendistati li jkunu żviluppati tajjeb jinvolvu għadd ta’ drittijiet u obbligi għal dawk kollha involuti.

7.3.

Il-kumpaniji jridu jaraw dan bħala investiment fir-riżorsi umani kkwalifikati futuri u jieħdu r-responsabbiltà biex fil-fatt iħarrġu liż-żgħażagħ. Iżda biex il-kumpaniji – inklużi l-SMEs – iqisu l-apprendistati bħala investiment jeħtieġ li jkun hemm provvediment sabiex ikollhom aktar sens ta’ sjieda fl-iskemi, inkluż it-tfassil tal-kurrikulu.

7.4.

Xi impjegaturi jibżgħu li l-ispiża għat-taħriġ ta’ apprendist tiżboq il-benefiċċji, iżda din l-attitudni trid tiġi miġġielda. Analiżi tal-ispejjeż imqabbla mal-benefiċċji fl-Iżvizzera turi li l-kontribut produttiv ta’ apprendist jeċċedi l-ispejjeż tat-taħriġ (inklużi l-pagi tal-apprendisti) b’aktar minn EUR 6 000 għal kull apprendistat (12), u BUSINESSEUROPE attwalment qed twettaq studju dwar l-ispejjeż imqabbla mal-benefiċċji tal-apprendistati.

7.5.

F’xi pajjiżi, ġew stabbiliti fondi għall-kondiviżjoni tal-piżijiet finanzjarji li permezz tagħhom il-kumpaniji iħallsu ċerta somma lill-fond biex jikkumpensaw għas-sigħat fl-iskola jew l-ispejjeż tat-trasport (fid-Danimarka, Arbejdsgivernes uddannelsesbidrag). Fl-Awstrija, il-kumpaniji jirċievu bonus għal apprendisti mħarrġa li jingħataw valutazzjoni tajba. Fil-pajjiż (Vorarlberg) jeżisti mudell tal-qsim tal-piżijiet, li fih il-kumpanija tħallas 0,02 % tal-ispiża totali tal-pagi tal-apprendisti f’fond tat-taħriġ. Wara 18-il xahar issir valutazzjoni tat-taħriġ u l-kumpaniji li jipprovdu apprendistati tajba jingħataw bonus bħala kumpens.

7.6.

Madankollu, l-analiżijiet tal-ispejjeż imqabbla mal-benefiċċji jistgħu jkunu differenti f’setturi differenti u taħt sistemi differenti tal-ETV. Għalhekk hemm bżonn li s-sistemi nazzjonali ta’ taħriġ jiġu vvalutati b’mod kostanti u, meta xieraq, jiġu adattati sabiex jiġi żgurat li jikkontribwixxu għall-kompetittività tal-kumpaniji Ewropej. Għal dan il-għan, għodod tal-valutazzjoni aktar komparabbli u ta’ kwalità jistgħu jgħinu wkoll lill-Istati Membri f’dan ir-rigward.

7.7.

Garanzija ta’ kwalità tajba u valutazzjoni ta’ apprendistati u ta’ skemi ta’ taħriġ doppju, inklużi l-kundizzjonijiet tax-xogħol, huma daqstant importanti u hawnhekk l-imsieħba soċjali wkoll jista’ jkollhom rwol. Fuq kollox, l-imsieħba soċjali għandhom ikunu involuti fit-tfassil tad-dispożizzjonijiet nazzjonali għat-taħriġ doppju u jistgħu wkoll, permezz ta’ tradizzjonijiet ta’ negozjar kollettiv adatti, jgħinu biex jiġu żgurati apprendistati u forom oħra bbażati fuq ix-xogħol. It-trejdjunjins u r-rappreżentanti tal-unjins ukoll jistgħu jaqdu rwol akbar fit-taħriġ u l-benesseri taż-żgħażagħ fi ħdan kumpanija.

—

Opinjoni tal-KESE dwar “L-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali postsekondarji bħala alternattiva attraenti għall-edukazzjoni għolja” (ĠU C 68, 6.3.2012, p. 1).

—

Opinjoni tal-KESE dwar “Qafas ta’ Kwalità għall-Apprendistati” (ĠU C 214, 8.7.2014, p. 36).

—

Opinjoni tal-KESE dwar “L-impjegabbiltà taż-żgħażagħ – inqabblu t-taħriġ mal-ħtiġijiet tal-industrija fi żmien ta’ awsterità” (ĠU C 311, 12.9.2014, p. 7).

—

Opinjoni tal-KESE dwar “Miżuri għall-impjieg taż-żgħażagħ – l-aħjar prattiki” (ĠU C 424, 26.11.2014, p. 1).

15.1.2016   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 13/63

Relatur:

is-Sur Filip HAMRO-DROTZ

Korelatur:

is-Sur Pierre GENDRE

1.1.

L-UE għandha tiżviluppa mill-aktar fis possibbli strateġija komprensiva u koerenti fuq perjodu ta’ ħames snin kontra l-korruzzjoni, li tinkludi pjan ta’ azzjoni, approvata mill-presidenti tal-Kummissjoni Ewropea, tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill Ewropew. Il-presidenzi tal-UE u l-istituzzjonijiet tal-UE għandhom jieħdu l-impenn li jinkludu objettivi ċari kontra l-korruzzjoni fil-programmi tagħhom, kif ukoll fil-kooperazzjoni interistituzzjonali. Għandu jkollhom aġenda li tħares ‘il quddiem u għandhom jiffokaw fuq kwistjonijiet trasversali kontra l-korruzzjoni fi ħdan l-UE u fir-relazzjonijiet esterni tal-UE, fuq żieda fl-appoġġ lill-Istati Membri u kooperazzjoni transnazzjonali msaħħa kif ukoll fuq it-titjib tal-integrità tal-istituzzjonijiet u fuq il-protezzjoni tal-interessi finanzjarji tal-UE. Il-promozzjoni tat-trasparenza u l-prevenzjoni tal-korruzzjoni għandhom ikunu objettivi ewlenin tal-politiki kollha tal-UE. L-istrateġija għandha tqis ir-rakkomandazzjonijiet li saru f’din l-opinjoni.

1.1.1.

L-ewwel prijorità għandha tkun li l-Istati Membri jiġu appoġġati fl-isforzi tagħhom biex jimplimentaw u jinfurzaw strumenti nazzjonali, internazzjonali u Ewropej eżistenti.

1.1.2.

Il-progress relatat mal-istrateġija għandu jiġi rivedut bħala parti mill-eżerċizzju tas-Semestru Ewropew, waqt li jitqiesu r-rapporti kontra l-korruzzjoni u l-istħarriġ regolari tal-Kummissjoni. Il-prevalenza tal-korruzzjoni għandha titqies ukoll fil-monitoraġġ tal-UE dwar kif l-istat tad-dritt jiġi rispettat fl-Istati Membri, u indirizzat b’mod speċifiku bħala parti mill-kondizzjonalità tal-programmi ta’ appoġġ ekonomiku miftiehma mal-Istati Membri u l-pajjiżi terzi.

1.2.

Il-kooperazzjoni transnazzjonali msaħħa u inklużiva kontra l-korruzzjoni għandha tkun il-kunċett ewlieni tal-istrateġija:

1.2.1.

Il-Kummissjoni Ewropea u l-Istati Membri tal-UE għandhom isaħħu l-kooperazzjoni transnazzjonali kontra l-korruzzjoni fil-kuntest tal-Istrateġija Ewropea ta’ Sigurtà Interna 2015-2020 imġedda, COM(2015)185, isaħħu l-koordinazzjoni fost il-korpi rilevanti (OLAF, Eurojust, Europol, l-Ombudsman, il-Qorti tal-Awdituri) u jiżguraw ġestjoni effettiva tan-Netwerk Ewropew Kontra l-Korruzzjoni (EACN). Huma għandhom jespandu l-iskambju tal-aħjar prattiki u jsaħħu l-koordinazzjoni u l-kooperazzjoni bejn il-prosekuturi pubbliċi nazzjonali fil-każijiet kriminali transkonfinali, pereżempju fl-irkupru u r-ripatrijazzjoni tal-assi kriminali.

1.2.2.

Il-Kunsill Ewropew għandu rwol prinċipali ta’ tmexxija u jista’ jixpruna l-ġlieda kontra l-korruzzjoni billi:

1.2.3.

Is-Summit Soċjali Tripartitiku għandu, abbażi tal-Artikoli 152-155 tat-TFUE, iqis kif id-djalogu soċjali kemm fil-livell orizzontali kif ukoll f’dak settorjali jista’ jikkontribwixxi għall-isforzi ta’ prevenzjoni u l-ġlieda kontra l-korruzzjoni.

1.2.4.

Għandhom jissaħħu l-konsultazzjoni u l-involviment tas-soċjetà ċivili, abbażi tal-Artikolu 11 tat-TFUE, kif ukoll tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u tal-Kumitat Ewropew tar-Reġjuni, fir-rigward tal-inizjattivi tal-UE kontra l-korruzzjoni.

1.2.5.

L-istituzzjonijiet tal-UE u l-korpi rilevanti għandhom, f’kooperazzjoni mal-Istati Membri, jintensifikaw l-azzjonijiet biex iqajmu kuxjenza fost il-pubbliku dwar kif iċ-ċittadini jistgħu jiġu involuti fil-ġlieda kontra l-korruzzjoni, waqt li jiġu enfasizzati d-drittijiet u r-rimedji disponibbli taħt il-liġi tal-UE. Tkun meħtieġa kampanja ta’ informazzjoni mmirata lejn il-midja tal-massa, pereżempju biex jiġu ċċarati l-mezzi disponibbli għaċ-ċittadini biex jiġu rrappurtati s-suspett ta’ korruzzjoni u l-użu ħażin tal-fondi tal-UE. Dan għandu jmur id f’id ma’ trasparenza akbar dwar kif qed jintefqu l-fondi.

1.3.

L-UE għandha, minbarra l-miżuri leġiżlattivi, tniedi u tappoġġja miżuri alternattivi biex jiġu promossi l-adozzjoni u l-implimentazzjoni ta’ konformità, kif ukoll kodiċijiet u standards kontra t-tixħim u l-korruzzjoni f’kumpaniji individwali, f’konformità ma’ strumenti u linji gwida internazzjonali, settorjali u Ewropej. Il-kunċett ta’ involviment trasparenti u inklużiv tal-partijiet interessati rilevanti, inklużi l-impjegati, jista’ jkun parti mill-implimentazzjoni ta’ kodiċi ta’ etika (li jinkludi wkoll dispożizzjonijiet dwar żvelar ta’ informazzjoni protetta) mill-kumpanija individwali. Il-kumpaniji madwar id-dinja għandhom ikunu obbligati jkollhom sistema ta’ ġestjoni kontra l-korruzzjoni li għandha tintgħażel għall-proġetti li jkunu rċevew fondi tal-UE.

1.3.1.

L-UE għandha tuża wkoll it-tiġdid tal-Istrateġija tal-UE dwar ir-Responsabbiltà Korporattiva sabiex, bl-għajnuna tal-assoċjazzjonijiet tan-negozji, l-imsieħba soċjali u dawk kummerċjali, teżamina kif jistgħu jinxterdu b’mod wiesa’ l-aħjar prattiki dwar il-governanza u l-etika korporattivi.

1.3.2.

Il-Kumitat jilqa’ d-direttiva reċenti dwar ir-rappurtar mhux finanzjarju, li tobbliga lill-kumpaniji kbar tal-UE li jħejju rapporti dwar l-istandards tagħhom ta’ konformità u dawk etiċi. Din għandha tħeġġeġ lill-kumpaniji biex jiżguraw li l-istandards kontra l-korruzzjoni, inklużi mekkaniżmi ta’ twissija adegwati, jkunu mħarsa tul il-katina tal-provvista tagħhom u li anke l-intrapriżi ż-żgħar u ta’ daqs medju jadottaw miżuri proporzjonati.

1.3.2.1.

Dan jikkonċerna b’mod partikolari l-provvista ta’ riżorsi naturali li ħafna drabi jkunu sors ta’ vulnerabbiltà għall-korruzzjoni. L-UE tista’ tibni fuq l-aħjar prattiki fis-settur tal-forestrija u l-approċċi regolatorji għall-minerali ta’ kunflitt fl-Istati Uniti. F’dan il-kuntest, il-Kummissjoni Ewropea għandha tiżgura approċċ konsistenti fir-reviżjoni tal-istrateġija tagħha dwar il-materja prima. Għandha taħdem ukoll ma’ rappreżentanti tan-negozju fil-livell Ewropew biex tiżviluppa approċċ koerenti u konsistenti sabiex tinqered il-korruzzjoni fil-katina tal-provvista.

1.4.

Il-Kummissjoni Ewropea għandha terġa’ teżamina d-direttivi dwar l-akkwist pubbliku, speċifikament biex tara kif jistgħu jittejbu t-trasparenza u l-affidabilità tal-proċeduri. Għandha tissorvelja b’mod proattiv kif l-Istati Membri (anke fil-livell reġjonali u lokali) jimplimentaw id-dispożizzjonijiet eżistenti dwar il-prevenzjoni tal-kunflitti ta’ interess u favoritiżmu u tipprovdi linji gwida aktar dettaljati fejn meħtieġ. Ir-regoli dwar l-akkwist pubbliku għandhom ikopru l-kumpaniji kollha, irrispettivament mill-oriġini.