6.3.2012

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 68/1

---

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “L-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali postsekondarji bħala alternattiva attraenti għall-edukazzjoni għolja” (opinjoni fuq inizjattiva proprja)

2012/C 68/01

Relatur: is-Sinjura DRBALOVÁ

Nhar l-20 ta’ Jannar 2011, il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew iddeċieda, b'konformità mal-Artikolu 29(2) tar-Regoli ta’ Proċedura tiegħu, li jħejji opinjoni fuq inizjattiva proprja dwar

L-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali postsekondarji bħala alternattiva attraenti għall-edukazzjoni għolja.

Is-Sezzjoni Speċjalizzata għax-Xogħol, l-Affarijiet Soċjali u ċ-Ċittadinanza, inkarigata sabiex tipprepara l-ħidma tal-Kumitat dwar is-suġġett, adottat l-opinjoni tagħha nhar is-16 ta’ Diċembru 2011.

Matul l-477 sessjoni plenarja tiegħu li saret fit-18 u d-19 ta’ Jannar 2012 (seduta tad-19 ta’ Jannar), il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew adotta din l-Opinjoni b'208 voti favur, 7 voti kontra u 10 astensjonijiet.

1.   Konklużjonijiet u proposti

Rakkomandazzjonijiet indirizzati lill-Kummissjoni Ewropea

1.1   Il-Kumitat jappella lill-Kummissjoni biex tħeġġeġ lill-Istati Membri jilħqu l-għanijiet stabbiliti għal perjodu twil u qasir fil-Komunikat ta’ Bruges u jtejbu l-kwalità u l-effiċjenza tal-Edukazzjoni u t-Taħriġ Vokazzjonali (ETV) sabiex isiru iktar attraenti u rilevanti. L-imsieħba soċjali fil-livelli kollha għandhom ikomplu jaqdu rwol attiv fil-proċess ta’ Kopenħagen u jgħinu jiksbu r-riżultati fil-perjodu l-qasir.

1.2   Il-Kumitat iħeġġeġ lill-Kummissjoni sabiex tgħaqqad iż-żewġ proċessi – ta’ Bologna u ta’ Kopenħagen – flimkien f'approċċ integrat. Din is-sinerġija ser tgħin tipprovdi lin-nies bil-ħiliet li jeħtieġu biex jilħqu l-potenzjal tagħhom f'termini ta’ żvilupp u impjegabbiltà.

1.3   Il-Kumitat iqis li l-Kummissjoni għandha sservi ta’ pjattaforma għall-evidenza bbażata fuq l-istatistika li timmonitorja s-sitwazzjoni fid-diversi Stati Membri u li għandha toħloq pjattaforma li twassal għall-iskambju tal-prattiki tajbin.

1.4   Il-Kumitat jilqa' b'sodisfazzjon l-inizjattiva tal-Kummissjoni li timplimenta strumenti ġodda u tniedi inizjattivi ġodda. Madankollu, l-ewwel u qabel kollox, hemm bżonn urġenti li jiġi vvalutat dak li diġà ġie żviluppat, biex tiġi evitata d-duplikazzjoni tal-għodod u jiġi żgurat li l-programmi u l-politiki eżistenti jiġu implimentati sew u bis-sħiħ.

Rakkomandazzjonijiet għall-Istati Membri

1.5   Li jiġi stabbilit l-għadd ta’ żgħażagħ li jidħlu l-università bħala l-uniku indikatur jagħti impressjoni żbaljata meta tkun qed titfassal il-politika tal-edukazzjoni għax dan huwa biss parzjalment rilevanti għall-bżonnijiet tas-suq tax-xogħol f'termini ta’ ħiliet. Is-sistemi tal-edukazzjoni u t-taħriġ iridu jkunu bilanċjati.

1.6   Għandhom jiġu implimentati b'mod effettiv il-Komunikat ta’ Bruges u l-Proċess ta’ Kopenħagen kif ukoll isir kontribut biex tintlaħaq il-mira ewlenija tal-UE ta’ 40 % bħala rata ta’ persuni li jispiċċaw l-edukazzjoni terzjarja jew ekwivalenti, li tinkludi livell ta’ ETV ogħla.

1.7   Għandhom jiġu żviluppati inċentivi finanzjarji u mhux finanzjarji kemm għall-kumpaniji, speċjalment l-SMEs, il-mikrokumpaniji u l-kumpaniji tal-artiġġjanat, sabiex tiżdied l-attraenza kemm tal-ETV Inizjali u tal-ETV Kontinwu u biex l-intrapriżi jiġu mobilizzati, kif ukoll sabiex l-istituzzjonijiet edukattivi jikkooperaw mal-intrapriżi.

1.8   Sabiex isiru attivitajiet komprensivi ta’ promozzjoni, bil-għan li jiżdied sistematikament ir-rikonoxximent soċjali tal-edukazzjoni vokazzjonali postsekondarja.

1.9   Għandhom jiġu pprovduti servizzi ta’ parir li jkunu iżjed effettivi u adatti għall-bżonnijiet tas-suq tax-xogħol u taż-żgħażagħ, b'pariri individwali għall-persuni b'diżabbiltà. Hemm bżonn urġenti li jitwessgħu l-attitudnijiet taż-żgħażagħ, il-familji tagħhom u l-counsellors tagħhom, li għandhom tendenza jqisu lill-università bħala t-triq li twassal għall-impjieg.

Rakkomandazzjonijiet għall-organizzazzjonjiet tan-negozju

1.10   L-organizzazzjonijiet tan-negozji flimkien ma’ imsieħba soċjali oħrajn għandhom jieħdu sehem b'mod attiv fis-sistemi ta’ pariri u konsulenza billi dawn huma strutturi rilevanti għall-għoti tal-informazzjoni dwar l-opportunitajiet tal-ETV u s-suq tax-xogħol. Huma għandhom jassistu lil min jgħallem fl-iżvilupp ta’ tagħlim integrat max-xogħol u metodi ġodda.

1.11   Is-setturi industrijali u l-kumpaniji għandhom jipprovdu iktar postijiet għall-apprendistati u opportunitajiet għat-tagħlim fuq il-post tax-xogħol u jħeġġu lill-impjegati jgħaddu l-għarfien u l-esperjenza tagħhom lill-apprendisti, lill-persuni li jitgħallmu fuq il-post tax-xogħol jew lill-għalliema temporanji tal-ETV.

Rakkomandazzjonijiet għall-istituzzjonijiet edukattivi

1.12   Għandhom iżidu l-fiduċja tagħhom fil-ħolqien ta’ rabtiet mal-kumpaniji u jagħrfu li hemm bżonn kooperazzjoni kostruttiva u l-valur tal-esperjenza li tinġabar f'ambjenti esterni.

1.13   Għandhom jikkooperaw iktar mill-qrib mas-setturi tal-industrija u jiżviluppaw firxa usa' ta’ metodi ta’ tagħlim integrat max-xogħol. Hemm bżonn attitudni iżjed flessibbli lejn l-ETV.

1.14   Il-kwalità tal-għalliema u l-persuni li jagħtu t-taħriġ għandha tkun garantita. Huma għandhom ikunu familjari mal-ħtiġijiet li jinbidlu tal-post tax-xogħol. Għandhom ikunu mħeġġa apprendistati għall-għalliema u għal dawk li jħarrġu fl-intrapriżi.

Rakkomandazzjonijiet indirizzati lill-imsieħba soċjali

1.15   Il-Kumitat jappella lill-organizzazzjonijiet tal-imsieħba soċjali biex jiffaċċjaw ir-responsabbiltajiet tagħhom, ikunu proattivi fil-proċess billi jużaw il-metodi u l-għodda kollha biex l-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali postsekondarji (il-kunsilli settorjali tal-impjiegi u l-ħiliet, eċċ.) isiru iktar attraenti.

1.16   L-imsieħba soċjali f'kull livell għandhom iwettqu sew l-impenji li jirriżultaw mill-programmi konġunti ta’ ħidma tagħhom u jikkontribwixxu għall-proċess tat-twettiq u l-implimentazzjoni tal-istrumenti kollha tal-UE relatati mal-ETV fil-livell nazzjonali.

Rakkomandazzjonijiet għall-individwi u l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili

1.17   L-individwi għandhom isiru konxji li l-edukazzjoni għolja ma tagħtix bilfors garanzija li ser jinstab impjieg u li għandhom jiġu kkunsidrati alternattivi effettivi. Għalhekk, huma jridu jagħrfu r-responsabbiltà tagħhom li jagħmlu għażliet infurmati dwar l-istudju u t-taħriġ. Fl-aħħar nett, huma għandhom ikunu kunfidenti biżżejjed li jimpenjaw ruħhom li jsegwu l-edukazzjoni vokazzjonali postsekondarja.

1.18   Il-preferenzi tal-istudenti u l-istennijiet tal-familji tagħhom iridu jiġu kkunsidrati fil-kuntest tal-ħtiġijiet ta’ min iħaddem. Fil-ġejjieni, huma jistgħu jużaw il-panorama ta’ ħiliet tal-UE li ġiet żviluppata dan l-aħħar u l-previżjoni tagħha dwar il-provvista ta’ ħiliet u l-ħtiġiijiet tas-suq tax-xogħol.

2.   Qafas politiku Ewropew

2.1   F'Ġunju 2010, is-Summit tar-Rebbiegħa tal-UE adotta l-istrateġija l-ġdida tiegħu għat-tkabbir u l-impjieg, bit-titolu ta’ Ewropa 2020, imsejsa fuq seba' inizjattivi ewlenin u dokumenti strateġiċi għat-tisħiħ tas-suq intern tal-UE (l-Att dwar is-Suq Uniku).

2.2   L-inizjattiva prominenti dwar l-Aġenda għall-ħiliet ġodda u l-impjiegi, li tiffoka fuq li tagħti liċ-ċittadini l-ħiliet meħtieġa għall-impjieg u li tqabbel il-provvista tal-ħiliet mal-ħtiġijiet tas-suq tax-xogħol, toħloq sinerġija qawwija ma’ inizjattivi oħra (l-Aġenda Diġitali, Unjoni tal-Innovazzjoni, Żgħażagħ Attivi, il-Pjattaforma Ewropea għall-Faqar eċċ.).

2.3   L-għanijiet tal-Istrateġija Ewropa 2020 ser jiġu appoġġjati mill-Qafas Finanzjarju Multiannwali (QFM) propost (1). Il-baġit għall-Ewropa 2020 ser jinvesti fl-intelliġenza Ewropea billi jżid l-ammonti allokati għall-edukazzjoni, it-taħriġ, ir-riċerka u l-innovazzjoni.

3.   L-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali – l-iżviluppi u l-isfidi attwali

3.1   Illum il-ġurnata l-iżvilupp tas-swieq tax-xogħol Ewropej huwa influwenzat mill-kriżi finanzjarja u dik ekonomika, mill-globalizzazzjoni, mill-pressjonijiet demografiċi, mit-teknoloġiji l-ġodda u minn ħafna fatturi oħra.

3.2   Fost il-ħames għanijiet orizzontali stabbiliti mill-Istrateġija Ewropa 2020 insibu:

—	għan ta’ rata ta’ impjieg ta’ 75 % għall-persuni bejn l-20 u l-64 sena.

—	mira ta’ livell edukattiv li tindirizza l-kwistjoni tat-tfal li jitilqu mill-iskola qabel iż-żmien billi r-rata ta’ ħruġ bikri tonqos mill-15 % attwali għal 10 %.

—	ir-rieda li l-proporzjon tal-popolazzjoni bejn it-30 u l-34 sena li jkunu spiċċaw l-edukazzjoni terzjarja jew ekwivalenti jiżdied minn 31 % għal mill-inqas 40 % fl-2020.

3.3   Id-Dikjarazzjoni ta’ Kopenħagan tad-29 u t-30 ta’ Novembru 2002 nediet l-istrateġija Ewropea għall-kooperazzjoni mtejba fl-Edukazzjoni u t-Taħriġ Vokazzjonali, u hija magħrufa bħala l-“Proċess ta’ Kopenħagen”.

3.4   Fit-12 ta’ Mejju 2009, il-Kunsill adotta qafas strateġiku għall-kooperazzjoni Ewropea fl-edukazzjoni u t-taħriġ (ETV 2020).

3.5   Il-Komunikazzjoni tal-KE dwar Impetu ġdid għall-kooperazzjoni Ewropea fl-Edukazzjoni u t-Taħriġ Vokazzjonali biex tiġi appoġġjata l-istrateġija Ewropa 2020 (2) tiddeskrivi l-miżuri prinċipali li għandhom jittieħdu biex jitnieda mill-ġdid il-proċess ta’ Kopenħagen u tenfasizza r-rwol ewlieni tal-ETV fit-tagħlim tul il-ħajja u l-mobbiltà.

3.6   Fil-Komunikat ta’ Bruges, adottat f'Diċembru 2010, il-Ministri tal-UE għall-Edukazzjoni u t-Taħriġ Vokazzjonali u l-imsieħba soċjali Ewropej ħadu impenn qawwi. Il-Komunikat janalizza u jistabbilixxi l-prijoritajiet li ġejjin għall-kooperazzjoni tal-UE fil-qasam tal-ETV sal-2020:

—	l-iżvilupp ta’ ETV postsekondarji u f'livelli ogħla fil-kuntest tal-Qafas Ewropew tal-Kwalifiki (QEK);

—	il-permeabbiltà u t-toroq miftuħa bejn l-ETV u l-edukazzjoni għolja;

—	dokument ta’ politika dwar ir-rwol tal-eċċellenza vokazzjonali għat-tkabbir intelliġenti u sostenibbli.

3.7   Sabiex jiġi żviluppat l-impenn ta’ Bruges, il-Kummissjoni qed toħloq Aġenda għall-eċċellenza fl-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali b'enfasi fuq l-ETV Inizjali u Kontinwu. Dan il-proċess għandu jiġi finalizzat mill-konklużjonijiet tal-Kunsill (fl-aħħar tal-2012).

4.   Bażi ta’ evidenza għall-proċess ta’ kooperazzjoni mtejba fl-ETV

4.1   Il-previżjonijiet ta’ Cedefop dwar il-ħtiġijiet futuri għall-ħiliet juru domanda kbira għal kwalifiki medji u ta’ livell għoli sal-2020, u domanda dejjem inqas għal ħaddiema bi ftit kwalifiki. Madankollu, il-popolazzjoni Ewropea tal-età tax-xogħol bħalissa għadha tinkludi 78 miljun persuna bi ftit kwalifiki.

4.2   Ir-raba' rapport ta’ Cedefop dwar ir-riċerka relata mal-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali fl-Ewropa – Nimmodernizzaw l-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali (Modernising vocational education and training) – jipprovdi bażi ta’ evidenza għall-proċess tal-kooperazzjoni mtejba fl-ETV. Dan ir-rapport jistabbilixxi wkoll il-prijoritajiet għar-riforma tal-ETV bil-għan li jagħti kontribut għall-istrateġija tal-UE għat-tkabbir u l-impjieg.

4.3   Il-modernizzazzjoni tal-ETV hija urġenti fir-rigward taż-żieda fil-kompetizzjoni globali, il-popolazzjoni li qed tixjieħ, il-pressjonijiet fuq is-suq tax-xogħol u l-għan li tittejjeb il-koeżjoni soċjali fl-Ewropa.

4.4   Cedefop jindirizza wkoll il-kwistjoni dwar kif jistgħu jittejbu r-reputazzjoni u l-attraenza tal-ETV. L-impressjoni ġenerali, li tirriżulta mill-analiżi tal-indikaturi relatati mal-attraenza tal-ETV, hija waħda negattiva. Xi riċerka wasslet għall-identifikazzjoni tal-gruppi ewlenin li jinfluwenzaw l-attraenza tal-għażliet edukattivi:

a)	il-kontenut u l-kuntest tal-iskejjel: is-selettività tal-għażliet, ir-reputazzjoni tal-istituzzjonijiet, il-monitoraġġ jew il-programmi;

b)	il-prospetti edukattivi tal-istudenti u tas-suq tax-xogħol: aċċess għall-edukazzjoni għolja (b'mod partikolari fil-livell terzjarju), il-prospetti tal-impjieg;

c)	fatturi ekonomiċi: għajnuna finanzjarja jew inċentivi fiskali jew l-onorarji tat-tagħlim.

4.5   Fil-pubblikazzjoni tiegħu, A bridge to the future (Pont għall-futur), Cedefop jiffoka wkoll fuq il-progress li sar fl-iżvilupp u l-implimentazzjoni tal-prinċipji komuni Ewropej (tmexxija u pariri, identifikazzjoni u validazzjoni tat-tagħlim mhux formali u informali) u l-istrumenti (3) (QEK, ECVET, EQAVET, Europass). Dawn il-prinċipji u l-istrumenti għandhom l-għan li jgħinu tittejjeb il-mobbiltà tal-impjegati, ta’ min ikun qed jitgħallem u ta’ min ikun qed iħarreġ fost id-diversi sistemi ta’ edukazzjoni u taħriġ u bejn il-pajjiżi. L-iżvilupp u l-implimentazzjoni tagħhom iħeġġu l-evoluzzjoni fir-riżultati tat-tagħlim f'kull tip u livell ta’ edukazzjoni u taħriġ bħala appoġġ għat-tagħlim tul il-ħajja.

4.6   Id-dokument il-ġdid ta’ riċerka ta’ Cedefop (4), li jindirizza l-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali fil-livelli għolja ta’ kwalifiki fi 13-il pajjżi u 6 setturi juru li l-fehmiet u l-ideat dwar l-ETV u l-QEK mil-livell 6 sa 8 huma influwenzati mill-kuntesti nazzjonali.

4.7   Il-Fondazzjoni Ewropea għat-Taħriġ tenfasizza bżonn qawwi li tingħata informazzjoni dwar id-diversi setturi professjonali u l-bżonn ta’ politiki bbażati fuq l-evidenza biex tinħoloq rabta bejn is-settur edukattiv u s-setturi professjonali. Sabiex l-ETV postsekondarji jsiru iktar attraenti, l-Fondazzjoni tirrakkomanda li:

—	il-lawrji jiġu rikonoxxuti permezz ta’ sħubija mill-qrib mad-dinja korporattiva;

—	l-ETV postsekondarji (jew l-edukazzjoni għolja vokazzjonali) għandhom jiġu integrati fis-sistema tal-edukazzjoni terzjarja;

—	jinħolqu għażliet edukattivi u passi intermedjarji għat-tagħlim tul il-ħajja;

—	jinħolqu sħubijiet internazzjonali għall-edukazzjoni għolja vokazzjonali;

—	għandu jkun hemm taħlita edukattiva ta’ 20 % lekċers, 40 % tutorials u 40 % workshops;

—	il-persunal li jgħallem għandu jinkludi kemm il-persunal akkademiku kif ukoll esperti mid-dinja korporattiva.

4.8   Wieħed mill-istudji kummissjonati mill-KE, li jiffoka fuq l-identifikazzjoni u l-analiżi tal-ħtiġijiet futuri tal-ħiliet fil-mikrokumpaniji u l-kumpaniji tal-artiġġjanat (5), jirrakkomanda li l-programmi tat-taħriġ għandhom jintegraw tendenzi u żviluppi futuri fil-qasam tal-ħtiġijiet ta’ ħiliet iktar milli qed isir bħalissa. Għandhom jiġu żviluppati, anke fil-livell Ewropew, iktar programmi ta’ tagħlim fuq il-post tax-xogħol u modi ta’ kif jiġi rikonoxxut l-għarfien prattiku miksub b'mod informali.

4.9   Il-laqgħa ministerjali informali tal-OECD dwar l-ETV, li saret f'Kopenħagen f'Jannar 2007, irrikonoxxiet iż-żieda drammatika fil-profil tal-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali u nediet ħidma analitika li fl-2010 wasslet għar-rapport finali “Learning for jobs” (6). Fl-aħħar tal-2010 tniedet analiżi ta’ politika ta’ segwitu b'enfasi fuq l-edukazzjoni u taħriġ vokazzjonali postsekondarju – “Skills beyond School” (Ħiliet lil hinn mill-iskola).

5.   L-ETV mill-perspettiva tas-suq tax-xogħol

5.1   Il-bidliet demografiċi, flimkien mal-ħtieġa prevista għal iktar ħaddiema kwalifikati, ifissru li l-Ewropa tinsab konfrontata minn forza tax-xogħol li qed tiċkien u nuqqas ta’ ħaddiema f'xi setturi minkejja l-kriżi ekonomika.

5.2   In-nuqqas strutturali ta’ ħaddiema kwalifikati fl-UE huwa fatt, u għan-negozji Ewropej, il-konsegwenzi immedjati ta’ dawn in-nuqqasijiet huma opportunitajiet mitlufa għat-tkabbir u għall-produttività msaħħa. In-nuqqas ta’ ħaddiema kwalifikati ser ikun wieħed mill-ostakli prinċipali għat-tkabbir ekonomiku fis-snin li ġejjin.

5.3   L-isforzi biex l-impjiegi jsiru iktar ekoloġiċi u l-iżvilupp tal-“ekonomija tal-anzjani”, inklużi s-servizzi soċjali u tal-kura tas-saħħa, jiġġeneraw opportunitajiet biex jinħolqu impjiegi deċenti għall-gruppi kollha tal-età tax-xogħol kif ukoll biex jittejbu l-kompetittività u l-potenzjal għat-tkabbir tal-ekonomija Ewropea kollha kemm hi. Huma jirrappreżentaw ukoll domanda ogħla għal professjonijiet ġodda u għal ħiliet aġġornati u ta’ livell ogħla.

5.4   L-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali jistgħu jikkontribwixxu biex tinkiseb il-mira ewlenija msemmija hawn fuq tal-Ewropa 2020: 1) billi jipprovdu opportunitajiet għall-progress mill-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali lejn taħriġ speċjalizzat u edukazzjoni għolja, 2) billi jiġu żviluppati l-ETV f'livelli ogħla tal-QEK bbażat fuq sistemi sodi tal-ETV fil-livell sekondarju, 3) billi jikkontribwixxu għall-provvista ta’ arranġamenti adegwati għall-validazzjoni u l-akkreditazzjoni tar-riżultati tat-tagħlim mhux formali f'kull livell u 4) billi jiġi żviluppat taħriġ marbut max-xogħol fejn l-adulti jikkontribwixxu sabiex jiżguraw is-suċċess taż-żgħażagħ.

5.5   Biex tittejjeb il-kompetittività tan-negozji u l-kumpaniji Ewropej, huwa kruċjali li l-Ewropa jkollha forza tax-xogħol mobbli, attrezzata b'sett ta’ ħiliet u kompetenzi li jikkorrispondu għad-domandi tas-suq tax-xogħol attwali. In-negozji jeħtieġu kwalifiki trasparenti u kumparabbli, irrispettivament minn kif ikunu ġew akkwistati l-kompetenzi.

5.6   Il-bini tas-sistemi tal-krediti u l-kwalifiki fuq ir-riżultat li fil-fatt joħroġ mit-tagħlim ser jagħmilha iktar faċli biex jiġi analizzat liema kompetenzi jkollu individwu. Dan ser jikkontribwixxi għal tqabbil aħjar bejn il-provvista u d-domanda fis-swieq tax-xogħol Ewropej. Min iħaddem ma jippremjax il-kwalifiki, iżda l-prestazzjoni. Bl-istess mod, is-sistema edukattiva għandha tikkumpensa dejjem iktar ir-riżultat li fil-fatt joħroġ mill-istudji iktar milli pereżempju l-għadd ta’ ġimgħat li jieħu l-kors.

5.7   L-opportunitajiet li individwu jgħaddi mill-ETV għall-edukazzjoni għolja huma importanti u jistgħu jiġu faċilitati billi tittejjeb it-trasparenza fir-rigward tar-riżultat. Il-QEK jista' jkun għodda utli biex tiżdied il-permeabbiltà bejn l-ETV u s-sistema tal-krediti tal-edukazzjoni għolja, billi qed jaħdem bħala konverżjoni tal-kisbiet tat-tagħlim f'unitajiet fil-livell ta’ kwalifika korrispondenti.

5.8   L-ETV postsekondarji ma jistgħux jitqiegħdu f'żona griża bejn l-ETV tas-sekondarja għolja (upper secondary) u l-edukazzjoni għolja. L-ETV postsekondarji huma strateġikament importanti fl-Istrateġija UE 2020 bħala mod kif l-ETV isiru għażla professjonali iktar attraenti għaż-żgħażagħ u biex jappoġġjaw it-titjib tal-ħiliet (upskilling) u riżultati aħjar. L-SMEs fl-Ewropa jqisu li sar xi progress biex l-ETV u l-ETV għolja jsiru iktar rilevanti u attraenti. Madankollu, hemm iktar x'isir f'kull livell – Ewropew, nazzjonali, reġjonali, lokali u settorjali – biex tiġi diversifikata l-provvista tal-ETV f'livelli ogħla, tittejjeb il-permeabbiltà, jiġu riformati s-sistemi tal-ETV u jinħolqu inċentivi finanzjarji, sabiex jiġu stimulati kemm il-kumpaniji kif ukoll l-individwi fir-rigward tal-provvista u l-adozzjoni ta’ ETV għoljin.

5.9   Il-kwalità u l-eċċellenza fl-ETV jinfluwenzaw ħafna kemm l-ETV jistgħu jsiru iktar attraenti. Madankollu, ETV ta’ kwalità għolja jqumu l-flus u l-SMEs għandhom sfidi partikolari: 1) huma l-ikbar provvedituri tal-ETV Inizjali, u 2) għandhom bżonn jaġġornaw il-ħiliet tal-ħaddiema kollha tagħhom, mhux biss ta’ dawk bl-aħjar kwalifiki. Rigward dan tal-aħħar, “it-taħriġ fuq il-post tax-xogħol” huwa kruċjali biex jiġu aġġornati l-ħiliet fl-SMEs.

5.10   Il-mobbiltà tat-tagħlim transkonfinali hija qasam li n-negozju ilu jappoġġjah, l-iktar għaż-żgħażagħ fl-ETV u l-apprendistati. L-Ewropa bħalissa għad għandha livell ta’ mobbiltà insuffiċjenti fir-rigward tal-impjegati tal-ETV, l-istudenti u l-għalliema. Il-mobbiltà tagħhom tista' tittejjeb biss b'għarfien ta’ mill-inqas lingwa barranija waħda.

6.   X'inhuma r-raġunijiet għalfejn l-ETV, u b'mod partikolari l-ETV postsekondarji, mhumiex daqshekk attraenti?

6.1   It-terminu edukazzjoni għolja sikwit jintuża bħala sinonimu għall-edukazzjoni orjentata lejn id-dinja akkademika tal-università. L-edukazzjoni għolja ħafna drabi titqabbel mat-taħriġ vokazzjonali – fejn tal-aħħar jitqies bħala edukazzjoni ta’ livell iktar baxx.

6.2   Il-politiki għall-iżvilupp u l-espansjoni tal-edukazzjoni għolja ma tawx biżżejjed attenzjoni lill-ETV. L-edukazzjoni u t-taħriġ orjentati lejn il-vokazzjonijiet (jew lejn il-professjonijiet/is-suq tax-xogħol) diġà huma parti importanti għalkemm “inviżibbli” tal-edukazzjoni għolja.

6.3   L-ETV hija ferm diversifikata fl-Ewropa. Id-diversità fis-soluzzjonijiet istituzzjonali toħloq il-konfużjoni. F'xi pajjiżi ma tantx jagħmel sens li nirreferu għaliha bħala sistema.

6.4   Is-sistemi nazzjonali tal-edukazzjoni u t-taħriġ fihom infushom huma kemxejn opaki u hemm livell baxx ta’ permeabbiltà bejn it-toroq ta’ tagħlim differenti. L-edukazzjoni u t-taħriġ postsekondarji jingħataw minn firxa wiesgħa ta’ provvedituri: universitajiet, istituzzjonijiet tal-ETV terzjarji, skejjel sekondarji, istituzzjonijiet tal-edukazzjoni tal-adulti, l-imsieħba soċjali u kumpaniji privati.

6.5   Il-kwalifiki tal-ETV kultant ikunu diffiċli li jinfiehmu u mhumiex rikonoxxuti faċilment f'pajjiżi oħra. Il-programmi tal-ETV ma jikkorrispondux mal-mudelli tat-tliet ċikli ta’ Bologna (Bachelor, Master, Dottorat). Għad m'hemmx viżjoni ċara ta’ kif jistgħu jittejbu l-kwalifiki vokazzjonali fil-Qafas Nazzjonali għall-Kwalifiki (QNK) jew fil-QEK.

6.6   M'hemm l-ebda rabta bejn il-kwalifiki u l-ħiliet li jinkisbu mill-istudju u mis-sistemi ta’ klassifika nazzjonali tal-impjieg.

6.7   Ir-reputazzjoni tal-industrija nnifisha tiddgħajjef minħabba l-istampa li ħafna drabi tingħata mill-mezzi tax-xandir u minħabba l-kriżi attwali. Dan iwassal għal suspett dejjem ikbar fil-kumpaniji fl-Ewropa.

6.8   L-istigmatizzazzjoni u r-rikonoxximent soċjali baxx tal-gradwati tal-ETV qed iżommu lil għadd sostanzjali ta’ żgħażagħ milli jieħdu l-impenn f'din il-linja ta’ taħriġ.

6.9   Livell baxx ta’ ħiliet numeriċi fl-iskola primarja jiġi segwit minn nuqqas ta’ rieda miż-żgħażagħ li jorjentaw il-pjani professjonali tagħhom lejn id-dixxiplini xjentifiċi (ix-xjenza, it-teknoloġija, l-inġinerija u l-matematika) jew lejn studji orjentati lejn il-prattika.

6.10   Hemm nuqqas fil-kapaċità ta’ reazzjoni għall-ħtiġijiet ta’ ħiliet dejjem jinbidlu, ikkważati mill-bidliet mgħaġġla fl-ICT u l-bidla gradwali lejn ekonomija b'livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju.

6.11   Huwa osservat ukoll nuqqas ta’ prospetti edukattivi u fis-suq tax-xogħol f'oqsma bħall-aċċess għall-istudji avvanzati, b'mod partikolari fil-livell terzjarju, il-prospetti tal-impjieg, is-salarji, is-sodisfazzjon fix-xogħol u s-sejba ta’ tqabbil tajjeb bejn l-impjieg u l-edukazzjoni.

6.12   Hemm nuqqas ta’ informazzjoni u assistenza għall-individwi u l-familji tagħhom meta l-karriera futura taż-żgħażagħ tiġi diskussa għall-ewwel darba. L-esperjenzi tal-ħajja u l-karrieri tal-ġenituri ħafna drabi jkunu l-ixpruni ewlenin għad-deċiżjoni finali dwar l-għażla tal-iskola u l-impjieg futur. Il-parir dwar il-karriera wisq drabi jkun frammentat, reattiv u 'l bogħod mill-prattika.

6.13   F'għadd ta’ Stati Membri, il-gvernijiet ftit li xejn jipprovdu inċentivi finanzjarji u mhux finanzjarji lil min iħaddem biex jinvestu u jimpenjaw ruħhom fl-ETV.

6.14   Il-qafas għall-kooperazzjoni bejn ir-rappreżentanti tal-intrapriża u l-istituzzjonijiet edukattivi mhuwiex biżżejjed għall-għan tat-tfassil tal-programmi li jibbilanċaw it-tagħlim teoretiku u l-ħiliet professjonali. In-nuqqas ta’ fiduċja fl-iskejjel jew l-universitajiet biex joħolqu r-rabtiet mal-kumpaniji għadu jippersisti. Fost l-istituzzjonijiet edukattivi għad hemm livell baxx ta’ rikonoxximent tal-valur tal-esperjenza li tkun inġabret fl-ambjenti esterni.

6.15   Il-forza tax-xogħol attwali qed tixjieħ. Ħafna pajjiżi qed jiffaċċaw nuqqas ta’ għalliema u persuni li jħarrġu fl-istituzzjonijiet tal-ETV. Uħud mill-għalliema u dawk li jħarrġu m'għandhomx esperjenza reċenti fuq il-post tax-xogħol.

6.16   Ir-rwol tal-ETV fil-ġlieda kontra l-iżvantaġġi soċjali mhuwiex stmat biżżejjed. Il-persuni żvantaġġati għandhom tendenza ikbar li jitilqu mill-iskola qabel iż-żmien.

6.17   L-ETV, u b'mod partikolari l-ETV postsekondarji, ibatu minn stereotipi tan-nisa u l-irġiel li jaffettwaw l-iżvilupp tal-karriera.

6.18   Il-mobbiltà tat-tagħlim transkonfinali hija problema kbira fil-qasam tal-ETV u l-apprendistat. L-Ewropa bħalissa għad għandha livell ta’ mobbiltà insuffiċjenti fir-rigward tal-istudenti u l-għalliema tal-ETV.

6.19   Ser ikun hemm bżonn ħiliet lingwistiċi aħjar sabiex il-mobbiltà tkun kemm possibbli kif ukoll vallapena.

6.20   L-edukazzjoni terzjarja mhijiex ikkunsidrata biżżejjed bħala sfida dinjija, speċjalment l-ETV postsekondarji. Il-parteċipazzjoni fit-tixrid globali tal-għarfien għandha tiġi appoġġjata.

7.   L-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali postsekondarji kif jistgħu jsiru iktar attraenti?

7.1   Il-persentaġġ tal-istudenti fl-universitajiet ma jistax jibqa' jitqies bħala l-uniku kejl tal-modernità u l-progress. L-universitajiet waħidhom ma jistgħux jiżguraw it-tkabbir ekonomiku u l-progress soċjali. Kull triq alternattiva għandha tiġi identifikata u promossa.

7.2   Il-Proċess ta’ Kopenħagen, li l-għan tiegħu huwa li jiżgura t-trasparenza u l-kwalità tal-kwalifiki vokazzjonali, għandu jintrabat mill-qrib mar-riforma tal-edukazzjoni għolja. Huwa kruċjali li ż-żewġ proċessi – ta’ Bologna u ta’ Kopenħagen – jingħaqdu flimkien f'approċċ integrat biex iż-żgħażagħ jiġu integrati fis-suq tax-xogħol b'suċċess u b'mod sostenibbli.

7.3   Ir-reputazzjoni tal-industrija fl-Ewropa trid tittejjeb. Hemm bżonn approċċ ġdid lejn il-politika industrijali, minħabba l-kontribut importanti tagħha lejn it-tkabbir u l-ħolqien tal-impjiegi kif ukoll għall-iżvilupp tal-innovazzjoni. It-tali approċċ jappoġġja l-industrija billi jenfasizza s-sostenibbiltà, l-innovazzjoni u l-ħiliet umani meħtieġa biex l-industrija tal-UE tibqa' kompetittiva fis-swieq internazzjonali.

7.4   Is-servizzi huma fundamentali għall-ekonomija tal-Ewropa. Huma jirrappreżentaw 70 % tal-PDG tal-UE u madwar żewġ terzi tal-impjiegi globali. Disa' minn kull għaxar impjiegi ġodda jinħolqu fis-setturi tas-servizzi. Huma jipprovdu opportunitajiet ġodda mill-perspettiva tal-ETV postsekondarji.

7.5   Ewropa li qed tiffaċċja nuqqas ta’ ħaddiema f'bosta professjonijiet trid tiffoka iktar fuq kif tibbilanċja s-sistemi tal-edukazzjoni u t-taħriġ u biex issib it-taħlita t-tajba bejn l-edukazzjoni ġenerali, vokazzjonali u akkademika. L-ETV postsekondarji juru x'inhi eżatt din l-isfida. L-għan tagħhom huwa li l-post tax-xogħol jiġi użat kemm jista' jkun bħala ambjent prezzjuż tat-tagħlim.

7.6   L-oqfsa ta’ kwalifika jistgħu jkunu ferm utli għas-sistemi tal-ETV. Dawn għandhom il-potenzjal li jgħaqqdu s-sistema tal-ETV, iżidu t-trasparenza sabiex il-valur tad-diversi kwalifiki jkun jista' jiġi rikonoxxut b'mod iktar ċar mill-istudenti, minn min iħaddem u minn partijiet interessati oħra, jiffaċilitaw it-tagħlim tul il-ħajja u jtejbu l-aċċess għall-edukazzjoni għolja għal kulħadd. Il-ħidma fuq l-oqfsa ta’ kwalifika wasslet għal dibattitu mill-ġdid dwar il-profil u l-istatus tal-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali – u kif għandhom jiġu definiti u jinftiehmu l-ETV.

7.7   Għandu jiġi żviluppat sens ġenwin ta’ kooperazzjoni bejn l-istituzzjonijiet edukattivi, ir-rappreżentanti tan-negozji u l-SMEs, li jkun ibbażat fuq il-fiduċja u l-fehim reċiproku. Il-KESE jemmen fl-“Alleanzi ta’ Għarfien” (7) li għadhom kif ġew proposti, jiġifieri proġetti komuni li fihom jipparteċipaw in-negozji u s-settur tal-edukazzjoni u t-taħriġ biex jiġu żviluppati programmi ġodda ta’ studju li jindirizzaw il-lakuni bejn il-ħiliet tal-innovazzjoni u l-bżonnijiet tas-suq tax-xogħol. F'dan ir-rigward, il-proposta tal-Kummissjoni biex fl-2012 jitwaqqaf Forum bejn l-ETV u l-intrapriża hija inizjattiva ġdida promettenti.

7.8   Is-setturi industrijali u l-kumpaniji stess għandhom jinvestu fit-taħriġ intern, joffru iktar opportunitajiet għall-apprendistati u għat-tagħlim fuq il-post tax-xogħol, jippermettu lill-impjegati interessati u adatti jsiru għalliema għall-apprendistat u għall-persuni li jitgħallmu fuq il-post tax-xogħol, javvanzaw l-interess tal-impjegati adatti li jaħdmu bħala għalliema temporanji tal-ETV, jippermettu lill-impjegati jistudjaw matul il-ħin tax-xogħol u jikkooperaw mal-provvedituri edukattivi fl-iżvilupp tal-korsijiet skont id-domanda tas-suq għal ċerti ħiliet.

7.9   Il-provvedituri edukattivi għandhom jiżviluppaw iktar il-metodi tat-tagħlim integrati fix-xogħol (jiġifieri l-biċċa l-kbira tat-tagħlim, u mhux biss l-apprendistati, għandu jsir fuq il-post tax-xogħol), għandu jkollhom attitudni iktar flessibbli lejn l-ETV (metodi ta’ tagħlim iktar flessibbli), inkluż l-użu tal-ICT fl-ETV kollha u jikkooperaw mill-qrib mas-setturi industrijali sabiex jiġu identifikati ħtiġijiet ġodda ta’ tagħlim.

7.10   Hekk kif il-karrieri qed jiddiversifikaw, il-pariri effikaċi dwar il-karrieri qed isiru dejjem iktar diffiċli iżda fl-istess ħin iktar kruċjali u impenjattivi. In-nies, b'mod partikolari ż-żgħażagħ, għandu jkollhom stampa ċara tal-istudji u l-prospetti tagħhom. L-idea antikwata li t-taħriġ vokazzjonali inizjali jħejji lill-istudenti għal impjieg wieħed tul il-ħajja professjonali tagħhom, m'għadhiex sostenibbli. Il-pariri dwar il-karriera jridu jkunu koerenti, igawdu minn riżorsi adegwati, proattivi, oġġettivi u appoġġjati sew mill-fatti. Għandha tingħata attenzjoni partikolari lill-parir ipprovdut lill-persuni b'diżabbiltà, li jrid ikun adattat skont l-individwu, b'kunsiderazzjoni għad-diversi forom ta’ diżabbiltà u bir-restrizzjonijiet u l-ostakli potenzjali għall-mobbiltà li jistgħu jirriżultaw għall-kisba ta’ ċerti kwalifiki.

7.11   Ir-rwol tal-familja ma jistax jiġi sottovalutat. L-informazzjoni, il-pariri u t-tmexxija għandhom jiffokaw ukoll fuq il-familja, għax il-ġenituri u l-membri tal-familja ħafna drabi jaqdu rwol deċiżiv fl-għażla ta’ persuna għall-pjani ta’ studju u karriera. Hemm bżonn iżjed informazzjoni, sensibilizzazzjoni u politiki bbażati fuq il-fatti, biex jintwerew l-opportunitajiet tas-suq tax-xogħol assoċjati mal-ETV għolja.

7.12   Madankollu, il-provvista tal-ETV irid jibbilanċja l-preferenzi tal-istudenti mat-talbiet ta’ min iħaddem. Il-preferenzi tal-istudenti huma rilevanti, iżda tali preferenzi waħedhom is-soltu ma jkunux biżżejjed. Il-ħtiġijiet ta’ min iħaddem huma importanti, iżda mhux dejjem ikun faċli li jiġu stabbiliti liema huma dawk il-ħtiġijiet. Dan il-bilanċ jiddependi wkoll fuq il-fondi provduti mill-gvern, l-istudenti u min iħaddem.

7.13   It-trattament indaqs irid jiġi żgurat għall-istudenti kollha f'kull triq ta’ tagħlim, l-istess bħall-aċċess indaqs għas-sussidji finanzjarji għad-djar, għat-trasport, għall-kura tas-saħħa u għall-iskemi tas-sigurtà soċjali.

7.14   Il-kwalità tal-għalliema u l-persuni li jagħtu t-taħriġ hija importanti; huma għandhom ikunu familjari mal-post tax-xogħol. Sabiex jiġu indirizzati dawn il-problemi, għandhom jitħeġġu toroq flessibli għar-reklutaġġ, imfassla biex jiġi ffaċilitat id-dħul ta’ dawk il-persuni b'ħiliet industrijali fil-forza tax-xogħol tal-istituzzjonijiet tal-ETV. Għandhom jiġu żviluppati l-programmi biex tiżdied il-mobbiltà tal-għalliema.

7.15   Ir-rwol tal-imsieħba soċjali huwa kruċjali biex l-ETV isiru iktar rilevanti u flessibbli. Sabiex tiġi promossa l-eċċellenza fl-ETV, l-imsieħba soċjali għandhom ikunu involuti iktar fit-tfassil u l-implimentazzjoni tal-politiki tal-ETV, l-iktar fil-programmi edukattivi, sabiex jiġi żgurat li l-ħiliet mgħallma jkunu rilevanti għas-suq tax-xogħol. Il-fatti juru li dawk il-pajjiżi li jikkoordinaw ir-rabtiet bejn l-iskejjel u s-suq tax-xogħol u jinkludu l-atturi tas-suq tax-xogħol fil-monitoraġġ, is-superviżjoni u ċ-ċertifikazzjoni tal-ħiliet u l-kwalifiki vokazzjonali, ġeneralment huma meqjusa bħala suċċess. Il-KESE diġà enfasizza ħafna drabi r-rwol tal-Kunsilli Settorjali u Trasversali għall-Impjieg u l-Ħiliet (8) fit-twettiq tal-analiżijiet tal-bżonnijiet kwantitattivi u kwalitattivi tas-suq tax-xogħol u laqa' b'sodisfazzjon l-isforz konġunt tal-imsieħba soċjali Ewropej li jiffokaw fuq l-edukazzjoni u t-taħriġ fil-programmi konġunti tagħhom (9).

7.16   Il-kriżi wriet li ġew żviluppati ħafna soluzzjonijiet intelliġenti u effettivi biex l-impjiegi jinżammu u biex jitniedu bosta skemi tal-edukazzjoni u t-taħriġ fil-livell tal-kumpaniji. L-opinjoni tal-KESE dwar l-istrateġiji tal-ħruġ mill-kriżi (10) jinkludu għadd ta’ “prattiki tajbin” f'dan ir-rigward.

7.17   Il-mobbiltà tat-tagħlim tgħin ittejjeb l-impjegabbiltà, b'mod partikolari taż-żgħażagħ, bil-kisba ta’ ħiliet ewlenin. Għalhekk, il-KESE jilqa' b'sodisfazzjon il-punt ta’ riferiment ambizzjuż iżda politikament neċessarju propost mill-Kummissjoni dwar il-mobbiltà tat-tagħlim. Din il-proposta tispeċifika li mill-inqas 10 % tal-gradwati tal-UE mill-ETV Inizjali għandu jkollhom perjodu ta’ studju jew ta’ taħriġ barra mill-pajjiż. Dan għandu jtejjeb il-mobbiltà tal-ETV f'termini kwantitattivi u kwalitattivi billi jqiegħed lill-ETV u lill-edukazzjoni għolja f'livell indaqs.

7.18   Il-Green Paper reċenti dwar ir-rikonoxximent reċiproku tal-kwalifiki (11) professjonali tat bidu għal diskussjoni pubblika dwar kif jistgħu jitnaqqsu u jiġu semplifikati r-regolamenti restrittivi li jirregolaw il-kwalifiki professjonali sabiex jittejjeb il-funzjonament tas-Suq Intern u jissaħħu l-mobbiltà u l-attività kummerċjali transkonfinali. Is-suċċess tal-karta professjonali Ewropea li ġiet proposta dan l-aħħar ser jiddependi l-iktar mill-fiduċja reċiproka u l-kooperazzjoni bejn l-Istati Membri.

7.19   Il-KESE huwa konvint li huwa kruċjali li l-għalliema kollha u dawk kollha li jħarrġu, b'mod partikolari fl-ETV, ikollhom il-ħiliet lingwistiċi ta’ kwalità għolja meħtieġa biex jippromovu t-tagħlim ibbażat fuq it-tagħlim integrat tal-kontenut u l-lingwa (ET 2020). Il-KESE jappoġġja l-attivitajiet provduti f'dan il-qasam mill-Pjattaforma tal-Intrapriżi għall-Multilingwiżmu (12) u l-Pjattaforma tas-Soċjetà Ċivili għall-Multilingwiżmu li għandhom l-għan li jiżguraw l-opportunitajiet għat-tagħlim tul il-ħajja għal kulħadd (13).

7.20   Fis-seklu 21 huwa assolutament kruċjali li jiġu eliminati l-istereotipi li diġà jeżistu fl-iskejjel primarji u tiġi promossa l-ugwaljanza bejn in-nisa u l-irġiel f'kull livell tal-edukazzjoni u t-taħriġ, kif ukoll jiġu appoġġjati l-miżuri kulturali li jorjentaw lin-nisa iktar lejn l-istudju xjentifiċi u teknoloġiċi, kif issemma fil-Patt Ewropew ġdid għall-ugwaljanza bejn is-sessi (14).

7.21   Fl-aħħar għaxar snin, xi pajjiżi żviluppaw u implimentaw diversi approċċi biex jaqsmu l-ispejjeż. Dan bidel il-bilanċ tal-kontributi mill-istati, minn min iħaddem u mill-individwi. Il-miżuri finanzjarji jinkludu l-fondi għat-taħriġ, l-inċentivi fiskali, il-vawċers, il-kontijiet tat-tagħlim individwali, is-self u l-iskemi għat-tfaddil. L-għan tagħhom huwa li jżidu l-investiment privat u l-parteċipazzjoni f'ECVET.

7.22   L-akbar kontribuzzjoni finanzjarja mill-baġit tal-UE fl-investiment fin-nies ġejja mill-Fond Soċjali Ewropew. Sabiex jiżdiedu l-ħiliet u jiġu indirizzati l-livelli għoljin ta’ qgħad fost iż-żgħażagħ f'ħafna Stati Membri, l-inizjattivi li bħalissa huma appoġġjati mill-programm Leonardo ser jissaħħu fil-qafas finanzjarju multiannwali li jmiss (15).

8.   L-implimentazzjoni adatta tal-istrumenti u l-prinċipji Ewropej fil-livell nazzjonali

8.1   Bit-tnedija tal-istrumenti li għandhom l-għan li jżidu l-kooperazzjoni Ewropea fl-ETV, ħareġ fid-dieher li hemm bżonn ta’ iżjed kooperazzjoni bejn l-istrutturi differenti biex jittejjeb il-funzjonament tal-istrutturi stess.

8.2   Il-Proċessi ta’ Kopenħagen u ta’ Bologna ma jistgħux ikomplu jiżviluppaw separatament minn xulxin. L-interoperabbiltà u l-komparabbiltà bejn l-istrumenti rispettivi għandhom jiżdiedu. Għandu jiġi rikonoxxut li l-Proċess ta’ Kopenħagen għadu fi stat inqas matur, u għad fadal xi snin qabel ma jiġi garantit il-funzjonament sew tal-ECVET (16) u l-QEK.

8.3   Il-QEK, l-ECVET u l-EQAVET għandhom jgħinu jippromovu t-tagħlim f'kull livell u f'kull tip ta’ edukazzjoni u taħriġ. Il-QEK għandu jiġi vvalutat fil-livelli 6-8 tal-Oqfsa Nazzjonali tal-Kwalifiki fuq l-istess livell tal-edukazzjoni għolja. Għall-ECVET, is-sistema tal-punti tal-krediti għall-ETV, hemm bżonn implimentazzjoni koerenti u konverġenti mal-ECTS (17), għax l-ECVET għadha ma bdietx titħaddem.

8.4   L-istrumenti Ewropej jistgħu jiġu komplementati bl-istrumenti nazzjonali (pereżempju, l-Oqfsa Nazzjonali tal-Kwalifiki) jew adottati fir-regoli nazzjonali (pereżempju, fis-sistemi nazzjonali tal-krediti) meta jidher li jkun hemm bżonn fl-ambitu tar-riformi nazzjonali. Hemm bżonn iktar komunikazzjoni bejn il-livelli differenti (UE, nazzjonali, reġjonali).

8.5   Irid isir progress fl-implimentazzjoni ta’ “Erasmus għall-Apprendistati”. Dan il-programm ser jippermetti lill-ETV jitqiesu b'mod indaqs mal-inizjattivi tal-edukazzjoni għolja u għalhekk jikkontribwixxi għall-promozzjoni tal-ETV. Dan ser iżid dimensjoni internazzjonali għall-ETV, jindirizza n-nuqqas ta’ mobbiltà tal-ETV u jsaħħaħ il-viżibbiltà u l-attraenza tal-edukazzjoni vokazzjonali postsekondarja.

8.6   Madankollu, il-Kummissjoni għandha toqgħod lura milli toħloq strumenti ġodda qabel ma jiġi valutat il-valur miżjud ta’ dawk eżistenti. Il-komunikazzjoni u l-kooperazzjoni fl-istrumenti eżistenti u bejniethom għandhom jittejbu biex l-għanijiet tagħhom jissarrfu f'realtà konkreta.

8.7   Il-KESE fassal għadd ta’ opinjonijiet ta’ kwalità dwar l-istrumenti rilevanti – dwar l-ECVET (18) u l-EQAVET (19) – u dwar il-komparabbiltà tal-kwalifiki tat-taħriġ vokazzjonali bejn l-Istati Membri (20).

---

(1)  Baġit għall-Ewropa 2020, COM(2011) 500 finali, Parti I u II tad-29.6.2011.

(2)  Komunikazzjoni tal-KE, COM(2010) 296 finali.

(3)  QEK (Qafas Ewropew tal-Kwalifiki – European qualification framework), ECVET (Sistema Ewropea ta’ Krediti għall-Edukazzjoni u t-Taħriġ Vokazzjonali –European credit system for VET), EQAVET (Qafas Ewropew ta’ Referenza tal-Assigurazzjoni tal-Kwalità għall-ETV – European quality assurance reference framework for VET), EUROPASS (ġabra ta’ dokumenti li jappoġġjaw il-mobbiltà ġeografika u tal-impjieg)

(4)  Dokument ta’ riċerka ta’ Cedefop Nru 15, Vocational education and training at higher qualification levels (“L-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali fil-livelli għolja ta’ kwalifika”, mhux disponibbli bil-Malti)

(5)  Rapport finali dwar l-identifikazzjoni tal-ħiliet futuri meħtieġa fil-mikrointrapriżi u tal-artiġġjanat sal-2020, FBH (Forschungsinstitute fúr Berufsbildung in Handwerk an der Universität zu Köln), Jannar 2011

(6)  L-analiżi tal-OECD dwar il-proġett Learning for Jobs (iffokat fuq l-ETV), http://www.oecd.org/dataoecd/41/63/43897561.pdf

(7)  Inizjattiva prominenti “Aġenda għall-ħiliet ġodda u l-impjiegi”.

(8)  Opinjoni esploratorja tal-KESE, ĠU C 347/1, 18.12.2010.

(9)  Il-qafas ta’ azzjonijiet għall-iżvilupp tul il-ħajja tal-kompetenzi u l-kwalifiki (2002) u l-Ftehim awtonomu dwar is-swieq tax-xogħol inklużivi (2010).

(10)  Opinjoni fuq inizjattiva proprja tal-KESE, ĠU C 318/43, 29.10.2011.

(11)  COM (2011) 367 finali, Green Paper – Nimmodernizzaw id-Direttiva tal-Kwalifiki Professjonali 22.6.2011.

(12)  http://ec.europa.eu/languages/pdf/business_en.pdf.

(13)  http://ec.europa.eu/languages/pdf/business_en.pdf.

(14)  It-3073 laqgħa tal-Kunsill Impjiegi, Politika Soċjali, Saħħa u Affarijiet tal-Konsumatur, 7 ta’ Marzu 2011.

(15)  Baġit għall-Ewropa 2020, COM(2011) 500 finali, 29.6.2011.

(16)  Sistema Ewropea ta’ Krediti għall-ETV (European credit system for VET) tgħin tivvalida, tirrikonoxxi u takkumula ħiliet u għarfien relatat max-xogħol.

(17)  Sistema Ewropea għat-Trasferiment ta’ Krediti (European Credit Transfer System).

(18)  Opinjoni tal-KESE, ĠU C 100, 30.4.2009, p. 140.

(19)  Opinjoni tal-KESE, ĠU C 100, 30.4.2009, p. 136.

(20)  Opinjoni tal-KESE, ĠU C 162, 25.6.2008, p. 90.

---

---

6.3.2012

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 68/11

---

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “L-impjieg taż-żgħażagħ, il-kwalifiki professjonali u l-mobbiltà” (opinjoni fuq inizjattiva proprja)

2012/C 68/02

Relatur: is-Sinjura ANDERSEN

Nhar l-14 ta’ Lulju 2011, il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew iddeċieda, b’konformità mal-Artikolu 29(2) tar-Regoli ta’ Proċedura tiegħu, li jħejji opinjoni fuq inizjattiva proprja dwar:

L-impjieg taż-żgħażagħ, il-kwalifiki professjonali u l-mobbiltà.

Is-Sezzjoni Speċjalizzata għax-Xogħol, l-Affarijiet Soċjali u ċ-Ċittadinanza, inkarigata sabiex tipprepara l-ħidma tal-Kumitat dwar is-suġġett, adottat l-opinjoni tagħha nhar is-16 ta’ Diċembru 2011.

Matul l-477 sessjoni plenarja tiegħu li saret fit-18 u d-19 ta’ Jannar 2012 (seduta tat-18 ta’ Jannar 2012), il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew adotta din l-opinjoni b’173 vot favur, vot wieħed (1) kontra u erba’ (4) astensjonijiet.

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1   L-iżvilupp demografiku joħloq eżiġenzi kbar għas-suq tax-xogħol. Il-konsegwenzi tal-kriżi ekonomika juru li s-swieq tax-xogħol għandhom problemi strutturali. Iż-żgħażagħ, b’mod partikolari, qed isibuha diffiċli biex jidħlu verament fis-suq tax-xogħol minkejja li għandhom il-kwalifiki adegwati. Għalhekk, l-Istati Membri għandhom jimplimentaw ir-riformi stabbiliti fl-Istrateġija Ewropa 2020 u fil-Programmi Nazzjonali ta’ Riforma sabiex jerġa’ jibda t-tkabbir.

1.2   Il-qgħad fost iż-żgħażagħ joħloq żvantaġġi ekonomiċi u soċjali kbar għas-soċjetà u għaż-żgħażagħ stess, u jnaqqas il-possibbiltajiet tat-tkabbir. Il-kompetittività tal-Ewropa ser tiddependi ħafna mill-ħaddiema kkwalifikati u qed tirriskja li taqa’ lura fit-tellieqa għall-ħaddiema speċjalizzati u bi kwalifiki għoljin.

1.3   Ħadd ma jaf verament kif ser ikunu l-impjiegi ta’ għada, iżda t-taħriġ għandu jkun ibbażat fuq il-bżonn tas-swieq tax-xogħol u fuq il-kwistjonijiet li jridu jissolvew. Għandu jissaħħaħ ir-rikonoxximent tal-kwalifiki miksuba barra s-sistemi tat-taħriġ. Il-kurrikuli għandhom jiffokaw aktar fuq il-ħiliet ġenerali u innovattivi.

1.4   L-ostakli bejn is-sistema edukattiva u s-suq tax-xogħol għandhom jitneħħew u għandu jiġi evitat li titpoġġa enfasi żejda fuq il-kunsiderazzjonijiet finanzjarji. Għandha tissaħħaħ aktar is-sħubija bejn l-intrapriżi u s-sistemi edukattivi f’dak li hu żvilupp tal-kurrikuli u tbassir tal-bżonnijiet futuri. It-taħriġ għandu jwassal għal impjieg.

1.5   L-apprendistati u t-taħriġ b’żewġ binarji għandhom jiżdiedu fis-sistemi edukattivi, anke fil-każ tal-edukazzjoni għolja rilevanti u tat-taħriġ vokazzjonali. Is-sinerġiji bejn it-taħriġ u l-attività prattika fuq il-post tax-xogħol u t-tagħlim teoretiku jsaħħu l-kapaċità taż-żgħażagħ li jsibu impjieg, iwasslu għal dħul aħjar fis-suq tax-xogħol u jixprunaw l-iżvilupp tat-tagħlim.

1.6   Il-pajjiżi li jkunu jixtiequ jdaħħlu s-sistema ta’ taħriġ b’żewġ binarji għandhom jingħataw l-għajnuna mill-Fond Soċjali Ewropew biex ikopru l-ispejjeż inizjali li jinħolqu mill-introduzzjoni ta’ din is-sistema.

1.7   Suq tax-xogħol miftuħ u dinamiku jista’ jippromovi l-mobbiltà u joħloq l-opportunitajiet ta’ impjieg, speċjalment għaż-żgħażagħ. Skont l-Istrateġija Ewropa 2020 u l-Programmi Nazzjonali ta’ Riforma, l-Istati Membri għandhom jimmodernizzaw is-swieq tax-xogħol tagħhom sabiex iżidu n-numru ta’ ħaddiema u jtejbu l-operat tagħhom.

1.8   Permezz ta’ politika attiva tax-xogħol li tħeġġeġ lil dawk li jkunu qed ifittxu impjieg u lill-ħaddiema biex jibqgħu jitgħallmu tul ħajjithom kollha tissaħħaħ il-mobbiltà professjonali u ġeografika u b’hekk jinħolqu aktar opportunitajiet ta’ impjieg.

2.   Introduzzjoni u għanijiet

2.1   Iż-żgħażagħ Ewropej huma l-futur tal-Ewropa. Iżda bosta żgħażagħ m’għandhomx impjieg jew m’għandhomx il-kwalifiki adatti. Barra minn hekk, ħafna żgħażagħ qed isibuha diffiċli biex jidħlu fis-suq tax-xogħol minkejja li għandhom il-kwalifiki adegwati.

2.2   Din l-opinjoni hija dwar l-opportunitajiet ta’ impjieg għaż-żgħażagħ. Dan jinkludi d-domanda futura għall-ħaddiema tekniċi u speċjalizzati, l-aċċess taż-żgħażagħ għas-suq tax-xogħol u l-mobbiltà professjonali. Hawnhekk qed nitkellmu fuq il-ħaddiema prinċipali b’taħriġ tekniku jew speċjalizzat jew li għandhom livell medju ta’ kwalifiki, li skont is-CEDEFOP fl-2020 ser jirrappreżentaw 50 % tal-ħaddiema futuri.

2.3   Fl-opinjoni ser jitressqu proposti konkreti biex jittejbu l-opportunitajiet ta’ impjieg għaż-żgħażagħ u biex jiġi żgurat li l-intrapriżi jkollhom aċċess għall-kwalifiki adatti.

2.4   Il-kunċett ta’ “kwalifiki” ikopri bosta aspetti, bħal pereżempju l-ħiliet soċjali u ġenerali kif ukoll il-ħiliet u l-kwalifiki tekniċi u speċjalizzati li jinkisbu sew fil-qafas ta’ sistema ta’ tagħlim u taħriġ formali u sew permezz tax-xogħol u tal-attivitajiet u r-relazzjonijiet soċjali u familjari.

2.5   Din l-opinjoni għandha twieġeb żewġ mistoqsijiet li huma marbutin mill-qrib ma’ xulxin: (1) Xi kwalifiki ser ikun hemm bżonn fis-suq tax-xogħol tal-ġejjieni? u (2) Kif jistgħu jiġu żgurati l-integrazzjoni taż-żgħażagħ u l-opportunitajiet tal-mobbiltà professjonali?

2.6   Il-Kummissjoni Ewropea nediet diversi inizjattivi ewlenin f’dan il-qasam. L-aktar reċenti huma “Żgħażagħ Attivi” u “Aġenda għall-ħiliet ġodda u l-impjiegi”. Dawn l-inizjattivi ewlenin għandhom importanza ċentrali u jinkludu diversi inizjattivi maħsuba biex itejbu l-opportunitajiet ta’ impjieg għaż-żgħażagħ. Fl-opinjonijiet rilevanti tal-KESE ssir referenza għal dan (1).

3.   Il-qagħda attwali fl-Ewropa

3.1   Minħabba l-iżvilupp demografiku l-popolazzjoni attiva qed tonqos: il-ġenerazzjoni anzjana ta’ żmien il-“baby boom” qed tirtira mis-suq tax-xogħol u postha qed jeħduh ġenerazzjonijiet iżgħar li twieldu fi żmien meta r-rata tat-twelid ma kinitx daqstant qawwija. B’hekk is-suq tax-xogħol qed jiffaċċja sfidi kbar, għaliex il-provvista kbira ta’ ħaddiema bi kwalifiki għoljin taqdi rwol deċiżiv għat-tkabbir fl-Ewropa.

3.2   Skont l-aħħar edizzjoni tal-Quarterly employment and social situation review li tippubblika l-Kummissjoni Ewropea, l-irkupru tas-suq tax-xogħol isir bil-mod u b’mod inugwali. Qed jinħolqu l-impjiegi, iżda mhumiex biżżejjed. U l-qgħad fost iż-żgħażagħ (20,3 %), b’mod partikolari, jindika li hemm bżonn tittieħed azzjoni malajr u b’mod effettiv.

3.3   Il-qgħad jolqot lill-kategoriji kollha taż-żgħażagħ, anke l-gruppi li għandhom il-problemi, indipendentement mill-edukazzjoni u t-taħriġ tagħhom. Però r-riskju li ma jsibux xogħol huwa akbar għaż-żgħażagħ b’inqas kwalifiki jew mingħajr esperjenza professjonali. Barra minn hekk, il-qgħad fit-tul żdied ukoll u f’Marzu 2011 tela’ għal 9,5 %. Ħafna żgħażagħ, b’mod partikolari, jinsabu fir-riskju li jkunu qiegħda għal perjodu twil ta’ żmien.

3.4   Sew il-qgħad u sew in-nuqqas ta’ impjieg fost iż-żgħażagħ joħolqu żvantaġġi ekonomiċi u soċjali kbar għas-soċjetà u għaż-żgħażagħ stess, u jnaqqsu l-possibbiltajiet tat-tkabbir.

3.5   Qabel il-kriżi kien hemm perjodu meta nħoloq numru relattivament kbir ta’ impjiegi. Skont il-Kummissjoni Ewropea, bejn l-1995 u l-2006 nħolqu 20 miljun impjieg ġdid.

3.6   Mill-banda l-oħra, matul il-kriżi ntilfu mal-ħames miljun impjieg. Skont il-Eurofund, dawn kienu l-aktar impjiegi bi dħul baxx li kellhom il-persuni mingħajr kwalifiki. Madankollu, jeżistu differenzi kbar bejn l-Istati Membri individwali.

3.7   Is-CEDEFOP jistima li bejn l-2010 u l-2020 ser jinħolqu madwar seba’ miljun impjieg ġdid u li ser ikun hemm mat-73 miljun post vakanti minħabba l-iżvilupp demografiku. Ħafna mill-impjiegi maħluqa ser jeħtieġu kwalifiki għoljin.

3.8   Paradossalment, f’ċerti pajjiżi u setturi m’hemmx ħaddiema biżżejjed għalkemm fl-istess ħin hemm numru kbir ta’ nies qiegħda. Dan jindika li fis-swieq tax-xogħol Ewropej qed ikun hemm problemi strutturali b’mod kostanti. Pereżempju, fi tmiem l-2009 kien hemm 118 000 post vakanti fil-Pajjiżi l-Baxxi u l-Ġermanja u l-Polonja għandhom 87 800 u 18 300 post vakanti fis-settur tal-IT rispettivament.

3.9   Il-kompetittività tas-settur privat ser tiddependi ħafna mill-ħaddiema bi kwalifiki għoljin. Jekk l-intrapriżi privati ma jsibux ħaddiema adatti fl-Ewropa, jista’ jagħti l-każ li jkunu obbligati jfittxuhom f’reġjuni oħra tad-dinja. L-iżvilupp demografiku ser iwassal ukoll biex ikun hemm bżonn aktar ħaddiema fl-oqsma tal-kura tal-anzjani kif ukoll fil-qasam tas-saħħa.

4.   Il-bżonn ta’ ħaddiema fil-futur

4.1   In-numru dejjem jonqos ta’ impjiegi u l-bżonn urġenti ta’ tkabbir jimplikaw li l-ġenerazzjonijiet futuri taż-żgħażagħ li jidħlu fis-suq tax-xogħol irid ikollhom livell għoli ta’ edukazzjoni u taħriġ li jikkorrispondi mal-bżonn attwali u futur. Dan ifisser li n-numru ta’ persuni li jieqfu mill-iskola qabel iż-żmien irid jonqos u li aktar żgħażagħ iridu jieħdu taħriġ vokazzjonali. Barra minn hekk, huwa essenzjali li s-suq tax-xogħol jitfassal b’tali mod li jippermetti liż-żgħażagħ jidħlu fih. Fl-aħħar snin ħareġ fid-dieher li t-tranżizzjoni mit-taħriġ għall-post tax-xogħol hija diffiċli. Barra minn dan, l-ostakli relatati mat-taħriġ u mal-liġi dwar l-impjieg qed jagħmluha aktar diffiċli biex persuna tibdel l-impjieg tagħha.

4.2   L-UE u l-Istati Membri diġà ntrabtu li jagħmlu diversi riformi fil-qafas tal-Istrateġija Ewropa 2020, tal-prattiki tajbin u tal-Programmi Nazzjonali ta’ Riforma. B’rabta ma’ dan, għadd ta’ Stati Membri pproponew riformi biex is-sistema edukattiva tagħhom tkun taqbel aktar mal-bżonnijiet tas-swieq tax-xogħol.

4.3   L-Istrateġija Ewropa 2020 tistabbilixxi żewġ għanijiet ċentrali b’rabta mat-tagħlim u t-taħriġ. Però dawn huma għanijiet purament kwantitattivi. Huwa daqstant ieħor interessanti li s-sistemi tal-edukazzjoni u t-taħriġ ikunu kapaċi jpoġġu liż-żgħażagħ fit-triq tal-ħajja bil-kwalifiki adatti li huma mitlubin u li jistgħu jużawhom.

4.4   Huwa mbassar li l-livell tal-edukazzjoni u t-taħriġ taċ-ċittadini fl-Ewropa ser ikompli jogħla, iżda jeżisti r-riskju ta’ polarizzazzjoni. Ċerti previżjonijiet jindikaw li aktarx l-għan li mill-inqas 40 % tal-persuni bejn it-30 u l-34 sena jkollhom livell ta’ edukazzjoni terzjarja ser jintlaħaq sal-2017.

4.5   Għall-kuntrarju ta’ dan, il-previżjonijiet għall-għan li sal-2020 il-perċentwal ta’ dawk li jieqfu mill-iskola qabel iż-żmien ikun inqas minn 10 % mhumiex daqshekk tajbin. Skont is-CEDEFOP, pereżempju, fl-2020 mill-inqas 83 % tal-persuni bejn it-22 u l-24 sena (perċentwal li fl-2010 kien ta’ 78 %) ser ikunu temmew l-edukazzjoni sekondarja superjuri, jiġifieri t-taħriġ vokazzjonali jew il-livell postsekondarju. Il-fatt li ħafna żgħażagħ m’għandhomx kwalifiki huwa sfida kbira sabiex tiġi żgurata provvista ta’ ħaddiema bi kwalifiki għoljin, għaliex l-impjiegi tal-futur ser jirrikjedu l-aktar ħaddiema bi kwalifiki għoljin jew speċjalizzati. Għaldaqstant, l-ewwel u qabel kollox irridu nieħdu ħsieb li aktar żgħażagħ itemmu l-edukazzjoni tagħhom bi kwalifika, inklużi l-kwalifiki ta’ natura professjonali.

4.6   Il-globalizzazzjoni u t-teknoloġiji l-ġodda ser ibiddlu s-suq tax-xogħol u dan ser ikun rifless, fost affarijiet oħra, f’ċikli tal-ħajja tal-prodotti dejjem iqsar. It-trasferiment tal-impjiegi bejn is-setturi u l-modi ġodda ta’ kif jiġi organizzat ix-xogħol ser joħolqu impjiegi ġodda, iżda wkoll il-ħtieġa ta’ ħiliet ġodda.

4.7   B’hekk ser ikun hemm aktar bżonn ta’ tagħlim tul il-ħajja, ta’ edukazzjoni għall-adulti u tar-rieda li wieħed jadatta ruħu – fatturi li issa ser ikunu parti mill-ħajja tax-xogħol. Dan hu qasam ta’ responsabbiltà komuni fejn l-imsieħba soċjali u l-istabbilimenti tal-edukazzjoni, b’mod partikolari, jistgħu jsibu soluzzjonijiet innovattivi flimkien.

4.8   Skont is-CEDEFOP, sal-2020 id-domanda għall-ħaddiema bi kwalifiki għoljin ser tiżdied bi kważi 16-il miljun u dik għall-ħaddiema bi kwalifiki medji ser tiżdied bi tliet miljuni u nofs. Min-naħa l-oħra, huwa mistenni li d-domanda għall-ħaddiema bi kwalifiki baxxi ser tonqos b’madwar 12-il miljun.

4.9   Huwa mistenni li bejn l-2010 u l-2020 l-impjiegi fl-industriji primarji kif ukoll fil-produzzjoni u l-manifattura ser jonqsu b’mod sinifikanti. L-ogħla tkabbir ser isir fis-settur tas-servizzi, speċjalment fis-servizzi lill-intrapriżi, iżda s-setturi tad-distribuzzjoni, il-kejtering, is-saħħa u t-trasport ser jespandu wkoll. Is-setturi li jirrikjedu għarfien intensiv u dawk li jirrikjedu għarfien inqas intensiv, bħall-kummerċ bl-imnut, ser jikbru wkoll. Qed jissokta l-iżvilupp lejn ekonomija bbażata fuq l-għarfien u lejn dinja msejsa fuq l-innovazzjoni u li tinbidel malajr. Għalhekk huwa importanti li l-ħiliet speċjalizzati jissarrfu f’għarfien, li mbagħad iwassal għall-innovazzjonijiet u għal prodotti u servizzi ġodda. Ir-rieda li wieħed jadatta ruħu għadha parametru ċentrali kemm għall-individwi kif ukoll għas-sistema edukattiva sabiex dawn jissodisfaw il-bżonnijet tas-suq tax-xogħol.

4.10   L-innovazzjoni hija element kruċjali fl-analiżi tal-mudelli tal-impjiegi u tal-ħiliet meħtieġa għall-futur. L-innovazzjoni hija l-kapaċità li jittejbu l-proċessi u l-metodi, iżda l-ħiliet ġenerali – bħall-kreattività, il-ħila li wieħed isolvi l-problemi, jikkoopera u jmexxi – għandhom rwol x’jaqdu wkoll. B’hekk, pereżempju, f’qasam tal-industrija b’għarfien intensiv jaħdmu bosta persuni li m’għandhomx kwalifiki għoljin, iżda li jikkontribwixxu għall-innovazzjoni billi jtejbu l-organizzazzjoni jew il-proċessi tax-xogħol.

4.11   Xi studji juru li l-innovazzjoni li fuqha jissejjes it-tkabbir tiġi l-aktar mill-intrapriżi. L-intrapriżi jiżviluppaw bis-saħħa tal-kontribut u t-talbiet tal-klijenti, il-fornituri u l-persunal tagħhom.

4.12   Madankollu, l-innovazzjoni m’għandhiex titqies bħala dixxiplina. Il-kapaċità tal-innovazzjoni toħloq eżiġenzi ġodda għas-sistema tal-edukazzjoni, bħal pereżempju l-kwistjoni ta’ kif jistgħu jissaħħu l-ħiliet innovattivi taż-żgħażagħ sabiex fil-ħajja tax-xogħol tagħhom ikunu jistgħu jagħtu kontribut dirett għall-ħolqien tal-ġid fis-soċjetà tagħna.

5.   Il-ħaddiema prinċipali tal-ġejjieni u s-sistemi tal-edukazzjoni

5.1   Ħadd ma jaf verament kif ser ikunu l-impjiegi ta’ għada. L-UE daqt tniedi panorama ta’ ħiliet fl-UE, filwaqt li ser jitwaqqfu Kunsilli għall-Ħiliet Settorjali (Sector Skills Councils) u l-bżonnijiet u n-nuqqasijiet tal-futur ser ikunu jistgħu jitbassru dejjem aħjar. Minħabba l-kompetizzjoni globali, l-iżvilupp tekniku kif ukoll l-immigrazzjoni u l-emigrazzjoni, il-flessibbiltà tas-sistema tal-edukazzjoni u l-abbiltà tagħha li tadatta ser ikunu fatturi deċiżivi.

5.2   Barra minn hekk, ser ikun hemm bżonn koordinazzjoni u kooperazzjoni aktar mill-qrib bejn l-istabbilimenti tal-edukazzjoni, il-gvernijiet u min iħaddem, pereżempju fit-tfassil tal-kurrikuli. Il-kwalifiki jiġu miksuba u żviluppati matul il-ħajja kollha permezz tat-taħriġ u tax-xogħol, però jistgħu jinkisbu wkoll barra mis-suq tax-xogħol, u dan għandu jiġu rikonoxxut aktar.

5.3   It-taħriġ tal-ħaddiema prinċipali tal-ġejjieni jibda minn kmieni fl-iskola primarja, u l-kwalità tat-tagħlim f’dan il-livell għandha tittejjeb. It-tfal u ż-żgħażagħ għandhom jitgħallmu wkoll kif jitgħallmu u jiksbu għarfien ġdid. Huma importanti, pereżempju, l-orjentament akkademiku fl-iskola primarja u sekondarja kif ukoll il-pariri dwar il-karriera. Għal dan il-għan, l-għalliema għandhom bżonn jiksbu l-ħiliet meħtieġa.

5.4   Is-sistema tat-taħriġ vokazzjonali hija indirizzata f’opinjonijiet oħrajn tal-KESE (2), iżda t-taħriġ vokazzjonali jaqdi rwol essenzjali biex jiġi żgurat li fil-futur ikun hemm il-kwalifiki adatti.

5.5   It-taħriġ vokazzjonali issa qed jiffaċċja sfidi kbar. Dan jinkludi, pereżempju, l-immaġni u l-kwalità tat-taħriġ, il-ħtieġa li tiġi koperta l-firxa ta’ kwalifiki neċessarji fil-ħajja tax-xogħol u t-titjib tal-possibbiltajiet għad-dħul fis-suq tax-xogħol. F’bosta korsijiet vokazzjonali, ħafna nies ma jgħaddux minħabba n-nuqqas ta’ ħiliet bażiċi fost iż-żgħażagħ, pereżempju l-ħila li jaqraw. Barra minn dan, ħafna drabi t-tranżizzjoni mis-sistema tat-taħriġ vokazzjonali għas-sistema tal-edukazzjoni għolja tkun diffiċli. Tista’ tiġi osservata wkoll segmentazzjoni abbażi tas-sess fil-korsijiet ta’ studju.

5.6   Xi pajjiżi introduċew sistema b’żewġ binarji għat-taħriġ vokazzjonali. Dan ifisser li l-kors ikun maqsum bejn il-lezzjonijiet fil-klassi minn naħa, u x-xogħol u t-taħriġ fuq il-post tax-xogħol min-naħa l-oħra. Dan il-kuntatt mill-qrib mal-post tax-xogħol jibni pontijiet mad-dinja tax-xogħol u jiżgura li l-parti l-kbira tan-nies bi kwalifiki vokazzjonali jsibu impjieg malajr. Għall-kuntrarju ta’ dan, is-sistemi tat-taħriġ vokazzjonali fl-Isvezja, il-Belġju u Spanja, pereżempju, ftit li xejn jinkludu kuntatti mad-dinja tax-xogħol peress li l-korsijiet tat-taħriġ vokazzjonali jsiru l-aktar fl-iskola. Fl-istess ħin, bosta żgħażagħ f’dawn il-pajjiżi qed isibu l-problemi biex jidħlu fis-suq tax-xogħol.

5.7   Ħafna (fosthom il-Kummissjoni, l-OECD, il-Parlament, eċċ.) jemmnu li l-fatt li jiġu kkombinati x-xogħol, it-taħriġ prattiku u t-taħriġ fl-iskola huwa mod tajjeb biex in-nies jagħmlu l-ewwel pass fis-suq tax-xogħol. Għaldaqstant, il-KESE ser jipproponi inizjattivi konkreti dwar kif il-prattika tas-sistemi tat-taħriġ b’żewġ binarji tista’ tinxtered aktar fl-UE.

6.   Id-dħul fis-suq tax-xogħol u l-mobbiltà professjonali

6.1   It-tranżizzjoni mit-taħriġ għall-post tax-xogħol, jiġifieri mis-sistema tat-taħriġ vokazzjonali għas-suq tax-xogħol, sikwit tinvolvi ħafna kunsiderazzjonijiet finanzjarji. Minkejja li kemm ir-rabta mill-qrib bejn is-sistema tat-taħriġ u s-suq tax-xogħol kif ukoll il-promozzjoni tal-aċċess taż-żgħażagħ għas-suq tax-xogħol huma fost il-prijoritajiet politiċi tal-UE, fl-aħħar snin ħareġ fid-dieher li jeżistu sfidi kbar.

6.2   Il-mobbiltà professjonali u ġeografika fl-Ewropa għadha limitata, u ta’ spiss tiġi mxekkla mill-ostakli fis-sistemi tal-kwalifiki, mill-problemi relatati mar-rikonoxximent tal-kwalifiki jew min-nuqqas ta’ pariri. Il-programmi ta’ skambju u mobbiltà tal-UE, b’mod partikolari, għandhom rwol ċentrali x’jaqdu hawnhekk u, għalhekk, għandhom jissaħħu. S’issa l-enfasi tpoġġiet fuq l-edukazzjoni għolja, iżda fil-futur l-enfasi għandha titpoġġa wkoll fuq l-opportunitajiet ta’ mobbiltà għat-taħriġ tekniku u vokazzjonali, pereżempju permezz ta’ taħriġ prattiku transkonfinali fl-intrapriżi. L-arranġamenti għat-taħriġ prattiku transkonfinali jistgħu, pereżempju, itejbu s-sitwazzjoni fiż-żoni tal-fruntieri f’każ li f’pajjiż ikun hemm nuqqas ta’ opportunitajiet għal taħriġ prattiku filwaqt li fil-pajjiż ġar ikun hemm bosta opportunitajiet.

6.3   Is-sistema ta’ taħriġ b’żewġ binarji tista’ twitti t-triq biex iż-żgħażagħ ikollhom bidu tajjeb u sigur fis-suq tax-xogħol, filwaqt li tiggarantixxi li l-intrapriżi jkollhom għad-dispożizzjoni tagħhom il-kwalifiki adatti. Stħarriġ tal-Ewrobarometru wera, pereżempju, li 87 % ta’ min iħaddem iqis li l-esperjenzi vokazzjonali prattiċi, ngħidu aħjar fil-forma ta’ taħriġ prattiku, huma essenzjali meta jiġi biex jirrekluta n-nies.

6.4   It-tagħlim teoretiku fl-iskola u t-tagħlim fuq il-post tax-xogħol għandhom jiġu kkombinati aktar. Però dan għandu jsir f’qafas kuntrattwali fejn l-intrapriżi kkonċernati jintalbu jipparteċipaw fit-taħriġ taż-żgħażagħ u tal-apprendist individwali. Dan ikun ta’ benefiċċju għal dawk kollha involuti. L-intrapriżi jkollhom firxa usa’ ta’ ħaddiema minn fejn jagħżlu, u fl-istess ħin jibbenefikaw ukoll minn għarfien u ispirazzjoni ġodda. L-istabbilimenti tal-edukazzjoni, min-naħa tagħhom, ikollhom aċċess għal aktar għarfien u kooperazzjoni mal-industrija. U l-apprendist individwali jibbenefika mill-esperjenza prattika fid-dinja tax-xogħol.

6.5   Billi għall-bidu l-iżvilupp u t-tixrid ta’ sistema ta’ taħriġ b’żewġ binarji toħloq spejjeż addizzjonali, jistgħu jintużaw il-fondi u l-programmi tal-UE, bħall-Fond Soċjali, biex jipprovdu finanzjamenti inizjali għall-pajjiżi u r-reġjuni li jkunu jixtiequ jdaħħlu s-sistema b’żewġ binarji.

6.6   Madankollu jridu jiġu sodisfatti ċerti kundizzjonijiet sabiex in-nies jibdew il-karriera tagħhom bit-tajjeb, jagħmlu progress u jibbenefikaw mill-mobbiltà professjonali. Dan ifisser li jrid jiġi promoss il-ħolqien tal-impjiegi kif ukoll li jkun hemm swieq tax-xogħol miftuħa u dinamiċi li, minn naħa, jappoġġjaw il-mobbiltà u, min-naħa l-oħra, jiggarantixxu bidu sigur għaż-żgħażagħ. Suq tax-xogħol b’ħafna opportunitajiet ta’ impjieg u l-possibbiltà ta’ taħriġ vokazzjonali għal impjieg ġdid jgħinu biex titwitta t-triq għaż-żgħażagħ.

6.7   Fil-kuntest tal-Istrateġija Ewropa 2020, ħafna pajjiżi qed jirriformaw is-swieq tax-xogħol tagħhom biex iżidu n-numru ta’ ħaddiema u jtejbu l-operat tagħhom. Sabiex iż-żgħażagħ jidħlu fis-suq tax-xogħol b’mod aktar faċli, iridu jitneħħew l-ostakli li jżommu lil dawk li jħaddmu milli joffru kuntratt tal-impjieg normali liż-żgħażagħ. Dan m’għandu joħloq l-ebda vantaġġ jew żvantaġġ la għal min iħaddem u lanqas għall-impjegati. It-tip ta’ xogħol biss għandu jiddetermina x’forma ta’ kuntratt jingħażel għar-reklutaġġ.

6.8   Għalhekk, għandha titfassal politika attiva tas-suq tax-xogħol li kemm lil min ikun qed ifittex xogħol kif ukoll lil dawk li għandhom xogħol tagħtihom l-inċentiv li jkomplu jitgħallmu tul ħajjithom, jitħarrġu b’mod kontinwu u jaġġornaw il-kwalifiki tagħhom. Tinħtieġ politika attiva tas-suq tax-xogħol li tikkontribwixxi biex tittejjeb il-mobbiltà, u b’hekk toffri liż-żgħażagħ l-opportunitajiet fis-suq tax-xogħol.

6.9   Il-mobbiltà fis-suq tax-xogħol tista’ tibbenefika minn diversi tipi ta’ drittijiet li ma jkunux marbutin ma’ intrapriża jew ma’ impjieg partikolari iżda li jakkumpanjaw lill-individwu, anke meta jibdel l-impjieg tiegħu. Dawn jinkludu, pereżempju, id-drittijiet għall-pensjoni u l-possibbiltajiet ta’ tagħlim iffinanzjat minn fondi.

---

(1)  Opinjonijiet tal-KESE dwar “Żgħażagħ Attivi” (ĠU C 132, 3.5.2011, p. 55) u dwar “Aġenda għall-ħiliet ġodda u l-impjiegi” (għadha ma ġietx ippubblikata fil-Ġurnal Uffiċjali) – SOC/404.

(2)  Opinjoni tal-KESE dwar “l-Edukazzjoni u t-Taħriġ Vokazzjoni Postsekondarji bħala Alternattiva Attraenti għall-Edukazzjoni Għolja” (Ara paġna 1 ta’ dan il-Ġurnal Uffiċjali).

---

6.3.2012

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 68/15

---

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar l-“Involviment tas-Soċjetà Ċivili fit-twaqqif ta’ Komunità Ewropea tal-Enerġija tal-ġejjieni” (opinjoni fuq inizjattiva proprja)

2012/C 68/03

Relatur: is-Sur COULON

Nhar l-14 ta’ Ġunju, il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew iddeċieda, b'konformità mal-Artikolu 29(2) tar-Regoli ta’ Proċedura tiegħu, li jfassal opinjoni fuq inizjattiva proprja dwar

l-Involviment tas-Soċjetà Ċivili fit-twaqqif ta’ Komunità Ewropea tal-Enerġija tal-ġejjieni.

Is-Sezzjoni Speċjalizzata għat-Trasport, l-Enerġija, l-Infrastruttura, u s-Soċjetà tal-Informazzjoni, inkarigata sabiex tipprepara l-ħidma tal-Kumitat dwar is-suġġett, adottat l-opinjoni tagħha nhar l-20 ta’ Diċembru 2011.

Matul l-477 sessjoni plenarja tiegħu li saret fit-18 u d-19 ta’ Jannar 2012 (seduta tat-18 ta’ Jannar 2012), il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew adotta din l-opinjoni b'183 vot favur, 2 voti kontra u 8 astensjonijiet.

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1   Il-KESE japprova l-inizjattivi reċenti tal-Kummissjoni Ewropea bil-għan li tkompli għaddejja l-interkonnessjoni u li jinħoloq suq intern tal-enerġija. Huwa jappoġġja wkoll l-isforzi, b'mod partikolari tal-Kunsill, bil-għan li jsaħħu l-pożizzjoni tal-UE u tal-Istati Membri tagħha fix-xena internazzjonali. Il-KESE jieħu nota b'mod partikolari tal-Pjan ta’ Direzzjoni għall-Enerġija 2050 li ppubblikat il-Kummissjoni fil-15 ta’ Diċembru 2011 bil-għan li “tiddefinixxi approċċ Ewropew li fi ħdanu l-Istati Membri kollha jkollhom viżjoni komuni (…)”.

1.2   Il-KESE jappoġġja l-prinċipju li tinħoloq Komunità Ewropea tal-Enerġija (KEE) u japprova l-istadji intermedji involuti inklużi n-netwerks Ewropej reġjonali tal-enerġija, il-fond għall-iżvilupp tal-enerġiji rinnovabbli u r-raggruppament tax-xiri tal-gass.

1.3   Il-KESE jirrakkomanda li mmorru lil hinn minn dan billi nintegraw is-swieq Ewropej sabiex tinħoloq konverġenza bejn il-prezzijiet tal-enerġija u biex dawn jitnaqqsu. Dwar it-taħlita tal-enerġija huwa jirrakkomanda wkoll li jsiru l-għażliet l-iktar koerenti u effikaċi fil-livell tal-UE. Gruppi ta’ Stati jistgħu jifformalizzaw kooperazzjoni msaħħa permezz ta’ proġetti prijoritarji ta’ infrastruttura, ta’ interkonnessjoni u ta’ komplementarjetà fil-livell tal-produzzjoni u tal-provvista tal-enerġija.

1.4   Il-KESE jipproponi li l-investimenti, inkluż dawk nazzjonali, jiffokaw fuq ir-riċerka fil-qasam tat-teknoloġiji b'livell baxx ta’ karbonju. Jeħtieġ li l-enfasi titpoġġa fuq l-enerġiji rinnovabbli u l-proġetti l-kbar li l-iktar ser jikkontribwixxu għall-industrijalizzazzjoni mill-ġdid tal-Ewropa u l-ħolqien tal-impjiegi.

1.5   Il-KESE jitlob li l-aċċess universali għall-enerġija jkun pari mill-għanijiet tal-politika tal-enerġija komuni tal-UE. Huwa jemmen li l-awtoritajiet kompetenti jew id-distributuri tal-enerġija għandhom jinfurmaw, u dan b'mod sistematiku, lill-konsumaturi aħħara dwar id-drittijiet tagħhom u li fejn ikun hemm bżonn għandu jissaħħaħ il-ħarsien tal-konsumatur. Il-KESE jirrakkomanda li l-problema tal-faqar enerġetiku tiġi indirizzata mingħajr dewmien b'mod partikolari permezz ta’ “patt Ewropew għas-solidarjetà fil-qasam tal-enerġija”.

1.6   Il-KESE jitlob li tinħoloq struttura komuni għall-provvista tal-karburanti fossili. Huwa jitlob li l-UE tingħata iktar kompetenzi fin-negozjati u l-monitoraġġ tal-ftehimiet internazzjonali dwar il-forniment tal-enerġija.

1.7   Il-KESE jirrakkomanda li tissaħħaħ il-kooperazzjoni fil-qasam tal-enerġija mal-pajjiżi li qed jiżviluppaw u fil-viċinat tal-UE fi spirtu ta’ żvilupp u sħubija.

1.8   Fid-dawl tal-kwistjonijiet ambjentali importanti, l-ammont ta’ investimenti li għandhom isiru, ir-riperkussjonijiet soċjali tad-deċiżjonijiet politiċi, il-konsegwenzi fuq l-istil ta’ ħajja u l-bżonn tal-appoġġ pubbliku, huwa indispensabbli li ċ-ċittadini jiġu infurmati u assoċjati fid-dibattitu dwar il-kwistjonijiet tal-enerġija. Il-KESE jappella biex jinħoloq forum Ewropew tas-soċjetà ċivili bil-kompitu li jsegwi l-kwistjonijiet tal-enerġija li jippermettu lill-organizzazzjonijiet membri li jressqu l-fehmiet tagħhom quddiem dawk li jieħdu d-deċiżjonijiet.

1.9   Il-KESE għandu jkun lok ta’ dibattitu perjodiku strutturali mas-soċjetà ċivili Ewropea dwar l-iżviluppi fir-rigward tal-Komunità Ewropea tal-Enerġija.

1.10   Il-KESE jirrakkomanda li jiġi evalwat il-progress li ser isir minn issa sal-2014 bl-għajnuna ta’ Artikolu 194 tat-TFUE u li mbagħad jitqies jekk hemmx bżonn ta’ bidliet abbażi tal-proposti mressqa f'din l-opinjoni.

2.   Il-politika tal-enerġija tal-UE: sfidi, progress u limiti

2.1   Is-sitwazzjoni tal-enerġija fl-UE hija kkaratterizzata minn nuqqas ta’ bilanċ li qed ikompli jiżdied bejn il-produzzjoni u l-konsum domestiku u dipendenza kbira u persistenti fuq is-sorsi tal-enerġija li ġejjin mill-karbonju. Għalhekk l-UE qed tiffaċċja tliet sfidi simultanji kbar u li mhux faċli jiġu rikonċiljati:

—	il-ġlieda kontra t-tibdil fil-klima u t-tranżizzjoni lejn soċjetà b'livell baxx ta'emissjonijiet ta’ karbonju;

—	l-integrazzjoni u suq intern tal-enerġija effikaċi u prezzijiet tal-enerġija affordabbli, u

—	s-sigurtà tal-provvista tal-enerġija.

2.2   L-għan li jinħoloq suq intern tal-elettriku u l-gass imur lura għall-1996 (l-ewwel pakkett tal-liberalizzazzjoni), iżda 15-il sena wara s-suq intern tal-enerġija għadu kaxxa vojta: 10 % biss tat-transazzjonijiet tal-elettriku jsiru bejn il-pajjiżi, il-konsumaturi mhux dejjem jistgħu jagħżlu fornituri stabbiliti fi Stat Membru ieħor, l-iżvilupp tas-sorsi rinnovabbli, li għandhom isiru s-sors prinċipali tal-produzzjoni tal-elettriku, għadu bbażat fuq mekkaniżmi ta’ appoġġ nazzjonali, l-ippjanar tan-netwerks għadu fil-biċċa l-kbira tiegħu kompetenza nazzjonali (ACER kompetenti biss għall-kapaċità transkonfinali filwaqt li suq ġenwinament integrat jirrikjedi azzjoni konġunta fir-rigward tan-netwerks nazzjonali), l-UE ma titkellimx b'vuċi waħda mal-pajjiżi fornituri eċċ. Il-politiki prinċipali li japplikaw għas-settur tal-gass u l-elettriku huma fil-biċċa l-kbira tagħhom immexxija fil-livell nazzjonali.

2.3   L-iskala ta’ dawn il-kwistjonijiet u l-livell għoli ta’ interdipendenza politika, ekonomika u teknika bejn l-Istati Membri u l-UE jitolbu azzjoni komuni li tagħti prijorità lill-interess kollettiv tal-UE iktar milli lill-interessi meqjusa bħala nazzjonali.

2.4   L-għan issa huwa li jiġi finalizzat il-bini tas-suq intern tal-enerġija fl-2014. Il-bini ta’ sistema tal-enerġija Ewropea huwa x-xewqa tal-Ewropej. Ir-riżultati ta’ stħarriġ reċenti tal-Ewrobarometru tal-Parlament Ewropew (Standard EB 74.3 dwar l-enerġija u EB Spejċali 75.1 tad-19.4.2011) juru li (i) iċ-ċittadini Ewropej jemmnu fil-valur miżjud Ewropew fil-qasam u jagħtu prijorità lill-approċċ komunitarju u li (ii) il-preokkupazzjonijiet tagħhom jikkorrispondu mal-isfidi l-kbar imsemmija hawn fuq f'din l-ordni: prezzijiet stabbli, sorsi ta’ enerġija rinnovabbli u l-garanzija tal-provvista tal-enerġija. 60 % taċ-ċittadini Ewropej iqisu li fir-rigward tas-sigurtà tal-provvista jkunu iktar imħarsa permezz ta’ miżuri koordinati mal-pajjiżi l-oħra tal-UE. Fl-aħħar nett, 78 % taċ-ċittadini Ewropej laqgħu l-proposta għal Komunità Ewropea tal-Enerġija.

2.5   Il-KESE jqis li billi tirrispondi b'mod effettiv għall-preokkupazzjonijiet il-kbar taċ-ċittadini, l-UE ser tkun tista' tilleġittimizza mill-ġdid l-azzjoni tagħha. Il-ħolqien fi stadji ta’ KEE huwa l-aħjar mod ta’ kif jittaffew il-konsegwenzi ekonomiċi u soċjali tal-isfidi fil-qasam tal-enerġija fuq iċ-ċittadini Ewropej. L-interdipendenza li teżisti bejn l-Istati Membri fil-qasam tal-enerġija hija theddida kbira għall-koeżjoni tal-UE jekk mhux sa tiġi akkumpanjata minn skemi ta’ governanza demokratika li jippermettu t-teħid ta’ deċiżjonijiet komuni favur il-ġid komuni.

3.   Lejn Komunità Ewropea tal-Enerġija (KEE)

3.1   F'dan il-kuntest, Jacques Delors ressaq l-idea li tinħoloq “Komunità Ewropea tal-Enerġija” (KEE), proġett appoġġjat minn Jerzy Buzek. Il-KESE jqis li dan il-proġett politiku li kien is-suġġett ta’ rapport dettaljat li tfassal mill-grupp ta’ riflessjoni Notre Europe (ara: http://www.notre-europe.eu/uploads/tx_publication/Etud_Energie_en.pdf) jista' jipprovdi risposta effettiva għall-isfidi fil-qasam tal-enerġija filwaqt li jerġà jagħti l-leġittimità lill-Ewropa u jagħti ħajja ġdida lill-proġett Ewropew.

3.2   Ġew proposti bosta għażliet, miż-żamma tal-istatus quo (Artiklu 194 tat-TFUE) għall-konklużjoni ta’ Trattat Ewropew ġdid tal-Enerġija.

3.3   Ġew proposti wkoll dawn il-passi intermedjarji fosthom:

—	kooperazzjoni msaħħa madwar in-netwerks tal-enerġija reġjonali Ewropej;

—	fond komuni tal-enerġija għall-iżvilupp ta’ teknoloġiji ġodda;

—	il-ħolqien ta’ Aġenzija Ewropea għax-xiri tal-gass.

3.4   Il-KESE li diġà adotta opinjonijiet fejn appoġġja l-idea ta’ servizz Ewropew komuni tal-enerġija (1), iqis li jkun utli li tiġi sfruttata d-dinamika li ħoloq ir-rapport tal-grupp ta’ riflessjoni Notre Europe u li nagħmlu pass 'il quddiem billi nassoċjaw is-soċjetà ċivili fid-dibattitu kif ukoll billi jiġu implimentati miżuri sabiex jintlaħqu l-għanijiet tal-integrazzjoni u l-kooperazzjoni.

4.   L-Unjoni Ewropea miexja lejn politika tal-enerġija iktar integrata

4.1   Il-KESE jinnota b'sodisfazzjoni l-inizjattivi tal-Kummissjoni Ewropea bil-għan li jirrispondi għall-isfidi tal-enerġija b'mod partikolari l-proposti l-iktar reċenti fil-qasam tal-prevenzjoni tal-kriżijiet, in-netwerks u l-infrastruttura u s-sigurtà tal-provvista fil-pajjiżi terzi. Dawn il-proposti jikkontribixxu għal iktar solidarjetà, kooperazzjoni u effikaċja u jimxu lejn viżjoni komuni.

4.2   Il-KESE jilqa' b'sodisfazzjoni l-proposta reċenti għal regolament dwar linji gwida għall-infrastruttura tal-enerġija trans-Ewropea (COM(2011) 658 finali) li ġejja mill-pjan dettaljat għal netwerk tal-enerġija Ewropew integrat propost fl-2010 (COM(2010) 677 finali). Huwa ser jieħu pożizzjoni f'opinjoni separata (Opinjoni TEN/470).

4.3   Il-KESE jappoġġja l-inizjattivi tal-Kummissjoni Ewropea bil-għan li l-politika Ewropea tal-enerġija tingħata dimensjoni esterna integrata u koerenti li tiżgura s-sigurtà tal-provvista mill-pajjiżi terzi (COM(2011) 539 finali). Il-KESE jappoġġja kwanlunkwe tisħiħ tal-pożizzjoni tal-UE dwar is-sħubiji esterni tal-UE. Huwa ser jeżamina din il-kwistjoni fl-opinjoni tiegħu TEN/464.

4.4   Il-KESE jappoġġja l-mekkaniżmu ta’ skambju ta’ informazzjoni fir-rigward tal-ftehimiet intergovernattivi bejn l-Istati Membri u pajjiżi terzi fil-qasam tal-enerġija (COM(2011) 540 finali). Din il-proposta tal-Kummissjoni Ewropea importanti sabiex tenfasizza l-pożizzjoni fuq quddiem tal-interess kollettiv Ewropew fuq l-interessi nazzjonali (Opinjoni TEN/464).

5.   Bżonn ta’ dinamika iktar ambizzjuża u parteċipattiva sabiex niffaċċjaw l-isfidi ta’ għada

5.1   Minkejja l-progress konsiderevoli li sar, il-KESE jqis li hemm bżonn li nimxu iktar 'il quddiem fil-qasam ta’ governanza komuni tal-kwistjonijiet tal-enerġija, b'mod partikolari fir-rigward tal-għan ta’ sistema tal-enerġija b'livell baxx tal-karbonju minn issa sal-2050.

Lejn suq tal-enerġija integrat fil-livell Ewropew

5.2   Jeħtieġ li l-leġislazzjoni Ewropea fil-qasam tal-enerġija tippromovi iktar approċċ komuni lejn il-produzzjoni tal-enerġija. Dan jgħodd b'mod partikolari għall-enerġiji rinnovabbli bl-għanijiet nazzjonali stabbiliti. Importanti li tingħata prijorità lill-investimenti l-iktar kosteffettivi abbażi ta’ kemm jiswew u kemm ser ikunu ta’ benefiċċju għall-produzzjoni fl-UE. Hemm bżonn ta’ iktar solidarjetà fil-każ ta’ perjodi ta’ produzzjoni baxxa fil-livell Ewropew. Dan jaf jirrikjedi li tiġi adattata l-leġislazzjoni Ewropea.

5.3   Il-KESE jfakkar f'kemm huwa importanti li jsir pjanar komuni tan-netwerks u li dawn ikunu interkonnessi sabiex tiġi solvuta l-konġestjoni, b'mod partikolari fil-fruntieri. Il-Kummissjoni Ewropea għandha taqdi rwol mexxej f'dan ir-rigward. Jeħtieġ li l-operaturi privati jingħataw idea fuq perjodu twil fir-rigward tal-kumpens għall-investiment. F'dan il-kuntest, is-sħubijiet pubbliċi-privati jistgħu jaqdu rwol.

5.4   Minkejja li l-għażla tat-taħlita tal-enerġija hija kompetenza nazzjonali, l-Istati Membri għandhom jieħdu deċiżjonijiet responsabbli fil-qasam tal-produzzjoni tal-enerġija. Id-deċiżjonijiet li jittieħdu b'mod unilaterali minn ċerti Stati Membri, bħal dawk li ttieħdu wara l-inċident ta’ Fukushima li għamluha iktar diffiċli li jinstab bilanċ bejn id-domanda u l-produzzjoni tal-enerġija fil-livell reġjonali, għandhom jittieħdu bi ftehim komuni fil-livell tal-UE fid-dawl tal-livell għoli ta’ interdipendenza. Iż-żieda fl-importanza tal-enerġiji rinnovabbli fil-perjodu twil ser tirrikjedi azzjoni komuni sabiex tkun tista' tiġi garantita biżżejjed produzzjoni tal-enerġija fil-każ ta’ produzzjoni baxxa tas-sorsi rinnovabbli.

5.5   In-nuqqas ta’ koordinazzjoni twassal għal provvista tal-enerġija mhux daqstant affidabbli u thedded l-isforzi paralleli li jsiru sabiex jissaħħu l-interkonnessjoni u s-solidarjetà fl-UE. Fl-istess waqt, it-twaqqif tal-enerġija nukleari, sors tal-enerġija b'intensità tal-karbonju baxxa, fil-perjodu l-qasir m'għandux ifisser ir-rikors kbir għal sorsi tal-enerġija li jħammġu, billi dan imur kontra l-għan tal-UE. Dan għandu jsir bl-ikbar trasparenza u f'kollaborazzjoni mar-rappreżentanti tas-soċjetà ċivili organizzata.

5.6   Il-KESE jqis li fid-dawl tal-interdipendenza bejn l-Istati Membri fil-qasam tal-enerġija, il-perspettiva tal-indipendenza fejn tidħol l-enerġija ma tistax tkun nazzjonali iżda Ewropea.

5.7   Il-KESE jipproponi li tiġi evalwata l-implimentazzjoni ta’ approċċi komuni bejn is-sottogruppi tal-Istati Membri u tal-operaturi abbażi tat-taħliti tal-enerġiji rispettivi tagħhom u l-prattiki tagħhom ta’ skambju ta’ enerġiji transkonfinali. Din il-koordinazzjoni reġjonali tiżgura koerenza ikbar bejn l-għażliet tal-enerġija tal-Istati Membri kkonċernati u iktar sigurtà tal-provvisti tagħhom. Dawn il-gruppi jistgħu jużaw tajjeb ir-riżorsi tal-enerġija ta’ kwalunkwe wieħed minnhom kemm fejn jidħlu l-enerġiji rinnovabbli kif ukoll il-produzzjoni tal-elettriku bbażata fuq sorsi oħra tal-enerġija.

5.8   Il-KESE jipproponi li dawn il-gruppi jkollhom ir-responsabbiltà tal-għażla tat-taħlita tal-enerġija tagħhom kif ukoll tan-netwerk tal-infrastrutturi tagħhom. B'hekk jistgħu jiġu żviluppati komunitajiet tal-enerġija reġjonali, koerenti u interkonnessi. Il-vantaġġ ta’ dawn il-komunitajiet ikun li joħolqu kundizzjonijiet tas-suq simili (prezzijiet tal-enerġija, sussidji fuq l-enerġija rinnovabbli, relazzjonijiet mal-klijenti eċċ) fost l-Istati Membri involuti.

5.9   Waħda mill-politiki armonizzati b'suċċess f'xi reġjuni Ewropej turi li l-armonizzazzjoni tal-politika għandha impatt ċar fuq l-integrazzjoni tas-suq: dan jinvolvi l-akkoppjament tas-swieq għall-allokazzjoni tal-kapaċitajiet ta’ trasmissjoni. L-akkoppjament tal-prezzijiet bejn il-pajjżi jippermetti li tinħoloq żona unika ta’ skambju u konsegwentement żona ta’ prezzijiet uniċi meta l-kapaċitajiet ta’ interkonnessjoni ma jillimitawx l-iskambju transkonfinali. Dan jikkontribwixxi għall-ħolqien ta’ suq Ewropew uniku tal-elettriku. In-Nord Pool Spot introduċa l-kunċett ta’ “price splitting” fl-1993 u fl-2006 l-akkoppjament tal-prezzijiet ġie applikat għall-ewwel darba bejn Franza, il-Belġju u l-Pajjiżi l-Baxxi. Biż-żmien dawn il-kundizzjonijiet tas-suq mistennija joffru firxa ta’ għażliet trans-Ewropej lill-konsumatur.

5.10   Il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-opportunitajiet ekonomiċi li dawn il-gruppi makroreġjonali jistgħu joffru għall-Istati Membri b'riżultat tal-ekonomiji ta’ skala involuti u l-iżvilupp industrijali marbut mas-sorsi rinnovabbli tal-enerġija.

5.11   Il-KESE jfakkar li huwa favur taħlita tal-enerġija diversifikata u sostenibbli. L-għażliet nazzjonali għandhom jikkonformaw mal-leġislazzjoni u l-għanijiet tal-UE. Il-KESE jinsisti li dawn l-għażliet m'għandux ikollhom konsegwenzi negattivi sproprozjonati fuq l-ekonomija, l-ambjent jew is-soċjetà. F'dan l-ispirtu, l-UE għandha tesplora sorsi ta’ enerġija ġodda bħal gass tax-shale, wara konsultazzjoni wiesgħa u trasparenti tar-rappreżentanti mas-soċjetà ċivili organizzata, sabiex tevita r-riskju ta’ diverġenza fl-approċċi nazzjonali.

Il-promozzjoni tal-kompetittività tal-UE: reċiproċità u żieda fir-riżorsi finanzjarji

5.12   L-isforzi konġunti fil-qasam tar-riċerka bejn l-Istati Membri u l-operaturi għandhom jiġu mħeġġa u għandhom jinħolqu n-netwerks u l-komunitajiet ta’ riċerka adegwati b'mod partikolari fil-qasam tal-enerġija rinnovabbli u t-teknoloġiji b'livell baxx ta’ emissjonijiet, pereżempju permezz tal-pjattaformi ta’ riċerka teknoloġika.

5.13   Fid-dawl tal-investiment neċessarju konsiderevoli u l-limiti baġitarji attwali, il-mezzi disponibbli għandhom ikunu kkonċentrati fuq l-isfidi l-kbar. Hemm bżonn li jissaħħu r-rabtiet bejn il-mezzi ta’ finanzjament nazzjonali u Ewropej. Dan jista' jfisser li l-Istati Membri jiddedikaw l-appoġġ nazzjonali tagħhom għar-riċerka fir-rigward ta’ proġetti marbuta mal-għanijiet Ewropej.

5.14   Jeħtieġ li jiġi evalwat jekk it-tisħiħ tar-riżorsi finanzjarji disponibbli għall-infrastruttura u r-riċerka jistax iżid l-effikaċja tal-finanzjament. Dan jista' jfisser l-allokazzjoni ta’ ammont fiss għall-proġetti tal-enerġija taħt il-bosta programmi ta’ finanzjament Ewropej u nazzjonali.

5.15   Jekk evalwazzjoni f'din id-direzzjoni tkun pożittiva, l-użu ta’ obbligi għall-finanzjament tal-proġetti jista' jkun mezz effikaċi ta’ kif jiżdiedu r-riżorsi għall-promozzjoni tar-riċerka u l-użu ta’ sorsi ta’ enerġija rinnovabbli u l-infrastruttura.

5.16   Importanti li s-self mill-BEI jingħata prijorità b'mod iktar effettiv fir-rigward tal-proġetti prijoritarji ta’ infrastruttura tal-UE. L-investimenti tal-gruppi makroreġjonali tal-Istati Membri għandhom ikunu eliġibbli għas-self mill-BEI.

5.17   Sforz globali u koordinat favur l-enerġiji rinnovabbli jista' jgħin lill-UE sabiex toħroġ mill-kriżi ekonomika attwali. Id-disponibbiltà ta’ enerġija affordabbli hija element essenzjali tal-kompetittività ekonomika. Il-benefiċċji ser ikunu ħafna: il-ħolqien tal-impjiegi, l-għarfien, l-industrijalizzazzjoni mill-ġdid tal-UE eċċ. Proġetti bħal tas-Supergrid jew l-iżvilupp u l-użu ta’ riżorsi intelliġenti jistgħu jagħtu spinta lill-kooperazzjoni industrijali u l-innovazzjoni msaħħa fil-livell tal-UE.

Politika tal-enerġija għal kulħadd

5.18   L-aċċess universali għall-enerġija għandu jkun parti mill-għanijiet tal-politika tal-enerġija komuni tal-UE u għandu jmur lil hinn minn biss l-integrazzjoni tas-suq.

5.19   Prezz ġust u trasparenti tal-enerġija jippermetti lill-intrapriżi li jikbru u jinvestu. Huwa possibbli li jinħolqu prezzijiet tal-enerġija aċċessibbli permezz ta’ għażliet effikaċi, suq intern tal-enerġija integrat u trasparenti u iktar setgħat ta’ kontroll lir-regolaturi nazzjonali u Ewropej.

5.20   Il-leġislazzjoni Ewropea tagħti bosta drittijiet lill-konsumaturi iżda dawn ftit li xejn jafuhom u ftit jibbenefikaw minnhom. Il-KESE jemmen li l-awtoritajiet kompetenti jew id-distributuri tal-enerġija għandhom jinfurmaw, u dan b'mod sistematiku, lill-konsumtari aħħara dwar id-drittijiet tagħhom. Huwa jitlob li jiġu ppubblikati fil-livell nazzjonali rapporti regolari dwar l-applikazzjoni tad-drittijiet tal-konsumaturi. Fejn ikun hemm bżonn, jistgħu jittieħdu miżuri supplimentari li jiżguraw l-applikazzjoni tad-drittijiet tal-konsumaturi.

5.21   Fix-xitwa 2010/2011, il-faqar enerġetiku laqat bejn 50 u 125 miljun Ewropew (skont id-definizzjoni użata). Dan il-faqar jolqot l-iktar lil dawk li għandhom l-inqas u li jinsabu fl-agħar djar, bini li m'għandux sistema tajba ta’ iżolament u familji li lanqas biss jistgħu jħallsu t-tariffi soċjali li introduċew l-Istati Membri. Flimkien mal-isforz Ewropew li hemm bżonn favur sistema effikaċi tal-enerġija u t-tnaqqis tad-domanda, il-KESE jissuġġerixxi li titnieda riflessjoni ġdida dwar it-tisħiħ tal-mekkanżimi ta’ solidarjetà fil-livell tas-27 Stat Membru għall-ġlieda kontra l-faqar enerġetiku u li tibda b'definizzjoni komuni ta’ dan (2).

5.22   “Patt Ewropew tas-solidarjetà enerġetika” jista' b'hekk jiġbor fih id-dimensjoni strateġika u kruċjali tal-enerġija (aċċessibbiltà, tariffi u prezzijiet affordabbli, regularità, affidabbiltà, provenjenza). Din l-“arma” soċjali ta’ enerġija Ewropea tkun xhieda ta’ kemm l-Ewropa tinsab qrib il-preokkupazzjonijiet taċ-ċittadini tagħha. Din tkun parti integrali mill-isforzi favur armonizzazzjoni soċjali ikbar sabiex tissaħħaħ u tingħata tifsira ġdida lill-proġett Ewropew. Dan għandu jseħħ permezz ta’ miżuri konkreti fil-livell adegwat.

It-tisħiħ tad-dimensjoni esterna tal-politika tal-enerġija tal-UE

5.23   Il-KESE japprova l-proposta tal-grupp ta’ riflessjoni Notre Europe dwar il-ħolqien ta’ raggruppament tax-xiri tal-gass jekk l-Istati u l-intrapriżi parteċipanti jkunu jistgħu jibbenefikaw minn setgħa msaħħa ta’ negozjazzjoni, ikunu jistgħu jiżguraw il-provvista tagħhom u jnaqqsu l-volatilità tal-prezzijiet filwaqt li jirrispettaw ir-regoli tal-kompetizzjoni. Pass ieħor jista' jkun il-ħolqien ta’ struttura komuni ta’ provvista tal-gass u eventwalment ta’ karburanti fossili oħra.

5.24   Fil-każijiet li jolqtu lil bosta Stati Membri, il-Kunsill għandu jagħti mandat lill-Kummissjoni Ewropea li jawtorizzaha li tinnegozja f'isem l-UE, ftehimiet ta’ provvista tal-enerġija ma’ pajjiżi terzi. Il-KESE jinnota b'sodisfazzjoni d-deċiżjoni tal-Kunsill li jagħti lill-Kummissjoni Ewropea l-kompitu li tinnegozja ftehimiet, f'isem l-Istati Membri, mal-Ażerbajġan u t-Turkmenistan dwar il-provvista tal-gass permezz tat-Trans-Caspian Pipeline. F'dawn iċ-ċirkustanzi, il-KESE jitlob lill-Kunsill u lill-Kummissjoni li jxerrdu din il-prattika.

5.25   Il-KESE jirrakkomanda monitoraġġ iktar mill-qrib mill-Kummissjoni Ewropea tal-ftehimiet nazzjonali kollha tal-provvista tal-enerġija li saru ma’ pajjiżi terzi. Il-Kummissjoni Ewropea għandha tkun kapaċi tapprova dawn il-ftehimiet skont ir-riperkussjonijiet tagħhom, pożittivi jew negattivi fuq l-UE (Opinjoni TEN/464).

5.26   Il-KESE jirrakkomanda approċċ ibbażat fuq l-iżvilupp u s-sħubija mal-pajjiżi tal-Euromed u l-pajjiżi viċini tal-Lvant tal-UE li jippermettu lill-UE li tiddiversifika u tiżgura l-provvisti tal-enerġiji tagħha (l-iktar is-sorsi rinnovabbli tal-enerġija permezz ta’ proġetti bħad-Desertec, Mediterranean Ring, Mediterranean Solar Plan, Medgrid) u jgħinu lill-imsieħba tagħha jisfruttaw il-potenzjal tagħhom. L-UE tista' tagħti għajnuna teknika kif ukoll għarfien espert u ħiliet fil-qasam tat-taħriġ u t-tmexxija tal-proġetti (opinjoni REX/329).

5.27   Il-KESE jqis li l-KEE u l-fażijiet intermedjarji tagħha għandu jkollhom dimensjoni esterna b'saħħitha bil-għan li jiffavorixxu l-aċċess għall-enerġija fil-pajjiżi li għadhom qed jiżviluppaw. Dawn il-pajjiżi għandhom jingħathaw l-għajnuna sabiex jipproduċu l-enerġija li għandhom bżonn iżda għandhom ikunu jistgħu jesportawha wkoll lejn l-Ewropa sabiex jiffinanzjaw l-investimenti tagħhom.

5.28   Il-KESE jieħu nota tal-konklużjonijiet tal-laqgħa tal-Kunsill Trasport, Telekomunikazzjonijiet u Enerġija tal-24 ta’ Novembru 2011 li jitlob għal dimensjoni esterna b'saħħitha tal-politika tal-enerġija. Huwa jinnota wkoll il-prijoritajiet tal-Kunsill u jerġa' jtenni t-talba tiegħu għal integrazzjoni mtejba tal-politiki tal-enerġija li tkun tinvolvi tal-inqas konsultazzjoni sistematika qabel jittieħdu d-deċiżjonijiet. Fir-rigward tal-metodu, jirrakkomanda approċċ Komunitarju b'kollaborazzjoni mill-qrib mal-Istati Membri fejn dan ikun ta’ valur miżjud.

L-Involviment tas-soċjetà ċivili

5.29   Fid-dawl tal-kwistjonijiet ambjentali importanti, l-ammont ta’ investimenti li għandhom jitwettqu, ir-riperkussjonijiet soċjali tad-deċiżjonijiet politiċi, il-konsegwenzi fuq l-istil ta’ ħajja u l-bżonn tal-appoġġ pubbliku, huwa indispensabbli li ċ-ċittadini jiġu assoċjati fid-dibattitu dwar il-kwistjonijiet tal-enerġija. Iċ-ċittadini Ewropej għandhom id-dritt għal informazzjoni ċara u trasparenti fejn jidħlu l-għażliet fil-qasam tal-enerġija fil-livell Ewropew, nazzjonali u reġjonali. (3) Il-KES nazzjonali f'dan ir-rigward għandhom rwol importanti x'jaqdu. Hemm bżonn ta’ kampanji ta’ informazzjoni u konsultazzjoni dwar il-kwistjonijiet prinċipali li qed tiffaċċja l-Ewropa fil-qasam tal-enerġija. Hemm bżonn li titpoġġa wkoll enfasi fuq l-effikaċja fl-użu tal-enerġija.

5.30   Iċ-ċittadini għandhom ikunu jistgħu jesprimu l-fehmiet tagħhom regolarment dwar id-deċiżjonijiet politiċi l-kbar. Jistgħu jiġu organizzati konsultazzjonijiet fil-livell adegwat. Il-KESE ilu bosta snin iwettaq konsultazzjonijiet fil-livell tal-UE (b'mod partikolari dwar l-enerġija nukleari, il-qbid u l-ħżin tas-CO2 – CSC). L-awtoritajiet nazzjonali, reġjonali u lokali huma mistiedna jorganizzaw konsultazzjoni wiesgħa mas-soċjetà ċivili.

5.31   Il-KESE jipproponi li jinħoloq forum Ewropew tas-soċjetà ċivili inkarigat mill-monitoraġġ tal-kwistjonijiet tal-enerġija. Dan il-forum ikun jaħdem mill-qrib mal-istituzzjonijiet tal-UE u jiltaqa' spiss sabiex jikkontribwixxi fi programm multiannwali ta’ integrazzjoni tas-suq tal-enerġija. Huwa jista' jgħaqqad flimkien organizzazzjonijiet Ewropej u nazzjonali attivi fil-qasam tal-enerġija. Dan il-forum jista' jiġi konsultat dwar id-disinn tan-netwerk tal-enerġija tal-UE, it-transizzjoni lejn sistema tal-enerġija li tuża livell baxx ta’ emissjonijiet ta’ karbonju sal-2050 u l-kwistjonijiet ekonomiċi u soċjali relatati. Il-membri għandhom ukoll jirċievu informazzjoni adegwata li jistgħu mbagħad jgħadduha lil organizzazzjonijiet simili fl-Istati Membri.

5.32   Li l-pubbliku jaċċetta l-għażliet li jsiru fil-qasam tal-enerġija hija sfida oħra (nukleari, CCS, impjanti eoliċi, linji tal-elettriku b'vultaġġ għoli eċċ.). Il-parteċipazzjoni u r-responsabbiltà jimxu flimkien. Il-KESE li jmexxi l-grupp ta’ ħidma “Trasparenza” tal-Forum Ewropew tal-Enerġija Nukleari jista' jikkontribwixxi billi jipprovdi informazzjoni trasparenti liċ-ċittadini u fl-iskambju magħhom permezz tas-sit tal-internet tiegħu (it-tixrid tal-prattika tajba, is-segwitu tal-inizjattivi u tal-proġetti ta’ kooperazzjoni, l-iżviluppi fis-settur, il-ġbir tal-fehmiet tas-soċjetà ċivili għad-diskussjoni fil-forum dwar l-enerġija tas-soċjetà ċivili u d-disseminazzjoni fost dawk li jfasslu l-politika). Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni Ewropea u lill-Istati Membri sabiex jipprovdu informazzjoni rilevanti permezz ta’ mezzi newtrali u oġġettivi. Ir-rwol tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u l-forums ta’ konsultazzjoni huwa essenzjali f'dan ir-rigward.

L-iżviluppi institutzzjonali possibbli fil-perjodu aktar fit-tul

5.33   It-twaqqif tal-Komunità Ewropea tal-Enerġija jibqa' l-għan aħħari. Fl-istess waqt, billi jista' jkun diffiċli li s-27 Stat Membru jimxu flimkien fl-istess direzzjoni, kooperazzjoni msaħħa bejn l-Istati Membri fil-livell reġjonali tista' tippermetti pass iktar mgħaġġel. Madanakollu, dawn l-azzjonijiet ma’ jistgħux jikkontradixxu l-leġislazzjoni jew il-miżuri l-oħra tal-UE u dan għandu jiġi żgurat permezz ta’ konsultazzjoni kontinwa u l-parteċipazzjoni tal-istituzzjonijiet tal-UE. Jekk ikun hemm bżonn jistgħu jitwaqqfu mekkaniżmi iktar formali.

5.34   Il-KESE jirrakkomanda li jiġi evalwat il-progress li ser isir minn issa sal-2014 bil-għajnuna ta’ Artikolu 194 tat-TFUE u li mbagħad jitqies jekk hemmx bżonn ta’ bidliet abbażi tal-proposti l-iktar ambizzjużi ta’ din l-opinjoni. Jista' jitfassal qafas futur ġdid abbażi tat-Trattat tal-KEFA. Għandu jkun possibbli li jiġi integrat kwalunkwe qafas istituzzjonali ġdid kif ukoll l-acquis tiegħu fl-istruttura tal-UE jekk l-Istati Membri jiddeċiedu dan.

---

(1)  ĠU C 175, 28.7.2009, p. 43-49.

ĠU C 306, 16.12.2009, p. 51-55.

(2)  Opinjoni tal-KESE “Il-faqar fl-enerġija fil-kuntest tal-liberalizzazzjoni u l-kriżi ekonomika”, ĠU C 44, 11.2.2011, p. 53-56.

(3)  Fil-kuntest tal-enerġija nukleari ara l-eżempju tal-ANCCLI fi Franza, Assoċjazzjoni nazzjonali tal-kumitati u l-kummissjonijiet lokali ta’ informazzjoni, li twaqqfet permezz ta’ digriet tal-Kunsill tal-Istat Franċiż.

---

6.3.2012

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 68/21

---

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Ir-rwol tal-Unjoni Ewropea fil-konsolidazzjoni tal-paċi fir-relazzjonijiet esterni: prattiki tajbin u perspettivi”

2012/C 68/04

Relatur: is-Sinjura MORRICE

Matul is-sessjoni plenarja tiegħu tad-19 u l-20 ta’ Jannar 2011, il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew iddeċieda, b'konformità mal-Artikolu 29(2) tar-Regoli ta’ Proċedura tiegħu, li jħejji opinjoni fuq inizjattiva proprja dwar

Ir-rwol tal-Unjoni Ewropea fil-konsolidazzjoni tal-paċi fir-relazzjonijiet esterni: prattiki tajbin u perspettivi.

Is-Sezzjoni Speċjalizzata għar-Relazzjonijiet Esterni, inkarigata sabiex tipprepara l-ħidma tal-Kumitat dwar is-suġġett, adottat l-opinjoni tagħha nhar il-15 ta’ Diċembru 2011.

Matul l-477 sessjoni plenarja tiegħu li saret fit-18 u d-19 ta’ Jannar 2012 (seduta tad-19 ta’ Jannar 2012), il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew adotta din l-opinjoni b'190 vot favur, vot wieħed (1) kontra u 3 astensjonijiet.

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1   Il-konsolidazzjoni tal-paċi qiegħda fid-DNA tal-Unjoni Ewropea. Il-ħolqien, it-tkabbir u s-sopravivenza tagħha fi żminijiet ta’ kriżi huma xhieda tal-kapaċità tagħha fil-qasam tal-konsolidazzjoni tal-paċi. Bħala komunità ta’ nazzjonijiet li jippromovu d-demokrazija, id-drittijiet tal-bniedem, l-ugwaljanza u t-tolleranza, l-UE għandha obbligu morali li tappoġġja l-konsolidazzjoni tal-paċi fid-dinja, u issa għandha mandat li tagħmel dan permezz ta’ Trattat. Bħala l-ikbar donatur tal-għajnuna fid-dinja, b'bosta snin ta’ esperjenza f'żoni fejn hemm konflitti u firxa wiesgħa ta’ għodod għad-dispożizzjoni tagħha, għandha tieħu r-riedni f'idejha f'dak li għandu x'jaqsam ma’ ħidma favur il-konsoldazzjoni tal-paċi fil-livell internazzjonali. Iżda, fil-fatt, ma tisfruttax biżżejjed il-potenzjal tagħha fil-qasam tal-konsolidazzjoni tal-paċi fil-livell dinji u l-impatt tal-appoġġ tagħha għal bidla pożittiva mhuwiex kbir daqskemm għandu u jista' jkun. Minkejja sforzi li saru biex tittejjeb il-koerenza mal-ħolqien tas-Servizz Ewropew għall-Azzjoni Esterna (European External Action Service – EEAS), għad irid jinkiseb “approċċ integrat min-naħa tal-UE kollha”. Mingħajr strateġija definita b'mod ċar għall-konsolidazzjoni tal-paċi, mingħajr skambju ikbar ta’ esperjenza bejn l-azzjonijiet kollha tal-UE fil-qasam tal-konsolidazzjoni tal-paċi, u fin-nuqqas ta’ kooperazzjoni ġenwina mal-Istati Membri, donaturi tal-għajnuna fil-livell nazzjonali, NGOs u organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili li jikkonsolidaw il-paċi fil-livell lokali, il-potenzjal tal-UE li toħloq differenza reali u dewwiema fir-reġjuni l-iżjed imwiegħra fid-dinja mhux ser jiġi sfruttat bis-sħiħ. L-isfida hija kbira, imma l-benefiċċji huma akbar. F'dinja paċifika taqbel Ewropa paċifika.

1.2   Abbażi ta’ dawn il-konklużjonijiet, il-KESE jirrakkomanda dan li ġej:

Rigward l-istrateġija u l-politika

1.2.1   L-EEAS għandu jfassal strateġija għall-konsolidazzjoni tal-paċi li tinkludi azzjonijiet ċivili, militari, diplomatiċi u politiċi, u azzjonijiet umanitarji u dawk li jinkludu elementi ta’ reazzjoni rapida, għajnuna għall-iżvilupp fuq perjodu twil ta’ żmien, għajnuna fuq perjodu qasir ta’ żmien, tibdil fil-klima, kummerċ u politika tal-investiment u l-azzjonijiet l-oħra kollha tal-UE li għandhom impatt fuq żoni fraġli.

1.2.2   Għandu jwaqqaf task force, li fiha jissieħbu rappreżentanti tal-Parlament Ewropew, il-Kummissjoni Ewropea, il-Kumitat tar-Reġjuni, il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew, il-Bank Ewropew tal-Investiment u NGOs fil-qasam tal-konsolidazzjoni tal-paċi, bil-għan li tfassal din l-istrateġija.

1.2.3   Il-politiki u l-programmi tal-UE, b'mod partikolari dawk li joperaw f'żoni fejn hemm konflitti, għandhom ikunu suġġetti għal valutazzjoni tas-sensittività tagħhom għall-konflitti, bil-għan li jiġi żgurat li huma konformi man-normi u l-valuri tal-UE u jistgħu jiggarantixxu l-użu l-iżjed kosteffettiv tal-għajnuna mill-UE.

Rigward kwistjonijiet operattivi

1.2.4   Għandu jiġi stabbilit kodiċi tal-prinċipji għall-operazzjonijiet kollha tal-UE fiż-żoni fejn hemm konflitti jew żoni li huma suxxettibbli għall-konflitti.

1.2.5   Il-proġetti kollha għall-konsolidazzjoni tal-paċi għandhom jinkludu l-promozzjoni ta’ governanza tajba u prinċipji demokratiċi (drittijiet tal-bniedem, libertà tal-espressjoni, ugwaljanza, libertajiet politiċi u ta’ sħubija fi trejdjunjins) kif ukoll standards fil-qasam tal-ħarsien tal-ambjent.

1.2.6   Għandhom jiġu stabbiliti punti ta’ riferiment għall-monitoraġġ tal-progress relatat mar-riformi u għandhom jissaħħu s-sistemi għall-monitoraġġ b'mod li jinkludu rappreżentanti tas-soċjetà ċivili, li jkun hemm bilanċ bejn in-nisa u l-irġiel rappreżentati fil-korpi għall-monitoraġġ u biex jiġi żgurat impenn favur ir-riformi. Fiż-żoni fraġli għandha tingħata aktar attenzjoni lill-prevenzjoni tal-konflitti, b'enfasi partikolari fuq ir-rwol tal-edukazzjoni u tal-mezzi tax-xandir, fosthom il-mezzi tax-xandir soċjali. Għandhom jitħeġġu b'mod attiv u jiġu promossi miżuri għall-promozzjoni tar-rikonċiljazzjoni, fosthom id-djalogu interkulturali u l-medjazzjoni.

1.2.7   L-impenji tal-UE fil-konfront tas-soċjetà ċivili organizzata fiż-żoni fraġli għandhom jissaħħu permezz ta’ żieda fl-appoġġ għall-organizzazzjonijiet li jħaddnu l-valuri tal-UE u jippromovu t-tolleranza, il-pluraliżmu u azzjonijiet oħra fil-qasam tal-konsolidazzjoni tal-paċi u għandha tiġi ffaċilitata l-ħidma tal-KESE f'dan il-qasam.

1.2.8   Għandha titħeġġeġ il-konformità mar-Riżoluzzjoni Nru 1325 tan-NU dwar in-nisa u l-paċi, u għandu jingħata appoġġ akbar lill-gruppi tan-nisa li jaħdmu fil-livell lokali u lill-promozzjoni tal-ugwaljanza bejn in-nisa u l-irġiel.

1.2.9   Il-vittmi tal-konflitti, b'mod partikolari t-tfal, għandhom jirċievu attenzjoni mmirata li tkun iżjed sensittiva u l-UE għandha tirrikonoxxihom u tappoġġjahom iżjed.

1.2.10   Għandhom jitħeġġu, jiġu ffaċiltati u appoġġjati programmi li jappoġġjaw iż-żgħażagħ vulnerabbli, b'mod partikolari s-subien, biex jiġu megħjuna jaqdu rwol sħiħ u kostruttiv fis-soċjetà.

1.2.11   Għandhom jitwessgħu u jittejbu r-reklutaġġ u t-taħriġ ta’ persunal ċivili bil-għan li jintbagħtu fuq missjonijiet, u l-għan aħħari tal-missjonijiet għandu jinbidel mill-ġestjoni militari għal dik tal-kriżijiet ċivili.

1.2.12   Għandha tinħoloq bażi tad-data fil-livell Ewropew ta’ esperti fil-qasam tal-konsolidazzjoni tal-paċi u ta’ kandidati għal missjonijiet ċivili mill-qasam ġudizzjarju, avukati, pulizija, NGOs fil-qasam tal-konsolidazzjoni tal-paċi, medjaturi, amministraturi u politiċi b'esperjenza fil-qasam.

Rigward l-aħjar prattika u l-iskambju tal-esperjenza

1.2.13   Għandu jsir skambju tat-tagħlim prinċipali fost l-istituzzjonijiet tal-UE, l-Istati Membri u l-korpi internazzjonali, iffaċilitat permezz ta’ kompendju tal-aħjar prattika fil-qasam tal-konsolidazzjoni tal-paċi u iżjed riċerka fl-użu tal-għodod tal-KESE għar-riżoluzzjoni tal-konflitti (1).

1.2.14   Għandha tingħata attenzjoni ikbar lill-iskambju ta’ esperjenza bejn il-ħidma interna tal-UE fil-qasam tal-konsolidazzjoni tal-paċi, bħall-Programm EU PEACE fl-Irlanda ta’ Fuq, u l-azzjonijiet esterni tagħha.

1.2.15   Għandha tiġi kkunsidrata b'serjetà l-possibbiltà li jinħoloq ċentru ta’ eċċellenza/istitut Ewropew għall-konsolidazzjoni tal-paċi li jorbot mal-istrutturi eżistenti u jibni fuqhom u fuq ideat u rakkomandazzjonijiet minn istituzzjonijiet oħra.

1.2.16   Għandha tiġi organizzata konferenza fuq skala kbira dwar il-konolidazzjoni tal-paċi biex tlaqqa' flimkien l-elementi kollha ta’ strateġija ġdida għall-konsolidazzjoni tal-paċi u tikkonsolida r-rakkomandazzjonijiet dwar kif l-aħjar jixxerred it-tagħlim.

2.   Kuntest

2.1   Din l-opinjoni tibni fuq l-opinjoni fuq inizjattiva proprja dwar “Ir-rwol tal-UE fil-proċess ta’ paċi fl-Irlanda ta’ Fuq”, adottata mill-KESE f'Ottubru 2008 (2), li titlob lill-UE jpoġġi l-konsolidazzjoni tal-paċi fil-qalba tad-direzzjoni strateġika futura tagħha. Hija twessa' l-kamp ta’ applikazzjoni tar-riċerka fil-qasam tal-konsolidazzjoni tal-paċi fil-livell tal-UE lil hinn mill-fruntieri tagħha, teżamina l-għodod disponibbli, b'mod partikolari minn mindu nħoloq l-EEAS, tanalizza sa liema punt sar skambju tal-esperjenza u tressaq rakkomandazzjonijiet għal ħidma futura f'dan il-qasam.

3.   Introduzzjoni

3.1   Ta' spiss deskritta bħala l-ikbar suċċess fid-dinja fil-qasam tal-konsolidazzjoni tal-paċi, l-UE tista' titqies bħala l-aqwa eżempju għall-oħrajn f'dan il-qasam. L-esperjenza tagħha li tlaqqa' flimkien għedewwa kbar wara t-Tieni Gwerra Dinjija hija ċertament l-ikbar kisba tagħha. Li żżommhom flimkien f’unjoni ta’ nazzjonijiet, iżżid l-għadd tagħhom u twessa’ l-influwenza tagħhom fid-dinja huma kisbiet importanti oħra fil-qasam tal-konsolidazzjoni tal-paċi, u ż-żamma ta’ din id-dinamika fil-konfront ta’ kriżi finanzjarja ser tkun sfida importanti oħra.

3.2   Iżda l-UE ma għandhiex il-mezzi adegwati biex iġġorr il-piż tar-responsabbiltà morali tagħha la bħala l-aqwa eżempju u lanqas bħala mexxejja fil-qasam tal-konsolidazzjoni tal-paċi fid-dinja. Fl-operazzjonijiet tagħha f’żoni fejn hemm konflitti tuża għadd ta’ għodod differenti li għandha għad-dispożizzjoni tagħha: nibdew mill-ġestjoni tal-kriżijiet u l-għajnuna umanitarja u nispiċċaw bl-għajnuna militari u l-għajnuna għall-iżvilupp. Iżda dan l-approċċ huwa nieqes mill-koerenza, il-koordinazzjoni u rabta kredibbli mas-soċjetà ċivili qrib iċ-ċittadin.

3.3   Bid-dħul fis-seħħ tat-Trattat ta’ Lisbona, l-UE għandha kompetenza ġdida fil-qasam tal-konsolidazzjoni tal-paċi (Artikolu 21), struttura ġdida li tappoġġja din il-kompetenza (is-Servizz Ewropew għall-Azzjoni Esterna) u mexxejja ġdida (ir-Rappreżentant Għoli Catherine Ashton) li tagħmel dan possibbli. Għalhekk, ma għad hemm l-ebda raġuni għala l-UE ma tistax tieħu r-riedni f’idejha u tagħmel impatt ġenwin fuq il-konsolidazzjoni tal-paċi fid-dinja kollha.

3.4   Jekk qatt kien hemm żmien ideali biex l-UE turi sens ta’ tmexxija, dak iż-żmien huwa issa. L-eqreb ġirien tagħha huma fi stat ta’ taqlib politiku, ekonomiku u soċjali. Għandhom bżonn appoġġ sod f’dan iż-żmien kruċjali fl-istorja tagħhom. Meta nediet il-Politika tal-Viċinat “ġdida u ambizzjuża” tagħha, l-UE wriet li hija lesta u għandha r-rieda li tkun minn ta’ quddiem nett u tagħti l-ewwel eżempju. Iżda, biex tagħmel dan, bħal fi kwalunkwe proċess għall-konsolidazzjoni tal-paċi fid-dinja, l-importanti l-fatti mhux it-tpaċpiċ.

3.5   L-UE għandha “potenzjal formidabbli” li torbot flimkien l-aspetti kollha tal-influwenza tagħha biex toħloq approċċ koerenti u komprensiv għall-konsolidazzjoni tal-paċi u għandha wkoll ir-riżorsi biex twettaq dan. Iżda, fl-aħħar mill-aħħar, is-suċċess jiddependi mir-rieda politika tal-Istati Membri tal-UE, il-kapaċità tagħhom li jħaddnu vuċi komuni u x-xewqa tagħhom li jappoġġjaw bis-sħiħ strateġija konġunta ambizzjuża għall-konsolidazzjoni tal-paċi li mhux biss tagħti iżjed kredibbiltà lill-UE fix-xena dinjija iżda sservi wkoll biex tippromovi bidla pożittiva fid-dinja.

4.   Sfond

4.1   It-terminu “konsolidazzjoni tal-paċi” huwa relattivament ġdid fil-lessiku tad-diplomazija internazzjonali. Ġie deskritt għall-ewwel darba minn Boutros-Ghali, Segretarju Ġenerali tan-NU, fl-Aġenda għall-Paċi tiegħu tal-1992, bħala azzjoni li tidentifika u tappoġġja strutturi li jkollhom l-għan isaħħu u jikkonsolidaw il-paċi sabiex ma jerġax ikun hemm konflitti. Fl-2006, in-NU waqqfu Kummissjoni għall-Konsolidazzjoni tal-Paċi bil-għan li tappoġġja l-ħidma marbuta mal-paċi f’pajjiżi li kienu ħerġin minn konflitti u fl-2009 l-OECD waqqfet Netwerk Internazzjonali dwar il-Konflitti u s-Sitwazzjonijiet ta’ Fraġilità.

4.2   Fil-kuntest Ewropew, l-ewwel referenza speċifika għall-konsolidazzjoni tal-paċi fir-relazzjonijiet esterni tal-UE saret fil-Programm ta’ Göteborg għall-Prevenzjoni tal-Konflitti Vjolenti, adottat fl-2001. L-iżjed referenza reċenti hija l-Artikolu 21 tat-Trattat ta’ Lisbona li jelenka l-prinċipji tad-drittijiet tal-bniedem u tad-demokrazija, il-prevenzjoni tal-konflitti u l-preservazzjoni tal-paċi fost l-għanijiet fundamentali tal-azzjoni esterna tal-UE.

4.3   It-Trattat ta’ Lisbona jistabbilixxi wkoll qafas ġdid għall-UE fil-qasam tar-relazzjonijiet esterni. Ir-Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta’ Sigurtà jiġbor flimkien il-kompetenzi li qabel kienu kondiviżi bejn il-Kunsill u l-Kummissjoni Ewropea. Ir-Rappreżentant Għoli, Catherine Ashton, hija appoġġjata mill-EEAS li l-kompetenza tiegħu tkopri d-diplomazija, l-iżvilupp u d-difiża – magħrufa bħala t-“3Ds” bl-Ingliż (diplomacy, development, defence) – li lkoll jistgħu jintużaw għall-konsolidazzjoni tal-paċi.

4.4   Fi ħdan l-EEAS u d-direttoratti rilevanti tal-Kummissjoni Ewropea, l-UE għandha firxa wiesgħa ta’ għodod li jistgħu jintużaw għall-konsolidazzjoni tal-paċi. Dawn jinkludu:

—

Missjonijiet ċivili u militari fil-qasam tal-politika ta’ sigurtà u ta’ difiża komuni – li jiffukaw fuq il-pulizija, l-istat tad-dritt u l-amministrazzjoni u l-protezzjoni ċivili – li ta’ spiss huma limitati minħabba n-nuqqas ta’ persunal imħarreġ disponibbli. Id-dimensjoni tas-sigurtà u tal-loġistika hija meqjusa bħala kundizzjoni għal ambjent stabbli u sigur għall-konsolidazzjoni tal-paċi.

—

Strument għall-Istabbiltà – is-sors prinċipali tal-finanzjament tal-UE għall-konsolidazzjoni tal-paċi. ’Il fuq minn 70 % tal-fondi disponibbli (EUR 2 biljun 2007-2013) jintużaw fil-qasam tar-rispons għall-kriżijiet biex tinstab soluzzjoni temporanja bejn l-għajnuna umanitarja fuq perjodu qasir ta’ żmien u l-għajnuna għall-iżvilupp fuq perjodu twil ta’ żmien.

—

Sħubija għall-Konsolidazzjoni tal-Paċi, imwaqqfa mill-Istrument għall-Istabbiltà, biex ittejjeb il-komunikazzjoni mal-imsieħba ewlenin fir-rispons għall-kriżijiet. Hija tappoġġja l-ħidma mal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, tgħin fit-tixrid tal-aħjar prattika u tagħti aċċess għal appoġġ loġistiku u tekniku.

4.5   Ħemm ħafna iżjed strumenti tal-UE li mhumiex speċifikament maħsuba għall-konsolidazzjoni tal-paċi iżda li jistgħu jintużaw biex jappoġġjaw lill-UE f’dan ir-rwol. Dawn jinkludu l-Għajnuna Umanitarja (ECHO), l-Istrument Ewropew għad-Demokrazija u għad-Drittijiet tal-Bniedem, l-Għajnuna għall-Iżvilupp permezz tal-Fond Ewropew għall-Iżvilupp (AKP/pajjiżi u territorji extra-Ewropej) u l-Istrument ta’ Finanzjament tal-Kooperazzjoni għall-Iżvilupp (l-Amerika Latina, l-Asja, il-Golf u l-Afrika t’Isfel).

4.6   Il-politiki tal-UE, pereżempju fil-qasam tal-kummerċ, l-ambjent, l-enerġija u l-agrikoltura, kif ukoll l-investiment mill-BEI, ukoll jistgħu jintużaw f’kuntest ta’ konsolidazzjoni tal-paċi u l-politika tal-UE dwar it-tkabbir ukoll għandha element marbut mal-konsolidazzjoni tal-paċi fis-sens li tesiġi li l-pajjiżi kandidati jikkonformaw mal-valuri fundamentali tal-UE (3). Barra minn hekk, il-Politika Ewropea tal-Viċinat (PEV), li tkopri 16 minn fost l-eqreb ġirien tal-UE, “ġiet imġedda” wara r-rebbiegħa Għarbija b’mod li tinkludi element ta’ konsolidazzjoni tal-paċi biex tgħin fil-bini ta’ “demokrazija profonda u sostenibbli” u l-aġenda l-ġdida tal-UE msejħa “Aġenda għall-Bidla” tipproponi li jissaħħaħ ir-rwol tal-UE fil-konsolidazzjoni tal-paċi f’għadd ta’ modi.

4.7   Filwaqt li l-biċċa l-kbira tal-konsolidazzjoni tal-paċi fil-livell tal-UE ssir fil-qafas tal-politika tagħha fil-qasam tar-relazzjonijiet esterni, l-UE qiegħda wkoll tħaddem inizjattiva unika dwar il-paċi fi ħdan il-fruntieri tagħha. Il-Programm Speċjali ta’ Għajnuna għall-Paċi u r-Rikonċiljazzjoni fl-Irlanda ta’ Fuq u l-pajjiżi konfinali tal-Irlanda twaqqaf fl-1996 u attwalment qed ikun iffinanzjat għat-tielet darba (4).

5.   Konsolidazzjoni tal-paċi – l-isfidi

5.1   Tiftix għal definizzjoni u strateġija

5.1.1   Għalkemm issa huwa aċċettat b’mod wiesa’ li l-konsolidazzjoni tal-paċi hija approċċ ġdid siewi ta’ kif isir intervent f’żoni fejn hemm konflitti, it-terminu m’għandux definizzjoni preċiża. Xi wħud iqisu li għandha tiġi applikata biss f’sitwazzjonijiet ta’ wara l-konflitti bil-għan li l-pajjiż ikkonċernat jiġi stabilizzat u mibni mill-ġdid. Oħrajn jarawha bħala mod biex timla lakuna, u torbot flimkien il-politiki ta’ difiża u ta’ żvilupp. Oħrajn jiddeskrivuha bħala proċess katalitiku li jintuża fil-fażijiet kollha, nibdew mill-prevenzjoni tal-konflitti u l-ġestjoni tal-kriżijiet u nispiċċaw bil-proċess ta’ paċifikazzjoni u t-twaqqif ta’ ġlied u gwerer u l-istabilizzazzjoni wara l-konflitti.

5.1.2   Jekk inħarsu lejn dawn l-elementi individwalment, “it-twaqqif ta’ ġlied u gwerer” jinvolvi s-sigurtà u d-difiża, “il-paċifikazzjoni” tinvolvi l-użu tad-diplomazija biex jintlaħaq ftehim politiku filwaqt li “l-konsolidazzjoni tal-paċi” tinvolvi dawn it-tnejn u iżjed. Idealment, hija azzjoni li tibda qabel il-korpi fdati bl-inkarigu li jwaqqfu l-ġlied jew gwerer u l-paċifikaturi jaslu fiż-żona kkonċernata u, jekk tkun azzjoni ta’ suċċess u sostnuta, jista’ jfisser li dawn ma jkunx hemm bżonnhom. Fid-dawl tal-fatt li l-konsolidazzjoni tal-paċi tħaddan kollox, hija konsultattiva għalkollox u għat-tul, l-aħjar deskrizzjoni tagħha forsi hija proċess miftuħ li jservi biex jirrikonċilja d-differenzi billi toħloq opportunitajiet ġodda u tillumina l-imħuħ.

5.2   Il-bżonn ta’ riflessjoni konġunta

5.2.1   Hi x’inhi d-definizzjoni, l-esperti jaqblu li l-konsolidazzjoni tal-paċi hija proċess kumpless ħafna li tinvolvi firxa wiesgħa ta’ atturi li jaħdmu fl-oqsma ta’ interventi militari u ċivili, id-diplomazija u l-appoġġ finanzjarju u tekniku fuq perjodi qosra u twal ta’ żmien fil-livell lokali, nazzjonali u internazzjonali. L-isfida prinċipali hija li jinsab mod biex jiġu stabbiliti “l-koerenza, il-koordinazzjoni u l-komplementarjetà” bejn il-firxa estensiva ta’ politiki, atturi u strumenti fi ħdan u barra mill-UE li lkoll jaħdmu fl-istess qasam. Id-diffikultà prinċipali hija li Stati Membri differenti u donaturi esterni differenti għandhom prijoritajiet differenti u jista’ jkun hemm xi tensjonijiet meta l-bżonnijiet u l-interessi ta’ kull naħa jiġbdu f’direzzjonijiet opposti.

5.2.2   Fi ħdan l-UE, l-istrutturi kumplessi fl-istituzzjonijiet u d-direttorati jfissru li l-koordinazzjoni prattika bejn l-entitajiet responsabbli tirrappreżenta sfida sostanzjali oħra. Bl-istess mod, hemm bżonn importanti li tiġi żgurata koerenza bejn dawk il-politiki li jimmiraw b’mod speċifiku iż-żoni fraġili, bħall-għajnuna għall-iżvilupp, u dawk li jista’ jkollhom impatt kbir fuqhom, b’mod partikolari l-politika fl-oqsma tal-kummerċ, l-investiment, it-tibdil fil-klima u l-enerġija. Il-ħolqien tal-EEAS huwa meqjus bħala opportunità ġenwina biex il-politika verament tissarraf f’azzjoni bejn l-istituzzjonijiet tal-UE u bejn l-UE, l-Istati Membri tagħha u donaturi ewlenin oħrajn, bħan-Nazzjonijiet Uniti, l-Istati Uniti, iċ-Ċina, u partijiet interessati oħrajn.

5.2.3   Għalkemm għadna ’l bogħod minn approċċ komprensiv, saru sforzi biex l-istrumenti tal-UE jintużaw b’mod iżjed koerenti. Eżempju reċenti ta’ dan kien il-Kunsill Affarijiet Barranin ta’ Ġunju 2011 li laħaq ftehim dwar approċċ inklużiv għas-Sudan u s-Sudan t’Isfel li jvarja minn djalogu politiku għat-tisħiħ tal-kapaċitajiet fil-livell ċivili, għajnuna għall-iżvilupp u kooperazzjoni kummerċjali. L-“Aġenda għall-Bidla” reċenti tal-UE, li pprijoritizzat mill-ġdid il-politika għall-iżvilupp tagħha, hija eżempju ieħor ta’ approċċ ġdid għall-konsolidazzjoni tal-paċi. Il-proposti jinkludi enfasi fuq id-drittijiet tal-bniedem, id-demokrazija, l-ugwaljanza, il-governanza tajba u r-rabtiet mas-soċjetà ċivili. F’ċerti bnadi, dan jitqies bħala mod ta’ ħsieb ġdid siewi filwaqt li oħrajn huma tal-fehma li mhuwiex biżżejjed.

5.3   Rwol imsaħħaħ għas-soċjetà ċivili fit-trasformazzjoni tal-konflitti

5.3.1   Il-proċess tat-trasformazzjoni tal-konflitti jitlob ċertu tibdil fundamentali fl-attitudnijiet u l-imġiba. L-inklużjoni, il-parteċipazzjoni u d-djalogu huma armi kontra l-biża’, il-mibegħda, l-intolleranza u l-inġustizzja u huma s-sisien li fuqhom jinbena ambjent għall-prevenzjoni tal-konflitti u l-konsolidazzjoni tal-paċi. Din il-ħidma trid issir fl-eqreb livell għaċ-ċittadini, f’liema livell il-konsolidazzjoni tal-paċi l-iżjed li tagħmel differenza. Hawnhekk, ma nistgħux naffordjaw li l-parteċipazzjoni tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili organizzata – li jħaddnu l-valuri tal-UE tal-ugwaljanza, id-drittijiet tal-bniedem, l-inklużjoni u t-tolleranza – tkun waħda aċċidentali u l-appoġġ lill-persuni vulnerabbli, fil-periklu jew li sempliċement ma jistgħux iwasslu leħinhom għandu jingħata prijorità.

5.3.2   Huwa aċċettat b’mod wiesa’ li l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili għandhom rwol kruċjali x’jaqdu biex jiżguraw l-effikaċja u s-sostenibbiltà għat-tul ta’ kwalunkwe strateġija għall-konsolidazzjoni tal-paċi. Il-kooperazzjoni u l-konsultazzjoni ma’ atturi “nonstatali” fil-livell lokali ma jservux biss biex l-UE tifhem iżjed sitwazzjoni ta’ konflitt minn isfel għal fuq (bottom up), iżda jiżguraw ukoll “sjieda” fil-livell lokali tal-proċess. Jgħinu wkoll fil-promozzjoni ta’ konsolidazzjoni tal-paċi li tkun iżjed “sensittiva għall-konflitti” u jservu biex isaħħu mill-ġdid l-isforzi tagħhom favur il-konsolidazzjoni tal-paċi.

5.3.3   Sa issa, l-inizjattivi relatati mal-konsolidazzjoni tal-paċi, kemm fil-livell ta’ politika kif ukoll f’dak operattiv, kellhom it-tendenza li jinjoraw lil dawk il-gruppi li l-influwenza tagħhom fuq il-proċess tista’ tkun kruċjali. In-nisa, li ta’ spiss jipproteġu n-nisġa soċjali f’sitwazzjoni ta’ konflitt, rarament huma rappreżentanti fit-teħid tad-deċiżjonijiet. L-approċċ adottat mill-kummerċanti lokali fiż-żoni fejn hemm konflitti li “jerġgħu jibqgħu għaddejjin bin-negozju” huwa turija importanti ta’ reżistenza għax-xkiel li jistħoqqlu li jkun appoġġjat. L-attività trejdjunjinistika, bħad-dimostrazzjonijiet ta’ paċi u solidarjetà li ta’ spiss naraw fit-toroq li issa huma tal-UE, hija riżorsa effettiva li tappoġġja l-konsolidazzjoni tal-paċi. Iż-żgħażagħ jeħtieġu jiġu appoġġjati biex jesprimu l-enerġija tagħhom f’modi kostruttivi, u l-gruppi vulnerabbli, b’mod partikolari l-vittmi, jeħtieġu attenzjoni mmirata u esperta.

5.3.3.1   Qed jiġi rikonoxxut dejjem aktar li l-prevenzjoni tal-konflitti u r-rikonċiljazzjoni bejn il-gruppi diviżi jistħoqqilhom attenzjoni akbar fil-ħidma għall-konsolidazzjoni tal-paċi. L-edukazzjoni taqdi rwol kruċjali f’dan ir-rigward billi tgħallem liż-żgħażagħ mhux biss jaċċettaw id-differenzi iżda wkoll jirrispettawhom. Għandhom jitqiesu wkoll il-mezzi tax-xandir, u b’mod partikolari r-rwol li l-mezzi tax-xandir soċjali jistgħu jaqdu biex jinfluwenzaw il-bidla pożittiva. Il-promozzjoni ta’ strateġiji speċifiċi biex il-gruppi jingħaqdu flimkien, bħall-medjazzjoni u d-djalogu interkulturali, hi parti importanti oħra minn din il-ħidma.

5.3.4   Id-“djalogu strutturat” bejn l-UE u s-soċjetà ċivili fiż-żoni fejn hemm konflitti jista’ joħloq relazzjonijiet dewwiema u komprensjoni fil-livell lokali. Minħabba r-rabtiet mill-qrib tiegħu mas-soċjetà ċivili organizzata, il-KESE qiegħed f’pożizzjoni ideali biex jaqdi rwol ikbar biex jikkommetti ruħu għall-impenn li ħadet l-UE fil-konfront tal-organizzazzjonijiet taċ-ċittadini f’dawn ir-reġjuni. Diġà qiegħed jaħdem man-negozji, it-trejdjunjins u oħrajn f’postijiet bħaċ-Ċina, it-Tibet, il-Lebanon, l-Afrika ta’ Fuq u l-Istati Afrikani, tal-Karibew u tal-Paċifiku (AKP) u huwa ħerqan li jagħti spinta lil dan l-iskambju tal-esperjenza biex “jirfed u jsaħħaħ” il-ħidma tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u jaħdem mal-UE fuq proġetti fil-qasam tal-konsolidazzjoni tal-paċi.

5.4   Rikonoxximent ikbar tal-valur tal-iskambju tal-esperjenza

5.4.1   Bħala komunità ta’ 27 nazzjon mlaqqgħin flimkien għall-ġid komuni, l-UE qiegħda f’pożizzjoni biex taqsam l-esperjenza distinta tagħha mal-oħrajn. Nibdew billi nsemmu l-proċess tat-teħid tad-deċiżjonijiet u nispiċċaw bl-istrateġija tat-tkabbir, l-UE tipprovdi eżempji ta’ prattika li tista’ tiġi kkupjata minn assoċjazzjonijiet reġjonali fi nħawi oħra tad-dinja. L-Unjoni Afrikana hija waħda minn dawn l-organizzazzjonijiet li qed timita l-approċċ tal-UE u hemm oħrajn li huma ħerqana jagħmlu l-istess. Hemm eżempji oħra li jixħtu dawl fuq is-suċċess ta’ pajjiżi u reġjuni li rnexxielhom jagħmlu bidla mingħajr konflitti u huwa tajjeb li dawn jiġu sottolinjati fil-politiki u l-prattiki relatati mal-konsolidazzjoni tal-paċi.

5.4.2   Minħabba li ilha taħdem fil-qasam tal-konsolidazzjoni tal-paċi fir-relazzjonijiet esterni sa mill-bidu nett, l-UE għandha ammont kbir ta’ esperjenza x’taqsam li kisbet f’pajjiżi bħax-Xlokk tal-Asja, il-Lvant Nofsani, l-Amerika Ċentrali, il-Balkani u l-Afrika sub-Saħarjana. Partijiet minn din il-ħidma rnexxew ħafna, mentri xi partijiet oħra rnexxew inqas. Fil-fatt, l-imġiba tal-UE mil-lat ta’ impenn f’ċerti żoni fejn hemm konflitti ġiet ikkritikata bl-aħrax, iżda anke dawn l-esperjenzi jistgħu jservu ta’ tagħlima għal dawk responsabbli għat-tfassil tal-politika, ġaladarba jsir skambju ta’ dan it-tagħlim.

5.4.3   Fir-rigward ta’ “skambju ta’ esperjenza pożittiva”, hemm ħafna x’nitgħallmu. Il-proċess ta’ paċi ACEH fl-Indonesja, il-konnessjoni mill-ġdid tas-sistema tad-drenaġġ fil-belt ta’ Nikosja (5) u l-appoġġ tal-UE għall-paċi fl-Irlanda ta’ Fuq huma lkoll eżempji li jistgħu jintużaw iżjed fil-firxa ta’ għodod li għandha l-UE għall-konsolidazzjoni tal-paċi. Minkejja li ma teżistix soluzzjoni waħda għal kollox, hemm ċerti prinċipji fundamentali li huma komuni għal ħafna żoni fejn hemm konflitti, u dawn ma għandhomx jiġu injorati.

5.4.4   Ir-riċerka turi, iżda, li dan l-iskambju tal-esperjenza mhuwiex stabbilit tajjeb fil-politika tal-UE, b’mod partikolari meta jittratta kemm l-azzjoni interna kif ukoll dik esterna. Fil-każ tal-programm tal-UE PEACE għall-paċi fl-Irlanda ta’ Fuq, hemm nuqqas ta’ kwalunkwe approċċ sistematiku għall-iskambju tat-tagħlim ma’ oqsma oħra ta’ konflitt. Fid-dawl tal-kunsens li l-UE għenet biex tinkiseb il-paċi fir-reġjun, li t-Task Force ta’ Barroso dwar l-Irlanda ta’ Fuq irrakkomandat li jkun hemm skambju tal-esperjenza ma’ żoni oħra fejn hemm konflitti u li twaqqaf “Netwerk tal-Paċi” biex jagħmel preċiżament dan, in-nuqqas evidenti ta’ rabta bejn din il-ħidma u azzjoni esterna huwa opportunità mitlufa u difett kbir ħafna fil-politika.

5.5   Lejn it-twaqqif ta’ ċentru għall-konsolidazzjoni tal-paċi

5.5.1   Għalhekk, hemm ħafna xi jsir biex l-UE tistabbilixxi l-kredenzjali tagħha bħala mexxejja dinjija fl-istrateġiji marbuta mal-konsolidazzjoni tal-paċi u tiżgura li l-ħidma tagħha jkollha kamp ta’ applikazzjoni u impatt ikbar. Waħda mill-proposti li qed jiġu diskussi bħalissa hija l-ħolqien ta’ Istitut Ewropew għall-Paċi, mitlub mill-eks-President tal-Finlandja u l-Ministru Svediż tal-Affarijiet Barranin biex jiġu żgurati “koerenza, koordinazzjoni u komplementarjetà” ikbar fil-ħidma tal-UE għall-konsolidazzjoni tal-paċi. Min-naħa tagħhom, il-mexxejja fl-Irlanda ta’ Fuq ipproponew Ċentru ta’ Eċċellenza Internazzjonali barra Belfast, li jkun iddedikat għall-konsolidazzjoni tal-paċi, u għaldaqstant talbu għal fondi mill-programm PEACE tal-UE, u l-Parlament Ewropew qed jieħu sehem fid-dibattiti u pproduċa dokument ta’ politika intitolat “Pjan ġenerali għal Istitut għall-Paċi”.

5.5.2   Il-possibbiltà li jinħoloq istitut/ċentru ġdid marbut ma’ korpi oħra li qed jaħdmu fil-qasam, bħall-Istitut tal-Unjoni Ewropea għall-Istudji fuq is-Sigurtà jew l-Aġenzija tal-Unjoni Ewropea għad-Drittijiet Fundamentali, jistħoqqilha tiġi diskussa. Jekk organizzazzjoni ta’ dan it-tip tista’ tlaqqa’ fi ħdanha konsulenza esperta indipendenti, djalogu, taħriġ, studji u skambju tal-esperjenza bejn persuni li jaħdmu fil-qasam, tista’ tkun ta’ valur siewi biex tappoġġja l-ħidma tal-EEAS f’dan il-qasam kruċjali tal-azzjoni tal-UE.

5.6   Opportunità li ma għandhiex tintilef

5.6.1   Din l-opinjoni tiffoka fuq kif l-aħjar l-UE torganizza ruħha biex taqdi rwol iżjed kostruttiv fil-qasam li sar l-ikbar sfida li qed tiffaċċja d-dinja llum – ir-riżoluzzjoni tal-konflitti. Il-fatt li ma hemm l-ebda definizzjoni tal-konsolidazzjoni tal-paċi u li l-UE għadha ma fasslitx strateġija dwar il-konsolidazzjoni tal-paċi jfisser li kważi nistgħu nibdew folja ġdida f’dan il-qasam. Din hija opportunità rari għall-UE fil-qasam tar-relazzjonijiet internazzjonali li tista’ ma terġax tinqala’.

5.6.2   It-twaqqif tal-EEAS għandu jagħmilha possibbli li l-UE taħtaf dik l-opportunità u tieħu r-riedni tal-konsolidazzjoni tal-paċi fil-livell internazzjonali f’idejha. L-isfida issa hija li titfassal strateġija distinta għall-konsolidazzjoni tal-paċi li mhux biss tikseb koerenza bejn il-programmi u l-politiki tal-UE iżda wkoll bejn il-valuri u l-interessi tal-UE u l-Istati Membri tagħha. Dan jista’ jkun diffiċli mingħajr politika estera komuni li tistabbilixxi prinċipji aċċettati għall-intervent jew għal nuqqas ta’ intervent f’oqsma ta’ konflitt, iżda hemm min jemmen li “approċċ li jinvolvi lill-UE kollha” huwa l-uniku mezz kif jista’ jiġi żgurat li l-konsolidazzjoni tal-paċi jkollha impatt reali fil-prattika.

5.6.3   L-istorja għallmet lill-UE s-superjorità tad-demokrazija fuq id-dittatorjat, l-importanza tal-ġustizzja, l-ugwaljanza u d-drittijiet tal-bniedem u l-periklu tal-intolleranza, il-ksenofobija, id-diskriminazzjoni u l-preġudizzju. Mit-Tieni Gwerra Dinjija u l-waqgħa tal-Ħajt ta’ Berlin ’l hawn, l-UE tfittex kontinwament it-triq tal-konsolidazzjoni tal-paċi, issaħħaħ il-kisbiet tagħha u t-twitti t-triq għall-oħrajn. Kellha bosta żminijiet diffiċli, b’mod partikolari l-kriżi finanzjarja attwali, iżda l-valuri fundamentali tagħha jservu ta’ punt ta’ referenza għall-azzjoni interna u esterna tal-UE li ma għandha qatt titbiegħed minnha.

5.6.4   F’dan iż-żmien ta’ kriżi interna u introspezzjoni, l-UE m’għandhiex twarrab il-perspettiva globali tas-sitwazzjoni u r-responsabbiltajiet globali tagħha. Ma għandhiex twarrab il-politiki u l-impenji esterni u jeħtiġilha tonqox rwol distint għaliha nnifisha li l-ebda nazzjon jew grupp ta’ nazzjonijiet ma jista’ jaqdi. Bħala konsolidatur tal-paċi, l-UE ġġib l-istorja, l-etos u l-karatteristika unika tagħha ta’ interventi “minn isfel għal fuq” f’qasam fejn ir-reputazzjoni, il-komprensjoni, l-esperjenza, il-ġenerosità u l-fiduċja huma l-iżjed atturi siewja. Bħala mexxejja dinjija fil-qasam tal-konsolidazzjoni tal-paċi, l-UE għandha bżonn il-fiduċja, il-konvinzjoni u l-kuraġġ biex tagħmel pass ’il quddiem.

---

(1)  Ara l-Opinjoni SC/029 dwar “Ir-rwol tal-UE fil-proċess ta’ paċi fl-Irlanda ta’ Fuq”, (relatur: is-Sinjura Morrice, 2009), ĠU C 100, 30.4.2009, p. 100-108.

(2)  Ibid.

(3)  Ara punt 2 tal-konklużjonijiet tal-Kunsill dwar it-tkabbir u l-proċess ta’ stabbilizzazzjoni u assoċjazzjoni matul it-3132 laqgħa tal-Kunsill Affarijiet Ġenerali tal-5 ta’ Diċembru 2011: “The enlargement process continues to reinforce peace, democracy and stability in Europe and allows the EU to be better positioned to address global challenges. The transformative power of the enlargement process generates far-reaching political and economic reform in the enlargement countries which also benefits the EU as a whole. The successful completion of accession negotiations with Croatia is a strong testimony to this and sends a positive signal to the wider region”. (“Il-proċess ta’ tkabbir ikompli jsaħħaħ il-paċi, id-demokrazija u l-istabbiltà fl-Ewropa u jippermetti lill-UE tkun f’pożizzjoni aħjar biex tindirizza l-isfidi globali. Il-qawwa trasformattiva tal-proċess tat-tkabbir tiġġenera riforma politika u ekonomika ta’ importanza kbira fil-pajjiżi ta’ tkabbir li hija ta’ benefiċċju wkoll għall-UE kollha kemm hi. L-ikkompletar b’suċċess tan-negozjati mal-Kroazja għall-adeżjoni hija xhieda qawwija ta’ dan u jibgħat sinjal pożittiv lir-reġjun kollu.”) (mhux disponibbli bil-Malti).

(4)  Ara l-opinjoni CESE, “Abbozz ta’ Avviż lill-Istati Membri li jistipola l-linji gwida għal inizjattiva fil-qafas tal-programm speċjali ta’ appoġġ għall-paċi u r-rikonċiljazzjoni fl-Irlanda ta’ Fuq u l-pajjiżi konfinali tal-Irlanda” (SEC(95) 279 finali), ĠU C 236/29, 11.9.1995 (mhux disponibbli bil-Malti), u l-opinjoni CESE, “Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li għandu x’jaqsam mal-kontribuzzjonijiet finanzjarji tal-Unjoni Ewropea lill-Fond Internazzjonali għall-Irlanda (2007-2010), COM(2010) 12 – 2010/004 (COD)”, ĠU C 18/114, 19.1.2011.

(5)  Ara l-opinjoni tal-Kumitat tar-Reġjuni dwar “Id-diplomazija tal-bliet” tat-12 ta’ Frar 2009 (ĠU C 120/01, 28.5.2009).

---

---

6.3.2012

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 68/28

---

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar il-“Komunikazzjoni mill-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni — Suq Uniku għad-Drittijiet tal-Proprjetà Intellettwali — Li jagħti spinta lill-kreattività u l-innovazzjoni sabiex jipprovdi tkabbir ekonomiku, impjiegi ta’ kwalità għolja u prodotti u servizzi tal-ogħla livell fl-Ewropa”

COM(2011) 287 finali

2012/C 68/05

Relatur: is-Sur MEYNENT

Nhar l-24 ta’ Mejju 2011, il-Kummissjoni Ewropea ddeċidiet, b'konformità mal-Artikolu 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, li tikkonsulta lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar

il-Komunikazzjoni mill-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni: Suq Uniku għad-Drittijiet tal-Proprjetà Intellettwali li jagħti spinta lill-kreattività u l-innovazzjoni sabiex jipprovdi tkabbir ekonomiku, impjiegi ta’ kwalità għolja u prodotti u servizzi tal-ogħla livell fl-Ewropa

COM(2011) 287 finali.

Is-Sezzjoni Speċjalizzata għas-Suq Uniku, il-Produzzjoni u l-Konsum, inkarigata sabiex tipprepara l-ħidma tal-Kumitat dwar is-suġġett, adottat l-opinjoni tagħha nhar id-19 ta’ Diċembru 2011.

Matul l-477 sessjoni plenarja tiegħu li saret fit-18 u d-19 ta’ Jannar 2012 (seduta tat-18 ta’ Jannar 2012), il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew adotta din l-Opinjoni b'160 vot favur, 3 voti kontra u 7 astensjonijiet.

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1   Id-Drittijiet tal-Proprjetà Intellettwali (DPI) għandhom iżommu r-rwol tradizzjonali tagħhom li jixprunaw l-innovazzjoni u t-tkabbir. L-iskema ta’ protezzjoni li l-Kummissjoni beħsiebha tiżviluppa għandha żżomm dan l-aspett klassiku mingħajr ma taqleb totalment lejn approċċ purament ibbażat fuq l-assi u l-finanzi, minkejja li ma jistax jiġi injorat il-fatt li l-kapitalizzazzjoni kummerċjali tal-akbar intrapriżi multinazzjonali hija bbażata l-aktar fuq il-portafoll tagħhom ta’ drittijiet intanġibbli u liċenzji, li l-valur tagħhom irid jiddaħħal fil-karta tal-bilanċ, waqt li jiġu applikati l-istandards tal-kontabbiltà IFRS (Standards Internazzjonali għall-Irrappurtar Finanzjarju).

1.2   L-istrateġija stabbilita mill-Kummissjoni għad-DPI fis-suq uniku hija element kemm essenzjali kif ukoll komplementari għall-Istrateġija Ewropa 2020, għall-Att dwar is-Suq Uniku u għall-Aġenda Diġitali għall-Ewropa. Strateġija f'dan il-qasam hija indispensabbli minħabba l-fatt li qed jiżdied is-sehem intanġibbli u minħabba l-finanzjalizzazzjoni tal-ekonomija, iżda m'għandux jintesa l-fatt li l-iżviluppi attwali jistrieħu fuq it-taħriġ u l-kompetenzi dejjem aktar importanti tal-persuni u l-għarfien tagħhom fit-tkabbir tal-ekonomija l-ġdida. Id-dimensjoni umana u l-interess pubbliku għandhom jagħmlu parti integrali mill-istrateġija, u l-Kumitat jemmen li l-proposti u l-analiżi ma jurux dan il-punt b'mod ċar.

1.3   Barra minn hekk, bħalma l-Kumitat enfasizza konsistentement f'opinjonijiet preċedenti tiegħu, il-prijorità għandha tkun li l-SMEs ikunu jistgħu jipproteġu l-invenzjonijiet u l-kreazzjonijiet tagħhom, fl-istess ħin li jaċċessaw il-potenzjal tal-għarfien rappreżentat mill-privattivi u mill-istrateġiji kummerċjali u ta’ reklamar li huma differenti ħafna minn xulxin fis-soċjetà tal-għarfien u tal-informazzjoni.

1.4   Il-Kumitat ilu ħafna jistenna l-privattiva unitarja Ewropea u l-possibbiltà li jingħaqdu l-każistiċi tal-qrati nazzjonali fil-livell tas-suq uniku, u jispera li dawn l-iżviluppi issa jsiru konkreti, fl-interess tal-intrapriżi u tal-ekonomiji Ewropej, li jinsabu f'sitwazzjoni żvantaġġjata meta mqabbla mal-kompetituri esterni. Il-Kumitat jistenna inizjattivi mill-Kummissjoni li jnaqqsu serjament l-ispejjeż ta’ transazzjoni b'mod partikolari għall-privattivi ta’ invenzjoni.

1.5   Fl-2012, il-Kummissjoni ser tressaq proposta leġislattiva dwar il-ġbir tal-ħlasijiet marbuta mad-drittijiet tal-awtur fir-rigward tad-distribuzzjoni tal-mużika onlajn. Il-Kumitat jinsisti fuq il-bżonn ta’ konsultazzjoni minn qabel u b'mod informali tal-organizzazzjonijiet rappreżentanti tad-drittijiet u l-interessi rilevanti, inklużi dawk tal-utenti u tal-ħaddiema. Jinsisti wkoll fuq it-trasparenza u l-kontroll tal-korpi li jiġġestixxu d-drittijiet tal-awtur u d-drittijiet relatati li għandhom jieħdu preċedenza fis-sistema ta’ ġbir ta’ ħlasijiet li ser tiġi proposta. Fir-rigward tat-taxxa għall-kopja privata, il-Kumitat jemmen li din mhux ġusta peress li din il-kopja hija parti integrali tal-użu ġust. Ċertament m'għandhiex tapplika għall-hard drives użati mill-intrapriżi fl-attivitajiet industrijali u kummerċjali tagħhom.

1.6   Barra minn hekk, mhix biżżejjed l-idea li d-DPI jiġu trattati bħala titoli potenzjalment trasferibbli f'borża Ewropa speċjalizzata, peress li l-possibbiltajiet ta’ aċċess mhux ser ikunu l-istess għall-intrapriżi u l-industriji Ewropej ta’ daqs medju u żgħar u għall-gruppi transnazzjonali l-kbar, u dan jista' jaċċellera l-ħrib tal-innovazzjonijiet Ewropej lejn kontinenti oħra. Il-Kumitat jistenna b'interess il-proposti konkreti tal-Kummissjoni f'dan ir-rigward.

1.7   Il-politika armonizzata futura tad-DPI għandha tqis ukoll l-interess ġenerali u d-drittijiet tal-konsumatur, kif ukoll il-parteċipazzjoni effettiva tal-partijiet kollha tas-soċjetà matul ir-riflessjoni u l-proċess ta’ tħejjija ta’ strateġija globali u bilanċjata f'dan ir-rigward. Għalhekk l-innovazzjoni u l-kreazzjoni hekk protetti jridu jiddaħħlu fil-ġabra komuni ta’ għarfien tas-soċjetà, għandhom jikkontribwixxu għall-promozzjoni tal-kultura, l-informazzjoni, l-edukazzjoni u t-taħriġ, u b'mod aktar ġenerali, għad-drittijiet kollettivi fundamentali tal-Istati Membri.

1.8   It-tqarrib tal-leġislazzjonijiet nazzjonali dwar il-protezzjoni tad-drittijiet intanġibbli u t-trażżin tal-piraterija huma bżonnjużi fis-suq uniku sabiex tiġi ffaċilitata l-kooperazzjoni amministrattiva u doganali, u jekk ikun il-każ, dik ġudizzjarja u tal-pulizija dwar l-investigazzjonijiet u t-trażżin tal-aktar ksur gravi tad-drittijiet protetti, hekk kif l-abbuż ikun ta’ natura kummerċjali u b'mod partikolari meta jiġu pperikolati s-saħħa u s-sigurtà tal-konsumaturi.

1.9   Fil-fatt, il-piraterija fuq skala kbira u l-kopji qarrieqa li jsiru għal skopijiet kummerċjali ta’ spiss ikollhom rabta diretta mal-kriminalità organizzata, peress li l-possibbiltajiet li wieħed jinqabad u l-pieni imposti fuq din it-tip ta’ kriminalità mhumiex ta’ diterrent biżżejjed.

1.10   Għal din ir-raġuni, il-Kumitat jappoġġja l-istrateġija tal-Kummissjoni bil-għan li jiġu promossi politiki u azzjonijiet ikkoordinati u kooperazzjoni amministrattiva ġenwina li huma pilastru essenzjali tagħha, fl-interess tal-intrapriżi kif ukoll fl-interess ġenerali.

1.11   Illum il-ġurnata, eżempji ta’ distribuzzjoni onlajn bil-flus, żviluppati minn pereżempju Apple, Amazon, Google jew Deezer, juru li d-drittijiet tal-awtur jistgħu jiġu valorizzati mingħajr ma ż-żgħażagħ jiġu inkriminati; jekk il-prezzijiet ikunu raġonevoli u affordabbli, il-kopji privati foloz jitilfu ħafna mill-attrazzjoni tagħhom.

1.12   Il-qrati ċivili huma kompetenti fil-maġġoranza tal-każijiet ta’ ksur tad-drittijiet intanġibbli iżda, apparti id-dewmien tas-soltu fil-proċeduri, il-piż tal-prova li jaqa' fuq l-SMEs ta’ spiss huwa eċċessiv, speċjalment għal każijiet ta’ ksur li jsir barra pajjiżhom, u għandhom jiġu kkunsidrati proċeduri speċifiċi fil-kuntest tas-suq uniku fir-rigward tal-investigazzjonijiet, is-sekwestru, ir-rikonoxximent reċiproku tal-atti amministrattivi u ġudizzjarji, u l-inverżjoni tal-piż tal-prova.

1.13   Il-ħlas tad-danni lill-kwerelanti wkoll jista' jkun diffiċli f'kuntest internazzjonali u għandu jkun soġġett ta’ kooperazzjoni bejn il-pajjiżi kkonċernati sabiex jiġi assigurat li d-detenturi tad-drittijiet jitħallsu tad-danni b'mod kemm jista' jkun proporzjonat għar-realtà tal-ħsara li tkun saret, indipendentament mill-multi u pieni oħra li jistgħu jingħataw mill-qrati.

1.14   Hemm bżonn ta’ qafas leġislattiv ċar fir-rigward tas-“soluzzjonijiet” privati (kodiċi, eċċ.) u fuq kollox, inizjattivi bħal dawn għandhom jiġu sostitwiti b'kontroll ġudizzjarju u garanziji tal-proċeduri u rispett għad-drittijiet individwali li għandhom jirbħu: dritt għall-informazzjoni, għar-rispett tal-ħajja privata, għal-libertà tal-espressjoni u l-komunikazzjoni, u garanziji tan-newtralità tal-internet.

1.15   Fl-istess ħin, il-prinċipju ġenerali tal-proporzjonalità bejn l-offiżi u l-pieni għandu jiġi applikat b'mod effettiv; ċerti leġislazzjonijiet nazzjonali li huma invażivi u punittivi ħafna fir-rigward tal-kopji illegali tal-prodotti awdjoviżivi, li jsiru fuq skala żgħira minn individwi permezz tal-internet mingħajr l-iskop kummerċjali f'moħħhom, għandhom jiġu riveduti. M'għandhiex tingħata l-impressjoni li l-leġislazzjoni titħejja skont il-pressjoni li jagħmlu l-lobbies minflok b'risposta għal prinċipju fundamentali tal-liġi kriminali.

1.16   Il-Kumitat jistenna wkoll b'interess il-proposti tal-Kummissjoni relatati mar-rinnovazzjoni tal-liġi tal-marki kummerċjali u għall-armonizzazzjoni u r-rinnovazzjoni tagħha fil-kuntest tas-suq uniku. Fil-fatt jemmen li hemm bżonn ta’ rinnovazzjoni ta’ dan it-tip u li titjieb il-protezzjoni minħabba r-rwol li għandhom dawn il-fatturi fil-valutazzjoni tal-kumpaniji.

2.   Il-proposti tal-Kummissjoni

2.1   Il-kunċett tal-intanġibbli ta’ spiss ifakkar fir-riċerka, il-privattivi u, b'mod aktar ġenerali, l-innovazzjoni teknoloġika. Madankollu, filwaqt li dawn l-elementi ċertament huma assi prinċipali għall-kompetittività, teżisti wkoll kategorija oħra ta’ assi intanġibbli: il-qasam kollu tal-intanġibbli li huma marbuta mal-immaġinazzjoni. Dan ikopri firxa wiesgħa ta’ attivitajiet, kunċetti u setturi, li tinkludi l-kreazzjoni kulturali u artistika fl-usa' sens, id-disinn, ir-reklamar, id-ditti, eċċ. Dawn l-elementi kollha għandhom karatteristika komuni: huma bbażati fuq il-kunċetti tal-kreazzjoni u l-kreattività.

2.2   Il-bidliet li kienu r-riżultat tar-ratifika tat-trattati tal-internet tad-WIPO – l-Organizzazzjoni Dinjija tal-Proprjetà Intellettwali (WCT, WPPT) mill-Unjoni u l-Istati Membri ma setgħux jitqiesu fil-proposti tal-Kummissjoni fl-2009. Illum, il-Komunikazzjoni tqis din ir-realtà l-ġdida kif ukoll l-ACTA (ftehim kummerċjali dwar il-ġlieda kontra l-falsifikazzjoni).

2.3   Issir distinzjoni bejn żewġ forom tal-proprjetà intanġibbli (jew “intellettwali”), il-proprjetà industrijali u l-proprjetà letterarja u artistika.

2.4   Iż-żewġ tipi prinċipali tal-protezzjoni tal-inventuri u l-kreaturi, tradizzjonalment, huma l-privattivi għall-invenzjonijiet bil-potenzjal ta’ applikazzjonijiet industrijali, u d-dritt tal-awtur (jew il-verżjoni ristretta tiegħu ta’ copyright fil-liġi komuni) għall-pubblikazzjonijiet jew xogħlijiet letterarji, awdjoviżivi jew artistiċi oħra, mifhuma fl-usa' sens.

2.5   Din il-Komunikazzjoni għandha l-għan li tippreżenta l-istrateġija globali tal-Kummissjoni biex jinħoloq is-suq uniku ġenwin għall-“proprjetà intellettwali” li għadu nieqes fl-Ewropa – sistema Ewropea tad-DPI (Drittijiet tal-Proprjetà Intellettwali) li tkun adattata għall-ekonomija tal-futur, li tippremja l-isforzi tal-innovazzjoni u l-kreazzjoni, li tiġġenera l-inċentivi meħtieġa biex titħeġġeġ l-innovazzjoni fl-UE u li tippermetti li tiffjorixxi d-diversità kulturali billi toffri għejun addizzjonali għall-kontenut f'suq miftuħ u kompetittiv.

2.6   Din tinkludi numru ta’ proposti; xi wħud jirreferu għal politiki antiki iżda li jeħtieġ li jiġu armonizzati u adattati, u oħrajn ġodda favur l-inkorporazzjoni u l-integrazzjoni tad-DPI fis-suq uniku Ewropew.

2.7   Xi proposti għadhom ma ġewx ifformulati b'mod konkret u jridu jgħaddu x-xhur qabel ma jkunu disponibbli l-proposti konkreti dwar kif għandu jkun organizzat is-suq Ewropew tad-DPI u x'reviżjoni hemm bżonn fir-rigward tal-armonizzazzjoni tal-protezzjoni tal-marki kummerċjali. Fl-2012, il-Kummissjoni ser tressaq proposti dwar il-ġestjoni tad-drittijiet relatati mal-mużika onlajn.

2.8   Il-proposti l-oħra ilhom li tressqu għal żmien twil, bħall-privattiva unitarja, li tidher li dalwaqt titlesta wara 30 sena ta’ sforzi, jew l-armonizzazzjoni tal-leġislazzjoni u ta’ miżuri konkreti għall-ġlieda kontra l-iffalsifikar u l-piraterija tal-prodotti, jew il-kopji parassiti; dawn il-proposti issa nġabru flimkien fi ħdan qafas armonizzat u koerenti sabiex jiġu kkombinati ma’ oħrajn ħalli l-istrateġija proposta tkun effettiva.

3.   Kummenti ġenerali tal-Kumitat

3.1   Għall-Kumitat, skema Ewropea tad-DPI, moderna u integrata, ser tikkontribwixxi bil-bosta għat-tkabbir, il-ħolqien ta’ impjiegi sostenibbli u l-kompetittività tal-ekonomija Ewropea – l-għanijiet ewlenin tal-Istrateġija Ewropa 2020. Il-Kumitat ta’ spiss ta l-fehma tiegħu kif ukoll għamel suġġerimenti dwar il-proprjetà industrijali u l-proprjetà letterarja u artistika fis-suq uniku (1).

3.2   Id-drittijiet tal-proprjetà intellettwali jinkludu d-drittijiet tal-proprjetà industrijali u kummerċjali, bħall-privattivi u l-mudelli ta’ utilità, il-marki kummerċjali, il-varjetajiet ġodda tal-pjanti, id-drittijiet tas-sjieda ta’ bażijiet tad-data jew l-iskemi elettroniċi, id-disinji u l-mudelli, l-indikazzjonijiet ġeografiċi, id-drittijiet tal-awtur u d-drittijiet relatati, is-sigrieti tal-kummerċ, eċċ.

3.3   L-industriji tal-għarfien, waħedhom jirrappreżentaw 1,4 miljun tal-SMEs fl-Ewropa u 8,5 miljun impjieg, u qegħdin jikbru b'mod rapidu u kontinwu meta mqabbla mas-setturi ekonomiċi l-oħra, u għalhekk qegħdin jgħinu l-ekonomija tirkupra.

3.4   Il-Kummissjoni tiddikjara li d-“DPI huma drittijiet tal-proprjetà”. Jidhru bħala dritt tal-proprjetà iżda fil-fatt huma drittijiet intanġibbli li jipproteġu lit-titulari kontra l-kopji u l-kompetizzjoni. Jikkostitwixxu eċċezzjonijiet għall-kompetizzjoni ħielsa, fil-forma ta’ monopolji temporanji protetti b'kuntratt jew ċertifikat maħruġ minn awtorità tal-istat kompetenti (privattivi, eċċ.), jew rikonoxxuti b'leġislazzjoni tal-gvern (dritt tal-awtur u drittijiet relatati).

3.5   It-titulari ta’ dawn id-drittijiet jistgħu jċeduhom jew ibiegħu d-dritt uniku ta’ riproduzzjoni fil-forma ta’ liċenzji. B'dan il-mod ikunu jixbħu dritt ta’ prorjetà intanġibbli iżda fir-realtà il-protezzjoni mogħtija hija inqas ċerta minn dik għad-drittijiet tal-proprjetà materjali, minħabba l-bażi differenti tagħhom. Il-monopolji temporanji huma rikonoxxuti u protetti biss sabiex iservu l-interess ġenerali u jiżdied il-potenzjal tal-għarfien u t-teknoloġiji sabiex jingħata spinta lill-iżvilupp industrijali u kulturali.

3.6   Din id-dimensjoni ta’ interess ġenerali m'għadhiex teżisti fil-qasam tas-software, fejn ma jeżisti l-ebda obbligu li jiġu ppubblikati s-sorsi tagħhom meta l-privattivi jinħarġu għall-protezzjoni tagħhom. Il-liġi Ewropea, min-naħa tagħha, teskludi l-protezzjoni tas-software permezz tal-privattivi (Konvenzjoni ta’ Munich) u tuża dritt li huwa derivat mid-dritt tal-awtur mhux biex tipproteġi s-sorsi iżda biss l-effetti ġġenerati minn l-hekk imsejħa softwares proprjetarji. Madankollu dan joħloq problema peress li l-istess effetti jistgħu jinkisbu minn programmi differenti; barra minn hekk, hemm obbligi speċifiċi marbutin mal-protezzjoni tad-dritt tal-awtur tas-software, minħabba l-interoperabilità tad-diversi programmi, li tista' tippermetti d-dekumpilazzjoni. Il-protezzjoni, li normalment tkun għal ħamsin sena, madankollu tidher eċċessiva wisq f'qasam fejn ir-ritmu tat-tiġdid u l-innovazzjoni huwa estremament rapidu u fejn “ir-rebbieħ jieħu kollox” (winner takes all) f'suq fejn it-teknoloġiji u l-programmi jevolvu u jinbidlu kontinwament.

3.7   Min-naħa l-oħra, hemm movimenti li jopponu l-forom tradizzjonali ta’ protezzjoni bil-ħolqien ta’ liċenzji pubbliċi ħielsa, bħall-“General Public Licence” għas-software u l-“creative commons” għall-qasam letterarju u artistiku; joġġezzjonaw il-protezzjonijiet klassiċi meqjusin bħala ostakli għas-soċjetà tal-għarfien u l-informazzjoni. Dawn il-liċenzji ħielsa, li jirrappreżentaw sehem importanti tas-suq globali, iridu jiġu rikonoxxuti u protetti bl-istess mod tal-liċenzji l-oħra li jirrappreżentaw id-drittijiet tas-sjieda.

3.8   Id-derogi jistgħu jolqtu l-protezzjonijiet temporanji għal raġunijiet ta’ interess ġenerali (liċenzji obbligatorji meta t-titulari tad-drittijiet jirrifjutaw li jagħtu liċenzji f'ċerti pajjiżi, jew il-każ ta’ mediċini f'każ ta’ epidemiji tal-bniedem jew tal-annimali). Qabel ma l-ftehimiet TRIPS u t-trattati riċenti tal-WIPO taw dimensjoni usa', jekk mhux universali, għad-drittijiet intanġibbli marbutin mal-kummerċ internazzjonali, fil-passat ħafna pajjiżi ma kienux joffru protezzjoni reali jew biżżejjed, jew ittolleraw ksur tal-proprjetà industrijali u letterarja bil-għan li jibnu l-bażi industrijali tagħhom u jiżviluppaw l-għarfien tagħhom (Ġappun, ċerti pajjiżi Ewropej, eċċ.). Prattiċi bħal dawn qegħdin jonqsu, iżda l-Istati jistgħu jkunu ftit jew wisq ripressivi jew tolleranti lejn il-falsifikazzjonijiet fil-prattika (Ċina, Indja, eċċ.).

3.9   L-iżvilupp ta’ assi intanġibbli (trademarks) tippermetti lil intrapriża tiddistingwixxi ruħha mill-kompetituri tagħha, tpoġġi prodotti u kunċetti ġodda fis-suq u, b'mod aktar ġenerali, tirbaħ fil-kompetizzjoni mhux ibbażata fuq il-prezz, li fl-aħħar mill-aħħar tiġġenera klijenti u profitti addizzjonali kif ukoll postijiet ġodda ta’ xogħol. L-iffalsifikar u l-prattiċi parassitiċi qegħdin jiżviluppaw u qegħdin jheddu kemm l-impjiegi kif ukoll l-investimenti; qegħdin jheddu wkoll is-saħħa u s-sigurtà tal-konsumaturi kif ukoll il-fiduċja tagħhom fil-marki li ġew iffalsifikati jew ikkupjati, waqt li jnaqqsu l-opportunitajiet li l-liċenzji jiġu trasferiti kif ukoll il-profitti u d-dħul mit-taxxai mistennija.

3.10   Il-valur iġġenerat minn dawn l-assi qiegħed jitqies dejjem aktar sabiex jiġi determinat il-valur fis-suq tal-intrapriżi l-kbar bħala parti mill-finanzjalizzazzjoni ta’ ekomonija intanġibbli. 90 % tal-kapitalizzazzjonijiet kummerċjali prinċipali ta’ intrapriżi bħal Microsoft, Apple, IBM (portafoll ta’ 40 000 privattiva), Google jew Facebook, huma magħmulin mill-assi intanġibbli tagħhom; dan il-perċentwal ivarja skont is-setturi tal-ekonomija iżda jibqa' konsiderevoli, bejn 90 % u 40 % tal-kapitalizzazzjoni kummerċjali tal-intrarpiżi elenkati. L-istandards il-ġodda tal-kontabbiltà jesiġu li l-assi intanġibbli jiddaħħlu fil-karta tal-bilanċ, iżda joħolqu problemi serji fir-rigward tal-evalwazzjoni.

3.11   Bidla fl-iskala bħal din għandha konsegwenzi diretti fuq il-kunċett ta’ “proprjetà intellettwali”, li fil-fatt inbidel meta mqabbel mal-użu klassiku tal-privattivi u tad-dritt tal-awtur, bħalma jixhdu l-konvenzjonijiet l-aktar reċenti tal-WIPO. Il-Kummissjoni talbet lill-WIPO sabiex tindirizza l-protezzjoni tal-bażijiet tad-data f'konferenza fil-futur bil-għan ta’ trattat internazzjonali.

3.12   Dan jgħodd ukoll għall-ACTA u l-mod kif ġie adottat (mingħajr ma jiġġustifikah); l-għan ta’ dan it-trattat huwa l-implimentazzjoni transkonfinali tal-miżuri ta’ protezzjoni tal-proprjetà tal-privattivi u d-drittijiet tal-awtur kif minquxa fil-ftehimiet TRIPS tad-WTO. Fil-fatt, ċerti pajjiżi bħaċ-Ċina jew l-Indja qegħdin jibblukkaw l-adozzjoni tal-miżuri ta’ implimentazzjoni tat-TRIPS f'Ġinevra, u b'hekk qegħdin jostakolaw kwalunkwe protezzjoni effettiva tad-drittijiet intanġibbli fil-kummerċ internazzjonali.

3.13   Fil-prinċipju, l-ACTA m'għandux jimmodifika l-acquis Komunitarju; madankollu ċ-ċentru fokali esklussiv tiegħu fuq it-tisħiħ tal-protezzjoni tad-drittijiet tat-titulari permezz ta’ miżuri tad-dwana, tal-pulizija u tal-kooperazzjoni amministrattiva jkompli jiffavorixxi viżjoni speċifika tal-proprjetà tad-drittijiet; id-drittijiet l-oħra tal-bniedem, mingħajr dubju aktar fundamentali, bħad-dritt għall-informazzjoni, għas-saħħa, għal biżżejjed ikel, id-dritt tal-bdiewa li jagħżlu ż-żerriegħa u d-dritt għall-kultura ma jitqiesux biżżejjed, u dan ser ikollu impatt fuq il-leġislazzjonijiet Ewropej tal-futur li ser jittieħdu biex jiġu armonizzati l-leġislazzjonijiet tal-Istati Membri. Il-kunċett proprjetarju individwalizzat u esklussiv tal-eċċezzjonijiet temporanji għall-kompetizzjoni ħielsa għalhekk iħalli impatt fuq il-futur tas-soċjetà tal-għarfien u tal-informazzjoni u fuq id-drittijiet tal-bniedem tat-tielet ġenerazzjoni inklużi fil-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea.

3.14   Għandu jiġi nnotat li l-invenzjonijiet li jitqiesu li jistgħu jingħataw privattiva jvarjaw b'mod konsiderevoli skont il-pajjiżi, partikolarment fir-rigward ta’ teknoloġiji ġodda; is-softwares għandhom karatteristiċi speċifiċi u huma protetti bil-privattivi (fl-Istati Uniti tal-Amerika) u bi dritt partikolari tal-awturi (fl-Ewropa), iżda dawn is-sistemi kontradittorji joħolqu ostakli kbar għall-innovazzjoni u huma l-qofol, pereżempju fl-Istati Uniti, ta’ spejjeż disproporzjonati ta’ difiża legali. Il-ħruġ tal-privattivi trivjali joħloq insigurtà legali qawwija; l-Istati Uniti tal-Amerika ser jirriformaw l-USPTO u jirrevedu s-sistema tagħhom għall-protezzjoni ta’ teknoloġiji ġodda, b'mod partikolari s-software, sabiex jinħarġu privattivi ta’ kwalità tajba bil-għan li jitħeġġu l-innovazzjoni u s-sigurtà legali.

3.15   Il-proċedura sabiex jiġu analizzati t-talbiet hija essenzjali u għandha tkun tal-ogħla kwalità u rikonoxxuta għall-privattiva unitarja futura, sabiex jiġi stabbilit il-valur tagħha u kemm jista' jkun jiġu evitati t-tilwim u l-każijiet fil-qorti. L-Uffiċċju Ewropew tal-Privattivi għandu persunal kwalifikat, iżda jeħtieġ biżżejjed ħin biex jistudja kull każ sabiex jiggarantixxi din il-kwalità, li għandha tkun is-sinjal distint tal-innovazzjoni Ewropea. Bl-istess mod, il-kwalità tat-traduzzjonijiet mil-lingwi nazzjonali lejn il-lingwi uffiċjali msemmija fil-Konvenzjoni ta’ Londra għandha tkun soġġetta għall-istess reqqa u mwettqa minn speċjalisti tat-traduzzjoni teknika; fil-fatt, fil-fehma tal-Kumitat, il-livell attwali tas-software tat-traduzzjoni awtomatika għadu baxx wisq biex jagħti l-kwalità neċessarja tal-lingwaġġ tekniku u legali speċjalizzat ħafna użat fil-privattivi (2).

4.   Kummenti speċifiċi tal-Kumitat

4.1   Protezzjoni tal-invenzjonijiet permezz tal-privattivi

4.1.1   Skont il-Konvenzjoni ta’ Munich, l-innovazzjonijiet li joffru novità u l-potenzjal li jiġu applikati mill-industrija jistgħu jagħmlu parti minn applikazzjoni għal protezzjoni minn privattiva; is-software, il-metodi kummerċjali, l-algoritmi u l-ekwazzjonijiet kif ukoll l-iskoperti xjentifiċi ma jistgħux jiġu ppatentati. Id-dubju mixħut fuq dawn il-prinċipji fir-rigward tas-softwares (ibbażati fuq algoritmi) u l-iskoperti ġenetiċi (il-ġenomu uman, ir-rwol tal-ġeni) ġie diskuss ħafna minħabba li jeżistu fehmiet opposti qawwija. L-Istati Uniti joħorġu privattivi fil-qasam tal-eċċezzjonijiet Ewropej (skont ġurisprudenza tal-Qorti Suprema) li llum il-ġurnata qed iqajmu problemi serji u jiġġeneraw spejjeż ta’ protezzjoni disproporzjonati f'każ ta’ tilwim.

4.2   Protezzjoni tas-softwares

4.2.1   Id-Direttiva tal-Kunsill 91/250/KEE tagħti l-protezzjoni tad-dritt tal-awtur lill-programmi tal-kompjuter bħala xogħlijiet letterarji skont is-sens tal-Konvenzjoni ta’ Berna dwar il-protezzjoni tax-xogħlijiet letterarji u artistiċi (Pariġi, 1971). Il-kwistjoni tal-kwalifikazzjoni ta’ awtur titħalla ħafna f'idejn l-Istati Membri tal-UE. Dawk li jħaddmu huma awtorizzati li jeżerċitaw id-drittijiet ekonomiċi fil-programmi li joħolqu l-impjegati tagħhom. Id-drittijiet morali huma esklużi mill-ambitu tad-Direttiva. (3) Din id-Direttiva ma tirregolax il-problema tad-drittijiet tal-kreaturi impjegati la fil-kuntest tad-dritt tal-awtur u lanqas f'tal-privattiva.

4.2.2   Il-Kumitat jissuġġerixxi lill-Kummissjoni tevalwa l-possibbiltà ta’ protezzjoni speċifika, għal perjodu mnaqqas ħafna, għas-softwares. Id-Direttiva 91/250/KEE (4) tista' tiġi riveduta sabiex jonqos b'mod sinifikanti ż-żmien ta’ protezzjoni, pereżempju għal ħames snin, u b'hekk ikun hemm obbligu li jiġu ppubblikati s-sorsi, fid-dawl tal-pass mgħaġġel tal-innovazzjoni u r-rinnovazzjoni tal-programmi minn pubblikaturi kbar.

4.3   Protezzjoni tal-bażijiet tad-data

4.3.1   Din hija protezzjoni sui generis ispirata mill-proprjetà letterarja u artistika, iżda għal perjodu ta’ ħames snin, filwaqt li x-xogħlijiet referenzjati jew ikkwotati minn ċerti bażijiet tad-data jibqgħu soġġetti għad-dritt tal-awtur. Il-leġislazzjoni Ewropea hija waħda mill-ftit sistemi li joffru protezzjoni lill-kreaturi tal-bażijiet tad-data, liema jibqgħu tista' tgħid injorati mill-bqija tad-dinja.

4.4   Protezzjoni tad-diżinji tal-kompjuters

4.4.1   Il-karti elettroniċi u l-proċessuri tal-informatika huma soġġetti għal protezzjoni universali ad hoc kontra l-ikkuppjar, imnaqqxa fil-Ftehim ta’ Marrakech (1994) li stabbilixxa l-WTO.

4.5   Protezzjoni tal-proprjetà letterarja u artistika

4.5.1   Id-dritt tal-awtur (fil-qosor għad-dritt tal-awtur kif ukoll id-dritt morali tal-awtur) kif ukoll id-dritt tal-bejgħ mill-ġdid tal-artisti huma wkoll soġġetti għal protezzjoni universali fl-Ewropa.

4.5.2   Il-protezzjoni tax-xogħlijiet, b'mod partikolari tal-kotba, il-films u l-mużika, hija milquta mill-mezzi moderni tar-riproduzzjoni diġitali u t-trasmissjoni permezz tal-internet. Dawn il-mezzi jistgħu jiffaċilitaw il-kopji tal-istess kwalità bħall-oriġinali u l-bejgħ tagħhom. Dawn il-prattiki huma illegali fl-Ewropa, iżda l-leġislazzjonijiet nazzjonali huma differenti; il-Kumitat huwa favur armonizzazzjoni ġenwina tal-leġislazzjonijiet f'perspettiva ta’ proporzjonalità u bilanċ tal-kontrolli u l-penalitajiet.

4.5.3   F'dan il-qasam, b'mod partikolari ġiet żviluppata liġi Ewropea li tipproteġi ħafna lit-titulari tad-dritt tal-awtur u tad-drittijiet relatati. Dan huwa wkoll il-każ fl-Istati Uniti, li jispjega bil-bosta l-eżistenza tal-ACTA, il-proċedura tat-tħejjija “sigrieta” limitata għal ftit pajjiżi biss u, fuq kollox, l-għanijiet ta’ “nfurzar” fid-dawl tal-impossibbiltà li jkun hemm proċeduri prattiċi u obbligi aċċettati mid-WTO, minħabba l-bżonn għall-unanimità u l-veto ta’ ċerti pajjiżi, bħaċ-Ċina u l-Indja.

4.5.4   Madankollu, skont il-Kumitat, l-approċċ tal-ACTA għandu l-għan li jkun hemm tisħiħ kontinwu tal-pożizzjoni tat-titulari tad-drittijiet fir-rigward tal-“pubbliku”, fejn ċerti drittijiet fundamentali (ħajja privata, libertà tal-informazzjoni, segretezza tal-korrispondenza, preżunzjoni tal-innoċenza) qegħdin jiddgħajfu dejjem aktar minn leġislazzjonijiet orjentati ħafna favur id-distributuri tal-kontenut.

4.5.5   Il-qarrieqa “professjonisti” jafu perfettament kif għandhom jaħarbu minn kwalunkwe forma ta’ kontroll fuq il-fluss tad-data fuq l-internet, u l-penaltajiet “imposti bħala eżempju” kontra xi adoloxxenti ma jistgħux jaħbu l-fatt li l-produtturi awdjoviżwali jinsabu għaxar snin lura fil-ħolqien ta’ mudell kummerċjali adatt għat-teknoloġiji ġodda tal-informazzjoni u l-komunikazzjoni. Sabiex jitnaqqsu l-ispejjeż tal-proċeduri u l-perjodi ta’ stennija għall-ħlas, ftit ftit ġew stabbiliti kodiċi tal-kondotta, xi daqqiet imħeġġa mill-gvern, li jobbligaw lill-fornituri tal-aċċess għall-internet jipprovdu lill-fornituri tal-kontenuti awdjoviżwali u mużikali (settur bi grad għoli ta’ konċentrazzjoni) l-ismijiet u l-indirizzi ta’ “persuni li allegatament jikkuppjaw” kontenut li jkun ġie akkwistat illegalment minn fuq l-internet. Dan fih ċertu livell ta’ riskju ta’ żball. Din il-forma ta’ akkuża tista' tkun iggravata bil-qtugħ tal-aċċess għall-internet tal-allegati falsifikaturi. Minkejja li dan jista' jħaffef ix-xogħol tal-qrati li għandhom wisq x'jagħmlu u jiġi evitat li l-leġislatur jaġixxi u jipproponi lill-istituzzjonijiet uffiċjali sabiex jiġġieldu l-iffalsifikar, f'kuntest ta’ restrizzjonijiet baġitarji, prattiki privati bħal dawn fl-aħħar mill-aħħar jistgħu jwasslu għal konsegwenzi mhux mixtieqa. L-istess japplika għal liġijiet li jiġu deċiżi taħt il-pressjoni eċċessiva li jitfgħu l-lobbies tal-films u l-mużika f'diversi pajjiżi, ġeneralment b'riżultati dubjużi ħafna u a spejjeż tal-ksur tad-drittijiet tal-konsumaturi li ġeneralment jiġu totalment injorati u jitqiesu mingħajr distinzjoni bħala falsifikaturi potenzjali.

4.5.6   Filwaqt li huwa neċessarju li jiġu rispettati l-leġislazzjonijiet kontra l-iffalsifikar, li fil-maġġoranza tal-każi jipproteġu l-konsumaturi kontra r-riskji li jikkonċernaw is-saħħa u s-sigurtà u jipproteġu wkoll l-impjiegi kwalifikati li jirrispettaw id-drittijiet tal-awtur, huwa preferibbli li jiġi preċiżat il-kunċett ġenerali tal-proprjetà letterarja u artistika sabiex jerġgħu jiġu bbilanċjati l-leġislazzjonijiet li għandhom jiġu armonizzati b'tali mod li jitqiesu wkoll id-drittijiet tal-konsumaturi u tal-utenti, kif ukoll dawk tal-ħaddiema, waqt li l-organizzazzjonijiet rappreżentattivi tagħhom jiġu involuti fit-tħejjija tal-istandards f'dawn l-oqsma.

4.5.7   Teżisti direttiva (5) li tirregola x-xandir tax-xogħlijiet bil-cable jew bis-satellita. Jeżistu liġijiet Ewropej oħra:

—	direttiva dwar ix-xogħlijiet orfni (li attwalment qiegħda tiġi riveduta mil-leġislatur) (6);

—	direttiva dwar id-drittijiet tal-kiri u s-self (7),

—	u l-eċċezzjonijiet għad-dritt tal-awtur (8).

Dawn il-leġislazzjonijiet huma soġġetti għal rapporti perjodiċi. L-“eċċezzjonijiet” jew it-“tolleranzi” jridu jiġu kkunsidrati mill-ġdid sabiex tingħata affirmazzjoni ċara tad-drittijiet tal-utenti permezz ta’ leġislazzjoni li tipproteġi d-drittijiet fundamentali tagħhom u jiġu imposti l-eċċezzjonijiet, f'każ ta’ diżabilitajiet pereżempju (9).

4.6   Il-proposta tal-Kummissjoni dwar is-suq uniku għad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali u l-kummenti tal-Kumitat

4.6.1   Qed tiżviluppa tendenza permanenti u li qed tikber li d-drittijiet temporanji għall-protezzjoni minn privattiva, id-dritt tal-awtur u sistemi oħra sui generis (ċirkwiti elettroniċi, disinji u mudelli, varjetajiet ġodda tal-pjanti eċċ.) jiġu ttrattati bħad-drittijiet tal-proprjetà simili għad-dritt tal-proprjetà dwar il-beni mobbli u immobbli. Il-Kummissjoni indunat b'din it-tendenza, li ma nafux jekk hix ser iddum jew le, li kellha influwenza profonda fuq l-istrateġija proposta.

4.6.2   Konfużjoni bħal din bejn l-eċċezzjonijiet temporanji u l-proprjetà maħruġa mil-liġi rumana m'għandhiex biss vantaġġi, jekk mhux għat-titulari tad-drittijiet biss. Is-sospensjoni tad-dritt tal-kompetizzjoni u s-sottomissjoni tiegħu għal sistema ta’ awtorizzazzjoni mit-titulari fil-forma ta’ liċenzji ma joħolqux dritt ġenwin tal-proprjetà bil-karatteristiċi kollha tiegħu. Jeżistu limiti għall-protezzjoni minħabba l-interess pubbliku (liċenzji obbligatorji), in-natura ġeografika tal-privattivi u d-diverġenzi fil-leġislazzjonijiet nazzjonali, inklużi fl-Ewropa, eċċ.

4.6.3   Madankollu, it-tendenza attwali hija li l-privattivi u l-liċenzji jitqiesu bħala titoli u garanziji għall-investiment, u qegħdin naraw ukoll it-titolizzazzjoni tagħhom minħabba l-ispekulazzjonijiet finanzjarji. Dan huwa r-riżultat tal-finanzjalizzazzjoni tal-ekonomija flimkien mal-ftuħ ta’ ekonomija intanġibbli marbuta mat-teknoloġiji ġodda tal-informazzjoni u l-komunikazzjoni kif ukoll mal-istandards kontabbli l-ġodda tal-IFRS. Il-Kummissjoni dalwaqt għandha tiffinalizza l-istrateġija tagħha fil-qasam tas-suq tal-privattivi fil-forma ta’ strument ta’ valorizzazzjoni tad-Drittijiet tal-Proprjetà Intellettwali (Borża Ewropea). Il-problema prinċipali tal-“impriżi innovattivi li għadhom jibdew” fl-Ewropa hija r-rabta inadegwata bejn ir-riċerka fundamentali, applikata u dik tal-università-intrapriżi, kif ukoll in-nuqqas ċar ħafna tal-kapital riskjuż fl-intrapriżi innovattivi. Il-Kumitat jerġa' jiġbed l-attenzjoni dwar il-prattiki tal-multinazzjonali fis-setturi b'teknoloġija għolja, li jikkonsistu f'li jakkwistaw SMEs u inġiniera bil-portafoll tal-privattivi tal-intrapriżi innovattivi, minflok liċenzji li jistgħu jingħataw ukoll lill-kompetituri; l-għan huwa li l-privattivi u d-drittijiet l-oħra tal-proprjetà industrijali jintużaw għal strateġiji monopolisti u li jmorru kontra l-kompetizzjoni.

4.6.4   Pilastru ieħor tal-istrateġija jtenni l-post prinċipali tal-privattiva Ewropea unitarja u ta’ ġurisdizzjoni superjuri Ewropea destinata li tgħaqqad il-ġurisprudenza, bil-għan li tirrimedja d-diffikultajiet serji li jiffaċċjaw l-intrapriżi, b'mod partikolari dawk li b'mod wiesgħa jfixklu l-aċċess tal-SMEs għall-protezzjoni tal-proprjetà industrijali tagħhom, u tippromovi għarfien aħjar tal-progress tekniku fis-suq uniku.

4.6.5   Il-Kumitat minn dejjem appoġġja bis-sħiħ il-ħidma tal-Kummissjoni bil-għan li tistabbilixxi privattiva unitarja, filwaqt li esprima wkoll tħassib fir-rigward ta’ ċerti prattiċi tal-Uffiċċju Ewropew tal-Privattivi li ma jikkonformawx bis-sħiħ mal-klawżoli tal-Konvenzjoni ta’ Munich fir-rigward tal-esklużjoni espliċita tas-softwares, filwaqt li l-privattivi kollha relatati mas-softwares jew il-metodi kummerċjali ġew ikkanċellati mill-qrati nazzjonali li magħhom saru l-ilmenti; prattiki bħal dawn iwaqqgħu s-sigurtà legali li għandha tkun marbuta mal-ksib ta’ privattiva, proċedura li tqum il-flus għal dawk li japplikaw (spejjeż ta’ analiżi u ta’ traduzzjoni, spejjeż annwali, impjegar ta’ intermedjarji fil-privattivi). Il-privattiva tal-futur m'għandhiex tintlaqat minn dawn il-prattiċi.

4.6.6   Fir-rigward tas-suġġerimenti tal-Kummissjoni sabiex jinħoloq Kodiċi Ewropew tad-Dritt tal-Awtur u tiġi studjata l-vijabilità ta’ dritt ta’ awtur “unitarju” fakultattiv, filwaqt li l-Kumitat iqis li dawn huma proposti ambizzjużi ħafna li jappoġġjaw l-armonizzazzjoni u t-tlestija tas-suq uniku, jaħseb li għadu wisq kmieni biex jagħti l-fehma tiegħu fuq sempliċi ipoteżijiet, u jappella lill-Kummissjoni tkompli tistħarreġ din il-kwistjoni u tressaq proposti konkreti li jqisu l-iżviluppi pertinenti fl-Istati Membri differenti.

4.6.7   Il-Kumitat huwa tal-fehma li t-taxxa miġbura minn fuq kwalunkwe forma ta’ tagħmir elettroniku jew manjetiku bil-għan li tiġi ffinanzjata l-kopja privata hija bbażata fuq il-preżunzjoni ta’ ħtija. Minflok, il-Kumitat huwa tal-fehma li l-kopja privata tikkostitwixxi prattika leġittima li tippermetti li jinbidel it-tagħmir jew il-hardware u li għandha tiġi rikonoxxuta bħala dritt tad-detentur legali tal-liċenzja għall-użu skont il-kunċett ta’ użu ġust (10).

---

(1)  ĠU C 18, 19.01.2011, p. 105.

ĠU C 116, 28.04.1999, p. 35.

ĠU C 32, 05.02.2004, p. 15.

ĠU C 77, 31.03.2009, p. 63.

(2)  L-Uffiċċju Ewropew tal-Privattivi joffri għodod tat-traduzzjoni li iżda huma limitati għat-tliet lingwi uffiċjali.

(3)  Ara COM(2000) 199 finali (mhux disponibbli bil-Malti).

(4)  ĠU L 122, 17.5.1991, p. 42.

(5)  Id-Direttiva 93/83/KEE (mhux disponibbli bil-Malti).

(6)  Opinjoni tal-KESE: ĠU C 376, 22.12.2011, p. 66.

(7)  Id-Direttiva 2006/115/KE (ĠU L 376/28, 27.12.2006, p. 28).

(8)  Id-Direttiva 2001/29/KE (ĠU L 167, 22.6.2001, p. 10).

(9)  Opinjoni tal-KESE: ĠU C 228, 22.9.2009, p. 52.

(10)  Il-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea tat l-istess analiżi fis-sentenza tagħha Padawan.

---

6.3.2012

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 68/35

---

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar il-“Komunikazzjoni mill-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill u lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew — Viżjoni strateġika għal standards Ewropej: Il-mixja 'l quddiem biex jittejjeb u jitħaffef it-tkabbir sostenibbli tal-ekonomija Ewropea sal-2020”

COM(2011) 311 finali

2012/C 68/06

Relatur: is-Sur IOZIA

Nhar l-1 ta’ Ġunju 2011, il-Kummissjoni Ewropea ddeċidiet, b'konformità mal-Artikolu 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, li tikkonsulta lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar

il-Komunikazzjoni mill-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill u lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew – Viżjoni strateġika għal standards Ewropej: Il-mixja 'l quddiem biex jittejjeb u jitħaffef it-tkabbir sostenibbli tal-ekonomija Ewropea sal-2020

COM(2011) 311 finali.

Is-Sezzjoni Speċjalizzata għas-Suq Uniku, il-Produzzjoni u l-Konsum, inkarigata sabiex tipprepara l-ħidma tal-Kumitat dwar is-suġġett, adottat l-opinjoni tagħha nhar id-19 ta’ Diċembru 2011.

Matul l-477 sessjoni plenarja tiegħu li saret fit-18 u d-19 ta’ Jannar 2012 (seduta tad-19 ta’ Jannar 2012), il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew adotta din l-Opinjoni b'158 vot favur, 6 voti kontra u 2 astensjonijiet.

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1   Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) jappoġġja b'impenn l-Istrateġija Ewropa 2020 għal tkabbir intelliġenti, sostenibbli u inklużiv u jilqa' b'sodisfazzjon l-inizjattiva tal-Kummissjoni. B'mod partikolari, l-adozzjoni ta’ standards komuni tal-UE tikkontribwixxi għall-iżvilupp ta’ suq uniku kompetittiv bi prodotti u servizzi interoperattivi u innovattivi bbażati fuq l-istandards.

1.2   L-istandards jistgħu jitqiesu bħala l-wirt taċ-ċiviltà tagħna: jirrappreżentaw l-għarfien tal-preżent u tal-imgħoddi u jridu jkunu progressisti biex jevolvu b'mod opportun. Iż-żmien meħtieg għall-iżvilupp tal-istandards għandu jitnaqqas sabiex il-bżonnijiet tas-soċjetà jkunu dejjem jistgħu jiġu riflessi. Il-KESE jappoġġja l-isforzi tal-Kummissjoni biex tnaqqas dan il-perjodu b'50 % sal-2020, iżda mingħajr ma dan isir b'mod uniformi u mingħajr ma jiġu pperikolati l-konsultazzjonijiet meħtieġa u kultant twal mal-partijiet interessati. Dawn il-konsultazzjonijiet isiru b'mod aktar effikaċi fil-livell nazzjonali u jistgħu jingħataw kontribut permezz tal-azzjoni diretta tal-organizzazzjonijiet speċjalizzati Ewropej.

1.3   Il-parteċipazzjoni fl-istandardizzazzjoni għandha tkun importanti daqs il-parteċipazzjoni fil-proċess leġislattiv. Jeħtieġ aktar parteċipazzjoni min-naħa tal-konsumaturi, l-SMEs u partijiet oħra interessati u din tista' tinkiseb permezz ta’ appoġġ finanzjarju. Reviżjoni bejn il-pari (peer review) tal-istandards nazzjonali min-naħa tal-partijiet interessati taf tiżgura li l-interessi tas-soċjetà jkunu rappreżentati fil-livelli kollha.

1.4   L-istandards fl-akkwist pubbliku huma essenzjali sabiex is-suq uniku jiġi implimentat tajjeb.

1.5   Il-KESE jikkonferma l-fehma preċedenti tiegħu: “l-ispeċifikazzjonijiet adottati minn forum u/jew konsorzji industrijali internazzjonali fis-settur tal-ICT għandhom jiġu aċċettati biss wara proċess ta’ approvazzjoni mill-Korpi Ewropej tal-Istandardizzazzjoni (ESOs), bil-parteċipazzjoni tar-rappreżentanti tal-SMEs, konsumaturi, operaturi tal-ambjent, ħaddiema u organizzazzjonijiet li għandhom interessi soċjali kbar. (1)”

1.6   Il-Kummissjoni tipproponi diversi azzjonijiet f'oqsma differenti. Peress li l-istandardizzazzjoni hija għodda importanti ħafna ta’ appoġġ għall-politika industrijali, l-innovazzjoni u l-kompetittività, il-KESE jappoġġja l-azzjonijiet proposti, speċjalment dawk relatati mar-rwol taċ-Ċentru Konġunt ta’ Riċerka tal-Kummissjoni Ewropea, li huwa maħsub biex jivverifika li l-istandards xjentifiċi jissodisfaw ir-rekwiżiti tal-ekonomiji Ewropej u nazzjonali fir-rigward tal-kompetittività, il-ħtiġijiet soċjali, il-kwistjonijiet ta’ sigurtà/sikurezza u l-impatt ambjentali (Azzjonijiet 1-5 tal-Komunikazzjoni).

1.7   Rigward l-interess soċjetali, il-Kummissjoni tipprevedi li tingħata attenzjoni speċifika lis-sigurtà, is-sikurezza u l-protezzjoni, billi titlob lill-Istati Membri jiżguraw il-parteċipazzjoni ġenwina tal-konsumaturi, l-assoċjazzjonijiet ambjentali, il-persuni b'diżabbiltà u l-anzjani. Fil-fehma tal-KESE, dawn il-proposti huma ta’ valur kbir (Azzjonijiet 6-9).

1.8   Il-KESE sa minn dejjem appoġġja l-idea li l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili jiġu involuti u jkollhom rwol effettiv, u jaqbel għalkollox mal-Kummissjoni Ewropea u mal-inizjattiva tagħha li twessa' u tiżgura proċess ta’ xogħol aktar inklużiv, kemm fil-livell nazzjonali kif ukoll f'dak Ewropew, abbażi ta’ kriterji rikonoxxuti, bħalma huma l-prinċipji tal-Ftehim tad-WHO dwar l-Ostakoli Tekniċi għall-Kummerċ (TBT). Għandu jingħata appoġġ finanzjarju lill-organizzazzjonijiet tal-SMEs, lill-konsumaturi, lit-trade unions u lil partijiet interessati rilevanti oħrajn (Azzjonijiet 10-15).

1.9   Il-Kapitolu 5 tal-Komunikazzjoni jittratta l-iżvilupp tal-istandards fis-servizzi: il-KESE huwa favur il-fehma espressa f'dan il-kapitlu u jqis li l-idea li l-Grupp ta’ Livell Għoli dwar is-Servizzi tan-Negozju jingħata r-responsabbiltà, hekk kif propost fil-Komunikazzjoni “Lejn Att dwar is-Suq Uniku”, hija waħda siewja ħafna għas-setturi ekonomiċi kollha, saħansitra lil hinn mis-settur tas-servizzi (Azzjonijiet 16-18).

1.10   Il-KESE jagħraf l-ispeċifiċità tas-suq tal-ICT u l-bżonn li l-istandards jiġu definiti malajr, ħaġa li tista' tiġi żviluppata permezz ta’ forums u konsorzji. Kif imsemmi hawn fuq, dawn l-istandards għandhom jiġu vvalidati permezz ta’ proċess tassew inklużiv. Ta' min wieħed jilqa' b'sodisfazzjon il-ħolqien ta’ forum għal diversi partijiet interessati. Il-KESE jirrakkomanda li dan il-forum isir fuq bażi regolari u mhux biss għal inizjattiva waħda. Il-KESE jixtieq jieħu sehem f'dan il-forum.

L-istandards tal-ICT huma essenzjali fil-qasam tal-akkwisti pubbliċi elettroniċi u dak tal-gvern elettroniku inġenerali. Huwa kruċjali li tiġi garantita l-interoperabbiltà tal-ICT (Azzjonijiet 19-23).

1.11   Il-proposti tal-aħħar jisħqu fuq ir-rwol li taqdi l-Ewropa fl-istandardizzazzjoni internazzjonali u fuq l-inizjattiva attiva mħabbra mill-Kummissjoni. Il-KESE huwa favur l-azzjonijiet proposti u jqis li huwa kruċjali għall-interess tal-UE li tieħu sehem attiv ħafna fl-attivitajiet internazzjonali, filwaqt li japprova d-deċiżjoni tal-Kummissjoni li tappoġġja l-ESOs f'xogħolhom fuq bażi bilaterali u multilaterali (Azzjonijiet 24-28).

1.12   Ir-reviżjoni indipendenti, li għandha tiġi mnedija sa mhux aktar tard mill-2013, hija msejsa fuq l-interess tal-Kummissjoni fil-valutazzjoni tal-progress u l-konformità mal-miri: il-politika industrijali, l-innovazzjoni u l-iżvilupp teknoloġiku, mill-perspettiva tal-ħtiġijiet tas-suq f'termini ta’ inklużività u ta’ rappreżentattività. Il-KESE jaqbel għalkollox ma’ din il-proposta (Azzjoni 29).

2.   Kummenti Generali

2.1   Sistema ta’ standardizzazzjoni Ewropea effiċjenti essenzjalment ser tippermetti l-ħolqien ta’ prodotti u servizzi interoperattivi li jistgħu jiġi pprovduti bla xkiel madwar l-Ewropa, mhux biss f'każijiet transkonfinali, iżda wkoll fil-livelli lokali, reġjonali u nazzjonali.

2.2   Il-KESE jaqbel li l-istandards huma għodod effettivi ta’ politika u li jistgħu jikkontribwixxu għall-funzjonament tajjeb tas-suq uniku, b'mod partikolari fil-qasam tal-ICT u s-servizzi, fejn qed jiżviluppaw l-istandards ta’ proċess u produzzjoni.

2.3   Il-KESE jappoġġja bis-sħiħ l-użu ta’ standards fl-akkwist pubbliku, billi dan ser jistimola l-provvista ta’ prodotti u servizzi bbażati fuq l-istandards. Ix-xerrejja pubbliċi fl-UE għandhom jużaw standards dinjin jew Ewropej, meta dawn ikunu disponibbli, għal kull talba ta’ prodott jew servizz, filwaqt li l-użu ta’ standards propretarji u prodotti jew servizzi mhux interoperattivi għandu jiġi skoraġġut bis-sħiħ.

2.4   Filwaqt li jinnota l-importanza tat-tneħħija permanenti tal-ostakoli għall-kummerċ, il-KESE japprezza l-impenn min-naħa tal-korpi nazzjonali kollha għall-istandards fl-Istati Membri biex jimplimentaw l-istandards Ewropej bħala standards nazzjonali identiċi u biex jirtiraw l-istandards nazzjonali eżistenti li jidħlu f'kunflitt magħhom, kif ukoll biex ma jiħdux azzjoni fil-futur li taf tkun ta’ ħsara għal din l-armonizzazzjoni.

2.5   Il-KESE jaqbel li l-proċess ta’ standardizzazzjoni Ewropew għandu jitħaffef, jiġi ssemplifikat u mmodernizzat u jsir aktar inklużiv. L-użu ta’ skadenzi stretti speċifiċi, riżorsi esperti u l-parteċipazzjoni effettiva tal-partijiet interessati kollha (speċjalment l-SMEs, il-konsumaturi u partijiet interessati soċjetali oħra li spiss ikunu dgħajfa jew assenti fil-livell nazzjonali) għandhom jigu inklużi fit-talbiet tal-KE għal standards u finanzjament.

2.5.1   Il-parteċipazzjoni fil-livell nazzjonali hija importanti ħafna wkoll. Il-proposti mill-korpi nazzjonali tal-istandardizzazzjoni jiffurmaw il-bażi għal standard Ewropew. Huwa aktar faċli għall-konsumaturi u l-SMEs li jikkontribwixxu fil-livell nazzjonali.

2.6   Peress li l-istandardizzazzjoni hija proċess volontarju mmexxi mis-suq u li s-suċċess tagħha jiddependi primarjament minn kemm tiġi aċċettata mis-suq, il-KESE jisħaq fuq l-importanza li l-SMEs, anke permezz tal-assoċjazzjonijiet tagħhom, ikunu involuti aħjar fil-fażijiet kollha tal-istandardizzazzjoni: konsultazzjonijiet dwar proġetti ġodda inklużi mandati, żvilupp ta’ standards u votazzjoni finali, kemm fil-livell nazzjonali kif ukoll f'dak Ewropew.

3.   Kummenti speċifiċi

3.1   Kunsiderazzjoni rigward l-ESOs  (2)

3.2   Il-KESE jirrikonoxxi t-tnaqqis konsiderevoli fil-perjodu medju ta’ żvilupp tal-istandards Ewropej li saru dawn l-aħħar snin. Madankollu, għandu jsir aktar tnaqqis, iżda mhux għad-detriment tal-inklużività jew tal-kwalità. Iħeġġeġ ukoll lill-Kummissjoni ttejjeb u tħaffef il-proċeduri tagħha għall-iżvilupp ta’ mandati ta’ standardizzazzjoni u r-referenzar tal-istandards armonizzati fil-Ġurnal Uffiċjali tal-UE. Il-KESE jilqa' l-intenzjoni ddikjarata tal-Kummissjoni li tnaqqas it-tul tal-proċess b'50 % sal-2020.

3.2.1   Is-sħubija tal-gruppi ta’ ħidma tal-ESO u l-Kumitati Tekniċi jridu jkunu bilanċjati aħjar u jirrappreżentaw il-partijiet kollha tas-swieq involuti fil-kwistjoni tal-istandardizzazzjoni. Għandu jingħata finanzjament sabiex jiġi żgurat li l-mikrointrapriżi, il-konsumaturi u partijiet oħrajn interessati u l-assoċjazzjonijiet tagħhom jattendu l-workshops. Il-KESE jappoġġja d-deċiżjoni li s-sistema attwali ta’ inċentivi u appoġġi finanzjarji tiġi riveduta u razzjonalizzata sabiex jikbru l-opportunitajiet għall-parteċipazzjoni tal-partijiet interessati kollha. Tkun ħaġa tajba ħafna li jkun hemm regolazzjoni unifikata tal-għodod eżistenti.

3.2.2   Hemm bżonn monitoraġġ ġenwin sabiex tiġi evitata kull dupplikazzjoni tax-xogħol jew tar-riżultati fid-diversi gruppi ta’ ħidma fil-livell tal-UE (iffinanzjati mill-Kummissjoni Ewropea).

3.2.3   Il-Korpi Nazzjonali tal-Istandardizzazzjoni (NSBs) jirrikjedu involviment sħiħ min-naħa tal-Istati Membri, b'mod partikolari appoġġ politiku, kif ukoll riżorsi tekniċi u finanzjarji.

3.2.4   Filwaqt li wieħed mill-benefiċċji ewlenin tal-istandardizzazzjoni hi l-opportunità li jiġu prrovduti prodotti u servizzi interoperattivi, għandhom jiġu stabbiliti mekkaniżmu ċar, kif ukoll għodod għall-ittestjar u l-validazzjoni tal-istandards tal-UE sabiex jiġu żgurati ċikli ta’ żvilupp ta’ prodotti aktar mgħaġġlin.

3.2.5   B'reazzjoni għat-tixjiħ tal-Ewropa, l-istandardizzazzjoni Ewropea taqdi wkoll rwol kruċjali fl-iżgurar tal-provvista ta’ prodotti u servizzi siguri u aċċessibbli lill-konsumaturi ta’ kull età u kapaċità. Dan huwa partikolarment importanti meta wieħed iqis l-importanza tal-istandards Ewropej fl-għoti ta’ appoġġ għall-kuntratti ta’ akkwist pubbliku.

3.3   Linji gwida għall-implimentazzjoni: Xi korpi internazzjonali ta’ standardizzazzjoni ma joħorġux linji gwida għall-implimentazzjoni rigward l-użu tal-istandards li jkunu ġew żviluppati. L-ESOs għandhom jissodisfaw din il-ħtieġa, billi joħorgu linji gwida għall-implimentazzjoni li jkunu ċari u konċiżi sabiex jiġi żgurat li l-implimentazzjoni tkun tista' ssir bla xkiel.

L-SMEs ser ikun jista' jkollhom aċċess għal swieq fejn jintużaw standards komuni, u b'hekk jonqsu d-diffikultajiet u l-ispejjeż għall-SMEs u titjieb il-kompetizzjoni.

L-użu tal-istandards tal-UE għandu jitħeġġeġ fejn m'hemmx standards nazzjonali jew inkella għandha tiġi żgurata l-konverġenza tal-istandards nazzjonali mal-istandards tal-UE, billi jiġu pprovduti pjani direzzjonali ċari.

3.4   Sensibilizzazzjoni u rappreżentazzjoni għall-SMEs: Għandhom jintużaw workshops immirati, taħriġ u attivitajiet ta’ sensibilizzazzjoni fil-livell reġjonali u nazzjonali, peress li l-SMEs jistgħu jintlaħqu aktar faċilment permezz tal-industrija lokali jew assoċjazzjonijiet ta’ SMEs u amministrazzjonijiet pubbliċi.

3.4.1   L-SMEs ħafna drabi mhumiex konxji tal-mekkaniżmu għall-iżvilupp tal-istandards u jaqbdu u jaċċettaw prodotti bi standards predefiniti inkorporati. L-assoċjazzjonijiet ta’ SMEs fil-livell nazzjonali u f'dak tal-UE m'għandhomx ir-riżorsi meħtiega biex jikkontribwixxu għall-iżviluppi tal-istandardizzazzjoni u b'hekk l-influwenza tagħhom tkompli tonqos.

3.4.2   Il-KESE jaqbel li l-pożizzjoni tal-assoċjazzjonijiet Ewropej li jirrappreżentaw lill-SMEs u lill-partijiet interessati soċjetali oħra għandha tissaħħaħ. Għandhom jiġu kkunsidrati serjament id-drittijiet ta’ votazzjoni għall-assoċjazzjonijiet ta’ SMEs tal-UE u l-partijiet interessati soċjetali fl-ESOs. Il-KESE interessat jieħu sehem f'dan id-dibattitu, li bħalissa huwa wieħed kontroversjali, bil-kundizzjoni li l-ESOs ikunu korpi privati.

3.4.3   Il-KESE japprezza l-ħidma li twettqet s'issa, bl-appoġġ finanzjarju tal-Kummissjoni Ewropea, tan-NORMAPME, l-assoċjazzjoni Ewropea li tirrappreżenta s-snajja' u l-SMEs fir-rigward tal-istandardizzazzjoni u tal-ANEC, li tirrappreżenta lill-konsumaturi.

3.4.4   Sabiex tikber is-sensibilizzazzjoni u jiżdied l-użu tal-istandards, il-KESE jissuġġerixxi li l-organizzazzjonijiet tal-istandardizzazzjoni fil-livell tal-UE u f'dak nazzjonali jipprovdu lill-utent aċċess semplifikat għall-istandards, inkluż sommarju tal-kontenut tagħhom. Jekk l-użu tal-istandards isir obbligatorju fil-qafas ta’ att leġislattiv, il-leġislatur għandu jagħmel mod li n-normi jkunu aċċessibbli daqs l-att stess.

3.5   Edukazzjoni: Il-kunċetti ta’ standardizzazzjoni għandhom jiġu inklużi fil-programmi tal-iskejjel sekondarji u l-universitajiet Ewropej. Għandhom jiġu appoġġati inċentivi speċifiċi għall-istudenti u r-riċerkaturi sabiex jiżviluppaw soluzzjonijiet u applikazzjonijiet interoperattivi bbażati fuq l-istandards. Pereżempju, għandhom jingħataw faċilment il-fondi tal-UE għal studenti u riċerkaturi bħala entitajiet separati jew bħala gruppi transkonfinali.

3.5.1   Il-Kummissjoni għandha twettaq monitoraġġ tat-tendenzi billi taħdem mill-qrib mal-industrija tal-ICT, iċ-ċentri ta’ riċerka u l-universitajiet, sabiex tiżgura li l-istandards jiġu żviluppati f'konformità mal-innovazzjoni tal-prodotti u s-servizzi. Il-Programm ta’ Ħidma għall-Istandardizzazzjoni għandu jkopri dan, billi jipprijoritizza l-azzjonijiet abbażi tal-imġibiet u l-ħtiġijiet f'termini ta’ adozzjoni mis-suq.

3.6   L-istandards jirrappreżentaw proċess volontarju ta’ valutazzjoni tal-ħtiġijiet, ir-rekwiżiti u r-regoli li għandhom jiġu ssodisfati sabiex il-prodotti u s-servizzi relatati jiġu aċċettati aktar faċilment. Madankollu, dawn ir-regoli jinbidlu fi standards biss meta jiġu aċċettati mis-suq permezz ta’ adozzjoni usa' mill-utent. Għaldaqstant, is-sisen ta’ kwalunkwe ħidma ta’ standardizzazzjoni għandhom ikunu rekwiżiti bilancjati vis-à-vis l-partijiet interessati u l-kunsens. Madankollu, il-kumpaniji privati u pubbliċi l-kbar huma dawk li jieħdu sehem primarjament fl-iżvilupp tal-istandards, u dan jikkawża żbilanċ fir-rappreżentazzjoni tal-partijiet interessati.

3.7   L-istandardizzazzjoni hija għodda importanti għall-kompetittività. Il-KESE jappella lill-Istati Membri sabiex jipprovdu qafas nazzjonali effettiv għall-istandardizzazzjoni, ikunu kapaċi jikkontribwixxu għall-iżvilupp ta’ standards Ewropej u internazzjonali u jkunu kapaċi jipprovdu soluzzjonijiet ta’ standardizzazzjoni biex jissodisfaw ħtiġijiet li jkunu esklużivament nazzjonali.

3.8   L-NSBs għandhom jissaħħu. Madankollu, dan jiddependi ħafna mill-politika industrijali nazzjonali u għalhekk il-livell ta’ impenn nazzjonali jvarja ħafna minn pajjiż għall-ieħor. Jistgħu jiġu żviluppati inċentivi speċifiċi, flimkien ma’ kampanja ta’ komunikazzjoni dwar l-aħjar prattika mill-Istati Membri li jħarsu lejn l-istandards bħala assi strategiku għall-kompetittività tagħhom.

3.9   Il-KESE jaqbel dwar ir-rwol kruċjali li jaqdi l-iżvilupp tal-istandards għas-servizzi. Madankollu, huwa kruċjali li jiġi żgurat li l-istandards tas-servizzi jkunu mmexxija mis-suq u bbażati fuq il-kunsens.

3.9.1   L-istandards nazzjonali jafu jxekklu t-twettiq tas-suq uniku. Huwa kruċjali li jiġu żviluppati standards fil-livell tal-UE qabel ma l-Istati Membri jibdew jiżviluppaw standards li jkunu speċifiċi għal kull pajjiż, li ħafna drabi ma jkunux interoperattivi.

3.10   Il-KESE jappoġġja bis-sħih l-azzjoni tal-Kummissjoni Ewropea b'relazzjoni mal-istandards u l-interoperattività fil-qasam tal-ICT. B'mod partikolari, dan jikkonċerna l-possibbiltà li fl-akkwist pubbliku jintużaw standards tal-ICT li jkunu aċċettati b'mod wiesa' sabiex tinħoloq domanda għal servizzi interoperattivi mmexxija mis-settur pubbliku, li mbagħad taġixxi bħala mutur ewlieni għall-istandardizzazzjoni.

3.10.1   Kif diġà ġie propost, “il-Kumitat iqis li huwa essenzjali li l-ESOs u l-Kummissjoni jwettqu kontrolli ta’ prevenzjoni sabiex ikun żgurat li l-ispeċifikazzjonijiet adotti minn forums u/jew konsorzji industrijali internazzjonali, li għandhom jintużaw bħala riferiment fl-akkwist pubbliku, ikunu tfasslu b'mod newtrali, ekwu u trasparenti, bil-parteċipazzjoni sħiħa tar-rappreżentanti tal-SMEs, il-konsumaturi l-ambjentalisti, il-ħaddiema u l-organizzazzjonijiet li għandhom interessi soċjali kbar”.

3.11   Il-KESE huwa wkoll xettiku fir-rigward tal-proposta dwar it-titjib tal-kompetittività globali; il-politiki u l-istandards għandhom jiġu appoġġjati mil-leġislazzjoni, mhux bil-kontra. L-istandardizzazzjoni m'għandhiex tkun ta’ xkiel għall-innovazzjoni u l-iżvilupp.

3.12   Il-prodotti u/jew is-servizzi bbażati fuq l-istandards li jirriżultaw minn inizjattivi ta’ suċċess b'finanzjament tal-UE għandhom jiġu inkorporati fl-inizjattivi relatati sussegwenti tal-UE sabiex tiġi eliminata d-dupplikazzjoni u tiġi promossa aktar espansjoni/adozzjoni ta’ dawn l-istandards.

---

(1)  ĠU C 376, 22.12.2011, p. 58.

(2)  ESOs: Korpi Ewropej tal-Istandardizzazzjoni (European standardisation bodies). It-tliet korpi uffiċjali Ewropej tal-istandardazzizzjoni huma dawn: CEN, CENELEC u ETSI.

---

6.3.2012

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 68/39

---

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar il-“Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar ir-rekwiżiti prudenzjali għall-istituzzjonijiet ta’ kreditu u d-ditti tal-investiment”

COM(2011) 452 finali — 2011/0202 (COD)

2012/C 68/07

Relatur: is-Sur MORGAN

Nhar it-30 ta’ Novembru 2011, u nhar is-17 ta’ Novembru 2011, il-Kunsill u l-Parlament rispettivament iddeċidew, b'konformità mal-Artikolu 114 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, li jikkonsultaw lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar

il-Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar ir-rekwiżiti prudenzjali għall-istituzzjonijiet ta’ kreditu u d-ditti tal-investiment

COM(2011) 452 finali – 2011/0202(COD).

Is-Sezzjoni Speċjalizzata għas-Suq Uniku, il-Produzzjoni u l-Konsum, inkarigata sabiex tipprepara l-ħidma tal-Kumitat dwar is-suġġett, adottat l-opinjoni tagħha nhar id-19 ta’ Diċembru 2011.

Matul l-477 sessjoni plenarja tiegħu li saret fit-18 u d-19 ta’ Jannar 2012 (seduta tat-18 ta’ Jannar 2012), il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew adotta din l-opinjoni b’ 179 vot favur, 2 voti kontra u 7 astensjonijiet.

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1   Il-KESE jilqa' b'sodisfazzjon il-punti prinċipali tad-Direttiva dwar ir-Rekwiżiti Kapitali IV (1) (CRD IV) u l-Ftehim ta’ Basel III, li fuqu hija bbażata. Madankollu, is-CRD IV ser iżżid l-ispejjeż bankarji, u dan huwa aspett importanti għan-negozji tal-UE, b'mod partikolari l-SMEs. Il-qafas ta’ Basel huwa ddisinjat għall-banek b'attivitajiet internazzjonali li kollha kemm huma għandhom iżommu mal-qafas.

1.2   Id-Direttivi tal-UE dwar ir-Rekwiżiti Kapitali dejjem applikaw għall-banek kollha, u dan huwa importanti minħabba r-rwol ta’ appoġġ għall-ekonomija li jaqdu l-banek reġjonali u l-banek mhux b'ishma konġunti.

L-SMEs jiddependu ħafna mill-finanzjament mill-banek, u għaldaqstant għandha tingħata l-attenzjoni sabiex tiġi evitata l-impożizzjoni ta’ penali f'forma ta’ spejjeż fuq l-SMEs tal-UE meta mqabbla mal-kompetituri internazzjonali tagħhom. Huwa f'dan il-kuntest li l-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni sabiex tiffaċilita aktar żvilupp fl-attivitajiet bankarji etiċi u parteċipattivi (2).

1.3   Mill-istudju ta’ impatt li sar mill-Kummissjoni ħareġ li l-SMEs ma jkunux partikolarment żvantaġġati mir-rekwiżiti ġodda ta’ kapital iżda l-Kumitat għad għandu d-dubji tiegħu u jitlob li l-Kummissjoni ssegwi mill-qrib l-iżvilupp tas-self tal-banek u t-tariffi tal-banek fir-rigward tal-SMEs. Barra minn hekk, il-KESE jappoġġja r-reviżjoni tal-klassifikazzjoni tar-riskju għas-self lill-SMEs li ser issir mill-Kummissjoni.

1.4   Il-qafas il-ġdid jgħaqqad elementi mikroprudenzjali u makroprudenzjali. Mil-lat mikroprudenzjali, hemm kapital ogħla u ta’ kwalità aħjar, kopertura aħjar tar-riskji, l-introduzzjoni ta’ proporzjon ta’ ingranaġġ bħala protezzjoni għar-reġim ibbażat fuq ir-riskju, u approċċ ġdid lejn il-likwidità. Mil-lat makroprudenzjali, is-CRD IV tirrikjedi l-ħolqien ta’ riżervi kapitali fi żminijiet tajbin li jistgħu jservu ta’ protezzjoni f'perjodi ta’ stress kif ukoll miżuri oħra għall-indirizzar tar-riskju sistemiku u l-interkonnettività. Tal-inqas mil-lat kunċettwali, il-proposti jindirizzaw il-problemi kollha li ħarġet fid-dieher il-kriżi bankarja u li ġew spjegati fl-opinjoni preċedenti tal-KESE dwar is-CRD III (3).

1.5   Fl-aħħar mill-aħħar, l-effet tal-leġislazzjoni ser jiddependi mill-implimentazzjoni tagħha u mill-atturi involuti. Il-kriżi bankarja ma nqalgħetx minħabba raġuni waħda; l-atturi kollha kienu responsabbli. Huwa ċar li d-diretturi responsabbli għall-governanza ta’ ħafna banek kellhom tort, iżda kellhom tort ukoll l-awdituri statutorji, l-aġenziji tal-klassifikazzjoni, l-investituri istituzzjonali u l-analisti, ir-regolaturi u s-superviżuri tal-Istati Membri, il-bankiera ċentrali, il-ministeri responsabbli għat-teżori, u l-politiċi, filwaqt li l-ekonomisti akkademiċi u dawk li jikkummentaw fil-mezzi tax-xandir ma rawx x'kien qed jiġri. Il-KESE jixtieq jemmen li l-atturi ħadu tagħlima mill-aħħar kriżi, iżda l-mod kif ġiet indirizzata l-kriżi tad-dejn sovran jindika mod ieħor. F'xi każijiet, ir-rikapitalizzazzjoni tal-banek ma ġietx indirizzata, it-testijiet tal-istress ma kinux konvinċenti (Dexia), l-awdituri ma talbux provvedimenti rigorużi kontra d-deprezzament tad-dejn sovran, filwaqt li l-politiċi, li applikaw rimedji politiċi għall-problemi ekonomiċi, huma responsabbli għat-telf ta’ kontroll fuq il-kriżi.

1.6   Ir-Regolament il-ġdid għandu jiġi bbilanċjat bl-implimentazzjoni ta’ reġimi ta’ rkupru u ta’ soluzzjonijiet ibbażati fuq strumenti bħalma huma t-testmenti waqt il-ħajja. Filwaqt li l-Istat ser ikompli jipprovdi garanziji għal depożiti żgħar, għandu jiġi eliminat ir-riskju morali rrappreżentat mill-appoġġ statali illimitat lill-banek li jkunu fallew. Jekk is-sitwazzjoni tkun ċara biżżejjed, l-investituri, il-kredituri u d-diretturi jkollhom jieħdu responsabbiltà diretta għas-saħħa futura ta’ kull istituzzjoni ta’ kreditu.

1.7   Sabiex jerġa' jkun hemm stabbiltà u fiduċja fis-swieq, il-Kapijiet ta’ Stat u ta’ Gvern tal-UE, fil-pjan tagħhom għar-riżoluzzjoni tal-kriżi tas-26 ta’ Ottubru 2011 qablu li jesiġu li għadd ta’ banek iżommu proporjzon kapitali ta’ 9 % f'kapital tal-ogħla kwalità sa Ġunju 2012, inkluż riżerva (buffer) eċċezzjonali u temporanja kontra r-riskji tad-dejn sovran. Dan kien neċessarju billi taħt il-proposta għal Regolament, it-tranżizzjoni għal rekwiżiti ġodda ta’ kapital kienet mistennija li sseħħ fuq medda ta’ snin. Minħabba din il-proposta, xi banek ser isibuha diffiċli ħafna li jsibu kapital ġdid, speċjalment għax iridu wkoll iħallsu dejn eżistenti, li hija kwistjoni kritika għax il-fondi kienu diġà spiċċaw sat-tieni nofs tal-2011. Il-Kumitat jirrikonoxxi li dawn il-miżuri huma eċċezzjonali iżda, minkejja dan, l-impatt huwa immedjat, tkun xi tkun l-għajnuna li fl-aħħar tkun disponibbli.

1.7.1   Jekk dawn ir-rekwiżiti ta’ kapital japplikaw, jista' jkollhom effett tremend fuq il-banek li huma iżgħar u fuq il-banek lokali, li normalment huma iktar qrib tal-SMEs u tal-mikrointrapriżi milli huma l-banek internazzjonali. Jekk dawn il-banek isibuha diffiċli li jiġbru dan il-kapital, ser ikun iżjed diffiċli għall-SMEs li jkollhom aċċess għal finanzjament.

1.8   Din il-proposta tqajjem żewġ punti prinċipali ta’ tħassib jekk tissokta l-kriżi ta’ finanzjament attwali. Għall-banek li ma jistgħux jew ma jridux iżidu kapital ġdid ta’ ekwità tal-Grad I fil-perjodu qasir, azzjoni li tista' ddgħajjef lilll-azzjonisti eżistenti, l-alternattiva hija li tonqos il-karta tal-bilanċ tagħhom biex il-kotba tas-self tagħhom jonqsu u b'hekk jiġu konformi mar-riżervi kapitali tagħhom. Fi żmien fejn l-Istati Membri kollha qed jippruvaw jagħtu spinta lill-ekonomiji tagħhom, l-irtirar tal-kreditu tal-bank jista' jkun diżastruż. Biex dan jiġi evitat, l-Istati Membri u l-awtoritajiet tal-UE għandhom jikkolaboraw mas-settur bankarju, iktar milli jikkonfrontawh b'mod kontinwu. Dawn għandhom ifittxu wkoll li jieħdu miżuri komprensivi li jħeġġu finanzjament alternattiv bħall-attività bankarja parteċipattiva, li ġiet indirizzata f'opinjoni preċedenti tal-KESE (4).

1.9   It-tieni punt ta’ tħassib jolqot lil dawk il-banek li jżidu fondi proprji addizzjonali fis-swieq. Il-biċċa l-kbira tal-kapital disponibbli qiegħed f'Fondi ta’ Investimenti Sovrani u fil-banek tal-Asja u tal-Lvant Nofsani. Jeżisti periklu ġenwin li s-sjieda tas-sistema bankarja tal-UE ma tibqax taħt il-kontroll tal-Istati Membri tal-UE.

1.10   Problema partikolari li ħarġet matul il-kriżi tad-dejn sovran hija l-evidenza ċara li, bil-kontra tal-linji gwida kemm fil-Ftehim kif ukoll fis-sensiela ta’ Direttivi dwar ir-Rekwiżiti Kapitali, id-dejn sovran jidher ċar li mhuwiex mingħajr riskju. Din hija dgħufija importanti tal-kwalità ta’ dispożizzjonijiet kapitali tar-Regolament. Għandha implikazzjonijiet serji ħafna għall-banek li ġew sfurzati mir-regolamenti biex jitgħabbew bid-dejn sovran. L-applikazzjoni mekkanistika tal-klassifikazzjoni mingħajr riskju għandha tiġi kkunsidrata mill-ġdid mir-regolaturi u l-banek ser ikollhom jirrevedu l-metodoloġiji interni tagħhom fir-rigward tar-riskju.

1.11   L-effett kumulattiv fuq il-kapital, il-likwidità u l-effett ta’ lieva tas-CRD II, III u IV, ir-reġimi ta’ soluzzjoni futuri, l-interess dejjem akbar fi proposti tat-tip Volcker biex jiġi limitat il-kummerċ tal-kontijiet proprji tal-banek u fil-kunċett ta’ delimitazzjoni tas-settur bankarju bl-imnut u tas-settur bankarju tal-investiment x'aktarx ifissru li l-mudell kummerċjali, li ntuża b'mod li ħalla daqshekk qligħ mill-akbar banek tul l-aħħar għaxar snin, ser ikollu jerġa' jiġi żviluppat għaċ-ċirkostanzi ta’ awsterità u ta’ kapital ristrett tad-deċennju attwali. Huwa fl-interess tal-partijiet interessati kollha – dawk li jisselfu u dawk li jsellfu, l-impjegati u l-investituri – u s-soċjetà ġenerali li l-banek jistgħu jistabbilixxu mudell kummerċjali ġdid li żgur mhux ser iħalli daqshekk qligħ imma nittamaw li jkun aktar sostenibbli għas-snin li ġejjin.

1.12   Fl-opinjoni tal-KESE, il-mudelli l-ġodda ta’ negozju għandhom ikunu etiċi u sostenibbli. Jeħtieġ li jitjiebu r-relazzjonijiet mal-konsumatur, li l-prattiki tan-negozju jkunu skrupolużament etiċi, u li l-istrutturi ta’ kumpens jiġu riveduti radikalment. L-atturi kollha kienu ħatja waqt l-iżvilupp tal-kriżi. Issa dawn għandhom jingħaqdu sabiex jibnu istituzzjonijiet ta’ kreditu li jkunu kapaċi jappoġġjaw l-ekonomija tal-UE fid-deċennju diffiċli li ġej.

2.   Daħla

2.1   Id-Direttivi tal-UE dwar ir-Rekwiżiti Kapitali huma mfassla biex jistabbilixxu l-qafas għas-suq bankarju intern. B'hekk, jittrasponu l-Ftehimiet ta’ Basel fil-liġi tal-UE. Il-Kumitat ta’ Basel ġie stabbilit fl-1975. Fl-1988, il-Kumitat iddeċieda li jintroduċi sistema ta’ kejl tal-kapital magħrufa bħala l-Ftehim ta’ Basel dwar il-Kapital. Din is-sistema pprovdiet għall-implimentazzjoni ta’ qafas għall-kejl tar-riskju ta’ kreditu. L-UE ttrasponiet il-Ftehim fl-ewwel Direttiva dwar ir-Rekwiżiti Kapitali (CRD) (5) dwar l-adegwatezza ta’ kapital ta’ ditti tal-investiment u l-istituzzjonijiet ta’ kreditu f'Marzu 1993.

2.2   It-tieni Ftehim ta’ Basel (Basel II) ġie ppubblikat fl-2004. L-UE ttrasponiet dan f'CRD ġdida adottata f'Ġunju 2006, li kellha tidħol fis-seħħ f'Diċembru 2006. Il-KESE kien approva l-opinjoni tiegħu (6) dwar il-proposta tas-CRD fil-plenarja tiegħu f'Marzu 2005.

2.3   Il-Kummissjoni adottat proposta ta’ emendi ewlenin tas-CRD f'Ottubru 2008 (CRD II). Parti minn din ir-reviżjoni tas-CRD kienet tikkostitwixxi risposta għar-rakkomandazzjonijiet tal-Forum għall-Istabbiltà Finanzjarja (FSF) tal-G7 u għall-kriżi tas-suq. It-test ġie ppubblikat f'Lulju 2009 bil-għan li jiġi implimentat f'Diċembru 2010.

2.4   B'konsistenza mal-ħidma parallela li kienet qed issir f'Basel, il-Kummissjoni wettqet konsultazzjonijiet u ħarġet proposti (f'Lulju 2009) rigward emendi tal-portafoll tan-negozjar, ir-rititolizzazzjoni u r-rimunerazzjoni tal-bankierabħala parti mill-pakkett tas-CRD III. Il-KESE approva l-opinjoni tiegħu (7) fil-plenarja ta’ Jannar 2010.

2.5   B'risposta għall-kriżi finanzjarja, it-tielet Ftehim ta’ Basel ġie ppubblikat f'Diċembru 2010. Ir-riżervi kapitali u tal-likwidità li ġew proposti huma ħafna ikbar minn qabel. Il-Ftehim ta’ Basel III jeżiġi li l-banek iżommu ekwità komuni ta’ 4,5 % (din kienet 2 % fil-Ftehim ta’ Basel II) u kapital ta’ Grad I ta’ 6 % (din kienet 4 % fil-Ftehim ta’ Basel II) ta’ assi skont ir-riskju. Il-Ftehim ta’ Basel III jintroduċi wkoll riżervi kapitali addizzjonali, (i) riżerva kapitali ta’ konservazzjoni obbligatorja ta’ 2,5 % u (ii) riżerva kontroċiklika diskrezzjonali, li tippermetti lir-regolaturi nazzjonali jirrikjedu sa 2,5 % addizzjonali ta’ kapital f'perjodi ta’ żieda kbira fil-kreditu. Minbarra dan, il-Ftehim ta’ Basel III jintroduċi proporzjon ta’ ingranaġġ minimu ta’ 3 % u żewġ proporzjonijiet ta’ likwidità obbligatorji. Il-Proporzjon tal-Kopertura tal-Likwidità jeżiġi li l-bank iżomm biżżejjed assi likwidi ta’ kwalità għolja bil-għan li dawn ikopru l-flussi tal-flus netti totali tiegħu għal 30 jum; il-Proporzjon ta’ Ffinanzjar Stabbli Nett jeżiġi li l-ammont disponibbli ta’ finanzjament stabbli jaqbeż l-ammont meħtieġ ta’ finanzjament stabbli matul perjodu ta’ sena bi stress estiż. Il-proposti għat-traspożizzjoni tal-Ftehim ta’ Basel III fis-CRD IV ġew ippubblikati f'Lulju 2011 u jiffurmaw il-bażi ta’ din l-opinjoni.

3.   Sinteżi tal-proposti

3.1   Il-Kummissjoni Ewropea ppreżentat proposti bil-għan li tinbidel l-imġiba tat-8 000 bank li joperaw fl-Ewropa. L-għan ġenerali ta’ din il-proposta huwa li tissaħħaħ ir-reżiljenza tas-settur bankarju tal-UE filwaqt li tiżgura li l-banek ikomplu jiffinanzjaw l-attività u t-tkabbir ekonomiċi. Il-proposti tal-Kummissjoni għandhom tliet għanijiet konkreti.

—

Il-proposta tirrikjedi li l-banek ikollhom aktar kapital u kapital aħjar biex ikunu f'pożizzjoni jirreżistu weħidhom għal xokkijiet futuri. L-istituzzjonijiet daħlu fl-aħħar kriżi b'kapital li kien insuffiċjenti kemm bħala kwantità kif ukoll bħala kwalità, u dan wassal għal appoġġ bla preċedent mill-awtoritajiet nazzjonali. Bil-proposta tagħha, il-Kummissjoni qed tinterpreta għall-Ewropa l-istandards internazzjonali dwar il-kapital bankarju li ġew miftiehma fil-livell tal-G20 (magħrufa l-aktar bħala l-Ftehim ta’ Basel III). L-Ewropa ser tassumi rwol ta’ tmexxija f'dan ir-rigward billi tapplika dawn ir-regoli għal aktar minn 8 000 bank, li jirrappreżentaw 53 % tal-assi globali.

—	Il-Kummissjoni trid ukoll tistabbilixxi qafas ta’ governanza ġdid li jagħti setgħat ġodda lis-superviżuri biex jimmonitorjaw lill-banek aktar mill-qrib u jieħdu azzjoni meta huma jidentifikaw riskji, pereżempju billi jnaqqsu l-kreditu meta dan donnu jkun qed jiżviluppa f'“bużżieqa”.

—	Billi tgħaqqad flimkien il-leġislazzjoni kollha applikabbli f'dan ir-rigward, il-Kummissjoni tipproponi Ġabra Unika tar-Regoli għar-regolazzjoni tal-banek. B'hekk ser jittejbu kemm it-trasparenza u kemm l-infurzar.

3.2   Il-proposta fiha żewġ partijiet: Direttiva li tirregola l-aċċess għal attivitajiet ta’ teħid ta’ depożitu u Regolament li jirregola l-mod kif jitwettqu l-attivitajiet tal-istituzzjonijiet ta’ kreditu u d-ditti tal-investiment. Dawn iż-żewġ strumenti legali jiffurmaw pakkett, u għandhom jiġu eżaminati flimkien. Il-proposta hija akkumpanjata minn valutazzjoni tal-impatt, li turi li din ir-riforma ser tnaqqas b'mod konsiderevoli l-probabbiltà ta’ kriżi bankarja sistemika.

3.3   Ir-Regolament jinkludi r-rekwiżiti prudenzjali dettaljati għall-istituzzjonijiet ta’ kreditu u d-ditti tal-investiment u jkopri:

—

il-kapital: il-proposta tal-Kummissjoni żżid l-ammont ta’ fondi proprji li għandu jkollhom il-banek kif ukoll il-kwalità ta’ dawk il-fondi. Din tarmonizza wkoll it-tnaqqis mill-fondi proprji biex jiġi ddeterminat l-ammont nett tal-kapital regolatorju li jkun prudenti li jkun rikonoxxut għal finijiet regolatorji.

—

il-likwidità: biex tittejjeb ir-reżiljenza fuq perjodu qasir tal-profil tar-riskju tal-likwidità tal-istituzzjonijiet finanzjarji, il-Kummissjoni tipproponi l-introduzzjoni ta’ Proporzjon tal-Kopertura tal-Likwidità (LCR), li l-kompożizzjoni u l-kalibrar preċiżi tagħhom ser jiġu ddeterminati wara perjodu ta’ osservazzjoni u analiżi fl-2015.

—

il-proporzjon ta’ ingranaġġ: sabiex tkun limitata l-konċentrazzjoni eċċessiva ta’ ingranaġġ fuq il-karti tal-bilanċ tal-istituzzjonijiet ta’ kreditu u d-ditti tal-investiment, il-Kummissjoni tipproponi wkoll li l-proporzjon ta’ ingranaġġ ikun soġġett għal valutazzjoni superviżorja. L-implikazzjonijiet tal-proporzjon ta’ ingranaġġ ser jiġu mmonitorjati mill-qrib qabel ma dan isir rekwiżit vinkolanti fl-1 ta’ Jannar 2018.

—	ir-riskju ta’ kreditu tal-kontroparti: b'mod konsistenti mal-politika tal-Kummissjoni rigward id-derivati barra l-Borża (OTC – Over the Counter), qed isiru bidliet li jinkoraġġixxu lill-banek biex jikklerjaw dawn id-derivati permezz ta’ kklerjar f'CCPs (central counterparty clearing).

—

ġabra unika ta’ regoli: il-kriżi finanzjarja ġibdet l-attenzjoni għall-periklu ta’ regoli nazzjonali diverġenti. Suq uniku jeħtieġ ġabra unika ta’ regoli. Ir-Regolament huwa direttament applikabbli mingħajr il-ħtieġa ta’ traspożizzjoni nazzjonali u b'hekk jelimina wieħed mis-sorsi li jwasslu għal dawn id-diverġenzi. Ir-Regolament jistabbilixxi wkoll sett uniku ta’ regoli dwar il-kapital.

3.4   Id-Direttiva tkopri oqsma tad-Direttiva attwali dwar ir-Rekwiżiti Kapitali li fir-rigward tagħhom id-dispożizzjonijiet tal-UE għandhom jiġu trasposti mill-Istati Membri b'mod adatt għall-ambjent tagħhom, bħar-rekwiżiti dwar l-aċċess b'rabta mal-bidu u mal-eżerċitar tal-attivitajiet kummerċjali tal-banek, il-kundizzjonijiet biex jeżerċitaw il-libertà ta’ stabbiliment u tal-libertà li jkunu pprovduti servizzi, u d-definizzjoni tal-awtoritajiet kompetenti u l-prinċipji li jirregolaw is-superviżjoni prudenzjali. L-elementi ġodda f'din id-Direttiva huma:

—

governanza mtejba: il-proposta ssaħħaħ ir-rekwiżiti rigward il-proċessi u l-arranġamenti tal-governanza korporattiva u tintroduċi regoli ġodda bil-għan li jżidu l-effikaċja tas-sorveljanza tar-riskju mill-Bordijiet, itejbu l-istatus tal-uffiċċju tal-ġestjoni tar-riskji, u jiżguraw monitoraġġ effikaċi minn superviżuri tal-governanza tar-riskju.

—

sanzjonijiet: jekk ikun hemm istituzzjonijiet li jiksru rekwiżiti tal-UE, il-proposta ser tiżgura li s-superviżuri kollha jkunu jistgħu japplikaw sanzjonijiet ġenwinament dissważivi, iżda wkoll effikaċi u proporzjonati – pereżempju, multi amministrattivi sa 10 % tal-fatturat annwali ta’ istituzzjoni, jew projbizzjoni temporanja fil-konfront ta’ membri tal-korp maniġerjali ta’ dik l-istituzzjoni.

—	riżervi kapitali: hija tintroduċi żewġ riżervi kapitali apparti r-rekwiżiti kapitali minimi: riżerva kapitali ta’ konservazzjoni identika għall-banek kollha tal-UE u riżerva kapitali kontroċiklika, li tiġi ddeterminata fil-livell nazzjonali.

—

superviżjoni mtejba: il-Kummissjoni tipproponi r-rinfurzar tas-sistema superviżorja biex din tkun tirrikjedi t-tħejjija ta’ kull sena ta’ programm superviżorju għal kull istituzzjoni sorveljata, abbażi ta’ valutazzjoni tar-riskju, użu ikbar u aktar sistematiku ta’ eżamijiet superviżorji fuq il-post, standards aktar robusti u valutazzjonijiet superviżorji aktar intrużivi u aktar immirati lejn il-futur.

3.5   Fl-aħħar, il-proposta ser ikollha l-għan li tnaqqas kemm jista' jkun id-dipendenza tal-istituzzjonijiet ta’ kreditu mill-klassifikazzjonijiet esterni tal-kreditu billi: a) tirrikjedi li d-deċiżjonijiet kollha ta’ investiment tal-banek ma jissejsux biss fuq il-klassifikazzjonijiet, iżda wkoll fuq l-opinjoni interna tagħhom stess dwar il-kreditu, u b) li l-banek b'għadd materjali ta’ skoperturi f'portafoll jiżviluppaw klassifikazzjonijiet interni għal dak il-portafoll minflok ma jiddependu mill-klassifikazzjonijiet esterni għall-kalkolu tar-rekwiżiti kapitali tagħhom.

3.6   Skont l-istimi tal-Kummissjoni:

—	il-proposta ser iżżid l-assi skont ir-riskju tal-istituzzjonijiet ta’ kreditu l-kbar b'24,5 % u dawk tal-istituzzjonijiet ta’ kreditu ż-żgħar b'4,1 %.

—	il-ħtieġa li jinġabru fondi proprji ġodda minħabba r-rekwiżit il-ġdid u r-riżerva ta’ konservazzjoni hija stmata li tilħaq EUR 84 biljun sal-2015 u EUR 460 biljun sal-2019.

4.   Il-perspettiva tal-KESE

4.1   Il-KESE ma ġiex konsultat dwar id-Direttiva. Għaldaqstant, għajr għal żewġ eċċezzjonijiet, l-opinjoni tal-Kumitat hija limitata għar-Regolament.

4.2   Is-CRD IV hija pass kbir 'il quddiem lejn ir-regolazzjoni tal-kapital. Hija ser iżżid sostanzjalment ir-rekwiżiti prudenzjali, ser tiżgura li l-kapital regolatorju verament jassorbi t-telf u ser tiskoraġġixxi wħud mill-attivitajiet riskjużi li għalihom is-sistema ta’ qabel il-kriżi kienet teżiġi ħafna inqas kapital milli meħtieġ. B'mod aktar ġenerali, kemm din il-kriżi u kemm dawk tal-passat urew li ammonti insuffiċjenti ta’ kapital u likwidità ta’ kwalità għolja joħolqu spejjeż ekonomiċi kbar lis-soċjetà meta l-banek ikunu qed jiffaċċjaw problemi. Huwa importanti li dan jiġi rrimedjat. Filwaqt li l-KESE jappoġġja t-tifsira ġenerali tar-Regolament, huwa għandu għadd ta’ riservi li qed jiġu spjegati f'din l-opinjoni.

4.3   Jeħtieġ li l-banek ikollhom biżżejjed assi likwidi biex jiffaċċjaw il-problemi ta’ likwidità li jistgħu jiltaqgħu magħhom, mingħajr ħtieġa ta’ appoġġ pubbliku. Huwa biss f'ċirkostanzi estremi li l-bank ċentrali għandu jikkunsidra li jaġixxi bħala sellief ta’ emerġenza. Għalhekk, il-Proporzjon tal-Kopertura tal-Likwidità (LCR) jaqdi kompitu utli. Barra minn hekk, jeħtieġ li l-banek jillimitaw in-nuqqas ta’ tqabbil tal-maturità fil-karti tal-bilanċ tagħhom. Il-finanzjament ta’ assi fuq medda twila ħafna ta’ żmien b'obbligazzjonijiet fuq medda qasira ħafna ta’ żmien joħloq riskji mhux biss għall-bank innifsu, iżda wkoll għall-ekonomija ġenerali. Għaldaqstant, il-KESE jappoġġja l-proposta favur l-iżvilupp u l-introduzzjoni ta’ Proporzjon ta’ Ffinanzjar Stabbli Nett (NSFR) fiż-żmien opportun.

4.4   Madankollu, ir-rekwiżiti tal-likwidità għandhom jiġu kkalibrati b'reqqa kbira sabiex ma joħolqux problemi serji ta’ rilokazzjoni fis-settur bankarju. Il-KESE jesprimi sodisfazzjon bil-fatt li l-proposti jipprovdu l-flessibilità li tippermetti li jsiru bidliet fl-NSFR u l-LCR sakemm is-superviżuri jiksbu esperjenza rigward l-impatt tagħhom. In-negozju tradizzjonali tal-banek kien it-trasformazzjoni tal-maturità, jiġifieri kienu jissellfu fuq medda qasira u jisilfu fuq medda twila ta’ żmien. Jekk ikun hemm wisq restrizzjonijiet f'dan ir-rigward, l-ekonomija tbati. Il-KESE huwa xettiku dwar karti tal-bilanċ tal-banek li jitqabblu mal-maturità.

4.5   Hemm element ta’ proċikliċità inerenti fil-mod kif taħdem is-sistema finanzjarja. It-tendenza hi li r-riskji jiġu sottovalutati f'fażijiet ta’ tkabbir ekonomiku u sopravalutati fi żminijiet ta’ kriżi. Iżda l-kriżi li rriżultat wara l-falliment ta’ Lehman uriet kemm dawn il-varjazzjonijiet jistgħu jkunu estremi. Minbarra r-rekwiżiti kapitali u tal-likwidità tar-Regolament, id-Direttiva ser tintroduċi wkoll riżerva kapitali ta’ konservazzjoni u riżerva kapitali kontroċiklika. Il-KESE jilqa' dan il-fatt b'sodisfazzjon. B'riżultat ta’ dan, għandha tittejjeb l-istabbiltà finanzjarja fit-tul, filwaqt li din, min-naħa tagħha, għandha tkun ta’ appoġġ għat-tkabbir ekonomiku.

4.5.1   Madankollu, l-applikazzjoni tar-regoli ta’ Basel għall-banek kollha, sistemiċi jew oħrajn, tista' tagħmel pressjoni partikolari fuq banek iżgħar tal-komunità. Il-Kumitat jistieden lis-superviżuri tal-Kummissjoni, l-Awtorità Bankarja Ewropea u l-Istati Membri sabiex jiżguraw li l-protezzjoni tal-kapital għal banek iżgħar huma adattati għall-mudelli ta’ negozju ta’ dawk il-banek.

4.6   Il-kalkolu tar-rekwiżiti kapitali jiddependi mir-regoli tal-kontabbiltà applikati. Fl-investigazzjoni tagħha dwar ir-rwol tal-awdituri statutorji matul il-kriżi finanzjarja, il-House of Lords tar-Renju Unit sabet li l-applikazzjoni tal-IFRS kienet impediment materjali li jaffettwa l-eżattezza tal-karti tal-bilanċ. Matul dawn l-aħħar xhur, kien evidenti li l-banek fi Stat Membru wieħed jew aktar ma indikawx id-dejn sovran skont is-suq fir-rapporti lill-azzjonisti u b'hekk kien hemm applikazzjoni inkonsistenti tal-IFRS. Filwaqt li nżommu quddiem għajnejna l-fatt li l-IFRS hija sistema msejsa fuq prinċipji, il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni biex taħdem mal-awtoritajiet responsabbli għall-istandards tal-kontabilità, il-professjoni tal-awdituri u s-superviżuri tal-Istati Membri sabiex jiġi żgurat li r-regolamenti armonizzati dwar l-adegwatezza tal-kapital ikunu appoġġjati minn prattiki tal-kontabbiltà armonizzati u preċiżi. L-Awtorità Ewropea tat-Titoli u s-Swieq għandha taqdi rwol importanti ta’ koordinazzjoni f'dan il-proċess. Dan huwa prerekwiżit kruċjali għal implimentazzjoni armonizzata tal-qafas prudenzjali l-ġdid.

4.7   Naturalment, il-Kummissjoni ser tistenna li s-suċċess tas-CRD IV jiġi ġġudikat skont il-mod ta’ kif ir-reġimi ġodda tal-kapital u tal-likwidità jirreaġixxu għall-kriżijiet finanzjarji futuri. Il-KESE, konxju tal-iskala tal-kriżi ekonomika li bħalissa qed taħkem lill-UE, jinsab imħasseb li s-sistema l-ġdida ma fiha xejn li ser jirrestrinġi l-kreditu lill-ekonomija jew il-fluss ta’ krediti għall-esportazzjoni jew finanzjament tal-kummerċ. Jekk il-banek jistgħu biss jissodisfaw il-proporzjon kapitali u l-proporzjon tal-likwidità preskritti billi jċekknu l-karti tal-bilanċ tagħhom u jirrestrinġu l-kreditu, ir-Regolament ikun falla. Falliment bħal dan mhux ser ikun aċċettabbli. Il-Kumitat mhuwiex konvint mill-valutazzjoni tal-impatt li diġà twettqet, u jitlob li ssir valutazzjoni aktar dettaljata. Il-KESE jipproponi li d-disponibbiltà tal-kreditu għandha tkun moniterjata kontinwament (forsi permezz ta’ osservatorju bl-involviment tal-KESE) sakemm tintemm l-iskeda ta’ żmien tas-CRD IV (2019) u titlesta l-istrateġija UE 2020 (li jkollu jiddependi mill-appoġġ bankarju).

4.8   Għalhekk, filwaqt li r-raġunijiet li jiġġustifikaw l-armonizzazzjoni massima jinftiehmu faċilment, il-kriżi ekonomika u l-fluss ta’ kreditu jistgħu jirrikjedu aġġustament sensittiv kemm tal-proporzjonijiet u kemm tal-iskedi biex jiġu ottimizzati l-prestazzjoni u l-irkupru tal-ekonomija ta’ kull Stat Membru individwali fis-snin li ġejjin.

4.9   Il-kapital totali meħtieġ propost mir-Regolament huwa ta’ 8 %. Minn dan, il-proporzjon tal-kapital ta’ ekwità komuni huwa ta’ 4,5 %, il-kapital addizzjonali tal-Grad 1 huwa ta’ 1,5 % u tal-Grad 2 huwa ta’ 2 %. Barra minn hekk, ir-riżerva kapitali ta’ konservazzjoni hija ta’ 2,5 % f'ekwità komuni tal-Grad 1. Wara l-introduzzjoni gradwali tal-bidliet kollha sal-2019, il-kapital totali meħtieġ flimkien mar-riżerva ta’ konservazzjoni ser jammontaw għal 10,5 %. Ir-Regolament jirrikjedi livell massimu ta’ armonizzazzjoni, jiġifieri rekwiżiti kapitali prudenzjali omoġenji fl-Unjoni Ewropea kollha, miksuba bis-saħħa ta’ ġabra ġenwinament unika ta’ regoli. Ir-raġuni fundamentali hija li rekwiżiti aktar stretti mhux adatti u mhux koordinati fi Stati Membri individwali jistgħu jirriżultaw fiċ-ċaqliq tal-iskoperturi u r-riskji sottostanti għas-settur bankarju parallel, jew minn Stat Membru tal-UE għal Stat Membru ieħor. Huwa possibbli li xi wħud mill-Istati Membri li beħsiebhom jipproponu rati ogħla jagħżlu li jopponu din il-fehma qabel ma jiġi finalizzat ir-Regolament. Il-KESE ser jopponi azzjoni bħal din jekk din ikollha impatt ħażin fuq il-banek iż-żgħar jew fuq il-kreditu għall-SMEs.

4.10   Il-qafas ta’ Basel huwa ddisinjat għall-banek b'attivitajiet internazzjonali. L-UE tagħmel id-Direttivi dwar ir-Rekwiżiti Kapitali applikabbli għall-istituzzjonijiet ta’ kreditu tal-UE kollha. Il-qafas ta’ Basel xi ftit jew wisq jirrestrinġi d-definizzjoni tal-kapital f' ekwità komuni tal-Grad I għall-ishma u l-qligħ miżmum biss. Dan jista' joħloq problema għall-kumpaniji mhux b'ishma konġunti, bħalma huma l-kooperattivi, l-intrapriżi mutwali u l-banek tat-tfaddil fl-Ewropa. L-Artikolu 25 tas-CRD III fil-fatt jirrikonoxxi li dawn l-istituzzjonijiet jeħtieġu approċċ differenti fir-rigward tal-kapital bażi (tal-Grad I). Huwa essenzjali li d-dispożizzjonijiet finali tar-Regolament jaqblu mal-mudelli tan-negozju alternattivi ta’ dawn l-istituzzjonijiet.

4.11   Minkejja li din mhix opinjoni dwar id-Direttiva, il-KESE jħoss li għandu jikkummenta dwar il-proposta li titnaqqas id-dipendenza tal-istituzzjonijiet ta’ kreditu mill-klassifikazzjonijiet tal-kreditu (punt 3.5 hawn fuq). Fl-opinjoni tiegħu ta’ Mejju 2009 (8) dwar ir-regolamentazzjoni tal-aġenziji ta’ klassifikazzjoni tal-kreditu, il-KESE ħeġġeġ lir-regolaturi tal-UE biex ma jiddependux eċċessivament mill-klassifikazzjonijiet, b'mod partikolari fid-dawl tal-esperjenza tat-titoli b'garanziji ipotekarji, li fir-rigward tagħhom instab li l-klassifikazzjonijiet huma bla valur. Għaldaqstant, il-KESE jilqa' l-proposta attwali b'sodisfazzjon peress li, għalkemm tibqa' tippermetti l-użu ta’ klassifikazzjonijiet esterni tal-kreditu, fil-fatt tirrikjedi li l-Istati Membri jiżguraw li l-istituzzjonijiet regolati tagħhom ma jiddependux esklużivament jew b'mod mekkaniku mill-klassifikazzjonijiet esterni u li jkollhom metodoloġiji interni biex jivvalutaw l-affidabbiltà tal-kreditu. Hija timplika wkoll li meta l-metodoloġija interna ta’ istituzzjoni tkun timplika livell ogħla ta’ kapital minn dak implikat minn klassifikazzjoni esterna, għandha tiġi applikata l-metodoloġija interna.

4.12   Problema partikolari li ħarġet matul il-kriżi tad-dejn sovran hija l-evidenza ċara li, bil-kontra tal-linji gwida kemm fil-Ftehim kif ukoll fis-sensiela ta’ Direttivi dwar ir-Rekwiżiti Kapitali, id-dejn sovran jidher ċar li mhuwiex mingħajr riskju. Din hija dgħufija importanti tal-kwalità ta’ dispożizzjonijiet kapitali tar-Regolament. Għandha implikazzjonijiet serji ħafna għall-banek li ġew sfurzati mir-regolamenti biex jitgħabbew bid-dejn sovran. L-applikazzjoni mekkanistika tal-klassifikazzjoni mingħajr riskju għandha tiġi kkunsidrata mill-ġdid mir-regolaturi u l-banek ser ikollhom jirrevedu l-metodoloġiji interni tagħhom fir-rigward tar-riskju.

4.13   Il-KESE jaċċetta l-fatt li r-Regolament ser iżomm ir-rekwiżiti kapitali ta’ 75 % għas-self lill-SMEs, iżda għandu d-dubji tiegħu kemm dan ser ikun suffiċjenti fil-qagħda attwali. Il-Kumitat jemmen li l-kwistjoni ewlenija għall-SMEs hija kemm il-banek lesti jidħlu għal riskju. Fil-passat, il-banek kienu lesti jappoġġjaw SMEs promettenti u t-tkabbir tagħhom. Il-każijiet ta’ inadempjenza b'riżultat tal-kriżi finanzjarja u d-dgħufija ġenerali tal-karti tal-bilanċ tal-banek wasslu biex il-banek jibżgħu dejjem aktar mir-riskju. Għaldaqstant, sabiex jittaffa dan il-biża' mir-riskju, il-KESE jirrakkomanda li l-proporzjon jitnaqqas għal 50 % għall-SMEs. Il-Kumitat jaf li l-Kummissjoni beħsiebha terġa' tanalizza din il-kwistjoni.

4.14   Huwa f'dan il-kuntest li l-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni sabiex tiffaċilita aktar żvilupp fl-attivitajiet bankarji etiċi u parteċipattivi. Din il-forma ta’ attività bankarja parteċipattiva għaddiet il-prova tax-xokk tal-kriżi finanzjarja u għalkemm ġiet affettwata mir-riperkussjonijiet tal-kriżi, ċertament tat prova tal-flessibbiltà u l-valur tagħha. Minħabba l-pressjonijiet fuq is-sistema bankarja, din tista' toffri sors addizzjonali ta’ valur ta’ kreditu lill-SMEs. Għaldaqstant il-Kumitat iħeġġeġ lill-Kummissjoni sabiex tressaq Direttiva relatata mal-attivitajiet bankarji etiċi u parteċipattivi, kif diġà ġie propost f'opinjoni preċedenti tal-KESE. (9)

4.15   Meta jitqiesu flimkien, is-CRD II, III u IV huma ta’ piż kbir għall-operazzjonijiet bankarji billi jżidu l-piż regolatorju u l-ispejjeż tal-konformità filwaqt li jnaqqsu d-dħul fuq il-kapital u l-profittabbiltà fit-tul. Minħabba r-rwol tal-bankiera fil-kriżi reċenti u fil-kuntest tal-istrutturi ta’ kumpens tagħhom, li diffiċli biex wieħed jifhimhom, il-parti l-kbira taċ-ċittadini Ewropej x'aktarx iħossu li l-bankiera qed jingħataw dak li ħaqqhom. Iżda jeħtieġ li l-KESE jagħmel twissija. Sabiex ikun hemm prosperità fl-UE, irid ikun hemm prosperità fost il-banek. Biex huma jkunu jistgħu jagħtu l-kreditu, iridu jkunu jistgħu jagħmlu l-qligħ. Sfortunatament, il-banek tal-UE llum il-ġurnata ma jinsabux f'qagħda tajba. Huwa diffiċli jiġi stmat kemm għad tista' tagħmel ħsara l-kriżi tal-kreditu sovran lill-karti tal-bilanċ u lill-profittabbiltà għat-tul tal-banek tal-UE.

4.16   F'dawn iċ-ċirkostanzi, l-abbozzar finali u l-implimentazzjoni sussegwenti tal-pakkett CRD IV ser ikunu ta’ importanza kruċjali għas-suċċess tal-proġett u, b'mod partikolari, għall-kapaċità tal-banek li jagħmlu l-bidliet neċessarji kif ukoll li jirkupraw. Minħabba l-effetti tal-kriżi tad-dejn sovran, il-banek f'reġjuni differenti tal-UE jistgħu ma jkunux kapaċi jimxu bl-istess pass. Il-leġislaturi u s-superviżuri għandhom ikunu ppreparati għal dan, anke jekk l-iskeda għall-implimentazzjoni testendi sal-2019.

---

(1)  ĠU L 329, 14.12.2010, p. 3 – Opinjoni tal-KESE: ĠU C 339, 14.12.2010, p. 24-28.

(2)  ĠU C 48, 15.02.2011, p. 33.

(3)  ĠU C 228, 22.9.2009, p. 62-65.

(4)  ĠU C 48, 15.02.2011, p. 33.

(5)  ĠU L 141, 11.6.1993, p. 1-26.

(6)  ĠU C 234, 22.9.2005, p. 8-13.

(7)  ĠU C 339, 14.12.2010, p. 24-28.

(8)  ĠU C 54, 19.2.2011, p. 37–41.

(9)  ĠU C 48, 15.02.2011, p. 33.

---

6.3.2012

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 68/45

---

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar il-“Proposta għal Regolament tal-Kunsill — Kooperazzjoni Amministrattiva fil-qasam tad-dazji tas-sisa”

COM(2011) 730 finali — 2011/0330 (CNS)

2012/C 68/08

Relatur Ġenerali: is-Sinjura LOUGHEED

Nhar it-28 ta’ Novembru 2011, il-Kunsill iddeċieda, b’konformità mal-Artikolu 113 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, li jikkonsulta lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar

il-Proposta għal Regolament tal-Kunsill – Kooperazzjoni Amministrattiva fil-qasam tad-dazji tas-sisa.

COM(2011) 730 finali – 2011/0330 (CNS).

Nhar is-6 ta’ Diċembru 2011, il-Bureau tal-Kumitat ta istruzzjonijiet lis-Sezzjoni Speċjalizzata għall-Unjoni Ekonomika u Monetarja u l-Koeżjoni Ekonomika u Soċjali sabiex tipprepara l-ħidma tal-Kumitat dwar is-suġġett.

Minħabba l-urġenza tal-ħidma, il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew iddeċieda matul l-477 Sessjoni Plenarja tiegħu tat-18 u d-19 ta’ Jannar 2012 (seduta tat-18 ta’ Jannar 2012) li jaħtar lis-Sinjura LOUGHEED bħala relatur ġenerali, u adotta din l-Opinjoni b’138 vot favur, l-ebda vot kontra u 10 astensjonijiet.

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1   Il-KESE jappoġġja u japprova l-proposta għal Regolament ġdid dwar il-Kooperazzjoni Amministrattiva fil-qasam tad-dazji tas-sisa, bħala aġġornament neċessarju u utli tar-regoli attwalment fis-seħħ sabiex jappoġġjaw il-kooperazzjoni bejn l-amministrazzjonijiet nazzjonali bil-għan li jiġi assigurat il-ġbir effettiv tat-taxxi u tiġi miġġielda l-frodi tad-dazji tas-sisa.

2.   Raġuni

2.1   Id-dazji jinġabru minn tliet kategoriji ta’ prodotti fl-UE fil-forma ta’ dazji tas-sisa: l-alkoħol u x-xorb alkoħoliku, it-tabakk manifatturat u l-prodotti tal-enerġija. Dawn id-dazji tas-sisa jaqdu rwol importanti f’li jippruvaw jinfluwenza l-imġiba tal-pubbliku u jikkontribwixxu għall-finanzi pubbliċi tal-Istati Membri u tal-UE (1).

2.2   Għal diversi raġunijiet, inkluża l-possibbiltà li jsiru profitti sinifikanti fuq livelli relattivament żgħar ta’ attività, il-livell ta’ frodi (partikolarment fis-setturi tat-tabakk u l-alkoħol) huwa għoli ħafna fl-UE. Tant hu hekk li twaqqaf “Grupp ta’ Livell Għoli dwar il-Frodi fis-Setturi tat-Tabakk u l-Alkoħol” (2), fejn ir-rakkomandazzjonijiet tiegħu sabiex tiġi miġġielda din il-frodi ġew approvati mill-Kunsill ECOFIN f’Mejju 1998. Saru numru ta’ rakkomandazzjonijiet, iżda l-aktar rakkomandazzjoni konkreta u b’effetti fit-tul kienet dik li l-UE għandha tistabbilixxi sistema kompletament kompjuterizzata għall-moviment u l-kontroll.

2.3   B’riżultat ta’ dan, l-Unjoni Ewropea qattgħet diversi snin tiżviluppa u timplimenta b’mod progressiv sistema ġdida u moderna għall-monitoraġġ tal-moviment tal-oġġetti soġġetti għas-sisa fi ħdan is-suq intern – is-sistema kompjuterizzata tal-movimenti u tal-kontrolli intrakomunitarji ta’ prodotti soġġetti għas-sisa (Excise Movement and Control System – EMCS).

3.   Is-sistema kompjuterizzata tal-movimenti u tal-kontrolli intrakomunitarji ta’ prodotti soġġetti għas-sisa

3.1   Is-sistema kompjuterizzata tal-movimenti u tal-kontrolli intrakomunitarji ta’ prodotti soġġetti għas-sisa (EMCS) twaqqfet mid-Deċiżjoni 1152/2003/KE. L-implimentazzjoni tagħha involviet ħidma sostanzjali bl-involviment tal-Kummissjoni Ewropea, tal-awtoritajiet u tal-operaturi tas-sisa fl-Istati Membri, li lkoll ħadmu f’diversi fażijiet tal-iżvilupp sabiex sistema li kienet ibbażata l-aktar fuq il-karta u li kienet pjuttost oneruża għal min kien involut, tinbidel b’sistema kompjuterizzata u elettronika li kważi ma kellha tinvolvi l-ebda karta. B’mod aktar importanti, is-sistema l-ġdida għandha tippermetti lill-awtoritajiet rilevanti jsegwu l-moviment tal-oġġetti fil-“ħin reali” u l-ġbir immedjat tal-informazzjoni mill-bażijiet ta’ data li min-naħa tagħhom jippermettu li jsiru analiżijiet aktar faċli u fil-fond u analiżi kompjuterizzata tar-riskji.

3.1.1   Għall-operaturi involuti, il-kompjuterizzazzjoni l-ġdida tħaffef il-proċessi amministrattivi neċessarji (il-movimenti kollha issa diġà huma akkumpanjati minn Dokument Amministrattiv elettroniku li jissostitwixxi d-dokumenti fuq karta). Is-sistema standardizzat ħafna mid-dokumenti meħtieġa u tinkludi appoġġ fuq il-web sabiex jiġu ċċekkjati l-kredenzjali tal-imsieħba kummerċjanti potenzjali.

3.1.2   Il-KESE jemmen li l-EMCS tiffaċilita l-kummerċ legali fi ħdan is-suq intern filwaqt li żżid mal-għodod disponibbli għall-Istati Membri sabiex jiġi indirizzat il-ħrib frodulent mid-dazji tas-sisa.

4.   Proposta għal Regolament tal-Kunsill relatat mal-kooperazzjoni amministrattiva fil-qasam tad-dazji tas-sisa

4.1   Il-proposta hija waħda mill-aħħar trufijiet tal-kobba sabiex is-sistema tkun tista’ tintuża bil-kapaċità kollha tagħha. Il-proposta tissostitwixxi r-Regolament eżistenti li jirregola l-kooperazzjoni amministrattiva fil-qasam tad-dazji tas-sisa (Regolament 2073/2004) billi jirrikonoxxi l-modernizzazzjoni li tinsab kważi lesta u jippermetti lill-amministrazzjonijiet tal-Istati Membri jisfruttaw dan fil-kooperazzjoni tagħhom bejniethom, u b’hekk tissaħħaħ tabilħaqq il-kapaċità tagħhom li jikkoordinaw bl-aħjar mod.

4.2   Il-KESE jirrikonoxxi u japprova l-fatt li jitwessa’ l-ambitu ta’ applikazzjoni tal-proposta sabiex tiġi inkluża l-kooperazzjoni fl-infurzar tal-leġislazzjoni dwar is-sisa u mhux sempliċiment il-valutazzjoni tal-livell ta’ dazji dovuti bħala żvilupp utli fil-ġlieda kontra l-frodi u sabiex jissaħħu s-suq intern u l-fiduċja li għandhom fih iċ-ċittadini.

4.3   B’neċessità, ħafna mill-proposta tistabbilixxi r-regoli legali li jkopru kif għandha sseħħ il-kooperazzjoni amministrattiva taħt is-sistema l-ġdida. Il-KESE jemmen li l-proposta hija approċċ ibbilanċjat li jippermetti lill-Istati Membri jisfruttaw il-vantaġġi inerenti tas-sistema l-ġdida filwaqt li ma jżidux il-piż amministrattiv għalihom jew għall-operaturi.

4.3.1   Il-KESE jemmen ukoll li din hija deskrizzjoni ċara tad-drittijiet u r-responsabbiltajiet ta’ kulħadd, b’mod l-aktar importanti tal-amministrazzjonijiet nazzjonali, u li l-proċessi u l-iskadenzi proposti huma ambizzjużi biżżejjed biex jassiguraw risposti pjuttost f’waqthom filwaqt li fl-istess ħin jistgħu jinkisbu minn kulħadd. Fuq din in-nota, il-KESE huwa interessat fil-kontenut tal-att ta’ implimentazzjoni li qiegħed jiġi żviluppat attwalment, li għandu jelenka l-kategoriji ta’ informazzjoni li ser ikunu soġġettigħall-iskambji mandatorji jew fakultattivi skont il-qafas ta’ skambju kompjuterizzat.

4.4   Il-maġġoranza ta’ dak li hu ġdid fil-proposta hija marbuta direttament mal-modernizzazzjoni tas-sistema u mal-possibbiltajiet ġodda li jeżistu sabiex titjieb il-kooperazzjoni bejn l-amministrazzjonijiet. Il-KESE jappoġġja b’mod sod il-Kummissjoni Ewropea u l-Istati Membri fl-għan li jagħmlu l-aħjar użu mis-sistema mtejba sabiex jitjiebu l-valutazzjoni effiċjenti u l-ġbir tat-taxxa, u sabiex jirrikonoxxu u jiġġieldu l-frodi, b’mod partikolari billi jtejbu l-kooperazzjoni amministrattiva bejn l-Istati Membri sabiex jagħmlu dan.

4.4.1   B’dan il-mod, il-Kumitat jispera li s-sistema l-ġdida ser ittejjeb il-kwalità tar-rappurtar awtomatiku, u b’hekk l-Istati Membri jkunu jistgħu jiffokaw fuq l-attivitajiet problematiċi aktar malajr. Fil-proposta, l-introduzzjoni ta’ sistema ta’ “segwitu” hija partikolarment ta’ għajnuna u għandha tgħin tirrevedi u ttejjeb il-kwalità u l-utilità tal-informazzjoni li qed tiġi skambjata fuq bażi kontinwa.

4.5   Filwaqt li l-KESE jaqbel mal-bżonn tal-proposta għal bażi legali għall-ġbir tad-data mir-reġistri individwali tal-moviment u għall-użu ta’ dawn ir-reġistri fl-analiżi tal-Istati Membri, huwa jwiddeb kontra l-użu tagħhom u jfakkar lill-awtoritajiet sabiex ikunu ċerti li jużaw din l-informazzjoni b’mod adegwat u proporzjonat.

4.6   Il-KESE jemmen li l-proposta tirrikonoxxi b’mod korrett il-bilanċ tar-responsabbiltajiet fil-qasam tad-dazji tas-sisa u l-EMCS, bil-Kummissjoni Ewropea responsabbli għall-mekkaniżmu u għall-manteniment tas-sistema nnifisha, u l-Istati Membri għall-informazzjoni li tinsab fis-sistema, l-iskambju tal-informazzjoni u bla dubju li jaqbdu u jieħdu miżuri kontra l-frodi.

4.7   Il-KESE jemmen li l-konformità tar-regoli għad-dazji tas-sisa mat-tibdil fir-regoli tal-UE fil-kooperazzjoni amministrattiva fl-oqsma tal-VAT u tat-tassazzjoni diretta fil-proposta hija ta’ għajnuna. Il-KESE jappoġġja dawn l-isforzi kollha għat-tassazzjoni nazzjonali, id-dħul, is-sisa u s-servizzi doganali fit-titjib tal-komunikazzjoni tagħhom u l-ħidma flimkien, u jemmen li fl-aħħar mill-aħħar dan iservi biex jitjieb is-suq intern.

4.8   Il-KESE b’mod partikolari jappoġġja l-bażi legali tal-proposta għas-SEED-on-Europa u jemmen li din hija għodda utli għall-operaturi legali sabiex jistabbilixxu malajr il-kredibilità ta’ dawk li jixtiequ jikkummerċjaw magħhom.

---

(1)  Kull sena jinġabru madwar EUR 307 biljun (ċifra tal-2010) mis-sisa u dazji simili fl-UE, magħmul minn EUR 22 biljun mill-alkoħol u x-xorb alkoħoliku, EUR 207 biljun mill-prodotti tal-enerġija u EUR 77 biljun mit-tabakk manifatturat – iċ-ċifri huma total aggregat mill-figuri mressqa fit-“Tabella tad-Dazju tas-Sisa” separata tal-Kummissjoni Ewropea għax-xorb alkoħoliku, il-prodotti tal-enerġija u d-dawl u t-tabakk manifatturat li tista’ tiġi konsultata mill-websajt tad-DĠ TAXUD f’http://ec.europa.eu/taxation_customs/taxation/excise_duties/index_en.htm.

(2)  Dak iż-żmien, il-Grupp ta’ Livell Għoli stima t-telf bħala riżultat ta’ frodi fl-1996 għal madwar ECU 3,3 biljun fis-settur tat-tabakk u ECU 1,5 biljun fis-settur tal-alkoħol.

---

6.3.2012

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 68/47

---

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar il-“Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jistabbilixxi pjan multiannwali għall-istokk tas-salamun tal-Baltiku u għas-sajd li jisfrutta dak l-istokk”

COM(2011) 470 finali — 2011/0206 COD

2012/C 68/09

Relatur: is-Sur KALLIO

Nhar it-13 ta’ Settembru 2011, il-Parlament Ewropew iddeċieda, b’konformità mal-Artikolu 43(2) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, li jikkonsulta lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar

il-Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jistabbilixxi pjan multiannwali għall-istokk tas-salamun tal-Baltiku u għas-sajd li jisfrutta dan l-istokk

COM(2011) 470 finali – 2011/0206 COD.

Is-Sezzjoni Speċjalizzata għall-Agrikoltura, l-Iżvilupp Rurali u l-Ambjent, inkarigata sabiex tipprepara l-ħidma tal-Kumitat dwar is-suġġett, adottat l-opinjoni tagħha nhar il-21 ta’ Diċembru 2011.

Matul l-477 sessjoni plenarja tiegħu li saret fit-18 u d-19 ta’ Jannar 2012 (seduta tat-18 ta’ Jannar 2012), il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew adotta din l-Opinjoni b’169 vot favur, 4 voti kontra u 9 astensjonijiet.

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1   Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew jilqa’ b’sodisfazzjon u japprova l-għanijiet tal-pjan multiannwali biex jiġi żgurat l-isfruttament sostenibbli u biex jiġu salvagwardjati l-integrità u d-diversità ġenetika tal-istokkijiet kollha tas-salamun tal-Baħar Baltiku. Madankollu, l-iskeda ta’ żmien mhijiex waħda realistika għall-istokkijiet dgħajfa fin-Nofsinhar tal-Baltiku, fid-dawl tal-informazzjoni attwali.

1.2   Il-KESE jemmen li huwa essenzjali li r-restrizzjonijiet fuq is-sajd jiġu applikati għaċ-ċiklu tal-ħajja kollu tas-salamun u għal kull tip ta’ sajd. L-irkupru tal-istokkijiet dgħajfa tas-salamun ser ikun jeħtieġ mhux biss restrizzjonijiet tas-sajd, iżda wkoll miżuri biex jiġu restawrati ż-żoni ta’ tgħammir tas-salamun. Fil-fehma tal-KESE, it-twaqqif ta’ qabdiet totali permissibbli (TAC) għax-xmajjar ma jagħmilx sens, peress li dan huwa piż amministrattiv, u s-sorveljanza tat-TACs tfisser spejjeż addizzjonali konsiderevoli. Ir-responsabilità għar-regolazzjoni u l-monitoraġġ tas-sajd fl-ilmijiet interni tiegħu għandha tkun primarjament tal-Istat Membru kkonċernat. Il-Kummissjoni Ewropea tista’ tikkontrolla l-implimentazzjoni tal-programmi ta’ monitoraġġ nazzjonali bbażata fuq ir-rapporti mill-Istati Membri.

1.3   Il-KESE jaqbel li l-bastimenti tas-servizz jiddaħħlu fil-kamp ta’ applikazzjoni tar-Regolament. Madankollu, is-sajd rikreattiv li ma jagħmilx parti mill-kamp ta’ applikazzjoni tal-pjan xorta għadu responsabbli għal sehem kbir tal-qabda totali tas-salamun. Is-sajd rikreattiv għandu wkoll jiġi rregolat u ssorveljat fil-livell nazzjonali u r-rapporti li l-Istati Membri jressqu lill-Kummissjoni għandu jżomm rekord ta’ dan.

1.4   Fir-rigward tal-vijabilità tas-sajd, il-KESE jemmen li huwa importanti li l-kwoti għall-attività tas-sajd, u r-restrizzjonijiet fuqha, jiġu sostitwiti gradwalment b’miri għar-rata ta’ mortalità mis-sajd. Fil-futur, ir-regolazzjoni tas-sajd għas-salamun fil-baħar m’għandhiex tkun ibbażata fuq it-TACs għal numru ta’ stokkijiet tas-salamun iżda fuq regoli tekniċi stabbiliti għall-perjodi u l-irkaptu tas-sajd biex jiġu protetti l-istokkijiet dgħajfa tas-salamun.

1.5   Il-KESE ma jaqbilx li jiġi pprojbit l-istokkjar mill-ġdid li jikkumpensa mingħajr ma jkun hemm evidenza xjentifika affidabbli li dan l-istokkjar mill-ġdid jikkawża l-ħsara. Il-kwalità tas-salamun żgħir li jgħaddi għall-ilma baħar (smolt) għandha tiġi ssorveljata. Il-KESE jirrakkomanda li jitnaqqas ir-riskju ġenetiku tal-attività tal-istokkjar billi kull sena ssir produzzjoni tas-salamun żgħir li jgħaddi għall-ilma baħar mis-salamun ġenitur li jinqabad fil-baħar miftuħ.

1.6   Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew iqis li huwa essenzjali li s-sajd għas-salamun jiġi ssorveljat b’mod adegwat u effettiv, u jirrakkomanda li r-riżorsi jiffukaw mill-aktar fis fuq is-sorveljanza tas-sajd għas-salamun. Madankollu, minflok ma jkun hemm obbligi ta’ sorveljanza permanenti ġodda, il-KESE jemmen li l-miżura ewlenija għandha tkun l-implimentazzjoni effettiva fl-Istati Membri kollha tar-regolamenti ta’ sorveljanza li ġew żviluppati b’mod intensiv matul l-aħħar snin. Il-KESE jappella li jiġu kkjarifikati aktar il-valutazzjonijiet li twettqu mill-Kunsill Internazzjonali għall-Esplorazzjoni tal-Baħar dwar ir-rappurtar żbaljat tal-qabdiet tas-salamun.

1.7   Il-KESE jenfasizza l-importanza tal-iktar riċerka avvanzata dwar is-salamun biex l-implimentazzjoni tal-pjan multiannwali tkun ta’ suċċess. Informazzjoni affidabbli biżżejjed biss tista’ tiżgura miżuri adegwati biex jiġu protetti l-istokkijiet tas-salamun, u biex dawn jinġiebu lura għal-livelli adegwati, u l-possibilità li dawn l-istokkijiet jiġu sfruttati b’mod sostenibbli. Minbarra statistika affidabbli dwar il-qabdiet, hemm il-ħtieġa ta’ iktar informazzjoni dwar il-kawżi tal-mortalità mis-sajd fil-baħar.

1.8   Il-KESE jikkunsidra li l-proposta għal Regolament tista’ twassal għal effetti negattivi fuq l-impjieg għas-sajjieda kummerċjali, l-industrija tal-ipproċessar, il-bejgħ, it-tagħmir, it-turiżmu bbażat fuq is-sajd u l-akkwakultura. Il-livell ta’ dawn l-effetti negattivi jvarja bejn l-Istati Membri u bejn ir-reġjuni stess. Il-KESE jitlob li jitnaqqsu l-effetti negattivi fuq l-impjieg meta l-miżuri jiġu implimentati skont ir-regolament propost, u li jitqiesu bi sħiħ l-effetti kkawżati meta jiġi approvat l-appoġġ strutturali tal-UE u fir-riforma tal-Politika Komuni tas-Sajd. Il-KESE jinnota li jekk l-aċċess għall-fondi strutturali jittejjeb u jiġi ssemplifikat, dan iwassal għal żieda fil-qabdiet tas-salamun b’mod sostenibbli u l-ħolqien ta’ aktar impjiegi fl-industrija tas-sajd fil-Baltiku.

2.   Daħla

2.1   Ir-regolazzjoni preċedenti dwar l-istokkijiet tas-salamun tal-Baltiku kienet tinkludi restrizzjonijiet fuq is-sajd stabbiliti mill-gvernijiet nazzjonali, kif ukoll dispożizzjonijiet għal attivitajiet tas-sajd tekniċi stabbiliti mir-Regolament tal-Kunsill u l-kwoti tas-sajd (TACs) stabbiliti annwalment. Sal-2006, il-kwoti kienu jiġu stabbiliti mill-Kummissjoni Internazzjonali dwar is-Sajd fil-Baħar Baltiku (IBSFC). Il-miżuri kollha relatati mas-salamun sal-2010 ġew ikkoordinati permezz tal-Pjan ta’ Azzjoni għas-Salamun tal-Kummissjoni tas-Sajd fil-Baħar Baltiku.

2.2   Mill-2006 ’l hawn, il-kwoti tas-sajd fil-Baħar Baltiku disponibbli għall-Istati Membri tal-UE ġew stabbiliti fuq bażi annwali mir-Regolament tal-Kunsill. Il-proposta tal-Kummissjoni Ewropea għal Regolament tħejjiet abbażi tal-parir mill-Kunsill Internazzjonali għall-Esplorazzjoni tal-Baħar (ICES) u mill-Kumitat Xjentifiku, Tekniku u Ekonomiku għas-Sajd (STECF).

2.3   L-UE tkompli talloka l-kwoti miftiehma lill-Istati Membri tagħha abbażi ta’ “stabilità relattiva”. Dan ifisser li s-sehem relattiv tal-kwota ta’ kull Stat Membru jibqa’ l-istess minn sena għall-oħra, minkejja li l-ammont tal-kwota nnifsu jista’ jvarja.

2.4   L-uniku pajjiż terz li jwettaq operazzjonijiet tas-sajd fil-Baħar Baltiku huwa r-Russja. L-UE u r-Russja jiddiskutu l-istatus tal-istokkijiet tal-ħut tal-Baħar Baltiku u l-opportunitajiet tas-sajd għas-salamun f’taħditiet bilaterali separati. Attwalment m’hemm l-ebda proċedura ta’ negozjar formali bħal din għall-Kummissjoni dwar is-Sajd fil-Baħar Baltiku sabiex taqsam il-kwoti tal-ħut bejn l-UE u r-Russja.

2.5   Il-kwota tas-salamun kummerċjali tal-Baħar Baltiku hija maqsuma f’żewġ partijiet: il-kwota tal-baċir ewlieni u l-Golf tal-Botnja (ICES 22-31) u l-kwota tal-Golf tal-Finlandja (ICES 32). Fil-prattika, għal bosta snin, il-kwota ma xekkletx is-sajd għas-salamun. Mill-kwota totali tas-salamun li seta’ jinqabad mill-Baħar Baltiku fl-2010, li kienet ta’ 309 665, inqabdu biss 150 092 (jiġifieri 48,5 % tal-kwota). Il-persentaġġ tal-kwota li ntuża varja bejn il-pajjiżi, minn 2,8 % sa 84,9 %. Is-salamun jinqabad kemm minn sajjieda kummerċjali kif ukoll minn dawk rikreattivi, mill-baħar, mill-estwarji u mix-xmajjar. Is-sajd rikreattiv jammonta għal 20-30 % tal-ammont totali ta’ salamun li jinqabad mir-reġjun tal-Baħar Baltiku u għal kważi nofs il-qabda minn mal-kosta jew mix-xmajjar. Il-qabdiet tas-salamun mis-sajd rikreattiv ma jiġux inklużi fil-kalkolu tal-kwota tas-sajd.

2.6   L-istat tax-xmajjar ewlenin tas-salamun fit-Tramuntana tjieb b’mod sinifikanti f’nofs is-snin 90 permezz tar-restrizzjonijiet tal-ħin nazzjonali fir-rigward tas-sajd mal-kosta imposti mill-Isvezja u l-Finlandja. Minn dakinhar ’il quddiem, il-produzzjoni tas-salamun żgħir li jgħaddi għall-ilma baħar minn dawn ix-xmajjar baqgħet f’livell sostanzjalment ogħla, simili ħafna għall-kapaċità tal-produzzjoni potenzjali tagħhom u għar-rendiment massimu sostenibbli stabbilit bħala mira mill-pjan multiannwali. Is-sajd għas-salamun tal-Baħar Baltiku huwa bbażat, fil-parti l-kbira tiegħu, fuq il-produzzjoni minn dawn ix-xmajjar f’saħħithom tas-salamun fit-Tramuntana.

2.7   Minkejja l-miżuri li ttieħdu sal-lum, il-produzzjoni tas-salamun żgħir li jgħaddi għall-ilma baħar minn xmajjar tas-salamun għall-partijiet ċentrali u fin-Nofsinhar tal-Baħar Baltiku baqgħet baxxa. Is-sajd għall-istokkijiet imħallta tas-salamun fil-baċir ewlieni tal-Baltiku naqas b’rata sinifikanti minħabba li fl-2008 ġiet introdotta l-projbizzjoni tal-għeżula. Żieda fis-sajd bl-għeżula tfisser li s-sajd għas-salamun reġa’ żdied fil-baċir ewlieni.

2.8   Minkejja ż-żieda sinifikanti fil-produzzjoni tas-salamun żgħir li jgħaddi għall-ilma baħar, id-daqs tal-istokk tas-salamun li jista’ jinqabad għadu ma kibirx bl-istess mod. Hemm bżonn ta’ iktar riċerka dwar il-fatturi li qed jikkawżaw il-mortalità mis-sajd fil-baħar.

2.9   Fil-parir li ta dwar l-opportunitajiet tas-sajd għall-2012, l-ICES identifika li ta’ spiss ikun hemm qabdiet tas-salamun li jiġu rrappurtati b’mod qarrieqi bħala qabdiet tat-trota permezz tas-sajd bl-għeżula fil-Baħar Baltiku.

2.10   L-ICES esprima t-tħassib tiegħu dwar is-sitwazzjoni tal-istokkijiet tas-salamun fil-Baħar Baltiku u d-diversità ġenetika. Il-Kummissjoni għall-Ħarsien tal-Ambjent tal-Baħar Baltiku (HELCOM) ukoll ġibdet l-attenzjoni għall-istatus tal-istokkijiet tas-salamun fil-Baħar Baltiku.

2.11   Is-sajd għas-salamun huwa importanti, soċjalment u ekonomikament, għall-komunitajiet tas-sajd kostali. L-iktar stima riċenti tat-total ta’ sajjieda tas-salamun fil-Baħar Baltiku hija dik tal-2007, meta l-Kummissjoni Ewropea kkalkulat li t-total tas-sajjieda tas-salamun kummerċjali kien jammonta għal 400, li 340 minnhom jistadu lil hinn mill-kosta. Fl-2010, grupp ta’ ħidma tal-ICES dwar is-salamun stima li n-numru totali ta’ bastimenti għas-sajd użati għas-salamun fl-ibħra miftuħa kien jammonta għal 141, numru li huwa konsiderevolment ogħla minn dak stmat għall-2007. Is-sajd għas-salamun ma joħloqx biss impjiegi għas-sajjieda kummerċjali iżda wkoll għal talinqas l-istess ammont ta’ nies fis-settur tat-turiżmu bbażat fuq is-sajd. L-implikazzjonijiet għall-impjiegi tas-sajd kummerċjali u rikreattiv fil-Golf tal-Botnja jitqiesu bħala sinifikanti wkoll. Is-sajd għas-salamun joffri wkoll impjiegi indiretti għal numru kbir ta’ nies, fl-ipproċessar u l-bejgħ tal-ħut u fl-industrija tat-tagħmir għas-sajd. Il-produzzjoni tas-salamun żgħir li jgħaddi għall-ilma baħar biex jiġu ppreservati s-sajd għas-salamun u l-istokkijiet tas-salamun hija sors importanti ieħor għall-impjiegi lokalment.

3.   Proposta tal-Kummissjoni

3.1   Fit-12 ta’ Awwissu 2011, il-Kummissjoni Ewropea ressqet proposta għal Regolament (COM (2011) 470) tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jistabbilixxi pjan multiannwali għall-istokk tas-salamun tal-Baltiku u għas-sajd li jisfrutta dan l-istokk.

3.2   Il-pjan ta’ ġestjoni għall-istokk tas-salamun tal-Baltiku ikun japplika għas-sajd kummerċjali fil-Baħar Baltiku u x-xmajjar li jispiċċaw fih. Huwa jkun japplika wkoll għall-kumpaniji li joffru l-vjaġġi tas-sajd bi gwida u s-servizzi għas-sajd rikreattiv tagħhom fil-Baħar Baltiku. Il-proposta tippermetti, taħt ċerti kundizzjonijiet, li jiġi regolat is-sajd fix-xmajjar permezz tad-dispożizzjonijiet tal-UE, u din tkopri r-rilaxxi tas-salamun.

3.3   L-għan ewlieni tal-proposta huwa li jiġi żgurat li l-istokk tas-salamun tal-Baltiku jiġi sfruttat b’mod sostenibbli, b’konformità mal-prinċipju tar-rendiment massimu sostenibbli, u li l-integrità u d-diversità ġenetika tiegħu jiġu salvagwardjati.

3.4   Il-mira għall-istokkijiet tas-salamun selvaġġ tal-Baħar Baltiku hija stabbilita, għal kull xmara, għal 75 % tal-kapaċità potenzjali ta’ produzzjoni tas-salamun żgħir li jgħaddi għall-ilma baħar. Skont il-kundizzjoni attwali tax-xmara tas-salamun, il-mira għandha tintlaħaq fi żmien ħames jew għaxar snin minn meta r-Regolament ikun daħal fis-seħħ.

3.5   Ġew proposti TACs obbligatorji għal kull xmara għall-istokkijiet tas-salamun selvaġġ. L-Istati Membri ser ikollhom ir-responsabilità li jistabbilixxuhom. Abbażi ta’ data xjentifika, l-Istati Membri ser ikollhom jiddeterminaw ir-rata ta’ mortalità mis-sajd massima permissibbli u l-livell tat-TAC korrispondenti għal kull xmara.

3.6   Kull tliet snin, il-Kummissjoni Ewropea tal-UE jkollha tivvaluta l-miżuri msemmijin hawn fuq mill-Istati Membri u l-kompatibilità tagħhom mal-ksib tal-għanijiet. F’każ li Stat Membru ma jippubblikax id-data, jew f’każ li l-miżuri tiegħu ma jkunux adegwati biex jintlaħqu l-għanijiet, il-Kummissjoni tkun tista’ temenda l-livelli ta’ mortalità mis-sajd għax-xmajjar tas-salamun selvaġġ u/jew it-TAC ta’ dak l-Istat Membru jew tipprojbixxi s-sajd għas-salamun f’dawk ix-xmajjar kollha.

3.7   Għall-istokkijiet tas-salamun kollha tal-Baħar Baltiku ġiet proposta rata waħda għall-mortalità mis-sajd għas-sajd fil-baħar – dik ta’ 0,1. Din ir-rata ta’ mortalità tfisser li, annwalment, jistgħu jinqabdu madwar 10 % tas-salamun intiż għas-sajd. Meta jkun qed jistabbilixxi t-TAC annwali, ir-regolatur għandu jiżgura li r-rata ta’ mortalità massima għas-sajd, jiġifieri dik ta’ 0,1, ma tinqabiżx. Il-Kummissjoni tista’ temenda r-rati ta’ mortalità mis-sajd fil-baħar f’każ li ċ-ċirkostanzi jinbidlu b’tali mod li jaf ikunu ta’ xkiel biex jintlaħqu l-għanijiet.

3.8   Is-salamun li jinqabad minn bastimenti tas-servizz għandu jingħadd bħala parti mill-użu tal-kwota tas-salamun nazzjonali ta’ Stat Membru.

3.9   L-Isati Membri jintalbu jistabbilixxu regoli għas-sajd, tekniċi u intiżi għal xmara partikolari, għal dawk l-istokkijiet dgħajfa tas-salamun selvaġġ li ma jkunux laħqu l-mira ta’ 50 % tal-kapaċità tal-produzzjoni tas-salamun żgħir li jgħaddi għall-ilma baħar għax-xmajjar tas-salamun selvaġġ. L-Istati Membri jkollhom sentejn ċans minn meta r-Regolament jidħol fis-seħħ biex ifasslu dawn id-dispożizzjonijiet. L-Istat Membru nnifsu jista’ jagħżel dawn id-dispożizzjonijiet tekniċi għas-sajd, u jieħu deċiżjonijiet dwarhom (pereżempju restrizzjonijiet fuq l-irkaptu u projbizzjoni ta’ sajd matul ċerti perjodi u f’ċerti żoni).

3.10   Il-Kummissjoni ser tivvaluta d-dispożizzjonijiet tekniċi għas-sajd introdotti mill-Istati Membri kull tliet snin. F’każ li Stat Membru ma jintroduċix miżuri fiż-żmien stipulat, jew jonqos milli jippubblikahom, jew f’każ li l-miżuri tiegħu ma jkunux adegwati biex jintlaħqu l-għanijiet għas-salamun selvaġġ tax-xmajjar, il-Kummissjoni tista’ tistabbilixxi regoli għas-sajd li jkunu tekniċi u intiżi għal xmara partikolari.

3.11   Ir-rilaxxi tas-salamun ser ikunu ristretti għall-istokkjar u l-istokkjar mill-ġdid dirett. “Stokkjar” jirreferi għar-rilaxx ta’ stokk fix-xmajjar tas-salamun selvaġġ u “stokkjar mill-ġdid dirett” jirreferi għar-rilaxx ta’ ħut fi xmajjar potenzjali tas-salamun, bil-għan li jinħolqu popolazzjonijiet ta’ salamun selvaġġ li jkunu awtosuffiċjenti.

3.12   Qed jiġi propost perjodu tranżizzjonali ta’ seba’ snin għar-rilaxxi. Wara dan il-perjodu tranżizzjonali ser ikunu permessi biss it-tipi ta’ rilaxx imsemmijin hawn fuq.

3.13   Il-proposta tistabbilixxi dispożizzjonijiet ta’ sorveljanza ġodda biex jiżdiedu ma’ dawk li diġà hemm fis-seħħ. L-obbligazzjonijiet ta’ sorveljanza l-ġodda japplikaw għall-bastimenti li jintużaw għas-sajd kummerċjali tas-salamun, irrispettivament mit-tul, u għall-bastimenti użati għall-vjaġġi tas-sajd rikreattiv.

3.14   Il-qabdiet għandhom jiġu spezzjonati malli jinħattu l-art. L-ispezzjonijiet malli jinħattew l-art għandhom ikopru mill-inqas 10 % tal-qabdiet totali li jkunu nħattew fuq l-art.

3.15   Il-Kummissjoni tipproponi li, jekk ikun hemm bżonn, għandhom jingħataw setgħat delegati għal perjodu ta’ żmien indefinit biex tirregola s-sajd għas-salamun kemm fil-baħar kif ukoll fix-xmajjar.

4.   Osservazzjonijiet speċifiċi

4.1   Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew jilqa’ b’sodisfazzjon u japprova l-għanijiet tal-pjan multiannwali. Il-mira tal-pjan li l-produzzjoni għandha tilħaq mill-inqas il-75 % tal-produzzjoni tas-salamun żgħir u selvaġġ li jgħaddi għall-ilma baħar fi żmien għaxar snin hija estremament ambizzjuża. Abbażi tal-valutazzjonijiet tal-ICES, l-għan qed jintlaħaq fix-xmajjar tas-salamun ewlenin fit-Tramuntana tal-Baltiku, iżda għall-istokkijiet dgħajfa tas-salamun fin-Nofsinhar l-iskeda ta’ żmien mhijiex realistika minkejja l-livell tar-restrizzjonijiet fuq is-sajd.

4.2   Ir-regolament ikopri s-sajd kummerċjali u l-bastimenti tas-servizz. Dawn tal-aħħar għandhom importanza minima fir-rigward tal-qabda totali tas-salamun. Madankollu, il-qabda kombinata tas-salamun minn mal-kosta u fix-xmajjar mis-sajd rikreattiv li ma jidħolx fil-kamp ta’ applikazzjoni tar-Regolament tista’ titqabbel mal-qabda kummerċjali minn żona tal-istess daqs. Il-KESE ma jqisx li t-twaqqif biss tat-TACs għas-sajd kummerċjali fix-xmajjar bħala wieħed għaqli għax il-maġġoranza tas-sajd fix-xmajjar huwa rikreattiv. Il-KESE jemmen li r-restrizzjonijiet fuq is-sajd għandhom ikopru ċ-ċiklu kollu tal-ħajja tas-salamun u kull tip ta’ sajd. Ir-responsabilità għar-regolazzjoni tas-sajd kummerċjali u rikreattiv fl-ilmijiet interni tiegħu għandha tkun primarjament tal-Istat Membru kkonċernat.

4.3   Fil-pjani ta’ ġestjoni u ta’ rkupru li diġà ġew adottati għall-istokkijiet tal-ħut fl-UE, ir-rata ta’ mortalità mis-sajd stabbilita għal kull stokk hija l-iktar rata adegwata biex jintlaħaq l-isfruttament sostenibbli ta’ dak l-istokk. Ħafna stokkijiet ta’ salamun differenti jinqabdu fil-Baħar Baltiku, u l-istatus bijoloġiku tagħhom ivarja. Ir-regolament u l-memorandum ta’ spjegazzjoni tiegħu ma jispjegawx b’mod ċar għalfejn il-proposta tistabbilixxi biss rata waħda għall-mortalità mis-sajd għall-istokkijiet kollha tas-salamun maqbudin fil-Baħar Baltiku u kif waslu għal din ir-rata.

4.4   L-istokkijiet tas-salamun maqbudin fit-tramuntana tal-Baħar Baltiku diġà joqorbu ħafna lejn il-mira tar-rendiment massimu sostenibbli. It-tnaqqis tal-kwota tas-salamun għall-baċir ewlieni tal-Baħar Baltiku u għall-Golf tal-Botnja għal livell li bih il-mortalità mis-sajd tal-istokkijiet tas-salamun fin-Nofsinhar ser tilħaq ukoll ir-rendiment massimu sostenibbli, ser iwassal għal restrizzjonijiet bla bżonn fuq is-sajd fit-Tramuntana għall-istokkijiet tas-salamun. Għalhekk, fil-futur, ir-regolazzjoni tas-sajd għas-salamun fil-baħar m’għandhiex tkun ibbażata fuq it-TACs għal numru ta’ stokkijiet ta’ salamun iżda fuq regoli tekniċi li jirregolaw il-perjodi u l-irkaptu tas-sajd, li jistgħu jintużaw b’mod dirett u speċifiku biex jiġu protetti l-istokkijiet dgħajfa tas-salamun. Jekk ir-regolazzjoni tas-sajd għas-salamun ser tibqa’ tkun ibbażata fuq l-istabbiliment annwali tat-TACs, it-tnaqqis progressiv fil-mortalità mis-sajd għal livell fil-mira li japplika fil-pjani ta’ ġestjoni għal stokk ieħor ta’ ħut għandu jgħodd ukoll għall-kwoti tas-sajd għas-salamun fil-baħar. Tibdiliet f’daqqa u radikali fir-regolamenti fejn m’hemmx verament bżonn huma problematiċi ħafna mill-perspettiva tal-industrija tas-sajd.

4.5   Fir-reġjun tal-baċir ewlieni tal-Baħar Baltiku, is-sajd għas-salamun jikkonsisti kompletament minn sajd imħallat, li jinkludi stokkijiet ta’ salamun differenti. Iktar ma s-sajd iseħħ fil-qrib tax-xmara tas-salamun, iktar hemm ċans li jinqabad l-istokk tas-salamun mix-xmara. Fil-futur, ir-regoli dwar is-sajd bl-għeżul, u s-sorveljanza tiegħu, fil-baċir ewlieni tal-Baħar Baltiku ser ikunu importanti għall-irkupru ta’ stokkijiet dgħajfa tas-salamun fin-Nofsinhar. Ġie nnutat li fil-ħarifa, iktar jinqabad salamun iżgħar milli suppost bl-għeżul milli b’forom oħra ta’ sajd; għalhekk jistgħu jintużaw restrizzjonijiet fuq il-perjodu ta’ meta jista’ jsir sajd bil-qasba biex b’hekk ukoll jonqos in-numru ta’ ħut maqbud li jkollu jerġa’ jintefa’ fil-baħar. Madankollu, ta’ min wieħed jindika li l-istokkijiet tas-salamun fin-Nofsinhar tal-Baħar Baltiku ma ġewx irkuprati minkejja t-tnaqqis drastiku fis-sajd fil-baċir ewlieni. Dan ifisser li l-irkupru ta’ stokkijiet dgħajfa ta’ salamun mhux talli jeħtieġ limiti stabbiliti għas-sajd fil-baħar iżda jeħtieġ ukoll limiti stretti għas-sajd fl-estwarji u fiż-żoni tax-xmajjar, kif ukoll miżuri biex jiġu restawrati ż-żoni ta’ tgħammir tas-salamun.

4.6   Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew huwa mħasseb dwar l-istimi ta’ qabdiet tas-salamun irrappurtati b’mod qarrieqi; jappella biex dan il-fatt jiġi kkjarifikat aktar u jqis li huwa importanti li s-sajd għas-salamun jiġi ssorveljat b’mod adegwat u effettiv. Il-proposta tal-Kummissjoni tista’ twassal għal żieda permanenti fl-obbligi ta’ sorveljanza tas-settur pubbliku, u l-ispejjeż jiżdiedu. Ikun hemm l-ispejjeż partikolarment minħabba t-tibdiliet fis-sistemi tat-teknoloġija tal-informatika, u tal-manutenzjoni tagħhom kif ukoll minħabba l-ħtieġa li jiżdiedu r-riżorsi umani u riżorsi oħrajn biex tiġi ssorveljata u studjata l-konformità regolatorja. Il-KESE jitlob li, kemm jista’ jkun, ikun hemm żieda fir-riżorsi ta’ sorveljanza, u biex ir-riżorsi disponibbli jikkonċentraw fuq is-sorveljanza tas-sajd għas-salamun sakemm il-pjan multiannwali għas-salamun jiġi approvat u sakemm il-problemi rrappurtati jitqiesu bħala solvuti. Fir-rigward tar-regoli dwar is-sorveljanza tas-sajd għas-salamun, il-KESE jqis bħala prijorità l-implimentazzjoni effiċjenti fl-Istati Membri kollha tar-regoli ta’ sorveljanza eżistenti, li ġew żviluppati b’mod intensiv matul l-aħħar snin. Il-Kummissjoni Ewropea għandha tikkontrolla l-implimentazzjoni tal-programmi ta’ monitoraġġ nazzjonali permezz tar-rapporti pprovduti mill-Istati Membri.

4.7   Is-salamun jiġi rilaxxat permezz tal-istokkjar u tal-istokkjar mill-ġdid dirett jew bħala stokkjar mill-ġdid li jikkumpensa fuq ordni tal-qorti biex jagħmel tajjeb għat-telf tal-qabda li jirriżulta mill-bini ta’ impjanti ta’ enerġija idroelettrika. Il-proposta ġġib fi tmiemha kull forma ta’ rilaxx ieħor li mhux stokkjar u stokkjar mill-ġdid dirett fix-xmajjar tas-salamun potenzjali seba’ snin wara d-dħul fis-seħħ tar-Regolament. L-iskadenza ta’ seba’ snin biex l-istokkjar mill-ġdid li jikkumpensa jiġi sostitwit minn dispożizzjonijiet oħra hija sempliċement qasira wisq, għall-fatt li x’aktarx dak il-perjodu jkun hemm bżonnu għall-ippjanar u l-implimentazzjoni ta’ dispożizzjonijiet alternattivi flimkien mal-proċess ta’ tranżizzjoni li jkun jinkludi seduti ġudizzjarji fit-tliet livelli kollha.

4.8   Il-projbizzjoni tal-istokkjar mill-ġdid li jikkumpensa hija ġġustifikata mit-theddida li tali stokkjar mill-ġdid jikkawża għad-diversità ġenetika tal-istokkijiet tas-salamun. Madankollu, m’hemm l-ebda prova xjentifika li tappoġġja din id-dikjarazzjoni. Il-qabdiet minn stokkjar mill-ġdid li jikkumpensa bla dubju ta’ xejn huma importanti għall-estwarji u għas-sajd kostali fiż-żoni ta’ stokkjar tas-salamun, u jirrappreżentaw ukoll spinta għall-impjiegi ta’ diversi tużżani ta’ persuni kull sena fir-rigward tan-negozji tal-akkwakultura li joperaw mal-kosta. Għalhekk, l-istokkjar mill-ġdid li jikkumpensa m’għandux jiġi pprojbit jekk ma jkunx hemm prova xjentifika ċerta li tali attività tikkawża l-ħsara. Il-KESE jemmen ukoll li l-kwalità tas-salamun żgħir li jgħaddi għall-ilma baħar intiż għar-rilaxx għandha tiġi ssorveljata u l-ġwienaħ mimlijin xaħam tas-salamun żgħir kollu li jgħaddi għall-ilma baħar u li jiġi rilaxxat għandhom jinqatgħu biex is-salamun li rriproduċa b’mod naturali jkun jista’ jintgħażel mis-salamun rilaxxat mill-qabda. Ir-riskju għad-diversità ġenetika kkawżat mill-istokkjar jista’ jitnaqqas, kull meta jkun possibbli, fl-impjanti tas-salamun żgħir li jgħaddi għall-ilma baħar billi jintuża s-salamun ġenitur li jinqabad kull sena fil-baħar miftuħ u li jkun għadda minn għażla naturali minflok l-istokkijiet tas-salamun li għandhom jiġu protetti.

4.9   Is-sitwazzjoni tal-Golf tal-Finlandja tipprovdi stampa ċara tal-importanza tal-istokkjar tas-salamun. Li kieku l-istokkjar tas-salamun kellu jiġi pprojbit fl-estwarju tax-Xmara Kymi fejn ittella’ xi bini, pereżempju, dan ikun ifisser it-tmiem tas-sajd għas-salamun fil-Golf tal-Finlandja u t-tmiem għas-sajd rikreattiv sinifikanti li qed iseħħ taħt l-impjant tal-enerġija tax-Xmara Kymi. Dan it-tip ta’ sajd huwa ta’ importanza konsiderevoli għat-turiżmu bbażat fuq is-sajd, u s-sitwazzjoni hija l-istess f’ħafna xmajjar għar-reġjun tal-Baħar Baltiku.

4.10   Billi titnaqqas il-kwota, pereżempju, il-proposta jista’ jkollha impatt ekonomiku konsiderevoli fuq is-sajjieda kummerċjali, kif ukoll fuq is-setturi li jiddependu fuq il-produzzjoni primarja bħal pereżempju l-ipproċessar u l-bejgħ tal-ħut, u l-produtturi ta’ tagħmir għas-sajd. Ir-rotot twal tal-migrazzjoni tas-salamun, il-metodi differenti għas-sajd u l-ħtiġijiet regolatorji differenti f’kull stadju tal-migrazzjoni jfissru li l-effetti ekonomiċi jvarjaw bejn l-Istati Membri u fi ħdanhom stess. Minħabba li l-istaġun tas-sajd għas-salamun huwa wieħed qasir, il-maġġoranza tas-sajjieda jaqbdu wkoll tipi oħra ta’ ħut. Iżda s-salamun huwa l-iktar speċi importanti f’termini ekonomiċi għall-maġġoranza, u anki l-inqas tibdil regolatorju jista’ jipproduċi tibdiliet konsiderevoli fis-sostenibilità tal-industrija tas-sajd. Mill-perspettiva tas-sajjieda li jista’ jagħti l-każ li jkollhom jabbandunaw il-kariga tagħhom, il-proposta ser tnaqqas il-provvista tas-salamun u ta’ ħut ieħor li jinqabad miegħu għall-konsum, għall-ipproċessar u għall-bejgħ, u b’hekk tiżdied id-dipendenza fuq il-ħut prodott barra l-UE. It-turiżmu bbażat fuq is-sajd fiż-żoni tax-xmajjar jista’ jmur lura wkoll f’livell finanzjarju minħabba r-regolazzjoni iktar stretta tas-sajd fix-xmajjar u l-konformità mat-TAC għas-sajd fix-xmajjar. Madankollu, fil-perjodu għat-tul, il-proposta tista’ twassal biex ikun hemm żieda fl-impjiegi fit-turiżmu bbażat fuq is-sajd f’żoni ta’ xmajjar hekk kif l-istokkijiet tas-salamun jibdew jirkupraw.

4.11   Il-proposta għandha wkoll implikazzjonijiet finanzjarji għan-negozji tal-akkwakultura. In-negozji tal-akkwakultura li jipproduċu s-salamun żgħir li jgħaddi għall-ilma baħar biex jintuża għall-istokkjar mill-ġdid li jikkumpensa jimpjegaw tużżani ta’ ħaddiema f’żoni fejn ma tantx hemm alternattivi f’sens ta’ opportunitajiet ta’ impjieg. Jekk in-negozji tal-akkwakultura jkollhom jabbandunaw l-attivitajiet tagħhom minħabba li l-istokkjar mill-ġdid li jikkumpensa jitwaqqaf, is-sitwazzjoni tal-impjiegi f’dawk iż-żoni ser tmur għall-agħar. Jekk jitwaqqfu dawn l-operazzjonijiet ikun ifisser ukoll li l-esperjenza twila u l-kompetenza fis-settur tal-akkwakultura jkunu ntilfu.

4.12   L-effetti negattivi fuq l-impjieg tal-proposta għal Regolament għandhom jiġu kkunsidrati meta jiġu applikati r-regoli eżistenti tal-finanzjament strutturali tal-UE u meta tiġi riformata l-Politika Komuni tas-Sajd. Possibilitajiet ta’ appoġġ jinkludu pereżempju għajnuna biex titwaqqaf għalkollox l-attività tas-sajd jew investiment u taħriġ għall-orjentazzjoni mill-ġdid tal-operazzjonijiet tas-sajd. Madankollu, il-KESE jemmen li din l-assistenza għandha tkun biss miżura komplementari. Il-prijorità hija li l-impjiegi fl-industrija tas-sajd għas-salamun u fl-industriji relatati jiġu kkunsidrati f’dan l-istadju ta’ ppjanar ta’ miżuri prattiċi b’tali mod li l-effetti negattivi fuq l-impjiegi jinżammu baxxi kemm jista’ jkun.

---

6.3.2012

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 68/52

---

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar il-“Komunikazzjoni mill-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni — Is-Sitt Programm ta’ Azzjoni Ambjentali tal-Komunità — Valutazzjoni finali”

COM(2011) 531 finali

2012/C 68/10

Relatur: is-Sur CHIRIACO

Nhar il-31 ta’ Awwissu 2011, il-Kummissjoni Ewropea ddeċidiet, b'konformità mal-Artikolu 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, li tikkonsulta l-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar

il-Komunikazzjoni mill-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni – Is-Sitt Programm ta’ Azzjoni Ambjentali tal-Komunità – VALUTAZZJONI FINALI

COM(2011) 531 finali.

Is-Sezzjoni Speċjalizzata għall-Agrikoltura, l-Iżvilupp Rurali u l-Ambjent, inkarigata sabiex tipprepara l-ħidma tal-Kumitat dwar is-suġġett, adottat l-opinjoni tagħha nhar il-21 ta’ Diċembru 2011.

Matul l-477 sessjoni plenarja tiegħu li saret fit-18 u d-19 ta’ Jannar 2012 (seduta tat-18 ta’ Jannar 2012), il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew adotta din l-opinjoni b'174 vot favur, 4 voti kontra u 8 astensjonijiet.

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1   Il-KESE jilqa' b'sodisfazzjon l-inizjattiva tal-Kummissjoni li beħsiebha tipprovdi valutazzjoni tas-Sitt Programm ta’ Azzjoni Ambjentali tal-Komunità (EAP). Il-Kummissjoni tqis li l-programm kien wieħed utli peress li pprovda kuntest globali għall-politika ambjentali Ewropea. Il-KESE ma jaqbilx għalkollox ma’ din il-konklużjoni. Għad li jirrappreżenta kontribut importanti għall-iżvilupp tal-politiki, is-Sitt EAP kellu impatt limitat fuq l-adozzjoni ta’ strumenti speċifiċi. Minkejja d-diffikultajiet fil-ġbir tal-informazzjoni għall-analiżi dwar l-implimentazzjoni tal-azzjonijiet miġburin fil-programm, wieħed jista' jinnota dewmien konsiderevoli fl-adozzjoni tal-istrumenti leġislattivi, diffikultà fl-identifikazzjoni ta’ objettivi konkreti u nuqqas ta’ mekkaniżmi ta’ kontroll u monitoraġġ.

1.2   Għaldaqstant, il-KESE jistieden lill-Kummissjoni ttejjeb l-istrumenti disponibbli, inklużi l-mekkaniżmi ta’ monitoraġġ u valutazzjoni, sabiex tiżgura li l-leġislazzjoni eżistenti tiġi implimentata b'mod effikaċi. Fl-istess waqt, il-KESE jirrakkomanda aktar konsistenza bejn l-inizjattivi leġislattivi u ta’ politika differenti fil-qasam tal-ambjent u integrazzjoni akbar tad-dimensjoni ambjentali fil-qasam tal-politiki settorjali interkonnessi. Bħalma diġà sostna f'opinjoni reċenti (1), il-KESE jitlob lill-Kummissjoni tkun aktar ċara u konkreta hija u tindirizza l-isfidi ambjentali. B'mod partikolari, jitlobha tiċċara x'tifhem b'“użu effiċjenti tar-riżorsi” u b'“ekonomija ekoloġika” u tispeċifika liema bidliet konkreti qiegħda titlob kemm mill-produtturi kif ukoll mill-konsumaturi f'termini kemm kwantitattivi u kemm kwalitattivi.

1.3   Barra minn hekk, il-KESE jqis li għandha tingħata aktar attenzjoni lid-dimensjoni internazzjonali. Fil-verità, l-isfidi ambjentali għandhom impatt globali li jirrikjedi approċċ imsejjes fuq it-tisħiħ tal-kooperazzjoni multilaterali u strumenti aħjar ta’ governanza globali.

1.4   Fl-aħħar nett, il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni jonqosha viżjoni fit-tul, ma ssemmi xejn dwar il-possibbiltà ta’ programm ta’ azzjoni ġdid u ma tgħidx liema għandu jkun il-valur miżjud tas-Seba' EAP. Il-KESE jqis li dan il-programm għandu jkun konsistenti u komplementari fir-rigward tal-Istrateġija Ewropa 2020 u l-inizjattivi ewlenin tagħha, għandu jinkludi objettivi u prijoritajiet identifikati b'mod realistiku u abbażi ta’ kunsens politiku wiesa', u għandu jipprevedi wkoll strumenti kapaċi jiżguraw l-effikaċja tal-miżuri proposti.

2.   Sommarju tal-Komunikazzjoni

2.1   Il-kuntest politiku

2.1.1   Sa mill-bidu tas-snin 70, il-Programmi ta’ Azzjoni Ambjentali ggwidaw l-iżvilupp tal-politika ambjentali tal-Unjoni Ewropea u s-Sitt Programm ta’ Azzjoni Ambjentali tal-Komunità (EAP) għandu jitqies bħala parti minn proċess kontinwu u li dejjem jinbidel.

2.1.2   Is-Sitt EAP jtenni l-importanza tal-kunċetti tat-tkabbir ekoloġiku u ta’ ekonomija effiċjenti permezz ta’ użu aktar effiċjenti tar-riżorsi u livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju, kif ikkonfermaw ukoll l-Istrateġija Ewropa 2020 (2), li tirrappreżenta l-qafas adegwat biex tiġi żgurata l-integrazzjoni tal-objettivi ambjentali fl-aġenda soċjoekonomika ġenerali tal-UE, l-istrateġija l-ġdida maħsuba biex trażżan it-telfien tal-bijodiversità u d-deterjorament tas-servizzi tal-ekosistema fl-UE sal-2020 (3), il-ħidma ta’ tħejjija għall-konferenza Rio+ 20 (4), il-pjan direzzjonali għal ekonomija kompetittiva b'livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju fl-2050 (5), il-White Paper dwar it-trasport (6), il-Komunikazzjonijiet dwar l-Enerġija 2020 (7) u l-Pjan Ewropew għall-Effiċjenza Enerġetika 2011 (8).

2.2   Sejbiet ġenerali

2.2.1   Il-konklużjoni ġenerali tal-Kummissjoni hi li s-Sitt EAP kien utli peress li pprovda kuntest globali għall-politika ambjentali Ewropea u li l-biċċa l-kbira tal-azzjonijiet stabbiliti fil-programm tlestew jew waslu biex jitlestew.

2.2.2   Meta mqabbel mal-programmi ta’ qablu, is-Sitt EAP igawdi aktar leġittimità f'għajnejn il-partijiet interessati, peress li ġie adottat permezz tal-proċedura tal-kodeċiżjoni u dan il-fattur għen isaħħaħ is-sentiment ta’ kondiviżjoni fir-rigward tal-proposti ta’ politika li ġew wara.

2.2.3   Is-seba' strateġiji tematiċi (9) tas-Sitt EAP – l-arja, il-pestiċidi, il-prevenzjoni u r-riċiklaġġ tal-iskart, ir-riżorsi naturali, il-ħamrija, l-ambjent tal-baħar, l-ambjent urban – ġew żviluppati sabiex isaħħu l-integrazzjoni tal-politika u jtejbu l-għarfien bażiku. Minkejja li l-progress miksub ivarja bejn l-oqsma differenti, f'ċerti każijiet it-tfassil tal-istrateġiji għen sabiex tissaħħaħ ir-rieda politika għall-adozzjoni ta’ objettivi u skedi effikaċi u l-implimentazzjoni tagħhom. Madankollu, l-evidenza dwar il-ħila tas-Sitt EAP li jħeġġeġ l-adozzjoni ta’ strumenti ambjentali speċifiċi mhijiex waħda konvinċenti.

2.3   Oqsma prijoritarji

2.3.1   In-natura u l-bijodiversità: is-Sitt EAP stimola l-iżvilupp tal-istrateġiji tematiċi dwar il-protezzjoni tal-ħamrija u l-protezzjoni u l-konservazzjoni tal-ambjent tal-baħar u enfasizza wkoll il-ħtieġa li tinbena bażi ta’ għarfien aktar b'saħħitha, li jitjieb il-finanzjament u li jissaħħu l-attivitajiet attwali. Madankollu, seta' sar aktar progress sabiex jintlaħaq l-objettiv – li tħalla fil-ġenb – li jitrażżan it-tnaqqis tal-bijodiversità sal-2010 li kieku ġie indirizzat bl-attenzjoni politika u l-impenji finanzjarji meħtieġa, kemm mill-UE kif ukoll mill-Istati Membri.

2.3.2   L-ambjent u s-saħħa: is-Sitt EAP wassal għal eżerċizzju utli ta’ analiżi tal-impenji eżistenti u l-azzjonijiet ippjanati u għal iffukar akbar fuq ir-rabiet bejn il-fatturi ambjentali u s-saħħa tal-bniedem. B'mod partikolari, il-programm għamilha possibbli li jitwettqu inizjattivi li għall-bżonn kieku ma kinux jitwettqu, pereżempju fil-qasam tal-ambjent urban, jew li kienu jieħdu aktar fit-tul jew kienu jkunu anqas komprensivi mingħajr l-impetu tal-programm, pereżempju fil-qasam tal-pestiċidi. Min-naħa l-oħra, hemm xi nuqqasijiet fil-leġislazzjoni u jeħtieġ li s-sejbiet tar-riċerka u l-informazzjoni dwar l-impatt tal-kwalità ambjentali fuq is-saħħa jiġu integrati fl-għan strateġiku usa' ta’ titjib tas-saħħa pubblika.

2.3.3   Riżorsi naturali u skart: is-Sitt EAP saħħaħ ir-rabta bejn il-politika dwar l-iskart u l-politika dwar ir-riżorsi u għen sabiex jittejjeb l-immaniġġjar tal-iskart u sabiex nimxu 'l quddiem lejn politika msejsa fuq konsum u produzzjoni sostenibbli. L-użu tar-riżorsi ma għadux jikber bl-istess rata tat-tkabbir ekonomiku. Madankollu, f'termini assoluti l-użu tar-riżorsi għadu qed jiżdied u dan mhuwiex kompatibbli mal-objettiv li tiġi rispettata l-kapaċità tal-ambjent li jiflaħ għall-piż fit-tul. Barra minn hekk, fost l-Istati Membri għad hemm differenzi sostanzjali fil-produttività tar-riżorsi u b'mod ġenerali qed tiżdied id-dipendenza mill-importazzjonijiet.

2.3.4   Tibdil fil-klima: is-Sitt EAP ta kontribut sinifikanti fil-qasam tat-tibdil fil-klima. Minkejja li l-għanijiet stabbiliti għall-inizjattivi tal-komunità internazzjonali baqgħu ma ntlaħqux u minkejja li, b'mod partikolari, l-objettivi kwantifikabbli kienu pjuttost utopiċi u diffiċli biex jintlaħqu, is-Sitt EAP ppermetta li jintlaħqu l-objettivi politiċi fundamentali.

2.3.5   Kwistjonijiet internazzjonali: is-Sitt EAP tenna l-impenji Ewropej dwar l-integrazzjoni tal-kunsiderazzjonijiet ambjentali fir-relazzjonijiet esterni kollha tal-UE u dwar id-dimensjoni esterna tal-Istrateġija ta’ Żvilupp Sostenibbli tal-UE. Minkejja l-isforz tal-UE biex issaħħaħ il-kooperazzjoni multilaterali u turi l-impenn tagħha lejn il-konvenzjonijiet u ftehimiet internazzjonali, ftit li xejn kien hemm progress lejn governanza globali msaħħa fil-livell ambjentali. L-isfidi ambjentali, li kulma jmur qed jiksbu dimensjoni dejjem aktar globali, jeħtieġu sforz aktar konsistenti u ffukat min-naħa tal-UE, sabiex din tkun tista' taqdi r-rwol tagħha fit-tfassil tal-politika internazzjonali b'mod aktar effikaċi u sabiex tkun tista' tkompli tirsisti għal governanza ambjentali aħjar.

2.4   L-effikaċja tal-approċċi u strumenti strateġiċi

2.4.1   Is-Sitt EAP ħeġġeġ u ppromova bis-sħiħ il-prinċipji u l-istrumenti maħsuba għat-titjib tal-proċess tat-teħid tad-deċiżjonijiet, b'mod partikolari l-valutazzjonijiet tal-impatt integrati u użu akbar ta’ strumenti bbażati fuq is-suq, u saħaq fuq l-importanza li l-iżvilupp tal-politiki jkollu sisien xjentifiċi sodi. Minkejja żviluppi pożittivi reċenti, l-informazzjoni ambjentali, b'mod partikolari d-data u l-istatistika uffiċjali, għadha mhijiex kompluta u mhux dejjem tkun disponibbli fil-ħin.

2.4.2   In-natura tinbidel tal-isfidi ambjentali tirrikjedi aktar konsistenza bejn: i) il-fażi tat-tfassil u dik tal-implimentazzjoni tal-politiki; ii) il-livell Ewropew, il-livell nazzjonali u dak reġjonali; iii) l-oqsma ta’ azzjoni prijoritarja.

2.4.3   Implimentazzjoni fqira tal-leġislazzjoni ambjentali tikkomprometti l-ilħiq tal-għanijiet u l-kredibbiltà tal-politika ambjentali, u ma tgħinx l-iżgurar tal-impenn ta’ setturi oħra lejn prestazzjoni aħjar. Minbarra dan, għandha tingħata prijorità lil dawk il-politiki b'valur miżjud ċar fil-ħolqien ta’ ekonomija ekoloġika u li jistgħu jitwettqu fuq perjodu qasir/medju.

2.5   Sfidi għall-ġejjieni

2.5.1   Il-pilastri ewlenin tal-politika u l-leġislazzjoni ambjentali, bl-eċċezzjoni tal-qasam tal-ħamrija, issa huma definiti, iżda l-potenzjal sħiħ tagħhom li jwasslu għal titjib għad irid jiġi materjalizzat minħabba nuqqasijiet fl-implimentazzjoni. Il-politika tradizzjonali dwar l-ambjent għadha tista' taqdi rwol fundamentali fil-protezzjoni tal-ambjent; madankollu, iċ-ċirkostanzi dejjem jinbidlu u n-natura dejjem aktar interkonnessa tal-isfidi ambjentali jimplikaw ħtieġa ta’ fessibbiltà u adattament.

2.5.2   L-isfida fundamentali għall-politika ambjentali tal-futur hija li, permezz tal-adozzjoni ta’ viżjoni aktar fit-tul, tevolvi minn waħda li tirrimedja għad-deterjorament tal-ambjent għal waħda li tipprevenih, u li tintegra aktar l-ambjent fil-politiki rilevanti kollha.

2.5.3   Sabiex jintlaħaq l-għan tal-Istrateġija Ewropa 2020 li niksbu ekonomija ekoloġika, effiċjenti fl-użu tar-riżorsi, kompetittiva u b'livell baxx ta’ emissjonijiet ta’ CO2, huwa essenzjali li l-kunsiderazzjonijiet ambjentali u dawk relatati ma’ livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju jiġu integrati fil-mudelli kummerċjali ta’ setturi oħra u li tiġi żgurata wkoll il-konsistenza mit-tfassil tal-politiki sal-implimentazzjoni tagħhom. Barra minn hekk, għandhom jiġu indirizzati l-ostakoli għall-implimentazzjoni adatta tal-leġislazzjoni fis-seħħ, b'mod partikolari l-kwistjonijiet ta’ governanza fil-livelli kollha fl-Istati Membri, sabiex jiġi protett l-ambjent u jiġu limitati l-konsegwenzi negattivi fuq is-saħħa pubblika.

2.5.4   Il-pressjoni ambjentali hija dejjem aktar globali u sistemika fin-natura tagħha. Minħabba l-kumplessità tal-interkonnessjonijiet, hemm bżonn bażi ta’ għarfien aktar estensiva u jeħtieġ ukoll li jiġi eżaminat bir-reqqa l-potenzjal ta’ bidla fl-imġiba tal-konsumaturi.

3.   Kummenti ġenerali

3.1   Is-Sitt EAP jirrappreżenta formalment it-teħid ta’ impenn politiku min-naħa tal-Parlament, il-Kunsill u l-Kummissjoni u jipprovdi indikatur importanti għall-valutazzjoni tal-iżvilupp tal-politika ambjentali Ewropea. Wara li adottat is-Sitt EAP, l-UE wettqet bosta inizjattivi b'suċċess, kisbet riżultati ambizzjużi u żviluppat diversi strateġiji u pjani multisettorjali. Madankollu, huwa diffiċli li wieħed jistabbilixxi sa liema punt il-qafas ġenerali pprovdut mill-programm kellu effett fuq l-iżvilupp tal-politiki. Ta' min jirrifletti fuq dan l-aspett, permezz ta’ analiżi tal-implimentazzjoni tal-azzjonijiet inklużi fil-programm u l-interazzjoni u l-influwenza reċiproka fir-rigward tal-Istrateġija Ewropea għall-Iżvilupp Sostenibbli u l-Istrateġija ta’ Lisbona (10).

3.2   Id-dibattitu, li dawn l-aħħar snin involva l-istituzzjonijiet Ewropej u s-soċjetà ċivili, rigward il-valutazzjoni ta’ dak li sar u tal-perspettivi għall-futur tal-politika ambjentali Ewropea (11), ta attenzjoni lil żewġ kwistjonijiet ewlenin: l-identifikazzjoni tal-prijoritajiet il-ġodda u t-tisħiħ tal-istrumenti disponibbli għall-iżgurar tal-effikaċja tal-miżuri proposti.

3.3   B'mod partikolari, mhijiex biss kwistjoni ta’ jekk hemmx bżonn jew le li jitnieda programm ġdid, iżda l-ewwel u qabel kollox jeħtieġ li ssir enfasi fuq il-forma li jista' jieħu dan il-programm, l-ambitu li għandu jkollu u liema għandhom ikunu l-kontenut u l-iskadenzi tiegħu. L-ewwel nett għandu jitqies x'jista' jsir biex l-azzjonijiet futuri fil-qasam tal-ambjent jiffurmaw strument strateġiku aktar viżibbli, importanti u effikaċi, billi jibnu fuq l-esperjenza u jevitaw ix-xkiel li kkomprometta l-effiċjenza tas-Sitt EAP.

3.4   Fid-dawl tal-esperjenza miksuba f'kuntesti oħrajn (bħal pereżempju l-FEŻR, il-FSE u l-FEAŻR), ta’ min jikkunsidra l-possibbiltà li anki fil-programm ambjentali jipprova jinkiseb tisħiħ dejjem jikber tal-istrumenti ta’ monitoraġġ u valutazzjoni fid-dimensjonijiet differenti ex ante, in itinere u ex post.

4.   Kummenti speċifiċi

4.1   Strateġiji tematiċi

4.1.1   L-introduzzjoni tal-istrateġiji tematiċi pprovdiet approċċ aktar strateġiku, li ppermetta li jinstab rimedju għal uħud min-nuqqasijiet tal-Ħames EAP, bħal pereżempju n-nuqqas ta’ kompetenza tal-programm f'xi setturi. Madankollu, il-proċess ta’ żvilupp tal-istrateġiji tematiċi fil-verità naqqas ir-ritmu tal-proċess tat-teħid tad-deċiżjonijiet inġenerali u l-adozzjoni tal-miżuri rilevanti.

4.1.2   Ħafna mill-istrumenti leġislattivi li jakkumpanjaw l-istrateġiji tematiċi għadhom fl-ewwel fażijiet ta’ implimentazzjoni. F'ċerti każijiet, id-dewmien li ħadu biex jiġu adottati, in-nuqqas ta’ identifikazzjoni ta’ objettivi konkreti, id-delega mogħtija lill-Istati Membri biex jerfgħu r-responsabbiltà mhux biss tal-implimentazzjoni iżda wkoll tal-provvista ta’ aktar speċifikazzjonijiet dwar ħafna mill-miżuri proposti, kif ukoll il-mekkaniżmu insuffiċjenti ta’ kontroll u monitoraġġ, ikkompromettew serjament il-possibbiltà li jintlaħqu l-objettivi tal-programm qabel l-iskadenza.

4.2   Konsistenza u integrazzjoni

4.2.1   Huwa ovvju li l-isfidi ambjentali bħalissa ma jistgħux jiġu indirizzati biss b'politiki ambjentali speċifiċi, iżda jeħtieġ li tiġi involuta l-ekonomija kollha u s-soċjetà kollha. Għaldaqstant jeħtieġ aktar konsistenza, kemm bejn it-temi direttament interkonnessi (bħat-tibdil fil-klima, l-enerġija u l-protezzjoni tas-saħħa), kif ukoll bejn il-politiki settorjali differenti (l-ikel, it-trasport, il-bini u l-innovazzjoni). B'mod partikolari, fil-proċess ta’ riforma tal-PAK li għaddej bħalissa, kif enfasizza wkoll il-KESE (12), dan il-prinċipju ssarraf fl-introduzzjoni tal-istrument li jagħmel il-pagament uniku wieħed aktar ekoloġiku.

4.2.2   Barra minn hekk, huwa essenzjali li tiġi apoġġjata u żviluppata l-integrazzjoni tal-politika ambjentali fl-ambitu tal-“metastrateġiji” (Ewropa 2020), kif ukoll fil-qafas tal-istrumenti finanzjarji. B'mod partikolari, b'referenza għall-Pjan direzzjonali għal Ewropa b'użu effiċjenti tar-riżorsi (13) waqt workshop reċenti li sar Brussell (14), ġiet rikonoxxuta l-importanza kruċjali li għandu l-programm biex jiffaċilita t-tranżizzjoni lejn ekonomija ekoloġika, kif ukoll l-importanza tal-komplementarità tal-inizjattivi tiegħu, b'attenzjoni partikolari għall-implimentazzjoni tal-miżuri, ir-riżorsi naturali u l-ġestjoni tal-ekosistemi.

4.3   Objettivi prijoritarji

4.3.1   L-objettivi prijoritarji għandhom jiġu identifikati, b'referenza speċifika għall-problemi ambjentali bħall-iskarsezza tar-riżorsi naturali, it-tniġġis tal-arja, il-bijodiversità u l-ambjent urban.

4.3.2   B'mod partikolari, għandhom jiġu identifikati u mħeġġa mġibiet ġodda fir-rigward tal-konsum, il-kummerċ u l-produzzjoni. Fil-fatt, it-tibdil teknoloġiku għandu jimxi id f'id ma’ bidla fid-drawwiet.

4.4   Strumenti aħjar

4.4.1   Strumenti aħjar għall-politika ambjentali Ewropea jfissru, l-ewwel u qabel kollox, regolamentazzjoni aħjar permezz tal-adozzjoni ta’ miżuri leġislattivi u l-għażla ta’ regoli ċari u mhux fakultattivi, anki fir-rigward tal-aspetti ekonomiċi. Min-naħa l-oħra, bħalma diġà sostna l-KESE f'opinjoni tiegħu tal-2001, biex jiġu evitati d-distorsjonijiet fis-suq u biex tiġi salvagwardjata l-kompetittività tal-intrapriżi Ewropej, huwa essenzjali li jiġi żgurat li l-leġislazzjoni eżistenti tiġi implimentata b'mod effikaċi (15). B'mod partikolari, b'referenza għall-Programm ta’ Assistenza għall-Konformità Ambjentali għall-SMEs, il-KESE saħaq fuq l-importanza li l-valutazzjoni tal-impatt ambjentali tkun soġġetta għal ġestjoni integrata u trasversali min-naħa tal-intrapriżi (16).

4.4.2   It-tieni nett, jeħtieġ li jittejbu l-istrumenti ta’ valutazzjoni, kemm tal-istat tal-ambjent kif ukoll tal-implimentazzjoni tal-politiki u tal-effikaċja tagħhom, permezz ta’ valutazzjonijiet tal-impatt indipendenti, miftuħin u pprovduti fil-ħin (17).

4.4.3   Fl-aħħar nett, huwa essenzjali li tittejjeb il-fażi tal-implimentazzjoni billi sa minn fażi bikrija jsiru disponibbli mekkaniżmi internazzjonali ta’ assistenza, kontroll u sanzjonijiet. Fi kliem ieħor, dan ifisser: tfassil, traspożizzjoni fir-regolamenti, implimentazzjoni, kontroll u sanzjonar (18).

4.5   Ir-rwol tal-protagonisti

4.5.1   Il-parteċipazzjoni tal-awtoritajiet lokali u reġjonali għandha sseħħ sa mill-fażi tat-tfassil tal-politiki. F'opinjoni reċenti, il-Kumitat tar-Reġjuni (19) sostna l-ħtieġa ta’ parteċipazzjoni proattiva min-naħa tal-awtoritajiet lokali u reġjonali u ppropona l-iżvilupp ta’ metodi innovattivi ta’ governanza f'diversi livelli li tinkludi l-mobilizzazzjoni tal-pjattaformi u tan-netwerks eżistenti.

---

(1)  ĠU C 376, 22.12.2011, p. 97.

(2)  COM(2010) 2020 finali, 3.3.2010.

(3)  COM(2011) 244 finali, 3.5.2011.

(4)  COM(2011) 363 finali, 20.6.2011.

(5)  COM(2011) 112 finali, 8.3.2011.

(6)  COM(2011) 144 finali, 28.3.2011.

(7)  COM(2010)639 finali.

(8)  COM(2011) 109 finali, 8.3.2011.

(9)  COM(2005) 446 finali (tniġġis tal-arja); COM(2006) 372 finali (użu sostenibbli tal-pestiċidi); COM(2005) 666 finali (prevenzjoni u riċiklaġġ tal-iskart); COM(2005) 670 finali (użu sostenibbli tar-riżorsi naturali); COM(2006) 231 finali (ħarsien tal-ħamrija); COM(2005) 504 finali (protezzjoni u konservazzjoni tal-ambjent tal-ibħra); COM(2055) 718 finali (ambjent urban).

(10)  Strategic Orientations of EU Environmental Policy under the Sixth Environment Action Programme and Implications for the Future, Final Report, IEEP, Mejju 2010 (mhux disponibbli bil-Malti).

(11)  Il-kontributi kollha relatati mal-avvenimenti u mal-istudji preparatorji jinsabu hawn: www.eapdebate.org.

(12)  ĠU C 132, 3.5.2011, p. 63-70.

(13)  COM(2011)571 finali.

(14)  Workshop f'livell ta’ esperti: “Il-ġejjieni tal-politika ambjentali Ewropea: liema rwol għandu jaqdi l-Pjan direzzjonali għal użu effiċjenti tar-riżorsi u liema rwol għandu jaqdi l-Programm ta’ Azzjoni Ambjentali (EAP)?”, Brussell, 13.9.2011.

(15)  ĠU C 221, 7.8.2001, p. 80-85.

(16)  ĠU C 211, 19.8.2008, p. 37.

(17)  The Issue of Evaluation in the Framework of European Environmental Policy, Brussels Environment, 11.6.2010.

(18)  “Strumenti aħjar għall-Politika Ambjentali Ewropea”, Workshop ospitat mill-Ministeru Spanjol għall-Ambjent, f'kollaborazzjoni ma’ Brussels Environment, Madrid, 20.5.2010.

(19)  Opinjoni tal-Kumitat tar-Regjuni, 5-6.10.2010.

---

6.3.2012

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 68/56

---

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “L-Organiżmi Ġenetikament Modifikati (OĠM) fl-UE” (opinjoni addizzjonali)

(2012/000/)

Relatur: is-Sur SIECKER

Nhar is-16 ta’ Marzu 2011, il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew iddeċieda, b'konformità mal-Artikolu 29(a) tar-Regoli ta’ Proċedura tiegħu, li jħejji opinjoni addizzjonali dwar

l-OĠM fl-UE

(opinjoni addizzjonali).

Is-Sezzjoni Speċjalizzata għall-Agrikoltura, l-Iżvilupp Rurali u l-Ambjent, inkarigata sabiex tipprepara l-ħidma tal-Kumitat dwar is-suġġett, adottat l-opinjoni tagħha nhar il-21 ta’ Diċembru 2011.

Matul l-477 sessjoni plenarja tiegħu li saret fit-18 u d-19 ta’ Jannar 2012 (seduta tat-18 ta’ Jannar 2012), il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew adotta din l-Opinjoni b'160 vot favur, 52 vot kontra u 25 astensjoni.

1.   Organiżmi Ġenetikament Modifikati fl-UE – orjentazzjoni għad-dibatittu fil-futur

1.1   L-organiżmi ġenetikament modifikati (OĠM) huma tema ta’ diskussjoni sensittiva. Hemm interess kbir fil-modifikazzjoni ġenetika (MĠ), u fl-istess ħin tħassib kbir ukoll. Id-dibattitu ħafna drabi jkun emozzjonali u b'fehmiet opposti, u meta jiġi diskuss b'mod razzjonali, kemm min hu favur, kif ukoll min hu kontra, ikun selettiv dwar ir-realtà u jinjora d-differenzi fini fl-argumentazzjoni. Barra minn hekk, apparti d-differenzi fil-fehmiet dwar il-punti pożittivi u negattivi tal-MĠ, jeżistu ħafna ambigwitajiet u ipotesijiet - anke fi ħdan il-KESE stess - dwar kwistjonijiet bħan-natura u l-ambitu tar-regolazzjoni legali tal-OĠM fl-UE. Dan huwa diżappuntanti għax dan is-suġġett hekk importanti u politikament sensittiv jistħoqqlu dibattitu ta’ kwalità ogħla.

1.2   Il-qafas legali attwali tal-UE għall-OĠM għaddej minn bidla. F'dan il-kuntest, il-KESE daqt ser jibda jagħti l-fehma tiegħu dwar il-politika tal-MĠ u l-leġislazzjoni b'mod iktar frekwenti. Bħala orjentazzjoni u tħejjija għal dan id-dibattitu futur, din l-opinjoni tagħti ħarsa ġenerali lejn il-qagħda attwali u d-diskussjoni dwar l-OĠM u r-regolazzjoni tagħhom fl-UE. B'hekk, jidħlu fix-xena diversi aspetti, fosthom kwistjonijiet etiċi, ekoloġiċi, teknoloġiċi, (soċjo)ekonomiċi, legali u ta’ politika. Dawn il-kwistjonijiet kollha, li joħorġu mill-opportunitajiet ta’ MĠ kważi mingħajr limitu u l-iżvilupp b'rata mgħaġġla immens ta’ applikazzjonijiet ta’ MĠ, għandhom jitqiesu f'kuntest soċjetali wiesa'. Din l-opinjoni għandha l-għan li toffri pjan direzzjonali għal diskussjoni politika bbilanċjata u rilevanti dwar dawn il-kwistjonijiet importanti.

1.3   Fl-istess ħin, din l-opinjoni kemm tmiss il-punti ewlenin tad-diskussjoni u ssemmi biss l-iktar dilemmi importanti relatati mal-OĠM u r-regolazzjoni tagħhom fl-UE. Ser ikun hemm bżonn opinjonijiet (esploratorji) iktar dettaljati mill-KESE dwar ħafna minn dawn il-kwistjonijiet, u l-Kumitat beħsiebu jwettaq dawn l-istudji fil-perjodu li ġej. L-oqsma ta’ prijorità jinkludu l-valutazzjoni tal-leġislazzjoni attwali tal-UE dwar l-OĠM, ir-reviżjoni possibbli tagħha u l-indirizzar tal-lakuni fir-regolazzjoni msemmija f'din l-opinjoni. Il-KESE jimpenja ruħu li joħroġ opinjonijiet ta’ segwitu dwar dawn l-oqsma importanti fil-futur qarib.

2.   L-istorja tal-modifikazzjoni ġenetika

2.1   Anke dwar l-istorja tal-MĠ insibu nuqqas ta’ qbil. Filwaqt li l-kritika ssemmi teknoloġija ġdida fundamentali b'riskji mhux magħrufa u b'etika sensittiva, il-persuni favur l-MĠ iqisuhom fuq l-istess linji ta’ tradizzjonijiet tul is-sekli ta’ titjib tal-pjanti u l-proċessi bijoloġiċi bil-ħmira, il-batterji u l-fungi. Iżda fatti oġġettivi juru li l-MĠ hija xi ħaġa fundamentalment ġdida u differenti minn dawn l-applikazzjonijiet tradizzjonali. Id-differenza definittiva bejn il-bijoteknoloġija “antika” u “moderna” tinstab fl-introduzzjoni tal-ġenetika. Bl-iskoperta tal-istruttura tal-ispiral doppju (double helix) tad-DNA li għamlu Watson u Crick fl-1953, il-kodiċi ġenetiku tal-bniedem u tal-flora u l-fauna ta’ madwarna saret magħrufa, u bis-saħħa t'hekk, ix-xjentisti ngħataw l-opportunità jwettqu manipulazzjoni rivoluzzjonarja fil-livell ġenetiku: il-pedament innifsu tal-ħajja.

2.2   It-teknika tal-modifikazzjoni ġenetika nħolqot fl-1973, meta xjentisti Amerikani għall-ewwel darba għamlu esperimenti li rnexxew tad-DNA rikombinata (rDNA) fuq il-batterji. Bil-possibbiltà tal-identifikazzjoni, l-iżolar u r-replikazzjoni ta’ ġeni speċifiċi u t-tqegħid tagħhom f'organiżmu ħaj ieħor, ix-xjentisti għall-ewwel darba setgħu jbiddlu b'mod speċifiku l-proprjetajiet ġenetiċi li jintirtu ta’ organiżmi ħajjin, ħaġa li mhijiex possibbli fir-riproduzzjoni u/jew bir-rikombinazzjoni naturali. Fil-kultivazzjoni jew it-tlaqqim tradizzjonali, ġenomi sħaħ (ta' speċi) ġew kombinati bħala tentattiv biex jinżammu l-proprjetajiet favorevoli permezz tas-selezzjoni bil-maqlub. Filwaqt li l-MĠ tagħmilha possibbli li ssir manipulazzjoni iktar preċiża, l-introduzzjoni tal-ġeni f'organiżmu ieħor (jew speċi oħra) tagħmilha wkoll proċess inċert u instabbli, b'effetti sekondarji u konsegwenzi li huma diffiċli li jiġu previsti għall-ġenomu riċevitur u għall-interazzjoni mal-ambjent naturali. Il-konsegwenzi għat-tul b'mod partikolari ftit li xejn huma magħrufa.

2.3   Wara l-1975, it-teknoloġija tal-MĠ żviluppat b'rata mgħaġġla. Fl-1982, diġà kienu ħarġu fis-suq l-ewwel prodotti kummerċjali (tal-mediċina) tal-MĠ. Fil-bidu tas-snin disgħin dan ġie segwit mill-hekk imsejħa pjanti u annimali “transġeni”. Tul is-snin saru skoperti ġodda fir-rigward tat-taħlit tal-ispeċi. Pereżempju, il-ġene tal-ħnieżer iddaħħlet fi speċi tat-tadam, il-ġene tad-dubbiena tan-nar (firefly) iddaħħlet fi pjanta tat-tabakk, u ġene umana ġo barri. Bl-iskoperta li għelbet il-fruntiera naturali tal-ispeċi, in-nuqqas ta’ prevedibbiltà tal-effetti għat-tul u l-irreversibbiltà tal-konsegwenzi (ambjentali) potenzjali jagħmlu lill-MĠ teknoloġija fundamentalment ġdida u potenzjalment riskjuża. Għalhekk, dan jifforma wkoll il-bażi għar-regolazzjoni tal-OĠM fl-UE u fl-Istati Membri tagħha, f'diversi pajjiżi terzi u fit-trattati internazzjonali.

3.   Is-setturi rilevanti u l-aċċettazzjoni tal-OĠM mis-soċjetà

3.1   L-iktar setturi importanti fejn ġiet applikata l-modifikazzjoni ġenetika huma: l-agrikoltura u s-settur tal-ikel (l-aktar ir-reżistenza għall-pestiċidi), is-settur tal-mediċini u tal-farmaċewtika (mediċini, djanostika tal-ġeni, terapija tal-ġeni) u l-industrija tal-(petro)kimika u tal-armi. Dawn is-setturi ħafna drabi jingħataw l-isem, rispettivament, ta’ bijoteknoloġija “ħadra”, “ħamra” u “bajda”.

3.2   Il-modifikazzjoni ġenetika mhijiex kontroversjali bl-istess mod fis-setturi kollha. It-tħassib u r-riżervi ta’ min ifassal il-politika u tal-pubbliku inġenerali jidhru li qed jinbtu mhux mill-MĠ nnifisha iżda l-iktar minn applikazzjonijiet u setturi partikolari. L-applikazzjonijiet tal-mediċina ġeneralment jintlaqgħu b'mod pożittiv, filwaqt li l-kritika tiffoka l-iktar fuq is-settur tal-agrikoltura u tal-ikel. Aspett importanti ta’ dan id-dibattitu huwa l-bilanċ bejn l-utilità u l-bżonn minn naħa, u r-riskji potenzjali u r-riżervi min-naħa l-oħra. Għalhekk, ħafna nies iqisu lill-MĠ bħala kontribut importanti u promettenti fil-kura tal-mard serju, filwaqt li l-benefiċċji għall-konsumaturi tal-OĠM (tal-ġenerazzjoni attwali) fl-agrikoltura u l-ikel huma ħafna inqas ċari (sal-lum kienu purament għal profitt ikbar, b'vantaġġi l-iktar għall-produttur). Anke r-rekwiżiti tas-sigurtà u r-riċerka klinika li jiġu qabel l-awtorizzazzjoni għall-applikazzjonijiet tal-mediċina dejjem kienu iktar stretti u estensivi mill-proċeduri ta’ qabel l-introduzzjoni tal-OĠM fis-setturi ambjentali jew tal-ikel.

3.3   Barra minn hekk, kemm mil-lat soċjetali kif ukoll mil-lat regolatorju, huwa importanti li ssir distinzjoni bejn il-modifikazzjoni ġenetika li ssir fi spazji magħluqa u iżolati bħal-laboratorji, il-fabbriki u s-serer, fejn il-miżuri tal-għeluq u s-sigurtà jipprevjenu r-rilaxx aċċidentali tal-OĠM, u l-applikazzjonijiet fejn il-pjanti jew l-annimali ġenetikament modifikati jiġu rilaxxati fl-ambjent u għaldaqstant ma jistgħux jinżammu milli jirreplikaw, jinfirxu u jipproliferaw b'mod mhux kontrollat u irriversibbli fil-bijosfera, b'effetti mhux prevedibbli fuq l-interazzjonijiet mal-bijodiversità.

3.4   Fil-każ tal-pjanti li jiġu introdotti f'ambjent miftuħ, hemm bzonn li ssir distinzjoni bejn żewġ sitwazzjonijiet differenti: minn naħa waħda, il-każ fejn ikun jista' jsir inkroċju tal-pjanta kultivata ma’ speċi selvaġġa minħabba li din tkun tinsab fil-viċin tagħha u, min-naħa l-oħra, il-każ fejn l-inkroċju ma jkunx possibbli, minħabba li fl-ambjent tal-pjanta ġenetikament modifikata ma jkunx hemm speċijiet slavaġ fil-viċin. Huwa importanti li din id-distinzjoni tiġi integrata waqt it-tfassil tal-qafas regolatorju għall-introduzzjoni ta’ pjanti ġenetikament modifikati fi spazju agrikolu miftuħ.

3.5   Dan ma jfissirx li hemm distinzjoni bejn il-bijoteknoloġija “ħamra” u “ħadra”: ir-riċerka xjentifika fundamentali tista' titwettaq ukoll b'mod sigur u innovattiv f'laboratorji iżolati fis-setturi tal-agrikoltura u l-ikel, l-istess kif ilu aċċettat fil-bijoteknoloġija medika. L-enżimi tal-MĠ jintużaw ukoll fuq skala kbira fil-produzzjoni tal-ikel f'ambjenti iżolati, mingħajr ma dawn l-organiżmi ħajjin jibqgħu preżenti fil-prodott aħħari jew rilaxxati fl-ambjent. Id-differenza bejn l-użu kontrollat u l-introduzzjoni f'ambjent miftuħ, kif ukoll id-distinzjoni bejn ir-riċerka xjentifika bażika u l-applikazzjonijiet kummerċjali, jifformaw elementi importanti fid-diskussjoni ta’ politika u fil-perċezzjoni pubblika u r-reazzjoni tal-konsumaturi għall-OĠM.

3.6   Bosta sondaġġi, inkluż l-Ewrobarometru (1), kif ukoll pubblikazzjonijiet akkademiċi, juru li fl-UE hemm maġġoranza dejjem ikbar tal-popolazzjoni li hija xettika ferm, jekk mhux saħansitra ostili, lejn l-OĠM, l-iktar fis-setturi tal-ikel, l-għalf tal-annimali u l-agrikoltura. Anke fost il-gvernijiet tal-Istati Membri hemm differenzi fl-opinjonijiet u l-politika dwar l-OĠM. Fuq naħa hemm opponenti sodi bħall-Awstrija, l-Ungerija, l-Italja, il-Greċja, il-Polonja u l-Latvja; u fuq in-naħa l-oħra hemm il-pajjiżi li jappoġġjawha bħall-Pajjiżi l-Baxxi, ir-Renju Unit, l-Isvezja, Spanja, il-Portugall u r-Repubblika Ċeka. Barra dawn, hemm ħafna Stati Membri li jirrifjutaw li jieħdu pożizzjoni.

3.7   Minħabba dawn id-differenzi, il-proċess tat-teħid tad-deċiżjonijiet dwar l-OĠM huwa maqsum u qed jimxi bil-mod ħafna. Ġeneralment, l-awtorizzazzjoni tingħata unikament mill-Kummissjoni, billi l-Istati Membri ma jistgħux jiddeċiedu dwar approvazzjonijiet ta’ OĠM b'maġġoranza kwalifikata permezz tas-sistema tal-komitoloġija. Għalkemm bejn l-1999 u l-2004 kien hemm moratorju de facto fuq l-awtorizzazzjonijiet tal-MĠ, f'dan il-perjodu kien kważi impossibbli li ssir diskussjoni fundamentali li twassal biex jinstab approċċ li hu iktar ibbażat fuq il-kunsens dwar l-OĠM fl-UE. L-għadd ta’ Stati Membri li pprojbixxew il-kultivazzjoni tal-OĠM fit-territorju tagħhom żdied f'dawn l-aħħar snin. L-aħħar proposta mill-Kummissjoni għal iktar libertà tad-deċiżjoni fil-livell (sotto)nazzjonali għall-projbizzjoni tal-uċuħ tar-raba' tal-modifikazzjoni ġenetika ġiet ikkritikata mill-Istati Membri, mill-PE, u minn diversi organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u l-industrija, u anke dan l-aħħar minn Opinjoni tal-KESE (2). Huwa diżappuntanti, minn kull aspett, li hemm il-possibbiltà ta’ imblokk politiku fl-UE dwar tema hekk importanti bħall-OĠM.

3.8   Diversi organizzazzjonijiet u partijiet interessati tas-soċjetà ċivili qed iqajmu kwistjonijiet kontra l-OĠM b'rabta mal-ambjent, il-benesseri tal-annimali, l-interessi tal-konsumaturi, il-biedja, it-trobbija tan-naħal, l-iżvilupp rurali u globali, l-etika, ir-reliġjon, eċċ. Anke l-PE sikwit ikkritika l-OĠM u kif jiġu regolati, kif għamlu wkoll il-KESE, l-awtoritajiet nazzjonali, reġjonali u lokali u xjentisti indipendenti. Dawk li jappoġġjaw l-OĠM huma l-iktar il-kumpaniji l-kbar bi privattivi għall-modifikazzjoni ġenetika u partijiet interessati oħra, inklużi ċerti bdiewa fil-qasam tal-modifikazzjoni ġenetika u xjentisti u msieħba kummerċjali internazzjonali b'interess ekonomiku konsiderevoli f'regolazzjoni iktar flessibbli tal-OĠM fl-UE. Xi wħud mill-vantaġġi li jissemmew dwar l-OĠM jiġu diskussi fil-Kapitolu 5.

3.9   Anke barra l-UE hemm reżistenza (politika u soċjali) mifruxa kontra l-OĠM fl-ikel u fl-ambjent, l-iktar f'pajjiżi bħall-Ġappun, l-Isvizzera, il-Korea, in-New Zealand, il-Messiku, il-Filippini u diversi pajjiżi Afrikani. Iżda f'xi pajjiżi l-OĠM jiġu kkultivati b'mod wiesa': fl-2010, l-uċuħ tar-raba' tal-OĠM ġew ikkultivati minn iktar minn 15-il miljun bidwi fuq superfiċje ta’ kważi 150 miljun ettaru ta’ art (l-iktar sojja, qamħirrum u qoton). Madankollu, għandu jiġi nnutat li 90 % tal-ettari totali ġie kkultivat f'ħames pajjiżi biss: fl-Istati Uniti, il-Kanada, l-Arġentina, il-Brażil u l-Indja. Minkejja dawn iċ-ċifri, l-OĠM mhumiex mingħajr kontroversja f'dawn il-pajjiżi. Fil-fatt il-kritika mill-pubbliku tidher li kienet qed tiżdied dan l-aħħar, l-iktar minħabba inċidenti relatati mat-tifrix mhux ippjanat tal-uċuħ tar-raba' tal-OĠM bħall-qamħirrum u r-ross, u deċiżjonijiet ġuridiċi dwar il-koeżistenza. Ta' min jinnota li dawn il-pajjiżi m'għandhomx tikkettar obbligatorju. Dan ifisser li l-konsumaturi ma jkunux jafu dwar il-preżenza tal-OĠM u għalhekk ma jkunux jistgħu jagħmlu għażliet informati.

4.   L-interessi ekonomiċi, il-proprjetà intellettwali u l-konċentrazzjoni fis-suq

4.1   L-interessi finanzjarji potenzjali għall-OĠM fis-settur tal-kultivazzjoni tal-pjanti huma konsiderevoli. Il-bejgħ annwali globali taż-żrieragħ laħaq 'il fuq minn EUR 35 biljun, u jifforma l-bażi ta’ suq ta’ prodotti saħansitra ikbar, b'bejgħ ta’ mijiet ta’ biljuni ta’ euro.

4.2   It-teknoloġija u l-kummerċjalizzazzjoni tal-MĠ żviluppat b'rata inkredibbli, b'implikazzjonijiet konsiderevoli għall-kompożizzjoni tas-settur. Għal iktar minn ħamsin sena, il-proprjetà intellettwali relatata mal-kultivazzjoni tal-pjanti ilha regolata mid-“drittijiet tal-varjetà tal-pjanti”, stabbiliti fi ftehimiet internazzjonali. Waħda mill-eżenzjonijiet għal dan id-dritt temporanjament esklużiv li jkollu min jiżviluppa varjetajiet ġodda hija l-hekk imsejħa “eżenzjoni tal-kultivatur”. Skont din l-eżenzjoni, kultivaturi oħra jistgħu jużaw varjetajiet protetti biex jiżviluppaw varjetajiet ġodda u mtejba mingħajr l-awtorizzazzjoni mill-kultivatur oriġinali li jkollu d-dritt. Din l-eżenzjoni teżisti biss f'dan is-settur, u tingħata minħabba l-għarfien li varjetajiet ġodda ma jistgħux jinħolqu mix-xejn.

4.3   L-iżviluppi fil-bijoloġija molekulari, li l-oriġini tagħha jinstabu barra mill-agrikoltura, wasslu għad-dritt għal privattiva fis-settur tal-kultivazzjoni tal-pjanti. Għal diversi raġunijiet, id-dritt tal-privattiva u d-dritt tal-kultivatur jinsabu f'kunflitt. L-ewwel raġuni hija li l-liġi tal-privattiva ma tirrikonoxxix l-eżenzjoni tal-kultivatur. Dan ifisser li sid il-privattiva jista' jkollu d-dritt esklużiv għal materjal ġenetiku u b'hekk jista' jżomm lil oħrajn milli jużaw dak il-materjal jew iġagħlhom iħallsu għal liċenzji għoljin. Għall-kuntrarju tad-drittijiet tal-varjetà tal-pjanti, id-drittijiet tal-privattiva ma jwasslux għal innovazzjoni miftuħa u ma jgħaqqdux flimkien l-inċentivi ekonomiċi għall-inventività bil-protezzjoni ta’ interessi pubbliċi oħra.

4.4   Iżda l-ġlieda għad-drittijiet tmur lil hinn minn dan il-punt. Id-direttiva approvata fl-1998 dwar il-privattiva Ewropea għall-bijoteknoloġija (3) tawtorizza l-ħarsien tal-iskoperti relatati mal-pjanti. Il-ġeni tal-pjanti jew sekwenzi ta’ ġeni jistgħu jingħataw privattiva, iżda l-varjetajiet tal-pjanti le. Iżda m'hemm l-ebda qbil unanimu dwar din l-interpretazzjoni. Kumpaniji multinazzjonali li jinsabu fuq quddiem fil-kultivazzjoni tal-pjanti jistqarru li jekk ċerti proprjetajiet ġenetiċi jistgħu jingħataw privattiva, il-varjetajiet ikkonċernati jkunu koperti b'mod indirett mil-liġi tal-privattivi (4). F'dan il-każ, il-varjetajiet li jkollhom privattiva ma jistgħux jintużaw minn partijiet terzi għal iżjed innovazzjoni. Din mhijiex ħaġa tajba għall-bijodiversità agrikola u tfisser li l-pjanti bi proprjetajiet interessanti ma jkunux disponibbli biex oħrajn ikomplu b'iżjed innovazzjoni. L-iżviluppi fil-bijoteknoloġija tal-mediċini juru liema konsegwenzi negattivi jistgħu jirriżultaw: il-protezzjoni riġida tal-privattivi u prezzijiet għoljin ifissru li l-prodotti ġodda jinbiegħu biss lill-persuni li jistgħu jħallsu għalihom, u ma jkunux disponibbli għall-persuni żvantaġġati li l-iktar ikollhom bżonnhom. L-istess konsegwenzi negattivi jistgħu japplikaw għas-settur tal-kultivazzjoni tal-pjanti.

4.5   Tul l-aħħar għexieren ta’ snin waħda mill-konsegwenzi tal-protezzjoni tal-privattivi fis-settur u r-rekwiżiti regolatorji kienet il-konċentrazzjoni enormi fis-suq. Fejn qabel kien hemm mijiet ta’ kumpaniji, bħalissa l-għadd ta’ atturi li qed jiddominaw is-suq globali tista' tgħoddu fuq idejk. Fl-2009, għaxar korporazzjonijiet biss kienu jikkontrollaw 80 % tas-suq globali taż-żrieragħ, u l-ikbar tlieta anke 50 %. L-istess kumpaniji multinazzjonali kienu jikkontrollaw 75 % tal-industrija agrokimika globali. Dawn m'għadhomx kumpaniji involuti biss fil-kultivazzjoni, iżda korporazzjonijiet globali attivi wkoll fis-setturi tal-ikel, il-pestiċidi, il-kimika, l-enerġija u l-farmaċewtika. Barra minn hekk, ħafna drabi huma jipproduċu wkoll prodotti relatati, bħal pjanti ġenetikament modifikati li jkunu ġew żviluppati b'reżistenza kontra pestiċidi speċifiċi li jkunu jinbiegħu mill-istess kumpanija. B'din il-konsolidazzjoni, għadd selett ta’ grupp ta’ kumpaniji multinazzjonali jikkontrollaw il-katina sħiħa tal-produzzjoni tal-ikel u l-prodotti relatati, fejn il-libertà tal-għażla tal-konsumatur, l-affordabbiltà, l-innovazzjoni miftuħa u d-diversità ġenetika jistgħu jkunu mhedda. Dan il-livell ta’ konċentrazzjoni u monopolju tas-suq fi kwalunkwe każ mhuwiex ħaġa tajba, b'mod partikolari f'setturi fundamentali bħall-agrikoltura u l-provvista tal-ikel, u jistħoqqlu attenzjoni prijoritarja mill-KESE u mill-UE.

5.   Kwistjonijiet oħra marbuta mal-OĠM

5.1   Hemm ħafna kwistjonijiet differenti marbuta mal-OĠM. Fir-rigward tal-benefiċċji u l-iżvantaġġi tal-OĠM insibu opinjonijiet ferm diverġenti, u d-dibattitu huwa maqsum u emozzjonali. F'din l-opinjoni m'hemmx biżżejjed spazju biex nidħlu fid-dettall ta’ dan id-dibattitu, iżda ċerti punti ewlenin jistħoqqilhom l-attenzjoni. Fost l-argumenti li jissemmew ħafna drabi favur il-MĠ hemm il-ġlieda kontra l-ġuħ, il-provvista tal-ikel għall-popolazzjoni dinjija li qed tiżdied b'pass imgħaġġel u t-tibdil fil-klima. Hemm bżonn kbir ta’ riċerka xjentifika indipendenti f'kull wieħed minn dawn l-oqsma u l-KESE jenfasizza l-importanza tal-finanzjament strutturali (kontinwu) tal-UE għal dan it-tip ta’ riċerka, mhux biss għall-promozzjoni tal-innovazzjoni xjentifika u kummerċjali iżda anke biex jiġi studjat l-impatt soċjoekonomiku, ambjentali u oħrajn tal-avvanzi teknoloġiċi.

5.2   Il-pjanti ġenetikament modifikati qatt ma jistgħu jkunu s-soluzzjoni għall-problemi tal-ġuħ u l-faqar. Iż-żieda fil-produttività ma tfissirx l-istess ħaġa bħad-distribuzzjoni iżjed bilanċjata tal-ikel. Sfortunatament, biex tiġi indirizzata b'mod effikaċi l-problema serja tas-sigurtà tal-provvista tal-ikel, għandha tingħata prijorità lit-titjib tal-aċċess għall-art, għandha tiġi promossa distribuzzjoni iżjed bilanċjata tal-ġid, tissaħħaħ is-sostenibbiltà tal-ftehimiet kummerċjali u titnaqqas il-volatilità tal-prezzijiet tal-materja prima. Għalkemm ovvjament il-bijoteknoloġija mhijiex l-uniku rimedju għall-problema, il-FAO, fl-aħħar rapporti tagħha, uriet li l-bijoteknoloġija ġġib għadd ta’ vantaġġi agronomiċi u ekonomiċi għall-bdiewa tal-pajjiżi terzi, b'mod partikolari l-bdiewa tal-irziezet żgħar. Madankollu, sa mill-bidu nett tat-teknoloġija tal-MĠ, il-persuni favur kienu qed jissuġġerixxu li l-pjanti ġenetikament modifikati huma kruċjali fil-ġlieda kontra l-problemi dinjija tal-ġuħ u l-faqar. Saru previżjonijiet li l-pjanti msaħħa bil-vitamini jew in-nutrijenti jgħinu jtaffu l-ġuħ u l-mard fit-Tielet Dinja. Bis-saħħa tal-proprjetajiet potenzjali bħat-tolleranza għan-nixfa, il-melħ, il-ġlata u fatturi oħra ta’ stress għandhom jagħmluha possibbli li l-uċuħ tar-raba' jiġu kultivati f'postijiet fejn qabel ma kienx possibbli, u kien previst ukoll li jsir ħsad ikbar. Madankollu, minkejja għexieren ta’ snin ta’ proposti b'wegħdiet kbar, s'issa l-ebda waħda minn dawn il-proprjetajiet ta’ ħsad kbir ma ġiet żviluppata b'mod kummerċjali. L-inċentiv finanzjarju għall-iżvilupp ta’ dawn il-pjanti huwa wkoll limitat, billi l-benefiċċji relatati huma mmirati għall-gruppi l-iktar żvantaġġati u vulnerabbli fid-dinja. Anke jekk il-ġenerazzjonijiet futuri ta’ OĠM iżommu l-wegħda ta’ ħsad akbar u tolleranza aħjar għall-fatturi ta’ stress, din mhijiex soluzzjoni għall-problema tal-ġuħ dinji: il-biċċa l-kbira tal-art agrikola fil-pajjiżi li qed jiżviluppaw tintuża għal prodotti lussużi għall-esportazzjoni lejn il-partijiet għonja tad-dinja. Barra minn hekk, il-maġġoranza tal-prodotti tar-raba' ġenetikament modifikati li jinsabu fis-suq bħalissa qed jintużaw bħala għalf għall-annimali għall-konsum tagħna fil-Punent bħala laħam u prodotti tal-ħalib (90 % tal-importazzjoni tas-sojja fl-UE), jew bħala bijokarburanti u plastik. B'riżultat tal-fatt li l-ikel mir-raba' qed jintuża dejjem iżjed għal użi mhux tal-ikel, il-prezzijiet globali tal-komoditajiet u tal-ikel żdiedu, u b'hekk in-nuqqas ta’ sigurtà tal-ikel u l-faqar globali marru għall-agħar (5).

5.3   Għalhekk, il-kriżi tal-ikel dinji hija problema ta’ distribuzzjoni aktar milli ta’ produzzjoni (il-produzzjoni globali hija ogħla minn 150 % tal-konsum globali), u b'hekk teħtieġ soluzzjoni politika u ekonomika iktar milli innovazzjoni agrikola. Il-KESE jagħraf li s-sigurtà tal-ikel globali ser taqa' taħt iktar pressjoni minħabba t-tkabbir mgħaġġel tal-popolazzjoni. Anke l-organizzazzjonijiet internazzjonali bħall-Organizzazzjoni tal-Ikel u l-Agrikoltura tan-Nazzjonijiet Uniti (FAO), l-NGOs il-kbar bħall-Oxfam, u r-rapport reċenti tal-panel tal-korp awtoritarju agrixjentifiku tan-NU, l-IAASTD (International Assessment of Agricultural Knowledge, Science and Technology for Development) kollha jindikaw l-importanza tal-agrikoltura sostenibbli bħala soluzzjoni għall-problema tas-sigurtà u s-sovranità tal-ikel. Dawn l-analiżijiet affidabbli jenfasizzaw il-bżonn ta’ prattiki u metodi agrikoli sostenibbli u ekoloġiċi, u mhux bilfors jipprevedu rwol għall-OĠM, iżda minflok għal metodi alternattivi. L-iktar eżempju prominenti tat-tali metodi alternattivi kkwotat mill-IAASTD u oħrajn huwa s-selezzjoni assistita mill-markers, li tuża l-markers ġenetiċi biex b'mod speċifiku u effiċjenti jintgħażlu l-karatteristiċi, filwaqt li ma ssir l-ebda manipulazzjoni ġenetika jew transplantazzjoni ta’ ġeni riskjuża jew mhux prevista. Billi hemm provi li din it-teknoloġija hija iktar kosteffettiva minħabba l-MĠ, hija tista' toffri alternattiva mhux kontroversjali għall-OĠM, filwaqt li l-prezz iktar baxx jista' joħloq inqas kwistjonijiet ta’ privattivi u konċentrazzjoni tas-suq. Għalkemm il-potenzjal futur tal-OĠM m'għandux ikun eskluż, għażla konxja għall-iżvilupp ta’ metodi li ma jużawx il-MĠ u ta’ prattiki tal-agrikoltura sostenibbli tista' tagħti lill-UE vantaġġi kompetittivi konsiderevoli, li jintilfu fil-kuntest tal-MĠ. B'investiment intensiv fl-agrikoltura sostenibbli, l-UE tista' tikseb pożizzjoni dinjija fuq quddiem nett li hija unika u innovattiva, b'effetti pożittivi għall-ekonomija u l-impjiegi, l-innovazzjoni u l-kompetittività tal-UE. Barra minn hekk, dan jikkonforma iktar mal-mudell tal-agrikoltura tal-UE, li hu ta’ benefiċċju għall-bijodiversità u li huwa previst fil-PAK futura.

5.4   Il-partijiet li jappoġġjaw il-MĠ iqisuha bħala għodda potenzjali kemm għall-adattament għall-effetti tat-tibdil fil-klima kif ukoll għall-mitigazzjoni tagħhom. Iżda anke hawnhekk il-ġenerazzjoni kummerċjali attwali tal-prodotti tar-raba' ġenetikament modifikati ma toffri l-ebda proprjetà utli. Fil-fatt, waħda mill-iktar applikazzjonijiet prominenti, il-produzzjoni tal-bijokarburanti mill-prodotti tar-raba' ġenetikament modifikati diġà qed ikollha impatt negattiv fuq il-prezzijiet u l-provvista globali tal-materja prima u l-ikel, u għadha tinvolvi dipendenza qawwija fuq il-karburanti fossili.

5.5   Il-kontribut potenzjali tal-OĠM għat-theddid globali bħall-ġuħ, il-faqar, it-tibdil fil-klima u l-problemi ambjentali mhuwiex eskluż, iżda r-realtà hija li l-ġenerazzjoni tal-OĠM tal-lum mhijiex adatta jew immirata għal dan il-għan. Għalissa l-proprjetajiet huma limitati għall-vantaġġi tal-“input” għall-produtturi, bħar-reżistenza kontra l-pestiċidi. L-idea li dawn il-prodotti tar-raba' qed iwasslu għal tnaqqis fl-użu ta’ pestiċidi aktar milli għal żieda, hija kuntestata (xjentifikament), iżda m'hemm xejn x'juri li l-kontribut tal-OĠM huwa pożittiv mingħajr l-ebda dubji. Qed tinġema' dejjem aktar riċerka li turi l-effetti tal-OĠM għat-tul, fosthom iż-żieda fil-monokultura intensiva, l-iżvilupp tar-reżistenza kontra l-pestiċidi, il-kontaminazzjoni tal-ilma ta’ taħt l-art, it-tnaqqis serju tal-bijodiversità lokali, kif ukoll ir-riskji ta’ saħħet il-bniedem minħabba kuntatt għat-tul ma’ uħud mill-pestiċidi użati b'rabta mal-OĠM. Għad li xi wħud minn dawn l-effetti jistgħu jiġu attribwiti għal prattiki fqar tal-biedja, billi l-ġenerazzjoni attwali tal-OĠM qed tinbiegħ bħala pakketti ta’ prodotti relatati mal-pestiċidi marbutin magħhom, dawn il-prodotti u l-impatti ambjentali u soċjetali li jħallu jridu jiġu valutati wkoll fl-istess ħin (6).

5.6   Kwistjoni oħra importanti tal-MĠ tikkonċerna l-għażliet disponibbli għall-konsumaturi u l-bdiewa. Din hija problema kemm fl-UE kif ukoll barra. Fil-pajjiżi li qed jiżviluppaw, il-prezz għoli taż-żerriegħa bi privattiva, flimkien mal-obbligi tax-xiri esklużiv u l-projbizzjoni tal-prattika tradizzjonali tal-ħżin taż-żrieragħ mill-istaġuni ta’ qabel, qed joħolqu dilemmi soċjoekonomiċi u kulturali għall-bdiewa, b'mod partikolari għall-bdiewa tal-irziezet iż-żgħar. F'pajjiżi fejn il-kultivazzjoni tal-OĠM hija prevalenti, b'mod partikolari fl-Istati Uniti, il-Kanada, l-Arġentina u l-Brażil, id-diversità tal-prodotti tar-raba' tnaqqset b'mod drastiku. Globalment, kważi 80 % tas-sojja kollha manifatturata hija ġenetikament modifikata, minbarra l-50 % tal-qoton, 'il fuq minn 25 % tal-qamħirrum u iktar minn 20 % tal-kanola. Fl-UE l-għażla tal-konsumatur u tal-bidwi suppost titħares permezz tar-rekwiżiti għat-tikkettar. Iżda biex tinżamm il-libertà tal-għażla sew għall-bdiewa u sew għall-konsumaturi, jeħtieġ li l-ktajjen tal-produzzjoni tal-MĠ u mhux tal-MĠ jinżammu kompletament separati b'mod affidabbli. Wieħed mill-aspetti importanti għal din is-separazzjoni huwa l-introduzzjoni ta’ leġislazzjoni stretta dwar il-koeżistenza, inkluż regoli dwar ir-responsabbiltà u l-kumpens għall-ħsara ambjentali u/jew ekonomika bħala konsegwenza ta’ kontaminazzjoni mhux intenzjonata, ċertifikazzjoni tal-katina tal-produzzjoni u skemi ta’ separazzjoni, kif ukoll rekwiżiti ta’ purezza u tikkettar għall-preżenza ta’ materjal ġenetikament modifikat fi żrieragħ mhux ġenetikament modifikati.

6.   Leġislazzjoni u reviżjoni ta’ politika

6.1   Mill-1990 'l hawn, l-UE żviluppat qafas dettaljat ta’ leġislazzjoni dwar l-OĠM, li l-istess bħat-teknoloġija nnifisha, għadu qed jiġi żviluppat u għadda minn ħafna tibdiliet. Għalhekk, tul l-aħħar għoxrin sena tfasslet nisġa ta’ diversi direttivi u regolamenti. L-iktar elementi importanti kienu:

—	Direttiva 2001/18/KE dwar l-introduzzjoni tal-OĠM fl-ambjent u d-dħul kummerċjali tal-prodotti tal-OĠM (7);

—	Regolament (KE) 1829/2003 dwar ikel u għalf ġenetikament modifikat (8);

—	Regolament (KE) Nru 1830/2003 dwar it-traċċabilità u l-ittikkettar ta’ organiżmi modifikati ġenetikament u t-traċċabilità ta’ prodotti tal-ikel u l-għalf manifatturati minn organiżmi modifikati ġenetikament (9);

—	Regolament (KE) 1946/2003 dwar il-moviment transkonfinali tal-OĠM (l-implimentazzjoni tal-protokoll internazzjonali ta’ Cartagena dwar il-bijosigurtà tat-trattat dwar il-bijodiversità) (10);

—	Direttiva 2009/41/KE dwar l-użu limitat tal-mikroorganiżmi ġenetikament modifikati (11).

6.2   Ir-regoli attwali dwar l-awtorizzazzjoni għall-użu tal-OĠM tfasslu fuq sensiela ta’ prinċipji fundamentali (legali), li jinkludu:

—	awtorizzazzjoni indipendenti u bbażata fix-xjenza qabel l-introduzzjoni;

—	livell ta’ protezzjoni għoli fir-rigward tas-saħħa u l-benesseri tal-bniedem, l-annimali u l-ambjent, b'rispett għall-prinċipju tal-prekawzjoni u l-prinċipju li min iniġġes iħallas;

—	libertà tal-għażla u t-trasparenza fil-katina sħiħa tal-ikel, u l-protezzjoni ta’ interessi oħra tal-konsumaturi, fosthom l-informazzjoni pubblika u l-parteċipazzjoni;

—	kunsiderazzjoni tas-suq intern u l-obbligi internazzjonali;

—	ċertezza legali;

—	sussidjarjetà u proporzjonalità.

6.3   Barra minn hekk, għad fadal xi lakuni fir-rigward ta’ leġislazzjoni u politiki speċifiki tal-UE f'ċerti aspetti importanti relatati mal-introduzzjoni tal-OĠM, b'mod partikolari:

—	il-koeżistenza bejn l-OĠM, l-agrikoltura organika u l-agrikoltura tradizzjonali;

—

ir-regoli dwar ir-responsabbiltà u l-kumpens għall-ħsara ambjentali u/jew ekonomika b'konsegwenza tal-introduzzjoni tal-OĠM jew minħabba kontaminazzjoni mhux prevista/intenzjonata ma’ prodotti organiċi jew tradizzjonali, u skemi ta’ kumpens għall-ispejjeż li jinħolqu għaċ-ċertifikazzjoni tal-koeżistenza u l-katina għall-prevenzjoni tat-taħlit (comingling);

—	il-ħtiġiet ta’ purezza u ta’ tikkettar għall-preżenza ta’ materjal OĠM fiż-żrieragħ u l-materjal ta’ tnissil mhux tal-OĠM;

—	il-ħtiġiet ta’ tikkettar, b'mod partikolari għal-laħam u l-prodotti tal-ħalib minn annimali li jkunu ngħataw ikel magħmul minn OĠM u standards armonizzati għat-tikkettar ta’ prodotti ħielsa mill-OĠM;

—	it-tisħiħ ġenerali tal-ħtiġiet tat-tikkettar OĠM biex titħares l-għażla tal-konsumatur, inkluż il-kjarifika legali ta’ preżenza aċċidentali (“adventitious presence”) u possibbilment l-issikkar tal-valuri limitu;

—	ir-regolamenti għall-annimali kloni jew transġeniċi u prodotti (tal-ikel) li jinħarġu minnhom, b'mod partikolari fir-rigward tal-awtorizzazzjoni u t-tikkettar;

—	id-dritt legali sod għall-Istati Membri u/jew ir-reġjuni awtonomi li japplikaw projbizzjoni totali jew parzjali fuq il-kultivazzjoni tal-OĠM għal raġunijiet differenti, fosthom problemi ambjentali, soċjoekonomiċi, etiċi u oħrajn.

6.4   Għalkemm f'Lulju 2010 il-Kummissjoni ressqet proposta leġislattiva għall-permess tal-limitazzjonijiet jew il-projbizzjonijiet (sotto)nazzjonali fuq il-kultivazzjoni ġenetikament modifikata, din il-proposta tidher li qajmet iżjed mistoqsijiet milli wieġbet, l-iktar minħabba bosta ambigwitajiet legali u kontradizzjonijiet fit-test u l-esklużjoni tal-problemi ambjentali fost oħrajn bħala ġustifikazzjoni għar-restrizzjonijiet. Filwaqt li l-idea fundamentali taż-żieda fis-sovranità (sotto)nazzjonali fil-kultivazzjoni tal-OĠM kisbet appoġġ mifrux, it-test dgħajjef tal-proposta attwali wassal għal l-ewwel qari ta’ kritika b'ħafna emendi kbar mill-PE, wara opinjoni kritika mill-KESE (12). Bħalissa l-Kunsill qed jiddelibera dwar din il-proposta, iżda s'issa għadu ma laħaqx pożizzjoni komuni. Il-KESE jqis li dan huwa dossier ferm importanti, li jistħoqqlu prijorità u żgur irid jiġi kkunsidrat f'reviżjoni futura tal-qafas legali ġenerali għall-OĠM. Il-KESE jitlob lill-Kummissjoni biex, fi djalogu kostruttiv mal-PE u l-Kunsill, taħdem b'mod attiv biex tipproduċi bażi legali soda għat-teħid tad-deċiżjonijiet (sotto)nazzjonali dwar il-kultivazzjoni ġenetikament modifikata msejsa fuq raġunijiet leġittimi fosthom kunsiderazzjonijiet ġenerali ambjentali, soċjoekonomiċi, etiċi u kulturali. Dan irid ikun abbinat ma’ obbligu legali għall-Istati Membri u/jew ir-reġjuni biex jadottaw regoli ta’ koeżistenza vinkolanti biex tiġi evitata l-kontaminazzjoni mhux intenzjonata bejn iż-żoni tal-uċuħ tar-raba' tal-MĠ u dawk li mhumiex.

6.5   Tul l-aħħar snin, il-KESE kemm-il darba appella biex tiġi adottata leġislazzjoni tal-UE dwar il-koeżistenza, ir-responsabbiltà u t-tikkettar iktar komprensiv għall-prodotti ġenetikament modifikati (13). Barra minn hekk, l-importanza li jiġu indirizzati dawn il-lakuni leġislattivi li fadal, b'politika armonizzata tal-UE, dan l-aħħar ġiet imtennija mill-Qorti tal-Ġustizzja tal-UE, f'sentenza tas-6 ta’ Settembru 2011 relatata mal-kwistjoni tal-koeżistenza. F'dan il-każ, l-għasel ġie kontaminat bla ħsieb mit-trab tad-dakra ta’ qamħirrum ġenetikament modifikat, u l-Qorti kkonfermat li l-liġi tal-UE ma tittollera l-ebda preżenza ta’ OĠM mhux awtorizzata (14). Din is-sentenza tenfasizza l-importanza ta’ politika ta’ koeżistenza u separazzjoni tal-katina tal-produzzjoni effettiva, koerenti u stretta biex jiġi evitat it-taħlit ta’ prodotti tal-OĠM u dawk li mhumiex OĠM, flimkien ma’ regoli adatti għar-responsabbiltà u l-kumpens, kemm għall-ħsara kif ukoll għall-ispejjeż għoljin li jġibu magħhom ir-regoli tal-koeżistenza u ċ-ċertifikazzjoni tal-ktajjen tal-produzzjoni kif ukoll il-possibbiltà li l-kultivazzjoni tal-OĠM fl-ambjent miftuħ tiġi pprojbita permezz ta’ tqassim taż-żoni f'ċerti reġjuni (pereżempju għall-produzzjoni tal-għasel).

6.6   Għalkemm ir-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni dwar il-Koeżistenza li ħarġet f'Lulju 2010 hija iktar flessibbli meta mqabbla mar-Rakkomandazzjoni tal-2003, il-KESE jenfasizza li l-ebda wieħed miż-żewġ dokumenti m'huwa vinkolanti legalment, u għalhekk ma jistgħu jimponu l-ebda limiti inforzabbli fuq il-kompetenza nazzjonali ġenerali għall-politika tal-koeżistenza, u fl-istess ħin ma jimponux l-obbligi legali neċessarji għall-istandards ta’ koeżistenza. L-introduzzjoni li jmiss ta’ prodotti tar-raba' ġenetikament modifikati li ma jkunux għall-ikel fl-istess waqt ta’ prodotti tar-raba' għall-ikel li huma ġenetikament modifikati, pereżempju b'applikazzjonijiet fil-farmaċewtika, il-bijokarburanti jew l-industrija, ser tkompli żżid il-bżonn ta’ regolamentazzjoni effettiva tal-koeżistenza u r-responsabbiltà, u l-KESE jemmen li hu importanti li dawn il-problemi jiġu antiċipati u indirizzati issa, f'fażi bikrija.

6.7   F'Diċembru 2008, il-Kunsill Ambjent appella biex il-qafas legali attwali għall-OĠM jissaħħaħ u jiġi applikat aħjar. B'mod partikolari, talab titjib: fil-valutazzjonijiet mill-EFSA tar-riskju għall-ambjent u r-regolamenti tal-kontroll wara l-introduzzjoni u tal-monitoraġġ, u talab ukoll għal rwol ikbar għall-esperti esterni minn Stati Membri u xjentisti indipendenti; fil-valutazzjoni tal-impatti soċjoekonomiċi tal-introduzzjoni u l-kultivazzjoni tal-OĠM; fit-tikkettar tal-livelli limiti għat-traċċi tal-OĠM fiż-żrieragħ; u fil-protezzjoni aħjar ta’ żoni sensittivi u/jew protetti, inkluża l-possibbiltà li jiġu stabbiliti żoni fil-livell lokali, reġjonali jew nazzjonali li jkunu ħielsa mill-MĠ.

6.8   Għalkemm il-Kummissjoni diġà ħadet azzjoni f'uħud minn dawn l-oqsma, it-talbiet tal-Kunsill għadhom ma ntlaqgħux biżżejjed b'riżultati konkreti. Il-KESE jenfasizza l-importanza li għal kull wieħed minn dawn il-punti u l-lakuni legali relatati, jittieħdu passi konkreti u sostantivi f'qasir żmien biex jiddaħħlu liġijiet u politika adatta. B'rabta mar-reviżjoni tal-proċeduri u l-awtorizzazzjoni tal-analiżi tar-riskju u l-ġestjoni tar-riskju tal-OĠM, il-KESE, l-istess bħall-Kunsill u l-PE, jirrakkomanda li apparti mix-xjentisti naturali jiġu involuti wkoll ix-xjentisti soċjali, l-avukati, l-ispeċjalisti fl-etika u r-rappreżentanti tal-gruppi ta’ interess tas-soċjetà ċivili, sabiex, apparti mir-riskji għall-bniedem u l-ambjent, fit-teħid ta’ deċiżjoni jiddaħħlu wkoll il-fatturi leġittimi l-oħra inklużi pereżempju kunsiderazzjonijiet soċjoekonomiċi, kulturali u etiċi, u valuri tas-soċjetà. B'hekk, tkun tista' tittaffa wkoll il-kontroversja soċjetali dwar l-OĠM u l-imblokk politiku fit-teħid tad-deċiżjonijiet.

6.9   Wieħed mill-proġetti importanti li qed idum huwa l-valutazzjoni tal-qafas legali attwali għall-OĠM u l-ikel u l-għalf ġenetikament modifikat, li tnediet mill-Kummissjoni fuq talba tal-Kunsill fl-2008, u li r-riżultati tagħha kellhom jiġu ppreżentati fil-bidu ta’ din is-sena. Il-Kummissjoni wiegħdet lill-Kunsill li sal-2012 ser jittieħdu inizjattivi biex il-leġislazzjoni tiġi riveduta, u l-KESE jisħaq fuq l-importanza li tintlaħaq din il-mira. Jiġri x'jiġri, il-lakuni msemmija hawn fuq iridu jiġu indirizzati f'din ir-reviżjoni. Bħala pass inizjali, il-Kummissjoni trid torganizza konsultazzjoni komprensiva mal-pubbliku abbażi tar-rapport ta’ valutazzjoni li issa huwa ppubblikat (15), biex tiżgura l-kontribut tas-soċjetà fir-reviżjoni tal-qafas leġislattiv. Dan żgur jgħin biex jiġi indirizzat it-tħassib taċ-ċittadini u jista' jtejjeb il-fiduċja tal-pubbliku fir-regolaturi.

6.10   Punt wieħed li inevitabbilment ser ikun fuq l-aġenda futura huwa d-definizzjoni tal-OĠM. Għad li x-xjenza u l-applikazzjonijiet tal-MĠ żviluppaw b'rata mgħaġġla ħafna tul l-aħħar għexieren ta’ snin, id-definizzjoni legali tal-OĠM għadha ma nbidlitx mill-ewwel liġi tal-UE adottata fl-1990. Skont din id-definizzjoni, OĠM huwa organiżmu, bl-eċċezzjoni tal-bnedmin, li fih il-materjal ġenetiku jkun inbidel b'tali mod li ma jkunx jista' jinħoloq bit-tgħammir u/jew bir-rikombinazzjoni naturali (16). Iżda ċerti metodi tal-MĠ tħallew barra espliċitament, u b'hekk huma eżentati mid-dispożizzjonijiet tal-qafas legali li jirregola l-OĠM.

6.11   Madankollu, tul is-snin ġew żviluppati ħafna metodi ġodda ta’ kultivazzjoni tal-pjanti li ma kinux previsti fit-tfassil tal-qafas legali attwali. Fost oħrajn, dawn jinkludu metodu bħal cisgenesis, fejn il-ġeni tal-istess speċi jiġu trasferiti bejn l-organiżmi tal-istess speċi b'DNA rikombinata. Għal dawn il-metodi l-ġodda malajr titqajjem il-mistoqsija sa liema punt jaqgħu taħt id-definizzjoni attwali tal-MĠ, u b'hekk anke l-mistoqsija dwar jekk l-organiżmi li jinħolqu b'dan il-mod humiex regolati mill-qafas legali attwali tal-OĠM. Fid-dawl tal-piżijiet amministrattivi, u anke tal-istigma politika u pubblika li hemm kontra l-OĠM, l-eżenzjoni minn din il-leġislazzjoni hija ferm importanti għall-industrija tal-kultivazzjoni tal-pjanti f'termini finanzjarji. Dan ser jippermetti t-tali innovazzjonijiet jitqiegħdu fis-suq iktar kmieni, mingħajr il-possibbiltà tal-ħtiġijiet tat-tikkettar, bir-riżultat li l-konsumaturi jirreaġixxu b'mod negattiv. Iżda l-istess problemi etiċi, ekoloġiċi, socjoekonomiċi u politiċi jinħolqu b'dawn il-metodi, kif ġara bil-ġenerazzjoni attwali tal-OĠM billi effettivament dawn jużaw l-istess teknoloġija tal-MĠ, filwaqt li l-esperjenza għadha limitata u għad hemm inċertezza kbira.

6.12   Sabiex jiġi żgurat approċċ regolatorju armonizzat fl-Istati Membri kollha fir-rigward ta’ dawn il-metodi ġodda ta’ kultivazzjoni tal-pjanti u l-prodotti tagħhom, fl-2008 il-Kummissjoni stabbiliet grupp ta’ ħidma xjentifiku li għandu jiġi segwit bi grupp ta’ ħidma ta’ politika biex jagħmlu rakkomandazzjonijiet dwar l-approċċ legali. Ir-rapporti taż-żewġ gruppi ta’ ħidma kellhom jiġu finalizzati fis-sajf tal-2011, u jridu jitqiesu fir-reviżjoni tal-qafas leġislattiv fl-2012. Il-KESE jqis li huwa kruċjali li jinżamm l-approċċ regolatorju attwali tal-UE bbażat fuq il-proċess, u b'hekk, fil-prinċipju, dawn il-metodi ġodda ta’ kultivazzjoni ta’ pjanti għandhom ikunu regolati mill-qafas legali tal-UE għall-OĠM abbażi tal-metodu użat fil-qasam tal-MĠ (rDNA) użat, anke meta l-pjanti li jinħolqu jew il-prodotti finali derivati fihom infushom ma jidhrux li huma differenti mill-ekwivalenti konvenzjonali tagħhom.

---

(1)  L-aħħar sondaġġ: EuroBarometer, “Europeans and Biotechnology in 2010” (L-Ewropej u l-Bijoteknoloġija fl-2010) http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_341_winds_en.pdf.

(2)  CESE, ĠU C 54, 19.2.2011, p. 51

(3)  Regolament 98/44/KE tas-6 ta’ Lulju 1998 dwar il-protezzjoni tad-dritt tal-iskoperti bijoteknoloġiċi (ĠU L 213, p.13).

(4)  Ara l-Kawża C-428/08, Monsanto Technology.

(5)  Punt li tqajjem fis-Seduta dwar “Il-bijoteknoloġija Agrikola: ikel u għalf modifikat ġenetikament fl-UE”, KESE, Brussell, 20 ta’ Ottubru 2011.

(6)  Ara nota 5 f'qiegħ il-paġna.

(7)  ĠU L 106, 17.4.2001, p. 1.

(8)  ĠU L 268, 18.10.2003, p. 1.

(9)  ĠU L 268, 18.10.2003, p. 24.

(10)  ĠU L 287, 5.11.2003, p. 1.

(11)  ĠU L 125, 21.5.2009, p. 75.

(12)  Ara nota 2 f'qiegħ il-paġna.

(13)  Ara: CESE, ĠU C 54, 19.2.2011, p. 51; CESE, ĠU C 157, 28.6.2005, p. 155; CES, ĠU C 125, 27.5.2002, p. 69 u CES, ĠU C 221, 17.9.2002, p. 114.

(14)  Kawża C-442/09, Bablok et al vs Freistaat Bayern u Monsanto.

(15)  http://ec.europa.eu/food/food/biotechnology/index_en.html

(16)  Fl-Artikolu 2(2) tar-Regolament 2001/18/KE u l-Artikolu 2(b) tar-Regolament 2009/4l/KE, organiżmu jiġi definit bħala kwalunkwe entità bijoloġika li tista' tiġi replikata jew li tista' tittrasferixxi materjal ġenetiku.

---

---

6.3.2012

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 68/65

---

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar il-“Proposta għal Deċiżjoni tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li tistabbilixxi mekkaniżmu ta’ skambju ta’ informazzjoni fir-rigward tal-ftehimiet intergovernattivi bejn l-Istati Membri u pajjiżi terzi fil-qasam tal-enerġija”

COM(2011) 540 finali — 2011/0238 (COD)

2012/C 68/12

Relatur: is-Sur PEEL

Nhar is-27 ta’ Settembru 2011, il-Kunsill tal-Unjoni Ewropea ddeċieda, b'konformità mal-Artikolu 194(2) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, li jikkonsulta lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar

il-Proposta għal Deċiżjoni tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li tistabbilixxi mekkaniżmu ta’ skambju ta’ informazzjoni fir-rigward tal-ftehimiet intergovernattivi bejn l-Istati Membri u pajjiżi terzi fil-qasam tal-enerġija

COM(2011) 540 finali – 2011/0238 (COD).

Is-Sezzjoni Speċjalizzata għat-Trasport, l-Enerġija, l-Infrastruttura u s-Soċjetà tal-Informazzjoni, inkarigata sabiex tipprepara l-ħidma tal-Kumitat dwar is-suġġett, adottat l-opinjoni tagħha nhar l-20 ta’ Diċembru 2011.

Matul l-477 sessjoni plenarja tiegħu li saret fit-18 u d-19 ta’ Jannar 2012 (seduta tat-18 ta’ Jannar), il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew adotta din l-opinjoni b'177 vot favur, vot wieħed kontra u 10 astensjonijiet.

1.   Rakkomandazzjonijiet u konklużjonijiet

1.1   L-enerġija hija essenzjali għall-istandard tal-għajxien u l-kwalità tal-ħajja tagħna (1). Il-KESE jilqa' b'sodisfazzjon il-Proposta għal Deċiżjoni ppubblikata mill-Kummissjoni bil-għan li tistabbilixxi mekkaniżmu għall-iskambju tal-informazzjoni rigward il-ftehimiet intergovernattivi bejn l-Istati Membri u pajjiżi terzi fil-qasam tal-enerġija. Fil-fehma tagħna, dan huwa pass adatt lejn l-implimentazzjoni effettiva ta’ politika esterna komuni tal-UE fil-qasam tal-enerġija, b'konformità kemm mat-Trattat ta’ Lisbona (Artikolu 194 tat-TFUE (2)) kif ukoll mal-Istrateġija Enerġija 2020 tal-UE (3), u mal-konklużjonijiet dwar l-enerġija tal-Kunsill Ewropew tal-4 ta’ Frar 2011. Din ix-xorta ta’ sistema effettiva u obbligatorja għall-iskambju tal-informazzjoni kif proposta – bis-sehem attiv tal-Kummissjoni meta l-Istati Membri jkunu qed jinnegozjaw ftehimiet intergovernattivi fil-qasam tal-enerġija mal-pajjiżi msieħba – imissha diġà twaqqfet.

1.2   Għal dan il-għan, il-Kumitat jilqa' b'sodisfazzjon ukoll il-fatt li fil-Proposta għal Direttiva ġie inkluż ukoll l-iskambju tal-informazzjoni dwar ftehimiet bilaterali eżistenti fil-qasam tal-enerġija; il-Kummissjoni tantiċipa li hemm madwar 30 ftehima intergovernattiva bejn l-Istati Membri u pajjiżi terzi dwar iż-żejt, madwar 60 dwar il-gass, iżda inqas dwar l-elettriku.

1.2.1   Il-Kumitat huwa mistagħġeb li għadu ma jeżistix mekkaniżmu ta’ informazzjoni ta’ din ix-xorta, jew bejn il-Kummissjoni u l-Istati Membri, jew inkella bejn l-Istati Membri nnifishom, filwaqt li tiġi garantita kunfidenzjalità sħiħa. Nixtiequ nosservaw li, filwaqt li bħalissa la l-Kummissjoni u lanqas l-Istati Membri individwali ma għandhom stampa ġenerali rigward imsieħeb kummerċjali partikolari, l-imsieħba ewlenin ċertament ser ikollhom! Huwa importanti ħafna li l-Ewropa taġixxi b'leħen wieħed biex tiżgura provvista adegwata, stabbli u sigura ta’ enerġija fil-futur qarib kif ukoll tkompli tibni suq uniku effettiv għall-enerġija. L-istimi jissuġġerixxu li d-domanda globali għall-enerġija – meta nqisu li r-riżervi disponibbli mhumiex bla tmiem – tista' tiżdied b'madwar 40 % fi żmien 20 sena, l-iżjed minħabba ż-żieda fil-kompetizzjoni minn ekonomiji emerġenti, iżda probabbli hemm iżjed kumplikazzjonijiet minħabba miżuri li għadhom mhux previsti biex jiġġieldu kontra l-effetti tat-tibdil fil-klima.

1.3   Il-Kumitat jilqa' b'sodisfazzjon ukoll il-fatt li fl-Artikolu 5 tal-Proposta ġiet inkluża stqarrija uffiċjali mill-Kummissjoni, li fi ħdanha qed jiġu nnegozjati l-ftehimiet, li tikkonferma li l-proġett ma jiksirx ir-regoli tas-suq intern, bil-kundizzjoni li dan jinħareġ mingħajr dewmien bla bżonn u fiż-żmien previst. Kif enfasizza diġà l-Kumitat fl-opinjoni tiegħu dwar politika komprensiva tal-UE fil-qasam tal-investiment internazzjonali (4), li fiha ħafna mill-kwistjonijiet indirizzati hawnhekk issemmew diġà, iċ-ċertezza legali għall-investituri hija essenzjali.

1.3.1   Iżda, ninsabu mħassbin dwar is-suġġeriment li l-fatt li l-Kummissjoni ma tgħid xejn f'erba' xhur għandu jindika qbil min-naħa tagħha. Napprezzaw il-fatt li, għal raġunijiet proċedurali, mhuwiex prattiku jew faċli li l-Kummissjoni tagħti kunsens formali f'kull każ iżda, kemm peress li tkun intalbet investigazzjoni tal-kompatibbiltà u f'ġieħ iċ-ċarezza, inħeġġu li tingħata indikazzjoni pożittiva, anke jekk informali, safejn hu possibbli, jew inkella twissija kmieni biżżejjed f'każ li jista' jkun hemm problema li titlob investigazzjoni iżjed fil-fond.

1.4   Jeħtieġ li l-ftehimiet fil-qasam tal-enerġija jkunu ggwidati kemm minn konsiderazzjonijiet strateġiċi kif ukoll kummerċjali. Filwaqt li jżomm f'moħħu l-bżonn li jinżammu l-prinċipji tal-proporzjonalità u t-trasparenza, il-Kumitat xorta waħda jiddispjaċih li l-ftehimiet ta’ ħidma li jinvolvu l-operaturi kummerċjali mhumiex inklużi fil-Proposta, b'mod partikolari fid-dawl tal-messaġġ sod fil-Memorandum ta’ Spjegazzjoni tagħha (Kapitolu I) dwar trasportaturi partikolari li jakkwistaw monopolju jew kważi monopolju, li jmur kontra l-liġi tal-UE. Inħeġġu lill-Kummissjoni biex, tal-inqas, tieħu miżuri attivi bil-għan li jkollha aċċess sħiħ għal dawk il-partijiet tal-ftehimiet kummerċjali fejn jitqies li jistgħu jiġu involuti implikazzjonijiet regolatorji fil-livell tal-UE, l-iżjed fejn dawn jistgħu jidhru bħala annessi għall-Ftehimiet Intergovernattivi. Ninsabu partikolarment imħassbin dwar it-theddid potenzjali li jista' jinqala' fejn is-sħubijiet strateġiċi jistgħu jwasslu għall-adozzjoni infurzata ta’ prattiki imposti minn interessi li mhumiex fil-livell tal-UE, f'każi fejn dawn jistgħu jkunu ta’ ħsara.

1.4.1   Barra minn hekk, nenfasizzaw li l-konsumaturi Ewropej mhux ser japprezzaw mill-ewwel id-differenza bejn ftehimiet esterni intergovernattivi jew privati fil-qasam tal-enerġija – il-konsegwenzi fuq il-prezzijiet, l-għażla ta’ provvedituri, it-taħlita tal-enerġija u konsiderazzjonijiet rilevanti oħra japplikaw f'kull każ.

1.4.2   Il-Kumitat iħeġġeġ azzjoni ġusta iżda soda li permezz tagħha, inevitabbilment, ċerti fornituri minn pajjiżi terzi ser ikollhom interessi strateġiċi u kummerċjali li huma differenti minn dawk tal-UE. Għandna dubju dwar kemm tista' verament isseħħ fil-prattika l-intenzjoni tal-Kummissjoni li dawn il-fornituri jsaħħu l-konformità tagħhom mar-regoli tas-suq intern tal-UE. Madankollu, il-Kumitat huwa tal-fehma li, safejn possibbli, in-negozjati jsiru fi spirtu ta’ sħubija, sens ta’ ġustizzja u fiduċja reċiproka.

1.5   Iżda, il-Kumitat jiddispjaċih b'mod partikolari għan-nuqqas ta’ valutazzjoni kompleta tal-impatt, għax dan kien jagħmilha possibbli li jkun hemm previżjoni aħjar u miftuħa tar-reazzjonijiet li probabbilment ikollhom l-Istati Membri. Naturalment, l-enerġija hija kompetenza maqsuma bejn il-Kummissjoni u l-Istati Membri, u għal ħafna hija marbuta mill-qrib ma’ kif jifhmu s-sovranità. Din taħdem fuq kull naħa: xi wħud ifittxu livell ogħla ta’ appoġġ filwaqt li oħrajn jistgħu jaraw indħil bla bżonn, b'mod partikolari f'dak li jirrigwarda t-telf tal-kontroll tagħhom fuq il-mandat tan-negozjar u l-awtonomija tagħhom, f'liema każ il-mekkaniżmu ġdid huwa perċepit bħala tentattiv illeċitu biex jittrasferixxu l-kompetenzi tagħhom fil-qasam tal-politika tal-enerġija lill-UE. Il-Kummissjoni ma tgawdix mill-istess setgħat hawnhekk bħalma għandha fil-qasam tal-investiment, f'liema qasam qed tiġi proposta azzjoni simili rigward it-Trattati Bilaterali dwar l-Investiment (hemm ħafna iżjed minn dawn), iżda fejn il-kawtela tkun fl-interess ta’ kulħadd.

1.5.1   Jeħtieġ li l-Kummissjoni turi li hija konxja ta’ dawn ir-riżervi mill-Istati Membri li jistgħu jħossuhom mhedda b'dan, u għandha tittratta kwalunkwe tranżizzjoni bir-reqqa biex issaħħaħ l-idea li jiġi aċċettat għalkollox li wieħed mill-iskopijiet prinċipali tal-iskambju tal-informazzjoni propost huwa li jsaħħaħ il-pożizzjoni tal-Istati Membri fin-negozjati tagħhom ma’ pajjiżi terżi. Il-kooperazzjoni sħiħa mal-awtoritajiet regolatorji tal-Istati Membri ser tkun importanti ħafna f'dan il-każ. Filwaqt li jilqa' b'sodisfazzjon l-enfasi fuq l-appoġġ lill-Istati Membri fin-negozjati, huwa tal-fehma li ser ikun essenzjali li l-każijiet bikrin fejn il-Kummissjoni ssir involuta b'mod attiv fin-negozjati jagħtu prova tal-effettività tagħhom u għandhom jagħtu biżżejjed riżultati biex jgħinu li jingħelbu ċerti preokkupazzjonijiet inevitabbli.

1.5.2   Il-Kumitat jixtieq li jiġi ċċarrat iżjed kif l-Artikolu 7, li jkopri l-kunfidenzjalità, ser ikun implimentat fil-prattika peress li l-elementi essenzjali kollha ta’ kuntratt ta’ negozju (inklużi l-prezzijiet u l-kundizzjonijiet) huma, bħala sigrieti kummerċjali, kunfidenzjali. Din ser tkun kwistjoni prinċipali biex tiġi aċċettata d-Deċiżjoni. Fin-nuqqas ta’ politika tal-UE fil-qasam tal-enerġija li tkun stabbilita bis-sħiħ, l-Istati Membri u l-Kummissjoni għandhom ikomplu jħabirku biex jibnu l-fiduċja reċiproka meħtieġa bejn il-partijiet interessati kollha: din il-Proposta għal Deċiżjoni tista' sservi biss bħala punt tat-tluq.

1.6   Għandna dubju dwar kemm il-proposta mhux ser ikollha implikazzjonijiet baġitarji, kif ġie affermat. Fid-dawl tad-domandi dejjem jikbru imposti mill-politika Ewropea fil-qasam tal-enerġija ma nistgħux nemmnu li l-attivitajiet frekwenti previsti fil-qasam tal-monitoraġġ u l-konsulenza jistgħu jiġu pprovduti mingħajr riżorsi addizzjonali.

1.7   Il-Kumitat iħeġġeġ li l-ewwel valutazzjoni ta’ nofs it-term għandha ssir wara sentejn, pjuttost milli wara erba' snin, għax sadanittant ikun hemm biżżejjed esperjenza u data biex tiġi vvalutata l-effettività tal-mekkaniżmu.

1.8   Rigward l-implikazzjonijiet usa' tal-Proposta, li huma koperti l-iżjed fil-Komunikazzjoni ta’ akkumpanjament, li tkopri kamp ta’ applikazzjoni iżjed wiesgħa, il-Kumitat jilqa' b'sodisfazzjon l-għan globali min-naħa tal-Kummissjoni li ssaħħaħ id-dimensjoni esterna tal-politika ġenerali tal-UE fil-qasam tal-enerġija. L-effiċjenza fl-użu tal-enerġija, is-sigurtà u l-istabbiltà huma relatati ma’ xulxin biċ-ċar, iżda jiddispjaċina li mhijiex totalment ċara r-rabta mat-tliet għanijiet l-iżjed stabbiliti ta’ enerġija kompetittiva, sostenibbli u sigura, anke peress li l-enerġija kompetittiva u l-enerġija sostenibbli mhux dejjem huma kompatibbli.

1.8.1   Il-Kumitat jiddispjaċih ukoll li, filwaqt li l-Proposta tittratta l-iżjed it-teknikalitajiet u l-proċeduri, aspetti li huma relatati mill-qrib, fosthom ir-relazzjonijiet diplomatiċi u soċjoekonomiċi mal-pajjiżi ta’ provvista u dawk ta’ transitu, ma ġewx inklużi b'mod speċifiku (u sa ċertu punt biss fil-Komunikazzjoni).

1.8.2   Lanqas ma huwa ċar li din il-Proposta hija marbuta bis-sħiħ u influwenzata kif ukoll tinfluwenza l-aspetti usa' relatati mal-kummerċ fil-qasam tal-enerġija. Naturalment, in-negozjati kummerċjali ilhom kompetenza tal-UE għal għexieren ta’ snin; f'dan il-qasam, l-enerġija taqdi rwol importanti ħafna fl-ewwel negozjati tal-UE ta’ din ix-xorta u li fetħu t-triq għal oħrajn, u li issa kważi waslu fi tmiemhom, bil-għan li jintlaħaq ftehim ta’ kummerċ ħieles profond u komprensiv (Deep and Comprehensive Free Trade Agreement – DCFTA) mal-Ukraina, pajjiż prinċipali għall-UE fil-qasam tat-transitu tal-enerġija. In-negozjati fil-qasam tad-DCFTA wkoll qed jiġu kkunsidrati għal pajjiżi oħra ġirien tal-UE, kemm fis-Sħubija tal-Lvant u fis-Sħubija Ewro-Mediterranja, fejn l-enerġija għandha wkoll taqdi rwol prinċipali.

1.8.3   Il-Kumitat iħeġġeġ b'mod speċifiku lill-Kummissjoni sabiex, meta tkun qed tinnegozja l-aspetti komprensivi prinċipali – marbuta mal-enerġija – tal-ftehim ġdid propost bejn l-UE u r-Russja, għandha tingħata attenzjoni speċjali għall-pożizzjoni unika tat-tliet Stati Baltiċi, peress li n-netwerks tal-enerġija tagħhom huma sinkronizzati mas-sistema Russa pjuttost milli dik tal-UE.

1.9   Fl-aħħar nett, il-Kumitat jiddispjaċih profondament li ma hemm l-ebda referenza, la fil-Proposta u lanqas fil-Komunikazzjoni ta’ akkumpanjament, għal kwalunkwe mekkaniżmu li jkopri s-sehem tas-soċjetà ċivili. Dan għandu jiġi rettifikat. Diġà hemm mekkaniżmi formali li huma – jew dalwaqt ikunu – fil-proċess li jiġu stabbiliti għall-monitoraġġ tal-implimentazzjoni ta’ Ftehimiet tal-UE li ġew konklużi dan l-aħħar dwar il-Kummerċ Ħieles, partikolarment il-ftehim mal-Korea t'Isfel, filwaqt li hemm stabbilit ukoll Forum attiv għas-Soċjetà Ċivili għas-Sħubija tal-Lvant.

1.9.1   Madankollu, nilqgħu b'sodisfazzjon li finalment il-Kumitat ġie inkluż fil-ħidma tal-Pjattforma Tematika tas-Sħubija tal-Lvant fil-qasam tal-enerġija, anke minħabba l-fatt li s-sehem tas-soċjetà ċivili diġà huwa stabbilit sew fil-laqgħat tat-tliet pjattaformi l-oħra.

2.   Sfond

2.1   Fl-4 ta' Frar 2011, il-Kunsill Ewropew qabel li kien jeħtieġ li l-Unjoni u l-Istati Membri jtejbu l-koordinazzjoni tal-attivitajiet esterni tagħhom fil-qasam tal-enerġija u talab lill-Istati Membri biex, mill-1 ta’ Jannar 2012 'il quddiem, jinfurmaw lill-Kummissjoni dwar kull ftehim bilaterali ġdid u eżistenti fil-qasam tal-enerġija ma’ pajjiżi terzi.

2.2   F'Settembru, il-Kummissjoni Ewropea għalhekk ippubblikat żewġ dokumenti dwar il-ħolqien ta’ politika esterna tal-UE fil-qasam tal-enerġija: “Proposta għal Deċiżjoni tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li tistabbilixxi mekkaniżmu ta’ skambju ta’ informazzjoni fir-rigward tal-ftehimiet intergovernattivi bejn l-Istati Membri u pajjiżi terzi fil-qasam tal-enerġija” (5) u Komunikazzjoni dwar “Il-Politika dwar l-Enerġija tal-UE: Involviment mal-Imsieħba lil hinn mill-Fruntieri Tagħna” (6).

2.3   Huwa biss id-dokument leġislattiv, li jistabbilixxi l-mekkaniżmu għall-implimentazzjoni tal-konklużjonijiet tal-Kunsill Ewropew ta’ Frar 2011, li dwaru l-Kumitat intalab iħejji opinjoni. Il-Komunikazzjoni tkopri kamp ta’ applikazzjoni ħafna usa' u tittratta l-Proposta għal Deċiżjoni b'mod marġinali biss. Jiddispjaċina li hemm din il-limitazzjoni għax il-Proposta tkopri ħafna aspetti prinċipali li nixtiequ nikkummentaw dwarhom, bħall-enerġija sostenibbli, l-effiċjenza fl-użu tal-enerġija u kwistjonijiet oħra rilevanti għall-iżvilupp sostenibbli, kif ukoll aspetti oħra bħar-relazzjonijiet tal-UE mar-Russja, iċ-Ċina, ekonomiji oħra li qed jikbru b'rata mgħaġġla u, b'mod ġenerali, il-pajjiżi fil-fażi tal-iżvilupp.

2.3.1   Il-Kummissjoni għamlitha ċara li l-Komunikazzjoni ser twassal għal għadd ta’ proposti, u din il-Proposta għal Deċiżjoni hija waħda minnhom, għalkemm hija waħda fost dawk li huma importanti iżjed.

2.4   Id-domandi globali għall-enerġija u d-dipendenza tal-UE minn karburanti fossili importati qed jiżdiedu. Kif tgħid il-Komunikazzjoni, l-UE inġenerali timporta 60 % tal-gass tagħha u 'l fuq minn 80 % taż-żejt, u fl-istess ħin qed tiffaċċja kompetizzjoni dejjem tikber minn bnadi oħra, b'mod partikolari l-ekonomiji emerġenti. Id-domanda globali tal-enerġija tista' tiżdied b'40 % fl-20 sena li ġejjin filwaqt li miżuri imprevisti marbuta mat-tibdil fil-klima jistgħu jkomplu jaggravaw is-sitwazzjoni. Ħafna Stati Membri jistgħu jiddependu biss minn għadd żgħir ta’ fornituri tal-enerġija u għalhekk huma suxxettibbli għal konġestjonijiet u volatilità fil-prezzijiet, b'mod partikolari fil-każ tal-gass u ż-żejt. Għalhekk, hemm verament sens ta’ urġenza biex il-politika esterna tal-UE fil-qasam tal-enerġija titpoġġa fuq bażi ħafna iżjed soda. Huwa importanti ħafna li l-Ewropa taġixxi b'leħen wieħed biex tiżgura provvista adegwata, stabbli u sigura ta’ enerġija fil-futur qarib, kif ukoll tkompli tibni suq uniku effettiv għall-enerġija.

2.5   Ftit li xejn hawn strumenti effettivi disponibbli għal dan. Huwa antiċipat li l-enerġija ser tagħmel parti prinċipali mid-DCFTA bejn l-UE u l-Ukraina, u li daqt jintemm. Min-naħa tagħha, il-Komunità tal-Enerġija tirregola r-relazzjonijiet tal-UE dwar l-enerġija ma’ disa' pajjiżi msieħba (7) fl-Ewropa tal-Lvant u tax-Xlokk. Approċċ strateġiku għat-tul fil-livell internazzjonali jitlob dispożiżżjonijiet istituzzjonali ħafna iżjed strutturati u konsistenti. L-istrateġija tal-UE Enerġija 2020 tagħmel sewwa tidentifika t-tisħiħ tad-dimensjoni esterna tal-politika tal-UE dwar l-enerġija bħala prijorità ewlenija, li l-Proposta għal Direttiva għandha l-għan li tindirizza.

2.6   Il-Proposta għal Deċiżjoni titlob li l-Istati Membri jaqsmu l-informazzjoni mal-Kummissjoni Ewropea dwar l-intenzjonijiet tagħhom li jikkonkludu ftehimiet intergovernattivi dwar l-enerġija ma’ pajjiżi terzi. Permezz ta’ mekkaniżmu ta’ kontroll tal-kompatibbiltà (Artikolu 5), il-Kummissjoni tixtieq tiżgura li dawn it-tipi ta’ ftehimiet jikkonformaw mar-regoli tas-suq intern. Wieħed mill-benefiċċji prinċipali huwa l-ħolqien ta’ ċertezza legali għall-investiment (8). Il-Kummissjoni tisħaq li l-mekkaniżmu l-ġdid huwa miżura ta’ koordinazzjoni li għandu l-għan li jappoġġja lill-Istati Membri u jsaħħaħ il-kapaċità tan-negozjar tagħhom pjuttost milli jissostitwixxiha jew jillimita d-disponibbiltà tagħhom li jikkonkludu ftehimiet ta’ dan it-tip. L-Artikolu 7 jenfasizza li hemm dispożizzjonijiet li jiggarantixxu l-kunfidenzjalità tal-informazzjoni, kwistjoni li hija estremament delikata.

2.7   Iżda, il-Kumitat jiddispjaċih li l-ftehimiet bejn l-operaturi kummerċjali ma jidħlux fil-kamp ta’ applikazzjoni tiegħu, b'mod partikolari fid-dawl tat-twissija ċara tal-Kummissjoni dwar trasportaturi partikolari li jakkwistaw monopolju jew kważi monopolju, li jmur kontra l-liġi tal-UE (9). Inħeġġu lill-Kummissjoni biex, tal-inqas, tieħu miżuri attivi bil-għan li jkollha aċċess sħiħ għal dawk il-partijiet tal-ftehimiet kummerċjali fejn jitqies li jistgħu jiġu involuti implikazzjonijiet regolatorji fil-livell tal-UE, l-iżjed fejn dawn jistgħu jidhru bħala annessi għall-Ftehimiet Intergovernattivi.

3.   Il-KESE: appoġġ sod għal politika barranija Ewropea fil-qasam tal-enerġija fuq il-bażi tas-sigurtà tal-provvista

3.1   F'Marzu 2011, il-Kumitat talab (10) b'mod ċar li l-politika barranija komuni tal-UE dwar l-enerġija tissaħħaħ b'rata mgħaġġla u gradwali. Bi tweġiba għat-talba tal-Presidenza Ungeriża – li kellha l-presidenza f'idejha dik il-ħabta – il-KESE saħaq dwar it-teħid ta’ miżuri konkreti bil-għan li l-politiki interni u esterni jkunu allinjati aħjar, u bil-għan li jiġi adottat approċċ integrat u konsistenti. Talab ukoll għal qafas istituzzjonali ġdid għall-enerġija, orjentazzjoni strateġika multilaterali lill-politika f'dan il-qasam u l-implimentazzjoni effettiva ta’ sħubijiet privileġġjati fil-qasam tal-enerġija mal-pajjiżi ġirien tal-UE.

3.2   Fl-2009, il-Kumitat (11) talab li l-UE tadotta strateġija esterna komprensiva fil-qasam tal-enerġija għall-UE u l-mezzi biex tiġi implimentata b'mod effettiv. Mil-lat tal-perspettiva għat-tul, identifika s-sigurtà fil-provvista tal-enerġija u l-politika tal-klima bħala ż-żewġ pilastri prinċipali tar-relazzjonijiet internazzjonali tal-UE fil-qasam tal-enerġija. Huwa enfasizza l-importanza tat-Tielet Pakkett dwar l-Enerġija biex inaqqas id-dipendenza tal-UE minn fornituri esterni, iżda enfasizza wkoll li kellhom jitħeġġu l-ġenerazzjoni u l-użu sostenibbli tal-enerġija fil-pajjiżi terzi. Ġiet enfasizzata r-rabta soda bejn l-enerġija u l-politika rilevanti tal-kummerċ u l-obbligu li l-pajjiżi msieħba japplikaw regoli tas-suq bħar-reċiproċità, it-trattament indaqs, it-trasparenza, il-protezzjoni tal-investiment u r-rispett tal-istat tad-dritt u d-drittijiet tal-bniedem. Fid-dawl tal-fatt li l-enerġija ser taqdi rwol dejjem iżjed prinċipali f'konflitti internazzjonali, nenfasizzaw mill-ġdid il-bżonn urġenti li l-interessi nazzjonali tal-Istati Membri jkunu bbilanċjati ma’ leħen Ewropew wieħed.

3.3   Il-Kumitat (12) saħaq ukoll li l-promozzjoni ta’ enerġiji rinnovabbli u d-diversifikazzjoni tas-sorsi bl-ebda mod ma jistgħu jkunu separati minn azzjoni esterna Ewropea, speċifikament fir-reġjun Ewro-Mediterranju. Sabiex ikun hemm konformità mal-politika tal-UE dwar il-klima, għandhom jitneħħew is-sussidji dannużi għall-karburanti fossili fil-pajjiżi msieħba, jiżdiedu l-fondi għar-riċerka u l-iżvilupp fi proġetti ta’ enerġija rinnovabbli u jiġi promoss il-kummerċ fi prodotti u servizzi li jiffrankaw l-enerġija.

4.   Ir-rwol tas-soċjetà ċivili

4.1   Għal darb'oħra, il-fallimenti li wasslu għar-rewwixti fuq skala wiesgħa fid-dinja Għarbija fl-2011 xeħtu dawl fuq ir-rwol ċentrali tas-soċjetà ċivili fit-tranżizzjoni demokratika, fir-riforma kostituzzjonali u l-bini tal-istituzzjonijiet. Il-kontribut tas-soċjetà ċivili, u l-imsieħba soċjali b'mod partikolari, kemm f'dan ir-reġjun kif ukoll fil-pajjiżi tas-Sħubija tal-Lvant (13), għandu jitqies bis-sħiħ sabiex jiġu żgurati proċessi trasparenti u inklużivi għat-teħid tad-deċiżjonijiet, bl-appoġġ tal-aċċettazzjoni pubblika. Il-Kumitat jinnota b'dispjaċir profond li la fil-Proposta u lanqas fil-Komunikazzjoni ma hemm referenza għal kwalunkwe mekkaniżmu li jkopri s-sehem tas-soċjetà ċivili – minkejja l-fatt li l-imsieħba soċjali ser ikunu involuti ħafna u ser ikun hemm bżonnhom biex jagħtu feedback essenzjali meta jinqalgħu l-problemi, u minkejja li hemm referenza speċifika għal “proġetti konġunti mmexxija mill-industrija” fil-Komunikazzjoni (14). Madankollu, nilqgħu b'sodisfazzjon li finalment il-Kumitat ġie inkluż fil-ħidma tal-Pjattforma Tematika tas-Sħubija tal-Lvant fil-qasam tal-enerġija, anke minħabba l-fatt li s-sehem tas-soċjetà ċivili diġà huwa stabbilit sew fil-laqgħat tat-tliet pjattaformi l-oħra.

4.2   Barra minn hekk, diġà hemm mekkaniżmi formali li huma – jew dalwaqt ser ikunu – fil-proċess li jiġu stabbiliti għall-monitoraġġ tal-implimentazzjoni ta’ Ftehimiet tal-UE li ġew konklużi dan l-aħħar dwar il-Kummerċ Ħieles, partikolarment il-ftehim mal-Korea t'Isfel, filwaqt li hemm stabbilit ukoll Forum attiv għas-Soċjetà Ċivili għas-Sħubija tal-Lvant. Fil-kwistjonijiet tal-enerġija, il-leħen tas-soċjetà ċivili huwa daqstant importanti. Għandhom jiġu involuti l-konsumaturi nnifishom, li ta’ spiss iġarrbu l-konsegwenzi tal-fallimenti tas-suq b'mod sproporzjonat, anke għall-finijiet ta’ trasparenza u influwena ikbar u l-edukazzjoni pubblika.

5.   Konsiderazzjonijiet strateġiċi usa'

5.1   Il-Kumitat jappoġġja bis-sħiħ l-intenzjoni tal-Kummissjoni li taqdi rwol ta’ tmexxija fit-twaqqif ta’ strateġija esterna tal-enerġija fil-livell tal-UE li tkun komprensiva u kkoordinata, u jitlob lill-Istati Membri jappoġġjaw l-isforzi tagħha fi spirtu ta’ solidarjetà u fiduċja reċiproka.

5.2   Fil-fehma tal-KESE, is-solidarjetà hija s-sinsla ta’ politika ta’ enerġija komuni tal-UE, anke biex jiġu megħjuna dawk l-Istati Membri li m'għandhomx kapaċità tan-negozjar biżżejjed biex jiksbu enerġija bi prezzijiet ġusti u sostenibbli.

5.3   Minbarra li hija konsumatur ewlieni tal-enerġija, l-UE hija wkoll fornitur prinċipali tat-teknoloġija, kif huwa rikonoxxut, u għandha wkoll xi wħud mill-ogħla standards fid-dinja ta’ trasparenza u regolamentazzjoni tas-suq, fost l-oħrajn fis-sikurezza nukleari u s-sikurezza ta’ tipi oħra ta’ enerġija.

5.4   Nieħdu nota taċ-ċifri mogħtija fil-Komunikazzjoni (15), li juru li r-Russja, in-Norveġja u l-Alġerija flimkien jgħoddu għal 85 % tal-importazzjonijiet tal-UE ta’ gass naturali u kważi 50 % tal-importazzjonijiet tal-UE ta’ żejt mhux maħdum (f'dan l-aħħar każ, il-pajjiżi tal-OPEC jipprovdu 36 % taż-żejt). Ir-Russja wkoll taqdi rwol prinċipali fil-provvista tal-faħam u l-uranju lill-UE.

5.5   Flimkien mal-aċċess għall-materja prima, l-aċċess għall-enerġija huwa konsiderazzjoni strateġika fundamentali għall-UE peress li d-domanda dinjija għall-enerġija ser tiżdied fl-20 sena li ġejjin. Nirrakkomandaw it-twaqqif ta’ sħubijiet strateġiċi mal-atturi dinjija prinċipali fil-qasam tal-enerġija (fornituri, pajjiżi ta’ transitu jew konsumaturi), li għandhom jinkludu l-kooperazzjoni għat-titjib tal-profittabbiltà u l-użu ta’ teknoloġiji b'emissjonijiet baxxi tal-karbonju, u l-promozzjoni tal-effiċjenza fl-użu tal-enerġija u r-rinnovazzjoni tal-enerġija u enfasi akbar (16) fuq is-sigurtà tal-provvista. B'mod partikolari, nistennew bil-ħerqa l-ftehim imminenti mal-Ukraina, li għandu jkopri s-sigurtà ta’ provvista bla interruzzjoni, l-ipprezzar u kwistjonijiet ewlenin oħra.

5.6   Dan huwa partikolarment importanti għall-futur tal-politika kummerċjali tal-UE, iżda nilqgħu b'sodisfazzjon ukoll ir-referenza fil-Komunikazzjoni għal iżjed rabtiet bejn il-politika tal-enerġija u politiki relatati mal-iżvilupp, it-tkabbir, l-investiment u r-relazzjonijiet internazzjonali usa' tal-UE. Wieħed mill-għanijiet prinċipali tat-Trattat ta’ Lisbona kien li tqarreb lejn xulxin il-ġestjoni ta’ dawn l-oqsma diversi tal-politika tal-UE. Huwa importanti ħafna li l-politika tal-UE fil-qasam tal-enerġija issa tiġi taqbel bis-sħiħ ma’ dawn il-politiki, anke fl-iżvilupp ekonomiku u soċjali sostenibbli tal-pajjiżi fil-fażi tal-iżvilupp.

5.7   Nistennew li l-imsieħba tagħna fil-Komunità tal-Enerġija jħabirku biex jissodisfaw u jirrispettaw ir-regolamenti tal-UE rigward is-suq intern tal-enerġija. Ninsabu mħassbin dwar il-valutazzjoni kritika li saret mill-Kummissjoni Ewropea f'Marzu li għadda dwar il-kisbiet ta’ din il-Komunità (17). Għad hemm differenza konsiderevoli bejn l-impenji politiċi u l-implimentazzjoni reali tal-acquis tal-enerġija mill-membri tal-Komunità, li ġew ikkritikati mill-Kummissjoni wkoll talli żammew strutturi tas-suq li għadda żmienhom, fixklu l-investiment u kienu responsabbli għal distorsjoni tal-kompetizzjoni billi komplew jagħtu lill-fornituri pubbliċi vantaġġ permezz ta’ prezzijiet regolati. Għalhekk, għandna dubju dwar liema tip ta’ strument huwa l-aħjar biex l-UE tmexxi r-relazzjonijiet tagħha mal-imsieħba iżjed remoti tagħha u jekk għandhiex tmur lil hinn mill-mudell ta’ relazzjonijiet bejn il-fornitur u l-bejjiegħ lejn livell ogħla ta’ konverġenza tas-swieq tal-enerġija.

5.8   Peress li r-Russja hija attwalment il-fornitur ewlieni tal-enerġija lill-UE, il-Kumitat iħeġġeġ lill-Kummissjoni tkompli taħdem bis-sħiħ biex tikseb Ftehim ġdid bejn l-UE u r-Russja, li għandu jinkludi ftehim komprensiv dwar l-enerġija. Ir-Russja hija daqstant dipendenti mid-daqs tas-suq offrut mill-UE. Dan it-tip ta’ ftehim ikun żvilupp kbir u avveniment ewlieni favur azzjoni komuni tal-UE fir-relazzjonijiet esterni fil-qasam tal-enerġija.

5.8.1   Huwa u jiġi negozjat dan il-ftehim, għandha tingħata attenzjoni speċjali liċ-ċirkustanza unika tal-Istati Baltiċi fid-dawl tal-fatt li n-netwerks tal-enerġija tagħhom huma sinkronizzati mas-sistema Russa iżda mhux ma’ dik tal-UE, li jfisser li dawn it-tliet pajjiżi jiddependu esklużivament mir-Russja għall-istabbiltà u r-regolazzjoni tal-frekwenza tas-sistema tal-enerġija tagħhom.

5.9   L-Alġerija, il-Libja, u r-reġjun Ewro-Mediterranju kollu kemm hu, huma wkoll żona vitali għall-kooperazzjoni esterna fil-qasam tal-enerġija.

5.10   Fl-aħħar nett, il-Kumitat irrikonoxxa li l-Asja Ċentrali (18), fiha “ammont konsiderevoli ta’ riżervi potenzjali tal-enerġija li joffru lill-Ewropa sorsi addizzjonali u komplementari (minflok alternattivi) ta’ enerġija”, u talab li l-vijabbiltà ta’ rabtiet bħal dawn tkun ibbażata fuq raġunijiet prattiċi u ekonomiċi, u enfasizza li r-rabtiet tal-UE ma’ dak ir-reġjun għandhom ikunu “marbutin mill-qrib u b'mod reċiproku mal-involviment tal-UE mar-Russja, iċ-Ċina u t-Turkija”. Iċ-Ċina hija partikolarment importanti bħala konsumatur ewlieni ieħor tal-enerġija. Huwa essenzjali li anke f'dan il-każ issir enfasi partikolari fuq il-kooperazzjoni mill-qrib dwar kwistjonijiet marbuta mal-enerġija, it-teknoloġija u t-tibdil fil-klima.

---

(1)  Giles Chichester, MEP, eks-President ta’ Kumitat tal-PE, Ottubru 2011.

(2)  Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea.

(3)  COM(2010) 639 finali.

(4)  GU C 318, 29.10.2011, p. 150-154.

(5)  COM(2011) 540 finali.

(6)  COM(2011) 539 finali.

(7)  L-Albanija, il-Bosnja-Ħerzegovina, il-Kroazja, Dik li kienet ir-Repubblika Jugoslava tal-Maċedonja, il-Moldova, il-Montenegro, is-Serbja, l-Ukraina u l-Kosovo.

(8)  Naturalment, dan irid jorbot mal-poteri u politika ġodda komprensivi tal-UE fil-qasam tal-investiment b'konformità mat-Trattat ta’ Lisbona – ara l-opinjoni tal-Kumitat ĠU C 318, 29.10.2011, p. 150-154.

(9)  Memorandum ta’ Spjegazzjoni (Kapitolu I tal-COM(2011) 540 finali).

(10)  GU C 132, 3.5.2011, p. 15-21.

(11)  ĠU C 182, 4.8.2009, p. 8-12.

(12)  ĠU C 376, 22.12.2011, p. 1.

(13)  L-Ukraina, il-Moldova, il-Ġeorġja, l-Ażerbajġan u l-Bjelorussja.

(14)  Kapitolu 1.3, p. 7.

(15)  COM(2011) 539 finali, p.9 (nota 20 f'qiegħ il-paġna).

(16)  ĠU C 318, 29.10.11, p. 150-154.

(17)  COM(2011) 105 finali.

(18)  GU C 248, 25.8.2011, p. 49-54.

---

6.3.2012

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 68/70

---

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar il-“Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li temenda d-Direttiva 1999/32/KE fir-rigward tal-kontenut ta’ kubrit fil-fjuwils tal-baħar”

COM(2011) 439 final — 2011/0190 (COD)

2012/C 68/13

Relatur: is-Sur SIMONS

Nhar l-1 ta’ Settembru 2011 u nhar it-13 ta’ Settembru 2011, il-Kunsill u l-Parlament Ewropew rispettivament, iddeċiedew, b’konformità mal-Artikolu 192(1) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, li jikkonsultaw lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar

il-Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li temenda d-Direttiva 1999/32/KE fir-rigward tal-kontenut ta’ kubrit fil-fjuwils tal-baħar

COM(2011) 439 final – 2011/0190 COD.

Is-Sezzjoni Speċjalizzata għall-Agrikoltura, l-Iżvilupp Rurali u l-Ambjent, inkarigata sabiex tipprepara l-ħidma tal-Kumitat dwar is-suġġett, adottat l-opinjoni tagħha nhar il-21 ta’ Diċembru 2011.

Matul l-477 sessjoni plenarja tiegħu li saret fit-18 u d-19 ta’ Jannar 2012 (seduta tat-18 ta’ Jannar 2012), il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew adotta din l-Opinjoni b’110 voti favur, 46 vot kontra u 31 astensjoni.

1.   Konklużjonijiet

1.1   Il-KESE, bil-għan aħħari li l-vapuri jużaw fjuwil kważi ħieles għalkollox mill-kubrit, ifakkar fil-qbil tiegħu mad-deċiżjoni tal-Organizzazzjoni Marittima Internazzjonali tan-Nazzjonijiet Uniti (IMO) fl-2008 biex il-kontenut ta’ kubrit fil-fjuwils tal-baħar jitnaqqas b’mod drastiku sal-2020. Il-KESE jinsisti li kull stat membru tal-IMO għandu jirratifika mill-iktar fis il-Konvenzjoni rilevanti tal-IMO sabiex tiġi implimentata fil-livell internazzjonali.

1.2   Il-KESE jappoġġja wkoll il-proposta tal-Kummissjoni Ewropea għal tibdil lid-Direttiva 1999/32/KE fl-Anness VI dwar il-prevenzjoni tal-problemi tat-tniġġis tal-arja b’rabta mal-vapuri tal-Konvenzjoni MARPOL 73/78 tal-IMO, jiġifieri l-Konvenzjoni internazzjonali għall-prevenzjoni tat-tniġġis tal-baħar miż-żejt. Iżda ċerti proposti u konsegwenzi għad iridu jiġu analizzati iktar fil-fond.

1.3   Għalhekk, il-KESE jitlob li fid-direttiva jiddaħħlu, b’xi mod jew ieħor, dispożizzjonijiet li jikkorrispondu perfettament mar-Regolament 18 dwar il-Kwalità taż-Żejt għal-Fjuwil, bil-klawżola tad-disponibbiltà tiegħu (it-talba għat-“tqegħid fis-suq”), l-obbligi ta’ rappurtar f’każ li vapur juża r-Regolament 18 u mal-klawżola “tan-nondisponibbiltà” tal-IMO.

1.4   Il-KESE għandu xi dubji dwar jekk hijiex fattibbli l-proposta li sal-2020 jiddaħħal limitu ta’ kubrit ta’ 0,1 % għall-vapuri tal-passiġġieri li joperaw barra ż-Żoni ta’ Kontroll tal-Emissjonijiet tal-Kubrit (SECAs). Il-proposta ma ġietx analizzata biżżejjed. Madankollu, fl-interess tas-saħħa tal-passiġġieri u l-ekwipaġġ tal-vaupri tal-passiġġieri, jinsab inklinat li jappoġġa l-proposta. Il-livell ta’ preokkupazzjoni dwar saħħet iċ-ċittadini għandu jkun l-istess fl-UE kollha.

1.5   Il-KESE huwa tal-fehma li l-projbizzjoni tal-kummerċ tal-fjuwils tal-baħar b’kontenut ta’ kubrit ta’ iktar minn 3,5 % tal-piż fil-fatt tillimita l-attraenza u l-użu tal-metodi ta’ tnaqqis tal-emissjonijiet fuq il-vapuri (scrubbers). Dan il-punt għandu jiġi ċċarat.

1.6   Il-KESE jinsab imħasseb dwar il-problemi li jistgħu jinħolqu jekk il-limitu ta’ 0,1 % ta’ kubrit jidħol fis-seħħ fis-SECAs mill-2015 ’l quddiem. Fir-rigward tal-effetti potenzjali, l-IMO ma ħarġet l-ebda rapport affidabbli. Il-Kumitat jirrakkomanda li fil-futur l-IMO twettaq analiżi minn qabel dwar effetti simili.

1.7   Il-KESE huwa tal-fehma li l-metodi alternattivi tat-tnaqqis tal-emissjonijiet jew l-użu potenzjali ta’ fjuwils alternattivi għandhom jiġu analizzati u mtejba. Fid-dawl tan-nuqqas ta’ ċertezza dwar pereżempju d-disponibbiltà tal-fjuwil bi ftit kubrit fl-2015, jew ir-riskju ta’ bidla modali “bil-maqlub”, il-Kummissjoni, fil-komunikazzjoni tagħha li takkumpanja, tissuġġerixxi li jekk dawn l-inċertezzi jidhru li se jsiru realtà, id-data ta’ skadenza tal-implimentazzjoni għandha tinbidel. Il-KESE hu tal-parir li, jekk meħtieġ, dan isir fil-ħin sabiex jiġi żgurat li l-promozzjoni tal-investiment meħtieġ tibqa’ ssir. Ladarba, b’mod partikolari, l-2015 qiegħda toqrob malajr, id-data ta’ skadenza għall-implimentazzjoni tal-limitu ta’ 0,1 % għandha tiġi posposta għall-2020.

2.   Daħla

2.1   Il-fjuwil li jintuża għall-vapuri huwa l-irħas u l-inqas raffinat. Ħafna drabi jkun prodott sekondarju ta’ proċess ta’ raffinar ogħla taż-żejt. Bħalissa huwa sors sinifikanti ta’ tniġġis atmosferiku, b’mod partikolari d-diossidu tal-karbonju (4 % tat-total globali minn sorsi li joriġinaw mill-attività tal-bniedem) u l-ossidu tal-kubrit (9 %).

2.2   Qabel ma daħlu fis-seħħ il-Konvenzjonijiet u l-Protokolli tal-IMO tan-Nazzjonijiet Uniti, u b’mod speċjali l-Konvenzjoni dwar il-prevenzjoni tat-tniġġis mill-vapuri (MARPOL), fl-1973 u l-1978 rispettivament u aktar tard il-protokoll tal-2008, il-fjuwils kienu permessi jkollhom kontenut ta’ kubrit ta’ 4,5 %.

2.3   L-Anness VI tal-MARPOL tal-2008 jipprevedi tnaqqis drastiku progressiv għal 0,5 % b’mod ġenerali sal-2020 u b’posponiment potenzjali sal-2025.

2.4   Il-partikoli tal-kubrit, li ġew prattikament eliminati mis-sorsi kollha bbażati fuq l-art (emissjonijiet tal-enerġija u tat-trasport bit-triq) huma magħrufa li jikkawżaw problemi respiratorji u tal-qalb, u hemm qbil ġenerali li l-ammont ta’ kubrit fil-fjuwils tal-baħar irid jitnaqqas.

3.   Il-proposta tal-Kummissjoni Ewropea

3.1   Id-Direttiva 1999/32/KE (emendata mid-Direttiva 2005/33/KE) tirregola l-kontenut tal-kubrit għall-fjuwils tal-vapuri u tintroduċi ċerti regoli adottati fil-qafas tal-IMO fil-leġislazzjoni tal-UE.

3.2   Id-Direttiva fil-forma attwali tagħha tinkludi b’mod partikolari dispożizzjonijiet iktar stretti għall-kontenut ta’ kubrit tal-fjuwils tal-vapuri li jintużaw f’postijiet b’rekwiżiti speċjali għall-ħarsien tal-ambjent, bħas-SECAs.

3.3   Fl-14 ta’ Mejju 2003, il-KESE kien diġà ħareġ opinjoni dwar il-proposta għal Direttiva 1999/32/KE (1).

3.4   Bl-appoġġ tal-Istati Membri tal-UE, f’Ottubru 2008, ir-regolamenti internazzjonali tal-IMO ġew riveduti u saru iktar stretti bl-implimentazzjoni tal-Anness VI tal-MARPOL (2).

3.5   L-iktar bidliet notevoli fl-Anness VI tal-MARPOL li jolqtu t-tniġġis tad-diossidu tal-kubrit (SO2) huma dawn:

—	it-tnaqqis ta’ 1,5 % fil-kontenut tal-kubrit mill-fjuwils kollha tat-trasport marittimu li jintużaw fis-SECAs, jiġifieri sa 1,00 % minn Lulju 2010 u sa 0,10 % sa Jannar 2015;

—	it-tnaqqis ta’ 4,5 % fil-kontenut tal-kubrit mill-fjuwils kollha tat-trasport marittimu li jintużaw ġeneralment (barra s-SECAs) sa 3,5 % sa Jannar 2012 u sa 0,5 % sa Jannar 2020, soġġetti għal reviżjoni fl-2018, b’posponiment potenzjali sal-2025;

—	is-sitwazzjoni attwali tal-użu ta’ medda wiesgħa ta’ metodi ta’ tnaqqis tal-emissjonijiet (ekwivalenti), bħall-apparat, il-metodi, il-proċeduri jew il-fjuwils alternattivi.

3.6   Biex tiġi żgurata l-konformità mal-liġi internazzjonali u biex fl-UE jiġu rispettati l-istandards ġodda stabbiliti fil-livell dinji fir-rigward tal-kontenut tal-kubrit, il-Kummissjoni tipproponi li d-dispożizzjonijiet tad-Direttiva 1999/32/KE jikkonformaw mal-Anness VI rivedut tal-MARPOL (3). Dan ifisser:

—	li d-Direttiva tinkludi l-emenda tal-2008 tal-Anness VI tal-MARPOL fir-rigward tal-kontenut tal-kubrit fil-fjuwils tat-trasport marittimu.

—

li d-Direttiva tikkonforma mad-dispożizzjonijiet tal-IMO li jinkludu firxa usa’ ta’ metodi ekwivalenti ta’ tnaqqis tal-emissjonijiet. Jeħtieġ ukoll li dawn id-dispożizzjonijiet jiġu implimentati b’miżuri ta’ garanzija addizzjonali biex jiġi evitat li l-metodi ekwivalenti ta’ tnaqqis ikollhom effetti negattivi u inaċċettabbli fuq l-ambjent.

—	li tiġi adottata l-proċedura tal-IMO għall-kontroll tal-fjuwils.

3.7   Il-Kummissjoni tipproponi l-miżuri komplementari li ġejjin:

—	l-implimentazzjoni ta’ limitu ġdid ta’ 0,1 % għall-vapuri tal-passiġġieri barra l-postijiet tas-SECAs mill-2020 ’l quddiem;

—	l-iżvilupp ta’ dokument ta’ gwida mhux vinkolanti għall-ispezzjoni u r-rappurtar ta’ konklużjonijiet. Fil-każ li dan ma jkollu l-ebda impatt, għandhom jiddaħħlu regolamenti vinkolanti.

4.   Kummenti ġenerali

4.1   Il-KESE huwa tal-fehma, tabilħaqq l-istess bħall-Kummissjoni Ewropea u ħafna partijiet interessati oħra, li l-għan aħħari, anke għal raġunijiet ta’ saħħa, huwa li l-vapuri jitħaddmu bi fjuwil kważi mingħajr kubrit. Barra minn hekk, huwa ferm fl-interess taċ-ċittadini u s-settur tat-trasport attiv fil-livell dinji li jkun hemm regolazzjoni dinjija.

4.2   Il-KESE għaldaqstant jilqa’ d-deċiżjoni tal-IMO biex il-kontenut ta’ kubrit fil-fjuwils tal-baħar jitnaqqas b’mod drastiku. Fil-fehma tal-KESE, m’għandhiex issir distinzjoni bejn ir-regolazzjoni dinjija u dik tal-Unjoni Ewropea.

4.3   Il-KESE jinsisti li kull Stat Membru tal-Konvenzjonijiet tal-IMO għandu jirratifika mill-aktar fis l-Anness VI tal-MARPOL 73/78, sabiex tiġi żgurata l-implimentazzjoni fil-livell internazzjonali.

4.4   Ir-Regolament 18 tal-Anness VI jistabbilixxi li kull Stat tal-Konvenzjoni għandu jappoġġja d-disponibbiltà tal-fjuwils ikkonċernati fil-portijiet u t-terminals u jinforma lill-IMO dwar id-disponibbiltà tagħhom. Madankollu, l-IMO, b’mod pjuttost realistiku, daħħlet ukoll klawżola tan-nondisponibbiltà.

4.5   Il-KESE jinnota li l-klawżola tan-nondisponibbiltà tal-fjuwil ikkonċernat, kif hemm fl-Anness VI tal-MARPOL, ma tikkorrispondix mal-proposta għal emenda tad-Direttiva. Għalhekk, il-KESE jitlob li fid-direttiva jiddaħħlu, b’xi mod jew ieħor, dispożizzjonijiet li jikkorrispondu perfettament mar-Regolament 18 dwar il-Kwalità taż-Żejt għal-Fjuwil, bil-klawżola tad-disponibbiltà tiegħu (it-talba għat-“tqegħid fis-suq”), l-obbligi ta’ rappurtar f’każ li vapur juża r-Regolament 18 u mal-klawżola “tan-nondisponibbiltà” tal-IMO.

4.6   Il-KESE għandu xi dubji dwar il-proposta l-ġdida tal-Kummissjoni li fl-2020 jiddaħħal limitu ta’ kubrit ta’ 0,1 % għall-vapuri tal-passiġġieri li joperaw barra s-SECAs. Il-proposta ma ġietx investigata biżżejjed. Madankollu, fl-interess tas-saħħa tal-passiġġieri u l-ekwipaġġ tal-vapuri tal-passiġġieri, jinsab inklinat li jappoġġja l-proposta. Il-livell ta’ preokkupazzjoni dwar saħħet iċ-ċittadini għandu jkun l-istess fl-UE kollha.

4.7   Il-proposta ta’ SECAs ġodda għandha tiġi trattata skont il-proċedura tal-IMO, b’kunsiderazzjoni tal-istandards xjentifiċi, ambjentali u ekonomiċi. L-Artikolu 4(a)(2) il-ġdid mhuwiex ċar f’dan il-kuntest. Is-SECAs il-ġodda li ser jiġu approvati fl-IMO ser jiddaħħlu awtomatikament fid-Direttiva jew ser tinħoloq proċedura purament Ewropea li tippermetti lill-Kummissjoni li tistabbilixxi SECAs ġodda li mbagħad jiġu proposti lill-IMO? Hemm bżonn ta’ kjarifika.

4.8   Fl-Artikolu 1.4 (l-Artikolu 1.3(a) il-ġdid) il-Kummissjoni tipproponi li l-Istati Membri jieħdu ħsieb li fit-territorju tagħhom ma jintuża jew jinbiegħ l-ebda fjuwil għall-vapuri b’kontenut ta’ kubrit ta’ iktar minn 3,5 %, biex jiġi evitat ir-riskju marbut ma’ dan l-użu, li jista’ jwassal għal konċentrazzjoni għolja fl-ilma użat. Madankollu, il-metodi ta’ tnaqqis tal-emissjonijiet (scrubbing) għandhom jitqiesu u dawn jippermettu li jintuża l-fjuwil b’kontenut ogħla ta’ kubrit mingħajr ma jinqabżu l-istandards tal-IMO.

4.9   Għad li mhumiex previsti fir-regolamenti tal-IMO, il-Kummissjoni tipproponi li permezz tal-metodi tat-tnaqqis kontinwu tal-emissjonijiet għandu jsir tnaqqis li mill-inqas ikun daqs it-tnaqqis li jsir permezz tal-fjuwils tal-baħar li jissodisfaw l-Artikoli 4a) u 4b). Dan il-għan diffiċli li jintlaħaq, billi jista’ jkun hemm interruzzjonijiet temporanji fl-elementi tat-tnaqqis tal-emissjonijiet u/jew li jistgħu jnaqqsu l-prestazzjoni ta’ dawn l-għodod minħabba pressjoni qawwija fuq il-muturi, li jista’ jirriżulta f’emissjonijiet temporanjament ogħla tal-kubrit. Dawn it-talbiet għandhom jitneħħew.

4.10   B’konformità mal-kummenti fil-punt 4.8, il-Kumitat jenfasizza li fil-prattika l-vapuri ma jistgħux jissodisfaw il-kriterju mfisser fl-Artikolu 4(3) tal-Anness 2 tal-proposta li jgħid li għandhom “jiddokumentaw b’mod preċiż li kwalunkwe fluss ta’ skart li jintrema fil-baħar, inklużi portijiet u estwarji magħluqa ma jkollux impatti negattivi sinifikanti fuq, u ma joħloqx riskji għas-saħħa tal-bniedem u l-ambjent”. Il-KESE jqis li jkun aħjar li kieku hawnhekk issir referenza għat-talbiet tar-riżoluzzjoni tal-IMO MEPC184(59), li tipprojbixxi r-rimi fil-portijiet u d-dħul għall-portijiet u x-xmajjar.

4.11   Għalkemm it-tnaqqis drastiku tal-kubrit fil-fjuwils tal-baħar kif ġie rregolat fl-2008 permezz tal-Anness VI tal-MARPOL mill-IMO intlaqa’ b’mod ġenerali u għandu jiġi adottat fid-Direttiva 1999/32/KE, id-deċiżjoni li mill-2015 ’l quddiem jiġi applikat limitu ta’ 0,1 % fil-postijiet tas-SECAs (4) ħolqot tħassib.

4.12   Bħala reazzjoni għad-deċiżjoni tal-IMO rigward dan il-punt partikolari u fl-okkażjoni tal-konsultazzjoni pubblika tal-Kummissjoni fil-qafas tal-emenda tad-Direttiva 1999/32/KE diversi partijiet interessati insistew li l-ispejjeż relatati ser jiżdiedu jekk il-kontenut ta’ kubrit fil-fjuwils tal-baħar jiġi stabbilit għal massimu ta’ 0,1 %. F’ċerti studji, ġie stmat li l-użu ta’ dan il-fjuwil (distillat) iwassal għal żieda kbira fl-ispejjeż, skont il-parametri li jintużaw. Madankollu, studji oħrajn ma kkonfermawx li r-riskju jkun daqstant gravi.

4.13   Madankollu, l-IMO fil-fatt m’għamlet l-ebda analiżi tal-impatt suffiċjenti qabel ma ħadet din id-deċiżjoni. Il-KESE jirrakkomanda li l-Istati Membri msieħba fl-IMO u l-Kummissjoni Ewropea jagħmlu pressjoni fuq l-IMO biex tagħmel studji tal-impatt rilevanti tal-effetti qabel ma tittieħed deċiżjoni.

4.14   Bidla modali lejn it-trasport bit-triq tmur kontra l-istrateġija proposta fil-White Paper “Pjan direzzjonali għal Żona Unika Ewropea tat-Trasport – Lejn sistema tat-trasport kompetittiva li tuża r-riżorsi b’mod effiċjenti (Transport Strategy 2050)” ta’ Marzu 2011 (5). Din il-bidla modali ser twassal għal żieda qawwija fl-ispejjeż esterni fir-rigward tal-ambjent, l-iktar żieda partikolari fl-emissjonijiet tas-CO2, il-konġestjoni tat-traffiku, il-problema tal-istorbju, inċidenti, eċċ. F’dan il-kuntest, il-KESE jirrakkomanda li ma jittieħed l-ebda riskju b’bidla modali “bil-maqlub”.

4.15   Il-partijiet interessati, ibbażati fit-tliet postijiet tas-SECAs, jibiżgħu li l-kompetittività tagħhom ser titnaqqas b’mod drastiku minħabba ż-żieda fl-ispejjeż tat-trasport, bit-theddida tat-trasferiment tal-produzzjoni lejn postijiet barra s-SECAs kemm fl-Ewropa kif ukoll fi bnadi oħra tad-dinja.

5.   Kummenti speċifiċi

5.1   Qed isir sforz proattiv biex tinħoloq “toolbox” biex tkun tista’ tiġi implimentata d-deċiżjoni tal-IMO li l-kontenut ta’ kubrit tal-fjuwils tal-vapuri jkun limitat għal massimu ta’ 0,1 %. mill-2015 ’l quddiem fil-postijiet tas-SECAs. F’dan il-kuntest, saret analiżi fil-fond ma’ diversi speċjalisti rigward id-disponibbiltà tal-fjuwil tal-baħar b’kontenut ta’ kubrit ta’ 0,1 %, l-użu tal-metodi ta’ tnaqqis tal-emissjonijiet abbord il-bastimenti (scrubbers), u l-użu tal-LNG bħala fjuwil tal-baħar. Ma ngħatat l-ebda spjega dwar id-disponibbiltà.

5.2   L-użu tal-metodi ta’ tnaqqis tal-emissjonijiet (scrubbers/ħassiela) ġie ttestjat f’diversi proġetti pilota. Qed isiru avvanzi kbar fuq l-iscrubbers abbord li diġà qed jintużaw. Bit-tneħħija simultanja tal-NO2 u s-CO2 dan it-tagħmir jista’ juri l-kosteffettività tiegħu fil-futur qrib u għandu jibqa’ jiġi kkunsidrat. Ladarba, b’mod partikolari, l-2015 qiegħda toqrob malajr, id-data ta’ skadenza għall-implimentazzjoni tal-limitu ta’ 0,1 % għandha tiġi posposta għall-2020.

5.3   L-użu tal-LNG bħala fjuwil tal-baħar alternattiv – bħala l-uniku fjuwil jew f’taħlita maż-żejt (sistema doppja) – intlaqa’ b’mod pożittiv mill-industrija tat-trasport marittimu, l-iktar fir-rigward tal-użu għat-trasport bil-baħar fuq distanzi qosra. Tnedew diversi proġetti pilota, l-iktar fl-Ewropa ta’ Fuq. Għaddejjin diskussjonijiet mal-partijiet involuti dwar il-problemi li għad iridu jiġu indirizzati bħat-telf tal-gassijiet tal-metanu li jżid l-emissjonijiet tal-gassijiet b’effett ta’ serra, il-possibbiltà tal-bunkering fid-diversi portijiet Ewropej u r-regolamenti tas-sigurtà fir-rigward tal-bunkering. Fost oħrajn, dan id-djalogu sar permezz tal-għaqda tas-sidien tal-vapuri ECSA, f’kooperazzjoni mal-Aġenzija Ewropea għas-Sigurtà Marittima (EMSA). Huwa ċar li s-soluzzjonijiet għall-problemi li fadal ser jieħdu ħafna żmien.

5.4   L-industrija tat-trasport marittimu qed taħdem fuq it-tliet elementi tat-“toolbox”. Billi din il-ħidma mhux ser titlesta sal-2015, hemm ħafna partijiet li jappoġġjaw il-posponiment tal-implimentazzjoni permezz ta’ deroga fi ħdan l-IMO.

5.5   Il-Kummissjoni, kif qalet fil-Komunikazzjoni tagħha stess, issuġġeriet li d-data tal-implimentazzjoni tinbidel jekk l-inċertezzi jidhru li ser isiru fatti. Il-KESE hu tal-parir li, jekk meħtieġ, dan isir fil-ħin sabiex l-investiment meħtieġ jibqa’ jsir.

5.6   Il-Kummissjoni hija konxja li l-applikazzjoni tad-deċiżjoni tal-IMO fl-Anness VI tal-MARPOL biex mill-2015 ’l quddiem fis-SECAs ikun hemm limitu ta’ 0,1 % għall-kontenut tal-kubrit fil-fjuwils tal-baħar, ser tirriżulta f’żieda konsiderevoli fl-ispejjeż relatati. Il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni dwar il-monitoraġġ tal-implimentazzjoni tad-Direttiva 1999/32/KE tidħol fid-dettall sew dwar din il-kwistjoni (6).

5.7   Il-Kummissjoni tqis li l-metodi addizzjonali għall-konformità mal-istandards permezz ta’ miżuri teknoloġiċi – bħall-metodi ta’ tnaqqis tal-emissjonijiet (scrubbers/ħassiela), il-fjuwils alternattivi (LNG) u t-trasferiment tal-elettriku mill-art lejn il-vapuri – li ġew previsti fl-Anness VI tal-MARPOL kif ukoll fil-proposta għal-reviżjoni tad-Direttiva 1999/32/KE, ser jirrikjedu investiment kapitali konsiderevoli kemm mill-individwi kif ukoll mis-settur pubbliku.

5.7.1   Għal dan il-għan, ġew stabbiliti għadd ta’ miżuri ta’ akkumpanjament fuq il-perjodu l-qasir bħala appoġġ għas-settur permezz ta’ strumenti finanzjarji tal-UE eżistenti bħall-programm għan-netwerk trans-Ewropew tat-Trasport (TEN-T), il-programm Marco Polo II, il-faċilità Ewropea għat-trasport nadif (ECTF), il-Bank Ewropew tal-Investiment (BEI), u l-possibbiltà li jintużaw dawn il-fondi għall-Istati Membri bħala appoġġ għall-miżuri fuq il-vapuri u l-iżvilupp ta’ infrastruttura fuq l-art.

5.7.2   Fir-rigward tal-perjodu l-medju l-Kummissjoni qed tiżviluppa approċċ komprensiv, bħal strument għat-trasport sostenibbli bl-ilma.

5.7.3   Il-KESE jilqa’ dawn l-inizjattivi kollha tal-Kummissjoni, filwaqt li jenfasizza li l-ispejjeż tal-implimentazzjoni ta’ metodi alternattivi huma għoljin ħafna. It-teknoloġiji għat-tnaqqis tal-emissjonijiet, partikolarment meta jiġu użati għat-tnaqqis tal-emissjonijiet tal-NO2 u s-CO2, jistgħu jkunu aktar kosteffettivi. Il-programmi ta’ appoġġ imsemmijin mill-Kummissjoni huma pożittivi fihom innifishom, iżda bir-riżorsi u l-kalendarju attwali ftit li xejn jistgħu jikkontribwixxu biex inaqqsu l-ispejjeż tal-implimentazzjoni sal-2015.

5.8   Fir-rigward tat-twaqqif tal-proċedura ta’ monitoraġġ tal-IMO għall-fjuwils, il-KESE jenfasizza li hemm differenza bejn il-proċedura ta’ monitoraġġ tal-IMO u l-istandard tal-Organizzazzjoni tal-Istandards Internazzjonali. Dan il-punt għandu jiġi ċċarat.

---

(1)  CESE 580/2003, ĠU C 208, 3.9.2003, p. 27-29 (mhux disponibbli bil-Malti).

(2)  Riżoluzzjoni MEPC.176(58) tal-10 ta’ Ottubru 2008 (l-Anness VI rivedut tal-MARPOL).

(3)  COM(2011) 439 final.

(4)  Is-SECAs fl-UE jinsabu fil-Baħar tal-Lvant, fil-Baħar tat-Tramuntana u fil-Kanal Ingliż.

(5)  COM(2011) 144 finali.

(6)  COM(2011) 441 final, 17.07.2011.

---

6.3.2012

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 68/74

---

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar il-“Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda r-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1300/2008 tat-18 ta’ Diċembru 2008 li jistabbilixxi pjan pluriennali [multiannwali] għall-istokk ta’ aringi li jinsab fil-Punent tal-Iskozja u għas-sajd li jisfrutta dak l-istokk”

COM(2011) 760 final — 2011/0345 COD

2012/C 68/14

Nhar it-30 ta’ Novembru 2011, il-Parlament Ewropew u nhar it-13 ta’ Diċembru 2011 il-Kunsill, iddeċidew, b'konformità mal-Artikolu 43(2) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, li jikkonsultaw lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar

il-Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda r-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1300/2008 tat-18 ta’ Diċembru 2008 li jistabbilixxi pjan pluriennali [multiannwali] għall-istokk ta’ aringi li jinsab fil-Punent tal-Iskozja u għas-sajd li jisfrutta dak l-istokk

COM(2011) 760 final – 2011/0343 COD.

Billi l-Kumitat iqis li l-kontenut tal-proposta huwa sodisfaċenti, iddeċieda, matul l-477 sessjoni plenarja tiegħu tat-18 u d-19 ta’ Jannar 2012 (seduta tat-18 ta’ Jannar 2012), b'171 vot favur, l-ebda vot kontra u 14-il astensjoni, li jagħti opinjoni favorevoli għat-test propost.

---