28.12.2010   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 354/1

1.1

Barra li hija għan fiha nfisha, l-ugwaljanza bejn in-nisa u l-irġiel hija prerekwiżit biex jintlaħqu l-għanijiet tal-UE għat-tkabbir, l-impjiegi u l-koeżjoni soċjali.

1.2

L-evalwazzjoni ta’ nofs it-terminu tal-pjan direzzjonali għall-ugwaljanza qed isseħħ fi żmien ta’ kriżi ekonomika. Huwa importanti li jiġi nnotat l-impatt u l-konsegwenzi ta’ din il-kriżi fuq in-nisa u l-irġiel, fid-dawl tal-pożizzjonijiet differenti li dawn jokkupaw fis-soċjetà.

1.3

L-ugwaljanza għandha tiġi integrata fil-politiki kollha, b’mod partikolari fil-politiki soċjali u dawk tal-impjieg, u l-isforzi għandhom jiżdiedu sabiex jiġu eliminati l-ostakli li jxekklu l-parteċipazzjoni sħiħa u ugwali tan-nisa u l-irġiel fis-suq tax-xogħol.

1.4

Bil-għan li tiġi żgurata u titjieb l-indipendenza finanzjarja tan-nisa, għandhom jitjiebu kemm il-kwantità kif ukoll il-kwalità tal-impjieg tan-nisa, inkluż appoġġ għal dawk li jaħdmu għal rashom. Ir-riskju li qed jiffaċċjaw in-nisa li jispiċċaw f’sitwazzjoni prekarja għandu jiġi indirizzat u għandha titħeġġeġ distribuzzjoni ġusta tar-responsabbiltajiet domestiċi u dawk tal-familja.

1.5

Paga inugwali għandha kawżi strutturali: il-fatt li l-ħiliet li tradizzjonalment huma meqjusin bħala femminili mhumiex stmati biżżejjed, is-segregazzjoni settorjali u tal-impjieg, l-impjieg prekarju, il-waqfiet fil-ħajja tax-xogħol, eċċ. Il-leġiżlazzjoni u l-ftehimiet kollettivi huma strumenti effettivi għall-ġlieda kontra l-inugwaljanza fil-pagi, bil-ħtieġa tal-involviment tal-partijiet interessati ekonomiċi u soċjali kollha.

1.6

Il-preżenza akbar ta’ nisa fin-negozju u l-attivitajiet politiċi tippromovi l-ugwaljanza, l-indipendenza ekonomika tan-nisa, ir-rebħa fuq l-isterjotipi skont is-sessi u l-promozzjoni tan-nisa fil-proċess tat-teħid ta’ deċiżjoni.

1.7

In-nisa huma partikolarment esposti għall-esklużjoni soċjali u l-faqar. It-tfassil ta’ drittijiet soċjali skont il-bżonnijiet individwali, il-garanzija ta’ paga minima u li jitqiesu l-perijodi ta’ inattività u s-sigħat ta’ xogħol imnaqqsa sabiex in-nisa jkunu jistgħu jieħdu ħsieb il-familjari/id-dipendenti tagħhom huma miżuri li jtejbu l-protezzjoni soċjali u jnaqqsu r-riskju li persuni jispiċċaw fil-faqar.

1.8

Ir-rikonċiljazzjoni tal-ħajja tal-familja u x-xogħol hija kruċjali għall-ksib tal-ugwaljanza u t-titjib tal-impjiegi għan-nisa: servizzi soċjali pubbliċi ta’ kwalità tajba u t-titjib tal-leave eżistenti tal-maternità, tal-paternità u tal-ġenituri. Hemm bżonn li jsir progress sabiex il-partijiet interessati kollha jassumu r-responsabbiltà biex jiżguraw li l-kompiti domestiċi u dawk tal-kura jitqassmu b’mod ġust.

1.9

Il-KESE jqis li għandha tiġi promossa r-rappreżentazzjoni ugwali tan-nisa fit-teħid tad-deċiżjonijiet u għaldaqstant l-Istati Membri għandhom jimpenjaw ruħhom aktar billi jistabbilixxu miri ċari u jimplimentaw miżuri effettivi, bħal pereżempju azzjoni pożittiva, pjani favur l-ugwaljnaza, eċċ.

1.10

Fid-dawl tal-persistenza tal-vjolenza bbażata fuq is-sessi u tat-traffikar tal-bnedmin, il-Kumitat jemmen li l-leġiżlazzjoni attwali għandha tiġi applikata u għandhom jitfasslu pjani nazzjonali, ikkoordinati minn strateġija globali Ewropea, u li għandhom jissaħħu programmi speċifiċi f’dan il-qasam.

1.11

Il-KESE jemmen li l-isterjotipi sessisti għandhom jiġu miġġielda billi s-soċjetà tiġi edukata b’mod mhux sessist, permezz ta’ taħriġ kemm għan-nisa kif ukoll għall-irġiel, billi aktar nisa jitħeġġu jistudjaw suġġetti xjentifiċi u teknoloġiċi, jiġu stmati aktar l-impjiegi li tradizzjonalment huma meqjusa bħala femminili u jiġi evitat kull tip ta’ diskriminazzjoni minħabba s-sessi fil-mezzi tax-xandir.

1.12

Il-politika barranija u ta’ żvilupp tal-UE għandha tintuża għall-promozzjoni tad-drittijiet tan-nisa fix-xena internazzjonali, it-titjib tal-ħiliet tagħhom u l-għoti ta’ setgħa.

1.13

Il-KESE jqis li l-analiżi tas-sessi għandha tiġi integrata bis-sħiħ fl-oqsma kollha tal-attività tal-Kummissjoni u għandha tiġi rikonoxxuta fil-baġits Ewropej u nazzjonali. Biex dan jiġi żgurat ser ikun hemm bżonn persunal imħarreġ fi kwistjonijiet ta’ ugwaljanza. Barra minn hekk, jinħtieġu wkoll indikaturi skont is-sessi li juru s-sitwazzjoni li taffettwa lin-nisa u l-irġiel u li jevalwaw il-livell ta’ konformità mal-pjan favur l-ugwaljanza.

1.14

Fl-istrateġija l-ġdida tal-ugwaljanza li għandha tapplika mill-2010 l-objettivi ma jistgħux ikunu sempliċi rakkomandazzjonijiet mill-Kummissjoni lill-Istati Membri. Minflok, dawn għandhom ikunu direttivi vinkolanti b’objettivi kwantifikabbli. Huwa meħtieġ involviment politiku akbar fil-livelli kollha. L-istituzzjonijiet tal-UE għandhom jaqdu rwol mexxej bl-eżempju li jagħtu u permezz ta’ reviżjoni proattiva tal-ħidma li saret u valutazzjoni tal-impatt tal-implimentazzjoni.

2.1

Il-pjan direzzjonali għall-ugwaljanza bejn l-irġiel u n-nisa 2006-2010 juri l-impenn tal-Kummissjoni Ewropea, li qed taħdem flimkien mal-Istati Membri, biex tikseb progress fl-ugwaljanza. Fuq talba tal-Kummissjoni, il-KESE qed jirrevedi l-pjan direzzjonali għall-ugwaljanza, qed jeżamina l-impatt tal-miżuri li ġew adottati u sa liema grad dawn inkisbu, u qed jagħmel proposti għal azzjoni għall-istrateġija l-ġdida fl-2010.

2.2

Il-KESE jirrikonoxxi l-impenn wiesa’ tal-UE għall-ugwaljanza: it-Trattat ta’ Ruma tal-1957 introduċa l-prinċipju ta’ paga ugwali, it-Trattat ta’ Amsterdam tal-1999 adotta approċċ doppju li jgħaqqad metodu transettorjali flimkien ma’ miżuri speċifiċi, u t-Trattat ta’ Lisbona għandu impenn espliċitu li jelimina l-inugwaljanzi u jippromovi l-ugwaljanza.

2.3

Fil-livell internazzjoni, l-UE ipparteċipat għall-Pjattaforma għal Azzjoni ta’ Beijing, l-Għanijiet tal-Millennju, u l-Konvenzjoni dwar l-Eliminazzjoni tad-Diskriminazzjoni Kontra n-Nisa (CEDAW), li jqiegħdu lin-nisa sew fiċ-ċentru tal-kwistjonijiet tad-drittijiet tal-bniedem.

2.4

Minkejja dan il-qafas regolatorju wiesa’, l-għanijiet iddikjarati baqgħu ma nkisbux, u l-inugwaljanza bejn in-nisa u l-irġiel xorta għadha realtà. Fis-sitt oqsma ta’ prijorità tal-pjan direzzjonali għall-ugwaljanza bejn in-nisa u l-irġiel (2006-2010) għadha ma saritx bidla sostanzjali fl-ugwaljanza bejn is-sessi. Għalhekk ir-rieda politika li sseħħ bidla trid titqies b’mod kritiku. L-integrazzjoni tal-prinċipju tal-ugwaljanza bejn is-sessi, li hija fattur ewlieni għall-kompetittività u t-tkabbir, għandha tkun prijorità għall-Istrateġija ta’ Azzjoni 2020 l-ġdida tal-UE.

2.5

L-evalwazzjoni tal-pjan direzzjonali għall-ugwaljanza bejn in-nisa u l-irġiel (2006-2010) qed isseħħ waqt tnaqqis fir-ritmu ekonomiku, u għandhom jiġu eżaminati l-implikazzjonijiet tal-kriżi fuq in-nisa, fid-dawl tal-pożizzjoni differenti tagħhom fis-suq tax-xogħol u fil-politiki ta’ infiq soċjali pubbliku, b’mod partikolari dawk li jikkonċernaw is-servizzi soċjali, li huma l-politiki li jolqtu l-aktar lin-nisa.

2.6

Il-kriżi affettwat l-ewwel is-setturi li tradizzjonalment jaħdmu fihom l-irġiel, bħall-kostruzzjoni, it-trasport u l-industrija, u mbagħad infirxet f’setturi oħra fejn jaħdmu proporzjoni ikbar ta’ nisa (pereżempju s-servizzi bankarji u s-settur kummerċjali). B’hekk f’ħafna familji l-paga tal-mara saret l-uniku sors ta’ dħul, li ġeneralment huwa aktar baxx mid-dħul tal-irġiel peress li n-nisa għandhom tendenza jkunu impjegati fis-settur tas-servizzi, fuq kuntratti part-time jew temporanji, jew f’xogħol mhux iddikjarat. Dawn il-fatturi kollha għandhom effett detrimentali fuq l-ekonomija nazzjonali, għax ixekklu l-konsum privat u jnaqqsu r-ritmu tal-irkupru.

2.7

Il-kriżi għandha effett ukoll fuq il-politiki soċjali: in-nisa jirċievu inqas benefiċċji tal-qgħad kemm mil-lat ta’ kwantità kif ukoll mil-lat ta’ tul ta’ żmien, minħabba l-pożizzjoni tagħhom, li ħafna drabi tkun waħda aktar dgħajfa, fis-suq tax-xogħol. Barra minn hekk, servizzi bażiċi pubbliċi bħall-kura tas-saħħa jew l-edukazzjoni, u s-servizzi soċjali b’mod ġenerali jipprovdu anqas għajnuna fi żmien meta l-familji, b’mod speċjali n-nisa, l-aktar li għandhom bżonn. Peress li dawn huma wkoll is-setturi fejn hija kkonċentrata is-saħħa femminili tax-xogħol, dan ser jerġa’ jkollu effett dirett fuq l-impjieg tan-nisa.

2.8

Miżuri kontra l-kriżi ma’ jistgħux ikunu newtrali mil-lat tas-sessi, u fejn meħtieġ, il-politiki l-ġodda għall-irkupru ekonomiku u l-programmi tal-Fondi Strutturali attwali għandhom jikkunsidraw il-pożizzjonijiet differenti li jokkupaw l-irġiel u n-nisa fis-soċjetà.

2.9

L-ugwaljanza għandha tkun prijorità, mhux biss biex tindirizza l-kriżi attwali u l-irkupru fit-tul, iżda wkoll biex tittratta l-isfidi demografiċi u ekonomiċi li jaffettwaw il-mudell soċjali Ewropew u li għandhom impatt fuq in-nisa u fuq l-indipendenza finanzjarja tagħhom.

1.

Il-ksib ta’ indipendenza ekonomika ugwali għan-nisa u għall-irġiel

2.

Ir-rikonċiljazzjoni tax-xogħol mal-ħajja privata u dik tal-familja

3.

Il-promozzjoni tal-parteċipazzjoni ugwali tan-nisa u l-irġiel fit-teħid tad-deċiżjonijiet

4.

It-tneħħija ta’ kull forma ta’ vjolenza bbażata fuq is-sessi

5.

L-eliminazzjoni tal-isterjotipi sessisti

6.

Il-promozzjoni tal-ugwaljanza bejn is-sessi fil-politiki esterni u dawk ta’ żvilupp

3.1.1.1

Bosta pajjiżi għad mhux qed jirnexxilhom jilħqu l-mira tal-Istrateġija ta’ Lisbona ta’ 60 % ta’ nisa li jaħdmu. Filwaqt li 70,9 % tal-irġiel huma impjegati, 58,8 % biss tan-nisa għandhom xogħol (1), u fil-kategorija tal-età ta’ ‘l fuq minn 55 sena, 36,8 % tan-nisa huma impjegati meta mqabbla ma’ 55 % tal-irġiel. Iktar hemm possibbiltà li n-nisa jkunu bla xogħol, iżda d-differenza qed tonqos hekk kif il-kriżi ekonomika qed tiżviluppa (9,8 % meta mqabbla ma’ 9,6 % tal-irġiel).

3.1.1.2

Hemm bżonn jitjiebu kemm in-numru ta’ impjiegi disponibbli għan-nisa kif ukoll il-kwalità ta’ dawn l-impjiegi, peress li hemm wisq nisa fis-setturi mhux imħallsin tajjeb u b’impjiegi li qegħdin f’iktar periklu li jkunu prekarji. Hemm predominanza ta’ nisa wkoll fix-xogħol part-time ukoll (31,5 % tan-nisa meta mqabbla ma’ 8,3 % tal-irġiel) u 14,3 % tal-impjegati nisa huma impjegati b’kuntratt temporanju. Barra minn hekk, meta n-nisa jkunu ommijiet ukoll, ir-rata tal-impjieg tagħhom tonqos b’aktar minn 10 punti perċentwali li jirrifletti d-distribuzzjoni inugwali tal-kompiti tal-familja u l-infrastruttura insuffiċjenti tal-kura.

3.1.1.3

Il-KESE jirrakkomanda li jsir studju konġunt tar-rati tal-qgħad tan-nisa u tar-rata tal-inattività tan-nisa minħabba raġunijiet tal-familja (2). Minħabba r-rwol tagħhom ta’ persuni li jieħdu ħsieb tal-oħrajn, in-nisa sikwit ma jissodisfawx il-kritejru biex jiġu kkunsidrati “qiegħda”, u għaldaqstant l-inattività ssir forma ta’ qgħad mistur.

3.1.1.4

Huwa meħtieġ approċċ multidixxiplinari peress li dan jikkompleta l-politiki tal-impjieg permezz ta’ miżuri edukattivi u soċjali oħra, inkluża forma ta’ edukazzjoni li telimina l-isterjotipi fl-impjiegi u servizzi soċjali pubbliċi ta’ kwalità tajba li jiggarantixxu kura għall-persuni dipendenti u kampanji għas-sensibilizzazzjoni dwar il-qsim tax-xogħol domestiku bejn in-nisa u l-irġiel.

3.1.1.5

Il-Kummissjoni għandha tinkludi u tippromovi l-ugwaljanza fil-programmi kollha tagħha (kif tagħmel ukoll bil-programm PROGRESS). Il-Fondi Strutturali jipprovdu l-qafas ideali; dawn jipprovdu informazzjoni dwar kif il-pajjiżi qed jiksbu dan l-għan, iwettqu evalwazzjoni annwali tal-impatt fuq is-sessi ta’ dawn il-miżuri skont il-pajjiż, u wkoll biex jiġu stabbiliti miżuri u pieni adegwati għal pajjiżi li ma jiżgurawx il-kwantità u l-kwalità ta’ impjiegi għan-nisa.

3.1.2.1

Il-ksib tal-ugwaljanza fil-pagi hija kruċjali għall-ugwaljanza, iżda minkejja l-avvanzi li saru fil-leġiżlazzjoni, id-differenza fil-pagi bejn in-nisa u l-irġiel telgħet għal 17,4 %, u anki sa 30 % għal nisa ta’ ‘l fuq minn 50 sena.

3.1.2.2

Id-diskrepanzi fil-pagi għandhom oriġini strutturali: is-segregazzjoni f’setturi ekonomiċi li mhumiex stmati biżżejjed u fi professjonijiet b’pagi baxxi; preżenza akbar fl-ekonomija mistura u f’impjiegi prekarji, waqfiet mill-karriera jew anqas sigħat ta’ xogħol minħabba raġunijiet tal-familja – dawn huma fatturi li kollha għandhom effetti ħżiena fuq is-salarji tan-nisa.

3.1.2.3

l-KESE (3) jirrakkomanda li kull Stat Membru jeżamina mill-ġdid il-leġiżlazzjoni tiegħu dwar il-kundizzjonijiet tal-kuntratti u tal-pagi sabiex tiġi evitata d-diskriminazzjoni diretta u indiretta kontra n-nisa.

3.1.2.4

Il-leġiżlazzjoni għandha tinkorpora mekkaniżmi ta’ kontroll li jidentifikaw diskriminazzjoni bejn is-sessi, jippromovi sistemi trasparenti ta’ klassifikazzjoni tal-impjieg sabiex il-kwalifiki, l-esperjenza u l-potenzjal tal-persunal kollu jiġu vvalorizzati u kkumpensati bl-istess mod.

3.1.2.5

In-negozjar kollettiv huwa għodda utli sabiex jiġu inkorporati kriterji li mhumiex sessiti għall-klassifikazzjoni tal-impjiegi, il-leave għal raġunijiet ta’ taħriġ għall-avvanz fil-karriera tan-nisa, waqfiet fil-karriera u leave speċjali għal raġunijiet tal-familja, ħinijiet flessibbli ta’ xogħol, eċċ. li jnaqqsu d-differenzi fis-salarji.

3.1.3.1

Minkejja li huma kwalifikati ħafna, in-nisa għadhom f’minoranza f’pożizzjonijiet ta’ tmexxija fi ħdan il-kumpaniji. Il-Kummissjoni ppromoviet l-ugwaljanza fil-qafas tar-responsabbiltà soċjali tal-kumpaniji, żiedet l-għajnuna mill-Istat għall-ħolqien ta’ negozji min-nisa (Regolament (KE) Nru 800/2008), u tat l-appoġġ tagħha lin-Netwerk Ewropew għall-promozzjoni tal-Intrapenditorija tan-Nisa. Apparti mill-korpi governattivi u uffiċjali, dan in-netwerk għandu jinvolvi lill-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili rilevanti bil-ħsieb li jittieħed benefiċċju mill-iskambju tal-esperjenzi u l-prattiki tajbin.

3.1.3.2

Qed jiġi ssuġġerit li jiġu implimentati r-rakkomandazzjonijiet tal-Pjan ta’ Azzjoni tal-Intraprenditorija tal-UE biex jiżdied it-twaqqif ta’ kumpaniji min-nisa permezz ta’ miżuri bħalma huma l-aċċess aħjar għal finanzjament u kreditu, l-iżvilupp ta’ netwerks intraprenditorjali li jipprovdu servizzi ta’ organizzazzjoni u konsulenza, taħriġ u taħriġ mill-ġdid vokazzjonali adegwat, il-promozzjoni ta’ prattiki tajba, eċċ.

3.1.4.1

In-nisa huma speċjalment esposti għall-esklużjoni soċjali u l-faqar. Il-pożizzjoni inugwali tan-nisa fis-suq tax-xogħol u d-dipendenza tagħhom fuq is-sistemi ta’ protezzjoni soċjali huma fatturi li jikkontribwixxu għal din is-sitwazzjoni.

3.1.4.2

Il-kondizzjonijiet għall-aċċess għall-protezzjoni soċjali għandhom ikunu l-istess għan-nisa u l-irġiel. Ġranet ta’ xogħol iqsar għal raġunijiet familjari, l-użu ta’ leave tal-maternità u/jew tal-ġenituri biex jieħdu ħsieb ta’ uliedhom, ix-xogħol part-time jew temporanju, is-segregazzjoni u d-diskriminazzjoni fil-pagi huma fatturi li jnaqqsu l-ammont u t-tul ta’ żmien tal-benefiċċji soċjali futuri li jirċievu n-nisa, speċjalment il-benefiċċji tal-qgħad u l-pensjonijiet. Sabiex din is-sitwazzjoni titrażżan parzjalment, il-miżuri għandhom jinkludu r-rikonoxximent tal-ħin iddedikat għal xogħol mhux imħallas, ħinijiet iqsar ta’ xogħol, u l-waqfien mix-xogħol minħabba raġunijiet tal-familja bħala perijodi fiskali mħallsa bis-sħiħ.

3.1.4.3

Il-protezzjoni soċjali pubblika għandha tiggarantixxi dħul diċenti minimu li jnaqqas ir-riskju tal-faqar billi jiffoka b’mod partikolari fuq in-nisa kbar fl-età, ir-romol li jirċievu pensjoni tar-raġel tagħhom, u familji b’ġenitur wieħed li hija l-mara.

3.1.4.4

Għandha tingħata attenzjoni partikolari lill-iskemi ta’ pensjoni privati li ġew stabbiliti f’xi pajjiżi, peress li l-pagi tal-individwi u l-istennija tal-ħajja jiddeterminaw il-pensjonijiet fil-futur u dan jippenelizza b’mod partikolari lin-nisa.

3.1.4.5

L-2010 hija s-Sena Ewropea għall-Ġlieda kontra l-Faqar u l-Esklużjoni Soċjali, u hija wkoll it-tmiem tal-Istrateġija ta’ Lisbona u tal-perijodu ta’ implimentazzjoni għall-Metodu Miftuħ ta’ Koordinazzjoni. L-Istrateġija l-ġdida UE 2020 għandha tistabbilixxi objettivi u miżuri speċifiċi li huma aktar effettivi kemm fuq medda qasira kif ukoll twila ta’ żmien għall-ġlieda kontra l-faqar, b’mod speċjali l-faqar li jaffettwa lin-nisa.

3.1.5.1

Il-KESE jqis li hemm bżonn ta’ strateġija ġdida dwar is-saħħa li tqis il-ħtiġijiet differenti tas-saħħa tan-nisa u l-irġiel iżda jinnota li ma ġewx provduti miżuri tanġibbli għal dan il-għan. Għalhekk jeħtieġ li ssir aktar riċerka dwar is-saħħa tan-nisa u l-mard li jaffettwahom.

3.1.5.2

It-tixjiħ tal-popolazzjoni flimkien mal-parteċipazzjoni tan-nisa fis-suq tax-xogħol ser iżidu d-domanda għal servizzi ta’ kura fit-tul fil-futur. L-Istati Membri għandhom jiggarantixxu servizzi tas-saħħa u servizzi soċjali pubbliċi ta’ kwalità għolja: in-nuqqas ta’ tali servizzi għandu effett partikolarment negattiv fuq in-nisa, peress li huma primarjament responsabbli biex jipprovdu l-kura.

3.1.6.1

Il-KESE jtenni li hemm bżonn li l-perspettiva tas-sessi tiġi integrata fil-politika tal-immigrazzjoni u tal-asil. Għandha tingħata attenzjoni aktar mill-qrib lin-nisa immigranti u lin-nisa li jagħmlu parti minn minoranzi etniċi, peress li huma jbatu l-aktar mill-inugwaljanzi u jinsabu f’pożizzjoni partikolarment vulnerabbli, speċjalment minħabba l-kriżi ekonomika attwali (4).

3.1.6.2

In-numru li qed jiżdied ta’ migranti nisa huwa direttament marbut mad-domanda għal ħaddiema fis-setturi domestiċi u ta’ ħidma ta’ kura, l-aktar minħabba n-nuqqas ta’ infrustruttura soċjali. Għadd sinifikanti ta’ migranti nisa huma impjegati f’setturi fejn impjiegi każwali u prekarji huma tipiċi. Hemm bżonn li dawn l-impjiegi jiġu “professjonalizzati” u regolarizzati, u li jiġu promossi l-kwalifiki professjonali sabiex ikun żgurat li l-immigranti nisa jiġu inklużi aħjar fis-suq tax-xogħol.

3.2.1

Fir-rigward tal-impjieg tan-nisa, il-miri stabbiliti mill-Istrateġija ta’ Lisbona ntlaħqu, minkejja li ma ntlaħqux l-Għanijiet ta’ Barċellona għall-faċilitajiet tal-kura tat-tfal (kopertura ta’ 33 % għal tfal ta’ taħt it-tliet snin u ta’ 90 % għal tfal bejn it-tliet u s-sitt snin). Infrastruttura ta’ servizzi tal-kura hija essenzjali, b’postijiet disponibbli u firxa flessibbli ta’ servizzi li jiggarantixxu approċċ adatt u ta’ kwalità għolja: arranġamenti għal perijodi li jaqgħu barra s-sigħat normali u l-perijodi ta’ vaganza, kantin u ċentri speċjalizzati għal livelli differenti ta’ dipendenza. L-investiment fis-servizzi soċjali m’għandux biss effetti pożittivi fuq l-ekonomija u l-impjieg; huwa wkoll ta’ benefiċċju soċjali kbir.

3.2.2

Il-kura tat-tfal u ta’ persuni dipendenti tirrikjedi sigħat flessibbli ta’ xogħol, u għalhekk jeħtieġ li l-ħin tax-xogħol jiġi organizzat mill-ġdid sabiex jissodisfa l-ħtiġijiet tal-familja u tax-xogħol tal-individwi u li jkun aċċessibbli bl-istess mod għan-nisa u għall-irġiel.

3.2.3

Ħafna nisa jużaw ix-xogħol part-time bħala mezz kif jirrikonċiljaw il-ħajja tax-xogħol u l-ħajja tal-familja, parzjalment minħabba n-nuqqas ta’ faċilitajiet ta’ kura. Madankollu, il-proporzjon dejjem akbar ta’ nisa li jaħdmu part-time jirriżulta mhux biss minħabba obbligi tal-familja iżda f’ħafna każijiet dan huwa wkoll l-uniku mezz kif in-nisa jistgħu jaċċessaw is-suq tax-xogħol (5).

3.2.4

Fir-rigward tal-leave, id-drittijiet individwali tal-irġiel u n-nisa għandhom ikunu ekwivalenti, irrispettivament mit-tip ta’ kuntratt ta’ impjieg li għandhom (pereżempju indipendenti jew kuntratt temporanju jew miftuħ). Għalhekk, il-KESE jilqa’ l-ftehim li ntlaħaq bejn il-Konfederazzjoni Ewropea tat-Trade Unions (KETU), Businesseurope, is-CEEP u l-UEAPME biex jiġi estiż il-leave tal-ġenituri (6) iżda jqis li huwa kruċjali li nkomplu naħdmu favur l-ugwaljanza. Il-KESE jilqa’ l-inizjattiva tal-Kummissjoni biex titjieb il-protezzjoni għall-ħaddiema li huma tqal, dawk li weldu riċentament jew li qed ireddgħu, u jaqbel li għandu jiġi garantit leave tal-maternità mħallas ta’ mill-inqas 18-il ġimgħa (7).

3.2.5

Għandu jittieħed impenn ċar biex jiġi żgurat li l-partijiet interessati kollha jaqsmu r-responsabbiltà għax-xogħol domestiku u l-kura, li normalment isir min-nisa, u b’hekk jiġi żgurat li jsir l-aħjar użu tal-kapital uman kollu. Jeħtieġ li ssir kampanja biex tħeġġeġ lill-familji jaqsmu l-kompiti domestiċi u dawk tal-kura (kawża ta’ inugwaljanza) u jeħtieġ ukoll li ssir valutazzjoni mill-ġdid ta’dan it-tip ta’ xogħol.

3.3.1

Jeħtieġ li jittieħed impenn aktar fis-sod sabiex tinkiseb l-ugwaljanza bejn is-sessi fil-proċess ta’ teħid ta’ deċiżjoni (8) fil-qasam ekonomiku, politiku, xjentifiku u teknoloġiku. Is-sitwazzjoni li jiffaċċaw in-nisa ma nbidlet kważi xejn f’dawn l-aħħar snin. Għalhekk għandhom jiġu stabbiliti miri ċari, bi skadenzi għall-ksib tagħhom, flimkien ma’ politiki speċifiċi u miżuri effettivi (bħal azzjoni pożittiva, pjani ta’ ugwaljanza, taħriġ speċifiku, kwoti ta’ parteċipazzjoni, kampanji għat-tqajjim ta’ kuxjenza, eċċ.).

3.3.2

Li jkun żgurat li l-irġiel u n-nisa qegħdin fuq l-istess livell fil-politika għandu jkun ta’ pedament għall-bini tal-Ewropa. Fl-elezzjonijiet ta’ Ġunju 2009 in-nisa kellhom 35 % tas-siġġijiet fil-Parlament Ewropew. Għaxar Membri tal-Kummissjoni huma nisa, filwaqt li sbatax huma rġiel. In-nisa għandhom 24 % tas-siġġijiet fil-parlamenti nazzjonali u 25 % tal-portafolli fil-gvernijiet nazzjonali (9). Fil-KESE, 23,6 % tal-membri attwali huma nisa, filwaqt li 76,4 % huma rġiel, mentri fil-livell tal-karigi ta’ tmexxija (diretturi, deputati diretturi, deutati segretarji ġenerali), 16,7 % biss huma nisa filwaqt li l-persentaġġ tal-irġiel huwa 83,3 %. Ir-rappreżentazzjoni ugwali bejn l-irġiel u n-nisa għandha tkun ta’ prijorità għolja għall-ksib tal-ugwaljanza fil-livelli kollha.

3.3.3

Ma tantx sar progess fil-qasam tar-riċerka tas-settur pubbliku (39 % tal-impjiegi meħudin min-nisa), u kien hemm titjib żgħir biss fis-setturi ekonomiċi u finanzjarji (m’hemmx diretturi nisa fil-banek ċentrali u 17 % biss tal-membri tal-bord tal-banek ċentrali huma nisa), u ċ-ċifra bilkemm hija ta’ 3 % għall-bord ta’ ġestjoni ta’ kumpaniji kbar.

3.4.1

Il-vjolenza kontra n-nisa u l-bniet għadha problema serja. Dan huwa fenomenu globali u sistematiku, li għandu ħafna forom u xeħtiet differenti. Bħall-Kummissjoni, il-KESE jinsab imħasseb ħafna dwar l-għadd ta’ nisa li jisfaw vittmi ta’ vjolenza, l-iskala tat-traffikar tan-nisa u tal-prostituzzjoni, speċjalment fost l-immigranti, u l-persistenza ta’ atti vjolenti li jitwettqu bl-iskuża tat-tradizzjonijiet u r-reliġjon (10).

3.4.2

Jeħtieġ li jintużaw il-miżuri soċjali, ekonomiċi u legali adatti sabiex jitnaqqsu u jiġu eliminati l-fatturi varji li jkattru l-vjolenza kontra n-nisa, bħalma huma n-nuqqas ta’ riżorsi materjali, id-dipendenza finanzjarja, livelli baxxi ta’ edukazzjoni, sterjotipi persistenti skont is-sessi, u d-diffikultajiet għall-aċċess fis-suq tax-xogħol.

3.4.3

L-immigranti nisa jeħtieġu appoġġ partikolari peress li huma aktar vulnerabbli, jew minħabba s-sitwazzjoni irregolari tagħhom jew minħabba li huma iżolati mir-realtà soċjali ta’ madwarhom. L-ostakli tal-lingwa, id-differenzi soċjali u kulturali, jew sempliċement il-fatt li ma jkunux jafu dwar l-istrutturi ta’ appoġġ disponibbli, dan kollu jwaqqafhom milli jitolbu għall-għajnuna meta dawn ikunu vittmi ta’ vjolenza domestika. Is-sitwazzjoni hija agħar għal dawk l-immigranti nisa li m’għandhomx dokumenti: għandhom jiġu stabbiliti miżuri speċifiċi sabiex l-ostakli li jiffaċċjaw dawn in-nisa jkunu jistgħu jitneħħew biex b’hekk ikunu garantiti d-drittijiet tagħhom.

3.4.4

Jeħtieġ li jkun hemm programmi speċifiċi għall-prevenzjoni u l-ġlieda kontra l-vjolenza kontra n-nisa (filwaqt li jitkomplew dawk li diġà hemm fi-seħħ, bħall-programm Daphne). Għandu jiżdied il-finanzjament ta’ dawn il-programmi. Għandhom jitfasslu pjani ta’ azzjoni nazzjonali bħala parti minn strateġija kkoordinata fil-livell Ewropew li jinkludu miżuri prattiċi u skadenzi biex tiġi żgurata l-implimentazzjoni adegwata tagħhom. Għandha tkun prijorità tal-Istati Membri li jinforzaw l-oqsfa legali attwali għall-prevenzjoni tal-vjolenza domestika u l-ħarsien tal-vittmi u dawk li jinsabu f’riskju, inklużi t-tfal. Barra minn hekk jinħtieġu indikaturi li jipprovdu stampa ddettaljata tal-aspetti kollha tal-vjolenza fuq il-bażi tas-sessi, inkluż il-fastidju sesswali u t-traffikar tal-bnedmin. Statistika armonizzata fil-livell tal-UE hija essenzjali għall-monitoraġġ u l-evalwazzjoni tal-iżviluppi f’dan il-qasam.

3.4.5

Fid-dawl tan-numru inkwetanti ta’ atti vjolenti fost iż-żgħażagħ, inkluża l-vjolenza relatata mas-sessi, il-KESE jilqa’ d-deċiżjoni f’waqtha tal-Kummissjoni li tinkludi l-ġlieda kontra l-vjolenza skont is-sessi fil-proġetti li jagħmlu parti mill-programm “Żgħażagħ f’Azzjoni”. Madankollu, jeħtieġ ukoll li tiġi inkorporata kultura ta’ nonvjolenza u rispett għad-drittijiet tal-bnedmin kollha fil-programmi kollha tal-edukazzjoni u tat-taħriġ għat-tfal u ż-żgħażagħ.

3.5.1

L-isterjotipi sessiti huma fehmiet kulturali u soċjali li jassumu li tradizzjonalmemt hemm rwoli u kompiti “maskili” u “femminili”; Dawn l-isterjotipi għandhom impatt fuq l-għażliet ta’ taħriġ u ta’ impjieg, u dan iwassal għas-segregazzjoni fis-suq tax-xogħol. L-isterjotipi jagħmluha aktar diffiċli biex tinkiseb l-ugwaljanza u l-parteċipazzjoni sħiħa tan-nisa u l-irġiel fil-proċess tat-teħid tad-deċiżjonijiet.

3.5.2

Minkejja l-livelli edukattivi għolja li jiksbu n-nisa, dawn xorta għadhom konċentrati fis-setturi ekonomiċi (il-kura tas-saħħa u l-ħidma soċjali, it-tagħlim, is-settur kummerċjali, l-amministrazzjoni pubblika, is-servizzi ta’ negozju, il-lukandi u r-ristoranti, eċċ.) u fi professjonijiet li tradizzjonalment kienu meqjusa bħala “femminili” (assistenti tal-bejgħ, għajnuna domestika, fornituri tas-servizzi ta’ kura, bħala persunal amministrattiv, eċċ.) fl-iktar skaluni baxxi tal-iskala tal-karriera, bi ftit potenzjal li jsir ċaqliq ’il fuq lejn pożizzjonijiet aħjar. Din is-segregazzjoni baqgħet kważi tali kwali tul dawn l-aħħar snin, peress li ż-żieda fin-numru ta’ nisa li għandhom impjieg seħħet f’setturi li diġà huma ddominati min-nisa.

3.5.3

Sabiex niġġieldu l-isterjotipi tas-sessi, jeħtieġ li:

3.6.1

Il-Kummissjoni għandha tkompli tippromovi d-drittijiet tan-nisa fil-livell internazzjonali permezz tal-politika barranija u ta’ żvilupp tagħha. Id-dimensjoni tas-sessi għandha tiġi inkluża fl-aspetti kollha ta’ kooperazzjoni, b’miżuri speċifiċi għan-nisa; għandu jiġi promoss l-involviment tagħhom fil-proċessi ta’ teħid ta’ deċiżjoni u s-sens ta’ inizjattiva tagħhom, u għandha tiżdied il-kapaċità tal-pajjiżi li qed jiżviluppaw sabiex jieħdu f’idejhom il-promozzjoni tal-ugwaljanza.

3.6.2

Id-dimensjoni tas-sessi għandha tagħmel parti mill-Politika Ewropea ta’ Sigurtà u Difiża (PESD), sabiex tittieħed azzjoni f’sitwazzjonijiet ta’ kriżi. Fil-qasam tal-għajnuna umanitarja (ECHO), il-Kummissjoni għandha tagħti attenzjoni partikolari lin-nisa bi tfal jew qraba dipendenti meta jseħħu diżastri naturali u lin-nisa li sfaw vittmi ta’ vjolenza taħt l-irġiel fi żminijiet ta’ taqlib.

4.1

L-analiżi tas-sessi għandha tiġi inkluża fl-oqsma kollha ta’ azzjoni tal-Kummissjoni, inkluż il-baġit, u għandu jiġi evalwat il-progress dwar l-ugwaljanza fit-territorju tagħha stess. Dan jirrekjedi li l-persunal jiġi mħarreġ fl-ugwaljanza bejn in-nisa u l-irġiel, kif ukoll indikaturi globali u ċari li jagħtu stampa ċara tas-sitwazzjoni tan-nisa.

4.2

Il-Kummissjoni għandha torganizza diskussjonijiet miftuħa u kontinwi mal-organizzazzjonijiet tan-nisa, l-imsieħba soċjali u organizzazzjonijiet oħra tas-soċjetà ċivili, sabiex tikseb fehim aħjar tal-problemi relatati mal-inugwaljanza.

4.3

Il-KESE jitlob lill-Kummissjoni biex tħeġġeġ lill-unitajiet kollha tagħha sabiex jużaw diskors mhux sessist fid-dokumenti kollha, f’testi uffiċjali, fl-interpretazzjoni fil-lingwi kollha u fil-paġni tal-internet tagħha.

5.1

Għandu jintuża approċċ globali sabiex tiġi ttrattata l-ugwaljanza bejn in-nisa u l-irġiel. L-għan tal-politiki tal-UE m’għandux ikun biss pereżempju li jsaħħu l-involviment tan-nisa fl-oqsma kollha, jindirizzaw l-isfidi demografiċi u jtejbu l-benessri tat-tfal,. Anzi, il-miżuri Ewropej għandhom jiffukaw espliċitament fuq li jonqos in-nuqqas ta’ ugwaljanza fit-tqassim tar-responsabbiltajiet tal-familja, tal-kura u dawk domestiċi speċifikament bejn l-irġiel u n-nisa, u b’mod ġenerali bejn il-partijiet interessati kollha.

5.2

Il-Kummissjoni għandha tiżgura li l-ugwaljanza bejn is-sessi tiġi inkluża fis-setturi kollha bħala prijorità, fl-oqsma, l-unitajiet, il-miżuri, il-politiki, u d-direttorati kollha tagħha. Il-kwistjoni tas-sessi mhijex kwistjoni ta’ tħassib biss għad-Direttorat Ġenerali għall-Impjieg, l-Affarijiet Soċjali u l-Opportunitajiet Indaqs.

5.3

Huma meħtieġa speċjalisti dwar il-kwistjonijiet relatati mas-sessi li jkunu jistgħu jipprovdu taħriġ u materjal meħtieġa għas-sensibilizzazzjoni u biex jiżdiedu l-għarfien u l-ħiliet tal-persunal Ewropew fil-qasam tal-ugwaljanza. Il-Eurostat għandu jkompli jikkategorizza l-istatistika skont is-sessi, itejjeb il-metodoloġiji eżistenti u jinkorpora indikaturi ġodda li jipprovdu informazzjoni aħjar dwar is-sitwazzjoni li jiffaċċaw in-nisa u għalhekk jagħti stampa ġenerali komprensiva tas-sitwazzjoni fl-UE.

5.4

Il-perspettiva tas-sessi għandha tiġi rikonoxxuta fil-baġits Ewropej u nazzjonali. Jeħtieġ ukoll studji biex jiġi evalwat l-impatt tal-miżuri pubbliċi relatati mas-sessi.

5.5

Il-Fondi Strutturali joffru qafas ideali għall-Istati Membri biex jinkludu l-ugwaljanza bejn is-sessi fil-programmi operattivi tagħhom u fil-fażijiet differenti tal-implimentazzjoni tal-fondi, bl-evalwazzjoni tal-impatt tas-sessi f’kull qasam ta’ politika jew sfera ta’ attività ta’ prijorità ta’ dawn il-programmi. Jeħtieġ li jkun hemm koordinazzjoni u kollaborazzjoni aħjar bejn il-Fondi Strutturali u l-korpi responsabbli għall-ugwaljanza f’kull pajjiż sabiex jinkisbu riżultati aħjar.

5.6

Il-Kummissjoni għandha tiżgura li jkun hemm konformità mal-leġiżlazzjoni, jiġu pprovduti eżempji ta’ prattika tajba, u jiġu sanzjonati l-Istati Membri li ma jirrispettawx il-prinċipju ta’ ugwaljanza bejn in-nisa u l-irġiel. L-ugwaljanza bejn is-sessi għandha tiġi eżaminata u evalwata fil-politiki kollha u fid-dipartimenti kollha. Jeħtieġ li jkun hemm metodu ta’ evalwazzjoni li jippermetti li jiġu notati u ggradati l-livell ta’ konformità mal-objettivi stabbiliti, il-kisbiet li jsiru u t-telfiet li jinġarrbu. Għandha titwaqqaf unità ta’ evalwazzjoni li tissorvelja u tevalwa l-azzjonijiet tal-Istati Membri differenti b’mod sistematiku billi jintużaw l-indikaturi stabbiliti fil-pjan direzzjonali għall-ugwaljanza.

5.7

Jekk isiru emendi għall-pjan direzzjonali tal-ġejjieni, il-Kumitat jirrakkomanda li l-ewwel qasam jiġi adattat. Jeħtieġ li dan il-qasam jiġi maqsum f’diversi oqsma peress li jkopri varjetà ta’ kwsitjonijiet differenti (impjieg, saħħa, immigrazzjoni), u għalhekk hemm bżonn ta’ metodi differenti biex dawn jiġu ttrattati. Ikun ta’ għajnuna wkoll li jiġi żviluppat qasam ġdid dwar “in-nisa u l-ambjent”, peress li n-nisa għandhom rwol fundamentali fl-iżvilupp sostenibbli, minħabba l-interess partikolari tagħhom fil-kwalità u fl-iżgurar ta’ ħajja sostenibbli għall-ġenerezzjonijiet attwali u futuri (11).

5.8

Il-KESE jixtieq jenfasizza r-rwol importanti li ngħata mill-imsieħba soċjali lill-promozzjoni tal-ugwaljanza permezz tad-djalogu soċjali u n-negozjar kollettiv. Eżempju tajjeb ta’ dan huwa l-istrateġija qafas tal-2005 dwar l-ugwaljanza bejn is-sessi.

5.9

L-Istitut Ewropew għall-Ugwaljanza bejn is-Sessi għandu jkollu rwol ewlieni fit-titjib tal-governanza u fir-reviżjoni tal-leġiżlazzjoni attwali dwar is-sensibilizzazzjoni u l-ugwaljanza. L-istitut għandu jimmoniterja u jiggarantixxi li l-politiki kollha jinkludu u jippromovu l-ugwaljanza, u jħaddnu l-involviment tal-Ewropej f’politika tas-sessi aktar responsabbli u aktar inklużiva.

5.10

Il-problemi ekonomiċi u finanzjarji u l-bidliet demografiċi tal-Ewropa m’għandhomx jaffettwaw l-objettiv tal-ugwaljanza u m’għandhomx jintużaw bħala skuża biex din tingħata t-tieni post.

28.12.2010   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 354/8

1.1

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) jappella biex meta jiġu adottati l-Istrateġija UE 2020, il-Linji Gwida għall-Impjieg u l-Aġenda Soċjali, tiġi inkluża taqsima speċifika dwar id-diżabilità, biex ikun żgurat li dan l-aspett jiġi integrat u kkoordinat aħjar fil-politiki kollha tal-Komunità.

1.2

Il-KESE jfakkar li l-inklużjoni ta’ kriterji għat-tisħiħ tal-politiki dwar id-diżabilità fl-Istrateġija UE 2020 futura tkun tfisser spinta ekonomika ’l quddiem għas-soċjetà kollha kemm hi, kif ukoll progress fl-inklużjoni soċjali u n-nuqqas ta’ diskriminazzjoni.

1.3

Il-KESE jemmen li hemm bżonn jiġi adottat “Patt Ewropew għad-Diżabilità” li jqiegħed is-sisien għal politika Ewropea ġdida dwar id-diżabilità, li jkun taqbel mal-Istrateġija futura tal-Kummissjoni għal persuni b’diżabilitajiet skont it-Trattat ta’ Lisbona u l-Konvenzjoni dwar id-Drittijiet tal-Persuni b’Diżabilità (UNCRPD) u l-protokoll tagħha. L-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri għandhom jikkonkludu l-Konvenzjoni mill-aktar fis possibbli.

1.4

Il-KESE jappella għal politiki li jrawwmu l-innovazzjoni, li huma bbażati fuq data statistika u li jagħtu viżibilità lill-persuni b’diżabilità fl-istatistiċi Ewropej u nazzjonali rilevanti kollha.

1.5

Il-KESE jappoġġja suq li huwa inklużiv għal kulħadd u jinnota li l-politiki dwar l-impjieg għal persuni b’diżabilità għandhom jiffukaw fuq il-proċess kollu tal-ħajja li hu marbut max-xogħol (“lifestreaming”), u b’mod partikolari fuq l-edukazzjoni, ir-reklutaġġ, iż-żamma tal-impjieg u l-integrazzjoni mill-ġdid fil-ħajja professjonali. Il-politiki mmirati għaż-żgħażagħ b’diżabilità, flimkien ma’ politiki għal dawk li għandhom diżabilità minħabba inċident jew mard, għandhom ikunu prijorità għall-Istrateġija UE 2020 futura u għall-Istrateġija l-ġdida tal-Kummissjoni għal persuni b’diżabilità.

1.6

Il-KESE jappella lill-Kummissjoni biex tippreżenta rapport fi żmien sena mill-implimentazzjoni tad-dispożizzjonijiet tad-Direttiva 2000/78/KE dwar id-diżabilità u l-impjieg.

1.7

Il-KESE jfakkar li r-reklutaġġ f’ambjent ta’ xogħol ordinarju jeħtieġ l-użu ta’ servizzi soċjali adegwati kif ukoll ta’ inċentivi u motivazzjoni, filwaqt li jagħraf ir-rwol tal-kumpaniji li jimpjegaw maġġoranza ta’ persuni b’diżabilità u, b’mod aktar ġenerali, ta’ kumpaniji tal-ekonomija soċjali u l-SMEs, li wkoll jeħtieġu l-appoġġ ta’ servizzi soċjali u inċentivi xierqa, biex b’hekk tiġi enfasizzata l-importanza tal-imsieħba soċjali f’dan il-qasam.

1.8

Il-KESE jappella għal politika li tqajjem kuxjenza għall-ġlieda kontra l-isterjotipi persistenti fir-rigward tal-ħaddiema b’diżabilità, u jenfasizza r-rwol tal-mezzi tax-xandir biex jiżguraw li d-diversità tiġi aċċettata.

1.9

Il-KESE jsostni li l-aċċessibbiltà tagħmel il-ġid lis-soċjetà kollha kemm hi, mhux biss għall-persuni b’diżabilità, u ġġib magħha aktar konsumaturi għan-negozji.

1.10

Dwar l-aċċessibbiltà, il-KESE jirrakkomanda l-implimentazzjoni progressiva permezz ta’ għanijiet komuni għal tul ta’ żmien qasir, medju u twil (inklużi skadenzi ċari u finali għal prodotti, servizzi u infrastrutturi ġodda kif ukoll għal dawk li jeżistu diġà).

1.11

Il-Kumitat jappoġġja t-twaqqif ta’ Kapitali Ewropea għall-Aċċessibbiltà Universali.

1.12

Il-Kumitat iwissi li hemm bżonn urġenti li titressaq leġislazzjoni dwar l-eAccessibility, itenni l-impenn tiegħu għall-prinċipju ta’ “disinn għal kulħadd” u l-iżvilupp ta’ standards ta’ aċċessibbiltà, jappella għal pjan ta’ azzjoni intensiv dwar din il-kwistjoni sa qabel l-2011, u jappoġġja l-iżvilupp ta’ “Karta Ewropea għad-Diżabilità” li għandha tiffaċilita l-għarfien reċiproku tad-drittijiet u l-ivvjaġġar bejn pajjiż u ieħor għal persuni b’diżabilità.

1.13

Hemm bżonn li s-sessi jiġu integrati fit-tfassil, l-implimentazzjoni, is-segwitu u l-evalwazzjoni tal-politiki dwar id-diżabilità, sabiex titwaqqaf is-sitwazzjoni ta’ inviżibilità u diskriminazzjoni multipla li tolqot lin-nisa u t-tfajliet b’diżabilità.

1.14

Il-KESE jagħraf l-importanza tal-imsieħba soċjali biex jiżguraw li l-persuni b’diżabilità jaħdmu bl-istess kundizzjonijiet ta’ oħrajn, b’kundizzjonijiet tax-xogħol ġusti u favorevoli.

1.15

L-imsieħba soċjali għandhom jadottaw id-dimensjoni tad-diżabilità fl-azzjonijiet u n-negozjati kollha intersettorjali, settorjali u fil-livell tal-kumpanija, speċjalment fir-rigward tal-impjieg, l-aċċessibbiltà u kwistjonijiet ta’ protezzjoni soċjali.

1.16

Il-KESE jesprimi l-appoġġ sħiħ tiegħu għall-prinċipju ta’ “Xejn għall-persuni b’diżabilità mingħajr persuni b’diżabilità” u li dan il-prinċipju għandu jiġi applikat fi ħdan l-istrateġija UE 2020 u l-programmi għal persuni b’diżabilità li jirċievu fondi pubbliċi.

1.17

L-UE u l-Istati Membri għandhom jippromovu l-iżvilupp tas-soċjetà ċivili u jiggarantixxu l-iffinanzjar tagħha, biex tiġi żgurata l-indipendenza u l-kapaċità tagħha li tieħu sehem fit-tfassil tal-politiki u/jew fit-twassil tas-servizzi soċjali.

2.1

Il-KESE jilqa’ bi pjaċir it-talba mill-Presidenza Spanjola li jfassal opinjoni dwar il-Persuni b’diżabilità: l-impjieg u l-aċċessibbiltà fi stadji għal persuni b’diżabilità. L-istrateġija ta’ Lisbona wara l-2010.

2.2

Il-KESE ġabar bir ta’ għarfien permanenti u trasversali dwar dan is-suġġett, bl-ewwel opinjoni tiegħu li kienet speċifikament L-Integrazzjoni tal-persuni b’diżabilità fis-soċjetà adottata f’Lulju 2002 (1), li għenet fl-appoġġ tat-trattament ugwali u n-nuqqas ta’ diskriminazzjoni għal persuni b’diżabilità u l-familji tagħhom (2).

2.3

Il-persuni b’diżabilità jirrappreżentaw aktar minn 16 % tal-popolazzjoni (mill-inqas 80 miljun) (3) u dan il-persentaġġ qiegħed jogħla minħabba l-popolazzjoni li qed tixjieħ.

2.4

Il-KESE jagħraf li l-progress li sar kemm fil-leġislazzjoni (4) kif ukoll fl-implimentazzjoni tal-politiki Ewropej (5) li, flimkien mad-Dikjarazzjoni ta’ Madrid fl-2002 (6), għenu biex l-UE tkun aktar inklużiva tal-persuni b’diżabilità. Minkejja dan, hemm lok għal aktar titjib, peress li l-progress li sar kien ta’ natura settorjali, huwa frammentat u bata minn nuqqas ta’ strateġija magħquda u strutturata għall-Komunità: kif ikkonfermat fl-evalwazzjoni ta’ nofs it-terminu tal-Pjan ta’ Azzjoni Ewropew 2003-2010 (7), is-servizzi tal-Kummissjoni Ewropea nnifisha li għandhom x’jaqsmu mal-politiki Ewropej għall-persuni b’diżabilità wkoll għandhom bżonn jissaħħu.

2.5

Il-KESE jinnota r-riżultati riċenti tal-Eurobarometer tal-2009 (8) li wrew żieda qawwija tas-sens ta’ diskriminazzjoni fuq bażi ta’ diżabilità (8 % fl-aħħar sena, i.e. 53 % fl-2009 meta mqabbel mal-45 % fl-2008), b’aktar minn 33 % tal-persuni b’diżabilità li ħassew diskriminazzjoni kontrihom fl-2009.

2.6

Il-KESE jagħraf li l-progress li sar fil-politiki dwar id-diżabiltà huwa dovut għall-kampanji u għall-pressjonijiet li saru mill-moviment Ewropew għad-diżabilità u l-korpi rappreżentattivi tiegħu, miġburin fil-Forum Ewropew dwar id-Diżabilità (FED), kif ukoll għall-appoġġ tal-imsieħba soċjali.

2.7

Il-KESE jixtieq ifakkar lit-trio Presidenzjali tal-Kunsill fl-importanza li titqies din l-opinjoni meta jkunu qed iwettqu l-presidenzi tagħhom.

3.6.1.1

Il-KESE jappella biex il-koordinazzjoni u l-effett limitat tal-Istrateġija ta’ Lisbona attwali u tal-Aġenda Soċjali Mġedda (12) jitjiebu fl-adozzjoni tal-Istrateġija UE 2020 u tal-Aġenda Soċjali, li għaldaqstant għandhom jinkludu taqsima speċifika dwar il-persuni b’diżabilità u l-familji tagħhom, u għandhom ikopru, fost oħrajn, l-impjieg, l-edukazzjoni, l-inklużjoni u l-protezzjoni soċjali u l-aċċessibbiltà, u jiżguraw li d-diżabilità tiġi riflessa fit-tliet linji ewlenin tal-istrateġija (13).

3.6.1.2

Il-KESE jfakkar li l-inklużjoni ta’ politiki dwar id-diżabilità fost il-kompetenzi tal-UE fl-Istrateġija UE 2020, tkun tfisser spinta ekonomika ’l quddiem għas-soċjetà kollha kemm hi, kif ukoll progress fl-inklużjoni soċjali u n-nuqqas ta’ diskriminazzjoni, kif muri biċ-ċar fi studji riċenti li jqabblu l-ispejjeż mal-benefiċċji (14).

3.6.1.3

Il-Patt Ewropew dwar id-Diżabilità għandu jkun jaqbel mal-Istrateġija futura tal-Kummissjoni għall-persuni b’diżabilità (15), li għandha tieħu post il-Pjan ta’ Azzjoni għall-Persuni b’Diżabilità attwali 2003–2010.

3.6.1.4

L-Istrateġija Ewropea għall-Impjiegi, il-Metodu Miftuħ ta’ Koordinazzjoni (MMK) fl-inklużjoni soċjali, il-protezzjoni soċjali, il-pensjonijiet, l-edukazzjoni, iż-żgħażagħ u oqsma oħra għandhom ikomplu jinkludu u jagħmlu titjib fil-linji gwida u l-għanijiet komuni tal-Istati Membri biex id-diżabilità tiġi riflessa fil-pjani nazzjonali tagħhom, iżidu l-kapaċità tagħhom għall-analiżi u jippreżentaw ir-riżultati f’rapporti regolari.

3.6.1.5

Il-politiki Ewropej għandhom jappoġġjaw il-qerda ta’ kull ksur estrem tad-drittijiet fundamentali, speċjalment fir-rigward tat-tqegħid tal-persuni b’diżabilità f’istituzzjonijiet magħluqin kbar, l-edukazzjoni segregata, iċ-ċaħda tal-kapaċità legali u l-vjolenza lejn persuni b’diżabilità, billi jitqies l-iżvantaġġ ikbar li jbatu n-nisa u t-tfajliet b’diżabilità, flimkien ma’ persuni li jeħtieġu livell għoli ta’ appoġġ (16).

3.6.1.6

Hemm bżonn ta’ politiki li jrawmu l-innovazzjoni u li huma bbażati fuq evidenza statistika. Il-Patt għandu jimmira biex il-persuni b’diżabilità jkunu aktar viżibbli fl-għodod statistiċi rilevanti kollha (17). Huwa għandu jkollu sorsi, indikaturi u għodod armonizzati, aġġornati u affidabbli. Dan jista’ jsir billi pereżempju tinħoloq taqsima permanenti dwar id-diżabilità fl-Istħarriġ Ewropew dwar il-Forza tax-Xogħol, flimkien ma’ taqsima dwar is-sehem soċjali tal-persuni b’diżabilità, u billi jiġu inklużi kwistjonijiet dwar id-diżabilità fit-taqsimiet ġenerali rilevanti.

3.6.1.7

Il-KESE jappella biex jiġu adottati Linji Gwida għall-UE: id-Drittijiet tal-Bniedem u l-Liġi Internazzjonali Umanitarja mill-Kunsill tan-NU, li jinkludu gwida dwar id-drittijiet tal-persuni b’diżabilità, ibbażati fuq l-UNCRPD.

3.6.2.1

Il-KESE jqis li d-dħul fis-seħħ tat-Trattat ta’ Lisbona jistabbilixxi bażi legali ġdida. Huwa jfakkar ukoll il-valur tal-Artikoli 10, 11 u 19, flimkien mal-Artikoli 21 u 26 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali, li għandhom l-istatus ta’ trattat.

3.6.2.2

Il-UNCRPD toħloq obbligi ġodda għall-UE. Għalhekk il-KESE jħeġġeġ:

3.6.2.3

Il-KESE jilqa’ bi pjaċir il-preżentazzjoni ta’ din il-proposta għal Direttiva għan-nuqqas ta’ diskriminazzjoni lil hinn mill-impjieg (21) iżda jiġbed l-attenzjoni għall-fatt li mhijiex konformi biżżejjed mal-UNCRPD. Id-direttiva, li għadha qed tiġi diskussa fil-Kunsill, teħtieġ tiżgura li l-kunċett ta’ diskriminazzjoni jagħti trattament preferenzjali lill-persuni b’diżabilità f’ċirkostanzi speċifiċi; l-ambitu tagħha f’termini ta’ protezzjoni soċjali, is-saħħa u l-edukazzjoni, u bl-indikazzjoni li l-edukazzjoni segregata hija diskriminatorja; l-aċċessibbiltà għal persuni b’diżabilità għandha tapplika għal kulħadd; aġġustamenti raġonevoli għandhom japplikaw fl-isferi kollha u għandhom jingħataw inċentivi pubbliċi għall-implimentazzjoni tagħhom; l-aċċessibbiltà għandha titwessa’ għall-oġġetti u s-servizzi kollha offruti lill-pubbliku u, fl-aħħar; f’dak li għandu x’jaqsam ma’ implimentazzjoni, l-impenji tal-UE f’dan il-qasam għandhom ikunu aktar konkreti, japplikaw b’effett immedjat għal bini ġdid u b’kompromessi realistiċi dwar il-bini eżistenti.

3.6.3.1

Il-Kumitat ifakkar li d-dispożizzjonijiet tar-Regolament Ġenerali dwar il-Fondi Strutturali fir-rigward tan-nuqqas ta’ diskriminazzjoni u l-aċċessibbiltà għal persuni b’diżabilità bħala kriterji għall-għażla u l-implimentazzjoni ta’ proġetti li huma kofinanzjati mill-UE (22) għandhom jinżammu u jissaħħu fil-Politika ta’ Koeżjoni futura, li għandha tiżgura wkoll azzjonijiet għall-persuni b’diżabilità inġenerali fl-Istati Membri kollha, b’faċilitajiet finanzjarji adegwati. Dawn il-prinċipji għandhom jitwessgħu għall-baġit Ewropew u programmi Ewropej oħra dwar ir-riċerka, il-kompetittività, it-taħriġ, l-impjiegi, l-affarijiet soċjali u l-kooperazzjoni fl-iżvilupp, u fost oħrajn, jiġu inklużi wkoll fil-programmi ġodda mill-2014 ’il quddiem.

3.6.3.2

Il-KESE jagħraf li l-involviment tas-soċjetà ċivili fil-ġestjoni diretta tal-Fond Soċjali Ewropew (fit-taħriġ u l-impjiegi) u tal-Fond Ewropew għall-Iżvilupp Reġjonali kiseb riżultati inkoraġġanti u jappella biex dan il-mudell jiddaħħal fil-programmi operattivi tal-Fondi Strutturali mill-2013 ’il quddiem.

3.6.3.3

Il-KESE jqis li l-fatt li jitkompla jingħata appoġġ finanzjarju, permezz tal-programm PROGRESS għall-appoġġ tal-organizzazzjonijiet Ewropej għal persuni b’diżabilità, inkluż il-Forum Ewropew għad-Diżabilità, kif ukoll korpi li jaħdmu għall-integrazzjoni soċjali, isaħħaħ id-demokrazija fl-UE u s-soċjetà ċivili strutturata.

4.1

L-impjieg tal-persuni b’diżabililtà għandu jkun parti integrali mill-Istrateġija Ewropea għall-Impjiegi. Is-sitwazzjoni tal-impjiegi għall-ħaddiema fl-Ewropa hija kkumplikata, iżda dik tal-ħaddiema b’diżabilità hija aktar diffiċli, għalhekk irid jissaħħaħ is-suq tax-xogħol li jkun inklużiv għal kulħadd.

4.2

Il-KESE esprima t-tħassib tiegħu dwar l-istat tal-qgħad fost il-persuni b’diżabilità sa minn qabel il-kriżi; 78 % tal-persuni b’diżabilità serja ma kellhomx aċċess għas-suq tax-xogħol, b’rata ta’ inattività li kienet id-doppju ta’ dik tal-bqija tal-popolazzjoni, u b’rata ta’ qgħad li kienet imwaħħla fil-livell ta’ 20 % inqas mill-medja għall-persuni b’diżabilità (23).

4.3

Il-kriżi (li diġà kienet żiedet il-qgħad b’medja ta’ 10 % (24)) qed tagħmel is-sitwazzjoni tal-persuni b’diżabilità aktar diffiċli f’żewġ modi: l-ewwel nett id-dħul fis-suq tax-xogħol ser ikun aktar diffiċli (25) u t-tieni nett, il-gvernijiet ser ikollhom it-tendenza jaġġustaw l-iżbilanċi fil-finanzi pubbliċi tagħhom billi jnaqqsu kull tip ta’ għajnuniet jew pensjonijiet. Il-KESE jwissi li l-persuni b’diżabilità m’għandhomx ikunu l-vittmi ewlenin tal-kriżi u jopponi kull qtugħ ta’ għajnuna għalihom (26).

4.4

Hemm il-periklu li l-kriżi żżid ir-riskju tal-faqar fost il-persuni b’diżabilità u l-familji tagħhom. Min-naħa l-oħra, il-kriżi tista’ tipprovdi opportunità għal attivitajiet ta’ negozju aktar inklużivi, b’inċentivi, u żżid il-produttività tan-negozji, biex b’hekk titjieb l-ekonomija b’mod ġenerali.

4.5

Il-Kumitat isostni li t-tħeġġiġ tal-impjieg tal-persuni b’diżabilità għandu jkun wieħed mill-għanijiet ewlenin tal-Istrateġija Ewropea għall-Impjiegi, u jappella biex il-Linji Gwida dwar l-Impjiegi jinkludu għan li jinkorpora l-Konklużjoni 34 tal-Kunsill Ewropew tar-Rebbiegħa 2006 (27), “Wieħed mill-għanijiet ewlenin huwa li tiżdied il-parteċipazzjoni fis-suq tax-xogħol, speċjalment … tal-persuni b’diżabilità … Biex jinkisbu dawn l-għanijiet, għandha ssir ħidma b’kooperazzjoni mill-qrib mal-imsieħba soċjali”. Għandha titħejja lista ta’ miżuri li l-Istati Membri għandhom japplikaw permezz tal-Pjani Nazzjonali tagħhom.

4.6

L-imsieħba soċjali għandhom rwol kruċjali biex il-persuni b’diżabilità jkunu jistgħu jidħlu fis-suq tax-xogħol permezz ta’ negozjar kollettiv u għall-inserzjoni tagħhom fil-kumpanija. Huma jistgħu jgħinu wkoll fl-implimentazzjoni ta’ politiki dwar id-diversità u jinnegozjaw pjani ta’ diversità bi qbil ma’ min iħaddem, li għandhom jiġu offruti inċentivi biex jimxu lejn din id-direzzjoni: il-politiki dwar ir-responsabbiltà soċjali korporattiva jistgħu jintużaw għal dan il-għan. Għaldaqstant il-KESE jilqa’ bi pjaċir il-konklużjoni b’suċċess tan-negozjati mill-imsieħba soċjali Ewropej għal ftehim awtonomu dwar swieq tax-xogħol inklużivi f’Diċembru 2009.

4.7

Il-KESE jappella biex fi żmien sena jitressaq rapport dwar l-implimentazzjoni tad-dispożizzjonijiet tad-Direttiva 2000/78 dwar id-diżabilità u l-impjieg (28).

4.8

Il-KESE jtenni li l-persuni b’diżabilità huma kkwalifikati daqs kull persuna oħra biex ikollhom ħajja tax-xogħol kompluta, u li l-ħiliet tagħhom m’għandhomx jiġu sottovalutati, iżda msaħħa. Il-persuni b’diżabilità għandhom dritt jaħdmu daqs ħaddieħor.

4.9

Il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-fatt li, skont riċerka li saret mill-Eurofound, qed jikber l-għadd ta’ problemi ta’ saħħa mentali, u li din il-forma ta’ diżabilità qed issir il-kawża ewlenija tat-tluq bikri mis-suq tax-xogħol, u tgħodd għal madwar 40 % (29) tal-irtirar kmieni f’ċerti pajjiżi. Hemm bżonn ta’ bidla fil-mod kif il-pubbliku ġenerali u l-awtoritajiet jaħsbu dwar is-sitwazzjoni ta’ dawn il-ħaddiema.

4.10

Il-KESE jfakkar li biex dawn il-ħiliet jiġu rikonoxxuti, hemm bżonn ta’ arranġamenti biex l-għarfien miksub jiġi ċċertifikat jew bl-esperjenza (mhux regolata) inkella permezz ta’ edukazzjoni formali. Għalhekk il-KESE jħeġġeġ l-introduzzjoni ta’ “passaport tal-kwalifiki” (30) li għandu jagħti l-mobilità fix-xogħol lill-persuni b’diżabilità fl-UE.

4.11

Il-politiki dwar l-impjieg għal persuni b’diżabilità għandhom ikopru l-proċess kollu tal-ħajja marbut max-xogħol (“lifestreaming” (31), jindirizzaw il-kwistjonijiet tad-djar, l-edukazzjoni bażika, it-taħriġ, id-dejn familjari, id-diffikultajiet finanzjarji, is-saħħa, l-ambjent mhux favorevoli u l-ekonomija, kif ukoll ir-reklutaġġ, iż-żamma tal-impjieg u l-impjieg mill-ġdid.

4.12

Il-libertà tal-moviment (prinċipju Komunitarju) għadha mhijiex realtà għall-persuni b’diżabilità, u dan il-fatt iħalli impatt fuq iċ-ċaqliq tagħhom biex jaħdmu fl-UE, u jaffettwa l-istudju, l-irtirar u l-attivitajiet l-oħra kollha.

4.13

Wieħed mill-aktar ostakli prominenti għal-libertà tal-moviment huwa l-impossibilità tal-esportazzjoni tad-drittijiet bħalma hu dak għall-għajnuna personali, li jista’ jsir realtà b’miżuri prattiċi għall-koordinazzjoni tas-sistemi tas-sigurtà soċjali u permezz ta’ kampanji mal-Ewropa kollha għas-sensibilizzazzjoni u t-taħriġ (32).

4.14

Il-KESE jfakkar li l-“inklużjoni attiva” għandha tkun marbuta mas-suq tax-xogħol u tiżgura livell adegwat ta’ dħul u aċċess għal servizzi soċjali ta’ kwalità għolja, rifless f’titjib tal-kundizzjonijiet tal-għajxien, għal dawk li huma qiegħda wkoll.

4.15

Il-KESE jfakkar li r-reklutaġġ f’ambjent tax-xogħol ordinarju jinvolvi s-servizzi ta’ reklutaġġ, faċilitajiet għat-taħriġ vokazzjonali mill-ġdid, servizzi soċjali u tas-saħħa, kif ukoll iż-żamma/il-ġestjoni tal-pagi u li jiġu pprovduti inċentivi (33).

4.16

Il-KESE jħeġġeġ biex il-benefiċċji soċjali u s-sistemi tat-taxxi jiġu aġġustati sabiex id-dħul fis-suq tax-xogħol ma jkunx jinkludi t-telf tas-setgħa tax-xiri għal persuni b’diżabilità u sabiex dawn jipprovdu motivazzjoni għal xogħol li hu mħallas b’mod ġust u li hu ta’ kwalità; iħeġġeġ ukoll li jiddaħħlu inċentivi finanzjarji li jinkoraġġixxu r-reklutaġġ minn kumpaniji, u jappoġġja l-impjiegi li joffru appoġġ fis-suq tax-xogħol ordinarju, l-impjieg indipendenti tal-persuni b’diżabilità u l-inkoraġġiment għall-intraprenditorija, fost oħrajn permezz tal-mikrofinanza (34), kif ukoll għal NGOs li jipprovdu servizzi għal ħaddiema b’diżabilità u l-familji tagħhom.

4.17

Għandhom jiddaħħlu miżuri għaż-żamma ta’ dawk li jiksbu diżabilità wara inċident jew mard biex jibqgħu fl-impjieg tagħhom jew li jinstabilhom post tax-xogħol ġdid, biex ma jkollhomx iħallu s-suq tax-xogħol qabel il-waqt. Huwa jappella biex il-postijiet tax-xogħol u l-madwar jiġu aġġustati (akkomodazzjoni raġonevoli) għall-persuni b’diżabilità, u jiġu pprovduti programmi ta’ taħriġ vokazzjonali u ta’ taħriġ mill-ġdid għal persuni b’diżabilità biex jiġi żgurat l-iżvilupp tal-karriera tagħhom (35). F'dawk il-pajjiżi fejn hemm arranġamenti għall-kwoti, għandu jiġi żgurat li l-miri tar-reklutaġġ jintlaħqu, bl-użu ta’ mekkaniżmi ta’ appoġġ adegwati. Id-dimensjoni soċjali tal-akkwist pubbliku wkoll tista’ ttejjeb l-impjieg tal-persuni b’diżabilità.

4.18

Il-KESE jinsab konvint bil-vantaġġi tal-iffinanzjar tal-impjiegi aktar milli tal-benefiċċji għall-qgħad, kif ukoll tal-fatt li l-persuni b’diżabilità jitħeġġu jfittxu xogħol, biex min iħaddem jagħtihom xogħol, u biex il-persuni b’diżabilità jaħdmu għal rashom.

4.19

Il-KESE jemmen fil-politiki, inkluża l-edukazzjoni bikrija, li jimmiraw li jgħinu fit-tranżizzjoni taż-żgħażagħ b’diżabilità mit-taħriġ għall-ewwel post tax-xogħol tagħhom, kif ukoll fil-politiki li japplikaw f’każijiet ta’ diżabilità miksuba, billi tiġi żgurata ż-żamma tal-impjieg tagħhom jew li jingħataw post tax-xogħol ġdid. Dawn il-gruppi għandhom ikunu prijorità fl-Istrateġija tal-UE għal wara l-2020, u jiġu inklużi fir-reviżjoni tal-Istrateġija tal-Kummissjoni għal persuni b’diżabilità. F'dan ir-rigward, il-KESE jixtieq ifakkar fl-opinjoni tiegħu SOC/349 favur strateġija li trid tiġi żviluppata mhux biss GĦAŻ-żgħażagħ iżda wkoll MAŻ-żgħażagħ (36).

4.20

Il-KESE jagħraf ir-rwol tan-negozji li jimpjegaw maġġoranza ta’ persuni b’diżabilità u ta’ oħrajn li huma aktar attivi f’dan il-qasam, kif ukoll, b’mod aktar wiesa’, tal-intrapriżi tal-ekonomija soċjali bħalma huma l-koperattivi, is-soċjetajiet ta’ mutwalità, l-assoċjazzjonijiet u l-fondazzjonijiet li jrawmu l-inklużjoni soċjali u l-parteċipazzjoni tal-persuni b’diżabilità fis-suq tax-xogħol bl-istess drittijiet tax-xogħol, billi jsirulhom arranġamenti speċjali li jiġu deċiżi mill-Istati Membri.

4.21

Il-KESE jenfasizza l-appoġġ lill-SMEs biex jadottaw perspettiva inklużiva tax-xogħol u jimplimentaw ir-rwol ċentrali tagħhom fl-iżgurar tal-effettività ta’ miżuri għal persuni b’diżabilità fix-xogħol.

4.22

L-istituzzjonijiet u l-korpi Ewropej u tal-Istati Membri għandhom ikunu konxji tas-sitwazzjoni u jkunu eżemplari fl-inklużjoni tal-ħaddiema b’diżabilità fil-forzi tax-xogħol tagħhom, permezz ta’ pjan ta’ azzjoni prattiku għat-titjib tar-rati attwali tal-impjiegi li jingħataw, li huma baxxi ħafna.

4.23

Il-KESE jenfasizza l-importanza tal-kunċett ta’ flessigurtà għall-persuni b’diżabilità, jiġifieri t-titjib tal-kundizzjonijiet tal-flessibbiltà u l-adattabilità tar-riżorsi umani fil-kumpaniji, appoġġjati minn kundizzjonijiet tax-xogħol ta’ kwalità aħjar u sigurtà fl-impjieg. L-istrateġiji għandhom jiżguraw bilanċ bejn il-ħajja tax-xogħol u dik privata, taħriġ tul il-ħajja, u passi għat-tranżizzjoni bejn ir-riżorsi soċjali u s-sitwazzjonijiet varji possibbli u l-impjieg, bħala parti miċ-ċiklu tal-ħajja għal persuni b’diżabilità.

4.24

Il-KESE jappoġġja l-ixprun għall-ħolqien ta’ setturi tax-xogħol ġodda li huma ekoloġiċi u soċjali, u l-promozzjoni tal-aċċessibbiltà u d-disinn għal kulħadd, li joffru opportunitajiet ta’ xogħol lil persuni b’diżabilità.

4.25

Il-KESE jappoġġja l-għajnuna għal dawk il-ħaddiema b’diżabilità li jeħtiġuha, flimkien mas-servizzi neċessarji li jippermettu lill-membri tal-familji ta’ dawk il-persuni b’diżabilità jkomplu jaħdmu.

4.26

Politiki ta’ sensibilizzazzjoni jpattu għall-isterjotipi (37) dwar ħaddiema b’diżabilità, u għandhom jimmiraw lill-imsieħba soċjali, il-livelli ta’ tmexxija medji u għoljin u l-ħaddiema, il-professjonisti fis-settur tas-saħħa u l-amministrazzjonijiet pubbliċi (38).

4.27

L-istrumenti rilevanti ta’ promozzjoni għandhom ikunu jistgħu jintużaw faċilment mill-kumpaniji u l-ħaddiema u għandhom jiġu promossi u użati b’mod effettiv mill-korpi pubbliċi.

4.28

Ir-rwol tal-mezzi tax-xandir għandu jiġi enfasizzat bħala fattur ewlieni għas-sensibilizzazzjoni u t-trawwim ta’ prinċipji ta’ tolleranza, l-inklużjoni soċjali u l-aċċettazzjoni tad-diversità fis-soċjetà Ewropea.

4.29

Il-KESE jappoġġja l-iżvilupp ta’ inizjattivi innovattivi, bħalma huma l-“passaport tal-kwalifiki” u l-“lifestreaming” imsemmija aktar ’il fuq u jinnota eżempji oħra:

5.1

Il-KESE jfakkar ir-Riżoluzzjoni tal-Kunsill tal-UE tas-17 ta’ Marzu 2008, “l-aċċessibbiltà tirrappreżenta xejn inqas mis-sisien ta’ soċjetà inklużiva bbażata fuq in-nuqqas ta’ diskriminazzjoni”  (42), bi rwol fundamentali għall-imsieħba soċjali f’dan il-proċess, għax l-aċċessibbiltà hija prerekwiżit għall-impjieg.

5.2

Il-KESE jtenni l-opinjoni esploratorja tiegħu (43) Opportunitajiet indaqs għal persuni b’diżabilità, li tindika l-istess drittijiet iżda bżonnijiet differenti u forom differenti ta’ aċċessibbiltà għall-oġġetti u s-servizzi.

5.3

Il-KESE jirrakkomanda l-implimentazzjoni progressiva permezz ta’ għanijiet komuni għal tul ta’ żmien qasir, medju u twil (bi skadenzi ċari u finali għal oġġetti, servizzi u infrastrutturi ġodda) u li jkunu vinkolanti għall-Istati Membri, u, fost metodi oħra, jużaw il-potenzjal tal-akkwist pubbliku.

5.4

Il-KESE jagħraf li l-aċċessibbiltà hija kruċjali jekk iridu jiġu eżerċitati d-drittijiet politiċi u ċivili applikabbli immedjatament, u dan għandu jiġi rifless fi pjani speċifiċi ta’ aċċessibbiltà, flimkien ma’ standards u pieni li jkunu vinkolanti għall-awtoritajiet pubbliċi kollha u bil-possibbiltà għaċ-ċittadini b’diżabilità li jużaw mekkaniżmi biex jiddefendu d-drittijiet tagħhom. M’għandhomx isiru aktar elezzjonijiet tal-PE mingħajr il-garanzija ta’ aċċessibbiltà għall-postijiet tal-votazzjoni u mingħajr aċċess għal preżenza sinifikanti ta’ persuni b’diżabilità fil-lista tal-kandidati: għandhom jittieħdu l-miżuri adegwati fil-livell nazzjonali.

5.5

Il-KESE jfaħħar l-isforzi tal-Istati Membri u tal-Kummissjoni biex jiżguraw l-aċċessibbiltà, li l-għan tagħhom għandu jkun li tiġi żgurata l-aċċessibbiltà universali (bini pubbliku, bini ta’ interess pubbliku, kumpaniji privati, oġġetti u servizzi, turiżmu, kummerċ elettroniku, informazzjoni, trasport, teknoloġija u komunikazzjonijiet).

5.6

Il-KESE jsostni li l-aċċessibbiltà tagħmel il-ġid lis-soċjetà kollha kemm hi (anzjani, nisa tqal, persuni b’mobbiltà mnaqqsa, eċċ). Negozji aktar aċċessibbli ser jattiraw aktar klijentela (15 % tal-konsumaturi). Prodotti ġodda joħolqu aktar swieq u huma sors ta’ tkabbir ekonomiku sostenibbli.

5.7

Il-KESE jenfasizza wkoll li l-impenn lejn l-aċċessibbiltà huwa impenn lejn id-drittijiet fundamentali taċ-ċittadinanza Ewropea, kif sostna fl-opinjoni tiegħu dwar l-aċċessibbiltà elettronika (44).

5.8

Il-KESE jixtieq ifakkar lill-istituzzjonijiet Ewropej, u speċjalment lill-Kummissjoni, li l-għadd ta’ bini u tas-sistemi tat-teknoloġija tal-informazzjoni elettronika (eż. paġni tal-internet, it-taqsima tal-Kummissjoni dwar il-konsultazzjonijiet pubbliċi) li huma aċċessibbli għadu baxx. Għalhekk hemm bżonn li jitfassal pjan ta’ aċċessibbiltà li juri impenn ġenwin għal persuni b’diżabilità (45).

5.9

Il-KESE jappella għal għajnuniet tal-istat (46) għal kumpaniji u servizzi privati sabiex tintlaħaq il-mira ta’ akkomodazzjoni raġonevoli kif imniżżel fid-Direttiva 2000/78 (47). Il-prinċipju tal-aċċessibbiltà li tippjana bil-quddiem għandu jiġi implimentat fis-servizzi privati.

5.10

L-iżvilupp ta’ standards ta’ aċċessibbiltà bħala appoġġ għal-leġislazzjoni dwar l-akkwist pubbliku għandu jkompli, billi bħala eżempju tittieħed il-leġislazzjoni Amerikana li kienet ta’ suċċess. Il-KESE jfakkar fl-importanza tad-djalogu bejn l-istituzzjonijiet, l-industrija u s-soċjetà ċivili fid-definizzjoni ta’ dawn l-istandards (48).

5.11

Il-KESE jappoġġja d-dikjarazzjoni ta’ Kapitali Ewropea għall-Aċċessibbiltà Universali, ibbażata fuq sistema fejn jingħataw il-bnadar, fejn il-bliet u r-reġjuni Ewropej jiġu ppremjati tal-isforzi li jkunu għamlu għall-aċċessibbiltà għall-postijiet, l-oġġetti u s-servizzi u għat-tħeġġiġ ta’ żvilupp sostenibbli tal-awtoritajiet lokali.

5.12

Il-KESE jittama li r-regolamenti ġodda dwar l-ivvjaġġar bil-baħar, bix-xarabanks urbani u interurbani, u t-taksis, iqisu b’mod adegwat il-bżonnijiet differenti tal-persuni b’diżabilità, u jiġu aġġustati l-mezzi tat-trasport u l-madwar, imfassla fuq ir-Regolament attwali dwar l-ivvjaġġar bl-ajru u bil-ferrovija.

5.13

Il-KESE laqa’ b’ferħ il-Komunikazzjoni mill-Kummissjoni dwar l-aċċessibbiltà elettronika (49), u għamel sejħa lill-UE biex tinkorpora l-azzjonijiet proposti fil-komunikazzjoni tal-aċċessibbiltà elettronika fil-qafas strateġiku Ewropew dwar is-soċjetà tal-informazzjoni. Hemm bżonn urġenti li titressaq leġislazzjoni għall-aċċessibbiltà elettronika f’oqsma bħalma huma l-aċċessibbiltà għall-websajts, il-komunikazzjoni inklużiva, it-teleservizzi, it-telefowns ċellulari, it-teknoloġija diġitali u l-ATMs, pereżempju. Dawn l-għanijiet kienu diġà dehru fl-2003 fid-Dikjarazzjoni Ministerjali ta’ Kreta (50) u fid-Dikjarazzjoni ta’ Riga. Hemm raġunijiet biżżejjed biex wieħed jiddubita kemm dawn se jintlaħqu fl-iskadenzi mwaqqfa. Għaldaqstant il-KESE jappella għal pjan ta’ azzjoni intensiv biex dawn l-għanijiet jintlaħqu qabel l-2011.

5.14

Il-KESE jtenni l-impenn tiegħu lejn il-prinċipju ta’ “disinn għal kulħadd”, u jqis li hu fundamentali li dan il-kunċett jiddaħħal fil-kurrikuli tat-taħriġ vokazzjonali kif ukoll fil-korsijiet universitarji, sabiex il-professjonisti kollha japplikaw dan il-prinċipju.

5.15

Il-KESE jappoġġja l-iżvilupp ta’ “Karta Ewropea għad-Diżabilità” li tagħti lill-persuni b’diżabilità li jkunu ser jivvjaġġaw u jaqsmu l-fruntieri, ir-rikonoxximent reċiproku tad-drittijiet u l-istess livell ta’ aċċess għat-trasport, il-kultura u d-divertiment, u billi tittieħed bħala eżempju l-Karta Ewropea għall-Parkeġġ.

6.1

Il-KESE jinnota li n-nisa jgħoddu għal 60 % tal-persuni b’diżabilità fl-Ewropa u li mhumiex ittrattati l-istess, għax qed ikomplu jbatu minn diskriminazzjoni kontrihom fir-rikonoxximent tad-drittijiet tagħhom u fl-aċċess għall-oġġetti u s-servizzi (tas-saħħa, l-edukazzjoni u l-prevenzjoni tal-vjolenza fis-sessi, fost oħrajn).

6.2

Il-livelli ta’ impjiegi tan-nisa b’diżabilità baqgħu l-istess għal 10 snin, b’persentaġġ għoli ta’ nuqqas ta’ attività u ta’ qgħad, pagi aktar baxxi u problemi oħra biex jidħlu fis-suq tax-xogħol.

6.3

Hemm bżonn li s-sessi jiġu integrati fit-tfassil, l-implimentazzjoni, is-segwitu u l-evalwazzjoni tal-politiki dwar id-diżabilità. Hemm bżonn li miżuri u azzjonijiet speċifiċi jiġu mmirati biex jiggarantixxu l-aċċess għall-impjiegi, u biex irawmu r-reklutaġġ tan-nisa.

7.1

Il-KESE jappella lill-imsieħba soċjali biex jiżguraw li l-persuni b’diżabilità jaħdmu fuq bażi ugwali għall-oħrajn, b’kundizzjonijiet tax-xogħol ġusti u favorevoli, inklużi opportunitajiet indaqs u pagi ugwali għal xogħol tal-istess valur, u li jkunu jistgħu jeżerċitaw id-drittijiet tagħhom tax-xogħol u tat-trejdjunjins; b’mod partikolari jħeġġeġ lill-persuni b’diżabilità jieħdu sehem f’organizzazzjonijiet professjonali u tat-trejdjunjins u jħeġġeġ biex ix-xogħol sottokuntrattat isir taħt l-istess kundizzjonijiet tax-xogħol (51) (Artikolu 27 tal-UNCRPD).

7.2

Id-djalogu soċjali huwa kruċjali fid-difiża tad-drittijiet, l-opportunitajiet indaqs u n-nuqqas ta’ diskriminazzjoni tal-persuni b’diżabilità fix-xogħol, is-sigurtà soċjali, is-sigurtà fuq il-post tax-xogħol, u kuntesti oħra, u fir-relazzjonijiet tax-xogħol inġenerali. Huwa essenzjali wkoll li jiġu implimentati miżuri għall-impjieg u l-aċċessibbiltà pożittivi, kif ukoll għat-taħriġ, il-promozzjoni u l-għajnuna tal-ħaddiema b’diżabilità.

7.3

L-imsieħba soċjali għandhom jadottaw id-dimensjoni tad-diżabilità fl-azzjonijiet u n-negozjati kollha intersettorjali, settorjali u fil-livell tal-kumpaniji, speċjalment fir-rigward tal-impjieg, l-aċċessibbiltà u l-kwistjonijiet ta’ protezzjoni soċjali, b’kooperazzjoni mas-soċjetà ċivili organizzata u l-persuni b’diżabilità.

7.4

L-imsieħba soċjali għandhom jiġu involuti fis-segwitu u l-applikazzjoni tal-UNCRPD dwar ir-relazzjonijiet tax-xogħol u l-protezzjoni soċjali.

8.1

Il-KESE jesprimi l-appoġġ sħiħ tiegħu għall-prinċipju ta’ “Xejn għall-persuni b’diżabilità mingħajr persuni b’diżabilità” (52) u jemmen li hemm bżonn ta’ politiki ta’ responsabbilizzazzjoni u ta’ awtopromozzjoni tad-drittijiet individwali (“self-advocacy”).

8.2

Il-KESE jqis li d-djalogu ċivili mal-persuni b’diżabilità u l-familji tagħhom huwa l-aħjar qafas għat-titjib tal-governanza tal-UE, bit-twaqqif ta’ mekkaniżmi u protokolli vinkolanti u l-ħolqien ta’ korpi parteċipattivi u konsultattivi ad hoc fi ħdan l-Unjoni.

8.3

L-organizzazzjonijiet li jirrappreżentaw lill-persuni b’diżabilità għandhom jiġu involuti fir-rapporti regolari li jevalwaw il-politiki ta’ impjieg u aċċessibbiltà, l-implimentazzjoni tal-UNCRPD u l-programmi u l-istrumenti finanzjarji tal-Kummissjoni, biex tiġi garantita l-inklużjoni tal-viżjoni tas-soċjetà ċivili, pereżempju permezz ta’ rapporti alternattivi.

8.4

L-UE u l-Istati Membri għandhom jippromovu u jiżguraw l-iffinanzjar għall-iżvilupp tas-soċjetà ċivili, biex jipproteġu l-indipendenza u l-kapaċità tagħha li tieħu sehem fit-tfassil tal-politiki u/jew fit-twassil tas-servizzi soċjali.

28.12.2010   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 354/16

28.12.2010   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 354/23

—

l-implimentazzjoni ta' pjan ambizzjuż ta' riċerka u żvilupp fil-qasam tal-mobbiltà u tat-trasport (ksib ta' vettura, karburanti, ġlieda kontra l-emissjonijiet, effiċjenza fl-użu tal-enerġija);

—

il-ħolqien ta' lok ta' skambju tal-prattiki tajbin fil-qasam tat-trasport urban u tat-trasport fuq distanzi twal;

—

l-iżvilupp taż-żoni tal-ipparkjar u tat-trasport pubbliku, b'mod partikolari bl-użu ta' karreġġjati speċjali għall-karozzi tal-linja, it-tramm u l-metro;

—

it-titjib tal-ICT (Teknoloġiji tal-Informazzjoni u tal-Komunikazzjoni) għall-effikaċja, l-affidabbiltà u s-sigurtà tat-trasport pubbliku;

—

il-ħolqien ta' servizzi għall-ġestjoni tal-mobbiltà f'żoni ġeografiċi estiżi biżżejjed, li jkunu inkarigati mit-titjib tal-konnessjoni tad-diversi mezzi ta' trasport u l-fluwidità tagħhom;

—

il-ħolqien ta' spazji ta' distribuzzjoni fil-qrib u ta' ċentru ta' distribuzzjoni urbana għall-qalba tal-belt;

—

iż-żamma tal-linji tal-ferrovija fil-bliet;

—

il-promozzjoni, permezz ta' miżuri fiskali, ta' mezzi ta' trasport u teknoloġiji iktar effikaċi mil-lat tal-enerġija u li jiġġeneraw inqas CO2 u sustanzi oħra li jniġġsu;

—

il-ħolqien ta' żoni ta' mistrieħ sikuri u komdi għas-sewwieqa tat-trakkijiet, u t-titjib tal-kundizzjonijiet tax-xogħol u t-taħriġ tagħhom;

—

l-implimentazzjoni rapida ta' netwerks ferrovjarji li jagħtu prijorità lit-trasport kummerċjali u lill-iżvilupp ta' kultura reali tas-servizz lill-klijenti f'dan il-qasam partikolari;

—

it-tħeġġiġ tal-użu ta' karozzi li jaħdmu b'karburanti alternattivi u bijokarburanti tat-tielet ġenerazzjoni, jekk ikun bżonn permezz ta' miżuri fiskali;

—

it-tnedija ta' pjan Ewropew għall-iżvilupp tal-vetturi elettriċi, li jgħin lill-Unjoni Ewropea tiddefinixxi jew tikkontribwixxi għad-definizzjoni tal-istandards internazzjonali ta' settur ġdid;

—

l-iżvilupp tal-kunċett ta' “portijiet ħodor” u l-implimentazzjoni tal-awtostradi tal-baħar;

—

it-titjib tal-kundizzjonijiet tax-xogħol u t-taħriġ tal-persuni li jaħdmu fuq l-ibħra;

—

l-iżvilupp ta' awtostradi tax-xmajjar u tax-xmajjar u l-ibħra kif ukoll braken iktar adatti għat-trasport ta' trailers u kontenituri;

—

il-konsiderazzjoni tar-rekwiżiti tas-sostenibbiltà u tal-ħarsien tal-ambjent fl-għażla tal-infrastruttura tat-trasport;

—

l-internalizzazzjoni tal-ispejjeż esterni tat-trasport għas-setturi kollha tat-trasport sabiex l-ebda mezz ta' trasport ma jiġi ppenalizzat mingħajr raġuni u sabiex jinxteħet dawl fuq il-prezz reali tat-trasport;

—

l-adozzjoni mill-awtoritajiet pubbliċi organizzatriċi ta' objettivi realisti għat-tnaqqis tal-emissjonijiet tal-gassijiet b'effett ta' serra u sustanzi oħra li jniġġsu u għas-sostenibbiltà fil-qasam tat-trasport lokali;

—

il-konsiderazzjoni ta' dawn l-objettivi fit-tfassil tas-sistemi tat-trasport pubbliku u fl-għażla tal-infrastruttura;

—

l-implimentazzjoni sistematika ta' studji tal-impatt sodi u realisti qabel l-implimentazzjoni tal-politiki u l-miżuri proposti.

—

żieda ta' 33 % fit-trasport intern tal-Ewropa tal-Punent;

—

żieda ta' 77 % fit-trasport intern tal-Ewropa tal-Lvant;

—

żieda ta' 68 % fit-trasport mill-Ewropa tal-Punent għall-Ewropa tal-Lvant;

—

żieda ta' 55 % fit-trasport mill-Ewropa tal-Lvant għall-Ewropa tal-Punent.

3.2.1

Dan il-mezz ta' trasport huwa soġġett għal xi fatturi partikolari. Fil-fatt, 40 % tal-emissjonijiet kollha tas-CO2 u 70 % tas-sustanzi li jniġġsu l-oħra jiġu mit-trasport tal-merkanzija bl-art. Barra minn hekk, il-konġestjoni urbana, minbarra l-effetti negattivi fuq is-saħħa pubblika u l-ambjent, hija stmata li tiswa 2 % tal-PDG tal-Unjoni Ewropea. It-trasport pubbliku għandu jiġi żviluppat, iżda dan għandu jsir b'mod li jissodisfa ċerti kriterji, sabiex jirrispetta l-eżiġenzi ta' servizz ta' interess ġenerali u b'hekk jipprovdi alternattiva għall-karozza individwali: il-frekwenza, ir-rapidità, is-sigurtà, il-kumdità, l-aċċessibbiltà, spejjeż raġonevoli, l-interkonnessjoni u konnessjonijiet faċli. Permezz tiegħu jistgħu jiġu indirizzati l-isfidi ambjentali iżda wkoll dawk tal-koeżjoni soċjali bħall-ftuħ tal-periferija.

3.2.2

L-użu tat-trasport bl-elettriku huwa sostenibbli, iżda l-elettriku jrid jiġi prodott b'mod sostenibbli u jekk jista' jkun mingħajr emissjonijiet ta' CO2. Is-sistemi ta' car pooling jew car sharing għandhom jitħeġġu wkoll.

3.2.3

Hemm bżonn li tiġi implimentata politika konkreta ta' mobbiltà urbana sostenibbli. Din għandha tikkontribwixxi għal tnaqqis fl-użu tat-trasport individwali, eventwalment permezz tal-implimentazzjoni tal-pedaġġi urbani (ħlasijiet għall-użu ta' ċerti toroq), iżda fuq kollox permezz tat-titjib tal-kwalità u l-faċilità fl-użu tat-trasport pubbliku, li għalih jeħtieġ li jiġu żviluppati l-infrastrutturi u s-servizzi neċessarji għall-implimentazzjoni ta' intermodalità effikaċi. Fid-dawl tas-sitwazzjoni attwali tal-finanzi pubbliċi f'ħafna Stati Membri tal-Unjoni Ewropea, dan jista' jiġi ffaċilitat f'ċerti każijiet permezz tal-iżvilupp ta' sħubijiet pubbliċi/privati għall-bini ta' infrastruttura ġdida bħall-karreġġjati tal-karozzi tal-linja, tat-tramms, tat-trolleybus jew tal-metro, linji tal-ferrovija reġjonali ġodda jew l-użu mill-ġdid tal-linji mitluqa, l-iżvilupp tat-teknoloġiji tal-informazzjoni u tal-komunikazzjoni ddedikati lit-trasport, il-modernizzazzjoni u s-semplifikazzjoni tas-sistema tal-biljetti, eċċ.

3.2.4

Fil-prattika, xi miżuri ta' sens komun bħall-iżvilupp ta' żoni ta' mistrieħ b'konnessjoni tajba maċ-ċentri tal-agglomerazzjoni, l-implimentazzjoni ta' karreġġjati speċjali għall-karozzi tal-linja jew l-użu mill-ġdid ta' linji ferrovjarji mwarrba jistgħu jwasslu għal progress reali bi spejjeż raġonevoli.

3.2.5

It-titjib tat-tekniki tal-informazzjoni u tal-komunikazzjoni ser ikun għodda effikaċi għall-iżvilupp tal-intermodalità tat-trasport permezz ta' politika verament territorjali tal-ġestjoni tat-trasport. Dawn it-teknoloġiji jikkontribwixxu għal ġestjoni aħjar tat-traffiku u għandhom jgħinu sabiex jiġu implimentati sistemi ta' titjib tal-użu tal-enerġija għall-flussi tal-vetturi fin-netwerk tat-toroq. Jgħinu wkoll biex il-passiġġieri jirċievu informazzjoni f'ħin reali matul il-vjaġġ kollu, biex is-sistema tal-biljetti tiġi ssemplifikata u mtejba, u biex is-sistema ta' bbukkjar tintuża iktar faċilment. Permezz ta' dawn it-tekniki, il-passiġġier ikun jista' jtejjeb ir-rotta tiegħu, ikun jaf il-ħinijiet u l-frekwenza tat-trasport u saħansitra jagħmel stima tal-impatt enerġetiku tal-mezz ta' trasport li jkun għażel. b'hekk l-ICT iservu għas-sinerġija tal-mezzi ta' trasport, tal-użu tal-infrastruttura u tal-effiċjenza fl-użu tal-enerġija.

3.2.6

Il-problemi tal-ġestjoni tas-sistemi tat-trasport ħafna drabi jmorru lil hinn mill-qafas tal-muniċipalità fiha nnifisha, u jikkonċernaw żona kbira madwar iċ-ċentru tal-belt. Fuq l-inizjattiva tal-awtoritajiet lokali, jistgħu jinħolqu servizzi ta' ġestjoni tal-mobbiltà f'żoni ġeografiċi kbar u koerenti, pereżempju fil-forma tas-sottokuntrattar ta' servizz pubbliku. Il-kompiti tal-entità inkarigata mill-ġestjoni tal-mobbiltà jkunu:

3.2.7

L-awtorità li torganizza naturalment ikollha l-libertà li tagħżel l-operaturi lokali, il-prezz, id-definizzjoni tal-politika tagħha tat-trasport, tal-ivvjaġġar u tal-użu tal-art. Għandha tiggarantixxi t-trasparenza fil-kuntratti, tiddefinixxi l-objettivi kuntrattwali li jorbtu lill-ġestjonarju u lill-awtoritajiet ikkonċernati, tistabbilixxi l-objettivi ta' kwalità tas-servizz, eċċ.

3.2.8

Il-KESE diġà ġibed l-attenzjoni għar-rwol determinanti tal-awtoritajiet lokali fl-organizzazzjoni tat-trasport pubbliku u tal-użu tal-art. Mingħajr dubju l-prinċipju tas-sussidjarjetà għandu rwol x'jaqdi f'dan il-qasam, iżda l-Unjoni Ewropea tixtieq, bir-raġun, tippromovi l-iktar mudelli sostenibbli ta' trasport urban. Hija diġà allokat finanzjament fi ħdan il-Fondi Strutturali u l-Fond ta' Koeżjoni kif ukoll tal-programm CIVITAS. Ikun preferibbli li l-UE ssaħħaħ l-iskambju tal-prattiki t-tajba fil-qasam tat-trasport urban, iżda wkoll li tiffinanzja r-riċerka fil-programm qafas li jmiss dwar l-interazzjoni bejn it-trasport u l-ippjanar urban.

3.3.1

Dan it-trasport joħloq ħafna traffiku. Pereżempju, f'Pariġi, jirrappreżenta 20 % tat-traffiku u 26 % tal-emissjonijiet tal-gassijiet b'effett ta' serra. Għandha tittejjeb il-loġistika urbana u hemm bżonn jiġi promoss it-trasferiment modali lejn it-trasport bil-ferrovija jew fuq ix-xmajjar.

3.3.2

Dan jista' jinkludi:

3.4.1

L-iżvilupp tat-trasport tal-merkanzija bit-triq joħloq ċerti sfidi: żieda fl-emissjonijiet ta' CO2, dipendenza kbira tas-settur tat-trasport mill-karburanti fossili, il-bżonn li tittejjeb l-infrastruttura speċjalment fil-qasam tas-sigurtà, il-garanzija ta' kundizzjonijiet u ambjent tax-xogħol tajjeb għas-sewwieqa.

3.4.2

Fir-rigward tal-emissjonijiet tas-CO2, jeħtieġ li tiġi żviluppata r-riċerka u l-iżvilupp sabiex jitnaqqsu l-emissjonijiet, b'mod speċjali billi jiġu żviluppati muturi ġodda kif ukoll l-enerġiji alternattivi. Il-promozzjoni, permezz ta' miżuri fiskali, ta' prodotti u/jew miżuri bbażati fuq mezzi ta' propulsjoni alternattivi u ta' tnaqqis fl-emissjonijiet ta' CO2 tkun iktar effikaċi fi ħdan politika ta' riċerka ambizzjuża. f'dan ir-rigward, l-internalizzazzjoni tal-ispejjeż esterni (1) għandha tiġi applikata għall-mezzi kollha ta' trasport b'mod bilanċjat.

3.4.3

L-iżvilupp ta' soluzzjonijiet teknoloġiċi u l-implimentazzjoni tat-teknoloġiji tal-informazzjoni u tal-komunikazzjoni applikati għat-trasport tal-merkanzija bit-triq ser ikunu kruċjali biex jiġu indirizzati l-isfidi li qed iħabbat wiċċu magħhom dan is-settur, biex jitnaqqsu d-dipendenza enerġetika, l-emissjonijiet mill-vetturi u l-konġestjoni tan-netwerks. Ikun aħjar jekk jinħoloq qafas ċar sabiex jitnedew teknoloġiji ġodda, bil-ħolqien ta' standards miftuħin, li jiggarantixxu l-interoperabbiltà, u b'żieda tal-investiment fir-riċerka u l-iżvilupp għal teknoloġiji li għadhom ma laħqux il-livell meħtieġ biex jitqiegħdu fis-suq. Dawn it-teknoloġiji għandhom ukoll jintużaw sabiex titnaqqas il-frekwenza tal-vjaġġi ta' vetturi vojta permezz ta' informazzjoni aħjar applikata għal-loġistika. Jistgħu jkunu ferm siewja biex itejbu s-sigurtà tat-trasport.

3.4.4

Jeħtieġ ukoll li jittejbu l-infrastrutturi, b'mod speċjali fil-qasam taż-żoni tal-ipparkjar u tal-istabbilimenti ta' mistrieħ mgħammra, siguri u sorveljati b'tali mod li jkunu protetti mis-serq u mid-delinkwenza, b'mod partikolari biex tiġi assigurata s-sigurtà tas-sewwieqa.

3.4.5

Għas-sewwieqa, jeħtieġ li l-professjoni tibqa' attraenti billi jiġu żgurati kundizzjonijiet u ambjent tax-xogħol favorevoli, bħal ħin ta' xogħol irregolat, ħinijiet ta' sewqan u ta' mistrieħ armonizzati li ma jibqgħux biss dispożizzjonijiet leġiżlattivi mingħajr applikazzjoni iżda li jiġu implimentati konkretament (2).

3.5.1

Filwaqt li t-trasport tal-passiġġieri bil-ferrovija qiegħed jitjieb, b'mod partikolari dak fuq distanzi twal permezz tal-linji ta' rapidità kbira, it-trasport tal-merkanzija bil-ferrovija għadu limitat ferm: madwar 8 % tal-merkanzija ttrasportata. b'mod ġenerali, il-modernizzazzjoni u ż-żieda fil-kompetittività tal-ferroviji għandhom isiru bil-konsiderazzjoni assoluta tar-rekwiżiti tas-sigurtà u tal-kontinwità tas-servizz f'każ ta' maltemp.

3.5.2

Il-KESE jappoġġja l-proposta tal-Kummissjoni rigward in-netwerks bi prijorità għat-trasport tal-merkanzija, iżda jemmen li għandha tinħoloq kultura ta' servizz lill-klijent, b'approċċ kummerċjali u kompetittiv. Il-ftuħ għall-kompetizzjoni għandu jiffaċilita din it-tranżizzjoni.

3.5.3

L-idea ta' netwerks bi prijorità għat-trasport tal-merkanzija tikkonsisti f'li jiġu ddefiniti ħinijiet u postijiet fejn il-ferroviji tal-merkanzija jgħaddu b'mod prijoritarju, mingħajr ħsara għaċ-ċirkolazzjoni tal-ferroviji tal-vjaġġaturi.

3.5.4

Ta' min jiftakar li diġà jeżistu xi eżempji ta' dan fl-Unjoni Ewropea. Ċerti linji tal-ferrovija kienu riżervati għat-trasport tal-merkanzija, bħal-linja ta' Betuwe bejn il-port ta' Rotterdam u l-Ġermanja. Eżempji ta' dan huma l-proġetti New Opera u Ferrmed.

3.5.5

L-iżvilupp tat-trasport tal-merkanzija bil-ferrovija huwa possibbli jekk jiġu rrispettati ċerti kundizzjonijiet:

3.5.6

L-iżvilupp tat-trasport tal-merkanzija bil-ferrovija jeħtieġ ukoll li jiġu żviluppati l-pjattaformi intermodali tat-trasport tat-trakkijiet bit-tren. f'dan ir-rigward, hija diġà ħaġa tajba li seta' jitnieda l-proġett bejn Lyon u Turin, iżda wara l-iżvilupp aleatorju tat-trasport bil-ferrovija/bit-triq, ikun tajjeb li issa jiġu promossi l-awtostradi ferrovjarji għat-trasport tat-trakkijiet bil-ferrovija (bħall-awtostrada Alpina jew il-linja Lorry Rail bejn Perpignan u l-Lussemburgu), kif ukoll l-awtostradi tal-baħar bħall-proġett Fraċiż-Spanjol Fres Mos bejn Nantes Saint Nazaire u Gijón.

3.6.1

Il-pakkett enerġija/klima jimponi ċerti obbligi kbar fuq il-manifatturi. Għandhom jiġu żviluppati karozzi ġodda li jaħdmu b'enerġija alternattiva, b'mod speċjali karozzi elettriċi jew ibridi. Huwa wkoll importanti li d-dibattitu dwar il-bijokarburanti jitkompla. Illum qegħdin jiġu żviluppati bijokarburanti tat-tielet ġenerazzjoni iktar effikaċi, b'mod speċjali dawk li jsiru mill-alka. Dan jevita l-konflitt mal-użu ta' art koltivabbli prevista għall-produzzjoni agrikola tal-prodotti tal-ikel.

3.6.2

Minbarra l-kwistjonijiet marbutin mat-tekniki disponibbli u l-vetturi mibjugħa fis-suq, hemm oqsma oħra ta' progress, b'mod partikolari fl-iffrankar tal-enerġija u tal-ispazju li llum il-ġurnata qiegħed jiġi okkupat mill-konġestjoni tal-karozzi. Eżempju ta' dan huma l-lezzjonijiet tas-sewqan b'użu mnaqqas tal-karburant implimentati f'ċerti intrapriżi u amministrazzjonijiet, prattiki ta' car pooling jew car sharing, u l-kera ta' vetturi elettriċi żgħar f'ċerti bliet.

3.7.1

Fil-bliet l-iżvilupp ta' dawn il-mezzi ta' ċaqliq għandu jitħeġġeġ. Madankollu dawn għandhom limiti topografiċi, ta' klima u anke ta' età tal-utenti. Iżda m'hemmx dubju li l-awtoritajiet lokali għandhom jiżviluppaw il-passaġġi sikuri għar-roti, billi wieħed mill-ostakoli għall-iżvilupp tal-użu tar-rota huwa l-perikolu potenzjali tal-karozzi.

4.2.1

Il-vapuri jużaw sottoprodotti tal-petrol li jniġġsu ħafna. Minbarra l-iżvilupp neċessarju tat-teknoloġija, ikun tajjeb li jinstab mod, flimkien mal-professjonisti tas-settur, kif jista' jiġi kkumpensat l-impatt ambjentali negattiv ta' dan. Jekk is-sistema ta' kwoti ta' CO2 mhijiex adatta, forsi hemm lok għal ekotaxxa? Din il-mistoqsija għandha tiġi diskussa fil-qafas tal-organizzazzjonijiet marittimi internazzjonali.

4.2.2

Il-Kumitat itenni l-appoġġ tiegħu għall-investiment fir-riċerka u l-iżvilupp b'rabta mal-vapuri, il-karburanti u l-portijiet ħodor, u jinsisti fuq il-punt li l-awtostradi tal-baħar imsemmija fil-programm TEN għandhom jiġu implimentati.

4.3.1

Qatt mhu ser inkunu nistgħu nevitaw għalkollox l-aċċidenti fuq il-baħar u n-nawfraġji, iżda għandu jsir dak kollu li jista' jsir sabiex tiġi żgurata s-sigurtà tal-passiġġieri u tal-ekwipaġġ, kemm mil-lat tal-bini tal-vapuri kif ukoll minn dak tal-manutenzjoni tagħhom. Id-dispożizzjonijiet Ewropej dwar is-sigurtà fuq il-baħar huma fost l-iktar kompleti fid-dinja. Mill-banda l-oħra, ir-rimi ta' idrokarburi fil-baħar għandu jiġi miġġieled b'mod determinat u sever.

4.4.1

Sabiex jinżamm u jiġi żviluppat it-trasport marittimu Ewropew jeħtieġ li ż-żgħażagħ ikomplu jagħżlu karriera f'dan il-qasam u jkunu jixtiequ jibqgħu jaħdmu fis-settur. Tkun ħaġa tajba li tittejjeb il-kwalità tat-taħriġ tal-baħħara kif ukoll il-kundizzjonijiet tax-xogħol tagħhom u l-ħajja fuq il-vapuri, kif ukoll li jissaħħu l-ekwipaġġi.

28.12.2010   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 354/30

1.1

Is-settur motoċiklistiku huwa ta’ importanza konsiderevoli fl-UE f’termini ekonomiċi u għall-impjieg. Il-manifatturi jirrappreżentaw realtajiet differenti ħafna, minn operaturi fil-livell globali, attivi fil-fergħat kollha jew f’fergħat speċjalizzati ħafna, għal operaturi fil-livell nazzjonali, anki f’dak lokali, li kultant iqarrbu lejn l-artiġġjanat. Dan jikkaratterizza anki l-attivitajiet sussidjarji, bi preżenza qawwija ta’ SMEs (1).

1.2

Milquta mill-kriżi fl-aħħar trimestru tal-2008, it-tnaqqis fid-domanda ta bidu għal sensiela ta’ effetti negattivi fis-settur kollu bi tnaqqis qawwi f’termini strutturali u għall-impjieg (tnaqqis ta’ 31 % fid-domanda li rriżulta fi tnaqqis ta’ 35 % fil-bejgħ u ordnijiet, u f’impatt negattiv fuq l-impjiegi). Id-data proviżorja relattiva għas-sena 2009 tikkonferma x-xejra negattiva tas-suq, bi tnaqqis ta’ 21 % mill-2008 u ta’ 25 % mill-2007.

1.3

Il-KESE jibża’ li jekk mhux ser ikunu żviluppati, fl-iqsar żmien possibbli, politiki mmirati biex jappoġġjaw is-settur, jista’ jkun reġistrat telf sostanzjali ulterjuri ta’ postijiet tax-xogħol matul l-2010.

1.4

Il-KESE organizza seduta pubblika bħala parti mis-67 edizzjoni tal-Wirja Internazzjonali tal-Muturi (Milan, 12 ta’ Novembru 2009) fejn ġabar aktar stqarrijiet mill-manifatturi, il-produtturi tal-komponenti, it-trejdjunjins, l-utenti, l-NGOs u l-universitajiet. Din is-seduta kkonfermat b’mod sostanzjali l-fehmiet espressi fil-grupp ta’ studju.

1.5

F’dan il-kuntest, il-KESE:

2.1

Is-settur tal-muturi għandu importanza konsiderevoli fl-UE f’termini ekonomiċi u tal-impjieg. Meta mqabbel mas-settur tal-karozzi (3), is-settur tal-muturi jippreżenta xi similaritajiet, iżda fuq kollox sensiela ta’ speċifiċitajiet minħabba li huwa iżgħar, għandu struttura iktar frammentat u l-produzzjoni hija iktar diversifikata.

2.2

Dan is-settur inbidel ħafna matul dawn l-aħħar għexieren ta’ snin, hekk kif id-ditti storiċi Ewropej kellhom jiffaċċjaw kompetizzjoni dejjem tikber mill-Ġappun. Il-manifatturi Ġappuniżi, illum fost l-operaturi prinċipali tas-settur, żviluppaw attivitajiet produttivi direttament fl-UE. Matul iż-żmien, is-settur fl-Ewropa organizza ruħu mill-ġdid permezz ta’ ristrutturazzjonijiet, għaqdiet u akkwiżizzjonijiet u l-ħolqien ta’ gruppi industrijali ta’ daqs medju-kbir, li joperaw spalla ma’ spalla ma’ manifatturi speċjalizzati ta’ prodotti sussidjarji u għadd sostanzjali ta’ SMEs.

Illum il-manifatturi “tradizzjonali” Ewropej, Ġappuniżi u Amerikani jinsabu fuq quddiem fis-suq Ewropew, iżda mis-snin disgħin qed jiffaċċjaw kompetizzjoni dejjem tikber mill-ekonomiji emerġenti. F’termini ta’ vetturi manifatturati, l-UE għandha produzzjoni relattivament baxxa (1,4 miljun) meta mqabbla b’mod partikolari maċ-Ċina (‘il fuq minn 20 miljun), l-Indja (‘il fuq minn 8 miljuni) u t-Tajwan (1,5 miljun); iżda hija kkaratterizzata minn valur miżjud ikbar, innovazzjoni, kwalità u sikurezza.

2.3

L-Eurostat iqiegħed is-settur tal-muturi taħt il-kodiċi NACE 35.41. Id-data l-iktar aġġornata, dik tal-2006, turi li fil-livell tal-UE27 għas-settur tal-manifattura tal-muturi, hemm 870 intrapriża, u li 80 % minnhom jinsabu f’sitt Stati Membri (l-Italja, ir-Renju Unit, il-Germanja, Franza, Spanja u l-Awstrija). Il-bejgħ medju ta’ EUR 8 miljun jixhed l-għadd importanti ta’ SMEs, stmat li hu ta’ 650, jew aħjar, madwar 75 % tat-total.

2.4

90 % tal-produzzjoni Ewropea ssir minn madwar mitt manifattur ta’ daqs medju-kbir u medju-żgħir, li joperaw f’diversi pajjiżi tal-UE (apparti dawk diġà msemmija, fir-Repubblika Ċeka, il-Pajjiżi l-Baxxi, il-Portugall, is-Slovenja u l-Isvezja), kif ukoll in-Norveġja u l-Isvizzera. L-10 % l-oħra tal-produzzjoni Ewropea hija maqsuma bejn manifatturi ta’ daqs żgħir jew żgħir ħafna.

2.5

Il-manifatturi jirrappreżentaw realtajiet differenti ħafna, minn operaturi fil-livell globali, attivi b’mod ġenerali fil-fergħat kollha (muturi destinati għal użi diversi, ta’ diversi ċilindrati; scooters ta’ ċilindrati differenti; ċiklomuturi (mopeds/roti b’mutur li ma jaqbiżx il-50cc.); triċikli u kwadriċikli) jew f’fergħat speċjalizzati ħafna, sa operaturi fil-livell nazzjonali, anki dak lokali, li xi drabi jqarrbu lejn l-artiġġjanat minħabba d-daqs u l-proċess produttiv.

2.6

Ir-regoli tekniċi (approvazzjoni tat-tip Ewropea – European Type Approval) jistabbilixxu diversi kategoriji ta’ muturi, b’karatteristiċi differenti (ċilindrati, tip ta’ użu). Min-naħa tagħha, id-Direttiva Ewropea dwar il-liċenzji tas-sewqan, tistabbilixxi kundizzjonijiet differenti ta’ aċċess għall-muturi (ċiklomutur AM; mutur A1; mutur A2; mutur A). Dawn id-diviżjonijiet kumplessi jiffavorixxu l-frammentazzjoni tal-produzzjoni u jnaqqsu l-ekonomiji ta’ skala.

2.7

Il-frammentazzjoni fl-industrija tal-muturi parzjalment għandha oriġini storika, iżda tirriżulta prinċipalment min-natura stess tas-suq tal-muturi. Jekk is-segmenti l-iktar marbuta mal-mobilità utilitarja (b’mod partikolari dik urbana) bħalma huma l-iscooters, jippermettu sinerġiji produttivi ikbar, b’mod partikolari fir-rigward tal-muturi, il-fergħat marbuta mal-muturi jibbenefikaw inqas minn sinerġiji bħalma huma l-użu ta’ motorizzazzjoni u komponenti komuni fuq mudelli ta’ ditti differenti. Qabelxejn, jeżistu karatteristiċi dinamiċi differenti ħafna li jiddependu mid-daqs tal-vetturi, li magħhom jiżdiedu d-differenzi li ġejjin mill-użi speċjalistiċi tal-vetturi, u fl-aħħar nett l-aspettattivi differenti tal-utenti. F’ħafna każijiet teżisti identifikazzjoni qawwija tad-ditti differenti ma’ konfigurazzjonijiet speċifiċi tal-muturi (pereżempju, il-magna boxer tal-BMW, id-distribuzzjoni deżmodromika tad-Ducati, il-V-twin tal-Moto Guzzi, il-magna triċilindrika tat-Triumph) jew taċ-ċiklu, skont id-domanda li ġejja minn suq magħmul l-iktar minn dilettanti, fil-livell Ewropew u fis-swieq tal-esportazzjoni.

2.8

Il-vetturi huma manifatturati f’sensieliet żgħar u f’numri limitati, li jfisser inqas ritorn fuq il-kapital investit komparat mas-settur tal-karozzi. Din il-karatteristika tirrifletti ruħha parzjalment anki fuq is-setturi tal-komponenti u tad-distribuzzjoni.

2.9

Apoġġjat mis-suq tal-UE li ilu jikber mill-2002 (+22 % fil-perijodu 2002-2007), il-bejgħ li oriġina mill-produzzjoni ta’ muturi UE kien jammonta għal EUR 7 biljun fl-2006 minn total ta’ 34 biljun ta’ bejgħ mis-settur tal-muturi fl-Unjoni Ewropea. Huwa interessanti li wieħed jinnota li fil-perijodu 2004-2006, fl-UE kien hemm żieda ta’ 12 %, li hija ikbar f’termini perċentwali għal dik tas-settur tal-manifattura inġenerali u għal dik tas-settur tal-karozzi (li t-tnejn żdiedu bi 8 %), li kellha impatt pożittiv fuq l-impjiegi.

3.1

Il-frammentazzjoni għolja hija karatteristika li tiddistingwi anki s-settur tal-komponenti u tad-distribuzzjoni.

3.2

Il-komponenti jiġu parzjalment minn fornituri fis-settur tal-karozzi, li jaħdmu b’mod marġinali anki fis-settur tal-muturi (sistemi tal-fjuwil), iżda fuq kollox minn fornituri speċifiċi (roti, egżost, klaċċ,…) minħabba l-ispeċjalizzazzjoni involuta. In-numru ta’ fornituri tas-settur huwa stmat li jilħaq madwar 500. Dawn il-fornituri huma tradizzjonalment Ewropej (ikkonċentrati fl-Italja, Spanja, Franza, ir-Renju Unit, il-Ġermanja u l-Pajjiżi l-Baxxi). F’dawn l-aħħar snin żdiedet il-kompetizzjoni tal-fornituri Asjatiċi. Sabiex jiffaċċjaw din il-kompetizzjoni, xi fornituri Ewropej ittrasferixxew parti mill-attivitajiet tagħhom lejn l-Asja. Madankollu, il-manifatturi tal-komponenti Ewropej jiddependu esklussivament mill-ordnijiet li jaslulhom minn manifatturi Ewropej.

3.3

Ix-xibka tad-distribuzzjoni u tal-assistenza tirrispondi għall-ħtieġa tal-qrubija tagħha mal-mutur (b’mod partikulari għaċ-ċiklomuturi u scooters): fl-UE hemm madwar 37 000 punt ta’ bejgħ u assistenza wara l-bejgħ attivi, spiss immexxija minn negozji tal-familja. L-Italja, Franza, ir-Renju Unit, il-Ġermanja, Spanja, il-Pajjiżi l-Baxxi, il-Greċja u l-Isvezja jirrappreżentaw 91 % tal-bejgħ mis-settur tad-distribuzzjoni u l-assistenza; dan il-bejgħ kiber b’5 % fil-perijodu 2004-2006.

4.1

Fil-perijodu 2002-2007, l-impjiegi fis-settur tal-muturi żdiedu b’mod kostanti, u fl-2007 laħqu 150 000 fl-UE. Huwa interessanti li wieħed jinnota li fil-perijodu 2004-2006, fl-UE, iż-żieda fl-impjiegi fis-settur kienet ta’ 4 %, meta mqabbla ma’ tnaqqis ta’ 3 % fis-settur tal-manifattura inġenerali u ma’ tnaqqis ta’ 5 % fis-settur tal-karozzi. Din iż-żieda tixhed in-natura dinamika u l-innovazzjoni tas-settur, sostnuta f’dak il-perijodu minn domanda dejjem tikber għal vetturi marbuta kemm mal-mobilità urbana kif ukoll mad-divertiment.

4.2

25 000 minn dawn l-impjiegi huma marbuta direttament mal-produzzjoni ta’ muturi, u jinsabu prinċipalment fl-Italja, Spanja, Franza, ir-Renju Unit, il-Ġermanja, l-Awstrija u l-Pajjiżi l-Baxxi. In-natura staġjonali tas-suq tal-muturi (ikkonċentrata fir-rebbiegħa u fis-sajf) tikkawża qċaċet ta’ produzzjoni f’xi perijodi tas-sena, li matulhom il-manifatturi jirrikorru anki għal ħaddiema staġjonali. Hemm domanda f’dan ir-rigward għal iktar flessibilità biex tiġi koperta d-domanda temporanja tas-suq.

4.3

20 000 minn dawn l-impjiegi huma marbuta mal-manifattura tal-komponenti, u jinsabu prinċipalment fl-Italja, Spanja, Franza, ir-Renju Unit, il-Ġermanja, il-Pajjiżi l-Baxxi u l-Ungerija.

4.4

105 000 minn dawn l-impjiegi huma marbuta mal-bejgħ u l-assistenza wara l-bejgħ. Minħabba n-natura tagħhom dawn jinsabu madwar l-UE kollha, anki jekk l-Italja, il-Ġermanja, Franza, ir-Renju Unit, Spanja, il-Pajjiżi l-Baxxi, il-Greċja, il-Belġju u l-Isvezja jħaddmu 92 % ta’ din il-forza tax-xogħol.

5.1

Id-data msemmija hawn fuq turi li s-settur tal-muturi kien dinamiku ħafna f’dawn l-aħħar snin b’suq Ewropew dejjem jikber li fl-2007 li kien ilaħħaq iktar minn 2,7 miljun vettura (huwa stmat li hemm 34 miljun vettura tiċċirkola fl-Ewropa). Madankollu, il-kriżi li laqtet lill-UE f’dawn l-aħħar sentejn ikkawżat tnaqqis ta’ 7,4 % fis-suq tal-UE fl-2008 meta imqabbel mal-2007. B’mod partikolari, ġie rreġistrat tnaqqis sinifikanti ta’ 34 % fl-aħħar trimestri tal-2008 mqabbel mal-istess perijodu tal-2007. Din it-tendenza negattiva rrepetiet ruħha fl-ewwel trimestru tal-2009, li matulu l-bejgħ ta’ muturi wassal biex jiġi rreġistrat tnaqqis ta’ 37 % mqabbel mal-istess perijodu tal-2008. Id-data li għadha proviżorja għall-2009 tikkonferma x-xejra negattiva tas-suq, bi tnaqqis totali ta’ 21 % mill-2008 u 25 % mill-2007.

5.2

L-effetti tal-kriżi jinħassu fis-settur kollu. Għall-manifatturi, it-tnaqqis fil-bejgħ, apparti li qed ikollu effett kbir fuq id-dħul, ġab miegħu tnaqqis fil-produzzjoni biex jiġu mmaniġġjati l-istokkijiet żejda. Dan it-tnaqqis, min-naħa tiegħu, ġab tnaqqis fis-sigħat tax-xogħol, twaqqif tal-produzzjoni u użu mnaqqas ta’ ħaddiema staġjonali, b’reviżjoni tal-pjanijiet tal-produzzjoni fil-medda qasira u medja taż-żmien. F’ċerti każijiet kien neċessarju tnaqqis permanenti tal-impjegati, sa 25 %. Xi wħud mill-manifatturi medji-żgħar daħlu fir-reġim tal-amministrazzjoni kontrollata mill-qorti u attwalment jinsabu għall-bejgħ, filwaqt li oħrajn saħansitra għalqu. Dawn l-iżviluppi jipprevedu ristrutturazzjonijiet oħra, anki jekk huwa diffiċli li jkunu previsti l-effetti tagħhom fuq il-fibra ekonomikasoċjali, f’termini ta’ possibilità ta’ rilokazzjonijiet ‘il barra mill-Ewropa.

5.3

Il-fornituri ta’ komponenti, quddiem it-tnaqqis fid-domanda minn naħa tal-manifatturi, ikollhom huma wkoll inaqqsu l-produzzjoni, bit-tnaqqis fl-impjiegi li dan iġib miegħu. Xi wħud kellhom jieqfu joperaw, u fl-istat attwali huwa stmat li madwar 10 % tal-fornituri tas-settur jinsabu fir-riskju li jfallu. Din is-sitwazzjoni tiġġenera iktar spejjeż anki għall-manifatturi, li jkollhom jagħmlu investimenti mhux mistennija biex jappoġġjaw il-fornituri tal-komponenti, jew biex isibu oħrajn, u saħansitra jkollhom jiżviluppaw forom ġodda għall-partijiet magħmula mill-aluminju jew il-plastik minħabba li l-provvista tagħhom ma tkunx iktar disponibbli. Attwalment l-ordnijiet u l-bejgħ qed isofru tnaqqis ta’ madwar 40 %. Mhijiex ħaġa kbira li biex jibqgħu kompetittivi ħafna mill-manifatturi jirrikorru għal fornituri mix-Xlokk tal-Asja.

5.4

Is-settur tad-distribuzzjoni u tal-assistenza wara l-bejgħ, anki minħabba d-daqs iżgħar tal-intrapriżi (SMEs u negozji mmexxija minn tal-familja), bħalissa qed jintlaqat mill-kriżi u minn tnaqqis fl-attività. Pereżempju, fi Spanja fl-2008, ġie rreġistrat tnaqqis ta’ 25 % fil-punti tal-bejgħ, li rriżulta f’aktar minn 6 000 sensja. Jekk din it-tendenza ma tinbidilx, huwa previst illi bejn l-2009 u l-2010, fi Spanja, ser jagħlqu madwar 25 % tal-intrapriżi u n-negozjanti, u 60 % tal-aġenti. L-effetti tal-kriżi fuq ix-xibka tad-distribuzzjoni tiġġenera iktar spejjeż anki għall-manifatturi, li jkollhom jappoġġjaw ix-xibka, b’mod li jżommu l-opportunitajiet miftuħa għall-prodotti biex ikunu jistgħu jisfruttaw l-irkupru ekonomiku malli dan iseħħ.

5.5

Il-KESE jibża’ li jekk ma jiġux żviluppati politiki mmirati mill-iktar fis possibbli biex jappoġġjaw is-settur, jista’ jkun hemm telf sostanzjali ulterjuri ta’ impjiegi fl-2010. Barra minn hekk, sabiex jinżamm il-livell tal-impjieg fis-settur, jeħtieġ li jiġi żviluppat “djalogu soċjali” li jinkoraġġixxi t-tagħlim tul il-ħajja u l-ispeċjalizzazzjoni tal-ħaddiema, inkluż fil-livell universitarju, waqt li fl-istess ħin isir sforz biex jitnaqqas l-impjieg mhux sikur.

5.6

Il-miżuri ta’ appoġġ fuq medda medja ta’ żmien sabiex isaħħu d-domanda għall-muturi sa issa kienu iżolati u insuffiċjenti. Għall-kuntrarju tas-settur tal-karozzi, fl-Ewropa kienet biss l-Italja li tat inċentivi għall-iskrappjar, li l-effetti tagħhom kienu pożittivi għas-suq Taljan u rriflettew fuq l-Ewropa, apparti li ffavorew l-irtirar miċ-ċirkolazzjoni tal-vetturi l-aktar li jniġġsu. L-Italja għaddiet minn sitwazzjoni inizjali tal-ewwel xahrejn tal-2009 ta’ tnaqqis fis-suq ta’ madwar 35 % għal sitwazzjoni pożittiva fir-rigward tal-iscooters ta’ ċilindrata baxxa, li bbenifikaw mill-kontribut ta’ EUR 500 għall-iskreppjar ta’ vetturi li skadew; filwaqt li baqgħu sejrin ħażin il-muturi u ċ-ċiklomuturi bi tnaqqis totali jisboq 20 %. Spanja, anki jekk wara xhur ta’ avviżi, f’Lulju approvat inċentivi għall-iskreppjar tal-muturi, għadha m’għaddietx għall-applikazzjoni tagħhom, b’mod li kompliet iżżid l-atteġġjament ta’ stennija minn naħa tal-konsumatur u b’hekk kompla jonqos ix-xiri (minn Jannar sa Awwissu 2009, ġie rreġistrat tnaqqis ta’ 52 % fiċ-ċiklomuturi u ta’ 43 % fil-muturi meta mqabbel mal-istess perijodu fl-2008). Dan l-eżempju juri l-importanza ċara ta’ qafas regolatorju Ewropew li jinkoraġġixxi l-istabilità fis-swieq nazzjonali sabiex il-fiduċja tal-konsumatur tikber.

5.7

Il-miżuri ta’ appoġġ għad-domanda huma ċertament vantaġġjużi għall-utenti, iżda mhux bilfors isolvu l-problema tal-manifatturi tal-komponenti jew tas-settur tal-muturi Ewropew. Fl-Italja, pereżempju, il-kontribut fiss ta’ EUR 500 ffavorixxa b’mod esponenzjali l-iscooters iż-żgħar ta’ 125 u 150cc impurtati mit-Tajwan u mibjugħa bi prezzijiet bejn EUR 1 500 u EUR 2 000 u fuq skala iżgħar il-produzzjoni Ewropea bi prezzijiet ogħla, filwaqt li ma għenx biex tinżamm id-domanda għall-muturi intermedji bi prezzijiet bejn EUR 6 000 u EUR 8 000. Il-manifatturi tal-komponenti Ewropej ma ħadu l-ebda benefiċċju minħabba li ma jfornux lill-manifatturi Asjatiċi. Sabiex jiġi żgurat benefiċċju għas-settur kollu kemm hu, jidher li huma meħtieġa miżuri ta’ appoġġ għad-domanda bil-għan li jassiguraw kontribut li jikber b’mod parallel maż-żieda fil-prezz tal-vetturi inċentivati, b’mod partikolari għal dawk karatterizzati minn soluzzjonijiet avvanzati f’dak li huwa impatt ambjentali mnaqqas u sistemi ta’ sikurezza avvanzati.

5.8

Huwa urġenti li jkun faċilitat l-aċċess għall-finanzjamenti għall-intrapriżi tal-UE li joperaw fis-settur, b’mod li jkunu jistgħu imantnu l-ispejjeż addizzjonali ġġenerati mill-kriżi, u jkomplu jinvestu fir-riċerka, l-iżvilupp u l-innovazzjoni (il-manifatturi tal-muturi u tal-komponenti flimkien); dan sabiex jibqgħu kompetittivi billi jimmiraw għall-kwalità u l-innovazzjoni u biex jiġu prodotti vetturi dejjem aktar ekoloġiċi u sikuri.

6.1

Jekk ir-riżultati negattivi tal-ewwel semestru jikkonfermaw ruħhom b’mod globali fl-2009, is-settur kollu se jsofri, tnaqqis fil-kapaċità tiegħu ta’ kreditu mill-banek fl-2010. Anki f’każ ta’ rkupru imminenti, il-kapaċitajiet ta’ investiment u ta’ Riċerka u Żvilupp jonqsu b’effetti negattivi fiż-żmien medju u għaldaqstant l-intrapriżi jkunu inqas sikuri, possibbilment b’iżjed riperkussjonijiet fuq l-impjieg.

6.2

F’dawn l-aħħar għaxar snin, mill-introduzzjoni fl-1999 tal-istandard Euro 1 ma’ dawk applikati attwalment, is-settur naqqas sostanzjalment l-emissjonijiet ta’ tniġġis b’madwar 90 % fir-rigward tas-CO u l-HC, u b’iktar minn 50 % tal-NOx. F’dak li jirrigwarda t-tnaqqis tat-tniġġis akustiku, intlaħqu riżultati inkoraġġanti; is-settur fit-totalità tiegħu huwa attwalment impenjat (inklużi l-assoċjazzjonijiet tal-konsumaturi) bil-għan li jinkiseb aktar titjib, li jista’ jinkiseb fit-triq permezz tal-użu esklussiv ta’ emissjonijiet tal-eġżost approvati u sewqan iktar ekoloġiċi. Għal dak li jirrigwarda s-sikurezza, is-settur ta prova ta’ innovazzjoni b’sensiela ta’ sistemi avvanzati ta’ bbrejkjar li qed tinxtered progressivament fuq it-tipi differenti ta’ muturi, inklużi vetturi ta’ kunċetti ġodda bħalma huma t-triċikli u l-kwadriċikli.

6.3

Il-Kummissjoni qed tipprepara proposta għal regolament dwar il-muturi, li mistennija toħroġ fl-ewwel xhur tal-2010. Anki jekk hu neċessarju li jkompli jsir progress fit-tema ambjentali u tas-sikurezza, fil-kuntest ekonomiku attwali huwa fundamentali li jiġu evitati bidliet drastiċi u li jitqiesu l-kapaċitajiet reali tas-settur u tad-daqs tal-operaturi tiegħu. F’dak li jirrigwarda l-istandards Euro l-ġodda, huwa neċessarju li jkunu proposti objettivi fattibbli mis-settur, b’applikazzjoni gradwali li tirrispetta l-iskadenzi imposti mill-proġettazzjoni, il-manifattura u s-suq. Fir-regolament, għandha tiffavorixxi approċċ li jippermetti lis-settur li jisfrutta l-kapaċità tiegħu fl-innovazzjoni, li jiggarantilu ammont ta’ flessibilità li tqis is-sitwazzjoni u d-diversità kbira tal-prodotti (minħabba l-karatteristiċi tekniċi u s-suq), b’mod partikolari għat-tixrid tas-sistemi avvanzati tal-ibbrejkjar. Għal dan il-għan, l-industrija diġà ressqet lill-Kummissjoni proposti dwar aspetti ambjentali u ta’ sigurtà.

6.4

Il-manifatturi “tradizzjonali” huma esposti, u ser ikunu esposti dejjem iktar, speċjalment fil-kuntest ekonomiku attwali, għal kompetizzjoni “low cost/low quality” (prezz baxx/kwalità baxxa) li tiġi b’mod partikolari mix-Xlokk tal-Asja, partikolarment f’dawk li huma muturi ta’ ċilindrata żgħira u medja, li l-marġnijiet fuqhom huma mnaqqsa. Minn stħarriġ li sar jirriżulta li dawn il-prodotti importati spiss ma jkunux konformi mal-istandards Ewropej, u b’hekk jippreżentaw riskji għas-sikurezza tal-konsumatur u għall-ambjent. Testijiet li saru fuq kampjuni ta’ muturi Ċiniżi importati fl-UE sabu li kien hemm każijiet ta’ nuqqas ta’ konformità bħad-distanza li fiha l-mutur jibbrejkja ta’ 35 % iktar milli suppost, u emissjonijiet li jniġġsu għoxrin darba iktar mil-livell approvat mill-UE. Hemm anki problemi marbuta mal-kontrafazzjoni ta’ vetturi jew ta’ partijiet ta’ vetturi ta’ produzzjoni Ewropea min-naħa ta’ manifatturi mill-ekonomiji emerġenti, kif ukoll il-falsifikar ta’ ċertifikati ta’ konformità minn kumpaniji kummerċjali li jimportaw fl-UE vetturi li ma jikkonformawx. F’faxxa tas-suq tal-UE li hija sensittiva ħafna għall-prezz, sabiex tkun żgurata kompetizzjoni leali, hija meħtieġa iktar sorveljanza fuq l-approvazzjoni tat-tip (type approval) u s-swieq, b’kontrolli bir-reqqa tal-“konformità tal-produzzjoni” minn l-awtoritajiet kompetenti u/jew servizzi ta’ kontroll tekniku fuq il-vetturi offruti għall-bejgħ bl-iskop li tiġi vverifikata l-konformità tagħhom mat-tip approvat u r-rispett tal-proprjetà intellettwali.

6.5

Mill-banda l-oħra, il-manifatturi “tradizzjonali” huma ppremjati mill-konsumatur għad-disinn, il-kwalitajiet tal-prodotti u l-grad tagħhom ta’ innovazzjoni u ta’ sigurtà. Dan huwa minnu għall-vetturi tal-ogħla kwalità b’ċilindrata żgħira u medja, u b’mod partikolari għall-vetturi b’ċilindrata għolja, b’valur miżjud għoli, li jiddistingwu ruħhom għas-soluzzjonijiet tekniċi adottati fuqhom u fejn id-ditta hija importanti. Dawn il-prodotti l-iktar li jsofru fil-kuntest ekonomiku attwali. Firxa akbar ta’ vetturi teknoloġikament avvanzati, bħal pereżempju l-vetturi ibridi u elettriċi li bdew jitfaċċaw fis-suq, se tkun tiddependi fil-biċċa l-kbira mill-appoġġ tas-settur pubbliku u għalhekk mill-kapaċità li tiġi ssuperata l-kriżi attwali.

6.6

Il-ftehimiet ta’ kummerċ ħieles jitolbu attenzjoni partikolari, sabiex tiġi żgurata l-liberalizzazzjoni tad-dazji tad-dwana bejn l-UE u l-pajjiżi tax-Xlokk tal-Asja li tibbenefika ż-żewġ partijiet, u jiġu eliminati wkoll l-ostakoli mhux tariffarji (pereżempju, il-projbizzjoni taċ-ċirkolazzjoni fiċ-Ċina ta’ muturi ta’ ċilindrata li teċċedi l-250cc) li jikkostitwixxu problemi serji għall-esportaturi Ewropej.

6.7

Sabiex jiġu indirizzati l-isfidi attwali, kif diġà seħħ fil-passat, il-manifatturi Ewropej iridu jkomplu jsegwu t-triq tar-ristrutturizzazzjoni, tal-għaqdiet u tal-akkwisti, u jiżviluppaw aktar kooperazzjoni li twassal għall-isfruttar tas-sinerġiji possibbli.

6.8

Is-sopravivenza tal-fornituri tal-komponenti Ewropej hija essenzjali sabiex tinżamm l-ispeċifiċità tal-produzzjoni distinta Ewropea, li hija rikonoxxuta mill-utenti bħala waħda esklussiv. Għaldaqstant, jeħtieġ li jkun evitat li jirrepeti ruħu dak li seħħ, pereżempju, fis-settur tar-roti, fejn rajna l-għajbien tal-fornituri tal-komponenti importanti, bħax-“chassis”, bir-riżultat li llum l-Ewropa hija dipendenti miċ-Ċina sabiex tkun tista’ tarma r-roti.

6.9

Il-fornituri tal-komponenti Ewropej mhumiex f’qagħda li jiffaċċjaw il-kompetizzjoni fuq il-prezz u għandhom bilfors jimmiraw għall-innovazzjoni, l-iżvilupp tad-disinn flimkien mal-manifatturi sabiex jilħqu ekonomiji ta’ skala – fejn ikun possibbli – u għas-sħubija effikaċi li tiggarantixxi l-fluss ta’ ordnijiet bejn il-manifatturi u l-fornituri għall-prodotti tal-ogħla livell.

6.10

Approċċ simili għall-CARS 21, speċifiku għas-settur motoċiklistiku fit-totalità tiegħu, huwa mixtieq sabiex jiġu ffaċċjati aħjar dawn l-isfidi, u jinżammu l-kompetittività tas-settur u l-impjiegi.

6.11

Il-fondi għar-riċerka fl-FP7 jistgħu jikkontribwixxu għal dawn l-għanijiet, b’mod li jipprivileġġjaw lill-kumpaniji li jipproduċu fl-Ewropa u li jinqdew bil-prodotti sussidjarji Ewropej. Għal dan il-għan, pjattaforma ta’ riċerka ddedikata għas-settur motoċiklistiku tista’ tagħti kontribut fundamentali – b’mod partikulari għall-SMEs – permezz tal-parteċipazzjoni f’konsorzji sabiex jiġu stabbiliti l-prijoritajiet tar-riċerka, kif jiġri fis-settur tal-karozzi.

6.12

Il-Kummissjoni dan l-aħħar ippreżentat pjan ta’ azzjoni għall-mobilità urbana u fost id-diversi objettivi hemm dak li t-traffiku jkun aktar mexxej, karatteristika inerenti tal-mutur. Is-settur motoċiklistiku sar vulnerabbli bil-kriżi, iżda ser jibbenefika fuq perijodu twil ta’ żmien mill-bżonnijiet dejjem jikbru ta’ vetturi alternattivi b’emissjonijiet baxxi għal mobilità iktar sostenibbli, b’mod partikolari fil-bliet, sakemm id-diffikultajiet ekonomiċi attwali jiġu ssuperati fil-perijodu medju mingħajr danni irrimedjabbli.

28.12.2010   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 354/35

—

jista’ jipproduċi taħt il-kundizzjonijiet tas-swieq dinjija (li ta' spiss ikunu soġġetti għal distorsjonijiet) f’kull reġjun Ewropew;

—

fl-istess ħin jissodisfa l-esiġenzi kollha f’termini ta' produzzjoni (kwalità, sigurtà, ħarsien tar-riżorsi naturali, il-benesseri tal-annimali, eċċ.), filwaqt li jlaħħaq mal-ispejjeż Ewropej;

—

u jassigura wkoll suq tax-xogħol modern u b’rimunerazzjoni attraenti kkaretterizzat minn standards għoljin ta' impjiegi, sikurezza u taħriġ bażiku u ulterjuri.

—

is-swieq qed isiru dejjem iktar volatili, bi prezzijiet ta' produzzjoni li qed jonqsu;

—

il-poter tas-suq tas-setturi tad-distribuzzjoni u s-settur tal-kummerċjalizzazzjoni dejjem qed jissaħħaħ fil-konfront tal-produtturi, u

—

hemm problemi ċari fil-qasam tal-produzzjoni u l-kummerċjalizzazzjoni tal-prodotti lokali u reġjonali ta' kwalità. Fid-dawl ta' dan, hemm bżonn agrikoltura li tkun orjentata lejn is-swieq lokali u reġjonali.

—

il-ftit miżuri għall-istabbilizzazzjoni tas-suq li fadal mhux biss iridu jinżammu u jiġu applikati meta s-suq jitlob dan, iżda għandhom jiġu żviluppati u introdotti wkoll approċċi ġodda għall-istabbilizzazzjoni tas-suq li huma konformi mar-regoli tad-WTO;

—

minħabba n-numru dejjem jikber ta' effetti li ma jistgħux jitkejlu fis-swieq agrikoli internazzjonali, għandhom jittieħdu passi strateġiċi adatti sabiex jinħażnu l-prodotti agrikoli għall-kriżijiet li jistgħu jinqalgħu fil-ġejjieni;

—

barra minn hekk, għandu jiġi kkunsidrat kif tista’ tittieħed azzjoni biex jiġu stabbilizzati s-swieq, bil-għajnuna tal-organizzazzjonijiet tal-produtturi u/jew tal-ftehimiet settorjali.

—

li għall-imballaġġ tal-ħalib jintużaw stampi ta' baqar qed jirgħu meta l-ħalib ikkonċernat ikun ġej minn annimali li ma jirgħux; minflok, għandu jiġu żviluppat approċċ lejn is-suq li jkollu aktar sfumaturi (minn skemi ta' appoġġ għall-ħalib li jkun ġej minn baqar li jkunu mitmugħin il-ħaxix jew li jitrabbew fil-mergħat sa strateġiji ta' kummerċjalizzazzjoni reġjonali minn produtturi jew kooperattivi żgħar); jew

—

li ssir pubbliċità li tuża l-indikaturi reġjonali filwaqt li l-prodotti kkonċernati jkunu ġejjin minn xi mkien ieħor.

—

il-pagamenti diretti tal-ewwel u/jew it-tieni pilastru għandhom jingħataw biss lill-bdiewa attivi u lill-għaqdiet għall-preservazzjoni tal-pajsaġġ jew istituzzjonijiet oħra li jaħdmu favur il-preservazzjoni tal-pajsaġġ kulturali;

—

il-pagamenti diretti tal-ewwel u/jew it-tieni pilastru għandhom iqisu l-impjiegi ġenerati f’kull razzett;

—

il-pagamenti diretti tal-ewwel u/jew it-tieni pilastru għandhom jagħtu kumpens għas-servizzi pprovduti lis-soċjetà mis-settur agrikolu biex jinżamm il-mudell agrikolu Ewropew. Id-dħul tal-bdiewa għandu jiġi prinċipalment mill-prezzijiet ta' suq regolat li fih l-ispejjeż tal-produttività jkunu rikonoxxuti mis-suq;

—

fid-dawl tad-differenzi agroklimatiċi kbar fl-UE, il-pagamenti diretti tal-ewwel u/jew it-tieni pilastru għandhom jinkludu dispożizzjonijiet li jibbilanċjaw, fl-UE kollha, l-ispejjeż li jġarrbu l-bdiewa b’riżultat tal-kundizzjonijiet agroklimatiċi (5).

28.12.2010   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 354/43

1.1

L-ekonomija dinjija saret iktar integrata minn qatt qabel. Bi kriżijiet globali kbar f’dinja multipolari hemm bżonn ta’ governanza ġdida u iktar leġittimità għall-organizzazzjonijiet internazzjonali. Din il-leġittimità għandha tkun ibbażata fuq valuri, standards u objettivi komuni, fuq il-koerenza u l-effettività u l-inklussività tal-pajjiżi u ċ-ċittadini tagħhom kollha. Il-KESE jappoġġja lill-UE billi jieħu sehem attiv fl-iżvilupp ta’ governanza ġdida tal-organizzazzjonijiet internazzjonali.

1.2

Minn qabel il-kriżi attwali ntgħaraf il-bżonn ta’ riforma tal-organizzazzjonijiet internazzjonali, tal-organizzazzjonijiet tan-NU u tal-Istituzzjonijiet ta’ Bretton Woods iżda minn wara l-kriżi finanzjarja u ekonomika, il-proċess ta’ riforma kiseb momentum ġdid. Hekk kif deher ċar li l-impatt tal-kriżi finanzjarja kien irreversibbli, il-G20 kienu minn tal-ewwel li ppruvaw isibu soluzzjoni. Madanakollu, minkejja li r-riżultati tal-laqgħat tal-G20 intlaqgħu b’mod relattivament tajjeb, qed jitqajmu d-dubji dwar il-leġittimità ta’ din il-governanza. Il-KESE jitlob lill-UE tiżviluppa rabtiet effettivi bejn il-proċess tal-G20 u l-istituzzjonijiet rappreżentattivi tan-NU sabiex jissaħħaħ l-ECOSOC.

1.3

Il-pajjiżi emerġenti u li qed jiżviluppaw għandhom jingħataw rwol iktar prominenti fil-governanza tal-organizzazzjonijiet internazzjonali. Il-KESE jappoġġja iktar ristrutturar tal-Bank Dinji u tal-FMI sabiex tiżdied ir-rappreżentanza ta’ dawn il-pajjiżi.

1.4

Il-governanza tal-organizzazzjonijiet internazzjonali għandha tkun ibbażata fuq il-Karta tan-NU u fuq id-Dikjarazzjoni Universali tad-Drittijiet tal-Bniedem tan-NU. L-UE qed tippromovi iktar bis-sħiħ il-kooperazzjoni multilaterali u l-KESE jilqa’ din il-politika. Madanakollu l-KESE jinnota li l-ambjent li fih jiġu promossi l-valuri multilaterali inbidel u għalhekk jikkunsidra l-bżonn ta’ reviżjoni tal-Komunikazzjonijiet tal-KE dwar il-politiki tal-UE dwar il-multilateraliżmu. (1).

1.5

Minkejja li l-organizzazzjonijiet internazzjonali għandhom għanijiet ċari, mhumiex effettivi b’riżultat ta’ monitoraġġ xejn adegwat tas-segwitu tad-deċiżjonijiet u l-valutazzjoni tal-impatt tagħhom. L-UE żviluppat sistemi tal-monitoraġġ li huma prattika tajba u li jistgħu jiġu adottati fuq skala internazzjonali għall-monitoraġġ ta’ interventi kumplessi f’diversi livelli. Il-KESE jħeġġeġ lill-UE tintroduċi dawn is-sistemi ta’ monitoraġġ lill-organizzazzjonijiet internazzjonali.

1.6

Il-KESE jappoġġja ż-żieda fl-awtorità tal-organizzazzjonijiet internazzjonali li jirregolaw is-swieq finanzjarji fil-livell internazzjonali sabiex tiġi evitata kriżi finanzjarja oħra. Il-KESE jappoġġja iktar regolamentazzjoni fil-livell Ewropew u internazzjonali f’dawn l-oqsma: it-tisħiħ tar-riservi, ir-regolamentazzjoni tal-hedge funds, il-ftuħ tar-rifuġji fiskali, li tiġi skoraġġuta r-rimunerazzjoni eċċessiva, it-tnaqqis tar-riskju tal-ingranaġġ u t-tisħiħ sopranazzjonali tal-awtoritajiet ta’ sorveljanza.

1.7

Il-KESE jappoġġja kull inizjattiva tal-UE li tħeġġeġ il-kooperazzjoni u l-koerenza bejn l-organizzazzjonijiet internazzjonali. Il-KESE jħeġġeġ lill-UE tieħu inizjattiva sabiex issegwi l-inizjattiva tas-Sinjura Merkel u tiffaċilita djalogu formali bejn l-organizzazzjonijiet internazzjonali sabiex tippromovi l-kooperazzjoni bbażata fuq l-Aġenda tal-ILO tax-Xogħol Deċenti.

1.8

Il-KESE jilqa’ r-Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew li ssejjaħ għal ratifika mill-Istati Membri tal-UE tal-Konvenzjonijiet aġġornati tal-ILO u jappoġġja t-talba tal-Parlament Ewropew lill-Kummissjoni li tipprepara Rakkomandazzjoni lill-Istati Membri sabiex jirratifikaw il-Konvenzjonijiet aġġornati tal-ILO u li tikkontribwixxi b’mod attiv fl-implimentazzjoni tagħhom. Il-KESE jixtieq li jkun impenjat b’mod attiv fit-tħejjija ta’ din ir-Rakkomandazzjoni.

1.9

Il-KESE jirrikonoxxi l- “poter ta’ persważjoni” li tuża l-UE fl-istrutturi ta’ governanza tal-organizzazzjonijiet internazzjonali iżda l-Kumitat huwa tal-fehma li għal kull organizzazzjoni internazzjonali, l-UE għandha tiżviluppa strateġija sabiex iżżid il-poter u ssaħħaħ il-pożizzjoni tagħha. Il-KESE għandu jiġi mismugħ fil-laqgħat konsultattivi huma u jiġu preparati dawn l-istrateġiji.

1.10

Il-KESE jispera li t-Trattat il-ġdid ta’ Lisbona, ir-Rappreżentant Għoli Ġdid għall-Affarijiet Barranin u l-kooperazzjoni diplomatika msaħħa ser jirriżultaw f’vuċi iktar magħquda u pożizzjoni aħjar tal-UE fl-organizzazzjonijiet internazzjonali. Il-KESE jħeġġeġ lill-UE tkun koerenti fil-politiki esterni tagħha u konsistenti mal-objettivi tagħha.

1.11

Il-proċess ta’ tfassil tal-istruttura ta’ governanza ġdida mhux daqshekk trasparenti. L-imsieħba soċjali u l-organizzazzjonijiet rappreżentattivi tas-soċjetà ċivili għandhom jiġu inklużi u l-KESE jistenna li l-UE trendi iktar faċli l-aċċess għall-informazzjoni dwar dan il-proċess.

1.12

L-organizzazzjonijiet internazzjonali jsiru iktar effettivi meta jkunu miftuħa għall-konsultazzjoni tal-organizzazzjonijiet rappreżentattivi tas-soċjetà ċivili kif ukoll tat-trejdjunjins u l-organizzazzjonijiet ta’ min iħaddem. Huma għandhom jagħmlu parti mill-istrutturi konsultattivi u mis-sistema ta’ monitoraġġ. Il-KESE jistenna li l-UE (il-KE u l-Istati Membri) jippromovu u jiffaċilitaw konsultazzjoni mtejba mal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u l-imsieħba soċjali fl-istrutturi ta’ governanza futuri tal-organizzazzjonijiet internazzjonali.

2.1

Id-diskussjoni dwar is-sistema ta’ governanza tal-organizzazzjonijiet internazzjonali mhix ġdida, iżda l-firxa rapida u l-impatt kbir tal-kriżi finanzjarja globali wriet id-dgħufija tal-governanza globali fl-ekonomija globalizzata. Hija wriet ukoll iż-żieda fl-interdipendenza tal-pajjiżi kollha. Mhux talli l-kriżi qed taffettwa l-ekonomiji kollha, iżda talli din inbidlet fi kriżi kbira fil-qasam tal-impjiegi li qed taffettwa miljuni ta’ ħaddiema u intrapriżi li diġà kienu vulnerabbli. Sabiex jitnaqqas kemm jista’ jkun l-impatt negattiv ta’ din il-kriżi u biex fil-futur tiġi evitata kriżi oħra, hemm bżonn li s-settur finanzjarju minn fejn bdiet il-kriżi jiġi regolat aħjar. Iżda l-ħidma ma tieqafx hawn. Sabiex tinħoloq ekonomija sostenibbli u bbażata fuq il-valur, għandha tinħoloq governanza tal-ekonomija dinjija ġdida u aktar effettiva, responsabbli u trasparenti.

2.2

Din l-opinjoni se tiffoka fuq l-organizzazzjonijiet internazzjonali li jmexxu l-politiki soċjali, ekonomiċi u finanzjarji, b’kunsiderazzjoni tal-proċessi ta’ riforma li għaddejjin bħalissa ta’ dawn l-organizzazzjonijiet u fil-kuntest tal-kriżi finanzjarja: in-NU, id-WTO, l-ILO, il-Bank Dinji, l-FMI, l-OECD, il-G20 u l-Bord tal-Istabbiltà Finanzjarja.

2.3

Id-dinja qed tiffaċċja kriżijiet globali kbar li jistgħu jiġu indirizzati b’mod effettiv fil-livell dinji biss. Dan ma japplikax biss għall-isfida tal-kriżi finanzjarja u ekonomika attwali, iżda anki għall-kriżi tal-ikel, l-ilma u l-enerġija, iż-żieda fil-faqar, il-problemi ambjentali inklużi l-effetti tat-tibdil fil-klima, is-sigurtà u ż-żieda fil-migrazzjoni.

2.4

Il-globalizzazzjoni ġabet bidla fir-relazzjonijiet ekonomiċi u din għandha tiġi riflessa fl-istruttura globali tal-governanza eknomika. Ir-relazzjonijiet tal-poter qed jinbidlu f’kuntest fejn il-pajjiżi BRIC qed isiru ekonomikament, politikament u strateġikament aktar importanti. Is-sitwazzjoni dinjija miexja minn kuntest bipolari (il-Gwerra Bierda) għal wieħed unipolari (is-supremazija tal-Istati Uniti) għal wieħed multipolari. L-ekonomiji emerġenti u l-pajjiżi li qed jiżviluppaw għandhom jagħtu sehemhom fl-istituzzjonijiet li jiffurmaw il-mudell il-ġdid ta’ governanza dinjija.

2.5

Dawn l-isfidi jistgħu jiġu indirizzati biss mill-istituzzjonijiet li għandhom il-leġittimità. L-istruttura l-ġdida ta’ governanza tista’ tikseb din il-leġittimità jekk dawn ikunu koerenti fil-politiki tagħhom, effettivi fl-implimentazzjoni tagħhom u jinkludu n-nazzjonijiet kollha u ċ-ċittadini tagħhom.

2.6

Matul is-snin li għaddew, ittieħdu bosta inizjattivi sabiex tiġi evalwata s-sistema ta’ governanza dinjija tal-organizzazzjonijiet internazzjonali u ssir riforma tan-NU. Sar progress fl-approċċ tal-One UN Delivery fil-livell nazzjonali, bil-Koordinatur Residenti tan-NU fir-rwol tat-tmexxija. Fl-2009, il-Bord Eżekuttiv tal-Koordinazzjoni tas-Sistema tan-NU ħabbar 9 inizjattivi li kellhom jittieħdu mill-organizzazzjonijiet tan-NU u l-istituzzjonijiet ta’ Bretton Woods. Matul il-proċess biex tinstab struttura ġdida għall-governanza tal-ekonomija dinjija, qed jiġi suġġerit li jissaħħu r-rwol u l-kompetenza tal-ECOSOC. Sa mill-bidu tal-kriżi ekonomika u finanzjarja, il-proċess ta’ riforma kiseb momentum ġdid bil-G20 fil-pożizzjoni mexxejja.

2.7

F’Pittsburgh, fl-Istati Uniti, fl-24 u l-25 ta’ Settembru 2009, il-kapijiet tal-G20 iddeċidew li jbiddlu l-governanza tal-organizzazzjonijiet internazzjonali b’mod sostanzjali. Huma ddeċidew li l-G20 ser ikun il-forum prinċipali għall-kooperazzjoni ekonomika internazzjonali ta’ bejniethom. Huma ddeċidew ukoll li jkomplu bl-isforzi tagħhom biex jirregolaw is-swieq finanzjarji u biex ipoġġu l-impjiegi ta’ kwalità fil-qalba tal-irkupru ekonomiku. Huma qablu wkoll li jistabbilixxu Qafas għal Tkabbir Ekonomiku Sod, Sostenibbli, u Bbilanċjat u ħadu l-impenn li jfasslu miri komuni ta’ nofs it-term biex il-politiki makroekonomiċi, fiskali u kummerċjali jkunu konsistenti ma’ tkabbir sostenibbli u bbilanċjat tal-ekonomija globali. Huma taw l-awtorità lill-FMI biex jassistihom fil-valutazzjoni tal-politiki tagħhom sabiex jitħaffef id-djalogu bejniethom. B’hekk huma saħħew sew ir-rwol tal-FMI, li ngħata spinta tajba meta ngħata finanzjament addizzjonali ta’ US$ 500 biljun. L-awtorità tal-Bank Dinji fir-rigward tat-tnaqqis tal-faqar reġgħet ġiet ikkonfermata b’self addizzjonali (US$ 100 biljun) u b’attenzjoni speċjali fuq is-sigurtà tal-ikel u l-enerġija għall-fqar. Il-mexxejja tal-G20 se jerġgħu jiltaqgħu f’Ġunju 2010 fil-Kanada, f’Novembru 2010 fil-Korea u fl-2011 fi Franza.

2.8

Il-mexxejja tal-G20 qablu li jimmodernizzaw l-istruttura tal-kooperazzjoni ekonomika. Id-dritt tal-vot fil-FMI għall-pajjiżi li qed jiżviluppaw se jiżdiedu b’5 % bir-riskju li ekonomiji iżgħar ikunu rappreżentati żżejjed. Il-Bank Dinji wkoll huwa mitlub li jħares lejn ir-rappreżentazzjoni tal-pajjiżi li qed jiżviluppaw fl-istruttura tiegħu tat-teħid tad-deċiżjonijiet.

2.9

Madanakollu, minkejja li r-riżultati tal-laqgħat tal-G20 intlaqgħu b’mod relattivament tajjeb, qed jitqajmu d-dubji dwar il-leġittimità ta’ din il-governanza. L-ifqar pajjiżi tad-dinja tħallew barra mid-dibattitu. L-aġenda tal-G20 mhix ibbażata fuq politika li jeżisti qbil ġenerali dwarha, u ftit mill-organizzazzjonijiet internazzjonali rilevanti huma involuti b’mod attiv. Fost in-NU hemm tħassib kbir li r-rwol tan-NU qiegħed jonqos, b’mod partikolari fir-rigward ta’ kwistjonijiet soċjoekonomiċi. Għandu jinstab bilanċ ġdid bejn ir-rwol il-ġdid tal-G20, in-NU, l-aġenziji tan-NU u l-Istituzzjonijiet ta’ Bretton Woods. Huwa mistenni li jinbtu inizjattivi u ideat ġodda li jbiddlu r-relazzjonijiet ekonomiċi u politiċi b’mod permanenti u rapidu.

2.10

Il-pajjiżi tal-G20 għandhom jiżviluppaw rabtiet effettivi mal-proċessi rappreżentattivi tan-NU sabiex jitqiesu l-interessi tal-pajjiżi tad-dinja kollha fi struttura globali ġdida u inklussiva li tiġi akkumpanjata mit-twaqqif ta’ Kunsill tas-Sigurtà Ekonomika u Soċjali tan-NU, ECOSOC riformat b’mod sħiħ b’setgħa msaħħa tat-teħid tad-deċiżjonijiet jew “Kunsill Dinji Ekonomiku” (2). F’dawn il-bidliet kollha, l-UE għandha tieħu pożizzjoni u xi osservaturi jibżgħu li l-bidla fil-bilanċ tal-poter ser iddgħajjef l-influwenza tal-Ewropa fil-livell internazzjonali.

2.11

F’dan il-proċess bilkemm qed jissemma r-rwol tas-soċjetà ċivili u tal-imsieħba soċjali. Il-KESE jirrakkomanda li l-G20 jagħti spazju formali lis-soċjetà ċivili u lill-imsieħba soċjali u jħeġġeġ lill-Ministri tax-Xogħol tal-G20 li fil-ħidma tagħhom jinvolvu l-istituzzjonijiet li jirrappreżentaw l-imsieħba soċjali fil-livell internazzjonali. Minkejja li xi organizzazzjonijiet internazzjonali jagħtu status konsultattiv lill-imsieħba soċjali u l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, il-proċess b’mod ġenerali huwa nieqes mit-trasparenza u organizzazzjonijiet rappreżentattivi bħall-KESE u l-Kunsilli Ekonomiċi u Soċjali għandhom jiġi involuti b’mod iktar attiv.

3.1

Kwalunkwe governanza ġdida tal-organizzazzjonijiet internazzjonali għandha tkun ibbażata fuq il-prinċipji u l-valuri tan-NU. Filwaqt li l-organizzazzjonijiet internazzjonali kollha jista’ jkollhom l-istruttura tal-governanza tagħhom, it-tħaddim tagħhom għandu jkun ibbażat fuq il-Karta tan-Nazzjonijiet Uniti, fuq id-drittijiet fundamentali tal-bniedem, id-dinjità tal-bniedem u d-drittijiet ugwali għall-irġiel u n-nisa. Hija għandha tkun ibbażata fuq il-ġustizzja u r-rispett lejn it-trattati u l-istandards internazzjonali. Hija għandha tippromovi progress soċjali u standards ta’ għajxien aħjar f’iktar libertà. Struttura ta’ governanza ġdida għall-organizzazzjonijiet internazzjonali għandha tippromovi l-iżvilupp sostenibbli u l-inklużjoni soċjali u għandha tindirizza l-problemi globali kbar b’mod effettiv.

3.2

Il-valuri tal-Karta tan-NU u d-Dikjarazzjoni tan-NU tad-Drittijiet tal-Bniedem huma wkoll il-valuri tal-Unjoni Ewropea. L-UE hija bbażata fuq il-prinċipji tal-libertà u d-dinjità, id-djalogu u l-istabbiltà u r-rispett lejn il-ftehimiet internazzjonali. L-UE ilha tippromovi bis-sħiħ il-multilateraliżmu, in-NU u t-trattati tagħha. Il-KESE jappoġġja dan. Madanakollu, il-KESE jinnota bidla fl-ambjent tal-promozzjoni tal-valuri multilaterali u għalhekk jikkunsidra l-bżonn ta’ reviżjoni tal-Komunikazzjonijiet tal-KE u l-politiki tal-UE fil-qasam tal-multilateraliżmu. (COM(2001)231: Nibnu sħubija effettiva man-Nazzjonijiet Uniti fil-qasam tal-iżvilupp u kwistjonijiet umanitarji. (COM(2003)526: L-Unjoni Ewropea u n-Nazzjonijiet Uniti: l-għażla għall-Multilateraliżmu).

3.3

Struttura ġdida ta’ governanza għall-ekonomija dinjija għandha tkun ibbażata fuq il-Patt Internazzjonali tad-Drittijiet Ekonomiċi, Soċjali u Kulturali u tkun iċċentrata fuq l-indirizzar ta’ kwistjonijiet soċjali urġenti bħall-qgħad, il-faqar, is-sigurtà tal-ikel u l-inugwaljanza li qed tiżdied. Hija għandha tikkontribwixxi għall-ġustizzja soċjali u għal dinja aktar ġusta u għandha taqdi rwol akbar fil-promozzjoni ta’ ekonomija ekoloġika u fil-protezzjoni tal-beni pubbliċi bħall-ilma nadif u l-arja nadifa, il-bijodiversità u t-tnaqqis fl-emissjonijiet tas-CO2

4.1

Il-KESE jitlob lill-Kummissjoni Ewropea kif ukoll lil istituzzjonijiet Ewropej oħra biex jippromovu governanza ġdida tal-organizzazzjonijiet internazzjonali b’mod attiv, bil-għan li din iżżid il-koerenza tagħhom u tagħmilhom aktar effettivi fil-kontribut tagħhom għall-iżvilupp sostenibbli, kif ukoll għall-ħolqien ta’ xogħol deċenti u intrapriżi sostenibbli.

4.2

Għalkemm l-organizzazzjonijiet internazzjonali, u n-NU u l-aġenziji tagħha b’mod partikolari, għandhom għanijiet ċari, ħafna drabi tonqoshom l-effettività. Anki jekk l-għanijiet ikunu saru formali fi trattati u standards internazzjonali, ħafna drabi l-implimentazzjoni ma tkunx adegwata u għad hemm bżonn ta’ sistema effettiva għall-valutazzjoni tal-impatt. Governanza ġdida tal-organizzazzjonijiet internazzjonali għandha titfa’ iktar enfasi fuq l-infurzar u s-segwitu tad-deċiżjonijiet tagħha.

4.3

Il-monitoraġġ qed isir strument importanti sabiex tkun tista’ tiġi garantita l-implimentazzjoni tal-politika u sabiex il-mexxejja u dawk li jfasslu l-politika jingħataw sinjali ta’ kif għandhom jiffukaw fuq l-oqsma li jikkonċernawhom l-iktar. Huwa jipprovdi wkoll “twissijiet bikrija” li jippermettu intervent f’waqtu u adegwat. Il-KESE jissuġġerixxi li dan l-approċċ jiġi użat u żviluppat flimkien mal-bżonnijiet tal-organizzazzjonijiet internazzjonali fuq skala internazzjonali ikbar u iktar koordinata għax l-esperjenza Ewropea fil-monitoraġġ ta’ interventi kumplessi f’diversi livell kellha suċċess u stimulat il-kapaċità ta’ tmexxija komuni tal-awtoritajiet pubbliċi, il-professjonisti u s-settur privat.

4.4

L-organizzazzjonijiet internazzjonali jistgħu jkunu iktar effettivi jekk isaħħu l-għanijiet ta’ xulxin. Uħud mill-organizzazzjonijiet internazzjonali għandhom mekkaniżmi ta’ lment u arbitraġġ vinkolanti (id-WTO) filwaqt li oħrajn għandhom mekkaniżmi ta’ superviżjoni żviluppati tajjeb iżda mingħajr kompetenza ta’ infurzar (l-ILO). Il-politiki tal-organizzazzjonijiet internazzjonali m’għandhomx jikkontradixxu lil xulxin u biss jekk l-organizzazzjonijiet tan-NU, l-istituzzjonijiet finanzjarji internazzjonali u l-UE jaħdmu fimkien għall-promozzjoni tal-istandards ta’ xulxin bħall-ugwaljanza bejn is-sessi, is-sostenibbiltà, ix-xogħol deċenti u l-liberalizzazzjoni tal-kummerċ, jistgħu jinkisbu l-għanijiet ta’ kull wieħed u waħda minnhom.

4.5

Il-governanza tal-istituzzjonijiet finanzjarji, il-FMI, il-Bank Dinji u l-Bord tal-Istabbiltà Finanzjarja tinsab fil-qalba tad-dibattitu dwar il-governanza internazzjonali tal-ekonomija dinjija. Il-ħtieġa li jiġu regolati s-swieq finanzjarji u li jsiru aktar trasparenti hija aktar urġenti minn qatt qabel, minħabba li m’għadux possibbli li jittieħdu miżuri adegwati fil-livell nazzjonali biss. Sabiex l-organizzazzjonijiet internazzjonali jkunu jistgħu jaħdmu b’mod aktar effettiv biex jiġu evitati l-kriżijiet fil-futur, il-KESE jappoġġja ż-żieda fl-awtorità tagħhom li jirregolaw is-swieq finanzjarji fil-livell internazzjonali mingħajr ma jsiru restrittivi, riġidi u burokratiċi żżejjed. Il-KESE jappoġġja iktar regolamentazzjoni fil-livell Ewropew u internazzjonali f’dawn l-oqsma: iktar riservi, regolamentazzjoni tal-hedge funds, ftuħ tar-rifuġji mit-taxxa, li tiġi skoraġġuta r-rimunerazzjoni eċċessiva u mhux raġonevoli, tnaqqis tar-riskju tal-ingranaġġ u t-tisħiħ sopranazzjonali tal-awtoritajiet ta’ sorveljanza, fost kwistjonijiet oħra.

4.6

Hemm bżonn ta’ iktar kooperazzjoni internazzjonali sabiex jiġi indirizzat l-impatt tal-kriżi finanzjarja fuq l-ekonomija reali. Ekonomija dinjija sigura teħtieġ iktar regolamentazzjoni bbażata iktar fuq il-valuri. Il-Kanċillier Ġermaniż, is-Sinjura Merkel ħadet inizjattiva importanti f’dan ir-rigward. Waqt laqgħa tal-WTO, il-Bank Dinji, il-FMI, l-ILO u l-OECD fil-bidu tal-2009 hija pproponiet Karta għall-Governanza Ekonomika Sostenibbli (3) li sservi ta’ bażi għal politiki koerenti sabiex jinkisbu għanijiet konġunti b’kull organizzazzjoni taħdem fil-qafas tal-mandat tagħha. Abbażi ta’ din il-Karta, f’Pittsburgh, il-mexxejja tal-G20 fasslu l- “Valuri Prinċipali għal Attività Ekonimika Sostenibbli” fejn ifformulaw ir-responsabbiltà tagħhom lejn partijiet interessati differenti – il-konsumaturi, il-ħaddiema, l-investituri u l-intraprendituri - sabiex iżidu l-prosperità tan-nies permezz ta’ strateġiji ekonomiċi, soċjali u ambjentali koerenti. L-OECD ippreparat “Standard Globali għas-Seklu 21” ibbażat fuq l-istandards li jeżistu għall-governanza korporattiva, l-intrapriżi multinazzjonali, il-ġlieda kontra l-korruzzjoni u kooperazzjoni fiskali (4). Il-Kummissjoni Stiglitz tirrakkomanda miżuri b’saħħithom għal kontra t-tnaqqis fid-domanda u favur il-ħolqien tal-impjiegi u l-ksib tal-Għanijiet ta’ Żvilupp tal-Millennju. Il-KESE jirrakkomanda li l-UE u l-Istati Membri tagħha jappoġġjaw dawn l-inizjattivi.

4.7

L-ILO għandu jkollha rwol ċentrali fl-istruttura ta’ governanza l-ġdida. L-istandards tax-xogħol prinċipali tagħha u l-kunċett tax-xogħol deċenti u l-intrapriżi sostenibbli jservu ta’ gwida meta wieħed jiġi biex jindirizza l-kriżi tal-impjiegi. Matul it-98 Konferenza li saret f’Ġunju 2009, it-tliet partijiet kostitwenti tal-ILO qablu fuq Patt Globali għall-Impjiegi, pakkett ta’ miżuri maħsub bħala soluzzjoni għat-tnaqqis fix-xogħol u t-tendenzi tat-tkabbir. Il-KESE jitlob lill-UE tinsisti fuq djalogu formali bejn l-organizzazzjonijiet internazzjonali bbażat fuq l-Aġenda tax-Xogħol Deċenti tal-ILO dwar l-impjieg, l-iżvilupp tal-intrapriżi, il-ħarsien soċjali, il-kundizzjonijiet tax-xogħol umani, ir-relazzjonijiet tajba tax-xogħol u d-drittijiet fuq il-post tax-xogħol.

4.8

Biex tinkiseb aktar koerenza, il-Kumitat jirrakkomanda lill-UE li tippromovi kemm internament kif ukoll esternament ir-ratifikazzjoni tal-Konvenzjonijiet aġġornati tal-ILO u l-implimentazzjoni tal-aġenda għal xogħol deċenti. Il-Kumitat iħeġġeġ b’mod partikolari r-ratifikazzjoni u l-implimentazzjoni tal-konvenzjonijiet li huma l-aktar rilevanti għall-aġenda għal xogħol deċenti, inklużi l-Konvenzjonijiet dwar is-Saħħa u s-Sigurtà fuq il-Post tax-Xogħol (OHS), il-Konvenzjonijiet dwar is-Sigurtà Soċjali u l-Konvenzjoni 94 dwar il-klawżoli tax-xogħol f’kuntratti pubbliċi. Ir-regoli tal-UE ma jeħilsux lill-Istati Membri mill-obbligi tagħhom skont il-Konvenzjonijiet tal-ILO li ġew ratifikati. Il-KESE jappoġġja s-sejħa tal-Parlament Ewropew lill-Kummissjoni fir-Riżoluzzjoni tiegħu tas-26 ta’ Novembru 2009 sabiex tipprepara Rakkomandazzjoni lill-Istati Membri sabiex jirratifikaw il-Konvenzjonijiet aġġornati tal-ILO u li jikkontribwixxu b’mod attiv fl-implimentazzjoni tagħhom. Wara l-opinjoni tal-KESE dwar Id-dimensjoni soċjali tal-globalizzazzjoni  (5) u l-Promozzjoni tax-Xogħol Deċenti għal Kulħadd  (6), il-KESE jixtieq li jkun impenjat b’mod attiv fit-tħejjija ta’ din ir-Rakkomandazzjoni.

4.9

Barra minn hekk, il-KESE jappoġġja kull inizjattiva tal-UE li tħeġġeġ il-kooperazzjoni dwar suġġetti speċifiċi bejn organizzazzjonijiet internazzjonali. Eżempji tajba huma l-kooperazzjoni bejn id-WTO u l-ILO fuq ix-xogħol, il-kooperazzjoni dwar il-kwistjonijiet ta’ sigurtà soċjali bejn il-Bank Dinji u l-ILO, il-kooperazzjoni dwar l-implimentazzjoni ta’ standards Prinċipali ta’ Xogħol bejn il-Bank Dinji u l-FMI. L-aktar kwistjonijiet importanti huma l-impjiegi għaż-żgħażagħ, il-mikrofinanzjament u s-sigurtà soċjali.

5.1

Pajjiżi li qed jiżviluppaw u dawk emerġenti għandu jkollhom rwol ikbar fi strutturi ġodda ta’ governanza globali li għandhom jiġu adottati mill-organizzazzjonijiet internazzjonali. Madanakollu, l-integrazzjoni tagħhom għandha tkun ibbażata fuq ir-regoli tan-NU u fuq ir-rispett lejn id-drittijiet tal-bniedem. L-għan li jiġu żgurati xogħol deċenti u l-implimentazzjoni tal-istandards prinċipali tax-xogħol tal-ILO fil-pajjiżi emerġenti u li qed jiżviluppaw għandu jiggwida l-politiki tal-organizzazzjonijiet internazzjonali. Il-Bank Dinji u l-FMI għandhom ibiddlu l-istruttura tagħhom sabiex iżidu r-rappreżentazzjoni u s-saħħa tal-ifqar pajjiżi fl-istituzzjonijiet u l-proċessi tagħhom.

5.2

Hemm bżonn li l-pajjiżi li qed jiżviluppaw jingħataw l-għajnuna sabiex tiġi ffaċilitata l-parteċipazzjoni effettiva tagħhom fil-proċess tat-teħid tad-deċiżjonijiet tad-WTO. Huma għandhom ikunu preparati biżżejjed sabiex jipparteċipaw b’mod iktar attiv fin-negozjati kummerċjali u jiġu mħeġġa jtejbu l-livell tal-għarfien tagħhom dwar kwistjonijiet kummerċjali kif ukoll il-kapaċitajiet tekniċi u l-kompetenzi fil-qasam tal-integrazzjoni tas-suq. Il-pajjiżi li qed jiżviluppw għandhom jingħataw spazju leġittimu fil-qasam tal-politika fir-relazzjonijiet tal-kummerċ.

5.3

F’Marzu 2009, l-IMF analizzat il-vulnerabbiltà tal-pajjiżi bi dħul baxx għall-effetti tal-kriżi finanzjarja globali u r-reċessjoni li segwiet (7). Skont l-istimi tal-ILO, iktar minn 200 miljun persuna, ħafna minnhom ġejjin minn ekonomiji li qed jiżviluppaw jew dawk emerġenti, jistgħu jispiċċaw jgħixu f’faqar estrem. L-għadd ta’ persuni fqar li jaħdmu, jiġifieri dawk li jaqilgħu inqas minn US$ 2 kuljum, jista’ jiżdied għal US$ 1,4 biljuni u jibgħat lura l-progress li sar fil-qasam tat-tnaqqis tal-faqar dinji f’dawn l-aħħar għaxar snin. Iż-żieda fil-faqar se taffettwa l-aktar lin-nisa, meta jitqies li 60 % tal-ifqar persuni fid-dinja huma nisa. F’dan il-kuntest hemm bżonn li jsiru sforzi addizzjonali sabiex jintlaħqu l-Għanijiet ta’ Żvilupp tal-Millennju. Il-KESE jħeġġeġ lill-UE timpenja ruħha b’forza kbira sabiex jinkisbu l-Għanijiet ta’ Żvilupp tal-Millennju.

6.1

L-UE għandha rwol speċjali f’din ix-xena internazzjonali. L-Unjoni Ewropea hija l-aktar esportatur importanti fid-dinja, l-aktar donatur importanti tal-għajnuna lill-pajjiżi li qegħdin jiżviluppaw u s-suq ta’ referenza madwar id-dinja. Madanakollu, ir-riċerka turi li l-UE qiegħda titlef l-importanza tagħha fin-NU (8). L-UE llum qiegħda tingħata inqas appoġġ għar-riżoluzzjonijiet tagħha dwar id-drittijiet tal-bniedem fl-Assemblea Ġenerali minn għaxar snin ilu minħabba ż-żieda fl-influwenza ta’ pajjiżi li jirreżistu l-interferenza “fl-affarijiet interni” bħaċ-Ċina u r-Russja (9).

6.2

L-UE għandha ħafna x’titlef fis-sistema ta’ governanza dinjija. Il-mudell tas-suq soċjali tal-UE huwa uniku u wera li huwa partikolarment adattat biex jindirizza l-problemi kumplessi tal-kriżi finanzjarja attwali. L-UE u l-istituzzjonijiet tagħha jridu jieħdu passi konkreti biex jissalvagwardjaw l-interessi tagħhom u jżommu l-pożizzjoni tagħhom u biex jippromovu l-valuri tal-UE.

6.3

L-UE hija rrappreżentata fl-organizzazzjonijiet internazzjonali kollha li għandhom x’jaqsmu mal-governanza tal-ekonomija dinjija, sew bil-preżenza tal-pajjiżi membri fil-Bord ta’ dawn l-organizzazzjonijiet, bil-koordinazzjoni tal-politiki tal-membri f’dawn l-organizzazzjonijiet, sew bir-rappreżentazzjoni mill-membru li jkollu l-presidenza diretta bi stat rappreżentattiv tal-KE. F’ħafna mill-organizzazzjonijiet internazzjonali l-UE għandha biss status ta’ osservatur (l-eċċezzjonijiet huma fid-WTO u l-FAO) u tistrieħ fuq il- “poter tal-persważjoni” biex teżerċita l-influwenza tagħha. Għalkemm dan il- “poter tal-persważjoni” u n-netwerk ta’ rieda tajba tal-UE jistgħu jkunu effettivi, l-UE għandha tħabrek għal pożizzjonijiet formali fejn hu possibbli. Għal kull organizzazzjoni internazzjonali l-UE għandha tiżviluppa strateġija biex iżżid il-poter tagħha u ssaħħaħ il-pożizzjoni tagħha biex tippromovi governanza iktar effettiva u ġusta ta’ dawn l-organizzazzjonijiet.

6.4

Fl-FMI, l-UE hija rrappreżentata minn kelliema differenti (il-President tal-EURIMF, il-BĊE, il-President tal-Eurogroup, il-Ministru tal-Finanzi tal-Presidenza tal-UE) u d-diverġenzi bejn l-Istati Membri fir-rigward ta’ kwistjonijiet finanzjarji u tal-iżvilupp ixekklu lill-Ewropa milli titkellem b’vuċi waħda. Filwaqt li l-KE għandha l-awtorità li titkellem f’isem l-UE dwar kwistjonijiet finanzjarji u ekonomiċi oħra, anki s-16-il Stat Membru tal-UE li għandhom munita unika u li ddelegaw uħud mill-kompetenzi tagħhom lill-BĊE, mhux neċessarjament jieħdu pożizzjoni komuni. Minħabba l-importanza miżjuda tal-istituzzjonijiet ta’ Bretton Woods, b’mod partikolari l-FMI, hemm bżonn urġenti li l-UE u l-istituzzjonijiet tagħha jtejbu l-koordinazzjoni tagħhom fil-governanza ta’ dawn l-istituzzjonijiet. Il-pajjiżi tal-UE flimkien għandhom 32 % tad-drittijiet tal-vot fl-FMI meta mqabbla mal-Istati Uniti li għandhom 17 %. It-tnaqqis fl-influwenza ta’ membri iżgħar tal-UE biex jitħalla spazju għal ekonomiji emerġenti jista’ jiġi kkumpensat biss b’politika tal-UE aktar koordinata.

6.5

Il-KESE jitlob lill-UE tħeġġeġ lill-FMI jippromovi politiki li jipprovdu aċċess għall-kreditu u l-finanzjament, għall-SMEs u l-bdiewa b’mod partikolari għax fl-ekonomiji nazzjonali kollha, dawn is-setturi huma l-qofol u l-ikbar provvedituri tal-impjiegi. Il-KESE jitlob ukoll li l-UE tħeġġeġ l-istituzzjonijiet finanzjarji internazzjonali sabiex ipoġġi l-fondi għad-disponibbiltà tal-pajjiżi li qed jiżviluppaw sabiex jimplimentaw miżuri kontroċikliċi u b’hekk iżommu lura minn rabtiet kundizzjonali proċikliċi.

6.6

Sa mill-2000, l-UE żiedet il-kontribut finanzjarju tagħha fil-Bank Dinji b’mod sinifikanti (EUR 241 miljun fl-2008). Il-KESE jirrikonoxxi l-importanza tal-Bank Dinji fl-eliminazzjoni tal-faqar u jirrakkomanda li l-UE tħeġġeġ il-Bank Dinji jadotta politiki ta’ żvilupp ekonomiku li jinkludu x-xogħol deċenti kif ukoll l-aċċess għall-kura tas-saħħa, l-edukazzjoni u beni pubbliċi oħra. Il-KESE jħeġġeġ lill-UE biex tappoġġja lill-Bank Dinji biex jiffinanzja pjanijiet ta’ rilanċ ikkoordinati għall-pajjiżi milquta mill-kriżi finanzjarja u ekonomika attwali li jiffukaw fuq l-appoġġ għall-iżvilupp ta’ intrapriżi sostenibbli, il-ħolqien ta’ impjiegi, l-investiment pubbliku, il-politiki attivi għas-suq tax-xogħol, l-estensjoni ta’ sigurtà soċjali bażika għal kulħadd, xbieki ta’ sigurtà addizzjonali għal dawk l-iktar vulnerabbli u l-investiment f’ “ekonomija ekoloġika”.

6.7

Fil-qafas tat-Trattat il-ġdid ta’ Lisbona, il-Parlament Ewropew għandu kompetenzi ta’ kodeċiżjoni fl-oqsma tal-politika tal-kummerċ. Għall-KESE dan ifisser opportunitajiet ġodda biex isaħħaħ il-kooperazzjoni tiegħu mal-Parlament u l-Kummissjoni fil-kwistjonijiet tal-kummerċ. Il-KESE pprepara bosta opinjonijiet rilevanti dwar kwistjonijiet ta’ kummerċ u dwar il-bżonn li l-politiki ta’ kummerċ ikunu koerenti mal-politiki soċjali u ambjentali tal-UE (10) .

6.8

L-UE qed tinvesti ħafna ħin fil-koordinazzjoni tal-fehmiet u l-pożizzjonijiet tagħha fl-organizzazzjonijiet internazzjonali u b’hekk jibqgħalha inqas ħin u sforz sabiex tikseb l-appoġġ tal-membri l-oħra tal-organizzazzjonijiet internazzjonali. Il-Konvenzjoni tan-NU dwar id-Drittijiet tal-Persuni b’Diżabilità hija waħda mill-eċċezzjonijiet pożittivi reċenti. L-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili jistgħu jappoġġjaw pożizzjoni konġunta. Il-KESE jinnota li l-votazzjoni fil-pajjiżi membri tal-UE tirrifletti konverġenza u tħeġġeġ lill-UE tipprepara li titkellem b’vuċi waħda sabiex tevita li titlef l-influwenza għax il-membri ma jaqblux. Huwa ttamat li t-Trattat ta’ Lisbona ser jikkontribwixxi sabiex din is-sitwazzjoni tittejjeb. L-aċċettazzjoni tat-Trattat il-ġdid ta’ Lisbona, tal-pożizzjoni l-ġdida tar-Rappreżentat Għoli u l-kooperazzjoni diplomatika msaħħa huma opportunità biex tiżdied il-pożizzjoni internazzjonali tal-UE.

6.9

Governanza mtejba tal-organizzazzjoni internazzjonali, b’aktar koerenza u għalhekk aktar effettività għandha tibda fil-livell lokali. Il-politiki tal-UE fin-NU u fl-aġenziji tan-NU, fil-G20 u fl-Istituzzjonijiet ta’ Bretton Woods għandhom ikunu soġġetti għall-istess prinċipji u jippromovu l-istess għanijiet, fi ħdan il-mandat u l-istruttura tal-organizzazzjonijiet differenti. Hemm bżonn ta’ iktar sforz sabiex jiġu żviluppati politiki koerenti fl-organizzazzjonijiet internazzjonali. Il-politika tal-UE dwar il-Koerenza għall-Iżvilupp hija eżempju pożittiv. Il-KESE jirreferi wkoll għall-koerenza bejn il-politiki interni u esterni fl-Istrateġija ta’ Lisbona (11).

7.1

Il-parteċipazzjoni tal-imsieħba soċjali u tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili hija prekundizzjoni għall-ħarsien u l-promozzjoni tal-valuri li huma fundamentali għall-organizzazzjonijiet internazzjonali. Is-soċjetà ċivili għandha ħafna x’titlef fil-governanza tal-organizzazzjonijiet internazzjonali. Il-kriżi reċenti wriet li s-soċjetà ċivili, li tinkludi lil dawk li jħallsu t-taxxi, il-ħaddiema, il-konsumaturi, dawk li jfaddlu, is-sidien tad-djar u l-intraprendituri, ħallset prezz għoli għal governanza dinjija insuffiċjenti u ineffettiva.

7.2

L-istruttura l-ġdida tal-governanza qiegħda tissawwar fil-laqgħat diplomatiċi ta’ livell għoli ta’ matul is-summits. Dan il-proċess mhuwiex daqshekk trasparenti. L-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u l-imsieħba soċjali ftit li xejn għandhom aċċess għall-informazzjoni dwar il-proċess, wisq inqas aċċess għall-proċess tat-teħid tad-deċiżjonijiet. L-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u t-trejdjunjins jippruvaw jimmobilizzaw l-opinjoni pubblika u jipperswadu lill-gvernijiet tagħhom biex jikkomunikaw l-ideat tagħhom dwar l-istruttura futura tal-governanza tal-ekonomija dinjija. Uħud mill-partijiet tal-komunità tan-negozju jiġu kkonsultati filwaqt li oħrajn jitħallew barra. Il-vuċi tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u l-imsieħba soċjali għandha tinstema’ aħjar fil-proċess politiku tal-UE kif ukoll fl-organizzazzjonijiet internazzjonali.

7.3

Jeżistu diversi eżempji ta’ prattika tajba fil-livelli nazzjonali, reġjonali u internazzjonali u ta’ parteċipazzjoni tas-soċjetà ċivili organizzata fil-governanza tal-organizzazzjonijiet internazzjonali. Fil-livell internazzjonali jispikka l-eżempju tal-ILO. Ir-rappreżentanti ta’ min iħaddem u tal-ħaddiema jipparteċipaw bl-istess mod bħall-gvernijiet fl-istituzzjonijiet kollha tal-ILO, sew fil-governanza, fit-teħid tad-deċiżjonijiet, fit-twaqqif ta’ standards jew fis-sorveljanza. Il-Kunsilli Konsultattivi għan-Negozju (BIAC) tal-OECD u t-trejdjunjins (TUAC) huma eżempji tajba oħra ta’ konsultazzjoni istituzzjonalizzata tal-imsieħba soċjali. Il-konsultazzjonijiet tal-organizzazzjonijiet internazzjonali l-oħra ftit jinvolvu lill-imsieħba soċjali u l-organizzazzjonijiet l-oħra tas-soċjetà ċivili bħall-istatus konsultattiv tal-NGOs fin-NU jew saħansitra anki ma jinvolvuhomx bħal fil-G20. Il-governanza effettiva tal-organizzazzjonijiet internazzjonali ser tissaħħaħ permezz tal-parteċipazzjoni istituzzjonalizzata tal-organizzazzjonijiet rappreżentattivi tas-soċjetà ċivili u l-imsieħba soċjali b’mod trasparenti. L-organizzazzjonijiet internazzjonali jistgħu jsiru iktar effettivi meta l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u l-imsieħba soċjali jiġu inklużi fis-segwitu u l-mekkaniżmi ta’ sorveljanza u ta’ twissija bikrija tagħhom.

7.4

Il-KESE jistenna li l-UE tinkludi l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u l-imsieħba soċjali fl-iżvilupp tal-politiki u l-pożizzjonijiet tagħha għal governanza ġdida tal-organizzazzjonijiet internazzjonali. Il-KESE jistenna wkoll li l-UE tippromovi fi ħdan l-organizzazzjonijiet internazzjonali r-rieda li jiġu kkonsultati s-soċjetà ċivili u l-imsieħba soċjali huma u jiddiskutu l-istrutturi ta’ governanza tagħhom. Konsultazzjoni sinifikattiva tassumi trasparenza u aċċess faċli għad-dokumenti fi ħdan limitu ta’ żmien li jippermetti li l-fehmiet tal-partijiet interessati jitqiesu u jiġu inkorporati.

7.5

28.12.2010   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 354/50

—

it-tkomplija tal-proċess ta’ tkabbir u

—

it-tħaffif tal-proċess ta’ liberalizzazzjoni tal-viża mal-Albanija u l-Bosnja-Ħerzegovina sabiex iċ-ċittadini tagħhom ikunu jistgħu jivvjaġġaw mingħajr viża lejn il-pajjiżi tax-Schengen. Barra minn hekk, għandhom jitnedew in-negozjati mal-Kosovo (1) dwar din il-kwistjoni;

—

il-mobilizzazzjoni tar-riżorsi disponibbli kollha ta’ finanzjament sabiex ikun hemm investiment kbir kemm jista’ jkun fi proġetti ta’ infrastruttura u l-użu tal-Qafas ta’ Investiment għall-Balkani tal-Punent li għadu kif ġie stabbilit għal dan il-għan;

—

iż-żamma tad-dimensjoni soċjali bħala prijorità meta jiġi implimentat it-trattat li jistabbilixxi Komunità tat-Trasport. Il-Forum Soċjali għandu jiġi appoġġjat sabiex isir strument effettiv għad-djalogu soċjali settorjali mtejjeb fil-livell reġjonali;

—

l-appoġġ għall-bidliet lejn mezzi tat-trasport li jagħmlu inqas ħsara lill-ambjent bħall-passaġġi tal-ilma interni u l-linji ferrovjarji fil-Balkani tal-Punent;

—

il-kunsiderazzjoni tal-valutazzjonijiet tal-impatt soċjoekonomiku tan-netwerks tat-trasport matul l-iżvilupp ta’ politika komuni tat-trasport;

—

l-appoġġ għall-aġġornament tan-Netwerk Prinċipali tat-Trasport Reġjonali b’konformità mal-ħtiġijiet;

—

il-kunsiderazzjoni tan-Netwerk Prinċipali tat-Trasport Reġjonali tal-Ewropa tax-Xlokk bħala parti futura tat-TEN-T fil-proċess tar-Reviżjoni tal-Politika tat-TEN-T, bħala appoġġ għall-integrazzjoni addizzjonali tal-Balkani tal-Punent fl-UE;

—

it-tnedija ta’ studju dwar l-impjiegi fil-Partijiet Kontraenti tal-Komunità tat-Trasport tal-Balkani tal-Punent. Barra minn hekk, għandha tingħata attenzjoni adatta lill-iżvilupp ta’ programmi tat-taħriġ kemm għal min iħaddem kif ukoll għall-ħaddiema sabiex ikunu jistgħu jirreaġixxu aħjar għall-bidliet fis-suq tax-xogħol; u

—

l-allokazzjoni suffiċjenti ta’ riżorsi umani fl-affarijiet soċjali u d-djalogu soċjali fis-segretarjat tal-komunità tat-trasport.

—

it-tħeġġiġ tal-imsieħba soċjali fil-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent, permezz tal-ħidma tal-Kumitati Konsultattivi Konġunti, biex jaqdu rwol attiv fid-djalogu soċjali kemm fil-livelli nazzjonali kif ukoll reġjonali;

—

l-organizzazzjoni ta’ konferenza dwar il-politika tat-trasport fil-Balkani tal-Punent bil-parteċipazzjoni tar-rappreżentanti tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili mill-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent, il-Kummissjoni Ewropea u l-KESE; u

—

l-identifikazzjoni ta’ mekkaniżmi biex tiġi stabbilita u istituzzjonalizzata l-kooperazzjoni futura mal-forum soċjali reġjonali li għandu jitwaqqaf skont it-trattat li jistabbilixxi Komunità tat-Trasport.

—

it-tisħiħ tal-kooperazzjoni reġjonali fil-qasam tal-politika tat-trasport u l-infrastruttura tat-trasport;

—

l-iżgurar ta’ pjanar effiċjenti tal-investiment pubbliku ta’ interess reġjonali fis-settur tat-trasport u iktar tisħiħ tal-kapaċità fis-settur tat-trasport;

—

l-implimentazzjoni tar-riformi meħtieġa u t-tħaffif tal-proċess ta’ adozzjoni tal-acquis Komunitarju;

—

l-isfruttar tal-opportunitajiet għal finanzjament privat/kofinanzjament ta’ proġetti prijoritarji kif ukoll ta’ proġetti komplementari (sħubijiet pubbliċi-privati) u l-ħolqien ta’ ambjent adatt għal dan it-tip ta’ proġetti;

—

titjib fit-trasparenza tal-akkwist pubbliku;

—

titjib tal-ġestjoni tal-fruntieri u żieda fil-kapaċità tal-qsim tal-fruntieri bil-għan li jħaffu u jtejbu l-kwalità tat-trasport fil-livell reġjonali;

—

l-iżvilupp ta’ politiki koerenti fil-livell reġjonali li jħeġġu t-trasport intermodali u l-użu ta’ sistemi ta’ trasport intelliġenti;

—

it-tkomplija tat-titjib fir-relazzjonijiet mal-pajjiżi ġirien u r-riżoluzzjoni tal- kwistjonijiet pendenti fir-relazzjonijiet bilaterali;

—

il-parteċipazzjoni attiva fl-iżvilupp tal-Istrateġija tad-Danubju, li qed titħejja bħalissa, sabiex jieħdu vantaġġ mill-proġetti konġunti infrastrutturali mal-membri tal-UE u l-pajjiżi ġirien; u

—

l-involviment tal-imsieħba soċjali, kif ukoll ta’ rappreżentanti ta’ organizzazzjonijiet rilevanti oħra tas-soċjetà ċivili fil-proċess tal-iżvilupp tal-politika reġjonali tat-trasport u l-konverġenza bejn il-politiki u r-riformi tal-impjieg.

2.2.1

L-UE għandha interess dirett fil-Balkani tal-Punent peress li dan ir-reġjun jinsab fil-qalba tal-Ewropa. Il-pajjiżi kollha tal-Balkani tal-Punent huma kandidati jew kandidati potenzjali għas-sħubija fl-UE. Biex jiksbu dan il-għan, iridu jissodisfaw il-kriterji u l-kondizzjonijiet kollha meħtieġa għas-sħubijia. Il-kooperazzjoni reġjonali hija waħda mill-prekondizzjonijiet meħtieġa biex l-integrazzjoni tagħhom fl-Unjoni Ewropea tirnexxi u għalhekk hija wkoll element essenzjali tal-Proċess ta’ Stabilizzazzjoni u ta’ Assoċjazzjoni (PSA). Għaldaqstant, l-UE lesta tappoġġja l-iżvilupp ta’ proġetti reġjonali, inkluż in-Netwerk Prinċipali tat-Trasport Reġjonali li jaqdi rwol kruċjali.

2.2.2

L-UE tqis li t-trasport huwa qasam ta’ politika ovvju u adatt għal kooperazzjoni reġjonali effiċjenti u għalhekk temmen li l-politika tat-trasport tal-Balkani tal-Punent tista’ tkun wiesgħa ħafna u tħeġġeġ lir-reġjun biex jikkonforma mal-acquis. Il-fatt li erba’ mill-għaxar Kurituri Pan-Ewropej jgħaddu mill-Balkani tal-Punent isaħħaħ iktar l-importanza tal-politika tat-trasport. Il-politika tat-trasport tal-UE fir-reġjun għandha tliet għanijiet prinċipali. L-ewwel għan huwa li ttejjeb u timmodernizza n-Netwerk tat-Trasport tal-Ewropa tax-Xlokk għall-finijiet tal-iżvilupp soċjali u ekonomiku. It-tieni għan hu li ttejjeb it-traffiku fuq in-netwerk billi timplimenta miżuri mhux vinkolanti / trasversali. It-tielet għan hu li tgħin lir-reġjun jikkonforma mal-acquis tat-trasport. Biex timplimenta dawn il-prijoritajiet, l-UE bħalissa qed tinnegozja trattat li jistabbilixxi Komunità tat-Trasport mal-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent (ara punt 4.3 hawn taħt).

3.2.1

It-tul totali tan-netwerk prinċipali ferrovjarju huwa 4 615 km, u dan jikkonsisti minn 3 083 km ta’ kurituri u 1 532 km ta’ rotot. 15 % biss tan-netwerk prinċipali ferrovjarju huwa kklassifikat f’kondizzjoni tajba filwaqt li 19 % jinsab f’kondizzjoni ħażina jew ħażina ħafna (5).

3.2.2

Il-ferroviji huma l-aktar ħolqa dgħajfa fost il-mezzi kollha ta’ trasport. L-analiżi tal-aċċessibbiltà turi li l-ħin tat-trasport bil-ferroviji huwa 200 % itwal mit-trasport bit-toroq għall-istess distanza bejn il-punt tat-tluq u d-destinazzjoni. L-infrastruttura ferrovjarja mhijiex żviluppata biżżejjed fil-pajjiżi kollha tal-Balkani tal-Punent. Għaldaqstant, hemm bżonn ta’ investiment estensiv fit-trasport ferrovjarju fil-pajjiżi kollha tar-reġjun. Sfida oħra hija r-ristrutturar tal-kumpaniji ferrovjarji, li sikwit jitqiesu li jimpjegaw aktar nies milli jkun hemm bżonn.

3.3.1

It-tul totali tax-xmara tad-Danubju (Kuritur VII) (6) fil-Kroazja u s-Serbja huwa ta’ 588 km u t-tul navigabbli tax-xmara Sava huwa ta’ 593 km. In-netwerk prinċipali jinkludi wkoll seba’ portijiet tal-baħar u żewġ portijiet tax-xmajjar (7). Bl-eċċezzjoni ta’ madwar 30 km, id-Danubju tinsab f’kondizzjoni tajba filwaqt li l-kondizzjoni tas-Sava hija ħafna agħar (8).

3.3.2

Il-passaġġi tal-ilma interni jirrappreżentaw il-mezz tat-trasport li l-iktar jirrispetta l-ambjent u li huwa l-irħas. Madankollu, l-iżvantaġġ huwa d-dewmien tat-trasport.

3.3.3

It-trasport intermodali huwa limitat u attwalment jinkludi l-aktar it-trasport bit-triq ta’ kontejners marittimi minn u lejn il-portijiet. Barra minn hekk, it-terminals intermodali eżistenti mhumiex jintużaw biżżejjed. Madankollu, hemm il-potenzjal ta’ trasport intermodali ta’ madwar 10 % b’żieda prevista għal 15 % sal-2015 fin-netwerk prinċipali.

3.3.4

Wieħed jista’ jgħid li l-pajjiżi fir-reġjun kontinwament qed jagħmlu progress biex jirriformaw is-settur tat-trasport billi jwettqu l-istrateġiji tagħhom għat-trasport nazzjonali u billi jintroduċu leġiżlazzjoni u regolamenti ġodda b’konformità mal-acquis u l-politika tat-trasport tal-UE. Ġeneralment jagħrfu li r-riformi għandhom iseħħu b’konformità mal-interessi reġjonali, li jfisser li m’għandhomx joħolqu diskrepanzi li jistgħu jxekklu l-iżvilupp u l-ġestjoni effettiva tan-netwerk prinċipali. Bħal fil-każ tal-proċess ta’ integrazzjoni fl-UE, xi pajjiżi huma aktar avvanzati minn oħrajn.

4.1

Il-politika komuni tat-trasport għall-Balkani tal-Punent tmur lura għall-Patt ta’ Stabbiltà għall-Ewropa tax-Xlokk li ġie stabbilit fl-1999. Kif diġà ssemma hawn fuq, l-UE tqis il-kooperazzjoni reġjonali bħala prerekwiżit għas-sħubija futura tal-UE tal-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent u prekondizzjoni għall-iżvilupp tal-politika tat-trasport reġjonali. Għalhekk, l-UE ħeġġet lill-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent biex jiżviluppaw il-kooperazzjoni intrareġjonali u jtejbu l-koordinazzjoni fil-qasam tal-politika tat-trasport komuni. Biex jiġi stimolat l-iżvilupp tal-infrastruttura tat-trasport fl-Ewropa tax-Xlokk, fl-2004 ġie ffirmat il-Memorandum ta’ Ftehim dwar l-Iżvilupp tan-Netwerk Prinċipali tat-Trasport Reġjonali bejn il-Kummissjoni Ewropea u l-parteċipanti mir-reġjun. Bħala riżultat, il-forums differenti involuti fl-attivitajiet tal-infrastrutturi tat-trasport reġjonali ġew sostitwiti bi tliet korpi kkoordinati ewlenin. Id-deċiżjonijiet strateġiċi jittieħdu fil-laqgħa annwali tal-Ministri; l-implimentazzjoni tal-Memorandum ta’ Ftehim hija kkoordinata mill-Kumitat ta’ Tmexxija; filwaqt li l-Osservatorju tat-Trasport tal-Ewropa tax-Xlokk (SEETO) iservi ta’ segretarjat permanenti (9). Il-Memorandum jimpenja l-parteċipanti biex flimkien jiżviluppaw u jimplimentaw pjan ta’ azzjoni multiannwali progressiv li jkopri perijodu ta’ 5 snin. Rwol ieħor importanti għall-Memorandum huwa li jipprovdi qafas għal proċess koordinat li jwassal għall-abbozzar tat-trattat li jistabbilixxi Komunità tat-Trasport mal-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent.

4.2

It-trattat li jistabbilixxi Komunità tat-Trasport mal-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent, li bħalissa qiegħed jiġi negozjat, ser jieħu post il-Memorandum ta’ Ftehim attwali. L-għan tat-trattat huwa li jistabbilixxi suq integrat għall-infrastruttura u l-art, is-sistemi tat-trasport tal-passaġġi tal-ilma interni u dawk marittimi kif ukoll is-servizzi li huma marbutin mill-qrib mas-suq intern tat-trasport rilevanti tal-Unjoni Ewropea. It-twaqqif ta’ Komunità tat-Trasport iħaffef l-integrazzjoni tas-sistemi tat-trasport fi ħdan ir-reġjun kif ukoll ma’ dawk tal-UE. Barra milli tħaffef il-konformità tal-leġiżlazzjoni rilevanti, inkluż l-acquis soċjali rilevanti, il-Komunità tat-Trasport tippermetti wkoll lill-utenti tat-trasport u ċ-ċittadini jibbenefikaw mill-proċess ta’ sħubija aktar malajr. Il-Komunità tat-Trasport tipprovdi wkoll lill-operaturi u l-investituri fis-settur tat-trasport biċ-ċertezza legali, u b’hekk tistimola u tħaffef l-investiment neċessarju u l-iżvilupp ekonomiku (10)

4.3

Objettivi oħra huma l-ħolqien ta’ qafas regolatorju u tas-suq stabbli, kapaċi li jattira l-investiment fil-mezzi kollha tat-trasport u fis-sistemi tal-ġestjoni tat-traffiku, li tiżdied l-effiċjenza fil-mezzi tat-trasport u tikkontribwixxi għal qasma modali aktar sostenibbli, kif ukoll li jgħaqqad l-iżvilupp tat-trasport mal-progress soċjali u r-rispett għall-ambjent. Hemm bżonn li nenfasizzaw il-fatt li t-trattat ma jsirx validu f’pajjiżi partikolari tal-Balkani tal-Punent sakemm ma japplikawx l-acquis kollu meħtieġ.

5.1.1

L-ixprun ewlieni tal-integrazzjoni fis-settur tat-trasport huwa l-armonizzazzjoni regolatorja u l-koordinazzjoni bejn l-awtoritajiet. L-għadd ta’ atturi inklużi fil-proċess tal-iżvilupp tal-politika tat-trasport reġjonali jirrikjedi ppjanar adegwat u koordinazzjoni tal-attivitajiet.

5.1.2

Fil-livell nazzjonali, l-implimentazzjoni tal-acquis timpenja lill-gvernijiet tal-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent li jippjanaw u jimplimentaw riformi importanti fis-setturi tat-trasport, kif ukoll f’setturi oħra relatati. Valutazzjoni tal-impatt preċiża għandha tkun parti kumplementari tal-proċess.

5.1.3

L-ippjanar effettiv tal-infiq pubbliku u l-kooperazzjoni mal-partijiet interessati l-oħra, inkluż l-imsieħba soċjali u l-istituzzjonijiet finanzjarji internazzjonali, għandhom jissemmew bħala wieħed mill-aspetti importanti għall-iżvilupp effettiv tal-politika tat-trasport.

5.1.4

Sfida oħra relatata hija l-ħtieġa għall-armonizzazzjoni tal-istrateġiji nazzjonali tat-trasport b’interessi reġjonali u l-koordinazzjoni tal-implimentazzjoni tal-proġett tan-Netwerk Prinċipali, biex tappoġġja l-ġestjoni effettiva u l-iżvilupp tan-Netwerk Prinċipali.

5.1.5

L-aħħar u mhux l-inqas, l-iżvilupp ta’ pjani ta’ azzjoni multiannwali progressivi tas-SEETO għall-iżvilupp tan-Netwerk Prinċipali tat-Trasport Reġjonali jirrikjedi pjanar effettiv u koordinazzjoni tal-attivitajiet fil-livell reġjonali. Dan it-tip ta’ koordinazzjoni ser ikun meħtieġ ukoll fil-Forum Soċjali reġjonali, li fih ser jipparteċipaw ir-rappreżentanti tal-imsieħba soċjali u partijiet interessati oħra, fosthom l-organizzazzjonijiet mhux governattivi, mill-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent.

5.2.1

Il-bżonn li l-leġiżlazzjoni nazzjonali jiġu adattati għall-acquis communautaire u l-istandards tal-UE fis-settur tat-trasport huwa prijorità. L-acquis tat-trasport huwa partikolarment estensiv, u jkopri l-aċċess għas-suq u r-rekwiżiti soċjali, tekniċi, fiskali, ta’ sigurtà u ambjentali. Għalhekk, il-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent għandhom sfida biex jimplimentaw u jinfurzaw il-korp kbir tal-acquis tat-trasport li jinkludi għadd kbir ta’ regolamenti, direttivi u deċiżjonijiet. Sfida oħra hija marbuta mat-traspożizzjoni selettiva u l-implimentazzjoni tal-acquis Komunitarju.

5.2.2

Minħabba l-livell għoli ta’ frammentazzjoni, il-kwistjonijiet marbuta mal-qsim tal-fruntiera huma importanti ħafna għar-reġjun tal-Ewropa tax-Xlokk. Bħalissa, il-ħinijiet ta’ stennija għall-qsim tal-fruntiera qed ikollhom impatt konsiderevoli fuq l-effiċjenza u l-kompetittività tan-Netwerk Prinċipali. Għandu jsir sforz addizzjonali mill-parteċipanti tal-Balkani tal-Punent sabiex tittejjeb il-ġestjoni u l-proċeduri tal-fruntiera u jitnaqqsu l-ħinijiet ta’ stennija.

5.2.3

L-aspetti ambjentali għandhom jiġu enfasizzati. L-applikazzjoni tal-istandards ambjentali qed issir dejjem aktar importanti meta jiġu żviluppati proġetti ta’ infrastruttura. Peress li l-leġiżlazzjoni ambjentali hija parti importanti mill-acquis, il-kwistjoni jekk għandhiex tiġi applikata jew le mhijiex rilevanti. Madankollu, jista’ jingħad li l-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent qed isibu problemi kbar biex jinfurzaw il-liġijiet ambjentali.

5.3.1

L-iżvilupp u l-manutenzjoni tan-netwerks tat-trasport jeħtieġu finanzjament li mhuwiex disponibbli mis-settur pubbliku. Għalhekk, il-koordinazzjoni tad-donaturi taqdi rwol importanti hawnhekk. Apparti mill-UE, l-istituzzjonijiet finanzjarji internazzjonali bħall-Bank Ewropew għar-Rikostruzzjoni u l-Iżvilupp (BERŻ), il-Bank Dinji (BD), il-Bank Ewropew tal-Investiment (BEI), il-Kunsill tal-Bank Ewropew għall-Iżvilupp (KBEI) u d-donaturi bilaterali għandhom jikkoordinaw l-attivitajiet tagħhom u jallokaw il-fondi meħtieġa. Għall-gvernijiet tal-pajjiżi tal-Balkani tal-Punent, opportunità oħra biex jiffinanzjaw in-netwerks tat-trasport hija permezz tas-sħubijiet pubbliċi-privati.

5.3.2

L-importanza ta’ dawn is-sħubijiet ġiet enfasizzata waqt il-konferenza ministerjali li saret f’Sarajevo f’Settembru 2009. Fl-istqarrija ministerjali, il-parteċipanti mhux biss irrikonoxxew u laqgħu r-rwol importanti li jaqdi s-settur privat fl-iżvilupp tal-infrastruttura, iżda aċċettaw il-ħtieġa li jiġi żviluppat ambjent istituzzjonali u leġiżlattiv li jippermetti l-parteċipazzjoni tas-settur privat fil-proġetti tal-infrastruttura permezz tal-istrument tas-sħubijiet pubbliċi-privati. Barra minn hekk, iddikjaraw l-impenn tagħhom li jħejju proġetti ta’ infrastruttura f’livell reġjonali u appoġġjaw it-twaqqif tan-Netwerk tas-Sħubijiet Pubbliċi-Privati tal-Ewropa tax-Xlokk (11). Id-dikjarazzjoni toffri qafas tajjeb biex jittejjeb l-iżvilupp ta’ proġetti ta’ żvilupp tal-infrastruttura fir-reġjun permezz ta’ sħubijiet pubbliċi-privati. Madankollu, l-implimentazzjoni tagħha teħtieġ ir-riforma tas-sistemi leġiżlattivi u regolatorji, kif ukoll l-appoġġ attiv tal-imsieħba internazzjonali – il-Kummissjoni Ewropea, l-istituzzjonijiet finanzjarji internazzjonali u d-donaturi bilaterali – permezz ta’ assistenza teknika u finanzjarja.

5.3.3

Miżura importanti oħra li għandha tiżgura kooperazzjoni aktar mill-qrib bejn l-istituzzjonijiet finanzjarji internazzjonali, donaturi bilaterali u l-Unjoni Ewropea hija l-Qafas ta’ Investiment għall-Balkani tal-Punent. Dan il-Qafas tnieda f’Diċembru 2009 u jikkonsisti minn faċilità ta’ għotjiet konġunti u faċilità ta’ self konġunt biex jiffinanzja proġetti prijoritarji fil-Balkani tal-Punent, li fosthom il-proġetti tal-infrastruttura jaqdu rwol ċentrali (12).

6.1.1

It-trasport huwa wieħed mill-iktar setturi dominanti tal-impjiegi fir-reġjun. Għalhekk, min iħaddem għandu jkollu sehem fit-tfassil tal-politiki u s-segwitu ta’ riformi li minnhom igawdu l-kumpaniji tagħhom, flimkien mal-impjegati u ċ-ċittadini ta’ pajjiżhom. L-organizzazzjonijiet tat-trasport settorjali u dawk li jħaddmu fuq bażi individwali wkoll għandhom rwol fin-negozjar tal-prijoritajiet għan-netwerks nazzjonali u reġjonali u l-analiżi tal-impatt tagħhom fuq il-promozzjoni tal-mobbiltà, il-ħolqien u ż-żamma tal-impjiegi u benefiċċji ġenerali għall-ekonomiji nazzjonali.

6.1.2

Il-viżibbiltà u l-influwenza tal-organizzazzjonijiet ta’ min iħaddem tvarja minn pajjiż għal pajjiż f’dan ir-reġjun. B’mod ġenerali, il-pożizzjoni tagħhom hija pjuttost dgħajfa l-aktar minħabba n-nuqqas ta’ kapaċità għal mobilizzazzjoni interna u diffikultajiet biex jingħataw rappreżentazzjoni u segwitu effettivi tal-interessi tagħhom fir-relazzjonijiet mal-gvern u partijiet oħra interessati.

6.1.3

Hemm bżonn li jiġu żviluppati l-ħiliet ta’ rappreżentazzjoni u dawk analitiċi fost il-membri tal-organizzazzjonijiet ta’ min iħaddem, li jistgħu jkunu ta’ benefiċċju mhux biss għall-pajjiżi individwali iżda wkoll għall-UE.

6.2.1

It-trasport huwa wieħed mill-akbar provvedituri tal-impjiegi fir-reġjun. Il-kondizzjonijiet soċjali/tas-suq tax-xogħol f’ħafna pajjiżi huma prekarji b’livelli għoljin ta’ qgħad persistenti, rati għoljin ta’ faqar u migrazzjoni tal-popolazzjoni attiva, kif ukoll sistemi ta’ sigurtà soċjali mtaqqla żżejjed. Fis-settur ferrovjarju, bħala medja, 50 % tal-forza tax-xogħol telqet l-impjieg tagħha fi żmien għaxar snin (13). Ir-riforma tal-ferroviji li trid tiġi implimentata f’kull pajjiż twassal għal tnaqqis fin-numru ta’ impjegati, privatizzazzjoni tal-operaturi tal-ġarr tal-merkanzija u l-għeluq tal-linji lokali li ma jagħmlux qligħ (14). Għalhekk, il-pjani biex it-trasport ferrovjarju jiġi liberalizzat ser jolqtu l-impjieg u l-kondizzjonijiet tax-xogħol.

6.2.2

It-telf tal-impjiegi qed jolqot ukoll l-industrija tal-portijiet, kif ukoll il-komunitajiet li jiddependu mill-portijiet u l-ekonomiji lokali. Kien hemm telf simili fl-impjiegi fis-settur tal-passaġġi tal-ilma interni.

6.2.3

Flimkien ma’ msieħba soċjali oħra, it-trejdjunjins jaqdu rwol importanti fil-valutazzjoni tal-impatt tal-iżvilupp ta’ netwerk prinċipali ta’ trasport reġjonali fuq l-impjiegi. It-trejdjunjins tat-trasport mir-reġjun, bil-koordinazzjoni tal-Federazzjoni Ewropea tal-Ħaddiema tat-Trasport, għamlu kampanja – kemm fil-livell tal-UE kif ukoll dak nazzjonali – biex isiru valutazzjonijiet tal-impatt soċjali bħala parti integrali mill-ippjanar strateġiku u l-implimentazzjoni tat-trattat li jistabbilixxi komunità tat-trasport (15). Għan ieħor tat-trejdjunjins huwa li tinkiseb konverġenza bejn il-politiki tal-impjieg u r-riforma.

28.12.2010   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 354/56

1.1

It-Trattat ta' Lisbona li daħal fis-seħħ fl-1 ta' Diċembru 2009, ġab miegħu bidliet kbar fis-sistema istituzzjonali tal-Unjoni Ewropea, inkluża l-kariga permanenti l-ġdida tal-president tal-Kunsill Ewropew. Fl-istess ħin, it-Trattat ta' Lisbona ħoloq bażi legali għal tliet presidenzi (1) li permezz tagħha tliet Stati Membri jieħdu l-presidenza tal-Kunsill tal-UE għall-perjodu ta' 18-il xahar fuq il-bażi ta' programm li jiġi deċiż minn qabel.

1.2

Mill-perspettiva tas-soċjetà ċivili, l-Artikolu 11 tat-Trattat ta' Lisbona huwa partikolarment relevanti. peress li essenzjalment jittratta t-tisħiħ tad-demokrazija parteċipattiva, l-intensifikazzjoni u l-istrutturazzjoni tad-djalogu maċ-ċittadini, it-tkomplija tal-konsultazzjonijiet fil-fond dwar l-elaborazzjoni tal-politiki tal-UE u d-dispożizzjoni tal-inizjattiva taċ-ċittadini. Dan kollu għandu jikkontribwixxi għat-tisħiħ tad-djalogu ċivili.

1.3

L-għan ta' dan id-dokument huwa li jeżamina l-kwistjonijiet imsemmija fil-paragrafi preċedenti. Għal dan il-għan, id-dokument jenfasizza r-rwol partikulari tal-KESE, bħala r-rappreżentant istituzzjonali tas-soċjetà ċivili organizzata Ewropea, iressaq proposti maħsuba sabiex jikkonsolidaw dan ir-rwol, u fl-istess ħin jesprimi l-appoġġ tiegħu għad-dispożizzjonijiet tat-Trattat ta' Lisbona maħsuba biex l-UE taħdem b'mod aktar effikaċi, b'aktar trasparenza u b' leġittimità akbar.

2.1

Il-presidenza fil-kariga, jiġifieri, il-presidenza tal-Kunsill tal-Unjoni Ewropea, mhijiex innovazzjoni reċenti; karatteristika essenzjali hija li talterna bejn l-Istati Membri kull sitt xhur. Tul dan il-perjodu, il-pajjiż li jkollu l-kariga tal-presidenza jkun “il-wiċċ u l-vuċi” tal-UE; jiddefinixxi l-istrateġiji, u jassumi rwol organizzattiv u rappreżentattiv.

2.2

Il-missjonijiet tal-presidenza jġibu magħhom responsabbiltajiet u sforzi kbar għall-gvern kollu. Dan ma jistax juża l-presidenza biex imexxi 'l quddiem l-interessi nazzjonali.

2.3

Ir-regoli dwar il-presidenza ġew modifikati fil-15 ta' Settembru 2006 permezz ta' Deċiżjoni tal-Kunsill (2006/683/KE) li ħolqot il-bażi għas-sistema tat-tliet presidenzi. Dan ir-regolament essenzjalment jipprevedi li għal kull perjodu ta' 18-il xahar, it-tliet presidenzi fil-kariga ser jaħdmu f'kollaborazzjoni u konsultazzjoni mill-viċin mal-Kummissjoni Ewropea sabiex iħejju abbozz ta' programm tal-attivitajiet tal-Kunsill għal dak il-perjodu.

2.4

X'inhu l-vantaġġ ta' din il-forma ġdida ta' presidenza? Is-sistema l-ġdida tippreżerva l-marġini ta' manuvra li jkollu l-pajjiż li jkun fil-presidenza, l-istess bħall-presidenza tas-sitt xhur; fl-istess waqt, il-programm imħejji mit-tliet presidenzi flimkien jikkontribwixxi biex l-Istati Membri jaħdmu flimkien aktar mill-qrib u jkun hemm kontinwità u koerenza akbar fil-politiki tal-Unjoni kif ukoll fil-ħajja tal-Komunità.

2.5

L-ewwel grupp ta' tliet presidenzi li jaħdmu flimkien b'dan il-mod (“it-triju”), li beda fl-1 ta' Jannar 2007, kien magħmul mill-Ġermanja, il-Portugall u s-Slovenja, warajh, mill-1 ta' Lulju 2008 sal-31 ta' Diċembru 2009, kien hemm it-tliet presidenzi ta' Franza, ir-Repubblika Ċeka u l-Isvezja. Madankollu, il-perċezzjoni ġenerali hi li għal raġunijiet varji, u fuq kollox fl-assenza tal-bażi legali meħtieġa, il-ħidma ta' dawn it-tliet presidenzi varji kienet dominata minn kunsiderazzjonijiet u aspirazzjonijiet nazzjonali aktar milli dawk komuni għat-tliet pajjiżi f'kull presidenza ta' tlieta.

2.6

Wara d-dħul fis-seħħ tat-Trattat ta' Lisbona, mill-1 ta' Jannar 2010, Spanja, il-Belġju u l-Ungerija se jkunu t-tliet presidenzi li jmiss. Il-bażi ta' din il-presidenza ser ikun il-programm ta' ħidma adottat waqt il-laqgħa tal-Kunsill Ewropew tas-17 ta' Diċembru 2009. Dan huwa programm ambizzjuż ħafna li jkopri bosta oqsma. Wieħed mill-elementi prinċipali li jikkontribwixxi għall-effikaċja tal-presidenzi huwa l-kompożizzjoni tal-gruppi ta' presidenza: Stat Membru kbir u/jew pajjiż fondatur – pajjiż li minħabba dawn ir-raġunijiet għandu esperjenza konsiderevoli – flimkien ma' pajjiż li ngħaqad aktar reċentement u Stat Membru ġdid.

2.7

L-esperjenza turi li filwaqt li l-pajjiżi li għandhom piż politiku kbir għandhom ukoll aktar poter ta' negozjar, pajjiżi iżgħar ħafna drabi jkunu jistgħu jikkompensaw għan-nuqqasijiet apparenti u possibbilment in-nuqqas ta' esperjenza permezz ta' għażla għaqlija tal-prijoritajiet, strateġija tajba ta' negozjar u dispożizzjoni ċara li jintlaħaq kompromess.

2.8

Wara d-dħul fis-seħħ tat-Trattat ta' Lisbona, il-prattika tat-tliet presidenzi ħolqot preċedent f'dak li għandu x'jaqsam mat-tqassim tal-kompiti bejn il-President tal-Kunsill Ewropew elett għal sentejn u nofs (u li jista' jiġi rielett darba) u t-tliet presidenzi fuq bażi ta' rotazzjoni. F'dan l-istadju għadhom ma jistgħux jiġu previsti b'mod ċar l-aspetti kollha marbuta ma' dan. Is-suċċess f'dan il-qasam jirrikjedi kollaborazzjoni stretta. Fl-istess waqt, peress li s-sistema attwali ser tibqa' tapplika għal diversi oqsma, wieħed jista' jistenna li l-gvernijiet nazzjonali, waqt is-sitt xhur rispettivi, ikomplu bl-isforzi tagħhom biex isemmgħu l-veduti tagħhom u biex ikollhom impatt waqt is-sitt xhur ta' presidenza tagħhom. Din is-sitwazzjoni ġdida għandha implikazzjonijiet importanti għall-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili.

3.1

L-ewwel nett, irridu nindikaw li t-twettiq tal-ħidma tal-presidenza tal-Kunsill bażikament hija r-responsabbiltà tal-gvern nazzjonali. Dawn il-kompiti jiġu eżegwiti permezz tal-kontribut determinanti ta' uffiċjali pubbliċi (diplomatiċi), esperti u politiċi. Id-dokumenti li jirregolaw l-eżekuzzjoni tal-kompiti tal-presidenza fosthom it-Trattat ta' Lisbona, ma jsemmux il-parteċipazzjoni organizzata u istituzzjonali tas-soċjetà ċivili.

3.2

Madankollu, kemm l-istituzzjonijiet tal-UE kif ukoll il-pajjiżi inkarigati mill-presidenza tal-Kunsill qed isiru aktar konxji li l-parteċipazzjoni tal-kollettività permezz tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u taċ-ċittadini, tista' tikkontribwixxi b'mod konsiderevoli għar-riżultat tajjeb tal-ħidma. Dan jirrifletti sensibbiltà lejn il-valur tad-demokrazija parteċipattiva u d-djalogu ċivili.

3.3

Madankollu dan ma jfissirx li jeżisti kunsens fil-livell tal-UE dwar il-politiki u l-prattiċi f'dak li għandu x'jaqsam mal-mod kif l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili jipparteċipaw fit-twettiq tal-programmi tal-presidenzi tal-Kunsill. Is-sitwazzjoni fil-livell nazzjonali tista' tvarja ħafna u fil-biċċa l-kbira tiddependi mill-livell ta' organizzazzjoni u ta' attività tas-soċjetà ċivili tal-pajjiż li jkollu l-kariga tal-presidenza, kif ukoll il-kwalità tar-relazzjonijiet tagħha mal-gvern nazzjonali. F'dan il-kuntest, ir-relazzjoni ġeneralment mhix waħda bejn sħab ugwali.

3.4

Mill-kummenti li saru s'issa wieħed jista' jikkonkludi li l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili x'aktarx ma jipparteċipawx fit-tħejjija tal-prijoritajiet proposti mill-pajjiż li għandu l-kariga tal-presidenza tal-Kunsill; loġikament dan jimplika li s-soċjetà ċivili għandha sens dgħajjef, jekk mhux ineżistenti, li dawn il-prijoritajiet jappartjenu lilha.

3.5

Minħabba l-fatt li l-kunċett ta' tliet presidenzi huwa wieħed relattivament ġdid, mhux sorprendenti li huma biss każijiet iżolati li fihom is-soċjetà ċivili tat-tliet pajjiżi jingħaqdu flimkien minn qabel u jikkollaboraw. L-ewwel sinjali inkoraġġanti ta' dan x'aktarx se jidhru waqt it-tliet presidenzi ta' Spanja, il-Belġju u l-Ungerija, pereżempju waqt it-tħejjija u l-organizzazzjoni ta' avvenimenti tas-soċjetà ċivili li se jkollhom viżibbiltà kbira (f'Malaga fl-2010 u f'Budapest fl-2011).

3.6

F'dawn l-aħħar snin kienet il-prattika, kif kien waqt il-Forum Ċiviku Ewropew importanti li sar f'Settembru 2008 taħt il-presidenza Franċiża f'La Rochelle, li l-pajjiż li jkollu l-presidenza jospita laqgħa għar-rappreżentanti tas-soċjetà ċivili, bl-appoġġ tal-Kummissjoni Ewropea. F'dawn il-laqgħat jiġu diskussi kwistjonijiet li jolqtu l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili b'mod dirett u idealment dawn jiġu integrati mal-prijoritajiet identifikati mill-pajjiż ospitanti.

3.7

Is-snin tematiċi tal-UE (bħas-sena Ewropea għall-Ġlieda kontra l-Faqar u l-Esklużjoni Soċjali fl-2010) joffru okkażjoni tajba għall-parteċipazzjoni tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili fil-programmi u l-attivitajiet tal-presidenza tal-Kunsill.

—

stedina ta' rappreżentanti ta' livell għoli tal-pajjiżi li jkellhom il-presidenza tal-Kunsill għas-sessjonijiet plenarji tal-KESE u għal-laqgħat ta' korpi oħra (sessjonijiet, laqgħat tal-gruppi, eċċ.);

—

id-definizzjoni tal-prijoritajit tal-KESE u l-organizzazzjoni ta' attivitajiet speċifiċi b'riferiment għall-programmi tas-sitt xhur tal-presidenzi tal-Kunsill;

—

adozzjoni tal-pożizzjoni tal-KESE dwar is-suġġetti varji fuq talba u inizjattiva tal-pajjiż li jkollu l-presidenza tal-Kunsill;

—

parteċipazzjoni f'diversi programmi tal-presidenza tal-Kunsill; bil-preżentazzjoni tal-opinjonijiet tal-KESE dwar il-kwistjonijiet li jkunu qed jiġu diskussi;

—

żjara fil-pajjiż li jkollu l-presidenza tal-Kunsill; il-parteċipazzjoni f'programmi speċjalizzati u t-tisħiħ tal-kuntatti ma' diversi organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili;

—

parteċipazzjoni f'avvenimenti importanti tas-soċjetà ċivili fil-livell Ewropew organizzati fil-pajjiż tal-presidenza tal-Kunsill;

—

organizzazzjoni ta' konferenzi, preżentazzjonijiet, u avvenimenti kulturali, wirjiet, eċċ. fis-sede tal-KESE, li jippubbliċizzaw il-pajjiż li għandu l-kariga tal-presidenza u s-soċjetà ċivili tiegħu;

—

akkoljenza fi ħdan il-KESE ta' gruppi ta' viżitaturi (rappreżentanti tas-soċjetà ċivili) mill-pajjiż li għandu l-presidenza;

—

żieda fl-attenzjoni, fil-kuntest tal-politika tal-komunikazzjoni tal-KESE, għall-pajjiż li għandu l-presidenza u għas-soċjetà ċivili tiegħu.

5.1

Il-punt tat-tluq tagħna huwa t-Trattat ta' Lisbona u d-dħul fis-seħħ tiegħu fl-1 ta' Diċembru 2009 li joħloq il-kundizzjonijiet adatti sabiex l-Unjoni Ewropea tkun tista' tagħti tweġibiet li jħarsu lejn il-futur għan-numru ta' sfidi li din qed tiffaċċja.

5.2

L-għan tagħna huwa li tiżviluppa d-demokrazija parteċipattiva, jintensifika d-djalogu maċ-ċittadini u jissaħħaħ id-djalogu ċivili biex b'hekk inkunu nistgħu nikkontribwixxu wkoll għat-tisħiħ tal-leġittimità demokratika tal-istituzzjonijiet Ewropej.

5.3

Artikolu 11 tat-Trattat ta' Lisbona jipprovdi bażi tajba biex dan iseħħ; il-possibbiltajiet il-ġodda li dan l-Artikolu joffri jaqblu perfettament mar-rakkomandazzjonijiet preċedenti tal-KESE, pereżempju l-opinjoni tiegħu dwar Il-Kummissjoni u l-organizzazzjonijiet mhux governattivi: it-tisħiħ tal-partenarjat (adottata fit-13 ta' Lulju 2000) (2) u dik dwar Ir-rappreżentattività tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili Ewropej fid-djalogu ċivili (adottata fl-14 ta' Frar 2006) (3). Għalhekk, mhux biss huwa possibbli iżda saħansitra neċessarju li l-KESE, bħala r-rappreżentant istituzzjonali tas-soċjetà ċivili organizzata fil-livell Ewropew, ikun proattiv biex jiżgura li l-opportunitajiet li joffri t-Trattat ta' Lisbona, b'mod partikulari l-Artikolu 11 jiġu implimentati bl-aktar mod komplet possibbli, hekk kif diġà għamel fl-opinjoni tiegħu dwar “L-implimentazzjoni tat-Trattat ta' Lisbona: id-demokrazija parteċipattiva u l-inizjattiva taċ-ċittadini”, li wkoll ġiet adottata minnu fis-seduta tas-17 ta' Marzu 2010 (4).

5.4

F'dan il-kuntest, il-presidenzi tal-Kunsill għandhom l-istrumenti adatti sabiex jiksbu dan li ġej:

28.12.2010   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 354/59

—

il-pubbliku ma jkollux jiffaċċja ostakli żejda meta jieħu l-opportunità biex jipparteċipa, peress li l-Inizjattiva taċ-Ċittadini hija biss “inizjattiva ta’ aġenda”;

—

ikun hemm regoli u dispożizzjonijiet ċari li jagħmluha faċli għall-inizjaturi biex jorganizzaw inizjattivi fost is-27 Stat Membru, mingħajr ma jiltaqgħu ma’ ostakli nazzjonali mhux mistennija;

—

fejn hu xieraq, l-inizjaturi jingħataw appoġġ finanzjarju ladarba jintlaħaq limitu speċifiku.

—

id-djalogu ċivili orizzontali;

—

id-djalogu ċivili vertikali;

—

il-prattiki ta’ konsultazzjoni eżistenti tal-Kummissjoni; u

—

l-Inizjattiva taċ-Ċittadini Ewropej il-ġdida.

4.1.1

Din id-dispożizzjoni tipprovdi bażi legali għal “djalogu ċivili” orizzontali, iżda ma tiddefinixxihx b’mod aktar preċiż. Il-Kumitat diġà ressaq numru ta’ opinjonijiet dwar id-djalogu ċivili (4)  (5)  (6) u ddikjara li dan huwa aspett ewlieni tal-parteċipazzjoni fil-mudell demokratiku Ewropew.Il-KESE stqarr bosta drabi wkoll li huwa lest li jkun pjattaforma u multiplikatur ta’ dan id-djalogu u li jiżgura dibattitu pubbliku madwar l-Ewropa. F’dan il-kuntest u f’diversi okkażjonijiet il-Kumitat iddikjara wkoll li jixtieq u beħsiebu jikkontribwixxi għall-iżvilupp tad-djalogu ċivili bħala msieħeb u intermedjarju. F’dan il-kuntest huwa lest li jkompli jibni fuq ir-rwol tiegħu bħala forum għal dibattitu u li jipprovdi l-appoġġ prattiku, pereżempju billi jagħmel il-faċilitajiet tiegħu disponibbli. Il-Kumitat jagħti importanza kbira lill-għajnuna sabiex id-djalogu ċivili jkollu l-udjenza (Ewropea) li jeħtieġ u biex dan jiżviluppa f’diskussjoni verament interattiva.

4.1.2

Il-Kumitat jenfasizza għal darba oħra li dan l-istrument tad-demokrazija parteċipattiva jeħtieġ definizzjoni ċara u li għandhom jiġu stipulati l-arranġamenti speċifiċi biex dan jibda jiffunzjona. Pereżempju, iridu jiġu kkjarifikat l-kriterji tar-rappreżentanza li l-assoċjazzjonijiet imsemmija f’dan il-paragrafu tat-Trattat iridu jissodisfaw sabiex dawn ikunu jistgħu jipparteċipaw. Dwar il-kwistjoni tar-rappreżentanza tal-atturi tas-soċjetà ċivili, il-Kumitat diġà wera (7) wkoll kemm huwa importanti li ssir distinzjoni bejn ir-rappreżentanza kwantitattiva (rappreżentanza leġittima tal-maġġoranza ta’ dawk affettwati) u dik kwalitattiva (prova ta’ għarfien speċjalizzat rilevanti). Il-Kumitat huwa tal-fehma li l-assoċjazzjonijiet li għandhom jiġu involuti fi djalogu għandhom ikunu rappreżentati kemm f’termini kwantitattivi kif ukoll kwalitattivi.

4.1.3

Il-leġiżlatur se jkollu bżonn ikun aktar preċiż dwar liema miżuri speċifiċi jaħseb li huma meħtieġa sabiex jiġu sodisfati r-rekwiżiti ta’ “mezzi xierqa” (ara l-Artikolu 11(1) tat-TUE).

4.1.4

F’dan il-kuntest, il-Kumitat jikkunsidra li huwa importanti li ssir distinzjoni bejn id-djalogu ċivili Ewropew u d-djalogu soċjali Ewropew u javża biex ma jkunx hemm konfużjoni bejn dawn iż-żewġ kunċetti. Ovvjament, id-djalogu soċjali Ewropew huwa pilastru tal-parteċipazzjoni kwalifikata, iżda huwa suġġett għal regoli speċifiċi rigward il-kontenut, il-parteċipazzjoni, il-proċeduri u l-impatt. Il-fatt li dan imsemmi fit-Trattat jirrifletti l-importanza tiegħu.

4.2.1

Dan il-paragrafu jikkunsidra d-djalogu ċivili vertikali u jobbliga lill-korpi tal-UE biex jipprattikawh regolarment. Il-Kumitat diġà esprima l-fehmiet tiegħu dwar dan it-tip ta’ djalogu ċivili wkoll (8), u jistieden lill-Kummissjoni biex tħejji l-arranġamenti f’aktar dettall, kemm mil-lat ta’ kontenut kif ukoll ta’ proċedura.

4.2.2

Xi żmien ilu – fl-istennija ta’ din id-dispożizzjoni tat-trattat – il-Parlament Ewropew waqqaf l-“Agora”, u b’hekk ħoloq strument għad-djalogu ċivili vertikali.

4.2.3

Peress li l-Artikolu 11(2) jirrikjedi li l-istituzzjonijiet u l-korpi kollha jimpenjaw ruħhom fi djalogu mas-soċjetà ċivili, il-Kumitat jistieden lill-istituzzjonijiet Ewropej kollha, b’mod speċjali l-Kunsill, biex kemm jista’ jkun malajr jagħmlu dikjarazzjoni dwar kif beħsiebhom jimplimentaw dan l-artikolu tat-trattat.

4.2.4

Il-Kumitat iqiegħed għad-dispożizzjoni tal-korpi kollha tal-UE in-netwerk u l-infrastruttura tiegħu bil-għan li jgħin fit-tnedija tad-djalogu ċivili mal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u jappoġġjah.

4.3.1

Din id-dispożizzjoni tpoġġi l-prattika ta’ konsultazzjoni tal-Kummissjoni, li sal-lum diġà ntużat ħafna, fil-kuntest tal-pilastru parteċipatorju li ssaħħaħ mill-ġdid tal-mudell demokratiku Ewropew. Il-Kumitat ifakkar (9)  (10) li din il-prattika ta’ konsultazzjoni hija fundamentalment element ewlieni tal-kunċett tal-“governanza Ewropea” (11) imniedi mill-Kummissjoni fl-2001. Bħala miżura minn fuq għal isfel, din tiffaċilita biss l-azzjoni tas-soċjetà ċivili indirettament. Il-Kumitat jenfasizza wkoll li għandha ssir distinzjoni bejn il-“konsultazzjoni”, bħala miżuri minn fuq għal isfel, u l-“parteċipazzjoni”, li hija dritt ċiviku. L-aspett tal-involviment attiv tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili fi proċess minn isfel għal fuq jibqa’ ma jintmissx minn din il-miżura.

4.3.2

B’konformità mal-mandat tiegħu, il-Kumitat huwa lest li jappoġġja lill-Kummissjoni Ewropea kull meta din tkun trid twettaq konsultazzjonijiet li jmorru lil hinn mis-sistema bl-internet tas-soltu, pereżempju permezz tat-tħejjija ta’ seduti konġunti dwar suġġetti speċifiċi jew ta’ konsultazzjonijiet miftuħa permezz ta’ forums tal-partijiet interessati bil-metodu tal-ispazju miftuħ (open space method).

4.3.3

Madankollu, il-konsultazzjoni waħedha ma twassalx għal djalogu ġenwin mal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili. Il-Kumitat għalhekk jistieden lill-Kummissjoni biex tirrivedi u tistruttura l-mod kif din wettqet il-konsultazzjonijiet s’issa: L-ewwel nett, il-perijodu ta’ żmien għall-konsultazzjonijiet għandu jkun adatt sabiex l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u l-pubbliku jkollhom żmien biżżejjed biex jiżviluppaw it-tweġibiet tagħhom u biex il-konsultazzjoni ma’ tkunx biss attività superfiċjali. It-tieni nett, il-proċess ta’ valutazzjoni għandu jsir aktar trasparenti. Il-Kummissjoni għandha tkun mitluba twieġeb għas-sottomissjonijiet u tispjega l-pożizzjoni tagħha rigward ir-raġuni għalfejn suġġeriment jew ieħor ġie aċċettat jew irrifjutat, sabiex b’hekk verament tkun daħlet fi djalogu. Min-naħa tagħha, il-Kummissjoni għandha tikkonsulta intensivament lill-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili dwar dan it-titjib u oħrajn.

4.4.1

Il-Kumitat tal-istess fehma li din l-inizjattiva l-ġdida taċ-ċittadini Ewropej għandha sinifikat għall-integrazzjoni Ewropea li jmur lil hinn mid-dimensjoni legali u għandha tiġi kkunsidrata bħala l-ewwel element tad-demokrazija transnazzjonali diretta, għalkemm it-tqegħid tal-kliem tad-dispożizzjonijiet ifisser li din hija limitata għaċ-ċittadini Ewropej. Il-Kumitat jixtieq li jiġu inklużi ċittadini ta’ pajjiżi terzi residenti permanenti fl-Unjoni meta jiġi rivedut it-Trattat.

4.4.2

Għandu jkun enfasizzat li l-inizjattiva l-ġdida taċ-ċittadini Ewropej mhijiex inizjattiva diretta bħalma huma dawk li hemm provvediment għalihom f’għadd ta’ Stati Membri, li jwasslu għal referendum vinkolanti, iżda aktar bħala “inizjattiva ta’ aġenda” li tistieden lill-Kummissjoni biex tfassal leġiżlazzjoni. Huwa strument ta’ minoranza li sempliċiment joħloq opportunità li tinfluwenza l-aġenda politika. Id-dritt għal inizjattiva leġiżlattiva jibqa’ f’idejn il-Kummissjoni, u kwalunkwe proċess leġiżlattiv li jista’ jsegwi se jseħħ b’konformità mal-proċeduri adegwati.

4.4.3

Ovvjament, dan l-istrument jeħtieġ ċerti regoli u standards. Madankollu, peress li għadhom iridu jinħolqu strumenti għal demokrazija diretta fil-livell Ewropew, l-inizjattiva taċ-ċittadini Ewropej għandha tingħata qafas sabiex din tiżviluppa progressivament. Ir-regolament li jimplimenta l-Artikolu 11(4) tat-TUE għandu jistabbilixxi l-istandards u l-kriterji ta’ ammissjoni għal inizjattivi minimi possibbli l-aktar baxxi u għandu jħalli spazju għal diskrezzjoni u interpretazzjoni f’oqsma fejn m’hemmx data ta’ esperjenza fil-livell tal-UE, peress li dak kollu li l-Inizjattiva taċ-Ċittadini Ewropej tista’ tagħmel huwa li tiżgura li suġġett partikolari jiġi kkunsidrat fil-pjan ta’ azzjoni tal-Kummissjoni.

4.4.4

Madankollu, il-Kumitat ċertament ma għandux l-istess fehma tal-Parlament Ewropew (12) li “huwa x-xogħol politiku tal-Parlament li jissorvelja l-proċess tal-inizjattiva taċ-ċittadini” u jopponi l-monitoraġġ ta’ proċess fil-qasam preleġiżlattiv mil-leġiżlatur. Dan il-“monitoraġġ” jikser il-prinċipju tas-separazzjoni tal-poteri. Għalhekk il-Kumitat jitlob biex jitwaqqaf “korp ta’ konsulenza” jew “helpdesk” bħala sostenn għall-inizjaturi meta dawn ikunu qed iħejju u jniedu Inizjattiva taċ-Ċittadini Ewropej sabiex jiġu evitati kunflitti ovvji mar-regoli dwar l-ammissibbiltà u l-implimentazzjoni f’ħafna każijiet, anki jekk dawn ma jistgħux jiġu esklużi kompletament.

4.4.5

Fl-istess rapport il-Parlament jirreferi, bir-raġun, għall-ħtieġa li ssir distinzjoni bejn il-petizzjonijiet, li għandhom jiġu indirizzati lill-Parlament, u l-inizjattivi taċ-ċittadini, li għandhom jiġu indirizzati lill-Kummissjoni bħala talba. B’hekk għandu jkun hemm distinzjoni ċara bejn il-proċeduri u r-rekwiżiti ta’ dawn iż-żewġ strumenti parteċipatorji minn isfel għal fuq.

4.4.6

L-Inizjattiva taċ-Ċittadini Ewropej, bħala strument ta’ demokrazija diretta, hija wkoll mezz effettiv sabiex jibdew proċessi ta’ deliberazzjoni transnazzjonali. Il-pubbliku, li attwalment huwa pjuttost maqtugħ mill-“Ewropa politika”, issa jista’ jinvolvi ruħu b’inizjattivi u objettivi speċifiċi. Aktar man-nies jiġu mistiedna u mħeġġa jipparteċipaw fl-inizjattiva mingħajr ma jkollhom jiffaċċjaw ostakli burokratiċi żejda, aktar dawn se jieqfu jaħsbu fihom infushom malajr bħala spettaturi ta’ deċiżjonijiet inkomprensibbli u jimxu mill-ġenb tas-sistema politika biex imorru fiċ-ċentru tagħha. Dan il-proċess, implimentat pass pass, li jippromovi d-dibattitu dwar kwistjonijiet ta’ importanza Ewropea, se jwassal awtomatikament għall-ħolqien ta’ kuxjenza Ewropea u sens ta’ sensibilizzazzjoni pubblika Ewropea.

4.4.7

Wieħed għandu jinnota li, evidentement, is-sustanza tal-inizjattiva taċ-ċittadini Ewropej m’għandhiex tmur kontra t-Trattat jew il-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea. Madankollu, bħalma gruppi estremisti jużaw il-kanali disponibbli tal-formazzjoni tal-opinjoni (jew jabbużaw minnhom) fil-proċess indirett/parlamentari għall-iskopijiet tagħhom, jista’ jiġri l-istess fil-proċess dirett/ċiviku. Din hija sfida serja u fundamentali għal kull demokrazija, iżda hija wkoll l-akbar vantaġġ fuq sistemi mhux demokratiċi. Demokrazija rappreżentattiva moderna mibnija kemm fuq pilastri indiretti kif ukoll dawk diretti, għandha tkun kapaċi tiddiskuti fehmiet skomdi u anki estremisti b’mod miftuħ u trasparenti.

4.5.1

Għalkemm il-Kumitat ma kienx involut direttament fil-proċedura ta’ konsultazzjoni li issa tlestiet, b’antiċipazzjoni għar-regolamentazzjonijiet proposti li qed jiġu diskussi fil-Parlament u l-Kunsill, il-Kumitat jixtieq jagħti kontribut infurmat fil-proċess ta’ formazzjoni ta’ opinjoni u qed iressaq il-fehmiet tiegħu hawn taħt dwar il-kwistjonijiet indirizzati fil-Green Paper.

4.6.1

Il-Kumitat jaqbel mal-opinjoni tal-Kummissjoni li l-limitu għandu jiġi determinat fuq il-bażi ta’ kriterji oġġettivi. Ma jaqbilx mal-Kummissjoni li huwa meħtieġ mill-inqas terz tal-Istati Membri, jiġifieri disa’ stati, sabiex ikun żgurat li l-interess tal-Unjoni qed jiġi rappreżentat adegwatament; madankollu lanqas ma jaqbel mal-opinjoni li għandhom ċerti organizzazzjonijiet li erba’ Stati Membri biss ikunu biżżejjed.

4.6.2

Anzi, il-Kumitat jaqbel mal-Parlament Ewropew li kwart tal-Istati Membri – li bħalissa jfisser seba’ stati – ikun limitu adegwat. Din iċ-ċifra ntlaħqet b’referenza għall-Artikolu 76 tat-TFUE, li jipprevedi l-adozzjoni, fuq l-inizjattiva ta’ kwart tal-Istati Membri, ta’ atti legali maħsuba biex tkun żgurata l-kooperazzjoni amministrattiva fil-qafas tal-kooperazzjoni bejn il-pulizija u dik ġudizzjarja u l-kooperazzjoni fi kwistjonijiet kriminali. Il-Kumitat jikkunsidra din bħala r-referenza adatta biex ikun żgurat li l-inizjattivi taċ-ċittadini jkollhom dimensjoni verament Ewropea.

4.7.1

Peress li t-Trattat ta’ Lisbona jirreferi biss għal “numru sinifikanti mill-Istati Membri”, tista’ tkun possibbiltà li ma jiġix speċifikat numru minimu ta’ parteċipanti minn kull pajjiż. Madankollu, minħabba li t-Trattat ripetutament jagħmel referenzi għall-maġġoranza doppja, il-Kumitat jaqbel mal-fehma tal-Kummissjoni li huwa kontra l-ispirtu tat-Trattat jekk ma jiġix mitlub numru minimu ta’ parteċipanti minn kull Stat Membru.

4.7.2

Minflok ma tiġi stabbilita ċifra riġida ta’ 0,2 % għal kull Stat Membru, il-Kumitat jirrakkomanda li tintuża sistema flessibbli li tippermetti bilanċ adegwat bejn l-Istati. Pereżempju, jista’ jintalab limitu fiss aktar baxx ta’ 0,08 % (13) sabiex jingħaddu l-firmatarji minn Stat Membru, u inizjattiva taċ-ċittadini, ovvjament, irid ikollha total ta’ miljun firma. Il-kombinazzjoni ta’ dawn iż-żewġ kriterji ser joħolqu bilanċ awtomatiku li huwa ġust fir-rigward tal-importanza li t-Trattat jagħti lir-rappreżentanza u l-interess ġenwin Ewropew.

4.7.3

Il-Kumitat jemmen li sistema flessibbli bħal din, li ser tiffaċilita l-implimentazzjoni, hija ġustifikata wkoll minħabba li fl-aħħar mill-aħħar l-Inizjattiva taċ-Ċittadini ma tirriżultax bħala deċiżjoni vinkolanti iżda sempliċiment “rikjesta” lill-Kummissjoni.

4.8.1

Il-Kumitat huwa tal-istess fehma tal-Kummissjoni li, sabiex jiġu evitati piżijiet amministrattivi żejda, l-eliġibbiltà għall-parteċipazzjoni f’inizjattiva taċ-ċittadini għandha tibbaża fuq l-eliġibbiltà tal-parteċipanti biex jivvutaw fl-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew fil-pajjiż ta’ residenza tagħhom. Minkejja li huwa favur l-idea li jiġu involuti ż-żgħażagħ (pereżempju billi l-età minima tinżel għal 16), dan it-tluq mir-regoli li jintużaw sabiex tiġi determinata l-eliġġibiltà għall-vot fl-elezzjonijiet parlamentari Ewropej se jagħmilha sproporzjonalment diffiċli biex jiġu kkontrollati l-firem, peress li kważi l-pajjiżi kollha jkollhom joħolqu reġistri elettorali doppji.

4.9.1

Hawnhekk ukoll il-Kumitat jemmen li rekwiżiti riġidi ħafna rigward il-forma mhumiex adatti. għandhom japplikaw ir-rekwiżiti formali meħtieġa għal petizzjonijiet uffiċjali, u għandhom jiġu stabbiliti ċerti rekwiżiti minimi (ara wkoll 4.13). Il-kontenut tal-inizjattiva u d-deċiżjoni mitluba għandhom jiġu ppreżentati b’mod ċar u mhux ambigwu. Dejjem għandu jkun ċar dak li wieħed qed jappoġġja meta jiffirma Inizjattiva taċ-Ċittadini Ewropej.

4.10.1

M’hemmx raġuni għalfejn m’għandhomx jiġu stabbiliti regoli ta’ proċedura komuni jew standards għall-ġbir, il-verifika u l-awtentiċità fil-livell tal-UE li jkunu differenti mil-liġi nazzjonali peress li l-Inizjattiva taċ-Ċittadini hija strument parteċipatorju transnazzjonali (ġdid).

4.10.2

Għandhom jiġu awtorizzati l-metodi kollha għall-ġbir tal-firem li jippermettu kontrolli tal-identità. Għandu jkun possibbli l-ġbir ta’ firem kemm permezz ta’ portal fuq l-internet kif ukoll direttament mill-pubbliku. Fil-fehma tal-Kumitat, kundizzjonijiet bħar-rekwiżit li l-awtoritajiet nazzjonali jew nutar għandu jikkonferma l-awtentiċità tal-firem joħolqu ostaklu żejjed. Madankollu, flimkien mal-kontrolli tal-identità għandu jkun żgurat ukoll li dawk li jappoġġjaw l-inizjattiva ffirmaw liberament u indipendentament. Minħabba f’hekk, għandhom jitwaqqfu b’mod partikolari proċeduri għall-ġbir elettroniku tal-firem.

4.10.3

L-isem, l-indirizz u d-data tat-twelid, flimkien ma’ indirizz elettroniku ta’ verifika fil-każ ta’ ġbir ta’ firem bl-internet, huma informazzjoni adegwata għal skopijiet ta’ sigurtà u awtentikazzjoni. L-għan għandu jkun il-garanzija li l-ebda inizjattiva li tikkonforma mar-rekwiżiti minimi għall-ġbir tal-firem stipulati fir-regolament ma jkollha tiffaċċja bla ħsieb ostakli oħra fi kwalunkwe pajjiż tal-UE. Il-firem taċ-ċittadini Ewropej li jgħixu barra għandhom jiġu assenjati lill-pajjiż ta’ residenza tagħhom.

4.10.4

Il-firem għandhom jiġu verifikati mill-Istati Membri; dan jista’ jseħħ bħala parti mill-kontrolli kampjun li ġieli twettqu f’ċerti Stati Membri tal-UE.

4.11.1

L-esperjenza tal-inizjattivi taċ-ċittadini li twettqu qabel l-adozzjoni tat-Trattat ta’ Lisbona turi li t-tnedija ta’ inizjattiva tista’ tieħu ħafna ħin. Għalhekk il-Kumitat huwa tal-fehma li sena, bħala limitu ta’ żmien propost mill-Kummissjoni, hija qasira wisq u jirrakkomanda li din tinbidel għal 18-il xahar. Minħabba l-fatt hawn fuq imsemmi li l-inizjattivi wara kollox verament iniedu proċess għal-ħolqien ta’ sens ġenwin ta’ sensibilizzazzjoni Ewropea, li jmur lil hinn mill-għan speċifiku ta’ dawn l-inizjattivi, fil-fehma tal-Kumitat ikun ħasra jekk dan il-proċess ma jitħalliex jilħaq riżultat pożittiv – bl-implikazzjonijiet soċjali u legali relatati – minħabba l-limitu relattivament qasir ta’ sena.

4.12.1

Il-Kumitat jaqbel mal-Kummissjoni li huwa f’idejn l-inizjaturi nfushom li jeżaminaw minn qabel li l-inizjattivi tagħhom huma legali u ammissibbli. Għandu jkun possibbli li l-inizjattivi jiġu reġistrati permezz ta’ sit elettroniku li tieħu ħsiebu l-Kummissjoni, li għandu jiġbor ukoll informazzjoni dwar il-kontenut tagħhom sabiex il-pubbliku jkun jista’ jibqa’ aġġornat dwar l-inizjattivi li jkunu għaddejjin.

4.12.2

F’dan il-kuntest, il-Kumitat jistieden lill-Kummissjoni biex tipprovdi għodda ta’ ġbir ta’ firem bl-internet fuq is-sit elettroniku tal-Inizjattiva taċ-Ċittadini Ewropej li ser jitwaqqaf. Barra minn hekk, is-sit elettroniku jkun jista’ jintuża wkoll bħala forum għal diskussjoni dwar l-inizjattivi varji u b’hekk jgħin biex jiġi żgurat l-aċċess tal-pubbliku għad-dibattitu.

4.12.3

Madankollu, il-Kumitat jemmen li l-inizjaturi tal-inizjattivi taċ-ċittadini għandu jkollhom ukoll aċċess għal punt ta’ kuntatt li jipprovdi konsulenza mhux biss dwar kwistjonijiet proċedurali iżda wkoll dwar kwistjonijiet sustantivi. Il-Kumitat lest li jservi ta’ “helpdesk” f’dan il-każ.

4.12.4

Tista’ tingħata kunsiderazzjoni għal sistema ta’ karti sofor u ħomor li jagħtu indikazzjoni minn kmieni lill-inizjaturi ta’ inizjattiva taċ-ċittadini li l-inizjattiva tagħhom tista’ ma tkunx ammissibbli, minħabba kriterji formali bħalma hija l-kwistjoni li din ma taqax taħt il-kompetenza tal-Kummissjoni, jew minħabba vjolazzjoni ċara tad-drittijiet fundamentali.

4.13.1

Fil-fehma tal-Kumitat l-inizjaturi ta’ inizjattiva għandhom jipprovdu l-informazzjoni t’hawn taħt:

4.13.2

Il-Kumitat jikkunsidra bħala kompletament inaċċettabbli d-dikjarazzjoni tal-Kummissjoni li ma saret l-ebda dispożizzjoni għall-appoġġ tal-pubbliku jew għall-fondi għall-inizjattivi taċ-ċittadini, b’mod partikolari l-ispjegazzjoni li dan huwa l-uniku mod kif tiġi ggarantita l-indipendenza ta’ dawn l-inizjattivi. Il-Kummissjoni Ewropea tiffinanzja l-istrutturi u l-ħidma ta’ bosta organizzazzjonijiet mhux governattivi effettivi, u mhuwiex ġustifikat li wieħed jassumi li minħabba f’hekk dawn l-atturi tas-soċjetà ċivili saru dipendenti fuq il-Kummissjoni għax huma parzjalment finanzjati minnha. Barra minn hekk, il-konsegwenza loġika tal-approċċ tal-Kummissjoni tkun li organizzazzjonijiet kbar b’appoġġ finanzjarjament b’saħħtu biss se jkunu f’pożizzjoni li jikkunsidraw l-inizjattiva taċ-ċittadini Ewropej.

4.13.3

Għalhekk il-Kumitat jissuġġerixxi li l-UE tipprovdi assistenza ta’ fondi ladarba jintlaħaq ċertu punt, pereżempju 50 000 firma minn tliet Stati Membri, sabiex jiġu esklużi kampanji frivoli u dawk li mhemmx tama għalihom. Hawnhekk ukoll jista’ jkollha sehem is-sistema proposta tal-karti sofor u ħomor.

4.14.1

Il-Kumitat jikkunsidra l-limitu ta’ żmien ta’ sitt xhur propost mill-Kummissjoni bħala limitu assolut u jappoġġja l-approċċ f’żewġ stadji propost fir-riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew (xahrejn sabiex jiġu evalwati l-kriterji formali u tliet xhur sabiex tittieħed deċiżjoni dwar il-kontenut) (14). Il-Kummissjoni għandha tagħmel dan il-proċess intern ta’ teħid ta’ deċiżjoni trasparenti kemm jista’ jkun.

4.14.2

Ladarba titressaq inizjattiva taċ-ċittadini b’suċċess, l-ammissibbiltà legali tagħha għandha tiġi eżaminata definittivament.

4.14.3

Waqt il-fażi ta’ evalwazzjoni politika mill-Kummissjoni, il-Kumitat ser jorganizza seduti – jekk jista’ jkun dawn ikunu jinvolvu lill-Parlament u l-Presidenza tal-Kunsill – fejn l-organizzaturi jkunu jistgħu jippreżentaw l-inizjattivi tagħhom lill-Kummissjoni. Fejn ikun xieraq, il-KESE jkun jista’ jikkomplementa wkoll dan il-proċess billi jressaq opinjoni esploratorja jew fuq inizjattiva proprja.

4.14.4

L-aċċettazzjoni, l-aċċettazzjoni parzjali jew ir-rifjut tal-inizjattiva mill-Kummissjoni għandhom jiġu spjegati lill-inizjaturi pubblikament u fid-dettall. Fil-każ ta’ rifjut, il-Kummissjoni għandha tippubblika deċiżjoni formali li għandha tkun soġġetta għal appell quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea.

4.15.1

Il-Kumitat huwa tal-fehma li mbagħad ikun f’idejn l-inizjaturi li jniedu inizjattiva fuq suġġett simili jekk dawn ikunu jixtiequ. Tajjeb li wieħed jerġa’ jfakkar li l-inizjattiva taċ-ċittadini Ewropej hija “inizjattiva ta’ aġenda”. Għalhekk il-Kumitat ma jara l-ebda raġuni li jiġu inkorporati projbizzjonijiet jew ostakli.

4.16.1

Il-Kumitat huwa tal-fehma li l-Kummissjoni għandu jkollha t-test tradott fil-lingwi uffiċjali kollha għall-organizzaturi ta’ inizjattiva taċ-ċittadini li diġà sabu 50 000 persuna li tappoġġjaha minn tliet Stati Membri.

—

iħejji opinjoni dwar inizjattivi taċ-ċittadini li ġew aċċettati formalment mill-Kummissjoni, waqt il-limitu ta’ żmien għall-evalwazzjoni tagħhom;

—

fejn ikun xieraq, iħejji opinjoni bħala appoġġ għall-inizjattiva taċ-ċittadini li tkun għaddejja;

—

jorganizza seduti dwar inizjattivi ta’ suċċess (flimkien mal-organizzaturi, il-Kummissjoni, il-Parlament u l-Kunsill);

—

jistabbilixxi helpdesk ta’ informazzjoni (bħala punt ta’ kuntatt għall-pubbliku dwar kwistjonijiet proċedurali u oħrajn);

—

jipprovdi informazzjoni bħala sostenn (il-pubblikazzjoni ta’ gwida dwar id-demokrazija parteċipattiva, konferenzi dwar l-implimentazzjoni prattika, eċċ.).

—

15-il rappreżentant tal-Kapijiet ta’ Stat jew Gvern tal-Istati Membri;

—

13-il rappreżentant tal-Kapijiet ta’ Stat jew Gvern tal-pajjiżi kandidati;

—

30 membru tal-Parlamenti nazzjonali tal-Istati Membri;

—

26 membru tal-Parlamenti nazzjonali tal-pajjiżi kandidati;

—

16-il Membru Parlamentari Ewropew;

—

Żewġ rappreżentanti tal-Kummissjoni Ewropea.

28.12.2010   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 354/66

28.12.2010   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 354/67

28.12.2010   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 354/68

28.12.2010   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 354/69

28.12.2010   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 354/70

28.12.2010   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 354/71

28.12.2010   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 354/72

28.12.2010   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 354/73

—

ma japplikax esklużivament għall-karozzi tal-passiġġieri, iżda japplika wkoll għal tipi oħra ta' vetturi bħall-karozzi tal-linja u t-trakkijiet;

—

jobbliga lil kull manifattur jagħżel bejn sistema ta' distribuzzjoni selettiva u sistema ta' distribuzzjoni esklużiva, bl-eżenzjoni ta' żewġ tipi ta' sistemi ta' distribuzzjoni priċipalment:

—

mhuwiex permess li fi ħdan l-istess kuntratt ikun hemm klawsoli ta' distribuzzjoni selettiva u distribuzzjoni esklużiva. Konkretament, mhuwiex permess li tintuża l-hekk imsejħa “klawsola ta' stabbiliment” f’sistema ta' distribuzzjoni selettiva, filwaqt li din setgħet tiġi imposta fuq id-distributuri esklużivi;

—

ir-Regolament jagħmel distinzjoni bejn tliet swieq differenti ta' prodotti fl-Artikolu 8(1):

—

minbarra l-limiti tas-sehem mis-suq, fl-Artikolu 6(1)(ċ) tiegħu r-Regolament iqis bħala inkompatibbli d-differenza sostanzjali fil-prezzijiet jew kondizzjonijiet ta' fornitura ta' merkanzija appaltata jew merkanzija korrispondenti bejn suq ġeografiku u ieħor. F’każ bħal dan, il-Kummissjoni tista’ tirtira l-eżenzjoni stabbilita mir-Regolament;

—

il-Kummissjoni ppruvat tindirizza l-ostakoli għall-kummerċ parallel, u r-Regolament 1400/2002 iqis li l-limitazzjoni tal-bejgħ mill-fornituri lill-utenti finali ta' Stati Membri oħra (pereżempju l-iffissar tal-prezz ta' xiri u tal-ħlas tad-distributur skont id-destinazzjoni tal-vetturi jew tar-residenza tal-utenti finali) tikkostitwixxi restrizzjoni indiretta tal-bejgħ. Barra minn hekk, mhumiex permessi l-objettivi ta' bejgħ, l-allokazzjoni tal-prodotti jew is-sistemi ta' bonus ibbażati f’reġjun iżgħar minn dak tas-suq komuni.

—

Abbozz ta' Regolament tal-Kummissjoni dwar l-applikazzjoni tal-Artikolu 101(3) tat-Trattat lil kategoriji ta' ftehimiet vertikali u prattiki miftiehma fis-settur tal-vetturi bil-mutur, u

—

Abbozz ta' avviż tal-Kummissjoni: linji gwida supplimentari dwar restrizzjonijiet vertikali fi ftehimiet dwar il-bejgħ u t-tiswija ta' vetturi bil-mutur u għad-ditribuzzjoni tal-ispare parts għall-vetturi bil-mutur.

a)

Fir-rigward tal-ftehimiet dwar il-bejgħ ta' vetturi bil-mutur ġodda, mill-31 ta' Mejju 2013 ’il quddiem:

b)

Fir-rigward tal-ftehimiet ta' servizzi ta' tiswija u manutenzjoni u/jew ta' provvista u ta' distribuzzjoni ta' spare parts, mill-31 ta' Mejju 2010: