—

li ltaqgħet fi Praga (ir-Repubblika Ċeka) mis-6 sad-9 ta’ April 2009,

—

wara li kkunsidrat l-Artikolu17(1) tar-Regoli ta’ Proċedura,

—

wara li kkunsidrat il-Konvenzjoni tal-UNESCO dwar il-Mezzi għall-Projbizzjoni u l-Prevenzjoni tal-Importazzjoni, l-Esportazzjoni u t-Trasferiment tas-Sjieda tal-Proprjetà Kulturali tal-1970,

—

wara li kkunsidrat il-Konvenzjoni Amerikana dwar id-Drittijiet tal-Bniedem tal-1978,

—

wara li kkunsidrat il-Karta tan-Nazzjonijiet Uniti ffirmata fis-26 ta’ Ġunju 1945, u t-twaqqif tal-Qorti Internazzjonali tal-Ġustizzja,

—

wara li kkunsidrat id-Dikjarazzjoni Universali tad-Drittijiet tal-Bniedem adottata mill-Assemblea Ġenerali tan-NU fl-10 ta’ Diċembru 1948,

—

wara li kkunsidrat il-Karta tal-Afrika (Banjul) dwar id-Drittijiet tal-Bniedem u tal-Popli tal-1985 u t-twaqqif tal-Qorti Afrikana dwar id-Drittijiet tal-Bniedem u tal-Popli tal-2004,

—

wara li kkunsidrat id-Dikjarazzjoni tan-NU dwar id-Drittijiet ta’ Persuni f’Minoranzi Nazzjonali jew Etniċi, Reliġjużi u Lingwistiċi, adottata mill-Assemblea Ġenerali fit-18 ta’ Diċembru 1992,

—

wara li kkunsidrat il-Konvenzjoni Qafas tal-Kunsill tal-Ewropa għall-Protezzjoni tal-Minoranzi Nazzjonali tal-1 ta’ Frar 1995,

—

wara li kkunsidrat il-Kapitolu IV tad-Dikjarazzjoni tat-XII il-Samit tal-Moviment Mhux Allinjat li sar f’Durban, fl-1998,

—

wara li kkunsidrat l-Artikolu 30 tal-Att Kostituttiv tal-Unjoni Afrikana tas-sena 2000,

—

wara li kkunsidrat id-Direttiva tal-Kunsill 2000/43/KE tad-29 ta’ Ġunju 2000 li timplimenta l-prinċipju tat-trattament ugwali bejn il-persuni irrispettivament mill-oriġini tar-razza jew etniċità (2),

—

wara li kkunsidrat id-Dikjarazzjoni Universali dwar id-Diversità Kulturali adottata mill-Konferenza Ġenerali tal-UNESCO fit-2 ta’ Novembru 2001,

—

wara li kkunsidrat il-Konferenza Dinjija tal-2001 kontra r-Razziżmu u s-Samit Dinji tal-2002 dwar l-Iżvilupp Sostenibbli,

—

wara li kkunsidrat il-Konvenzjoni dwar il-Patrimonju Kulturali Immaterjali tal-2003,

—

wara li kkunsidrat il-Protokoll tal-Qorti Afrikana tal-Ġustizzja tal-2003,

—

wara li kkunsidrat ir-Riżoluzzjoni dwar ir-razziżmu, id-diskriminazzjoni razzjali, il-ksenofobija u l-intolleranza relatata, adottata mill-Assemblea Parlamentari Konġunta tal-AKP-UE fit-3 ta’ April 2003 fi Brazzaville,

—

wara li kkunsidrat ir-Riżoluzzjoni dwar il-Qorti Kriminali Internazzjonali (ICC), adottata fit-3 ta’ April 2003 fi Brazzaville (3),

—

wara li kkunsidrat id-Dikjarazzjoni ta’ Dakar dwar il-Promozzjoni tal-kulturi u l-industriji kulturali tal-AKP, adottata fl-20 ta’ Ġunju 2003 fl-ewwel laqgħa tal-Ministri tal-Kultura tal-AKP,

—

wara li kkunsidrat ir-Riżoluzzjoni 1334 tal-Kunsill tal-Ewropa dwar l-esperjenzi pożittivi ta’ reġjuni awtonomi bħala għajn ta’ ispirazzjoni għas-soluzzjoni ta’ konflitti fl-Ewropa, adottata fl-24 ta’ Ġunju 2003,

—

wara li kkunsidrat ir-Rapport tal-UNDP tal-2004 dwar l-Iżvilupp tal-Bniedem rigward “Il-Libertà kulturali fid-dinja diversa tal-lum”,

—

wara li kkunsidrat il-Konvenzjoni tal-UNESCO dwar il-Protezzjoni u l-Promozzjoni tad-Diversità ta’ Espressjonijiet tal-2005,

—

wara li kkunsidrat ir-Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tat-8 ta’ Ġunju 2005 dwar “Il-protezzjoni tal-minoranzi u l-politika kontra d-diskriminazzjoni fl-Unjoni wara t-tkabbir” (4),

—

wara li kkunsidrat il-Ftehima ta’ Cotonou ffirmata f’Ġunju 2000 f’Cotonou (5) u riveduta fil-Lussemburgu (6) f’Ġunju 2005, b’mod partikolari l-Artikolu 33 “Żvilupp Istituzzjonali u bini ta’ kapaċitajiet” li titlob “rispett sħiħ għad-diversità fis-soċjetajiet u bejniethom”,

—

wara li kkunsidrat il-Karta Afrikana dwar id-Demokrazija, l-Elezzjonijiet u l-Governanza, adottata mill-Unjoni Afrikana f’Addis Ababa fit-30 Jannar 2007,

—

wara li kkunsidrat id-Dikjarazzjoni dwar id-Drittijiet tal-Popli Indiġeni, adottata mill-Assemblea Ġenerali tan-NU fit-13 ta’ Settembru 2007,

—

wara li kkunsidrat il-Konvenzjonijiet tal-Organizzazzjoni Dinjija tax-Xogħol,

—

wara li kkunsidrat id-deċiżjoni tas-Samit ta’ Maputo tal-2003 tal-Unjoni Afrikana biex id-Dijaspora Afrikana tkun inkluża bħala s-Sitt Reġjun tagħha,

—

wara li kkunsidrat ir-rapport tal-Kumitat għall-Affarijiet Politiċi (ACP-EU/100.460/09/fin.),

A.

billi fil-madwar mitejn pajjiż tad-dinja joqogħdu xi ħamest elef grupp etniku u żewġ terzi għandhom mill-anqas minoranza etnika jew reliġjuza sostanzjali waħda,

B.

billi, għalhekk, id-demokraziji kollha jeħtiġilhom ifasslu linji ta’ politika li espliċitament jirrikonoxxu d-differenzi kulturali, waqt li jiżguraw l-inklużjoni u jmexxu ’l quddiem rabtiet komuni u sens ta’ solidarjetà, li huma meħtieġa biex soċjetà demokratika taħdem,

C.

billi qafas legali li jirrikonoxxi d-drittijiet ugwali ta’ gruppi etniċi, reliġjużi u lingwistiċi huwa essenzjali għall-promozzjoni ta’ governanza demokratika, għat-tfassil ta’ linji ta’ politika multikulturali u għat-trawwim tal-iżvilupp uman,

D.

billi d-diversità kulturali issa ilha karatteristika stabbilita fi kważi l-pajjiżi kollha tal-AKP u tal-UE u fl-aħħar għexieren ta’ snin kibret bħala konsegwenza tal-forzi tal-globalizzazzjoni; billi l-assimilazzjoni ta’ kulturi, reliġjonijiet u lingwi toħloq sfida ġdida għal ħafna soċjetajiet, l-aktar fl-Ewropa u fid-dinja tal-AKP,

E.

billi f’dinja globalizzata, ir-rispett għad-diversità jsir aktar u aktar vitali, kemm għall-Istati u kemm għall-komunità internazzjonali, għall-prevenzjoni tal-konflitti soċjali, etniċi u reliġjużi,

1.

Tisħaq dwar l-importanza tar-rispett u l-konformità ma’ strumenti u strutturi legali reġjonali u interreġjonali u dwar l-irwol importanti tal-qrati tad-drittijiet tal-bniedem, kif ukoll tal-Qorti Kriminali Internazzjonali;

2.

Tirrikonoxxi l-irwol ewlieni tad-Dikjarazzjoni Universali tad-Drittijiet tal-Bniedem (UDHR) għall-protezzjoni tad-drittijiet tal-popli kollha u għall-eliminazzjoni ta’ diskriminazzjoni ta’ kull xorta;

3.

Tappella lill-Membri Stati kollha tal-UE u tal-AKP biex jirratifikaw u jimplimentaw konvenzjonijiet internazzjonali u reġjonali dwar id-drittijiet tal-bniedem, inklużi l-istrumenti legali speċifiċi għall-protezzjoni tad-drittijiet tal-minoranzi, u biex jiżviluppaw leġiżlazzjoni effikaċi kontra d-diskriminazzjoni li tkun taqbel ma’ dawn il-konvenzjonijiet internazzjonali; tiġbed l-attenzjoni, f’dan l-kuntest, għall-qagħda ħażina ta’ gruppi ta’ persuni fil-bżonn, bħal persuni milquta mill-HIV/AIDS, albino, persuni spostati internament, refuġjati u ħaddiema migranti;

4.

Tirrikonoxxi l-irwol tal-Organizzazzjoni Internazzjonali tax-Xogħol għall-protezzjoni tad-drittijiet u l-eliminazzjoni tad-diskriminazzjoni kontra l-ħaddiema kollha u tappella lill-Istati Membri tal-AKP u tal-UE biex jiddefendu dawn id-drittijiet;

5.

Tappella lill-Istati kollha tal-UE u tal-AKP biex jirratifikaw, bħala kwistjoni urġenti, il-Konvenzjoni 169 tal-Organizzazzjoni Internazzjonali tax-Xogħol dwar Popli Indiġeni u Tribali;

6.

Temmen li, fejn id-diversità ġabet magħha konflitti vjolenti jew qed thedded li tagħmel hekk, għandhom jitwaqqfu mekkaniżmi permanenti ta’ medjazzjoni li jieħdu ħsieb il-konflitti qabel ma jikbru;

7.

Tappella lill-gvernijiet tal-UE u tal-AKP biex jinvolvu organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, inklużi dawk li jirrappreżentaw gruppi ta’ minoranza u gruppi emarġinati, fid-djalogu politiku, skont l-Artikolu 8 tal-Ftehima ta’ Cotonou;

8.

Temmen li l-koperazzjoni għall-iżvilupp bejn atturi reġjonali u lokali hija partikolarment adattata għall-iskambju tal-aħjar prattiki dwar l-assimilazzjoni tad-diversità u biex twieġeb għall-ħtiġijiet speċifiċi ta’ ċerti komunitajiet; għalhekk tistieden lill-gvernijiet tal-UE u tal-AKP biex jagħtu l-appoġġ tagħhom għal inizjattivi konġunti ta’ żvilupp fil-livell lokali u reġjonali u jipprovdulhom l-ispazju politiku meħtieġ biex jiffjorixxu indipendentement mill-koperazzjoni governattiva;

9.

Temmen li tista’ ssir reviżjoni multilaterali tal-pari, simili għall-Proċess ta’ Mekkaniżmu Afrikan tar-Reviżjoni tal-Pari, biex jiġu evalwati l-kundizzjonijiet fl-Istati u jiġu stabbiliti punti ta’ referenza għall-assimilazzjoni politika tad-diversità;

10.

Tenfasizza l-fatt li r-rappreżentazzjoni demokratika ta’ gruppi ta’ minoranza, kif ukoll il-ħila tagħhom li jipparteċipaw f’dibattiti politiċi, soċjali u kulturali, huma ta’ ħtieġa ċentrali biex tiġi żgurata l-implimentazzjoni ta’ prinċipji ta’ governanza tajba;

11.

Tisħaq li m’hemmx bżonn li ċittadin ikun membru ta’ grupp reliġjuż biex jingħata d-drittijiet ċivili u soċjali kollha;

12.

Tirrikonoxxi li hemm linji ta’ politika u soluzzjonijiet kostituzzjonali differenti biex titħares id-diversità; temmen, iżda, li t-tfassil ta’ linji ta’ politika multikulturali jirrikjedi l-ewwel u qabelxejn qafas legali li jirrikonoxxi d-drittijiet ugwali ta’ gruppi etniċi, reliġjużi u lingwistiċi u li jipproteġi ċ-ċittadini minn kull għamla ta’ diskriminazzjoni;

13.

Tisħaq, b’mod partikolari, li l-Istati kollha tal-AKP u tal-UE għandhom jirrispettaw il-libertà reliġjuża, kif minquxa fl-Artikolu 18 tal-UDHR, fl-Artikoli 1 u 2 tad-Dikjarazzjoni tan-NU dwar id-Drittijiet ta’ Persuni f’Minoranzi Nazzjonali jew Etniċi, Reliġjużi u Lingwistiċi (Dikjarazzjoni dwar il-Minoranzi) u fi trattati internazzjonali oħra dwar id-drittijiet tal-bniedem;

14.

Tenfasizza li l-prattiki kulturali u reliġjużi stess għandhom ikunu konformi mal-istandards internazzjonali tad-drittijiet tal-bniedem, inklużi d-drittijiet tal-minoranzi, id-drittijiet tan-nisa u d-drittijiet tat-tfal, kif promossi, pereżempju, fl-Artikoli 5 u 16(2) tal-UDHR u fl-Artikolu 4(2) tad-Dikjarazzjoni dwar il-Minoranzi, u li għandha tkun żgurata l-libertà tal-għażla tal-membri ta’ komuntajiet reliġjużi jew kulturali;

15.

Tisħaq li d-drittijiet tradizzjonali, kulturali jew reliġjużi ta’ grupp ma jistgħux ikunu ta’ ħsara għall-istandards tad-drittijiet tal-bniedem miftiehma fuq livell internazzjonali ta’ benefiċċju għall-bnedmin kollha;

16.

Tfakkar li l-prattika tar-reliġjon hija għażla personali marbuta mal-isfera privata u temmen li f’soċjetajiet diversi għandu jibqa’ jkun hemm distinzjoni ċara bejn l-organizzazzjonijiet reliġjużi u l-istituzzjonijiet tal-Istat;

17.

Tappella lill-pajjiżi kollha tal-AKP u tal-UE biex jiżguraw li jiġi rispettat id-dritt tal-gruppi kollha ta’ minoranza lingwistika li jużaw ilsien art twelidhom, skont l-Artikolu 2 tal-UDHR; tfakkar dwar l-obbligu tal-Istati, skont l-Artikolu 4(3) tad-Dikjarazzjoni dwar il-Minoranzi, li jieħdu miżuri xierqa biex, kull meta jkun possibbli, persuni fi gruppi ta’ minoranza jkollhom opportunitajiet adegwati biex jitgħallmu ilsien art twelidhom jew jingħataw tagħlim f’ilsien art twelidhom u li jiżguraw li fis-sistemi edukattivi tkun evitata -separazzjoni abbażi ta’ raġunijiet etniċi, reliġjużi jew lingwistiċi; tisħaq ukoll dwar il-ħtieġa li jiġi promoss u żgurat it-tagħlim ta’ lingwi oħra;

18.

Tinkoraġġixxi lill-pajjiżi tal-AKP u tal-UE biex jinvestu fis-sistemi edukattivi tagħhom, minħabba li l-edukazzjoni hija dritt fundamentali tal-bniedem (Artikolu 26 tal-UDHR) u tipprovdi wieħed mill-mezzi l-aktar effikaċi għall-promozzjoni tat-tolleranza u l-integrazzjoni (Artikolu 4(4) tad-Dikjarazzjoni dwar il-Minoranzi); tappella, f’dan il-kuntest, lill-Kummissjoni Ewropea biex tirrispetta l-impenn tagħha li talloka mill-anqas 20 % tal-fondi tal-programmi ġeografiċi tal-Istrument għall-Koperazzjoni tal-Iżvilupp għas-saħħa u l-edukazzjoni, u tistidinha biex testendi dan l-impenn għall-Fond Ewropew għall-Iżvilupp;

19.

Tappella lill-gvernijiet kollha tal-AKP u tal-UE biex jiżguraw li, b’konformità mal-Artikolu 19 tal-UDHR, iċ-ċittadini kollha jkollhom aċċess għall-midja biex jesprimu b’mod sħiħ l-identità etnika, reliġjuża jew lingwistika tagħhom, inkluż appoġġ li jkollu fil-mira tiegħu l-midja tal-lingwa tal-minoranza, u rappreżentanza ġusta u bilanċjata tal-gruppi kollha fis-soċjetà; ilħna diversi għandhom ikunu jistgħu jeżerċitaw dawn id-drittijiet permezz ta’ rappreżentanza adegwata fl-midja u permezz ta’ aċċess għall-midja bħala benefiċċju li wieħed ikun joqgħod fi stat demokratiku; tenfasizza l-importanza ta’ aċċess wiesa’ għall-midja mal-pajjiż kollu biex ikun żgurat ċertu livell ta’ informazzjoni;

20.

Temmen li fejn l-esklużjoni u l-preġudizzji joħolqu problema kbira, il-koperazzjoni tal-AKP-UE għandha tappoġġja programmi speċifiċi fis-setturi tal-midja u tal-edukazzjoni li jippromwovu t-tolleranza u l-ftehim;

21.

Tappella lill-pajjiżi tal-AKP u tal-UE biex jadottaw linji ta’ politika proattivi biex jippromwovu r-rappreżentanza ġusta ta’ gruppi etniċi, kulturali u lingwistiċi f’karigi pubbliċi, fis-sistemi elettorali, fl-amministrazzjoni, fis-settur tal-pulizija u tas-sigurtà, billi jiġġieldu kull għamla ta’ diskriminazzjoni u billi jiżviluppaw politiki ta’ reklutaġġ b’mira speċifika, inkluża, skont il-każ, azzjoni pożittiva;

22.

Tistieden lill-pajjiżi tal-AKP u tal-UE jikkunsidraw it-tfassil mill-ġdid tas-sistemi elettorali tagħhom biex tiġi promossa rappreżentanza ġusta tal-interessi minoritarji, waqt li ma jħallux l-etniċità ssir l-punt ewlieni ta’ firda;

23.

Tappella lill-pajjiżi tal-AKP u tal-UE biex jippromwovu liġijiet adegwati tal-Proprjetà Intellettwali – kif preskritt minn korpi internazzjonali rikonoxxuti bħall-Organizzazzjoni Dinjija tal-Proprjetà Intellettwali – fir-rigward tal-iskambju u t-trasferiment ta’ proprjetà kulturali jew ta’ riżorsi ta’ patrimonju kulturali u naturali;

24.

Tappella lill-pajjiżi tal-AKP u tal-UE biex jagħrfu l-importanza tad-diversifikazzjoni ekonomika u biex jimplimentaw linji ta’ politika għal dan l-għan, minħabba li fatturi soċjoekonomiċi jistgħu jiġġeneraw jew iħarrxu t-tensjonijiet etniċi u kulturali, kif ukoll biex jippromwovu l-integrazzjoni reġjonali fl-interess tal-iżvilupp;

25.

Tappella lill-pajjiżi tal-AKP u tal-UE biex jippromwovu l-inklużjoni soċjali tal-minoranzi u biex jadottaw linji ta’ politika attivi biex jiżguraw aċċess ugwali għall-impjiegi, l-edukazzjoni u s-servizzi soċjali;

26.

Tappella lill-Istati Membri tal-UE biex iwettqu l-impenji tagħhom li jgħinu lill-pajjiżi tal-AKP fil-ħidma tagħhom biex jilħqu l-Għanijiet tal-Iżvilupp tal-Millennju;

27.

Tirrikonoxxi li fatturi bħall-globalizzazzjoni, il-konflitti dwar riżorsi naturali jew il-bidla fil-klima x’aktarx li jġibu magħhom aktar flussi ta’ migrazzjoni u tqis li l-migrazzjoni fil-grupp tal-AKP u bejn il-pajjiżi tal-AKP u tal-UE m’għandhiex titqies biss minn perspettiva ekonomika iżda għandu jitqies ukoll l-iskambju politiku, soċjali u kulturali; temmen bil-qawwa li huwa essenzjali li jkunu rrispettati kompletament id-drittijiet u d-dinjità tal-migranti kollha;

28.

Tinsisti li d-dħul finanzjarju minn riżorsi naturali tal-pajjiżi tal-AKP u tal-UE għandu jintuża għall-benefiċċju tal-iżvilupp tas-setturi kollha tas-soċjetà f’dawn il-pajjiżi; tappella lill-gvernijiet biex jiżguraw li jkunu kkonsultati l-komunitajiet kollha biex b’hekk huma jkunu jistgħu jibbenefikaw minn kull dħul kummerċjali, u li jitqiesu l-preokkupazzjonijiet ambjentali u kulturali; tirrikonoxxi l-ħtieġa li jinħolqu mekkaniżmi biex jiġi żgurat it-tqassim ta’ dawn il-benefiċċji;

29.

Tappella lill-gvernijiet tal-UE u tal-AKP biex janalizzaw, meta jkunu qed ifasslu u jirrevedu l-Papers dwar strateġiji nazzjonali u reġjonali, problemi relatati mal-inklużjoni u l-ugwaljanza ta’ minoranzi etniċi, kulturali, reliġjużi u li jkunu qed jitfaċċaw, u biex jinvolvu rappreżentanti tal-gruppi kkonċernati fil-proċess ta’ konsultazzjoni; tisħaq li għandhom jitfasslu u jiġu ffinanzjati programmi speċifiċi li jippromwovu aċċess ugwali għas-servizzi soċjali u l-parteċipazzjoni politika;

30.

Tappella lill-Istati Membri tal-UE u lill-Kummissjoni biex jiżguraw li d-drittijiet tal-minoranzi, inklużi dawk ta’ popli indiġeni u ta’ minoranzi li jkunu qed jitfaċċaw, ikunu integrati fil-programmi u l-proġetti kollha, b’mod speċifiku fis-settur tad-drittijiet tal-bniedem, id-demokrazija u l-governanza;

31.

Tfakkar fl-esperjenza pożittiva tal-UE dwar il-protezzjoni tad-drittijiet tal-minoranza u s-soluzzjoni paċifika ta’ konflitti fil-konfini;

32.

Tappella lill-pajjiżi tal-AKP u tal-UE biex jirrikonoxxu l-impatt pożittiv tal-Att Kostituttiv tal-Unjoni Afrikana li jistipula li gvernijiet li jieħdu l-poter b’mezzi mhux kostituzzjonali m’għandhomx jitħallew jieħdu sehem fl-attivitajiet tal-Unjoni Afrikana;

33.

Temmen li l-Mekkaniżmu Afrikan ta’ Evalwazzjoni tal-Pari effettivament isaħħaħ l-istituzzjonijiet demokratiċi li jrawmu d-diversità u l-governanza responsabbli; tħeġġeġ lill-organizzazzjonijiet reġjonali u subreġjonali tal-AKP biex iqisu aktar il-kwistjonijiet tal-minoranza f’oqfsa bħal dawn;

34.

Tagħti istruzzjoni lill-Ko-Presidenti tagħha biex jibagħtu din ir-riżoluzzjoni lill-Kunsill tal-Ministri tal-AKP-UE, lill-Kummissjoni tal-Unjoni Afrikana, lill-Parlament Pan-Afrikan u lill-parlamenti nazzjonali u reġjonali, lill-Kummissjoni Ewropea, lin-NU u lil organizzazzjonijiet reġjonali, u lill-Presidenzi tal-UE u tal-Unjoni Afrikana.

—

li ltaqgħet fi Praga (ir-Repubblika Ċeka) mis-6 sad-9 ta’ April 2009,

—

wara li kkunsidrat l-Artikolu 17(1) tar-Regoli ta’ Proċedura tagħha,

—

wara li kkunsidrat l-Artikolu 178 tat-Trattat li jistabbilixxi l-Komunità Ewropea,

—

wara li kkunsidrat il-Ftehima ta’ Sħubija bejn il-membri tal-Grupp tal-Istati Afrikani, tal-Karibew u tal-Paċifiku min-naħa l-waħda, u l-Komunità Ewropea u l-Istati Membri tagħha min-naħa l-oħra, iffirmata f’Cotonou fit-23 ta’ Ġunju 2000 (il-Ftehima ta’ Cotonou) (8),

—

wara li kkunsidrat id-Deċiżjoni (9) tal-Ħdax is-sessjoni ordinarja tal-Assemblea tal-Unjoni Afrikana tal-Kapijiet ta’ Stat u Gvern, li ltaqgħet f’Sharm El-Sheik, l-Eġittu, mit-30 ta’ Ġunju sal-1 ta’ Lulju 2008, dwar ir-rapport dwar Ftehimiet ta’ Sħubija Ekonomika,

—

wara li kkunsidrat id-Dikjarazzjoni tal-Għaxar sessjoni ordinarja tal-Assemblea tal-Unjoni Afrikana tal-Kapijiet ta’ Stat u Gvern, li ltaqgħet f’Addis Ababa, mill-31 ta’ Jannar sat-2 ta’ Frar 2008, dwar Ftehimiet ta’ Sħubija Ekonomika,

—

wara li kkunsidrat “id-Dikjarazzjoni ta’ Accra” adottata fit-3 ta’ Ottubru 2008 waqt is-Sitt Samit tal-Kapijiet ta’ Stat u Gvern tal-AKP (10),

—

wara li kkunsidrat il-Komunikazzjoni mill-Kummissjoni lill-Kunsill, lill-Parlament Ewropew u lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew tat-12 ta’ April 2005 dwar Il-Koerenza tal-Politika għall-Iżvilupp – It-tħaffif tal-progress biex jinkisbu l-Għanijiet tal-Iżvilupp tal-Millennju (11),

—

wara li kkunsidrat il-konklużjonijiet adottati mill-Kunsill tal-Affarijiet Ġenerali u r-Relazzjonijiet Esterni (GAERC) f’Mejju 2005 dwar l-Għanijiet tal-Iżvilupp tal-Millennju (12),

—

wara li kkunsidrat ir-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 980/2005 tas-27 ta’ Ġunju 2005 li japplika skema ta’ preferenzi tariffarji ġeneralizzati (13),

—

wara li kkunsidrat ir-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1528/2007 tal-20 ta’ Diċembru 2007 li japplika l-arranġamenti għall-prodotti li joriġinaw f’ċerti stati li huma parti mill-Grupp ta’ Stati Afrikani, Karibej u Paċifiċi (AKP) previsti fi ftehimiet li jistabbilixxu, jew li jwasslu biex jiġu stabbiliti, Ftehimiet ta’ Sħubija Ekonomika (14),

—

wara li kkunsidrat il-konklużjonijiet tal-2870 il-laqgħa tal-Kunsill tal-Affarijiet Ġenerali u r-Relazzjonijiet Esterni tal-UE tas-26 u 27 ta’ Mejju 2008 dwar il-Ftehimiet ta’ Sħubija Ekonomika,

—

wara li kkunsidrat ir-riżoluzzjoni tal-Kunsill tal-Ministri tal-AKP-UE adottata f’Addis Ababa fit-13 ta’ Ġunju 2008,

—

wara li kkunsidrat il-Komunikazzjoni tas-27 ta’ Ġunju 2007 mill-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill bit-titolu “Mill-Kajr għal Liżbona – Il-Partenarjat Strateġiku bejn l-UE u l-Afrika” (COM(2007)0357),

—

wara li kkunsidrat il-Komunikazzjoni tat-23 ta’ Ottubru 2007 mill-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill, dwar Ftehim ta’ Partenarjat Ekonomiku (COM(2007)0635),

—

wara li kkunsidrat il-Ftehima Ġenerali dwar Tariffi u Kummerċ (GATT), b’mod partikolari l-Artikolu XXIV tiegħu,

—

wara li kkunsidrat id-Dikjarazzjoni tal-Millennju tan-Nazzjonijiet Uniti tat-8 ta’ Settembru 2000, li tistabbilixxi l-Għanijiet tal-Iżvilupp tal-Millennju bħala kriterji stabbiliti b’mod kollettiv mill-komunità internazzjonali għall-eliminazzjoni tal-faqar,

—

wara li kkunsidrat id-Dikjarazzjoni tat-tieni Konferenza tal-Ministri Afrikani Responsabbli għall-Integrazzjoni, adottata f’Kigali, l-Irwanda, fis-26 u s-27 ta’ Lulju 2007,

—

wara li kkunsidrat id-Dikjarazzjonijet tar-Raba’ u l-Ħames Konferenza tal-Unjoni Afrikana tal-Ministri tal-Kummerċ, li ltaqgħet f’Addis Ababa fit-3 ta’ April 2008 u fit-2 ta’ Marzu 2009, dwar Ftehimiet ta’ Sħubija Ekonomika,

—

wara li kkunsidrat ir-rapport ippreżentat mis-Sinjura Christiane Taubira, Membru tal-Assemblea Nazzjonali Franċiża, fis-16 ta’ Ġunju 2008, intitolat: “Les Accords de Partenariat Economique entre l’Union européenne et les pays AKP. Et si la Politique se mêlait enfin des affaires du monde?”,

—

wara li kkunsidrat ir-riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tas-26 ta’ Settembru 2002, dwar ir-rakkomandazzjonijiet tal-Parlament Ewropew lill-Kummissjoni dwar in-negozjati tal-Ftehimiet ta’ Sħubija Ekonomika mal-pajjiżi u r-reġjuni tal-AKP (15),

—

wara li kkunsidrat ir-riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tat-23 ta’ Marzu 2006 dwar l-impatt tal-iżvilupp tal-Ftehimiet ta’ Sħubija Ekonomika (EPAs) (16),

—

wara li kkunsidrat ir-riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tat-23 ta’ Mejju 2007 dwar Ftehimiet ta’ Sħubija Ekonomika (17),

—

wara li kkunsidrat ir-riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tat-23 ta’ Mejju 2007 dwar l-Għajnuna tal-UE għall-Kummerċ (18),

—

wara li kkunsidrat ir-riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tat-12 ta’ Diċembru 2007 dwar Ftehimiet ta’ Sħubija Ekonomika (19),

—

wara li kkunsidrat ir-riżoluzzjoni tagħha tad-19 ta’ Frar, 2004, dwar Ftehimiet ta’ Sħubija Ekonomika (EPAs): problemi u prospetti (20),

—

wara li kkunsidrat ir-riżoluzzjoni tagħha tat-23 ta’ Novembru 2006 dwar ir-reviżjoni tan-negozjati dwar Ftehimiet ta’ Sħubija Ekonomika (EPAs) (21),

—

wara li kkunsidrat id-Dikjarazzjoni tagħha ta’ Kigali għal Ftehimiet ta’ Sħubija Ekonomika (EPAs) li jkunu favorevoli għall-iżvilupp, adottata fl-20 ta’ Novembru 2007 (22),

—

wara li kkunsidrat ir-rapport tal-Kumitat għall-Iżvilupp Ekonomiku, il-Finanzi u l-Kummerċ (ACP-EU/100.463/09/fin.),

A.

billi fl-Artikolu 36(1) tal-Ftehima ta’ Cotonou hemm il-qbil tal-Unjoni Ewropea u tal-Istati tal-AKP li jikkonkludu “arranġamenti kummerċjali kompatibbli mal-WTO, li progressivament ineħħu l-ostakli għall-kummerċ bejniethom u jsaħħu l-koperazzjoni fl-oqsma kollha rilevanti għall-kummerċ”,

B.

billi, iżda, l-Artikolu 37(3) ta’ din il-Ftehima jistabbilixxi li “għandu jkun hemm perjodu preparatorju għall-bini ta’ kapaċitajiet fis-setturi pubbliċi u privati tal-pajjiżi tal-AKP”,

C.

billi n-negozjati bejn l-Unjoni Ewropea u l-Grupp ta’ Stati tal-AKP dwar kwistjonijiet ta’ interess ġenerali bdew fl-2002 u warajhom kienu saru negozjati bejn l-UE u sitt reġjuni tal-EPA (il-Karibew, l-Afrika tal-Punent, l-Afrika Ċentrali, l-Afrika tal-Lvant u tan-Nofsinhar, l-’SADC minus’ u l-Paċifiku),

D.

billi l-15-il Stat Membru tal-Forum tal-Karibew tal-Istati Afrikani, tal-Karibew u tal-Paċifiku (CARIFORUM) bdew Ftehima ta’ Sħubija Ekonomika mal-UE u mal-Istati Membri tagħha fis-16 ta’ Diċembru 2007,

E.

billi 18-il pajjiż Afrikan, li minnhom 8 huma Pajjiżi l-Anqas Żviluppati (LDCs), bdew Ftehimiet peliminari ta’ Sħubija Ekonomika f’Novembru u Diċembru 2007, waqt li 29 pajjiż Afrikan ieħor tal-AKP, li tlieta minnhom mhumiex LDCs, ma bdew ebda EPA, u billi l-Afrika ta’ Isfel kienet diġà ffirmat il-Ftehima ta’ Kummerċ, Żvilupp u Koperazzjoni (TDCA), reġim kummerċjali kompatibbli mad-WTO fi ħdan l-Unjoni Ewropea,

F.

billi l-Papua New Guinea u l-Fiġi, żewġ pajjiżi tal-AKP li mhumiex LDC, bdew Ftehima ta’ Sħubija Ekonomika interim fit-23 ta’ Novembru 2007, waqt li l-bqija tal-pajjiżi tal-Paċifiku tal-AKP (sitt LDCs u seba’ mhux LDCs) ma bdewx EPA,

G.

billi fl-2008 kienu ffirmati biss il-ftehima bejn l-Istati tal-CARIFORUM u l-UE u l-ftehimiet interim bejn l-UE u l-Kosta tal-Ivorju u bejn l-UE u l-Kamerun,

H.

billi mill-1 ta’ Jannar, 2008, l-UE applikat l-arranġament tal-importazzjoni għal prodotti li joriġinaw mill-Istati tal-AKP li bdew EPAs jew EPAs preliminari, kif stipulat f’dawn il-ftehimiet (23),

I.

billi r-reġjuni Afrikani u tal-Paċifiku qed jissoktaw bin-negozjati mal-Unjoni Ewropea bl-għan li jikkonkludu EPAs sħaħ, u billi nofs l-Istati tal-AKP għadhom ma bdewx jew ma ffirmawx ftehimiet bħal dawn,

J.

billi l-pajjiżi tal-AKP esprimew tħassib dwar “il-klawżoli kontenzjużi” li hemm fl-EPAs inizjali u talbu li dan it-tħassib ikun indirizzat qabel l-iffirmar,

K.

billi l-partijiet kollha ripetutament sostnew li l-EPAs għandhom ikunu strumenti ta’ żvilupp għall-promozzjoni tal-iżvilupp sostenibbli, l-integrazzjoni reġjonali u t-tnaqqis tal-faqar fl-Istati tal-AKP,

L.

billi l-ispejjeż ta’ aġġustament li jirriżultaw mill-EPAs għandhom iħallu impatt sinifikanti fuq l-iżvilupp tal-pajjiżi tal-AKP, li għalkemm huwa diffiċli li jitbassru b’mod preċiż, għandu jkollhom impatt dirett minħabba t-telf tad-dazju tad-dwana u impatt indirett minħabba l-ispejjeż li jsiru għal adattament u għajnuna soċjali fl-oqsma tal-imjiegi, it-titjib tal-ħiliet, il-produzzjoni, id-diversifikazzjoni tal-esportazzjoni u r-riforma tal-amministrazzjoni tal-finanzi pubbliċi,

M.

billi 21 pajjiż tal-AKP, li xi wħud minnhom għadhom ma ffirmawx EPA, allokaw ammonti speċifiċi għall-miżuri li jakkumpanjaw l-EPAs fil-Programmi Indikattivi Nazzjonali tagħhom (NIPs) għall-Għaxar Fond Ewropew għall-Iżvilupp (EDF),

N.

billi l-impatt tal-iżvilupp tal-EPAs fuq l-Istati tal-AKP jista’, xi drabi, b’mod temporanju, jġib miegħu:

O.

billi l-kummerċ fir-reġjuni tal-AKP u bejniethom u bejn il-pajjiżi tal-AKP u pajjiżi oħra li qed jiżviluppaw (il-koperazzjoni fil-kummerċ min-Nofsinhar għan-Nofsinhar) jista’ jkollu effetti pożittivi importanti fuq l-iżvilupp tal-pajjiżi tal-AKP,

P.

billi wieħed mill-għanijiet iddikjarati tal-Ftehima ta’ Cotonou huwa li l-EPAs isiru strumenti ta’ promozzjoni tal-iżvilupp sostenibbli, li jeqirdu l-faqar, jintegraw bil-mod il-mod l-ekonomiji tar-reġjuni tal-AKP fl-ekonomija dinjija u jsaħħu l-integrazzjoni reġjonali,

Q.

billi fis-samit tal-UE u l-Afrika, li sar f’Liżbona f’Diċembru 2007, il-President tal-Kummissjoni Ewropea, José Manuel Barroso, iddikjara li kien sa jkun hemm “l-opportunità ta’ reviżjoni tad-dispożizzjonijiet tal-Ftehimiet ta’ Sħubija Ekonomika ffirmati miż-żewġ partijiet fl-aħħar ftit xhur”,

R.

billi dawk li joqogħdu fil-pajjiżi tal-AKP huma l-aktar milqutin mill-kriżi finanzjarja u alimentari globali u huwa vitali aktar minn qatt qabel li jsir kull sforz biex jinkisbu l-MDGs,

1.

Tħeġġeġ lill-Istati Membri tal-UE biex jirrispettaw l-impenji tagħhom biex iżidu l-Għajnuna Uffiċjali għall-Iżvilupp (ODA) biex jissodisfaw talbiet għall-bini ta’ kapaċitajiet relatati mal-kummerċ, li għandhom jgħinu biex jiġu stabbiliti miżuri relatati fl-għamla ta’ pakketti reġjonali ta’ Għajnuna għall-Kummerċ għall-implimentazzjoni tal-EPAs bl-għan li jħallu impatt pożittiv fuq l-iżvilupp; tisħaq fuq il-fatt li l-iffirmar ta’ EPA mhux impost bħala prekundizzjoni biex jirċievu fondi ta’ Għajnuna għall-Kummerċ;

2.

Tinsisti li l-EPAs huma strumenti ta’ żvilupp li għandhom jirriflettu kemm l-interessi nazzjonali u reġjonali u kemm il-ħtiġijiet tal-pajjiżi tal-AKP, biex jitnaqqas il-faqar, jinkisbu l-MDGs u jiġi żgurat ir-rispett għad-drittijiet fundamentali tal-bniedem bħad-dritt għall-ikel u d-dritt ta’ aċċess għal servizzi pubbliċi bażiċi; tħeġġeġ lill-Kunsill, lill-Kummissjoni u lill-gvernijiet tal-Istati Membri tal-UE u lill-pajjiżi tal-AKP biex jagħmlu kulma jistgħu biex terġa’ tinbena atmosfera ta’ fiduċja, rispett reċiproku u sigurtà minħabba li din ġarrbet ħsara matul in-negozjati;

3.

4.

Tisħaq li l-kompatibilità mal-WTO, kif definita mill-Artikolu XXIV tal-GATT, tapplika biss għall-kummerċ tal-prodotti u teħtieġ li “parti sostanzjali mill-kummerċ” tiġi liberalizzata “fi żmien raġonevoli”, u tħeġġeġ lill-Kunsill u lill-Kummissjoni biex jaċċettaw proposti għal prodotti biss, li jkunu kompatibbli mal-WTO, minn pajjiżi tal-AKP;

5.

Tħeġġeġ lill-pajjiżi tal-AKP u lill-Kummissjoni Ewropea biex jagħmlu l-aħjar użu mill-fondi disponibbli tal-Għajnuna għall-Kummerċ biex jgħinu l-proċess ta’ riforma f’oqsma essenzjali għall-iżvilupp ekonomiku; biex itejbu l-infrastruttura fejn hu meħtieġ li jibbenefikaw b’mod aktar effikaċi mill-opportunitajiet offruti mill-EPAs; biex jikkumpensaw għat-telf nett ta’ dħul mid-dwana u jinkoraġġixxu r-riforma fiskali biex ma jonqsux l-investimenti pubbliċi f’setturi soċjali; biex jinvestu fil-katina ta’ produzzjoni bl-għan li jiddiversifikaw il-produzzjoni għall-esportazzjoni; u biex jipproduċu aktar prodotti għall-esportazzjoni b’aktar valur miżjud;

6.

Ittenni l-fehma tagħha li EPAs għandhom ikunu ffinanzjati mhux mill-EDF iżda b’għajnuna addizzjonali għall-kummerċ, li l-UE impenjat ruħha għaliha fl-2005, jiġifieri żewġ biljuni Ewro kull sena, li tibda fl-2010, 50 % minnhom għall-pajjiżi tal-AKP; topponi kull forma ta’ kundizzjonalità marbuta mal-EPAs fl-għoti tal-għajnuna Ewropea, u tappella lill-Kummissjoni biex tiggarantixxi li l-aċċess għal fondi tal-Għaxar EDF jibqa’ separat mir-riżultat u r-ritmu tan-negozjati;

7.

Tisħaq li ż-żidiet li kien hemm fl-ODA imwiegħda mill-Istati Membri għandhom, bħala prijorità, jintużaw biex jirduppjaw l-isforzi biex jinkisbu l-Għanijiet tal-Iżvilupp tal-Millennju f’dawk il-pajjiżi tal-AKP li huma l-aktar milqutin mill-konsegwenzi tal-kriżi finanzjarja u alimentari globali, li heddet u qed tkompli thedded serjament, is-suċċess miksub biex jintlaħqu dawn l-għanijiet;

8.

Tenfasizza wkoll li l-ftehimiet kollha għandhom jirrispettaw l-asimetrija favur il-pajjiżi tal-AKP fir-rigward kemm tal-firxa ta’ prodotti mmirati u kemm tal-perjodi ta’ tranżizzjoni, u li l-EPAs għandhom jagħtu garanziji sodi ta’ protezzjoni għal dawk is-setturi li l-pajjiżi tal-AKP jidentifikaw bħala sensittivi;

9.

Tinnota bi tħassib li l-KE qed tikkonkludi negozju tal-banana man-nazzjonijiet fornituri l-aktar iffavoriti fl-Amerika Latina, li se thedded il-vijabilità tal-industrija tal-banana tal-AKP u b’mod partikolari l-iżvilupp ekonomiku u soċjali sostenibbli ta’ ekonomiji żgħar vulnerabbli; tappella lill-Kummissjoni Ewropea biex tiżgura li jitteħdu miżuri biex jitħares l-għajxien ta’ bdiewa żgħar tal-banana, li huma l-aktar vulnerabbli;

10.

Tenfasizza li miżuri ta’ appoġġ marbuta mal-EPAs għandhom iqisu l-importanza, għall-iżvilupp tal-pajjiżi tal-AKP, tal-integrazzjoni reġjonali u ta’ relazzjonijiet ekonomiċi ma’ pajjiżi oħra li qed jiżviluppaw;

11.

12.

Tisħaq li ftehimiet tal-EPA għandhom jinkorporaw klawżola li tipprovdi għal reviżjoni ħames snin wara li jkunu ffirmati, bl-involviment formali tal-parlamenti nazzjonali, tal-Parlament Ewropew u ta’ atturi mhux statali, kif ukoll dispożizzjonijiet aktar stretti ta’ monitoraġġ u evalwazzjoni, biex ikun jista’ jiġi stabbilit l-impatt tal-EPA fuq l-iżvilupp tal-pajjiżi u tar-reġjuni u fuq il-miri tat-tnaqqis tal-faqar – mhux biss fil-livelli ta’ konformità tal-EPA – u biex jipprovdu għal mekkaniżmu ta’ rimedju li jippermetti emendi jew tħassir ta’ kull aspett tal-EPA li jippreġudika proċess ta’ integrazzjoni reġjonali jew inaqqas l-opportunità li jitnaqqas il-faqar jew jintlaħqu l-MDGs;

13.

14.

Tisħaq li tinħass ħtieġa li tiżdied it-trasparenza fin-negozjati u fir-riżultati tagħhom biex ikun jista’ jkun hemm skrutinju pubbliku minn min ifassal il-politika, mill-parlamentari u mir-rappreżentanti tas-soċjetà ċivili;

15.

Tħeġġeġ lill-istituzzjonijiet u lill-gvernijiet tal-Istati Membri tal-UE biex jagħmlu dak kollu li jistgħu biex jistabbilixxu mill-ġdid ambjent ta’ kunfidenza u fiduċja minħabba li din ġarrbet ħsara matul in-negozjati;

16.

Tisħaq li għandu jkun hemm monitoraġġ tal-implimentazzjoni tal-EPAs minn korp parlamentari, li għandu jkun previst fit-testi tal-EPA, u li dan il-korp parlamentari għandu, f’kull każ, jevolvi mill-Assemblea Parlamentari Konġunta tal-AKP-UE (JPA) u mill-korpi tagħha u jibqa’ marbut mill-qrib mal-JPA, jew ikun jagħmel parti minnha, biex iqis kif imiss l-impatt tal-EPAs fuq l-ekonomiji tal-pajjiżi tal-AKP, kif stabbilit fil-Ftehima ta’ Sħubija ta’ Cotonou;

17.

Tisħaq b’mod partikolari dwar l-irwol kruċjali tal-parlamenti nazzjonali u tal-atturi mhux tal-Istat fil-monitoraġġ u l-kontroll ta’ EPAs u titlob l-involviment sistematiku tagħhom fil-proċeduri kontinwi tan-negozjati; dan jeħtieġ aġenda ċara għal aktar negozjati, li għandu jkun hemm qbil dwarha mill-pajjiżi tal-AKP u tal-UE u tkun msejsa fuq approċċ parteċipatorju;

18.

Tirrakkomanda li l-Parlament Ewropew jistenna l-opinjonijiet tal-parlamenti tal-AKP dwar ir-riżultati tan-negozjati tal-EPA kull meta jkun possibbli u li jqishom qabel ma jagħti l-kunsens tiegħu;

19.

20.

Tenfasizza li l-iffirmar ta’ ftehimiet interim minn Stati tal-AKP m’għandux ifixkel il-possibilità ta’ reġjuni tal-AKP milli jikkonkludu mal-UE EPAs sħaħ li jqisu d-dimensjoni ta’ żvilupp u l-miżuri għall-integrazzjoni tall-ekonomiji reġjonali, u li jsaħħu l-koperazzjoni bejn l-Istati tal-AKP u l-Isati Membri tal-UE;

21.

Tisħaq mill-ġdid il-ħtieġa li jiġu identifikati prodotti sensittivi li m’għandhomx ikunu s-suġġett tal-liberalizzazzjoni tal-kummerċ;

22.

Tenfasizza l-ħtieġa li tinġieb lura l-fiduċja bejn il-pajjiżi tal-AKP u l-pajjiżi tal-UE, li nħasdet matul in-negoazjati għal EPA, fl-ispirtu tas-sħubija li tgħaqqadhom flimkien;

23.

Tagħti istruzzjonijiet lill-Ko-Presidenti biex jibagħtu din ir-riżoluzzjoni lill-Kunsill tal-Ministri tal-AKP u tal-UE, lill-Parlament Ewropew, lill-Kummissjoni Ewropea, lill-Presidenza tal-Kunsill tal-UE, lill-Unjoni Afrikana, lill-Parlament Pan-Afrikan, lill-parlamenti nazzjonali u reġjonali u lill-organizzazzjonijiet reġjonali tal-AKP.

—

li ltaqgħet fi Praga (ir-Repubblika Ċeka) mis-6 sad-9 ta’ April 2009,

—

wara li kkunsidrat l-Artikolu 17(1) tar-Regoli ta’ Proċedura tagħha,

—

wara li kkunsidrat il-Ftehima ta’ Sħubija tal-AKP-UE ffirmata f’Cotonou fit-23 ta’ Ġunju 2000 u riveduta fil-Lussemburgu fil-25 Ġunju 2005 (minn issa ’l quddiem: “il-Ftehima ta’ Cotonou”), u partikolarment l-Artikolu 32 tagħha,

—

wara li kkunsidrat l-Artikoli 177 sa 181 tat-Trattat li jistabbilixxi l-Komunità Ewropea,

—

wara li kkunsidrat id-dikjarazzjoni konġunta tal-20 ta’ Diċembru 2005 tal-Kunsill u tar-rappreżentanti tal-Gvernijiet tal-Istati Membri li ltaqgħu fil-Kunsill, fil-Parlament Ewropew u fil-Kummissjoni dwar il-Politika ta’ Żvilupp tal-Unjoni Ewropea: “Il-Kunsens Ewropew”, u partikolarment l-Artikoli 12, 22, 38, 75, 76, 101 u 105 tagħha (25),

—

wara li kkunsidrat l-Agenda 21, id-Dikjarazzjoni ta’ Rio dwar l-Ambjent u l-Iżvilupp, u d-Dikjarazzjoni ta’ Prinċipji għall-Immaniġġjar Sostenibbli tal-Foresti, adottata minn aktar minn 178 gvern waqt il-Konferenza tan-Nazzjonijiet Uniti dwar l-Ambjent u l-Iżvilupp (UNCED) li saret f’Rio de Janeiro (il-Brażil) mit-3 sal-14 ta’ Ġunju 1992, li l-prinċipji tagħha kienu riaffermati bil-qawwa fis-Samit Dinji dwar l-Iżvilupp Sostenibbli (WSSD) li sar f’Johannesburg (l-Afrika t’Isfel) mis-26 ta’ Awwissu sal-4 ta’ Settembru 2002,

—

wara li kkunsidrat il-Konvenzjoni Qafas tan-Nazzjonijiet Uniti (NU) dwar il-Bidla fil-Klima (UNFCCC) u l-Protokoll ta’ Kyoto tagħha,

—

wara li kkunsidrat il-Konvenzjoni tan-NU dwar il-Ġlieda kontra d-Deżertifikazzjoni, li ġiet adottata f’Pariġi fis-17 ta’ Ġunju 1994 u li daħlet fis-seħħ fis-26 ta’ Diċembru 1996,

—

wara li kkunsidrat id-Dikjarazzjoni tal-Millennju tan-Nazzjonijiet Uniti tat-8 ta’ Settembru 2000, li tistabbilixxi l-Għanijiet tal-Iżvilupp tal-Millennju bħala kriterji stabbiliti b’mod kollettiv mill-komunità internazzjonali għall-eliminazzjoni tal-faqar,

—

wara li kkunsidrat l-Inizjattiva Ambjentali tas-Sħubija l-Ġdida għall-Iżvilupp tal-Afrika (NEPAD),

—

wara li kkunsidrat “Il-Qafas ta’ Hyogo għal Azzjoni 2005-2015: Il-Formazzjoni ta’ Reżiljenza ta’ Nazzjonijiet u Komunitajiet għal Diżastri”, adottat mill-Konferenza Dinjija għat-Tnaqqis ta’ Diżastri li saret f’Jannnar 2005 f’Kobo, Hyogo (il-Ġappun),

—

wara li kkunsidrat id-Dikjarazzjoni dwar l-Integrazzjoni tal-Adattament għall-Bidla fil-Klima fil-Koperazzjoni għall-Iżvilupp, adottata mill-Ministri għall-Iżvilupp u l-Ambjent tal-pajjiżi membri tal-OECD fl-4 ta’ April 2006,

—

wara li kkunsidrat id-Dikjarazzjoni tas-Samit tal-G8 tas-7 ta’ Ġunju 2007, maħruġa f' Heiligendamm, dwar “Il-Bidla fil-Klima, l-Effiċjenza fl-Enerġija u s-Sigurtà fl-Enerġija – Sfida u Opportunità għat-Tkabbir Ekonomiku Dinji”,

—

wara li kkunsidrat is-Sħubija tal-Afrika-UE dwar il-Bidla fil-Klima bħala parti mill-Ewwel Pjan ta’ Azzjoni (2008-2010) għall-implimentazzjoni tal-Istrateġija Konġunta tal-UE u tal-Afrika,

—

wara li kkunsidrat il-pjan direzzjonali ta’ Bali, adottat waqt il-Konferenza tan-NU dwar il-Bidla fil-Klima, fil-gżira ta’ Bali (l-Indoneżja) f’Diċembru 2007,

—

wara li kkunsidrat l-14 il-Konferenza tal-Partijiet għall-Konvenzjoni Qafas tan-NU dwar il-Bidla fil-Klima (UNFCCC) u r-Raba’ Konferenza tal-Partijiet li serviet ta’ laqgħa għall-partijiet għall-Protokoll ta’ Kyoto, mill-1 sat-12 ta’ Diċembru 2008 f’Poznan (il-Polonja),

—

wara li kkunsidrat il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Kunsill u lill-Parlament Ewropew dwar il-bidla fil-klima fil-kuntest tal-koperazzjoni għall-iżvilupp (26), tal-11 ta’ Marzu 2003,

—

wara li kkunsidrat il-Konklużjonijiet tal-Kunsill u l-Pjan ta’ Azzjoni 2004-2008 dwar il-bidla fil-klima fil-kuntest tal-iżvilupp, tal-24 ta’ Novembru 2004,

—

wara li kkunsidrat il-Komunikazzjoni mill-Kummissjoni lill-Kunsill, lill-Parlament Ewropew u lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew Ewropew dwar il-Koerenza tal-Politika għall-Iżvilupp – It-tħaffif tal-progress biex jinkisbu l-Għanijiet tal-Iżvilupp tal-Millennju (27), tat-12 ta’ April 2005,

—

wara li kkunsidrat il-Komunikazzjoni mill-Kummissjoni lill-Kunsill, lill-Parlament Ewropew, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni dwar il-Limitazzjoni tal-bidla globali fil-klima għal 2 gradi Celsius – Id-direzzjoni għall-quddiem għall-2020 u lil hinn (28), tal-10 ta’ Jannar 2007,

—

wara li kkunsidrat il-Konklużjonijiet tal-Presidenza tal-Kunsill Ewropew tat-8-9 ta’ Marzu 2007, li kienet tenfasizza l-importanza tal-kisba tal-mira strateġika li t-temperatura medja globali tkun illimitata għal mhux aktar minn 2 °C ogħla mil-livelli preindustrijali,

—

wara li kkunsidrat il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Kunsill u lill-Parlament Ewropew dwar il-Bini ta’ Alleanza Globali dwar it-Tibdil fil-Klima bejn l-Unjoni Ewropea u pajjiżi fqar li qed jiżviluppaw li huma l-aktar vulnerabbli għat-tibdil fil-klima (29),

—

wara li kkunsidrat ir-Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tal-21 ta’ Ottubru 2008 dwar il-bini ta’ Alleanza Globali dwar it-Tibdil fil-Klima bejn l-Unjoni Ewropea u pajjiżi fqar li qed jiżviluppaw li huma l-aktar vulnerabbli għat-tibdil fil-klima (30),

—

wara li kkunsidrat il-Paper tar-Rappreżentant Għoli u tal-Kummissjoni Ewropea lill-Kunsill Ewropew bl-isem ta’ “Il-Bidla fil-Klima u s-Sigurtà Internazzjonali” tal-14 ta’ Marzu 2008 (31),

—

wara li kkunsidrat il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni dwar “Nindirizzaw l-isfidi tad-deforestazzjoni u d-degradazzjoni tal-foresti sabiex niġġieldu t-tibdil fil-klima u t-telf tal-bijodiversità” (32), tas-16 ta’ Ottubru 2008,

—

wara li kkunsidrat il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni bl-isem ta’ “Lejn ftehim komprensiv dwar it-tibdil fil-klima’ f’Kopenħagen” (33), tal-21 ta’ Jannar 2009,

—

wara li kkunsidrat id-Dikjarazzjoni ta’ CARIFORUM-UE dwar il-Bidla fil-Klima u l-Enerġija, tas-17 ta’ Mejju 2008,

—

wara li kkunsidrat id-Dikjarazzjoni tal-Istati tal-Forum tal-Gżejjer tal-Paċifiku u tal-Unjoni Ewropea dwar il-Bidla fil-Klima, tas-7 ta’ Novembru 2008,

—

wara li kkunsidrat id-Dikjarazzjoni tal-Afrika-UE dwar il-Bidla fil-Klima, tal-1 ta’ Diċembru 2008,

—

wara li kkunsidrat ir-rapport tal-2006 ta’ Nicholas Stern bl-isem ta’ “Il-Linji Ekonomiċi tal-Bidla fil-Klima. L-Analiżi ta’ Stern”(The Economics of Climate Change. The Stern Review),

—

wara li kkunsidrat ir-rapport tal-OECD tal-2007 bl-isem ta’ “Rendikont tal-Progress dwar l-Integrazzjoni tal-Adattament għall-Bidla fil-Klima f’Attivitajiet ta’ Koperazzjoni għall-Iżvilupp”,

—

wara li kkunsidrat ir-rapporti tal-Panel Intergovernattiv dwar il-Bidla fil-Klima (IPCC) u partikolarment ir-Raba’ Rapport ta’ Evalwazzjoni tal-Grupp ta’ Ħidma II tal-IPCC bl-isem ta’ “Impatti, Adattament u Vulnerabilità”,

—

wara li kkunsidrat ir-Rapport għall-2007/2008 dwar l-Iżvilupp tal-Bniedem bl-isem ta’ “Il-ġlieda kontra l-bidla fil-klima: Is-solidarjetà umana f’dinja maqsuma”, li tħejja mill-Programm ta’ Żvilupp tan-Nazzjonijiet Uniti,

—

wara li kkunsidrat ir-rapport tal-Bank Dinji u tal-Fond Monetarju Internazzjonali bl-isem ta’ “Rapport ta’ Monitoraġġ Globali tal-2008: Il-MDGs u l-Ambjent -Aġenda għal Żvilupp Inklussiv u Sostenibbli”,

—

wara li kkunsidrat il-Prospett Ambjentali tal-OECD sal-2030, ta’ Marzu 2008,

—

wara li kkunsidrat ir-riżoluzzjoni tagħha dwar il-bidla fil-klima u stati ta’ gżejjer żgħar li qed jiżviluppaw fil-kuntest tal-qafas ta’ koperazzjoni tal-AKP-UE, adottat fl-1 April 1999 fi Strażburgu,

—

wara li kkunsidrat ir-riżoluzzjoni tagħha dwar diżastri naturali fi stati tal-AKP: finanzjar tal-UE għal tħejjija (fondi tal-EDF) u għajnuna (fondi tal-ECHO), adottata fit-22 ta’ Novembru 2007, f’Kigali (l-Irwanda),

—

wara li kkunsidrat ir-rapport tal-Kumitat għall-Affarijiet Soċjali u l-Ambjent (ACP-EU/100.383/09/fin.),

A.

billi pajjiżi li qed jiżviluppaw l-anqas li kkontribwixxew għall-bidla fil-klima iżda qed jiffaċċjaw il-konsegwenzi soċjali u ambjentali l-aktar ħorox tagħha minħabba l-vulnerabilità soċjali, ekonomika u ġeografika tagħhom, id-dipendenza kbira tagħhom fuq is-settur primarju, inklużi l-agrikoltura, is-sajd u riżorsi naturali oħra, u l-infrastruttura limitata tagħhom biex jilqgħu għall-impatti tal-bidla fil-klima,

B.

billi ż-żieda aċċellerata fl-għoli tal-livelli tal-baħar ser tikkawża għargħar, erożjoni tal-kosti, dħul ta’ ilma mielaħ f’riżorsi ta’ ilma ħelu fiz-zoni interni u wkoll l-għarqa ta’ xi gżejjer fil-baxx fil-Paċifiku u l-Karibew; billi l-għadd ta’ nies f’riskju ta’ għargħar tal-kosti fl-Afrika biss jista’ jiżdied minn miljun fl-1990 għal aktar minn 70 miljun fl-2080,

C.

billi ż-żieda fit-temperatura u l-varjazzjoni fil-kwantità ta’ xita għandhom iwasslu għal nixfa ħarxa, u l-ilma li jkun jista’ jinkiseb se jonqos bil-kbir fil-pajjiżi tal-AKP; billi minn 75 sa 250 miljun persuna fl-Afrika ser ikunu esposti għal nuqqas akbar ta’ ilma u għal nuqqas ta’ sigurtà jekk it-temperatuira togħla bi grad Celsius wieħed biss, minn 350 sa 600 miljun b’temperatura ta’ 2 °C ogħla u sa 1.8 biljun jekk it-temperaturi jogħlew bi 3 °C,

D.

billi t-temparaturi tal-baħar li qed jogħlew għandhom iwasslu għat-tixrid ta’ fenomeni estremi fil-klima, bħal maltempati tropikali u ċikluni, li se jolqtu b’mod drastiku zoni baxxi tal-kosti, baċiri ta’ xmajjar fejn hemm bliet kbar ħafna u ċentri oħra b’popolazzjoni kbira, infrastruttura ekonomikament vitali bħal portijiet, faċilitajiet lil hinn mix-xtut, zoni kostali urbani u infrastruttura relatata mat-turiżmu,

E.

billi l-bidla fil-klima ser tkompli żżid id-deżertifikazzjoni u d-degradazzjoni tal-ħamrija, b’aktar ħsara għall-produzzjoni agrikola u s-sikurezza tal-ikel, u l-qagħda ta’ ġuħ u nuqqas ta’ nutriment fir-reġjuni tal-AKP se tkompli tmur għall-agħar,

F.

billi ż-żieda fl-għoli tal-livelli tal-baħar u tat-temperatura se jolqtu ħażin ħafna lil ekosistemi tal-kosta u tal-baħar, u se jnaqqsu l-qabda tal-ħut fil-gżejjer tal-Karibew u tal-Paċifiku u tul il-kosta Afrikana, u jaffettwaw b’mod negattiv il-provvista lokali tal-ikel,

G.

billi minħabba l-bidla fil-klima se tkompli taċċellera t-telfien tal-bijodiversità u hija ta’ theddida ta’ estinzjoni ta’ ħafna speċijiet ta’ pjanti u annimali, u ta’ ħsara irrimedjabbli ta’ wħud mill-ekosistemi li huma partikolarment sensittivi għal irregolaritajiet klimatiċi, bħal skollijiet tal-qroll, mangrovji u foresti tropikali; billi l-konsegwenzi fuq il-bijodiversità fil-pajjiżi tal-AKP jaffettwaw b’mod kruċjali l-katina tal-ikel u l-għajxien ta’ nies li jiddependu direttament mill-prodotti u servizzi li joriġinaw minn dawn l-ekosistemi,

H.

billi l-bidla fil-klima, flimkien ma’ sistemi eżistenti dgħajfa tas-saħħa pubblika u aċċess limitat għall-kura tas-saħħa pubblika, kif ukoll kontroll u purifikazzjoni batuti tal-ilma, se iwasslu għal aktar mard minn arja u ilma infettati bħal malarja, dengue u kolera, aktar stress tas-sħana u prevalenza ta’ mard tan-nifs,

I.

billi l-konsegwenzi ambjentali tal-bidla fil-klima ser jikkawżaw flussi ta’ migrazzjoni fuq skala kbira kemm internament u kemm transkonfinalment (l-istima tal-IPCC hija ta’ 150 miljun migrant sal-2050); billi kważi l-migranti ambjentali kollha tal-AKP se jiċċaqilqu u jmorru joqogħdu f’pajjiż art twelidhom jew f’pajjiżi ġirien u dan se jwassal għal aktar kriżijiet umanitarji, urbanizzazzjoni mgħaġġla u żieda relatata ta’ slums, u żvilupp staġnat fil-pajjiżi tal-AKP; billi b’konsegwenza ta’ dan it-tkabbir urban, zoni rurali se jiġu abbandunati u se tiżdied id-degradazzjoni tal-ħamrija,

J.

billi, skont l-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa (WHO) u ċ-Ċentru Ewropew għall-Prevenzjoni u l-Kontroll tal-Mard, il-bidla fil-klima ser twassal għal żieda fil-livelli ta’ mxija ta’ mard mill-insetti, inklużi l-malarja, iċ-chikungunya u l-marda Lyme, li jeħtiġilhom miżuri ta’ adattament,

K.

billi ħafna mill-effetti tal-bidla fil-klima fuq is-saħħa, kif irrappurtati, pereżempju, mid-WHO, jistgħu jitrażżnu bit-tħejjija u t-tisħiħ ta’ sistemi tas-saħħa permezz ta’ miżuri preventivi xierqa, waqt li tingħata attenzjoni partikolari lit-tixrid ta’ mard tropikali, u permezz ta’ kampanji ta’ informazzjoni pubblika li jindirizzaw l-aktar gruppi vulnerabbli bħal nisa tqal, trabi tat-twelid, tfal u anzjani,

L.

billi l-bidla fil-klima thedded is-sigurtà nazzjonali, reġjonali u globali, u twassal għal konflitti dwar l-aċċess, il-kontroll u l-użu ta’ riżorsi naturali skarsi, jew tensjonijiet minħabba popolazzjonijiet spostati,

M.

billi l-bidla fil-klima qed tqiegħed f’riskju 40 % tal-investiment internazzjonali biex jonqos il-faqar (skont stimi tal-Bank Dinji), u, għalhekk, qed toħloq theddida serja għat-tnaqqis tal-faqar, għall-iżvilupp ekonomiku u soċjali u għall-kisba tal-MDGs f’ħafna pajjiżi tal-AKP,

N.

billi, biex ikunu evitati l-agħar effetti irriversibbli tal-bidla fil-klima, it-temperatura globali għandha tiġi limitata għal taħt iż-2 °C u l-konċentrazzjonijiet fl-atmosfera ta’ gassijiet b’effett serra (GHG) għandhom jiġu stabbilizzati taħt l-450 ppm; billi, bla dubju, dawk li l-aktar li jipproduċu emissjonijiet ta’ CO2 – il-pajjiżi industrijalizzati u ekonomiji li qed jiżviluppaw – għandhom ikunu primarjament responsabbli biex inaqqsu bil-kbir l-emissjonijiet tagħhom,

O.

billi miżuri li jtaffu għandhom ikunu abbinati ma’ miżuri ta’ adattament fil-pajjiżi tal-AKP biex ikun hemm kontroll tal-impatti sinifikanti tal-bidla fil-klima; billi pajjiżi industrijalizzati għandhom responsabilità storika għall-bidla fil-klima u għandhom obbligu morali li jgħinu pajjiżi tal-AKP fl-isforzi tagħhom biex jadattaw għall-konsegwenzi tagħha skont il-prinċipju ta’ “min iħammeġ iħallas”,

P.

billi bħalissa hemm vojt kbir fir-rigward tal-finanzjar għal adattament f’pajjiżi li qed jiżviluppaw; billi, waqt li l-istima tal-ispejjeż annwali għall-adattament tvarja minn USD 10 biljuni għal aktar minn USD 80 biljun per annum, il-valur tar-riżorsi mogħtija bħalissa minn pajjiżi industrijalizzati permezz ta’ mekkaniżmi multilaterali ta’ finanzjar jammonta għal USD 150-300 miljun fis-sena,

Q.

billi l-adattament bikri għall-bidla fil-klima u t-Tnaqqis tar-Riskju minn Diżastri (DRR) ċertament jirrappreżenta soluzzjoni effiċjenti f’sens ta’ nfiq; billi skont l-istimi, dollaru wieħed minfuq għad-DRR jista’ jiffranka sa seba’ dollari bħala rispons għal diżastru, u b’hekk dan ikun argument sod għal awtorizzazzjoni minn qabel għal infiq f’għajnuna,

R.

billi l-proċeduri għall-applikazzjoni u d-distribuzzjoni ta’ riżorsi skont mekkaniżmi differenti ta’ finanzjar relatati mal-bidla fil-klima, bħall-Mekkaniżmu għal Żvilupp Nadif (CDM), huma pjuttost ikkumplikati u jonqoshom l-involviment tal-pajjiżi riċevituri,

S.

billi s’issa s-CDM ma kienx tajjeb biżżejjed biex jilħaq mal-ħtiġijiet tal-ifqar pajjiżi għal investimenti f’teknoloġija nadifa, bl-Afrika tilqa’ għandha 2 % biss tal-proġetti kollha tas-CDM; billi ta’ sikwit il-kriterji ta’ sostenibbiltà u addizzjonalità tal-proġetti tas-CDM ma jitħarsux,

T.

billi kull dewmien biex jittieħdu deċiżjonijiet sodi dwar il-mekkaniżmi u l-iffinanzjar meħtieġa biex jitnaqqsu l-kawżi u l-konsegwenzi tal-bidla fil-klima iġib miegħu spejjeż wisq aktar għoljin,

1.

Tappella lill-Kummissjoni u lill-pajjiżi donaturi biex jiffurmaw u jfasslu mill-ġdid il-koperazzjoni għal żvilupp biex tkun kapaċi tilqa’ għall-bidla fil-klima u ssegwi metodi bi kwantità baxxa ta’ karbonju;

2.

Tappella lill-Kummissjoni biex tissimplifika l-istrutturi eżistenti tagħha biex tiffaċċja l-bidla fil-klima u kwistjonjiet relatati mal-iżvilupp;

3.

Tappella lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri tal-UE biex joħolqu rabtiet aħjar bejn l-MDGs u l-bidla fil-klima billi jinkorporaw l-impatti u l-adattament tal-bidla fil-klima fi programmi li jkollhom l-għan li jinkisbu l-MDGs, u fl-istrateġiji kollha usa’ għat-tnaqqis tal-faqar u għal linji ta’ politika ta’ żvilupp;

4.

Tilqa’ bi pjaċir il-fatt li sar xi ftit progress biex l-adattament jitqiegħed fuq l-istess livell tal-mitigazzjoni matul in-negozjati dwar il-qafas futur ta’ wara Kyoto; tisħaq, iżda, li jeħtieġ tiġi stabbilita rabta aktar soda bejn in-negozjati dwar l-adattament u dawk dwar il-mitigazzjoni, biex ma jitteħdux deċiżjonijiet importanti separati minn xulxin dwar dawn il-kwistonijiet;

5.

Tappella lill-komunità internazzjonali u lis-settur privat biex, bl-għan li l-pajjiżi tal-AKP jgħaddu għal ekonomija b’anqas karbonju, huma jipprovdu l-investimenti meħtieġa għar- riċerka, l-iżvilupp u t-trasferiment rapidu u komprensiv ta’ teknoloġiji ta’ mitigazzjoni (eż. teknoloġiji tal-enerġija bi ftit karbonju, teknoloġiji għall-qbid u l-ħżin tal-karbonju) u ta’ adattament fil-pajjiżi tal-AKP; tappella wkoll lill-komunità internazzjonali biex tneħħi l-ostakli fil-kummerċ għat-teknoloġija ta’ adattament għall-bidla fil-klima u biex tillibera d-drittijiet tal-proprjetà intellettwali (eż. liċenzjar obbligatorju);

6.

Tappella lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri tal-UE biex jagħtu l-appoġġ tagħhom lil attivitajiet tal-UNESCO li jikkontribwixxu għall-implimentazzjoni tal-Programm ta’ Azzjoni tal-Barbados għall-Iżvilupp Sostenibbli ta’ Stati Gżejjer Żgħar li qed jiżviluppaw u għall-Istrateġija tal-Mauritius sussegwenti;

7.

Tenfasizza li għandu jintlaħaq kunsens globali dwar mira ambizzjuża u obbligatorja ta’ mitigazzjoni, ibbażata fuq il-prinċipju ta’ responsabilità kondiviża iżda divrenzjata, stabbilita fil-UNFCCC matul il-Konferenza tan-NU dwar il-Bidla fil-Klima f’Kopenħagen f’Diċembru 2009, u, għalhekk tappella lill-pajjiżi industrijalizzati kollha u lill-pajjiżi li qed jiżviluppaw b’mod rapidu biex jiftiehmu dwar mira obbligatorja ta’ GHG; tissuġġerixxi li, biex tiġi stimulata l-parteċipazzjoni ta’ ekonomiji emerġenti fil-ftehima l-ġdida, għandu jitwaqqaf metodu aktar flessibbli u divrenzjat għal dawn il-pajjiżi (e.g. miri għal setturi speċifiċi biss, waqt li titqies il-ħila għal adattament u mitigazzjoni ta’ kull pajjiż u r-responsabilità storika tal-pajjiżi industrijalizzati għat-tisħin dinji;

8.

Tinnota li l-proċeduri għall-applikazzjoni u d-distribuzzjoni ta’ riżorsi skont is-CDM jeħtiġilhom ikunu riveduti u ssimplifikati biex is-CDM isir aktar aċċessibbli għall-pajjiżi tal-AKP u biex jagħmlu d-distribuzzjoni ta’ progetti tas-CDM aktar ibbilanċjata, b’żieda fl-għadd ta’ proġetti, partikolarment fl-Afrika sub-Saħarjana; tisħaq li għandha tiġi stabbilita sistema biex tiżgura li proġetti tas-CDM ikunu konformi mal-prinċipju tal-addizzjonalità u jwasslu għal żvilupp sostenibbli tal-pajjiżi tal-AKP; tappella lill-pajjiżi donaturi biex jgħinu tinbena l-kapaċità meħtieġa fil-pajjiżi tal-AKP biex tissaħħaħ il-parteċipazzjoni tagħhom fis-CDM; u tappella lill-pajjiżi donaturi biex ma jikkonċentrawx esklussivament fuq is-CDM bħala l-aħjar mezz ta’ politika, iżda jiżviluppaw mekkaniżmi ġodda ta’ mitigazzjoni fil-pajjiżi tal-AKP;

9.

Tappella lill-gvernijiet tal-pajjiżi industrijalizzati u ta’ ekonomiji emerġenti biex jistabbilixxu oqfsa ċari u konsistenti għal tul ta’ żmien li jinkoraġġixxu l-innovazzjoni u l-investiment ekoloġiċi (eż. enerġija rinnovabbli, vetturi ibridi u li ma jaħlux enerġija, fjuwils ġodda); tenfasizza li s-settur privat ukoll għandu rwol ċentrali li jmexxi ’l quddiem l-innovazzjoni ekoloġika; temmen ukoll li, għal żmien medju u aktar fit-tul, għandhom jiġi stabbiliti modi biex jinbidlu x-xejriet ġenerali tal-konsum fil-pajjiżi żviluppati biex jonqsu l-emissjonijiet;

10.

Tisħaq li l-Kummissjoni u l-gvernijiet tal-pajjiżi donaturi għandhom isaħħu s-sħubija mal-gvernijiet tal-AKP biex jiżviluppaw inizjattivi u pjanijiet ambizzjużi ta’ politika biex irażżnu d-deforestazzjoni u jnaqqsu d-degradazzjoni tal-foresti, u biex jipprovdu teknoloġiji u riżorsi sostanzjali għall-immaniġġjar sostenibbli tal-foresti fil-pajjiżi tal-AKP;

11.

Tappella lill-gvernijiet tal-AKP biex jinkorporaw miri u miżuri ta’ adattament direttament fil-pjanijiet nazzjonali tagħhom għall-iżvilupp, fl-istrateġiji għat-tnaqqis tal-faqar u f’politiki u strateġiji settorjali, kif ukoll fl-istadji u l-livelli kollha tal-proċessi tagħhom ta’ teħid ta’ deċiżjonijiet;

12.

Tenfasizza li kontribuzzjonijiet għal adattament għandhom ikunu impenn obbligatorju, rifless kemm fil-ftehima internazzjonali li se tiġi adottata f’Kopenħagen f’Diċembru 2009, u kemm fil-liġijiet domestiċi fl-UE-27;

13.

Tappella lill-pajjiżi industrijalizzati biex iżidu b’mod sinifikanti l-għajnuna finanzjarja tagħhom għal adattament fil-pajjiżi tal-AKP u biex jesploraw mekkaniżmi innovattivi ta’ ffinanzjar maħsubin għal dan l-għan, bħal, inter alia, taxxi internazzjonali fuq il-kummerċ, taxxi nazzjonali fuq emissjonijiet, taxxi fuq biljetti tal-ajru u fuq il-bejgħ bl-irkant ta’ unitajiet ta’ ammonti assenjati; tappella lill-Kummissjoni biex iżżid sostanzjalment il-baġit tal-GCCA, biex fil-baġit li jmiss tal-EDF, tikkunsidra aktar il-bidla fil-klima u biex timplimenta urġentament l-idea ta’ Mekkaniżmu tal-Iffinanzjar għall-Bidla Globali fil-Klima, strument innovattiv ta’ ffinanzjar biex jingħata appoġġ minn qabel għal investimenti relatati mal-klima għall-ifqar pajjiżi u li l-aktar li jistgħu jintlaqtu ħażin;

14.

Tenfasizza li finanzi ta’ adattament għandhom ikunu addizzjonali għall-Għajnuna Uffiċjali għall-Iżvilupp u għal impenji ta’ għajnuna li diġà jeżistu;

15.

Tappella lill-istituzzjonijiet finanzjarji internazzjonali biex iwessgħu l-politiki, il-programmi u l-istrumenti ta’ ffinanzjar tagħhom għall-adattament;

16.

Tħeġġeġ lis-settur privat biex iżid l-impenji tiegħu biex jimla l-vojt finanzjarju tal-bidla fil-klima; tinkoraġġixxi lill-Kummissjoni u lill-gvernijiet tal-UE u tal-AKP biex jinvestu fl-iżvilupp ta’ sħubijiet pubbliċi-privati biex jiġbdu fondi addizzjonali mis-settur privat għall-iffinanzjar ta’proġetti ta’ adattament, l-aktar fil-pajjiżi l-anqas żviluppati;

17.

Temmen li hemm ħtieġa ta’ koordinazzjoni aħjar ta’ donaturi, ta’ djalogu aktar intensiv bejn it-Tramuntana u n-Nofsinhar u ta’ koperazzjoni msaħħa bejn pajjiżi donaturi u dawk li qed jiżviluppaw dwar politiki, mekkaniżmi u ffinanzjar relatati mal-bidla fil-klima u l-attadament għaliha, skont il-Prinċipji ta’ Pariġi u l-Aġenda għal Azzjoni ta’ Accra għall-2008;

18.

Tenfasizza l-ħtieġa li tkompli titrawwem il-kollaborazzjoni reġjonali, l-iskambju ta’ prattiki tajbin u l-ħolqien ta’ fora ta’ diskussjoni bejn il-pajjiżi tal-AKP li jiltaqgħu ma’ problemi simili tal-bidla fil-klima;

19.

Tinkoraġġixxi lill-gvernijiet tal-pajjiżi tal-AKP biex jinkludu aktar lis-soċjetà ċivili u lill- komunitajiet lokali fit-tfassil u fl-implimentazzjoni ta’ strateġiji ta’ adattament għall-bidla fil-klima, mhux l-anqas minħabba l-esperjenza prattika u valida tagħhom u minħabba li huma direttament qrib in-nies u l-postijiet l-aktar esposti għall-effetti ħżiena ta’ irregolaritajiet klimatiċi;

20.

Tappella lil pajjiżi donaturi u lil organizzazzjonijiet internazzjonali biex jinvestu fit-tisħiħ tal-infrastruttura għall-monitoraġġ tal-klima u għall-immaniġġjar ta’ dejta relatata mal-klima, kif ukoll fil-ħila ta’ istituzzjonijiet, komunitajiet lokali u individwi tal-pajjiżi tal-AKP li jadattaw irwieħhom;

21.

Tinkoraġġixxi lil istituzzjonijiet tal-R&D fl-Istati Membri tal-UE biex jippromwovu u jiffaċilitaw l-iskambju tal-aħjar prattiki u ta’ informazzjoni, kif ukoll ta’ kompetenzi esperti u għarfien, u joħolqu netwerks u sħubijiet ma’ istituzzjonijiet simili fil-pajjiżi tal-AKP f’setturi fejn il-bidla fil-klima hija kwistjoni ewlenija (e.g. l-agrikoltura, l-immaniġġjar tar-riżors tal-ilma);

22.

Tappella lil imsieħba fl-iżvilupp biex jagħtu l-appoġġ tagħhom lill-gvernijiet tal-AKP u lil organizzazzjonijiet ċivili biex jippreparaw kampanji pubbliċi ta’ edukazzjoni u ta’ informazzjoni dwar l-impatti tal-bidla fil-klima;

23.

Tilqa’ bi pjaċir l-intenzjoni tal-Kummissjoni li tipproponi strateġija tal-UE għad-DRR; tappella lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri tal-UE biex iżidu l-investiment għad-DRR bħala mezz li jiffaċilita l-adattament għall-bidla fil-klima u biex jinkludu finanzjar fit-tul għad-DRR bħala parti mill-għajnuna għal żvilupp; tqis li għandu jkun hemm promozzjoni tal-iżvilupp fis-settur privat tas-swieq ta’ assigurazzjoni relatati mal-klima fil-pajjiżi tal-AKP biex tissaħħaħ il-ħila li jilqgħu għal bidliet drastiċi klimatiċi;

24.

Tappella lill-Kummissjoni u lill-gvernijiet tal-UE biex jipprovdu aktar riżorsi għat-tisħiħ tal-kapaċità ta’ sistemi tas-saħħa fil-pajjiżi tal-AKP, biex jgħinuhom ilaħħqu mal-effetti ħżiena tal-bidla fil-klima fuq is-saħħa;

25.

Tqis li l-ippjanar u l-immaniġġjar adegwati tal-migrazzjoni ambjentali tkun kruċjali għas-sigurtà tal-bniedem; dan jitlob mill-komunità internazzjonali li tidentifika u tindirizza n-nuqqasijiet legali li jeżistu fir-rigward tal-protezzjoni tar-refuġjati ambjentali; tissuġġerixxi li regolamenti jew ftehimiet dwar l-ażil fil-livell reġjonali jew internazzjonali jiġu kkunsidrati fid-dawl tas-sitwazzjoni wisq vulnerabbli ta’ Stati gżejjer li qiegħdin f’riskju li jispiċċaw taħt l-ilma; tinnota wkoll li għandhom jinħolqu u jiġu stabbiliti strumenti ta’ protezzjoni tal-identità, tal-kultura u tat-tradizzjonijiet tar-refuġjati ambjentali;

26.

Tagħti istruzzjonijiet lill-Ko-Presidenti tagħha biex jibagħtu din ir-riżoluzzjoni lill-Kunsill tal-AKP-UE, lill-Kummissjoni Ewropea, lill-Unjoni Afrikana, lill-UNFCCC u lill-Bank Dinji.

—

li ltaqgħet fi Praga (ir-Repubblika Ċeka) mis-6 sad-9 ta’ April 2009,

—

wara li kkunsidrat l-Artikolu 17(2) tar-Regoli ta’ Proċedura tagħha,

—

wara li kkunsidrat l-għanijiet tal-Ftehima ta’ Sħubija tal-AKP-KE ffirmata f’Cotonou fit-23 ta’ Ġunju 2000, u rivedut fl-2005 (35),

—

wara li kkunsidrat id-dikjarazzjoni tal-G20 dwar il-kriżi finanzjarja tal-15 ta’ Novembru 2008 (36), u l-Istqarrija tal-Mexxejja tal-G20 fis-Samit ta’ Londra tat-2 April 2009,

—

wara li kkunsidrat id-Dikjarazzjoni tagħha ta’ Port Moresby dwar il-kriżi alimentari u finanzjarja globali, adottata fit-28 ta’ Novembru 2008 (37),

—

wara li kkunsidrat il-Għanijiet tal-Iżvilupp tal-Millennju tan-Nazzjonijiet Uniti (MDGs), u l-impenn li jitnaqqas bin-nofs il-proporzjon tan-nies li jbatu l-ġuħ u li jgħixu b’anqas minn dollaru Amerikan wieħed kull jum,

—

wara li kkunsidrat il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni tad-9 ta’ April 2008 bl-isem ta’ “L-UE sieħba globali għall-iżvilupp – Ngħaġġlu l-progress lejn il-miri għall-iżvilupp għall-millennju” (COM(2008) 177),

—

wara li kkunsidrat il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni adottata fit-8 ta’ April 2009 dwar għajnuna lil pajjiżi li qed jiżviluppaw biex ilaħħqu mal-kriżi,

—

wara li kkunsidrat il-Kunsens ta’ Monterrey adottat fil-Konferenza Internazzjonali tan-NU dwar Finanzjament u Żvilupp tal-21 u t-22 ta’ Marzu 2002, u d-Dikjarazzjoni ta’ Doha dwar Finanzjament għal Żvilupp tat-2 ta’ Diċembru 2008, adottata fil-Konferenza Internazzjonali ta’ Segwitu dwar l-Iffinanzjar għall-Iżvilupp – Evalwazzjoni tal-Implimentazzjoni tal-Kunsens ta’ Monterrey (38),

—

wara li kkunsidrat id-Dikjarazzjoni ta’ Pariġi (39) u l-Aġenda għal Azzjoni ta’ Akkra (40),

—

wara li kkunsidrat ir-rapport tal-IMF, maħruġ reċentement, intitolat “L-Implikazzjonijiet tal-Kriżi Finanzjarja Globali għal Pajjiżi bi Dħul Baxx”,

—

wara li kkunsidrat il-konklużjonijiet tar-Rapport dwar l-Evalwazzjoni tal-Ekosistemi tal-Millenju 2007 (41),

—

wara li kkunsidrat il-konklużjonijiet tas-Samit Dinji dwar l-Ikel tal-1996 (42) u l-mira tiegħu li sal-2015 jitnaqqas bin-nofs l-għadd ta’ nies fid-Dinja li jbatu l-ġuħ,

—

wara li kkunsidrat ir-rapport tar-Rapporteur Speċjali tan-NU dwar id-Dritt għall-Ikel, ippreżentat lill-Assemblea Ġenerali tan-NU fil-25 ta’ Ottubru 2007 (43),

—

wara li kkunsidrat ir-Regolament (KE) Nru 1337/2008 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-16 ta’ Diċembru 2008 li jistabbilixxi faċilità għal rispons rapidu għall-prezzijiet tal-ikel li qed jogħlew fil-pajjiżi li qegħdin jiżviluppaw (44),

—

wara li kkunsidrat ir-riżoluzzjonijiet tagħha ta’ qabel dwar kwistjonijiet ta’ sigurtà fl-ikel f’pajjiżi tal-AKP u l-irwol tal-koperazzjoni tal-AKP-UE,

A.

billi l-Għanijiet tal-Iżvilupp tal-Millennju, partikolarment il-qerda tal-faqar u l-ġuħ estremi, kif ukoll il-miri ta’ żvilupp miftiehma fil-konferenzi tan-Nazzjonijiet Uniti, jipprovdu viżjoni ċara u għandhom ikunu l-bażi tal-koperazzjoni tal-AKP-KE fi ħdan il-Ftehima ta’ Sħubija ta’ Cotonou,

B.

billi, bħala riżultat tal-kriżi finanzjarja, xi pajjiżi donaturi naqqsu l-kontribuzzjoni finanzjarja tagħhom għall-Għajnuna Uffiċjali għall-Iżvilupp (ODA) lil pajjiżi li qed jiżviluppaw, li diġà għandhom ekonomiji fraġli,

C.

billi l-għan tal-promozzjoni tal-integrazzjoni tal-pajjiżi tal-AKP fl-ekonomija globali, kif ipprovdut fil-Ftehimiet ta’ Lomé u ta’ Cotonou, għad jonqsu jinkiseb u li sehemhom mill-importazzjoni għall-UE kompla jonqos,

D.

billi l-pajjiżi tal-AKP jiddependu mill-esportazzjoni ta’ prodotti li jikkostitwixxu aktar minn 50 % tad-dħul tagħhom f’munita barranija, u l-kriżi finanzjarja qed iġġib magħha anqas esportazzjoni minn ħafna pajjiżi li qed jiżviluppaw, u anqas dħul fi ħlasijiet għalihom, anqas aċċess għal kreditu u anqas investiment barrani dirett, u l-waqgħa f’daqqa fil-prezzijiet tal-prodotti essenzjali,

E.

billi l-istimi l-ġodda tal-Bank Dinji għall-2009 jbassru li t-tkabbir ekonomiku baxx ser jaqbad 46 miljun ruħ aktar li jgħixu b’anqas minn 1.25 dollaru Amerikan kuljum f’sitwazzjoni li ma jkunux jistgħu joħorġu minnha, u dan l-għadd huwa aktar milli kien mistenni qabel il-kriżi, u b’hekk dawn in-nies jiżdiedu mal-130 sa 155 miljun ruħ li waqgħu fil-faqar fl-2008 minħabba l-prezzijiet għoljin wisq tal-ikel u l-fjuwil; billi kull waqgħa ta’ 1 % fi tkabbir tista’ ddaħħal fl-istess sitwazzjoni ta’ faqar li ma jkunux jistgħu joħorġu minnha 20 miljun oħra,

F.

billi, skont Rapport Eżekuttiv reċenti ta’ Global Financial Integrity (GFI), il-ħlasijiet ta’ imgħaxijiet fuq kapital minn pajjiżi li qed jiżviluppaw laħqu l-540 biljun dollaru Amerikan fl-2006 u dawn il-pajjiżi tilfu qrib triljun dollaru Amerikan fi ħruġ finanzjarju illeċitu; billi l-ispejjeż tas-self għolew bil-kbir għall-pajjiżi li qed jiżviluppaw u l-valur tal-muniti ddgħajjef b’mod sinifikanti; billi l-integrazzjoni ekonomika u finanzjarja qatt ma kibret aktar u t-talbiet ta’ banek barranin lil pajjiżi li qed jiżviluppaw kważi żdiedu bi tliet darbiet għal 3.1 triljun dollaru Amerikan fl-aħħar ħames snin; billi, skont xi stimi, id-dħul ta’ flus f’pajjiżi li qed jiżviluppaw ser jaqa’ minn triljun dollaru Amerikan fl-2007 għal 165 biljun dollaru Amerikan din is-sena,

G.

billi, minkejja l-importanza ppruvata tas-settur agrikolu għal pajjiżi tal-AKP, la gvernijiet nazzjonali u lanqas il-politika ta’ koperazzjoni għall-iżvilupp tal-UE ma jagħtu prijorità adegwata lil dan is-settur importanti, u dan iqiegħed mijiet ta’ miljun ta’ nies fil-periklu ta’ faqar, ġuħ u nuqqas ta’ nutriment gravi,

H.

billi ostaklu serju għal żieda fil-produzzjoni agrikola f’pajjiżi li qed jiżviluppaw, li hija fundamentali biex jonqos is-sens ta’ nuqqas ta’ sigurtà fl-ikel, huwa l-fatt li bdiewa żgħar, l-aktar nisa, ta’ sikwit ma jkollhomx aċċess għall-art, self jew kreditu żgħir għal investiment fi żrieragħ, fertilizzanti u mekkaniżmi ta’ tisqija u l-firxa meħtieġa ta’ għodod għall-ħarsien tal-uċuħ tar-raba’,

I.

billi t-tneħħija tas-sussidji lill-agrikoltura f’pajjiżi tal-AKP u sussidji diretti għall-esportazzjoni f’pajjiżi żviluppati kkontribwew għal tnaqqis fil-prodott u tnaqqis fil-produzzjoni, bir-riżultat li l-importazzjoni ta’ prodotti tal-ikel żdiedet,

J.

billi s-settur agrikolu huwa milqut minn diżastri naturali li qed jiżdiedu aktar sikwit, u billi fl-istess waqt ir-riżorsi allokati bħal għajnuna għall-alimentazzjoni qabel u wara diżastri bħal dawn qed jonqsu,

1.

Tapprova r-riżultat u l-impenji tal-Laqgħa tal-G20 ta’ Londra tat-2 ta’ April 2009, partikularment b’referenza għal: ir-ritorn tat-tkabbir u l-impjiegi; it-tisħiħ tas-superviżjoni finanzjarja u r-regolamentazzjoni; it-tisħiħ tal-istituzzjonijiet finanzjarji globali; reżistenza għall-protezzjoniżmu; il-promozzjoni tal-kummerċ u l-investiment globali; l-iżgurar ta’ rkupru ġust u sostenibbli għal kulħadd; u li l-impenji dwar għajnuna jitħarsu;

2.

Tilqa’ bi pjaċir, għalhekk, il-ftehim dwar il-1.1 triljun dollaru Amerikan miftiehma u għandha fiduċja li qrib kwart ta’ dik is-somma tingħata lill-pajjiżi li qed jiżviluppaw; tappella lil pajjiżi tal-G20 biex jgħaddu dak l-ammont lilhom permezz tal-ħruġ malajr ta’ fondi verament ġodda u addizzjonali;

3.

Tappella lill-G20, lill-UE u lil pajjiżi tal-AKP biex jagħmlu li jistgħu biex ma jħallux li t-tixrid tal-kriżi globali jsir kriżi gravi umana, u tisħaq fuq l-importanza tal-protezzjoni soċjali u tal-investiment fis-sigurtà fl-ikel biex jindirizzaw il-ħtiġijiet immedjati tal-foqra;

4.

Tappella għall-ħruġ ta’ 50 biljun dollaru Amerikan mogħtija lil pajjiżi bi dħul baxx li għandu jsir f’għamla ta’ għotjiet diretti aktar milli f’self, ikun ta’ għajnuna għall-ħarsien soċjali, jagħti spinta lill-kummerċ u jħares l-iżvilupp f’pajjiżi bi dħul baxx;

5.

Tappoġġja l-intenzjoni tal-G20 li r-riżorsi jintużaw b’mod effikaċi u flessibbli biex isostnu t-tkabbir; tilqa’ bil-ferħ il-progress magħmul mill-IMF bil-Linja ta’ Kreditu Flessibbli l-ġdida tiegħu, li biha l-IMF ħalla warajh is-self preskrittiv u riġidu tal-imgħoddi u l-qafas ta’ kondizzjonalità tal-imgħoddi, kif deskritt fir-rapport reċenti tiegħu dwar “L-implikazzjonijiet tal-kriżi finanzjarja globali għal pajjiżi bi dħul baxx li fih jgħid li' fil-formulazzjoni ta’ linji ta’ politika ta’ nfiq, għandha tingħata prijorità lill-protezzjoni jew lill-espansjoni ta’ programmi soċjali jew li jkun hemm investimenti approvati, u, b’mod ġenerali, li jinżamm ir-ritmu għallkisba tal-MDGs”;

6.

Tappoġġja bis-sħiħ id-determinazzjoni tal-G20 li jirriforma l-istituzzjonijiet finanzjarji internazzjonali, iżda tqis li huwa impossibbli li wieħed jistenna sal-2011 biex jingħataw vuċi u rappreżentazzjoni akbar lil pajjiżi li qed jiżviluppaw fuq livell ta’ finanzi internazzjonali, l-aktar minħabba r-responsabbiltajiet il-ġodda tal-IMF, u dwar dan titlob li jkun hemm titjib fit-trasparenza u l-kontabilità u għal metodu ġdid ta’ politika ta’ żvilupp; dawn ir-riformi ta’ governanza jeħtieġ li jkun hemm qbil dwarhom fil-laqgħat tal-kumitati tal-Bank Dinji u tal-IMF fil-25 u s-26 ta’ April 2009;

7.

Tappella lill-UE u lill-Istati tal-AKP biex jieħdu azzjoni biex jeqirdu l-evażjoni tat-taxxa u l-ġarr illeċitu ta’ kapital minn pajjiżi li qed jiżviluppaw li lil dawn il-pajjiżi jiswewlhom madwar 800 biljun Ewro kull sena, fi kliem ieħor aktar minn tmien darbiet minn dak li jirċievu f’għajnuna;

8.

Jiddispjaċiha li l-wegħdiet tal-G20 dwar Għajnuna għall-Kummerċ u ODA ma kinux suffiċjenti; tisħaq li, għalkemm il-komunikat jagħti lista ta’ miżuri finanzjarji biex jiżdiedu r-riżorsi għad-dinja li qed tiżviluppa mill-Bank Dinji u mill-IMF, ma kienx hemm impenn speċifiku biex ikun żgurat li Għajnuna għall-Kummerċ tirrappreżenta finanzjament addizzjonali;

9.

Temmen li l-isfida tal-bidla fil-klima għandha tkun indirizzata permezz ta’ riformi strutturali u tappella għal evalwazzjoni sistematika tar-riskju mill-bidla fil-klima fl-aspetti kollha ta’ ppjanar ta’ politika u deċiżjonijiet, inklużi l-kummerċ, l-agrikoltura, is-sigurtà fl-ikel, eċċ; titlob li r-riżultat ta’ din l-evalwazzjoni jintuża għall-formulazzjoni ta’ linji gwida ċari għal politika ta’ koperazzjoni għal żvilupp sostenibbli;

10.

Tappella lill-Istati Membri tal-UE biex jonoraw l-impenji tagħhom dwar l-ODA – i.e. 0,56 % tad-Dħul Gross Nazzjonali sal-2010 u 0,7 % sal-2015 – u biex ma jużawx il-kriżi finanzjarja biex jiġġustifikaw tnaqqis fl-għajnuna;

11.

Tqis li s-sitwazzjoni jeħtiġilha inizjattivi u mekkaniżmi biex jinħallu l-problemi attwali ta’dejn ta’ pajjiżi li qed jiżviluppaw, u tappella lill-Istati Membri tal-UE biex ma jinkludux fil-figuri tagħhom ta’ ODA riżorsi mogħtija għal ħelsien mid-dejn;

12.

Tqis li jeħtieġu aktar sforzi biex ikunu mmobilizzati aktar riżorsi domestiċi u internazzjonali għal żvilupp sostenibbli, li jimplika li jkun ipprovdut aċċess universali għal infrastruttura ekonomika u soċjali u servizzi soċjali inklussivi, kif ukoll il-formazzjoni ta’ ħiliet;

13.

Tfakkar li dħul sostenibbli u ġust u t-tqassim tal-ġid jeħtieġu sistema fiskali moderna u effikaċi; tappella għall-koperazzjoni tal-AKP-UE għall-promozzjoni ta’ riforma fiskali li tippermetti aktar dħul mit-taxxa permezz ta’ ġbir aktar effiċjenti tat-taxxi, u bażi usa’ ta’ tassazzjoni u l-ġlieda aktar effettiva kontra l-evażjoni tat-taxxa;

14.

Tappella lill-komunità internazzjonali, u l-aktar lill-Istati Membri tal-UE, biex jagħtu rwol aktar ċentrali lil kwistjonijiet dwar l-impjiegi u s-swieq tax-xogħol fil-politika internazzjonali dwar l-iżvilupp, biex jittaffew l-effetti ta’ ekonomija globali b’ritmu baxx fuq it-tkabbir tal-pajjiżi li qed jiżviluppaw, fuq flussi ta’ kummerċ u investimenti diretti barranin, permezz ta’ għajnuna għal aktar tisħiħ tal-kapaċità tagħhom fil-kummerċ u għat-titjib tal-infrastruttura tagħhom, u billi jkunu ffaċilitati l-ħlasijiet;

15.

Tenfasizza li l-kummerċ ħieles u ġust, il-prinċipji tas-suq għall-promozzjoni tal-investiment, l-intraprenditorija u l-innovazzjoni, u swieq finanzjarji regolati b’mod effikaċi huma fundamentali għat-tkabbir ekonomiku, l-impjiegi u t-tnaqqis tal-faqar;

16.

Temmen li l-kummerċ internazzjonali mhux diskriminatorju u ekwu jista’ jkun magna qawwija għall-iżvilupp u t-tkabbir ekonomiku sostenibbli, iżda tafferma li huwa għandu jkun iggwidat minn regoli trasparenti li jaqbel dwarhom kulħadd; tfakkar lill-AKP u lill-Istati Membri tal-UE dwar l-ħtieġa li tkun stabbilita l-koerenza bejn linji ta’ politika tal-kummerċ u miri ta’ żvilupp, inkluż il-proċess ta’ negozjati tal-EPA;

17.

Tenfasizza l-ħtieġa li tkun evitata regolamentazzjoni żejda li tfixkel it-tkabbir ekonomiku, u tisħaq dwar il-ħtieġa ta’ aktar djalogu bejn l-istat u l-komunità kummerċjali biex jinstabu modi innovattivi li jistabbilixxu regoli ċari, jinfurzaw ir-rispett għad-drittijiet ta’ proprjetà u joħolqu infrastruttura finanzjarja li ġġib ’il quddiem negozji żgħar u SMEs;

18.

Tappella lill-AKP u lill-EU, meqjus l-impatt tal-kriżi finanzjarja attwali fuq il-pajjiżi tal-AKP, biex jintrabtu li jibdew negozjati trasparenti u inklussivi ta’ EPA;

19.

Tappella lill-partijiet interessati kollha biex jaħdmu flimkien biex jaslu għal konklużjoni b’suċċess, sostenibbli u f’waqtha taċ-Ċiklu ta’ Żvilupp ta’ Doha;

20.

Tappella lill-Kummissjoni Ewropea u lill-Istati Membri tal-UE biex itejbu l-politika ta’ koerenza għall-iżvilupp fl-oqsma tal-agrikoltura u l-kummerċ;

21.

Ittenni l-prinċipju tad-dritt għall-ikel; tfakkar lill-mexxejja tal-UE u tal-AKP li huma wegħdu li sal-2015 inaqqsu bin-nofs l-għadd ta’ nies li jbatu l-ġuħ, u tħeġġeġ lill-Kummissjoni, lill-Kunsill tal-UE u lill-pajjiżi tal-AKP biex jadottaw – u jiffinanzja sewwa – kull miżura li tkun meħtieġa biex jonoraw dak l-impenn;

22.

Tappella lill-gvernijiet tal-AKP u tal-UE biex iwieġbu għall-ħtiġijiet urġenti ta’ min hu l-aktar vulnerabbli – l-aktar in-nisa u t-tfal – billi jsaħħu l-interventi ta’ nutrizzjoni sostenibbli u oqfsa ta’ sikurezza u billi jifirxu sistemi ta’ ħarsien;

23.

Tappella lill-gvernijiet tal-AKP biex jinvolvu l-bdiewa tar-raba’ u tal-bhejjem, ħafna minnhom nisa, fit-tfassil tal-politiki tagħhom dwar l-agrikoltura u l-użu ta’ art, u biex jiżguraw li dawn ikollhom aċċess għall-art, il-kreditu u t-teknoloġiji ġodda li jżidu l-produzzjoni;

24.

Tappella, fil-qafas tal-eżami li qed isir tal-Ftehima ta’ Sħubija ta’ Cotonou, għar-reviżjoni tal-Artikolu 54 biex jiġi adattat għall-objettivi tal-Għan I tal-Iżvilupp tal-Millenju, li għandu l-għan li jnaqqas bin-nofs il-proporzjon ta’ nies bil-ġuħ sal-2015;

25.

Tappella lill-gvernijiet tal-AKP u tal-UE biex flimkien jiżguraw li jikun hemm biżżejjed għajnuna u nfiq pubbliku biex tinkiseb is-sikurezza tal-ikel, kif jingħad fid-Dikjarazzjoni ta’ Maputo tal-Kapijiet ta’ Stat u Gvern ta’ Ġunju 2004 (45);

26.

Tappella lin-nazzjonijiet għonja, inklużi l-Istati Membri tal-UE, kif ukoll lill-Amministrazzjoni l-ġdida tal-Istati Uniti, biex inaqqsu s-sussidji fl-agrikoltura u jneħħu s-sussidji għall-esportazzjoni agrikola, kif kienu wegħdu li se jagħmlu kważi l-pajjiżi għonja kollha fil-bidu tar-Rawnd ta’ Doha dwar l-Iżvilupp, għalkemm minn dak iż-żmien ’l hawn ma tantx sar progress;

27.

Tikkundanna bil-qawwa l-attivitajiet ta’ spekulaturi fi prodotti globali, materja prima agrikola u swieq tal-enerġija, li jikkontribwixxu biex tkompli titgħarraq il-volatilità tal-prezzijiet tal-ikel u biex il-kriżi alimentari globali ssir aktar gravi; tisħaq li mhux aċċettabbli li l-ġuħ ta’ xi wħud ifisser qligħ għal oħrajn, u tappella biex ikun hemm regolamentazzjoni adegwata u sorveljanza effikaċi fil-livell nazzjonali u internazzjonali biex ma jitħalliex jinkiser id-dritt għall-ikel permezz tal-ispekulazzjoni; tappella lill-UE u lill-pajjiżi tal-AKP u lil kumpaniji biex jimplimentaw b’mod sħiħ l-Inizjattiva ta’ Trasparenza għall-Industriji Estrattivi;

28.

Tinnota bi tħassib li l-KE qed tikkonkludi ftehim dwar il-banana mal-fornituri MFN (46) fl-Amerika Latina li ser jhedded il-vijabilità tal-industrija tal-banana tal-AKP u b’mod partikolari l-iżvilupp ekonomiku u soċjali sostnut ta’ ekonomiji vulnerabbli żgħar; tappella lill-Kummissjoni Ewropea biex tiżgura li jittieħdu miżuri biex iħarsu l-għajxien tal-bdiewa ż-żgħar tal-banana, li huma l-aktar vulnerabbli;

29.

Tappella lill-istituzzjonijiet tal-UE biex jimplimentaw malajr il-proposta maqbula reċentement dwar Faċilità għall-Ikel ta’ biljun dollaru Amerikan, mingħajr tnaqqis korrispondenti fil-baġits tal-għajnuna bilaterali, u biex jerġgħu jimbuttaw ’il fuq fl-aġenda internazzjonali lill-produzzjoni tal-ikel skont l-Artikolu 23(d) tal-Ftehima ta’ Sħubija ta’ Cotonou;

30.

Tappella lill-UE u lill-pajjiżi tal-AKP biex ifasslu mekkaniżmi u linji ta’ politika biex itaffu l-effetti tal-volatilità tal-prezzijiet tal-prodotti u biex jinkoraġġixxu, kull meta jistgħu, id-diversifikazzjoni tal-industriji lokali u supplimentari tal-ekonomiji tal-pajjiżi tal-AKP; tirrikonoxxi li t-trasferiment tat-teknoloġija u tal-ħiliet fin-negozju jistgħu jolqtu l-iżvilupp b’mod pożittiv; tappella lill-AKP u lill-pajjiżi tal-UE biex jiżviluppaw sforzi bil-għan li jieħdu l-aħjar mir-rabtiet mal-attivitajiet tal-produzzjoni domestika, billi jsaħħu t-trasferiment tat-teknoloġija u joħolqu opportunitajiet ta’ taħriġ għall-forza tax-xogħol lokali;

31.

Tisħaq dwar il-ħtieġa urġenti għall-UE u għall-AKP li jfasslu strateġiji komprensivi u effikaċi li jindirizzaw sitwazzjonijiet ta’ emerġenza li jinqalgħu minħabba diżastri naturali fis-settur agrikolu;

32.

Tagħti istruzzjoni lill-Ko-Presidenti tagħha biex jibagħtu din ir-riżoluzzjoni lill-Kunsill tal-AKP-KE, lill-Kummissjoni u lill-gvernijiet u lis-segretarjat tal-Grupp tal-G20.

—

li ltaqgħet fi Praga (ir-Repubblika Ċeka) mis-6 sad-9 ta’ April 2009,

—

wara li kkunsidrat l-Artikolu 17(2) tar-Regoli ta’ Proċedura tagħha,

—

wara li kkunsidrat il-Konvenzjoni tan-NU għas-soppressjoni ta’ atti illegali kontra s-sikurezza tan-navigazzjoni marittima, tal-10 ta’ Marzu 1988,

—

wara li kkunsidrat id-Dikjarazzjoni dwar is-Somalja tal-Presidenza tal-Kunsill tal-UE f’isem l-Unjoni Ewropea, tat-3 ta’ Frar 2009,

—

wara li kkunsidrat ir-Riżoluzzjonijiet tal-Kunsill tas-Sigurtà tan-NU 1814 (2008), 1816 (2008) u 1844 (2008) dwar is-Somalja,

—

wara li kkunsidrat l-istqarrijiet magħmulin mir-Rappreżentant Għoli tal-Politika Barranija u ta’ Sigurtà Komuni u Segretarju-Ġenerali tal-Kunsill tal-Unjoni Ewropea, Javier Solana, fit-23 ta’ Frar u fl-4 ta’ April 2009, u minn Louis Michel, Membru tal-Kummissjoni Ewropea, fis-26 ta’ Frar 2008,

—

wara li kkunsidrat id-Deċiżjonijiet u d-Dikjarazzjoni adottati mill-Kunsill Eżekuttiv tal-Unjoni Afrikana, fit-30 ta’ Jannar 2009, f’Addis Ababa (l-Etijopja),

—

wara li kkunsidrat il-Komunikat maħruġ mis-Samit tal-Unjoni Afrikana tal-Kapijiet ta’ Stat u Gvern, fl-4 ta’ Frar 2009, f’Addis Ababa (l-Etijopja),

—

wara li kkunsidrat id-Dikjarazzjoni adottata fit-13 is-Sessjoni Straordinarja tal-Awtorità Intergovernattiva dwar l-Iżvilupp (IGAD), Assemblea tal-Kapijiet ta’ Stat u Gvern, miżmuma fid-29 ta’ Ottubru 2008, f’Najrobi (il-Kenja),

—

wara li kkunsidrat il-Komunikat tat-32 Sessjoni Straordinarja tal-IGAD Kunsill tal-Ministri, tas-27 ta’ Jannar 2009, f’Addis Ababa (l-Etijopja),

—

wara li kkunsidrat ir-rapport tal-Kumitat tal-Ambaxxaturi tal-AKP dwar il-futur tal-Grupp tal-AKP, adottat mill-Kunsill tal-Ministri tal-AKP fis-86 sessjoni tiegħu, miżmuma mill-10 sal-14 ta’ Diċembru 2007, fi Brussell (il-Belġju),

—

wara li kkunsidrat il-proġett tas-Segretarjat tal-AKP biex ikunu żviluppati indikaturi li jkejlu u jieħdu ħsieb il-proċessi ta’ integrazzjoni reġjonali fis-sitt reġjuni tal-AKP,

—

wara li kkunsidrat ir-Riżoluzzjonijiet tal-Parlament Ewropew tad-19 ta’ Ġunju 2008 u tal-20 ta’ Novembru 2008 dwar il-qagħda fis-Somalja (48) u r-riżoluzzjonijiet tagħha ta’ qabel dwar is-Somalja,

—

wara li kkunsidrat ir-Riżoluzzjoni tal-Unjoni Parlamentari Afikana dwar il-qagħda fis-Somalja, adottata fit-30 ta’ Novembru 2008,

—

wara li kkunsidrat id-Dikjarazzjoni tal-Unjoni Afrikana tal-10 ta’ Diċembru 2008 u l-komunikat tagħha tat-22 ta’ Diċembru 2008,

—

wara li kkunsidratl-iffirmar tad-dokumenti dwar Modalitajiet għall-Implimentazzjoni tal-Waqfien minn Konfrontazzjoni Armata u ta’ Dikjarazzjoni Konġunta dwar Għanijiet Politiċi Komuni tal-Gvern Federali Tranżizzjonali (TFG) u tal-Alleanza għal-Liberazzjoni mill-ġdid tas-Somalja (ARS) fis-26 ta’ Ottubru 2008,

—

wara li kkunsidrat il-Konklużjonijiet tal-14 il-laqgħa tal-Grupp ta’ Kuntatt Internazzjonali (ICG) dwar is-Somalja, li saret taħt il-presidenza tar-Rappreżentant Speċjali tan-NU għas-Somalja, Ahmedou Ould-Abdallah, fis-26–27 ta’ Frar 2009,

A.

Waqt li tafferma l-importanza li jkunu rrispettati l-integrità, is-sovranità, l-indipendenza politika u l-unità tas-Somalja,

B.

billi s-Somalja kienet tfalli bħala stat għal dawn l-aħħar 17-il sena u l-qagħda ħżienet u saret waħda mill-għar kriżijiet ta’ umanità u sigurtà fid-dinja,

C.

billi t-TFG u l-ARS iffirmaw ftehim dwar qsim ta’ poter f’Djibouti fid-9 ta’ Ġunju 2008; billi l-għan inizjali tal-proċess ta’ paċi ta’ Djibouti kien li jingħata bidu għal rikonċiljazzjoni nazzjonali b’bażi wiesgħa u tinħoloq alleanza politika b’saħħitha u inklussiva li tkun tista’ tikseb il-paċi, tirrikonċilja l-pajjiż u tistabbilixxi mill-ġdid l-awtorità ta’ stat ċentrali,

D.

billi l-proċess ta’ paċi sar aktar ikkumplikat b’qasmiet fl-ARS u fit-TFG, kif ukoll bl-avanz ta’ milizji radikali bħal Al-Shabab, li għandhom mhumiex partijiet fil-proċess tal-paċi u issa jikkontrollaw partijiet tas-Somalja, inkluża Baidoa, li fiha qabel kien hemm il-parlament,

E.

billi baqa’ jissokta jkun hemm mas-Somalja kollha ħafna abbużi u ksur tal-liġi internazzjonali umanitarja mill-partijiet kollha fil-konflitt fis-Somalja, l-aktar it-tortura u trattament ieħor ħażin, stupru, eżekuzzjonijiet mhux ġudizzjarji, detenzjoni arbitrarja u attakki fuq nies ċivili, ġurnalisti u difensuri tad-drttijiet tal-bniedem u infrastruttura ċivili,

F.

billi fis-sena l-imgħoddija kibru wkoll l-għadd ta’ ksur gravi tad-drittijiet tal-bniedem kontra t-tfal fis-Somalja, minn atti ta’ omiċidju u stupru għal reklutaġġ ta’ suldati tfal, u ċ-ċaħda ta’ aċċess umanitarju għal dawk fil-bżonn,

G.

billi, minn Frar 2007 ’l hawn, madwar 340 000 Somali ħarbu lejn il-Mogadixu, waqt li 2.6 miljuni Somali – madwar 35 % tal-popolazzjoni – jeħtieġu għajnuna umanitarja, u waqt li hemm 1,3 miljun nies spostati; billi ħafna refuġjati kienu misruqa, stuprati jew imsawta minn milizji liberi hekk kif kienu qed jaħarbu mis-Somalja,

H.

tesprimi l-apprezzament tagħha li l-kenja qed tilqa’ 250 000 refuġjat fil-kampijiet tar-refuġjati ta’ Daadab; billi mijiet ta’ Somali għerqu waqt li kienu qed jippruvaw jaqsmu l-Golf ta’ Aden għal Jemen, u ħafna kienu abbandunati fuq il-baħar minn traffikanti,

I.

billi l-Etijopja rtirat it-truppi tagħha mis-Somalja bħala parti minn ftehim ta’ paċi, bl-appoġġ tan-NU, bejn il-gvern tranżizzjonali fraġli u l-fergħa moderata tal-oppożizzjoni prinċipali; billi l-irtirar tat-truppi Etijopi – għalkemm qanqal biża’ ta’ vojt ta’ poter – u l-elezzjoni ta’ president ġdid jiftħu tieqa ta’ opportunità għal rikonċiljazzjoni bejn is-Somali; billi l-Missjoni tal-Unjoni Afrikana għas-Somalja (AMISOM), li minn Marzu 2007 ’l hawn kienet essenzjalment limitata għal Mogadixju, ser issib lilha nfisha prattikament waħidha,

J.

billi atti ta’ vjolenza kontra nies ċivili u ħaddiema umanitarji, bi ksur tal-liġi internazzjonali umanitarja, kif ukoll attakki fuq il-personal tal-AMISOM u fuq qagħdiet, u l-atti u t-theddidiet kollha ta’ vjolenza kommessi minn dawk l-elementi li jfittxu li jimminaw il-proċess politiku, ifixklu l-operazzjonijiet tal-AMISOM u jimminaw il-paċi u l-istabilità reġjonali,

K.

billi huwa stmat li 10 000 refuġjat – b’dak l-għadd mistenni jilħaq il-25 000 tul il-ftit ġimgħat li jmiss – waslu f’Dolo, belt fuq il-fruntiera, fir-reġjun Somali tal-Etijopja mill-bidu tas-sena ’l hawn; billi huma kważi kollha nisa u tfal li qed jaħarbu wara l-irtirar tat-truppi Etijopji,

L.

billi kien hemm żieda sustanzjali fl-għadd ta’ attakki pirati li rnexxew fl-aħħar tliet snin (10 fl-2006, 35 fl-2007, 43 fl-2008 u 9 s’issa fl-2009), u l-qbid ta’ ostaġġi u l-ħtif ta’ bastimenti li kien hemm wara,

M.

billi l-piraterija f’ibħra miftuħa tirrappreżenta theddida dejjem tikber għall-ħajja u s-sikurezza tal-bniedem u għall-provvista ta’ għajnuna umanitarja, l-aktar fl-ibħra ’l barra mis-Somalja u mill-pajjiżi l-oħra tal-Qarn tal-Afrika; billi dawn l-atti ta’ piraterija u serq bl-armi jsiru minħabba l-konflitt kontinwu u l-instabilità politika fis-Somalja,

N.

billi l-iskala ta’ sajd illegali f’ibħra Somali tikkontribwixxi wkoll għal atti ta’ piraterija, u qed teqred riżorsa ta’ ikel li hija essenzjali għas-Somali u ta’ dħul għas-sajjieda lokali,

O.

billi, skont rapport tal-Programm għall-Ambjent tan-Nazzjonijiet Uniti (UNEP), għadd vast ta’ trasbordi illegali ta’ skart tossiku, li l-kontenut tagħhom qed inixxi, kienu ddepożitati tul il-kosta tas-Somalja, b’nuqqas ta’ kas għas-saħħa tal-popolazzjoni lokali u għall-konservazzjoni tal-ambjent,

P.

billi, skont l-istess rapport, parti mill-iskart mormi fil-baħar toriġina mill-Unjoni Ewropea, u dak l-iskart qed jagħmel ħsara irriversibbli lis-saħħa tal-bniedem u lill-ambjent fir-reġjun, bi ksur skandaluż tad-drittijiet tal-bniedem,

Q.

billi, bħala riżultat tal-piraterija, il-Programm Dinji għall-Ikel (WFP) kellu jissospendi l-konsenja ta’ għajnuna f’ikel lis-Somalja, biex b’hekk kompliet titgħarraq sitwazzjoni umanitarja diġà prekarja,

R.

billi fit-8 ta’ Diċembru 2008, l-UE nediet l-operazzjoni marittima tagħha NAVFOR tal-UE għas-Somalja (jew l-Operazzjoni Atalanta), bil-għan li tħares konvojs marittimi tad-WFP u bastimenti merkantili oħra li kienu jbaħħru f’ibħra ’l barra mis-Somalja,

S.

billi l-ġlieda kontra l-piraterija ma tistax tintrebaħ b’mezzi militari biss, iżda tiddependi minn jekk tirnexxix il-promozzjoni tal-paċi, l-iżvilupp u l-formazzjoni ta’ stat fis-Somalja;

1.

Tappoġġja bis-sħiħ il-progress magħmul minn Diċembru 2008 ’l hawn, speċifikatament il-ħolqien ta’ Parlament akbar u aktar inklussiv, l-estensjoni tal-perjodu tranżizzjonali, l-elezzjoni ta’ Sheikh Sharif Sheikh Ahmed bħala President u l-ħatra ta’ prim ministru u kabinett; tirrikonoxxi u tappoġġja dan il-proċess ġdid bħala proprjetà tas-Somali u bħala proċess immexxi mis-Somali għall-paċi u r-rikonċiljazzjoni;

2.

Tilqa’ partikularment ir-rilokazzjoni tal-Gvern u tal-Parlamentari għal Mogadixju u l-impenn tagħhom li jissoktaw bil-proċess tal-paċi ta’ Ġibuti; tisħaq dwar il-ħtieġa urġenti li tingħata għajnuna konkreta u koordinata biex ikunu indirizzati l-prijoritajiet relatati miftiehma ta’ kwistjonijiet ta’ politika, sigurtà, rkupru, drittijiet tal-bniedem u formazzjoni ta’ istituzzjonijiet; tara dan bħala pass importanti lejn amministrazzjoni li tiffunzjona fis-Somalja;

3.

Tilqa’ l-waqfien mill-ġlied milħuq fi Frar 2009; tappella lill-attivisti politiċi kollha u lill-partijiet interessati rilevanti fis-Somalja biex jidħlu fil-proċess ta’ paċi u ma jagħmlux atti ġodda ta’ vjolenza;

4.

Tappella għall-parteċipazzjoni ta’ organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, u b’mod partikolari organizzazzjonijiet tan-nisa, fid-djalogu nazzjonali u fil-proċess ta’ rikonċiljazzjoni nazzjonali;

5.

Tenfasizza l-ħtieġa urġenti li jinġiebu lura mal-pajjiż kollu l-liġi u l-ordni, inkluż ir-rispett għad-drittijiet tal-bniedem u l-liġi internazzjonali umanitarja kif rikonoxxuti internazzjonalment; tinnota li l-President Ahmed qabel mal-introduzzjoni tal-liġi tax-xarija; tisħaqq li x-xarija għandha tkun ikkodifikata biex tkun evita l-interpretazzjoni ħażina tagħha bi ksur tad-drittijiet tal-bniedem u tisħaqq ukoll li kull tibdil leġiżlattiv għandu jirrispetta d-drittijiet tal-bniedem, u b’mod partikolari d-drittijiet tan-nisa;

6.

Tappella lit-tmexxija l-ġdida biex toħloq u twettaq pjan li jkollu l-għan li jistabbilixxi istituzzjonijiet vijabbli mingħajr dewmien u fil-qafas ta’ żmien ipprovdut bl-estensjoni tal-Karta Federali Tranżizzjonali għal Awwissu 2011;

7.

Tesprimi l-gratitudni tagħha lir-Repubblika ta’ Ġibuti talli aġixxiet bħala intermedjarja u medjatriċi matul il-proċess kollu tal-paċi fis-Somalja, u talli ħadmet għall-istabilità u l-paċi biex jerġa’ jkun hemm il-kalma fir-reġjun;

8.

Tagħti ġieħ lill-irwol li kellha l-Kenja meta laqgħet għandha l-Konferenza ta’ Rikonċiljazzjoni fis-Somalja u għamlitha ta’ medjatriċi bl-awgurju tal-IGAD, ħaġa li wasslet għall-formazzjoni tat-TFG; taqsam l-apprezzament tal-UA għas-sagrifiċċju li għamlet l-Etijopja u l-impenn tagħha għat-tfittxija ta’ soluzzjoni dejjiema tal-konflitt fis-Somalja;

9.

Tappella lill-komunità internazzjonali biex issaħħaħ l-embargo tan-NU fuq l-armi u biex tgħasses l-ajruporti u l-portijiet tal-baħar biex ikun żgurat li ma ssirx importazzjoni ta’ armi lejn il-pajjiż, biex titjieb il-qagħda ġenerali ta’ sigurtà;

10.

Tappella lin-naħat kollha fil-konflitt biex iwaqqfu l-attakki b’nies ċivili fil-mira tagħhom, iwaqqfu kull użu ta’ theddid bil-mewt, stupru, arresti illegali, sekwestri ta’ persuni, intimidazzjoni u serq ta’ nies ċivili, u biex iħarsu kompletament id-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 3 Komuni tal-Konvenzjonijiet ta’ Ġinevra; tappella lill-Kummissjoni Ewropea u lill-Kunsill biex jagħtu l-appoġġ tagħhom għall-isforzi li jiggarantixxu pieni xierqa għal persuni ħatja ta’ reati bħal dawn;

11.

Tappella lill-Kunsill tas-Sigurtà tan-NU biex isaħħaħ il-monitoraġġ u r-rappurtaġġ tal-kundizzjonijiet tad-drittijiet tal-bniedem, jagħti għajnuna u pariri lill-istituzzjonijiet federali tranżizzjonali u l-appoġġ tiegħu lid-difensuri tad-drittijiet tal-bniedem mas-Somalja kollha;

12.

Tappella lill-Grupp ta’ Kuntatt Internazzjonali (ICG) dwar s-Somalja, lill-UA u lil Stati donaturi li jikkontribwxxu għat-TFG, inklużi l-UE, in-Norveġja u l-Istati Uniti, biex jagħtu l-appoġġ tagħhom għal mekkaniżmi li jinvestigaw vjolazzjonijiet ta’ drittijiet internazzjonali tal-bniedem u tal-liġi umanitarja kommessi fis-Somalja mill-1991 ’l hawn;

13.

Tilqa’ bi pjaċir l-impenn magħmul mit-TFG li jintroduċi governanza effikaċi u kontabbli imsejsa fuq il-proposti ta’ pjan ippreżentati fil-laqgħa tal-ICG fi New York f’Diċembru 2008; tilqa’ wkoll bi pjaċir il-fatt li l-istituzzjonijiet tranżizzjonali Somali stiednu lill-partijiet interessati kollha barra mis-Somalja u fis-Somalja biex jingħaqdu fil-proċess ta’ rikonċiljazzjoni;

14.

Tilqa’ bil-ferħ id-deċiżjoni tal-ICG li din tipprovdi aġġornamenti regolari b’rabta ma’ pjanijiet ta’ azzjoni ta’ sitt xhur żviluppati fi sħubija mat-TFG; tappoġġja bis-sħiħ is-sejħa tal-ICG li ssir promozzjoni ta’ inizjattivi ta’ rkupru malajr, bħall-ħolqien ta’ postijiet tax-xogħol, provvista ta’ servizzi soċjali u attivitajiet għall-għajxien, li għandu jkollhom impatt mill-ewwel fuq il-kwalità tal-ħajja tas-Somali, is-sigurtà tal-ambjent u l-istabilità futura tas- Somalja, permezz ta’ riżorsi addizzjonali, u li l-ICG jipproteġi l-investiment politiku u finanzjarju mwettaq diġà mill-komunità internazzjonali;

15.

Tappella lill-Kunsill u lill-Kummissjoni biex ikomplu bl-appoġġ tagħhom għall-formazzjoni ta’ istituzzjonijiet fis-Somalja; tħeġġeġ biex il-Missjoni tal-Unjoni Afrikana fis-Somalja (AMISOM) tkun rinfurzata u biex tintbagħat u tibda taħdem il-qawwa ta’ stabilizzazzjoni tan-NU b’manjiera f’waqtha malli l-kundizzjonijiet politiċi u ta’ sigurtà jippermettu;

16.

Titlob lis-Segretarju-Ġeneral tan-NU biex joħloq mingħajr aktar dewmien fond speċjali biex jgħin lill-AMISOM sakemm jasal iż-żmien li l-NU tibgħat u tibda tħaddem missjoni għaż-żamma tal-paċi;

17.

Tħeġġeġ li, speċjalment wara l-irtirar tat-truppi Etijopi, l-AMISOM, u kull missjoni tan-NU għaż-żamma tal-paċi li tiġi warajha, jingħataw mandat li jipproteġu nies ċivili – inklużi n-nisa, it-tfal u persuni spostati internament – b’komponent qawwi ta’ drittijiet tal-bniedem, bil-ħila li jimmonitorjaw, jinvestigaw u jirrappurtaw vjolazzjonijiet tad-drittijiet tal-bniedem;

18.

Tagħti ġieħ lill-Istati Afrikani, u l-aktar lill-Uganda u lill-Burundi, għall-azzjoni li ħadu, u tikkundanna l-attakki ta’ dan l-aħħar li fihom inqatlu u korrew bosta suldati tal-AMISOM mill-Uganda u mill-Burundi, kif ukoll ħafna nies ċivili; tinkoraġġixxi l-impenn kontinwu tal-AMISOM u tat-trupi tagħha, li qed iwettqu xogħolhom f’kundizzjonijiet tassew diffiċli, u tappella lill-partijiet Somali kollha biex jagħtu l-appoġġ tagħhom li dawk li qed jaħdmu biex iġibu l-paċi u l-istabilità f’pajjiżhom;

19.

Tħeġġeġ lill-gvern il-ġdid biex malajr jieħu l-miżuri kollha meħtieġa u xierqa biex ma jħallix il-kriżi umanitarja attwali tkompli teħżien, u biex iġib is-sigurtà u l-paċi billi jwaqqaf il-ġlied li wassal għal spostament ta’ popolazzjonijiet, telf ċivili u materjali, nuqqas ta’ nutrizzjoni u mard;

20.

Tikkundanna l-attakki li qed ikunu dejjem aktar ta’ spiss fuq ħaddiema umanitarji tul l-aħħar ftit xhur, li llimitaw serjament l-operazzjonijiet ta’ għajnuna u ġabu għal għar il-qagħda umanitarja fis-Somalja; tħeġġeġ lit-tmexxija l-ġdida biex tieħu l-passi kollha neċessarji biex tiżgura l-aċċess umanitarju u għal għajnuna lill-popolazzjonijiet milquta f’dak il-pajjiż, u biex tieħu miżuri effikaċi biex tiżgura s-sikurezza ta’ ħaddiema umanitarji lokali u internazzjonali;

21.

Tappella lill-Koordinatur Umanitarju tan-NU għas-Somalja biex jinnegozja aċċess umanitarju b’mod separat mill-proċess tal-paċi ta’ Ġibuti, kull żona ġeografika għaliha, iħaffef il-provvisti tal-ikel u jtaffi l-qagħda umanitarja terribbli; tappella lill-gvernijiet konċernati kollha biex jagħtu aċċess sħiħ għall-għajnuna umanitarja lir-refuġjati Somali fir-reġjun, u tappella lill-komunità internazzjonali biex issaħħaħ l-appoġġ tagħha;

22.

Tappella lill-gvern il-ġdid biex jindirizza l-kwistjoni tal-ġustizzja bħala prijorità, biex itemm il-kultura ta’ impunità, minħabba li l-poplu Somalu b’mod ġenerali, u n-nisa b’mod partikolari, huma vittmi ta’ vjolazzjonijiet tad-drittijiet tal-bniedem, inklużi qtil, stupru u tortura;

23.

Tappella lill-UE biex tipprovdi l-għajnuna kollha meħtieġa biex jinħoloq gvern demokratiku dejjiemi fis-Somalja u biex tgħin aktar lit-tmexxija attwali tas-Somalja biex tasserixxi l-kontroll tagħha fuq il-pajjiż u tistabbilixxi l-istat tal-liġi b’mod kompatibbli mal-obbligi internazzjonali tagħha fir-rigward tad-drittijiet tal-bniedem;

24.

Tikkundana bil-qawwa kull att ta’ piraterija jew serq bl-armi, l-aktar ’il barra mill-kosta tas-Somalja;

25.

Tilqa’ bil-ferħ il-preżenza ta’ bastimenti tal-UE skont l-operazzjoni Atalanta fil-ġlieda kontra l-piraterija, li naqqset drastikament l-għadd ta’ attakki din is-sena; tappella għal koordinazzjoni effikaċi ma’ formazzjonijiet navali oħra fir-reġjun, u l-aktar dawk tal-USA, ir-Russja u ċ-Ċina; u titlob li l-operazzjonijiet Atalanta jkunu estiżi għal-lvant tal-Oċean Indjan, fejn il-pirati qed jistabbilixxu rwieħhom mill-ġdid;

26.

Tappella lill-Parlament Federali Tranżizzjonali u lit-TFG il-ġdid, b’kollaborazzjoni man-NU u mal-Unjoni Afrikana, biex jittrattaw il-piraterija u s-serq bl-armi kommessi mill-kosta Somala kontra bastimenti li jġorru għajnuna umanitarja bħala atti kriminali, li l-awturi tagħhom għandu jsir ħaqq minnhom skond il-liġi internazzjonali eżistenti;

27.

Tilqa’ bi jaċir it-twaqqif min-NU tal-Grupp ta’ Kuntatt dwar il-Piraterija ’l Barra mill-Kosta tas-Somalja fl-14 ta’ Jannar 2009;

28.

Tirrakkomanda bil-qawwa lill-UE li tagħti appoġġ lill-Gvern il-ġdid tas-Somalja u lill-partijiet konċernati kollha biex itejbu l-infrastrutturi bażiċi għall-attivitajiet tas-sajd, il-konservazzjoni ta’ riżorsi tal-baħar u l-kontroll tal-iskart, biex jinkoraġġixxu l-impjiegi li għandhom inaqqsu t-taħriġ taż-żgħażagħ fil-piraterija u f’attivitajiet ta’ milizja;

29.

Tikkundanna bl-qawwa s-sajd illegali f’ibħra Somali, u tappella lill-UE biex tindirizza dak is-sajd illegali billi timplimenta malajr ir-regoli l-ġodda adottati fl-2009 dwar traċċabilità, kontrolli u pieni;

30.

Tappella lin-Nazzjonijiet Uniti u lill-Kummissjoni Ewropea biex jinvestigaw b’mod sħiħ ir-rimi ta’ skart tossiku tul il-kosta Somala, biex jistabbilixxu r-responsabbiltajiet fil-livelli kollha, biex jagħtu appoġġ lill-isforzi biex isir ħaqq minn dawk responsabbli għal dan ir-reat ambjentali u biex jiżguraw li t-tniġġis ambjentali jkun ittrattat b’mod komprensiv;

31.

Tappella lill-UNEP biex ikompli bl-investigazzjoni tiegħu u jipprovdi evalwazzjoni preċiża u dettaljata ta’ kemm hija kbira l-problema, minħabba li dan huwa vitali għall-futur tas-Somalja;

32.

Tikkundanna kull att ta’ traffikar tal-bnedmin li jsir lil hinn mill-kosta tas-Somalja;

33.

Tagħti struzzjoni lill-Ko-Presidenti tagħha biex jibagħtu din ir-riżoluzzjoni lill-Kunsill tal-AKP-UE u lill-Kummissjoni Ewropea, lill-parlamenti tal-UE u tal-Istati tal-AKP, lill-President u l-Parlament tas-Somalja, lill-Presidenza u lill-Kummissjoni tal-Unjoni Afrikana, lill-Parlament Pan-Afrikan u lis-Segretarju-Ġenerali tan-NU.