Ir-ritorn ta’ immigranti illegali — standards u proċeduri komuni

SOMMARJU TA’:

Id-Direttiva 2008/115/KE — standards u proċeduri komuni għar-ritorn ta’ ċittadini mhux tal-UE li jkunu qegħdin fil-pajjiż illegalment

X’INHU L-GĦAN TAD-DIRETTIVA?

Hija għandha l-għan li tiżgura li l-Unjoni Ewropea (UE) jkollha politika ta’ ritorn effettiva u umana bħala element neċessarju ta’ politika tal-migrazzjoniy ġestita sew.
Hija tistabbilixxi sett komuni ta’ regoli għar-ritorn ta’ ċittadini mhux tal-UE li ma jissodisfawx jew li ma għadhomx jissodisfaw il-kundizzjonijiet għad-dħul, għas-soġġorn jew għar-residenza fit-territorju ta’ kwalunkwe Stat Membru, tal-UE, u s-salvagwardji proċedurali relatati, filwaqt li tinkoraġġixxi r-ritorn volontarju tal-immigranti illegali.

PUNTI EWLENIN

Terminazzjoni ta’ soġġorn illegali

Is-soġġorn illegali jiġi tterminat permezz ta’ proċedura f’żewġ stadji:

1.
l-ewwel, “deċiżjoni ta’ ritorn” li tiftaħ perjodu ta’ “tluq volontarju”;
2.
u mbagħad, jekk ikun meħtieġ “ordni ta’ tneħħija”, possibbilment b’detenzjoni, li tintemm “b’espulsjoni”.

Deċiżjoni ta’ ritorn

Sakemm ma jkunx hemm raġunijiet ta’ kompassjoni, umanitarji jew oħrajn biex ma jsirx dan, jew ikun hemm proċedura pendenti għat-tiġdid ta’ permess tar-residenza, Stat Membru jrid joħroġ deċiżjoni ta’ ritorn liċ-ċittadin mhux tal-UE li jkun qiegħed fit-territorju tiegħu illegalment.
Jekk ċittadin mhux tal-UE jkollu permess ta’ residenza validu jew l-ekwivalenti minn Stat Membru ieħor, għandu jirritorna minnufih lejn dak il-pajjiż.
Jekk Stat Membru ieħor jieħu lura ċittadin mhux tal-UE li jkun qiegħed fil-pajjiż illegalment skont ftehim bilaterali, dak il-pajjiż ikun responsabbli għall-ħruġ tad-deċiżjoni ta’ ritorn.
Id-deċiżjoni ta’ ritorn tista’ tippermetti perjodu ta’ tluq volontarju ta’ bejn 7 u 30 jum għaċ-ċittadin li jkun qiegħed fil-pajjiż illegalment. F’ċerti ċirkostanzi, dan il-perjodu jista’ jiġi estiż; jista’ jiġi wkoll imqassar u saħansitra ma jingħatax, jiġifieri meta jkun hemm riskju li ċ-ċittadin mhux tal-UE li jkun qiegħed fil-pajjiż illegalment:
- se jaħrab u għalhekk ma jkunx disponibbli għar-ritorn;
- issottometta applikazzjoni frodulenti; jew
- ikun ta’ riskju għas-sigurtà pubblika/nazzjonali.
Matul il-perjodu ta’ tluq volontarju, jistgħu jiġu imposti ċerti obbligi fuq iċ-ċittadin mhux tal-UE sabiex ma jkunux jistgħu jaħarbu.
Tista’ tingħata projbizzjoni fuq id-dħul flimkien ma’ deċiżjoni ta’ ritorn meta ma jingħata l-ebda perjodu ta’ tluq volontarju jew meta ċ-ċittadin mhux tal-UE li jkun qiegħed fil-pajjiż illegalment ma jikkonformax mad-deċiżjoni ta’ ritorn. Id-durata tal-projbizzjoni fuq id-dħul tiġi stabbilita fuq bażi ta’ każ każ u jaf ma tkunx itwal minn 5 snin, sakemm iċ-ċittadin mhux tal-UE ma jkunx ta’ periklu għas-sigurtà pubblika/nazzjonali.

Tneħħija

Jekk ma jingħata ebda perjodu, jew jekk iċ-ċittadin mhux tal-UE ma jkunx ikkonforma mad-deċiżjoni ta’ ritorn fil-perjodu mogħti għar-ritorn volontarju, l-Istat Membru jeħtieġlu jimponi t-tneħħija tiegħu, ħlief f’ċirkostanzi partikolari fejn it-tneħħija tista’ tiġi posposta. It-tneħħija ta’ ċittadini mhux tal-UE jeħtiġilha tiġi posposta jekk tirriskja li tqiegħed fil-periklu l-ħajjiet tagħhom (il-prinċipju ta’ non-refoulement*) jew jekk id-deċiżjoni ta’ ritorn tkun ġiet sospiża b’mod temporanju.

Miżuri ta’ koerċizzjoni li huma proporzjonati u li ma jeċċedux il-forza raġjonevoli jistgħu jintużaw biss bħala l-aħħar rimedju biex jitneħħew ċittadini mhux tal-UE.

Detenzjoni għall-finijiet ta’ tneħħijiet

Taħt ċerti kundizzjonijiet — u b’kunsiderazzjoni dovuta għal ċerti salvagwardji inkluż stħarriġ ġudizzjarju — l-Istati Membri jistgħu jżommu ċittadin mhux tal-UE matul il-proċedura ta’ ritorn jekk ikun hemm riskju li se jaħrab jew jevitaw/ifixkel il-preparazzjoni tar-ritorn jew tal-proċess ta’ tneħħija.
Il-perjodu ta’ detenzjoni ma jistax ikun itwal minn 6 xhur.
Għandhom jintużaw faċilitajiet speċjalizzati ta’ detenzjoni, u jekk dan ma jkunx fattibbli, tintuża akkomodazzjoni tal-ħabs bi kwartieri separati.

Salvagwardji proċedurali

Id-Direttiva tistabbilixxi numru ta’ salvagwardji proċedurali:

informazzjoni għaċ-ċittadin mhux tal-UE;
id-dritt ta’ appell tagħhom;
assistenza u rappreżentanza legali;
assistenza lingwistika, jekk din tkun meħtieġa.

L-Istati Membri għandhom jirrispettaw ukoll id-dritt tal-unità tal-familja, jipprovdu edukazzjoni bażika lill-minuri u kura medika ta’ emerġenza u joqogħdu attenti għall-bżonnijiet speċjali tal-persuni vulnerabbli waqt ir-ritorn volontarju jew it-tneħħija tagħhom.

Minorenni mhux akkumpanjati

Qabel jiddeċiedu li joħorġu deċiżjoni ta’ ritorn fir-rigward ta’ minuri mhux akkumpanjat, trid tingħata assistenza minn korpi xierqa fl-aħjar interessi tal-wild. Qabel ma Stat Membru jneħħi minuri mhux akkumpanjat mit-territorju tiegħu, għandu jiżgura li jiġu rritornati lil membru tal-familja tiegħu jew lil tutur magħżul jew li faċilitajiet ta’ akkoljenza xierqa fil-pajjiż tar-ritorn ikunu disponibbli.
Id-Direttiva tfittex li tillimita d-detenzjoni ta’ minuri mhux akkumpanjati u familji u tistabbilixxi kundizzjonijiet ta’ detenzjoni xierqa.

Regoli ġenerali

Xi kategoriji ta’ ċittadini mhux tal-UE jistgħu jiġu esklużi mill-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva, bħal dawk li jiġu arrestati b’rabta ma’ qsim illegali tal-fruntieri. L-Istati Membri madankollu, għandhom jiżguraw li t-trattament u l-livell ta’ protezzjoni ta’ dawk in-nies jissodisfaw, bħala minimu, ir-regoli tal-UE dwar il-miżuri ta’ koerċizzjoni, it-tneħħija, il-kura tas-saħħa u d-detenzjoni. Fil-każijiet kollha, l-Istati Membri għandhom:

jiżguraw li kull ritorn ta’ ċittadini mhux tal-UE ma jpoġġihomx f’periklu;
iqisu l-aħjar interessi tal-minuri, tal-ħajja tal-familja u tas-saħħa tal-persuna kkonċernata.

Għal-liema pajjiżi tapplika d-Direttiva?

Id-Direttiva tapplika għall-Istati Membri kollha, minbarra l-Irlanda, u għall-pajjiżi taż -żona Schengen mhux tal-UE li ġejjin: l-Iżlanda, il-Liechtenstein, in-Norveġja u l-Iżvizzera.

Atti ta’ implimentazzjoni u oħrajn relatati

Il-Kummissjoni Ewropea għandha tirrapporta kull 3 snin dwar l-applikazzjoni tad-direttiva fl-Istati Membri u, jekk xieraq, tipproponi emendi.
Ir-Regolament (UE) 2016/1953 jistabbilixxi dokument tal-ivvjaġġar Ewropew uniformi għar-ritorn ta’ ċittadini mhux tal-UE li jkunu qegħdin fil-pajjiż illegalment (dokument tal-ivvjaġġar Ewropew għar-ritorn). Dan id-dokument huwa validu għal vjaġġ wieħed biss sal-ħin tal-wasla fil-pajjiż tar-ritorn taċ-ċittadin mhux tal-UE soġġett għal deċiżjoni ta’ ritorn maħruġa minn Stat Membru.
Fl-2017, il-Kummissjoni ppubblikat ir-Rakkomandazzjoni (UE) 2017/432 għall-Istati Membri dwar ir-ritorni aktar effettivi fl-implimentazzjoni tad-direttiva, kif ukoll ir-Rakkomandazzjoni (UE) 2017/2338 li tistabbilixxi “manwal ta’ ritorn” komuni li għandu jintuża mill-Istati Membri meta jkunu qed iwettqu l-kompiti relatati mar-ritorn. Hija pproponiet ukoll miżuri ġodda dwar il-politika ta’ ritorn fil-forma ta’ pjan ta’ azzjoni mġedded dwar ir-ritorn u sett ta’ rakkomandazzjonijiet għall-Istati Membri.
Fl-2023, il-Kummissjoni adottat:
- dokument ta’ politika intitolat “Lejn strateġija operazzjonali għal ritorni aktar effettivi” u l-anness, tiegħu, il-kontribut tal-Kummissjoni għall-proċess tal-iżvilupp tal-istrateġija operazzjonali għal prospetti aktar effettivi stabbiliti fil-patt il-ġdid dwar il-migrazzjoni u l-asil;
- Ir-Rakkomandazzjoni (UE) 2023/682 dwar ir-rikonoxximent ta’ deċiżjonijiet ta’ ritorn u t-tħaffif tar-ritorn għandha l-għan li tħaffef il-proċess ta’ ritorn billi tinkoraġġixxi lill-Istat Membru responsabbli mir-ritorn ta’ ċittadin mhux tal-UE li jkun qiegħed fil-pajjiż illegalment biex jirrikonoxxi b’mod reċiproku kwalunkwe deċiżjoni ta’ ritorn li nħarġet qabel lill-istess persuna minn Stat Membru ieħor, sakemm l-effett ta’ dik id-deċiżjoni ta’ ritorn ma ġiex sospiż.

MINN META JAPPLIKAW IR-REGOLI?

Ir-regoli fid-direttiva kellhom jiġu trasposti fil-liġi nazzjonali sal-24 ta’ Diċembru 2010, ħlief għar-regoli dwar l-assistenza u/jew ir-rappreżentazzjoni legali mingħajr ħlas, li għaliha l-iskadenza kienet l-24 ta’ Diċembru 2011.

SFOND

Għal aktar informazzjoni, ara:

Politika ta’ ritorn u ta’ riammissjoni umana u effettiva (il-Kummissjoni Ewropea).

TERMINI EWLENIN

Refoulement. L-att ta’ l-isfurzar tar-refuġjati jew ta’ persuni li qed ifittxu l-ażil li jirritornaw lejn pajjiż fejn aktarx se jiffaċċjaw persekuzzjoni.

DOKUMENT PRINĊIPALI

Id-Direttiva 2008/115/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-16 ta’ Diċembru 2008 dwar standards u proċeduri komuni fl-Istati Membri għar-ritorn ta’ ċittadini ta’ pajjiżi terzi li jkunu qegħdin fil-pajjiż illegalment (ĠU L 348, 24.12.2008, pp. 98–107).

DOKUMENTI RELATATI

Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2023/682 tas-16 ta’ Marzu 2023 dwar ir-rikonoxximent reċiproku ta’ deċiżjonijiet ta’ ritorn u t-tħaffif tar-ritorni waqt l-implimentazzjoni tad-Direttiva 2008/115/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (ĠU L 86, 24.3.2023, pp. 58–64).

Dokument ta’ politika: Lejn strateġija operattiva għal ritorni aktar effettivi (COM(2023) 45 final, 24.1.2023).

Il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni dwar Patt Ġdid dwar il-Migrazzjoni u l-Ażil (COM(2020) 609 final, 23.9.2020).

Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2017/2338 tas-16 ta’ Novembru 2017 li tistabbilixxi “Manwal dwar ir-Ritorn” li għandu jintuża mill-awtoritajiet kompetenti tal-Istati Membri meta jkunu qed iwettqu l-kompiti relatati mar-ritorn (ĠU L 339, 19.12.2017, pp. 83–159).

Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2017/432 tas-7 ta’ Marz 2017 u dwar ir-ritorni aktar effettivi fl-implimentazzjoni tad-Direttiva 2008/115/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (ĠU L 66, 11.3.2017, pp. 15–21).

Il-Komunikazzjoni mill-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill dwar politika aktar effettiva ta’ ritorn fl-Unjoni Ewropea — Pjan ta’ azzjoni mġedded (COM(2017) 200 final, 2.3.2017).

Ir-Regolament (UE) 2016/1953 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-26 ta’ Ottubr 2016 u dwar l-istabbiliment ta’ dokument tal-ivvjaġġar Ewropew għar-ritorn ta’ ċittadini ta’ pajjiżi terzi li jkunu qegħdin fil-pajjiż illegalment, u li jħassar ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tat- 30 ta’ Novembru 1994 (ĠU L 311, 17.11.2016, pp. 13–19).

Il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Kunsill u lill-Parlament Ewropew dwar il-Politika tar-Ritorn tal-UE (COM(2014) 199 final, 28.3.2014).

l-aħħar aġġornament 03.01.2024