1.

Skont l-Artikolu 2(1) tad-Direttiva dwar il-VAT, it-tassazzjoni tal-VAT tissuġġetta kull tranżazzjoni. Xi drabi, ċerti tranżazzjonijiet ikunu relatati ma’ xulxin b’tali mod (permezz tal-hekk imsejjaħ pakkett ta’ servizzi) li ma jkunx ċar jekk dawn għandhomx jiġu evalwati bħala tranżazzjonijiet individwali u awtonomi. Din il-proċedura tikkonċerna l-kwistjoni, importanti għall-prattika, dwar meta jkun hemm lok, fir-rigward ta’ diversi servizzi, li dawn jiġu kkunsidrati bħala servizz kumpless uniku, bħala servizz anċillari mhux awtonomu jew bħala diversi servizzi li għandhom jiġu kkunsidrati b’mod awtonomu.

2.

F’dan il-każ, l-operatriċi ta’ ċentru tal-fitness offriet konsulenza dwar nutrizzjoni apparti l-attivitajiet ta’ eżerċizzju fiżiku. Hija qieset is-servizzi tal-fitness bħala suġġetti għall-VAT, filwaqt li s-servizzi ta’ konsulenza dwar nutrizzjoni ġew meqjusa bħala eżenti mit-taxxa. Skont l-operatriċi, il-konsulenza dwar nutrizzjoni hija servizz ta’ provvista ta’ kura medika lil persuna awtonoma u eżenti mit-taxxa. Madankollu, din l-ipoteżi tkun, a priori, ineffettiva li kieku l-kombinazzjoni ta’ attivitajiet ta’ eżerċizzju fiżiku u ta’ konsulenza dwar nutrizzjoni kellha tikkostitwixxi servizz uniku jew li kieku l-konsulenza dwar nutrizzjoni kellha tikkostitwixxi servizz anċillari mhux awtonomu mill-attivitajiet ta’ eżerċizzju fiżiku. F’dan il-każ, eżenzjoni mit-taxxa fuq it-tranżazzjoni tiġi bħala prinċipju eliminata. Min-naħa l-oħra, fil-każ ta’ servizz awtonomu, hemm lok li jiġi eżaminat jekk konsulenza dwar nutrizzjoni tikkostitwixxix effettivament provvista ta’ kura medika lil persuna fis-sens tal-Artikolu 132(1)(ċ) tad-Direttiva dwar il-VAT.

3.

Għalkemm il-Qorti tal-Ġustizzja diġà indirizzat domandi simili ( 2 ) diversi drabi, il-qorti tar-rinviju tikkunsidra li l-ġurisprudenza preċedenti tal-Qorti tal-Ġustizzja ma tippermettix li jiġu stabbiliti kriterji preċiżi għall-evalwazzjoni ta’ tali pakketti ta’ servizzi. Għaldaqstant, din il-proċedura toffri wkoll lill-Qorti tal-Ġustizzja l-possibbiltà li tippreċiża l-kriterji għat-trattament fir-rigward tal-VAT fuq l-hekk imsejħa pakketti ta’ servizzi. Dan jista’ jiffaċilita lill-qrati nazzjonali speċjalizzati t-teħid ta’ deċiżjoni legali soda u awtonoma kif ukoll korrispondenti fir-rigward tal-eżistenza ta’ servizz kumpless uniku, ta’ servizz anċillari mhux awtonomu jew ta’ żewġ servizzi (prinċipali) li għandhom jiġu ttrattati separatament.

4.

Il-kuntest ġuridiku fid-dritt tal-Unjoni f’din il-kawża huwa ddefinit mid-dispożizzjonijiet tad-Direttiva tal-Kunsill 2006/112/KE tat‑28 ta’ Novembru 2006 dwar is-sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud (iktar ’il quddiem id-“Direttiva dwar il-VAT”) ( 3 ).

5.

It-tieni subparagrafu tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva dwar il-VAT jipprevedi:

“Fuq kull transazzjoni, il-VAT, kalkulata fuq il-prezz tal‑merkanzija jew tas-servizzi bir-rata applikabbli għat-tali merkanzija jew servizzi, għandha tkun imposta wara t-tnaqqis ta’ l-ammont tal-VAT li qed jinġarr direttament mid-diversi komponenti tal-prezz”.

6.

L-Artikolu 132(1)(ċ) tad-Direttiva dwar il-VAT jinkludi eżenzjoni mill-VAT favur “il-provvediment tal-kura medika fl-eżerċizzju tal-professjonijet mediċi u paramediċi kif definiti mill-Istat Membru konċernat”.

7.

L-Artikolu 9 tal-Kodiċi Portugiż dwar il-VAT ( 4 ) jittrasponi l-Artikolu 132 tad-Direttiva dwar il-VAT. Il-punt 1 tiegħu ( 5 ) jeżenta l-provvista ta’ servizzi mwettqa fl-eżerċizzju tal-professjonijiet ta’ tabib, dentist, qabla, infermiera u professjonijiet paramediċi oħra.

8.

Frenetikexito – Unipessoal Lda (iktar ’il quddiem ir-“rikorrenti”) hija kumpannija stabbilita fil-Portugall. L-attività kummerċjali tar-rikorrenti tinkludi diversi setturi. Minn naħa, hija topera ċentri tal-fitness u timplimenta programmi ta’ fitness. Barra minn hekk, hija toffri fost oħrajn konsulenzi dwar nutrizzjoni. Il-konsulenza dwar nutrizzjoni ssir f’ġurnata fost il-ġimgħa fil-faċilitajiet taċ-ċentru tal-fitness minn professjonist iċċertifikat.

9.

Il-klijenti taċ-ċentru tal-fitness jistgħu jirriżervaw b’mod fakultattiv konsulenza dwar nutrizzjoni mal-pjanijiet ta’ eżerċizzju fiżiku tagħhom. Ladarba ssir ir-riżervazzjoni, il-klijent huwa obbligat iħallas il-konsulenza dwar nutrizzjoni, indipendentement minn jekk jużahiex jew le. Fil-fattura finali, ir-rikorrenti ssemmi l-ammonti dovuti għall-attivitajiet ta’ eżerċizzju fiżiku u għall-konsulenza dwar nutrizzjoni separatament. F’dan ir-rigward, skont ir-Repubblika Portugiża, 60 % tal-ammonti totali dovuti fix-xahar huma attribwiti lill-attivitajiet ta’ eżerċizzju fiżiku filwaqt li 40 % huma attribwiti lill-konsulenza dwar nutrizzjoni. Barra minn hekk, ir-rikorrenti toffri konsulenza dwar nutrizzjoni lil klijenti esterni bħala servizz awtonomu mingħajr l-attivitajiet ta’ eżerċizzju fiżiku.

10.

Fir-rigward tas-servizzi ta’ konsulenza dwar nutrizzjoni, ir-rikorrenti tapplika l-eżenzjoni mill-VAT għal servizzi mediċi skont l-Artikolu 9(1) tal-Kodiċi dwar il-VAT, kemm għall-klijenti taċ-ċentru tal-fitness kif ukoll għall-klijenti esterni. Is-servizzi tal-fitness u tal-konsulenza dwar nutrizzjoni huma awtonomi u, għaldaqstant, għandhom jiġu evalwati b’mod differenti fir-rigward tal-VAT. Min‑naħa tagħha, l-Autoridade Tributária e Aduaneira (l-Awtorità Fiskali u Doganali Nazzjonali, il-Portugall, iktar ’il quddiem l-“amministrazzjoni fiskali”) tikklassifika l-konsulenza dwar nutrizzjoni bħala servizz anċillari mhux awtonomu mill-attivitajiet ta’ eżerċizzju fiżiku. Dawn tal-aħħar ma humiex eżentati mill-VAT. Skont l-amministrazzjoni fiskali, l-istess għandu japplika konsegwentement għall-konsulenza dwar nutrizzjoni. Fil-fatt, huwa biss is-servizz prinċipali li huwa determinanti għall-evalwazzjoni ta’ servizz anċillari mhux awtonomu fir-rigward tal-VAT.

11.

Konsegwentement, fi tmiem proċedura ta’ kontroll fiskali, l-amministrazzjoni fiskali emendat l-avviżi ta’ aġġustament tal-VAT għas-snin rilevanti 2014 u 2015. Ir-rikorrenti kkontestat l-avviżi emendati quddiem il-qrati.

12.

Permezz ta’ deċiżjoni tat‑22 ta’ Lulju 2019, it-Tribunal Arbitral Tributário (Centro de Arbitragem Administrativa – CAAD) (il-Qorti ta’ Arbitraġġ Fiskali (Ċentru ta’ Arbitraġġ Amministrattiv), il-Portugall) għamlet lill-Qorti tal-Ġustizzja ż-żewġ domandi li ġejjin:

13.

Matul il-proċedura quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja, ir-rikorrenti, ir-Repubblika Portugiża u l-Kummissjoni Ewropea ppreżentaw osservazzjonijiet bil-miktub.

14.

Fil-kuntest tal-ewwel domanda, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk il-kombinazzjoni tal-attivitajiet tal-eżerċizzju fiżiku u tal-konsulenza dwar nutrizzjoni tikkostitwixxix diversi servizzi li kull wieħed minnhom bħala tali jenħtieġ li jkun is-suġġett ta’ evalwazzjoni individwali fir-rigward tal-VAT.

15.

Bħala prinċipju, kull kunsinna jew servizz għandhom jiġu kkunsidrati bħala servizz awtonomu (ara punt 1). Minn evalwazzjoni ġenerali tal-ġurisprudenza preċedenti tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li hemm biss ftit eċċezzjonijiet li fihom tista’ ssir deroga minn dan il-prinċipju. Ser nanalizza dawn il-każijiet individwali (ara punt 2) sabiex inkun nista’ neżamina sussegwentement jekk hemmx każ ta’ eċċezzjoni f’din il-kawża (ara punt 3).

16.

Skont ġurisprudenza stabbilita, il-Qorti tal-Ġustizzja tikkunsidra li, għall-finijiet tal-VAT, kull servizz għandu normalment jiġi kkunsidrat bħala servizz individwali u awtonomu ( 6 ). Hija tikkonkludi dan mit-tieni subparagrafu tal-Artikolu 1(2) ( 7 ) kif ukoll mill-Artikolu 2 ( 8 ) tad-Direttiva dwar il-VAT.

17.

Barra minn hekk, id-Direttiva dwar il-VAT tipprevedi sistema differenzjali ta’ regoli fir-rigward tal-post tal-provvista, l-eżenzjonijiet mit-taxxa jew ir-rata ta’ tassazzjoni. Li kieku s-servizzi, li fihom innifishom għandhom jiġu evalwati b’mod differenti, jiġu suġġetti għal evalwazzjoni uniformi fir-rigward tal-VAT għas-sempliċi raġuni li bejniethom teżisti ċerta rabta ġeografika, temporali jew materjali, dan ikun qiegħed jevita s-sistema hekk differenzjata.

18.

Minn dan jirriżulta diġà li kull servizz għandu, bħala prinċipju, ikun suġġett għal evalwazzjoni individwali fir-rigward tal-VAT. Dan japplika wkoll jekk tkun teżisti ċerta rabta bejn diversi servizzi peress li dawn ikunu jissodisfaw għan ekonomiku uniku ( 9 ).

19.

It-tfassil kuntrattwali f’kull każ huwa irrilevanti wkoll ( 10 ). Fil-fatt, l-evalwazzjoni ta’ tranżazzjoni fir-rigward tal-VAT ma tistax tiddependi mill-possibbiltajiet tat-tfassil kuntrattwali offruti minn kull dritt ċivili nazzjonali. Għalhekk, jekk, bħal f’dan il-każ, jiġu pprovduti diversi servizzi abbażi ta’ kuntratt wieħed tad-dritt ċivili, dan ma jkunx qed iqiegħed inkwistjoni l-awtonomija ta’ dawn is-servizzi fir-rigward tal-VAT ( 11 ).

20.

Madankollu, il-prinċipju ta’ awtonomija ta’ kull servizz ma huwiex assolut. Fil-fatt, fl-interess tal-funzjonament tas-sistema tal-VAT, it-tranżazzjonijiet ma jistgħux jiġu sseparati artifiċjalment ( 12 ). It-trattament ta’ pakketti ta’ servizzi fir-rigward tal-VAT jinsab għalhekk f’kunflitt bejn, minn naħa, il-prinċipju ta’ awtonomija tas-servizzi u, min-naħa l-oħra, il-projbizzjoni ta’ separazzjoni artifiċjali ta’ tranżazzjonijiet uniċi.

21.

F’dan il-kuntest, il-Qorti tal-Ġustizzja stabbilixxiet żewġ eċċezzjonijiet mill-prinċipju ta’ awtonomija tas-servizz: Dawn huma, minn naħa, servizzi kumplessi uniċi (ara punt a) u, min-naħa l-oħra, servizzi anċillari mhux awtonomi (ara punt b). Barra minn hekk, l-eċċezzjoni tat-tranżazzjonijiet relatati mill-viċin tinsab fid-Direttiva dwar il-VAT (ara punt c).

22.

Fil-każ ta’ servizz kumpless uniku, diversi elementi ta’ servizz jiffurmaw servizz sui generis. Dan huwa l-każ, skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, meta s-servizz ta’ persuna taxxabbli jkun jikkonsisti f’żewġ elementi jew atti, jew iktar, li tant ikunu relatati mill-viċin ma’ xulxin li oġġettivament jiffurmaw servizz ekonomiku wieħed inseparabbli, li l-analiżi separata tagħhom tkun artifiċjali ( 13 ). Il-Qorti tal-Ġustizzja tistabbilixxi jekk dan huwiex il-każ billi tiddetermina l-karatteristiċi ( 14 ) u, għaldaqstant, in-natura ta’ tranżazzjoni ( 15 ) mill-“perspettiva tal-konsumatur tipiku jew medju” ( 16 ).

23.

Għalhekk huwa deċiżiv jekk il-konsumatur tipiku jew medju (jiġifieri l-benefiċjarju medju) jikkunsidrax is-servizz irċevut bħala għadd imdaqqas ta’ servizzi awtonomi jew bħala servizz wieħed. Il-kriterju determinanti għal dan il-għan huwa dak tal-prattika kurrenti, jiġifieri dak li wieħed jifhem b’mod ġenerali. Billi tirreferi għall-“konsumatur tipiku jew medju”, il-Qorti tal-Ġustizzja tuża kategorizzazzjoni li hija tuża wkoll f’oqsma oħra tad-dritt ( 17 ).

24.

Fil-ġurisprudenza tagħha, il-Qorti tal-Ġustizzja żviluppat diversi indizji fir-rigward tal-evalwazzjoni tal-pakketti ta’ servizzi fir-rigward tal-VAT. Dawn huma n-natura inseparabbli tal-elementi tas-servizz (punti 25 et seq.), l-aċċessibbiltà separata tas-servizzi (punt 29), l-għan ekonomiku tas-servizz (punti 30 u 31) u l-fatturazzjoni separata (punti 32 u 33).

25.

In-natura inseparabbli tal-elementi tas-servizz hija karatteristika ta’ servizz kumpless uniku ( 18 ). Fil-każ ta’ servizz kumpless uniku, l-elementi differenti ta’ servizz jingħaqdu f’servizz awtonomu ġdid, b’tali mod li skont il-prattika kurrenti jkun hemm servizz wieħed biss.

26.

Dan huwa muri b’mod ċar mill-eżempju ta’ tranżazzjonijiet ta’ restorant komposti minn elementi tas-servizz l-iktar varji, bħall-kunsinna ta’ prodotti tal-ikel u ta’ servizzi bħall-preparazzjoni tal-platti jew id-disponibbiltà ta’ tagħmir u platti ( 19 ). F’dan il-każ, separazzjoni f’kunsinna ta’ merkanzija u provvista ta’ servizz ma tkunx vijabbli. Min iżur restorant jistenna proprju l-kombinazzjoni tal-elementi differenti relatati mal-impressjoni li “wieħed jieħu meta jmur f’restorant”, jiġifieri ta’ servizz ( 20 ). Ikun każ differenti meta l-klijent sempliċement jirċievi l-ikel minn stand tal-ikel. Il-klijent tipiku ta’ stand tal-ikel jara l-benefiċċju ta’ kunsinna waħda ta’ prodotti tal-ikel ( 21 ), anki jekk il-preparazzjoni u s-“servizz” fl-istand jikkostitwixxu provvista ta’ servizz.

27.

Mill-perspettiva tal-konsumatur tipiku jew medju, servizz kumpless uniku jċaħħad lill-elementi differenti ta’ servizz mill-awtonomija tagħhom u dawn jirtiraw fid-dell ta’ servizz ġdid sui generis. Is-suġġett tal-kontroll huwa għalhekk dan is-servizz uniku fit-totalità tiegħu. Ġustament, dan ma jwassalx għal evalwazzjoni tal-piż tal-elementi differenti ta’ servizz. Jekk is-servizz kumpless uniku jippreżentax ruħu bħala kunsinna skont l-Artikolu 14(1) tad-Direttiva dwar il-VAT jew bħala servizz skont l-Artikolu 24(1) tad-Direttiva dwar il-VAT, hija bl-istess mod kwistjoni ta’ prattika kurrenti fiha nnifisha.

28.

Għaldaqstant, ma huwiex ċar meta l-Qorti tal-Ġustizzja xi drabi tindika li fil-każ tal-evalwazzjoni ta’ servizz uniku huwa importanti li jkun magħruf jekk l-elementi tal-kunsinna jew tas-servizz humiex “determinanti” ( 22 ). Din il-formulazzjoni tissuġġerixxi li l-komponenti differenti għandhom jiġu sseparati, sabiex dawn imbagħad jitqiegħdu fuq l-istess miżien. Madankollu, dan ifisser biss jekk is-servizz kumpless (sui generis) għandux jiġi kkunsidrat, skont il-prattika kurrenti, bħala kunsinna jew servizz.

29.

Indizju li jmur kontra l-eżistenza ta’ servizz kumpless uniku huwa l-aċċessibbiltà separata tas-servizzi. Il-fatt li s-servizzi huma disponibbli indipendentement minn xulxin jindika, skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, l-eżistenza ta’ diversi servizzi awtonomi fir-rigward tal-VAT ( 23 ). Għall-kuntrarju, servizz kumpless uniku jirrikjedi li l-benefiċjarju tas-servizz ma jkunx jista’ juża element ta’ servizz mingħajr element ieħor ( 24 ). Għalhekk, ikun hemm servizz kumpless uniku meta viżitaturi ta’ park akwatiku jkollhom aċċess għall-faċilitajiet kollha tal-park bil-biljett ta’ dħul tagħhom, irrispettivament mill-faċilità li effettivament jużaw ( 25 ).

30.

Indizju tal-eżistenza ta’ servizz kumpless uniku huwa wkoll l-għan ekonomiku uniku tat-tranżazzjoni ( 26 ). Jekk il-benefiċjarju medju juża preċiżament il-kombinazzjoni ta’ diversi servizzi, dan ikun ifisser li qiegħed juża servizz kumpless uniku. Skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, servizz kumpless uniku jinħoloq meta l-elementi kollha ta’ servizz ikunu indispensabbli għat-twettiq tal-għan tas-servizz ( 27 ).

31.

Bħala parti mill-ġestjoni tal-portafoll, il-bank ġeneralment jipprovdi żewġ tipi ta’ servizzi: ix-xiri u l-bejgħ ta’ titoli u l-ġestjoni tagħhom. Jekk, f’dan il-każ, l-elementi tas-servizz huma neċessarjament marbuta ma’ xulxin għar-raġuni li l-azzjonist inkariga lill-bank bil-ġestjoni tat-titoli proprju sabiex dan jiddeċiedi dwar l-iktar mument favorevoli għax-xiri u l-bejgħ tagħhom, dan jiġi meqjus bħala servizz uniku ( 28 ). Dan jirrigwarda ż-żieda fl-assi mqiegħda għad-dispożizzjoni sabiex jiġu ġestiti u ma huwiex, kuntrarjament għas-sempliċi bejgħ ta’ titoli, eżenti mit-taxxa ( 29 ).

32.

Skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, jekk jiġi miftiehem prezz totali għal pakkett ta’ servizzi, dan għandu jiġi kkunsidrat ukoll bħala indizju ta’ servizz kumpless uniku ( 30 ). Madankollu, l-oppost ta’ dan huwa l-ftehim ta’ prezzijiet differenti għal ċerti elementi tas-servizz li wkoll jikkostitwixxi biss indizju għal diversi servizzi awtonomi ( 31 ). Fil-fatt, il-prezzijiet separati f’każ individwali jistgħu jkunu bbażati biss fuq il-kalkolu intern tal-fornitur.

33.

Jekk il-prezz marbut mad-diversi elementi tas-servizz ma jkunx jista’ jiġi mnaqqas faċilment, dan ikun każ ta’ servizz kumpless uniku. F’dan il-każ, is-separazzjoni tagħhom tkun tidher artifiċjali. Dan huwa l-każ, pereżempju, tal-hekk imsejħa off-Airport park and ride services, li permezz tagħhom il-klijenti jħallu l-vettura tagħhom f’parkeġġ ’il barra mill-ajruport u l-operatur tal-parkeġġ ikun responsabbli għat-trasport tal-klijenti lejn l-ajruport ( 32 ). Jekk il-prezz ikun jiddependi biss mid-dewmien tal-parkeġġ, mingħajr ma jiġi ffatturat separatament it-trasport, dawn it-tariffi jkunu jikkostitwixxu servizz kumpless uniku ( 33 ).

34.

Jenħtieġ ukoll li ssir deroga mill-prinċipju ta’ awtonomija ta’ kull servizz meta servizz ikun jikkonsisti biss f’servizz anċillari mhux awtonomu li jikkomplementa servizz prinċipali ( 34 ). Servizz għandu jitqies bħala anċillari għas-servizz prinċipali meta huwa ma jkunx jikkostitwixxi għan fih nnifsu għall-klijenti, iżda mezz sabiex is-servizz prinċipali tal-fornitur jitgawda fl-aħjar kundizzjonijiet ( 35 ). Is-servizz anċillari għandu biss importanza sekondarja meta mqabbel mas-servizz prinċipali, b’tali mod li “japplika l-istess trattament fiskali li japplika għall-provvista prinċipali” ( 36 ). Dan ifisser li, fir-rigward tal-VAT, is-servizz anċillari għandu jiġi ttrattat bl-istess mod tas-servizz prinċipali.

35.

B’differenza minn servizz uniku kumpless, is-separazzjoni ta’ pakkett ta’ servizzi f’servizzi prinċipali u anċillari ma tirrappreżentax separazzjoni artifiċjali. Is-servizz prinċipali u anċillari huma evidentement separabbli. Servizzi anċillari mhux awtonomi huma ta’ natura aċċessorja biss meta mqabbla mas-servizzi prinċipali marbuta magħhom ( 37 ). Is-servizz anċillari ma għandux funzjoni awtonoma, iżda sempliċement iservi waħda “awżiljarja”.

36.

Is-servizzi tipiċi anċillari għall-kunsinna ta’ oġġetti huma, pereżempju, l-imballaġġ jew il-proċedura tat-tranżitu tagħhom. Dawn is-servizzi ma jġorrux il-piż ta’ servizz prinċipali awtonomu, peress li dawn iservu biss għall-eżekuzzjoni tal-għan tal-kuntratt stess. Dan japplika wkoll, pereżempju, meta l-fornitur jipprovdi mezzi ta’ pagamenti differenti bi ħlas ( 38 ).

37.

Fir-rigward ta’ tali servizzi anċillari marġinali, ir-rinunzja ta’ evalwazzjoni awtonoma fir-rigward tal-VAT ma tikkompromettix is-sistema ddifferenzjata tad-Direttiva dwar il-VAT. Għalhekk, għall-finijiet ta’ prattikabbiltà, għandha tiġi kkunsidrata tranżazzjoni unika. Lanqas il-prinċipju ta’ newtralità fiskali, li jipprovdi li servizzi simili u li jinsabu f’kompetizzjoni bejniethom ma għandhomx jiġu ttrattati b’mod differenti fir-rigward tal-VAT, ma jeżiġi f’dan il-każ li t-tranżazzjonijiet jiġu sseparati ( 39 ). Fil-fatt, ma jkunx hemm sitwazzjoni ta’ kompetizzjoni jekk il-fornitur ikun jista’ jipprovdi s-servizz anċillari aċċessorju skont is-servizz prinċipali biss.

38.

Bl-istess mod, f’din il-kategorija ta’ każijiet, wieħed jista’ jsib indizji fil-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, bħall-valur li d-diversi servizzi joffru lil xulxin (ara l-punti 39 u 40) jew bħall-assenza ta’ interess ekonomiku awtonomu tal-benefiċjarju (ara l-punti 41 et seq.).

39.

L-ugwaljanza fit-trattament tas-servizz anċillari u s-servizz prinċipali ma tistax tiġi kkritikata sa fejn il-volum tal-użu tas-servizz anċillari jkun effettivament negliġibbli ( 40 ). Huwa għal din ir-raġuni li l-Qorti tal-Ġustizzja tpoġġi l-limitu tas-servizz awtonomu meta l-provvista tas-servizz ma tkunx mingħajr effetti sinjifikattivi fuq il-prezz totali u fejn l-ispejjeż ma jkunux limitati għal ammont purament marġinali ( 41 ).

40.

Pereżempju, meta lukandier joffri lill-klijenti tiegħu servizz ta’ trasport mill-ajruport lokali u l-ispiża tkun tirrappreżenta ammont negliġibbli biss meta mqabbla mal-akkomodazzjoni, dan ikun jikkostitwixxi, bħala regola ġenerali, servizz purament anċillari. Fl-aħħar mill-aħħar, it-trasport jikkostitwixxi kompitu tradizzjonali tal-lukandier, intiż sabiex is-servizz prinċipali jitwettaq fl-aħjar kundizzjonijiet ( 42 ). Għall-kuntrarju, is-sitwazzjoni tista’ tiġi evalwata b’mod differenti meta l-punt ta’ ġbir ikun imbiegħed jew it-trasferiment ikun għal tluq lejn destinazzjoni oħra u, għaldaqstant, is-servizz ta’ trasport ikollu effett sinjifikattiv fuq il-prezz totali ( 43 ).

41.

Barra minn hekk, karatteristika tipika ta’ dawn it-tipi ta’ servizzi hija l-fatt li l-benefiċjarju ta’ dawn is-servizzi anċillari mhux awtonomi ma għandux interess ekonomiku awtonomu fihom ( 44 ). Minn perspettiva ekonomika, dawn huma intiżi biss sabiex jikkomplementaw u bħala suppliment tas-servizz prinċipali u għalhekk dawn normalment iseħħu b’riżultat tiegħu ( 45 ). Mill-perspettiva tal-konsumatur tipiku jew medju, l-għan ekonomiku tagħhom jista’ jintlaħaq biss flimkien mas-servizz prinċipali.

42.

It-termini kuntrattwali rispettivi jistgħu jipprovdu indizju importanti sabiex tiġi stabbilita r-relazzjoni bejn diversi servizzi ( 46 ). Pereżempju, il-kunsinna tal-ilma, is-sħana u l-elettriku tista’ tiġi kklassifikata bħala servizz anċillari mhux awtonomu għas-servizz prinċipali: il-“kiri”. Fil-fatt, huwa biss fil-kuntest tat-tqegħid għad-dispożizzjoni tal-bini li l-benefiċjarju jkollu interess f’dawn is-servizzi li normalment jitwettqu. Il-kwistjoni dwar jekk dawn is-servizzi anċillari humiex iffatturati skont il-konsum, bħalma huwa l-każ tal-ilma u s-sħana, hija irrilevanti f’dan ir-rigward ( 47 ). Min-naħa l-oħra, servizzi anċillari li ma humiex tipiċi għall-kiri jistgħu jindikaw eċċezzjonalment il-karatteristika biss ta’ servizz anċillari mhux awtonomu ( 48 ).

43.

Il-fatt li s-servizz anċillari mhux awtonomu jista’ teoretikament jiġi pprovdut ukoll minn terz, pereżempju jekk il-kerrej jixtri l-elettriku tiegħu direttament mingħand fornitur tal-elettriku, ma jipprekludix servizz anċillari mhux awtonomu ( 49 ). Il-fatt li terz jista’ teoretikament jipprovdi s-servizz jaqa’ pjuttost taħt il-kunċett ta’ tranżazzjoni komposta minn servizz anċillari u servizz prinċipali ( 50 ).

44.

L-aħħar eċċezzjoni mill-prinċipju ta’ awtonomija ta’ kull servizz individwali tirriżulta mid-Direttiva dwar il-VAT stess. It-“tranżazzjonijiet relatati mill-viċin” jaqsmu l-eżenzjoni tagħhom mit-taxxa ma’ servizz eżentat mit-taxxa sabiex ikunu jistgħu jipprovdu effettività sħiħa lill-eżenzjonijiet.

45.

Eżempju ta’ dan hija l-eżenzjoni mit-taxxa tal-kura fl-isptarijiet u l-provvista ta’ kura medika skont l-Artikolu 132(1)(b) tad-Direttiva dwar il-VAT. Sabiex jintlaħaq l-għan terapewtiku, servizzi oħra jistgħu, skont il-każ, ikunu neċessarji minħabba li huma differenti minn kura purament medika u fi sptar, bħas-servizzi mwettqa minn laboratorju estern ( 51 ). Li kieku tali servizzi jiġu suġġetti għall-VAT, dan ikun imur kontra l-għan li jitnaqqsu l-ispejjeż għas-sistema tas-saħħa ( 52 ). Għalhekk, il-leġiżlatur jiddikjara fl-Artikolu 132(1)(b) tad-Direttiva dwar il-VAT li “attivitajiet relatati mill-viċin” mal-istess provvista ta’ kura medika huma wkoll eżentati mit-taxxa.

46.

Xi kultant, il-Qorti tal-Ġustizzja tuża l-kunċetti ta’ “servizz prinċipali u anċillari” fil-kuntest ta’ tranżazzjonijiet relatati mill-viċin ( 53 ). Mill-perspettiva dommatika, dan ma huwiex għalkollox validu. Li kieku t-tranżazzjonijiet relatati mill-viċin kienu diġà servizz anċillari mhux awtonomu, l-eżenzjoni mit-taxxa espliċita ta’ dawn it-tranżazzjonijiet ma tkunx neċessarja. Huma jkunu eżenti mit-taxxa diġà minħabba n-natura tagħhom stess bħala servizz anċillari mhux awtonomu.

47.

Permezz tat-terminoloġija tagħha, il-Qorti tal-Ġustizzja, fil-fehma tiegħi, timmira biss sabiex tiċċara li kemm it-tranżazzjonijiet relatati mill-viċin kif ukoll is-servizzi anċillari huma intiżi sabiex iservu l-“interess pubbliku” fis-sens imsemmi iktar ’il fuq, anki jekk dawn huma servizzi awtonomi. B’differenza għas-servizzi anċillari awtonomi, dawn tal-aħħar jistgħu għalhekk jiġu effettivament ipprovduti minn persuna taxxabbli oħra minbarra dik li fil-verità tipprovdi s-servizz eżenti mit-taxxa ( 54 ). Lanqas l-identità tal-benefiċjarju tas-servizz ma hija rekwiżit għal tranżazzjoni relatata mill-viċin ( 55 ).

48.

Meta bħal f’dan il-każ ir-rikorrenti toffri konsulenzi dwar nutrizzjoni flimkien ma’ attivitajiet ta’ eżerċizzju fiżiku, iż-żewġ servizzi jkunu qegħdin jilħqu għan ekonomiku komuni: huma adattati bl-istess mod sabiex isaħħu l-benesseri fiżiku u l-kapaċità sportiva. L-użu ta’ wieħed iżid l-effikaċja tal-ieħor.

49.

Madankollu, kuntrarjament għal dak li jsostni l-Portugall, dan ma jfissirx neċessarjament, tal-inqas b’mod predominanti, li s-servizzi tal-fitness u tan-nutrizzjoni, ipprovduti abbażi ta’ termini kuntrattwali uniformi, għandhom jitqiesu bħala tranżazzjoni unika. Is-sempliċi rabta ekonomika bejn żewġ servizzi ma hijiex biżżejjed sabiex tingħeleb l-awtonomija fundamentali ta’ kull servizz (ara f’dan ir-rigward il-punt 18 iktar ’il fuq).

50.

Evalwazzjoni differenti ma tirriżultax f’dan il-każ mill-fatt li l-konsulenza ta’ nutrizzjoni sseħħ f’ċentru tal-fitness. Fil-fatt, il-kombinazzjoni tal-attivitajiet ta’ eżerċizzju fiżiku u tal-konsulenza dwar nutrizzjoni teskludi kemm servizz kumpless uniku (punti 51 et seq.) kif ukoll servizz anċillari mhux awtonomu (punti 55 et seq.).

51.

Ikun servizz kumpless uniku meta s-servizz ta’ persuna taxxabbli jkun magħmul minn żewġ elementi jew iktar li tant ikunu relatati mill-viċin li jiffurmaw, oġġettivament, servizz ekonomiku wieħed inseparabbli, li l-analiżi separata tiegħu tkun artifiċjali ( 56 ). Indizji f’dan is-sens huma n-natura inseparabbli tal-elementi ta’ servizz (punti 25 et seq.), l-aċċessibbiltà separata tas-servizzi (punt 29), in-natura indispensabbli tal-elementi ta’ servizz għall-għan tas-servizz (punti 30 u 31) u l-fatturazzjoni separata (punti 32 u 33). Dawn l-indizji huma neqsin f’dan il-każ.

52.

Anki jekk il-klijenti jagħżlu l-pakkett kollu magħmul mill-attivitajiet ta’ eżerċizzju fiżiku u l-konsulenza dwar nutrizzjoni, l-elementi individwali tas-servizz (eżerċizzju fiżiku u nutrizzjoni) ma humiex marbuta b’mod inseparabbli. Fl-aħħar mill-aħħar, is-servizzi huma pprovduti f’oqfsa differenti fiż-żmien u fl-ispazju, minn persunal li jvarja. Għaldaqstant, evalwazzjoni separata fir-rigward tal-VAT ma tidhirx artifiċjali. Fil-fatt, il-klijent medju taċ-ċentru tal-fitness jassumi li dawn huma żewġ servizzi separati.

53.

Is-servizzi ta’ attivitajiet ta’ eżerċizzju fiżiku u ta’ konsulenza dwar nutrizzjoni huma wkoll aċċessibbli għall-benefiċjarju b’mod indipendenti minn xulxin. Kull klijent jista’ jagħżel li jirriżerva ż-żewġ offerti flimkien jew inkella separatament. Ma huwiex indispensabbli li titlesta l-konsulenza dwar nutrizzjoni sabiex l-attivitajiet ta’ eżerċizzju fiżiku jkunu jistgħu jitwettqu effettivament. Dan huwa diġà pprovat mill-fatt li r-rikorrenti tagħti għażla fejn il-pjanijiet ta’ eżerċizzju fiżiku jistgħu jittieħdu b’konsulenza dwar nutrizzjoni inkluża jew mingħajr.

54.

Fl-aħħar nett, il-fatturazzjoni separata turi wkoll li fil-fatt jeżistu żewġ servizzi awtonomi. Għalkemm huwa minnu li kull xahar għandu jitħallas prezz totali meta l-attivitajiet ta’ eżerċizzju fiżiku u l-konsulenza dwar nutrizzjoni jiġu rriżervati flimkien, iż-żewġ servizzi xorta waħda jingħatalhom prezz separat, kif turi r-rikorrenti fuq il-fattura.

55.

Lanqas il-kriterji ta’ servizz anċillari mhux awtonomu ma huma ssodisfatti f’dan il-każ. Servizz għandu jitqies bħala anċillari għas-servizz prinċipali meta dan ma jkunx jikkostitwixxi għan fih innifsu għall-klijenti, iżda mezz sabiex is-servizz prinċipali tal-fornitur jitgawda fl-aħjar kundizzjonijiet ( 57 ). Indizji ta’ din il-funzjoni favur l-interess pubbliku huma l-valur li joffru d-diversi servizzi lil xulxin (punti 39 u 40) jew l-assenza ta’ interess ekonomiku awtonomu tal-benefiċjarju (punti 41 et seq.). Dawn l-indizji huma wkoll neqsin f’dan il-każ.

56.

Il-fatt li l-konsulenza dwar nutrizzjoni ma hijiex servizz anċillari mhux awtonomu u negliġibbli huwa diġà ta’ natura li jiżvela l-valur li joffru s-servizzi tal-fitness u n-nutrizzjoni lil xulxin. Kif isostni l-Portugall, 40 % tal-prezz totali li għandu jitħallas kull xahar imorru għall-konsulenza dwar nutrizzjoni. Għalhekk l-ammont li għandu jitħallas għall-konsulenza dwar nutrizzjoni jikkostitwixxi parti mhux marġinali tal-prezz totali.

57.

Il-benefiċjarju tas-servizz għandu wkoll interess ekonomiku awtonomu fil-konsulenza dwar nutrizzjoni. Kif rajna, l-għan ekonomiku ta’ servizz anċillari mhux awtonomu jista’ jintlaħaq biss flimkien mas-servizz prinċipali marbut miegħu. Iżda dan ma huwiex il-każ f’din il-kawża. L-għan tal-konsulenza dwar nutrizzjoni li l-klijent jikkonsma ikel tajjeb għas-saħħa ma jiddependix mill-attivitajiet ta’ eżerċizzju fiżiku. Kemm l-ikel nutrittiv kif ukoll attività fiżika suffiċjenti huma elementi ta’ stil ta’ ħajja f’saħħitha, iżda skont il-prattika kurrenti dawn ikopru oqsma differenti tal-ħajja. Il-konsulenza dwar nutrizzjoni ma tikkomplementax l-attivitajiet ta’ eżerċizzju fiżiku.

58.

Bħala konklużjoni, is-servizzi pprovduti mir-rikorrenti f’din il-kawża fil-qafas tal-konsulenza dwar nutrizzjoni jikkostitwixxu servizzi awtonomi fis-sens tad-Direttiva dwar il-VAT, li huma indipendenti mill-evalwazzjoni fir-rigward tal-VAT tal-attivitajiet ta’ eżerċizzju fiżiku.

59.

Permezz tat-tieni domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-eżenzjoni mit-taxxa prevista fl-Artikolu 132(1)(ċ) tad-Direttiva dwar il-VAT tapplikax ukoll meta l-konsulenza dwar nutrizzjoni, għalkemm imħallsa, ma tkunx seħħet. F’dan ir-rigward, il-qorti tar-rinviju tikkunsidra manifestament li s-servizzi ta’ konsulenza dwar nutrizzjoni pprovduti mir-rikorrenti jaqgħu taħt l-eżenzjoni mit-taxxa prevista fl-Artikolu 132(1)(ċ) tad-Direttiva dwar il-VAT.

60.

Madankollu, il-Kummissjoni taqbel li dan huwa pjuttost dubjuż. Sabiex wieħed igawdi minn tali eżenzjoni, jenħtieġ li jkun hemm il-provvista ta’ kura medika lil persuna ( 58 ). Taħt il-kunċett ta’ kura medika lil persuna jaqgħu biss dawk is-servizzi li għandhom bħala għan id-dijanjosi, il-kura u, sa fejn possibbli, il-fejqan ta’ mard u anomaliji tas-saħħa ( 59 ). Ir-rekwiżit huwa għalhekk għan terapewtiku ( 60 ).

61.

Dan ma jkunx il-każ fil-kuntest ta’ konsulenza ġenerali dwar nutrizzjoni. Ċertament, il-Qorti tal-Ġustizzja tinterpreta l-għan terapewtiku b’mod wiesa’ u tippermetti wkoll li jiġu ssodisfatti miżuri preventivi intiżi sabiex jipproteġu u jippreżervaw is-saħħa ( 61 ). Madankollu, dawn jenħtieġ li jkollhom bħala għan l-evitar, il-prevenzjoni jew il-protezzjoni kontra l-mard, korrimenti jew anomaliji tas-saħħa jew l-iskoperta ta’ kundizzjonijiet moħbija jew mibdija ( 62 ). Sempliċi rabta inċerta mingħajr riskju konkret ta’ dannu għas-saħħa ma hijiex suffiċjenti f’dan il-każ ( 63 ) u lanqas ma huwa għan purament estetiku ( 64 ). Hija l-qorti tar-rinviju li għandha tivverifika jekk is-servizz ta’ konsulenza huwiex intiż għall-prevenzjoni jew it-terapija ta’ ċertu mard jew huwiex maħsub biss għall-benesseri ġenerali jew l-apparenza fiżika ( 65 ).

62.

Il-kwistjoni dwar jekk l-eżenzjoni mit-taxxa prevista fl-Artikolu 132(1)(ċ) tad-Direttiva dwar il-VAT tenħtieġx l-użu effettiv tas-servizz għalhekk tidher rilevanti biss eċċezzjonalment. F’dan ir-rigward, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet f’kuntest ieħor li l-evalwazzjoni għall-finijiet tal-VAT ta’ servizz ma tiddependix minn jekk il-fornitur sempliċement ipoġġihx għad-dispożizzjoni jew jipprovdihx effettivament ( 66 ).

63.

Bl-ebda mod ma huwa evidenti li din il-ġurisprudenza tiġi trasposta wkoll għall-eżenzjoni mit-taxxa speċifika prevista fl-Artikolu 132(1)(ċ) tad-Direttiva dwar il-VAT. Fil-fatt, din tippreżupponi għan terapewtiku tas-servizz li huwa pjuttost dubjuż fil-każ ta’ konsulenza dwar nutrizzjoni mħallsa iżda mhux użata. Madankollu, din il-kwistjoni tista’ titħalla sospiża f’din il-kawża. Din tqum biss jekk il-qorti tar-rinviju tikkonstata ġustament li, u għaliex, il-konsulenza dwar nutrizzjoni inkwistjoni għandha tiġi kkunsidrata bħala provvista ta’ kura medika lil persuna. Madankollu, dan ma huwiex il-każ.

64.

Għaldaqstant, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tiddeċiedi kif ġej: