1.

It-talba għal deċiżjoni preliminari mressqa mill-Oberlandesgericht München (qorti reġjonali superjuri ta’ München, il-Ġermanja) tirrigwarda l-interpretazzjoni tar-Regolament tal-Kunsill (UE) Nru 1259/2010, tal-20 ta’ Diċembru 2010, li jimplimenta kooperazzjoni msaħħa fil-qasam tal-liġi applikabbli għad-divorzju u għas-separazzjoni legali ( 2 ), strument li d-dispożizzjonijiet tiegħu għadhom qatt ma kienu s-suġġett ta’ analiżi fuq il-mertu mill-Qorti tal-Ġustizzja.

2.

Id-domanda preżenti taqa’ taħt il-kontinwità ta’ preċedent, li sar minn din il-qorti fil-kuntest tal-istess kawża prinċipali, li tikkonċerna proċedura ġudizzjarja intiża għall-kisba tar-rikonoxximent fil-Ġermanja ta’ deċiżjoni ta’ divorzju adottata minn korp reliġjuż fis-Sirja. Dan l-ewwel rinviju preliminari rriżulta f’digriet, li ngħata fit-12 ta’ Mejju 2016, fil-kawża Sahyouni (C‑281/15) ( 3 ), li fih il-Qorti tal-Ġustizzja ddikjarat lilha nnifisha bħala manifestament nieqsa mill-ġurisdizzjoni sabiex tagħti deċiżjoni ( 4 ).

3.

Il-qorti tar-rinviju tindirizza ruħha mill-ġdid lill-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tagħmlilha diversi domandi preliminari li jirrigwardaw ir-Regolament Nru 1259/2010. Qabel ma jiġu eżaminati, għandu jiġi stabbilit jekk il-Qorti tal-Ġustizzja għandhiex realment ġurisdizzjoni sabiex tirrispondihom – minkejja li r-rikonoxximent ta’ divorzju li ngħata fi Stat terz, bħalma huwa l-każ fil-kawża prinċipali, ma jaqax taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tal-imsemmi regolament –, b’teħid inkunsiderazzjoni tal-fatt li mid-deċiżjoni tar-rinviju jirriżulta li r-regoli ta’ dritt Ġermaniż rilevanti jrendu lil dan l-att tad-dritt tal-Unjoni applikabbli għal tali sitwazzjonijiet.

4.

L-ewwel domanda magħmula tistieden lill-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tiddetermina jekk id-dispożizzjonijiet tar-Regolament Nru 1259/2010 jkoprux id-divorzji kklassifikati bħala “privati”, sa fejn dawn ma humiex ibbażati fuq deċiżjoni mogħtija minn qorti jew awtorità pubblika oħra, iżda fuq dikjarazzjoni tar-rieda tal-konjuġi, unilaterali jew reċiproka, eventwalment flimkien man-natura purament dikjarattiva ta’ awtorità barranija.

5.

Id-domandi l-oħra, magħmula sussidjarjament jirrigwardaw l-Artikolu 10 tal-imsemmi regolament, li jippermetti li tiġi ssostitwitha l-liġi tal-forum bil-liġi li bħala prinċipju għandha tapplika, meta din tal-aħħar toħloq diskriminazzjoni bejn il-konjuġi bbażata fuq is-sess. F’dan ir-rigward, il-Qorti tal-Ġustizzja tiġi mistoqsija, qabelxejn, fuq il-punt sabiex isir magħruf jekk l-evalwazzjoni tal-eżistenza ta’ tali effett diskriminatorju għandhiex isseħħ in abstracto jew in concreto. Fil-każ fejn jiġi deċiż li din l-evalwazzjoni għandha titwettaq fid-dawl taċ-ċirkustanzi tal-każ, il-Qorti tal-Ġustizzja jkollha, sussegwentement, tiddetermina jekk il-kunsens għad-divorzju li jingħata eventwalment mill-konjuġi ddiskriminat jippermettix li tiġi applikata madankollu l-liġi barranija diskriminatorja.

6.

Ir-Regolament Nru 1259/2010 huwa applikabbli biss fl-Istati Membri li jipparteċipaw fil-kooperazzjoni msaħħa fil-qasam tal-liġi applikabbli għad-divorzju u għas-separazzjoni legali li tirriżulta minn dan l-istrument ( 5 ).

7.

Il-premessa 9 tiegħu tesponi li r-Regolament Nru°1259/2010 “għandu jipprovdi qafas legali ċar u komprensiv fil-qasam tal-liġi applikabbli għad-divorzju u għas-separazzjoni legali fl-Istati Membri parteċipanti, għandu jipprovdi soluzzjonijiet xierqa għaċ-ċittadini f’termini ta’ ċertezza legali, prevedibbiltà u flessibbiltà u jipprevjeni sitwazzjoni li fiha wieħed mill-konjuġi jitlob divorzju qabel l-ieħor sabiex jiżgura li l-proċediment ikun suġġett għal liġi partikolari li hu jkun iqis bħala li l-aktar tiffavorixxi l-interessi tiegħu”.

8.

Skont it-termini tal-premessa 10 tal-imsemmi regolament, “[i]l-kamp ta’ applikazzjoni sostantiv u t-termini preskrittivi [ta’ dan tal-aħħar] għandhom ikunu konsistenti mar-Regolament (KE) Nru 2201/2003 [tal-Kunsill (KE) Nru 2201/2003 tas-27 ta’ Novembru 2003 dwar il-ġurisdizzjoni u r-rikonoxximent u l-infurzar ta’ sentenzi fi kwistjonijiet matrimonjali u kwistjonijiet ta’ responsabbilità tal-ġenituri, u li jirrevoka r-Regolament (KE) Nru 1347/2000 ( 6 )].” Hemm miżjud li r-Regolament Nru 1259/2010 “għandu japplika biss għax-xoljiment jew għat-taħlil ta’ rbit taż-żwieġ” u li “[i]l-liġi ddeterminata bir-regoli dwar il-konflitt ta’ liġijiet [li jinsabu fih] għandha tapplika għar-raġunijiet għad-divorzju u s-separazzjoni legali”.

9.

Il-premessa 24 ta’ dan ir-regolament tistabbilixxi li “[f’]’ċerti sitwazzjonijiet, bħal fejn il-liġi applikabbli ma tipprevedix id-divorzju jew fejn ma tagħtix lil wieħed mill-konjuġi aċċess indaqs għad-divorzju jew għas-separazzjoni legali minħabba is-sess tagħhom, il-liġi tal-qorti li quddiemha jinġieb il-każ għandha madankollu tapplika. Madankollu, dan ma għandux jippreġudika l-klawsola tal-ordni pubbliku”.

10.

L-Artikolu 1(1) tiegħu jipprovdi li r-Regolament Nru 1259/2010 japplika “f’sitwazzjonijiet li jinvolvu konflitt ta’ liġijiet, għad-divorzju u għas-separazzjoni legali”.

11.

Abbażi tal-Artikolu 4 ta’ dan ir-regolament, intitolat “Applikazzjoni universali”, “[i]l-liġi magħżula minn dan ir-Regolament għandha tapplika irrispettivament milli tkun jew ma tkunx il-liġi ta’ Stat Membru parteċipanti”.

12.

L-Artikolu 8 tal-imsemmi regolament jiddetermina l-liġi applikabbli fin-nuqqas ta’ għażla mill-partijiet, eżerċitata b’konformità mal-Artikolu 5, billi jadotta bħala kriterji ta’ rabta li jsegwu lil xulxin, taħt ċerti kundizzjonijiet, ir-residenza abitwali tal-konjuġi fil-mument li jitressaq il-każ quddiem il-qorti jew, fin-nuqqas ta’ dan, l-aħħar residenza abitwali tagħhom, jew, fin-nuqqas ta’ dan, in-nazzjonalità komuni tagħhom, jew, fin-nuqqas ta’ dan, l-Istat tal-qorti adita.

13.

Skont l-Artikolu 10 tar-Regolament Nru 1259/2010, intitolat “Applikazzjoni tal-liġi tal-forum”, “[f]ejn il-liġi applikabbli taħt l-Artikolu 5 jew l-Artikolu 8 ma tipprevedix id-divorzju jew ma tagħtix lil wieħed mill-konjuġi aċċess indaqs għad-divorzju jew għas-separazzjoni legali minħabba s-sess tagħhom, għandha tapplika l-liġi tal-forum.”

14.

L-Artikolu 12 tal-istess regolament, intitolat “Ordni pubbliku” jipprevedi li, “[l]-applikazzjoni ta’ dispożizzjoni tal-liġi magħżula permezz ta’ dan ir-Regolament tista’ tiġi miċħuda biss fejn tali applikazzjoni tkun manifestament inkompatibbli mal-ordni pubbliku tal-forum.”

15.

Il-Gesetz über das Verfahren in Familiensachen und in den Angelegenheiten der freiwilligen Gerichtsbarkeit ( 7 ) (liġi dwar il-proċedura fil-qasam ta’ kawżi tal-familja u ta’ ġurisdizzjoni volontarja), iktar ’il quddiem il-“FamFG”) tistabbilixxi dak li ġej fl-Artikolu 107 tagħha, intitolat “Rikonoxximent ta’ deċiżjonijiet barranin fil-qasam matrimonjali”:

“1)   Id-deċiżjonijiet barranin li permezz tagħhom żwieġ […] xolt, bi jew mingħajr ir-rabta ta’ żwieġ […] jiġu rrikonoxxuti biss jekk l-amministrazzjoni tal-ġustizzja tal-Land tkun ikkonstatat li l-kundizzjonijiet tar-rikonoxximent huma ssodisfatti.

[…]

6)   Jekk l-amministrazzjoni tal-ġustizzja tal-Land tikkonstata li l-kundizzjonijiet tar-rikonoxximent huma ssodisfatti, il-konjuġi li ma jkunx ressaq it-talba jista’ jitlob lill-Oberlandesgericht sabiex tagħti deċiżjoni. […]

7)   L-awla ċivili tal-Oberlandesgericht li fiha l-amministrazzjoni tal-ġustizzja tal-Land għandha s-sede tagħha, għandha ġurisdizzjoni. […]”

16.

L-Artikolu 109 tal-FamFG, intitolat “Esklużjonijiet ta’ rikonoxximent”, jipprevedi fil-punt 4 tal-paragrafu 1 tiegħu li “[i]r-rikonoxximent ta’ deċiżjoni barranija tiġi eskluża, […] fejn [dan] ir-rikonoxximent […] jwassal għal riżultat li jkun manifestament inkompatibbli mal-prinċipji essenzjali tal-liġi Ġermaniża, speċjalment meta r-rikonoxximent tagħha jkun inkompatibbli mad-drittijiet fundamentali”. Abbażi tal-paragrafu 5 ta’ dan l-istess artikolu, ma jitwettaq l-ebda eżami tal-legalità tad-deċiżjoni barranija.

17.

Fil-verżjoni tiegħu fis-seħħ sat-28 ta’ Jannar 2013, l-Artikolu 17(1) tal-Einführungsgesetz zum Bürgerlichen Gesetzbuch (liġi ta’ introduzzjoni tal-kodiċi ċivili, iktar ’il quddiem l-“EGBGB”), kien jipprovdi kif ġej: “[i]d-divorzju huwa suġġett għad-dritt applikabbli għall-effetti ġenerali taż-żwieġ fid-data tat-tressiq tat-talba għal divorzju. Jekk ix-xoljiment taż-żwieġ ma huwiex possibbli abbażi ta’ dan id-dritt, id-divorzju jaqa’ taħt id-dritt Ġermaniż meta l-konjuġi attur huwa Ġermaniż f’din data jew kien fid-data meta seħħ iż-żwieġ.”

18.

Wara l-emendi introdotti minn liġi tat-23 ta’ Jannar 2013 ( 8 ), ir-regola ta’ kunflitti tal-liġijiet imsemmija iktar ’il fuq ġiet irreveduta fis-sens li l-Artikolu 17(1) tal-EGBGB issa jistabbilixxi li “[i]l-konsegwenzi patrimonjali tad-divorzju, li ma humiex irregolati mid-dispożizzjonijiet l-oħra f’din it-taqsima, jaqgħu taħt id-dritt applikabbli għad-divorzju skont ir-Regolament (UE) Nru 1259/2010”.

19.

Kif jindika d-digriet mogħti mill-Qorti tal-Ġustizzja fit-12 ta’ Mejju 2016 fil-kawża Sahyouni (C-281/15) ( 9 ), Raja Mamisch u Soha Sahyouni żżewġu, fis-27 ta’ Mejju 1999, taħt il-ġurisdizzjoni tal-qorti Iżlamika ta’ Homs (is-Sirja). It-tnejn għandhom in-nazzjonalità Sirjana, mit-twelid tagħhom, kif ukoll in-nazzjonalità Ġermaniża, miksuba permezz ta’ naturalizzazzjoni fir-rigward ta’ R. Mamisch u sussegwentement permezz taż-żwieġ fir-rigward ta’ S. Sahyouni. Wara li għexu fil-Ġermanja sas-sena 2003, marru jgħixu s-Sirja u wara marru jgħixu b’mod alternat fil-Ġermanja, fil-Kuwajt u fil-Libanu. Fil-preżent, huma qed jgħixu mill-ġdid fil-Ġermanja, f’residenzi differenti.

20.

Fid-19 ta’ Mejju 2013, R. Mamisch iddikjara li ried jiddivorzja mill-konjuġi tiegħu, billi r-rappreżentant tiegħu ppreżenta l-formula ta’ divorzju quddiem il-qorti reliġjuża tax-xarija ta’ Latakia (is-Sirja). Fl-20 ta’ Mejju 2013, din il-qorti kkonstatat id-divorzju taż-żewġ konjuġi.

21.

Mid-deċiżjoni tar-rinviju jirriżulta li, fit-12 ta’ Settembru 2013, S. Sahyouni għamlet dikjarazzjoni, iffirmata minnha stess, dwar ir-riċezzjoni ta’ prestazzjonijiet kumpensatorji dovuti skont il-leġiżlazzjoni reliġjuża, jiġifieri somma totali ta’ USD 20000 dollaru Amerikan (madwar EUR 15000 ( 10 )), li kienet tipprovdi kif ġej: “[…] jien irċevejt il-prestazzjonijiet kumpensatorji kollha li kienu dovuti lili abbażi tal-kuntratt ta’ żwieġ u minħabba d-divorzju li seħħ b’mod unilaterali u nirrilaxxah b’hekk minn kull obbligu fil-konfront tiegħi abbażi tal-kuntratt ta’ żwieġ u tad-digriet ta’ divorzju Nru 1276 tal-20 ta’ Mejju 2013 deċiż mill-qorti tax-xarija ta’ Latakia […]”.

22.

Fit-30 ta’ Ottubru 2013, R. Mamisch talab ir-rikonoxximent tad-deċiżjoni ta’ divorzju mogħtija fis-Sirja. B’deċiżjoni tal-5 ta’ Novembru 2013, il-President tal-Oberlandesgericht München (qorti reġjonali superjuri ta’ München) laqa’ din it-talba, billi kkonstata li l-kundizzjonijiet legali għar-rikonoxximent ta’ din id-deċiżjoni ta’ divorzju kienu ssodisfatti.

23.

Fit-18 ta’ Frar 2014, S. Sahyouni talbet l-annullament tal-imsemmija deċiżjoni u li jiġi deċiż li l-kundizzjonijiet għar-rikonoxximent tad-deċiżjoni ta’ divorzju inkwistjoni ma kinux issodisfatti.

24.

B’deċiżjoni tat-8 ta’ April 2014, il-President tal-Oberlandesgericht München (qorti reġjonali superjuri ta’ München) ċaħad it-talba ta’ S. Sahyouni. Fil-motivi tad-deċiżjoni tagħha, din il-qorti indikat li, fl-opinjoni tagħha, ir-rikonoxximent tad-deċiżjoni ta’ divorzju inkwistjoni huwa rregolat mir-Regolament Nru 1259/2010, li japplika wkoll għad-divorzji privati. Fl-assenza ta’ għażla valida tal-liġi applikabbli u ta’ residenza komuni abitwali tal-konjuġi waqt is-sena preċedenti għad-divorzju, il-liġi applikabbli għandha tiġi ddeterminata skont id-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 8(c) tal-imsemmi regolament. Meta ż-żewġ konjuġi għandhom nazzjonalità doppja, il-kriterju determinanti huwa n-nazzjonalità effettiva fis-sens tad-dritt Ġermaniż ( 11 ), li kienet, fid-data tad-divorzju inkwistjoni, in-nazzjonalità Sirjana. Fl-aħħar, hija rrilevat li l-ordni pubbliku fis-sens tal-Artikolu 12 tar-Regolament Nru 1259/2010 ma jipprekludix ir-rikonoxximent tad-deċiżjoni mogħtija fis-Sirja, peress li l-konjuġi kienet aċċettat a posteriori l-forma tad-divorzju inkwistjoni billi ddikjarat li taċċetta l-prestazzjonijiet kumpensatorji sussegwenti, u li, minkejja diskriminazzjoni possibbli, l-Artikolu 10 ta’ dan ir-regolament lanqas ma jipprekludi dan f’dawn iċ-ċirkustanzi.

25.

S. Sahyouni ppreżentat rikors kontra din id-deċiżjoni ta’ ċaħda. B’digriet tat-2 ta’ Ġunju 2015, l-Oberlandesgericht München (qorti reġjonali superjuri ta’ München) issospendiet il-proċedura u għamlet diversi domandi preliminari lill-Qorti tal-Ġustizzja li jirrigwardaw l-interpretazzjoni tar-Regolament Nru 1259/2010.

26.

Fil-kawża Sahyouni (C-281/15), permezz ta’ digriet tat-12 ta’ Mejju 2016 ( 12 ), il-Qorti tal-Ġustizzja ddikjarat ruħha bħala li manifestament ma għandhiex ġurisdizzjoni sabiex tirrispondi għal dawn id-domandi, minħabba li, b’mod partikolari, ir-Regolament Nru 1259/2010 ma japplikax għar-rikonoxximent ta’ deċiżjoni ta’ divorzju li kienet diġà ġiet deċiża fi Stat terz u li l-qorti tar-rinviju ma kienet ipprovdiet l-ebda element li jista’ jistabbilixxi li d-dispożizzjonijiet tal-imsemmi regolament kienu saru applikabbli għal tali sitwazzjonijiet mid-dritt nazzjonali b’mod dirett u inkundizzjonat. Madankollu, hija enfasizzat li din il-qorti żżomm il-fakultà sabiex tressaq talba ġdida għal deċiżjoni preliminari meta hija tkun f’pożizzjoni sabiex tipprovdi lill-Qorti tal-Ġustizzja l-elementi kollha li jippermetulha sabiex tagħti deċiżjoni.

27.

Huwa f’dan il-kuntest li, permezz ta’ deċiżjoni tad-29 ta’ Ġunju 2016, li waslet quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja fis-6 ta’ Lulju 2016, l-Oberlandesgericht München (qorti reġjonali superjuri ta’ München) iddeċidiet li tissospendi l-proċedura għat-tieni darba u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:

28.

Fil-proċedura preżenti, osservazzjonijiet bil-miktub ġew ippreżentati mill-Gvern tal-Ġermanja, mill-Gvern tal-Belġju, mill-Gvern ta’ Franza, mill-Gvern tal-Ungerija u mill-Gvern tal-Portugall, kif ukoll mill-Kummissjoni Ewropea. Waqt is-seduta tal-31 ta’ Mejju 2017, R. Mamisch, il-Gvern Ġermaniż u l-Gvern Ungeriż kif ukoll il-Kummissjoni ppreżentaw l-osservazzjonijiet orali tagħhom.

29.

B’teħid inkunsiderazzjoni tal-oġġezzjonijiet magħmula dwar dan is-suġġett, hemm lok, qabel ma ssir l-analiżi tad-domandi magħmula lill-Qorti tal-Ġustizzja, sabiex jiġi eżaminat jekk għandhiex ġurisdizzjoni sabiex tirrispondi għalihom fil-proċedura preżenti, bil-kontra ta’ dak li ġie deċiż fir-rigward tat-talba għal deċiżjoni preliminari preċedentement imressqa mill-qorti tar-rinviju fil-kuntest tal-istess kawża prinċipali.

30.

Qabel kollox nindika li, fl-opinjoni tiegħi, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha informazzjoni suffiċjentement ċara sabiex tkun tista’ tiddeċiedi fuq id-domandi li ġew magħmula lilha fil-proċedura preżenti, b’konformità mal-ġurisprudenza tagħha li tipprovdi li l-ġurisdizzjoni tagħha tista’ tkun ibbażata fuq il-fatt li d-dritt nazzjonali jrendi applikabbli għall-kawża prinċipali d-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni li l-interpretazzjoni tagħhom hija mitluba.

31.

Qabel kollox, għandu jitfakkar li minn ġurisprudenza stabbilita jirriżulta li l-preżunzjoni ta’ rilevanza li hija marbuta mad-domandi magħmula b’mod preliminari minn qorti nazzjonali, fil-kuntest leġiżlattiv u fattwali li hija tiddefinixxi taħt ir-responsabbiltà tagħha, ma tistax tiġi skartata ħlief f’każijiet eċċezzjonali ( 13 ). Iċ-ċaħda ta’ talba għal domanda preliminari tista’ tiġi ġġustifikata, b’mod partikolari, jekk huwa manifest li d-dritt tal-Unjoni ma jistax japplika, la direttament u lanqas indirettament, għaċ-ċirkustanzi tal-kawża ( 14 ).

32.

Fil-kawża preżenti, hekk kif iddeċidiet il-Qorti tal-Ġustizzja fid-digriet tat-12 ta’ Mejju 2016, Sahyouni (C‑281/15) ( 15 ), il-kawża prinċipali tinsab barra mill-kamp ta’ applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni, peress li la r-Regolament Nru 1259/2010, la r-Regolament Nru 2201/2003, u lanqas ebda att ġuridiku tal-Unjoni ma huwa applikabbli għal tali tilwima, li għandha bħala suġġett talba għar-rikonoxximent, fi Stat Membru, ta’ deċiżjoni ta’ divorzju li ngħatat minn awtorità reliġjuża fi Stat terz.

33.

F’dak li jikkonċerna, b’mod iktar partikolari, ir-Regolament Nru 1259/2010 ( 16 ), li d-dispożizzjonijiet tiegħu kienu previsti b’mod espliċitu mit-talba għal deċiżjoni preliminari fl-imsemmija kawża, il-Qorti tal-Ġustizzja rrilevat li dan jiddetermina biss lir-regoli ta’ kunflitt ta’ liġijiet applikabbli, fl-Istati Membri parteċipanti ( 17 ), fil-qasam tad-divorzju u tas-separazzjoni legali, mingħajr ma jirregola r-rikonoxximent ta’ deċiżjoni ta’ divorzju li ngħatat diġà ( 18 ).

34.

Għaldaqstant, skont il-prinċipji stabbiliti fis-sentenza Dzodzi ( 19 ) u rfinati fil-ġurisprudenza sussegwenti ( 20 ), huwa biss jekk il-qorti tar-rinviju stabbilixxiet suffiċjentement l-applikabbiltà tar-Regolament Nru 1259/2010 abbażi tad-dritt tal-Istat fejn hija adita, fiċ-ċirkustanzi tat-tilwima mressqa quddiem din il-qorti, li l-Qorti tal-Ġustizzja jkollha ġurisdizzjoni sabiex tiddeċiedi fuq id-domandi magħmula minnha minkejja l-fatt li l-imsemmija tilwima ma taqax direttament taħt il-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan ir-regolament.

35.

Dwar dan is-suġġett, infakkar ( 21 ) li l-Qorti tal-Ġustizzja tista’ tiddikjara li għandha ġurisdizzjoni sabiex tirrispondi għad-domandi preliminari magħmula lilha anki meta d-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni li tintalab l-interpretazzjoni tagħhom ma japplikawx għall-fatti tal-kawża prinċipali, fil-każ fejn l-imsemmija dispożizzjonijiet saru applikabbli b’mod dirett u inkundizzjonat permezz tad-dritt nazzjonali. Fil-fatt, meta leġiżlazzjoni nazzjonali tikkonforma ruħha, fir-rigward tas-soluzzjonijiet li tipprovdi għal sitwazzjonijiet li ma jaqgħux taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tal-att tal-Unjoni kkonċernat, ma’ dawk adottati mill-imsemmi att, jeżisti interess ċert tal-Unjoni li, biex jiġu evitati diverġenzi futuri fl-interpretazzjoni, id-dispożizzjonijiet adottati minn dan l-att jingħataw interpretazzjoni uniformi. Għalhekk, il-Qorti tal-Ġustizzja hija mitluba tivverifika jekk jeżistux indikazzjonijiet preċiżi biżżejjed biex tkun tista’ tistabbilixxi dan ir-riferiment għad-dritt tal-Unjoni, fir-rigward tal-informazzjoni pprovduta dwar dan is-suġġett mit-talba għal deċiżjoni preliminari ( 22 ).

36.

Minn din il-ġurisprudenza jirriżulta wkoll li, anki jekk il-leġiżlazzjoni li tittrasponi direttiva fid-dritt nazzjonali ma tkunx irriproduċiet verbatim id-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni li kienu s-suġġett tad-domandi preliminari, il-Qorti tal-Ġustizzja jista’ jkollha ġurisdizzjoni tiddeċiedi permezz ta’ talba għal deċiżjoni preliminari, meta d-deċiżjoni tar-rinviju taċċetta li kwalunkwe interpretazzjoni mogħtija mill-Qorti tal-Ġustizzja ta’ dawn id-dispożizzjonijiet tkun vinkolanti għas-soluzzjoni tal-kawża prinċipali ( 23 ). Jidher determinanti li l-qorti tar-rinviju tikkunsidra li l-kunċetti li jinsabu fid-dritt nazzjonali għandhom effettivament jingħataw l-istess interpretazzjoni bħall-kunċetti analogi tad-dritt tal-Unjoni u li hija marbuta f’dan ir-rigward bl-interpretazzjoni tal-imsemmija kunċetti li tkun ser tingħata mill-Qorti tal-Ġustizzja ( 24 ).

37.

B’konformità mar-rekwiżiti tal-Artikolu 94 tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja, huwa l-obbligu tal-qorti tar-rinviju li tindika kif it-tilwima li hija adita biha għandha element ta’ rabta mad-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni msemmija mit-talba għal deċiżjoni preliminari tagħha li jrendi l-interpretazzjoni mitluba neċessarja għas-soluzzjoni ta’ din it-tilwima ( 25 ). Fil-fatt, fil-kuntest ta’ rinviju għal deċiżjoni preliminari, huma biss il-qrati tal-Istati Membri, u mhux il-Qorti tal-Ġustizzja, li għandhom jiddeterminaw l-iskop u l-kontenut tar-regoli tad-dritt nazzjonali applikabbli għall-kawża prinċipali, kif ukoll il-mod kif dawn għandhom jiġu implementati, b’mod li l-Qorti tal-Ġustizzja hija marbuta mill-perspettiva espressa dwar dan mill-qorti tar-rinviju ( 26 ).

38.

B’mod partikolari, fil-każ fejn id-dritt tal-Unjoni jsir applikabbli permezz tad-dispożizzjonijiet tad-dritt nazzjonali, hija biss il-qorti nazzjonali li għandha tevalwa l-portata eżatta ta’ dan ir-rinviju mad-dritt tal-Unjoni. Jekk din tikkunsidra li l-kontenut ta’ dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni huwa applikabbli, minħabba dan ir-rinviju dirett u inkundizzjonat, għas-sitwazzjoni mhux koperta mill-imsemmija dispożizzjonijiet li hija fl-oriġini tat-tilwima mressqa quddiemha, din il-qorti tista’ tressaq talba għal deċiżjoni preliminari taħt il-kundizzjonijiet previsti fl-Artikolu 267 TFUE ( 27 ). Madankollu, il-Qorti tal-Ġustizzja tiżgura ruħha ġeneralment li r-regoli tad-dritt tal-Unjoni, hekk kif interpretati minnha stess, saru tassew applikabbli mingħajr possibbiltà għall-qorti nazzjonali li teskludihom ( 28 ) u mingħajr ma tali estensjoni tal-kamp ta’ applikazzjoni tal-imsemmija regoli ma tkun kuntrarju għar-rieda espressa mil-leġiżlatur tal-Unjoni ( 29 ).

39.

Sabiex tikkonferma l-fatt li l-awtoritajiet kompetenti ta’ Stat Membru ddeċidew effettivament li japplikaw trattament identiku għas-sitwazzjonijiet mhux koperti mill-att tal-Unjoni kkonċernat u għas-sitwazzjonijiet irregolati minnu, il-Qorti tal-Ġustizzja tieħu inkunsiderazzjoni mhux biss il-kontenut tad-dispożizzjonijiet nazzjonali, iżda wkoll xi elementi supplementari, bħalma huma l-preambolu u l-espożizzjoni tal-motivi tal-leġiżlazzjoni rilevanti ( 30 ). F’dan ir-rigward, il-Qorti tal-Ġustizzja tieħu inkunsiderazzjoni kemm id-deċiżjoni tar-rinviju ( 31 ) kif ukoll it-totalità tal-osservazzjonijiet ippreżentati quddiemha, u b’mod partikolari l-perspettiva fformulata mill-Gvern tal-Istat Membru li l-ordinament ġuridiku tiegħu huwa kkonċernat, anki jekk l-evalwazzjoni finali tal-kontenut tad-dritt nazzjonali tibqa’ rriżervata għall-qorti tar-rinviju ( 32 ).

40.

Huwa fid-dawl ta’ dan it-tagħlim li għandu jiġi evalwat jekk il-Qorti tal-Ġustizzja tiddisponix minn elementi suffiċjenti sabiex tkun tista’ tiddikjara li għandha ġurisdizzjoni fil-kawża preżenti, b’differenza minn dak li kienet iddeċidiet fir-rigward tat-talba għal deċiżjoni preliminari preċedenti, imressqa fil-kuntest tal-istess kawża prinċipali ( 33 ).

41.

Il-Gvern Belġjan u l-Gvern Ungeriż isostnu li l-Qorti tal-Ġustizzja ma għandhiex ġurisdizzjoni, minħabba l-fatt li ma jirriżultax mid-deċiżjoni tar-rinviju li l-ordinament ġuridiku Ġermaniż jirreferi b’mod dirett u inkundizzjonat għar-Regolament Nru 1259/2010 meta r-rikonoxximent ta’ divorzju privat mogħti barra mill-pajjiż jintalab fil-Ġermanja. Waqt is-seduta, il-Kummissjoni kkwalifikat l-opinjoni li hija kienet ifformulat inizjalment fl-istess sens, fir-rigward tal-ispjegazzjonijiet ipprovduti mill-Gvern Ġermaniż fil-proċedura preżenti.

42.

Kemm R. Mamisch u kemm il-Gvern Ġermaniż, il-Gvern Franċiż u l-Gvern Portugiż jikkunsidraw, min-naħa tagħhom, li d-dritt Ġermaniż irendi applikabbli dan ir-regolament għal tilwima bħala dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali u li, konformement mal-ġurisprudenza mfakkra iktar ’il fuq, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha għaldaqstant ġurisdizzjoni sabiex tirrispondi għad-domandi magħmula mill-qorti tar-rinviju. Din hija wkoll il-fehma tiegħi.

43.

Huwa minnu li l-qorti tar-rinviju ma tippreċiżax liema hija r-regola tad-dritt Ġermaniż li twassal, fil-fehma tagħha, għal applikazzjoni neċessarja tar-Regolament Nru 1259/2010 waqt ir-“rikonoxximent” ta’ divorzju privat li seħħ barra mill-pajjiż, li jimplika fil-prattika stħarriġ tal-validità ta’ dan id-divorzju, fid-dawl tal-liġi identifikata bħala li għandha tirregola lil dan tal-aħħar, bil-għan li tippermettilu jipproduċi l-effetti tiegħu fil-Ġermanja ( 34 ). Madankollu, huwa stabbilit li l-qorti tal-ġustizzja hija l-unika li għandha ġurisdizzjoni sabiex tinterpreta d-dritt nazzjonali ( 35 ). Issa, hija tindika espressament li d-dritt Ġermaniż irendi applikabbli, fis-sens tal-ġurisprudenza ċċitata iktar ’il fuq ( 36 ), ir-regoli ta’ kunflitt tal-liġijiet stabbiliti mill-imsemmi regolament, fil-kuntest tat-tilwima mressqa quddiemha. Barra minn hekk, din l-affermazzjoni hija kkorroborata b’mod ċar mill-indikazzjonijiet li pprovda l-Gvern Ġermaniż, dwar is-suġġett tal-kuntest ġuridiku nazzjonali, fil-kawża preżenti.

44.

Fil-motivi tad-digriet tagħha, il-qorti tar-rinviju tinnota differenza, f’dak li jikkonċerna r-rikonoxximent fil-Ġermanja ta’ divorzji mogħtija barra mill-pajjiż, bejn dawk li ingħataw bl-involviment ta’ natura kostituttiva ta’ qorti jew ta’ awtorità Statali oħra u dawk, ikklassifikati bħala “divorzji privati” li huma bbażati fuq manifestazzjoni ta’ rieda unilaterali jew reċiproka tal-partijiet anki jekk seħħew eventwalment bl-assistenza ta’ awtorità barranija iżda ta’ natura purament dikjaratorja, pereżempju bħala riżultat tar-reġistrazzjoni tad-divorzju ( 37 ).

45.

Hija tesponi li, abbażi tal-prassi legali Ġermaniża, ir-regoli ta’ natura proċedurali li jinsabu fl-Artikolu 107 tal-FamFG ( 38 ) huma applikabbli għar-rikonoxximent ta’ dawn iż-żewġ kategoriji ta’ divorzju. Bil-kontra, fir-rigward tar-regoli sostantivi, huwa komunement ammess, anki jekk ma hijiex opinjoni unanima, li l-eżami tad-divorzji privati li r-rikonoxximent tagħhom huwa mitlub għandu jitwettaq, mill-qrati Ġermaniżi, mhux abbażi tar-rekwiżiti tal-Artikolu 109 tal-FamFG ( 39 ), bħalma huwa l-każ għad-divorzji li jingħataw minn awtorità pubblika, iżda b’konformità mar-regoli stabbiliti mir-Regolament Nru 1259/2010 ( 40 ).

46.

Skont il-qorti tar-rinviju, din it-teżi hija eżatta, peress li ma jkunx konċepibbli li tingħata deċiżjoni dwar id-divorzju ta’ ċittadini ta’ Stat terz fil-Ġermanja, skont dispożizzjonijiet differenti minn dawk applikabbli għar-rikonoxximent ta’ divorzju li diġà ngħata barra mill-pajjiż. Barra minn hekk, jekk l-applikazzjoni tar-Regolament Nru 1259/2010 fir-rigward tad-divorzji privati tiġi eskluża, tkun teżisti lakuna legali fid-dritt Ġermaniż, mhux mixtieqa mil-leġiżlatur Ġermaniż, li ħassar fl-2013 ir-regola l-antika dwar il-kunflitti tal-liġijiet applikabbli, b’mod partikolari, fir-rikonoxximent tad-divorzji privati mogħtija barra mill-pajjiż ( 41 ), li kienet tidher fl-Artikolu 17(1) tal-EGBGB ( 42 ), peress li dan il-leġiżlatur qies li kienet saret obsoleta preċiżament minħabba l-eżistenza tal-imsemmi regolament.

47.

F’dan ir-rigward, il-Gvern Ġermaniż jispjega li r-rikonoxximent fil-Ġermanja ta’ divorzji li jirriżultaw minn deċiżjoni, ta’ natura kostituttiva minn qorti jew minn awtorità Statali barranija ma huwiex suġġett għall-eżami tal-legalità ta’ tali deċiżjoni ( 43 ), iżda huwa limitat għall-verifika ta’ natura proċedurali ( 44 ) tal-osservanza tar-rekwiżiti stabbiliti fl-Artikolu 109 tal-FamFG ( 45 ). Bil-kontra, ir-rikonoxximent ta’ divorzji privati ( 46 ) ma huwiex ammess fil-Ġermanja, ħlief wara eżami tal-validità ta’ dawn tal-aħħar ( 47 ), li għandu jitwettaq fir-rigward tad-dispożizzjonijiet tad-dritt sostantiv tal-Istat indikat mir-regoli ta’ kunflitt tal-liġijiet rilevanti ( 48 ), jiġifieri llum dawk tar-Regolament Nru 1259/2010.

48.

Dan il-Gvern jippreċiża li l-leġiżlatur Ġermaniż, effettivament, ħassar r-regola ta’ kunflitti tal-liġijiet prevista fl-ex Artikolu 17(1) tal-EGBGB, peress li qies li, wara d-dħul fis-seħħ tar-Regolament Nru 1259/2010, il-liġi applikabbli għax-xoljiment taż-żwieġ kellha tiġi ddeterminata esklużivament fuq il-bażi ta’ dispożizzjonijiet tal-imsemmi regolament, minħabba l-effett universali previst fl-Artikolu 4 tiegħu. Barra minn hekk, kif jindikaw b’mod ċar il-ħidmiet parlamentari ċċitati fl-osservazzjonijiet bil-miktub tal-Gvern Ġermaniż ( 49 ), il-leġiżlatur nazzjonali beda mill-prinċipju li r-Regolament Nru 1259/2010 japplika wkoll għad-divorzji ta’ natura privata. Minn dawn is-suppożizzjonijiet jirriżulta li ma għadhiex teżisti, fid-dritt Ġermaniż, regola awtonoma ta’ kunflitti tal-liġijiet sabiex jiġi ddeterminat id-dritt applikabbli għal divorzju bħal dak inkwistjoni fil-kawża prinċipali.

49.

Għaldaqstant, huwa direttament minħabba t-tħassir intenzjonat tar-regola tal-kunflitt Ġermaniża li ppermettiet li tiġi identifikata l-liġi applikabbli għall-evalwazzjoni tal-validità ta’ divorzji privati mogħtija barra mill-pajjiż ( 50 ) li, minn naħa, l-applikazzjoni tar-Regolament Nru 1259/2010 fir-rigward ta’ dan it-tip ta’ proċeduri saret neċessarja fid-dritt Ġermaniż, b’konformità mal-intenzjoni tal-leġiżlatur nazzjonali kif ukoll abbażi ta’ prassi apparentement mifruxa sew tal-qrati nazzjonali ( 51 ) u li, min-naħa l-oħra, l-interpretazzjoni vinkolanti mill-Qorti tal-Ġustizzja tad-dispożizzjonijiet ta’ dan ir-regolament hija effettivament indispensabbli, skont l-evalwazzjoni li għandha tagħmel il-qorti tar-rinviju, sabiex tiddeċiedi l-kawża prinċipali.

50.

Qabel kollox, nenfasizza li, l-ipoteżi magħmula mil-leġiżlatur Ġermaniż, li tikkonċerna l-kamp ta’ applikazzjoni ratione materiae tal-imsemmi regolament, ma hijiex kuntrarja b’mod evidenti għal rieda espressa tal-leġiżlatur tal-Unjoni, bħalma dan kien il-każ f’kawżi oħra ( 52 ). Anki jekk din l-ipoteżi hija infondata fir-realtà, fl-opinjoni tiegħi ( 53 ), dan l-iżball ma huwiex importanti f’dak li jikkonċerna l-evalwazzjoni tal-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja, evalwazzjoni li għaliha huwa suffiċjenti li riferiment għad-dritt tal-Unjoni mid-dritt nazzjonali jeżisti taħt il-kundizzjonijiet imfakkra iktar ’il fuq.

51.

Fid-dawl ta’ dawn l-elementi kollha, ma huwa manifest bl-ebda mod ( 54 ) li d-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni li tagħhom intalbet l-interpretazzjoni ma jistgħux japplikaw, f’dan il-każ indirettament ( 55 ), fil-kuntest tat-tilwima li tressqet quddiem il-qorti tar-rinviju. Peress li l-kundizzjonijiet stabbiliti mill-ġurisprudenza ċċitata iktar ’il fuq ( 56 ) huma ssodisfatti fl-opinjoni tiegħi, nikkunsidra li l-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja hija fondata fil-proċedura preżenti.

52.

Permezz tal-ewwel domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistieden lill-Qorti tal-Ġustizzja, essenzjalment, sabiex tiddeċiedi fuq il-punt dwar jekk id-divorzji li fihom l-ebda deċiżjoni b’effett kostituttiv ma ngħatat minn awtorità pubblika – qorti jew korp ieħor tal-Istat – jaqgħux taħt il-kamp ta’ applikazzjoni ratione materiae tar-Regolament Nru°1259/2010.

53.

Fl-ewwel lok, ninnota li huwa possibbli li jsiru mistoqsijiet dwar ir-rilevanza ta’ din id-domanda preliminari, peress li, minħabba r-raġunijiet indikati iktar ’il fuq ( 57 ), id-dispożizzjonijiet tar-Regolament Nru 1259/2010 ma humiex applikabbli għall-kawża prinċipali ħlief bl-effett tar-riferiment dirett għal dan ir-regolament li jsir mid-dritt Ġermaniż sabiex tiġi ddeterminata l-liġi applikabbli fil-kuntest tal-proċeduri ġudizzjarji li jirrigwardaw ir-rikonoxximent ta’ divorzji privati li jingħataw barra mill-pajjiż. Għaldaqstant, jista’ jiġi kkunsidrat li t-teħid ta’ pożizzjoni mitlub lill-Qorti tal-Ġustizzja li jikkonċerna l-kamp ta’ applikazzjoni tal-imsemmi regolament ma huwiex neċessarju sabiex tiġi deċiża din it-tilwima, peress li d-dritt Ġermaniż jimponi li tali proċeduri jkunu, fi kwalunkwe każ, irregolati minn dan ir-regolament.

54.

Madankollu, jeżisti fl-opinjoni tiegħi interess reali sabiex il-Qorti tal-Ġustizzja tagħti risposta għad-domanda magħmula, sabiex tiżgura, konformement mal-ġurisprudenza ċċitata iktar ’il fuq ( 58 ), interpretazzjoni univoka tal-kunċett ta’ “divorzju” fis-sens tar-Regolament Nru 1259/2010 u, għaldaqstant, applikazzjoni uniformi tiegħu fl-ordinamenti ġuridiċi tal-Istati Membru parteċipanti kollha. F’dan il-każ, f’sitwazzjoni fejn il-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi għaliha fin-negattiv, kif għandi l-intenzjoni li nirrakkomanda, l-awtoritajiet Ġermaniżi jkunu, konkretament, persważi sabiex jadattaw sa fejn huwa neċessarju r-regoli ta’ dritt nazzjonali, bħalma ammetta l-Gvern Ġermaniż waqt is-seduta.

55.

Il-problema tal-kopertura possibbli ta’ tali taħlil ta’ natura privata mill-imsemmi regolament titqajjem, fil-kawża preżenti, fir-rigward ta’ sistema ġuridika ta’ ispirazzjoni Musulmana, dik tas-Sirja, li taċċetta li r-rabtiet taż-żwieġ jiġu xolti minn att ta’ rieda tal-konjuġi segwit minn sempliċi reġistrazzjoni jew minn deċiżjoni b’effett unikament dikjaratorju maħruġa minn awtorita reliġjuża. Madankollu, din il-problema tirriżulta ġeneralment l-iktar fir-rigward ta’ kull tip ta’ divorzju li jeżisti li jinkiseb mingħajr il-parteċipazzjoni kostituttiva ta’ awtorità pubblika, kemm jekk jirriżulta minn manifestazzjoni ta’ rieda unilaterali jew minn manifestazzjoni komuni tal-partijiet.

56.

Fl-osservazzjonijiet tagħhom, R. Mamisch kif ukoll il-Gvern Ġermaniż u l-Gvern Franċiż jikkunsidraw li d-divorzji privati għandhom ikunu rregolati mid-dispożizzjonijiet tar-Regolament Nru 1259/2010, tal-inqas f’ċirkustanzi bħal dawk tal-proċedura fil-kawża prinċipali ( 59 ). Bil-kontra, il-Gvern Belġjan, il-Gvern Ungeriż u l-Gvern Portugiż, kif ukoll il-Kummissjoni jsostnu l-kontra, u naqbel magħhom, minħabba r-raġunijiet li ġejjin.

57.

Qabel kollox, jista’ jiġi kkonstatat li l-formulazzjoni tad-dispożizzjonijiet tar-Regolament Nru 1259/2010, u b’mod partikolari dik tal-Artikolu 1 tiegħu li jirrigwarda l-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan l-istrument, ma tipprovdix indikazzjonijiet utli sabiex tingħata risposta għad-domanda preliminari, peress li l-kunċett ta’ “divorzju” ma huwa ddefinit bl-ebda mod.

58.

Konformement ma’ ġurisprudenza stabbilità tal-Qorti tal-Ġustizzja, mir-rekwiżit ta’ applikazzjoni uniformi tad-dritt tal-Unjoni jirriżulta li, meta att tal-Unjoni ma jagħmilx riferiment għad-dritt tal-Istati Membri għad-definizzjoni ta’ kunċett partikolari, bħalma huwa l-każ hawnhekk, dan il-kunċett għandu jingħata interpretazzjoni awtonoma, li l-Qorti tal-Ġustizzja tfittex billi tieħu inkunsiderazzjoni l-istruttura ġenerali, għanijiet u l-oriġini tal-leġiżlazzjoni inkwistjoni ( 60 ).

59.

Fir-rigward tal-istruttura ġenerali tar-Regolament Nru 1259/2010, R. Mamisch u l-Gvern Ġermaniż jallegaw li ċ-ċaħda tad-divorzji privati mill-kamp ta’ applikazzjoni ratione materiae tiegħu ma tirriżultax mill-perspettiva tat-totalità sistematika tad-dispożizzjonijiet tal-imsemmi regolament. Ma naqbilx mal-analiżi tagħhom.

60.

Dawn it-tipi ta’ divorzju, ma humiex, ċertament, esklużi b’mod espliċitu mill-imsemmi kamp, bid-differenza ta’ forma oħra ta’ firda tar-rabta konjugali bħal ma huwa l-annullament taż-żwieġ ( 61 ). Madankollu, diversi dispożizzjonijiet tar-Regolament Nru 1259/2010 jagħtu post ċentrali għall-intervent ta’ “qorti”, hekk kif iddefinita b’mod flessibbli fl-Artikolu 3(2) tiegħu ( 62 ), u għall-eżistenza ta’ “proċedimenti”, għall-finijiet tax-xoljiment jew tat-taħlil ta’ rbit taż-żwieġ ( 63 ). Fl-opinjoni tiegħi, dan jimplika li l-leġiżlatur tal-Unjoni ma kellux intenzjoni sabiex ikopri d-“divorzji” fis-sens tal-imsemmi regolament ħlief fil-kuntest ta’ deċiżjonijiet mogħtija minn awtoritajiet ta’ natura pubblika li huma kompetenti fil-qasam ( 64 ).

61.

F’dan ir-rigward, nippreċiża li ma huwiex determinanti l-fatt li dan il-leġiżlatur daħħal, fir-Regolament Nru 1259/2010, id-dispożizzjonijiet li jinsabu fl-Artikolu 10 tiegħu, li jippermettu lill-qorti adita li tiskarta l-applikazzjoni ta’ liġi barranija diskriminatorja sa fejn tipprevedi aċċess għad-divorzju li jvarja bejn il-konjuġi abbażi tas-sess tagħhom ( 65 ). Fil-fatt, ma jistax jiġi eskluż li tali liġi hija intiża li tapplika fil-kuntest ta’ divorzju ta’ natura pubblika u mhux ta’ natura privata bħalma huwa l-każ preżenti.

62.

Fir-rigward tal-għanijiet li għandhom jintlaħqu mir-Regolament Nru 1259/2010, il-Gvern Ġermaniż u l-Gvern Franċiż isostnu li l-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan ir-regolament għandu jiġi kkonċepit b’mod wiesa’, minħabba l-fatt li, minħabba n-natura universali tiegħu, dan l-istrument għandu t-tendenza li jirregola s-sitwazzjonijiet ta’ divorzju prevedibbli kollha, skont id-drittijiet materjali potenzjalment applikabbli. Huwa minnu li, skont l-Artikolu 4 tiegħu, il-liġijiet ta’ kwalunkwe ordinament ġuridiku – u mhux biss il-liġijiet tal-Istati Membri parteċipanti – huma intiżi sabiex japplikaw skont dan ir-regolament ( 66 ) u li ċerti ordinamenti ġuridiċi ta’ Stati mhux membri tal-Unjoni jirrikonoxxu d-divorzju privat taħt forom diversi. Madankollu, inqis li dawn il-kunsiderazzjonijiet ma humiex determinanti f’dak li jikkonċerna l-portata tat-tipi ta’ divorzju koperti mir-Regolament Nru 1259/2010, b’teħid inkunsiderazzjoni mhux biss tal-argumenti li ser jiġu ppreżentati iktar ’il quddiem, iżda wkoll ta’ elementi addizzjonali, marbuta mal-oriġini tiegħu.

63.

Bħall-Gvern Belġjan, il-Gvern Ungeriż u l-Gvern Portugiż kif ukoll il-Kummissjoni, inqis li l-kontenut tar-Regolament Nru 2201/2003 għandu jittieħed inkunsiderazzjoni fil-kuntest tal-interpretazzjoni tar-Regolament Nru 1259/2010, fid-dawl tar-rabtiet stretti li jeżistu storikament bejn dawn iż-żewġ atti ( 67 ), anki jekk wieħed jirrigwarda l-kunflitti ta’ ġurisdizzjoni, filwaqt li l-ieħor jirrigwarda l-kunflitti tal-liġijiet. Fil-fatt, skont l-ewwel sentenza tal-premessa 10 tar-Regolament Nru 1259/2010, “[i]l-kamp ta’ applikazzjoni sostantiv u t-termini preskrittivi [tiegħu] għandhom ikunu konsistenti mar-Regolament [Nru 2201/2003]” u dispożizzjonijiet oħra ta’ dan l-ewwel regolament jevokaw espressament ir-relazzjoniet ma’ dan tal-aħħar ( 68 )”.

64.

Issa, hekk kif ġie ammess mill-partijiet ikkonċernati kollha li ppreżentaw osservazzjonijiet bil-miktub, it-terminu “divorzju” li jintuża fir-Regolament Nru 2201/2003 ma jinkludix id-divorzji privati, peress li tfakkar li dan jirregola biss il-ġurisdizzjoni tal-qrati tal-Istati Membri ( 69 ) kif ukoll ir-rikonoxximent u l-infurzar ta’ sentenzi mogħtija minn dawn tal-aħħar, b’mod partikolari fir-rigward tad-divorzju ( 70 ). It-terminu identiku li jinsab fir-Regolament Nru 1259/2010 għandu fl-opinjoni tiegħi jiġi interpretat fl-istess sens, sabiex tiġi żgurata l-koerenza ma’ dan l-att relatat li kienet mixtieqa mil-leġiżlatur tal-Unjoni, b’mod li d-deċiżjonjijiet mogħtija minn awtoritajiet mhux Statali ma jistgħux jiġu koperti mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dawn iż-żewġ strumenti.

65.

Konsultazzjoni tax-xogħol preparatorju li wassal għall-adozzjoni tar-Regolament Nru 1259/2010 ma twassalx direttament għal indikazzjonijiet konklużivi fil-kawża preżenti, peress li ma sibt l-ebda traċċa li turi li l-kwistjoni tad-divorzji privati kienet ġiet evokata espressament. Madankollu, dan is-silenzju jidhirli li jiżvela li, hekk kif isostnu kemm il-Gvern Ungeriż u kemm il-Kummissjoni, waqt l-adozzjoni tal-imsemmi regolament, il-leġiżlatur tal-Unjoni kellu f’moħħu biss is-sitwazzjonijiet li fihom divorzju jingħata minn qorti Statali jew minn awtorità pubblika oħra. Fil-fatt, ma huwiex ikkontestat li, hekk kif josserva barra minn hekk il-Parlament Ġermaniż ( 71 ), f’dak iż-żmien, fl-ordinamenti ġuridiċi tal-Istati Membri parteċipanti fil-kooperazzjoni msaħħa fil-qasam tal-liġi applikabbli dwar iż-żwieġ ( 72 ), kienu biss il-korpi ta’ natura pubblika li setgħu jadottaw deċiżjonijiet li għandhom valur legali fil-qasam ( 73 ).

66.

Sa fejn l-inklużjoni possibbli tad-divorzji ta’ natura privata apparentement ma kinitx is-suġġett ta’ diskussjoni waqt negozjati li ppreċedew l-adozzjoni tar-Regolament Nru 1259/2010 u minħabba kunsiderazzjonijiet oħra esposti iktar ’il fuq ( 74 ), fl-opinjoni tiegħi, il-Qorti tal-Ġustizzja ma tistax tiddeċiedi f’sens li tinkludi lil dawn it-tipi ta’ divorzji fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-imsemmi regolament. Id-deċiżjoni sabiex isseħħ tali inklużjoni hija tal-leġiżlatur tal-Unjoni biss, jekk iqis li jkun opportun, wara dibattitu formali u analiżi fil-fond tal-implikazzjonijiet konkreti li din l-operazzjoni tista’ jkollha, fir-rigward tas-sistemi legali differenti tal-Istati Membri parteċipanti ( 75 ) u b’teħid inkunsiderazzjoni tal-ispeċifikazzjonijiet tal-forom possibbli differenti ta’ divorzji privati.

67.

Konsegwentement, fl-opinjoni tiegħi, ir-Regolament Nru 1259/2010 għandu jiġi interpretat fis-sens li d-divorzji ta’ natura privata, jiġifieri dawk li jingħataw mingħajr l-involviment ta’ natura kostituttiva ta’ qorti jew awtorità pubblika, ma jaqgħux taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tiegħu.

68.

Id-domandi li ġejjin ġew magħmula sussidjarjament u għaldaqstant għandhom jiġu eżaminati b’dan il-mod biss. Kemm it-tieni domanda, li hija maqsuma f’żewġ partijiet, kemm it-tielet domanda, li hija espressament marbuta mal-aħħar minn dawn il-partijiet, jirrigwardaw l-interpretazzjoni tal-Artikolu 10 tar-Regolament Nru 1259/2010, li jippermetti li tiġi applikata l-liġi tal-forum bħala deroga, meta l-liġi barranija li tkun bħala prinċipju applikabbli, abbażi ta’ dispożizzjonijiet oħra ta’ dan ir-regolament, kemm ma tippermetti l-ebda divorzju ( 76 ), u kemm tipprevedi li l-aċċess għas-separazzjoni legali jew għad-divorzju, bħala fil-kawża prinċipali, ivarja skont is-sess tal-konjuġi ( 77 ).

69.

Dawn iż-żewġ domandi jikkonċernaw il-modalitajiet ta’ applikazzjoni tal-imsemmi Artikolu 10, minn naħa, taħt il-perspettiva – astratta jew konkreta – li taħtha għandha tiġi eżaminata d-diskriminazzjoni kkawżata mill-imsemmija liġi barranija u, min-naħa l-oħra taħt il-perspettiva tal-pożizzjoni li għandha tingħata lill-kunsens eventwali tal-konjuġi ddiskriminat fir-rigward tad-divorzju inugwali.

70.

It-tieni domanda preliminari ssir biss fil-każ fejn il-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi fl-affermattiv għall-ewwel domanda, u b’hekk, tiddeċiedi li d-divorzji privati, bħal dak inkwistjoni fil-kawża prinċipali, jaqgħu taħt il-kamp ta’ applikazzjoni ratione materiae tar-Regolament Nru 1259/2010. Fid-dawl tar-risposta negattiva li qed nirrakkomanda li tingħata għad-domanda preċedenti, nikkunsidra li ma hemmx lok li tingħata risposta għat-tieni domanda ( 78 ). Madankollu, ser nippreżenta osservazzjonijiet fuq dan is-suġġett, sabiex inkun ikkunsidrajt kollox.

71.

Permezz ta’ din id-domanda, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikolu 10 tar-Regolament Nru 1259/2010 għandux jiġi interpretat fis-sens li l-applikazzjoni tal-liġi tal-forum li jipprevedi għandhiex isseħħ peress li l-liġi barranija li tkun applikabbli abbażi tal-Artikoli 5 jew 8 ta’ dan ir-regolament ( 79 ) topera diskriminazzjoni bejn il-konjuġi in abstracto – fir-rigward tal-kontenut ta’ din il-liġi tal-aħħar – indipendentement mill-fatt jekk din hijiex jew le diskriminatorja in concreto – fir-rigward taċ-ċirkustanzi tal-każ preżenti ( 80 ).

72.

Il-Gvern Ġermaniż jipproponi li dan l-Artikolu 10 jiġi interpretat b’mod li, waqt l-eżami tal-validità ta’ divorzju privat li jingħata barra mill-pajjiż, id-dritt tal-qorti li tipproċedi għal dan l-eżami ma japplikax ħlief jekk, fil-każ konkret, tiġi kkawżata diskriminazzjoni, bi ħsara għal wieħed mill-konjuġi, mil-liġi barranija applikabbli. R. Mamisch huwa tal-istess opinjoni.

73.

Bil-kontra, il-Gvern Franċiż, il-Gvern Ungeriż u l-Gvern Portugiż kif ukoll il-Kummissjoni jikkunsidraw, min-naħa l-oħra, li huwa suffiċjenti li l-eżami tan-natura diskriminatorja tal-liġi barranija, għall-finijiet tal-applikazzjoni tal-imsemmi Artikolu 10, titwettaq in abstracto, mingħajr ma tintrabat mal-ispeċifikazzjonijiet tas-sitwazzjoni tal-persuni kkonċernati, li hija l-opinjoni tiegħi wkoll, minħabba r-raġunijiet kollha esposti iktar ’il fuq.

74.

Fl-ewwel lok, inqis li tali interpretazzjoni tosserva l-formulazzjoni kemm tal-Artikolu 10 kif ukoll tal-premessa 24 tar-Regolament Nru 1259/2010.

75.

Ċertament, l-imsemmi Artikolu 10 ma jagħtix indikazzjonijiet espliċiti li jikkonċernaw il-mod kif għandu jiġi evalwat jekk il-liġi barranija li hija applikabbli bħala prinċipju tqiegħedx fi żvantaġġ lil wieħed mill-konjuġi minħabba s-sess tiegħu jew tagħha. Madankollu, l-imsemmi artikolu ma fih l-ebda riferiment li minnu jirriżulta li l-liġi tal-forum tista’ teskludi liġi li tipprevedi aċċess inugwali għad-divorzju fl-uniku każ fejn din il-liġi tal-aħħar tipproduċi effetti diskriminatorji fil-każ preżenti, kif tikkontempla l-qorti tar-rinviju. Bil-kontra, hekk kif jenfasizza l-Gvern Franċiż, bil-kuntrarju, mill-formulazzjoni tiegħu jirriżulta li huwa suffiċjenti li l-liġi barranija applikabbli tkun diskriminatorja minħabba l-kontenut tagħha sabiex tiġi skartata minn qorti tal-Istat Membru parteċipanti.

76.

Inqis li t-teżi sostnuta mill-qorti tar-rinviju kif ukoll minn R. Mamisch u mill-Gvern Ġermaniż ma hijiex barra minn hekk sostnuta fir-rigward tal-kontenut tal-premessa 24 tar-Regolament Nru 1259/2010. Huwa possibbli li l-formulazzjoni tal-imsemmija premessa fil-verżjoni tagħha fil-lingwa Ġermaniża tista’ twassal għal konfużjoni, sa fejn il-frażi introduttorja “F’ċerti sitwazzjonijiet”, hija direttament segwita minn termini li jfissru “li fihom il-liġi applikabbli […] ma tagħtix […] ugwaljanza fl-aċċess għad-divorzju jew għas-separazzjoni legali” ( 81 ). Il-kliem konness li enfasizzajt jista’ jwassal sabiex jinftiehem li għandhom jiġu eżaminati l-effetti konkreti ta’ din il-liġi fir-rigward tas-sitwazzjoni speċifika tal-konjuġi inkwistjoni ( 82 ).

77.

Madankollu, il-formulazzjoni adottata f’verżjonijiet lingwistiċi oħra hija nieqsa minn tali sors ta’ ambigwità ( 83 ). Fid-dawl ta’ dawn tal-aħħar, kif ukoll b’teħid inkunsiderazzjoni tax-xogħol preparatorju tar-Regolament Nru 1259/2010 ( 84 ), jidhirli li l-użu tal-imsemmija espressjoni introduttorja jirreferi sempliċement għas-sitwazzjonijiet li huma deskritti fl-Artikolu 10 sabiex jiġu ddefiniti s-sitwazzjonijiet koperti minnu, hekk kif tafferma l-Kummissjoni, u ma jistax jinftiehem bħala li jirrifletti r-rieda tal-leġiżlatur sabiex jillimita l-applikazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni għas-separazzjonijiet biss li fihom id-diskriminazzjoni intiża sseħħ in concreto.

78.

Fi kwalunkwe każ, skont ġurisprudenza stabbilita, il-formulazzjoni użata f’waħda mill-verżjonijiet lingwistiċi ta’ dispożizzjoni tad-dritt tal-Unjoni ma tistax isservi bħala bażi unika għall-interpretazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni u lanqas ma tista’ tingħata prijorità fuq il-verżjonijiet stabbiliti fil-lingwi l-oħra. Fil-fatt, il-ħtieġa ta’ applikazzjoni u, għaldaqstant, ta’ applikazzjoni uniformi ta’ att tal-Unjoni teskludi li dan jiġi kkunsidrat waħdu, f’waħda mill-verżjonijiet tiegħu. Għaldaqstant, fil-każ ta’ diverġenza bejn id-diversi verżjonijiet lingwistiċi ta’ test tad-dritt tal-Unjoni, il-portata tad-dispożizzjoni kkonċernata għandha tiġi evalwata skont l-istruttura ġenerali u l-iskop tal-leġiżlazzjoni li tagħha din id-dispożizzjoni tikkostitwixxi element ( 85 ).

79.

Issa, l-interpretazzjoni li qed nipproponi lill-Qorti tal-Ġustizzja li tadotta hija fl-opinjoni tiegħi kkonfermata, fit-tieni lok, mill-istruttura ġenerali tar-Regolament Nru 1259/2010. B’mod iktar partikolari, l-Artikolu 10 tal-imsemmi regolament għandu jiġi interpretat fid-dawl tal-Artikolu 12 tiegħu, li jippermetti li titwarrab dispożizzjoni tal-liġi applikabbli abbażi ta’ dan l-istrument, meta l-applikazzjoni tagħha tkun manifestament inkompatibbli mal-ordni pubbliku tal-forom, kif ukoll fid-dawl tal-premessa 25 tiegħu, li tirrigwarda l-kontenut ta’ dan l-Artikolu 12 ( 86 ).

80.

F’dan ir-rigward, R. Mamisch u l-Gvern Ġermaniż jallegaw li, sa fejn jikkostitwixxi deroga fil-konfront tar-regoli li jindikaw il-liġi applikabbli bħala prinċipju u espressjoni partikolari tal-eċċezzjoni ġenerali ta’ ordni pubbliku msemmija iktar ’il fuq, l-Artikolu 10 tar-Regolament Nru 1259/2010 għandu jiġi interpretat b’mod strett, li minnu jirriżulta li l-eżistenza ta’ diskriminazzjoni għandha titfittex każ b’każ, tal-inqas fil-kuntest tal-eżami tal-validità ta’ divorzju li diġà seħħ barra mill-pajjiz ( 87 ).

81.

Min-naħa tiegħi, bħall-Gvern Ungeriż u l-Gvern Portugiż kif ukoll il-Kummissjoni, inqis li ma huwiex adattat li ssir interpretazzjoni restrittiva tal-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 10 tar-Regolament Nru 1259/2010, permezz ta’ “tnaqqis teleoloġiku”, skont it-termini użati mill-qorti tar-rinviju, li jwassal sabiex jiġi meħtieġ li l-liġi barranija tkun diskriminatorja mhux biss minħabba l-kontenut tagħha iżda wkoll fir-rigward tal-effetti konkreti tagħha.

82.

Paragun kemm tal-formulazzjoni kif ukoll tal-ispirtu ta’ dawn id-dispożizzjonijiet juri li l-Artikolu 10 ma jistax jitqies bħala sempliċi deklinazzjoni tar-riżerva tal-ordni pubbliku stabbilita fl-Artikolu 12 tal-imsemmi regolament ( 88 ), anki jekk dawn id-dispożizzjonijiet huma komplementari ( 89 ). Fil-fatt, l-Artikolu 10 huwa fformulat b’termini iktar wiesgħa, peress li jippermetti li titbiegħed il-liġi barranija fit-totalità tagħha, u mhux biss biex jostakola “dispożizzjoni” iżolata li titqies inkompatibbli mal-ordni pubbliku tal-forum, kif jipprevedi l-Artikolu 12. Barra minn hekk, bil-kontra tal-Artikolu 12, li jħalli lill-qrati nazzjonali l-libertà li jevalwaw b’mod diskrezzjonali l-eżistenza ta’ ksur tal-ordni pubbliku, l-Artikolu 10 ma jinkludix tali marġni ta’ evalwazzjoni ( 90 ), iżda huwa intiż sabiex japplika b’mod kważi awtomatiku, hekk kif il-qorti adita tikkonstata li l-kundizzjonijiet li huwa jistabbilixxi ġew effettivament issodisfatti ( 91 ).

83.

Il-preambolu tar-Regolament Nru 1259/2010 jikkorrobora din l-analiżi, peress li l-premessa 25 tippreċiża li l-qorti adita tista’ tagħmel użu mill-eċċezzjoni prevista fl-Artikolu 12 sabiex “jwarrbu l-applikazzjoni ta’ dispożizzjoni tal-liġi barranija f’każ partikolari fejn hi tmur manifestament kontra l-politika pubblika tal-forum” ( 92 ), għaldaqstant fir-rigward tal-effetti konkreti ta’ din il-liġi fil-każ preżenti, filwaqt li ma hemmx espressjoni ekwivalenti fil-premessa 24 li hija relatata mal-Artikolu 10 ( 93 ).

84.

Fit-tielet lok u qabel kollox, it-teżi li nsostni jien tirrispondi, fl-opinjoni tiegħi, kompletament mal-iskop speċifiku tad-dispożizzjoni li l-interpretazzjoni tagħha hija mitluba. Jidhirli li l-Artikolu 10 tar-Regolament Nru 1259/2010 huwa intiż sabiex jipproteġi dritt, jiġifieri d-dritt għal divorzju b’kundizzjonijiet ugwali bejn irġiel u nisa, li tant huwa fundamentali, li ma huwiex possibbli li jiġi ristrett, lanqas abbażi tal-liġi li bħala prinċipju hija applikabbli għat-taħlil, indipendentement mill-fatt li din il-liġi ntgħażlet abbażi tar-rieda tal-persuni kkonċernati jew minħabba l-effett tad-dispożizzjonijiet l-oħra tal-imsemmi regolament ( 94 ). Id-dritt għal trattament nieqes minn kull diskriminazzjoni, b’mod partikolari bbażata fuq is-sess, jikkostitwixxi effettivament, hekk kif enfasizza l-Gvern Portugiż, wieħed mid-drittijiet fundamentali stabbiliti kemm mit-Trattati, kif ukoll mill-Artikolu 21 tal-Karta ( 95 ).

85.

Fid-dawl tal-premessa 30 tar-Regolament Nru 1259/2010 ( 96 ) u tax-xogħol li wassal għall-adozzjoni ta’ dan l-istrument ( 97 ), naqbel mal-opinjoni tal-Gvern Ungeriż u tal-Kummissjoni li l-leġiżlatur tal-Unjoni kkunsidra li d-diskriminazzjoni prevista mill-Artikolu 10 tiegħu, jiġifieri dik ibbażata fuq is-sess tal-konjuġi, tant hija gravi li għandha twassal għaċ-ċaħda totali, mingħajr l-ebda possibbiltà ta’ eċċezzjoni skont il-każ, tat-totalità tal-liġi li kienet kieku tiġi applikata ( 98 ). Dan l-iskop ma jistax jintlaħaq jekk ikun permess li liġi barranija diskriminatorja tipproduċi l-effetti tagħha fit-territorju ta’ Stat Membru parteċipanti, minħabba l-fatt li l-konjuġi ddiskriminat in abstracto ma ġiex ppreġudikat in concreto.

86.

F’tali każ, fir-raba’ lok, it-twettiq tal-għanijiet li għandhom jintlaħqu mil-leġiżlazzjoni li l-Artikolu 10 tar-Regolament Nru 1259/2010 jikkostitwixxi element minnha, ikun, fl-opinjoni tiegħi, kompromess. Fil-fatt, mill-premessi 9, 21, 22 u 29 jirriżulta li l-imsemmi regolament għandu bħala għan li jsiru unformi r-regoli ta’ kunflitt tal-liġijiet, fil-qasam tad-divorzju u tas-separazzjoni legali, sabiex tissaħħah iċ-ċertezza legali, il-prevedibbiltà u l-flessibbiltà, filwaqt li jiġi prekluż ir-riskju ta’ forum shopping, fil-proċeduri ta’ taħlil ta’ natura internazzjonali, u, għaldaqstant, li jiġi ffaċilitat il-moviment liberu tal-persuni ġewwa l-Unjoni ( 99 ). Issa, jekk l-użu tad-deroga prevista f’dan l-Artikolu 10 kellha tiddependi fuq evalwazzjoni mwettqa in concreto mill-qrati nazzjonali kompetenti, l-għanijiet ġenerali msemmija iktar ’il fuq ma jiġux ippreġudikati, peress li l-liġi finalment applikabbli tiġi ddeterminata wara analiżi każwistika, u mhux b’mod sistematiku għaldaqstant sigur u prevedibbli.

87.

Fl-aħħar nett, l-interpretazzjoni li qiegħed nirrakkomanda tissodisfa kunsiderazzjonijiet ta’ natura funzjonali. F’dan ir-rigward, infakkar li r-Regolament Nru 1259/2010 għandu normalment bħala għan li jindika l-liġi applikabbli għad-divorzju fis-sitwazzjonijiet li jinkludu element extraterritorjali, meta qorti ta’ wieħed mill-Istati Membri parteċipanti tiġi adita b’talba għall-finijiet ta’ divorzju ( 100 ), u mhux talba għall-finijiet ta’ rikonoxximent ta’ deċiżjoni ta’ divorzju diġà mogħtija, bħalma jirriżulta fil-kawża preżenti permezz tal-implementazzjoni tar-regoli tad-dritt Ġermaniż. Issa, hekk kif jirrileva l-Gvern Franċiż, fil-kuntest normali ta’ applikazzjoni ta’ dan l-istrument, id-divorzju jkun għadu, bħala ipoteżi, ma ġiex deċiż jew ikkonstatat u għaldaqstant, ikun fil-parti l-kbira taż-żmien diffiċli jekk mhux impossibbli sabiex jiġi ddeterminat, f’din il-fażi preliminari, jekk l-applikazzjoni tal-liġi indikata abbażi tal-Artikoli 5 u 8 ta’ dan ir-regolament ikollhiex in concreto effett diskriminatorju, abbażi tas-sess ta’ wieħed mill-konjuġi, f’dak li jikkonċerna l-aċċess għad-divorzju.

88.

Sabiex tiġi rregolata din il-problema, inqis li huwa impossibbli li tiġi segwita l-alternattiva, li hija ssuġġerita mill-qorti tar-rinviju u mill-Gvern Ġermaniż li tipprovdi li approċċ speċifiku jista’ jiġi adottat “minn tal-inqas”, meta l-qorti għandha, bħal fil-kawża prinċipali, teżamina l-validità ta’ divorzju diġà deċiż barra mill-pajjiż u li għaldaqstant tista’ tagħti perspettiva retrospettiva dwar is-sitwazzjoni konkreta. Fl-opinjoni tiegħi, b’teħid inkunsiderazzjoni tal-ħtieġa li tiġi interpretata din id-dispożizzjoni tad-dritt tal-Unjoni b’mod oġġettiv, ġenerali u uniformi ( 101 ), ma jistax jiġi ammess li tiġi varjata l-interpretazzjoni tal-Artikolu 10 tar-Regolament Nru 1259/2010 skont jekk l-każ jirrigwarda talba għal divorzju, każ normali ta’ applikazzjoni ta’ dan ir-regolament li fih huwa suffiċjenti li teżisti diskriminazzjoni astratta, jew ukoll ir-rikonoxximent ta’ deċiżjoni ta’ divorzju, fejn l-applikazzjoni tiegħu tirrizulta mid-dritt Ġermaniż li fiha jkun neċessarju li tiġi kkonstatata diskriminazzjoni konkreta.

89.

Bħala konklużjoni, għandha, fl-opinjoni tiegħi, tingħata risposta għat-tieni domanda preliminari fis-sens li l-Artikolu 10 tar-Regolament Nru 1259/2010 għandu jiġi interpretat fis-sens li l-liġi tal-forum għandha tapplika meta l-liġi barranija li tkun applikabbli abbażi tal-Artikoli 5 jew 8 ta’ dan ir-regolament twassal għal diskriminazzjoni in abstracto, fir-rigward tal-kontenut tagħha, u mhux biss meta din tal-aħħar tikkawża diskriminazzjoni in concreto, fid-dawl taċ-ċirkustanzi tal-kawża preżenti.

90.

It-tielet domanda hija magħmula biss fl-ipoteżi fejn il-Qorti tal-Ġustizzja tiddeċiedi, b’risposta għat-tieni domanda, li t-tieni alternattiva prevista fiha għandha tiġi adottata, jiġifieri li l-intervent derogatorju tal-lex fori abbażi tal-Artikolu 10 tar-Regolament Nru 1259/2010 li jallega li l-applikazzjoni tal-liġi barranija bħala prinċipju indikata hija diskriminatorja, għal wieħed mill-konjuġi, fil-kawża preżenti. Peress li qed nipproponi li tingħata r-risposta bil-kontra lit-tieni domanda, inqis li ma hemmx lok għall-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tirrispondi għat-tielet domanda. Madankollu ser nippreżenta xi osservazzjonijiet li jikkonċernawha, sussidjarjament.

91.

Permezz tal-aħħar domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistieden lill-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tiddetermina jekk il-fatt li l-konjuġi ddiskrimata kienet tat il-kunsens għad-divorzju, inkluż fil-forma ta’ aċċettazzjoni ta’ prestazzjonijiet kumpensatorji, jippermettix li ma tiġix applikata, f’dan il-każ, ir-regola prevista fl-Artikolu 10 tar-Regolament Nru 1259/2010. Din il-qorti tindika li, fil-preżenza ta’ kunsens debitament ikkonstatat tal-konjuġi teoretikament leża ( 102 ), hija jkollha t-tendenza li ma tapplikax l-imsemmija regola, b’mod li tkun il-liġi indikata mill-Artikolu 5 jew mill-Artikolu 8 ta’ dan ir-regolament li tibqa’ applikabbli. Hija żżid, billi tiċċita l-ġurisprudenza Ġermaniża f’dan is-sens, li fil-każ ta’ applikazzjoni tal-liġi Sirjana, din għandha tiġi evalwata, fil-każ konkret, fid-dawl tal-ordni pubbliku Ġermaniż.

92.

Il-Gvern Ġermaniż jaqbel ma’ din l-analiżi, peress li jikkunsidra li huwa possibbli, każ b’każ, li ma tkunx teżisti diskriminazzjoni, fis-sens tal-imsemmi Artikolu 10, meta l-konjuġi li huwa ddiskriminat in abstracto mil-liġi applikabbli abbażi ta’ dispożizzjonijiet oħra tar-Regolament Nru 1259/2010 jkun iddikjara l-kunsens tiegħu għad-divorzju, taħt il-kundizzjoni li dan il-kunsens ikun ingħata liberament u b’mod li jista’ jiġi kkonstatat mingħajr dubju, ħaġa li l-qorti tar-rinviju għandha tivverifika fid-dawl taċ-ċirkustanzi tal-kawża preżenti ( 103 ). R. Mamisch esprima opinjoni simili waqt is-seduta ( 104 ).

93.

Bil-kontra, il-Gvern Franċiż, il-Gvern Ungeriż u l-Gvern Portugiż kif ukoll il-Kummissjoni jsostnu t-teżi kuntrarja, li hija l-pożizzjoni tiegħi wkoll, minħabba r-raġunijiet li ġejjin.

94.

Fl-ewwel lok, nenfasizza, bħall-Kummissjoni, li l-formulazzjoni tal-Artikolu 10 tar-Regolament Nru 1259/2010 ma fiha l-ebda riżerva li tippermetti, lill-qrati tal-Istati Membri parteċipanti sabiex jiskartaw l-eċċezzjoni stabbilità f’din id-dispożizzjoni fil-każijiet fejn l-implementazzjoni tal-liġi barranija applikabbli bħala prinċipju, li bħala ipoteżi hija intrinsikament diskriminatorja, ma twassal fil-prattika għal ebda preġudizzja lill-konjuġi ddiskriminat.

95.

Barra minn hekk, mill-formulazzjoni tal-imsemmi Artikolu 10, bħal fil-premessa 24 tar-Regolament Nru 1259/2010, jirriżulta li l-fattur ta’ diskriminazzjoni li jiġġustifika l-applikazzjoni derogratorja tal-lex fori huwa assenza ta’ “aċċess indaqs għad-divorzju jew għas-separazzjoni legali” ( 105 ). Il-Gvern Franċiż jenfasizza, ġustament, li ma għandhiex issir konfużjoni bejn l-aċċettazzjoni minn konjuġi tal-konsegwenzi ta’ proċedura ta’ divorzju, minn naħa, u l-aċċettazzjoni minn dan l-istess konjuġi tal-prinċipju ta’ divorzju, min-naħa l-oħra ( 106 ). Issa, nikkunsidra li huwa biss dan l-eżempju tal-aħħar li jikkorrispondi mal-espressjoni li tintuża fid-dispożizzjonijiet imsemmija iktar ’il fuq. Din l-analiżi jidhirli li hija kkorroborata mill-fatt li l-imsemmi regolament huwa intiż sabiex ikopri biss ix-xoljiment taż-żwieġ fih innifsu, bil-konoxxenza li jeskludi b’mod espress mill-kamp ta’ applikazzjoni tiegħu, il-kwistjonijiet legali li jippreżentaw ruħhom mhux fil-bidu, iżda pjuttost matul jew wara t-tmiem ta’ proċedura ta’ divorzju, bħall-effetti patrimonjali jew l-obbligi alimentari ( 107 ).

96.

B’hekk, jidhirli li t-tielet domanda preliminari hija bbażata fuq premessa żbaljata, sa fejn tevoka l-“kunsens għad-divorzju mogħti mill-konjuġi ddiskriminat — inkluż fil-forma ta’ aċċettazzjoni min-naħa tiegħu ta’ prestazzjonijiet kumpensatorji” ( 108 ). Fil-fatt, din il-formulazzjoni tassimila, inġustament fl-opinjoni tiegħi, l-aċċettazzjoni pprovata ta’ wieħed mill-effetti tad-divorzju ( 109 ) mal-aċċettazzjoni allegata tal-prinċipju ta’ divorzju fih innifsu ( 110 ), filwaqt li ż-żewġ avvenimenti ċċitatati seħħew fi fażijiet tassew differenti tal-proċedura ta’ divorzju ( 111 ).

97.

F’dan ir-rigward, fil-kawża prinċipali, il-fatt li S. Sahyouni opponiet id-deċiżjoni li tammetti r-rikonoxximent fil-Ġermanja ta’ divorzju li ngħata fis-Sirja ( 112 ) jidhirli li juri li, minkejja l-kliem li bihom iddikjarat li taċċetta l-prestazzjonijiet kumpensatorji mħallsa mir-raġel tagħha, hija ma kellha l-ebda rieda li tagħti l-kunsens tagħha għad-divorzju fih innifsu.

98.

Ċertament, bħala prinċipju, hija biss il-qorti li quddiemha tressqet din it-tilwima li għandha tiddeċiedi dwar l-evalwazzjoni ta’ elementi ta’ natura fattwali li jikkostitwixxu l-eżistenza u l-portata ta’ kunsens mogħti eventwalment minn parti. Madankollu, inqis li huwa neċessarju li din il-qorti tingħata xi kjarifiki dwar l-elementi li għandha tieħu inkunsiderazzjoni waqt l-applikazzjoni tal-Artikolu 10 tar-Regolament Nru 1259/2010 li hija ser ikollha tagħmel ( 113 ).

99.

Fi kwalunkwe każ, anki jekk jitqies li l-kunsens għad-divorzju tal-konjuġi li ġie ddiskriminat jitqies bħala miksub minn din il-qorti, tali konstatazzjoni ma tistax twassal sabiex ir-regola ta’ dritt stabbilita fl-imsemmi artikolu tiġi skartata.

100.

Fil-fatt, l-approċċ previst mill-qorti tar-rinviju fl-aħħar domanda preliminari tagħha ma huwiex konformi, fit-tieni lok, mal-għanijiet previsti mir-Regolament Nru 1259/2010, u b’mod iktar partikolari mill-Artikolu 10 tiegħu.

101.

Fuq dan is-suġġett, il-Kummissjoni tafferma, fl-osservazzjonijiet bil-miktub u orali tagħha, li r-regola li tinsab f’dan l-Artikolu 10 tissodisfa funzjoni ta’ protezzjoni għall-benefiċċju tal-konjuġi ddiskriminat, peress li din hija l-parti li tinsab f’pożizzjoni dgħajfa, u li din il-funzjoni tkun kompromessa jekk l-imsemmija regola jkollha natura fakultattiva. Fil-fatt, ikun hemm riskju li din il-parti taċċetta li tirrinunzja għall-applikazzjoni tal-liġi tal-forum, possibbilment mingħajr lanqas biss ma tkun taf li din tkun l-iktar favorevoli għaliha ( 114 ).

102.

Mix-xogħol preparatorju li wassal għall-adozzjoni tar-Regolament Nru 1259/2010 jirriżulta li l-prinċipju tal-awtonomija tar-rieda tal-partijiet, li ġie stabbilit minn dan l-istrument, ifassal, permezz tal-istabbiliment ta’ garanziji speċjali, kemm sabiex jiġu osservati l-“valuri komuni tal-Unjoni Ewropea” ( 115 ) kemm sabiex tiġi protetta l-iktar parti dgħajfa bejn il-konjuġi ( 116 ). Issa, id-dispożittiv derogatorju, previst fl-Artikolu 10 tiegħu jkun nieqes minn effett utli, u għaldaqstant l-għanijiet imsemmija iktar ’il fuq ma jintlaħqux, jekk il-konjuġi ddiskriminat seta’ aċċetta li jitlef il-benefiċċju tiegħu, billi jikkunsenta sabiex ikun is-suġġett ta’ divorzju inugwali, kemm jekk dan ikun minħabba ġegħil imwettaq mill-konjuġi l-ieħor, minnħabba r-rieda personali tiegħu sabiex joħroġ minn sitwazzjoni ta’ kunflitt, jew minħabba sempliċi injoranza tad-drittijiet tiegħu.

103.

Fit-tielet lok, studju tas-sistema li fiha jaqa’ l-Artikolu 10 tar-Regolament Nru 1259/2010 jsostni l-interpretazzjoni kemm letterali u kemm teleoloġika li qed nipproponi li tiġi adottata. Fil-fatt, dan l-artikolu jiżgura s-supremazija tar-rekwiżiti li għandu kemm fuq il-liġi magħżula mill-konjuġi abbażi tal-Artikolu 5 tal-imsemmi regolament, u kemm fuq il-liġi applikabbli fin-nuqqas ta’ għażla eżerċitata minnhom, abbażi tal-Artikolu 8 tiegħu. Hekk kif irrilevat il-Kummissjoni, l-Artikolu 10 japplika mill-mument li fih il-kundizzjonijiet oġġettivi tal-applikazzjoni tiegħu jiġu ssodisfatti u jippermetti li jingħata privileġġ lil-liġi tal-forum anki meta l-liġi diskriminatorja kienet ġiet indikata espessament mill-partijiet. Minn dan jiġi dedott li r-regola prevista fl-imsemmi artikolu, li hija bbażata fuq l-osservanza tal-valuri kkunsidrati bħala fundamentali, għandha natura imperattiva u għaldaqstant tqegħdet, minħabba r-rieda tal-leġiżlatur tal-Unjoni, barra mill-isfera ta’ dispożizzjoni libera tad-drittijiet tagħhom mill-persuni kkonċernati ( 117 ).

104.

Konsegwentement, inqis li jekk ikun minnu li l-konjuġi li ssubixxa diskriminazzjoni minħabba s-sess, – permezz tal-effett tal-liġi applikabbli skont l-Artikolu 5 jew skont l-Artikolu 8 tar-Regolament Nru 1259/2010 – ikkunsenta għad-divorzju, dan il-kunsens ma jistax iwassal sabiex jiġi skartat l-intervent tal-liġi tal-forum abbażi tal-Artikolu 10 tal-imsemmi regolament, meta l-kundizzjonijiet previsti minn dan l-artikolu tal-aħħar jiġu ssodisfatti. Fi kliem ieħor, fl-opinjoni tiegħi, għandha tingħata risposta negattiva għat-tielet domanda preliminari, fil-każ fejn il-Qorti tal-Ġustizzja tiddeċiedi fuq din id-domanda sussidjarja.

105.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nipproponi lill-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tirrispondi għad-domandi preliminari magħmula mill-Oberlandesgericht München (qorti reġjonali superjuri ta’ München, il-Ġermanja) bil-mod kif ġej: