—

għall-Gvern Olandiż, minn M. Bulterman u J. Langer, bħala aġenti,

—

għall-Irlanda, minn E. Creedon u J. Quaney kif ukoll minn D. Fennelly u A. Joyce, bħala aġenti,

—

għall-Gvern Svediż, minn A. Falk, C. Meyer-Seitz, U. Persson u N. Otte Widgren kif ukoll minn E. Karlsson u L. Swedenborg, bħala aġenti,

—

għall-Kummissjoni Ewropea, minn D. Martin u M. van Beek, bħala aġenti,

1

It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-prinċipju ta’ nondiskriminazzjoni bbażata fuq l-età kif ukoll tal-Artikolu 3(1)(ċ) u tal-Artikolu 6(1) tad-Direttiva tal-Kunsill 2000/78/KE, tas-27 ta’ Novembru 2000, li tistabbilixxi qafas ġenerali għall-ugwaljanza fit-trattament fl-impjieg u fix-xogħol (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 5, Vol. 4, p. 79).

2

Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ kawża bejn J. J. De Lange u Staatssecretaris van Financiën (segretarju tal-Istat għall-finanzi, il-Pajjiż l-Baxxi) dwar ir-rifjut ta’ dan tal-aħħar li jakkordalu dritt għal tnaqqis komplet tal-ispejjeż ta’ taħriġ.

3

Skont l-Artikolu 1 tad-Direttiva 2000/78, “[l]-iskop ta’ din id-Direttiva huwa li tniżżel parametru ġenerali biex tikkumbatti diskriminazzjoni fuq bażi ta’ reliġjon jew twemmin, diżabilità, età jew orjentazzjoni sesswali f’dak li għandu x’jaqsam ma’ l-impjieg u x-xogħol, bi skop li timplimenta fl-Istati Membri il-prinċipju ta’ ugwaljanza fit-trattament.”

4

L-Artikolu 2 tal-imsemmija direttiva jipprovdi:

“1.   Għall-iskop ta’ din id-Direttiva, ’il-prinċipju ta’ ugwaljanza fit-trattament’ għandu jfisser li m’għandux ikun hemm diskriminazzjoni diretta jew indiretta għall-ebda raġuni msemmija fl-Artikolu 1.

2.   Għall-iskopijiet tal-paragrafu 1:

[…]”

5

L-Artikolu 3 ta’ din l-istess direttiva, intitolat “Il-kamp ta’ applikazzjoni”, jipprovdi:

“1.   Fil-limiti tal-kompetenzi konferiti lill-Komunità, din id-Direttiva għandha tapplika għall-persuni kollha, kemm fis-settur pubbliku kif ukoll f’dak privat, inklużi korpi pubbliċci, f’dak li jirrigwarda:

[…]

[…]”

6

L-Artikolu 6 tad-Direttiva 2000/78 huwa fformulat kif ġej:

“1.   Minkejja l-Artikolu 2(2), l-Istati Membri jistgħu jipprovdu li trattament differenti fuq bażi ta’ età m’għandux jikkostitwixxi diskriminazzjoni, jekk, fil-kuntest tal-liġi nazzjonali, hu objettivament u raġonevolment iġġustifikat b’għan leġittimu, inkluża politika leġittima ta’ l-impjieg, tas-suq tax-xogħol u ta’ objettivi ta’ taħriġ professjonali, u jekk il-mezzi biex jintlaħqu dawk l-għanjiet ikunu approprjati u neċessarji.

Dan it-trattament differenti jista’ b’mod partikolari jinkludi:

[…]”

7

L-Artikolu 16 tad-Direttiva 2000/78, intitolat “Il-konformità”, jipprovdi:

L-Istati Membri għandhom jieħdu il-miżuri neċessarji biex jiżguraw li:

[…]”

8

L-Artikolu 6.30 tad-de la wet inkomstenbelasting 2001 (Liġi dwar it-taxxa fuq id-dħul tal-2001), fil-verżjoni tagħha applikabbli għat-tilwima fil-kawża prinċipali (iktar ’il quddiem il-“Liġi dwar it-taxxa fuq id-dħul”), jipprovdi:

“1.   L-ispejjeż ta’ taħriġ jagħtu lok għal tnaqqis sakemm l-ammont tagħhom huwa ta’ iktar minn EUR 500 u, barra minn hekk, [għat-taħriġ segwit] barra mill-perijodu ordinarju ta’ studju, sa ammont totali li ma jaqbiżx il-EUR 15000.

[…]

3.   Il-perijodu ordinarju ta’ studju huwa l-perijodu li għandu jiġi indikat mill-persuna suġġetta għat-taxxa, li ma jeċċedix 16-il trimestru ċivili, li fihom il-persuna taxxabbli, wara li tkun laħqet l-età ta’ 18-il sena iżda qabel ma tilħaq l-età ta’ 30 sena, tiddedika l-parti l-kbira taż-żmien li kieku tista’ tiddedika għax-xogħol għal taħriġ li jimplika oneru totali ta’ studju ta’ tali portata li l-ebda impjieg komplet, minbarra [t-taħriġ], ma jkun possibbli”.

9

Matul is-sena 2008, meta kellu 32 sena, J. J. De Lange beda taħriġ ta’ pilota ta’ linja. Fid-dikjarazzjoni tiegħu abbażi tat-taxxa fuq id-dħul u tal-kontribuzzjoni għas-sigurtà soċjali għas-sena 2009, huwa inkluda, bħala tnaqqis ta’ natura personali, ammont ta’ EUR 44057 li jikkorrispondi għall-ispejjeż li jirriżultaw minn dan it-taħriġ.

10

Mid-deċiżjoni tar-rinviju jirriżulta li l-leġiżlazzjoni inkwistjoni fil-kawża prinċipali tippermetti, taħt ċerti kundizzjonijiet, lill-persuni li ma jkunux laħqu l-età ta’ 30 sena, li jnaqqsu l-ispejjeż ta’ taħriġ professjonali kollha mid-dħul taxxabbli. Min-naħa l-oħra, dan id-dritt ta’ tnaqqis huwa llimitat għal EUR 15000 għall-persuni li jkunu laħqu din l-età.

11

L-amministrazzjoni fiskali Olandiża għalhekk irrikonoxxiet lill-persuna kkonċernata, abbażi tal-Artikolu 6.30 tal-Liġi dwar it-taxxa fuq id-dħul, dritt għal tnaqqis ta’ somma f’daqqa għal EUR 15000 biss.

12

Peress li r-rikors ippreżentat minn J. J. De Lange kontra din id-deċiżjoni ġie miċħud fl-ewwel istanza u fl-appell, huwa ppreżenta appell quddiem il-qorti tar-rinviju.

13

Din il-qorti tistaqsi dwar l-applikabbiltà tad-Direttiva 2000/78 u dik tal-prinċipju ta’ nondiskriminazzjoni bbażata fuq l-età għal sistema fiskali li tirrigwarda t-tnaqqis tal-ispejjeż tal-istudju. Skont il-każ, hija tistaqsi jekk id-differenza fit-trattament li twassal għaliha tali sistema u li tikkonsisti fl-għoti jew le ta’ dritt ta’ tnaqqis integrali abbażi, b’mod partikolari, tal-kriterju tal-età, tistax tkun iġġustifikata.

14

F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-Hoge Raad der Nederlanden (qorti suprema tal-Pajjiżi l-Baxxi) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri quddiemha u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:

Fil-każ li l-Qorti tal-Ġustizzja tagħti risposta negattiva:

Jekk ir-risposta għall-ewwel jew it-tieni domanda magħmula tkun pożittiva:

15

Permezz tal-ewwel domanda, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikolu 3(1)(b) tad-Direttiva 2000/78 għandux jiġi interpretat fis-sens li sistema ta’ taxxa, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li tipprovdi li t-trattament fiskali tal-ispejjeż ta’ taħriġ professjonali sostnuti minn persuna jvarja abbażi tal-età tagħha, jaqa’ taħt il-kamp ta’ applikazzjoni materjali ta’ din id-direttiva.

16

Qabelxejn, għandu jitfakkar li, skont ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, kemm mit-titolu u mill-preambolu kif ukoll mill-kontenut u l-għan tad-Direttiva 2000/78 jirriżulta li l-għan tagħha huwa li tistabbilixxi kuntest ġenerali sabiex tiżgura lil kull persuna ugwaljanza fit-trattament fil-qasam tal-impjieg u tax-xogħol, billi toffri protezzjoni effettiva kontra d-diskriminazzjoni bbażata fuq waħda mir-raġunijiet imsemmija fl-Artikolu 1 tagħha, li fosthom hemm l-età (sentenzi tas-26 ta’ Settembru 2013, Dansk Jurist- og Økonomforbund, C‑546/11, EU:C:2013:603, punt 23 u l-ġurisprudenza ċċitata, kif ukoll tat-2 ta’ Ġunju 2016, C, C‑122/15, EU:C:2016:391, punt 19).

17

B’mod partikolari, l-Artikolu 3(1)(b) tad-Direttiva 2000/78 jipprovdi b’mod partikolari li din tal-aħħar tapplika, fil-limiti tal-kompetenzi mogħtija lill-Unjoni, għall-persuni kollha fir-rigward tal-aċċess għal kull tip u kull livell ta’ orjentazzjoni professjonali, ta’ taħriġ professjonali, ta’ perfezzjonament u ta’ taħriġ ta’ riforma, inkluż l-akkwist ta’ esperjenza prattika.

18

F’dan ir-rigward, għandu jiġi osservat li, kif irrilevat il-qorti tar-rinviju, li għalkemm l-eżistenza u l-portata ta’ dritt għal tnaqqis, bħal dak previst fl-Artikolu 6.30 tal-Liġi dwar it-taxxa fuq id-dħul, ma jikkondizzjonawx, bħala tali, l-aċċess għat-taħriġ professjonali, xorta jibqa’ l-fatt li l-konsegwenzi finanzjarji li jirriżultaw minnhom jista’ jkollhom effett fuq l-aċċessibbiltà effettiva għal tali taħriġ.

19

Il-Gvern Olandiż isostni li l-vantaġġ fiskali inkwistjoni fil-kawża prinċipali huwa intiż sabiex jiffavorixxi l-aċċess taż-żgħażagħ għat-taħriġ u s-sitwazzjoni tagħhom fuq is-suq tax-xogħol. Id-dritt għal tnaqqis previst mill-Artikolu 6.30 tal-Liġi dwar it-taxxa fuq id-dħul huwa intiż fil-fatt sabiex jgħin liż-żgħażagħ billi joffrilhom, matul perijodu ordinarju ta’ studji partikolari, vantaġġi fiskali li jippermettilhom li jsegwu iktar faċilment l-istudju matul dan il-perijodu u, b’hekk, jiksbu sitwazzjoni solida fuq is-suq tax-xogħol.

20

F’dawn iċ-ċirkustanzi, sistema fiskali, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, tista’ tiġi kkunsidrata bħala li tikkonċerna l-aċċess għat-taħriġ professjonali, fis-sens tal-Artikolu 3(1)(b) tad-Direttiva 2000/78.

21

Hekk, u moqri fid-dawl tal-Artikolu 16(a) tad-Direttiva 2000/78, li permezz tiegħu l-Istati Membri għandhom jieħdu l-miżuri kollha neċessarji sabiex jitħassru l-liġijiet, ir-regolamenti u d-dispożizzjonijiet amministrattivi neċessarji kuntrarji għall-prinċipji tal-ugwaljanza fit-trattament, l-Artikolu 3(1)(b) ta’ din id-direttiva għandu jinftiehem fis-sens li jinkludi wkoll dispożizzjoni fiskali bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, adottata bil-għan li tiffavorixxi l-aċċess għat-taħriġ taż-żgħażagħ u, għaldaqstant, is-sitwazzjoni tagħhom fuq is-suq tax-xogħol (ara, b’analoġija, sentenza tal-21 ta’ Lulju 2005, Vergani, C-207/04, ECLI:EU:C:2005:495, punt 26).

22

Minn dak li jippreċedi jirriżulta li l-Artikolu 3(1)(b) tad-Direttiva 2000/78 għandu jiġi interpretat fis-sens li sistema ta’ taxxa, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li tipprovdi li t-trattament fiskali tal-ispejjeż ta’ taħriġ professjonali sostnuti minn persuna jvarja skont l-età tagħha, taqa’ taħt il-kamp ta’ applikazzjoni materjali ta’ din id-direttiva sa fejn hija intiża li tiffavorixxi l-aċċess għat-taħriġ taż-żgħażagħ.

23

Fid-dawl tar-risposta mogħtija għall-ewwel domanda, ma hemmx lok li tingħata risposta għat-tieni domanda, peress li din saret biss fl-ipoteżi fejn il-Qorti tal-Ġustizzja tikkonstata li d-Direttiva 2000/78 ma hijiex applikabbli għall-kawża prinċipali.

24

Permezz tat-tielet u r-raba’ domanda, li jaqbel li jiġu eżaminati flimkien, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikolu 6(1) tad-Direttiva 2000/78 għandux jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi skema ta’ taxxa, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li tippermetti lill-persuni li ma laħqux l-età ta’ 30 sena li jnaqqsu kompletament, taħt ċerti kundizzjonijiet, l-ispejjeż ta’ taħriġ professjonali mid-dħul taxxabbli tagħhom meta dan id-dritt għal tnaqqis huwa limitat għall-persuni li laħqu din l-età.

25

Skont din id-dispożizzjoni, għandu jiġi eżaminat jekk id-differenza fit-trattament ibbażata fuq l-età bejn persuni li jsegwu tali taħriġ hijiex oġġettivament u raġonevolment iġġustifikata minn għan leġittimu, jekk il-miżuri implementati biex dan jitwettaq humiex xierqa u jekk jaqbżux dak li huwa neċessarju sabiex jintlaħaq l-għan segwit mil-leġiżlatur nazzjonali.

26

L-Artikolu 6(1)(a) tad-Direttiva 2000/78 jipprovdi barra minn hekk li dawn id-differenzi fit-trattament jistgħux b’mod partikolari jinkludu t-tqegħid għad-dispożizzjoni ta’ kundizzjonijiet speċjali ta’ aċċess għall-impjieg u għat-taħriġ professjonali, ta’ impjieg u ta’ xogħol, inkluż il-kundizzjonijiet ta’ sensji u ta’ remunerazzjoni, għaż-żgħażagħ, sabiex sabiex tiġi ffavorizzata l-integrazzjoni professjonali tagħhom jew sabiex tiġi żgurata l-protezzjoni tagħhom.

27

Għaldaqstant, għandu jiġi kkunsidrat li l-għan intiż li jiffavorixxi s-sitwazzjoni taż-żgħażagħ fuq is-suq tax-xogħol sabiex jippromwovi l-integrazzjoni professjonali tagħhom jew li tiġi żgurata l-protezzjoni tagħhom jista’ jiġi kkunsidrat bħala leġittimu, fis-sens tal-Artikolu 6(1) tad-Direttiva 2000/78.

28

Għaldaqstant, għandu jiġi eżaminat jekk il-mezzi implementati sabiex jintlaħqu dawn l-għanijiet humiex xierqa u neċessarji.

29

F’dak li jikkonċerna, fl-ewwel lok, in-natura xierqa ta’ skema ta’ taxxa bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, ma huwiex ikkontestat li tali skema hija ta’ natura li tiffavorixxi s-sitwazzjoni taż-żgħażagħ fuq is-suq tax-xogħol sa fejn tikkostitwixxi għalihom miżura ta’ inkoraġġiment għat-taħriġ professjonali. Madankollu, hija l-qorti tar-rinviju li għandha tivverifika li dan huwa effettivament il-każ.

30

Fit-tieni lok, il-qorti tar-rinviju tistaqsi dwar in-natura strettament neċessarja tal-iskema ta’ taxxa inkwistjoni.

31

F’dan ir-rigward, il-Gvern Olandiż josserva li għalkemm din l-iskema tirriżerva d-dritt li jitnaqqsu kompletament l-ispejjeż ta’ taħriġ mid-dħul taxxabbli tagħhom għall-persuni ta’ inqas minn 30 sena biss, il-persuni ta’ iktar minn 30 sena ma humiex daqstant żvantaġġati mill-imsemmija skema. Fil-fatt, dawn tal-aħħar jibbenefikaw, kull sena, minn dritt għal tnaqqis tal-ispejjeż ta’ taħriġ għall-ammont ta’ EUR 15000, indipendentement mill-kwistjoni dwar jekk l-ispejjeż sostnuti jikkonċernawx l-ewwel ċiklu ta’ studju jew ċiklu ta’ studju ulterjuri.

32

Il-Gvern Olandiż iżid li tali dritt għal tnaqqis jista’ jiġi eżerċitat mingħajr limitu fiż-żmien, filwaqt li l-possibbiltà, għall-persuni ta’ inqas minn 30 sena, li jnaqqsu l-ammont kollu tal-ispejjeż ta’ formazzjoni tagħhom huwa limitat għal perijodu ordinarju ta’ studju ta’ sittax-il trimestru skont il-kalendarju. Fl-aħħar nett, dan l-istess gvern jenfasizza li l-ispejjeż ta’ taħriġ jammontaw bħala medja għal EUR 15000 fis-sena.

33

Fl-aħħar nett fir-rigward tal-kwistjoni dwar jekk huwiex iġġustifikat li jiġu esklużi l-persuni li għandhom iktar minn 30 sena mid-dritt għal tnaqqis tal-ispejjeż kollha ta’ taħriġ, il-Gvern Olandiż isostni li dawn il-persuni ġeneralment kellhom l-opportunità li jsegwu taħriġ preċedenti kif ukoll li jeżerċitaw attività professjonali, b’tali mod li, peress li jinsabu f’sitwazzjoni finanzjarja aħjar minn dik taż-żgħażagħ li jkunu ħarġu ftit ilu mill-iskola, huma f’pożizzjoni li jassumu tal-inqas parzjalment l-oneru finanzjarju ta’ taħriġ ġdid.

34

Fid-dawl tal-marġni ta’ diskrezzjoni rrikonoxxut lill-Istati Membri u lill-imsieħba soċjali fil-qasam tal-politika soċjali u tal-impjieg, li Stat Membru li jadotta skema ta’ taxxa bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali jmur lil hinn minn dak li huwa neċessarju sabiex jintlaħaq l-għan intiż li jiffavorixxi s-sitwazzjoni taż-żgħażagħ fuq is-suq tax-xogħol.

35

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, ir-risposta għat-tielet u r-raba’ domanda għandha tkun li l-Artikolu 6(1) tad-Direttiva 2000/78 għandu jiġi interpretat fis-sens li ma jipprekludix sistema ta’ taxxa, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li tippermetti lill-persuni li ma laħqux l-età ta’ 30 sena li jnaqqsu kompletament, taħt ċerti kundizzjonijiet, l-ispejjeż ta’ taħriġ professjonali mid-dħul taxxabbli tagħhom meta dan id-dritt ta’ tnaqqis huwa limitat għall-persuni li laħqu din l-età, sa fejn minn naħa, din is-sistema hija oġġettivament u raġonevolment iġġustifikata minn għan leġittimu relatat mal-politika tal-impjieg u tas-suq tax-xogħol u, min-naħa l-oħra, il-mezzi sabiex jintlaħaq dan il-għan huma xierqa u neċessarji. Hija r-responsabbiltà tal-qorti tar-rinviju li tivverifika jekk dan huwiex il-każ fil-kawża prinċipali.

36

Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija din il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura.

Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (Is-Sitt Awla) taqta’ u tiddeċiedi: