IL-KUMMISSJONI EWROPEA

Brussell, 8.7.2021

COM(2021) 398 final

2021/0216(NLE)

Proposta għal

DEĊIŻJONI TA’ IMPLIMENTAZZJONI TAL-KUNSILL

dwar l-approvazzjoni tal-valutazzjoni tal-pjan għall-irkupru r-reżiljenza għal Ċipru

{SWD(2021) 196 final}

2021/0216 (NLE)

Proposta għal

DEĊIŻJONI TA’ IMPLIMENTAZZJONI TAL-KUNSILL

dwar l-approvazzjoni tal-valutazzjoni tal-pjan għall-irkupru r-reżiljenza għal Ċipru

IL-KUNSILL TAL-UNJONI EWROPEA,

Wara li kkunsidra t-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea,

Wara li kkunsidra r-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-12 ta’ Frar 2021 li jistabbilixxi l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza 1 , u b’mod partikulari l-Artikolu 20 tiegħu,

Wara li kkunsidra l-proposta tal-Kummissjoni Ewropea,

Billi:

(1)It-tifqigħa tal-COVID-19 kellha impatt ta’ tfixkil fuq l-ekonomija ta’ Ċipru, u dan ħarrax l-isfidi li kienu jeżistu qabel il-pandemija. Fl-2019, il-prodott domestiku gross per capita (PDG per capita) ta’ Ċipru kien ta’ 81 % tal-medja tal-Unjoni. Skont it-tbassir tar-Rebbiegħa 2021 tal-Kummissjoni, il-PDG reali ta’ Ċipru naqas b’5,1 % fl-2020 u mistenni jonqos bi 2,1 % b’mod kumulattiv fl-2020 u l-2021. Aspetti fit-tul b’impatt fuq il-prestazzjoni ekonomika fit-terminu l-medju jinkludu mudell ta’ tkabbir li jibbaża fuq għadd relattivament baxx ta’ sorsi ta’ tkabbir u livell għoli ta’ stokks ta’ dejn privat, pubbliku u estern b’vulnerabbiltajiet fis-settur finanzjarju.

(2)Fid-9 ta’ Lulju 2019 u fl-20 ta’ Lulju 2020, il-Kunsill indirizza r-rakkomandazzjonijiet lil Ċipru fil-kuntest tas-Semestru Ewropew. B’mod partikolari, il-Kunsill irrakkomanda li tiġi indirizzata b’mod effettiv il-pandemija, tiġi sostnuta l-ekonomija u jiġi appoġġat l-irkupru riżultanti. Meta l-kundizzjonijiet ekonomiċi jippermettu, il-Kunsill irrakkomanda lil Ċipru biex isegwi politiki fiskali mmirati lejn il-kisba ta’ pożizzjonijiet fiskali prudenti fit-terminu l-medju u jiżgura s-sostenibbiltà tad-dejn, filwaqt li jsaħħaħ l-investiment. Barra minn hekk, il-Kunsill irrakkomanda li jissaħħu r-reżiljenza u l-kapaċità tas-sistema tas-saħħa biex jiġu żgurati servizzi ta’ kwalità u affordabbli, inkluż billi jittejbu l-kundizzjonijiet tax-xogħol tal-ħaddiema fil-qasam tas-saħħa, u li jiġi żgurat li s-Sistema Nazzjonali tas-Saħħa ssir operattiva fl-2020, kif ippjanat, filwaqt li tiġi ppreservata s-sostenibbiltà fit-tul tagħha. Il-Kunsill irrakkomanda wkoll lil Ċipru biex jipprovdi sostituzzjoni tal-introjtu adegwat u aċċess għall-protezzjoni soċjali għal kulħadd, biex isaħħaħ is-servizzi pubbliċi tal-impjiegi, isaħħaħ is-sensibilizzazzjoni u l-appoġġ għall-attivazzjoni għaż-żgħażagħ, jippromwovi arranġamenti tax-xogħol flessibbli, itejjeb ir-rilevanza tal-edukazzjoni u t-taħriġ għas-suq tax-xogħol, iwettaq ir-riforma tas-sistema tal-edukazzjoni u t-taħriġ, inkluża l-evalwazzjoni tal-għalliema, u jżid l-involviment tal-impjegaturi u l-parteċipazzjoni tal-istudenti fl-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali, u l-aċċess affordabbli għall-edukazzjoni u l-kura bikrija tat-tfal. Il-Kunsill irrakkomanda wkoll lil Ċipru biex jiżgura aċċess adegwat għall-finanzjament u l-likwidità, speċjalment għall-intrapriżi żgħar u ta’ daqs medju, jadotta leġiżlazzjoni biex jissimplifika l-proċeduri għal investituri strateġiċi biex jiksbu l-permessi u l-liċenzji meħtieġa, ikompli l-implimentazzjoni ta’ proġetti ta’ privatizzazzjoni u jantiċipa proġetti maturi ta’ investiment pubbliku u jippromwovi l-investiment privat biex irawwem l-irkupru ekonomiku u jiffoka l-investiment fuq it-tranżizzjoni ekoloġika u diġitali, b’mod partikolari fuq il-produzzjoni u l-użu nodfa u effiċjenti tal-enerġija, il-ġestjoni tal-iskart u tal-ilma, it-trasport sostenibbli, id-diġitalizzazzjoni, ir-riċerka u l-innovazzjoni. Barra minn hekk, Ċipru ġie mistieden iżid l-azzjoni biex jindirizza l-karatteristiċi tas-sistema tat-taxxa li jiffaċilitaw l-ippjanar aggressiv tat-taxxa minn individwi u kumpaniji multinazzjonali, b’mod partikolari permezz ta’ pagamenti li jħallu l-pajjiż. Ċipru ngħata wkoll il-parir li jtejjeb l-effiċjenza u l-kwalità, inkluża d-diġitalizzazzjoni (i) tas-sistema ġudizzjarja, inkluż il-funzjonament tal-ġustizzja amministrattiva u r-reviżjoni tal-proċeduri ċivili, iż-żieda tal-ispeċjalizzazzjoni tal-qrati u (ii) tas-settur pubbliku, inkluż il-funzjonament tal-amministrazzjoni pubblika u l-gvernijiet lokali u l-governanza tal-entitajiet tal-istat u jieħu miżuri biex isaħħaħ l-infurzar legali tat-talbiet u jiżgura sistemi affidabbli, sikuri u rapidi għall-ħruġ u t-trasferiment ta’ titoli ta’ proprjetà u drittijiet ta’ proprjetà immobbli. Ċipru ġie mistieden ukoll jiffaċilita t-tnaqqis tas-self improduttiv inkluż billi jistabbilixxi struttura ta’ governanza effettiva tal-kumpanija maniġerjali tal-assi tal-Istat, jieħu passi biex itejjeb id-dixxiplina tal-pagamenti u jsaħħaħ is-superviżjoni tal-kumpaniji li jakkwistaw il-kreditu u fis-settur finanzjarju mhux bankarju, inkluż billi jintegra bis-sħiħ is-superviżuri tal-fondi tal-assigurazzjoni u tal-pensjonijiet. Barra minn hekk, Ċipru ġie mistieden jaċċellera r-riformi kontra l-korruzzjoni, jissalvagwardja l-indipendenza tal-prosekuzzjoni u jsaħħaħ il-kapaċità tal-infurzar tal-liġi. Wara li vvalutat il-progress fl-implimentazzjoni ta’ dawn ir-rakkomandazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiż fil-mument tas-sottomissjoni tal-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza, il-Kummissjoni ssib li r-rakkomandazzjoni dwar it-teħid tal-miżuri kollha meħtieġa biex tiġi indirizzata b’mod effettiv il-pandemija, tiġi sostnuta l-ekonomija u jiġi appoġġat l-irkupru riżultanti ġiet implimentata bis-sħiħ.

(3)Fit-2 ta’ Ġunju 2021, il-Kummissjoni ppubblikat analiżi fil-fond skont l-Artikolu 5 tar-Regolament (UE) Nru 1176/2011 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill 2 għal Ċipru. L-analiżi tal-Kummissjoni wasslitha biex tikkonkludi li Ċipru qed jesperjenza żbilanċi makroekonomiċi eċċessivi, b’mod partikolari relatati ma’ stokks għoljin ta’ dejn estern, tal-gvern u privat, u self improduttiv li għadu għoli, flimkien ma’ defiċit sostanzjali fil-kont kurrenti.

(4)[Ir-rakkomandazzjoni tal-Kunsill dwar il-politika ekonomika taż-Żona tal-Euro rrakkomandat lill-Istati Membri taż-Żona tal-Euro biex jieħdu azzjoni, inkluż permezz tal-pjanijiet tagħhom għall-irkupru u r-reżiljenza, biex, fost l-oħrajn, jiżguraw pożizzjoni ta’ politika li tappoġġa l-irkupru u biex ikomplu jtejbu l-konverġenza, ir-reżiljenza u t-tkabbir sostenibbli u inklużiv. Ir-rakkomandazzjoni tal-Kunsill irrakkomandat ukoll li jissaħħu l-oqfsa istituzzjonali nazzjonali, li tiġi żgurata l-istabbiltà makrofinanzjarja, li tiġi kkompletata l-Unjoni Ekonomika u Monetarja u li jissaħħaħ ir-rwol internazzjonali tal-euro.] [Jekk ir-rakkomandazzjoni tal-Kunsill ma tiġix adottata sal-adozzjoni tas-CID, neħħi din il-premessa.]

(5)Fis-17 ta’ Mejju 2021, Ċipru ppreżenta l-pjan nazzjonali tiegħu għall-irkupru u r-reżiljenza lill-Kummissjoni, f’konformità mal-Artikolu 18(1) tar-Regolament (UE) 2021/241. Din il-preżentazzjoni segwiet proċess ta’ konsultazzjoni, imwettaq f’konformità mal-qafas legali nazzjonali, ta’ awtoritajiet lokali, sħab soċjali, organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ u partijiet ikkonċernati rilevanti oħrajn. Is-sjieda nazzjonali tal-pjanijiet għall-irkupru u r-reżiljenza qed tirfed l-implimentazzjoni b’suċċess tagħhom u l-impatt dejjiemi tagħhom fil-livell nazzjonali u l-kredibbiltà fil-livell Ewropew. Skont l-Artikolu 19 ta’ dak ir-Regolament, il-Kummissjoni vvalutat ir-rilevanza, l-effettività, l-effiċjenza u l-koerenza tal-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza, f’konformità mal-linji gwida tal-valutazzjoni tal-Anness V ta’ dak ir-Regolament.

(6)Jenħtieġ li l-pjanijiet għall-irkupru u r-reżiljenza jsegwu l-objettivi ġenerali tal-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza stabbiliti bir-Regolament (UE) 2021/241 u tal-Istrument ta’ Rkupru tal-UE stabbilit bir-Regolament tal-Kunsill (UE) 2020/2094 3 sabiex jiġi appoġġat l-irkupru wara l-kriżi tal-COVID-19. Jenħtieġ li dawn jippromwovu l-koeżjoni ekonomika, soċjali u territorjali tal-Unjoni billi jikkontribwixxu għas-sitt pilastri msemmijin fl-Artikolu 3 tar-Regolament (UE) 2021/241.

(7)L-implimentazzjoni tal-pjanijiet ta’ rkupru u reżiljenza tal-Istati Membri se tikkostitwixxi sforz ikkoordinat ta’ investiment u riformi madwar l-Unjoni. Permezz tal-implimentazzjoni kkoordinata u simultanja ta’ dawn ir-riformi u l-investimenti u l-implimentazzjoni ta’ proġetti transfruntieri, dawn ir-riformi u l-investimenti se jsaħħu lil xulxin b’mod reċiproku u jiġġeneraw effetti konsegwenzjali pożittivi madwar l-Unjoni kollha. Għalhekk, mistenni li madwar terz tal-impatt tal-Faċilità fuq it-tkabbir u l-ħolqien tal-impjiegi tal-Istati Membri jiġi minn effetti konsegwenzjali minn Stati Membri oħrajn.

Rispons ibbilanċjat li jikkontribwixxi għas-sitt pilastri

(8)F’konformità mal-Artikolu 19(3), il-punt (a) u t-Taqsima 2.1 tal-Anness V tar-Regolament (UE) 2021/241, il-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza jirrappreżenta (Klassifikazzjoni A) rispons komprensiv u bbilanċjat b’mod adegwat għas-sitwazzjoni ekonomika u soċjali, u b’hekk jikkontribwixxi b’mod xieraq għas-sitt pilastri kollha kemm huma msemmijin fl-Artikolu 3 tar-Regolament (UE) 2021/241, filwaqt li jqis l-isfidi speċifiċi u l-allokazzjoni finanzjarja tal-Istat Membru kkonċernat.

(9)Il-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza jikkonsisti f’sett wiesa’ u bbilanċjat ta’ riformi u investimenti li jappoġġa l-indirizzar tal-isfidi ta’ politika ewlenin tas-soċjetà u l-ekonomija Ċiprijotti, filwaqt li fl-istess ħin jirreaġixxi b’mod adegwat għall-impatti tal-pandemija tal-COVID-19. Il-pjan mfassal madwar l-objettiv globali tat-tisħiħ tar-reżiljenza tal-ekonomija u l-potenzjal tal-pajjiż għal tkabbir u benessri fit-tul ekonomikament, soċjalment u ambjentalment sostenibbli. Il-pjan jiffoka fuq ħames assi ta’ politika prijoritarji: is-saħħa u l-protezzjoni ċivili; it-tranżizzjoni lejn ekonomija ekoloġika; ir-reżiljenza u l-kompetittività tal-ekonomija; it-trasformazzjoni diġitali; u s-suq tax-xogħol, il-protezzjoni soċjali, l-edukazzjoni u l-kapital uman. Il-pjan jispjega b’mod ċar kif kull assi ta’ politika jikkontribwixxi għas-sitt pilastri msemmijin fl-Artikolu 3 tar-Regolament (UE) 2021/241. Dan jikkontribwixxi biex jiġi żgurat li kull pilastru jiġi indirizzat b’mod komprensiv u koerenti.

(10)Il-pjan għandu l-għan li jikkontribwixxi biex jiġu indirizzati l-isfidi ewlenin relatati mat-tranżizzjoni ekoloġika, inklużi l-emissjonijiet għoljin ta’ gassijiet b’effett ta’ serra, il-lakuni fil-ġestjoni tal-ilma u tal-iskart, il-ħtieġa li jiġu ssalvagwardjati l-bijodiversità u l-organiżmi selvaġġi. Il-miżuri f’dan il-kuntest jinkludu l-introduzzjoni ta’ tassazzjoni ekoloġika, riforma tas-suq tal-elettriku akkumpanjata minn faċilitazzjoni tal-użu tal-enerġija rinnovabbli, rinnovazzjonijiet tal-istokk tal-bini bil-ħsieb li jkun hemm titjib fl-effiċjenza enerġetika, ekoloġizzazzjoni tal-istokk tal-vetturi, protezzjoni min-nirien fil-foresti, protezzjoni tal-ekosistema tal-baħar u ġestjoni intelliġenti tal-ilma. Il-pjan jinkludi wkoll miżuri bl-għan li jikkontribwixxu għat-trasformazzjoni diġitali, b’enfasi fuq il-konnettività u s-soluzzjonijiet tal-gvern elettroniku, u li jintegraw it-tħassib dwar id-diġitalizzazzjoni f’miżuri f’oqsma oħrajn, bħal fir-riforma tas-sistemi tal-ġustizzja, tas-saħħa u tal-edukazzjoni u t-taħriġ. Id-diġitalizzazzjoni tal-kumpaniji, b’mod partikolari l-intrapriżi żgħar u ta’ daqs medju, hija appoġġata permezz ta’ miżuri diretti bl-għan li jżidu l-produttività u l-kompetittività tagħhom. It-tkabbir intelliġenti, sostenibbli u inklużiv mistenni jitrawwem permezz ta’ miżuri li jtejbu l-aċċess għall-finanzjament tal-kumpaniji, riformi u investimenti mmirati fir-riċerka u l-innovazzjoni, riforma fl-edukazzjoni li tikkontribwixxi biex jiġu indirizzati kemm il-kwalità tal-eżiti edukattivi kif ukoll il-ħtieġa li jitnaqqsu d-distakki soċjoekonomiċi, u l-appoġġ għal taħlita ta’ enerġija aktar nadifa u impronta tal-karbonju tal-ekonomija iċken b’mod ġust u inklużiv. B’mod parallel, komponent iddedikat għall-istabbiltà finanzjarja u fiskali għandu l-għan li jsaħħaħ is-solidità tas-settur bankarju, itejjeb il-funzjonament tal-qafas tal-insolvenza u jipprevjeni dejn privat għoli, flimkien ma’ sistema tat-taxxa aktar effettiva u ġusta, u b’hekk itejjeb ir-reżiljenza tal-ekonomija. Il-pjan jikkontribwixxi wkoll biex jiġu indirizzati l-isfidi tal-ekonomija Ċiprijotta fir-rigward tal-kompetittività, il-produttività u l-bżonn tad-diversifikazzjoni tal-mudell tat-tkabbir permezz ta’ riformi u investimenti fis-settur agroalimentari, il-manifattura ħafifa, it-turiżmu sostenibbli u l-ekonomija ċirkolari.

(11)Il-pjan jikkontribwixxi għat-tisħiħ tal-koeżjoni ekonomika, soċjali u territorjali u l-konverġenza ta’ Ċipru mal-Unjoni permezz ta’ miżuri li jtejbu l-aċċessibbiltà, ir-reżiljenza u l-kwalità tas-sistemi tas-saħħa tal-kura fit-tul, għar-rinnovament tal-infrastruttura soċjali, għall-ġlieda kontra l-faqar enerġetiku, biex jagħmel l-aċċess għall-infrastrutturi diġitali aktar ugwali, u għat-tisħiħ tal-impjiegi u l-appoġġ soċjali għal gruppi aktar vulnerabbli. Xi wħud minn dawk il-miżuri jenħtieġ li jkunu ta’ benefiċċju wkoll għas-saħħa u għar-reżiljenza ekonomika, soċjali u istituzzjonali u jenħtieġ li jaġixxu f’sinerġija ma’ riformi u investimenti mmirati oħrajn, bħall-għeluq ta’ lakuni fis-sistema tal-protezzjoni soċjali, it-tnaqqis tal-ispariġġ fil-ħiliet fis-suq tax-xogħol permezz ta’ inizjattivi ta’ titjib tal-ħiliet u taħriġ mill-ġdid kif ukoll gwida, u l-immodernizzar u d-diġitalizzazzjoni tal-amministrazzjoni u s-servizzi pubbliċi, inklużi l-iskejjel u l-istituzzjonijiet tas-saħħa. Il-politiki għall-ġenerazzjoni li jmiss, it-tfal u ż-żgħażagħ huma wkoll prominenti fil-pjan, li jkopru l-modernizzazzjoni u t-titjib tas-sistema tal-edukazzjoni u t-taħriġ fil-livelli kollha, edukazzjoni u kura bikrija tat-tfal aktar aċċessibbli, sensibilizzazzjoni aħjar taż-żgħażagħ barra mill-edukazzjoni, impjieg jew taħriġ, u appoġġ fil-livelli kollha għall-iżvilupp ta’ ħiliet rilevanti għat-tranżizzjonijiet diġitali u ekoloġiċi.

L-indirizzar tal-isfidi kollha jew ta’ subsett sinifikanti ta’ sfidi identifikati fir-Rakkomandazzjonijiet Speċifiċi għall-Pajjiżi

(12)F’konformità mal-Artikolu 19(3), il-punt (b) u t-Taqsima 2.2 tal-Anness V tar-Regolament (UE) 2021/241, il-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza mistenni jikkontribwixxi għall-indirizzar b’mod effettiv tal-isfidi kollha jew subsett sinifikanti ta’ sfidi (Klassifikazzjoni A) identifikati fir-rakkomandazzjonijiet rilevanti speċifiċi għall-pajjiżi, inklużi l-aspetti fiskali tagħhom u r-rakkomandazzjonijiet magħmula skont l-Artikolu 6 tar-Regolament (UE) Nru 1176/2011, indirizzati lil Ċipru jew l-isfidi identifikati f’dokumenti rilevanti oħrajn adottati uffiċjalment mill-Kummissjoni fil-kuntest tas-Semestru Ewropew.

(13)Il-pjan jinkludi sett estensiv ta’ riformi u investimenti li jsaħħu lil xulxin b’mod reċiproku li jikkontribwixxu biex jindirizzaw b’mod effettiv l-isfidi ekonomiċi u soċjali kollha jew subsett sinifikanti minnhom deskritti fir-rakkomandazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiż indirizzati lil Ċipru mill-Kunsill fis-Semestru Ewropew fl-2019 u fl-2020. Bl-indirizzar tal-isfidi msemmijin fuq, il-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza mistenni jikkontribwixxi wkoll għall-korrezzjoni tal-iżbilanċi makroekonomiċi eċċessivi 4 li qed jesperjenza Ċipru, b’mod partikolari fir-rigward ta’ stokks għoljin ta’ dejn estern, tal-gvern u privat, u self improduttiv li għadu għoli, flimkien ma’ defiċit sostanzjali fil-kont kurrenti.

(14)L-espansjoni ta’ networks b’kapaċità għolja ħafna f’żoni li mhumiex moqdijin tajjeb u l-bini ta’ sistema ta’ kejbils biex ikunu “lesti għall-Gigabits” mistennijin itejbu l-konnettività tal-internet f’Ċipru u jippromwovu l-adozzjoni tagħha. Id-diġitalizzazzjoni tas-servizzi tal-gvern u l-introduzzjoni tal-ġustizzja elettronika, is-saħħa elettronika u l-bliet intelliġenti mistennijin jgħinu fit-tranżizzjoni diġitali. Barra minn hekk, il-pjan mistenni jtejjeb l-effiċjenza tal-amministrazzjoni pubblika billi jsaħħaħ ir-rwol strateġiku tad-dipartiment tal-persunal u l-kapaċità tal-amministrazzjonijiet tal-ministeri kompetenti biex jimplimentaw aħjar il-politiki tal-amministrazzjoni pubblika u l-funzjonijiet tar-riżorsi umani, jintroduċi qafas ġdid għall-mili tal-postijiet tax-xogħol battala fis-servizz pubbliku u għall-evalwazzjoni tal-prestazzjoni tal-impjegati. L-introduzzjoni ta’ qafas legali ġdid għall-gvernijiet lokali mistennija ttejjeb il-funzjonament tagħhom. Barra minn hekk, l-istabbiliment ta’ awtorità kontra l-korruzzjoni mistenni jgħin fil-ġlieda kontra l-korruzzjoni b’mod aktar effettiv, li għandu jikkontribwixxi wkoll għall-prevenzjoni, l-identifikazzjoni u l-korrezzjoni ta’ irregolaritajiet fl-użu tal-fondi pubbliċi. Il-pjan jinkludi miżuri li mistennija jindirizzaw il-karatteristiċi tas-sistema tat-taxxa ta’ Ċipru li jiffaċilitaw l-ippjanar aggressiv tat-taxxa, b’mod partikolari minn kumpaniji multinazzjonali, inkluża l-introduzzjoni ta’ taxxi minn ras il-għajn għal pagamenti ta’ dividendi, pagamenti ta’ royalties u mgħax li jitilqu l-pajjiż.

(15)L-istabbiliment ta’ sistema nazzjonali ta’ stħarriġ dwar is-sitwazzjoni tal-gradwati u l-aġġornament tal-kurrikuli edukattivi tal-iskejjel sekondarji biex jittejbu l-litteriżmu diġitali, il-ħiliet personali u l-ħiliet intraprenditorjali, flimkien ma’ bosta skemi ta’ taħriġ biex jissaħħu l-ħiliet diġitali, ekoloġiċi, blu u intraprenditorjali fost gruppi differenti tal-popolazzjoni, mistennijin itejbu l-kwalità u r-rilevanza għas-suq tax-xogħol tal-edukazzjoni u t-taħriġ. Barra minn hekk, id-diġitalizzazzjoni tas-sistema ta’ skemi ta’ inċentivi għar-reklutaġġ u l-iżvilupp ta’ sistema ta’ ġestjoni tal-prestazzjoni għas-servizzi tal-impjiegi pubbliċi mistennijin itejbu l-effiċjenza tal-operazzjonijiet u l-kwalità tas-servizzi. L-għoti ta’ konsulenza u gwida kif ukoll skema ta’ inċentivi għar-reklutaġġ għaż-żgħażagħ barra mill-edukazzjoni, impjieg jew taħriġ mistennijin isaħħu s-sensibilizzazzjoni u l-appoġġ ta’ attivazzjoni għaż-żgħażagħ. Is-sistema tal-edukazzjoni u t-taħriġ mistennija tittejjeb permezz ta’ sistema ġdida ta’ evalwazzjoni tal-għalliema u tal-iskejjel, bl-implimentazzjoni ta’ pjan ta’ azzjoni nazzjonali li jindirizza l-ispariġġ fil-ħiliet, bl-estensjoni tal-edukazzjoni preprimarja obbligatorja b’xejn mill-età ta’ erba’ snin u bil-bini ta’ żewġ skejjel tekniċi mudell li jkomplu jsaħħu l-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali. Barra minn hekk, l-investimenti fl-edukazzjoni u kura bikrija tat-tfal u l-adozzjoni ta’ strateġija u pjan ta’ azzjoni nazzjonali mistennijin itejbu l-kwalità u l-affordabbiltà tal-edukazzjoni u l-kura bikrija tat-tfal. Il-pjan jipprevedi wkoll liġi li tirregola l-arranġamenti tax-xogħol flessibbli fil-forma ta’ telexogħol u l-estensjoni tal-protezzjoni soċjali għal dawk li jaħdmu għal rashom u għall-ħaddiema f’forom ġodda ta’ impjieg f’konformità mar-rakkomandazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiż rilevanti. L-implimentazzjoni tal-pjan mistennija ssaħħaħ il-kapaċità, il-kwalità u r-reżiljenza tas-sistemi tas-saħħa u tal-protezzjoni ċivili permezz ta’ miżuri li għandhom l-għan li jaġġornaw it-tagħmir u jistabbilixxu sistemi ta’ informazzjoni ddedikati għal hekk, flimkien mal-promozzjoni tal-investimenti fis-sistemi ta’ komunikazzjoni u s-Saħħa elettronika. Huma previsti wkoll l-estensjoni u l-kostruzzjoni ta’ unitajiet addizzjonali tal-kura speċjalizzata.

(16)It-twaqqif ta’ Aġenzija Promozzjonali Nazzjonali u l-introduzzjoni ta’ programmi u skemi ta’ finanzjament mistennijin itejbu l-aċċess għall-finanzi u l-likwidità, speċjalment għall-intrapriżi żgħar u ta’ daqs medju. L-iskemi ta’ għotjiet għar-riċerka u l-innovazzjoni kif ukoll it-twaqqif ta’ uffiċċju ċentrali għat-trasferiment tal-għarfien mistennijin iżidu l-investimenti fir-riċerka u l-innovazzjoni.

(17)Il-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza fih miżuri li mistennijin jikkontribwixxu għat-tranżizzjoni ekoloġika. Il-pjan jippromwovi produzzjoni u użu nodfa u effiċjenti tal-enerġija permezz ta’ bosta miżuri, li jinkludu tassazzjoni ekoloġika, il-ftuħ tas-suq tal-elettriku, appoġġ għall-investimenti ekoloġiċi u proġetti ta’ rinnovazzjoni enerġetika tal-istokk tal-bini u infrastruttura oħra. Il-pjan jinkludi wkoll miżuri li għandhom l-għan li jsaħħu l-protezzjoni kontra n-nirien fil-foresti u l-protezzjoni tal-ekosistema tal-baħar. Miżuri relatati mal-ġestjoni tal-iskart u tal-ilma għandhom l-għan li jnaqqsu t-telf tal-ilma, jaġġornaw l-infrastruttura eżistenti u l-ġestjoni tal-ilma. Barra minn hekk, l-investimenti f’vetturi b’emissjonijiet żero jew baxxi kif ukoll fid-diġitalizzazzjoni tas-settur tat-trasport huma previsti li jippromwovu t-trasport sostenibbli.

(18)Il-pjan għandu l-għan li jnaqqas ir-riskji fis-settur bankarju relatati ma’ self improduttiv li ntiret permezz ta’ pjan ta’ azzjoni ddedikat għal hekk kif ukoll permezz ta’ miżuri li jtejbu l-ambjent tax-xogħol għall-akkwirenti tal-kreditu u s-servizzjanti tal-kreditu. Fir-rigward tad-dejn privat għoli u d-dixxiplina tal-pagamenti, il-pjan jippreżenta monitoraġġ imtejjeb tad-djun, titjib fil-funzjonament tal-qafas tal-insolvenza, u strateġija għall-ġlieda kontra l-illitteriżmu finanzjarju. Superviżjoni mtejba tas-setturi tal-fondi tal-assigurazzjoni u tal-pensjonijiet mistennija tinkiseb permezz ta’ żieda fir-riżorsi umani disponibbli u titjib tal-għodod superviżorji disponibbli.

(19)Ir-rakkomandazzjonijiet relatati mar-rispons immedjat tal-politika fiskali għall-pandemija jistgħu jitqiesu li jaqgħu barra mill-kamp ta’ applikazzjoni tal-pjan ta’ rkupru u reżiljenza ta’ Ċipru, minkejja li Ċipru ġeneralment wieġbet b’mod adegwat u suffiċjenti għall-ħtieġa immedjata li l-ekonomija tiġi appoġġata permezz ta’ mezzi fiskali fl-2020 u fl-2021, f’konformità mad-dispożizzjonijiet tal-Klawżola Liberatorja Ġenerali.

Kontribut għall-potenzjal tat-tkabbir, il-ħolqien tal-impjiegi u r-reżiljenza ekonomika, soċjali u istituzzjonali

(20)F’konformità mal-Artikolu 19(3), il-punt (c) u t-Taqsima 2.3 tal-Anness V tar-Regolament (UE) 2021/241, il-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza mistenni jkollu impatt qawwi (Klassifikazzjoni A) fuq it-tisħiħ tal-potenzjal tat-tkabbir, il-ħolqien tal-impjiegi, u r-reżiljenza ekonomika, soċjali u istituzzjonali tal-Istat Membru, li jikkontribwixxi għall-implimentazzjoni tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali, inkluż permezz tal-promozzjoni ta’ politiki għat-tfal u ż-żgħażagħ, u fuq il-mitigazzjoni tal-impatt ekonomiku u soċjali tal-kriżi tal-COVID‑19, u b’hekk isaħħaħ il-koeżjoni u l-konverġenza ekonomiċi, soċjali u territorjali fl-Unjoni.

(21)Simulazzjonijiet mis-servizzi tal-Kummissjoni juru li l-pjan għandu l-potenzjal li jżid il-PDG ta’ Ċipru b’bejn 1,1 % u 1,8 % sal-2026 5 . Il-pjan jinkludi sett wiesa’ ta’ investimenti fil-kapital fiżiku u uman u riformi li mistennija jikkontribwixxu għat-tkabbir ekonomiku u ż-żieda fl-impjiegi. Il-pjan għandu l-għan li jaċċellera l-irkupru ekonomiku f’Ċipru u li jistabbilixxi l-bażi għal mudell ta’ tkabbir sostenibbli fit-tul. Il-miżuri inklużi fil-pjan mistennija jnaqqsu l-vulnerabbiltà tal-pajjiż għax-xokkijiet billi jtejbu l-potenzjal tat-tkabbir, joħolqu l-impjiegi u jżidu r-reżiljenza ekonomika, soċjali u istituzzjonali, . Il-pjan mistenni wkoll jikkontribwixxi għall-implimentazzjoni tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali, inkluż permezz tal-promozzjoni ta’ politiki li joħolqu opportunitajiet indaqs għat-tfal kollha u jżidu l-impjieg taż-żgħażagħ, u jgħinu lil Ċipru jkun soċjetà inklużiva b’aċċess tajjeb għall-kura tas-saħħa u ekonomija produttiva u sostenibbli.

(22)Il-pjan Ċiprijott jindirizza l-impjiegi, l-edukazzjoni u l-ħiliet u l-isfidi soċjali rilevanti għall-implimentazzjoni tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali. Biex jitrawmu opportunitajiet indaqs u aċċess għas-suq tax-xogħol, il-pjan jipproponi riformi biex jissaħħu l-ħiliet diġitali u ekoloġiċi, tiġi mmodernizzata s-sistema ta’ evalwazzjoni tal-għalliema u tal-iskejjel u jiġi indirizzat l-ispariġġ kumplessiv fil-ħiliet. Huma previsti wkoll investimenti biex jiġu aġġornati l-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali u biex jiġi pprovdut appoġġ ta’ attivazzjoni għaż-żgħażagħ, li jikkumplimentaw l-azzjonijiet tal-Fond Soċjali Ewropew Plus. Biex itejjeb id-dinamika tas-suq tax-xogħol u l-kundizzjonijiet tax-xogħol, Ċipru ppropona għadd ta’ miżuri, inklużi dawk leġiżlattivi, biex l-arranġamenti tax-xogħol flessibbli jkunu disponibbli b’mod aktar wiesa’. Il-pjan jieħu approċċ integrat għas-servizzi tas-suq tax-xogħol u l-politiki bħas-servizzi pubbliċi tal-impjiegi u l-politiki attivi tas-suq tax-xogħol, f’konformità mar-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni dwar l-Appoġġ Attiv Effettiv għall-Impjiegi 6 . Il-grupp ewlieni fil-mira huwa ż-żgħażagħ, bil-pjan jinkludi inċentiv immirat għar-reklutaġġ assoċjat mat-taħriġ. Biex jittejbu l-protezzjoni u l-inklużjoni soċjali, il-pjan jipproponi miżuri li jappoġġaw id-deistituzzjonalizzazzjoni u s-servizzi tal-kura fit-tul.

(23)Il-pjan jippreżenta sett komprensiv ta’ miżuri biex jiġu indirizzati l-isfidi tas-suq tax-xogħol u biex tittejjeb il-koeżjoni soċjali. Dawn il-miżuri jinkludu riformi u investimenti fl-edukazzjoni u l-ħiliet, politiki ta’ attivazzjoni u servizzi soċjali, il-ġlieda kontra l-inugwaljanzi, l-immodernizzar tas-suq tax-xogħol, u ż-żieda tal-inklużjoni soċjali. Il-pjan jipprovdi mmappjar dettaljat ta’ interventi partikolari biex jiġu indirizzati l-vulnerabbiltajiet identifikati mit-Tabella ta’ Valutazzjoni Soċjali li tirfed il-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali.

(24)Il-pjan fih riformi tal-amministrazzjoni pubblika li għandhom l-għan li javvanzaw id-diġitalizzazzjoni tal-gvern, li jnaqqsu l-piż amministrattiv fuq iċ-ċittadini u d-ditti u li jħaffu aktar l-ippjanar u l-approvazzjoni ta’ proġetti ta’ investiment pubbliku. Dawn il-miżuri mistennija jagħmlu l-klima kummerċjali aktar favorevoli għall-investiment fit-tul u l-ekonomija iktar kompetittiva, billi jiżguraw servizzi governattivi diġitali effiċjenti u jippermettu effetti li jsaħħu l-produttività fit-tul.

Tagħmilx ħsara sinifikanti

(25)F’konformità mal-Artikolu 19(3), il-punt (d) u t-Taqsima 2.4 tal-Anness V tar-Regolament (UE) 2021/241, il-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza mistenni jiżgura li l-ebda miżura (Klassifikazzjoni A) għall-implimentazzjoni ta’ riformi u proġetti ta’ investiment inkluża fil-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza ma tagħmel ħsara sinifikanti lill-objettivi ambjentali fis-sens tal-Artikolu 17 tar-Regolament (UE) 2020/852 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill 7 (il-prinċipju “la tagħmilx ħsara sinifikanti”).

(26)Għal kull waħda mill-miżuri, il-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza ta’ Ċipru mistenni jiżgura li ma ssir l-ebda ħsara sinifikanti lil ebda wieħed mis-sitt objettivi ambjentali fis-sens tal-Artikolu 17 tar-Regolament (UE) 2020/852, jiġifieri l-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima, l-adattament għat-tibdil fil-klima, l-użu sostenibbli u l-protezzjoni tar-riżorsi tal-ilma u tal-baħar, l-ekonomija ċirkolari, il-prevenzjoni u l-kontroll tat-tniġġis, u l-protezzjoni u r-restawr tal-bijodiversità u l-ekosistemi. Ċipru pprovda ġustifikazzjonijiet f’konformità mal-gwida teknika “la tagħmilx ħsara sinifikanti” tal-Kummissjoni Ewropea (2021/C 58/01).

(27)Għal xi miżuri li jkunu meħtieġa sejħiet għal proposti jew sejħiet għal espressjonijiet ta’ interess għalihom biex jintgħażlu proġetti speċifiċi fil-futur, il-prinċipju ta’ “la tagħmilx ħsara sinifikanti” jenħtieġ li jiġi rrispettat billi, permezz ta’ objettivi intermedji xierqa assoċjati ma’ dawn il-miżuri, jiġi żgurat li t-termini ta’ referenza tas-sejħiet għal proposti jew tas-sejħiet għal espressjonijiet ta’ interess ikun fihom kriterji ta’ esklużjoni biex jiġi evitat li jintgħażlu attivitajiet li jistgħu jagħmlu ħsara sinifikanti lill-objettivi ambjentali.

Kontribuzzjoni għat-tranżizzjoni ekoloġika inkluża l-bijodiversità

(28)F’konformità mal-Artikolu 19(3), il-punt (e) u t-Taqsima 2.5 tal-Anness V tar-Regolament (UE) 2021/241, il-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza jinkludi miżuri li fil-parti l-kbira (Klassifikazzjoni A) jikkontribwixxu għat-tranżizzjoni ekoloġika, inkluża l-bijodiversità, jew biex jiġu indirizzati l-isfidi li jirriżultaw minnha. Il-miżuri li jappoġġaw l-objettivi klimatiċi jammontaw għal ammont li jirrappreżenta 41 % tal-allokazzjoni totali tal-pjan ikkalkulata f’konformità mal-metodoloġija tal-Anness VI tar-Regolament (UE) 2021/241. F’konformità mal-Artikolu 17 tar-Regolament (UE) 2021/241, il-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza huwa konsistenti mal-informazzjoni inkluża fil-Pjan Nazzjonali għall-Enerġija u l-Klima 2021-2030.

(29)F’termini ta’ kontribuzzjoni għall-ilħuq tal-miri tal-Unjoni relatati mal-klima u mal-enerġija għall-2030, l-implimentazzjoni tal-pjan mistenni jikkontribwixxi għall-indirizzar ta’ wħud mill-isfidi ta’ politika ewlenin identifikati fir-rakkomandazzjonijiet tal-Kummissjoni lill-Pjan Nazzjonali Ċiprijott għall-Enerġija u l-Klima. Il-pjan jinkludi riformi relatati mal-introduzzjoni ta’ tassazzjoni ekoloġika, il-liberalizzazzjoni tas-suq tal-elettriku, l-iffaċilitar tar-rinnovazzjonijiet tal-enerġija fil-bini u l-aċċellerazzjoni tal-mobilità elettrika. Il-pjan jinkludi wkoll firxa wiesgħa ta’ investimenti fl-effiċjenza enerġetika u fl-enerġija rinnovabbli mmirati lejn l-unitajiet domestiċi, l-intrapriżi, il-muniċipalitajiet u s-settur pubbliku usa’ u l-organizzazzjonijiet nongovernattivi. Il-pjan jinkludi investimenti relatati mat-tnedija fuq skala kbira ta’ meters intelliġenti, kif ukoll il-proġett tal-Interkonnettur Ewro-Ażjatiku, li għandu jgħin il-ġenerazzjoni tal-elettriku minn sorsi aktar nodfa, b’mod partikolari sorsi rinnovabbli. Il-pjan jippromwovi wkoll is-sostituzzjoni ta’ vetturi konvenzjonali b’vetturi b'emissjonijiet żero jew baxxi, l-użu ta’ fjuwils u mezzi ta’ trasport alternattivi u aktar nodfa, kif ukoll l-użu tat-trasport pubbliku.

(30)L-implimentazzjoni tal-pjan mistenni jikkontribwixxi wkoll għall-objettivi tal-Unjoni dwar il-politika ambjentali b’enfasi qawwija fuq il-ġestjoni tal-ilma u l-ekonomija ċirkolari. Il-pjan jinkludi riforma tal-ġestjoni tal-ilma, kif ukoll sett ta’ investimenti interrelatati u ta’ tisħiħ bl-għan li jimmodernizzaw il-ġestjoni tar-riżorsi tal-ilma u jagħmluha aktar sostenibbli. Il-pjan jinkludi wkoll miżuri li għandhom l-għan li jtejbu l-ekonomija ċirkolari fis-settur tat-turiżmu u fis-settur industrijali kif ukoll li jżidu l-prattiki sostenibbli tal-ġestjoni tal-iskart, inkluż ir-riċiklaġġ. Il-pjan jindirizza wkoll l-isfidi tal-adattament għat-tibdil fil-klima permezz ta’ għadd ta’ miżuri protettivi u preventivi fl-oqsma tal-protezzjoni kontra n-nirien fil-foresti u l-ġestjoni kontra l-għargħar. Il-preservazzjoni tal-bijodiversità hija indirizzata b’miżura waħda li tiffoka fuq il-protezzjoni tal-ekosistema tal-baħar mill-perikli.

Kontribuzzjoni għat-tranżizzjoni diġitali

(31)F’konformità mal-Artikolu 19(3), il-punt (f) u t-Taqsima 2.6 tal-Anness V tar-Regolament (UE) 2021/241, il-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza fih miżuri li fil-parti l-kbira (Klassifikazzjoni A) jikkontribwixxu għat-tranżizzjoni diġitali jew għall-indirizzar tal-isfidi li jirriżultaw minnha. Il-miżuri li jappoġġaw l-objettivi diġitali jammontaw għal ammont li jirrappreżenta 23 % tal-allokazzjoni totali tal-pjan ikkalkulata f’konformità mal-metodoloġija tal-Anness VII tar-Regolament (UE) Nru 2021/241.

(32)B’sehem sinifikanti tal-pakkett baġitarju u bi prominenza tal-aspetti diġitali fil-maġġoranza tal-komponenti tiegħu, il-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza propost minn Ċipru jagħmel enfasi qawwija fuq it-tranżizzjoni diġitali u l-indirizzar tal-isfidi li jirriżultaw minnha fis-setturi kollha.

(33)Kważi kull komponent jinkludi miżuri li jappoġġaw direttament it-tranżizzjoni diġitali jew li jindirizzaw l-isfidi relatati. L-aktar kontribuzzjonijiet importanti ġejjin minn komponenti ddedikati għall-infrastruttura tal-konnettività u d-diġitalizzazzjoni tas-settur pubbliku, segwiti mit-tliet komponenti li jindirizzaw il-ġustizzja elettronika, l-istabbiltà fiskali u finanzjarja u l-appoġġ tal-ħiliet diġitali. Għalhekk, il-miżuri relatati mat-tranżizzjoni diġitali, jew mal-indirizzar tal-isfidi li jirriżultaw minnha, huma mifruxa fil-pjan kollu. Dawn mistennija jikkontribwixxu għat-trasformazzjoni diġitali ta’ bosta setturi ekonomiċi u soċjali, bħall-edukazzjoni jew is-settur tas-saħħa, u għall-indirizzar tal-isfidi speċifiċi għall-pajjiż li jirriżultaw mit-tranżizzjoni diġitali.

Impatt dejjiemi

(34)F’konformità mal-Artikolu 19(3), il-punt (g) u t-Taqsima 2.7 tal-Anness V tar-Regolament (UE) 2021/241, il-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza mistenni jkollu impatt dejjiemi fuq Ċipru (Klassifikazzjoni A).

(35)Il-pjan jippreżenta sensiela ta’ miżuri bl-għan li jikkontribwixxu għat-tranżizzjoni diġitali u li jindirizzaw il-livell baxx tas-servizzi pubbliċi diġitali. Il-miżuri inklużi mistennija jiżguraw kopertura bi broadband b’kapaċità għolja ħafna, fiss u bla fili, inkluż għall-mowbajl, jiġifieri 5G, għal 100 % tal-popolazzjoni li tgħix f’komunitajiet organizzati, inkluż il-varar tal-5G tul il-kurituri terrestri ewlenin, u li jippermettu aċċess universali u affordabbli għall-konnettività tal-Gigabits fiż-żoni urbani u rurali kollha, inkluża l-konnettività 5G. Il-pjan għandu l-għan ukoll li jippromwovi l-gvern elettroniku b’sett ta’ riformi u investimenti. Il-proġetti diġitali, bħat-trasformazzjoni diġitali tal-qrati, il-bliet intelliġenti u d-diġitalizzazzjoni tal-proċess tat-tfassil tal-liġijiet flimkien ma’ proġetti għat-titjib tas-sistema ta’ ġestjoni, l-evalwazzjoni u r-reklutaġġ tal-persunal fl-amministrazzjoni pubblika u bidla radikali tal-awtoritajiet lokali mistennija jagħmlu bidla strutturali u dejjiema fil-funzjonament tal-amministrazzjoni pubblika u tas-sistema ġudizzjarja, li fl-aħħar mill-aħħar għandha ttejjeb l-ambjent tan-negozju. L-istabbiliment ta’ awtorità indipendenti biex tikkoordina u tissorvelja miżuri għall-ġlieda kontra l-korruzzjoni huwa element ewlieni tal-pjan li jikkonċerna l-bidla strutturali fl-istituzzjonijiet.

(36)L-implimentazzjoni tar-riformi u l-investimenti prevista fil-pjan Ċiprijott mistennija ġġib magħha bidliet dejjiema fis-sistema tal-edukazzjoni u t-taħriġ u fis-suq tax-xogħol. Il-pjan jinkludi riformi maġġuri fis-sistema edukattiva, bħall-introduzzjoni ta’ sistema ġdida għall-evalwazzjoni tal-għalliema u tal-iskejjel, l-estensjoni tal-edukazzjoni preskolastika obbligatorja b’xejn u l-adattament tal-kurrikuli tal-edukazzjoni għolja u sekondarja skont il-ħtiġijiet tas-suq tax-xogħol. Il-pjan fih ukoll il-provvediment ta’ taħriġ biex jitrawmu l-ħiliet diġitali tal-istudenti, tal-persuni impjegati u tal-persuni qiegħda. Barra minn hekk, il-pjan jinkludi l-iżvilupp ta’ strateġija nazzjonali komprensiva biex tindirizza l-ispariġġ fil-ħiliet kif ukoll it-tħejjija ta’ strateġija nazzjonali għall-edukazzjoni u l-kura bikrija tat-tfal. Dawn il-miżuri mistennija jtejbu l-kwalità tal-edukazzjoni u t-taħriġ għall-etajiet kollha u l-prestazzjoni tal-istudenti u jagħmlu konnessjonijiet aħjar bejn is-sistema edukattiva u s-suq tax-xogħol.

(37)L-impatt dejjiemi tal-pjan jista’ jissaħħaħ ukoll permezz ta’ sinerġiji bejn il-pjan u programmi oħrajn iffinanzjati mill-fondi tal-politika ta’ koeżjoni, b’mod partikolari billi jiġu indirizzati b’mod sostantiv l-isfidi territorjali u billi jiġi promoss żvilupp ibbilanċjat.

Monitoraġġ u implimentazzjoni

(38)F’konformità mal-Artikolu 19(3), il-punt (h) u t-Taqsima 2.8 tal-Anness V tar-Regolament (UE) 2021/241, l-arranġamenti proposti fil-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza huma adegwati (Klassifikazzjoni A) biex jiżguraw monitoraġġ u implimentazzjoni effettivi tal-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza, inkluż l-iskeda ta’ żmien prevista, l-objettivi intermedji u l-miri, u l-indikaturi relatati.

(39)Il-Kumitat ta’ Monitoraġġ, ippresedut mid-Direttur Ġenerali tad-Direttorat Ġenerali għall-Programmi, il-Koordinazzjoni u l-Iżvilupp Ewropej (Directorate General for European Programmes, Coordination and Development, “DĠ EPCD”) u li għalih jattendu d-Diretturi Ġenerali tal-Ministeri u l-Viċi Ministeri involuti fil-pjan, huwa responsabbli għall-monitoraġġ ċentrali tal-progress fl-implimentazzjoni. Ir-responsabbiltà kumplessiva għall-monitoraġġ u l-implimentazzjoni tal-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza hija assenjata lid-Direttorat għall-Irkupru u r-Reżiljenza tad-DĠ EPCD, li huwa l-Awtorità ta’ Koordinazzjoni. Ir-rwol tiegħu jikkonsisti fil-koordinament tal-implimentazzjoni tal-miżuri, fiċ-ċertifikazzjoni tal-kisba tal-objettivi intermedji u l-miri, fl-abbozzar ta’ rapporti ta’ progress, u fil-kollegament mal-Kummissjoni, inkluż is-sottomissjoni ta’ talbiet għal pagament skont ir-Regolament (UE) 2021/241. F’dan ir-rwol huwa assistit minn żewġ korpi ta’ monitoraġġ speċjalizzati li jiċċertifikaw il-kisba tal-objettivi intermedji u l-miri għall-miżuri fil-pjan li jeħtieġu kontribut speċjalizzat. L-implimentazzjoni tal-bosta investimenti u riformi fil-pjan hija r-responsabbiltà tal-korpi ta’ implimentazzjoni. 

(40)L-objettivi intermedji u l-miri tal-pjan Ċiprijott jikkostitwixxu sistema xierqa għall-monitoraġġ tal-implimentazzjoni tal-pjan. Huma ċari, realistiċi u komprensivi biżżejjed biex jiżguraw li t-tlestija tagħhom tista’ tiġi traċċata u vverifikata u li l-indikaturi proposti għal dawk l-objettivi intermedji u l-miri jkunu rilevanti, aċċettabbli u robusti. L-objettivi intermedji u l-miri huma rilevanti wkoll għall-miżuri li diġà tlestew u li huma eliġibbli skont l-Artikolu 17(2) tar-Regolament (UE) 2021/241. It-twettiq sodisfaċenti ta’ dawn l-objettivi intermedji u l-miri maż-żmien huwa meħtieġ biex tiġi ġġustifikata talba ta’ żborż. Il-mekkaniżmi ta’ verifika, il-ġbir tad-data u r-responsabbiltajiet deskritti mill-awtoritajiet Ċiprijotti jidhru robusti biżżejjed biex jiġġustifikaw b’mod adegwat it-talbiet għal żborż ladarba l-objettivi intermedji u l-miri jiġu vvalutati bħala kkompletati.

(41)Jenħtieġ li l-Istati Membri jiżguraw li l-appoġġ finanzjarju taħt il-Faċilità jiġi kkomunikat u rikonoxxut f’konformità mal-Artikolu 34 tar-Regolament (UE) 2021/241. L-appoġġ tekniku jista’ jintalab permezz tal-Istrument ta’ Appoġġ Tekniku biex jassisti lill-Istati Membri fl-implimentazzjoni tal-pjan tagħhom.

Kalkolu tal-ispejjeż

(42)F’konformità mal-Artikolu 19(3), il-punt (i) u t-Taqsima 2.9 tal-Anness V tar-Regolament (UE) 2021/241, il-ġustifikazzjoni pprovduta fil-pjan dwar l-ammont tal-ispejjeż totali stmati tal-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza hija sa punt moderat (Klassifikazzjoni B) raġonevoli u plawżibbli u hija konformi mal-prinċipju tal-kosteffiċjenza u hija proporzjonata mal-impatt ekonomiku u soċjali nazzjonali mistenni.

(43)Għall-maġġoranza tal-miżuri, l-informazzjoni dwar il-kalkolu tal-ispejjeż ipprovduta hija pjuttost dettaljata, il-metodoloġija hija spjegata sew b’kalkoli li huma faċli biex issegwihom u sostnuti b’evidenza. L-informazzjoni pprovduta tissuġġerixxi li l-ispejjeż ikunu konformi man-natura u t-tip tar-riformi u l-investimenti previsti, u b’hekk jappoġġaw il-plawżibbiltà tagħhom. Madankollu, ammont żgħir tal-ispejjeż ġew ivvalutati bħala raġonevoli u plawżibbli biss sa punt moderat. Fl-aħħar nett, l-ispiża totali stmata tal-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza hija konformi mal-prinċipju tal-kosteffiċjenza u hija proporzjonata mal-impatt ekonomiku u soċjali nazzjonali mistenni.

Protezzjoni tal-interessi finanzjarji

(44)Skont l-Artikolu 19(3)(j) u t-Taqsima 2.10 tal-Anness V tar-Regolament (UE) 2021/241, l-arranġamenti proposti fil-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza u l-miżuri addizzjonali li jinsabu f’din id-Deċiżjoni huma adegwati (Klassifikazzjoni A) biex jipprevjenu, jidentifikaw u jikkoreġu l-korruzzjoni, il-frodi u l-kunflitti ta’ interess meta jintużaw il-fondi previsti skont dak ir-Regolament, u l-arranġamenti huma mistennija li jevitaw b’mod effettiv il-finanzjament doppju minn dak ir-Regolament u minn programmi oħra tal-Unjoni. Dan huwa mingħajr preġudizzju għall-applikazzjoni ta’ strumenti u għodod oħrajn li jippromwovu u jinfurzaw il-konformità mad-dritt tal-Unjoni, inkluż għall-prevenzjoni, l-identifikazzjoni u l-korrezzjoni tal-korruzzjoni, il-frodi u l-kunflitti ta’ interess, u għall-protezzjoni tal-finanzi tal-Unjoni f’konformità mar-Regolament (UE, Euratom) 2020/2092 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill 8 .

(45)Is-sistema ta’ kontroll u verifika żviluppata minn Ċipru hija mfassla b’mod koerenti biex tissodisfa r-rekwiżiti tar-Regolament (UE) 2021/241. B’mod partikolari, sakemm tiġi żviluppata Sistema ta’ Informazzjoni ta’ Monitoraġġ iddedikata għall-ġestjoni u l-monitoraġġ tal-pjan f’konformità mal-Artikolu 22(2), il-punt (d) tar-Regolament (UE) 2021/241, jenħtieġ li tiġi stabbilita sistema ta’ repożitorju tranżitorju adegwata. Jenħtieġ li sistema ta’ repożitorju tranżitorju jew is-Sistema ta’ Informazzjoni ta’ Monitoraġġ iddedikata għal hekk tirreġistra u taħżen id-data rilevanti relatata mal-implimentazzjoni tal-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza, b’mod partikolari dwar il-kisba tal-objettivi intermedji u l-miri, id-data dwar ir-riċevituri finali, il-kuntratturi, is-sottokuntratturi u s-sidien benefiċjarji f’konformità mal-Artikolu 22(2), il-punt (d) tar-Regolament (UE) 2021/241. F’konformità mal-Artikolu 20(5), il-punt (e) tar-Regolament (UE) 2021/241, jenħtieġ li Ċipru jimplimenta s-sistema ta’ repożitorju tranżitorju jew is-Sistema ta’ Informazzjoni ta’ Monitoraġġ iddedikata għal hekk bil-funzjonalitajiet meħtieġa sabiex jikkonforma mal-Artikolu 22 ta’ dak ir-Regolament, billi jikkonferma t-tlestija tal-implimentazzjoni tagħha mal-preżentazzjoni tal-ewwel talba għal pagament. Jenħtieġ li awditu ddedikat tas-sistema jiċċertifika li jkollha l-funzjonalitajiet meħtieġa f’konformità mal-Artikolu 22(2), il-punt (d) tar-Regolament (UE) 2021/241.

(46)Is-sistema ta’ kontroll intern hija bbażata fuq proċessi u strutturi robusti. Ir-rwoli u r-responsabbiltajiet tal-atturi għall-kontrolli u l-awditi huma ċari, il-funzjonijiet ta’ kontroll rilevanti huma segregati b’mod xieraq u l-indipendenza tal-atturi li jwettqu l-awditi hija żgurata. L-atturi responsabbli għall-kontrolli għandhom is-setgħa legali u l-kapaċità amministrattiva biex jeżerċitaw ir-rwoli u l-kompiti ppjanati tagħhom. Il-proċeduri deskritti fil-pjan għall-kontrolli u l-verifiki daħlu fis-seħħ u r-responsabbiltajiet tal-korpi involuti ġew definiti permezz tad-deċiżjoni tal-Kunsill tal-Ministri li tapprova l-pjan. Il-korpi tal-awditjar innominati huma l-Uffiċċju tal-Awditjar tar-Repubblika ta’ Ċipru u s-Servizz tal-Awditjar Intern tar-Repubblika ta’ Ċipru. Huma għandhom il-mandat li jwettqu awditi ex post biex jivverifikaw jekk il-korpi ta’ implimentazzjoni jwettqux proċeduri biex jipprevjenu, jidentifikaw u jikkoreġu l-frodi, il-korruzzjoni u l-kunflitti ta’ interess, meta jużaw il-fondi pprovduti skont ir-Regolament (UE) 2021/241. Barra minn hekk, hemm arranġamenti ta’ kontroll f’bosta livelli mmirati lejn l-evitar tal-finanzjament doppju minn programmi oħrajn tal-Unjoni kif ukoll konformità mar-regoli applikabbli.

Koerenza tal-pjan

(47)F’konformità mal-Artikolu 19(3), il-punt (k) u t-Taqsima 2.11 tal-Anness V tar-Regolament (UE) 2021/241, il-pjan jinkludi fil-parti l-kbira (Klassifikazzjoni A) miżuri għall-implimentazzjoni ta’ riformi u proġetti ta’ investiment pubbliku li jirrappreżentaw azzjonijiet koerenti.

(48)Ir-riformi u l-investimenti ppreżentati fil-pjan ta’ rkupru u reżiljenza ta’ Ċipru huma komplementari għal xulxin. Huma bbażati fuq pjan ta’ tkabbir komprensiv, li jiżgura l-koerenza tiegħu lejn il-kontribuzzjoni għal żvilupp ekonomiku intelliġenti, inklużiv u sostenibbli fil-futur. Il-ħames assi ta’ politika ewlenin tal-Pjan, “Sistema tas-Saħħa Reżiljenti u Effettiva, Protezzjoni Ċivili Msaħħa”, “In-newtralità klimatika, l-effiċjenza enerġetika u l-penetrazzjoni tal-enerġija rinnovabbli”, “It-tisħiħ tar-reżiljenza u l-kompetittività tal-ekonomija”, “Lejn era diġitali”, u “Is-suq tax-xogħol, il-protezzjoni soċjali, l-edukazzjoni u l-kapital uman”, huma interkonnessi u jsaħħu lil xulxin. Dawn jinkludu miżuri relatati mat-trasformazzjoni diġitali, li huma faċilitaturi ewlenin għat-tranżizzjoni ekoloġika u ċirkolari tal-ekonomija ta’ Ċipru. Il-pjan fih ukoll riformi li jsaħħu l-investimenti ppjanati, bħal fis-settur tal-ġestjoni tal-ilma u r-riforma tat-taxxa biex jinċentivaw it-tnaqqis tal-emissjonijiet u l-investimenti ekoloġiċi. L-assi ta’ politika “It-tisħiħ tar-reżiljenza u l-kompetittività tal-ekonomija” jinvolvi investiment pubbliku biex tingħata spinta lill-kompetittività, jiġu appoġġati l-produttività u t-tkabbir fit-tul u jinħolqu impjiegi ġodda, appoġġati minn riformi biex jittejjeb il-qafas istituzzjonali u b’hekk l-ambjent tan-negozju. L-assi tal-politika “Is-suq tax-xogħol, il-protezzjoni soċjali, l-edukazzjoni u l-kapital uman” jikkontribwixxi għall-abilitazzjoni tat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali billi jtejjeb is-sistema tal-edukazzjoni u tal-iżvilupp tal-ħiliet fil-livelli kollha, u b’hekk jarma lis-soċjetà Ċiprijotta bil-ħiliet neċessarji, filwaqt li jiżgura li t-tranżizzjonijiet diġitali u ekoloġiċi jkunu ġusti billi jipprijoritizza l-ħolqien ta’ impjiegi sostenibbli, b’mod partikolari għaż-żgħażagħ, kif ukoll l-investimenti fis-servizzi tal-kura soċjali, filwaqt li l-assi tal-politika “Sistema tas-Saħħa Reżiljenti u Effettiva, Protezzjoni Ċivili Msaħħa” għandu l-għan ta’ aċċess universali għal servizzi tas-saħħa ta’ kwalità għolja u effettivi, inkluż dawk diġitali. Sabiex tiġi promossa koerenza usa’ bejn l-istrumenti, b’mod partikolari mal-fondi tal-politika ta’ koeżjoni Ewropea, hija mħeġġa allokazzjoni territorjali bbilanċjata tar-riżorsi.

L-ugwaljanza

(49)Il-pjan fih sensiela ta’ miżuri f’bosta komponenti li mistennija jikkontribwixxu biex jiġu indirizzati l-isfidi fil-qasam tal-ugwaljanza bejn il-ġeneri u l-opportunitajiet indaqs għal kulħadd. Miżuri partikolarment rilevanti jinkludu dawk li għandhom l-għan li jtejbu l-aċċess għal edukazzjoni u kura bikrija tat-tfal u kura fit-tul affordabbli u ta’ kwalità kif ukoll dawk biex jippromwovu arranġamenti tax-xogħol flessibbli li jiffaċilitaw l-attivazzjoni tas-suq tax-xogħol għal persuni b’responsabbiltajiet ta’ kura, b’mod partikolari n-nisa, l-inklużjoni soċjali u t-tnaqqis tal-iżvantaġġi soċjoekonomiċi. L-isfidi rigward l-intraprenditorija tan-nisa jew l-illitteriżmu finanzjarju tan-nisa akbar fl-età huma indirizzati wkoll. L-appoġġ għaż-żgħażagħ barra mill-edukazzjoni, impjieg jew taħriġ mistenni jkun ta’ benefiċċju għaż-żgħażagħ minn sfondi vulnerabbli, inkluż dawk bi sfond ta’ migrazzjoni. Matul il-pjan, jitqiesu l-ħtiġijiet tal-persuni b’diżabilità u hemm inkluż mira kwantitattiva għat-titjib tal-prestazzjoni enerġetika f’unitajiet domestiċi b’persuni b’diżabilità.

Awtovalutazzjoni tas-sigurtà

(50)Il-pjan jinkludi awtovalutazzjoni tas-sigurtà għall-investimenti fil-kapaċitajiet diġitali u l-konnettività. Fir-rigward tal-investimenti fil-konnettività, il-pjan jidentifika l-kwistjonijiet ta’ sigurtà rilevanti u r-riskji assoċjati u jidentifika l-miżuri ta’ mitigazzjoni li jridu jiġu ppromulgati għal kull wieħed minnhom abbażi tal-kriterji oġġettivi komuni inklużi fis-sett ta’ għodod tal-UE għaċ-Ċibersigurtà tan-networks 5G.

Proġetti transfruntieri u plurinazzjonali

(51)Ċipru inkluda żewġ proġetti transfruntieri fil-pjan tiegħu għal interkonnettur tal-elettriku u kejbils sottomarini għall-konnettività tad-data. Iż-żewġ proġetti għandhom element transfruntier mal-Greċja. L-ewwel nett, il-kostruzzjoni tal-interkonnettur EuroAsia għandu l-għan li jiżgura s-sigurtà tal-provvista u prezzijiet bl-ingrossa tal-elettriku aktar kompetittivi, u li jippermetti l-użu akbar tal-elettriku minn sorsi aktar nodfa, b’mod partikolari sorsi rinnovabbli, billi jgħaqqad in-network tal-elettriku ta’ Ċipru mas-sistema kontinentali tal-Unjoni permezz man-network Grieg fi Kreta. Dan huwa parti minn investiment usa’ li jibni interkonnettur transfruntier b’tul totali ta’ 1 208 km bejn Kreta, Ċipru u Iżrael. It-tieni, għall-kejbils sottomarini, il-proġett għandu l-għan li joħloq konnettività tal-internet ċentrali reżiljenti ta’ kapaċità għolja għal Ċipru permezz ta’ link ġdida taħt il-baħar għall-konnettività tad-data bejn Ċipru u l-Greċja. Il-varar ta’ rotta ċentrali separata ġdida bejn Ċipru u l-Greċja mistenni jappoġġa l-konnettività f’Ċipru. Mistenni wkoll ikollu impatt pożittiv fuq il-kapaċità disponibbli u l-offerti kummerċjali ta’ konnettività ċentrali meħtieġa biex jiġu pprovduti servizzi ta’ veloċità għolja ħafna lill-utenti finali. Fl-aħħar nett, mistenni joffri prestazzjoni ogħla b’mod sinifikanti meta mqabbel mal-kejbils eżistenti pjuttost antiki.

Proċess ta’ konsultazzjoni

(52)Abbażi tas-sommarju tal-proċess ta’ konsultazzjoni inkluż fil-pjan, il-partijiet ikkonċernati rilevanti kollha bħas-sħab soċjali, l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u l-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ ġew ikkonsultati fil-fażi ta’ tħejjija tal-pjan f’konformità mal-qafas legali nazzjonali. Fl-ambitu tar-responsabbiltajiet tagħhom, il-Ministeri, is-servizzi governattivi u l-awtoritajiet lokali differenti kienu involuti fi stadju bikri u f’diversi passi fl-elaborazzjoni tal-pjan. Il-Parlament ġie infurmat regolarment bil-kontenut tal-pjan. Barra minn hekk, ġie kkonsultat il-Kunsill tal-Ekonomija u l-Kompetittività ta’ Ċipru, li hu ekwivalenti għal bord nazzjonali tal-produttività. Wara l-konsultazzjoni mal-partijiet ikkonċernati rilevanti kollha, parti mir-riformi u l-investimenti ppjanati inizjalment ġew adattati jew tneħħew mill-pjan.

(53)Proċess ta’ koordinazzjoni mal-partijiet ikkonċernati rilevanti kollha, inklużi s-sħab soċjali u s-soċjetà ċivili, mistenni jseħħ ukoll għall-fażi ta’ implimentazzjoni tal-pjan. Sabiex tiġi żgurata s-sjieda mill-atturi rilevanti, huwa kruċjali li jiġu involuti l-awtoritajiet lokali u l-partijiet ikkonċernati kollha, inklużi s-sħab soċjali, matul l-implimentazzjoni tal-investimenti u r-riformi inklużi fil-pjan.

Valutazzjoni pożittiva

(54)Wara l-valutazzjoni pożittiva tal-Kummissjoni dwar il-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza Ċiprijott bil-konstatazzjoni li l-pjan jikkonforma b’mod sodisfaċenti mal-kriterji għall-valutazzjoni stabbiliti fir-Regolament (UE) 2021/241, f’konformità mal-Artikolu 20(2) ta’ dan ir-Regolament, jenħtieġ li din id-Deċiżjoni tistabbilixxi r-riformi u l-proġetti ta’ investiment meħtieġa għall-implimentazzjoni tal-pjan, l-objettivi intermedji, il-miri u l-indikaturi rilevanti, u l-ammont disponibbli mill-Unjoni għall-implimentazzjoni tal-pjan fil-forma ta’ appoġġ finanzjarju li ma jitħallasx lura u ta’ self.

Kontribuzzjoni finanzjarja

(55)L-ispiża totali stmata tal-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza ta’ Ċipru hija ta’ EUR 1 206 400 000. Billi l-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza jikkonforma b’mod sodisfaċenti mal-kriterji għall-valutazzjoni stabbiliti fir-Regolament (UE) 2021/241 u, barra minn hekk, billi l-ammont tal-ispejjeż totali stmati tal-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza huwa ogħla mill-kontribuzzjoni finanzjarja massima disponibbli għal Ċipru, il-kontribuzzjoni finanzjarja allokata għall-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza Ċiprijott jenħtieġ li tkun daqs l-ammont totali tal-kontribuzzjoni finanzjarja disponibbli għal Ċipru.

(56)F’konformità mal-Artikolu 11(2) tar-Regolament (UE) 2021/241, il-kalkolu tal-kontribuzzjoni finanzjarja massima għal Ċipru jrid jiġi aġġornat sat-30 ta’ Ġunju 2022. Għalhekk, f’konformità mal-Artikolu 23(1) ta’ dan ir-Regolament, jenħtieġ li issa jkun hemm ammont disponibbli għal Ċipru għal impenn legali sal-31 ta’ Diċembru 2022. Jekk ikun meħtieġ wara l-kontribuzzjoni finanzjarja massima aġġornata, jenħtieġ li l-Kunsill, bi proposta mill-Kummissjoni, jemenda din id-Deċiżjoni biex jinkludi l-kontribuzzjoni finanzjarja massima aġġornata mingħajr dewmien żejjed.

(57)Barra minn hekk, sabiex jiġu appoġġati riformi u investimenti addizzjonali, Ċipru talab appoġġ fil-forma ta’ self. Il-volum massimu tas-self mitlub minn Ċipru huwa inqas minn 6,8 % tal-Introjtu Nazzjonali Gross tal-2019 tiegħu fi prezzijiet attwali. L-ammont tal-ispejjeż totali stmati tal-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza huwa ogħla mill-kontribuzzjoni finanzjarja kkombinata disponibbli għal Ċipru u l-appoġġ mitlub fil-forma ta’ self.

(58)L-appoġġ li jrid jingħata se jiġi ffinanzjat mis-self mill-Kummissjoni f’isem l-Unjoni fuq il-bażi tal-Artikolu 5 tad-Deċiżjoni tal-Kunsill (UE, Euratom) 2020/2053 9 . Jenħtieġ li l-appoġġ jitħallas f’pagamenti parzjali ladarba Ċipru jkun issodisfa b’mod sodisfaċenti l-objettivi intermedji u l-miri rilevanti identifikati fir-rigward tal-implimentazzjoni tal-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza.

(59)Ċipru talab prefinanzjament ta’ 13 % tal-kontribuzzjoni finanzjarja u ta’ 13 % tas-self. Jenħtieġ li dan l-ammont ikun disponibbli għal Ċipru bil-kundizzjoni tad-dħul fis-seħħ u f’konformità mal-Ftehim ta’ Finanzjament previst fl-Artikolu 23(1) tar-Regolament (UE) 2021/241 u l-Ftehim ta’ Self previst fl-Artikolu 15(2) ta’ dan ir-Regolament.

(60)Jenħtieġ li din id-Deċiżjoni tkun mingħajr preġudizzju għall-eżitu ta’ kull proċedura marbuta mal-għoti ta’ fondi tal-Unjoni skont kull programm ieħor tal-Unjoni ħlief ir-Regolament (UE) 2021/241 jew għal proċeduri marbutin ma’ distorsjonijiet tal-operazzjoni tas-suq intern li jistgħu jitwettqu, b’mod partikolari skont l-Artikoli 107 u 108 tat-Trattat. Din ma twarrabx il-ħtieġa li l-Istati Membri jinnotifikaw każijiet ta’ għajnuna potenzjali mill-Istat lill-Kummissjoni skont l-Artikolu 108 tat-Trattat,

ADOTTA DIN ID-DEĊIŻJONI:

Artikolu 1
Approvazzjoni tal-valutazzjoni tal-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza

Il-valutazzjoni tal-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza ta’ Ċipru fuq il-bażi tal-kriterji previsti fl-Artikolu 19(3) tar-Regolament (UE) 2021/241 hija approvata. Ir-riformi u l-proġetti ta’ investiment skont il-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza, l-arranġamenti u l-iskeda ta’ żmien għall-monitoraġġ u l-implimentazzjoni tal-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza, inklużi l-objettivi intermedji u l-miri rilevanti u l-objettivi intermedji u l-miri addizzjonali relatati mal-pagament tas-self, l-indikaturi rilevanti marbutin mal-issodisfar tal-objettivi intermedji u l-miri previsti, u l-arranġamenti biex il-Kummissjoni tagħti aċċess sħiħ għad-data rilevanti sottostanti huma stabbiliti fl-Anness ta’ din id-Deċiżjoni.

Artikolu 2
Kontribuzzjoni finanzjarja

1.L-Unjoni għandha tqiegħed għad-dispożizzjoni ta’ Ċipru kontribuzzjoni finanzjarja fil-forma ta’ appoġġ li ma jitħallasx lura li jammonta għal EUR 1 005 946 047 10 . Ammont ta’ EUR 818 213 837 għandu jkun disponibbli biex jiġi impenjat legalment sal-31 ta’ Diċembru 2022. Soġġett għall-aġġornament previst fl-Artikolu 11(2) tar-Regolament (UE) 2021/241 li jikkalkula ammont għal Ċipru daqs jew aktar minn dan l-ammont, ammont ieħor ta’ EUR 187 732 210 għandu jkun disponibbli biex ikun impenjat legalment mill-1 ta’ Jannar 2023 sal-31 ta’ Diċembru 2023.

2.Il-Kummissjoni għandha tagħmel il-kontribuzzjoni finanzjarja tal-Unjoni disponibbli għal Ċipru f’pagamenti parzjali f’konformità mal-Anness. Ammont ta’ EUR 130 772 986 għandu jsir disponibbli bħala pagament ta’ prefinanzjament, li huwa daqs 13 % tal-kontribuzzjoni finanzjarja. Il-Kummissjoni tista’ tiżborża l-prefinanzjament u l-pagamenti parzjali f’segment wieħed jew f’bosta segmenti. Id-daqs tas-segmenti għandu jkun soġġett għad-disponibbiltà tal-finanzjament.

3.Il-prefinanzjament għandu jkun rilaxxat soġġett għad-dħul fis-seħħ u f’konformità mal-Ftehim ta’ Finanzjament previst fl-Artikolu 23(1) tar-Regolament (UE) 2021/241. Il-prefinanzjament għandu jitħallas billi jitnaqqas proporzjonalment mill-ħlas tal-pagamenti parzjali.

4.Ir-rilaxx tal-pagamenti parzjali f’konformità mal-Ftehim ta’ Finanzjament għandu jkun kundizzjonali għall-finanzjament disponibbli u deċiżjoni mill-Kummissjoni, f’konformità mal-Artikolu 24 tar-Regolament (UE) 2021/241, li Ċipru jkun laħaq b’mod sodisfaċenti l-objettivi intermedji u l-miri rilevanti identifikati fir-rigward tal-implimentazzjoni tal-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza. Soġġett għad-dħul fis-seħħ tal-impenji legali msemmijin fil-paragrafu 1, biex ikun eliġibbli għal pagament, l-objettivi intermedji u l-miri għandhom jitlestew sa mhux aktar tard mill-31 ta’ Awwissu 2026.

Artikolu 3
Appoġġ fil-forma ta’ self

1.L-Unjoni għandha tqiegħed għad-dispożizzjoni ta’ Ċipru self li jammonta għal massimu ta’ EUR 200 320 000.

2.Il-Kummissjoni għandha tagħmel l-appoġġ fil-forma ta’ self disponibbli għal Ċipru f’pagamenti parzjali f’konformità mal-Anness. Ammont ta’ EUR 26 041 600 għandu jsir disponibbli bħala pagament ta’ prefinanzjament, li huwa daqs 13 % tas-self. Il-Kummissjoni tista’ tiżborża l-prefinanzjament u l-pagamenti parzjali f’segment wieħed jew f’bosta segmenti. Id-daqs tas-segmenti għandu jkun soġġett għad-disponibbiltà tal-finanzjament.

3.Il-prefinanzjament għandu jkun rilaxxat soġġett għad-dħul fis-seħħ tal-Ftehim ta’ Self previst fl-Artikolu 15(2) tar-Regolament (UE) 2021/241 u f’konformità miegħu. Il-prefinanzjament għandu jitħallas billi jitnaqqas proporzjonalment mill-ħlas tal-pagamenti parzjali.

4.Ir-rilaxx tal-pagamenti parzjali f’konformità mal-Ftehim ta’ Self għandu jkun kondizzjonali għall-finanzjament disponibbli u deċiżjoni mill-Kummissjoni, f’konformità mal-Artikolu 24 tar-Regolament (UE) 2021/241, li Ċipru jkun laħaq b’mod sodisfaċenti l-objettivi intermedji u l-miri addizzjonali koperti bis-self u identifikati fir-rigward tal-implimentazzjoni tal-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza. Biex ikun eliġibbli għall-pagament, l-istadji importanti u l-miri addizzjonali koperti mis-self għandhom jitlestew sa mhux aktar tard mill-31 ta’ Awwissu 2026.

Artikolu 4
Destinatarju

Din id-Deċiżjoni hija indirizzata lir-Repubblika ta’ Ċipru.

Magħmul fi Brussell,

(1)    ĠU L 57, 18.2.2021, p. 17.

(2)    Ir-Regolament (UE) Nru 1176/2011 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-16 ta’ Novembru 2011 dwar il-prevenzjoni u l-korrezzjoni tal-iżbilanċi makroekonomiċi (ĠU L 306, 23.11.2011, p. 25).

(3)    Ir-Regolament tal-Kunsill (UE) 2020/2094 tal-14 ta’ Diċembru 2020 li jistabbilixxi Strument tal-Unjoni Ewropea għall-Irkupru biex jappoġġa l-irkupru wara l-kriżi tal-COVID-19 (ĠU L 433I, 22.12.2020, p. 23).

(4)    Dawn l-iżbilanċi makroekonomiċi jirreferu għar-rakkomandazzjonijiet li saru skont l-Artikolu 6 tar-Regolament (UE) Nru 1176/2011 fl-2019 u fl-2020.

(5)    Simulazzjonijiet bħal dawn jirriflettu l-impatt kumplessiv tal-NGEU, li jinkludi wkoll finanzjament għal ReactEU, u aktar finanzjament għal Orizzont Ewropa, InvestEU, JTF, l-Iżvilupp Rurali u RescEU. Simulazzjoni bħal din ma tinkludix l-impatt pożittiv possibbli tar-riformi strutturali, li jista’ jkun sostanzjali.

(6)    Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2021/402 tal-4 ta’ Marzu 2021 dwar appoġġ attiv effettiv għall-impjiegi wara l-kriżi tal-COVID-19 (EASE) (ĠU L 80, 8.3.2021).

(7)    Ir-Regolament (UE) 2020/852 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-18 ta’ Ġunju 2020 dwar l-istabbiliment ta’ qafas biex jiġi ffaċilitat l-investiment sostenibbli, u li jemenda r-Regolament (UE) 2019/2088 (ĠU L 198, 22.6.2020, p. 13).

(8)    Ir-Regolament (UE, Euratom) 2020/2092 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-16 ta’ Diċembru 2020 dwar reġim ġenerali ta’ kondizzjonalità għall-protezzjoni tal-baġit tal-Unjoni (ĠU L 433I, 22.12.2020, p. 1.)

(9)    Id-Deċiżjoni tal-Kunsill (UE, Euratom) 2020/2053 tal-14 ta’ Diċembru 2020 dwar is-sistema tar-riżorsi proprji tal-Unjoni Ewropea u li tħassar id-Deċiżjoni 2014/335/UE, Euratom (ĠU L 424, 15.12.2020, p. 1).

(10)    Dan l-ammont jikkorrispondi għall-allokazzjoni finanzjarja wara t-tnaqqis tas-sehem proporzjonali ta’ Ċipru tal-ispejjeż tal-Artikolu 6(2) tar-Regolament (UE) 2021/241, ikkalkulat f’konformità mal-metodoloġija tal-Artikolu 11 ta’ dan ir-Regolament.

IL-KUMMISSJONI EWROPEA

Brussell, 8.7.2021

COM(2021) 398 final

ANNESS

tal-

Proposta għal Deċiżjoni ta' Implimentazzjoni tal-Kunsill

dwar l-approvazzjoni tal-valutazzjoni tal-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza ta' Ċipru

{SWD(2021) 196 final}

ANNESS

TAQSIMA 1: IR-RIFORMI U L-INVESTIMENTI FL-AMBITU TAL-PJAN GĦALL-IRKUPRU U R-REŻILJENZA

1.Deskrizzjoni tar-Riformi u tal-Investimenti

A. KOMPONENT 1.1: Sistema tas-saħħa reżiljenti u effettiva, protezzjoni ċivili msaħħa

Dan il-komponent tal-pjan għall-Irkupru u r-Reżiljenza ta’ Ċipru jindirizza l-isfida tal-aċċess universali għal kura tas-saħħa ta’ kwalità għolja f’Ċipru kif ukoll it-tħejjija u r-rispons għall-emerġenzi ġenerali tal-protezzjoni ċivili. L-objettiv ta’ dan il-komponent huwa li jsaħħaħ l-effettività, l-aċċessibbiltà u r-reżiljenza ġenerali tas-settur tal-kura tas-saħħa b’appoġġ għas-Sistema tas-Saħħa Nazzjonali li ġiet introdotta reċentement permezz ta’ diversi interventi. Dawn jinkludu (i) il-modernizzazzjoni u d-diġitalizzazzjoni tal-infrastruttura u t-tagħmir tal-kura tas-saħħa, (ii) it-tisħiħ tas-servizzi tas-saħħa elettronika, (iii) l-akkreditazzjoni tas-servizzi tal-kura tas-saħħa pprovduti u l-introduzzjoni ta’ protokolli kliniċi bbażati fuq l-evidenza u sistemi ta’ monitoraġġ tal-kwalità, kif ukoll (iv) opportunitajiet ta’ titjib tal-ħiliet għall-ħaddiema tas-saħħa. Għan ieħor minn tiegħu huwa li jsaħħaħ is-sistema ta’ protezzjoni ċivili ta’ Ċipru bil-ħolqien ta’ Sistema ta’ Twissija Pubblika moderna.

Il-komponent jindirizza r-rakkomandazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiż dwar is-saħħa (ir-Rakkomandazzjoni Speċifika għall-Pajjiż 1, 2020 u r-Rakkomandazzjoni Speċifika għall-Pajjiż 3, 2019).

Huwa mistenni li l-ebda miżura f’dan il-komponent ma tagħmel ħsara sinifikanti lill-objettivi ambjentali fis-sens tal-Artikolu 17 tar-Regolament (UE) 2020/852, filwaqt li jitqiesu d-deskrizzjoni tal-miżuri u l-passi ta’ mitigazzjoni stabbiliti fil-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza skont il-Gwida Teknika tad-DNSH (2021/C58/01).

A.1.    Deskrizzjoni tar-riformi u l-investimenti għal appoġġ finanzjarju mhux ripagabbli

Riforma 1 (C1.1R1): Iċ-Ċentru Nazzjonali għall-Evidenza Klinika u Titjib tal-Kwalità

L-għan tar-riforma huwa li ttejjeb il-kwalità u s-sostenibbiltà tas-sistema tal-kura tas-saħħa.

Għal dan il-għan, għandu jiġi stabbilit Ċentru Nazzjonali għall-Evidenza Klinika u Titjib tal-Kwalità li jiżviluppa mediċina bbażata fuq l-evidenza (MBE) linji gwida kliniċi, protokolli u perkorsi għal-livelli kollha tal-kura (kura tas-saħħa primarja, sekondarja u terzjarja) f’kooperazzjoni mill-qrib mal-professjonisti tal-kura tas-saħħa u l-pazjenti kif ukoll proċessi ta’ monitoraġġ u evalwazzjoni bħal awditi kliniċi, evalwazzjonijiet bejn il-pari u spezzjonijiet. Barra minn hekk, għandha tiġi żviluppata sistema tal-IT li tippermetti l-implimentazzjoni u l-monitoraġġ tal-istandards u l-protokolli kliniċi u li tinkludi pjattaforma ta’ apprendiment elettroniku. Ir-riforma għandha tinkludi t-taħriġ tal-professjonisti tal-kura tas-saħħa fil-protokolli u l-proċessi rispettivi li għadhom kif ġew stabbiliti.

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha titlesta sal-31 ta’ Diċembru 2025.

Riforma 2 (C1.1R2): Id-disinn ta’ pjattaforma elettronika għas-sorveljanza tal-Konsum Nożokomjali tal-Antibijotiċi u tal-Kura tas-Saħħa — Infezzjonijiet Assoċjati

L-għan tar-riforma huwa li tappoġġa t-tranżizzjoni diġitali tas-settur tal-kura tas-saħħa u ssaħħaħ l-effettività u r-reżiljenza tas-sistema tas-saħħa.

Dan għandu jikkonsisti fl-iżvilupp ta’ pjattaforma elettronika għall-ipproċessar ta’ data mill-ispiżeriji tal-isptar (il-konsum nożokomjali tal-antibijotiċi), mil-laboratorji tal-mikrobijoloġija (ir-reżistenza antimikrobika), u mill-isptarijiet (infezzjonijiet assoċjati mal-kura tas-saħħa (healthcare-associated infections, HAIs)).

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha titlesta sal-31 ta’ Diċembru 2025.

Investiment 1 (C1.1I1): Faċilitajiet ġodda għas-Cyprus Blood Establishment u l-akkwist ta’ tagħmir ta’ inkarigati bl-aħħar teknoloġija

L-objettiv tal-investiment huwa li jissaħħu l-operazzjonijiet ċentrali tal-Blood Establishment f’Ċipru.

Din il-miżura għandha tinvolvi l-kostruzzjoni ta’ faċilitajiet ġodda għas-Cyprus Blood Establishment u l-akkwist ta’ tagħmir tal-inkarigati tal-aħħar teknoloġija. Madwar 80 000 prodott tad-demm (bħal ċelloli ħomor tad-demm, pjastrini u plażma friżata friska) għandhom ikunu jistgħu jitqassmu għall-użu kliniku fil-pajjiż kollu. Il-faċilitajiet il-ġodda għandu jkollhom domanda għall-enerġija primarja li tkun mill-inqas 20 % inqas minn dik definita fir-rekwiżit tal-bini b’użu ta’ kważi żero enerġija (nearly zero-energy building, NZEB).

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2025.

Investiment 2 (C1.1I2): Is-sistema tat-teknoloġija tal-informazzjoni u tal-komunikazzjoni (ICT) tas-Saħħa Pubblika Innovattiva ta’ Ċipru

L-għan tal-miżura huwa li tistabbilixxi l-modulu ta’ Sorveljanza Sentinella tal-Influwenza tas-Sistema tat-teknoloġija tal-informazzjoni u tal-komunikazzjoni (information and communications technology, ICT) tas-Saħħa Pubblika Innovattiva ta’ Ċipru biex tappoġġa l-korpi tas-settur tas-saħħa pubblika fit-teħid ta’ deċiżjonijiet ibbażati fuq l-evidenza.

Dan għandu jinkludi kemm l-iżvilupp tal-għodod diġitali meħtieġa (bħas-software u l-infrastruttura tal-ICT) kif ukoll it-titjib tal-ħiliet tal-ħaddiema tas-saħħa u tal-persunal tal-Ministeru tas-Saħħa biex jużaw is-sistema tal-ġbir tad-data u tal-estrazzjoni tal-informazzjoni. Wara l-linji gwida taċ-Ċentru Ewropew għall-Prevenzjoni u l-Kontroll tal-Mard (European Centre for Disease Prevention and Control, ECDC) u tal-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa (World Health Organisation, WHO), il-modulu ta’ Sorveljanza Sentinella tal-Influwenza (Influenza Sentinel Surveillance, ISS) tas-Sistema tal-ICT tas-Saħħa Pubblika Innovattiva ta’ Ċipru għandu jirreġistra data epidemjoloġika u jinforma lill-Ministeru tas-Saħħa dwar l-effetti epidemjoloġiċi potenzjali. Il-Ministeru tas-Saħħa għandu jassenja 150 tabib bħala sentinelli li għandhom idaħħlu d-data fil-modulu tas-Sorveljanza Sentinella tal-Influwenza (Influenza Sentinel Surveillance, ISS) tas-Sistema tal-ICT tas-Saħħa Pubblika Innovattiva ta’ Ċipru. 

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha ssir sal-31 ta’ Diċembru 2025.

Investiment 3 (C1.1I3): Ix-xiri/is-sostituzzjoni ta’ tagħmir mediku fl-isptarijiet

L-investiment għandu l-għan li jippermetti lill-isptarijiet privati jinvestu fi żmien qasir fil-modernizzazzjoni tat-tagħmir mediku tagħhom biex tiżdied il-kwalità tas-servizzi tas-saħħa li jingħataw.

Il-miżura għandha tinkludi skema ta’ appoġġ għall-isptarijiet privati li tappoġġa l-aġġornament jew is-sostituzzjoni ta’ tagħmir mediku. L-applikazzjonijiet għall-finanzjament għandhom jiġu vvalutati fuq il-bażi ta’ kriterji tal-għażla trasparenti minn Kumitat ta’ Valutazzjoni speċjali, li għandu jinħatar mill-Ministru tas-Saħħa.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha ssir sal-31 ta’ Diċembru 2025.

Investiment 4 (C1.1I4): L-akkreditazzjoni ta’ sptarijiet pubbliċi u privati

L-għan ta’ dan l-investiment huwa li jappoġġa l-akkreditazzjoni tal-isptarijiet, jippermetti r-reġistrazzjoni tagħhom fis-Sistema tas-Saħħa Nazzjonali National Health System, (NHS) u jtejjeb l-assigurazzjoni tal-kwalità tas-servizzi tal-kura tas-saħħa li jingħataw.

Din għandha tikkonsisti fi skema ta’ sponsorizzazzjoni li tiffaċilita l-akkreditazzjoni tal-isptarijiet billi tkopri parti minn (i) l-ispejjeż imġarrba mill-isptarijiet privati u pubbliċi relatati mas-servizzi konsultattivi tal-akkreditazzjoni minn esperti esterni (dwar kif isiru t-tħejjijiet meħtieġa għall-akkreditazzjoni) u (ii) it-tariffi tal-akkreditazzjoni imposti minn korpi rikonoxxuti internazzjonalment.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha ssir sal-31 ta’ Diċembru 2025.

Investiment 6 (C1.1I6): L-iskjerament ta’ servizzi tas-saħħa ġeneriċi elettroniċi transfruntiera f’Ċipru

Il-miżura għandha l-għan li testendi s-servizzi tas-saħħa elettronika biex tippermetti l-iskambju transfruntier ta’ informazzjoni dwar is-saħħa tal-pazjenti (b’mod partikolari s-sommarji tal-pazjenti u riċetti elettroniċi), biex isiru parti minn network sikur tas-saħħa elettronika bejn il-pari fl-UE.

Dan għandu jikkonsisti fit-tħaddim ta’ skambju ta’ data transfruntier bejn Ċipru u l-Istati Membri tal-Unjoni b’Punti ta’ Kuntatt Nazzjonali għas-Saħħa elettronika (National Contact Points for eHealth, NCPeH) operazzjonali, bħal riċetti elettroniċi, dispensi elettroniċi, sommarji tal-pazjenti, u settijiet ta’ data addizzjonali (inkluż formoli ta’ rilaxx, riżultati u imaging tal-laboratorju) kif miftiehem mal-Infrastruttura ta’ Servizzi Diġitali tas-Saħħa Elettronika (eHealth Digital Service Infrastructure, eHDSI).

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2025.

Investiment 7 (C1.1I7): Is-sistema ta’ twissija pubblika għall-appoġġ ta’ operazzjonijiet ta’ emerġenza permezz ta’ SMS

L-objettiv tal-investiment huwa li tissaħħaħ is-sistema tal-protezzjoni ċivili ta’ Ċipru billi tiġi stabbilita sistema ta’ twissija pubblika moderna mmirata lejn il-popolazzjoni kollha permezz ta’ applikazzjoni mobbli biex jiżdiedu s-sikurezza pubblika, it-tħejjija u r-reżiljenza.

Il-miżura għandha tikkonsisti fit-tħaddim ta’ sistema ta’ twissija pubblika li tilħaq il-popolazzjoni kollha permezz ta’ applikazzjoni mobbli jew SMS għal twissija dwar emerġenzi imminenti jew li jkunu qed jiżviluppaw.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha ssir sal-31 ta’ Diċembru 2025.

A.2.    Stadji importanti, miri, indikaturi, u skeda ta’ żmien għall-monitoraġġ u l-implimentazzjoni tal-appoġġ finanzjarju mhux ripagabbli

A.3.    Deskrizzjoni tar-riformi u l-investimenti għas-self

Riforma 3 (C1.1R3): Il-bidla gradwali tal-qafas tal-għoti tal-kura tas-saħħa u tar-rimborż lejn mudelli bbażati fuq il-valur

L-għan tar-riforma huwa li tintroduċi u gradwalment timxi lejn mudelli tal-kura tas-saħħa bbażati fuq il-valur li jikkomplementaw il-mudelli attwali tal-kura tas-saħħa bbażati fuq il-volum, biex itejbu l-eżiti tas-saħħa u jillimitaw il-kostijiet.

Dan għandu jikkonsisti fl-iżvilupp ta’ mudelli u inizjattivi xierqa bbażati fuq il-valur, b’mekkaniżmi ta’ monitoraġġ rilevanti biex jitkejjel u jiġi traċċat is-suċċess tar-riforma, u l-introduzzjoni ta’ mudelli bbażati fuq il-valuri fid-Deċiżjoni dwar ir-Rimborż għall-kura primarja u in-patient skont il-Leġiżlazzjoni Ġenerali dwar is-Sistema tas-Saħħa.

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha titlesta sal-31 ta’ Marzu 2023.

Investiment 5 (C1.1I5): It-titjib, il-modernizzazzjoni u l-aġġornament tal-Isptarijiet tal-Istat ta’ Ċipru

L-objettiv ta’ dan l-investiment huwa li jtejjeb, jimmodernizza u/jew jaġġorna l-Isptarijiet tal-Istat ta’ Ċipru biex ikunu jistgħu jikkompetu fuq bażi ugwali mas-settur privat filwaqt li fl-istess ħin itejjeb il-kwalità tas-servizzi tal-kura tas-saħħa kif ukoll il-kundizzjonijiet tax-xogħol tal-ħaddiema tas-saħħa fl-isptarijiet pubbliċi.

Din il-miżura għandha tikkonsisti fit-titjib, il-modernizzazzjoni u/jew l-aġġornament tad-disa’ Sptarijiet Statali li ġejjin: (1) it-tiġdid tal-Isptar Makarios għat-Tfal biex joffri trattament komplut tal-każijiet ta’ tfal; (2) il-kostruzzjoni u/jew l-estensjoni tal-Haemodyalisis Unit fl-Isptarijiet ta’ Paphos u Limassol; (3) il-kostruzzjoni ta’ Sptar tas-Saħħa Mentali; (4) it-tiġdid tal-Isptar Ġenerali ta’ Limassol; (5) it-tiġdid tal-Unitajiet ta’ Inċidenti u ta’ Emerġenza fl-Isptarijiet Statali kollha ta’ Ċipru; (6) it-tiġdid tal-Isptar Ġenerali ta’ Paphos; (7) l-estensjoni tal-Unità tar-Radjoloġija Invażiva inkluż tagħmir mediku (bħall-Unità tal-Anġjografija); (8) il-kostruzzjoni ta’ Unità tal-COVID-19 fl-Isptar ta’ Famagusta; u (9) il-ħolqien ta’ Unità tal-Mard li Jittieħed fl-Isptar Ġenerali ta’ Limassol. Ir-rinnovazzjonijiet tal-bini għandu jkollhom l-għan li jiksbu medja ta’ mill-inqas 30 % ta’ tnaqqis fid-domanda għall-enerġija primarja. L-unità tal-Haemodyalisis fl-Isptar ta’ Paphos għandu jkollha domanda għall-enerġija primarja li tkun mill-inqas 20 % inqas minn dik definita fir-rekwiżit tal-bini b’użu ta’ enerġija qrib iż-żero (NZEB).

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2026.

A.4.    Stadji importanti, miri, indikaturi, u skeda ta’ żmien għall-monitoraġġ u l-implimentazzjoni tas-self

B. KOMPONENT 2.1: In-Newtralità klimatika, l-Effiċjenza enerġetika u l-Enerġija rinnovabbli

Dan il-komponent tal-Pjan Ċiprijott għall-Irkupru u r-Reżiljenza għandu l-għan li jindirizza l-isfida tal-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima billi jikkontribwixxi għat-tranżizzjoni tal-pajjiż lejn in-newtralità klimatika.

L-objettivi tal-komponent huma li tittejjeb il-politika ambjentali permezz ta’ miżuri relatati mat-tassazzjoni ekoloġika, il-ftuħ tas-suq tal-elettriku u l-iffaċilitar tal-liċenzjar tal-enerġija rinnovabbli u proġetti ta’ rinnovazzjoni. Il-komponent għandu l-għan li jtejjeb l-effiċjenza enerġetika tal-istokk tal-bini u infrastruttura oħra u li jappoġġa investimenti ekoloġiċi għall-SMEs, għall-unitajiet domestiċi, għas-settur pubbliku usa’ u għall-NGOs. Il-komponent jimmira wkoll lejn it-tnaqqis tal-faqar enerġetiku u għandu l-għan li jindirizza l-iżolament fil-qasam tal-enerġija ta’ Ċipru.

Il-komponent jappoġġa l-indirizzar tar-Rakkomandazzjonijiet Speċifiċi għall-Pajjiżi għas-snin 2019 u 2020 li jirrakkomandaw li l-politiki relatati mal-investiment u l-investiment jiġu ffukati fuq l-effiċjenza enerġetika u l-enerġija rinnovabbli (ir-Rakkomandazzjoni Speċifika għall-Pajjiż 4, 2019 u r-Rakkomandazzjoni Speċifika għall-Pajjiż 3, 2020).

Huwa mistenni li l-ebda miżura f’dan il-komponent ma tagħmel ħsara sinifikanti lill-objettivi ambjentali fis-sens tal-Artikolu 17 tar-Regolament (UE) 2020/852, filwaqt li jitqiesu d-deskrizzjoni tal-miżuri u l-passi ta’ mitigazzjoni stabbiliti fil-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza skont il-Gwida Teknika tad-DNSH (2021/C58/01).

B.1.    Deskrizzjoni tar-riformi u l-investimenti għal appoġġ finanzjarju mhux ripagabbli

Riforma 1 (C2.1R1): Tassazzjoni Ekoloġika

L-għanijiet tal-miżura huma li tippromwovi bidla lejn użu aktar effiċjenti tar-riżorsi ambjentali, tnaqqas l-emissjonijiet tal-gassijiet serra u żżid il-penetrazzjoni tal-enerġija rinnovabbli.

Ir-riforma għandha tikkonsisti f’bidliet leġiżlattivi li jintroduċu taxxa fuq il-karbonju għall-fjuwils użati fis-setturi tal-ekonomija li ma jaqgħux taħt is-Sistema tal-UE għan-negozjar ta’ Emissjonijiet ta’ Gassijiet Serra. Ir-riforma għandha tinvolvi wkoll l-introduzzjoni gradwali ta’ imposta fuq l-ilma, kif ukoll l-introduzzjoni ta’ imposta fuq l-iskart domestiku/tal-landfill. Ir-riforma għandu jkollha l-għan li tagħti kontribut tanġibbli biex tintlaħaq il-mira tal-2030 għall-klima u l-enerġija għat-tnaqqis tal-emissjonijiet tal-gassijiet serra u t-tisħiħ tas-sehem tal-enerġija rinnovabbli. Il-bidliet leġiżlattivi għandhom ikunu bbażati fuq is-sejbiet ta’ studju indipendenti li għandu jsir.

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2026.

Riforma 2 (C2.1R2): L-indipendenza tas-Cyprus Transmission System Operator (TSOC) mill-Electricity Authority of Cyprus preeżistenti

L-għan tal-miżura huwa li tissaħħaħ il-kompetizzjoni fis-suq tal-elettriku billi jinħolqu kundizzjonijiet għal investituri ġodda biex jipparteċipaw fil-ġenerazzjoni, il-ħżin, l-aggregazzjoni, ir-rispons tad-domanda u l-provvista tal-elettriku.

Ir-riforma għandha tikkonsisti fl-iżgurar tal-indipendenza tas-OCyprus Transmission System Operator (TSOC) mill-Authority of Cyprus (EAC) f’termini ta’ governanza, ġestjoni finanzjarja u tal-persunal. Il-miżura għandha tiffaċilita wkoll il-bdil tal-fornitur, li huwa mistenni li jnaqqas l-ispiża tal-elettriku għall-klijenti domestiċi u kummerċjali/industrijali.

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha ssir sal-31 ta’ Diċembru 2021.

Riforma 3 (C2.1R3): Il-Punt Uniku ta’ Kuntatt diġitali biex jiġu ssimplifikati l-permessi tal-proġetti SER u biex tiġi ffaċilitata ir-Rinnovazzjoni Enerġetika fil-Bini

L-għan tal-miżura huwa li tippromwovi l-implimentazzjoni tal-proġetti SER billi tissimplifika l-proċess tal-permessi tal-proġetti SER. Ir-riforma għandu jkollha l-għan ukoll li taċċellera r-rinnovazzjoni enerġetika tal-bini.

Ir-riforma għandha tikkonsisti fid-diġitalizzazzjoni tal-proċess ta’ ħruġ ta’ liċenzji għal proġetti SER u l-istabbiliment ta’ punt uniku ta’ kuntatt għall-appoġġ tekniku u finanzjarju għall-finijiet ta’ rinnovazzjoni enerġetika tal-bini.

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha titlesta sal-31 ta’ Diċembru 2022.

Riforma 4 (C2.1R4): Il-Qafas Regolatorju dwar il-Ħżin tal-Enerġija

L-għan tal-miżura huwa li tistabbilixxi qafas regolatorju għall-promozzjoni tal-parteċipazzjoni tal-faċilitajiet tal-ħżin fis-suq tal-elettriku.

Ir-riforma għandha tikkonsisti fl-emendar tar-Regoli ta’ Trażmissjoni u Distribuzzjoni (Transmission and Distribution Rule, TDRs) u r-Regoli tan-Negozjar u s-Saldu (Trading and Settlement Rules, TSRs) biex il-faċilitajiet ta’ ħżin ikunu jistgħu jipparteċipaw fis-suq tal-elettriku bl-ingrossa. Dan mistenni jippromwovi l-ġenerazzjoni tal-elettriku minn sistemi ta’ enerġija rinnovabbli u jikkontribwixxi għall-effiċjenza u l-vijabbiltà ekonomika tas-suq tal-elettriku kollu kemm hu.

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha ssir sal-31 ta’ Diċembru 2021.

Investiment 1 (C2.1I1): Il-promozzjoni ta’ investimenti fl-effiċjenza enerġetika fl-SMEs, fil-muniċipalitajiet,f il-komunitajiet u fis-settur pubbliku usa’

L-għan tal-miżura huwa li jitnaqqsu l-konsum tal-enerġija primarja u finali u l-emissjonijiet tas-CO2 tal-bini u/jew tal-faċilitajiet li huma proprjetà ta’ jew operati minn SMEs, tal-awtoritajiet lokali (Muniċipalitajiet u Komunitajiet) u tal-organizzazzjonijiet tas-settur pubbliku usa’.

L-investiment għandu jikkonsisti fl-għoti ta’ appoġġ lil mill-inqas 275 entità għar-rinnovazzjoni tal-bini u biex il-proċessi tal-produzzjoni jsiru aktar effiċjenti. L-iskema ta’ għotjiet għandha tippromwovi wkoll it-twettiq ta’ awditi tal-enerġija, kif ukoll l-adozzjoni ta’ teknoloġiji diġitali u l-integrazzjoni ta’ sorsi ta’ enerġija rinnovabbli. L-investiment għandu jkollu l-għan li jikseb medja ta’ mill-inqas 30 % ta’ tnaqqis fid-domanda għall-enerġija primarja.

Huwa mistenni li din il-miżura ma tagħmilx ħsara sinifikanti lill-objettivi ambjentali fis-sens tal-Artikolu 17 tar-Regolament (UE) 2020/852, filwaqt li titqies id-deskrizzjoni tal-miżura u l-passi ta’ mitigazzjoni stabbiliti fil-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza skont il-Gwida Teknika tad-DNSH (2021/C58/01). B’mod partikolari, is-sejħa għal proposti għal din il-miżuragħandha tirrifletti li x-xiri ta’ bojlers tal-bijomassa għandu jikkonforma mad-dispożizzjonijiet tad-Direttiva 2008/50/KE dwar il-kwalità tal-arja fl-ambjent u arja iktar nadifa għall-Ewropa, id-Direttiva (UE) 2018/2001 dwar l-Enerġija Rinnovabbli u l-leġiżlazzjoni nazzjonali rilevanti dwar l-emissjonijiet ta’ sustanzi li jniġġsu l-arja.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha ssir sal-31 ta’ Diċembru 2025.

Investiment 2 (C2.1I2): Il-promozzjoni ta’ sorsi rinnovabbli u miżuri individwali ta’ effiċjenza fl-enerġija fl-abitazzjonijiet u l-indirizzar tal-faqar enerġetiku f’unitajiet domestiċi b’persuni b’diżabilità

L-għan tal-miżura huwa li tinkoraġġixxi l-użu ta’ sorsi ta’ enerġija rinnovabbli u l-iffrankar tal-enerġija mill-istokk kbir ta’ abitazzjonijiet antiki, kif ukoll li tissussidja l-implimentazzjoni ta’ rinnovazzjonijiet tal-enerġija fuq skala żgħira f’unitajiet domestiċi b’faqar enerġetiku kif ukoll f’unitajiet domestiċi b’persuni b’diżabilità.

L-investiment huwa magħmul minn żewġ sottomiżuri: (i) skema ta’ appoġġ għall-promozzjoni ta’ sorsi rinnovabbli u miżuri individwali ta’ effiċjenza fl-enerġija fl-abitazzjonijiet u l-indirizzar tal-faqar enerġetiku f’unitajiet domestiċi b’persuni b’diżabilità

Sottomiżura 1: il-promozzjoni ta’ miżuri ta’ enerġija rinnovabbli u ta’ effiċjenza enerġetika fl-abitazzjonijiet

L-investiment għandu jikkonsisti fl-għoti ta’ għotjiet lil mill-inqas 16 200 abitazzjoni (inklużi unitajiet domestiċi ta’ konsumaturi tal-elettriku vulnerabbli) għall-iżolament termali tal-bjut u/jew għall-installazzjoni ta’ sistema fotovoltajka u/jew għall-installazzjoni jew is-sostituzzjoni ta’ Sistemi ta’ Tisħin Solari tal-Ilma (Solar Water Heating, SWH) ta’ abitazzjoni eżistenti.

Sottomiżura 2: l-indirizzar tal-faqar enerġetiku f’unitajiet domestiċi b’persuni b’diżabilità

L-investiment għandu jikkonsisti fl-għoti ta’ appoġġ għall-implimentazzjoni ta’ rinnovazzjonijiet tal-enerġija fuq skala żgħira, bħall-iżolazzjoni termali u t-tagħmir effiċjenti fl-enerġija, f’mill-inqas 270 unità domestika fqira fl-enerġija kif ukoll f’unitajiet domestiċi b’persuni b’diżabilità.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2026.

Investiment 3 (C2.1I3): L-inkoraġġiment tal-użu ta’ sorsi ta’ enerġija rinnovabbli u l-iffrankar tal-enerġija mill-awtoritajiet lokali/pubbliċi usa’ kif ukoll mill-NGOs u l-iffaċilitar tat-tranżizzjoni tal-komunitajiet lokali lejn il-mitigazzjoni u l-adattament tat-tibdil fil-klima

L-objettiv tal-miżura huwa li tippromwovi l-użu tas-SER u l-iffrankar tal-enerġija mill-istokk kbir ta’ infrastruttura antika użata mill-awtoritajiet lokali, kif ukoll li tibni sensiela ta’ proġetti ta’ investiment fl-enerġija sostenibbli u l-adattament għall-klima fil-komunitajiet rurali kollha f’Ċipru.

L-investiment huwa magħmul minn żewġ sottomiżuri: (i) l-inkoraġġiment tal-użu ta’ sorsi rinnovabbli u l-iffrankar tal-enerġija mill-awtoritajiet lokali/pubbliċi usa’ kif ukoll mill-NGOs; u (ii) il-faċilitazzjoni tat-tranżizzjoni tal-komunitajiet lokali lejn il-mitigazzjoni u l-adattament għat-tibdil fil-klima. L-investiment għandu jkollu l-għan li jikseb medja ta’ mill-inqas 30 % ta’ tnaqqis fid-domanda għall-enerġija primarja.

Sottomiżura 1: L-inkoraġġiment tal-użu ta’ sorsi rinnovabbli u l-iffrankar tal-enerġija mill-awtoritajiet lokali/pubbliċi usa’ kif ukoll mill-NGOs

Is-sottomiżura għandha tikkonsisti mill-ħolqien ta’ skema ta’ għotjiet għall-għoti ta’ appoġġ għal miżuri ta’ effiċjenza enerġetika fuq skala kbira u ta’ SER fil-bini, fl-infrastruttura u fl-akkomodazzjoni soċjali mmirata lejn l-awtoritajiet pubbliċi lokali u l-NGOs.

Sottomiżura 2: Il-faċilitazzjoni tat-tranżizzjoni tal-komunitajiet lokali lejn il-mitigazzjoni u l-adattament għat-tibdil fil-klima.

Is-sottomiżura għandha tikkonsisti fl-għoti ta’ appoġġ tekniku lill-Kunsilli Komunitarji rurali fl-iżvilupp ta’ Pjanijiet għall-Enerġija Sostenibbli u l-Klima u fl-implimentazzjoni ta’ investimenti fl-enerġija u l-klima, kif ukoll fl-istabbiliment ta’ skema ta’ għotjiet li tappoġġa investimenti fl-enerġija sostenibbli u fl-adattament għat-tibdil fil-klima.

Iż-żewġ sottomiżuri flimkien għandhom iwasslu għal mill-inqas 580 investiment għat-titjib tal-prestazzjoni tal-enerġija u r-reżiljenza għat-tibdil fil-klima li għandhom jitwettqu mill-awtoritajiet lokali jew miil-NGOs.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2026.

Investiment 4 (C2.1I4): It-tnaqqis tal-emissjonijiet tas-CO2 tal-industriji, tan-negozji u tal-organizzazzjonijiet

L-objettiv tal-miżura huwa li tħeġġeġ lill-industriji, lin-negozji u lill-organizzazzjonijiet jinvolvu ruħhom fi trasformazzjonijiet immirati lejn id-dekarbonizzazzjoni u jimplimentaw pjanijiet ta’ azzjoni biex inaqqsu l-emissjonijiet tal-gassijiet serra fl-operazzjonijiet tagħhom u/jew fil-ktajjen tal-provvista.

L-investiment jikkonsisti fit-twaqqif ta’ skema ta’ appoġġ li tipprovdi finanzjament, ekwivalenti għall-ispiża għax-xiri ta’ kwoti ta’ emissjonijiet ta’ gassijiet serra li għandhom jiġu evitati minħabba t-tnaqqis fl-emissjonijiet li jirriżultaw mill-azzjonijiet tal-benefiċjarji. Mill-inqas 354 566 tunnellata ta’ CO2eq għandhom jitnaqqsu bħala riżultat tal-appoġġ ipprovdut.

Sabiex jiġi żgurat li l-miżura tkun konformi mal-Gwida Teknika “La tagħmilx ħsara” (2021/C58/01), il-kriterji tal-eliġibbiltà fit-termini ta’ referenza għas-sejħiet għal proġetti li jmiss għandhom jeskludu l-lista ta’ attivitajiet li ġejjin: (i) l-attivitajiet relatati ma’ fjuwils fossli, fosthom l-użu downstream 1 ; (ii) l-attivitajiet fl-ambitu tal-skema tal-UE għan-Negozjar ta’ Emissjonijiet (ETS, Emission Trading System) li jiksbu emissjonijiet imbassra ta’ emissjonijiet ta’ gassijiet serra li jkun aktar baxxi mill-parametri referenzjarji rilevanti 2 ; (iii) l-attivitajiet relatati ma’ skart f’landfills, inċineraturi 3 u impjanti għat-trattament mekkaniku u bijoloġiku 4 ; u (iv) l-attivitajiet fejn ir-rimi tal-iskart fit-tul jista’ jikkawża ħsara lill-ambjent. It-termini ta’ referenza għandhom jirrikjedu wkoll li jistgħu jintgħażlu biss l-attivitajiet li jikkonformaw mal-leġiżlazzjoni ambjentali rilevanti nazzjonali jew tal-UE.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2026.

Investiment 5 (C2.1I5): L-Aġġornament tal-Effiċjenza Enerġetika tal-bini tal-gvern

L-għan tal-miżura huwa li tiffaċilita l-aġġornament tal-enerġija u ż-żieda fl-effiċjenza enerġetika ta’ binjiet pubbliċi partikolari, jiġifieri l-proprjetajiet tas-servizz tat-tifi tan-nar, l-iskejjel, l-Isptar Ġenerali ta’ Nikosija, l-impjanti tat-trattament tal-ilma u l-istazzjonijiet tal-ippumpjar tal-ilma.

L-investiment huwa magħmul minn tliet sottomiżuri: (i) Proprjetajiet tas-Servizz tan-Nar u Skejjel; (ii) L-Isptar Ġenerali ta’ Nikosija; u (iii) Installazzjoni ta’ Sistemi ta’ Enerġija Fotovoltajka konnessi mal-Grilja f’Impjanti tat-Trattament tal-Ilma u fi stazzjonijiet tal-ippumpjar tal-ilma.

Sottomiżura 1: Proprjetajiet tas-Servizz tan-Nar u Skejjel;

Is-sottomiżura tikkonsisti fl-implimentazzjoni tal-aġġornamenti tal-enerġija f'16-il Stazzjon tat-Tifi tan-Nar Urban f’Ċipru, fil-Kwartieri Ġenerali tal-Brigata tat-Tifi tan-Nar, u f’żewġ Stazzjonijiet tat-Tifi tan-Nar rurali. Is-sottomiżura għandha tkopri wkoll l-installazzjoni ta’ sistemi ta’ iżolament termali u fotovoltajċi f’mill-inqas 405 skejjel.

L-investiment għandu jkollu l-għan li jikseb medja ta’ mill-inqas 30 % ta’ tnaqqis fid-domanda għall-enerġija primarja.

Sottomiżura 2: L-Isptar Ġenerali ta’ Nikosija;

Is-sottomiżura għandha tikkonsisti mill-istabbiliment u l-installazzjoni ta’ sistema fotovoltajka fl-Isptar Ġenerali ta’ Nikosija b’kapaċità totali ta’ 943 KW.

Sottomiżura 3: Impjanti tat-Trattament tal-Ilma u stazzjonijiet tal-ippumpjar tal-ilma

Is-sottomiżura għandha tikkonsisti fl-installazzjoni ta’ sistemi tal-enerġija fotovoltajka konnessi mal-grilja tal-enerġija totali ta’ 2 MWp fl-impjanti tat-trattament tal-ilma u fl-istazzjonijiet tal-ippumpjar tal-ilma.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha ssir sal-31 ta’ Diċembru 2025.

Investiment 6 (C2.1I6): L-aġġornament tal-infrastruttura tal-ittestjar tal-enerġija rinnovabbli u tal-grilji intelliġenti fl-Università ta’ Ċipru

L-objettiv tal-miżura huwa li tittejjeb l-infrastruttura tal-ittestjar tal-enerġija rinnovabbli u tal-grilji intelliġenti fl-Università ta’ Ċipru u li din l-infrastruttura tiġi integrata fil-grilja intelliġenti futura.

L-investiment għandu jikkonsisti fit-twassil, l-installazzjoni, l-ittestjar, il-kalibrazzjoni, l-ikkummissjonar u l-aċċettazzjoni ta’ tagħmir ta’ grilji intelliġenti, segwit minn integrazzjoni finali tal-infrastruttura. Il-miżura għandha tinkludi wkoll l-orjentazzjoni u t-taħriġ tal-persunal.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2024.

Investiment 7 (C2.1I7): L-installazzjoni tal-massa u t-tħaddim mill-Operatur tas-Sistema ta’ Distribuzzjoni (Distribution System Operator, DSO) tal-Infrastruttura tal-Miters Intelliġenti (Infrastruttura Avvanzata tal-Miters)

L-għan tal-miżura huwa li tiffaċilita l-introduzzjoni tal-massa tal-miters intelliġenti f’Ċipru.

L-investiment għandu jikkonsisti fil-konsenja u l-installazzjoni ta’ 400 000 miter intelliġenti lill-klijenti finali tal-elettriku, inklużi persuni fiżiċi u ġuridiċi.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2026.

Investiment 8 (C2.1I8): Il-monitoraġġ u t-tnaqqis tal-emissjonijiet tal-gassijiet serra fl-agrikoltura

L-għan tal-miżura huwa li ttejjeb il-monitoraġġ għall-emissjonijiet tal-gassijiet serra mill-agrikoltura f’Ċipru u tikkontribwixxi għat-tnaqqis tagħhom.

L-investiment għandu jikkonsisti fl-istabbiliment ta’ sistema ta’ monitoraġġ tal-GHG għall-agrikoltura, li għandha tipprovdi data għall-implimentazzjoni ta’ prattiki ta’ mitigazzjoni aktar effiċjenti u tikkontribwixxi għall-kisba ta’ tnaqqis ta’ 10 % tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra mill-agrikoltura sa tmiem l-2025.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha ssir sal-31 ta’ Diċembru 2025.

Investiment 9 (C2.1I9): Il-Protezzjoni tan-Nirien fil-Foresti

L-objettiv tal-miżura huwa li jiġu aġġornati l-kapaċitajiet tal-awtoritajiet rilevanti f’Ċipru biex ilaħħqu mal-perikli tan-nirien u biex tissaħħaħ il-protezzjoni kontra r-riskji li jiffaċċjaw iċ-ċittadini, l-infrastruttura u l-foresti.

L-investiment għandu jikkonsisti fix-xiri ta’ inġenji tal-ajru għat-tifi tan-nar, vetturi, tagħmir u taħriġ u manutenzjoni relatati għall-perjodu ta’ implimentazzjoni tal-miżura. Dan għandu jinkludi l-provvista tal-vetturi, tal-makkinarju u tat-tagħmir li ġejjin: 75 vetturi tat-trasport għal skopijiet ta’ pattulja għall-protezzjoni tal-foresti u t-trasferiment ta’ persunal f’inċidenti ta’ nirien; 12 trakkijiet kbar tat-tifi tan-nar; 25 vettura tat-tifi tan-nar ta’ emerġenza; erba’ buldowżers għall-kostruzzjoni ta’ xogħlijiet ta’ protezzjoni min-nar bil-possibbiltà ta’ trasport bit-trakkijiet għal trasport rapidu għan-nirien; erba’ buldowżers tal-art għall-kostruzzjoni ta’ xogħlijiet ta’ protezzjoni kontra n-nar; sitt tratturi agrikoli mgħammra bl-għodod meħtieġa għall-implimentazzjoni ta’ miżuri għall-prevenzjoni tan-nirien; Gafef/loaders ta’ erba’ roti; sitt shredders tal-friegħi; erba’ loaders (trakkijiet) u sitt tankers ta’  20 tunnellata għall-finijiet tal-protezzjoni min-nar; Inġenju tal-ajru wieħed tat-tifi tan-nar.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha ssir sal-31 ta’ Diċembru 2025.

Investiment 10 (C2.1I10): Is-sistema ta’ Ġestjoni tas-Suq biex jiġi ffaċilitat il-ftuħ tas-suq tal-elettriku għall-kompetizzjoni

L-għan tal-miżura huwa li tintroduċi Sistema ta’ Ġestjoni tas-Suq mill-Operatur tas-Sistema ta’ Trażmissjoni ta’ Ċipru bħala għodda li tiffaċilita l-ftuħ tas-suq tal-elettriku għall-kompetizzjoni.

L-investiment għandu jikkonsisti fl-installazzjoni u l-introduzzjoni tas-Sistema ta’ Ġestjoni tas-Suq għas-Suq tal-Elettriku ta’ Ċipru u t-taħriġ relatat lil 100 % tal-persunal tal-Operatur tas-Sistema ta’ Trażmissjoni.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sal-31 ta’ Marzu 2023.

B.2.    Stadji importanti, miri, indikaturi, u skeda ta’ żmien għall-monitoraġġ u l-implimentazzjoni tal-appoġġ finanzjarju mhux ripagabbli

B.3.    Deskrizzjoni tar-riformi u l-investimenti għas-self

Investiment 11 (C2.1I11) It-tmiem tal-iżolament tal-enerġija — Proġett ta’ Interess Komuni “Interkonnettur EuroAsia”

L-objettiv tal-miżura huwa li tiżgura s-sigurtà tal-provvista u prezzijiet tal-elettriku bl-ingrossa aktar kompetittivi, u li tippermetti l-użu akbar tal-elettriku minn sorsi aktar nodfa, b’mod partikolari sorsi rinnovabbli, billi tgħaqqad in-network tal-elettriku ta’ Ċipru mas-sistema kontinentali tal-UE.

L-investiment għandu jikkonsisti fit-tlestija u l-ikkummissjonar tal-Interkonnessjoni PCI 3.10.2 bejn Ċipru u l-Greċja, li għandha tinkludi stazzjon ta’ konverżjoni DC ta’ 1 000 MW f’Ċipru u infrastruttura relatata f’Ċipru u Kreta, konness permezz ta’ 898 km ta’ kejbils sottomarini HVDC b’kapaċità ta’ 1 000 MW. Dan huwa mistenni li jkun parti minn investiment usa’ li jibni interkonnettur transfruntier b’tul totali ta’ 1 208 km bejn Kreta, Ċipru u l-Iżrael. Partijiet differenti tal-proġett mistennija jirċievu finanzjament minn għejun differenti, jiġifieri l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, il-Faċilità Nikkollegaw l-Ewropa, self mill-Bank Ewropew tal-Investiment, self kummerċjali u ekwità.

Huwa mistenni li din il-miżura ma tagħmilx ħsara sinifikanti lill-objettivi ambjentali fis-sens tal-Artikolu 17 tar-Regolament (UE) 2020/852, filwaqt li titqies id-deskrizzjoni tal-miżura u l-passi ta’ mitigazzjoni stabbiliti fil-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza skont il-Gwida Teknika tad-DNSH (2021/C58/01). B’mod partikolari, il-miżuri ta’ mitigazzjoni mmirati lejn il-konservazzjoni tal-ambjent tal-baħar għandhom jiġu rispettati kif xieraq matul l-implimentazzjoni tal-proġett kif stabbilit fil-Valutazzjoni tal-Impatt Ambjentali u l-permess tal-bini. Kwalunkwe miżura identifikata fil-qafas tal-EIA u l-valutazzjoni skont id-Direttiva 2000/60/KE bħala meħtieġa biex tiġi żgurata l-konformità mal-Gwida Teknika tad-DNSH (2021/C58/01) għandha tiġi integrata fil-proġett u għandha tiġi osservata fl-istadji tal-kostruzzjoni, l-operat u d-dekummissjonar tal-infrastruttura.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha ssir sal-31 ta’ Diċembru 2025.

B.4.    Stadji importanti, miri, indikaturi, u skeda ta’ żmien għall-monitoraġġ u l-implimentazzjoni tas-self

C. KOMPONENT 2.2: It-Traspost Sostenibbli

Il-komponent tal-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza ta’ Ċipru għandu l-għan li jippromwovi mobiltà urbana aktar nadifa, intelliġenti, aktar sikura u aktar ġusta billi jħeġġeġ bidla modali minn karozzi privati għal modi ta’ trasport aktar sostenibbli bħat-trasport pubbliku, iċ-ċikliżmu, il-mixi, u li jippromwovi l-użu ta’ vetturi b’livell ta’ emissjonijiet baxxi jew żero (LEVs) kif ukoll l-użu ta’ sistemi diġitali fis-settur tat-trasport.

Il-komponent jindirizza r-rakkomandazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiż dwar l-investiment fit-trasport sostenibbli (ir-Rakkomandazzjoni Speċifika għall-Pajjiż 4, 2019, ir-Rakkomandazzjoni Speċifika għall-Pajjiż 3, 2020).

Huwa mistenni li l-ebda miżura f’dan il-komponent ma tagħmel ħsara sinifikanti lill-objettivi ambjentali fis-sens tal-Artikolu 17 tar-Regolament (UE) 2020/852, filwaqt li jitqiesu d-deskrizzjoni tal-miżuri u l-passi ta’ mitigazzjoni stabbiliti fil-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza skont il-Gwida Teknika tad-DNSH (2021/C58/01).

C.1.    Deskrizzjoni tar-riformi u l-investimenti għal appoġġ finanzjarju mhux ripagabbli

Riforma 1 (C2.2R1): L-istabbiliment ta’ Sistema ta’ Trasport Intelliġenti bl-użu ta’ teknoloġiji ta’ Tewmin Diġitali

L-għan tal-miżura huwa li ssaħħaħ l-infrastruttura teknoloġika, li tippermetti monitoraġġ aħjar u aktar effiċjenti tal-infrastruttura u li tintroduċi karatteristiċi intelliġenti għaliha.

Ir-riforma tikkonsisti fl-iżvilupp u l-implimentazzjoni ta’ Sistema ta’ Transport Intelliġenti sabiex tittejjeb il-ġestjoni tal-mobilità f’żoni urbani u n-network TEN-T ta’ Ċipru, anke billi tittejjeb il-kooperazzjoni bejn diversi partijiet interessati. Ir-riforma għandha tinkludi t-twassil, l-installazzjoni u l-konnessjoni mal-Punt ta’ Aċċess Nazzjonali ta’ 300 sensur. Dan it-tagħmir mistenni jikkostitwixxi l-bażi għad-diġitalizzazzjoni tan-networks ta’ mobiltà fiżika f’bażi tad-data tas-sistema ta’ informazzjoni ġeografika (geographical information system, GIS) u l-integrazzjoni tas-servizzi tal-mobilità.

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha titlesta sal-31 ta’ Diċembru 2025.

Riforma 2 (C2.2R2): Jiġi pprovdut qafas regolatorju għal infrastruttura tal-iċċarġjar tal-vetturi elettriċi (EV) interoperabbli u effikaċi u għal suq tal-iċċarġjar tal-EV effiċjenti

L-għan tal-miżura huwa li tiffaċilita l-ħolqien ta’ infrastruttura effiċjenti tal-elettromobiltà għall-iċċarġjar tal-vetturi elettriċi.

Ir-riforma tikkonsisti fid-dħul fis-seħħ tal-leġiżlazzjoni dwar l-infrastruttura tal-iċċarġjar għall-vetturi elettriċi. Ir-riforma għandha l-għan li toħloq mekkaniżmu għal (i) l-implimentazzjoni u l-monitoraġġ tas-suq tal-iċċarġjar mill-ġdid tal-EV u (ii) il-koordinazzjoni tal-analiżi ta’ data għall-monitoraġġ effettiv tan-network kif ukoll biex tiġi żgurata l-konformità mad-dritt tal-UE u ma’ dak nazzjonali.

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha titlesta sal-31 ta’ Diċembru 2024.

Riforma 3 (C2.2R3): L-eliminazzjoni progressiva tal-vetturi li jniġġsu l-aktar, speċjalment f’żoni urbani mniġġsa

L-objettivi tar-riforma huma li tipprovdi l-qafas regolatorju biex toħloq impetu għas-sostituzzjoni ta’ vetturi ferrovjarji qodma u li jniġġsu, u li tipprovdi inċentivi għall-użu ta’ soluzzjonijiet sostenibbli għall-ivvjaġġar u l-mobilità.

Dir-riforma għandha toħloq il-qafas legali li jwassal għall-implimentazzjoni ta’ miżuri bil-għan tal-esklużjoni ta’ vetturi li jniġġsu minn oqsma ewlenin, bħal żoni mingħajr emissjonijiet, imposti għaċ-ċirkolazzjoni ta’ vetturi f’ċerti żoni, u l-użu obbligatorju ta’ EV f’ċerti operazzjonijiet ta’ trasport. Ir-riforma hija appoġġata mill-Investiment 3 (Promozzjoni tal-użu mifrux ta’ EV, LEVs u mezzi alternattivi ta’ trasport ).

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha titlesta sal-31 ta’ Diċembru 2025.

Investiment 1 (C2.2I1): L-implimentazzjoni ta’ Proġetti ta’ Mobilità Urbana Sostenibbli (Sustainable Urban Mobility Project, SUMPs) u miżuri li jtejbu l-aċċessibbiltà

L-għanijiet tal-miżuri huma li tinħoloq l-infrastruttura meħtieġa biex tittejjeb il-mobiltà urbana b’għażliet li jirrispettaw aktar l-ambjent, jitjieb l-ambjent tal-belt u s-sikurezza fit-toroq f’Limassol u Larnaca. L-investiment għandu jinkludi wkoll miżuri li jsaħħu l-aċċessibbiltà u l-moviment sikur tal-persuni bil-mixi, taċ-ċiklisti u tal-persuni b’diżabilità fiċ-ċentri urbani kollha.

B’mod aktar speċifiku, l-investiment jikkonsisti fl-introduzzjoni ta’ mogħdijiet għar-roti, mogħdijiet għall-karozzi tal-linja u t-tagħmir rilevanti tal-ITS (jiġifieri sistema tad-dawl tat-traffiku intelliġenti b’sistema ta’ prijorità għall-karozzi tal-linja), kif ukoll l-introduzzjoni ta’ stands għaċ-ċiklisti, postijiet ta’ kenn għall-karozzi tal-linja u t-titjib tal-kundizzjonijiet tas-sikurezza fit-toroq f’punti magħżula. Għandha wkoll l-għan li tintroduċi l-istazzjonijiet Park & Ride u t-tagħmir rilevanti tal-ITS kif ukoll titjib fin-network tat-toroq eżistenti fiċ-ċentri urbani (bħal passaġġi għall-mixi, qsim għall-persuni bil-mixi, ċiklisti u/jew persuni b’diżabiltà, sistemi ta’ twissija għal dawk b’vista batuta, ċentri tal-parkeġġ tar-roti, rampi tal-mixi).

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sal-31 ta’ Marzu 2026.

Investiment 2 (C2.2I2): Il-ħolqien ta’ infrastruttura għall-elettromobiltà

L-objettivi tal-miżuri huma li tinħoloq l-infrastruttura meħtieġa biex tiġi ffaċilitata t-tranżizzjoni għall-elettromobiltà u biex jingħata kontribut għall-introduzzjoni tal-punti tal-iċċarġjar.

L-investiment huwa magħmul minn tliet sottomiżuri: (i) l-installazzjoni ta’ stazzjonijiet tal-iċċarġjar veloċi tal-EV aċċessibbli għall-pubbliku; (ii) skema ta’ għotjiet għall-installazzjoni ta’ punti tal-iċċarġjar aċċessibbli għall-pubbliku fil-bini tan-negozji u tal-awtoritajiet lokali; u (iii) skema ta’ għotjiet għall-iċċarġjar tal-EV minn Sorsi ta’ Enerġija Rinnovabbli (RES).

Sottomiżura 1: l-installazzjoni ta’ stazzjonijiet tal-iċċarġjar veloċi aċċessibbli għall-pubbliku għall-EV;

L-investiment jikkonsisti fl-installazzjoni ta’ 10 stazzjonjiet tal-iċċarġjar mgħaġġel bħala proġett ta’ dimostrazzjoni għall-promozzjoni tal-elettromobiltà. Huwa għandu jipprovdi aċċess għall-infrastruttura tal-iċċarġjar rapidu għall-vetturi elettriċi u għalhekk huwa mistenni li jikkontribwixxi għat-tneħħija tal-inibizzjonijiet tal-konsumatur fir-rigward tal-awtonomija tal-EV. L-10 stazzjonijiet tal-iċċarġjar rapidu għandhom jitpoġġew f’żoni aċċessibbli għall-pubbliku bħal sptarijiet, postijiet ta’ parkeġġ kbar aċċessibbli għall-pubbliku jew barra mill-bini tas-servizzi pubbliċi (bħal fil-Ministeri jew fil-Qrati).

Sottomiżura 2: skema ta’ għotjiet għall-installazzjoni ta’ punti tal-iċċarġjar aċċessibbli għall-pubbliku fil-bini tan-negozji u tal-awtoritajiet lokali;

L-iskema għandha tippromwovi l-installazzjoni ta’ punti tal-iċċarġjar f’żoni aċċessibbli għall-pubbliku li huma proprjetà tan-negozji jew tal-awtoritajiet lokali.

Sottomiżura 3: skema ta’ għotjiet għall-iċċarġjar ta’ EVs mis-SER

L-iskema għandha tipprovdi inċentivi finanzjarji biex tippromwovi l-iżvilupp tal-infrastruttura meħtieġa għall-mobilità elettrika speċjalment permezz tal-iċċarġjar tal-EV mis-SER. L-iskema ta’ għotjiet għandha tinkludi l-installazzjoni ta’ sistemti fotovoltajċi u tagħmir tal-iċċarġjar f’abitazzjonijiet għall-iċċarġjar ta’ vetturi elettriċi privati u għall-finanzjament ta’ awtoritajiet lokali/pubbliċi għall-kostruzzjoni ta’ punti pubbliċi tal-iċċarġjar għall-EV. L-elettriku għal dawn il-punti tal-iċċarġjar għandu jiġi ġġenerat mis-SER.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha ssir sal-31 ta’ Diċembru 2025.

Investiment 3 (C2.2I3): Il-promozzjoni tal-użu mifrux tal-Vetturi Elettriċi (VE)

L-għan tal-miżura huwa li tippromwovi x-xiri ta’ vetturi elettriċi, LEVs (jiġifieri karozza li temetti inqas minn 50 g/km ta’ CO2), roti elettriċi u mezzi ta’ trasport pubbliċi jew mhux motorizzati (bħal xarabank, rota), filwaqt li fl-istess ħin tneħħi miċ-ċirkolazzjoni vetturi aktar qodma li jniġġsu b’manjiera gradwali. L-investiment huwa mistenni li jikkomplementa r-Riforma 3 (it-tneħħija gradwali progressiva tal-vetturi li jniġġsu l-aktar, speċjalment f’żoni mniġġsa).

L-investiment huwa magħmul minn tliet sottomiżuri: (i) jagħtu bidu għat-tranżizzjoni lejn l-elettromobiltà fis-settur tal-gvern; (ii) skema ta’ appoġġ għax-xiri ta’ EV; u (iii) skema ta’ skrappjar għall-vetturi li jniġġsu l-aktar flimkien ma’ inċentivi għal għażliet ta’ mobilità mingħajr emissjonijiet/b’emissjonijiet baxxi.

Sottomiżura 1: jagħtu bidu għat-tranżizzjoni lejn l-elettromobiltà fis-settur tal-gvern;

L-investiment jinkludi miżuri li għandhom l-għan li jagħtu bidu għas-sostituzzjoni gradwali tal-flotta tal-vetturi konvenzjonali tal-gvern b’vetturi elettriċi u jippromwovu t-tranżizzjoni lejn l-elettromobiltà. Dan għandu jinkludi x-xiri ta’ 100 vettura elettrika għall-ħtiġijiet tal-gvern ġenerali u l-installazzjoni tal-punti tal-iċċarġjar rilevanti fil-bini tal-gvern. Barra minn hekk, id-Dipartiment tas-Servizzi Postali għandu jissostitwixxi l-flotta tal-muturi kollha tiegħu b’muturi elettriċi.

Dan iservi bħala proġett ta’ dimostrazzjoni għall-promozzjoni tal-elettromobiltà għall-pubbliku u n-negozji inġenerali.

Sottomiżura 2: skema ta’ appoġġ għax-xiri ta’ VE

L-iskema għandha tipprovdi inċentivi, permezz ta’ għotja, għax-xiri u r-reġistrazzjoni ta’ EV u roti elettriċi. Hija marbuta direttament mar-Riforma 3, “Tneħħija progressiva tal-vetturi li jniġġsu l-aktar, speċjalment f’żoni urbani mniġġsa”, bħala miżura parallela, ta’ appoġġ u komplementari.

Sottomiżura 3: u skema ta’ skrappjar għall-vetturi li jniġġsu l-aktar flimkien ma’ inċentivi għal għażliet ta’ mobilità mingħajr emissjonijiet/b’emissjonijiet baxxi.

L-iskema għandha tinċentiva lis-sewwieqa biex iċedu vetturi aktar qodma u li jniġġsu aktar bi skambju għal għażliet alternattivi ta’ mobilità, bħax-xiri ta’ LEV jew ta’ rota elettrika u/jew biljetti tal-karozzi tal-linja annwali b’xejn. It-tneħħija ta’ vetturi qodma hija mistennija li tikkontribwixxi għat-tnaqqis tal-emissjonijiet tal-gassijiet serra mit-trasport, kif ukoll għall-mitigazzjoni tal-impatt tagħha fuq it-tniġġis tal-arja, l-ilma, il-ħamrija u l-istorbju. Il-vetturi skrappjati għandhom jiġu riċiklati, minn riċiklaturi liċenzjati. Għandha tingħata prijorità lill-vetturi l-aktar antiki li għandhom jiġu skreppjati.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha ssir sal-31 ta’ Diċembru 2025.

C.2.    Stadji importanti, miri, indikaturi, u skeda ta’ żmien għall-monitoraġġ u l-implimentazzjoni tal-appoġġ finanzjarju mhux ripagabbli

D. KOMPONENT 2.3: Il-Ġestjoni Intelliġenti u Sostenibbli tal-Ilma

Dan il-komponent tal-pjan Ċiprijott għall-irkupru u r-reżiljenza jindirizza l-ineffiċjenzi fil-ġestjoni tal-ilma. L-objettivi ta’ dan il-komponent huma li jiżgura provvista adegwata u mingħajr interruzzjoni ta’ ilma tax-xorb ta’ kwalità tajba, filwaqt li jimmassimizza l-infrastruttura għas-sistemi ta’ ġbir tad-drenaġġ, it-trattament tad-drenaġġ u l-użu mill-ġdid ta’ effluwent ittrattat fl-agrikoltura; it-tnaqqis tat-telf tal-ilma, tal-ilma li jintilef qabel jilħaq lill-konsumatur u l-estrazzjoni tal-ilma ta’ taħt l-art, it-titjib tal-effiċjenza operattiva tas-servizzi li jiġu pprovduti lill-konsumaturi permezz ta’ avvanzi teknoloġiċi u l-istabbiliment tat-trasparenza fit-tranżazzjonijiet finanzjarji.

Il-komponent jindirizza r-Rakkomandazzjonijiet Speċifiċi għall-Pajjiż dwar il-ġestjoni tal-ilma (ir-Rakkomandazzjoni Speċifika għall-Pajjiż 3, 2020 u r-Rakkomandazzjoni Speċifika għall-Pajjiż 4, 2019).

Huwa mistenni li l-ebda miżura f’dan il-komponent ma tagħmel ħsara sinifikanti lill-objettivi ambjentali fis-sens tal-Artikolu 17 tar-Regolament (UE) 2020/852, filwaqt li jitqiesu d-deskrizzjoni tal-miżuri u l-passi ta’ mitigazzjoni stabbiliti fil-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza skont il-Gwida Teknika tad-DNSH (2021/C58/01).

D.1.    Deskrizzjoni tar-riformi u l-investimenti għal appoġġ finanzjarju mhux ripagabbli

Riforma 1 (C2.3R1): Ir-Riforma tal-Ġestjoni tar-Riżorsi tal-Ilma

L-għan tal-miżura huwa li tiddefinixxi azzjonijiet li jindirizzaw id-dgħufijiet strutturali fil-ġestjoni tar-riżorsi tal-ilma f’Ċipru u li ttejjeb l-effiċjenza u s-sostenibbiltà tagħha.

Ir-riforma tikkonsisti fl-istabbiliment ta’ Grupp ta’ Ħidma ta’ livell għoli (il-“Grupp ta’ Ħidma”) immexxi mill-Ministeru tal-Agrikoltura, l-Iżvilupp Rurali u l-Ambjent b’parteċipanti mill-Ministeru tal-Intern, il-Ministeru tal-Finanzi, id-Direttorat Ġenerali għall-Programmi Ewropej, il-Koordinazzjoni u l-Iżvilupp u l-Bordijiet kollha tal-Ilma u d-Drenaġġ kif ukoll korpi ta’ koordinazzjoni tal-Amministrazzjoni Lokali biex jirrappreżentaw lill-partijiet interessati kollha fil-ġestjoni nazzjonali tal-ilma. Il-Grupp ta’ Ħidma għandu jservi bħala l-korp għall-kooperazzjoni bejn id-diversi awtoritajiet tal-ġestjoni tal-ilma u bħala korp ta’ koordinazzjoni u monitoraġġ għall-implimentazzjoni tal-investimenti u l-azzjonijiet li għandhom jiġu proposti. Il-grupp ta’ Ħidma għandu jipproponi pjan ta’ azzjoni bil-miżuri regolatorji u ta’ adattament meħtieġa li għandhom jiġu implimentati fl-10 snin sa 15-il sena li ġejjin. L-objettivi tal-pjan ta’ azzjoni ssuġġerit għandhom ikunu (i) li tiżdied l-effiċjenza operazzjonali permezz ta’ fużjonijiet tad-Distrett tal-Ilma u Bordijiet tad-Drenaġġ, (ii) li jitnaqqas l-ilma mingħajr dħul, (iii) li jittejjeb l-użu tal-ilma, u (iv) li jissaħħu s-sikurezza u l-operat sostenibbli tal-infrastrutturi tad-Dipartiment tal-Iżvilupp tal-Ilma. Il-grupp ta’ Ħidma għandu jikkoordina u jimmonitorja l-implimentazzjoni tal-pjan ta’ azzjoni u għandu jipprovdi l-assistenza teknika meħtieġa lill-awtoritajiet rilevanti tal-ġestjoni tal-ilma biex iwettqu l-miżuri ta’ riforma kif ukoll l-investimenti inklużi fil-komponent.

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2025.

Investiment 1 (C2.3I1): Is-sostituzzjoni tal-Conveyor bejn Choirokitia u Famagusta

L-għanijiet tal-miżura huma li tissaħħaħ is-sigurtà tal-provvista tal-ilma permezz ta’ infrastruttura tat-trasport imtejba b’kapaċità akbar tal-kanal bejn is-sorsi ewlenin tal-ilma (bħall-impjanti tat-trattament tal-ilma) u ż-żoni tal-konsum. L-investiment għandu jikkontribwixxi wkoll biex jimminimizza t-telf tal-ilma u l-okkorrenza ta’ fallimenti, itejjeb il-kwalità tal-ilma billi jħallat ilma desalinat u raffinat qabel ma jasal għand il-konsumaturi finali, u jikseb iffrankar tal-enerġija permezz ta’ tnaqqis fl-ippumpjar tal-ilma.

Il-miżura tikkonsisti fil-kostruzzjoni ta’ sostituzzjoni tal-conveyer tal-ilma eżistenti. Il-proġett għandu jinkludi t-twettiq ta’ studji topografiċi u valutazzjonijiet tal-impatt ambjentali. Wara l-passi preliminari msemmija hawn fuq u l-ħruġ tal-permessi meħtieġa, id-Dipartiment tal-Iżvilupp tal-Ilma għandu jassenja x-xogħlijiet ta’ kostruzzjoni lil kuntrattur li għandu jintgħażel permezz ta’ proċeduri ta’ akkwist pubbliku biex iwettaq ix-xogħlijiet.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2026.

Investiment 2 (C2.3I2): Impjanti għat-Trattament tal-Ilma: L-aġġornament tat-titjib fil-kwalità tal-ilma

L-għanijiet tal-miżura huma li ttejjeb il-kwalità tal-ilma, tnaqqas il-konsum tal-enerġija u l-ispiża tal-produzzjoni tal-ilma tax-xorb billi tillimita l-ħtieġa għad-desalinizzazzjoni tal-ilma, kif ukoll tnaqqas l-interruzzjonijiet fil-provvista u d-distribuzzjoni tal-ilma.

Il-miżura tikkonsisti fir-rinnovazzjoni tal-Impjanti tat-Trattament tal-Ilma ta’ Limassol, Asprokremmos, Tersefanou, Kornos u Kannaviou. Dan għandu jinkludi s-sostituzzjoni tal-infrastruttura eżistenti tal-klorinazzjoni għal dawn il-ħames Impjanti tat-Trattament tal-Ilma, l-installazzjoni ta’ unitajiet tal-illostrar tal-karbonju attivat għal Limassol, Asprokremmos u l-Impjanti tat-Trattament tal-Ilma ta’ Tersefanou, l-estensjoni tal-kapaċità tal-Impjant tat-Trattament tal-Ilma tal-Asprokremmos b’ 10 000 m3 kuljum u l-aġġornament tas-sistema ta’ monitoraġġ u kontroll kif ukoll is-sistema ta’ awtomatizzazzjoni tagħha.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha ssir sal-31 ta’ Diċembru 2025.

Investiment 3 (C2.3I3): Is-Sistema Integrata ta’ Monitoraġġ u Ġestjoni tal-Kontroll għall-infrastruttura tad-Dipartiment tal-Iżvilupp tal-Ilma

L-għan tal-miżura huwa li ttejjeb l-effiċjenza tal-ġestjoni tar-riżorsi tal-ilma u żżid il-kapaċità operattiva tal-awtoritajiet kompetenti. Il-miżura għandha l-għan li tnaqqas ir-riskju ta’ tfixkil tan-negozju billi tiżgura d-diversi sistemi kontra l-attakki ċibernetiċi u fiżiċi, tnaqqas il-konsum tal-enerġija u l-emissjonijiet tal-gassijiet b’effett ta’ serra billi żżid l-effiċjenza, tnaqqas l-ilma mhux bi dħul fl-irrigazzjoni billi ttejjeb l-infrastruttura u l-kapaċità ta’ monitoraġġ u tnaqqas ir-riskju ta’ impatt għoli ta’ avvenimenti ta’ kontaminazzjoni u l-impatt ta’ avvenimenti ta’ nixfa fit-tul billi timmaniġġa mill-qrib ir-riżorsi tal-ilma u t-tbassir.

Il-miżura tikkonsisti fil-ħolqien ta’ pjattaforma integrata li għandha tkun magħmula minn għadd ta’ sottosistemi fejn kull waħda minnhom għandha tindirizza sfidi ewlenin, inklużi l-kwalità tal-ilma, il-ġestjoni tal-għargħar, il-ġestjoni tad-domanda għall-ilma u l-allokazzjoni tal-ilma għal skopijiet ta’ irrigazzjoni, l-effiċjenza enerġetika kif ukoll is-sigurtà ċibernetika u fiżika. L-implimentazzjoni tal-miżuri għandha tinkludi: (i) l-installazzjoni ta’ 500 senser idrawliku u ta’ kwalità fil-lagi, fil-ġibjuni, fix-xmajjar kollha, kif ukoll fin-network tat-trasport bl-ilma, sal-livell tal-komunitajiet; (ii) l-installazzjoni ta’ arloġġi tal-enerġija għall-monitoraġġ tal-konsum tal-enerġija tal-istazzjonijiet tal-ippumpjar li għandhom jiġu trażmessi u maħżuna f’bażi tad-data; (iii) pjattaforma ta’ software marbuta ma’ analitika u metodi intelliġenti li jgħinu fil-proċess tat-teħid tad-deċiżjonijiet fir-rigward tal-produzzjoni tal-ilma minn sorsi differenti (desalinizzazzjoni u trattament tal-ilma minn ġibjuni) li tqis is-sigurtà tal-provvista tal-ilma, l-ispiża tal-produzzjoni tal-ilma f’sistemi differenti u t-tbassir tan-nixfa. Barra minn hekk, il-miżura għandha tindirizza l-isfidi tas-sigurtà ċibernetika u fiżika permezz ta’ għodod għat-titjib tal-protezzjoni tas-sistemi tal-ICT. Il-proġett għandu jiġi implimentat permezz tas-sekwenza ta’ azzjonijiet li ġejja: analiżi dettaljata tar-rekwiżiti bl-għajnuna ta’ konsulenti speċjalizzati; l-akkwist u l-installazzjoni ta’ tagħmir; u l-implimentazzjoni, il-valutazzjoni u l-ikkummissjonar tas-sottosistemi tal-IT.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2026.

Investiment 4 (C2.3I4): Il-Ġestjoni tan-Networks tal-Ilma u tad-Drenaġġ Intelliġenti

L-objettiv tal-miżura huwa li ttejjeb l-effiċjenza operazzjonali u enerġetika permezz tad-diġitalizzazzjoni tad-Drenaġġ u d-Drenaġġ ta’ Larnaca, il-Bord tal-Ilma ta’ Larnaca u l-Bord tal-Ilma ta’ Limassol, b’mod partikolari l-aġġornament tal-operat u s-servizzi tal-organizzazzjonijiet u l-integrazzjoni tas-sistemi tal-IT użati attwalment f’sistema unifikata biex joperaw taħt is-servizzi tal-cloud.

Il-miżura tikkonsisti f’serje ta’ aġġornamenti intelliġenti u diġitali f’kull waħda mit-tliet organizzazzjonijiet: (i) Il-Bord tad-Drenaġġ u d-Drenaġġ ta’ Larnaca għandu jwettaq studju teknoekonomiku biex jimmappja l-impronta tal-enerġija tiegħu u jidentifika l-potenzjal għal tnaqqis fil-konsum tal-enerġija, bħal permezz ta’ soluzzjonijiet solari u tal-bijogass. Għandu jinstalla wkoll miters, sensuri u sistemi intelliġenti għar-reġistrazzjoni tal-bilanċ idroloġiku biex jippermetti d-detezzjoni f’waqtha ta’ pipelines bil-ħsara u l-monitoraġġ ta’ patoġeni. (ii) Il-Bord tal-Ilma ta’ Larnaca għandu jinstalla sensuri tal-kwalità u tal-pressjoni tal-ilma fin-networks ta’ distribuzzjoni tiegħu u għalhekk huwa mistenni li jissostitwixxi mill-inqas 50 % tal-miters tal-konsum konvenzjonali tiegħu b’miters intelliġenti. Barra minn hekk, hija għandha tiżviluppa għodda ta’ appoġġ għad-deċiżjonijiet ta’ Tewmi Diġtali u bank tad-data. Dawn is-sistemi għandhom jiġbdu informazzjoni mis-sensuri installati, miters intelliġenti tal-ilma u sistemi eżistenti li għandhom jiġu kkombinati sabiex jiġu stmati b’mod preċiż il-fluss tal-ilma, il-pressjoni u l-kwalità tal-ilma għad-detezzjoni f’waqtha tal-avvenimenti. (iii) Il-Bord tal-Ilma ta’ Limassol għandu jissostitwixxi l-arloġġi tal-konsumatur konvenzjonali b’miters intelliġenti awtomatizzati u jinstalla sensuri tal-pressjoni u tal-kwalità għall-monitoraġġ tal-infrastruttura u l-iviluppar ta’ servizzi innovattivi tal-klijent, bħal twissija bikrija fil-każ ta’ tnixxija. Barra minn hekk, huwa mistenni li jiddisinja software personalizzat li jintegra l-operazzjonijiet kollha tiegħu i għall-appoġġ ta’ teħid ta’ deċiżjonijiet ibbażat fuq id-data.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2026.

Investiment 5 (C2.3I5): Miżuri kontra l-għargħar u għall-ġbir tal-ilma

L-għan tal-miżura huwa li jittaffew l-effetti negattivi fuq is-saħħa tal-bniedem, l-ambjent, is-siti kulturali u d-dħul minn avvenimenti ta’ għargħar permezz tal-ġestjoni tar-riskju ta’ għargħar. Objettiv speċifiku li jirriżulta mill-azzjonijiet li għandhom jiġu implimentati huwa t-tnaqqis tal-erożjoni minn tnixxijiet estremi, kemm f’żoni agrikoli kif ukoll urbani.

Il-miżura tikkonsisti f’serje ta’ miżuri kontra l-għargħar u l-ġbir tal-ilma. Ix-xogħlijiet għandhom jikkonċentraw fi tliet żoni, jiġifieri Livadia, Kladeri u ċ-ċentru Nikosija, kif ġej: (i) F’Livadia, il-Muniċipalità ta’ Larnaca għandha taġġorna u tinkorpora kanali tal-għargħar, permezz ta’ titjib fil-banek tax-xmajjar u tax-xmajjar. (ii) Fiż-żona ta’ Kladeri, il-Muniċipalità ta’ Ypsonas għandha tibni network sħiħ ta’ ġbir tal-ilma tax-xita ta’ tul ta’ 4 600 metru biex ikopri ż-żona li tispiċċa f’ 35 fosos ta’ assorbiment. (iii) F’Nikosija, il-Muniċipalità ta’ Nikosija diġà għażlet tmien żoni fejn għandha tinbena sistema tad-drenaġġ kompluta. Ix-xogħlijiet għandhom jinkludu r-rikostruzzjoni tat-toroq u l-bankini u l-espansjoni tan-network tal-ilma tax-xita.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha ssir sal-31 ta’ Diċembru 2025.

Investiment 6 (C2.3I6): It-titjib tas-sigurtà tal-ilma għar-reġjuni ta’ Nikosija u Larnaca

L-objettiv tal-miżura huwa li tiżdied l-adegwatezza tal-ilma għall-ħtiġijiet tal-Bordijiet tal-Ilma ta’ Nikosija u Larnaca.

Il-miżura tipprevedi il-kostruzzjoni ta’ tliet tankijiet tal-ilma tal-Azzar Illinjat bil-Ħġieġ (GLS) ta’ total ta’ 26 000 m3 fir-Reġjun ta’ Nikosija u l-kostruzzjoni ta’ ġibjun tal-ilma ta’ 10 000  m3 f’żona speċifika deżinjata fi Klavdia, Larnaca.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2025.

Investiment 7 (C2.3I7): L-infrastruttura ta’ Nikosija tal-Lvant għall-użu mill-ġdid tal-ilma mormi trattat

L-għan tal-miżura huwa li tiżdied il-kapaċità tal-ħażna ta’ Impjant għat-Trattament tal-Ilma Mormi fiż-żona Vathia Gonia biex tippermetti l-użu tal-ammont tal-ilma mormi trattat kollu. Dan għandu jinkiseb permezz tal-bini tal-infrastruttura meħtieġa biex l-ilma jintuża immedjatament, filwaqt li jiġi evitat kwalunkwe rimi u jiġu ssodisfati l-ħtiġijiet ta’ irrigazzjoni eżistenti tal-bdiewa konnessi man-network tal-irrigazzjoni.

Il-proġetti għandhom jiġu implimentati mid-Dipartiment tal-Iżvilupp tal-Ilma u jinvolvu wkoll l-ippumpjar, it-trasport, id-distribuzzjoni u l-ħżin ta’ effluwent ittrattat mill-Impjant tat-Trattament tal-Ilma Mormi ta’ Vathia Gonia li jinsab fil-Lvant ta’ Nikosija. Eventwalment, l-ilma ttrattat għandu jintuża għal skopijiet ta’ irrigazzjoni f’reġjuni agrikoli speċifiċi li jinsabu fiż-żona usa’ tal-Lvant ta’ Nikosija taħt il-kontroll tar-Repubblika ta’ Ċipru, u b’hekk jiġi evitat kwalunkwe rimi.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2026.

Investiment 8 (C2.3I8) Il-protezzjoni tal-ekosistema tal-baħar minn perikli minħabba tixrid ta’ żejt

L-għan tal-miżura huwa li jiġu protetti l-ekosistemi tal-baħar permezz ta’ aġġornament tal-kapaċità operattiva tad-Dipartiment tas-Sajd u r-Riċerka Marittima biex jirreaġixxi fil-pront, b’mod adegwat u effettiv għal inċidenti mit-tniġġis taż-żejt għat-tniġġis tal-baħar.

Il-miżura tikkonsisti fix-xiri ta’ tliet bastimenti tad-deterġenti bil-possibbiltà ta’ kumpaniji awtonomi għall-irkupru taż-żejt, li tnejn minnhom għandhom joperaw qrib ix-xatt u l-akbar wieħed fl-ibħra miftuħa, kif ukoll ix-xiri ta’ żewġ unitajiet tal-isprejjar tal-arja dispersivi taż-żejt awtonomi.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha ssir sal-31 ta’ Diċembru 2025.

D.2.    Stadji importanti, miri, indikaturi, u skeda ta’ żmien għall-monitoraġġ u l-implimentazzjoni tal-appoġġ finanzjarju mhux ripagabbli

E. KOMPONENT 3.1: Mudell ġdid ta’ tkabbir u diversifikazzjoni tal-ekonomija

Il-komponent jindirizza l-isfidi tal-ekonomija Ċiprijotta fir-rigward tal-kompetittività, il-produttività u l-investiment, kif ukoll id-dipendenza żejda fuq ċerti setturi ekonomiċi, bħat-turiżmu.

L-objettiv tal-komponent huwa li jgħin lill-ekonomija tgħaddi għal mudell ġdid ta’ tkabbir ekonomiku (iċ-Ċentru għan-Negozju u l-Kummerċ Sostenibbli tal-Ewropa) billi jindirizza l-isfidi settorjali kif ġej:

Settur Primarju: l-objettiv huwa li jiġi żviluppat settur agrikolu kompetittiv primarjament permezz ta’ teknoloġija agrikola u kollaborazzjoni b’saħħitha man-negozji, l-istituzzjonijiet ta’ edukazzjoni għolja u ċ-ċentri ta’ riċerka għall-eċċessi.

Settur Sekondarju: l-objettiv huwa li jiġi żviluppat settur tal-manifattura ħafif kompetittiv li jinkludi enfasi fuq oqsma bħat-teknoloġija ekoloġika u dik agroteknoloġika.

It-turiżmu sostenibbli: l-objettiv huwa li tiġi żviluppata infrastruttura ta’ agroturiżmu b’saħħitha u ta’ ospitalità sostenibbli u li tattira s-saħħa u t-turisti permezz ta’ kura tas-saħħa kompetittiva u ta’ reputazzjoni tajba.

L-ekonomija ċirkolari (b’enfasi fuq il-ġestjoni tal-iskart): l-objettiv huwa li jgħin fil-mixja lejn ekonomija ċirkolari billi jsir użu aħjar tal-materja prima, jitnaqqas l-iskart, titqajjem kuxjenza għall-iżvilupp sostenibbli u l-bidla għall-enerġija rinnovabbli sabiex tittaffa l-kriżi klimatika, jiġi protett il-benesseri soċjali u tinbena ekonomija reżiljenti. Il-komponent jikkontribwixxi biex tiġi indirizzata r-rakkomandazzjoni speċifika għall-pajjiż relatata mal-“iffukar tal-investiment fuq it-tranżizzjoni ekoloġika u diġitali” u “fuq il-ġestjoni tal-iskart u tal-ilma” (ir-Rakkomandazzjoni Speċifika għall-Pajjiż 3, 2020), “il-politika ekonomika relatata mal-investiment tiġi ffukata fuq it-trasport sostenibbli, l-ambjent” u “fuq l-ambjent, b’mod partikolari l-ġestjoni tal-iskart u tal-ilma” (ir-Rakkomandazzjoni Speċifika għall-Pajjiż 4, 2019)

Huwa mistenni li l-ebda miżura f’dan il-komponent ma tagħmel ħsara sinifikanti lill-objettivi ambjentali fis-sens tal-Artikolu 17 tar-Regolament (UE) 2020/852, filwaqt li jitqiesu d-deskrizzjoni tal-miżuri u l-passi ta’ mitigazzjoni stabbiliti fil-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza skont il-Gwida Teknika tad-DNSH (2021/C58/01).

E.1.    Deskrizzjoni tar-riformi u l-investimenti għal appoġġ finanzjarju mhux ripagabbli

Subkomponent 3.1.1 Settur primarju reżiljenti u kompetittiv

Riforma 1 (C3.1R1): Imexxu l-prattiki agrikoli mis-Seklu 20 għas-Seklu 21 billi ninvestu f’ċentru nazzjonali għall-eċċellenza fl-agriteknoloġija

L-għan tar-riforma huwa li tindirizza l-isfidi fis-settur primarju, inklużi produttività baxxa u nuqqas ta’ għarfien teknoloġiku, billi tistabbilixxi mudell operattiv ċentralizzat permezz ta’ kollaborazzjoni b’saħħitha bejn l-Istitut tar-Riċerka Agrikola u l-universitajiet pubbliċi.

Ir-riforma għandha tikkonsisti fl-istabbiliment tal-Istitut tar-Riċerka Agrikola ta’ Ċipru bħala ċ-ċentru ta’ eċċellenza tal-pajjiż fl-agrikoltura, it-trobbija tal-annimali u l-protezzjoni ambjentali u biex tissaħħaħ il-kooperazzjoni bejn l-Istitut tar-Riċerka Agrikola u l-universitajiet biex jiġu żviluppati kurrikuli ġodda.

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2023.

Riforma 2 (C3.1R2): Pjattaforma online bbażata fuq il-cloud għat-titjib tas-simetrija tal-kummerċ u tal-informazzjoni fil-katina tal-provvista tal-prodotti friski

L-għanijiet tar-riforma huma li jiġu indirizzati l-iżvantaġġi li ilhom jeżistu fil-katina tal-provvista tal-prodotti friski, speċjalment fir-rigward tat-traċċabbiltà, id-distorsjonijiet fil-prezzijiet tas-suq u l-asimmetrija tal-informazzjoni, li ddgħajjef il-pożizzjoni tal-produtturi fis-suq.

Ir-riforma għandha tikkonsisti f’liġi ġdida dwar prattiki inġusti fi tranżazzjonijiet fis-suq lokali tal-prodotti friski u t-tħaddim ta’ pjattaforma għar-reġistrazzjoni ta’ tranżazzjonijiet fis-suq lokali tal-prodotti friski.

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2026.

Riforma 3 (C3.1R3): Titjib ġenetiku tal-popolazzjoni tan-nagħaġ u tal-mogħoż ta’ Ċipru

L-għan tar-riforma huwa li ttejjeb il-produttività u s-sostenibbiltà tas-settur primarju permezz tal-promozzjoni tal-agroteknoloġija, ir-riproduzzjoni avvanzata u t-titjib ġenomiku tan-nagħaġ u tal-mogħoż biex tiġi ottimizzata l-produzzjoni tal-prodotti tal-ħalib.

Ir-riforma għandha tikkonsisti f’appoġġ għall-bdiewa tan-nagħaġ u tal-mogħoż biex itejbu ż-żamma tar-rekords tagħhom fl-irziezet, il-proċessi tal-produzzjoni tagħhom, l-isforzi għall-evalwazzjoni tal-kwalità tal-prodott u l-parteċipazzjoni fil-proġett AGRICYGEN iffinanzjat nazzjonalment, li għandu jipprovdilhom għarfien u gwida avvanzati dwar il-mertu ġenetiku tal-annimali tagħhom. Dan għandu jippermetti lill-bdiewa jieħdu deċiżjonijiet infurmati dwar ir-riproduzzjoni tal-annimali biex itejbu l-produttività, primarjament f’termini ta’ produzzjoni tal-ħalib.

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2026.

Investiment 1 (C3.1I1): Il-kostruzzjoni ta’ infrastruttura tal-akkwakultura marittima kollaborattiva (faċilitajiet tal-portijiet u tal-art) fiż-żona kostali ta’ Pentakomo

L-objettiv tal-miżura huwa li jiġi kopert id-distakk li ma jkunx hemm biżżejjed infrastruttura tal-port u tal-art għall-ħtiġijiet ta’ kuljum ta’ din l-attività, billi jiġu koperti l-ħtiġijiet eżistenti kif ukoll futuri ta’ aktar minn 70 % tal-unitajiet tal-akkwakultura tal-baħar li joperaw f’Ċipru, bil-għan li dan is-settur jopera bla xkiel. Il-miżura għandha l-għan li żżomm il-vijabbiltà tal-akkwakultura, ittejjeb il-kompetittività tagħha u tipprovdi għall-iżvilupp u l-espansjoni sostenibbli ulterjuri tagħha fil-futur, issaħħaħ ir-reżiljenza, il-kompetittività u l-kontribut tas-settur primarju għall-iżvilupp sostenibbli tal-ekonomija Ċiprijotta.

L-investiment għandu jikkonsisti fil-bini ta’ infrastruttura kollaborattiva għall-akkwakultura tal-baħar fiż-żona ta’ Pentakomo, li għandha tkun iddisinjata speċifikament biex takkomoda l-ħtiġijiet tal-attivitajiet tal-akkwakultura tal-baħar lil hinn mill-kosta (bastimenti tas-servizz sikuri li jittrakkaw, żoni ta’ manutenzjoni tat-tagħmir, żoni ta’ ħżin, żoni ta’ tagħbija u ħatt u stazzjon tal-fjuwil). Għandu jkopri l-kostruzzjoni ta’ port żgħir bil-faċilitajiet meħtieġa u xierqa fuq l-art li se jkollhom il-kapaċità li jaqdu seba’ unitajiet tal-akkwakultura b’madwar 40 bastiment ta’ servizz ta’ daqsijiet differenti.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sal-31 ta’ Marzu 2026.

Investiment 2 (C3.1I2): It-titjib tal-bażijiet tad-data isotopiċi eżistenti ta’ ikel/xorb tradizzjonali lokali Ċiprijott, bl-iżvilupp ta’ pjattaforma tal-Block Chain, biex tiġi żgurata l-identità tagħhom

L-għan tal-miżura huwa li jiġu żviluppati mekkaniżmu u metodoloġija ta’ verifika xierqa għall-iskop għall-awtentikazzjoni tal-prodotti Ċiprijotti kif ukoll tal-ikel Ewropew b’mod ġenerali, billi jintużaw bażijiet tad-data isotopiċi stabbli, u b’hekk jintużaw ir-riċerka u t-teknoloġija. B’mod partikolari, il-miżura għandha tiżviluppa metodoloġija ta’ verifika għal mill-inqas tliet oqsma ta’ awtentiċità (prodotti tal-ħalib, għasel u spirti) li huma affettwati b’mod sinifikanti minn adulterazzjoni u frodi.

L-investiment għandu jikkonsisti fl-istabbiliment ta’ network ta’ għarfien espert li għandu jinforma lill-partijiet ikkonċernati regolatorji u tal-produzzjoni dwar kwistjonijiet u problemi ta’ awtentiċità tal-ikel, settijiet ta’ data eżistenti, metodoloġija disponibbli u kondiviżjoni sigura ta’ data u informazzjoni. Barra minn hekk, għandha tiżviluppa metodoloġija ta’ verifika adattata għall-iskop tagħha għal mill-inqas tliet oqsma ta’ awtentiċità (prodotti tal-ħalib, għasel u spirti) li huma affettwati b’mod sinifikanti minn adulterazzjoni u frodi. Barra minn hekk, hija għandha tippromwovi t-trasferiment tal-għarfien tal-outputs tal- “IsoDataBase” lill-industrija tal-ikel, lir-regolamentazzjoni, lill-infurzar, lir-riċerka u lill-partijiet ikkonċernati tal-konsumaturi u għandha tibni web konfigurabbli u Pjanar tar-Riżorsi tal-Intrapriżi mobbli li jistgħu jikkonvertu kwalunkwe katina tal-provvista bbażata fuq il-karta għal diġitali.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sal-31 ta’ Marzu 2025.

Investiment 3 (C3.1I3): It-titjib tal-ħiliet tal-komunità tal-biedja eżistenti u professjonalizzazzjoni tal-forza tax-xogħol futura billi jsir investiment fil-kapital uman

L-għan tal-miżura huwa t-titjib tal-ħiliet tal-komunità tal-biedja, permezz tat-trasferiment tal-għarfien u l-promozzjoni tal-innovazzjoni. B’dan il-mod, għandha l-għan li trawwem settur agrikolu aktar kompetittiv b’potenzjal ogħla, permezz tal-bini tal-kapaċità u t-trasferiment tal-għarfien.

L-investiment għandu jikkonsisti fl-għoti ta’ 10 boroż ta’ studju fis-settur agrikolu, ta’ EUR 10 000 kull wieħed, għall-appoġġ tal-iżvilupp tal-forza tax-xogħol futura fis-settur. Huwa għandu jappoġġa wkoll it-trasferiment tal-għarfien u l-innovazzjoni fil-forza tax-xogħol eżistenti, permezz tal-użu tas-Sistema ta’ Għarfien u Innovazzjoni Agrikola b’rabtiet mal-akkademja, li jnaqqas id-distakk bejn l-applikazzjoni prattika minn naħa waħda u l-għarfien, ix-xjenza, l-esperjenza u r-riċerka min-naħa l-oħra.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sal-31 ta’ Diċembru 2022.

Subkomponent 3.1.2 Settur sekondarju innovattiv u kompetittiv

Investiment 4 (C3.1I4): Il-bidu tat-twaqqif tal-ewwel Park tax-Xjenza Ekoindustrijali

L-għan tal-miżura huwa li tistabbilixxi l-qafas biex tinkoraġġixxi t-tkabbir ta’ investiment dirett f’żona ġdida u tospita raggruppament ta’ entitajiet tal-manifattura ħafifa li jiffokaw fuq l-enerġija rinnovabbli (enfasi fuq l-enerġija solari), soluzzjonijiet agroteknoloġiċi, u l-ICT.

L-investiment għandu jikkonsisti fl-approvazzjoni ta’ pjan ta’ azzjoni mill-Kunsill tal-Ministri, ibbażat fuq studju sottostanti, għall-istabbiliment tal-Park tax-Xjenza Eko-Industrijali. Il-park għandu jkun grupp ta’ negozji li jispeċjalizzaw fil-manifattura ta’ tagħmir teknoloġiku li jiffoka fuq l-enerġija rinnovabbli (b’mod partikolari l-enerġija solari), soluzzjonijiet agroteknoloġiċi u l-ICT.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sat-30 ta’ Settembru 2023.

Investiment 5 (C3.1I5): Il-ħolqien ta’ Identità Kummerċjali Nazzjonali u l-promozzjoni tal-prodott tradizzjonali “halloumi”

L-għan tal-miżura huwa li jiġi stabbilit isem kummerċjali għall-prodotti Ċiprijotti sabiex tiġi promossa l-esportazzjoni tagħhom.

L-investiment għandu jikkonsisti fl-iżvilupp ta’ pjanijiet ta’ azzjoni bbażati fuq żewġ studji: (a) waħda dwar il-ħolqien ta’ Identità Kummerċjali Nazzjonali “Magħmul f’Ċipru” (branding) li tiffoka fuq il-kwalità u l-karatteristiċi strutturali tal-prodotti u s-servizzi Ċiprijotti flimkien ma’ elementi tat-tradizzjoni u l-istorja tal-gżira, u (b) studju għall-implimentazzjoni ta’ strateġija għall-ġobon halloumi sabiex jiżdied il-karattru distintiv tiegħu bħala prodott awtentiku ta’ Ċipru u titfassal kampanja promozzjonali u ta’ sensibilizzazzjoni.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sal-31 ta’ Marzu 2022.

Investiment 6 (C3.1I6): L-iskema għall-modernizzazzjoni u d-diġitalizzazzjoni tal-intrapriżi involuti fil-manifattura u l-kummerċ ta’ prodotti agrikoli

L-għan tal-miżura huwa li ssaħħaħ ir-reżiljenza tas-settur agrikolu, tippromwovi d-diversifikazzjoni tal-attività ekonomika u fl-aħħar mill-aħħar taċċellera t-tkabbir ekonomiku sostenibbli. Il-miżura għandha l-għan li tinċentiva l-investimenti f’negozji ġodda jew fl-avvanz teknoloġiku ta’ negozji eżistenti, u b’hekk tgħinhom idaħħlu fis-suq prodotti mtejba, iżidu l-produttività u jsaħħu l-prospetti ta’ tkabbir tagħhom, joħolqu impjiegi lokali u jipprovdu l-bażi għal tkabbir sostnut tal-ekonomija ġenerali.

L-investiment għandu jikkonsisti fl-użu ta’ skema ta’ għotjiet li għandha tipprovdi għajnuna lil intrapriżi eżistenti u li għadhom kif ġew stabbiliti, speċjalment lill-SMEs, involuti fl-ipproċessar, il-kummerċjalizzazzjoni u l-iżvilupp ta’ prodotti agrikoli koperti mill-Anness I tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, minbarra l-inbid, il-ħall tal-inbid u l-attivitajiet relatati mas-sajd u l-akkwakultura. L-iskema għandha tassisti lill-intrapriżi biex jiffinanzjaw investimenti f’assi tanġibbli jew intanġibbli biex jimmodernizzaw u jtejbu l-faċilitajiet ta’ produzzjoni tagħhom, jespandu u jżidu l-kapaċità produttiva tagħhom, jintroduċu teknoloġiji u proċeduri ġodda u jiżviluppaw prodotti agrikoli ġodda jew ta’ kwalità ogħla. Il-finanzjament għandu jgħin ukoll lin-negozji jtejbu l-kapaċitajiet diġitali tagħhom, u b’hekk jgħinhom itejbu l-proċessi tagħhom.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sal-31 ta’ Marzu 2026.

Investiment 7 (C3.1I7): L-iskema għat-titjib tal-kompetittività tal-impriżi l-kbar fis-settur tal-manifattura

L-għan tal-miżura huwa li tgħin lill-impriżi l-kbar bi nfiq kapitali għal sforzi ta’ modernizzazzjoni li huma mistennija li jippermettu lil dawn l-intrapriżi jikbru, isiru aktar kompetittivi, joħolqu l-impjiegi u b’hekk jikkontribwixxu għall-iżvilupp ekonomiku tal-pajjiż.

L-investiment għandu jikkonsisti mill-iskema ta’ għotjiet sa EUR 7 000 000, biex jiġu żviluppati u promossi intrapriżi kbar eżistenti u ġodda fis-settur tal-manifattura. Kull impriża għandha tirċievi massimu ta’ EUR 750 000. L-iskema ta’ għotjiet għandha tipprovdi inċentivi lill-impriżi biex iżommu l-attivitajiet u l-impjiegi tagħhom.

Sabiex jiġi żgurat li l-miżura tkun konformi mal-Gwida Teknika “La tagħmilx ħsara” (2021/C58/01), il-kriterji tal-eliġibbiltà fit-termini ta’ referenza għas-sejħiet għal proġetti li jmiss għandhom jeskludu l-lista ta’ attivitajiet li ġejjin 5 : (i) l-attivitajiet relatati ma’ fjuwils fossli, fosthom l-użu downstream; (ii) l-attivitajiet fl-ambitu tal-skema tal-UE għan-Negozjar ta’ Emissjonijiet (ETS, Emission Trading System) li jiksbu emissjonijiet imbassra ta’ emissjonijiet ta’ gassijiet serra li jkun aktar baxxi mill-parametri referenzjarji rilevanti; (iii) l-attivitajiet relatati ma’ skart f’landfills, inċineraturi u impjanti għat-trattament mekkaniku u bijoloġiku; u (iv) l-attivitajiet fejn ir-rimi tal-iskart fit-tul jista’ jikkawża ħsara lill-ambjent. It-termini ta’ referenza għandhom jirrikjedu wkoll li jistgħu jintgħażlu biss l-attivitajiet li jikkonformaw mal-leġiżlazzjoni ambjentali rilevanti nazzjonali jew tal-UE.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2026.

Subkomponent 3.1.3 Settur tat-turiżmu sostenibbli b’valur miżjud għoli

Investiment 8 (C3.1I8): It-tisħiħ tal-valur miżjud tas-settur tat-turiżmu b’enfasi fuq il-kampanja, iż-żoni muntanjużi u remoti

L-objettivi tal-investiment huma li jarrikkixxi l-prodott tat-turiżmu, jattira swieq ġodda, filwaqt li jnaqqas l-istaġjonalità u jtejjeb l-ambjent mibni fil-kampanja, fiż-żoni muntanjużi u remoti.

L-investiment għandu jikkonsisti f’appoġġ ta’ għotja lil tliet kategoriji ta’ negozji: (1) SMEs fl-industrija tal-akkomodazzjoni, bħal lukandi, fil-kampanja, f’żoni muntanjużi u remoti għal proġetti ta’ rinnovazzjoni, (2) ristoranti tradizzjonali jew negozji li jbigħu prodotti tradizzjonali, li għandhom jiġu inklużi fit-tikketta “Taste of Cyprus”, għal xogħlijiet ta’ rinnovazzjoni, u (3) SMEs fl-industrija tal-akkomodazzjoni, bħal lukandi, biex jinkludu faċilitajiet mediċi u ta’ għajxien assistit.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2026.

Investiment 9 (C3.1I9): Il-promozzjoni tal-ekonomija ċirkolari fl-istabbilimenti tal-lukandi

L-objettivi tal-investiment huma li tiġi ffaċilitata t-tranżizzjoni tal-mudell kummerċjali tal-lukandi għal ċirkulari, jew li jiġu żviluppati prodotti jew servizzi ċirkolari.

L-investiment jikkonsisti f’dijanjostika, rakkomandazzjonijiet, taħriġ u kkowċjar, u monitoraġġ tal-implimentazzjoni tar-rakkomandazzjonijiet li jwasslu għaċ-ċertifikazzjoni.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sal-31 ta’ Marzu 2026.

Investiment 10 (C3.1I10): L-arrikkiment tal-prodott turistiku f’żoni rurali, muntanjużi u remoti 

L-objettiv tal-investiment huwa li jappoġġa l-ekonomija f’żoni rurali, muntanjużi u remoti, billi jiżviluppa l-offerta ta’ attivitajiet għall-viżitaturi, bħal sessjonijiet ta’ ħidma, dimostrazzjonijiet diretti u souvenirs tradizzjonali. Għandha l-għan li ssaħħaħ id-diversifikazzjoni tas-settur tat-turiżmu, toħloq l-impjiegi, tnaqqas il-migrazzjoni.

L-investiment jikkonsisti fi (i) il-ħolqien ta’ “Rotta Awtentika tal-Esperjenza” ta’ 300 kilometru, li għandha tgħaddi minn partijiet muntanjużi, rurali u remoti tal-pajjiż, u (ii) tagħti appoġġ lill-intrapriżi u l-bordijiet lokali tal-komunità għar-restawr fuq skala limitata ta’ bini privat u pubbliku u li fil-biċċa l-kbira tagħtihom skop ġdid sabiex jospitaw negozji mikro u żgħar fis-setturi kreattivi u tal-manifattura, bħal artisti, artiġjanat u prodotti tradizzjonali.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha ssir sal-31 ta’ Diċembru 2025.

Subkomponent 3.1.4 Ekonomija ċirkolari

Riforma 4 (C3.1R4): It-tisħiħ tal-ekonomija ċirkolari fl-industrija

L-għan tal-miżura huwa li jissaħħaħ il-mudell tal-ekonomija ċirkolari fil-pajjiż permezz tal-implimentazzjoni ta’ Pjan ta’ Azzjoni konkret. Il-pjan ta’ Azzjoni għandu jinkludi skema ta’ għotjiet biex jissaħħaħ l-investiment tan-negozju fl-ekonomija ċirkolari, kif ukoll azzjonijiet bħal (i) is-sensibilizzazzjoni fost il-konsumaturi u l-komunità tan-negozju rigward il-benefiċċji ta’ prodotti ċirkolari lejn l-ambjent u dwar il-punti b’saħħithom u l-opportunitajiet ta’ negozju li toffri l-ekonomija ċirkolari, (ii) l-għoti ta’ servizzi ta’ konsulenza dwar id-dijanjostika tan-negozju, l-ikkowċjar tan-negozju, it-taħriġ tal-impjegati u t-tħejjija ta’ pjan direzzjonali għat-tranżizzjoni lejn iċ-ċirkolarità, u (iv) il-kondiviżjoni ta’ pjattaforma tas-suq għall-ekonomija ċirkolari biex jiġu konnessi l-provvista u d-domanda ta’ materjali,

L-iskema tal-għotjiet għandha tkun miftuħa għall-SMEs li qed jimmiraw li jidħlu f’mudell ċirkolari operazzjonali. L-għotjiet jistgħu jitilgħu sa EUR 317 500 għal kull benefiċjarju, li jkopru sa 60 % tal-kost tal-investiment imġarrab minn kull SME. Din l-iskema ta’ għotjiet għandha tiġi implimentata.

Sabiex jiġi żgurat li l-miżura tkun konformi mal-Gwida Teknika “La tagħmilx ħsara” (2021/C58/01), il-kriterji tal-eliġibbiltà fit-termini ta’ referenza għas-sejħiet għal proġetti li jmiss għandhom jeskludu l-lista ta’ attivitajiet li ġejjin 6 : (i) l-attivitajiet relatati ma’ fjuwils fossli, fosthom l-użu downstream; (ii) l-attivitajiet fl-ambitu tal-skema tal-UE għan-Negozjar ta’ Emissjonijiet (ETS, Emission Trading System) li jiksbu emissjonijiet imbassra ta’ emissjonijiet ta’ gassijiet serra li jkun aktar baxxi mill-parametri referenzjarji rilevanti; (iii) l-attivitajiet relatati ma’ skart f’landfills, inċineraturi u impjanti għat-trattament mekkaniku u bijoloġiku; u (iv) l-attivitajiet fejn ir-rimi tal-iskart fit-tul jista’ jikkawża ħsara lill-ambjent. It-termini ta’ referenza għandhom jirrikjedu wkoll li jistgħu jintgħażlu biss l-attivitajiet li jikkonformaw mal-leġiżlazzjoni ambjentali rilevanti nazzjonali jew tal-UE.

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2026.

Riforma 5 (C3.1R5): It-twaqqif ta’ Korp ta’ Koordinazzjoni bejn il-gvern ċentrali u dak lokali

L-objettiv tal-miżura huwa li ttejjeb il-ġestjoni tal-iskart lejn il-prevenzjoni tal-iskart u l-ġbir separat, u b’hekk tikkontribwixxi għall-konformità mad-direttivi tal-UE dwar il-ġestjoni tal-iskart kif ukoll tippromwovi l-ekonomija ċirkolari. Ir-riforma għandha tipprovdi mekkaniżmu li jappoġġa lill-awtoritajiet lokali kemm teknikament kif ukoll finanzjarjament, jgħinhom jikkollaboraw mal-gvern ċentrali, joħolqu għarfien espert u jisfruttaw l-opportunitajiet ta’ finanzjament fil-qasam tal-immaniġġar tal-iskart.

Ir-riforma tikkonsisti fl-istabbiliment ta’ Korp ta’ Koordinazzjoni bejn il-gvern ċentrali u dak lokali li għandu jippromwovi attivitajiet fil-ġerarkija tal-immaniġġar tal-iskart u l-pjan tal-immaniġġar tal-iskart u jappoġġa lill-awtoritajiet lokali f’din il-perspettiva. Hija għandha tipparteċipa wkoll fi programmi ta’ riċerka, tappoġġa programmi pilota u twettaq kampanji ta’ edukazzjoni u informazzjoni mmirati lejn il-prevenzjoni tal-iskart u s-separazzjoni tal-iskart, kif ukoll iżżomm il-bażi tad-data ta’ programmi u proġetti fil-qasam tal-immaniġġar tal-iskart.

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2025.

Investiment 11 (C3.1I12): Il-ġestjoni tal-iskart lejn ekonomija ċirkolari

L-għan tal-miżura huwa li tikkontribwixxi b’mod effettiv biex jiżdiedu l-isforzi lejn l-użu mill-ġdid kif ukoll ir-riċiklaġġ tal-bijoskart u tar-riċiklaturi niexfa. L-investiment għandu l-għan li jgħin fil-kisba ta’ miri għat-tnaqqis tal-bijoskart, iżid il-prevenzjoni tal-iskart bħala l-aktar mod importanti biex tittejjeb l-effiċjenza tar-riżorsi u jitnaqqas l-impatt ambjentali tal-iskart.

L-investiment jikkonsisti fi tliet studji. (i) id-distribuzzjoni ta’ 50 magna żgħira u medja li tqalleb il-kompost u 2 000 kompost domestiku f’komunitajiet rurali u semirurali għall-iffaċilitar tal-ġbir separat u t-trattament xieraq tal-bijoskart, (ii) l-iżvilupp, l-istabbiliment, l-installazzjoni u t-tħaddim ta’ 50 kjosk ekoloġiku għar-riċiklabbli niexfa biex jgħinu lill-muniċipalitajiet f’żoni remoti jtejbu l-iskemi tal-ġestjoni tal-iskart tagħhom, u (iii) il-kostruzzjoni u l-operat ta’ żewġ Ċentri ta’ Użu mill-Ġdid u Repair f’postijiet strateġiċi f’Ċipru li jistgħu jservu lill-5-il reġjun kollha flimkien ma’ network assoċjat ta’ impjiegi ekoloġiċi u l-ħolqien ta’ ħwienet ta’ użu mill-ġdid biex jittejjeb l-użu effiċjenti ta’ riżorsi u jinħoloq potenzjal li jinħolqu impjiegi ekoloġiċi lokali.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha ssir sal-31 ta’ Diċembru 2025.

E.2.    Stadji importanti, miri, indikaturi, u skeda ta’ żmien għall-monitoraġġ u l-implimentazzjoni tal-appoġġ finanzjarju mhux ripagabbli

E.3.    Deskrizzjoni tar-riformi u l-investimenti għas-self

Investiment 11 (C3.1I11): It-titjib u l-estensjoni tan-Network ta’ Punti Ħodor ta’ Ċipru u l-ħolqien ta’ network ta’ Punti ta’ Ġbir u Rokna għar-Riċiklaġġ

L-għanijiet tal-miżura huma t-titjib tal-immaniġġar tal-iskart solidu, il-protezzjoni tal-ambjent u s-saħħa pubblika. Hija għandha l-għan li ttaffi r-rimi mhux ikkontrollat u illegali tal-iskart f’żoni pubbliċi, iżżid ir-rata ta’ rkupru u ta’ riċiklaġġ tal-materjali, u żżid is-sensibilizzazzjoni tal-utenti dwar l-iżvilupp sostenibbli u l-ekonomija ċirkolari.

L-investiment jipprevedi l-kostruzzjoni ta’ erbatax-il Punt Aħdar li jkopru żona ta’ mill-inqas 50 500 m² biex jaqdu liċ-ċittadini u lill-awtoritajiet lokali biex jiddepożitaw flussi speċifiċi ta’ skart domestiku u muniċipali. Minbarra l-ħolqien ta’ Punti Ħodor ġodda, l-investimenti jipprevedu l-kostruzzjoni tan-Network tar-Rokna għar-Riċiklaġġ u n-Network ta’ Punti ta’ Ġbir biex jagħtu aċċess liċ-ċittadini tal-komunitajiet rurali biex jarmu l-iskart tagħhom.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2026.

Investiment 13(C3.1I13): L-istabbiliment tal-Faċilitajiet ta’ Ġestjoni tal-Iskart ta’ Bhejjem ta’ Orounda u l-Faċilitajiet ta’ Ġestjoni tal-Prodott mill-Annimali

L-objettiv tal-miżura huwa li jiġu żviluppati Faċilitajiet reġjonali ta’ Ġestjoni tal-Iskart tal-Bhejjem biex iservu azjendi agrikoli taż-żona usa’ tal-Kumpless ta’ Orounda biex jipprovdu soluzzjoni integrata għall-ġestjoni effettiva tal-iskart organiku prodott prinċipalment mill-irziezet tal-ħnieżer, tat-tjur, tan-nagħaġ, tal-mogħoż u tal-bhejjem tal-ifrat. Għal dawk il-komunitajiet, l-investiment għandu l-għan li jikseb operazzjoni ta’ ċirkwit magħluq, minimizzazzjoni tal-esternalitajiet u rkupru tan-nutrijenti għat-titjib tal-ħamrija kif ukoll it-tnaqqis tal-impatt soċjali u ambjentali.

L-investiment jipprevedi l-kostruzzjoni ta’ faċilitajiet għat-trattament tal-ilma mormi, il-kokompostjar u d-diġestjoni anaerobika li jippermettu t-trattament tal-kwantitajiet kbar ta’ skart tal-bhejjem prodott fiż-żona, jipproduċu l-elettriku mill-bijogass, jiġġieldu d-deżertifikazzjoni fil-livell lokali, inaqqsu l-irwejjaħ tal-komunitajiet lokali għal inqas minn 10 % tat-tul ta’ żmien tal-ġurnata, inaqqsu l-emissjonijiet tal-gassijiet serra u jipproduċu l-ilma għat-tisqija.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2026.

Huwa mistenni li din il-miżura ma tagħmilx ħsara sinifikanti lill-objettivi ambjentali fis-sens tal-Artikolu 17 tar-Regolament (UE) 2020/852, filwaqt li titqies id-deskrizzjoni tal-miżura u l-passi ta’ mitigazzjoni stabbiliti fil-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza skont il-Gwida Teknika tad-DNSH (2021/C58/01). B’mod partikolari, il-miżura għandha tkun soġġetta għal Valutazzjoni tal-Impatt Ambjentali fl-ewwel sena tal-implimentazzjoni u r-rekwiżit għall-konformità mal-prinċipju tad-DNSH għandu jiġi inkluż fil-proċeduri kollha tal-akkwist.

E.4.    Stadji importanti, miri, indikaturi, u skeda ta’ żmien għall-monitoraġġ u l-implimentazzjoni tas-self

Numru Sekwenzjali	Miżura Relatata (Riforma jew Investiment)	Stadju importanti / Mira	Isem	Indikaturi kwalitattivi (għall-istadji importanti)	Indikaturi kwantitattivi (għall-miri)			Skeda ta’ żmien indikattiva għat-tlestija		Deskrizzjoni ta’ kull stadju importanti u mira
					Unità ta’ kejl	Linja bażi	Għan	Q	Y
116	C3.1I11 It-titjib u l-estensjoni tan-Network ta’ Punti Ħodor ta’ Ċipru u l-ħolqien ta’ network ta’ Punti ta’ Ġbir u Rokna għar-Riċiklaġġ	Mira	L-ikkompletar tal-kostruzzjoni, tal-installazzjoni u tal-bidu tat-tħaddim ta’ erba’ Punti Ekoloġiċi	-	Numru	0	4	Q4	2023	It-tlestija tal-kostruzzjoni, l-espansjoni u l-bidu tal-operat ta’ erba’ Punti Ħodor f’Avgorou, Troulloi, Eptagonia u Alambra skont il-Pjan Strateġiku Nazzjonali għall-Iżvilupp ta’ Network Nazzjonali ta’ Punti Ħodor
117	C3.1I11 It-titjib u l-estensjoni tan-Network ta’ Punti Ħodor ta’ Ċipru u l-ħolqien ta’ network ta’ Punti ta’ Ġbir u Rokna għar-Riċiklaġġ	Mira	L-ikkompletar tal-kostruzzjoni, tal-espansjoni u tal-bidu tat-tħaddim ta’ 14-il Punt Ekoloġiku	-	Numru	4	14	Q2	2026	It-tlestija tal-kostruzzjoni, l-espansjoni u l-bidu tal-operat ta’ erbatax-il Punt Aħdar f’Avgorou, Troulloi, Eptagonia, Alambra, Aglantzia, Latsia, Derynia, Sotera, Pelentri, Egkomi, Lakatamia, Pano Platres, Kalo Horio Limassol, Souni Zanatzia skont il-Pjan Strateġiku Nazzjonali għall-Iżvilupp ta’ Network Nazzjonali ta’ Punti Ħodor
118	C3.1I13 L-istabbiliment tal-Faċilitajiet ta’ Ġestjoni tal-Iskart ta’ Bhejjem ta’ Orounda u l-Faċilitajiet ta’ Ġestjoni tal-Prodott mill-Annimali	Stadju importanti	Il-kostruzzjoni ta’ faċilitajiet għat-trattament tal-ilma mormi u għall-kokompostjar	Il-ksib ta’ liċenzji għall-kostruzzjoni u prova ta’ akkwist ta’ art kompluta	-	-	-	Q1	2024	Inkisbu l-liċenzji kollha għall-kostruzzjoni ta’ faċilitajiet għat-trattament tal-ilma mormi u għall-kokompostjar (permessi u liċenzji ambjentali, tal-kostruzzjoni u tal-operat) mill-awtoritajiet rilevanti kollha bħad-Dipartiment tal-Ambjent, id-Dipartiment tal-Ippjanar u d-Djar tal-Ibliet u d-Dipartiment tal-Artijiet u l-Istħarriġ u tlesta l-akkwist rilevanti tal-art.
119	C3.1I13 L-istabbiliment tal-Faċilitajiet ta’ Ġestjoni tal-Iskart ta’ Bhejjem ta’ Orounda u l-Faċilitajiet ta’ Ġestjoni tal-Prodott mill-Annimali	Stadju importanti	It-tlestija u bidu tat-tħaddim tal-faċilitajiet ta’ Diġestjoni Anaerobika	Il-ħruġ taċ-ċertifikat ta’ akkwist mill-Inġinier tal-Proġett u l-approvazzjoni tiegħu mill-Kumitat tat-Tmexxija Teknika	-	-	-	Q2	2026	It-tlestija u l-bidu tat-tħaddim tal-faċilitajiet ta’ diġestjoni Anaerobika, li jipproduċu l-bijogass (metan) li għandu jintuża għall-produzzjoni tal-elettriku ta’ 3,5 MWh (għal 20 siegħa ta’ tħaddim kuljum) b’kapaċità sħiħa, 365 jum fis-sena. L-elettriku prodott għandu jiġi fornut lill-grilja.

F. KOMPONENT 3.2: Riċerka u Innovazzjoni Msaħħa

Il-komponent tal-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza ta’ Ċipru jindirizza l-isfidi li Ċipru jiffaċċja fir-rigward tal-ekosistema tar-Riċerka u l-Iżvilupp li għandha rwol relattivament limitat fit-tkabbir ekonomiku. Dan huwa prinċipalment minħabba sehem baxx ta’ gradwati fix-Xjenza, it-Teknoloġija, l-Inġinerija u l-Math (Science, Technology, Engineering and Math, STEM), interazzjoni limitata tas-sistema tar-riċerka pubblika mas-settur tan-negozju u aċċess limitat u disponibbiltà tal-finanzjament tar-riskju.

L-objettivi tal-komponent huma li jsaħħaħ ir-rabtiet bejn l-organizzazzjonijiet tar-riċerka u l-intrapriżi, jikkummerċjalizza r-riżultati tar-riċerka, iżid l-intensità fir-riċerka u attività tal-iżvilupp (RuŻ) u investimenti kemm minn organizzazzjonijiet pubbliċi kif ukoll privati, kif ukoll li jagħmel l-infrastruttura tar-riċerka kollha ffinanzjata pubblikament aċċessibbli għall-ekosistema kollha. Barra minn hekk, għandha l-għan li ssaħħaħ l-appoġġ finanzjarju għal negozji ġodda, negozji li qed jespandu, SMEs, tinternazzjonalizza l-ekosistema lokali tar-riċerka u l-innovazzjoni (RuII), tiżviluppa talent lokali u tattira talent minn barra l-pajjiż biex taħdem fir-RuI b’enfasi fuq oqsma tematiċi speċifiċi.

Il-komponent jindirizza r-Rakkomandazzjonijiet Speċifiċi għall-Pajjiżi dwar iż-żieda tal-enfasi fuq il-politika ekonomika relatata mal-investiment fuq ir-riċerka u l-innovazzjoni (ir-Rakkomandazzjonijiet Speċifiċi għall-Pajjiż 3, 2020 u 4, 2019).

Huwa mistenni li l-ebda miżura f’dan il-komponent ma tagħmel ħsara sinifikanti lill-objettivi ambjentali fis-sens tal-Artikolu 17 tar-Regolament (UE) 2020/852, filwaqt li jitqiesu d-deskrizzjoni tal-miżuri u l-passi ta’ mitigazzjoni stabbiliti fil-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza skont il-Gwida Teknika tad-DNSH (2021/C58/01).

F.1.    Deskrizzjoni tar-riformi u l-investimenti għal appoġġ finanzjarju mhux ripagabbli

Riforma 1 (C3.2R1): Politika nazzjonali komprensiva dwar ir-Riċerka u l-Innovazzjoni appoġġata minn għodod ta’ politika mmexxija mid-data biex jappoġġaw l-Ekosistema tar-RuI u biex isaħħu r-rabtiet bejn it-tfassil tal-politika u l-implimentazzjoni

L-għan tal-miżura huwa li tippromwovi l-koordinazzjoni effiċjenti tas-sistema ta’ governanza tar-RuI, li trawwem is-sensibilizzazzjoni u trawwem kultura ta’ innovazzjoni, li timmobilizza l-partijiet ikkonċernati u li tiżviluppa u żżid l-elementi fundamentali tal-ekosistema nazzjonali RuI (ta’ tliet livelli: it-tfassil tal-politika, l-istrateġija u l-implimentazzjoni, il-partijiet interessati u l-utenti/iċ-ċittadini).

Ir-riforma għandha tikkonsisti fl-implimentazzjoni tal-Pjan ta’ Azzjoni għall-Istrateġija Nazzjonali għar-Riċerka u l-Innovazzjoni. Dan għandu jsegwi l-approvazzjoni politika tal-Pjan ta’ Azzjoni, flimkien mal-adozzjoni ta’ Strateġija Nazzjonali għar-RuI u l-Istrateġija ta’ Speċjalizzazzjoni Intelliġenti riveduta għal Ċipru. Dan għandu jikkonsisti wkoll fl-istabbiliment ta’ mekkaniżmu għall-monitoraġġ xprunat mill-impatt u l-appoġġ tal-sitt Ċentri ta’ Eċċellenza u fl-iżvilupp ta’ għodda diġitali għall-immappjar dinamiku tal-ekosistema RuŻ (il-partijiet ikkonċernati, il-miżuri u l-għodod ta’ politika, il-prestazzjoni RuŻ, ir-reġistru ta’ kumpaniji innovattivi u l-analitika tas-settur).

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha titlesta sal-31 ta’ Diċembru 2024.

Riforma 2 (C3.2R2): Inċentivi biex jitħeġġu u jiġu attirati investimenti u kapital uman fir-Riċerka u l-Innovazzjoni

L-għan tal-miżura huwa li tattira l-investiment f’kumpaniji innovattivi u f’talenti intraprenditorjali u xjentifiċi minn barra.

Ir-riforma tikkonsisti fl-estensjoni tal-applikazzjoni tal-iskema tat-taxxa għall-investiment f’kumpaniji innovattivi għal entitajiet ġuridiċi (minn persuni fiżiċi bħalissa). L-investimenti eliġibbli sa EUR 150 000 għal kull investitur, taħt dan l-inċentiv, jinkludu ekwità, self, garanziji u fatturament. Barra minn hekk, dan għandu jikkonsisti fir-rieżami, il-promozzjoni u, fejn xieraq, l-emendar tal-iskemi ta’ inċentivi attwali mmirati biex jattiraw talenti minn pajjiżi terzi, inkluża l-iskema tal-VISA Xjentifika għar-riċerkaturi u l-familji tagħhom u l-iskema VISA għall-bidu ta’ negozju għall-fundaturi ta’ intrapriżi innovattivi u l-familji tagħhom.

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha titlesta sat-30 ta’ Settembru 2022.

Riforma 3 (C3.2R3): L-introduzzjoni ta’ inċentivi li jiffaċilitaw u jrawmu l-aċċess għal infrastruttura ta’ riċerka u laboratorji ffinanzjati pubblikament

L-għan tal-miżura huwa li tottimizza l-użu tal-infrastruttura tar-riċerka u l-laboratorji ffinanzjati pubblikament mill-komunità tan-negozju.

Ir-riforma għandha tikkonsisti minn (i) approvazzjoni ta’ pjan ta’ azzjoni li jiffoka fuq l-aħjar użu tal-infrastruttura tar-riċerka u li jadotta azzjonijiet immirati lejn il-promozzjoni u t-titjib tal-kollaborazzjoni fost l-organizzazzjonijiet tar-riċerka, l-akkademja u s-settur privat; (ii) l-iżvilupp u t-tnedija ta’ għodda diġitali dinamika aċċessibbli għall-partijiet ikkonċernati kollha tal-ekosistema RuŻ, li tipprovdi ċirkolazzjoni tal-informazzjoni, għodod u servizzi għall-faċilitazzjoni ta’ arranġament ta’ sħubija kollaborattiva bejn organizzazzjonijiet u timijiet differenti tar-RuŻ (pubbliċi u privati) fir-rigward ta’ infrastrutturi u laboratorji tar-riċerka ffinanzjati pubblikament; (iii) rieżami tal-qafas legali u operazzjonali tal-istituzzjonijiet ta’ riċerka ffinanzjati pubblikament u l-promozzjoni ta’ azzjonijiet li għandhom l-għan li jiffaċilitaw u jappoġġaw l-aħjar użu tal-infrastruttura tar-riċerka permezz tal-ftuħ tal-aċċess għal istituzzjonijiet oħra tar-riċerka u s-settur tan-negozju; (iv) l-introduzzjoni ta’ miżuri u inċentivi (bħall-inklużjoni fil-ftehim ta’ għotja tal-Fondazzjoni għar-Riċerka u l-Innovazzjoni, klawżola għall-ftuħ ta’ infrastruttura ffinanzjata) sabiex tissaħħaħ il-kollaborazzjoni tal-Organizzazzjonijiet li Jwettqu r-Riċerka man-negozji u l-ispin-offs.

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha titlesta sal-31 ta’ Diċembru 2024.

Investiment 1 (C3.2I1): It-twaqqif u t-tħaddim ta’ uffiċċju ċentrali għat-trasferiment tal-għarfien

L-għan tal-miżura huwa li ttejjeb it-trasferiment tat-teknoloġija f’Ċipru, permezz ta’ kollaborazzjoni mtejba bejn l-akkademja u n-negozji u l-kummerċjalizzazzjoni tar-riċerka.

L-investiment għandu jikkonsisti fil-ħolqien u t-tħaddim ta’ Uffiċċju għat-Trasferiment tal-Għarfien (KTO) mill-Fondazzjoni għar-Riċerka u l-Innovazzjoni, biex jipprovdi soluzzjoni kosteffiċjenti għall-appoġġ tat-trasferiment tat-teknoloġija, mibnija fuq il-prinċipji tal-kisba ta’ massa kritika ta’ output tar-riċerka u ekonomiji ta’ skala. Il-KTO għandu jipprovdi servizzi ta’ trasferiment ta’ għarfien, li jiffaċilitaw il-kummerċjalizzazzjoni tar-riċerka, lill-universitajiet, organizzazzjonijiet oħra ta’ riċerka u intrapriżi. Lista indikattiva tas-servizzi: (a) l-evalwazzjoni tal-prospetti ta’ kummerċjalizzazzjoni, (b) il-pariri dwar id-drittijiet tal-proprjetà intellettwali, (c) il-privattivi ppreżentati u l-każijiet ta’ żamma tad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali, (d) l-iżvilupp ta’ strateġija ta’ kummerċjalizzazzjoni, (e) il-kummerċjalizzazzjoni tat-teknoloġija, (f) l-appoġġ għat-twaqqif ta’ kumpaniji spin-off, u (g) l-għoti ta’ finanzjament għall-appoġġ tar-riċerka traslazzjonali. Ir-riforma għandha tikkonsisti wkoll f’reviżjoni tal-qafas istituzzjonali eżistenti dwar it-trasferiment tal-għarfien f’Ċipru, inkluża l-leġiżlazzjoni rilevanti, kif ukoll politiki nazzjonali u istituzzjonali relatati mal-isfruttament kummerċjali tal-proprjetà intellettwali, it-trasferiment tal-għarfien u l-istabbiliment ta’ kumpaniji spin-off.

Il-KTO għandu jsir awtofinanzjat mill-1 ta’ Jannar ta’ 2026, billi jżomm 20 % tad-dħul mill-ftehimiet ġestiti mill-KTO għall-ispejjeż operattivi, li għandhom jiġu speċifikati fl-arranġamenti kuntrattwali bejn il-Fondazzjoni għar-Riċerka u l-Innovazzjoni u l-benefiċjarju.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha ssir sal-31 ta’ Diċembru 2025.

Investiment 2 (C3.2I2): Il-programmi ta’ finanzjament għall-innovazzjoni u skemi ta’ finanzjament għat-tisħiħ tat-tkabbir u kompetittività ta’ negozji ġodda, kumpaniji innovattivi u SMEs

L-objettiv tal-miżura huwa li tipprovdi appoġġ permezz ta’ għotjiet permezz ta’ programmi ta’ innovazzjoni (bħall-Innovazzjoni Fast-Track, pre-seed, seed, Innovate) bħala mezz biex jittejjeb l-aċċess għal fondi għal SMEs innovattivi u negozji ġodda.

L-investiment għandu jikkonsisti f’għotja ta’ appoġġ permezz ta’ programmi ta’ innovazzjoni (pereżempju, Innovazzjoni Fast-Track, pre-seed, seed, Innovate) għan-negozji biex jiżviluppaw prodotti u servizzi innovattivi b’orjentazzjoni internazzjonali minn kunċett għal lest għas-suq. Il-programmi ta’ finanzjament għandhom (i) jippromwovu l-kollaborazzjoni tan-negozji mal-organizzazzjonijiet tar-riċerka; (ii) tiffaċilita l-kummerċjalizzazzjoni tar-riżultati tar-riċerka fl-immirar tat-twassil ta’ outputs u eżiti qrib is-suq, u b’hekk tippermetti effetti ekonomiċi fuq terminu iqsar; (iii) iwasslu għall-ħolqien tal-impjiegi; (iv) tippromwovi r-raggruppament tan-negozji, u (v) timmira lejn tranżizzjoni aċċellerata lejn ekonomija ekoloġika u lejn era diġitali ta’ effiċjenza u produttività. Dawn il-programmi għandhom jirrikjedu li n-negozji jingranaw fondi privati/proprji flimkien ma’ finanzjament pubbliku (ipprovdut mill-Fondazzjoni għar-Riċerka u l-Innovazzjoni), u b’hekk jikkontribwixxu għaż-żieda ġenerali tal-investiment fir-RuŻ.

Sabiex jiġi żgurat li l-miżura tkun konformi mal-Gwida Teknika “La tagħmilx ħsara” (2021/C58/01), il-kriterji tal-eliġibbiltà fit-termini ta’ referenza għas-sejħiet għal proġetti li jmiss għandhom jeskludu l-lista ta’ attivitajiet li ġejjin 7 : (i) l-attivitajiet relatati ma’ fjuwils fossli, fosthom l-użu downstream; (ii) l-attivitajiet fl-ambitu tal-skema tal-UE għan-Negozjar ta’ Emissjonijiet li jiksbu emissjonijiet imbassra ta’ emissjonijiet ta’ gassijiet serra li jkun aktar baxxi mill-parametri referenzjarji rilevanti; (iii) l-attivitajiet relatati ma’ skart f’landfills, inċineraturi u impjanti għat-trattament mekkaniku u bijoloġiku; u (iv) l-attivitajiet fejn ir-rimi tal-iskart fit-tul jista’ jikkawża ħsara lill-ambjent. It-termini ta’ referenza għandhom jirrikjedu wkoll li jistgħu jintgħażlu biss l-attivitajiet li jikkonformaw mal-leġiżlazzjoni ambjentali rilevanti nazzjonali jew tal-UE.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2026.

Investiment 3 (C3.2I3): Programm tematiku ta’ finanzjament għar-riċerka u l-innovazzjoni dwar it-tranżizzjoni ekoloġika

L-objettiv tal-miżura huwa li tipprovdi appoġġ permezz ta’ għotjiet permezz ta’ programmi tematiċi RuI ta’ livelli relattivament għoljin ta’ tħejjija teknoloġika li jiffokaw fuq it-tranżizzjoni ekoloġika.

L-investiment għandu jikkonsisti f’appoġġ permezz ta’ għotjiet ta’ proġetti li għandhom ikunu qed jużaw l-aħħar teknoloġiji diġitali biex jipprovdu soluzzjonijiet kosteffettivi għal tranżizzjoni ekoloġika, u b’hekk tiġi aġġornata l-kapaċità ta’ riċerka tal-pajjiż. Il-proġetti appoġġati għandhom jiffukaw fuq l-enerġija rinnovabbli, l-effiċjenza enerġetika u t-trasport sostenibbli, jinvolvu kollaborazzjoni maċ-Ċentri ta’ Eċċellenza għar-RuI, u jiffaċilitaw il-kummerċjalizzazzjoni tar-riżultati tar-riċerka.

Sabiex jiġi żgurat li l-miżura tkun konformi mal-Gwida Teknika “La tagħmilx ħsara” (2021/C58/01), il-kriterji tal-eliġibbiltà fit-termini ta’ referenza għas-sejħiet għal proġetti li jmiss għandhom jeskludu l-lista ta’ attivitajiet li ġejjin 8 : (i) l-attivitajiet relatati ma’ fjuwils fossli, fosthom l-użu downstream; (ii) l-attivitajiet fl-ambitu tal-skema tal-UE għan-Negozjar ta’ Emissjonijiet li jiksbu emissjonijiet imbassra ta’ emissjonijiet ta’ gassijiet serra li jkun aktar baxxi mill-parametri referenzjarji rilevanti; (iii) l-attivitajiet relatati ma’ skart f’landfills, inċineraturi u impjanti għat-trattament mekkaniku u bijoloġiku; u (iv) l-attivitajiet fejn ir-rimi tal-iskart fit-tul jista’ jikkawża ħsara lill-ambjent. It-termini ta’ referenza għandhom jirrikjedu wkoll li jistgħu jintgħażlu biss l-attivitajiet li jikkonformaw mal-leġiżlazzjoni ambjentali rilevanti nazzjonali jew tal-UE.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2026.

Investiment 4 (C3.2I4): Skemi ta’ finanzjament għall-appoġġ ta’ organizzazzjonijiet li jwettqu attivitajiet ta’ RuŻ fuq teknoloġiji doppji, inkluż il-ħolqien ta’ laboratorji ġodda jew it-titjib ta’ laboratorji eżistenti u l-iżvilupp ta’ laboratorji kklassifikati

L-objettiv tal-miżura huwa li tippromwovi r-riċerka b’użu doppju u li tuża teknoloġiji, li altrimenti jservu biss għal skopijiet governattivi/militari għal interessi ċivili, kummerċjali u tas-soċjetà.

L-investiment għandu jikkonsisti f’għotja ta’ appoġġ li tippermetti lill-organizzazzjonijiet u lill-kumpaniji tar-riċerka jinvolvu rwieħhom fir-RuŻ dwar teknoloġiji b’użu doppju. L-iskemi ta’ finanzjament għandhom jippermettu l-aġġornament tal-kapaċitajiet u l-kapaċità tar-RuŻ taċ-Ċentri ta’ Eċċellenza tar-Riċerka, tal-istituzzjonijiet akkademiċi, tal-organizzazzjonijiet tar-riċerka kif ukoll tal-kumpaniji involuti fir-RuŻ dwar it-teknoloġiji b’użu doppju. B’mod partikolari, huma għandhom jippermettu lil dawn l-organizzazzjonijiet jiksbu ċertifikati ta’ klassifikazzjoni tas-sigurtà sabiex ikunu jistgħu jipparteċipaw f’konsorzji għall-finanzjament Ewropew (bħal Orizzont Ewropa, Fond Ewropew għad-Difiża) kif ukoll itejbu l-kapaċitajiet u l-kompetittività tagħhom tar-RuŻ fil-qasam tat-teknoloġiji b’użu doppju.

Il-finanzjament għandu jiffoka biss fuq in-negozji ċivili u r-riżultati tar-riċerka u l-infrastruttura għandhom ikunu ta’ benefiċċju għall-applikazzjonijiet ċivili biss. Il-miżura għandha tikkonforma mar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 428/2009 tal-5 ta’ Mejju 2009 dwar l-istabbiliment ta’ reġim Komunitarju għall-kontroll tal-esportazzjonijiet, it-trasferiment, is-senserija u t-transitu ta’ oġġetti b’użu doppju, fir-rigward ta’ teknoloġiji b’użu doppju matul l-implimentazzjoni tal-iskema ta’ finanzjament, u għandha titfassal f’konformità mal-“Finanzjament tal-UE għal Użu Doppju — Gwida prattika għall-aċċess tal-fondi tal-UE għall-Awtoritajiet Reġjonali Ewropej u l-SMEs”.

Sabiex jiġi żgurat li l-miżura tkun konformi mal-Gwida Teknika “La tagħmilx ħsara” (2021/C58/01), il-kriterji tal-eliġibbiltà fit-termini ta’ referenza għas-sejħiet għal proġetti li jmiss għandhom jeskludu l-lista ta’ attivitajiet li ġejjin 9 : (i) l-attivitajiet relatati ma’ fjuwils fossli, fosthom l-użu downstream; (ii) l-attivitajiet fl-ambitu tal-skema tal-UE għan-Negozjar ta’ Emissjonijiet li jiksbu emissjonijiet imbassra ta’ emissjonijiet ta’ gassijiet serra li jkun aktar baxxi mill-parametri referenzjarji rilevanti; (iii) l-attivitajiet relatati ma’ skart f’landfills, inċineraturi u impjanti għat-trattament mekkaniku u bijoloġiku; u (iv) l-attivitajiet fejn ir-rimi tal-iskart fit-tul jista’ jikkawża ħsara lill-ambjent. It-termini ta’ referenza għandhom jirrikjedu wkoll li jistgħu jintgħażlu biss l-attivitajiet li jikkonformaw mal-leġiżlazzjoni ambjentali rilevanti nazzjonali jew tal-UE.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2026.

F.2.    Stadji importanti, miri, indikaturi, u skeda ta’ żmien għall-monitoraġġ u l-implimentazzjoni tal-appoġġ finanzjarju mhux ripagabbli

Numru Sekwenzjali	Miżura Relatata (Riforma jew Investiment)	Stadju importanti / Mira	Isem	Indikaturi kwalitattivi (għall-istadji importanti)	Indikaturi kwantitattivi (għall-miri)			Skeda ta’ żmien indikattiva għat-tlestija		Deskrizzjoni ta’ kull stadju importanti u mira
					Unità ta’ kejl	Linja bażi	Għan	Kwart	Sena
120	C3.2R1 Għodod ta’ politika u ta’ politika nazzjonali tar-RuŻ	Stadju importanti	L-adozzjoni tal-Istrateġija nazzjonali RuŻ u tal-Pjan ta’ Azzjoni għall-implimentazzjoni tagħha	Il-pubblikazzjoni tad-deċiżjoni tal-Kunsill tal-Ministri	-	-	-	Q4	2022	Tiżviluppa Strateġija integrata għar-RuŻ, li tipprovdi qafas ta’ perspettiva fit-tul, li tiżgura sforz u impenn iffukati għall-implimentazzjoni, maż-żmien, f’isem l-Istat u l-partijiet ikkonċernati involuti fis-sistema nazzjonali RuŻ, u għodda diġitali għall-immappjar dinamiku tal-ekosistema RuŻ.
121	C3.2R1 Għodod ta’ politika u ta’ politika nazzjonali tar-RuŻ	Stadju importanti	It-tlestija tal-Pjan ta’ Azzjoni għall-Istrateġija RuŻ	Il-pubblikazzjoni tal-approvazzjoni tar-rapport ta’ progress mill-Kunsill tal-Ministri, li jikkonferma t-tlestija tal-pjan ta’ azzjoni	-	-	-	Q4	2024	L-implimentazzjoni tal-miżuri fil-Pjan ta’ Azzjoni tal-Istrateġija Nazzjonali għar-Riċerka u l-Innovazzjoni, kif muri minn rapport ta’ progress.
122	C3.2R2 Inċentivi għall-investimenti u l-kapital uman fir-RuŻ	Stadju importanti	Eżenzjoni mit-taxxa ta’ entitajiet legali għall-investiment f’kumpaniji innovattivi	Dispożizzjoni fil-liġi li tindika d-dħul fis-seħħ tal-leġiżlazzjoni	-	-	-	Q1	2022	Id-dħul fis-seħħ ta’ liġi li tistabbilixxi l-eżenzjoni mit-taxxa ta’ investituri korporattivi (entitajiet legali) għall-investiment f’kumpaniji innovattivi.
123	C3.2R3 Il-politiki li jrawmu l-aċċess għal infrastruttura ta’ riċerka u laboratorji ffinanzjati pubblikament	Stadju importanti	Reġistru diġitali għar-reġistrazzjoni u l-pubblikazzjoni tal-infrastruttura tar-riċerka	Link għar-reġistru diġitali ppubblikat fis-sit web tad-Deputat Ministeru għar-Riċerka, l-Innovazzjoni u l-Politika Diġitali	-	-	-	Q4	2022	L-iżvilupp u l-bidu tat-tħaddim ta’ reġistru diġitali biex jirreġistra u jippubblika infrastruttura tar-riċerka li għandha tiffaċilita t-talba għall-aċċess tal-partijiet interessati għal tali infrastruttura. Dan għandu jinkludi l-immappjar tal-istituzzjonijiet ta’ riċerka ffinanzjati pubblikament kollha (taħt Orizzont 2020, skemi nazzjonali). Huwa għandu jtejjeb ukoll il-viżibbiltà tal-Istituzzjonijiet ta’ Riċerka u jappoġġa l-kollaborazzjoni mas-settur privat.
124	C3.2R3 Il-politiki li jrawmu l-aċċess għal infrastruttura ta’ riċerka u laboratorji ffinanzjati pubblikament	Stadju importanti	Kollaborazzjoni ta’ Organizzazzjonijiet li Jwettqu r-Riċerka man-negozji u l-ispin-offs	Pubblikazzjoni ta’ miżuri u inċentivi adottati fuq is-sit web tal-Fondazzjoni għar-Riċerka u l-Innovazzjoni	-	-	-	Q4	2024	L-adozzjoni ta’ miżuri u inċentivi biex tissaħħaħ il-kollaborazzjoni tal-Organizzazzjonijiet li Jwettqu r-Riċerka man-negozji u l-ispin-offs, bħal pereżempju l-inklużjoni fi ftehim ta’ għotja tal-Fondazzjoni għar-Riċerka u l-Innovazzjoni klawżola għall-ftuħ ta’ infrastruttura ffinanzjata.
125	C3.2I1 It-twaqqif u t-tħaddim ta’ Uffiċċju għat-Trasferiment tal-Għarfien (KTO)	Stadju importanti	It-tnedija ta’ KTO	Il-ftuħ tal-ewwel każ ta’ KTO	-	-	-	Q2	2022	Il-Fondazzjoni għar-Riċerka u l-Innovazzjoni, responsabbli mit-tħaddim tal-KTO, ingaġġat jew ikkuntrattat persunal u/jew esperti mħarrġa ħafna biex jipprovdu servizzi ta’ trasferiment tal-għarfien espert. Għandu jkun hemm fis-seħħ sistemi u għodod biex jappoġġaw l-operazzjoni KTO. Il-KTO għandu jibda l-forniment ta’ servizzi lil universitajiet, organizzazzjonijiet oħra ta’ riċerka jew impriżi.
126	C3.2I1 It-twaqqif u t-tħaddim ta’ Uffiċċju għat-Trasferiment tal-Għarfien (KTO)	Mira	Fajls tal-każijiet magħluqa li jiċċertifikaw il-forniment ta’ servizzi rilevanti ta’ trasferiment tal-għarfien	-	Numru	0	30	Q4	2025	Mill-inqas 30 każ komplut ta’ servizzi ta’ trasferiment ta’ għarfien ipprovduti mill-KTO ċentrali lil universitajiet, organizzazzjonijiet oħra ta’ riċerka jew impriżi.
127	C3.2I2 Programmi ta’ finanzjament għall-innovazzjoni għal negozji ġodda, kumpaniji innovattivi u SMEs	Stadju importanti	Iffirmar tal-ftehimiet ta’ għotja għal 50 % tal-baġit	L-iffirmar ta’ Ftehimiet ta’ għotja	-	-	-	Q4	2022	L-iffirmar ta’ ftehimiet ta’ għotja li jimpenjaw mill-inqas 50 % tal-baġit totali (kuntratti b’valur totali ta’ mill-inqas EUR 26 000 000 baġit totali) għal programmi ta’ finanzjament tal-innovazzjoni għal negozji ġodda, kumpaniji innovattivi u SMEs, b’termini ta’ referenza inklużi kriterji ta’ eliġibbiltà li jiżguraw li l-proġetti magħżula jikkonformaw mal-Gwida Teknika “La tagħmilx ħsara sinifikanti” (2021/C58/01) permezz tal-użu ta’ lista ta’ esklużjoni u r-rekwiżit ta’ konformità mal-leġiżlazzjoni ambjentali rilevanti tal-UE u nazzjonali.
128	C3.2I2 Programmi ta’ finanzjament għall-innovazzjoni għal negozji ġodda, kumpaniji innovattivi u SMEs	Mira	Organizzazzjonijiet appoġġati biex iwettqu attivitajiet relatati mar-RuŻ	-	Numru	0	70	Q3	2023	Appoġġ ta’ finanzjament lil mill-inqas 70 organizzazzjoni biex iwettqu attivitajiet relatati mar-RuŻ bħar-riċerka industrijali, attivitajiet ta’ innovazzjoni tar-riċerka sperimentali, attivitajiet ta’ bidu, attivitajiet ta’ trasferiment tal-għarfien, inklużi (iżda mhux limitati għal) attivitajiet għall-ġestjoni u l-protezzjoni tal-proprjetà intellettwali, għall-istabbiliment ta’ rabtiet bejn l-organizzazzjonijiet tar-riċerka u l-kumpaniji, għall-bini tal-kapaċità tat-trasferiment tal-għarfien u għall-kummerċjalizzazzjoni tar-riżultati tar-riċerka, b’konformità mal-Gwida Teknika “La tagħmilx ħsara sinifikanti” (2021/C58/01) permezz tal-użu ta’ lista ta’ esklużjoni u r-rekwiżit ta’ konformità mal-leġiżlazzjoni rilevanti fil-kuntest nazzjonali u f’dak tal-UE.
129	C3.2I2 Programmi ta’ finanzjament għall-innovazzjoni għal negozji ġodda, kumpaniji innovattivi u SMEs	Mira	Organizzazzjonijiet appoġġati biex iwettqu attivitajiet relatati mar-RuŻ	-	Numru	70	200	Q2	2026	Finanzjament mogħti lil tal-anqas 200 SME li jagħmlu attivitajiet relatati mar-RuŻ, b’konformità mal-Gwida Teknika “La tagħmilx ħsara sinifikanti” (2021/C58/01) permezz tal-użu tal-lista ta’ esklużjoni u r-rekwiżiti ta’ konformità mal-leġiżlazzjoni ambjentali rilevanti fil-livell nazzjonali u fil-livell tal-UE.
130	C3.2I3 Programm ta’ finanzjament tal-RuŻ dwar it-tranżizzjoni ekoloġika	Stadju importanti	L-iffirmar tal-ftehimiet ta’ għotja għall-baġit kollu	Ftehimiet ta’ għotja ffirmati mid-Direttur tal-Fondazzjoni għar-Riċerka u l-Innovazzjoni	-	-	-	Q4	2022	L-iffirmar ta’ ftehimiet ta’ għotja għal programm ta’ finanzjament tal-RuŻ dwar it-tranżizzjoni ekoloġika, b’termini ta’ referenza jinkludu l-kriterji tal-għażla għandhom jiżguraw li l-proġetti li jintgħażlu jkunu konformi mal-Gwida Teknika “La tagħmilx ħsara sinifikanti” (2021/C58/01) permezz tal-użu tal-lista ta’ esklużjoni u r-rekwiżiti ta’ konformità mal-leġiżlazzjoni ambjentali rilevanti fil-livell nazzjonali u fil-livell tal-UE.
131	C3.2I3 Programm ta’ finanzjament tal-RuŻ dwar it-tranżizzjoni ekoloġika	Mira	Organizzazzjonijiet appoġġati minn għotjiet fuq attivitajiet ta’ tranżizzjoni ekoloġika RuŻ	-	Numru	0	10	Q2	2026	Tal-anqas 40 impriża appoġġati minn għotjiet għal attivitajiet ta’ RuŻ fuq it-tranżizzjoni ekoloġika, b’konformità mal-Gwida Teknika “La tagħmilx ħsara sinifikanti” (2021/C58/01) permezz tal-użu tal-lista ta’ esklużjoni u r-rekwiżiti ta’ konformità mal-leġiżlazzjoni ambjentali rilevanti fil-livell nazzjonali u fil-livell tal-UE.
132	C3.2I4 Finanzjament għal organizzazzjonijiet li jwettqu attivitajiet ta’ RuŻ fuq teknoloġiji doppji	Stadju importanti	L-iffirmar ta’ ftehimiet ta’ għotja li jimpenjaw 80 % tal-baġit totali għall-finanzjament lil organizzazzjonijiet li jwettqu attivitajiet ta’ RuŻ fuq teknoloġiji doppji	L-iffirmar ta’ Ftehimiet ta’ għotja	-	-	-	Q2	2023	L-iffirmar ta’ftehimiet ta’ għotja li jimpenjaw 80 % tal-baġit totali (kuntratti ta’ mill-anqas valur tal-baġit totali totali ta’ EUR 2 400 000) għal organizzazzjonijiet involuti f’attivitajiet ta’ RuŻ fuq teknoloġiji doppji, b’termini ta’ referenza inklużi kriterji ta’ eliġibbiltà li jiżguraw li l-proġetti magħżula jikkonformaw mal-Gwida Teknika “La tagħmilx ħsara sinifikanti” (2021/C58/01) permezz tal-użu ta’ lista ta’ esklużjoni u r-rekwiżit ta’ konformità mal-leġiżlazzjoni ambjentali rilevanti tal-UE u nazzjonali.
133	C3.2I4 Il-finanzjament għal organizzazzjonijiet li jwettqu attivitajiet ta’ RuŻ fuq teknoloġiji doppji	Mira	Finanzjament għall-iżvilupp ta’ Laboratorji kklassifikati	-	Numru	0	16	Q2	2026	Mill-inqas 16-il impriża jirċievu finanzjament għall-iżvilupp ta’ laboratorji kklassifikati. Impriża tista’ tingħadd aktar minn darba jekk tipparteċipa f’aktar minn proġett wieħed, b’konformità mal-Gwida Teknika “La tagħmilx ħsara sinifikanti” (2021/C58/01) permezz tal-użu tal-lista ta’ esklużjoni u r-rekwiżiti ta’ konformità mal-leġiżlazzjoni ambjentali rilevanti fil-livell nazzjonali u fil-livell tal-UE.

G. KOMPONENT 3.3: Appoġġ għall-Kompetittività fin-Negozju

Dan il-komponent tal-Pjan għall-Irkupru u r-Reżiljenza ta’ Ċipru jindirizza l-isfidi ta’ produttività baxxa u kompetittività tal-ekonomija, xprunati mid-daqs żgħir tal-intrapriżi bħala medja, il-proċess kumpless ta’ liċenzjar mitlub għal investiment u diffikultajiet ta’ aċċess għall-finanzjament għan-negozju. L-objettivi ta’ dan il-komponent huma li jappoġġa lill-intraprendituri u lill-intrapriżi u jtejjeb il-kompetittività u l-kontribut tagħhom għat-tkabbir tal-ekonomija billi jtejjeb il-qafas regolatorju rigward l-investiment u l-attività intraprenditorjali u jsaħħaħ il-produttività tal-SMEs, prinċipalment permezz tad-diġitalizzazzjoni. Jikkonsisti f’sitt riformi u sitt investimenti, li għandhom jitlestew sat-tieni kwart tal-2026.

Il-komponent jindirizza r-Rakkomandazzjoni Speċifika għall-Pajjiż 3, 2020 u r-Rakkomandazzjoni Speċifika għall-Pajjiż 4, 2019.

Huwa mistenni li l-ebda miżura f’dan il-komponent ma tagħmel ħsara sinifikanti lill-objettivi ambjentali fis-sens tal-Artikolu 17 tar-Regolament (UE) 2020/852, filwaqt li jitqiesu d-deskrizzjoni tal-miżuri u l-passi ta’ mitigazzjoni stabbiliti fil-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza skont il-Gwida Teknika tad-DNSH (2021/C58/01).

G.1.    Deskrizzjoni tar-riformi u l-investimenti għal appoġġ finanzjarju mhux ripagabbli

Riforma 1 (C3.3R1): Il-faċilitazzjoni ta’ investimenti strateġiċi

L-objettiv tal-miżura huwa li tiġi żviluppata sistema ġdida li tappoġġa l-investimenti strateġiċi, bil-għan li tistimula l-attività ta’ investiment fil-pajjiż permezz ta’ regoli u mekkaniżmi simplifikati, tissimplifika l-proċeduri tal-liċenzjar u tal-permessi, tnaqqas il-piż amministrattiv u tagħmel l-ambjent tal-investiment strateġiku aktar effiċjenti. Id-definizzjoni ta’ investiment strateġiku tirreferi għal investimenti f’setturi strateġiċi (inklużi s-Saħħa u l-Kura Soċjali, l-Edukazzjoni, il-Kultura, l-Isport, l-Ambjent, l-Industrija, it-Turiżmu, l-Enerġija, ir-Riċerka, l-Iżvilupp u l-Innovazzjoni) li jikkontribwixxu b’mod sinifikanti għall-iżvilupp tal-ekonomija.

Ir-riforma għandha tikkonsisti fid-dħul fis-seħħ ta’ leġiżlazzjoni għall-faċilitazzjoni ta’ investimenti strateġiċi, fir-rigward tal-effiċjenza fil-kisba ta’ liċenzji ta’ investiment u permessi għall-bini. Għandu jiġi assenjat settur governattiv iddedikat għall-ipproċessar ta’ investimenti strateġiċi. Dan għandu jikkonsisti fil-preparazzjoni tal-linji gwida operattivi, il-flussi tal-proċess, u rekwiżiti oħra tal-ISO 9001: 2015 għall-integrazzjoni tal-proċess. Huwa għandu jiżviluppa Memorandum ta’ Ftehim ma’ Dipartimenti oħra rilevanti għal partijiet tal-proċess sabiex tiġi żgurata l-fattibbiltà tal-mekkaniżmu rapidu. Barra minn hekk, għandu jinkludi t-taħriġ tal-impjegati fil-proċeduri li għandhom jiġu introdotti. Barra minn hekk, ir-riforma għandha tibbenefika mit-twaqqif ta’ pjattaforma diġitali li għandha tippermetti l-applikazzjoni, l-istudju u l-ħruġ ta’ Permessi ta’ Ppjanar u Bini b’mod diġitali, permezz ta’ għodda għall-ġestjoni tal-applikazzjonijiet u sistema GIS (proġett taħt il-Komponent 3.4: “titjib tas-sistema elettronika għall-ħruġ ta’ permessi għall-bini”).

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2023.

Riforma 2 (C3.3R2): It-tisħiħ tal-Mekkaniżmu ta’ Attivazzjoni Rapida tan-Negozju

L-objettivi tal-miżura huma s-simplifikazzjoni tal-proċeduri, id-diġitalizzazzjoni tas-servizzi governattivi u l-operat ta’ Ċentru ta’ Appoġġ għan-Negozju li għandu jipprovdi l-informazzjoni u s-servizzi kollha meħtieġa u ta’ appoġġ.

Ir-riforma għandha tikkonsisti fl-istabbiliment ta’ pjattaforma diġitali interattiva, li ssaħħaħ il-Mekkaniżmu ta’ attivazzjoni tan-Negozju Fast-track li diġà qed jopera. Permezz tal-pjattaforma l-investitur għandu jkun jista’ jittraċċa l-applikazzjoni tiegħu/tagħha iżda wkoll l-awtoritajiet kompetenti se jkunu jistgħu jinteraġixxu, jiskambjaw dokumenti u jipproċessaw l-applikazzjoni.

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha titlesta sal-31 ta’ Diċembru 2025.

Riforma 3 (C3.3R3): Il-modernizzazzjoni tal-Liġi dwar il-Kumpaniji

L-għan tal-miżura huwa li tappoġġa t-titjib tal-ambjent tan-negozju permezz tar-reviżjoni tal-Att dwar il-Kumpaniji, filwaqt li tagħmilha aktar ċara fl-interpretazzjoni u l-applikazzjoni tal-liġi fil-prattika.

Ir-riforma għandha tikkonsisti fl-immodernizzar tal-Liġi tal-Kumpaniji Ċiprijotti billi jintużaw l-aħjar prattiki minn ġurisdizzjonijiet oħra tal-liġi komuni biex jipprovdu bażi ta’ għarfien u ċarezza fil-forma ta’ każistika u letteratura, biex jassistu fl-interpretazzjoni u l-applikazzjoni tal-liġi fil-prattika. Ir-Regoli tal-Kumpaniji li jakkumpanjaw għandhom jiġu riveduti wkoll. Barra minn hekk, Ċipru għandu jassenja tim ta’ esperti legali biex iwettqu l-proġett għal servizzi ta’ konsulenza u abbozzar tal-Liġi u r-Regolamenti l-ġodda dwar il-Kumpaniji. Barra minn hekk, ir-reviżjoni tal-liġi għandha tinkludi l-proċedimenti ta’ insolvenza skont il-Liġi tal-Kumpaniji, li huma l-Likwidazzjonijiet, ir-Riċevitura u l-Eżaminar. Barra minn hekk, ir-riforma għandha tinkludi t-twettiq ta’ test tal-SMEs matul it-tħejjija tal-kont.

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha titlesta sal-31 ta’ Diċembru 2025.

Riforma 4 (C3.3R4): Id-disinn u l-ħolqien ta’ Aġenzija Promozzjonali Nazzjonali (National Promotional Agency, NPA)

L-għan tar-riforma huwa li jitjieb l-aċċess għall-finanzi għall-Intrapriżi Żgħar Medji (SMEs) billi jiġi ffaċilitat l-aċċess għal self, garanziji u finanzjament ta’ ekwità u tissaħħaħ il-kapaċità ta’ assorbiment tal-finanzjament tal-UE permezz tal-għodod tal-UE.

Ir-riforma għandha tikkonsisti f’analiżi ta’ valutazzjoni ex ante li tkopri l-aċċess tal-SMEs għall-finanzjament fis-setturi kollha tal-ekonomija b’enfasi fuq l-ekonomija ekoloġika u ċirkolari, l-iffaċilitar diġitali u l-finanzjament alternattiv. Ir-rapport għandu jiddefinixxi l-ambitu tal-intervent tal-NPA proposta. L-istruttura legali u organizzattiva tal-Aġenzija Promozzjonali Nazzjonali għandha tiġi definita wara l-għażla finali tal-kamp ta’ applikazzjoni tal-attività tagħha. L-istruttura proposta għandha tippermetti trasparenza għolja tal-operazzjonijiet u l-awtonomija tal-NPA. L-Aġenzija ma għandhiex topera b’liċenzja bankarja u għalhekk ma jkunx hemm bżonn li tiġi kapitalizzata a priori. Kumitat ta’ tmexxija, bil-parteċipazzjoni ta’ rappreżentanti tal-Ministeru tal-Finanzi u l-Ministeru tal-Enerġija, il-Kummerċ u l-Industrija għandu jissorvelja l-implimentazzjoni.

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha titlesta sat-30 ta’ Settembru 2025.

Riforma 5 (C3.3R5): Investitur Strateġiku tal-Borża ta’ Ċipru

L-għan tar-riforma huwa l-privatizzazzjoni tal-Borża ta’ Ċipru.

Ir-riforma għandha tikkonsisti fi proċess ta’ sejħa għall-offerti, li għaddej bħalissa fejn il-Borża ta’ Ċipru tfittex li taħtar konsulent indipendenti ta’ reputazzjoni tajba jew konsorzju tagħha, b’għarfien espert rilevanti estensiv biex jinstab l-aktar investitur strateġiku xieraq għall-Borża ta’ Ċipru. Il-fażi ta’ privatizzazzjoni tal-kuntratt għandha tiġi konkluża mal-approvazzjoni finali mill-Kamra tar-Rappreżentanti tar-Repubblika ta’ Ċipru, wara li jkunu ġew sodisfatti l-kondizzjonijiet l-oħra kollha.

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha titlesta sal-31 ta’ Diċembru 2024.

Riforma 6 (C3.3R6): L-inċentivi għall-promozzjoni ta’ fużjonijiet u akkwiżizzjonijiet

L-objettiv tal-miżura huwa li tinċentiva ż-żieda fid-daqs tal-SMEs.

Ir-riforma għandha tikkonsisti f’inċentivi mmirati biex jippromwovu l-fużjonijiet jew l-akkwiżizzjonijiet ta’ intrapriżi sabiex jikbru u jsiru aktar kompetittivi. B’mod partikolari, ir-riforma għandha tikkonsisti fl-approvazzjoni ta’ rapport u pjan ta’ azzjoni li jakkumpanjah mill-Kunsill tal-Ministri, wara l-evalwazzjoni ta’ reġimi simili fl-UE u konsultazzjoni mal-partijiet ikkonċernati għal inċentivi speċifiċi għall-promozzjoni ta’ fużjonijiet u akkwiżizzjonijiet.

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha titlesta sal-31 ta’ Diċembru 2022.

Investiment 2 (C3.3I2): Il-Ħolqien ta’ Ambjent ta’ Esperimentazzjoni Regolatorja li tippermetti l-FinTech

L-objettiv tal-miżura huwa li l-FinTech, in-negozji ġodda u kumpaniji innovattivi oħra jkunu jistgħu jespandu l-offerta tagħhom fi prodotti jew servizzi ġodda, billi r-regolaturi jistabbilixxu “art għall-ittestjar” li tippermettilhom iwettqu esperimenti ħajjin f’ambjent ikkontrollat taħt is-superviżjoni tagħhom.

L-investiment għandu jikkonsisti fil-faċilitazzjoni tal-iżvilupp ta’ reġim regolatorju xieraq u attraenti dwar il-FinTech u t-teknoloġiji innovattivi u għandu jsib bilanċ bejn l-użu mingħajr xkiel ta’ prodotti jew servizzi innovattivi u l-iżgurar tal-protezzjoni tal-investituri.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sat-30 ta’ Settembru 2024.

Investiment 3 (C3.3I3): Servizzi ta’ konsulenza għal Impriżi Żgħar u ta’ Daqs Medju (SMEs)

L-objettiv tal-miżura huwa li tippromwovi l-iżvilupp tal-SMEs f’Ċipru u żieda fil-kompetittività, permezz ta’ servizzi ta’ konsulenza mfassla apposta u għodod oħra ta’ appoġġ mhux finanzjarju.

L-investiment għandu jikkonsisti fl-għoti ta’ assistenza esperta lill-SMEs, pariri dwar in-negozju, taħriġ immirat u attivitajiet ta’ tqabbil tan-negozju.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha ssir sal-31 ta’ Diċembru 2025.

Investiment 4 (C3.3I4): Skema għall-aġġornament diġitali tal-impriżi

L-objettiv tal-investiment huwa li tissaħħaħ l-integrazzjoni tat-teknoloġija diġitali fl-SMEs eżistenti u futuri stabbiliti f’Ċipru. B’mod aktar speċifiku, il-miżura għandha l-għan li ssaħħaħ l-identità diġitali tan-negozji, iżżid is-sehem tal-Impriżi Żgħar u Medji li jużaw it-teknoloġiji tal-informazzjoni u tal-komunikazzjoni, inkluż is-settur tal-kummerċ elettroniku, u li tippromwovi l-intraprenditorija diġitali.

L-investiment għandu jikkonsisti fl-għoti ta’ għotjiet finanzjarji ta’ madwar EUR 30 000 lil kull benefiċjarju, bħala sehem ta’ dak li għandhom ikunu investew f’investiment eliġibbli għat-titjib diġitali tal-intrapriżi tagħhom.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2026.

Investiment 5 (C3.3I5): L-appoġġ għall-estroverżjoni u l-ftuħ tad-ditti Ċiprijotti għall-kummerċ internazzjonali

L-objettiv tal-investiment huwa li jsaħħaħ l-estroverżjoni ta’ intrapriżi ġodda u eżistenti attivi fl-oqsma tal-manifattura u l-ipproċessar u l-kummerċjalizzazzjoni ta’ prodotti agrikoli u industrijali kif ukoll fornituri ta’ servizzi.

L-investiment għandu jikkonsisti fi skema ta’ għotjiet ta’ total ta’ EUR 8 000 000 lil mill-inqas 140 kumpanija Ċiprijotta permezz ta’ azzjonijiet ta’ finanzjament biex tissaħħaħ l-estroverżjoni tagħhom għal intrapriżi attivi fl-oqsma tal-manifattura/l-ipproċessar u l-kummerċjalizzazzjoni ta’ prodotti agrikoli u industrijali u fornituri ta’ servizzi. Nefqiet ta’ finanzjament li jistgħu jintgħażlu jistgħu jinkludu konsulenza u spejjeż oħra eliġibbli, skont ir-regolamenti dwar l-għajnuna mill-Istat.

Sabiex jiġi żgurat li l-miżura tkun konformi mal-Gwida Teknika “La tagħmilx ħsara” (2021/C58/01), il-kriterji tal-eliġibbiltà fit-termini ta’ referenza għas-sejħiet għal proġetti li jmiss għandhom jeskludu l-lista ta’ attivitajiet li ġejjin 10 : (i) l-attivitajiet relatati ma’ fjuwils fossli, fosthom l-użu downstream; (ii) l-attivitajiet fl-ambitu tal-skema tal-UE għan-Negozjar ta’ Emissjonijiet (ETS, Emission Trading System) li jiksbu emissjonijiet imbassra ta’ emissjonijiet ta’ gassijiet serra li jkun aktar baxxi mill-parametri referenzjarji rilevanti; (iii) l-attivitajiet relatati ma’ skart f’landfills, inċineraturi u impjanti għat-trattament mekkaniku u bijoloġiku; u (iv) l-attivitajiet fejn ir-rimi tal-iskart fit-tul jista’ jikkawża ħsara lill-ambjent. It-termini ta’ referenza għandhom jirrikjedu wkoll li jistgħu jintgħażlu biss l-attivitajiet li jikkonformaw mal-leġiżlazzjoni ambjentali rilevanti nazzjonali jew tal-UE.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2026.

Investiment 6 (C3.3I6): Il-fond ta’ ekwità ffinanzjat mill-Istat

L-objettiv tal-miżura huwa l-istabbiliment ta’ Fond biex jappoġġa l-isforzi tal-Gvern biex itejjeb l-aċċess għal sorsi alternattivi ta’ finanzjament bil-għan li (i) jitrawmu l-iżvilupp ekonomiku u t-tkabbir u tissaħħaħ il-kompetittività tal-intrapriżi żgħar ta’ daqs medju f’Ċipru; (ii) iżżid id-disponibbiltà ta’ sorsi alternattivi ta’ finanzjament, b’mod partikolari għal kumpaniji innovattivi u negozji ġodda; u (iii) jikkontribwixxu għat-tisħiħ tal-ekosistema għall-investimenti ta’ ekwità u ta’ kapital ta’ riskju.

L-investiment għandu jikkonsisti fi proċedura ta’ sejħa għall-offerti biex jintgħażel u jinħatar maniġer estern tal-fond għal perjodu ta’ investiment li huwa previst li jkun ħames snin.

Sabiex jiġi żgurat li l-miżura tikkonforma mal-Gwida Teknika “La tagħmilx ħsara sinifikanti” (2021/C58/01), il-ftehim legali bejn Ċipru u l-Fond responsabbli mill-istrument finanzjarju u l-politika ta’ investiment sussegwenti tal-istrument finanzjarju għandu

I.jirrikjedi l-applikazzjoni tal-gwida teknika tal-Kummissjoni dwar il-verifika tas-sostenibbiltà għall-Fond InvestEU; kif ukoll

II.jeskludi mil-lista li ġejja ta’ attivitajiet u assi mill-eliġibbiltà: (i) l-attivitajiet u l-assi relatati ma’ fjuwils fossli, fosthom l-użu downstream 11 ; (ii) l-attivitajiet u l-assi fl-ambitu tal-skema tal-UE għan-Negozjar ta’ Emissjonijiet (ETS, Emission Trading System) li jiksbu emissjonijiet imbassra ta’ emissjonijiet ta’ gassijiet serra li jkun aktar baxxi mill-parametri referenzjarji rilevanti 12 ; (iii) l-attivitajiet u l-assi relatati ma’ skart f’landfills, inċineraturi 13 u impjanti għat-trattament mekkaniku u bijoloġiku 14 ; u (iv) l-attivitajiet u l-assi fejn ir-rimi tal-iskart fit-tul jista’ jikkawża ħsara lill-ambjent. kif ukoll

III.jirrikjedu l-verifika tal-konformità legali mal-leġiżlazzjoni ambjentali rilevanti tal-UE u nazzjonali tal-proġetti skont il-Fond għat-tranżazzjonijiet kollha, inklużi dawk eżentati mill-verifika tas-sostenibbiltà.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha titlesta sat-30 ta’ Ġunju 2026.

G.2.    Stadji importanti, miri, indikaturi, u skeda ta’ żmien għall-monitoraġġ u l-implimentazzjoni tal-appoġġ finanzjarju mhux ripagabbli

G.3.    Deskrizzjoni tar-riformi u l-investimenti għas-self

Investiment 1 (C3.3I1): Sistema ta’ Informazzjoni Integrata għar-Reġistratur tal-Kumpaniji u r-Riċevitur Uffiċjali.

L-għanijiet tal-miżura huma d-disinn, l-iżvilupp, l-implimentazzjoni, il-manutenzjoni u l-operat ta’ soluzzjoni ta’ Pjattaforma ta’ Reġistru Integrata li tappoġġa l-proċessi u s-servizzi tat-Taqsima tal-Kumpaniji u t-Taqsima tal-Proprjetà Intellettwali u Industrijali tar-Reġistratur tal-Kumpaniji u r-Riċevitur Uffiċjali, b’tali mod li jixprunaw it-trasformazzjoni diġitali taż-żewġ taqsimiet imsemmija hawn fuq biex jiġu stabbiliti bħala minn ta’ quddiem fil-preżenza diġitali, il-kapaċitajiet online u s-servizzi eċċellenti tal-klijenti pprovduti minn proċessi interni effiċjenti u appoġġati minn sistemi tal-IT flessibbli.

L-investiment għandu jikkonsisti fl-installazzjoni tal-hardware u s-software tas-sistema, it-tlestija tal-infrastruttura tan-network, u t-taħriġ tal-persunal għas-sistema l-ġdida.

L-implimentazzjoni tal-investiment għandha ssir sal-31 ta’ Diċembru 2025.

G.4.    Stadji importanti, miri, indikaturi, u skeda ta’ żmien għall-monitoraġġ u l-implimentazzjoni tas-self

H. KOMPONENT 3.4: Il-modernizzazzjoni tal-awtoritajiet pubbliċi u lokali, biex il-ġustizzja ssir aktar effiċjenti u tiġi miġġielda l-korruzzjoni

Dan il-komponent tal-pjan Ċiprijott għall-irkupru u r-reżiljenza jindirizza sfidi li ilhom jeżistu fil-funzjonament tal-amministrazzjoni pubblika, kemm fil-livell ċentrali kif ukoll f’dak lokali, fis-sistema ġudizzjarja u fil-qafas kontra l-korruzzjoni. L-objettivi tal-komponent huma: (i) li jiżdiedu l-effettività, l-effiċjenza u r-rilevanza tal-proċessi tal-gvern, filwaqt li jitqiesu l-isfidi, il-ħtiġijiet u l-aspettattivi attwali taċ-ċittadini u n-negozji, (ii) tissaħħaħ il-kapaċità amministrattiva u l-kooperazzjoni tal-Ministeru tal-Intern u l-gvernijiet lokali biex tiġi żgurata l-implimentazzjoni effettiva tal-mudell il-ġdid tal-amministrazzjoni lokali, (iii) tittejjeb l-effettività, inkluż il-kwalità u l-effiċjenza, tas-sistema ġudizzjarja, billi titħaffef l-amministrazzjoni tal-ġustizzja u jitnaqqsu l-każijiet pendenti, u (iv) tinkiseb koerenza akbar mal-isforzi tal-gvern fil-ġlieda kontra l-korruzzjoni.

Ir-riformi u l-investimenti inklużi fil-komponent jikkontribwixxu biex jiġu indirizzati r-Rakkomandazzjonijiet Speċifiċi għall-Pajjiżi dwar it-titjib fl-effiċjenza fis-settur pubbliku, b’mod partikolari fir-rigward tal-funzjonament tal-amministrazzjoni pubblika u tal-gvernijiet lokali (ir-Rakkomandazzjonijiet Speċifiċi għall-Pajjiż 1, 2019 u 4, 2020), dwar il-promozzjoni ta’ arranġamenti tax-xogħol flessibbli (ir-Rakkomandazzjoni Speċifika għall-Pajjiż 2, 2020), dwar it-titjib tal-effiċjenza u d-diġitalizzazzjoni tas-sistema ġudizzjarja (ir-Rakkomandazzjoni Speċifika għall-Pajjiż 5, 2019 u r-Rakkomandazzjoni Speċifika għall-Pajjiż 4, 2020) u dwar ir-riformi kontra l-korruzzjoni (ir-Rakkomandazzjoni Speċifika għall-Pajjiż 5, 2019).

Huwa mistenni li l-ebda miżura f’dan il-komponent ma tagħmel ħsara sinifikanti lill-objettivi ambjentali fis-sens tal-Artikolu 17 tar-Regolament (UE) 2020/852, filwaqt li jitqiesu d-deskrizzjoni tal-miżuri u l-passi ta’ mitigazzjoni stabbiliti fil-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza skont il-Gwida Teknika tad-DNSH (2021/C58/01).

H.1.    Deskrizzjoni tar-riformi u l-investimenti għal appoġġ finanzjarju mhux ripagabbli

Subkomponent 3.4.1: Il-modernizzazzjoni tas-Settur Pubbliku

Riforma 1 (C3.4R1): It-titjib tal-kapaċità amministrattiva u titjib tal-funzjonament tal-amministrazzjoni pubblika għal tfassil u implimentazzjoni aħjar tal-politika

L-objettiv tar-riforma huwa li ttejjeb il-funzjonament tal-amministrazzjoni pubblika ġenerali billi ttejjeb il-qafas tal-ġestjoni tar-riżorsi umani tagħha u tirristruttura u ssaħħaħ il-kapaċità amministrattiva tal-Pulizija Ċiprijotta.

Ir-riforma għandha tikkonsisti f’żewġ elementi:

I)L-iżvilupp u l-implimentazzjoni ta’ pjan ta’ azzjoni għat-tisħiħ tal-kapaċità amministrattiva u r-rwol strateġiku fil-ġestjoni tar-riżorsi umani tad-Dipartiment tal-Amministrazzjoni Pubblika u l-Persunal b’rabta mal-formulazzjoni u l-monitoraġġ tal-implimentazzjoni tal-amministrazzjoni pubblika u l-politiki tal-ġestjoni tar-riżorsi umani fis-settur pubbliku, bħall-iffissar tal-politika, il-formulazzjoni ta’ linji gwida u prinċipji bażiċi dwar kwistjonijiet ta’ ġestjoni tar-riżorsi umani, ir-reviżjoni tal-politiki, il-leġiżlazzjoni u l-prattiki eżistenti, u r-relazzjonijiet industrijali. B’mod parallel, ir-riforma għandha ttejjeb il-kapaċità tal-Ministeri li jimplimentaw il-politiki tal-amministrazzjoni pubblika u l-funzjonijiet tar-riżorsi umani, filwaqt li tiżgura responsabbiltà u rispons adegwati;

II)ir-riorganizzazzjoni u l-modernizzazzjoni tal-Pulizija Ċiprijotta permezz tat-tfassil u l-implimentazzjoni ta’ mudell ġdid ta’ pulizija u operazzjonijiet, qafas ġdid ta’ ġestjoni għat-tagħlim u l-iżvilupp, u qafas ġdid ta’ ġestjoni tar-riżorsi umani.

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha titlesta sal-31 ta’ Diċembru 2025.

Riforma 2 (C3.4R2): Ir-regolamentazzjoni tal-arranġamenti tax-xogħol flessibbli fis-settur pubbliku

L-objettiv tar-riforma huwa li jiżdiedu l-produttività u l-effettività tas-servizz pubbliku permezz tal-użu ta’ arranġamenti tax-xogħol flessibbli, bħal xogħol mill-bogħod, parzjalment mill-bogħod, u part-time.

Ir-riforma għandha tikkonsisti fl-implimentazzjoni ta’ arranġamenti tax-xogħol flessibbli fis-settur pubbliku fuq il-bażi ta’ valutazzjoni mid-Dipartiment tal-Amministrazzjoni Pubblika u l-Persunal tar-rakkomandazzjonijiet ta’ studju estern tal-aħjar prattiki u l-limitazzjonijiet possibbli nnutati minn amministrazzjonijiet pubbliċi nazzjonali oħra. L-istudju għandu jirrieżamina t-termini u l-kundizzjonijiet għal arranġamenti tax-xogħol flessibbli fis-servizz pubbliku kif applikati f’ġurisdizzjonijiet oħra.

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha titlesta sal-31 ta’ Diċembru 2024.

Riforma 3 (C3.4R3): L-introduzzjoni ta’ qafas ġdid għall-proċess ta’ evalwazzjoni u għażla għall-mili ta’ postijiet battala fis-servizz pubbliku u regolamenti ġodda għall-evalwazzjoni tal-prestazzjoni tal-impjegati

L-objettiv tar-riforma huwa li ttejjeb il-funzjonament tas-servizz pubbliku permezz ta’ reviżjoni tal-qafas ta’ reklutaġġ u promozzjoni u tas-sistema ta’ valutazzjoni tal-prestazzjoni.

Ir-riforma għandha tikkonsisti minn: (i) l-introduzzjoni ta’ qafas ġdid fis-servizz pubbliku għall-evalwazzjoni u l-għażla tal-kandidati għal postijiet ta’ promozzjoni, inklużi karigi maniġerjali, fuq il-bażi tal-mertu; (ii) l-introduzzjoni ta’ sistema ġdida ta’ valutazzjoni tal-prestazzjoni li għandha tintuża għal skopijiet ta’ żvilupp u promozzjoni sabiex tagħmel l-evalwazzjoni u l-promozzjoni aktar trasparenti, ġusti, ibbażati fuq il-ħiliet u effettivi; u (iii) it-titjib tal-proċeduri ta’ reklutaġġ permezz tat-taħriġ, l-aġġornament tal-Iskemi tas-Servizz (is-sett ta’ rekwiżiti u dmirijiet għall-impjiegi fl-amministrazzjoni pubblika) u l-bidliet fiż-żewġ liġijiet rilevanti għar-reklutaġġ.

L-implimentazzjoni tar-riforma għandha titlesta sal-31 ta’ Marzu 2025.

Riforma 4 (C3.4R4): It-tisħiħ tal-kapaċità amministrattiva u t-trasparenza permezz tal-professjonalizzazzjoni tal-akkwist pubbliku u aktar diġitalizzazzjoni tal-proċess tiegħu

L-objettiv tar-riforma huwa li żżid l-effiċjenza u l-effettività tal-akkwist pubbliku billi tintroduċi proċessi ġodda ta’ akkwist bl-użu ta’ għodod diġitali u żżid l-għarfien u l-għarfien espert tal-persunal.