IL-KUMMISSJONI EWROPEA

Brussell, 17.9.2020

COM(2020) 564 final

KOMUNIKAZZJONI TAL-KUMMISSJONI LILL-PARLAMENT EWROPEW, LILL-KUNSILL, LILL-KUMITAT EKONOMIKU U SOĊJALI EWROPEW U LILL-KUMITAT TAR-REĠJUNI

Valutazzjoni madwar l-UE kollha tal-Pjanijiet Nazzjonali għall-Enerġija u l-Klima















Immexxu 'l quddiem it-tranżizzjoni ekoloġika u nippromwovu l-irkpru ekonomiku permezz ta' ppjanar integrat tal-enerġija u tal-klima

1. Ir-Rwol tal-Pjanijiet Nazzjonali Integrati għall-Enerġija u l-Klima fl-Ilħuq tal-miri tal-2030 u fil-Kontribut għall-Irkupru u r-Reżiljenza

Din il-Komunikazzjoni tippreżenta l-valutazzjoni madwar l-UE kollha tas-27 Pjan Nazzjonali għall-Enerġija u l-Klima (minn hawn ’il quddiem NECPs jew il-pjanijiet) sottomessi mill-Istati Membri f’konformità mar-Regolament dwar il-Governanza tal-UE 1 , fid-dimensjonijiet kollha tal-Unjoni tal-Enerġija u fid-dawl tal-Patt Ekoloġiku Ewropew 2 u tal-kuntest ta’ rkupru ta’ wara l-COVID-19.

Din il-valutazzjoni saret fi tmiem proċess estensiv ta’ tħejjija u koordinazzjoni fil-livell nazzjonali u djalogu kostanti bejn l-Istati Membri, il-Kummissjoni u l-istituzzjonijiet l-oħrajn tal-UE. L-Istati Membri ilhom impenjati mill-2018 biex iħejju l-NECPs tagħhom, li għandhom jiġu sottomessi sal-31 ta’ Diċembru 2019. F’Ġunju 2019, il-Kummissjoni eżaminat l-abbozz tal-pjanijiet 3 u tat feedback individwali lill-Istati Membri 4 , li ħadu inkunsiderazzjoni l-biċċa l-kbira tar-rakkomandazzjonijiet. L-Istati Membri kollha issa ppreżentaw il-pjanijiet finali 5 tagħhom li jinkludu viżjoni integrata tat-tranżizzjoni enerġetika u klimatika għall-10 snin li ġejjin. Dan kien proċess mingħajr preċedent, billi l-pjanijiet kienu soġġetti għal konsultazzjoni estensiva mal-partijiet ikkonċernati, mas-soċjetà ċivili u maċ-ċittadini biex jiġu żgurati sjieda u appoġġ pubbliku wiesa’ 6 . Il-Kunsill iddiskuta wkoll it-tħejjija tal-pjanijiet f’diversi okkażjonijiet.

Is-27 pjan jagħtu stampa ġenerali ta’ kif l-Istati Membri qed joqorbu lejn l-ewwel fażi tat-tranżizzjoni tagħhom lejn in-newtralità klimatika u ta’ fejn jixtiequ jmorru fil-perjodu 2021–2030 f’ħames oqsma: id-dekarbonizzazzjoni, l-effiċjenza enerġetika, is-sigurtà tal-enerġija, is-suq intern tal-enerġija, ir-riċerka u l-innovazzjoni, u l-kompetittività. L-istrateġiji ta’ dekarbonizzazzjoni fit-tul tal-Istati Membri se jikkomplementaw il-pjanijiet 7 .

Il-valutazzjoni turi kif l-implimentazzjoni sħiħa tal-pjanijiet kieku twassal biex l-Ewropa aktar milli tilħaq il-mira attwali għat-tnaqqis fl-emissjonijiet ta’ gassijiet serra għall-2030, filwaqt li tistabbilixxi punt tat-tluq għall-ambizzjoni akbar proposta mill-Kummissjoni fil-Komunikazzjoni “Stepping up Europe’s 2030 climate ambition: Investing in a climate-neutral future for the benefit of our people” (Nintensifikaw l-ambizzjoni klimatika tal-Ewropa għall-2030: Ninvestu f’futur newtrali għall-klima għall-benefiċċju tal-poplu tagħna) li qed tadotta b’mod parallel, abbażi ta’ valutazzjoni tal-impatt li takkumpanjaha.

Kif jidher fil-valutazzjoni tal-impatt, il-pjanijiet jipprovdu wkoll bażi solida għal mira realistika u responsabbli għal tnaqqis akbar fl-emissjonijiet ta’ gassijiet serra għall-2030, jekk tittieħed azzjoni addizzjonali fil-livelli kollha biex jiġi pprovdut momentum ulterjuri u biex jiġu eliminati d-distakki pendenti u jekk jittieħdu l-opportunitajiet kollha għal irkupru ekoloġiku.

Il-valutazzjoni tieħu inkunsiderazzjoni l-kuntest tal-irkupru ta’ wara l-COVID-19. L-NECPs huma kemm għodda ta’ politika kif ukoll aġenda ta’ investiment li jipprovdu qafas li jħares ’il quddiem lin-negozji u lill-investituri. Dawn jikkostitwixxu bażi soda biex l-Istati Membri jfasslu l-istrateġiji tagħhom ta’ rkupru ekoloġiku u ta’ reżiljenza u biex jilħqu l-objettivi usa’ tal-Patt Ekoloġiku Ewropew minn ekonomija nadifa u ċirkolari għal ambizzjoni ta’ tniġġis żero. Din il-Komunikazzjoni tenfasizza kif il-finanzjament taħt il-Pakkett ta’ Rkupru u ta’ Reżiljenza tal-UE jista’ jintuża biex jappoġġa l-investimenti u r-riformi identifikati fil-pjanijiet nazzjonali 8 , b’mod partikolari b’investiment fl-effiċjenza enerġetika, fir-rinnovazzjoni tal-bini, fl-użu ta’ enerġija rinnovabbli, fil-mobbiltà sostenibbli, fil-modernizzazzjoni tal-grilji elettriċi u fl-għoti ta’ spinta lill-innovazzjoni f’oqsma ta’ teknoloġija kruċjali bħall-idroġenu rinnovabbli u l-batteriji.

Din il-Komunikazzjoni hija l-ewwel pass fi proċess li se jinvolvi stadji oħrajn. Il-Kummissjoni se tippubblika valutazzjoni approfondita ta’ kull NECP individwali f’Ottubru flimkien mar-rapport dwar l-Istat tal-Unjoni tal-Enerġija, inkluż gwida speċifika għall-pajjiżi dwar kif l-Istati Membri jistgħu jipprogressaw aktar fl-implimentazzjoni tal-pjanijiet. Dan se jipprovdi input siewi li l-Istati Membri jistgħu jużaw fit-tħejjija tal-pjanijiet nazzjonali tagħhom għall-irkupru u r-reżiljenza u biex imexxu l-aġenda ta’ investiment għal proġetti relatati mal-patt ekoloġiku li joħolqu impjiegi filwaqt li jkollhom impatt pożittiv fuq il-klima u l-ambjent. Dan se jinforma wkoll il-valutazzjoni mill-Kummissjoni tal-pjanijiet għall-irkupru u r-reżiljenza. Fl-aħħar nett, jeħtieġ li l-Istati Membri jiżguraw li l-Pjanijiet ta’ Tranżizzjoni Ġusta tagħhom (li għandhom jiġu sottomessi fil-kuntest tal-Fond għal Tranżizzjoni Ġusta) ikunu konsistenti mal-NECPs.

Matul dan il-proċess, il-Kummissjoni se tkompli d-djalogu tagħha mal-Istati Membri bl-għan li tappoġġa l-implimentazzjoni sħiħa tal-pjanijiet, li jħejju l-aġġornament tagħhom mistenni fl-2023 u li tiżgura li jibqgħu l-boxxla biex jiggwidaw il-progress nazzjonali lejn l-ilħuq ta’ miri ambizzjużi għall-enerġija u l-klima fl-2030 u anke wara. Il-koordinazzjoni mal-Istati Membri se tinkludi wkoll l-aspetti esterni tal-NECPs u l-implimentazzjoni tagħhom se tiġi appoġġata mid-diplomazija dwar l-enerġija u l-klima.

2. Valutazzjoni tal-NECPs Finali: X’kienu r-riżultati tagħhom u kif jistgħu jappoġġaw l-irkupru u r-reżiljenza?

2.1. Valutazzjoni tal-partijiet tal-NECPs li jikkonċernaw l-enerġija rinnovabbli, l-effiċjenza enerġetika u t-tnaqqis fl-emissjonijiet ta’ gassijiet serra

2.1.1. Enerġija rinnovabbli tal-UE

Il-valutazzjoni tal-NECPs turi li taħt il-miżuri eżistenti u dawk ippjanati, is-sehem tal-enerġija rinnovabbli jista’ jilħaq medda ta’ bejn 33.1 % u 33.7 % fl-2030 fil-livell tal-Unjoni, li jaqbeż il-mira ta’ mill-inqas 32 % fl-2030 u jqiegħed l-enerġija rinnovabbli fuq quddiem nett biex jintlaħqu l-objettivi stipulati fil-Komunikazzjoni dwar iż-żieda fl-ambizzjoni klimatika tal-Ewropa għall-2030.

Dan kieku jkompli jibni fuq żviluppi kontinwi relattivament pożittivi. L-analiżi taċ-ċifri tal-Eurostat għall-2018 u l-projezzjonijiet fil-livell tal-Istati Membri tas-sehem mistenni tal-enerġija rinnovabbli għall-2020 fil-konsum tal-enerġija finali turi 9 li huwa proġettat li l-UE tilħaq sehem tal-enerġija rinnovabbli ta’ bejn 22.5 % u 22.7 %, u li huwa proġettat li l-maġġoranza vasta tal-Istati Membri jilħqu l-miri nazzjonali vinkolanti tagħhom. Stimi bikrija jissuġġerixxu li l-kapaċità ta’ ġenerazzjoni tal-enerġija rinnovabbli kompliet tikber b’6,2 % fl-2019, bi tkabbir tas-suq ta’ 33 % meta mqabbel mal-2018. Barra minn hekk, diversi analisti jissuġġerixxu li filwaqt li ntlaqtet ħażin mill-kriżi tal-COVID-19, l-industrija tal-enerġija rinnovabbli u l-investimenti assoċjati qed juru reżiljenza relattivament qawwija. Għaldaqstant, jidher li l-UE tinsab fi triqitha biex tilħaq il-mira Ewropea ta’ sehem ta’ 20 % għall-enerġija rinnovabbli fil-konsum tal-enerġija finali sal-2020. Minkejja dan, bosta Stati Membri, b’mod partikolari dawk fejn huwa proġettat li se jaqgħu lura f’dan l-istadju, għandhom iqisu miżuri addizzjonali, inkluż fl-għamla ta’ mekkaniżmi ta’ kooperazzjoni, biex jiġi żgurat li jilħqu l-miri nazzjonali vinkolanti tagħhom għall-2020.

Kważi l-NECPs finali kollha kkonfermaw, jew f’xi każijiet żiedu, l-ambizzjoni tagħhom għall-enerġija rinnovabbli bi tqabbil mal-abbozz tal-pjanijiet. Madankollu, iċ-ċifri aggregati jaħbu differenzi bejn il-kontribuzzjonijiet mill-Istati Membri. Bosta pjanijiet ma jinkludux trajettorji settorjali li jikkonformaw mar-rekwiżiti tad-Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli, u jibqgħu taħt il-potenzjali nazzjonali kosteffiċjenti. Għall-kuntrarju ta’ dan, xi ftit Stati Membri stabbilixxew miri settorjali ambizzjużi ħafna għall-enerġija rinnovabbli. L-Awstrija u l-Iżvezja bl-objettiv ta’ 100 % elettriku rinnovabbli sal-2030 u l-2040, rispettivament.

L-analiżi għall-Komunikazzjoni dwar iż-żieda fl-ambizzjoni klimatika tal-Ewropa għall-2030 turi li ishma ogħla ta’ enerġiji rinnovabbli huma fundamentali biex jintlaħqu l-miri ogħla għat-tnaqqis fl-emissjonijiet ta’ gassijiet serra. Kif stipulat fil-valutazzjoni tal-impatt, it-tnaqqis tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra b’mill-inqas 55 % ikun jeħtieġ sehem tal-enerġija rinnovabbli ta’ 38-40 % fl-UE sal-2030.

L-NECPs u l-enerġija rinnovabbli: sfidi u opportunitajiet għall-irkupru u l-Patt Ekoloġiku Ewropew

L-NECPs jipprovdu sinjal ċar mill-Istati Membri li huma jappoġġaw it-tranżizzjoni rapida u kosteffettiva lejn ekonomija reżiljenti b’newtralità karbonika, ibbażata b’mod b’saħħtu fuq l-enerġija rinnovabbli, li se tgħin lis-settur privat biex jinvesti b’kunfidenza. Pereżempju, mill-inqas 10 Stati Membri indikaw l-intenzjoni tagħhom li gradwalment jeliminaw il-produzzjoni tal-elettriku fis-snin li ġejjin u s-sostituzzjoni tal-kapaċità dekummissjonata prinċipalment b’teknoloġiji rinnovabbli. Il-mobbiltà nadifa hija wkoll eżempju fejn għadd kbir ta’ Stati Membri stabbilixxew miri ambizzjużi, b’mod partikolari għall-elettromobbiltà 11 u għal bijofjuwils avvanzati 12 . Madankollu, l-NECPs ma jidentifikawx il-potenzjal tal-enerġija rinnovabbli lil hinn mill-kosta li hija disponibbli għalihom, kif ukoll l-isfidi relatati. Il-Kummissjoni se tgħin biex dan jiġi indirizzat b’mod strateġiku fl-Istrateġija tagħha għall-Enerġija Rinnovabbli Lil Hinn mill-Kosta li ġejja, billi tidentifika azzjonijiet ewlenin fil-qasam tal-ippjanar marittimu, it-teknoloġiji ta’ żieda fl-iskala, u approċċ ġdid għall-ippjanar tal-infrastruttura.

Il-konċentrazzjoni tal-investimenti fil-bidu f’dawn is-soluzzjonijiet, filwaqt li jiġi rispettat il-prinċipju ta’ “la tagħmilx ħsara”, kieku jallinja l-infiq tal-gvern u l-istimulu finanzjarju għall-irkupru u r-reżiljenza biż-żieda fl-ambizzjoni biex jitnaqqsu l-emissjonijiet b’mill-inqas 55 % sal-2030 l-ambizzjoni tal-UE ta’ tranżizzjoni lejn in-newtralità klimatika sal-2050. Investimenti addizzjonali fl-enerġija rinnovabbli jista’ jkollhom ukoll impatt rapidu u pożittiv fuq l-irkupru tal-ekonomija (kif ukoll inaqqsu l-kontijiet tal-enerġija u jtejbu l-kwalità tal-arja fil-każ ta’ enerġija rinnovabbli li ma taqbadx). Kull EUR 1 miljun li jiġu trasferiti mill-enerġija kannella għall-enerġija ekoloġika kieku joħolqu żieda netta ta’ ħames impjiegi 13 .

Il-konċentrazzjoni tal-investimenti fil-bidu kieku taċċellera wkoll id-domanda u l-kompetizzjoni, u dan isaħħaħ il-bażi tal-manifattura tal-Ewropa tul il-katina tal-valur tagħha filwaqt li juri tmexxija industrijali fil-livell dinji u twassal għal impjiegi aħjar.

L-industrija Ewropea tal-enerġija rinnovabbli tinsab f’pożizzjoni tajba biex tkun il-mexxej fil-livell globali. Il-valur miżjud gross tagħha kien jammonta għal EUR 80 biljun fl-2018 (b’żieda ta’ 6-8 % kull sena). L-UE qed tiżviluppa bis-saħħa t-teknoloġiji meħtieġa għall-enerġija rinnovabbli (eż. enerġija rinnovabbli lil hinn mill-kosta), inkluża ekosistema rikka ta’ SMEs. L-enerġija rinnovabbli tista’ tipprovdi wkoll impjieg ta’ sostituzzjoni f’reġjuni eliġibbli ta’ Tranżizzjoni Ġusta, u b’mod ġenerali u deċentralizzat tipprovdi wkoll opportunitajiet għal żoni u gżejjer imbiegħda. Bis-saħħa ta’ tnaqqis kbir fl-ispejjeż, id-distakk bejn l-ispejjeż u l-kompetittività tal-enerġija rinnovabbli qed jiċkien malajr fl-UE u l-enerġija rinnovabbli matura issa hija kompetittività għall-ispiża mġarrba u qed tnaqqas il-prezzijiet tal-enerġija għall-konsumaturi Ewropej 16 .

L-Istati Membri huma mistiedna jħaffu u jagħmlu użu aħjar mill-miżuri li ġejjin, li ġeneralment mhumiex inklużi jew iddettaljati biżżejjed fl-NECPs tagħhom 17 . Jesploraw u jimmassimizzaw l-użu tas-sħana/kesħa żejda, jiżguraw li ċ-ċittadini jkunu intitolati jsiru awtokonsumatur ta’ enerġija rinnovabbli (inkluż f’kombinament ma’ sistemi ta’ ħżin), u jkunu parti minn komunitajiet tal-enerġija rinnovabbli, filwaqt li jippromwovu l-elettrifikazzjoni bbażata fuq l-enerġija rinnovabbli fit-trasport li tiffaċilita proġetti varjabbli ta’ ġenerazzjoni tal-enerġija rinnovabbli. Barra minn hekk, predittività fuq l-offerti ppjanati inklużi l-volumi u r-ripartizzjoni ta’ kapaċità ġdida u “repowered” għall-enerġija rinnovabbli, fejn tippermetti s-simplifikazzjoni(eż. punt uniku ta’ kuntatt), proċeduri rapidi għar-repowering u ftehimiet għax-xiri tal-enerġija għandhom impatt pożittiv fuq l-istimular ta’ investimenti kemm fuq skala kbira kif ukoll fuq skala żgħira.

Se jkunu meħtieġa aktar regoli dwar il-grilja u adattament tal-infrastruttura biex jiġu ssodisfati kemm ġenerazzjoni deċentralizzata li qed tiżdied, produzzjoni fuq skala kbira ta’ enerġija rinnovabbli lil hinn mill-kosta u integrazzjoni ta’ proġetti ibridi li jikkombinaw l-enerġija rinnovabbli mal-ħżin, b’mod partikolari l-idroġenu rinnovabbli. Il-potenzjal għal inizjattivi reġjonali transfruntiera 18 għad irid jiġi sfruttat aktar permezz ta’ kooperazzjoni aħjar bejn l-Istati Membri u l-użu mill-fondi tal-UE, inklużi fondi taħt l-istrument ta’ rkupru temporanju “Next Generation EU”, u billi jkomplu jiġu żviluppati l-avvanzi regolatorji 19 . Dan se jkompli jagħti spinta lill-kompetittività u jiddekarbonizza s-setturi fuq in-naħa tad-domanda bħal dawk tal-bini, tal-industrija u tat-trasport, li tradizzjonalment kienu jiddependu mill-fjuwils fossili.

Il-valutazzjoni tal-impatt li takkumpanja lill-Komunikazzjoni dwar iż-żieda fl-ambizzjoni klimatika tal-Ewropa għall-2030 20 turi wkoll li huma meħtieġa investimenti fil-livell lokali u nazzjonali biex jinħolqu aktar rabtiet fiżiċi bejn il-portaturi tal-enerġija f’sistema tal-enerġija integrata. Pereżempju, għandhom jiġu promossi investimenti f’sistemi moderni ta’ tisħin distrettwali b’temperatura baxxa (billi dawn jistgħu jgħaqqdu d-domanda lokali ma’ sorsi ta’ enerġija rinnovabbli u ta’ enerġija żejda), kif ukoll il-grilja usa’ tal-elettriku u tal-gass sabiex jiġu ottimizzati l-provvista u d-domanda fost il-portaturi tal-enerġija.

2.1.2. Effiċjenza enerġetika 

Il-valutazzjoni tal-pjanijiet finali turi li l-ambizzjoni aggregata għall-effiċjenza enerġetika kieku tammonta għal tnaqqis ta’ 29,7 % għall-konsum tal-enerġija primarja, u ta’ 29,4 % għall-konsum tal-enerġija finali 21 , fejn jintlaħqu 1176 Mtoe u 885 Mtoe rispettivament fl-2030. Dan ifisser li l-ambizzjoni kollettiva għall-2030 żdiedet meta mqabbla max-xenarju konservattiv mill-abbozz tal-pjanijiet 22 , bis-saħħa ta’ bosta Stati Membri li żiedu l-isforzi ppjanati tagħhom u li ċċaraw xi punti. Madankollu, għad hemm distakk meta mqabbel mal-mira tal-Unjoni ta’ mill-inqas 32,5 % għall-2030, li għadu f’livell ta’ 2,8 punti perċentwali għall-konsum tal-enerġija primarja u f’livell ta’ 3,1 punti perċentwali għall-konsum tal-enerġija finali.

Il-kriżi tal-COVID-19 bħalissa għandha impatt fuq il-konsum tal-enerġija, u mingħajr ma jkun mistenni, dan jista’ jġib lill-UE qrib ħafna li tilħaq il-miri tal-2020 għall-effiċjenza enerġetika. Madankollu, dan mhuwiex ir-riżultat ta’ bidliet strutturali u lanqas ta’ adattamenti, u mhuwiex se jdum fit-tul. L-irkupru mill-kriżi tal-COVID-19 se jwassal għal żieda mill-ġdid fil-konsum tal-enerġija, li jfisser li huma meħtieġa sforzi u investimenti addizzjonali fl-effiċjenza enerġetika biex il-kisbiet fl-effiċjenza enerġetika jsiru strutturali 23 .

L-Unjoni tal-Enerġija rrikonoxxiet rwol prominenti tal-effiċjenza enerġetika u naqqxet il-prinċipju gwida “l-Effiċjenza Enerġetika tiġi l-Ewwel” fil-leġiżlazzjoni 24 . Madankollu, il-biċċa l-kbira tal-NECPs finali stipulaw biss dettalji limitati dwar l-applikazzjoni ta’ dan il-prinċipju minkejja l-fatt li l-effiċjenza enerġetika għandha rwol fl-ilħuq tal-miri kollha, u b’mod partikolari t-tnaqqis fl-emissjonijiet ta’ gassijiet serra. Il-pjanijiet finali jinkludu aktar dettalji dwar l-elettrifikazzjoni li hija f’konformità mal-prinċipju “l-Effiċjenza Enerġetika tiġi l-Ewwel”. Il-kobenefiċċji u l-kompromessi possibbli bejn il-miżuri tal-effiċjenza enerġetika u l-adattament għat-tibdil fil-klima għadhom mhux rikonoxxuti u mhux sfruttati. 25 Jeħtieġ li l-Istati Membri jqisu miżuri ta’ effiċjenza enerġetika kosteffettivi u teknikament, ekonomikament u ambjentalment sodi bħala parti minn u bħala alternattivi fid-deċiżjonijiet ta’ ppjanar, ta’ politika u ta’ investiment, u dan qabel ma jieħdu kwalunkwe deċiżjoni futura dwar l-investiment fl-infrastruttura tal-enerġija.

Il-Kummissjoni qed tħejji gwida ddedikata għall-implimentazzjoni tal-prinċipju “l-Effiċjenza Enerġetika tiġi l-Ewwel” għall-ippjanar tal-politika u d-deċiżjonijiet ta’ investiment relatati mal-enerġija fl-ekonomija kollha. Il-Kummissjoni diġà qed taħdem lejn l-implimentazzjoni ta’ dan il-prinċipju fil-proposti rilevanti kollha tagħha rigward il-politika dwar l-enerġija, bħall-Istrateġija tal-UE għall-Integrazzjoni tas-Sistema tal-Enerġija u r-reviżjoni tat-TEN-E li ġejja.

Meta jitqies li azzjoni addizzjonali hija meħtieġa b’mod partikolari fl-ambjent mibni, huwa sinjal pożittiv li l-NECPs jinkludu diversi miżuri tal-effiċjenza enerġetika fis-settur tal-bini. Inġenerali, hemm kopertura wiesgħa fl-NECPs kollha (u fl-istrateġiji nazzjonali ta’ rinnovazzjoni fit-tul sottomessi s’issa) ta’ miżuri ta’ appoġġ għar-rinnovazzjoni tal-bini. Xi approċċi interessanti jżidu l-livell ta’ strettezza tal-miżuri “preskrittivi”, bħal miri vinkolanti għar-rinnovazzjoni tal-bini (eż. abitazzjonijiet mikrija jkollhom jilħqu klassi minima ta’ prestazzjoni, regoli aktar stretti dwar l-akkwist pubbliku għall-bini u limiti legali dwar l-użu tal-fjuwils fossili għat-tisħin, inklużi projbizzjonijiet). Bosta Stati Membri għandhom eżempji tajbin li jistgħu jiġu segwiti, inklużi: Il-Bulgarija stabbilixxiet mira ambizzjuża biex jiġu rinnovati aktar minn 5 % tal-binjiet pubbliċi kull sena; il-Latvja biħsiebha twettaq rinnovazzjoni ta’ 2 000 blokka appartamenti u 3 000 binja ta’ familja waħda sal-2030; ir-Rumanija stabbilixxiet skemi ta’ finanzjament speċifiċi b’fond ta’ investiment għall-effiċjenza enerġetika ffinanzjat minn fondi privati, nazzjonali u tal-UE; Ċipru kkofinanzja wkoll programmi sal-2020 biex jiffinanzja r-rinnovazzjoni ta’ 2 100 binja residenzjali u 164 SMEs.

Billi jidher li l-objettivi, il-miri u l-kontribuzzjonijiet tal-pjanijiet mhumiex biżżejjed biex jintlaħaq b’mod kollettiv l-objettiv tal-effiċjenza enerġetika tal-UE għall-2030, f’konformità mal-Artikolu 31 tar-Regolament dwar il-Governanza, il-Kummissjoni għandha tipproponi miżuri u teżerċita s-setgħat tagħha fil-livell tal-Unjoni biex tiżgura li jintlaħqu l-miri tal-Unjoni għall-effiċjenza enerġetika 26 . Għal dak il-għan, il-Kummissjoni qed tippjana li tirrieżamina u possibbilment tirrevedi d-Direttiva dwar l-Effiċjenza Enerġetika 27 u jekk meħtieġ, xi dispożizzjonijiet speċifiċi mmirati tad-Direttiva dwar ir-Rendiment tal-Bini fl-Użu tal-Enerġija. Se tippromwovi wkoll inizjattivi rilevanti tal-Patt Ekoloġiku, b’mod partikolari l-Mewġa ta’ Rinnovazzjoni u l-Istrateġija għall-Integrazzjoni tas-Settur tal-Enerġija, li se jkunu kruċjali biex tiġi promossa aktar effiċjenza enerġetika biex jiġi eliminat id-distakk. Dawn kieku jikkomplementaw azzjonijiet oħrajn immirati lejn l-akkwist pubbliku, l-awditjar tal-enerġija, it-tisħin u t-tkessiħ u l-irkupru tas-sħana żejda (inkluż minn siti industrijali u minn ċentri tad-data 28 ), is-servizzi tal-enerġija, il-kapaċitajiet amministrattivi, u l-ħiliet. L-integrazzjoni tal-ekonomija ċirkolari (jiġifieri l-effiċjenza tal-materjali) kieku tirriżulta f’benefiċċji addizzjonali biex jintlaħqu l-objettivi tal-klima u dawk ambjentali.

Barra minn hekk, il-Kummissjoni qed tħejji wkoll il-Pjan ta’ Ħidma tagħha dwar l-Ekodisinn u t-Tikkettar Enerġetiku biex tidentifika l-prijoritajiet għas-snin li ġejjin f’termini ta’ regolamenti ġodda jew riveduti dwar l-Ekodisinn u t-Tikkettar Enerġetiku, filwaqt li tkompli taħdem mal-Istati Membri biex tiffaċilita implimentazzjoni u konformità sħiħa u effettiva.

Huwa importanti li jiġi enfasizzat li l-valutazzjoni tal-impatt li takkumpanja l-Komunikazzjoni dwar iż-żieda fl-ambizzjoni klimatika tal-Ewropa għall-2030 turi li l-ambizzjoni akbar għat-tnaqqis fl-emissjonijiet ta’ gassijiet serra sal-2030 tkun teħtieġ ukoll ambizzjoni akbar għall-effiċjenza enerġetika, irrispettivament mix-xenarju magħżul. Il-konsum tal-enerġija finali u primarja jkollhom jonqsu għal madwar 39-41 % u 36-37 %, rispettivament, biex jinkiseb tnaqqis ta’ mill-inqas 55 % fl-emissjonijiet ta’ gassijiet serra. Għaldaqstant, l-isfida biex jiżdiedu l-isforzi fl-effiċjenza enerġetika tmur lil hinn mid-distakk fl-ambizzjoni tal-NECPs finali, u jeħtieġ li miżuri addizzjonali jkunu jaqblu mal-ambizzjoni meħtieġa mill-Komunikazzjoni dwar iż-żieda fl-ambizzjoni klimatika tal-Ewropa għall-2030.

L-NECPs u l-effiċjenza enerġetika: sfidi u opportunitajiet għall-irkupru u l-objettivi tal-Patt Ekoloġiku Ewropew

L-effiċjenza enerġetika u, b’mod partikolari, ir-rinnovazzjoni tal-bini u l-akkomodazzjoni affordabbli huma prijoritajiet għal azzjoni u għal investimenti biex jiġi appoġġat l-irkupru permezz ta’ impjiegi lokali.

Jenħtieġ li l-Istati Membri jesploraw il-potenzjal li jħaffu r-rinnovazzjoni tal-bini biex jipprovdu stimolu ta’ rkupru fejn dan ikun l-aktar meħtieġ: l-ekonomiji lokali u l-SMEs (li jirrappreżentaw 90 % tas-settur tal-kostruzzjoni). Kontijiet tal-enerġija aktar baxxi, it-tnaqqis tal-faqar enerġetiku u, fuq terminu twil, it-titjib tas-saħħa pubblika u l-għajxien komdu jistgħu jagħmlu lis-soċjetà aktar reżiljenti għal kriżijiet potenzjali fil-futur. Madwar id-dinja, l-impjiegi fis-settur tal-effiċjenza enerġetika huma mistennija jammontaw għal total ta’ madwar EUR 21 miljun sal-2050 29 . B’mod partikolari, l-investiment fl-akkomodazzjoni soċjali u affordabbli huwa miżura ekonomika kontraċiklika ta’ benefiċċju li tiġġenera redditu ekonomiku f’termini ta’ impjieg matul ċirkustanzi ekonomiċi baxxi.

Jeħtieġ li l-Istati Membri jfasslu u jissottomettu strateġiji nazzjonali ta’ rinnovazzjoni fit-tul, ripartiti sal-azzjonijiet fil-livelli reġjonali u lokali 30 . Sa tmiem Awwissu 2020, 12-il Stat Membru biss 31 kienu ssottomettew l-istrateġiji tagħhom fit-tul 32 . Il-Kummissjoni tappella biex l-Istati Membri kollha li għadhom ma ssottomettewx l-istrateġija tagħhom jagħmlu dan b’urġenza.

L-elementi fl-NECPs u fl-għadd limitat ta’ dawn l-istrateġiji sottomessi s’issa huma element kostitwenti importanti għall-viżjoni ta’ politika li trid tiġi stipulata fl-Inizjattiva “Mewġa ta’ Rinnovazzjoni” li se tipprovdi impetu politiku biex jiġu indirizzati l-isfidi trażversali fis-settur tal-bini. L-inizjattiva se tkompli tibni fuq tliet elementi kostitwenti fundamentali: qafas regolatorju solidu, finanzjament adegwat u qafas ta’ governanza b’saħħtu bbażat fuq ippjanar fit-tul u l-involviment tal-partijiet ikkonċernati. Din se tipproponi strumenti leġiżlattivi u mhux leġiżlattivi, kif ukoll għodod ta’ abilitazzjoni li jħarsu ’l quddiem, inkluż element ta’ finanzjament importanti, biex tiġi żgurata azzjoni fil-livelli tal-UE, f’dawk nazzjonali u lokali jew reġjonali.

2.1.3. Emissjonijiet ta’ gassijiet serra

L-NECPs jipprovdu informazzjoni ewlenija dwar kif l-Istati Membri għandhom l-għan li jilħqu l-miri nazzjonali tagħhom għat-tnaqqis tal-emissjonijiet stipulati fir-Regolament dwar il-Kondiviżjoni tal-Isforzi (ESR) 33 . Attwalment, dawn il-miri jvarjaw bejn 0 u -40 % fl-2030, meta mqabbel mal-2005, biex jinkiseb tnaqqis minimu madwar l-UE fis-setturi mhux koperti mis-Sistema għall-Iskambju ta’ Kwoti tal-Emissjonijiet (ETS) 34 tal-UE ta’ 30 % meta mqabbel mal-2005 35 . Meta mqabbel mal-miri attwali tal-ESR tagħhom, il-Lussemburgu, is-Slovakkja, is-Slovenja u l-Iżvezja stabbilixxew miri nazzjonali aktar ambizzjużi fis-setturi li mhumiex koperti mill-EU ETS. Barra minn hekk, ħafna Stati Membri oħra jbassru li l-implimentazzjoni tal-politiki u l-miżuri tagħhom ippjanati fl-NECPs se jnaqqsu l-emissjonijiet aktar mill-miri vinkolanti tal-ESR tagħhom 36 .

Aggregazzjoni tal-impatti projettati tal-emissjonijiet tal-miżuri nazzjonali attwalment ippjanati fl-NECPs turi li sal-2030, l-UE kieku tnaqqas l-emissjonijiet bi 32 % f’setturi mhux koperti mill-ETS (għajr l-użu tal-art, it-tibdil fl-użu tal-art u s-settur tal-forestrija (LULUCF)). Dan jirrappreżenta progress ta’ madwar 4 punti perċentwali meta mqabbel mal-abbozz ta’ NECPs, u diġà huwa pass pożittiv lejn l-ilħuq tal-livelli ta’ ambizzjoni ogħla tal-Komunikazzjoni tal-2030 dwar iż-żieda fl-ambizzjoni klimatika tal-Ewropa għall-2030 37 .

Il-valutazzjoni tal-NECPs turi li għat-tnaqqis fl-emissjonijiet ta’ gassijiet serra fl-ekonomija wiesgħa, inkluż dak kopert mill-EU ETS, taħt miżuri eżistenti u ppjanati l-emissjonijiet jonqsu b’41 % taħt il-livelli tal-1990, li jaqbeż il-mira tal-UE ta’ tnaqqis ta’ 40 % 38 . Dan huwa titjib ta’ madwar 1,5 punti perċentwali meta mqabbel mal-abbozz ta’ NECPs tal-UE.

Barra minn hekk, l-Istati Membri kollha jistgħu jużaw krediti mis-settur tal-LULUCF biex jgħinu fl-ilħuq tal-miri tal-ESR tagħhom. Il-LULUCF huwa l-uniku settur li huwa bir tal-karbonju nett, jiġifieri li jista’ jissekwestra l-karbonju mill-atmosfera u jaħżnu fil-ħamrija, fil-bijomassa u fil-prodotti tal-injam maħsud. L-Istati Membri jistgħu jiġġeneraw krediti tal-LULUCF jekk jirrappurtaw bir tal-karbonju akbar minn dak li kieku kien ikun id-daqs tiegħu li kieku tkomplew il-prattiki ta’ ġestjoni tal-passat. Jekk, għall-kuntrarju, il-bir tal-karbonju jkun iżgħar mix-xenarju kontrofattwali tas-soltu, allura l-emissjonijiet korrispondenti jitqiesu debiti u dan is-settur joħloq emissjonijiet netti; ikun meħtieġ li jsir kumpens għal dawn billi jintużaw allokazzjonijiet mis-setturi li jikkondividu l-isforzi 39 . Il-biċċa l-kbira tal-Istati Membri qed jippjanaw li jiżguraw li l-bir tal-karbonju tagħhom ikun kbir biżżejjed biex jevitaw li jiġġeneraw debiti, iżda ftit li xejn minnhom jagħtu xi indikazzjoni fl-NECPs tagħhom dwar sa liema punt qed jippjanaw li jiġġeneraw u jużaw il-krediti tal-LULUCF għall-konformità mal-ESR. Bosta Stati Membri jindikaw li l-bjar tal-karbonju tagħhom qed jiċkienu minħabba t-tixjiħ tal-foresti, il-ħsad u ż-żieda fid-disturbi naturali. L-aggregazzjoni tal-informazzjoni tal-projezzjoni inkluża fl-NECPs tiżvela li madwar terz mill-bir tal-karbonju tal-UE fl-2005 jista’ jintilef sal-2030. Is-settur tal-LULUCF jista’ saħansitra jsir emittent nett wara l-2030.

L-Istati Membri kienu meħtieġa jelenkaw l-għanijiet tal-adattament għat-tibdil fil-klima fl-NECPs tagħhom, fejn disponibbli u kif applikabbli biex jintlaħqu l-objettivi tal-Unjoni tal-Enerġija. Għalkemm l-istrateġiji nazzjonali ta’ adattament huma disponibbli fl-Istati Membri kollha u l-bidliet fil-klima qed jaffettwaw lill-UE kollha, madwar kwart mill-Istati Membri għadhom ma elenkawx għanijiet bħal dawn, u xi wħud jillimitaw lilhom infushom għad-deskrizzjoni tal-qafas għat-tfassil tal-politika ta’ adattament mingħajr ma jikkwotaw l-għanijiet infushom 40 .

L-NECPs u t-tnaqqis fl-emissjonijiet ta’ gassijiet serra: sfidi u opportunitajiet għall-irkupru u l-objettivi tal-Patt Ekoloġiku Ewropew

Il-politiki nazzjonali settorjali ppjanati spiss ikunu ffukati bis-saħħa fuq sett wiesa’ ta’ miżuri li jindirizzaw it-trasport. F’termini ta’ emissjonijiet, dan huwa l-akbar settur mhux tal-ETS. Billi huwa wkoll settur ekonomikament importanti, il-miżuri ppjanati huma rilevanti għat-tnaqqis tal-emissjonijiet u għall-irkupru, u għandhom jappoġġaw lil xulxin b’mod reċiproku. Pereżempju, il-miżuri ppjanati fl-NECPs jgħinu biex tingħata spinta lid-domanda għal vetturi nodfa b’emissjonijiet żero jew baxxi li jnaqqsu l-emissjonijiet ta’ CO2 u ta’ sustanzi niġġiesa f’konformità mal-istandards ambizzjużi tal-UE u jiżguraw perkors ċar lejn il-mobbiltà mingħajr emissjonijiet, f’konformità mal-prijoritajiet għat-tiġdid tal-flotta bħala parti mill-ippjanar ġenerali għall-irkupru u r-reżiljenza ekonomika. Dan se jkun appoġġat minn żieda fl-introduzzjoni ta’ infrastruttura tal-iċċarġjar u tal-mili tal-fjuwil għall-vetturi b’emissjonijiet żero jew baxxi, u fl-investimenti għal tranżizzjoni ekoloġika fil-katina tal-valur tal-industrija tat-trasport (eż. batteriji, ċelloli tal-fjuwil tal-idroġenu). 20 NECPs kienu jinkludu miżuri dettaljati biex jiżdied l-użu tar-roti. Barra minn hekk, l-investiment fit-trasport pubbliku u fil-promozzjoni tal-użu minnu, kif spiss ikun ippjanat, jgħinu fl-irkupru. L-istrateġija li ġejja għal mobbiltà sostenibbli u intelliġenti se tiddeskrivi sett komprensiv ta’ miżuri lejn id-dekarbonizzazzjoni tas-settur tat-trasport.

Ħafna mill-miżuri biex jitnaqqsu l-emissjonijiet agrikoli jew biex jiżdied il-bir tal-LULUCF jippermettu sinerġiji u opportunitajiet sinifikanti għall-irkupru u r-reżiljenza. Il-fokus prinċipali tal-miżuri tal-NECPs huwa fuq it-tnaqqis tal-emissjonijiet billi jiġi ottimizzat l-użu mill-fertilizzanti (permezz ta’ appoġġ għall-biedja organika u għall-biedja ta’ preċiżjoni) u l-indirizzar tal-emissjonijiet mis-settur tal-bhejjem (ġestjoni tar-ragħa, tnissil/għalf u ġestjoni tal-annimali). Miżuri ta’ diġestjoni anaerobika jnaqqsu l-emissjonijiet, jirkupraw in-nutrijenti u jiddiversifikaw l-introjtu tal-azjendi agrikoli bil-produzzjoni tal-enerġija. Issemmew ukoll soluzzjonijiet ibbażati fuq in-natura u l-protezzjoni ta’ żoni naturali. Xi Stati Membri qed jippjanaw miżuri biex iżidu l-bir tal-LULUCF, pereżempju billi jipprovdu sussidji għall-konverżjoni tal-ħamrija organika minn raba’ li tinħadem għal żoni naturali protetti, jew inkella għall-afforestazzjoni f’art agrikola 41 . L-Istati Membri jirreferu għall-Politika Agrikola Komuni (PAK) u għall-programmi ta’ żvilupp rurali tagħha bħala l-għodda prinċipali biex jiġu appoġġati miżuri biex jitnaqqsu l-emissjonijiet agrikoli u biex tissaħħaħ il-ġestjoni sostenibbli tal-foresti, kif ukoll l-afforestazzjoni u r-reżiljenza tal-foresti. L-NECPs se jkunu punt ta’ tluq importanti fit-tħejjija tal-pjanijiet strateġiċi nazzjonali, speċjalment biex jiddeskrivu kif jistgħu jintlaħqu l-objettivi tal-klima tal-PAK. L-azzjonijiet deskritti fl-NECPs huma wkoll rilevanti fil-kuntest tal-Istrateġija għall-Bijodiversità, l-istrateġija “mill-għalqa sal-platt” u l-istrateġija futura għall-forestrija.

Settur ieħor b’opportunitajiet sinifikanti għall-irkupru u r-reżiljenza huwa l-industrija. L-oqfsa regolatorji u ta’ politika fil-livell tal-UE (eż. l-EU ETS, il-Fond għall-Innovazzjoni, il-politika industrijali l-ġdida u l-pjan ta’ azzjoni għall-ekonomija ċirkolari) u fil-livell nazzjonali jistgħu jgħinu biex jiġu aċċellerati u appoġġati l-modernizzazzjoni u trasformazzjoni profonda tal-ekosistema ta’ industriji intensivi fl-enerġija lejn in-newtralità klimatika, inkluż permezz tal-użu tal-idroġenu u tal-utilizzazzjoni u l-ħżin tal-karbonju maqbud. Oqsma ta’ ħidma importanti oħra huma l-ħolqien ta’ swieq ewlenin għal prodotti newtrali għall-klima u ċirkolari, u l-iżvilupp ta’ soluzzjonijiet newtrali għall-klima u l-finanzjament tal-adozzjoni tagħhom. F’dan il-kuntest, se jkun importanti li jiġi żgurat li s-sussidji (nazzjonali) ma joħolqux distorsjoni mhux dovuta tal-kompetizzjoni u l-kummerċ fost l-Istati Membri.

Il-miżuri li jippromwovu l-ekonomija ċirkolari bil-potenzjal tagħha għat-tkabbir u l-ħolqien tal-impjiegi se jgħinu wkoll biex ikomplu jitnaqqsu l-emissjonijiet mill-iskart. L-istrateġija futura tal-UE dwar il-metan se tappoġġa dan ukoll.

2.2. Promozzjoni ta’ investimenti u tranżizzjoni ġusta 

2.2.1. Investimenti

Fl-NECPs tagħhom, l-Istati Membri ppreżentaw stampa ġenerali mtejba tal-investimenti mistennija meħtieġa biex jintlaħqu d-diversi objettivi, miri u kontribuzzjonijiet. Madankollu, xi wħud mill-pjanijiet ma għandhomx biżżejjed dettalji u ma jippermettux it-tqabbil jew li jingħaddu l-ħtiġijiet ta’ investiment totali għall-objettivi tal-enerġija u l-klima.

Abbażi tal-kalkoli tal-Kummissjoni, biex jintlaħqu l-miri attwali tal-UE għall-klima u l-enerġija għall-2030, l-investimenti annwali relatati mal-produzzjoni u l-użu tal-enerġija se jkollhom jiżdiedu b’medja ta’ kemxejn aktar minn 1 punt perċentwali tal-PDG bejn l-2021-2030, bi tqabbil mal-10 snin preċedenti, jiġifieri żieda ta’ madwar EUR 260 biljun kull sena. Għal mira akbar ta’ 55 % għat-tnaqqis tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra, din iċ-ċifra kieku tiżdied għal madwar EUR 350 biljun.

Il-biċċa l-kbira tal-Istati Membri rrappurtaw ħtiġijiet ta’ investiment relatati mal-enerġija fis-setturi tal-bini, tal-industrija u tat-trasport. Ftit li xejn irrappurtaw il-ħtiġijiet ta’ investiment mistennija fis-settur agrikolu, it-tielet l-akbar sors ta’ emissjonijiet fis-setturi li ma jaqgħux taħt l-ETS. Filwaqt li għal xi Stati Membri l-fondi tal-UE se jammontaw għal porzjonijiet sinifikanti mill-investimenti ppjanati, l-ilħuq tal-miri inklużi fil-pjanijiet ma jistax ikun kundizzjonali għall-ksib ta’ allokazzjonijiet addizzjonali mill-baġit tal-UE.

L-implimentazzjoni sħiħa tal-NECPs matul is-snin li ġejjin se teħtieġ li jiġu mmobilizzati ammonti importanti ta’ investimenti pubbliċi u privati ġodda. Ir-reazzjoni għall-COVID-19 tipprovdi l-opportunità li jiġu avvanzati xi investimenti ekoloġiċi u riformi meħtieġa permezz tal-istrateġiji ta’ rkupru u ta’ reżiljenza nazzjonali u dawk tal-UE, speċjalment billi dawn għandhom potenzjal kbir għall-ħolqien ta’ impjiegi f’oqsma bħall-effiċjenza enerġetika u fl-użu mir-riżorsi, u l-enerġija rinnovabbli. Wara t-tnaqqis mingħajr preċedent matul il-kriżi tal-COVID-19 42 , l-inċertezza li qed tiżdied dwar id-domanda taż-żejt fil-futur minħabba bidliet fix-xejriet tax-xogħol, tal-produzzjoni u tal-konsum tenfasizza r-riskji ta’ investimenti f’assi mhux rekuperabbli. F’dan ir-rigward, għodod ta’ finanzjament sostenibbli bħat-tassonomija tal-UE se jgħinu biex jiġu identifikati attivitajiet ekonomiċi sostenibbli u jiggwidaw il-flussi tal-kapital lejn investimenti ekoloġiċi 43   44 .

Fil-qasam tal-enerġija u l-klima, l-oqsma prijoritarji għal riformi u investimenti jinkludu:

-ir-rinnovazzjoni tal-istokk tal-bini u l-aċċess għal abitazzjonijiet affordabbli;

-id-dekarbonizzazzjoni tal-industrija u l-enerġija rinnovabbli;

-il-mobbiltà sostenibbli;

-l-integrazzjoni tas-sistema tal-enerġija, inklużi l-infrastruttura, il-batteriji u l-idroġenu rinnovabbli.

Varjetà wiesgħa ta’ forom ta’ appoġġ fl-għamla ta’ għotjiet u strumenti finanzjarji (self, garanziji, ekwità) hija disponibbli taħt il-Qafas Finanzjarju Pluriennali (QFP), il-pakkett ta’ rkupru u reżiljenza, inkluża l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, u minn fondi taħt strumenti leġiżlattivi speċifiċi bħas-Sistema għall-Iskambju ta’ Kwoti tal-Emissjonijiet tal-UE għall-prijoritizzazzjoni ta’ dawk l-oqsma li huma kritiċi għat-tranżizzjoni lejn enerġija nadifa.

Il-prijorità mogħtija lill-investimenti fl-enerġija u fil-klima hija riflessa fil-proposta tal-Kummissjoni għall-baġit fit-tul tal-UE għall-2021-2027. Din tistabbilixxi sehem mill-Fond ta’ Koeżjoni u l-Fond Ewropew għall-Iżvilupp Reġjonali li għandu jiġi assenjat b’mod obbligatorju għal investimenti għal Ewropa aktar ekoloġika u b’livell baxx ta’ emissjonijiet ta’ karbonju. L-NECPs finali jimmarkaw stadju importanti lejn l-issodisfar tal-kundizzjonijiet abilitanti, jiġifieri l-kundizzjonijiet li jridu jiġu ssodisfati mill-Istati Membri sabiex jirċievu dan il-finanzjament.

L-NECPs ressqu riformi u ħtiġijiet ta’ investiment f’dawn l-oqsma ta’ prijorità. Abbażi tal-pjanijiet, huwa stmat li għar-rinnovazzjonijiet tal-bini biss, l-Istati Membri identifikaw il-ħtieġa li kollettivament jinvestu madwar EUR 130 biljun kull sena. Fl-akkomodazzjoni soċjali, huwa stmat li huma meħtieġa EUR 57 biljun kull sena 45 .

Fid-dawl tal-objettivi tal-2030 u tal-integrazzjoni prevista tas-sistema tal-enerġija, il-ħtiġijiet ta’ investiment għall-infrastruttura tal-enerġija (netwerks ta’ trażmissjoni u distribuzzjoni, tisħin u tkessiħ, trasport, u ħżin tal-enerġija) huma stmati f’livell ta’ EUR 59 biljun kull sena 46 .

Sal-2030, il-ħtiġijiet ta’ investiment totali fl-elettrolizzaturi tal-idroġenu huma stmati f’livell ta’ bejn EUR 24-42 biljun, b’EUR 220-340 biljun addizzjonali biex tiġi estiża l-iskala u jiġu konnessi direttament 80-120 GW ta’ kapaċità ta’ produzzjoni tal-enerġija solari u mir-riħ. Huma meħtieġa madwar EUR 65 biljun għat-trasport, id-distribuzzjoni u l-ħżin tal-idroġenu 47 .

2.2.2. Tranżizzjoni ġusta

L-NECPs jindirizzaw ukoll l-implikazzjonijiet soċjali u territorjali li jista’ jkollha t-tranżizzjoni lejn enerġija nadifa. It-trasformazzjoni tal-industriji estrattivi (faħam, linjite, pit jew żejt tax-shale) u tal-industriji intensivi fil-karbonju (produzzjoni tas-siment, tal-azzar, tal-aluminju, tal-fertilizzanti jew tal-karta) se tippreżenta sfida sinifikanti għal territorji li jiddependu ħafna fuq attivitajiet bħal dawn, u se teħtieġ li dawn jirristrutturaw u/jew jiddiversifikaw l-ekonomija, iżommu l-koeżjoni soċjali, u jħarrġu (mill-ġdid) lill-ħaddiema u liż-żgħażagħ affettwati biex iħejjuhom għal impjiegi futuri. Ħafna NECPs jinkludu din it-tranżizzjoni fis-settur tal-faħam u fl-impatti soċjali u ekonomiċi tiegħu. L-NECPs juru li t-tranżizzjoni kompliet taċċellera minħabba l-bidliet globali fil-prezzijiet tal-fjuwils fossili u t-tnaqqis fl-ispejjeż tal-enerġija rinnovabbli. L-Ewropa qed telimina l-faħam gradwalment qabel ma kien inizjalment mistenni, li jgħin fit-tnaqqis tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra u fit-tniġġis tal-arja (dan tal-aħħar spiss ikun il-motivatur prinċipali fil-livell lokali għal azzjoni bħal din, abbażi ta’ tħassib dwar is-saħħa u l-benesseri). Dan jeħtieġ miżuri adegwati biex jakkumpanjaw lir-reġjuni u jiżguraw li ħadd ma jitħalla lura.

Total ta’ 21 Stat Membru jew diġà ma jużawx faħam (l-Estonja, il-Latvja, il-Litwanja, il-Belġju, Malta, il-Lussemburgu, Ċipru) 48 , jew inkella impenjaw lilhom infushom li gradwalment jeliminaw il-faħam (inklużi l-linjite u l-pit), fejn indikaw dati speċifiċi fl-NECPs tagħhom (ara ċ-ċart hawn fuq). Żewġ Stati Membri (is-Slovenja, iċ-Ċekja) għadhom qed jikkunsidraw l-eliminazzjoni gradwali tal-faħam filwaqt li erbgħa (il-Polonja, ir-Rumanija, il-Bulgarija, il-Kroazja) għadhom ma ppjanawx eliminazzjoni gradwali. F’dan il-kuntest, huwa mbassar li l-użu tal-faħam jonqos b’70 % sal-2030 bi tqabbil mal-2015, u li l-elettriku rinnovabbli se jirrappreżenta 60 % mill-elettriku prodott fl-UE.

Maġġoranza kbira mill-Istati Membri għad iridu jiżviluppaw strateġiji u objettivi aktar ċari permezz ta’ approċċ trażversali biex jidentifikaw u jkejlu l-konsegwenzi soċjali, dawk fuq l-impjieg u l-ħiliet, u impatti distribuzzjonali oħra tat-tranżizzjoni enerġetika, u jieħdu inkunsiderazzjoni b’mod xieraq kif għandhom jiġu indirizzati dawn l-isfidi.

Il-Mekkaniżmu għal Tranżizzjoni Ġusta, u l-Fond għal Tranżizzjoni Ġusta fil-qalba tiegħu, huma mfassla speċifikament biex jindirizzaw l-impatti soċjali u ekonomiċi tat-tranżizzjoni, b’fokus fuq ir-reġjuni, l-industriji u l-ħaddiema li se jiffaċċjaw l-akbar sfidi.

Il-proposta leġiżlattiva tal-UE għar-Regolament dwar il-Fond għal Tranżizzjoni Ġusta tirrikjedi li l-pjanijiet għal tranżizzjoni ġusta (Pjanijiet Territorjali ta’ Tranżizzjoni Ġusta) ikunu koerenti mal-objettivi u l-ħtiġijiet ta’ investiment identifikati fl-NECPs. L-approvazzjoni tal-Pjanijiet Territorjali ta’ Tranżizzjoni Ġusta mill-Kummissjoni se toħloq opportunitajiet għal finanzjament iddedikat mhux biss mill-Fond għal Tranżizzjoni Ġusta iżda wkoll mill-iskema ddedikata għal tranżizzjoni ġusta fil-qafas tal-InvestEU u mill-faċilità ta’ self għas-settur pubbliku tal-BEI (iż-żewġ pilastri l-oħra tal-Mekkaniżmu għal Tranżizzjoni Ġusta).

B’mod ġenerali, l-NECPs ma pprovdewx prijoritizzazzjoni ċara tal-ħtiġijiet ta’ finanzjament fir-rigward tat-tranżizzjoni ġusta, u lanqas ħtiġijiet ta’ investiment għat-taħriġ mill-ġdid u t-taħriġ ta’ aġġornament u għall-appoġġ ta’ aġġustamenti fis-suq tax-xogħol. Hija meħtieġa deskrizzjoni ta’ kif is-sorsi differenti ta’ finanzjament se jikkomplementaw lil xulxin biex tiġi promossa tranżizzjoni ġusta.

Relatata wkoll ma’ tranżizzjoni ġusta, ħafna NECPs jindirizzaw il-faqar enerġetiku. Din hija sfida kbira, billi kważi 40 miljun Ewropew ma setgħux iżommu djarhom sħan b’mod adegwat fl-2018. Il-biċċa l-kbira tal-Istati Membri ppreżentaw stampa ġenerali dettaljata tal-faqar enerġetiku. Ħafna rrappurtaw ukoll indikaturi dettaljati biex janalizzaw l-impatt tiegħu fuq it-territorji tagħhom. Bosta Stati Membri jużaw l-indikaturi primarji żviluppati mill-Osservatorju Ewropew tal-Faqar Enerġetiku. L-NECPs spiss jindirizzaw ukoll l-affordabbiltà, b’mod partikolari fil-kuntest tat-tranżizzjoni enerġetika u klimatika. Dan huwa l-każ, pereżempju, fl-Awstrija, fil-Belġju, fi Franza, fin-Netherlands jew fid-Danimarka.

Abbażi tal-informazzjoni fl-NECPs tagħhom, il-biċċa l-kbira tal-Istati Membri qed iħejju biss biex jieħdu approċċ aktar sistematiku biex jindirizzaw il-faqar enerġetiku, minkejja l-fokus ċar stipulat fil-Pakkett dwar l-Enerġija Nadifa.

Biex tgħin lill-Istati Membri jieħdu azzjoni aktar determinata u mmirata kontra l-faqar enerġetiku, il-Kummissjoni se tadotta gwida dwar id-definizzjoni u l-indikaturi tal-faqar enerġetiku fil-ħarifa li ġejja. Dan se jiffaċilita l-kondiviżjoni ta’ prattiki tajbin u l-iżvilupp fuq il-ħidma tal-Osservatorju tal-Faqar Enerġetiku tal-UE.

L-NECPs u tranżizzjoni ġusta: sfidi u opportunitajiet għall-irkupru u l-objettivi tal-Patt Ekoloġiku Ewropew

Abbażi tal-valutazzjoni globali tal-UE miġbura fil-qosor hawn fuq, u fil-kuntest tal-Mekkaniżmu għal Tranżizzjoni Ġusta, jidher li hemm bżonn li l-Istati Membri jaħdmu aktar biex jiżviluppaw azzjonijiet speċifiċi għal tranżizzjoni enerġetika nadifa u ġusta fir-reġjuni l-aktar milquta, inkluż il-mobilizzazzjoni ta’ investiment privat u sinerġiji ma’ sorsi oħrajn ta’ finanzjament u mekkaniżmi għall-kooperazzjoni reġjonali. F’dak ir-rigward, il-Pilastru II (skema InvestEU) u l-Pilastru III (faċilità ta’ self għas-settur pubbliku tal-BEI) tal-Mekkaniżmu għal Tranżizzjoni Ġusta, se joffri modi ġodda kif tista’ tiġi ffinanzjata t-tranżizzjoni, b’mod partikolari bl-ingranaġġ ta’ investimenti pubbliċi u privati. L-Istati Membri jitħeġġew jiffinalizzaw il-pjanijiet Territorjali u ta’ Tranżizzjoni Ġusta tagħhom biex isiru eliġibbli għall-pilastri differenti tal-Mekkaniżmu għal Tranżizzjoni Ġusta.

Ir-reġjuni tal-faħam fi tranżizzjoni hija inizjattiva tal-UE maħsuba biex tgħin fl-indirizzar tal-isfidi u l-opportunitajiet f’dawk l-oqsma 49 . Il-Kummissjoni tappoġġa l-involviment fil-livell reġjonali u lokali f’inizjattivi relatati mat-“tranżizzjoni ġusta”, li huma motivaturi mexxejja għar-Reġjuni tal-Faħam fi Tranżizzjoni. Il-Kummissjoni tgħin lir-reġjuni fil-bini ta’ konsorzji transreġjonali, tidentifika proġetti relatati mat-tranżizzjoni u tqabbel proġetti ma’ opportunitajiet ta’ finanzjament, inkluż taħt programmi ta’ finanzjament tal-UEE 50   51 .

Jeħtieġ li l-partijiet ikkonċernati kollha jkomplu jikkooperaw u jipprovdu appoġġ lir-reġjuni b’mod imfassal apposta, inkluż permezz tal-implimentazzjoni tal-Mekkaniżmu u l-Fond għal Tranżizzjoni Ġusta. Il-Kummissjoni se tkompli taħdem mal-Istati Membri u mat-territorji affettwati biex tiżgura tranżizzjoni ġusta, fejn ma jintesa l-ebda reġjun affettwat u l-poplu tiegħu. Il-Pjattaforma għal Tranżizzjoni Ġusta (żid ir-referenza għas-sit web), li tnediet f’Ġunju 2020, se tappoġġa lill-awtoritajiet u lill-partijiet ikkonċernati li qed jaħdmu għal tranżizzjoni ġusta billi tipprovdi assistenza teknika mfassla apposta, fost l-oħrajn biex jiġu żviluppati u mbagħad implimentati l-pjanijiet ta’ tranżizzjoni kemm għar-reġjuni tal-faħam kif ukoll għal reġjuni li jagħmlu użu intensiv ta’ karbonju.

Il-Kummissjoni se tkompli wkoll tippromwovi d-djalogu u l-kooperazzjoni mal-awtoritajiet lokali, kif ukoll fosthom, permezz tal-Patt tas-Sindki (li diġà jkopri 320 miljun ċittadini tal-UE f’aktar minn 10 000 muniċipalità), tal-Inizjattiva għal Enerġija Nadifa għall-Gżejjer tal-UE (56 gżira f’25 Stat Membru) 52 , u l-istabbiliment ta’ Patt Klimatiku ġdid. Sħubiji pubbliċi-privati 53 għall-akkomodazzjoni soċjali jistgħu jikkomplementaw il-miżuri tas-settur pubbliku biex jiġi miġġieled il-faqar enerġetiku fil-livell lokali.

2.3 Is-sigurtà tal-enerġija, is-suq intern tal-enerġija, ir-R&I u l-kompetittività

2.3.1. Is-sigurtà tal-enerġija

Il-kriżi tal-COVID-19 uriet l-importanza ta’ sistema tal-enerġija reżiljenti bi pjanijiet xierqa għall-kontinwità operazzjonali. Din ittestjat ir-reżiljenza ta’ infrastrutturi kritiċi tal-enerġija u enfasizzat il-vulnerabbiltà tagħhom għal nuqqasijiet fil-provvista ta’ komponenti u teknoloġiji strateġiċi, kif ukoll l-importanza tal-preservazzjoni ta’ ktajjen ta’ provvista strateġiċi. Hija enfasizzat ukoll l-interkonnettivitajiet bejn setturi differenti u l-ħtieġa għal protezzjoni kontra attakki ċibernetiċi, billi s-sistema tal-enerġija qed issir dejjem aktar diġitalizzata u deċentralizzata 54 . Għadd ta’ NECPs jirrikonoxxu wkoll li l-effiċjenza enerġetika u l-enerġija rinnovabbli domestika huma fatturi ewlenin li jikkontribwixxu għas-sigurtà tal-enerġija tagħhom (Malta, il-Lussemburgu, Franza, il-Litwanja u l-Portugall). Minkejja li l-biċċa l-kbira tal-Istati Membri jimmarkaw is-settur tal-enerġija tagħhom bħala vulnerabbli għat-tibdil fil-klima fl-istrateġija nazzjonali ta’ adattament tagħhom jew saħansitra fil-kapitolu dwar id-dekarbonizzazzjoni, ħames Stati Membri biss ipproponew miżuri korrispondenti taħt il-kapitolu dwar is-sigurtà tal-enerġija.

F’termini tas-sigurtà tal-enerġija esterna, l-UE għadha tiddependi fuq l-importazzjonijiet għal nofs il-konsum tal-enerġija primarja tagħha, iżda ddiversifikat ir-rotot tal-provvista tagħha, b’mod partikolari għall-gass naturali. Il-kooperazzjoni reġjonali hija kruċjali f’dan ir-rigward. Fl-NECPs tagħhom, seba’ Stati Membri (il-Bulgarija, l-Italja, l-Estonja, il-Ġermanja, il-Polonja, il-Kroazja u l-Irlanda) qed jikkunsidraw jew qed jippjanaw aktar kapaċitajiet tal-LNG biex jiżguraw is-sigurtà tal-provvista jew biex iżidu l-kompetizzjoni fis-swieq tal-gass.

L-Istati Membri li għandhom l-enerġija nukleari bħala parti mit-taħlita tal-enerġija tagħhom ippreżentaw il-pjanijiet nukleari tagħhom fl-NECPs tagħhom. Il-Kummissjoni se tkompli tiżgura l-applikazzjoni tal-ogħla standards ta’ sikurezza għat-teknoloġiji nukleari, filwaqt li tappoġġa l-proċessi regolatorji u l-kooperazzjoni bejn l-Istati Membri kkonċernati. L-Istati Membri kkonċernati għandhom iżommu kapaċitajiet adegwati fil-partijiet kollha tal-katina ta’ provvista nukleari u jiżguraw is-sigurtà tal-provvista ta’ fjuwil biex dan iwassal għal faċilitajiet aktar sikuri għan-nies u għall-ambjent, u jiffukaw fuq l-iżvilupp ta’ ħiliet u kapaċitajiet strateġiċi industrijali għad-dekummissjonar u l-ipproċessar mill-ġdid tal-iskart nukleari.

L-NECPs u s-sigurtà tal-enerġija: sfidi u opportunitajiet għall-irkupru u l-objettivi tal-Patt Ekoloġiku Ewropew

Rigward is-sigurtà tal-enerġija, il-pandemija enfasizzat il-ħtieġa għal fokus akbar fuq ir-reżiljenza tal-ktajjen ta’ provvista tat-teknoloġija nadifa. L-iżvilupp ta’ ktajjen ta’ provvista strateġiċi ta’ kapaċitajiet industrijali f’teknoloġiji nodfa 55 għandu jkun il-fokus tal-pjanijiet għall-irkupru u r-reżiljenza 56 . Jeħtieġ li l-Istati Membri jidentifikaw politiki u miżuri mill-NECPs biex itejbu t-tħejjija u jsaħħu r-reżiljenza f’dan ir-rigward. Dan jeħtieġ ukoll kooperazzjoni transfruntiera u azzjoni tal-UE, inkluż lil hinn mill-fruntieri tal-UE appoġġati minn diplomazija assertiva dwar l-enerġija.

Jeħtieġ li l-Istati Membri jiżguraw li s-sistemi tal-enerġija tagħhom ikunu kapaċi jilqgħu l-isfidi ppreżentati kemm minn avvenimenti estremi (maltempati, nixfiet, għargħar, mewġ tas-sħana) kif ukoll minn pressjoni li tibda bil-mod (eż. l-iskarsezza tal-ilma, żieda fil-livell tal-baħar, permafrost li jibda jinħall), u dan mhux biss fl-UE iżda wkoll lil hinn mill-fruntieri tagħha f’termini ta’ importazzjonijiet tal-enerġija. L-UE qed tipprovdi finanzjament (sejħa għal Orizzont 2020 u finanzjament futur taħt Orizzont Ewropa) biex titnaqqas id-dipendenza fuq moduli ta’ komoditajiet billi tiġi żviluppata l-ġenerazzjoni li jmiss tal-manifattura ta’ fotovoltajiċi solari permezz ta’ teknoloġiji innovattivi għal moduli li jagħqdu l-katina tal-valur kollha kemm hi.

Bħala parti mill-Istrateġija l-ġdida dwar l-Unjoni tas-Sigurtà 57 , li tindirizza kemm l-infrastruttura kritika kif ukoll iċ-ċibersigurtà, il-Kummissjoni pproponiet azzjonijiet biex jiġu indirizzati r-riskji speċifiċi li jiffaċċjaw l-infrastrutturi kritiċi tal-enerġija f’sistema u infrastruttura tal-enerġija integrati. Se jiġi żviluppat Kodiċi tan-Network dwar iċ-ċibersigurtà fl-elettriku, b’regoli speċifiċi għas-settur biex jiżdiedu l-aspetti tar-reżiljenza u taċ-ċibersigurtà tal-flussi transfruntiera tal-elettriku. Dan jinkludi regoli dwar rekwiżiti minimi komuni, l-ippjanar, il-monitoraġġ, ir-rappurtar u l-ġestjoni ta’ kriżijiet.

2.3.2. Is-Suq Intern tal-Enerġija

Suq intern tal-enerġija integrat bis-sħiħ u li jiffunzjona tajjeb jipprovdi sinjali tal-prezzijiet biex jiggwida l-investiment fl-enerġija u t-teknoloġiji ekoloġiċi, jiżgura l-provvisti tal-enerġija u jippermetti li jittieħed il-perkors bl-inqas spejjeż lejn in-newtralità klimatika permezz ta’ teknoloġiji intelliġenti. Il-valutazzjoni tal-NECPs tenfasizza bosta nuqqasijiet fis-suq tal-enerġija (flessibbiltà permezz ta’ grilji intelliġenti, ħżin u rispons limitat min-naħa tad-domanda). Dawn għandhom impatt negattiv fuq l-ispejjeż għall-konsumaturi u għall-industrija, ixekklu rkupru b’suċċess u t-tranżizzjoni lejn in-newtralità klimatika.

F’dan il-kuntest, l-NECPs huma għodda li tgħin biex jiġi żgurat li jintlaħqu l-objettivi tal-leġiżlazzjoni dwar is-suq intern tal-elettriku u tal-gass, u li jiġi stabbilit il-qafas ta’ politika u finanzjarju t-tajjeb biex tiġi ssodisfata l-isfida tan-newtralità klimatika bl-inqas spiża filwaqt li tiġi ssalvagwardjata s-sigurtà tal-enerġija. L-NECPs jipprovdu wkoll opportunità biex jissaħħaħ ir-rwol tal-konsumaturi bħala parteċipanti attivi u benefiċjarji tat-tranżizzjoni ekoloġika.

Għalkemm il-biċċa l-kbira tal-Istati Membri jirrikonoxxu l-importanza tad-disinn il-ġdid tas-suq tal-elettriku, xi wħud biss għandhom approċċ olistiku għall-bidliet meħtieġa fl-objettivi li jħarsu ’l quddiem. F’sistema tal-enerġija integrata u li tirrifletti l-ispejjeż, swieq effiċjenti għandhom jipprovdu sinjali tal-prezzijiet trasparenti għall-konsumaturi kemm biex jikkontribwixxu għat-tranżizzjoni kif ukoll biex jibbenefikaw minnha. Ħafna pjanijiet lanqas ma jipprovdu informazzjoni ewlenija dwar il-kompetizzjoni u l-likwidità fis-suq.

Għadd konsiderevoli ta’ NECPs jirreferu għall-użu tal-miters intelliġenti b’mira speċifika u li tista’ titkejjel li tippermetti li l-konsumaturi jipparteċipaw fis-suq b’mod attiv. Madankollu, ftit li xejn stabbilixxew objettivi speċifiċi u skedi ta’ żmien ċari, li jagħmilha diffiċli li jiġi mmonitorjat il-progress li jkun sar lejn il-miri.

Is-sussidji għall-fjuwils fossili għadhom impediment kbir għal tranżizzjoni enerġetika u klimatika kosteffiċjenti u għal suq intern li jiffunzjona. Il-pjanijiet finali juru kemxejn titjib fir-rappurtar dwar l-ammonti tas-sussidji għall-enerġija u l-fjuwils fossili, kif ukoll dwar il-miżuri biex dawn jiġu eliminati gradwalment. Il-forniment tad-dettalji meħtieġa ġeneralment ikun importanti għal valutazzjoni ta’ sa liema punt is-sussidji għall-fjuwils fossili stabbiliti qed ixekklu l-objettivi tal-klima 58 . Tliet pajjiżi biss (l-Italja, id-Danimarka u l-Portugall) wettqu rendikont komprensiv tas-sussidji għall-fjuwils fossili u ftit Stati Membri biħsiebhom jeliminawhom gradwalment jew ifformulaw politiki speċifiċi.

L-interkonnessjonijiet tal-elettriku flimkien mal-grilji lokali huma abilitanti ewlieni għad-dekarbonizzazzjoni, għall-integrazzjoni tas-swieq, għas-sigurtà tal-provvista u għall-kompetizzjoni. Il-biċċa l-kbira tal-Istati Membri inkludew miri ta’ interkonnettività jew projezzjonijiet tal-livell ta’ interkonnettività sal-2030 fil-pjanijiet finali tagħhom. Fir-rigward tal-elettriku, il-biċċa l-kbira tal-Istati Membri diġà laħqu u saħansitra qabżu l-mira tal-UE ta’ 15 % għall-interkonnettività kif ġiet stabbilita għall-2030. Ir-rwol tal-Proġetti ta’ Interess Komuni (PCIs) biex tintlaħaq din il-mira huwa kruċjali 59 . Il-Kummissjoni se tkompli tgħin lill-Istati Membri li fadal biex iżidu l-kapaċità ta’ interkonnessjoni tagħhom u jiżguraw li l-kapaċità ta’ interkonnessjoni eżistenti tintuża bis-sħiħ biex jiġu mmassimizzati l-benefiċċji tas-suq intern tal-enerġija f’konformità mad-dritt tal-UE 60 .

L-NECPs u s-suq intern tal-enerġija: sfidi u opportunitajiet għall-irkupru u l-objettivi tal-Patt Ekoloġiku Ewropew

Il-fokus fuq l-iżgurar li s-swieq jibqgħu likwidi u kompetittivi huwa l-qofol biex jintlaħqu l-għanijiet enerġetiċi u klimatiċi kif ukoll biex l-investimenti fl-irkupru jiġu pprovduti b’mod li jiġu evitati sinjali distorti fis-suq. Huwa meħtieġ approċċ aktar strutturat u koerenti biex jiġu identifikati u promossi sorsi ta’ flessibbiltà u biex jiġi indirizzat kwalunkwe ostaklu għall-parteċipazzjoni fis-suq minn atturi ġodda, kif ukoll biex ikunu possibbli swieq miftuħa u kompetittivi għat-tranżizzjoni. Dan għandu jiġi rifless bis-sħiħ mill-Istati Membri meta jimplimentaw l-NECPs tagħhom.

Għalkemm l-Istati Membri jsegwu perkorsi differenti lejn l-integrazzjoni tas-settur, l-Istrateġija tal-UE għall-Integrazzjoni tas-Sistema tal-Enerġija li ġiet adottata reċentement tista’ tikkostitwixxi punt ta’ referenza għall-Istati Membri dwar sistemi tal-enerġija aktar flessibbli u tipprovdi l-passi li jmiss fl-adattament tas-swieq tal-enerġija għall-ħtiġijiet tan-newtralità klimatika.

Il-Kummissjoni se tippromwovi wkoll flessibbiltà akbar fuq in-naħa tad-domanda permezz ta’ Kodiċi tan-Network 61 , reviżjoni tal-linji gwida dwar l-Għajnuna mill-Istat, u informazzjoni għall-konsumatur.

Jeħtieġ li l-Istati Membri jissodisfaw l-obbligu tagħhom li jirrappurtaw dwar is-sussidji għall-enerġija, b’mod partikolari s-sussidji għall-fjuwils fossili, u dwar miżuri biex dawn jiġu eliminati gradwalment. Fid-dawl tal-impenji internazzjonali għall-eliminazzjoni gradwali tas-sussidji għall-fjuwils fossili fil-G20 u n-NU, kif ukoll tal-impenji politiċi tal-UE stess, il-Kummissjoni se tindirizza din il-kwistjoni fir-rapport tal-2020 dwar l-Istat tal-Unjoni tal-Enerġija u se toħroġ linji gwida ulterjuri lill-Istati Membri biex tippromwovi inqas użu mis-sussidji għall-fjuwils fossili. Dan se jgħin lill-Istati Membri biex jindirizzaw in-nuqqas ta’ koerenza bejn l-objettivi tal-2030 u l-irkupru ekoloġiku u r-reżiljenza minn naħa waħda, u l-użu ta’ riżorsi finanzjarji skarsi biex jitħeġġeġ il-konsum tal-fjuwils fossili u jiġu evitati l-bidliet teknoloġiċi meħtieġa min-naħa l-oħra. Il-Kummissjoni se tagħti attenzjoni partikolari għat-titjib tar-rappurtar dwar is-sussidji għall-fjuwils fossili u għall-progress lejn l-eliminazzjoni gradwali tagħhom, b’mod partikolari bħala parti mir-rapporti ta’ progress nazzjonali integrati dwar l-enerġija u l-klima. Fil-kuntest tar-rieżamijiet leġiżlattivi tad-Direttiva dwar it-Tassazzjoni fuq l-Enerġija, kif ukoll il-Linji Gwida dwar l-Għajnuna mill-Istat, il-Kummissjoni se tqis il-ħtieġa li tieħu aktar miżuri biex tiġi żgurata l-koerenza fost il-politiki tal-UE u tiġi indirizzata l-ambizzjoni tal-Patt Ekoloġiku tal-UE biex jiġu eliminati s-sussidji għall-fjuwils fossili.

Fir-rigward tal-infrastruttura, il-biċċa l-kbira tal-pjanijiet identifikaw bħala azzjonijiet ewlenin l-ikkompletar tal-proġetti PCI, it-tisħiħ tal-grilji interni u l-użu ta’ teknoloġiji innovattivi bħall-grilji intelliġenti u l-ġenerazzjoni ġdida ta’ grilji tal-elettriku 62 , inkluż ir-reviżjoni tal-kodiċijiet tan-network għall-enerġija rinnovabbli. Il-grilji Ewropej iridu jadattaw għas-sistema tal-enerġija li qed tinbidel ta’ enerġija aktar deċentralizzata, f’ħin reali diġitali, u b’enerġija bidirezzjonali fis-setturi kollha. Għal dan il-għan, il-Kummissjoni se tirrevedi r-Regolamenti dwar it-TEN-E u t-TEN-T u d-Direttiva dwar l-Infrastruttura tal-Fjuwils Alternattivi, il-kamp ta’ applikazzjoni u l-governanza tal-Pjanijiet ta’ Għaxar Snin għall-Iżvilupp tan-Network, u se taċċellera l-investiment f’elettriku intelliġenti, effiċjenti ħafna u bbażat fuq l-enerġija rinnovabbli, fit-tisħin u t-tkessiħ distrettwali, u fl-infrastruttura tas-CO2.

2.3.3. Ir-riċerka, l-innovazzjoni u l-kompetittività

L-NECPs finali tagħhom ma jagħtux biżżejjed attenzjoni għall-ħtiġijiet ta’ R&I biex jintlaħqu l-objettivi tal-enerġija u l-klima. Hemm tnaqqis ġenerali fil-baġits nazzjonali ddedikati għar-R&I fit-teknoloġiji tal-enerġija nadifa u nuqqas serju ta’ objettivi nazzjonali u miri ta’ finanzjament li juru perkorsi konkreti u rilevanti għall-2030 u għall-2050. Barra minn hekk, il-biċċa l-kbira tal-pjanijiet jiddeskrivu biss il-finanzjament ta’ programmi eżistenti mhux speċifiċi għall-enerġija li joperaw għal inqas minn ħames snin.

Il-kooperazzjoni bejn l-Istati Membri u l-Kummissjoni permezz tal-Pjan Strateġiku għat-Teknoloġija tal-Enerġija (il-Pjan SET) irċeviet appoġġ sħiħ fil-maġġoranza vasta tal-NECPs bħala bażi għall-ippjanar u għall-allinjament tal-R&I tal-enerġija. Xi Stati Membri speċifikaw oqsma ta’ interess partikolari, iżda l-biċċa l-kbira tagħhom ma speċifikawx kif fondi u/jew attivitajiet nazzjonali huma allokati taħt il-pakketti ta’ ħidma (pjanijiet ta’ implimentazzjoni) li fihom huma involuti u lanqas kif il-Pjan SET u l-objettivi nazzjonali tagħhom dwar l-enerġija u l-klima huma marbutin flimkien.

Il-batteriji se jkollhom rwol daqstant prominenti għad-dekarbonizzazzjoni tat-trasport u s-settur tal-enerġija tal-UE biex l-ispejjeż tas-sistema jinżammu baxxi (billi jiġu pprovduti bilanċjar u flessibbiltà mingħajr emissjonijiet u jitnaqqsu l-ħtiġijiet ta’ espansjoni tal-grilja). F’dan ir-rigward, il-batteriji huma koperti mill-NECPs għar-rwoli meħtieġa tagħhom f’applikazzjonijiet stazzjonarji u ta’ mobbiltà. L-NECPs ikopru parzjalment il-ħtiġijiet relatati għal aktar R&I u għall-iżvilupp ta’ kapaċitajiet ta’ manifattura industrijali. L-Alleanza Ewropea tal-Batteriji 63 , li tnediet mill-Kummissjoni tliet snin ilu, għenet biex jingħata l-impetu meħtieġ fost il-partijiet ikkonċernati industrijali biex dawn jinvestu fil-produzzjoni tal-batteriji fl-UE. L-Istati Membri, l-industrija u partijiet ikkonċernati ewlenin oħra wieġbu b’mod massiv u rapidu, inkluż permezz ta’ Proġetti Importanti ta’ Interess Ewropew Komuni (IPCEI). Aktar minn 500 attur issa jagħmlu parti mill-alleanza li attirat EUR 100 biljun f’investimenti kkombinati mħabbra tul il-katina tal-valur tal-UE. Qed jiġu żviluppati aktar minn 20 fabbrika tal-batteriji (fi stadji ta’ maturità differenti), b’għadd ta’ proġetti tul il-katina tal-valur kollha, inkluż l-estrazzjoni u r-raffinar tal-materja prima, il-materjali tal-batteriji u r-riċiklaġġ. L-ewwel 11-il fabbrika tal-UE li qed jinbnew li rriżultaw minn dan għandhom jibdew jipproduċu sal-2022-2023, u jibdew jikkonsenjaw batteriji ta’ 270 GWh fis-sena sal-2030. L-industrija tistma li dan jirriżulta f’valur miżjud ta’ EUR 250 biljun kull sena mill-2025 ’il quddiem, bil-ħolqien ta’ bejn 4 u 5 miljun impjieg, filwaqt li l-elettrifikazzjoni ġenerali tat-trasport, inkluż bit-triq u bil-ferroviji fl-UE, tista’ tirriżulta f’600 000 impjieg addizzjonali sal-2030.

Qabel tmiem l-2020, il-Kummissjoni se tadotta qafas regolatorju ġdid għall-batteriji li jibqa’ validu fil-futur, u li se jkollu l-għan li jiżgura li l-batteriji kollha li jitqiegħdu fis-suq tal-UE (irrispettivament mill-oriġini tagħhom) jissodisfaw l-ogħla standards fir-rigward tal-prestazzjoni, id-durabbiltà, is-sikurezza, l-iżgurar ta’ sorsi responsabbli ta’ materja prima u impatt ambjentali minimu, inkluża marka tal-karbonju baxxa tul iċ-ċiklu tal-ħajja tagħhom. Ir-regolament il-ġdid għandu jiġi kkomplementat bi standards ta’ kwalità għolja u f’waqthom li għandhom jiġu żviluppati minn CEN/CENELEC.

Xi Stati Membri jagħtu attenzjoni speċifika lit-teknoloġiji fuq terminu twil bħall-ġbir, użu u ħżin tad-diossidu tal-karbonju (CCUS) li jistgħu jikkontribwixxu għad-dekarbonizzazzjoni ta’ ċerti setturi li l-effetti tagħhom mhuwiex faċli li jitnaqqsu sal-2030 u tal-idroġenu, filwaqt li innovazzjoni inkrementali f’teknoloġiji aktar fil-qrib, bħall-effiċjenza enerġetika, l-enerġija mir-riħ u dik solari, tingħata inqas attenzjoni.

L-approċċ għall-kompetittività ivarja fost l-NECPs. Xi wħud segwew definizzjoni dejqa li tqis il-privattivi u r-riċerkaturi, jew saħansitra l-prezzijiet tal-enerġija biss. Pjanijiet oħra jkopru aspetti tal-użu tat-teknoloġija u għaldaqstant jadottaw approċċ usa’ għall-kompetittività fir-rigward ta’ fornituri nazzjonali ta’ teknoloġiji nodfa, inkluż il-ktajjen tal-valur biex jiġu żviluppati dawn is-soluzzjonijiet. Madankollu, il-biċċa l-kbira tal-pjanijiet ma għandhomx indikaturi kwantitattivi u għalhekk ma jistgħux jitkejlu.

L-NECPs u r-R&I u l-kompetittività: sfidi u opportunitajiet għall-irkupru u l-objettivi tal-Patt Ekoloġiku Ewropew

Huwa meħtieġ approċċ strateġiku ġdid għar-R&I u l-kompetittività tal-enerġija nadifa biex terġa’ tinbena l-ekonomija Ewropea u jiġu aċċellerati l-innovazzjoni u l-użu mis-suq ta’ teknoloġiji ġodda u innovazzjoni għan-newtralità klimatika. Kemm il-politiki ta’ R&I tal-UE u dawk nazzjonali kif ukoll l-istrateġiji ta’ finanzjament u dawk industrijali nazzjonali jridu jiġu allinjati aħjar mal-objettivi tal-enerġija u l-klima u jsiru operazzjonali permezz tal-NECPs.

Hemm disponibbli firxa ta’ strumenti ta’ finanzjament biex jgħinu lill-Istati Membri jagħmlu aktar f’dan il-qasam, bħal Orizzont Ewropa, il-Fondi għall-Innovazzjoni u għall-Modernizzazzjoni, InvestEU. F’Settembru 2020, is-sejħa tal-Patt Ekoloġiku se tappoġġa wkoll l-irkupru ekonomiku billi tipprovdi finanzjament ta’ EUR 1 biljun għar-R&I (b’EUR 250-300 miljun għall-prijoritajiet ewlenin tal-enerġija). Il-Fond għall-Innovazzjoni nieda l-ewwel sejħa f’Lulju 2020 fejn ipprovda EUR 1 biljun għal proġetti fuq skala kbira għal teknoloġiji nodfa u innovattivi. Qed titħejja sejħa ġdida ddedikata għal proġetti fuq skala żgħira (b’nefqa kapitali ta’ inqas minn EUR 7,5 miljun) u din se titnieda qabel tmiem l-2020.

Il-Kummissjoni se tirrevedi l-Pjan SET fl-2021. Dan se jappoġġa l-irkupru ekoloġiku tal-UE u jindirizza l-ħtiġijiet tar-R&I tal-Istati Membri, li jeħtieġ ukoll li jiżviluppaw objettivi nazzjonali u miri ta’ finanzjament ċari u ambizzjużi għar-R&I. L-UE se taħdem ukoll mas-settur privat biex iżżid il-livell ta’ nfiq tiegħu fuq ir-R&I u l-użu relatat fit-teknoloġiji tal-enerġija nadifa.

Flimkien mar-Rapport dwar l-Istat tal-Unjoni tal-Enerġija, il-Kummissjoni se tippreżenta l-ewwel Rapport ta’ Progress dwar il-Kompetittività fil-ħarifa tal-2020. Dan se janalizza kemm huma kompetittivi t-teknoloġiji u s-soluzzjonijiet nodfa u jipproponi approċċ komuni biex tiġi vvalutata l-kompetittività u biex jiġu kkwantifikati l-isforzi. Ir-Rapport dwar it-Tranżizzjoni lejn Enerġija Nadifa - Teknoloġiji u Innovazzjonijiet sottostanti se jippreżenta analiżi aktar dettaljata bbażata fuq l-evidenza tal-istatus attwali u futur ta’ teknoloġiji u soluzzjonijiet nodfa biex jgħin fil-ħolqien ta’ rabta aktar b’saħħitha bejn l-attivitajiet ta’ R&I, teknoloġiji nodfa, u l-objettivi tal-enerġija u l-klima (fil-livell nazzjonali u f’dak tal-UE).

2.4. Il-kooperazzjoni reġjonali u l-aspetti ambjentali fl-NECPs

2.4.1. Kooperazzjoni akbar bejn l-Istati Membri u djalogu f’diversi livelli

Il-pjanijiet jindikaw li, għalkemm l-Istati Membri fehmu sew u ddeskrivew il-ħtieġa għal kooperazzjoni reġjonali, b’xi wħud jagħmlu użu mill-fora reġjonali eżistenti fit-tfassil tal-pjanijiet, għadu mhux qed jiġi sfruttat il-potenzjal sħiħ għal kooperazzjoni reġjonali. Ftit Stati Membri jiddeskrivu miżuri speċifiċi biex jottimizzaw l-aċċess għal faċilitajiet reġjonali u l-użu tagħhom, jew kif għandhom jiġu ppjanati użu aħjar mill-enerġija rinnovabbli u miżuri tal-effiċjenza enerġetika f’kooperazzjoni ma’ Stati Membri oħra.

Filwaqt li jkomplu jibnu fuq l-NECPs, l-Istati Membri għandhom jagħmlu użu prattiku aħjar mill-kooperazzjoni reġjonali. Dan għandu jinkludi l-użu ta’ fora eżistenti biex jiġu indirizzati kwistjonijiet komuni li jaffettwaw il-prijoritajiet tat-tranżizzjoni enerġetika, speċjalment l-effiċjenza enerġetika, it-trasport, il-grilji intelliġenti u l-enerġija rinnovabbli (bħall-ippjanar, in-nuqqas ta’ ħiliet għall-enerġija rinnovabbli, l-effiċjenza enerġetika u l-bini), u b’hekk tissaħħaħ it-tranżizzjoni enerġetika f’livell reġjonali. Xi eżempji li juru li dan diġà qed iseħħ huma l-erba’ gruppi eżistenti: il-Pentalaterali u s-CESEC, l-inizjattiva dwar l-Ibħra tat-Tramuntana, u l-pajjiżi Baltiċi (pereżempju l-Estonja u l-Latvja qed jippjanaw irkant konġunt għall-enerġija mir-riħ lil hinn mill-kosta). L-ippjanar reġjonali tal-irkantijiet, bħal fil-każ tal-enerġija mir-riħ lil hinn mill-kosta, kieku jgħin biex tinbena sensiela ta’ proġetti stabbli u biex jiġu enfasizzati l-prospettiva u l-kontribuzzjoni għall-irkupru ta’ dan is-settur 65 .

L-Istati Membri għandhom jaċċeleraw il-proġetti emblematiċi b’dimensjoni reġjonali, bħall-enerġija mir-riħ lil hinn mill-kosta u networks ta’ ċċarġjar rapidu tul il-kurituri tat-TEN-T. Biex jagħmlu dan għandhom jużaw il-fondi ta’ rkupru, il-fondi CEF u dawk tal-għajnuna reġjonali, kif ukoll il-mekkaniżmu ta’ finanzjament tal-UE għall-enerġija rinnovabbli, filwaqt li jagħmlu użu sħiħ mill-fora reġjonali. L-Istati Membri jistgħu jikkollaboraw ukoll fuq l-ittestjar pilota ta’ teknoloġiji rivoluzzjonarji tal-effiċjenza enerġetika jew tal-ġenerazzjoni tal-enerġija, bil-ħsieb li jiġu identifikati l-aktar teknoloġiji effiċjenti u kosteffettivi u li tiġi mmotivata l-produzzjoni industrijali tagħhom. L-akkomunament ta’ proġetti ta’ rinnovazzjoni tal-patrimonju arkitettoniku jista’ jimmotiva wkoll il-produzzjoni fuq skala kbira ta’ teknoloġiji speċifiċi, bħax-shingles solari jew il-ħġieġ fotovoltajku, u jagħmilhom alternattiva kosteffettiva għar-rinnovazzjoni ta’ bini storiku.

2.4.2. L-NECPs u l-politiki ambjentali

It-tniġġis tal-arja huwa fattur ta’ riskju għal ċertu mard, bħal mard respiratorju u kardjovaskulari 66 . Dan huwa l-mard li jqiegħed lin-nies f’riskju ogħla mill-COVID-19.

Ir-Regolament dwar il-Governanza jeħtieġ li 67 l-Istati Membri jirrappurtaw dwar l-impatti tal-politiki industrijali, agrikoli, tat-trasport u tal-enerġija u tal-miżuri dwar it-tniġġis tal-arja, marbuta mal-leġiżlazzjoni ambjentali 68 . Minkejja li saru xi sforzi, għad ma hemmx biżżejjed rappurtar, mill-Istati Membri fil-pjanijiet finali tagħhom, dwar l-impatti mbassra tal-politiki u l-miżuri ppjanati dwar l-emissjonijiet ta’ sustanzi li jniġġsu l-arja. 13-il Stat Membru biss ipprovdew livell ta’ dettall suffiċjenti u/jew analiżi mtejba tal-impatti fuq l-ajru bi tqabbil mal-abbozz tal-pjanijiet. Il-pjanijiet finali jipprovdu analiżi insuffiċjenti tal-kompromessi potenzjali bejn l-objettivi tal-arja u l-klima/tal-enerġija (fil-biċċa l-kbira relatati ma’ ammonti dejjem akbar ta’ bijoenerġija). Madankollu, huwa tajjeb li xi Stati Membri analizzaw l-impatti tal-miżuri ppjanati fuq is-sustanzi kollha li jniġġsu l-arja rregolati skont id-Direttiva dwar l-Impenji Nazzjonali għat-Tnaqqis tal-Emissjonijiet 69 , kultant saħansitra b’ripartizzjoni utli skont is-settur ta’ sors, li tgħin biex il-miżuri ta’ mitigazzjoni jiġu ddefiniti b’mod aktar effiċjenti.

Il-valutazzjoni tal-impatti potenzjali tal-espansjoni tal-bijoenerġija ppjanata f’bosta pjanijiet dwar il-bjar tal-karbonju, il-bijodiversità, l-ilma u t-tniġġis tal-arja hija insuffiċjenti. Dawn ma għandhomx biżżejjed dettalji dwar kif għandha tiġi pprovduta l-bijomassa sostenibbli meħtieġa, skont il-materja prima u l-oriġini u t-trajettorji għall-bijomassa forestali, u lanqas dwar kif huma allinjati ma’ miżuri biex jinżamm u jiżdied il-bir tal-karbonju.

L-NECPs u l-politiki ambjentali: sfidi u opportunitajiet għall-irkupru u l-objettivi tal-Patt Ekoloġiku Ewropew

L-Istati Membri kollha għandhom isaħħu r-rabta bejn il-Programmi Nazzjonali għall-Kontroll tat-Tniġġis tal-Arja (NAPCPs) u l-NECPs, anke f’termini ta’ implimentazzjoni fil-livell lokali 70 . Dan se jtejjeb il-proċess ta’ identifikazzjoni ta’ sinerġiji u tal-evitar jew tal-mitigazzjoni ta’ kompromessi, filwaqt li jippromwovi miżuri sinerġetiċi (eż. trasport nadif, sehem akbar ta’ enerġiji rinnovabbli li ma jaqbdux).

Fil-biċċa l-kbira tal-NECPs, hija meħtieġa ħidma ulterjuri biex jiġi integrat u kkwantifikat it-tnaqqis fl-emissjonijiet ta’ gassijiet serra assoċjat mal-politiki tal-ekonomija ċirkolari, u biex jiġu vvalutati s-sinerġiji u l-kompromessi ta’ politiki speċifiċi fir-rigward tal-bijodiversità (eż. ir-rwol tas-servizzi tal-ekosistema għall-mitigazzjoni u l-adattament, iżda wkoll ir-riskji f’termini tat-telf ta’ bijodiversità). L-analiżi ta’ dawn l-interazzjonijiet tista’ tiġi estiża għal oqsma ambjentali oħra, bħat-tniġġis tal-ilma u tal-ħamrija, l-effiċjenza fir-riżorsi u r-rabta bejn l-ilma u l-enerġija, f’konformità mal-prinċipju ta’ “la tagħmilx ħsara” mħaddan fil-Patt Ekoloġiku Ewropew. Meta jivvalutaw il-potenzjal għall-iżvilupp tal-bijoenerġija, l-Istati Membri għandhom jevalwaw ukoll l-effiċjenza tal-bijoenerġija meta mqabbla ma’ sorsi oħra ta’ enerġija rinnovabbli, inkluż f’termini ta’ użu tal-art u tal-bjar tal-karbonju, tal-kwalità tal-arja u ta’ impatti ambjentali oħra. Kif stipulat fl-Istrateġija għall-Bijodiversità, l-UE se tipprijoritizza soluzzjonijiet bħall-enerġija mill-oċeani, l-enerġija mir-riħ lil hinn mill-kosta (li tappoġġa r-riġenerazzjoni tal-istokkijiet tal-ħut), parks tal-pannelli solari li jipprovdu kopertura tal-ħamrija li tirrispetta l-bijodiversità, u l-bijoenerġija sostenibbli.

3.Konklużjonijiet

Din il-valutazzjoni turi li l-ewwel implimentazzjoni tal-qafas il-ġdid ta’ ppjanar integrat stipulat fir-Regolament dwar il-Governanza kienet pożittiva ħafna. L-Istati Membri kollha ssottomettew pjanijiet finali ta’ kwalità tajba, għalkemm f’xi każijiet wara xi dewmien. Il-pjanijiet isegwu struttura kumparabbli u jkopru objettivi u politiki nazzjonali integrati għad-dimensjonijiet kollha tal-Unjoni tal-Enerġija. Il-pjanijiet kienu wkoll l-eżitu ta’ konsultazzjoni u ta’ parteċipazzjoni wiesgħa fil-livell nazzjonali u sottonazzjonali, li jibnu sens qawwi ta’ sjieda tal-objettivi tat-tranżizzjoni enerġetika u klimatika. Din il-ħidma tirrappreżenta sforz kbir mill-Istati Membri u tistabbilixxi l-bażi biex tiżdied l-ambizzjoni biex tinkiseb in-newtralità klimatika f’konformità mal-Patt Ekoloġiku Ewropew, il-Liġi Ewropea dwar il-Klima proposta u l-Komunikazzjoni dwar iż-żieda fl-ambizzjoni klimatika tal-Ewropa għall-2030.

Il-valutazzjoni aggregata fil-livell tal-UE identifikat il-punti u x-xejriet ewlenin li ġejjin. Il-pjanijiet finali huma sostanzjalment aktar ambizzjużi mill-abbozz tal-pjanijiet tal-2018 fir-rigward ta’ dimensjonijiet ewlenin bħat-tnaqqis fl-emissjonijiet ta’ gassijiet serra jew tal-miri għall-enerġija rinnovabbli. Dan huwa f’konformità mar-rakkomandazzjonijiet tal-Kummissjoni ta’ Ġunju 2019 dwar l-abbozz tal-pjanijiet.

L-ewwel nett, il-valutazzjoni turi li l-Istati Membri qed jaċċelleraw it-tranżizzjoni enerġetika u klimatika tagħhom xprunati mill-objettiv tan-newtralità klimatika għall-UE kollha. It-tnaqqis fl-emissjonijiet ta’ gassijiet serra qabeż il-mira attwali tal-UE ta’ -40 % sal-2030 meta mqabbel mal-livelli tal-1990. Skont il-miżuri eżistenti u dawk ippjanati, dan kieku jonqos b’41 % fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-mira attwali tal-UE, għajr il-bir tal-LULUCF. Huwa mbassar li t-taħlita enerġetika tinbidel b’rata aktar mgħaġġla milli ħafna kienu qed jistennew reċentement. Il-pjanijiet jindikaw li kważi l-Istati Membri kollha gradwalment qed jeliminaw l-użu tal-faħam jew inkella stabbilixxew data għall-eliminazzjoni gradwali. Huwa mbassar li l-użu tal-faħam se jonqos b’70 % meta mqabbel mal-2015, bl-elettriku rinnovabbli jkun mistenni li jilħaq 60 % tal-elettriku prodott sal-2030.

It-tieni nett, il-valutazzjoni turi li taħt il-miżuri eżistenti u dawk ippjanati, is-sehem tal-enerġija rinnovabbli jista’ jilħaq medda ta’ bejn 33,1-33,7 % sal-2030 fil-livell tal-Unjoni, li jmur lil hinn sew mill-mira attwali ta’ sehem ta’ mill-inqas 32 % tal-enerġija rinnovabbli sal-2030. Aktar investiment u riformi fl-enerġija rinnovabbli identifikati fl-NECPs għandhom il-potenzjal li jkomplu jgħollu dan is-sehem.

It-tielet nett, fir-rigward tal-effiċjenza enerġetika għad hemm distakk fl-ambizzjoni għall-2030. Minkejja li naqas meta mqabbel ma’ dak tal-abbozz tal-pjanijiet, id-distakk għadu f’livell ta’ 2,8 punti perċentwali għall-konsum tal-enerġija primarja u f’livell ta’ 3,1 punti perċentwali għall-konsum tal-enerġija finali, bi tqabbil mal-mira li l-effiċjenza enerġetika tiżdied b’mill-inqas 32,5 % sal-2030. Filwaqt li qed tingħata attenzjoni dejjem akbar lill-kwistjoni, kif jidher mill-pjanijiet finali u minn miżuri diġà ppjanati fil-livell Ewropew, għadhom meħtieġa sforzi sinifikanti biex jiġi eliminat id-distakk. F’dan il-kuntest, il-Kummissjoni se tieħu azzjoni, b’mod partikolari permezz tal-inizjattiva “Mewġa ta’ Rinnovazzjoni” u r-rieżami u r-reviżjoni possibbli tad-Direttiva dwar l-Effiċjenza Enerġetika, u l-gwida għall-Prinċipju “l-Effiċjenza Enerġetika tiġi l-Ewwel”.

Barra minn hekk, il-pjanijiet mhux dejjem jipprovdu biżżejjed dettall preċiż fir-rigward ta’ azzjonijiet u miżuri f’dimensjonijiet importanti bħall-identifikazzjoni tal-ħtiġijiet ta’ investiment, il-mobilizzazzjoni tal-finanzjament, ir-riċerka u l-innovazzjoni u l-kompetittività, il-kooperazzjoni reġjonali, it-tibdil fl-użu tal-art u l-forestrija, it-tranżizzjoni ġusta u l-faqar enerġetiku. Fl-aħħar nett, jeħtieġ li l-Istati Membri jżidu l-isforzi tagħhom biex gradwalment jeliminaw is-sussidji għall-fjuwils fossili. Ir-rakkomandazzjonijiet mill-Kummissjoni f’dan ir-rigward ma ttieħdux inkunsiderazzjoni bis-sħiħ.

In-nuqqasijiet u d-distakki li fadal li jfeġġu minn din il-valutazzjoni madwar l-UE kollha se jkollhom jiġu indirizzati permezz ta’ sforz kollettiv kemm mill-Istati Membri kif ukoll fil-livell tal-UE. L-Istati Membri se jkollhom jimplimentaw l-NECPs tagħhom, filwaqt li jieħdu inkunsiderazzjoni l-opportunitajiet ġodda ta’ finanzjament taħt il-QFP u l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza. L-investimenti għandhom jiffukaw primarjament fuq ir-rinnovazzjoni tal-bini, il-mobbiltà sostenibbli, l-industrija tad-dekarbonizzazzjoni u l-agrikoltura, l-enerġija rinnovabbli, inkluż l-idroġenu rinnovabbli, u teknoloġiji u soluzzjonijiet assoċjati għall-integrazzjoni tas-sistema tal-enerġija. Għandha tingħata attenzjoni akbar ukoll għall-adattament għat-tibdil fil-klima u għall-bjar tal-karbonju. Proġetti maturi għandhom jiġu ffinanzjati minn qabel kemm jista’ jkun. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza għandha tintuża flimkien ma’ fondi eżistenti oħra, b’mod partikolari InvestEU biex tattira finanzjament privat u żżid il-finanzjament pubbliku.

Fil-kuntest tal-ħames rapport tal-Istat tal-Unjoni tal-Enerġija li għandu jiġi adottat f’Ottubru, il-Kummissjoni se tippubblika dokumenti ta’ ħidma tal-persunal għal kull Stat Membru, li jinkludu valutazzjonijiet individwali ta’ kull NECP finali u tal-mod kif dawn indirizzaw ir-rakkomandazzjonijiet relatati tal-Kummissjoni tal-2019. Se jipprovdu wkoll xi gwida għall-implimentazzjoni tal-pjanijiet, u dwar azzjonijiet li jgħinu fl-isfruttament tal-potenzjal sħiħ tal-pjanijiet fil-kuntest ta’ rkupru ekoloġiku.

Il-Kummissjoni se tassisti lill-Istati Membri fl-implimentazzjoni tal-pjanijiet permezz ta’ impenn bilaterali u reġjonali, l-iskambju tal-aħjar prattiki, kif ukoll permezz tal-għodod differenti għad-dispożizzjoni tagħha, bħall-Programm ta’ Appoġġ għal Riformi Strutturali u s-suċċessur propost tiegħu, l-Istrument ta’ Appoġġ Tekniku, li joffru appoġġ tekniku mfassal apposta lill-Istati Membri biex itejbu l-kapaċità għat-tfassil, l-iżvilupp u l-implimentazzjoni tar-riformi, InvestUE u l-istrumenti proposti taħt Next Generation EU. Barra minn hekk, il-Kummissjoni se tippromwovi skambji tekniċi mal-Istati Membri dwar l-implimentazzjoni tal-NECPs, li joħolqu rabta mal-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza.

L-azzjoni fil-livell nazzjonali se tiġi rinforzata u kkomplementata b’aktar miżuri ta’ politika fil-livell tal-UE, biex jingħalaq id-distakk li fadal u jiżdied il-livell ta’ ambizzjoni, kif stipulat fil-Komunikazzjoni parallela dwar iż-żieda fl-ambizzjoni klimatika tal-Ewropa għall-2030. L-implimentazzjoni sħiħa tal-Pakkett dwar l-Enerġija Nadifa, inkluża adozzjoni rapida ta’ kwalunkwe miżura pendenti, tipprovdi bażi soda għal din il-ħidma.

Fl-aħħar nett, dan l-ewwel eżerċizzju juri li qafas ta’ governanza mfassal tajjeb huwa importanti biex isir sforz komuni fil-livell Ewropew. Filwaqt li titkompla l-ħidma fuq il-qafas eżistenti ċċentrat madwar l-NECPs, dan xorta waħda se jeħtieġ adattamenti għall-ħtiġijiet u l-prijoritajiet ta’ politika li qed jevolvu taħt il-Patt Ekoloġiku u l-pjanijiet għall-irkupru u r-reżiljenza. Fir-rieżami tagħha, sa nofs l-2021, tal-leġiżlazzjoni dwar l-enerġija u l-klima biex din tirrifletti ż-żieda fl-ambizzjoni għat-tnaqqis fl-emissjonijiet ta’ gassijiet serra għall-2030, il-Kummissjoni se tirrieżamina wkoll ir-Regolament dwar il-Governanza u tiżgura li dan jibqa’ validu għall-iskop tiegħu.

L-NECPs mhumiex eżerċizzju ta’ darba, iżda proċess iterattiv. Ir-rappurtar annwali tal-inventarji u l-projezzjonijiet tal-emissjonijiet ta’ gassijiet serra, kif ukoll ir-rapporti nazzjonali ta’ implimentazzjoni biannwali, se jkunu għodod importanti għall-monitoraġġ tal-progress. Abbażi ta’ dawn l-elementi, l-Istati Membri se jaġġornaw u jirrevedu l-NECPs tagħhom fl-2023 (abbozzi) u fl-2024 (finali) 71 . Dan se jipprovdi l-opportunità li ssir ħidma fuq it-tagħlimiet mitgħallma mill-ewwel snin ta’ implimentazzjoni u li l-pjanijiet jiġu adattati għall-miri mibdula tal-klima u l-enerġija għaċ-ċirkustanzi ekonomiċi mibdula, li jirriflettu l-aġenda għal investiment ekoloġiku żviluppata fil-livell nazzjonali fil-kuntest tal-Pjanijiet għall-Irkupru u r-Reżiljenza.

(1)

Ir-Regolament (UE) 2018/1999 dwar il-Governanza tal-Unjoni tal-Enerġija u tal-Azzjoni Klimatika

(2)

 COM(2019) 640 final.

(3)

 COM(2019) 285 final.

(4)

 Ir-Rakkomandazzjonijiet tal-Kummissjoni tat-18 ta’ Ġunju 2019 dwar l-abbozz ta’ Pjan Nazzjonali integrat għall-Enerġija u l-Klima ta’ kull Stat Membru li jkopri l-perjodu 2021-2030, C/2019/4401 sa C/2019/4428

(5)

 L-Irlanda talbet li tiġi kkunsidrata l-intenzjoni tagħha li taġġorna l-pjan u l-livell ta’ ambizzjoni tagħha fil-futur qrib. 

(6)

 Bosta Stati Membri organizzaw sessjonijiet ta’ ħidma lokali, reġjonali u settorjali biex jiddiskutu l-kontenut tan-NECP finali tagħhom mal-partijiet ikkonċernati (is-sħab soċjali, is-soċjetà ċivili, l-istituzzjonijiet edukattivi, l-istituzzjonijiet lokali u l-NGOs ambjentali).

(7)

 L-Artikolu 15 tar-Regolament dwar il-Governanza: li jrid jiġi sottomess mill-Istati Membri sal-1 ta’ Jannar 2020.

(8)

Skont l-AIE, pjan ta’ rkupru sostenibbli jista’ jżid it-tkabbir ekonomiku globali b’1,1 punti perċentwali kull sena. L-effett fuq l-impjieg ikun sinifikanti, fejn jiġu salvati jew jinħolqu madwar 9 miljun impjieg kull sena matul it-tliet snin li ġejjin (Rapport Speċjali tal-AIE dwar il-Prospettiva Dinjija tal-Enerġija rigward l-Irkupru Sostenibbli)

(9)

Għad hemm xi inċertezza dwar l-impatt tad-domanda għall-enerġija tal-2020 mill-pandemija u dwar l-impatti korrispondenti fuq is-soċjetà u l-ekonomija. Għalhekk, jidhru żewġ xejriet distinti fid-domanda (baxxa u għolja) li aktarx huma l-limiti inferjuri u superjuri.

(10)

Il-Mekkaniżmu ta’ Finanzjament tal-Enerġija Rinnovabbli C(2020)6123, operazzjonali minn Jannar 2021

(11)

Fl-NECP tagħha, il-Ġermanja stabbilixxiet mira ta’ 7-10 miljun vettura elettrika sal-2030 u sa miljun punt tal-iċċarġjar aċċessibbli għall-pubbliku sal-2030. Il-Greċja tinkludi mira ta’ 30 % ta’ karozzi tal-passiġġieri elettriċi sal-2030 u l-Italja mira ta’ 6 miljun vettura elettrika sal-2030.

(12)

L-Estonja tistma żieda ta’ 10 darbiet fil-bijometan sal-2030; il-Finlandja se jkollha żieda ta’ 30 % fil-bijofjuwils avvanzati sal-2030.

(13)

 L-istimi tal-immudellar jissuġġerixxu li filwaqt li nefqa ta’ EUR 1 miljun fil-fjuwils fossili kieku toħloq 2,7 impjieg ekwivalenti full-time, dak l-istess infiq kieku joħloq 7,5 impjieg FTE fl-enerġija rinnovabbli jew 7,7 impjieg FTE fl-effiċjenza enerġetika; Garrett-Peltier (2017), https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S026499931630709X?via%3Dihub

(14)

Prospettiva Globali ta’ IRENA (Aġenzija Internazzjonali għall-Enerġija Rinnovabbli)  dwar l-Enerġija Rinnovabbli: Trasformazzjoni tal-enerġija 2050 . 

(15)

L-AIE (Aġenzija Internazzjonali tal-Enerġija), World Energy Outlook, Special Report Sustainable Recovery, Ġunju 2020; it-tliet miżuri msemmija hawn fuq joħolqu medja ta’ 10-15-il impjieg għal kull miljun euro.

(16)

 Ir-rapport annwali dwar il-Prezzijiet u l-Ispejjeż li jmiss se jipprovdi aktar dettalji

(17)

 L-azzjonijiet proposti fl-Istrateġija għall-Integrazzjoni tas-Sistema tal-Enerġija COM (2020) 299 final huma komplementari għall-qafas regolatorju għall-enerġija rinnovabbli

(18)

 Raggruppament ta’ għadd ta’ Stati Membri bħal dawk tax-Xlokk tal-Ewropa, il-Baltiku, l-Ewropa ċentrali, eċċ.

(19)

Eżempji tajbin tal-kooperazzjoni reġjonali huma l-Inizjattiva tal-Ibħra tat-Tramuntana u r-Reġjun tal-Baħar Baltiku li jistgħu jiġu replikati għal reġjuni oħra madwar l-Ewropa.

(20)

Komunikazzjoni dwar it-Tisħiħ tal-Ambizzjoni Klimatika tal-Ewropa għall-2030 COM(2020) 562

(21)

 Meta mqabbel mal-projezzjonijiet tax-Xenarju Bażi tal-2007 għall-2007

(22)

L-ambizzjoni aggregata tal-abbozzi tal-pjanijiet kienet tvarja bejn 26,3 %-30,2 % għall-konsum tal-enerġija primarja u bejn 26,5 %-30,7 % għall-konsum tal-enerġija finali.

(23)

 Data reċenti tal-BNEF turi li l-livelli ta’ konsum tal-enerġija f’bosta Stati Membri diġà reġgħu lura għan-normal.

(24)

Ir-Regolament (UE) 2018/1999 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-11 ta’ Diċembru 2018 dwar il-Governanza tal-Unjoni tal-Enerġija u tal-Azzjoni Klimatika

(25)

Il-kobenefiċċji jinkludu iżolament aħjar kontra l-mewġiet tas-sħana (jekk dan ikun akkoppjat ma’ ventilazzjoni adegwata), filwaqt li miżuri ta’ effiċjenza enerġetika esegwiti b’mod mhux adegwat li ma jiħdux inkunsiderazzjoni l-vulnerabbiltà għall-perikli klimatiċi (bħall-għargħar, is-silġ, l-irjieħ qawwija) ikunu f’riskju li ssirilhom ħsara jew li jinqerdu.

(26)

 L-Artikolu 31(3) tar-Regolament (UE) 2018/1999 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-11 ta’ Diċembru 2018 dwar il-Governanza tal-Unjoni tal-Enerġija u tal-Azzjoni Klimatika

(27)

https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/12552-Review-of-Directive-2012-27-EU-on-energy-efficiency

(28)

Għandha tiġi rikonoxxuta bis-sħiħ l-importanza tal-Fattur tal-Enerġija Primarja fil-faċilitazzjoni ta’ deċiżjoni effiċjenti fl-enerġija bejn portaturi tal-enerġija differenti.

(29)

Global Renewables Outlook: Energy transformation 2050

(30)

L-Artikolu 11 tar-Regolament dwar il-Governanza dwar djalogu fuq diversi livelli li għandu l-għan li jtejjeb ir-realiżmu u l-adozzjoni mil-livelli tal-gvern li jimplimentaw l-istrateġiji u l-pjanijiet.

(31)

(NL, DK, FI, SE, AT, CY, FR, ES, CZ, LU, DE, EE). Fil-Belġju, ir-reġjuni ta’ Brussell u Flanders

(32)

 Id-Direttiva dwar ir-Rendiment tal-Bini fl-Użu tal-Enerġija (EPBD) teħtieġ li l-Istati Membri jinnotifikaw lill-Kummissjoni dwar l-istrateġiji nazzjonali ta’ rinnovazzjoni fit-tul (LTRS) sal-10 ta’ Marzu 2020.

(33)

Ir-Regolament (UE) 2018/842

(34)

Is-setturi li ma jaqgħux taħt l-ETS jinkludu setturi li jikkondividu l-isforzi bħat-trasport fuq l-art, it-tisħin tal-bini, l-agrikoltura, l-iskart u l-installazzjonijiet industrijali żgħar, u s-settur tal-Użu tal-Art, Tibdil fl-Użu tal-Art u l-Forestrija.

(35)

Hemm flessibbiltà sinifikanti dwar kif jistgħu jintlaħqu l-miri nazzjonali tal-ESR, eż. trasferimenti bejn l-Istati Membri, użu limitat mill-kwoti tal-EU ETS għal xi Stati Membri, jew l-użu ta’ ċertu ammont ta’ tneħħijiet addizzjonali ta’ emissjonijiet fis-settur tal-użu tal-art u tal-forestrija.

(36)

Il-Kroazja, l-Estonja, Franza, il-Greċja, l-Ungerija, l-Italja, il-Latvja, il-Litwanja, il-Portugall u Spanja. Barra minn hekk, filwaqt li ma jipprovdux projezzjonijiet għall-emissjonijiet li jirriflettu l-pjanijiet tagħhom, id-Danimarka u n-Netherlands stabbilixxew miri nazzjonali għat-tnaqqis totali fl-emissjonijiet ta’ gassijiet serra fil-liġi, u dan jimplika l-ħtieġa li domestikament jintlaħqu jew saħansitra jinqabżu l-miri tagħhom li mhumiex ETS.

(37)

COM(2020) 562

(38)

 Dan jaqa’ fi ħdan il-kamp ta’ applikazzjoni tal-miri tal-2030, inkluż l-avjazzjoni internazzjonali u bl-esklużjoni tan-navigazzjoni internazzjonali u l-bir tal-LULUCF.

(39)

Ir-Regolament (UE) 2018/841

(40)

 Il-Kroazja, l-Irlanda, l-Italja, is-Slovenja u Spanja huma eżempji tajbin għall-integrazzjoni koerenti ta’ aspetti tal-adattament għat-tibdil fil-klima f’dimensjonijiet differenti tal-NECPs u/jew jipprovdu xi dettall dwar il-miżuri ta’ adattament.

(41)

 Il-Belġju qed jikkunsidra li jittrasferixxi l-produzzjoni tal-ikel lejn il-baħar

(42)

Q1/2020 ra wkoll tnaqqis fil-ġenerazzjoni tal-enerġija mill-faħam u l-gass (38 TWh u 3 TWh), l-ogħla sehem ta’ enerġija rinnovabbli fit-taħlita tal-enerġija fl-UE (40 % wara li żdied bi 38 TWh), kif ukoll tnaqqis ta’ EUR 10 biljun fl-importazzjonijiet ta’ gass naturali

(43)

L-iżvilupp tat-tassonomija tal-UE għal attivitajiet ekonomiċi ambjentalment sostenibbli huwa wieħed mill-azzjonijiet ewlenin tal-Pjan ta’ Azzjoni tal-2018 għall-Finanzjament tat-Tkabbir Sostenibbli. Is-sett ta’ għodod għal finanzjament sostenibbli se jkompli jiġi estiż permezz tal-Istrateġija Mġedda għal Finanzi Sostenibbli biex l-imġiba tal-atturi finanzjarji, il-kumpaniji u dawk li jfasslu l-politika toqrob lejn attivitajiet ekonomiċi ambjentalment sostenibbli. Dan għandu jipprevjeni aktar investimenti f’assi mhux rekuperabbli potenzjalment għaljin li jistgħu jimblokkaw avvanzi teknoloġiċi u l-innovazzjoni meħtieġa biex tinkiseb in-newtralità klimatika

(44)

Investimenti fl-Enerġija Dinjija 2020 – Analiżi mill-AIE https://www.iea.org/reports/world-energy-investment-2020

(45)

 Rapport tat-task force ta’ livell għoli dwar l-investiment fl-infrastruttura soċjali fl-Ewropa 2018 https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/economy-finance/dp074_en.pdf

(46)

 Analiżi fil-fond b’appoġġ għall-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni COM(2018) 773

(47)

 Strateġija għall-idroġenu għal Ewropa newtrali għall-klima COM(2020)301

(48)

 Mill-2020, l-Inizjattiva tar-Reġjuni tal-Faħam fi Tranżizzjoni tindirizza wkoll ir-reġjuni tal-pit (FI, IE) u taż-żejt tax-shale (EE). L-EE għadha tiddependi miż-żejt tax-shale.

(49)

 Ir-reġjuni kollha tal-faħam, tal-pit u taż-żejt tax-shale (DE, PL, CZ, BG, RO, ES, EL, IE, HU, SK) huma appoġġati permezz ta’ fondi tal-UE (Politika ta’ koeżjoni, LIFE, H2020). L-appoġġ jingħata wkoll fl-għamla ta’ assistenza teknika (Programm ta’ Appoġġ għal Riformi Strutturali, l-appoġġ BEI-Kummissjoni permezz ta’ Jaspers, il-programm START ta’ ENER u kuntratt mal-Bank Dinji).

(50)

 L-Inizjattiva hija forum miftuħ għad-djalogu mal-partijiet ikkonċernati, mal-awtoritajiet nazzjonali, reġjonali u lokali, mas-soċjetà usa’, mal-industrija, mat-trade unions, mal-NGOs, mal-akkademiċi, mal-esperti fit-tranżizzjoni enerġetika, u mal-Kummissjoni Ewropea.

(51)

 Eż. il-ħidma konġunta mill-Kummissjoni u mis-sħab Pollakki fit-tim tal-pajjiż tal-faħam tal-Polonja stabbilit taħt l-inizjattiva wasslet biex EUR 100 miljun mill-FEŻR u l-Fondi ta’ Koeżjoni jiġu pprogrammati mill-ġdid fis-Silesia biex jappoġġaw proġetti lokali ta’ “tranżizzjoni ġusta”. Dan jenfasizza l-ħtieġa li jiġu antiċipati l-konsegwenzi tat-tranżizzjoni u li l-politiki u l-objettivi jiġu adattati b’mod miftiehem. Il-biċċa l-kbira tal-Istati Membri li attwalment qed jippjanaw l-eliminazzjoni gradwali tal-faħam jew ta’ fjuwils fossili solidi oħra (pit, żejt tax-shale) kieku jibbenefikaw mill-forniment ta’ informazzjoni aktar speċifika dwar il-passi li jmiss biex titkompla t-tranżizzjoni sal-2030 u anke wara.

(52)

 26 gżira jirċievu appoġġ għall-iżvilupp tal-Aġenda tagħhom ta’ Tranżizzjoni lejn Enerġija Nadifa (6 “piloti” u 20 “pijunier”), 13-il gżira oħra ffirmaw il-Wegħda tal-gżejjer lejn dekarbonizzazzjoni sħiħa fl-2019; 16-il gżira addizzjonali rċevew appoġġ rigward aspetti tekniċi speċifiċi għall-proġetti li kienu qed jitħejjew.

(53)

Bħall-proġett Papillon (il-belt-NGO-l-industrija) fil-Belġju

(54)

Id-Dokument ta’ Ħidma tal-Persunal tal-Kummissjoni, Energy Security: good practices to address pandemic risks (Is-Sigurtà tal-Enerġija: prattika tajba biex jiġu indirizzati r-riskji pandemiċi), jinkludi lista tar-riskji u tal-isfidi fuq terminu qasir u fuq terminu twil, kif ukoll sensiela ta’ 20 prattika tajba biex jiġu indirizzati riskji fis-settur tal-enerġija li huma assoċjati ma’ pandemija. https://ec.europa.eu/energy/topics/energy-security/energy-supply-and-pandemic_en

(55)

Inklużi l-fotovoltajiċi, il-batterji, l-idroġenu rinnovabbli, l-enerġija mir-riħ u mill-oċeani, il-grilja u komponenti elettroniċi

(56)

 Li jikkomplementaw il-Pjan ta’ Azzjoni tal-UE dwar il-Materja Prima Kritika, u l-Alleanza Ewropea dwar il-Materja Prima li ġejja, inkluż l-enerġija.

(57)

 L-Istrateġija tal-UE dwar l-Unjoni tas-Sigurtà COM(2020)605 final

(58)

Għalkemm l-Istati Membri indirizzaw ir-rakkomandazzjoni biex jiddeskrivu u jelenkaw is-sussidji tal-enerġija fl-NECPs tagħhom, il-kwalità tal-informazzjoni tvarja minn deskrizzjonijiet ġenerali sa listi komprensivi u kwantifikati tas-sussidji. 19-il Stat Membru inkludew informazzjoni dwar is-sussidji għall-fjuwils fossili. 12-il Stat Membru indikaw (l-intenzjoni li) jaħdmu fuq l-istabbiliment ta’ pjanijiet biex is-sussidji għall-fjuwils fossili jiġu eliminati gradwalment. Sitt Stati Membri biss inkludew skeda ta’ żmien biex gradwalment jeliminaw xi wħud mis-sussidji għall-fjuwils fossili eżistenti.

(59)

 Minn meta daħal fis-seħħ ir-Regolament dwar l-Infrastruttura tal-Enerġija (TEN-E) fl-2013, ġew implimentati kważi 40 PCIs tal-gass u tal-elettriku u huma mistennija madwar 79 Proġett ta’ Interess Komuni (PCIs) oħra sal-2022. Għal dan il-għan, ġie investit ammont ta’ EUR 3,8 biljun mill-Faċilità Nikkollegaw l-Ewropa (FNE).

(60)

 L-Artikolu 16.8 tar-Regolament (UE) 2019/943 dwar is-Suq Intern tal-Elettriku

(61)

 Biex jiġi sfruttat il-potenzjal tal-vetturi elettriċi, tal-pompi tas-sħana u ta’ konsum ieħor tal-elettriku biex isir kontribut għall-flessibbiltà tas-sistema tal-enerġija (li tibda fi tmiem l-2021).

(62)

Il-grilji tal-elettriku tal-ġenerazzjoni l-ġdida jagħmlu użu effiċjenti mit-teknoloġija ta’ komunikazzjoni l-ġdida (eż. pjattaformi diġitali) biex l-infrastruttura tal-enerġija tiġi sfruttata b’mod innovattiv (eż. netwerks flessibbli) mill-utenti tagħha (ġeneraturi, konsumaturi u prosumaturi).

(63)

 Biex tiġi żviluppata katina tal-valur tal-batteriji li tkun b’saħħitha, innovattiva, sostenibbli u kompetittiva fl-UE, appoġġ għall-elettrifikazzjoni tat-trasport b’reazzjoni għad-domanda qawwija għall-vetturi elettriċi, żgurar tal-aċċess għall-materja prima strateġika tal-batteriji, u żieda fir-reżiljenza u fl-awtonomija fejn jiġu akkwistati l-ħiliet u tingħata spinta lill-kapaċitajiet ta’ manifattura.

(64)

Pereżempju Franza, il-Ġermanja, l-Awstrija u n-Netherlands għandhom pjanijiet konkreti fl-NECPs tagħhom, filwaqt li oħrajn bħall-Portugall qed jiżviluppaw strateġiji konkreti rapidi.

(65)

 Is-Slovenja ppromoviet il-kooperazzjoni reġjonali fl-istabbiliment ta’ grilji intelliġenti u introduċiet teknoloġiji innovattivi fir-reġjun usa’ flimkien mal-Kroazja, bl-użu tal-Faċilità Nikkollegaw l-Ewropa.

(66)

 Il-WHO tistma 7 miljun mewta qabel iż-żmien kull sena fil-livell globali minħabba t-tniġġis tal-arja u aktar minn 400 000 mewta qabel iż-żmien fl-UE, skont l-Aġenzija Ewropea għall-Ambjent

(67)

Ir-Regolament dwar il-Governanza tal-Unjoni tal-Enerġija jistipula li dan l-obbligu japplika “fejn rilevanti”, li huwa l-każ fis-setturi kollha fejn is-sustanzi li jniġġsu l-arja u l-emissjonijiet tal-gassijiet serra joriġinaw mill-istess sors (trasport, enerġija, agrikoltura, industrija, tisħin domestiku, eċċ.).

(68)

 Id-Direttiva NEC (UE) 2016/2284 dwar it-tnaqqis tal-emissjonijiet nazzjonali ta’ ċerti inkwinanti atmosferiċi.

(69)

UE 2016/2284

(70)

 Fil-livell tal-muniċipalità, il-kwalità tal-arja timmotiva l-imġiba fir-rigward tat-tranżizzjoni enerġetika u d-dekarbonizzazzjoni, għax il-benefiċċji jinħassu malajr. L-UE tiffinanzja bosta inizjattivi minn isfel għal fuq li jkopru l-ekonomija ċirkolari u t-tniġġis tal-arja.

(71)

 Għal dawn l-aġġornamenti, l-Istati Membri għandhom jużaw l-istatistika Ewropea kull meta din tkun disponibbli u malli ssir disponibbli