Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Rapport tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni — Strateġija għall-Ewropa dwar l-Avjazzjoni: Iż-żamma u l-promozzjoni ta’ standards soċjali għoljin”

(COM(2019) 120 final)

(2020/C 14/16)

Relatur: Raymond HENCKS

Konsultazzjoni	Kummissjoni Ewropea, 11.4.2019
Bażi legali	Artikolu 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
Sezzjoni kompetenti	Sezzjoni għat-Trasport, l-Enerġija, l-Infrastruttura u s-Soċjetà tal-Informazzjoni
Adottata fis-sezzjoni	3.7.2019
Opinjoni adottata fil-plenarja	25.9.2019
Sessjoni plenarja nru	546
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	174/0/1

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jilqa’ l-pubblikazzjoni tar-rapport tal-Kummissjoni li jittratta l-kundizzjonijiet tal-impjieg tal-ekwipaġġ tal-ajru mobbli ħafna (bdoti u ekwipaġġ tal-kabina) li s-sitwazzjoni tagħhom tista’ tkun partikolarment ikkumplikata minħabba n-natura transfruntiera tal-impjiegi tagħhom u li għandhom drittijiet u livelli ta’ protezzjoni differenti skont il-liġi nazzjonali applikabbli għalihom.

1.2.

Il-KESE jiddispjaċih li dan ir-rapport jasal biss fi tmiem il-mandat tal-Kummissjoni attwali bl-inċertezzi dwar is-segwitu sussegwenti. Il-KESE jittama li l-Kummissjoni l-ġdida tindirizza l-problemi identifikati f’dan ir-rapport bħala prijorità għolja, b’mod proporzjonat mal-gravità tas-sitwazzjoni, u tipproponi miżuri konkreti.

1.3.

Il-KESE japprova li r-rapport ta’ hawn fuq jikkonferma li għad hemm ħafna problemi u inċertezzi legali u li infurzar aħjar tar-regoli tal-UE u dawk nazzjonali huwa essenzjali fil-forom kollha ta’ impjiegi tal-ekwipaġġ tal-ajru sabiex jiġu evitati prattiki li jikkostitwixxu ksur jew ċirkomvenzjoni tal-liġi applikabbli, bħal xogħol mhux iddikjarat jew impjieg indipendenti fittizju, u biex jiġu żgurati kundizzjonijiet legali u ugwali għall-ekwipaġġ tal-ajru bi prijorità assoluta għas-sikurezza tal-persunal u tal-passiġġieri. Il-KESE japprova l-azzjonijiet maħsuba mill-Kummissjoni u jistieden lill-Istati Membri jiżguraw l-interpretazzjoni u l-applikazzjoni uniformi tar-regolamenti soċjali u tax-xogħol li jittrattaw l-ekwipaġġ tal-ajru.

1.4.

Il-KESE jiddispjaċih dwar in-nuqqas ta’ statistika affidabbli dwar l-għadd ta’ impjiegi tal-ekwipaġġ tal-ajru, kif ukoll dwar l-għadd ta’ esternalizzazzjonijiet (outsourcing) u ta’ ħaddiema temporanji. Dan in-nuqqas ta’ statistika, li l-KESE jitlob li jiġi rrettifikat mill-aktar fis possibbli, jaċċentwa l-inċertezza legali dwar il-kundizzjonijiet tal-impjieg u l-livelli differenti ta’ protezzjoni għall-ekwipaġġ tal-ajru, jippromovi l-kundizzjonijiet ta’ kompetizzjoni mhux ekwi għat-trasportaturi tal-ajru tal-UE li huma soġġetti għal pressjoni kompetittiva għolja ħafna, u huwa ta’ detriment għal dawk l-Istati Membri li huma mċaħħda minn ċertu dħul mit-taxxa u minn ċerti kontribuzzjonijiet tas-sigurtà soċjali.

1.5.

Minħabba l-għadd kbir ta’ forom ta’ kuntratti ta’ impjieg bl-inċertezzi li kultant jirriżultaw, il-KESE jtenni t-talba tiegħu (1) li jiġi promoss l-impjieg dirett, li għandu jkompli jkun il-forma tas-soltu ta’ impjieg fis-settur tal-avjazzjoni, u jqis li huwa essenzjali li jkun hemm oppożizzjoni għal kwalunkwe kuntratt temporanju li jista’ jaffettwa s-sikurezza tal-ekwipaġġ tal-ajru u tal-passiġġieri, bil-kundizzjoni li r-rikors għal kuntratti temporanji jew temporanji ma jkunx awtomatikament illegali jew joħloq dumping soċjali.

1.6.

Peress li s-settur tal-ekwipaġġ tal-ajru mhuwiex ħieles minn arranġamenti ta’ xogħol illegali bħalma huma x-xogħol mhux iddikjarat u l-impjieg indipendenti fittizju, jew in-nuqqas ta’ implimentazzjoni tad-direttiva dwar l-istazzjonar, il-KESE jappoġġa lill-Kummissjoni, li tħeġġeġ lill-Istati Membri biex:

—	jiżguraw, b’mezzi xierqa, l-applikazzjoni fil-livell nazzjonali, tar-regoli eżistenti dwar il-liġi tax-xogħol u jiżguraw ukoll il-konformità mad-dritt tal-Unjoni kif interpretat mill-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni;

—	jiżguraw li r-regoli tas-sikurezza tal-avjazzjoni tal-UE jiġu applikati b’mod korrett u identiku għall-persunal tal-avjazzjoni irrispettivament mir-relazzjoni kuntrattwali tagħhom mal-linja tal-ajru;

—	jittrasponu d-direttiva b’mod korrett dwar il-kundizzjonijiet tax-xogħol trasparenti u prevedibbli fl-Unjoni Ewropea, li se japplikaw irrispettivament mill-forma ta’ kuntratt eżistenti jew tal-futur, inkluż l-impjieg indipendenti fittizju, u

1.7.

Il-KESE jittama li fil-futur l-Awtorità Ewropea tax-Xogħol tiżgura li l-emendi riċenti għad-direttiva dwar l-istazzjonar tal-ħaddiema, li tistabbilixxi l-prinċipju ta’ paga ugwali għall-istess xogħol li twettaq fl-istess post, jiġu trasposti u applikati b’mod korrett mill-Istati Membri sat-30 ta’ Lulju 2020. Bl-istess mod, il-KESE jemmen li din l-Awtorità se jkollha wkoll tiżgura li d-drittijiet kollha tal-persunal tal-avjazzjoni ċivili jiġu rrispettati.

1.8.

Il-KESE jfakkar li d-dritt li jistabbilixxu jew jingħaqdu ma’ trejdjunjin, li jinnegozjaw ftehimiet kollettivi, li jagħmlu strajk, eċċ., huma drittijiet tal-bniedem iggarantiti fil-livell internazzjonali, Ewropew u nazzjonali u għandhom jiġu rispettati b’mod strett. Sfortunatament, fil-prattika, hemm każijiet fejn id-dritt li jiġu organizzati trejdjunjins u d-dritt ta’ negozjar kollettiv huma limitati u l-ħaddiema jkollhom jiddefendu d-drittijiet tagħhom fil-qorti. Għandu jiġi garantit id-dritt għall-informazzjoni u l-konsultazzjoni wkoll.

1.9.

In-nuqqas ta’ standards tax-xogħol globali fl-avjazzjoni ċivili jimmina l-effettività tal-leġislazzjoni tax-xogħol tal-UE u tal-Istati Membri f’rotot ġewwa u barra l-UE. Il-KESE jiddispjaċih li ma hemm l-ebda kunsens fi ħdan l-Organizzazzjoni Internazzjonali tax-Xogħol li titfassal konvenzjoni dwar id-drittijiet tal-ħaddiema fl-avjazzjoni ċivili, filwaqt li tali konvenzjoni twettqet għall-persunal marittimu. Il-KESE jħeġġeġ bil-qawwa lill-Unjoni Ewropea biex tinkludi klawsoli ambizzjużi u standards soċjali vinkolanti, relatati max-xogħol fil-ftehimiet kollha dwar l-avjazzjoni ma’ pajjiżi terzi u jaqbel li l-Kummissjoni biħsiebha tagħmel hekk.

1.10.

Fir-rigward tal-kwalità tat-taħriġ, huwa ta’ tħassib kbir li jinqara fir-rapport tal-Kummissjoni li qed jiġi kkunsidrat li:

—	il-kompetenzi miksuba mill-bdoti aspiranti mhux dejjem jikkorrispondu mal-kompetenzi meħtieġa mil-linji tal-ajru; u

—	proporzjon konsiderevoli ta’ bdoti li għandhom liċenzja ta’ bdot ta’ linja tal-ajru ma ssodisfawx ir-rekwiżiti bażiċi biex jintegraw il-linji tal-ajru.

1.11.

Il-Kumitat jirrimarka li skont id-Direttiva ġdida dwar kundizzjonijiet tax-xogħol trasparenti u prevedibbli fl-Unjoni Ewropea, “l-Istati Membri għandhom jiżguraw li meta l-liġi tal-Unjoni jew dik nazzjonali jew il-ftehimiet kollettivi jkunu jirrikjedu li impjegatur jipprovdi t-taħriġ lil ħaddiem sabiex ikun jista’ jwettaq ix-xogħol li jkun ġie impjegat għalih, dan it-taħriġ għandu jingħata lill-ħaddiem mingħajr ħlas, jgħodd bħala ħin tax-xogħol u, fejn possibbli, għandu jsir waqt il-ħinijiet tax-xogħol.”

1.12.

Il-KESE jitlob lill-Kummissjoni biex tkun proattiva u biex tistieden lill-organizzazzjonijiet kollha li jissodisfaw il-kriterji biex ikunu membri tal-kumitat tad-djalogu settorjali Ewropew għas-settur tal-avjazzjoni ċivili biex jipparteċipaw b’mod attiv fil-ħidma ta’ dan il-kumitat għad-djalogu settorjali Ewropew u biex jużaw din l-għodda bl-aħjar mod biex isibu, permezz ta’ negozjati, soluzzjonijiet volontarji u sodisfaċenti b’mod reċiproku għad-diffikultajiet li jiltaqgħu magħhom.

1.13.

Finalment, il-KESE jemmen li l-ambjent tax-xogħol tal-ekwipaġġ tal-ajru mhuwiex biss funzjoni tal-kundizzjonijiet tax-xogħol tiegħu, iżda jiddependi wkoll minn fatturi esterni bħal-livell ta’ sodisfazzjon tal-passiġġieri bil-kwalità tas-servizz tal-ajruport u abbord l-ajruplan. Għalhekk huwa importanti li d-drittijiet tal-passiġġieri, inklużi dawk tal-passiġġieri bi bżonnijiet speċjali (persuni b’diżabilità, anzjani, tfal, nisa tqal), jiġu rispettati kif xieraq.

2. Introduzzjoni

2.1.

Fit-trasport bl-ajru, il-protezzjoni soċjali u l-liġi tax-xogħol, minbarra l-istandards minimi stabbiliti mil-liġi komunitarja, huma essenzjali l-kompetenza u r-responsabbiltà tal-Istati Membri, fejn ir-regoli huma applikati b’mod differenti f’livelli differenti.

2.2.

Fl-avjazzjoni ċivili, m’għadx hemm mudell uniformi ta’ impjiegi: uħud mill-kumpaniji joffru impjiegi ta’ kwalità u kuntratti għal żmien indefinit, filwaqt li skont stħarriġ riċenti ( Study on employment and working conditions of aircrews in the EU internal aviation market – l-istudju “Ricardo”), bejn 9 % u 19 % tal-membri tal-ekwipaġġ tal-kabina u madwar 8 % tal-bdoti ddikjaraw li huma impjegati permezz ta’ xi tip ta’ entità intermedjarja.

2.3.

Ir-rapport tal-Kummissjoni jittratta biss lill-ekwipaġġi tal-ajru (il-bdoti u l-ekwipaġġ tal-kabina) li s-sitwazzjoni tagħhom tista’ tkun partikolarment ikkumplikata minħabba n-natura transfruntiera tal-impjiegi tagħhom u li jgawdu minn drittijiet u livelli ta’ protezzjoni differenti skont il-liġi nazzjonali applikabbli għalihom.

2.4.

Barra minn hekk, il-pressjoni fuq il-kostijiet operatorji f’suq kompetittiv ħafna tikkawża li ċerti linji tal-ajru jirrikorru għal skemi ta’ impjieg indirett differenti bħala alternattiva għal kuntratt ta’ impjieg miftuħ li, skont l-istudju “Ricardo”, jibqa’ l-forma ewlenija ta’ impjieg. Madankollu, biex inaqqsu l-ispejjeż operatorji, ħafna trasportaturi bl-ajru:

—	jesternalizzaw parti mill-attivitajiet tagħhom;

—	jimpjegaw ekwipaġġ tal-ajru permezz ta’ aġenziji intermedjarji, inklużi aġenziji tax-xogħol temporanju, kultant permezz ta’ skemi differenti bħala parti minn katina kumplessa ta’ relazzjonijiet ta’ xogħol li jagħmluha diffiċli li jiġi identifikat l-impjegatur reali;

—	jimpjegaw ħaddiema indipendenti;

—	jimpjegaw persunal fuq bażi operattiva barra t-territorju fejn inħarġet il-liċenzja;

—	jipprattikaw il-“pay to fly” (ħallas biex ittir);

—	dan joħloq inċertezzi legali u xi kultant jagħmilha diffiċli li ssir distinzjoni bejn sitwazzjonijiet illegali minn sitwazzjonijiet kumplessi iżda legali.

2.5.

Fl-2015, bħala parti mill-Istrateġija tal-Avjazzjoni għall-Ewropa, il-Kummissjoni ħabbret li għandha tagħmel l-aġenda soċjali fis-settur tal-avjazzjoni kwistjoni ta’ prijorità. Madankollu, fl-2017, il-Parlament Ewropew, il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u l-Kumitat tar-Reġjuni baqgħu kkonċernati b’sitwazzjoni li ma nbidlitx ħafna u stiednu lill-Istati Membri u lill-Kummissjoni biex jindirizzaw problemi soċjali persistenti fl-avjazzjoni, b’mod partikolari fil-każ ta’ ekwipaġġ tal-ajru mobbli ħafna.

2.6.

F’Ottubru 2018, fid-dawl tan-nuqqas ta’ miżuri konkreti dwar id-dimensjoni soċjali tat-trasport bl-ajru, u mwissija permezz ta’ strajkijiet intermittenti min-naħa ta’ wħud mill-persunal tal-avjazzjoni, il-Ministri tat-Trasport Ewropej ta’ sitt Stati Membri talbu lill-Kummissjoni biex, f’dikjarazzjoni konġunta, tfassal miżuri konkreti sa tmiem l-2018, inkluża aġenda soċjali ambizzjuża li tiggarantixxi kundizzjonijiet tax-xogħol ġusti, li tpoġġi lill-atturi kollha tas-settur, kemm fi ħdan l-UE kif ukoll f’pajjiżi terzi, fuq livell ugwali fil-kuntest ta’ kompetizzjoni ġusta.

3. Kummenti ġenerali

3.1.

Fl-istrateġija tal-Avjazzjoni għall-Ewropa tal-2015 tagħha, l-Unjoni impenjat ruħha li ssaħħaħ l-aġenda soċjali u li toħloq impjiegi ta’ kwalità għolja fl-avjazzjoni, inter alia, biex teżamina l-ħtieġa li tkompli tiċċara l-liġi applikabbli u l-ġurisdizzjoni kompetenti fir-rigward tal-kuntratti ta’ impjieg ta’ ħaddiema mobbli fis-settur tal-avjazzjoni.

3.2.

Sabiex tikseb idea aħjar tas-sitwazzjoni attwali fis-suq tal-avjazzjoni, il-Kummissjoni kkummissjonat studju (magħruf bħala l-istudju “Ricardo”) dwar il-kundizzjonijiet tal-impjieg u tax-xogħol tal-ekwipaġġ tal-ajru li ġie ppubblikat f’Jannar 2019.

3.3.

Il-KESE jaqbel li l-Kummissjoni fasslet rapport dwar is-sitwazzjoni u l-kundizzjonijiet tal-impjieg tal-ekwipaġġ tal-ajru, li, madankollu, iseħħ biss fi tmiem il-mandat attwali tal-Kummissjoni, bl-inċertezza li tirriżulta mis-segwitu. Il-KESE jittama li l-Kummissjoni l-ġdida tindirizza l-problemi identifikati fir-rapport bħala prijorità għolja b’mod proporzjonat mal-gravità tas-sitwazzjoni u tipproponi mingħajr dewmien miżuri konkreti.

3.4.

Ir-rapport ta’ hawn fuq tabilħaqq jikkonferma li għad hemm ħafna problemi u inċertezzi legali u li infurzar aħjar tar-regoli tal-UE u dawk nazzjonali huwa essenzjali fil-forom kollha ta’ impjiegi tal-ekwipaġġ tal-ajru sabiex jiġu evitati prattiki li jikkostitwixxu ksur jew ċirkomvenzjoni tal-liġi applikabbli, bħall-impjieg indipendenti fittizju, u biex jiġu żgurati kundizzjonijiet legali u ugwali għal kulħadd.

3.5.

Il-KESE jiddispjaċih li mill-aġenda soċjali Ewropea, li ġiet stabbilita fl-istrateġija tal-avjazzjoni tal-2015, l-unika miżura konkreta implimentata mill-Kummissjoni hija limitata għall-pubblikazzjoni ta’ gwida prattika dwar il-liġi tax-xogħol applikabbli u l-qrati kompetenti. Ir-rapport tal-Kummissjoni ma jipprovdi l-ebda tweġiba dwar jekk il-Kummissjoni tipprevedix li tadotta linji gwida interpretattivi jew tagħmel emendi regolatorji fil-qasam tal-avjazzjoni ċivili. Il-Kummissjoni se tinkariga grupp ad hoc, li jikkonsisti minn esperti mill-qasam tal-avjazzjoni u l-liġi tax-xogħol mill-Istati Membri, biex jieħu kont tal-azzjonijiet elenkati fir-rapport li qed jiġi kkunsidrat, u biex jinforma lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri dwar kif il-liġi tax-xogħol tista’ tiġi applikata b’mod xieraq fis-settur tal-avjazzjoni. Il-KESE jitlob li, flimkien mal-esperti tal-istituzzjonijiet, l-imsieħba soċjali jkunu involuti b’mod xieraq fil-ħidma ta’ dan il-grupp.

4. Kummenti speċifiċi

4.1.

Ir-rapport fil-fehma tal-Kummissjoni jiddikjara li ma hemmx ċifri speċifikament relatati mal-għadd ta’ impjiegi għall-ekwipaġġ tal-ajru. Għalhekk, il-KESE jistaqsi dwar kif għandhom isiru previżjonijiet affidabbli dwar l-għadd ta’ bdoti u ta’ membri tal-ekwipaġġ tal-kabina biex jiġu mħarrġa u reklutati fuq perjodu medju u fuq bażi fit-tul. Dan huwa partikolarment minnu fir-rigward tat-taħriġ tal-bdoti, li jdum ħafna u li jiswa l-flus.

4.2.

Jirriżulta wkoll min-nuqqas ta’ statistika li l-għadd ta’ esternalizzazzjonijiet tal-impjiegi tal-ekwipaġġ tal-ajru jibqa’ mhux magħruf. Għalhekk nistgħu nirreferu biss għal stħarriġ tal-imsieħba soċjali Ewropej tal-avjazzjoni ċivili tal-2015, li skontu 52,6 % biss ta’ dawk li wieġbu li jaħdmu għal-linji bi prezz baxx jgħidu li għandhom kuntratt ta’ impjieg dirett. Il-KESE jqis li huwa essenzjali li titlesta l-għodda statistika. Dan in-nuqqas ta’ statistika jżid l-inċertezza legali dwar il-kundizzjonijiet tal-impjieg u l-livelli differenti ta’ protezzjoni tal-ekwipaġġ tal-ajru u jagħmilha diffiċli biex wieħed jiddistingwi bejn prattiki legali jew illegali, abbużi jew lakuni fir-regoli. Dan jippromovi kundizzjonijiet ta’ kompetizzjoni mhux ekwi għat-trasportaturi tal-ajru tal-UE li huma soġġetti għal pressjoni kompetittiva għolja ħafna, u huwa ta’ detriment għal dawk l-Istati Membri li huma mċaħħda minn ċertu dħul mit-taxxa u minn ċerti kontribuzzjonijiet tas-sigurtà soċjali.

4.3.

L-Aġenzija tas-Sikurezza tal-Avjazzjoni tal-Unjoni Ewropea (EASA) irrappurtat fil-gwida prattika tagħha ta’ Awwissu 2017 li l-frammentazzjoni u l-esternalizzazzjoni tal-impjiegi relatati mas-sikurezza, inklużi dawk tal-ekwipaġġ tal-ajru, jista’ jkollhom effetti negattivi fuq is-sikurezza u ressqet miżuri konkreti fil-kuntest tal-esternalizzazzjoni ta’ servizzi ta’ sikurezza kritiċi u ta’ kuntratti ta’ kirjiet ta ‘inġenji tal-ajru bl-ekwipaġġ.

4.4.

Fir-rigward tax-xogħol temporanju permezz ta’ aġenzija, l-UE ma għandha, għal darb’oħra, l-ebda data affidabbli. Madankollu, l-istudju “Ricardo” juri li bejn 9 u 19 % tal-membri tal-ekwipaġġ tal-kabina u madwar 8 % tal-bdoti ddikjaraw li kienu impjegati permezz ta’ xi forma ta’ korp intermedjarju, u li l-maġġoranza tan-nies impjegati permezz ta’ intermedjarji bħal dawn ħadmu għat-trasportaturi bi prezzijiet baxxi.

4.5.

Il-KESE jtenni t-talba tiegħu (2) għall-promozzjoni ta’ impjieg dirett, li għandu jibqa’ l-forma ta’ impjieg normali fis-settur tal-avjazzjoni, u jqis li huwa essenzjali li jkun hemm oppożizzjoni għal kwalunkwe kuntratt temporanju li jista’ jaffettwa s-sikurezza tal-ekwipaġġ tal-ajru u tal-passiġġieri.

4.6.

L-applikazzjoni tad-Direttiva 2008/10/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (3) dwar xogħol temporanju permezz ta’ aġenzija tista’ tkun biss temporanja u ma tistax tinbidel għal permanenti, waqt li jkun mifhum li l-użu ta’ kuntratt temporanju jista’ jkun indispensabbli u ma jkunx awtomatikament illegali jew kreatur ta’ dumping soċjali.

4.7.

Fir-rigward tax-xogħol mhux iddikjarat li jirriżulta, fost l-oħrajn, minn impjieg indipendenti fittizju, is-seminar li għandu jiġi organizzat fi tmiem is-sena mill-pjattaforma Ewropea dwar ix-xogħol mhux iddikjarat, b’enfasi partikolari fuq l-impjieg indipendenti fittizju tal-ekwipaġġ tal-ajru huwa pass importanti biex il-problema ssir viżibbli u tiġi diskussa bejn l-ispetturi tax-xogħol u l-imsieħba soċjali. Huwa importanti li l-Istati Membri jsaħħu s-servizzi tagħhom ta’ spezzjoni tax-xogħol sabiex ikunu jistgħu jikkontrollaw b’mod effettiv il-konformità mad-dispożizzjonijiet tal-Unjoni u dawk nazzjonali dwar il-kundizzjonijiet tax-xogħol fl-avjazzjoni ċivili.

4.8.

Ir-regoli tal-UE dwar is-sikurezza fl-avjazzjoni jinkludu l-kunċett ta’ bażi residenzjali. Minħabba l-mobilità għolja tal-ekwipaġġ tal-ajru, jista’ jkun diffiċli li tiġi ddeterminata l-leġislazzjoni applikabbli tas-sigurtà soċjali, id-dritt tax-xogħol li jista’ jserraħ fuqu, kif ukoll il-qorti li quddiemha jkun jista’ jeżerċita d-drittijiet tiegħu. Il-bażi residenzjali sservi wkoll bħala referenza għall-kalkolu tal-limitazzjonijiet tal-ħin tat-titjir u tas-servizz. Il-KESE jħeġġeġ lill-Istati Membri biex jiżguraw l-applikazzjoni xierqa tal-leġislazzjoni soċjali tal-UE u dik nazzjonali fir-rigward ta’ persunal impjegat minn trasportatur tal-ajru tal-Unjoni li jopera servizzi tal-ajru minn bażi operattiva barra t-territorju tal-Istat Membru li fih dak it-trasportatur għandu l-post prinċipali tan-negozju tiegħu, skont ir-Regolament dwar is-servizzi tal-ajru.

4.9.

Ir-rapport tal-Kummissjoni jinnota li l-għadd ta’ bażijiet operattivi li qed jiżdied b’mod kostanti, u li l-inġenji tal-ajru u l-ekwipaġġ tal-ajru tal-istess linja tal-ajru qegħdin isiru dejjem aktar ibbażati barra mill-istabbiliment ewlieni tal-linja tal-ajru, fit-territorju ta’ Stati Membri oħra, u xi drabi anke f’pajjiżi terzi. F’dan il-każ, il-liġi applikabbli hija dik tal-pajjiż tal-bażi residenzjali, filwaqt li xi kumpaniji japplikaw il-liġi tal-pajjiż tal-istabbiliment ewlieni minflok il-liġi tal-pajjiż tal-bażi residenzjali. Il-KESE jappella lill-Kummissjoni biex toħroġ linji gwida dwar il-bażijiet tal-impjegar u l-isfruttament u l-liġi applikabbli.

4.10.

Hemm diversi skemi ta’ xogħol indipendenti: il-bdot direttament indipendenti jew permezz ta’ korp intermedjarju, jew kumpannija privata b’responsabbiltà limitata ta’ bdoti indipendenti. Il-KESE jappoġġa s-sejħa tal-Kummissjoni biex l-Istati Membri:

—	jiżguraw li r-regoli tas-sikurezza tal-avjazzjoni tal-UE jiġu applikati b’mod korrett u identiku għall-persunal tal-avjazzjoni irrispettivament mir-relazzjoni kuntrattwali tagħhom mal-linja tal-ajru;

—	jiżguraw, b’mezzi xierqa, l-applikazzjoni fil-livell nazzjonali, tar-regoli eżistenti dwar il-liġi tax-xogħol u jiżguraw ukoll il-konformità mad-dritt tal-Unjoni kif interpretat mill-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni;

—	jittrasponu b’mod korrett id-Direttiva dwar il-kundizzjonijiet tax-xogħol trasparenti u prevedibbli fl-UE, li se tapplika għall-ħaddiema kollha, inklużi dawk f’impjiegi ġodda u atipiċi.

4.11.

Fir-rigward tal-istazzjonar tal-ħaddiema permezz ta’ użu temporanju tal-persunal barra mill-bażi residenzjali tiegħu, id-direttiva relatata ġeneralment, skont l-istudju Ricardo, ma tiġix applikata fil-każ tal-ekwipaġġ tal-ajru, filwaqt li fil-prinċipju hija applikabbli għall-forniment transnazzjonali ta’ servizzi mill-aġenziji tax-xogħol temporanju jew mill-aġenziji tal-impjiegi.

4.12.

Id-direttiva dwar l-“istazzjonar” tapplika wkoll fil-kuntest ta’ kuntratt ta’ kiri ta’ inġenji tal-ajru bl-ekwipaġġ, jekk ikun hemm relazzjoni ta’ impjieg bejn l-ekwipaġġ u s-sid għat-tul tal-kirja. Il-membri tal-ekwipaġġ tal-ajru li huma assenjati għal bażi residenzjali ġdida mhumiex meqjusa bħala separati.

4.13.

Il-KESE jappoġġja l-proposta tal-Kummissjoni li tassisti lill-Istati Membri fl-implimentazzjoni tad-Direttiva riveduta dwar l-istazzjonar, b’mod partikolari bil-għan li jittejjeb it-trattament ugwali u tiġi evitata l-frodi transfruntiera.

4.14.

Barra minn hekk, il-KESE jittama li l-Awtorità Ewropea tax-Xogħol futura tiżgura li l-emendi riċenti għad-direttiva dwar l-istazzjonar tal-ħaddiema, li tistabbilixxi l-prinċipju ta’ paga ugwali għall-istess xogħol li twettaq fl-istess post, jiġu trasposti b’mod korrett u applikati mill-Istati Membri sat-30 ta’ Lulju 2020, hekk kif ikollha tiżgura l-applikazzjoni korretta tal-leġislazzjoni soċjali, kemm fil-livell Ewropew kif ukoll f’dak nazzjonali, sabiex jiġu rispettati d-drittijiet kollha tal-persunal tal-avjazzjoni ċivili, inkluż dik tal-libertà ta’ assoċjazzjoni.

4.15.

Il-KESE huwa konxju tal-fatt li ċerti linji tal-ajru jipprojbixxu sħubija fi trejdjunjin li ma japprovawx u, xi kultant, jagħtu wkoll is-sensji bħala riżultat tas-sħubija fi trejdjunjin, u b’hekk il-ħaddiema jkollhom jiddefendu d-drittijiet tagħhom fil-qrati. Il-KESE jfakkar lill-Istati Membri kkonċernati li d-dritt li jistabbilixxu jew jingħaqdu ma’ trejdjunjin, li jinnegozjaw ftehimiet kollettivi, li jagħmlu strajk, eċċ. huma drittijiet tal-bniedem iggarantiti fil-livell internazzjonali, Ewropew u nazzjonali u għandhom jiġu rispettati b’mod strett. Għandu jiġi garantit id-dritt għall-informazzjoni u l-konsultazzjoni.

Biex jiġu indirizzati kwistjonijiet relatati mal-applikazzjoni tal-istandards soċjali fil-livell nazzjonali, jista’ jiġi stabbilit korp ta’ medjazzjoni fil-livell tal-UE, li jgħin biex jissolva t-tilwim li huwa relatat mal-applikazzjoni tar-Regolament.

4.16.

Fir-rigward tal-ekwipaġġi ta’ pajjiżi terzi, il-KESE jtenni t-talba tiegħu (4) li jestendi l-liċenzja unika għall-ekwipaġġ tal-ajru biex jiżgura trattament ugwali tal-ħaddiema kollha fl-industrija skont id-Direttiva 2011/98/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (5). L-istudju “Ricardo” jikkonferma li mhuwiex possibbli li jiġi ddeterminat, fuq il-bażi tad-data miġbura, jekk din il-prattika hijiex attwali jew le, jew jekk il-bażi residenzjali tal-ekwipaġġ użat jinsabx f’pajjiż terz jew fl-Unjoni.

4.17.

In-nuqqas ta’ standards tax-xogħol globali fl-avjazzjoni ċivili jimmina l-effettività tal-leġislazzjoni tax-xogħol tal-UE u tal-Istati Membri f’rotot ġewwa u barra l-UE. Il-KESE jiddispjaċih li ma hemm l-ebda kunsens fi ħdan l-Organizzazzjoni Internazzjonali tax-Xogħol li titfassal Konvenzjoni dwar id-drittijiet tal-ħaddiema fl-avjazzjoni ċivili, filwaqt li tali konvenzjoni twettqet għall-persunal marittimu. Fin-nuqqas ta’ konvenzjoni fil-livell tal-ILO, il-KESE jħeġġeġ bil-qawwa lill-Unjoni Ewropea biex tinkludi fil-ftehimiet kollha tal-avjazzjoni ma’ pajjiżi terzi (billi tibda minn dik pendenti bħalissa bejn l-UE u l-Qatar) klawżoli soċjali ambizzjużi relatati max-xogħol li huma vinkolanti u suġġetti għal penali f’każ ta’ nuqqas ta’ konformità.

4.18.

It-taħriġ tal-bdoti huwa twil u jiswa ħafna flus u jikkonsisti minn tliet stadji (taħriġ bażiku, klassifikazzjoni tat-tip għat-titjir ta’ tip ta’ inġenju tal-ajru partikolari, u taħriġ matul it-titjira u esperjenza fit-titjir). Skont l-informazzjoni mill-istudju “Ricardo”, bejn 2,2 u 6 % tal-bdoti intervistati kellhom iħallsu għal esperjenza tat-titjir taħt l-iskema “pay-to-fly” (ħallas biex ittir). Id-Direttiva dwar kundizzjonijiet tax-xogħol trasparenti u prevedibbli fl-Unjoni Ewropea (COM(2017) 797 — 2017/0355 (COD)) tistipula li l-Istati Membri għandhom jiżguraw li meta l-liġi tal-Unjoni jew dik nazzjonali jew il-ftehimiet kollettivi jkunu jirrikjedu li impjegatur jipprovdi t-taħriġ lil ħaddiem sabiex ikun jista’ jwettaq ix-xogħol li jkun ġie impjegat għalih, dan it-taħriġ għandu jingħata lill-ħaddiem mingħajr ħlas, jgħodd bħala ħin tax-xogħol u, jekk jista jkun, isir waqt il-ħinijiet tax-xogħol. Il-KESE jittama li jkun hemm monitoraġġ fuq bażi regolari tal-implimentazzjoni xierqa tagħha, filwaqt li jiġi evitat il-ħolqien ta’ ostakli burokratiċi ġodda.

4.19.

Fir-rigward tal-kwalità tat-taħriġ, huwa ta’ tħassib kbir li fir-rapport tal-Kummissjoni jinqara li:

—	il-kompetenzi miksuba mill-bdoti aspiranti mhux dejjem jikkorrispondu mal-kompetenzi meħtieġa mil-linji tal-ajru;

—	proporzjon konsiderevoli ta’ bdoti li għandhom liċenzja ta’ bdot ta’ linja tal-ajru ma ssodisfawx ir-rekwiżiti bażiċi biex jintegraw il-linji tal-ajru.

4.20.

Il-KESE jiddispjaċih ħafna li d-djalogu soċjali Ewropew, u b’mod partikolari l-kumitat ta’ djalogu settorjali Ewropew għas-settur tal-avjazzjoni ċivili, ma kienx għadu jista’ jmexxi djalogu kostruttiv, mill-2017 ’l hawn, minħabba n-nuqqas ta’ rappreżentanza tal-linji tal-ajru. Dan kollu huwa ta’ aktar dispjaċir li d-djalogu soċjali kostruttiv u l-konvenzjonijiet kollettivi jistgħu jsibu tweġibiet għal uħud mill-kwistjonijiet imqajma fir-rapport tal-Kummissjoni.

4.21.

Il-KESE jista’ biss iħeġġeġ lill-Kummissjoni biex tkun aktar proattiva u tipperswadi lill-imsieħba soċjali biex jiżguraw rappreżentanza adegwata tal-linji tal-ajru u tal-ekwipaġġ tal-ajru u biex jużaw din l-għodda bl-aħjar mod biex isibu, permezz ta’ negozjati, soluzzjonijiet volontarji u sodisfaċenti b’mod reċiproku għad-diffikultajiet li jħabbtu wiċċhom magħhom.

4.22.

Fir-rigward tal-ambjent tax-xogħol tal-ekwipaġġ tal-ajru, din mhijiex biss funzjoni tal-kundizzjonijiet tax-xogħol tiegħu, iżda tiddependi wkoll minn fatturi esterni bħal-livell ta’ sodisfazzjon tal-passiġġieri bil-kwalità tas-servizz tal-ajruport u abbord l-ajruplan. Il-KESE jemmen ukoll li l-ekwipaġġ tal-kabina għandu jkollu t-taħriġ u l-ħin meħtieġ biex jissodisfa l-ħtiġijiet speċifiċi ta’ passiġġieri vulnerabbli (persuni b’diżabilità, anzjani jew tfal, nisa tqal, eċċ.). Għandha tingħata attenzjoni li jiġi żgurat li d-drittijiet tal-passiġġieri jkunu rispettati u li jkollhom aċċess għall-informazzjoni xierqa kollha b’lingwaġġ ċar u li jinftiehem. Il-KESE jappoġġja lill-Kummissjoni, li tħeġġeġ lill-Kunsill jadotta malajr ir-reviżjonijiet proposti mill-abbozz ta’ Regolament li jemenda r-Regolament (KE) Nru 261/2004 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (6) dwar id-drittijiet tal-passiġġieri tal-ajru f’każ ta’ rifjut ta’ imbarkament u kanċellazzjoni jew dewmien twil ta’ titjira.

Brussell, il-25 ta’ Settembru 2019.

Il-President

tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

Luca JAHIER

(1) ĠU C 13, 15.1.2016, p. 110.

(2) ĠU C 13, 15.1.2016, p. 110.

(3) ĠU L 327, 5.12.2008, p. 9.

(4) ĠU C 13, 15.01.2016, p. 110.

(5) ĠU L 343, 23.12.2011, p. 1.

(6) ĠU L 46, 17.2.2004, p. 1.