IL-KUMMISSJONI EWROPEA
Brussell, 14.11.2018
COM(2018) 742 final
RAPPORT TAL-KUMMISSJONI LILL-KUNSILL U LILL-PARLAMENT EWROPEW
Sommarju tar-rapporti annwali ta' implimentazzjoni għall-programmi operazzjonali kofinanzjati mill-Fond għal Għajnuna Ewropea għall-Persuni l-Aktar fil-Bżonn fl-2016
Sommarju tar-rapporti annwali ta’ implimentazzjoni għall-programmi operazzjonali kofinanzjati mill-Fond għal Għajnuna Ewropea għall-Persuni l-Aktar fil-Bżonn fl-2016
1.INTRODUZZJONI
Il-Fond għal Għajnuna Ewropea għall-Persuni l-Aktar fil-Bżonn (FEAD) jgħin biex itaffi l-agħar forom ta’ faqar fl-UE bħall-privazzjoni alimentari, il-faqar fost it-tfal u l-problema ta’ persuni mingħajr dar. Għalkemm is-sitwazzjoni tjiebet fl-2016, il-proporzjon ta’ persuni f’riskju ta’ faqar jew esklużjoni soċjali (23,5 %) u dawk affettwati minn privazzjoni materjali severa (7,5 %) baqa’ għoli. Il-FEAD jappoġġa l-aktar gruppi żvantaġġati fis-soċjetà billi jipprovdi ikel u oġġetti bażiċi tal-konsumatur bħal provvisti tal-iskola u toiletries jew billi jorganizza attivitajiet ta’ inklużjoni soċjali.
L-ammont totali disponibbli tal-FEAD huwa EUR 3,8 biljun fi prezzijiet kurrenti. L-UE tipprovdi massimu ta’ 85 % tal-finanzjament korrispondenti biex tikkumplementa r-riżorsi allokati mill-Istati Membri, u b’hekk ittella’ l-valur totali tal-fond għal madwar EUR 4,5 biljun.
Din iżżid il-valur billi tipprovdi appoġġ dedikat għal grupp ta’ persuni li jaf ma jkunux jistgħu jaċċessaw direttament u jibbenefikaw minn strumenti ta’ finanzjament oħrajn mill-UE bħall-Fondi Strutturali u ta’ Investiment Ewropej
. Fuq l-istruttura tal-programm, l-Istati Membri jistgħu jagħżlu li jiżviluppaw (i) programm operazzjonali ta’ għajnuna alimentari u/jew ta’ għajnuna materjali bażika (PO I), u/jew (ii) programm operazzjonali għall-inklużjoni soċjali (PO II). Dawn jistgħu jiddeterminaw il-gruppi fil-mira, it-tipi speċifiċi ta’ appoġġ li jingħata u l-koperta ġeografika tal-programmi tagħhom. L-għajnuna alimentari u/jew l-għajnuna materjali bażika għandha tiġi kkumplementata minn miżuri ta’ akkumpanjament, pereżempju referenza għas-servizzi soċjali.
F’konformità mal-Artikolu 13(9) tar-Regolament (UE) Nru 223/2014 (ir-Regolament FEAD), dan is-sommarju huwa bbażat fuq l-informazzjoni li tinsab fir-rapporti ta’ implimentazzjoni tal-2016, kif ġew aċċettati mill-Kummissjoni. L-Istati Membri kollha ħlief ir-Renju Unit ippreżentaw rapport ta’ implimentazzjoni minħabba li l-implimentazzjoni tal-fond fir-Renju Unit għadha ma bdietx.
Fid-dawl tad-dewmien fiż-żmien bejn l-implimentazzjoni u r-rappurtar, ir-rapport jinkludi wkoll żviluppi aktar tard jekk din l-informazzjoni hija disponibbli.
2.PROGRESS FL-IMPLIMENTAZZJONI TAL-PROGRAMMI OPERAZZJONALI
2.1.Żviluppi ġenerali u żviluppi fil-livell tal-UE
Sal-aħħar tal-2016, il-Kummissjoni adottat il-qafas legali u ppubblikat l-atti ta’ implimentazzjoni u delegati kollha. Din nediet reviżjoni tar-Regolament Finanzjarju, inkluż l-emendi għar-Regolament FEAD sabiex jiġi estiż l-użu tal-għażliet tal-ispejjeż issimplifikati u tingħata aktar flessibbiltà. L-emenda tinkludi salvagwardja dwar l-għotjiet lill-organizzazzjonijiet imsieħba. Din is-salvagwardja tiżgura li korrezzjoni finanzjarja li tiġi applikata għall-ispejjeż tax-xiri ta’ korp pubbliku dovuti għal nuqqas ta’ konformità mal-liġi applikabbli ma twassalx għal tnaqqis tal-ispejjeż eleġibbli tal-organizzazzjonijiet imsieħba, diment li dawn ikunu korpi differenti.
Sa Marzu 2015, il-Kummissjoni kienet adottat il-programmi operazzjonali (POs) kollha, li kollha kemm huma issa jinsabu fil-fażi ta’ implimentazzjoni ħlief fir-Renju Unit, fejn l-implimentazzjoni għadha ma bdietx. Barra minn hekk, il-maġġoranza tal-Istati Membri kienu temmew il-proċess tad-denominazzjoni tal-awtoritajiet sal-2016. Għadd ta’ programmi operazzjonali ġew emendati fl-2016 sabiex jitjieb il-mekkaniżmu biex jiġu identifikati l-aktar organizzazzjonijiet fil-bżonn, jintgħażlu l-organizzazzjonijiet imsieħba (BG, HU) jew jiżdiedu miżuri addizzjonali bħall-ikel għall-iskola (CZ).
Il-Grupp Espert tal-FEAD, li huwa magħmul minn membri tal-awtoritajiet maniġerjali, iltaqa’ darbtejn fl-2016 biex jiddiskuti kwistjonijiet ta’ implimentazzjoni li jaffettwaw il-programm FEAD. Waqt dawn il-laqgħat, l-Istati Membri taw ħarsa ġenerali lejn firxa ta’ kwistjonijiet, inkluż kif ġew stabbiliti l-linji gwida għal dieta bbilanċjata fil-livell nazzjonali, u ħarsa ġenerali lejn id-distribuzzjoni ta’ ikel frisk. Dan iddiskuta wkoll l-applikazzjoni potenzjali tal-użu ta’ stokks ta’ intervent skont ir-Regolament FEAD. Barra min hekk, il-Kummissjoni ospitat 11-il laqgħa tan-netwerk tal-FEAD sa Lulju 2017. In-netwerk huwa magħmul mill-partijiet ikkonċernati tal-FEAD, u r-rwol tiegħu huwa li jiskambja l-esperjenza u l-prattiki tajbin. Fl-2016, il-laqgħat iffukaw fuq l-aspetti differenti tal-FEAD li għandhom l-għan li jgħinu fl-inklużjoni soċjali tal-persuni l-aktar fil-bżonn. Il-parteċipanti ppreżentaw studji tal-każ u qasmu sfidi u soluzzjonijiet dwar kwistjonijiet ta’ interess komuni fir-rigward tal-implimentazzjoni tal-programm FEAD.
Fil-laqgħa mar-rappreżentanti tal-organizzazzjonijiet imsieħba fil-livell tal-UE li saret fil-5 ta’ Diċembru 2016, il-Kummissjoni ppreżentat l-istat ta’ kif jinsabu l-affarijiet tal-FEAD abbażi tar-rapport ta’ implimentazzjoni annwali preċedenti, flimkien ma’ ħarsa ġenerali qasira lejn it-tibdil propost fir-Regolament FEAD. Ingħatat preżentazzjoni li eżaminat kif is-soċjetà ċivili għenet biex tipprepara r-Regolament FEAD. Din ġiet segwita minn ħarsa ġenerali tal-ewwel sena ta’ operazzjoni tan-netwerk tal-FEAD sabiex jiġu ffaċilitati l-iskambji ta’ prattika tajba bejn il-partijiet ikkonċernati kollha involuti fl-implimentazzjoni tal-FEAD.
Il-Kummissjoni kompliet tagħmel progress fl-evalwazzjoni ta’ nofs it-terminu tal-FEAD. Il-konsultazzjoni pubblika miftuħa mal-partijiet ikkonċernati tal-FEAD u l-pubbliku ġenerali ntemmet u ddaħħlet fl-abbozz ta’ rapport ta’ evalwazzjoni flimkien mal-istħarriġiet strutturati li saru. L-abbozz tar-rapport ġie ppreżentat lill-Grupp Espert tal-FEAD. Il-verżjoni finali tal-evalwazzjoni ta’ nofs it-terminu se tiġi ppreżentata lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill sal-31 ta’ Diċembru 2018.
2.2.Implimentazzjoni finanzjarja
B’mod ġenerali, l-implimentazzjoni finanzjarja tal-programmi FEAD diġà kienet ġiet aċċellerata fl-2015, u x-xejra ta’ tkabbir kompliet fl-2016. EUR 508,6 miljun ġew impenjati biex jappoġġaw l-operazzjonijiet tal-FEAD f’27 Stat Membru fl-2016, mill-ammont ta’ EUR 470,0 miljun fl-2015. Dan itella’ n-nefqa impenjata kumulattiva għall-2014-2016 għal EUR 1 315,9 miljun, li tirrappreżenta 30 % tar-riżorsi totali tal-programmi (kofinanzjament tal-UE u nazzjonali). B’mod simili, il-pagamenti lill-benefiċjarji baqgħu jogħlew, b’EUR 429,4 miljun imħallsa fl-2016 meta mqabbel ma’ EUR 385,9 miljun fl-2015. It-tqassim finanzjarju ddettaljat, anki skont l-Istat Membru, huwa ppreżentat fl-Anness fit-Tabella I.
L-aktar progress sinifikanti kien fl-applikazzjonijiet tal-pagament ippreżentati lill-Kummissjoni. Fl-2016, 24 Stat Membru ddikjaraw total ta’ EUR 353,8 miljun ta’ nefqa pubblika eleġibbli, li rrappreżentat żieda ta’ aktar minn seba’ darbiet meta mqabbla mal-2015 (EUR 46,3 miljun). Barra minn hekk, il-pagamenti kumulattivi ammontaw għal EUR 1 022 miljun sal-31 ta’ Diċembru 2017, li minnhom, EUR 603 miljuni kienu pagamenti interim.
2.3.Implimentazzjoni fiżika
Fl-2016, total ta’ 23 Stat Membru taw għajnuna alimentari u materjali u appoġġaw l-inklużjoni soċjali tal-aktar persuni fil-bżonn fl-UE. 19-il Stat Membru qassmu għajnuna alimentari u/jew għajnuna materjali bażika kif ukoll miżuri ta’ akkumpanjament (PO I), u erbgħa nedew il-programmi tal-inklużjoni soċjali permezz ta’ PO II (ara Figura 1). L-ostakoli għall-implimentazzjoni seħħew f’ħames Stati Membri, li impedixxu l-implimentazzjoni.
Kważi 16-il miljun persuna huma stmati li bbenifikaw minn għajnuna mill-FEAD fl-2016, bi progress konsiderevoli li sar meta mqabbel mal-2015. Din tista’ tinqasam fi 15,2 miljun persuna (96 %) li rċevew għajnuna alimentari, aktar minn 662 000 (4 %) li rċevew għajnuna materjali bażika, u madwar 23 000 li pparteċipaw fi programmi ta’ inklużjoni soċjali (PO II).
Bejn l-2014 u l-2016, il-FEAD ta appoġġ lil madwar 38 miljun persuna. Il-PO I u l-PO II komplew jiġu implimentati fl-2016, b’2,2 miljun persuna addizzjonali li rċevew appoġġ mill-FEAD meta mqabbel mal-figuri għall-2015. L-erba’ Stati Membri (GR, IE, MT, SK) li nedew l-għoti ta’ għajnuna fl-2016 ipprovdew għajnuna alimentari lil 657 000 persuna addizzjonali, u erbgħa oħra (BG, FI, FR, RO) laħqu 1,5 miljun persuna aktar mill-2015. Is-sitt Stati Membri li pprovdew għajnuna materjali bażika (AT, CZ, GR, LU, LV, SK) irrappurtaw żieda ta’ kważi disa’ darbiet fin-numru ta’ persuni li rċevew dan it-tip ta’ għajnuna meta mqabbel mal-2015.
Figura 1: Tip ta’ għajnuna li ngħatat fl-2016
PO
|
Tip ta’ għajnuna
|
Stat Membru
|
PO I
|
Ikel
|
BE, BG, EE, ES, FI, FR, IE, IT, LT, MT, PL, RO, SI (13)
|
|
Materjal bażiku
|
AT (1)
|
|
It-tnejn li huma
|
CZ, GR, LU, LV, SK (5)
|
|
|
|
PO II
|
Inklużjoni soċjali
|
DE, DK, NL, SE (4)
|
PO I – Għajnuna alimentari u għajnuna materjali bażika
18-il Stat Membru taw għajnuna alimentari fl-2016. Aktar minn 90 % tal-għajnuna alimentari f’termini ta’ piż ġiet ipprovduta minn ħames pajjiżi: ES, FR, RO, PL u IT. Fl-2016, tqassmu total ta’ 377 500 tunnellata ta’ ikel, li ammontaw għal total ta’ 939 600 tunnellata bejn l-2014 u l-2016. Filwaqt li l-kompożizzjoni tat-tipi ta’ ikel baqgħet simili ħafna għas-sena preċedenti, il-kwantità totali ta’ għajnuna alimentari li tqassmet niżlet għal 7 % meta mqabbel mas-sena preċedenti. Dan huwa prinċipalment minħabba li l-IT irrappurtat inqas tunnellati ta’ ikel mill-2015, parzjalment minħabba dewmien fl-offerti. Barra minn hekk, fil-PT, it-tqassim tal-ikel ġie interrott fl-2016 minħabba li l-programm ġie rristrutturat. Fi LT, BE, PL u RO, l-ammont ta’ għajnuna alimentari naqas ftit. Fit-13-il pajjiż li jifdal, l-ammont ta’ għajnuna alimentari żdied, iżda ma setax jikkontrobilanċja t-tnaqqis fl-Istati Membri l-oħrajn: f’termini assoluti, kien hemm żidiet l-aktar fi ES u FR (17 % u 8 % rispettivament). GR, SK, MT u IE bdew bl-għajnuna alimentari fl-2016, u ngħata konsiderevolment aktar fil-BG u r-CZ (ara wkoll il-Figura 2). Donazzjonijiet ta’ ikel kienu parti mill-għoti ta’ għajnuna alimentari f’erba’ pajjiżi, għalkemm dan baqa’ limitat.
Figura 2: Għajnuna alimentari pprovduta fl-2014-2016 (eluf ta’ tunnellati)
Sors: Indikatur tal-output komuni tal-FEAD (ID 11), 2014-2016
17-il Stat Membru taw pakketti tal-ikel, b’10 minnhom li pprovdew ukoll ikliet lesti. L-ammont totali ta’ pakketti tal-ikel kien simili għal dak tal-2015. Kien hemm żieda ta’ 14 % fl-ikliet minn sena għal sena. L-għajnuna alimentari li ngħatat fil-BG, ES u MT ġiet iffinanzjata kompletament mill-FEAD. Fil-pajjiżi l-oħrajn, l-għajnuna alimentari ġiet ikkumplementata bi prodotti tal-ikel iffinanzjati jew mogħtija minn sorsi oħrajn. Fil-LU, 44 % tal-ikel imqassam ingħata b’donazzjoni, li għalih l-FEAD kopra l-ispejjeż tat-trasport, tal-ħażna u tad-distribuzzjoni.
Sitt Stati Membri pprovdew għajnuna materjali bażika bħal provvisti tal-iskola u prodotti tal-iġjene. Ħlief għall-AT, dawn kollha għamluh minbarra l-għajnuna alimentari. L_AT u l-GR ammontaw għal madwar 80 % tal-valur monetarju totali ta’ beni mqassma (EUR 7,6 miljun). Il-valur monetarju totali tal-benimqassma fl-2016 wera żieda qawwija meta mqabbel mal-2015. Dan kien minħabba li l-AT, il-LV u l-LU tejbu l-għoti ta’ għajnuna materjali mill-2015 għall-2016 u l-GR, ir-CZ u s-SK bdew iqassmu għajnuna materjali bażika fl-2016. L-AT u l-LV ipprovdew basktijiet tal-iskola u tagħmir ieħor tal-iskola (fost oħrajn kartolerija, pitazzi, pinen, provvisti tal-arti). Il-LV u s-SK qassmu pakketti tal-iġjene li kienu jikkonsistu minn prodotti tal-iġjene essenzjali. Ir-CZ, il-GR, il-LU u s-SK qassmu provvisti tal-iġjene kemm lit-tfal kif ukoll lill-persuni mingħajr dar (kits tal-ewwel għajnuna, sapun, xkupilji tas-snien, xfafar tal-leħja li jintremew eċċ.).
Figura 3: Valur monetarju totali ta’ għajnuna materjali bażika fl-2014-2016 (EUR miljun)
Sors: Indikatur tal-output komuni tal-FEAD (ID 15), 2014-2016
Il-mod tal-għoti għal għajnuna alimentari u/jew għajnuna materjali bażika varja fost l-Istati Membri. Waħda mid-differenzi ewlenin kienet il-livell ta’ involviment tal-istituzzjonijiet tal-gvern (l-awtoritajiet maniġerjali, il-korpi intermedji u/jew oħrajn) fil-proċess (eż. l-identifikazzjoni tal- benefiċjarji eleġibbli, it-tixrid ta’ informazzjoni, l-organizzazzjoni tal-loġistika u d-distribuzzjoni eċċ.). Dan huwa f’konformità mal-bażi legali tal-programm FEAD peress li huwa f’idejn l-Istati Membri biex jiddeċiedu dwar il-mekkaniżmu tal-għoti tagħhom. Fis-SK, il-gvern identifika l-benefiċjarji eleġibbli abbażi tad-data amministrattiva tas-sigurtà soċjali u ppjana l-għoti ta’ għajnuna, f’kooperazzjoni mill-qrib mal-muniċipalitajiet lokali. Pajjiżi oħrajn għażlu li jiddelegaw aktar lil organizzazzjonijiet imsieħba. Fl-IE, organizzazzjoni waħda nazzjonali mingħajr skop ta’ qligħ kienet responsabbli biex tikseb l-ikel (kemm permezz ta’ donazzjonijiet kif ukoll xiri) u biex tqassmu lill-karitajiet lokali iżgħar; dawn l-organizzazzjonijiet imbagħad kienu responsabbli biex jidentifikaw il-benefiċjarji biex iqassmu l-ikel. Fil-FI, l-organizzazzjonijiet imsieħba organizzaw l-aktar “avvenimenti miftuħin ta’ għoti” u taw għajnuna lil kull min talabha. L-organizzazzjonijiet responsabbli mill-għoti ta’ għajnuna lil riċevituri aħħarin kienu ħafna drabi organizzazzjonijiet mhux governattivi fil-livelli kollha (lokali, reġjonali, nazzjonali u internazzjonali). F’xi pajjiżi, ir-riċevituri aħħarin kisbu pakkett ta’ ikel magħżul minn qabel jew oġġetti oħra (BE, BG, LT, LU, LV, MT, PL, ES, SI, SK, RO), filwaqt li f’oħrajn, l-organizzazzjonijiet ta’ distribuzzjoni fasslu l-għajnuna skont il-ħtiġijiet (FR, IE, CZ). Fl-AT, ir-riċevituri aħħarin ingħataw għażla bejn bosta tipi ta’ pakketti ta’ għajnuna.
L-għajnuna alimentari ġiet riċevuta minn 7,5 miljun mara, u 346 000 mara rċevew għajnuna materjali bażika. Id-Data għall-gruppi fil-mira speċifiċi hija bbażata fuq stimi u hija parzjalment imrikkba. 4,4 miljun tifel u tifla li għandhom 15-il sena jew inqas ibbenefikaw minn għajnuna alimentari u aktar minn 246 000 minn għajnuna materjali bażika. Intlaħqu madwar 1,7 miljun anzjan u aktar minn 940 000 persuna b’diżabbiltajiet, li jirrappreżentaw 32 % u 21 % aktar mill-2015 rispettivament. L-anzjani kienu wkoll wieħed mill-gruppi li kiber l-aktar fl-2016 meta mqabbel mal-2015 u f’termini ta’ għajnuna materjali bażika (135 fl-2015 vs. 21 500 fl-2016).
Fl-2016, kien hemm ukoll żieda konsiderevoli fl-għajnuna li ngħatat lill-persuni mingħajr dar. Fl-2015, 42 persuna mingħajr dar irċevew għajnuna materjali bażika (beni bażiċi), fi Stat Membru wieħed biss (LU), filwaqt li fl-2016, dan żdied għal aktar minn 8 700 f’4 Stati Membri (CZ, GR, LU u SK). Madankollu, skont l-indikaturi, in-numru ta’ persuni bla dar li rċevew għajnuna alimentari globali kien konsiderevolment aktar baxx fl-2016 milli fl-2015 (1,2 miljun fl-2015 meta mqabbel ma’ 200 000 fl-2016). Dan jista’ jiġi attribwit prinċipalment għal FR li ma rrappurtatx dwar in-numru ta’ persuni bla dar li rċevew għajnuna alimentari fl-2016. Ir-CZ, il-FI u s-SI wrew żieda konsiderevoli fin-numru ta’ persuni bla dar li ntlaħqu, u GR, IE u SK bdew jagħtu għajnuna alimentari lil dan il-grupp fl-2016.
Il-migranti (jew nies bi sfond barrani, minoranzi) kienu t-tielet l-akbar grupp fil-mira ta’ għajnuna materjali bażika li tqassmet u r-raba’ ta’ għajnuna alimentari fl-2016. In-numru totali ta’ migranti li ntlaħaq b’għajnuna materjali bażika kien aktar minn darbtejn ogħla mill-2015 (17 800 fl-2015 vs. 40 000 fl-2016). Madankollu, in-numru totali ta’ persuni f’dan il-grupp li rċevew għajnuna alimentari kien aktar baxx mill-2015 (madwar żewġ miljuni fl-2015 vs. 1,6 miljun fl-2016). Il-BE, ES, l-IT, il-LV, il-PL u s-SI rrappurtaw numri aktar baxxi ta’ migranti li ntlaħqu meta mqabbel mal-2015. Min-naħa l-oħra l-BG, ir-CZ u l-FI raw żidiet akbar.
L-Istati Membri implimentaw diversi miżuri ta’ akkumpanjament fl-2016. Dawn inkludew:
·servizzi ta’ konsulenza/appoġġ psikoloġiku (eż. fi EE, GR, FI, FR, LV, LT, SI, SK);
·pariri/informazzjoni dwar is-servizzi soċjali u mediċi (ES, FI, IE, IT, RO);
·ġestjoni tal-baġit tal-familja (BE, EE, GR, HR, LV, SK),;
·sport u diveriment (SI, LV);
·iġjene/saħħa (HR, LV, RO, SK);
·sessjonijiet ta’ ħidma/informazzjoni dwar tisjir/dieti bbilanċjati tajbin għas-saħħa (BE, BG, GR, FI, FR, HR, LV, PL, RO, SI);
·azzjoni f’każ ta’ emerġenza/diżastru (BG);
·taħriġ ta’ ħiliet soċjali (LV, SI);
·evitar ta’ telefonati qarrieqa (BG);
·prevenzjoni ta’ ħela tal-ikel (PL);
·xelters għall-persuni bla dar (BG); u
·promozzjoni ta’ avvenimenti ta’ ikliet soċjali, xogħol volontarju (FI) u lezzjonijiet tal-litteriżmu/lingwa (FR, SI).
L-EE offriet ukoll taħriġ speċjalizzat, programmi għal persuni li qabel kienu priġunieri u alkoħoliċi.
L-Istati Membri rrappurtaw li l-miżuri ta’ akkumpanjament għenu biex jinkiseb l-objettiv tal-inklużjoni soċjali tal-FEAD. Fl-EE, 72 % tal-benefiċjarji kienu fl-edukazzjoni u/jew kienu qegħdin jipparteċipaw fis-servizzi offruti, u kważi r-riċevituri kollha tal-għajnuna alimentari taħt l-età ta’ 16-il sena kienu qegħdin jattendu l-iskola/kindergarten. Fl-IT, il-miżuri ta’ akkumpanjament kienu ġew integrati b’mod sħiħ fil-operazzjonijiet tal-FEAD, u l-inklużjoni soċjali ngħatat ħafna attenzjoni mill-atturi nazzjonali u lokali. Fir-CZ, il-persuni bla dar setgħu jiġu riferuti b’suċċess sabiex jistgħu jużaw is-servizzi ta’ ċentri ta’ matul il-jum. Fis-SK, il-benefiċjarji kienu interessati f’servizzi ta’ appoġġ addizzjonali wara kull distribuzzjoni, bħal servizzi ta’ konsulenza u psikoloġiċi oħra. Il-LV innutat li l-parteċipanti tal-miżuri ta’ akkumpanjament li ġew introdotti (servizzi ta’ konsulenza, pariri dwar ġestjoni tal-baġit, iġjene/saħħa, taħriġ tal-ħiliet soċjali eċċ.) ħasbu li kienu ngħataw informazzjoni utli u/jew li kienu tejbu l-ħiliet soċjali tagħhom. L-Istati Membri wkoll iltaqgħu ma’ sfidi. Fl-EE, l-ebda benefiċjarju ma ħa sehem fl-attivitajiet ta’ inklużjoni soċjali mmirati lejn l-adulti b’livelli baxxi ta’ edukazzjoni. L-IT issuġġeriet li l-effettività tal-miżuri fil-promozzjoni tal-inklużjoni soċjali tista’ titjieb billi jiżdied l-appoġġ lill-voluntiera u billi jissaħħaħ ir-rwol tas-servizzi lokali. Madankollu, ir-rappurtar ġenerali dwar il-miżuri ta’ akkumpanjament baqa’ limitat, parzjalment minħabba dewmien fl-implimentazzjoni.
PO II – Inklużjoni soċjali
Fl-2016, erba’ pajjiżi użaw il-PO II biex iniedu attivitajiet tal-inklużjoni soċjali: DE, DK, NL u SE. Il-DE kienet l-uniku pajjiż li bdiet tintroduċi attivitajiet tal-inklużjoni soċjali fl-2015, filwaqt li l-DK, in-NL u l-SE nedew attivitajiet bħal dawn fl-2016. L-erba’ pajjiżi flimkien laħqu madwar 23 000 persuna fl-2016. F’termini ta’ gruppi fil-mira (li jitrikkbu), il-migranti (jew persuni bi sfond barrani, minoranzi), in-nisa u l-persuni bla dar kienu l-utenti l-aktar frekwenti tal-programmi tal-inklużjoni soċjali (PO II), f’din l-ordni.
B’mod ġenerali, il-gruppi fil-mira ntlaħqu tajjeb. Il-DE kienet partikolarment effettiva biex tilħaq l-adulti u t-tfal li kienu għadhom kemm jaslu mil-UE (l-aktar il-persuni Rom), kif ukoll il-persuni bla dar. Id-DK ukoll miexja tajjeb peress li diġà laħqet 34 % tal-1 400 persuna bla dar li ppjanat li tilħaq bejn l-2016 u l-2019 billi offriet xelters u laqgħat ma’ assistenti soċjali fl-ewwel sena ta’ implimentazzjoni tagħha. Minn dawn, madwar 30 % użaw servizzi soċjali eżistenti oħra wara li pparteċipaw fil-programm tal-għajnuna soċjali. In-NL laħqu biss 6 % ta’ dawk minn 65 sena u aktar minħabba implimentazzjoni tard tal-FEAD, li bdiet fl-2016. L-SE ffukat fuq migranti mill-UE/miż-ŻEE, u laħqet 581 individwu bis-saħħa ta’ attivitajiet li inkludew l-integrazzjoni fil-komunità bħal informazzjoni dwar kif jaslu għax-xelters, informazzjoni dwar id-drittijiet u l-obbligi f’SE, servizzi ta’ traduzzjoni u promozzjoni tas-saħħa.
Il-DE nediet 84 proġett fl-2016 li ffukaw fuq it-titjib tal-aċċess ta’: (1) persuni żvantaġġati li għadhom kif jaslu mill-UE għal konsulenza regolari u miżuri ta’ appoġġ; (2) tfal li għadhom kif jaslu għal edukazzjoni bikrija u miżuri tal-inklużjoni soċjali (eż. korsijiet tal-lingwa, attivitajiet ta’ divertiment, faċilitajiet tal-kura tat-tfal); u (3) persuni bla dar u persuni f’riskju li jispiċċaw bla dar għal konsulenza regolari u miżuri ta’ appoġġ.
Ostakoli għall-implimentazzjoni
Bosta Stati Membri ma setgħux iqassmu għajnuna fl-2016 jew bdew l-għoti tard. Ħafna mid-dewmien għadu jista’ jiġi attribwit għad-deżinjazzjoni tard tal-awtoritajiet maniġerjali. CY kien ippjana li jibda jagħti l-għajnuna fl-2016, iżda diversi fatturi wasslu biex il-programm imbagħad ġie organizzat mill-ġdid u ġie emendat. Fl-HR, kien hemm dewmien fin-negozji l-ġodda, għalkemm il-proġetti dwar it-tqassim ta’ għajnuna alimentari fl-iskejjel, lill-persuni waħidhom u lill-familji li jgħixu fil-faqar jew li jinsabu f’riskju ta’ faqar ġew ikkuntrattati fl-2016. Fil-PT, l-għajnuna alimentari tal-baġit nazzjonali biss inbdiet fl-2016 minħabba l-ħtieġa għal emendi biex tiġi żgurata tranżizzjoni bla xkiel mill-programm MDP preċedenti. L-HU rristrutturat l-għajnuna tagħha, li kien ifisser li l-operazzjonijiet bdew biss f’Diċembru 2016. Fl-Istati Membri kollha kkonċernati, issa kien beda l-għoti, li wassal għal total ta’ 27 Stat Membru. Ir-Renju Unit huwa l-uniku wieħed li għadu ma bediex jimplimenta l-programm operazzjonali FEAD.
L-ebda ostakolu maġġuri ma ġie rrappurtat fl-Istati Membri li fadal. Seħħew xi problemi bi (i) id-domandi tat-trasport (FI, GR, LV); (ii) il-koordinazzjoni reġjonali tal-ammonti ta’ ikel (PL); (iii) kapaċitajiet insuffiċjenti ta’ organizzazzjonijiet ta’ distribuzzjoni (GR, PL); (iv) proċeduri tal-akkwist pubbliku kkumplikati (HU), u (v) dewmien ieħor (BE, MT). L-Istati Membri li implimentaw il-PO II ma rrappurtaw l-ebda ostakolu maġġuri. Fl-SE, il-programm ġie affettwat biss waqt il-fażi ta’ implimentazzjoni inizjali fl-2016 mir-reklutaġġ bil-mod ta’ ħaddiema u voluntiera u l-ħtieġa li jiġu aġġustati l-attivitajiet ippjanati għal komunitajiet speċifiċi. Madankollu, ħafna mill-Istati Membri indikaw numru ta’ ostakoli għall-implimentazzjoni usa’. L-akbar grupp irrapporta kwistjonijiet marbuta mal-akkwist tal-beni (partikolarment l-IT u l-GR) u ġestjoni baġitarja/finanzjarja u kapaċitajiet tal-organizzazzjonijiet imsieħba, li kkawżaw dewmien fl-implimentazzjoni. Grupp iżgħar ta’ Stati Membri rreferew għal bosta kwistjonijiet ta’ natura prinċipalment amministrattiva. B’mod ġenerali, ħafna minn dawn l-ostakoli ingħelbu, u dan jissuġġerixxi rata aktar mgħaġġla ta’ implimentazzjoni wara l-2016.
Il-prinċipji orizzontali
Ħafna mill-Istati Membri għandhom fis-seħħ mekkaniżmi ta’ koordinazzjoni sabiex jiżguraw kumplementarjetà mal-Fond Soċjali Ewropew (FSE) u politiki oħra tal-UE u sabiex jevitaw finanzjament doppju. L-Istati Membri għandhom korpi ta’ medjazzjoni jew korpi ta’ koordinazzjoni/ħidma biex jiżguraw li l-proġetti u l-organizzazzjonijiet imsieħba ma jirċevux finanzjament kemm mill-FSE kif ukoll mill-FEAD u li l-attivitajiet jiġu kkoordinati. Bosta Stati Membri indikaw li l-fatt li l-FEAD u l-FSE jkunu taħt ir-responsabbiltà tal-istess awtorità maniġerjali jista’ jipprovdi bażi soda għall-koordinazzjoni u jevitaw finanzjament doppju possibbli. L-Istati Membri nnutaw li l-FSE u l-FEAD jappoġġaw lil xulxin u la l-FEAD u lanqas l-FSE ma jistgħu jindirizzaw l-esklużjoni soċjali u l-problemi tal-faqar waħidhom; huma meħtieġa aktar integrazzjoni tat-tnejn u sinerġiji. Din is-sejba importanti ħeġġet lill-Kummissjoni biex tipproponi li jingħaqdu l-fondi għall-perjodu ta’ finanzjament wara l-2020.
Pereżempju, f’MT iċ-ċentri ta’ LEAP! jipprovdu appoġġ soċjali għal komunitajiet żvantaġġjati u ġew iffinanzjati mill-FSE. L-implimentazzjoni operattiva tal-proġett ġiet modifikata biex tiżgura li din mhux biss tippermetti tqassim tal-pakketti tal-ikel (appoġġat mill-FEAD), iżda wkoll għenet familji u l-membri tagħhom biex itejbu l-kwalità tal-ħajja tagħhom u joħorġu mill-benefiċċji soċjali. Bl-istess mod, il-programm tal-FSE tal-Litwanja iffaċċja sfidi biex jilħaq il-gruppi fil-mira tiegħu u b’hekk fittex li juża l-FEAD bħala opportunità biex jilħaq il-gruppi fil-mira u jħeġġiġhom jieħdu sehem f’miżuri ffinanzjati mill-FSE.
Ħafna mill-Istati Membri rrappurtaw dwar l-aderenza mal-ugwaljanza bejn is-sessi u prinċipji ta’ nondiskriminazzjoni. Ħafna mill-Istati Membri ppromwovew l-ugwaljanza u l-integrazzjoni tal-perspettiva tal-ġeneri f’bosta każijiet taċ-ċiklu tal-proġett. Ir-CZ innutat li l-għajnuna mogħtija kkunsidrat il-ħtiġijiet speċifiċi tal-gruppi fil-mira eż. billi inkludiet oġġetti speċifiċi li jintużaw minn ommijiet waħidhom jew ommijiet f’xelters għal billejl. Il-DE, il-LV, l-SE u s-SK spjegaw li ntuża approċċ sensittiv għall-ġeneri meta ntgħażlu l-impjegati u l-organizzazzjonijiet imsieħba kif ukoll meta ntgħażlet it-tip ta’ għajnuna li kellha tingħata lill-gruppi fil-mira. L-HU, MT u l-PL qalu espliċitament li ġew ikkunsidrati l-ħtiġijiet ta’ persuni b’diżabbiltajiet fid-distribuzzjoni tal-ikel u fil-lokalità tas-sessjonijiet ta’ ħidma. L-SE rrappurtat xi sfidi fl-applikazzjoni ta’ dan il-prinċipju orizzontali, partikolarment, meta kien hemm żwiġijiet fit-tfulija u kwistjonijiet oħrajn marbuta mal-vjolenza kontra n-nisa u t-tfajliet; ġew organizzati sessjonijiet ta’ ħidma u laqgħat mal-partijiet ikkonċernti biex inaqqsu dan fil-futur.
Sabiex tindirizza l-ugwaljanza bejn is-sessi, il-LV żgurat li l-ħinijiet tal-għoti tal-pakketti tal-ikel baqgħu flessibbli u inkludiet il-possibbiltà ta’ għoti fid-dar u għoti wara x-xogħol. Ġew adattati wkoll il-miżuri ta’ akkumpanjament dwar il-kura t-tfal biex jintlaħqu n-nies. Fil-punti ta’ distribuzzjoni, ġie pprovdut ukoll il-babysitting.
Il-maġġoranza tal-Istati Membri indikaw bosta modi ta’ kif inaqqsu l-ħela tal-ikel. Ħafna mill-approċċi involvew id-distribuzzjoni tal-ikel bi żmien tal-ħżin twil u t-tfassil tal-ikel għall-ħtiġijiet/gosti tal-gruppi fil-mira sabiex jiġi mminimizzat l-għoti ta’ prodotti mhux mixtieqa. Pereżempju, MT żgurat li l-ikel li ma ngħatax jinħażen u jerġa’ jintuża. Il-LV kellha postijiet apposta fejn setgħu jitħallew oġġetti żejda biex jiġi evitat li dawn jintremew. Il-PL kisbet ikel minn bdiewa tal-prodotti tal-ħalib li kellhom produzzjoni li ma nbigħitx. Fis-sajf u waqt li-mewġiet tas-sħana, il-produtturi tal-prodotti tal-ħalib taw ukoll prodotti biex jitqassmu lil dawk fil-bżonn. Dwar l-aspetti klimatiċi u ambjentali, l-Istati Membri użaw materjali sostenibbli li kienu riċiklabbli u/jew bijodegradabbli kif ukoll naqqsu l-emissjonijiet fit-trasport fil-katina tad-distribuzzjoni. Pereżempju, il-BE ta ikel u ċereali sostenibbli mingħajr GMOs, evita ż-żejt tal-palma u pprovda prodotti ta’ kummerċ ġust u organiċi.
Kważi l-lstati Membri kollha tal-PO I enfasizzaw kif huma għenu lill-benefiċjarji jiksbu dieta bilanċjata. B’mod ġenerali, il-pajjiżi offrew basktijiet tal-ikel li kellhom ammont baxx ta’ karboidrati, melħ, zokkor u xaħam, u ammont għoli ta’ proteini, fibra, vitamini u minerali. Żewġ pajjiżi (ES u l-FI) offrew ukoll ikel li naqqas l-insuffiċjenzi nutrittivi, bħall-ikel tat-trabi u t-trab tal-ħalib li fih il-Vitamina D. Il-BE introduċa proċedura kollaborattiva għall-għażla tal-kompożizzjoni tal-pakketti tal-ikel u għall-iżgurar ta’ dieta bbilanċjta. Din il-proċedura ta’ għażla ġiet ippreżentata bħala “prattika tajba” fil-katalgu tal-istudji tal-każ tal-FEAD li ġie ppubblikat min-netwerk tal-FEAD fl-2017.
L-evalwazzjonijiet li saru
Fl-2016, bosta Stati Membri (AT, IT, LV, MT u SE) għamlu studji ta’ riċerka, evalwazzjonijiet u/jew stħarriġ biex jivvalutaw il-prestazzjoni tal-operazzjonijiet tagħhom kif ukoll is-sodisfazzjon tar-riċevituri aħħarin bl-għajnuna li rċevew. L-AT bagħtet kwestjonarju ta’ feedback lil 10 000 unità domestika fil-bżonn fl-2016. L-istħarriġ wera riżultati favorevoli peress li 86 % tal-unitajiet domestiċi qiesu li l-basket tal-iskola offra appoġġ “tajjeb ħafna”, u 13 % qalu li kien “tajjeb”. L-SE evalwat il-ġestjoni tal-FEAD u l-ewwel fażijiet ta’ implimentazzjoni tal-proġetti saru minn kuntrattur estern. Sabiex jindirizza xi wħud mill-kwistjonijiet identifikati, ir-rapport ta’ evalwazzjoni inkluda ftit rakkomandazzjonijiet bħal għanijiet tal-programm aktar ċari għal objettivi tal-politika soċjali nazzjonali u segwitu tar-riżultati tal-parteċipanti. L-IT wettqet studju pilota dwar l-għoti tagħha tal-ikel fl-aħħar tal-2015 u rrappurtat dwar ir-riżultati tiegħu fl-2016. L-istudju wera li 71 % tal-organizzazzjonijiet imsieħba li taw għajnuna alimentari introduċew ukoll miżuri ta’ akkumpanjament, li jista’ jitqies bħala punt tal-bidu tajjeb.
Kontribut għall-objettivi globali u speċifiċi tal-FEAD
L-Istati Membri jemmnu li l-FEAD jgħin biex jinkisbu l-miri tal-Ewropa 2020 ta’ tnaqqis tal-faqar u l-inklużjoni soċjali billi jaħdem flimkien ma’ programmi u politiki oħrajn tal-UE u nazzjonali. Dan huwa marbut mal-objettiv globali tal-FEAD li jippromwovi l-koeżjoni soċjali, itejjeb l-inklużjoni soċjali u jgħin biex jiġi eliminat il-faqar sabiex tinkiseb il-mira tal-Ewropa 2020 li “jitneħħew tal-inqas 20 miljun persuna mir-riskju ta’ faqar u l-esklużjoni soċjali”. L-UE rrappurtat li l-għajnuna alimentari tal-FEAD – flimkien ma’ politiki tal-gvern dwar is-suq tax-xogħol, l-edukazzjoni u l-benefiċċji soċjali, ir-riforma tal-impjieg iffinanzjata mill-FSE, iż-żieda fil-benefiċċji soċjali, u t-tkabbir globali tal-ekonomija – kellha impatt kbir fuq il-faqar, li ilu jonqos mill-2012. Fil-DE, il-FEAD għen lin-nies f’riskju ta’ faqar biex jegħlbu l-esklużjoni soċjali. Dan ressaqhom aktar qrib li jiksbu kwalifiki għas-suq tax-xogħol u b’hekk ikun aktar faċli għalihom li jipparteċipaw fi proġett tal-FSE. Il-valutazzjoni globali hija li l-FEAD naqqas il-faqar u tejjeb l-inklużjoni soċjali.
Dwar l-objettiv speċifiku 1 (għajnuna biex jittaffu l-agħar forom ta’ faqar permezz tal-provvista ta’ għajnuna mhux finanzjarja lill-aktar persuni fil-bżonn), l-Istati Membri rrappurtaw li:
(1) il-FEAD għen biex inaqqas il-privazzjoni materjali severa: Minħabba li l-FEAD għen biex joħloq sinerġiji ma’ programmi ta’ għajnuna soċjali nazzjonali oħra, il-PL irrappurtat li madwar 13 000 persuna waqfu milli jikkwalifikaw għall-għajnuna alimentari tal-FEAD minħabba ċ-ċirkostanzi mtejba tagħhom. Il-GR innutat li l-FEAD kellu effetti pożittivi biex inaqqas l-agħar forom ta’ faqar fil-pajjiż, minkejja li l-firxa u l-profondità tal-faqar iggravaw waqt il-kriżi ekonomika. Fis-SK, l-għoti tal-ikel u/jew tal-prodotti tal-iġjene għen biex jiżgura kundizzjonijiet tal-għajxien bażiċi għall-benefiċjarji eż. billi jtejjeb il-varjetà u l-valur nutrittiv tad-dieta tagħhom u r-rutini iġjeniċi tagħhom.
(2) il-FEAD ipprovda għajnuna lill-aktar fil-bżonn: Fil-LV u l-BG, l-għoti tal-ikel għen biex jagħmel spazju fil-baġits tal-unitajiet domestiċi għal ħtiġijiet bażiċi oħrajn. Pereżempju, fil-LV, 82 % tal-benefiċjarji li sarilhom l-istħarriġ fl-2016 ħasbu li l-FEAD għenhom biex isalvaw u jtejbu l-benesseri tal-familja; 78 % qalu wkoll li tfaddil addizzjonali intuża biex jinxtara aktar ikel. Xi unitajiet domestiċi nefqu l-flus biex iħallsu l-attivitajiet ekstrakurrikulari tat-tfal, li għen biex inaqqas ir-riskju ta’ esklużjoni soċjali. Madankollu, FR tenniet li filwaqt li l-pakketti tal-ikel ippermettew lill-persuni biex jonfqu l-introjtu fuq oġġetti oħrajn, l-għajnuna alimentari biss ma koprietx il-ħtiġijiet ta’ kuljum u ma setgħetx tintuża bħala l-unika għodda kontra l-faqar.
(3) il-FEAD iffaċilita t-triq tal-persuni biex joħorġu mill-faqar: L-organizzazzjonijiet imsieħba fir-CZ irrappurtaw impatti konsiderevoli fuq l-għoti ta’ ikel ta’ (qabel) l-iskola, b’mod partikolari, titjib fl-attendenza tal-iskola tal-istudenti, fil-kapaċità fiżika, fl-istat mentali, fil-ħila li jimmaniġġaw l-attivitajiet tal-iskola, u fil-konċentrazzjoni. Dawn semmew ukoll titjib fl-istat tal-benefiċjarji bejn il-ħbieb u ħiliet soċjali aħjar. Fid-DK, ġie ddeterminat li jekk is-servizzi soċjali eżistenti jkunu magħmulin aktar aċċessibbli għall-persuni bla dar, il-programm iżid il-possibbiltajiet li l-persuni bla dar jingħataw appoġġ soċjali li jdum aktar, li jista’ jgħinhom joħorġu mill-faqar.
Dwar l-objettiv speċifiku 2 (il-kumplementazzjoni tal-politiki nazzjonali sostenibbli tal-qerda tal-faqar u tal-inklużjoni soċjali), l-Istati Membri jemmnu li l-FEAD jikkumplementa l-politiki nazzjonali billi:
(1) Jgħin lill-gruppi li kieku ma kinux jirċievu għajnuna: Fl-SE, l-FEAD appoġġa l-migranti mill-UE/miż-ŻEE li ġew esklużi mill-programmi ta’ għajnuna soċjali nazzjonali. Fil-DE, l-attivitajiet tal-FEAD wittew it-triq għall-gruppi fil-mira biex jagħmlu użu mis-servizzi soċjali regolari li kieku ma kinux ikunu jistgħu jaċċessaw. Fil-FI, il-FEAD ippermetta li tiżdied l-għajnuna soċjali nazzjonali lill-individwi li jeħtieġu għajnuna alimentari u li ma setgħux jiġu megħjuna mill-gvern minħabba li ma hemm l-ebda programm ieħor ta’ għoti ta’ ikel sponsorjat mill-gvern.
(2) Itejjeb l-inizjattivi nazzjonali eżistenti biex jiġġieled il-faqar u l-esklużjoni soċjali: MT iddikjarat li l-FEAD jikkumplementa l-“politika strateġika tagħha għat-tnaqqis tal-faqar u l-inklużjoni soċjali” u jikkontribwixxi għall-miri tal-Ewropa 2020. L-EE semmiet li l-FEAD jikkumplimenta l-Pjan ta’ Żvilupp tal-Benefiċċji (2016-2023) tagħha u l-miżuri ffinanzjati mill-FSE. L-IT irrappurtat li l-programm FEAD influwenza politiki nazzjonali ġodda bħall-Appoġġ għall-Inklużjoni Attiva, li issa huwa programm mifrux madwar il-pajjiż kollu, u l-Fond Nazzjonali għall-Ġlieda kontra l-Faqar u l-Esklużjoni Soċjali.
Il-FEAD jopera b’mod ċar flimkien ma’ politiki u programmi tal-UE u nazzjonali oħrajn li jgħinu biex jiksbu l-miri tal-Ewropa 2020 għal tnaqqis fil-faqar u l-inklużjoni soċjali. B’dan il-mod, il-kontribut tal-FEAD huwa wieħed modest, għalkemm huwa komponent kruċjali tiegħu. Barra minn hekk, hemm aspetti tal-objettivi tal-FEAD li huma diffiċli biex jitkejlu u jiġu kkwantifikati, bħall-koeżjoni soċjali. L-Istati Membri kienu ġeneralment attenti biex jattibriwixxu kawżalità ċara bejn l-attivitajiet tal-FEAD u t-tnaqqis fil-faqar, u ppreferew li jirreferu għal korrelazzjoni. Madankollu, dawn ikkonfermaw li l-FEAD jagħmel kontribut importanti.
3.KONKLUŻJONI
Il-fattur ta’ suċċess ewlieni biex jintlaħqu l-gruppi fil-mira u biex tingħata għajnuna rilevanti kien il-kooperazzjoni u l-kollaborazzjoni b’saħħitha stabbilita mal-organizzazzjonijiet imsieħba. L-organizzazzjonijiet imsieħba għandhom l-esperjenza u l-għarfien ta’ min huma l-aktar persuni fil-bżonn fil-komunità rispettiva tagħhom. Dawn jafu l-ħtiġijiet tagħhom u jafu kif jagħtu l-aħjar għajnuna. L-għajnuna alimentari u materjali għenu lill-organizzazzjonijiet imsieħba f’diversi Stati Membri biex jistabbilixxu relazzjoni ta’ fiduċja reċiproka mal-benefiċjarji, billi jagħmluha aktar faċli li jipprovdu miżuri ta’ akkumpanjament u għajnuna ta’ inklużjoni soċjali oħra. Il-flessibbiltà tal-fond u l-kapaċità tiegħu li jadatta għal sitwazzjonijiet differenti fi Stati Membri differenti huwa fattur ta’ suċċess ewlieni u karatteristika distintiva tal-FEAD. F’bosta pajjiżi, l-organizzazzjonijiet imsieħba għandhom il-flessibbiltà li jiddeċiedu dwar min jirċievi l-għajnuna, meta u kif, li ppermettielhom jissodisfaw il-ħtiġijiet tal-benefiċjarji b’mod aktar effettiv. L-iskambju kontinwu ta’ prattika tajba fin-netwerk tal-FEAD u fil-Grupp Espert tal-FEAD kif ukoll il-konsultazzjonijiet tal-organizzazzjonijiet imsieħba fil-livell tal-UE għenu biex ikompli jitjieb dan l-aspett.
Hemm xi effetti indiretti tal-FEAD li huma relatati mal-ħolqien ta’ sinerġiji u effetti ta’ ingranaġġ. Il-FEAD għen biex jingrana riżorsi u jimmobilizza għajnuna mogħtija mill-organizzazzjonijiet imsieħba pereżempju billi jqassmu ikel miksub minn sorsi oħrajn (bħal bdiewa tal-prodotti tal-ħalib li kellhom prodotti li ma nbigħux), li kellu benefiċċji ambjentali usa’ (li jissodisfaw il-prinċipji orizzontali) u rabat lill-produtturi ma’ ktajjen tal-provvista oħrajn. Il-FEAD għen ukoll biex iżid l-għarfien ta’ atturi nazzjonali u lokali dwar l-aspett tal-inklużjoni soċjali tal-programm. Dan saħħaħ ir-rwol u n-netwerk tal-organizzazzjonijiet imsieħba. Dan rawwem ukoll sinerġiji akbar bejn l-atturi nazzjonali u lokali li implimentaw il-programm.
Oqsma għal titjib jinkludu t-tħaffif tal-implimentazzjoni f’numru ta’ pajjiżi, l-integrazzjoni ta’ donazzjonijiet ta’ ikel fl-għoti u titjib fir-rappurtar dwar il-miżuri ta’ akkumpanjament. L-għoti ġie pprovdut fl-Istati Membri kollha ħlief fir-Renju Unit sal-aħħar tal-2017. Il-Kummissjoni se tkompli timmonitorja l-progress, b’mod partikolari fir-rigward ta’ dawk l-Istati Membri fejn l-implimentazzjoni tal-programm kienet qiegħda tiġi reveduta jew ittardjat. Din se tiffoka fuq li jsir aktar progress fl-implimentazzjoni ta’ għajnuna materjali bażika fi ħdan il-programmi PO I. Minkejja l-progress konsiderevoli fl-2016, dan għadu nieqes fl-implimentazzjoni tal-appoġġ ta’ ikel. Qegħdin isiru laqgħat ta’ Reviżjoni Annwali Dedikati bejn kull Stat Membru u l-Kummissjoni biex jiġi indirizzat dan it-tħassib. Is-sehem ta’ ikel mogħti permezz ta’ donazzjoni integrat fil-programm għadu baxx. Il-Kummissjoni indirizzat dan it-tħassib billi emendat ir-Regolament tal-FEAD permezz tar-“Regolament Omnibus” li ġie adottat mill-Parlament Ewropew u mill-Kunsill u li daħal fis-seħħ f’Awwissu 2018. B’hekk, l-Istati Membri se jkunu jistgħu jiddefinixxu rati fissi, somom f’daqqa jew spejjeż unitarji (għażliet tal-ispejjeż issimplifikati) u jużawhom bħala bażi għall-pagamenti lill-organizzazzjonijiet imsieħba li jiġbru u jqassmu l-ikel mogħti b’donazzjoni. Il-miżuri ta’ akkumpanjament huma element ewlieni tal-fond peress li dawn għandhom l-għan li jnaqqsu l-esklużjoni soċjali tal-aktar persuni fil-bżonn. Madankollu, ir-rappurtar tal-Istati Membri kien limitat, u dan ma ppermettiex eżaminazzjoni fil-fond. Dan kien parzjalment minħabba d-dewmien fl-implimentazzjoni msemmi hawn fuq, iżda xorta ħoloq sfida f’termini tal-punt sa fejn il-kontribut tiegħu għall-objettiv tal-FEAD li titjieb l-inklużjoni soċjali jista’ jiġi vvalutat.