(1)

Fit-30 ta’ Jannar 2020, l-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa ddikjarat it-tifqigħa tal-COVID-19 bħala “emerġenza tas-saħħa pubblika ta’ rilevanza internazzjonali” u, fil-11 ta’ Marzu 2020, ikklassifikata bħala pandemija (1). L-impatt serju konsegwenti fuq l-ivvjaġġar internazzjonali u domestiku, kemm għan-negozju kif ukoll għad-divertiment, ilu mifrux fl-Ewropa u fil-bqija tad-dinja sa mill-1 ta’ Marzu 2020.

(2)

Il-pandemija tal-COVID-19 wasslet għal projbizzjonijiet fuq l-ivvjaġġar nazzjonali kif ukoll għal twissijiet jew restrizzjonijiet fuq il-fruntieri. Dan wassal għal għadd kbir ta’ kanċellazzjonijiet u ħafna ċittadini ma setgħux jivvjaġġaw. Ir-restrizzjonijiet attwali u bla preċedent fuq l-ivvjaġġar mad-dinja kollha (2) kkawżaw kważi waqfien totali tal-ivvjaġġar fl-Ewropa u f’ħafna partijiet oħra tad-dinja. Dan qed ikollu impatt serju fuq it-trasportaturi, fuq l-organizzaturi ta’ tours b’kollox kompriż (“organizzaturi”), u fuq il-fornituri ta’ servizzi tat-turiżmu oħra bħala parti minn tours b’kollox kompriż.

(3)

Fl-istess ħin, ħafna passiġġieri u vjaġġaturi ġew affettwati mill-impatt ekonomiku tal-kriżi u raw l-introjtu tagħhom jonqos b’riżultat tat-tnaqqis fl-attivitajiet ekonomiċi li jħalli impatt fuq il-prospetti kemm tal-impjegaturi kif ukoll tal-impjegati (3).

(4)

Is-setturi tal-ivvjaġġar u tat-turiżmu fl-Unjoni jirrappurtaw tnaqqis ta’ prenotazzjonijiet fil-medda ta’ 60 % sa 90 % meta mqabbel mal-istess perjodu tas-sena li għaddiet. It-talbiet għal rifużjoni minn vjaġġaturi minħabba kanċellazzjonijiet josbqu sew il-livell ta’ prenotazzjonijiet ġodda. Skont l-istimi preliminari tal-Assoċjazzjoni Ewropea tal-Aġenti tal-Ivvjaġġar u tal-Operaturi tat-Tours (ECTAA), il-pandemija tal-COVID-19 tista’ tikkawża telf ta’ EUR 30 biljun (telf ta’ 60 %) fl-ewwel kwart tal-2020 u ta’ EUR 46 biljun (telf ta’ 90 %) fit-tieni kwart, meta mqabbel mal-fatturat mistenni abbażi tas-snin preċedenti.

(5)

It-trasportaturi involuti fil-modalitajiet kollha tat-trasport qed iħabbtu wiċċhom ma’ tnaqqis qawwi fin-negozju tagħhom u ma’ kważi waqfien totali tal-operazzjonijiet tagħhom. Dan qed iwassal għal tnaqqis fil-likwidità tagħhom, minħabba l-pandemija tal-COVID-19 (4).

(6)

Il-kundizzjonijiet u l-kriterji li skonthom jistgħu jitneħħew il-miżuri ta’ konteniment jiddependu fil-biċċa l-kbira fuq data li għadha qed tiżviluppa maż-żmien, fost affarijiet oħra, fuq data epidemjoloġika. Minn dan jirriżulta li għad ma hemmx skeda ta’ żmien ċara għal dekonfinament li jippermetti li t-turiżmu jirkupra u s-servizzi tat-trasport jerġgħu jibdew jiffunzjonaw (5).

(7)

Ir-Regolamenti (KE) Nru 261/2004 (6), (KE) Nru 1371/2007 (7), (UE) Nru 1177/2010 (8) u (UE) Nru 181/2011 (9) tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (“ir-Regolamenti tal-Unjoni dwar id-drittijiet tal-passiġġieri”) jipprevedu d-drittijiet tal-passiġġieri fil-każ ta’ kanċellazzjonijiet. Fil-każ ta’ kanċellazzjoni min-naħa tat-trasportatur, il-passiġġieri għandhom l-għażla, li jrid joffrilhom it-trasportatur, bejn rimborż (rifużjoni) u rotta differenti (10). Peress li l-għażla ta’ rotta differenti ftit li xejn hija applikabbli fiċ-ċirkostanzi preżenti, l-għażla de facto hija prinċipalment bejn id-diversi possibbiltajiet ta’ rimborż.

(8)

Ir-rimborż tal-prezz sħiħ tal-biljett huwa dovut fi żmien sebat ijiem wara t-talba tal-passiġġier fil-każijiet tat-trasport bl-ajru, bil-baħar u fuq passaġġi tal-ilma interni, 14-il jum wara li tkun saret l-offerta jew tkun waslet it-talba fil-każ tat-trasport bix-xarabank u bil-kowċ u xahar wieħed wara t-talba fil-każ tat-trasport ferrovjarju. Skont il-leġiżlazzjoni tal-Unjoni, ir-rimborż jista’ jsir fi flus jew fil-forma ta’ voucher. Madankollu, ir-rimborż permezz ta’ voucher ikun possibbli biss jekk il-passiġġier jaqbel (11).

(9)

Id-Direttiva (UE) 2015/2302 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (12) (“id-Direttiva dwar il-Pakketti tal-Ivvjaġġar”) tipprevedi li, jekk vjaġġ b’kollox kompriż jiġi kkanċellat minħabba “ċirkostanzi inevitabbli u straordinarji”, il-vjaġġaturi għandhom id-dritt li jiksbu rifużjoni sħiħa ta’ kwalunkwe pagament li jkun sar għall-pakkett, mingħajr dewmien żejjed u fi kwalunkwe każ fi żmien 14-il jum wara t-terminazzjoni tal-kuntratt. F’dan il-kuntest, l-organizzatur jista’ joffri rimborż lill-vjaġġaturi fil-forma ta’ voucher. Madankollu, din il-possibbiltà ma ċċaħħadx lill-vjaġġaturi mid-dritt tagħhom għal rimborż fi flus.

(10)

Bl-istess mod, meta jiġu proposti bidliet f’kuntratt ta’ pakkett tal-ivvjaġġar (pereżempju, posponiment) jew pakkett sostitut (13), u meta dawk il-bidliet jew il-pakkett sostitut iwasslu biex il-vjaġġaturi jaċċettaw pakkett ta’ kwalità jew prezz aktar baxxi (14) jew biex jiġi tterminat il-kuntratt (15), jistgħu jiġu offruti wkoll voucher mill-organizzatur, diment li l-vjaġġaturi ma jiġux imċaħħda mid-dritt tagħhom għal rimborż fi flus.

(11)

Fit-18 ta’ Marzu 2020, il-Kummissjoni adottat Linji Gwida Interpretattivi rigward ir-Regolamenti tal-UE dwar id-drittijiet tal-passiġġieri fil-kuntest tas-sitwazzjoni li qed tiżviluppa b’rabta mal-COVID-19 (16). Il-Kummissjoni fakkret li l-passiġġieri għandhom l-għażla bejn rimborż fi flus u rimborż fil-forma ta’ voucher.

(12)

Fid-19 ta’ Marzu 2020, il-gwida informali dwar l-applikazzjoni tad-Direttiva dwar il-Pakketti tal-Ivvjaġġar fir-rigward tal-COVID-19 ġiet ippubblikata fuq is-sit web tal-Kummissjoni (17), u kkonfermat id-dritt tal-vjaġġaturi li jiksbu rifużjoni sħiħa, iżda ddikjarat ukoll li huwa possibbli li l-vjaġġaturi jaċċettaw voucher.

(13)

Il-kanċellazzjonijiet numerużi li rriżultaw mill-pandemija tal-COVID-19 wasslu għal sitwazzjoni mhux sostenibbli ta’ likwidità u ta’ dħul għas-setturi tat-trasport u tal-ivvjaġġar. Il-problemi ta’ likwidità tal-organizzaturi huma aggravati mill-fatt li jridu jirrimborżaw il-prezz sħiħ tal-pakkett lill-vjaġġaturi filwaqt li huma stess mhux dejjem jirċievu, fi żmien xieraq, ir-rimborż ta’ servizzi mħallsa minn qabel li jiffurmaw parti mill-pakkett. Dan jista’, de facto, jirriżulta f’kondiviżjoni inġusta tal-piż fost l-operaturi fl-ekosistema tal-ivvjaġġar.

(14)

Jekk l-organizzaturi jew it-trasportaturi jsiru insolventi, hemm riskju li ħafna mill-vjaġġaturi u mill-passiġġieri ma jirċievu l-ebda rifużjoni, peress li t-talbiet tagħhom kontra l-organizzaturi u t-trasportaturi ma jkunux protetti. L-istess problema tista’ tirriżulta f’kuntest minn negozju għal negozju, fejn l-organizzaturi jirċievu voucher bħala rimborż għal servizzi mħallsa minn qabel mingħand trasportaturi, li aktar tard isiru insolventi.

(15)

Jekk il-vouchers isiru aktar attraenti, bħala alternattiva għar-rimborż fi flus, dan għandu jżid l-aċċettazzjoni tagħhom mill-passiġġieri u mill-vjaġġaturi. Dan għandu jgħin biex jittaffew il-problemi ta’ likwidità tat-trasportaturi u tal-organizzaturi u fl-aħħar mill-aħħar jista’ jwassal għal protezzjoni aħjar tal-interessi tal-passiġġieri u tal-vjaġġaturi.

(16)

Għal dan il-għan, il-vouchers jenħtieġ li jkunu protetti mill-insolvenza tat-trasportatur jew tal-organizzatur. Tali protezzjoni tista’ tiġi stabbilita mis-settur privat jew pubbliku, u jenħtieġ li tkun effettiva u robusta biżżejjed. Jenħtieġ li tkopri tal-inqas dawk il-vouchers li jkollhom il-karatteristiċi deskritti f’din ir-Rakkomandazzjoni.

(17)

Dawk il-karatteristiċi jenħtieġ li jappartjenu b’mod partikolari għall-perjodu ta’ validità minimu, għall-perjodu ta’ żmien li warajh, fil-każ ta’ vouchers li jkollhom perjodu ta’ validità itwal minn dak minimu, il-vjaġġaturi jew il-passiġġieri jkunu intitolati għal rimborż jekk ikunu jixtiequ li jsir hekk, u għall-kundizzjonijiet ta’ rimborż ta’ vouchers li ma jkunux issarrfu. Jenħtieġ li jappartjenu wkoll għall-firxa tas-servizzi li għalihom jista’ jintuża l-voucher, għaż-żmien disponibbli għall-użu tal-voucher u għat-trasferibbiltà tiegħu. Jistgħu jiġu kkunsidrati wkoll karatteristiċi addizzjonali li jagħmlu l-vouchers aktar attraenti.

(18)

Il-ħruġ ta’ voucher b’mod parallel ma’ skemi ta’ rimborż fuq il-karti tal-kreditu jista’ fl-aħħar mill-aħħar iwassal għal forma ta’ rifużjoni doppja. Għalhekk, meta l-vjaġġaturi jew il-passiġġieri jagħżlu voucher, jenħtieġ li t-trasportatur jibgħat dik l-informazzjoni lill-organizzatur, lill-aġent tal-ivvjaġġar jew lil intermedjarju ieħor.

(19)

Bil-għan li l-vouchers isiru attraenti għall-passiġġieri jew għall-vjaġġaturi, l-Istati Membri jistgħu jikkunsidraw l-adozzjoni ta’ skemi biex jingħata appoġġ lill-operaturi fis-setturi tal-ivvjaġġar u tat-trasport f’konformità mar-regoli tal-Unjoni dwar l-għajnuna mill-Istat. Pereżempju, jistgħu jistabbilixxu skemi ta’ garanzija speċifiċi għall-vouchers ibbażati direttament fuq l-Artikolu 107(3)(b) tat-Trattat. Barra minn hekk, l-Istati Membri jistgħu jappoġġaw lill-operaturi fis-setturi tal-ivvjaġġar u tat-trasport billi jagħtu għajnuna de minimis f’konformità mar-Regolament tal-Kummissjoni (UE) Nru 1407/2013 (18).

(20)

L-Istati Membri li jipprovdu appoġġ lill-operaturi fis-setturi tal-ivvjaġġar u tat-trasport biex jiżguraw li jiġu ssodisfati t-talbiet għal rimborż li jirriżultaw mill-pandemija tal-COVID-19, jenħtieġ li jiżguraw li tali skemi japplikaw għall-passiġġieri jew għall-vjaġġaturi kollha koperti bid-Direttiva dwar il-Pakketti tal-Ivvjaġġar jew bir-Regolamenti tal-Unjoni rilevanti dwar id-drittijiet tal-passiġġieri, irrispettivament mill-fornitur tas-servizzi tagħhom.

(21)

Fir-rigward tal-bżonnijiet possibbli ta’ likwidità addizzjonali tal-operaturi fis-setturi tal-ivvjaġġar u tat-trasport, fid-19 ta’ Marzu 2020 il-Kummissjoni adottat Qafas Temporanju għal miżuri ta’ għajnuna mill-Istat biex jingħata appoġġ lill-ekonomija fil-kriżi tal-COVID-19 attwali (19) abbażi tal-Artikolu 107(3)(b) tat-Trattat biex tirrimedja taħwid serju fl-ekonomija tal-Istati Membri. Il-Qafas Temporanju ġie emendat biex ikopri miżuri ta’ għajnuna addizzjonali, kemm fit-3 ta’ April (20) kif ukoll fit-8 ta’ Mejju 2020 (21).

(22)

Il-Qafas Temporanju japplika, fil-prinċipju, għas-setturi u għall-impriżi kollha inklużi l-impriżi tat-trasport u tal-ivvjaġġar u jirrikonoxxi t-trasport u l-ivvjaġġar bħala tnejn mis-setturi l-aktar affettwati. Il-Qafas għandu l-għan li jirrimedja n-nuqqas ta’ likwidità li l-kumpaniji jħabbtu wiċċhom miegħu billi, pereżempju, jippermetti għotjiet diretti, benefiċċji fuq it-taxxa, garanziji mill-Istat għal self u self pubbliku sussidjat. Sabiex jindirizzaw b’mod rapidu l-bżonnijiet urġenti ta’ likwidità, b’mod partikolari tal-impriżi żgħar u ta’ daqs medju, l-Istati Membri jistgħu jagħtu self b’imgħax żero, garanziji fuq self li jkopru 100 % tar-riskju jew jipprovdu ekwità, sal-valur nominali ta’ EUR 800 000 għal kull kumpanija. Barra minn hekk, il-Qafas Temporanju jipprevedi possibbiltajiet ta’ għajnuna li jkopru l-bżonnijiet ta’ likwidità lil hinn minn EUR 800 000 għal kull kumpanija, fil-forma ta’ garanziji u ta’ sussidji tar-rati tal-imgħax, soġġetti għal, inter alia, kundizzjonijiet għall-istabbiliment ta’ prezzijiet minimi. F’dan il-kuntest, l-Istati Membri jistgħu jiddeċiedu dwar l-appoġġ li jipprovdu lill-operaturi fis-setturi tat-trasport u tal-ivvjaġġar biex jiżguraw li jiġu ssodisfati t-talbiet għal rimborż ikkawżati mit-tifqigħa tal-COVID-19, bil-għan li jiżguraw il-protezzjoni tad-drittijiet tal-passiġġieri u tal-konsumaturi, kif ukoll it-trattament ugwali tal-passiġġieri u tal-vjaġġaturi.

(23)

F’dan il-kuntest, il-Kummissjoni se tqis id-deċiżjonijiet li jagħtu għajnuna lis-settur tal-avjazzjoni li diġà ttieħdu mill-Istati Membri, biex tiżgura li l-għajnuna addizzjonali lill-istess benefiċjarji ma tirriżultax f’kumpens żejjed fid-dawl tal-ħtieġa li jiġu protetti l-kundizzjonijiet ekwi fis-suq intern.

(24)

Fl-aħħar nett, l-Istati Membri jistgħu jiddeċiedu, wara l-falliment ta’ trasportatur jew ta’ organizzatur, li jkopru t-talbiet għal rimborż tal-passiġġieri jew tal-vjaġġaturi. Din il-kopertura ta’ talbiet għal rimborż tkun ta’ benefiċċju biss għall-passiġġieri jew għall-vjaġġaturi u mhux għall-impriżi. Għalhekk, ma tikkostitwix għajnuna mill-Istat u għaldaqstant tista’ tiġi implimentata mill-Istati Membri mingħajr l-approvazzjoni minn qabel tal-Kummissjoni.

(25)

Il-Kummissjoni hija lesta li tagħti assistenza u pariri lill-Istati Membri fir-rigward ta’ kwistjonijiet ta’ politika dwar l-għajnuna mill-Istat fit-tfassil ta’ tali miżuri.

(26)

L-Istati Membri u l-operaturi jenħtieġ li jiġu mħeġġa jikkunsidraw l-użu tal-iskemi tal-Unjoni disponibbli għall-appoġġ tal-attivitajiet tal-impriżi u tal-bżonnijiet ta’ likwidità tagħhom.

(27)

Sabiex jiġu massimizzati l-effetti ta’ din ir-Rakkomandazzjoni, il-partijiet interessati kollha jenħtieġ li jiġu infurmati dwarha u mħeġġa jimplimentawha,

1.

2.

3.

Soġġett għall-punt 5, it-trasportaturi u l-organizzaturi jenħtieġ li awtomatikament jirrimborżaw l-ammont tal-voucher ikkonċernat lill-passiġġieri jew lill-vjaġġaturi sa mhux aktar tard minn 14-il jum wara t-tmiem tal-perjodu ta’ validità tiegħu, jekk il-voucher ma jkunx issarraf. Dan japplika wkoll għar-rimborż tal-ammont li jifdal tal-voucher ikkonċernat fil-każ li preċedentement ikun issarraf parzjalment.

4.

It-trasportaturi u l-organizzaturi jistgħu jikkunsidraw li jagħmlu l-vouchers rimborżabbli f’mument aktar bikri minn 12-il xahar wara l-ħruġ tal-voucher ikkonċernat jekk il-passiġġieri jew vjaġġaturi jitolbu li jsir hekk.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

Sal-punt li tali skemi ta’ garanzija jnaqqsu r-riskju finanzjarju għall-passiġġieri jew għall-vjaġġaturi meta dawn jaċċettaw il-vouchers u jżidu l-probabbiltà li dawn jagħżlu tali vouchers minflok rimborż fi flus, u b’hekk itejbu l-pożizzjoni ta’ likwidità tal-operaturi, il-miżuri jipprovdu benefiċċju lill-operaturi kkonċernati fil-forma ta’ tisħiħ tal-likwidità u jikkostitwixxu għajnuna mill-Istat.

Tali miżuri ma jkunux koperti mill-ambitu tal-Qafas Temporanju, iżda jistgħu jiġu nnotifikati mill-Istati Membri direttament skont l-Artikolu 107(3)(b) tat-Trattat u jiġu soġġetti għal valutazzjoni individwali. F’dik il-valutazzjoni, il-Kummissjoni taċċetta li l-garanzija tal-Istat tkopri 100 % tal-valur tal-vouchers biex tiġi żgurata l-protezzjoni sħiħa tal-passiġġieri u tal-vjaġġaturi kollha, filwaqt li jitqiesu dispożizzjonijiet rilevanti oħra tat-Taqsima 3.2 tal-Qafas Temporanju (24) biex tiġi żgurata l-proporzjonalità tal-għajnuna.

17.

Il-Qafas Temporanju jipprovdi bażi għall-kompatibilità għal tali appoġġ ta’ likwidità, li tippermetti lill-operaturi fis-setturi tal-ivvjaġġar u tat-trasport, inter alia, jirċievu tali appoġġ fil-forma ta’ garanziji pubbliċi jew self sussidjat biex jiġu koperti l-bżonnijiet reali ta’ likwidità tagħhom għal perjodi, soġġetti għal ġustifikazzjoni xierqa, ta’ 18-il xahar għall-SMEs u ta’ 12-il xahar għall-impriżi kbar (25).

18.

Sal-punt li r-rimborż iseħħ wara l-proċess ta’ likwidazzjoni u, għalhekk, ma jipprovdix tisħiħ tal-likwidità għall-operatur tal-ivvjaġġar jew tat-trasport – li ma jkunx għadu qed iwettaq attività ekonomika – iżda pjuttost ikun ta’ benefiċċju għall-passiġġieri jew għall-vjaġġaturi biss, tali rimborż ma jinvolvix għajnuna mill-Istat. B’hekk, skemi ta’ din in-natura jistgħu jiġu implimentati mill-Istati Membri mingħajr l-approvazzjoni minn qabel tal-Kummissjoni.

19.

20.

21.

22.