19.8.2017 |
MT |
Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea |
L 215/3 |
RAKKOMANDAZZJONI Nru 1/2017 TAL-KUNSILL TA' ASSOĊJAZZJONI BEJN L-UE U R-REPUBBLIKA TAL-MOLDOVA
tal-4 ta' Awwissu 2017
dwar l-Aġenda ta' Assoċjazzjoni bejn l-UE u r-Repubblika tal-Moldova [2017/1489]
IL-KUNSILL TA' ASSOĊJAZZJONI BEJN L-UE U R-REPUBBLIKA TAL-MOLDOVA,
Wara li kkunsidra l-Ftehim ta' Assoċjazzjoni bejn l-Unjoni Ewropea u l-Komunità Ewropea tal-Enerġija Atomika u l-Istati Membri tagħhom, minn naħa, u r-Repubblika tal-Moldova, min-naħa l-oħra,
Billi:
(1) |
Il-Ftehim ta' Assoċjazzjoni bejn l-Unjoni Ewropea u l-Komunità Ewropea tal-Enerġija Atomika u l-Istati Membri tagħhom, minn naħa, u r-Repubblika tal-Moldova, min-naħa l-oħra (1) (il-“Ftehim”) ġie ffirmat fis-27 ta' Ġunju 2014 u daħal fis-seħħ fl-1 ta' Lulju 2016. |
(2) |
F'konformità mal-Artikolu 436(1) tal-Ftehim il-Kunsill ta' Assoċjazzjoni għandu s-setgħa li jadotta rakkomandazzjonijiet, bil-għan li jintlaħqu l-objettivi tal-Ftehim. |
(3) |
Skont l-Artikolu 453(1) tal-Ftehim, il-Partijiet għandhom jieħdu kwalunkwe miżura ġenerali jew speċifika meħtieġa sabiex jissodisfaw l-obbligi tagħhom skont il-Ftehim u jiżguraw li jintlaħqu l-objettivi stabbiliti fil-Ftehim. |
(4) |
Ir-rieżami tal-Politika Ewropea tal-Viċinat ippropona fażi ġdida ta' involviment mal-imsieħba, li tippermetti sens akbar ta' sjieda miż-żewġ naħat. |
(5) |
L-Unjoni u r-Repubblika tal-Moldova qablu li jikkonsolidaw is-sħubija tagħhom billi qablu fuq sett ta' prijoritajiet għall-perijodu 2017-2019 bil-għan li jappoġġaw u jsaħħu r-reżiljenza u l-istabbiltà tar-Repubblika tal-Moldova, filwaqt li jfittxu assoċjazzjoni politika aktar mill-qrib u integrazzjoni ekonomika aktar profonda. |
(6) |
Il-Partijiet għall-Ftehim qablu fuq it-test tal-Aġenda ta' Assoċjazzjoni bejn l-UE u r-Repubblika tal-Moldova, li ser tappoġġa l-implimentazzjoni tal-Ftehim, b'enfasi fuq il-kooperazzjoni fir-rigward tal-interessi kondiviżi identifikati b'mod komuni, |
ADOTTA R-RAKKOMANDAZZJONI LI ĠEJJA:
Artikolu 1
Il-Kunsill ta' Assoċjazzjoni jirrakkomanda li l-Partijiet jimplimentaw l-Aġenda ta' Assoċjazzjoni bejn l-UE u r-Repubblika tal-Moldova kif tinsab fl-Anness.
Artikolu 2
L-Aġenda ta' Assoċjazzjoni bejn l-UE u r-Repubblika tal-Moldova, kif tinsab fl-Anness, għandha tissostitwixxi l-Aġenda ta' Assoċjazzjoni bejn l-UE u r-Repubblika tal-Moldova li ġiet adottata fis-26 ta' Ġunju 2014.
Artikolu 3
Din ir-Rakkomandazzjoni għandha tieħu effett fil-jum tal-adozzjoni tagħha.
Magħmul fi Chisinau, l-4 ta' Awwissu 2017.
Għall-Kunsill ta' Assoċjazzjoni
Il-President
Pavel FILIP
(1) ĠU L 260, 30.8.2014, p. 4.
ANNESS
AĠENDA TA' ASSOĊJAZZJONI BEJN L-UNJONI EWROPEA U R-REPUBBLIKA TAL-MOLDOVA
Werrej
Aġenda ta' Assoċjazzjoni bejn l-Unjoni Ewropea u r-Repubblika tal-Moldova | 7 |
1. |
Prinċipji, strumenti u riżorsi għall-implimentazzjoni tal-Aġenda ta' Assoċjazzjoni | 7 |
2. |
Prijoritajiet tal-Aġenda ta' Assoċjazzjoni | 8 |
2.1 |
Prijoritajiet ewlenin | 8 |
2.2 |
Djalogu Politiku, Governanza Tajba u Tisħiħ tal-Istituzzjonijiet | 10 |
(i) |
Tisħiħ tal-istabbiltà, l-indipendenza u l-effikaċja tal-istituzzjonijiet li jiggarantixxi d-demokrazija u l-istat tad-dritt fir-Repubblika tal-Moldova | 10 |
(ii) |
Aktar riforma fis-settur tal-ġustizzja, li b'mod partikolari jiżgura l-indipendenza, l-imparzjalità, il-professjonaliżmu u l-effiċjenza tal-ġudikatura | 13 |
(iii) |
Jiġi żgurat ir-rispett għad-drittijiet tal-bniedem u l-libertajiet fundamentali | 14 |
Drittijiet tal-bniedem u libertajiet fundamentali | 14 |
Libertà ta' espressjoni | 15 |
Kooperazzjoni mas-soċjetà ċivili | 15 |
Trattament ħażin u tortura | 16 |
Drittijiet tat-tfal | 16 |
Vjolenza domestika | 16 |
Trattament ugwali | 16 |
Drittijiet tat-trade unions u standards fundamentali tax-xogħol | 16 |
2.3 |
Politika barranija u tas-sigurtà | 17 |
Terroriżmu, nonproliferazzjoni ta' armi ta' qerda massiva u esportazzjoni ta' armi illegali | 17 |
Il-Konflitt Transnistrijan | 18 |
Il-Qorti Kriminali Internazzjonali | 18 |
2.4 |
Kooperazzjoni dwar il-libertà, is-sigurtà u l-ġustizzja | 18 |
Protezzjoni tad-data personali | 19 |
Ġlieda kontra l-kriminalità organizzata | 19 |
Riforma tal-pulizija | 19 |
Kooperazzjoni tal-pulizija u bażijiet ta' data | 20 |
Indirizzar tad-drogi illeċiti | 21 |
Traffikar ta' bnedmin | 21 |
Ġlieda kontra l-abbuż sesswali u l-isfruttament sesswali tat-tfal | 21 |
Ġlieda kontra ċ-ċiberkriminalità | 21 |
Prevenzjoni u ġlieda kontra l-korruzzjoni u l-konflitt ta' interess | 22 |
Ġlieda Kontra l-Ħasil tal-Flus u Kontra l-Finanzjament tat-Terroriżmu u ġlieda kontra l-kriminalità finanzjarja | 23 |
Kooperazzjoni dwar il-migrazzjoni, l-asil u l-ġestjoni tal-fruntieri | 24 |
Kooperazzjoni legali | 25 |
2.5 |
Kwistjonijiet kummerċjali u b'rabta kummerċjali (DCFTA) | 26 |
Kummerċ ta' oġġetti | 26 |
Regolamenti tekniċi, standardizzazzjoni u infrastruttura relatata | 26 |
Miżuri sanitarji u fitosanitarji (SPS) | 27 |
Faċilitazzjoni doganali u kummerċjali | 28 |
Regoli tal-oriġini | 28 |
Stabbiliment, kummerċ fis-servizzi u kummerċ elettroniku | 29 |
Pagamenti attwali u moviment tal-kapital | 29 |
Akkwist pubbliku | 29 |
Drittijiet tal-proprjetà intellettwali (DPI) | 30 |
Kompetizzjoni | 30 |
Trasparenza | 31 |
Kummerċ u żvilupp sostenibbli | 31 |
2.6 |
L-Iżvilupp ekonomiku u l-Opportunitajiet tas-Suq | 31 |
Liġi tal-kumpaniji, kontabbiltà u awditjar u governanza korporattiva | 32 |
Impjiegi, politika soċjali u opportunitajiet indaqs | 32 |
Protezzjoni tal-konsumaturi | 33 |
Statistika | 34 |
Tassazzjoni | 34 |
Servizzi finanzjarji | 35 |
Politika industrijali u intraprenditorjali | 36 |
Estrazzjoni u materja prima | 36 |
Turiżmu | 37 |
Agrikoltura u żvilupp rurali | 37 |
Soċjetà tal-informazzjoni/Ekonomija u Soċjetà Diġitali | 37 |
Saħħa pubblika | 38 |
Ippjanar Urban u Kostruzzjoni | 38 |
Żvilupp reġjonali | 38 |
Politika dwar l-affarijiet marittimi u s-sajd | 39 |
2.7 |
Konnettività, Effiċjenza fl-Enerġija, Azzjoni Klimatika, Ambjent u Protezzjoni Ċivili | 39 |
Enerġija | 39 |
Trasport | 41 |
Ambjent | 41 |
Azzjoni klimatika | 42 |
Protezzjoni ċivili | 42 |
2.8 |
Mobbiltà u Kuntatti bejn il-Persuni | 43 |
Edukazzjoni, taħriġ u żgħażagħ | 43 |
Riċerka u innovazzjoni | 44 |
Kultura, politika awdjoviżiva u media | 45 |
Parteċipazzjoni f'Aġenziji u Programmi tal-UE | 45 |
2.9 |
Sensibilizzazzjoni tal-pubbliku u viżibilità | 46 |
Aġenda ta' Assoċjazzjoni bejn l-Unjoni Ewropea u r-Repubblika tal-Moldova
Fis-27 ta' Ġunju 2014, l-Unjoni Ewropea, l-Istati Membri tagħha u r-Repubblika tal-Moldova — “il-Partijiet” — iffirmaw Ftehim ta' Assoċjazzjoni (AA) ambizzjuż u innovattiv, li jinkludi Żona ta' Kummerċ Ħieles Approfondita u Komprensiva (DCFTA). Il-ftehim fih dispożizzjonijiet vinkolanti bbażati fuq ir-regoli u jipprevedi kooperazzjoni mtejba, li jmorru lil hinn mill-ftehimiet tradizzjonali u li jkopru l-oqsma kollha ta' interess. Il-ftehim kien applikat b'mod proviżorju mill-1 ta' Settembru 2014 sat-tlestija tal-proċess ta' ratifika, li ppermetta l-applikazzjoni sħiħa tal-Ftehim ta' Assoċjazzjoni fl-1 ta' Lulju 2016.
Bil-għan li jħejju u jiffaċilitaw l-implimentazzjoni tal-Ftehim ta' Assoċjazzjoni, fis-26 ta' Ġunju 2014, il-Partijiet qablu fi Brussell fuq Aġenda ta' Assoċjazzjoni, li tieħu minn lista ta' prijoritajiet għall-ħidma konġunta fil-perijodu 2014-2016.
Dan id-dokument jaġġorna u jerġa' jiffoka l-Aġenda ta' Assoċjazzjoni 2014-2016 u jistabbilixxi prijoritajiet ġodda għal ħidma konġunta għall-perijodu 2017-2019, inkluż abbażi tal-konklużjonijiet tal-Kunsill tal-Unjoni Ewropea dwar ir-Repubblika tal-Moldova adottati fil-15 ta' Frar 2016. Huwa jiddistingwi bejn prijoritajiet fuq perijodu qasir (li fihom jenħtieġ li jsir progress sinifikanti sal-aħħar tal-2017) u prijoritajiet fuq perijodu medju (li fihom jenħtieġ li jsir progress sinifikanti fis-sentejn li ġejjin).
Il-fatt li l-Aġenda ta' Assoċjazzjoni tiffoka fuq għadd limitat ta' prijoritajiet ma jaffettwax l-ambitu jew il-mandat tad-djalogu eżistenti skont Ftehimiet u Sħubijiet rilevanti oħrajn jew skont il-perkors multilaterali tas-Sħubija tal-Lvant.
Barra minn hekk, l-ivvjaġġar mingħajr viża lejn il-pajjiżi ta' Schengen għaċ-ċittadini tar-Repubblika tal-Moldova li għandhom passaport bijometriku daħal fis-seħħ f'April 2014. Il-punti ta' riferiment tal-Pjan ta' Azzjoni għal-Liberalizzazzjoni tal-Viża jeħtieġ li jiġu ssodisfati kontinwament sabiex jiżguraw is-sostenibbiltà tas-sistema ta' vjaġġar mingħajr viża u b'hekk jikkontribwixxu għall-mobbiltà u l-kuntatti bejn il-persuni bejn l-UE u r-Repubblika tal-Moldova, li huma wħud mill-elementi fundamentali li jirfdu l-assoċjazzjoni politika u l-integrazzjoni ekonomika tar-Repubblika tal-Moldova mal-Unjoni Ewropea kif previst fil-Ftehim ta' Assoċjazzjoni.
1. Prinċipji, strumenti u riżorsi għall-implimentazzjoni tal-Aġenda ta' Assoċjazzjoni
Il-prinċipji komuni li ġejjin iservu ta' gwida għall-implimentazzjoni tal-Aġenda ta' Assoċjazzjoni:
— |
L-azzjonijiet imwettqa bħala parti mill-Aġenda ta' Assoċjazzjoni jenħtieġ li jiġu implimentati fl-ispirtu tal-objettivi kumplessivi tal-assoċjazzjoni politika u l-integrazzjoni ekonomika; |
— |
Il-prijoritajiet tal-Aġenda ta' Assoċjazzjoni jirriflettu r-responsabbiltà tal-UE u tar-Repubblika tal-Moldova sabiex jimplimentaw b'mod sħiħ id-dispożizzjonijiet tal-Ftehim ta' Assoċjazzjoni tagħhom, issa li daħal fis-seħħ għalkollox; |
— |
Iż-żewġ partijiet iridu jiġu involuti fl-implimentazzjoni tal-Aġenda ta' Assoċjazzjoni, b'rispett sħiħ għall-prinċipji ta' sjieda, trasparenza, obbligu ta' rendikont u inklużività; |
— |
Ir-riżultati miksuba skont l-Aġenda ta' Assoċjazzjoni ser ikunu kontribut importanti għat-twettiq tal-prijoritajiet tal-2020 li għandu jintlaħaq qbil dwarhom fis-Summit tas-Sħubija tal-Lvant fi Brussell; |
— |
L-Aġenda ta' Assoċjazzjoni għandha l-għan li tikseb riżultati tanġibbli, definiti u sostenibbli permezz tal-implimentazzjoni progressiva ta' miżuri prattiċi u l-involviment tas-soċjetà ċivili u ta' partijiet ikkonċernati oħra. Iż-żewġ partijiet jiżguraw b'mod speċjali li kull leġislazzjoni u dokument strateġiku żviluppati fil-qafas tal-Aġenda ta' Assoċjazzjoni jkunu ppreparati bi proċess inklużiv u bbażat fuq l-evidenza; |
— |
Il-partijiet jirrikonoxxu l-importanza li jsostnu l-prijoritajiet miftiehma permezz ta' mezzi politiċi, tekniċi u finanzjarji xierqa u suffiċjenti; |
— |
L-implimentazzjoni tal-Aġenda ta' Assoċjazzjoni tkun soġġetta għal monitoraġġ, rapportar annwali, u valutazzjoni. Il-progress li jsir ser jiġi rieżaminat, anke matul il-laqgħat tal-istrutturi bilaterali mwaqqfa mill-Ftehim ta' Assoċjazzjoni. Is-soċjetà ċivili ser tiġi mħeġġa wkoll tiffoka l-attivitajiet ta' monitoraġġ tagħha fuq l-Aġenda ta' Assoċjazzjoni; |
— |
L-Unjoni Ewropea ser tappoġġa lir-Repubblika tal-Moldova fl-implimentazzjoni tal-objettivi u l-prijoritajiet stabbiliti fl-Aġenda ta' Assoċjazzjoni. Biex tagħmel dan, hija ser: toffri s-sorsi disponibbli kollha ta' appoġġ mill-UE; tipprovdi għarfien espert u konsulenza; tiffaċilita l-kondiviżjoni tal-aħjar prattiki, għarfien u informazzjoni; u tappoġġa t-tisħiħ tal-kapaċitajiet u t-tisħiħ istituzzjonali. L-Unjoni Ewropea ser tinkoraġġixxi u titlob ukoll il-koordinazzjoni tal-appoġġ minn sħab oħrajn tar-Repubblika tal-Moldova. Hija ser tuża l-istrumenti finanzjarji rilevanti tagħha sabiex tgħin fl-implimentazzjoni tal-Aġenda ta' Assoċjazzjoni. Madankollu, l-Aġenda ta' Assoċjazzjoni mhijiex dokument tal-ipprogrammar finanzjarju u mhijiex sostitut għall-ipprogrammar finanzjarju mwettaq mill-partijiet. |
L-UE ser tipprovdi appoġġ fil-kuntest tal-prijoritajiet kumplessivi għall-għajnuna lir-Repubblika tal-Moldova, kif spjegat fil-Qafas Ta' Appoġġ Uniku (SSF) tal-Istrument Ewropew ta' Viċinat (ENI) u l-ipprogrammar multinazzjonali ppreparati għar-Repubblika tal-Moldova permezz tal-ENI, filwaqt li timmira wkoll li tieħu inkonsiderazzjoni l-prijoritajiet tal-Aġenda ta' Assoċjazzjoni. Hija tista' wkoll tipprovdi assistenza minn strumenti oħra tal-UE. Kwalunkwe assistenza finanzjarja ser tiġi pprovduta f'konformità sħiħa mar-regoli u l-proċeduri ta' implimentazzjoni li jirregolaw l-assistenza esterna tal-UE. F'konformità ma' dawn il-proċeduri, l-assistenza kollha tal-UE lir-Repubblika tal-Moldova għandha tibqa' tkun marbuta mal-kondizzjonalitajiet stretti li t-twettiq tagħhom ser jiġi mmonitorjat u evalwat regolarment. Jeħtieġ li jiġu stabbiliti sistemi ta' twissija bikrija sabiex jitnaqqsu r-riskji.
Din l-Aġenda ta' Assoċjazzjoni ser tkun applikabbli mill-mument tal-adozzjoni tagħha sal-aħħar tal-2019. L-Aġenda ta' Assoċjazzjoni tista' tiġi emendata jew aġġornata fi kwalunkwe ħin, bil-qbil tal-Kunsill ta' Assoċjazzjoni bejn l-UE u r-Repubblika tal-Moldova.
2. Prijoritajiet tal-Aġenda ta' Assoċjazzjoni
2.1 Prijoritajiet ewlenin
Fost il-prijoritajiet tal-Aġenda ta' Assoċjazzjoni, jenħtieġ li l-azzjonijiet ta' riforma li ġejjin jiġu indirizzati bi prijorità:
|
Fil-qasam tat-tisħiħ tal-istituzzjonijiet u l-governanza tajba:
|
|
Fil-qasam tal-iżvilupp ekonomiku u l-opportunitajiet tas-suq:
|
|
Fil-qasam tal-konnettività, l-effiċjenza fl-enerġija, l-ambjent u l-azzjoni klimatika:
|
|
Fil-qasam tal-mobbiltà u l-kuntatti bejn il-persuni:
|
2.2 Djalogu Politiku, Governanza Tajba u Tisħiħ tal-Istituzzjonijiet
Id-djalogu politiku u l-kooperazzjoni b'rabta mar-riformi li għandhom jitwettqu fil-qafas ta' din l-Aġenda ta' Assoċjazzjoni għandhom l-għan li jsaħħu r-rispett għall-prinċipji demokratiċi, l-istat tad-dritt u l-governanza tajba, id-drittijiet tal-bniedem u l-libertajiet fundamentali, inkluż id-drittijiet ta' persuni li jagħmlu parti minn minoranzi kif imħaddna mill-Konvenzjonijiet prinċipali tan-NU u tal-Kunsill tal-Ewropa u l-protokolli relatati. Jenħtieġ li tiġi żgurata konsistenza mal-Pjan ta' Azzjoni tal-Kunsill tal-Ewropa, li ser ikun applikabbli matul l-implimentazzjoni ta' din l-Aġenda ta' Assoċjazzjoni.
(i) Jissaħħu l-istabbiltà, l-indipendenza u l-effikaċja tal-istituzzjonijiet li jiggarantixxu d-demokrazija u l-istat tad-dritt fir-Repubblika tal-Moldova, inkluż permezz ta' riforma komprensiva tal-amministrazzjoni pubblika u riforma tal-ġestjoni tal-finanzi pubbliċi
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Jiġu adottati u implimentati l-kompetenzi riveduti tal-Qorti Kostituzzjonali u l-proċeduri tal-ħatra tal-membri tagħha, b'kooperazzjoni mill-qrib mal-Kummissjoni ta' Venezja tal-Kunsill tal-Ewropa; |
— |
Jiġi indirizzat kwalunkwe nuqqas identifikat mill-Organizzazzjoni għas-Sigurtà u l-Kooperazzjoni fl-Ewropa/Uffiċċju għall-Istituzzjonijiet Demokratiċi u d-Drittijiet tal-Bniedem (OSKE/ODIHR), mill-missjoni ta' monitoraġġ tas-soċjetà ċivili nazzjonali u minn awtoritajiet pubbliċi ċentrali f'elezzjonijiet tal-passat, inkluż il-ħtieġa li jiġu żgurati finanzjament trasparenti tal-kampanji, kopertura indipendenti u imparzjali mill-media tal-massa u l-vot tad-dijaspora; |
— |
Tiġi vvalutata l-possibbiltà li jiġi permess il-finanzjament dirett tal-attività tal-partiti politiċi, tal-kampanji elettorali/kontestanti elettorali miċ-ċittadini tar-Repubblika tal-Moldova, mid-dħul miksub minn barra l-pajjiż, filwaqt li fl-istess ħin jiġi impedit li ċittadini, persuni u stati barranin jindaħlu direttament jew indirettament fl-attività politika fir-Repubblika tal-Moldova; |
— |
Jiddaħħal fis-seħħ qafas legali operattiv sabiex jipproteġi lill-informaturi; |
— |
Tiġi implimentata r-Riforma tal-istruttura territorjali tal-pajjiż billi jitnaqqas in-numru ta' awtoritajiet lokali f'konformità mal-Istrateġija ta' Deċentralizzazzjoni Nazzjonali, kif ukoll mal-Istrateġija tal-PAR; |
— |
Jiġu implimentati l-Istrateġija tal-PAR u l-istrateġiji sottostanti, żviluppati fl-2016 f'konsultazzjoni mal-OECD/is-SIGMA u mal-komunità tad-donaturi; |
— |
Jissaħħu l-mekkaniżmi ta' koordinazzjoni, monitoraġġ u rapportar u l-kapaċitajiet kemm fil-livell politiku kif ukoll f'dak amministrattiv; |
— |
Jiġu stmati l-ispejjeż tal-Pjan ta' Azzjoni għall-PAR 2016-2018; |
— |
Jiġi stabbilit baġit f'bilanċ skont ftehim tal-FMI, b'riżorsi finanzjarji biżżejjed biex jiġu implimentati r-riformi ppjanati; |
— |
Tiġi rriformata l-Kanċellerija tal-Istat; |
— |
Jiġu ċċarati l-funzjonijiet, ir-rwoli u r-responsabbiltajiet tal-istituzzjonijiet ewlenin u jiġu żviluppati proċeduri u metodoloġiji unifikati, bil-miktub u allinjati għall-iżvilupp u l-kordinazzjoni ta' politika inklużiva u bbażata fuq l-evidenza; |
— |
Jitħejja r-rieżami tal-qafas legali tas-servizz ċivili bil-ħsieb li dan jiġi emendat biex ikopri l-istituzzjonijiet kollha li jeżerċitaw il-kompiti tipiċi ta' amministrazzjoni governattiva u jiġi żgurat li r-reklutaġġ, il-promozzjonijiet u t-tkeċċijiet isiru skont il-mertu; |
— |
Jiġi kkonsolidat ir-rwol tas-Segretarji tal-Istat bħala l-impjegati taċ-ċivil bl-ogħla karigi f'kull ministeru rilevanti sabiex jikkontribwixxu għall-professjonalizzazzjoni u d-depolitiċizzazzjoni tas-servizz pubbliku; |
— |
Jitkabbar l-ambitu tal-ġbir tad-data għar-reġistru tal-persunal, inkluż id-data dwar salarji u jiġi estiż gradwalment l-użu tagħha għall-istituzzjonijiet statali kollha; |
— |
Jiġu organizzati mill-ġdid l-Istituzzjonijiet Governattivi għal aktar obbligu ta' rendikont, effikaċja u effiċjenza, inkluż ir-rieżami tal-kosteffettività u l-effiċjenza ta' intrapriżi tal-istat li jwettqu funzjonijiet amministrattivi; |
— |
Tiġi implimentata b'mod sħiħ il-leġislazzjoni dwar it-trasparenza tad-deċiżjonijiet; |
— |
Tiġi emendata l-Liġi dwar l-Aċċess għall-Informazzjoni biex titjieb l-implimentazzjoni tagħha u jiġu stabbiliti l-arranġamenti neċessarji biex tkun immonitorjata l-implimentazzjoni tagħha; |
— |
Tiġi żviluppata liġi ġenerali dwar il-proċeduri amministrattivi biex jiġu infurzati prinċipji ta' amministrazzjoni tajba u biex gradwalment jiġu armonizzati proċeduri amministrattivi speċjali bil-liġi l-ġdida; |
— |
Titnieda riforma territorjali li tista' tippermetti massimizzazzjoni tar-riżorsi magħmula disponibbli għaċ-ċittadini fil-livell lokali; |
— |
Tiġi aġġornata l-istrateġija tal-PFM tar-Repubblika tal-Moldova għall-perijodu 2013-20; |
— |
Tiġi adottata strateġija ġdida ta' Kontroll Finanzjarju Pubbliku Intern (PIFC); |
— |
Titkompla r-riforma tal-iskrutinju parlamentari u s-sorveljanza tal-baġit; jissaħħu t-trasparenza, is-sorveljanza u l-obbligu ta' rendikont tal-ġestjoni u tal-politika tal-finanzi pubbliċi; |
— |
Jiġi adottat l-abbozz il-ġdid ta' Liġi dwar il-funzjonament tal-Qorti tal-Kontijiet biex tiġi żgurata l-indipendenza u l-effiċjenza tal-awditjar estern pubbliku. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
F'kooperazzjoni mal-Kunsill tal-Ewropa, jiġu esplorati l-passi meħtieġa sabiex jissaħħaħ il-qafas istituzzjonali bil-għan li titrawwem ir-reżiljenza fit-tul tar-Repubblika tal-Moldova; |
— |
Jittejjeb l-iskambju ta' informazzjoni bejn il-Gvern u l-Parlament; |
— |
Tiġi żgurata s-sorveljanza mill-Parlament fuq l-implimentazzjoni tar-riformi u tal-leġislazzjoni; |
— |
Jiġi żgurat li l-elezzjonijiet presidenzjali, parlamentari u lokali jsiru b'mod demokratiku, f'konformità mal-istandards Ewropej; |
— |
Tiġi eżaminata l-possibbiltà ta' rieżami tal-finanzjament mill-istat tal-partiti politiċi abbażi tal-aħjar prattiki internazzjonali, biex jiġu kkunsidrati r-riżultati tal-elezzjonijiet Presidenzjali; |
— |
Jiġi rieżaminat il-limitu massimu fuq donazzjonijiet individwali u tal-entitajiet legali lill-partiti politiċi, skont l-aħjar prattiki internazzjonali u skont l-għarfien espert tal-Kummissjoni ta' Venezja; |
— |
Issir l-implimentazzjoni tal-istrateġija ta' deċentralizzazzjoni, f'konformità mal-Karta Ewropea dwar l-Awtonomija Lokali tal-Kunsill tal-Ewropa (Serje Nru 122 tat-Trattat tal-Kunsill tal-Ewropa); |
— |
Jiġu rieżaminati l-mekkaniżmi tar-reġistrazzjoni tal-votanti, skont ir-rakkomandazzjonijiet tal-OSKE/ODIHR, bil-għan li tiġi żgurata l-preċiżjoni tad-data; |
— |
Jiġu żviluppati u implimentati l-Modulu — “Kontroll Finanzjarju” tas-Sistema ta' Informazzjoni Awtomatizzata “Elezzjonijiet” u l-qafas regolatorju, li ser jawtomatizzaw il-proċess ta' rapportar, il-ġbir u l-analiżi tar-rapporti finanzjarji tal-partiti politiċi u tal-kandidati elettorali u ser itejbu l-aċċess pubbliku għal din l-informazzjoni. Jiddaħħlu fis-seħħ sanzjonijiet effettivi f'każ ta' ksur u jiġi żgurat li l-oneru tal-prova fuq l-oriġini tal-fondi jkun fuq il-partiti. Tiġi implimentata l-possibbiltà li jiġu kkonfiskati l-assi mhux ġustifikati; |
— |
Jiġu stabbiliti mekkaniżmi effettivi biex il-flussi tal-assistenza jiġu ġestiti u kkoordinati skont il-ħtiġijiet tal-Gvern; |
— |
Titkompla r-riforma tal-amministrazzjoni pubblika f'konformità mal-Prinċipji tal-Amministrazzjoni Pubblika (kemm ir-riforma lokali kif ukoll ċentrali u dik territorjali), f'konsultazzjoni mas-soċjetà ċivili u b'involviment dejjem aktar tagħha, bil-għan li jinbena servizz pubbliku kredibbli, effiċjenti, trasparenti u skont il-mertu professjonali u bbażat fuq l-evidenza, bil-kodiċi xieraq ta' etika tiegħu, ħieles minn kull pressjoni politika; |
— |
F'konformità mal-Istrateġija tal-PAR, tiġi ottimizzata l-amministrazzjoni pubblika fil-livell lokali u nazzjonali; |
— |
Jintużaw regolarment valutazzjonijiet tal-impatt ex ante; jiġi żgurat li l-ispejjeż tar-riformi jiġu stmati sistematikament u jiġu stabbiliti fora għas-soluzzjoni ta' konflitti interministerjali, kemm f'livell amministrattiv u politiku għoli; |
— |
Tiġi introdotta sistema trasparenti u aktar kompetittiva tas-salarji għall-uffiċjali pubbliċi biex tattira u żżomm it-talent; |
— |
Tiġi pprovduta informazzjoni faċilment aċċessibbli liċ-ċittadini dwar id-drittijiet tagħhom għal amministrazzjoni tajba, l-aċċess għal informazzjoni, il-ġustizzja amministrattiva u d-dritt li jitolbu kumpens, biex b'hekk iċ-ċittadini jkunu jafu fejn u kif jippreżentaw lment. Jiġi żgurat segwitu effettiv u konkret għat-talbiet u l-ilmenti taċ-ċittadini; |
— |
Jiġi żgurat it-titjib istituzzjonali u organizzazzjonali meħtieġ għat-tisħiħ tas-sorveljanza Parlamentari, inkluż il-modalitajiet għall-kooperazzjoni mal-awditjar estern pubbliku; |
— |
Tissaħħaħ il-kapaċità tal-Ministeru għall-Finanzi li jwettaq ir-rwol tiegħu bħala awtorità fiskali ċentrali u li jiżgura s-sostenibbiltà fiskali; |
— |
Tkompli tittejjeb il-PFM u tiġi implimentata b'mod effettiv l-istrateġija tal-PFM aġġornata; |
— |
Jiġi stabbilit Programm ta' Investiment Pubbliku pluriennali kontinwu, immexxi mill-Ministeru għall-Finanzi, sabiex jiġu żgurati investimenti ta' prijorità fil-livell nazzjonali fil-qafas tal-baġit pluriennali; |
— |
Jiġi żgurat titjib istituzzjonali u organizzattiv meħtieġ għat-tisħiħ tas-sorveljanza esterna, inkluż aktar żvilupp tal-funzjoni tal-awditjar estern tal-Qorti tal-Kontijiet tar-Repubblika tal-Moldova, f'konformità mal-istandards tal-Organizzazzjoni Internazzjonali tal-Istituzzjonijiet Supremi tal-Awditjar, u l-modalitajiet għall-kooperazzjoni bejn il-parlament u l-awditjar estern pubbliku; |
— |
Jitwettqu l-proċeduri dixxiplinari, kif xieraq, u jiġu applikati b'mod effettiv is-sanzjonijiet; |
— |
Issir riforma gradwali tal-istandards tal-kontabbiltà pubblika u tar-rapportar estern; |
(ii) Ikompli jiġi rriformat is-settur tal-ġustizzja, b'mod partikolari billi jiġu żgurati l-indipendenza, l-imparzjalità, il-professjonaliżmu u l-effikaċja tal-ġudikatura, inkluż il-prosekuzzjoni, li jenħtieġ li tkun ħielsa minn kull interferenza politika jew kull interferenza mhux mixtieqa oħra. Xi elementi tar-riforma komprensiva tas-settur tal-ġustizzja jistgħu jirrikjedu emendi kostituzzjonali:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Tiġi implimentata l-leġislazzjoni attwali li tirrigwarda l-imħallfin, il-prosekuturi, l-avukati u operaturi oħra fil-qasam tal-ġustizzja, sabiex tiġi żgurata tolleranza żero għall-korruzzjoni u tiġi evitata kull xorta ta' mġiba korrotta; |
— |
Jiġi żgurat reklutaġġ ta' mħallfin u prosekuturi minn awtorità indipendenti permezz ta' kriterji oġġettivi u trasparenti skont il-mertu u permezz ta' proċeduri tal-għażla ġusti, li jinkludu eżamijiet obbligatorji bil-miktub u lista nazzjonali ta' pożizzjonijiet vakanti, f'konformità mal-istandards Ewropej; |
— |
Tiġi żgurata l-promozzjoni ta' mħallfin u prosekuturi, inkluż għal kapijiet prosekuturi u fi qrati għoljin, minn awtorità indipendenti permezz ta' kriterji oġġettivi u trasparenti skont il-mertu u permezz ta' proċeduri tal-għażla ġusti, f'konformità mal-istandards Ewropej; |
— |
Tiġi żgurata implimentazzjoni effettiva tas-salvagwardji għall-indipendenza tal-imħallfin; |
— |
Tiġi żgurata implimentazzjoni effettiva tar-regoli dixxiplinari u tal-kodiċi ta' etika, inkluż salvagwardji proċedurali għall-imħallfin u għall-prosekuturi u l-awtonomija tal-Ispezzjoni Ġudizzjarja lejn il-Kunsill Superjuri tal-Maġistratura, kif ukoll il-mekkaniżmi tal-ilmenti aċċessibbli għall-pubbliku; |
— |
Jiġu implimentati r-regoli dwar l-immunità funzjonali skont prattika tajba u f'konformità sħiħa mal-istandards Ewropej; |
— |
Jiġi implimentat il-pakkett leġislattiv dwar l-integrità fis-settur tal-ġustizzja; |
— |
Jittejbu t-trasparenza u l-effikaċja fil-proċess tat-teħid ta' deċiżjonijiet tal-Kunsill Superjuri tal-Maġistratura; |
— |
Tissaħħaħ l-indipendenza tal-Kunsill Superjuri tal-Prosekuturi f'konformità mad-dispożizzjonijiet tal-Liġi dwar is-Servizz tal-Prosekuzzjoni tal-25 ta' Frar 2016 u titkompla b'mod attiv ir-riforma komprensiva tas-Servizz tal-Prosekuzzjoni, li tinkludi l-implimentazzjoni tal-leġislazzjoni l-ġdida; |
— |
Ikunu żgurati proċess ġust, aċċess għall-ġustizzja u drittijiet proċedurali fi proċedimenti kriminali skont l-obbligi tar-Repubblika tal-Moldova skont il-Konvenzjoni Ewropea dwar id-Drittijiet tal-Bniedem, il-każistika tal-Qorti tal-Ġustizzja u Konvenzjonijiet oħra rilevanti tal-Kunsill tal-Ewropa billi jiddaħħlu fis-seħħ:
|
— |
Tissaħħaħ l-implimentazzjoni tal-mekkaniżmi ta' għajnuna legali u ta' soluzzjoni alternattiva għat-tilwim; |
— |
Jiġi żgurat il-funzjonament ta' sistema elettronika effettiva ta' ġestjoni tal-każijiet ġudizzjarji b'allokazzjoni każwali ta' każijiet u statistika ġudizzjarja kredibbli. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Tiġi żgurata l-indipendenza tal-istituzzjonijiet fis-settur tal-ġustizzja, biex b'hekk dawn ma jkunux soġġetti għal pressjoni politika jew kull forma oħra ta' pressjoni mill-amministrazzjoni, mill-gvern jew mill-parlament; |
— |
Tiġi żgurata l-indipendenza sħiħa tal-prosekuturi kollha u jonqos ir-rwol ta' sorveljanza tal-Uffiċċju tal-Prosekutur Ġenerali, kif previst mil-Liġi l-ġdida dwar l-uffiċċju tal-prosekutur pubbliku; |
— |
Jiġi żgurat li l-Istitut Nazzjonali tal-Ġustizzja jagħti taħriġ inizjali u kontinwu skont il-ħtiġijiet identifikati; |
— |
Jintwera rekord ta' miżuri li jsaħħu l-integrità u l-obbligu ta' rendikont tal-ġudikatura, bħal skrutinju u kundanni għal reati relatati mal-korruzzjoni; |
— |
Issir ħidma fuq it-titjib tal-perċezzjoni pubblika tal-indipendenza, l-integrità, it-trasparenza u l-obbligu ta' rendikont tal-ġudikatura; |
— |
Isir progress f'riforma komprensiva tal-prosekuzzjoni, inkluż il-prosekuturi speċjalizzati għall-kriminalità organizzata u l-korruzzjoni; |
— |
Isir progress fl-implimentazzjoni tal-Liġi dwar l-ottimizzazzjoni tal-mappa ġudizzjarja, f'konformità mal-Pjan ta' Azzjoni approvat bid-Deċiżjoni nru 21 tal-Parlament tat-3 ta' Marzu 2017; |
— |
Jittejjeb l-aċċess għall-ġustizzja, b'mod partikolari għan-nisa u l-gruppi vulnerabbli; |
— |
Issir ħidma biex jitnaqqas b'mod sostanzjali t-tul ta' żmien tal-proċedimenti ta' kawżi ċivili u kriminali; |
— |
Issir ħidma biex tiżdied ir-rata tal-ikklirjar tal-kawżi. |
(iii) Jiġi żgurat ir-rispett għad-drittijiet tal-bniedem u l-libertajiet fundamentali permezz ta' kooperazzjoni komprensiva dwar il-protezzjoni tad-drittijiet tal-bniedem u l-libertajiet fundamentali. Din il-kooperazzjoni ser tinkludi ħidma fl-oqsma segwenti, għal:
|
Drittijiet tal-bniedem u libertajiet fundamentali Prijoritajiet fuq perijodu qasir
Prijoritajiet fuq perijodu medju
|
|
Libertà ta' espressjoni Prijoritajiet fuq perijodu qasir
|
|
Kooperazzjoni mas-soċjetà ċivili Prijoritajiet fuq perijodu qasir
Prijoritajiet fuq perijodu medju
|
|
Trattament ħażin u tortura Prijoritajiet fuq perijodu qasir
Prijoritajiet fuq perijodu medju
|
|
Drittijiet tat-tfal Prijoritajiet fuq perijodu medju
|
|
Vjolenza domestika Prijoritajiet fuq perijodu qasir
Prijoritajiet fuq perijodu medju
|
|
Trattament ugwali Prijoritajiet fuq perijodu medju
|
|
Drittijiet tat-trade unions u standards fundamentali tax-xogħol Prijoritajiet fuq perijodu medju
|
2.3 Politika estera u ta' sigurtà
Id-djalogu u l-kooperazzjoni fil-qasam tal-Politika Estera u ta' Sigurtà Komuni (PESK) jimmiraw lejn konverġenza gradwali, inkluż fil-Politika ta' Sigurtà u ta' Difiża Komuni (PSDK). B'mod partikolari, huma ser jindirizzaw il-prevenzjoni tal-konflitti u l-kwistjonijiet ta' maniġġar ta' kriżijiet, l-istabbiltà reġjonali, id-diżarm, in-nonproliferazzjoni, il-kontroll tal-armi u l-kontroll tal-esportazzjoni. Il-kooperazzjoni f'dan il-qasam ser tkun imsejsa fuq valuri komuni u interessi reċiproċi u ser ikollha l-għan li żżid l-armonizzazzjoni u l-effettività tal-politika, billi jsir użu minn fora bilaterali, internazzjonali u reġjonali. Hija ser tinkludi ħidma sabiex:
|
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
Prijoritajiet fuq perijodu medju
|
|
Terroriżmu, nonproliferazzjoni tal-armi tal-qerda massiva (AQM) u esportazzjonijiet illegali tal-armi Prijoritajiet fuq perijodu qasir
Prijoritajiet fuq perijodu medju
|
|
Il-Konflitt Transnistrijan Prijoritajiet fuq perijodu medju
|
|
Il-Qorti Kriminali Internazzjonali Prijoritajiet fuq perijodu qasir
|
2.4 Kooperazzjoni dwar il-libertà, is-sigurtà u l-ġustizzja
Ir-Repubblika tal-Moldova hija mistennija li tissodisfa kontinwament ir-rekwiżiti stabbiliti fl-erba' Blokki tal-Pjan ta' Azzjoni dwar il-Liberalizzazzjoni tal-Viża tas-16 ta' Diċembru 2010. L-implimentazzjoni effettiva u sostenibbli tal-parametri referenzjarji kollha inklużi fil-Pjan ta' Azzjoni, inkluż dawk fil-Blokk 3 (L-Ordni Pubbliku u s-Sigurtà), hija essenzjali sabiex tinżamm is-sistema ta' vjaġġar mingħajr viża mal-UE. F'konformità mal-mekkaniżmu rivedut ta' sospensjoni tal-eżenzjoni mill-ħtieġa ta' viża (1), l-ivvjaġġar mingħajr viża jista' jkun sospiż f'każijiet fejn xi parametru referenzjarju wieħed jew aktar ma jibqax jiġi ssodisfat. Fil-każ ta' tħassib ġustifikat dwar l-issodisfar tal-parametri referenzjarji konkreti tal-Pjan ta' Azzjoni, ir-Repubblika tal-Moldova ser tipprovdi, fuq talba, informazzjoni lill-Unjoni Ewropea.
Barra minn hekk, il-Partijiet jieħdu nota xierqa tar-rakkomandazzjonijiet miksuba wara l-missjonijiet ta' Reviżjoni bejn il-Pari organizzati fl-2015 u fl-2016, maħsuba biex jivvalutaw is-setturi tal-ġustizzja, il-ġlieda kontra l-korruzzjoni u l-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus fir-Repubblika tal-Moldova. F'dan ir-rigward, ir-Repubblika tal-Moldova qed timpenja ruħha li tuża dawk ir-rakkomandazzjonijiet, flimkien mar-rakkomandazzjonijiet l-oħrajn tal-UE, kif ukoll ma' rakkomandazzjonijiet oħrajn ta' organizzazzjonijiet internazzjonali, għall-iżvilupp tad-dokument ta' politika wara l-2016 fil-qasam tal-ġlieda kontra l-korruzzjoni, kif ukoll tad-dokumenti ta' politika wara l-2017 fil-qasam tal-ġustizzja u l-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus.
Barra minn hekk, il-partijiet ser jaħdmu flimkien fl-oqsma li ġejjin:
|
Protezzjoni ta' data personali Prijoritajiet fuq perijodu medju
|
|
Ġlieda kontra l-kriminalità organizzata Prijoritajiet fuq perijodu qasir
Prijoritajiet fuq perijodu medju
|
|
Riforma tal-Pulizija Prijoritajiet fuq perijodu qasir
Prijoritajiet fuq perijodu medju
|
|
Kooperazzjoni tal-pulizija u bażijiet ta' data Prijoritajiet fuq perijodu qasir
Prijoritajiet fuq perijodu medju
|
|
Indirizzar tad-drogi illeċiti Prijoritajiet fuq perijodu qasir
Prijoritajiet fuq perijodu medju
|
|
Traffikar tal-bnedmin
|
|
Ġlieda kontra l-abbuż sesswali u l-isfruttament sesswali tat-tfal
|
|
Ġlieda kontra ċ-ċiberkriminalità Prijoritajiet fuq perijodu qasir
Prijoritajiet fuq perijodu medju
|
|
Prevenzjoni u ġlieda kontra l-korruzzjoni u l-konflitt ta' interess Prijoritajiet fuq perijodu qasir
Prijoritajiet fuq perijodu medju
|
|
Ġlieda Kontra l-Ħasil tal-Flus u Kontra l-Finanzjament tat-Terroriżmu u ġlieda kontra l-kriminalità finanzjarja Prijoritajiet fuq perijodu qasir
Prijoritajiet fuq perijodu medju
|
|
Kooperazzjoni dwar il-migrazzjoni, l-asil u l-ġestjoni tal-fruntieri Migrazzjoni u l-Asil Prijoritajiet fuq perijodu qasir
Prijoritajiet fuq perijodu medju
Ġestjoni tal-fruntieri Prijoritajiet fuq perijodu qasir
Prijoritajiet fuq perijodu medju
|
|
Kooperazzjoni legali Prijoritajiet fuq perijodu medju
|
2.5 Kummerċ u kwistjonijiet relatati mal-kummerċ (DCFTA)
Iż-Żona ta' Kummerċ Ħieles Approfondita u Komprensiva tirrappreżenta parti estensiva mill-Ftehim ta' Assoċjazzjoni. Għalhekk, huwa mistenni li l-implimentazzjoni ta' din il-parti, li tinsab fit-Titolu V (Il-Kummerċ u materji relatati mal-Kummerċ) tal-Ftehim, tingħata livell ta' prijorità proporzjonat mal-importanza tagħha fil-kuntest globali tal-Ftehim ta' Assoċjazzjoni u fil-qafas tar-relazzjonijiet bejn l-UE u r-Repubblika tal-Moldova.
Kummerċ ta' oġġetti
Il-partijiet ser jaħdmu flimkien sabiex jimplimentaw id-dispożizzjonijiet dwar l-aċċess għas-suq tal-oġġetti, inkluża l-enerġija, b'mod partikolari permezz ta' konsultazzjonijiet konġunti, sabiex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Isir aktar titjib fil-qasam tal-istatistika dwar il-bilanċ kummerċjali sabiex il-partijiet ikunu jistgħu jkomplu japplikaw b'mod korrett il-mekkaniżmu kontra ċ-ċirkomvenzjoni; |
— |
Issir kooperazzjoni fl-implimentazzjoni tal-pjan direzzjonali għat-titjib tal-kompetittività fir-Repubblika tal-Moldova; |
— |
Tiġi skambjata informazzjoni dwar żviluppi marbuta mal-aċċess għas-suq fir-Repubblika tal-Moldova u l-politika tagħha dwar l-aċċess għas-suq; |
— |
Jiġu implimentati miżuri biex tittejjeb il-klima tan-negozju għall-operaturi tan-negozju fil-kummerċ. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Tiżdied il-kapaċità tal-esportazzjoni tar-Repubblika tal-Moldova, inkluż permezz tat-tnedija ta' skemi ta' appoġġ (għotja) finanzjarju u mhux finanzjarju għall-iżvilupp tal-esportazzjoni ta' kumpanniji individwali; |
— |
Tissaħħaħ il-kooperazzjoni bejn l-UE u r-Repubblika tal-Moldova fil-proċess tat-tħejjija u l-implimentazzjoni tal-leġislazzjoni li tista' tkun meħtieġa sabiex jiġu implimentati d-dispożizzjonijiet tad-DCFTA; |
— |
Jiġu eliminati d-dazji doganali fuq oġġetti li joriġinaw mill-UE skont l-Anness XV-D tal-Ftehim ta' Assoċjazzjoni; |
— |
Tiġi żgurata l-konformità mad-dispożizzjonijiet tal-enerġija relatati mal-kummerċ; |
— |
Jiġu implimentati l-elementi tal-esportazzjoni tal-Istrateġija Nazzjonali għall-Attrazzjoni tal-Investiment u l-Promozzjoni tal-Esportazzjoni 2018-2020 għall-perijodu 2016-2020, inkluż reviżjoni ta' nofs it-terminu ta' din l-istrateġija fl-2018. |
Regolamenti tekniċi, l-istandardizzazzjoni u l-infrastruttura relatata
Il-partijiet ser jaħdmu flimkien sabiex jiksbu konformità mar-regolamenti tekniċi tal-UE, l-istandardizzazzjoni, il-metroloġija, l-akkreditazzjoni, il-proċeduri ta' valutazzjoni tal-konformità u s-sistema tas-sorveljanza tas-suq kif previst fil-Ftehim ta' Assoċjazzjoni u b'mod aktar speċifiku fil-parti tiegħu dwar id-DCFTA.
It-tħejjijiet ser jinkludu ħidma sabiex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Tiġi skambjata informazzjoni dwar l-issodisfar tal-impenji sabiex tiġi approssimata l-leġislazzjoni domestika għall-acquis tal-Unjoni, kif speċifikat fl-annessi rilevanti għall-Ftehim, u dwar l-infurzar tagħha; |
— |
Jissaħħu l-kapaċitajiet amministrattivi tal-korpi, l-istituzzjonijiet u l-aġenziji governattivi rilevanti. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Tiġi żviluppata u modernizzata l-infrastruttura relatata mal-amministrazzjoni tar-regolamenti tekniċi, l-istandardizzazzjoni, il-metroloġija, l-akkreditazzjoni, il-proċeduri tal-valutazzjoni tal-konformità u s-sistema tas-sorveljanza tas-suq, inkluż il-ħolqien ta' sistema ta' informazzjoni nazzjonali; |
— |
Titjieb il-kooperazzjoni ma' organizzazzjonijiet tal-UE bħal CEN, CENELEC, ETSI, EURAMET, EA, WELMEC; |
— |
Tiġi skambjata informazzjoni dwar aspetti rilevanti oħra tal-pjanijiet tar-Repubblika tal-Moldova fil-qasam tal-ostakli tekniċi għall-kummerċ, u dwar il-perijodi ta' żmien applikabbli; |
— |
Titfassal u tiġi implimentata, f'kooperazzjoni mal-korpi rappreżentattivi tas-settur privat fir-Repubblika tal-Moldova, Kampanja/Azzjoni ta' konsultazzjoni, konsulenza u informazzjoni fil-fond bil-għan li l-komunità tan-negozju fir-Repubblika tal-Moldova tiġi megħjuna tifhem aħjar ir-regoli tal-UE dwar il-prodotti u r-rekwiżiti għat-tqegħid tal-prodotti fis-suq; |
— |
Issir kooperazzjoni fil-proċess ta' tħejjija għall-Ftehim dwar il-Valutazzjoni tal-Konformità u l-Aċċettazzjoni (ACAA) ta' Prodotti Industrijali. |
Miżuri sanitarji u fitosanitarji (SPS)
Il-partijiet ser jaħdmu flimkien sabiex l-istandards sanitarji u fitosanitarji għall-ikel u l-għalf u l-leġislazzjoni u l-prassi fis-saħħa tal-pjanti u s-saħħa u l-benesseri tal-annimali applikabbli fir-Repubblika tal-Moldova jkunu aktar konformi ma' dawk tal-UE, kif stipulat fl-annessi rilevanti għall-Ftehim ta' Assoċjazzjoni. Din il-kooperazzjoni ser tinkludi ħidma sabiex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Tiġi ssimplifikata ċ-ċertifikazzjoni tal-importazzjoni/esportazzjoni ta' prodotti agroalimentari; |
— |
Tiġi żviluppata u implimentata l-Istrateġija għas-Sikurezza Alimentari għall-perijodu 2017-2022; |
— |
Tissaħħaħ il-kooperazzjoni bejn l-Aġenzija Nazzjonali tas-Sikurezza Alimentari u l-Ministeru għall-Agrikoltura sabiex jitħejjew, jiġu adottati u implimentati riformi leġislattivi fil-qasam tal-SPS; |
— |
Tissaħħaħ il-kapaċità amministrattiva billi jingħata taħriġ lill-persunal fil-korpi u l-aġenziji eżekuttivi u governattivi responsabbli sabiex iħejju u jimplimentaw leġislazzjoni konformi mal-liġi tal-UE; |
— |
Jiġu organizzati kampanji ta' informazzjoni ma' aġenziji, negozji u NGOs relatati dwar ir-rekwiżiti għall-aċċess għas-suq tal-UE u mas-soċjetà ċivili dwar l-aspetti tal-konsumaturi fis-sikurezza alimentari u tal-għalf; |
— |
Tinkiseb akkreditazzjoni rikonoxxuta internazzjonalment tal-laboratorji kollha involuti f'kontrolli uffiċjali sabiex jiġu sodisfatti r-rekwiżiti tal-SPS għall-esportazzjoni u tissaħħaħ is-sikurezza tal-annimali, is-saħħa tal-pjanti u dik alimentari fis-suq intern tar-Repubblika tal-Moldova. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Jiġu organizzati mill-ġdid u żviluppati l-kapaċitajiet tal-Aġenzija Nazzjonali tas-Sikurezza Alimentari, abbażi tad-dispożizzjonijiet tal-Istrateġija għas-Sikurezza Alimentari ġdida u futura għall-perijodu 2017-2022; |
— |
Titlesta l-implimentazzjoni tal-Istrateġija għas-Sikurezza Alimentari attwali tar-Repubblika tal-Moldova, b'attenzjoni partikolari fuq il-kwalità tal-leġislazzjoni u l-kapaċità tal-infurzar, filwaqt li jiġu indirizzati n-nuqqasijiet identifikati; |
— |
Jiġu approssimati mal-acquis tal-Unjoni l-liġijiet domestiċi elenkati fl-annessi rilevanti għall-Ftehim, u jiġu żgurati l-implimentazzjoni u l-infurzar effettivi tagħhom; |
— |
Ikomplu jittejbu l-infrastruttura u l-kapaċità relatata meħtieġa għall-implimentazzjoni tal-leġislazzjoni, b'mod partikolari fl-oqsma tas-saħħa tal-annimali, is-saħħa tal-pjanti, il-laboratorji tas-sikurezza tal-ikel u l-Postijiet ta' Spezzjoni fuq il-Fruntiera, f'konformità mar-rekwiżiti tal-UE; |
— |
Tiġi ffinalizzata l-ħidma fuq it-twaqqif ta' sistema ta' twissija bikrija għas-sikurezza alimentari u tal-għalf, is-saħħa tal-annimali u s-saħħa tal-pjanti. |
Faċilitazzjoni doganali u kummerċjali
Il-partijiet ser jaħdmu flimkien biex il-leġislazzjoni tar-Repubblika tal-Moldova tkun konformi mad-dritt tal-UE, mal-Pjanijiet ta' Azzjoni Doganali tal-UE u mal-istandards internazzjonali kif definiti fil-Kapitolu 5 u fl-annessi rilevanti għall-Ftehim ta' Assoċjazzjoni. Din il-kooperazzjoni ser tinkludi ħidma sabiex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Tiġi allinjata l-leġislazzjoni tar-Repubblika tal-Moldova mal-Kodiċi Doganali tal-Unjoni Ewropea; |
— |
Titkompla l-implimentazzjoni tal-Qafas Strateġiku għall-Kooperazzjoni Doganali; |
— |
Titkompla l-modernizzazzjoni tas-servizz doganali, u tal-infrastruttura tiegħu, kif ukoll jiġi organizzat taħriġ għall-persunal, b'mod partikolari sabiex tissaħħaħ il-kultura orjentata lejn is-servizzi u ħielsa mill-korruzzjoni fir-Repubblika tal-Moldova; |
— |
Jitfassal pjan direzzjonali għall-adeżjoni tar-Repubblika tal-Moldova mal-Konvenzjoni dwar il-Proċedura Komuni ta' Transitu u jitwaqqaf tim tal-proġett; |
— |
Jissaħħu l-miżuri għall-ġlieda kontra l-frodi u għall-prevenzjoni tal-kummerċ illeċitu, inkluż fi prodotti soġġetti għas-sisa, b'mod partikolari permezz ta' kooperazzjoni mtejba skont il-Protokoll dwar l-Assistenza Amministrattiva Reċiproka fi Kwistjonijiet Doganali; |
— |
Jiġi żgurat l-infurzar effettiv tal-leġislazzjoni tar-Repubblika tal-Moldova dwar il-protezzjoni tal-Indikazzjonijiet Ġeografiċi u d-Drittijiet ta' Proprjetà Intellettwali u jiġi pprovdut taħriġ xieraq lill-uffiċjali doganali f'dan ir-rigward. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Jiġu żviluppati regoli dwar l-implimentazzjoni tal-Kodiċi Doganali l-ġdid; |
— |
Tiġi allinjata s-sistema tal-Operaturi Ekonomiċi Awtorizzati tar-Repubblika tal-Moldova ma' dik tal-UE, bil-prospett ta' rikonoxximent reċiproku; |
— |
Tiġi allinjata l-leġislazzjoni u jiġu stabbiliti l-kondizzjonijiet biex ir-Repubblika tal-Moldova taderixxi mal-Konvenzjoni dwar il-Proċedura Komuni ta' Transitu; |
— |
Ikomplu jiġu ssimplifikati u mmodernizzati l-proċeduri doganali u tiġi żgurata l-implimentazzjoni effettiva tagħhom; |
— |
Issir kooperazzjoni fuq il-kontroll doganali bbażat fuq ir-riskji u l-kondiviżjoni ta' informazzjoni rilevanti li tikkontribwixxi għal ġestjoni mtejba tar-riskji u s-sigurtà tal-ktajjen tal-provvista, il-faċilitazzjoni tal-kummerċ leġittimu u s-sikurezza u s-sigurtà tal-oġġetti importati, esportati jew li jkunu fi transitu; |
— |
Jiżdiedu l-proċeduri għall-adeżjoni rapida mal-Konvenzjoni ta' Qafas tal-WHO dwar il-Protokoll għall-Kontroll fuq it-Tabakk u l-implimentazzjoni tagħha sabiex jiġi eliminat il-kummerċ illeċitu ta' prodotti tat-tabakk. |
Regoli tal-oriġini
Il-partijiet ser jaħdmu flimkien biex jimplimentaw ir-regoli ta' oriġini stipulati fil-protokoll għall-Ftehim ta' Assoċjazzjoni u li jirriżultaw mill-adeżjoni tar-Repubblika tal-Moldova mal-Konvenzjoni reġjonali dwar ir-regoli preferenzjali tal-oriġini pan-Ewro-Mediterranji. Din il-kooperazzjoni ser tinkludi ħidma sabiex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Jiġu diskussi u, jekk meħtieġ, jiġu riveduti l-proċeduri attwali applikati mis-servizz doganali tar-Repubblika tal-Moldova fiċ-ċertifikazzjoni u l-verifika tal-oriġini tal-oġġetti. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Tingħata għajnuna lir-Repubblika tal-Moldova sabiex timplimenta l-obbligi tagħha li jirriżultaw mill-adeżjoni tagħha mal-Konvenzjoni; |
— |
Jiġi pprovdut taħriġ dwar iċ-ċertifikazzjoni u l-verifika tal-oriġini preferenzjali lis-servizz doganali tar-Repubblika tal-Moldova. |
Stabbiliment, kummerċ fis-servizzi u kummerċ elettroniku
Il-partijiet ser ikomplu d-djalogu tagħhom dwar l-istabbiliment, il-kummerċ fis-servizzi u l-kummerċ elettroniku skont id-dispożizzjonijiet rilevanti tal-Ftehim ta' Assoċjazzjoni. Huma ser jimplimentaw l-impenji magħmula fl-oqsma tas-servizzi, kif speċifikati fl-annessi rilevanti għall-Ftehim ta' Assoċjazzjoni. Din il-kooperazzjoni ser tinkludi ħidma sabiex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Jiġu pprovduti taħriġ u kapaċità amministrattiva suffiċjenti sabiex jittrattaw mal-approssimazzjoni tal-leġislazzjoni; |
— |
Jiġi żgurat skambju regolari ta' informazzjoni dwar il-ħidma leġislattiva prevista jew li għaddejja fl-oqsma magħżula għall-approssimazzjoni u jsir djalogu għal dan il-għan; |
— |
Jiġi żgurat li l-qafas legali għas-servizzi u l-istabbiliment fir-Repubblika tal-Moldova jkun jirrifletti d-drittijiet u l-obbligi u jippermetti l-implimentazzjoni effettiva tal-impenji ta' aċċess għas-suq li jirriżultaw mid-DCFTA. |
Pagamenti attwali u moviment tal-kapital
Il-partijiet ser jissoktaw bid-djalogu tagħhom dwar il-pagamenti u l-movimenti tal-kapital, b'mod partikolari bil-għan li jimmonitorjaw il-konformità mal-impenji eżistenti tal-Ftehim ta' Assoċjazzjoni.
Akkwist pubbliku
Il-partijiet ser jaħdmu flimkien fuq l-implimentazzjoni mir-Repubblika tal-Moldova tal-Kapitolu dwar l-Akkwist tal-Ftehim ta' Assoċjazzjoni u r-riformi relatati. Din il-kooperazzjoni ser tinkludi ħidma sabiex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Tiġi kkoordinata l-armonizzazzjoni tal-qafas legali u istituzzjonali tal-akkwist pubbliku fir-Repubblika tal-Moldova mal-Kummissjoni Ewropea; |
— |
Tiġi pprovduta informazzjoni preċiża u f'waqtha dwar l-iżviluppi fil-leġislazzjoni tar-Repubblika tal-Moldova, b'mod partikolari l-ħidma leġislattiva ppjanata li taffettwa l-politika tal-akkwist u l-infurzar, u dwar l-iżvilupp tal-istruttura istituzzjonali; |
— |
Tkompli tiġi implimentata l-istrateġija tal-akkwist pubbliku tar-Repubblika tal-Moldova, biex b'hekk tiġi żgurata sistema ta' akkwist li tkun tiffunzjona sewwa, kompetittiva, responsabbli u trasparenti li tiġġenera u tiggarantixxi l-fiduċja taċ-ċittadini tar-Repubblika tal-Moldova u tal-komunità internazzjonali fil-funzjoni tal-akkwist; |
— |
Tiġi stabbilita u implimentata leġislazzjoni dwar l-akkwist fil-qasam tal-utilitajiet, il-konċessjonijiet u s-sħubiji pubbliċi-privati, f'konformità mal-leġislazzjoni tal-UE rilevanti; |
— |
Jiġi żgurat li l-Aġenzija Nazzjonali indipendenti għar-Riżoluzzjoni tal-Ilmenti jkollha kapaċità amministrattiva suffiċjenti biex tipprovdi rimedji effettivi f'konformità mal-leġislazzjoni rilevanti tal-UE; |
— |
Jiġu żviluppati l-kompetenzi u l-kapaċità amministrattiva meħtieġa fil-korpi responsabbli mis-sorveljanza tal-implimentazzjoni tal-politika tal-akkwist; |
— |
Tiġi allinjata s-sistema ta' rimedji mal-acquis Ewropew dwar l-istandards marbutin mal-indipendenza, l-integrità u t-trasparenza, li jipprevedi trattament rapidu u kompetenti tal-ilmenti; |
— |
Jiġu żviluppati l-kompetenzi u l-kapaċità amministrattiva neċessarji li jrawmu effiċjenza akbar fil-proċessi tal-akkwist pubbliku, inklużi dawk l-aspetti li jistgħu jikkontribwixxu għal tkabbir ekonomiku intelliġenti, sostenibbli u inklużiv tar-Repubblika tal-Moldova. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Tkompli tiġi implimentata l-istrateġija tal-akkwist pubbliku tar-Repubblika tal-Moldova; |
— |
Tiġi żgurata r-riforma nazzjonali tal-akkwist pubbliku permezz ta' allinjament gradwali mal-qafas legali rilevanti u aġġornat tal-UE u jiġi żgurat li tali riforma tiġi implimentata u infurzata kif suppost; |
— |
Jiġu definiti regoli dwar l-akkwist għall-impriżi pubbliċi skont l-istandards u l-aħjar prattiki tal-UE; |
— |
Ikompli jiġi implimentat l-akkwist elettroniku u jittejbu l-funzjonalitajiet tal-għodda tal-IT rilevanti; |
— |
Jiġi kkunsidrat li jinħolqu korpi ċentralizzati għall-akkwist u jiġi żgurat li l-awtoritajiet/entitajiet kontraenti kollha jkollhom il-persunal adegwat u r-riżorsi meħtieġa sabiex ikunu jistgħu jwettqu l-attivitajiet tagħhom. |
Drittijiet tal-proprjetà intellettwali (IPR)
Il-partijiet ser jaħdmu flimkien biex il-leġislazzjoni fir-Repubblika tal-Moldova tkun konformi mal-liġi tal-UE u l-istandards internazzjonali dwar il-protezzjoni tad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali u ser jiżguraw il-protezzjoni effettiva tal-IPR kollha, inkluż l-indikazzjonijiet ġeografiċi, kif speċifikat fil-Ftehim ta' Assoċjazzjoni. Din il-kooperazzjoni ser tinkludi ħidma sabiex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Jittieħdu miżuri sabiex jiżdied l-għarfien tal-pubbliku fil-qasam tal-protezzjoni tal-proprjetà intellettwali u jiġi żgurat djalogu effettiv mad-detenturi tad-drittijiet; |
— |
Jiġu żgurati l-implimentazzjoni u l-infurzar xierqa tal-leġislazzjoni domestika f'konformità mal-istandards tal-UE f'dan il-qasam, inkluż fir-rigward tal-protezzjoni tal-Indikazzjonijiet Ġeografiċi, u jiġu żviluppati għodod ta' monitoraġġ għall-implimentazzjoni u l-infurzar tal-IPR skont il-Ftehim ta' Assoċjazzjoni; |
— |
Jiġi pprovdut taħriġ adegwat dwar il-protezzjoni tal-Indikazzjonijiet Ġeografiċi lill-uffiċjali tal-amministrazzjonijiet u l-membri tal-ġudikatura rilevanti. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Jiġi żgurat li d-detenturi tad-drittijiet miż-żewġ partijiet ikollhom livell effettiv u adegwat ta' protezzjoni tal-IPR tagħhom u li jkun hemm fis-seħħ miżuri adegwati għall-infurzar ta' dawn id-drittijiet; |
— |
Tissaħħaħ il-kapaċità tal-infurzar tal-korpi governattivi u l-aġenziji eżekuttivi responsabbli, inkluż is-servizz doganali tar-Repubblika tal-Moldova, u tiġi rrapportata regolarment is-sitwazzjoni tal-kapaċità amministrattiva; |
— |
Tiġi żgurata l-eżistenza ta' qafas legali xieraq li jiggarantixxi l-aċċess tad-detenturi tad-drittijiet għall-ġustizzja u d-disponibbiltà u l-implimentazzjoni effettiva ta' sanzjonijiet; |
— |
Jiġu kkonsolidati l-istrutturi istituzzjonali rilevanti, kif ukoll l-Aġenzija Statali għall-Proprjetà Intellettwali u s-soċjetajiet kolletturi; Tissaħħaħ il-kooperazzjoni mal-awtoritajiet ta' pajjiżi terzi, mal-organizzazzjonijiet tal-immaniġġar kollettiv u mal-assoċjazzjonijiet tal-industrija; |
— |
Jiġu implimentati l-istandards inkorporati fid-Direttiva dwar l-Infurzar 2004/48/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (6) u fir-Regolament (UE) Nru 608/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (7); |
— |
Jittieħdu miżuri effettivi kontra l-falsifikazzjoni u l-piraterija u tiġi żgurata implimentazzjoni effettiva tal-leġislazzjoni tal-infurzar u tas-sanzjonijiet għall-ksur tad-drittijiet ta' proprjetà intellettwali abbażi tal-Istrateġija Nazzjonali għall-IPR sal-2020, u jiġu prodotti rapporti regolari bbażati fuq miri u data tanġibbli u li jistgħu jitkejlu. |
Kompetizzjoni
Il-partijiet ser jaħdmu flimkien sabiex jimplimentaw il-kapitolu tal-Ftehim ta' Assoċjazzjoni dwar il-kompetizzjoni u r-riformi relatati. Din il-kooperazzjoni ser tinkludi ħidma sabiex:
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Jiġi żgurat li l-qafas istituzzjonali tar-Repubblika tal-Moldova u l-kapaċità amministrattiva tagħha jiggarantixxu l-implimentazzjoni effettiva tal-leġislazzjoni dwar il-kompetizzjoni b'mod imparzjali u jiġu żgurati kundizzjonijiet ekwi għall-operaturi ekonomiċi kollha; |
— |
Jissaħħaħ id-djalogu dwar l-esperjenza tal-infurzar tal-leġislazzjoni f'dan il-qasam, kif ukoll dwar żviluppi leġislattivi oħrajn relatati mal-kompetizzjoni, inkluż billi jingħata taħriġ lill-awtoritajiet u pariri esperti ad hoc dwar l-infurzar ġenerali tar-regoli tal-għajnuna mill-Istat. |
Trasparenza
Il-partijiet ser jagħtu attenzjoni speċjali lil ħidma li għandha l-għan li tiżgura li:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Tiġi żviluppata strateġija ta' komunikazzjoni tal-gvern u jiġu definiti t-temi ewlenin li jiffukaw fuq l-isforzi tal-komunikazzjoni tal-amministrazzjoni; |
— |
Jissaħħu l-kapaċitajiet tal-ippjanar strateġiku tal-uffiċċju tal-komunikazzjoni tal-gvern; |
— |
Jiġu diskussi l-aħjar prattiki u l-esperjenzi ta' tfassil ta' politika trasparenti, notevolment permezz tal-involviment tas-soċjetà ċivili fid-djalogu ta' politika; |
— |
Tiġi skambjata informazzjoni u jingħata taħriġ rilevanti, inkluż dwar il-mekkaniżmi ta' komunikazzjoni u konsultazzjonijiet mal-partijiet ikkonċernati; |
— |
Isiru seminars u avvenimenti oħrajn għall-pubbliku ġenerali, immirati biex jispjegaw l-implimentazzjoni tal-Ftehim ta' Assoċjazzjoni u l-proċess ta' approssimazzjoni. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Jiġu rrispettati l-impenji dwar it-trasparenza fit-tfassil tal-politika relatata mal-kummerċ u jiġu kkunsidrati l-mekkaniżmi meħtieġa li jista' jkun hemm bżonn li jiddaħħlu fis-seħħ; |
— |
Jittejjeb l-aċċess faċli u liberu għall-informazzjoni pubblika mogħtija mil-liġi. |
Kummerċ u żvilupp sostenibbli
Il-partijiet ser ikomplu bid-djalogu u l-ħidma tagħhom fuq il-kwistjonijiet koperti mill-kapitolu rilevanti tal-Ftehim ta' Assoċjazzjoni. Dan ser jinkludi ħidma sabiex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir u medju
— |
Tiġi skambjata informazzjoni dwar l-implimentazzjoni tal-qafas tal-politika domestika rilevanti jew tal-impenji internazzjonali relatati mal-iżvilupp sostenibbli; |
— |
Tiġi diskussa l-implimentazzjoni effettiva tal-impenji taħt dan il-kapitolu fir-rigward tal-involviment tal-partijiet ikkonċernati u d-djalogu tas-soċjetà ċivili; |
— |
Jiġi żgurat li l-ispezzjoni tal-manodopera tibqa' konformi mal-istandards tal-ILO u l-prinċipji tal-UE; |
— |
Jiġu skambjati l-aħjar prattiki u l-esperjenza rilevanti. |
Il-partijiet ser iżommu f'moħħhom li l-prijoritajiet dwar id-drittijiet tat-trejdjunjins u l-istandards fundamentali tax-xogħol fit-Taqsima 2.2 u l-ewwel prijorità identifikata fit-Taqsima 2.6 (l-Impjiegi, il-politiki soċjali u l-opportunitajiet indaqs) huma rilevanti ħafna għall-implimentazzjoni tal-kapitolu “Kummerċ u Żvilupp Sostenibbli” u, għalhekk, jinħtieġ li jiġu indirizzati b'rabta ma' din il-parti tal-Ftehim ta' Assoċjazzjoni.
2.6 L-Iżvilupp ekonomiku u l-Opportunitajiet tas-Suq
Il-Partijiet ser jaħdmu flimkien biex jappoġġaw lir-Repubblika tal-Moldova sabiex tistabbilixxi ekonomija tas-suq li taħdem kompletament u sabiex b'mod gradwali ġġib il-politiki tagħha aktar konformi mal-politiki tal-UE, f'konformità mal-prinċipji gwida tal-istabbiltà makroekonomika, finanzi pubbliċi sodi, sistema finanzjarja b'saħħitha u bilanċ tal-pagamenti sostenibbli. B'mod partikolari, din il-kooperazzjoni għandha tikkontribwixxi sabiex jintlaħqu l-għanijiet li ġejjin:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Jiġi implimentat il-programm ta' riforma miftiehem mal-Fond Monetarju Internazzjonali; |
— |
Tibda tiġi implimentata, ladarba tiġi adottata, l-operazzjoni ta' assistenza makrofinanzjarja miftiehma mal-UE. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Titlesta l-implimentazzjoni tal-programm ta' riforma miftiehem mal-Fond Monetarju Internazzjonali; |
— |
Tiġi implimentata kompletament, ladarba tiġi adottata, l-operazzjoni ta' assistenza makrofinanzjarja miftiehma mal-UE; |
— |
Jiġu mmonitorjati l-iżviluppi makroekonomiċi, jiġu diskussi l-isfidi politiċi ewlenin u tiġi skambjata informazzjoni dwar l-aħjar prattiki billi jissaħħaħ id-djalogu makroekonomiku regolari sabiex tittejjeb il-kwalità tat-tfassil tal-politika ekonomika; |
— |
Ikomplu jissaħħu l-indipendenza, is-setgħat regolatorji u l-kapaċità tal-Bank Nazzjonali tar-Repubblika tal-Moldova u tal-Kummissjoni Nazzjonali għas-Swieq Finanzjarji. Tiġi kondiviża l-esperjenza tal-UE dwar il-politika monetarja u tar-rati tal-kambju, kif ukoll il-politiki dwar is-superviżjoni u r-regolamentazzjoni tas-settur bankarju u finanzjarju, biex il-kapaċitajiet tar-Repubblika tal-Moldova f'dawn l-oqsma jiġu żviluppati aktar; |
— |
Jittejbu s-sostenibbiltà u l-governanza tal-finanzi pubbliċi, permezz tal-implimentazzjoni ta' riformi fiskali, inkluż it-titjib tal-implimentazzjoni tas-sorveljanza parlamentari tal-baġit; |
— |
Ikomplu jiġu żviluppati regoli u proċeduri miftuħa, kompetittivi u trasparenti dwar il-privatizzazzjoni, u dawn jiġu implimentati f'konformità mal-aħjar prattiki tal-UE. |
Liġi tal-kumpanniji, kontabbiltà u awditjar u governanza korporattiva
Il-partijiet ser jaħdmu flimkien biex iħejju lir-Repubblika tal-Moldova għall-implimentazzjoni tal-liġi tal-UE u tal-istrumenti internazzjonali msemmija fl-annessi rilevanti għall-Ftehim ta' Assoċjazzjoni, b'mod partikolari sabiex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Il-leġislazzjoni tar-Repubblika tal-Moldova dwar l-awditjar u l-kontabbiltà tiġi approssimata għal dik tal-UE u għall-istrumenti internazzjonali kif elenkati fl-Anness II tal-Ftehim ta' Assoċjazzjoni; |
— |
Tiġi skambjata informazzjoni f'waqtha, rilevanti u preċiża dwar is-sitwazzjoni attwali tal-leġislazzjoni eżistenti u l-konformità tagħha mal-liġi tal-UE, abbażi tal-format miftiehem bejn il-partijiet, sabiex il-liġi tal-UE tiġi implimentata skont l-iskeda ta' żmien miftiehma; |
— |
Jiġu identifikati l-oqsma li fihom jinħtieġ li jiġu pprovduti taħriġ, tisħiħ tal-kapaċitajiet u għarfien espert; |
— |
Tiġi ssimplifikata s-sistema ta' spettorati u diversi korpi ta' spezzjoni sabiex tiżdied l-effikaċja u jitnaqqas l-ambitu għall-korruzzjoni, bl-għan aħħari li jittejjeb l-ambjent tan-negozju u jittejjeb l-infurzar tal-liġi u l-istandards. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Tiġi żviluppata l-kapaċità amministrattiva tal-istituzzjonijiet tal-istat tar-Repubblika tal-Moldova involuti fl-implimentazzjoni tal-liġi tal-kumpanniji, il-kontabbiltà u l-awditjar u l-governanza korporattiva; |
— |
Jingħata bidu għal diskussjonijiet dwar l-istabbiliment ta' reġistru tas-sjieda benefiċjarja għall-kumpanniji. |
Impjiegi, politika soċjali u opportunitajiet indaqs
Il-partijiet ser jaħdmu flimkien fl-oqsma li ġejjin sabiex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Jiġu żgurati kondizzjonijiet għall-implimentazzjoni effettiva tal-Istrateġija dwar l-Impjiegi għall-perijodu 2017-2020; |
— |
Jiġi żgurat jkunu fis-seħħ kondizzjonijiet bażiċi li jippermettu l-funzjonament effettiv l-ispezzjoni tal-manodopera; |
— |
Titkompla l-promozzjoni tad-djalogu soċjali, inkluż permezz tat-tisħiħ tal-kapaċitajiet tas-sħab soċjali. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Titkompla l-implimentazzjoni effettiva tal-Istrateġija dwar l-Impjiegi għall-perijodu 2017-2020; |
— |
Tiġi implimentata l-liġi tal-UE fil-qasam tas-saħħa u s-sigurtà fuq il-post tax-xogħol, il-liġi tax-xogħol u l-kundizzjonijiet tax-xogħol, kif imsemmi fl-annessi rilevanti għall-Ftehim ta' Assoċjazzjoni, u b'mod partikolari sabiex:
|
— |
Jiġi żviluppat approċċ strateġiku għall-impjiegi, li jimmira għal aktar impjiegi u impjiegi aħjar, b'kundizzjonijiet tax-xogħol deċenti, it-tlaqqigħ aħjar tal-ħiliet u l-impjiegi fis-suq tax-xogħol u l-promozzjoni ta' appoġġ attiv u servizzi tal-impjieg effiċjenti, filwaqt li jiġi promoss suq tax-xogħol inklużiv; jiġu implimentati l-programmi nazzjonali għal xogħol deċenti miftiehma bejn l-ILO u r-Repubblika tal-Moldova; |
— |
Jissaħħu l-kapaċitajiet tal-amministrazzjoni responsabbli mill-iżvilupp u l-implimentazzjoni ta' politiki tal-impjiegi u dawk soċjali, notevolment is-servizzi tal-impjiegi u s-servizzi soċjali. |
Protezzjoni tal-konsumaturi
Sabiex iħejju għall-implimentazzjoni tal-liġi tal-UE u tal-istrumenti internazzjonali msemmija fl-anness rilevanti għall-Ftehim ta' Assoċjazzjoni, il-partijiet ser jaħdmu flimkien sabiex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Jiġi rivedut l-acquis kollu dwar il-protezzjoni tal-konsumaturi fir-Repubblika tal-Moldova adottat sal-lum, skont l-acquis tal-UE adottat reċentement f'dan il-qasam (kif elenkat fl-Anness IV tal-Ftehim ta' Assoċjazzjoni); |
— |
Jiġi implimentat il-Pjan ta' Żvilupp Istituzzjonali Pluriennali tal-Aġenzija għall-Protezzjoni tal-Konsumaturi (CPA); |
— |
Jiġi implimentat il-Pjan ta' Żvilupp Istituzzjonali Pluriennali tal-Aġenzija Nazzjonali tas-Sikurezza Alimentari (ANSA). |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Tiġi stabbilita u attivata sistema nazzjonali li tippermetti komunikazzjoni effiċjenti bejn il-partijiet ikkonċernati nazzjonali dwar prodotti tal-konsumatur perikolużi li mhumiex għall-ikel u s-sejħa lura tagħhom mis-suq; |
— |
Tistabbilixxi u tattiva sistema ta' skambju ta' informazzjoni dwar prodotti tal-ikel perikolużi għall-konsumatur, abbażi ta' sistema ta' twissija rapida għall-ikel u l-għalf fuq mudell tal-UE; |
— |
Jiġu integrati l-punti ta' kontroll differenti tas-sikurezza alimentari (punt ta' spezzjoni fuq il-fruntiera, is-servizzi tal-saħħa tal-pjanti u s-saħħa tal-annimali u ċ-Ċentru Nazzjonali għall-Ittestjar u ċ-Ċertifikazzjoni tal-Għelejjel u tal-Ħamrija) f'Sistema waħda ġestita u integrata tal-MIS; |
— |
Ikomplu jiġu żviluppati u infurzati l-proċeduri ta' kontroll tal-analiżi tal-ġestjoni abbażi tar-riskji għall-prodotti tal-ikel u mhux tal-ikel; |
— |
Jiġi vvalutat perjodikament il-Pjan ta' Żvilupp Istituzzjonali Pluriennali tas-CPA u, jekk ikun meħtieġ, jiġi rivedut; |
— |
Jiġi vvalutat perjodikament il-Pjan ta' Żvilupp Istituzzjonali Pluriennali tal-ANSA u, jekk ikun meħtieġ, jiġi rivedut; |
— |
L-oqfsa normattivi u legali tar-Repubblika tal-Moldova fir-rigward tal-miżuri sanitarji u fitosanitarji jkomplu jiġu allinjati mal-acquis tal-UE; |
— |
Tissaħħaħ il-kapaċità amministrattiva tal-infurzar tal-protezzjoni tal-konsumaturi fir-Repubblika tal-Moldova, notevolment permezz tat-taħriġ ta' uffiċjali tal-gvern u rappreżentanti oħrajn tal-interessi tal-konsumaturi dwar it-traspożizzjoni tal-leġislazzjoni tal-UE u l-implimentazzjoni u l-infurzar sussegwenti tagħha. |
Statistika
Il-partijiet ser jaħdmu flimkien biex il-leġislazzjoni fir-Repubblika tal-Moldova ssir aktar konformi mal-liġi tal-UE fil-qasam tal-istatistika. Din il-kooperazzjoni ser tinkludi ħidma sabiex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Tiġi approvata l-Liġi dwar l-istatistika uffiċjali żviluppata abbażi tar-Regolament (KE) Nru 223/2009 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (8) dwar l-istatistika komunitarja u abbażi tal-liġi ġenerika dwar l-istatistika uffiċjali għall-pajjiżi fil-Lvant tal-Ewropa, fil-Kawkasu u fl-Asja Ċentrali; |
— |
Tiġi approvata l-Klassifikazzjoni NUTS skont ir-Regolament (KE) Nru 1059/2003 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (9) b'aktar emendi u aġġustamenti; |
— |
Jinxterdu r-riżultati finali taċ-Ċensiment tal-Popolazzjoni u tad-Djar (PHC) tal-2014 u tittejjeb l-istatistika dwar il-popolazzjoni permezz tal-estensjoni tal-użu ta' sorsi ta' data amministrattiva; |
— |
Jiġu żviluppati estimi għall-kontijiet reġjonali skont il-metodoloġija SNA 1993/ESA 1995; |
— |
Tiġi żgurata l-indipendenza professjonali u istituzzjonali tal-Uffiċċju Nazzjonali tal-Istatistika tar-Repubblika tal-Moldova fl-implimentazzjoni tar-riforma li jmiss tal-amministrazzjoni pubblika billi jinżammu l-istatus u l-post attwali tiegħu fl-amministrazzjoni pubblika. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Jiġu żgurati l-kalkoli tal-“Indiċi Armonizzat tal-Prezzijiet għall-Konsumatur” (HICP) skont l-istandards tal-UE; |
— |
Jiġu implimentati l-metodoloġija SNA 2008/ESA 2010 u r-rikalkolu tas-serje taż-żmien għall-indikaturi makroekonomiċi ewlenin skont il-metodoloġija approvata; |
— |
Tiġi implimentata sistema ta' mmaniġġar tal-kwalità fl-istatistika uffiċjali, skont l-istandards Ewropej. |
Tassazzjoni
Il-partijiet ser isaħħu l-kooperazzjoni bil-għan li jtejbu u jiżviluppaw is-sistema u l-amministrazzjoni tat-taxxa tar-Repubblika tal-Moldova abbażi tal-istandards tal-UE u dawk internazzjonali. Dan ser jinkludi t-tħejjija sabiex gradwalment il-leġislazzjoni fir-Repubblika tal-Moldova ssir aktar konformi mal-liġi tal-UE u mal-istrumenti internazzjonali msemmija fl-anness għall-Ftehim ta' Assoċjazzjoni u, b'mod partikolari, ħidma sabiex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Il-kodiċi tat-taxxa tar-Repubblika tal-Moldova dwar il-VAT u s-sisa tiġi armonizzata mad-direttivi rilevanti tal-UE skont id-dispożizzjonijiet tal-Anness VI tal-Ftehim ta' Assoċjazzjoni; |
— |
Tkompli tiġi żviluppata kooperazzjoni mal-OECD u mal-amministrazzjonijiet tat-taxxa tal-Istati Membri tal-UE permezz tal-iskambju ta' esperjenzi u xejriet ġodda fil-qasam tat-tassazzjoni. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Tittejjeb u tiġi ssimplifikata l-leġislazzjoni fiskali; |
— |
Jiġu adottati miżuri bl-għan li jiġu żgurati l-impożizzjoni u l-ġbir ġusti u effettivi tat-taxxi diretti; |
— |
Il-leġislazzjoni tar-Repubblika tal-Moldova dwar l-eżenzjonijiet tal-VAT u tad-dazju tas-sisa tiġi approssimata mal-leġislazzjoni tal-UE f'konformità mal-Anness VI tal-Ftehim ta' Assoċjazzjoni; |
— |
Tittejjeb il-kooperazzjoni fiskali internazzjonali sabiex tissaħħaħ il-governanza tajba fil-qasam tat-taxxa, jiġifieri permezz tal-implimentazzjoni tal-prinċipji ta' trasparenza, skambju ta' informazzjoni u kompetizzjoni ġusta fil-qasam tat-taxxa; |
— |
Tittejjeb il-kapaċità tal-amministrazzjoni tat-taxxa billi tissaħħaħ il-ġestjoni tal-bidla, tiġi implimentata r-riforma istituzzjonali u operazzjonali, isir kontribut għall-proċess tal-integrazzjoni Ewropea u tiġi mmodernizzata t-teknoloġija tal-informazzjoni; |
— |
Tittejjeb il-kapaċità tal-amministrazzjoni tat-taxxa biex tiġi evitata l-akkumulazzjoni ta' arretrati, jiġi żgurat il-ġbir effettiv tat-taxxa u tissaħħaħ il-ġlieda kontra l-frodi tat-taxxa u l-evitar tat-taxxa; |
— |
Jittieħdu miżuri li jarmonizzaw il-politiki għall-ġlieda kontra l-frodi u l-kuntrabandu ta' prodotti soġġetti għas-sisa. |
Servizzi finanzjarji
Il-partijiet ser jaħdmu flimkien sabiex iħejju lir-Repubblika tal-Moldova għall-modernizzazzjoni tal-qafas superviżorju u regolatorju finanzjarju tagħha, sabiex b'hekk tikkonforma ruħha mal-istandards regolatorji miftehma internazzjonalment fil-qasam tas-servizzi finanzjarji, bl-użu tal-leġislazzjoni tal-UE u l-istrumenti internazzjonali msemmija fl-annessi rilevanti għall-Ftehim ta' Assoċjazzjoni, inkluż it-Titolu IV (Il-kooperazzjoni ekonomika u kooperazzjoni settorjali oħra) ta' dan il-ftehim, bħala referenza għall-iżvilupp ta' sett ta' regoli xierqa għar-Repubblika tal-Moldova. Din il-kooperazzjoni għandha tinkludi l-azzjonijiet li ġejjin u tikkontribwixxi sabiex jintlaħqu l-objettivi li ġejjin:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Jittieħdu passi sabiex tiġi żgurata t-trasparenza tal-azzjonisti u tiġi garantita l-istabbiltà finanzjarja tas-suq tal-assigurazzjoni; |
— |
Jiġi żgurat li l-każijiet ta' frodi li affettwaw is-settur bankarju tar-Repubblika tal-Moldova fl-2014 jiġu soġġetti għal investigazzjoni bir-reqqa, trasparenti u imparzjali, bil-għan li jiġu rkuprati l-fondi ddevjati u l-persuni responsabbli jitressqu quddiem il-ġustizzja; |
— |
Ikompli jittejjeb il-qafas legali billi jiġu pprovduti l-istrumenti u l-miżuri meħtieġa (pereżempju, billi tiżdied ir-responsabbiltà tal-azzjonisti, jiġu imposti sanzjonijiet aktar ħorox) sabiex jiġu indirizzati l-fatturi li wasslu għall-frodi bankarji fl-2014 u jiġu evitati transazzjonijiet frodulenti simili fil-livelli kollha; |
— |
Jiġi żviluppat u adottat b'mod progressiv qafas tal-assigurazzjoni tad-depożiti, f'konformità mal-istandards miftehma internazzjonalment; |
— |
Tiġi adottata l-liġi dwar l-organizzazzjonijiet ta' kreditu mhux bankarji żviluppata mill-Kummissjoni Nazzjonali tas-Swieq Finanzjarji; |
— |
Jiġu stabbiliti kuntatti u tiġi skambjata informazzjoni mas-superviżuri finanzjarji tal-UE. B'mod partikolari, l-UE ser tipprovdi l-appoġġ meħtieġ lill-awtoritajiet tar-Repubblika tal-Moldova sabiex jikkonkludu ftehimiet dwar l-iskambju ta' informazzjoni u l-kooperazzjoni fil-qasam tas-servizzi finanzjarji mal-awtoritajiet superviżorji u regolatorji rilevanti tal-UE (pereżempju, il-Bank Ċentrali Ewropew u l-awtoritajiet mill-Istati Membri tal-UE); |
— |
Tiġi skambjata informazzjoni f'waqtha, rilevanti u preċiża dwar is-sitwazzjoni attwali tal-leġislazzjoni eżistenti tal-Moldova; |
— |
Jiġu identifikati l-oqsma li fihom jinħtieġ li jiġu pprovduti taħriġ, tisħiħ tal-kapaċitajiet u għarfien espert. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Jinħoloq qafas superviżorju u regolatorju ġdid li jkun konformi mal-istandards regolatorji miftehma internazzjonalment, inklużi approċċ superviżorju, għodod u strumenti ġodda; |
— |
Jiddaħħal fis-seħħ qafas komprensiv għat-titjib tal-governanza korporattiva u tal-ġestjoni tar-riskji fis-settur finanzjarju bankarju; |
— |
Jiġi żviluppat qafas ta' superviżjoni makroprudenzjali; |
— |
Tinbena kapaċità sabiex tiġi implimentata l-leġislazzjoni ġdida fis-settur finanzjarju; |
— |
Tittejjeb il-kapaċità amministrattiva tal-awtoritajiet superviżorji f'konformità mal-istandards miftehma internazzjonalment; |
— |
Tiġi żviluppata leġislazzjoni nazzjonali dwar il-prevenzjoni u l-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus u l-finanzjament tat-terroriżmu, b'mod partikolari billi: tiġi implimentata l-leġislazzjoni tal-UE f'dawn l-oqsma; tissaħħaħ il-kooperazzjoni mat-Task Force ta' Azzjoni Finanzjarja (Financial Action Task Force, FATF), mal-Kunsill tal-Ewropa, b'mod partikolari l-Kumitat ta' Esperti dwar l-Evalwazzjoni ta' Miżuri Kontra l-Ħasil tal-Flus u l-Finanzjament tat-Terroriżmu (MONEYVAL) ta' dan tal-aħħar, u kwalunkwe awtoritajiet rilevanti oħrajn fl-Istati Membri tal-UE; u jiġu ffirmati l-Memoranda ta' Qbil bejn l-awtoritajiet tal-intelligence finanzjarja tar-Repubblika tal-Moldova u l-Istati Membri tal-UE; |
— |
Tiġi żviluppata kooperazzjoni bejn l-awtoritajiet tal-Istat u l-organizzazzjonijiet responsabbli għas-superviżjoni tal-implimentazzjoni tal-leġislazzjoni Nazzjonali dwar il-Ġlieda Kontra l-Ħasil tal-Flus u l-Finanzjament tat-Terroriżmu. |
Politika industrijali u intraprenditorjali
Il-partijiet ser jaħdmu flimkien biex jittejjeb l-ambjent kummerċjali u regolatorju fir-Repubblika tal-Moldova, biex jiġu stimolati l-investimenti u l-attivitajiet kummerċjali skont it-tipi kollha ta' kumpanniji, b'attenzjoni speċjali għall-intrapriżi żgħar u ta' daqs medju (SMEs), inkluż il-mikrointrapriżi. Din il-kooperazzjoni ser tinkludi ħidma sabiex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Tiġi implimentata l-Istrateġija għall-Iżvilupp tas-Settur tal-SMEs għall-perijodu 2012-2020 u l-Pjan ta' Azzjoni korrispondenti tagħha f'konformità mal-liġi l-ġdida dwar l-SMEs, mal-Pjan Direzzjonali rivedut tal-pajjiż dwar il-Kompetittività u mal-Istrateġija Nazzjonali għall-Attrazzjoni tal-Investiment u l-Promozzjoni tal-Esportazzjoni għall-2016-2020 u l-Pjan ta' Azzjoni korrispondenti tagħha; |
— |
Tiġi żviluppata politika industrijali ffukata fuq l-iżvilupp tal-infrastruttura u l-innovazzjoni; |
— |
Jiġi implimentat b'mod effettiv il-Programm għall-Kompetittività tal-Intrapriżi u l-SMEs (COSME) li jinkludi inizjattivi bħalma huma n-Netwerk Enterprise Europe (EEN), Erasmus għal Imprendituri Żgħażagħ, proġetti ta' kooperazzjoni bejn ir-raggruppamenti, eċċ., permezz tat-tisħiħ tal-kapaċità tal-partijiet ikkonċernati istituzzjonali u tas-settur privat rilevanti fir-Repubblika tal-Moldova; |
— |
Jiġu implimentati inizjattivi biex jissaħħu l-kapaċitajiet ta' innovazzjoni, f'konformità mal-inizjattiva l-ġdida EU4Innovation mnedija fis-Sħubija tal-Lvant, filwaqt li jitrawmu l-iżvilupp ta' miżuri ta' politika u inċentivi biex jiġu appoġġati negozji innovattivi. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Jiġu implimentati l-pjan direzzjonali speċifiku għall-pajjiż u r-rakkomandazzjonijiet tal-Valutazzjoni tal-SBA (l-Att dwar in-Negozji ż-Żgħar); |
— |
Issir rabta bejn l-iżvilupp tal-SMEs u l-opportunitajiet maħluqa mid-DCFTA, inkluż permezz tan-netwerks (ta' appoġġ) għan-negozji (bħan-Netwerk Enterprise Europe) u r-raggruppamenti, filwaqt li jiġi ffinalizzat l-iżvilupp ta' politika ddedikata għar-raggruppamenti f'dan il-kuntest; |
— |
Jissaħħaħ ir-rwol tal-assoċjazzjonijiet tal-SMEs u tan-negozji (inkluż assoċjazzjonijiet settorjali) sabiex jittejjeb id-djalogu Pubbliku-Privat; |
— |
Jiġi implimentat il-qafas kunċettwali, leġislattiv u operazzjonali li jistimula l-iżvilupp tal-produzzjoni industrijali permezz tal-modernizzazzjoni u l-innovazzjoni bħala ġeneratur tal-impjiegi, inkluż permezz ta' raggruppamenti fejn ekonomikament rilevanti, fir-Repubblika tal-Moldova. F'dan ir-rigward, tkompli tiġi żviluppata u implimentata l-politika industrijali l-ġdida. |
Estrazzjoni u materja prima
Il-partijiet ser jiskambjaw informazzjoni dwar l-estrazzjoni u l-materja prima sabiex jiksbu fehim aħjar tad-direzzjonijiet u l-politiki strateġiċi rispettivi tagħhom. Id-diskussjonijiet ser isiru permezz tas-Sottokumitat iddedikat.
Turiżmu
Il-partijiet ser jaħdmu flimkien biex:
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Jiġu stabbiliti kuntatti sabiex jissaħħaħ l-iżvilupp ta' industrija turistika kompetittiva u sostenibbli u jiġu spjegati l-passi meħtieġa sabiex tiġi approfondita l-kollaborazzjoni bejn ir-Repubblika tal-Moldova u l-operaturi tal-UE fil-qasam tat-turiżmu; |
— |
Ikomplu jiġu skambjati l-aħjar prattiki u jiġu kondiviżi l-għarfien, it-taħriġ u l-edukazzjoni fil-qasam tat-turiżmu. |
Agrikoltura u żvilupp rurali
Sabiex jikkooperaw fl-approssimazzjoni politika u leġislattiva għall-Politika Agrikola Komuni (PAK) tal-UE u, b'mod partikolari, sabiex jirrispettaw l-impenji f'termini ta' żmien fl-oqsma speċifiċi stipulati fl-annessi rilevanti għall-Ftehim ta' Assoċjazzjoni, il-partijiet ser jaħdmu flimkien sabiex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Tiġi implimentata Liġi Ġenerali dwar prinċipji ta' sussidjar fl-Agrikoltura u l-Iżvilupp Rurali, sabiex b'hekk tittejjeb l-implimentazzjoni tal-politika f'dan il-qasam; |
— |
Jiġu żviluppati l-kapaċitajiet tal-Ministeru għall-Agrikoltura u tal-Industrija tal-Ikel fl-istatistika agrikola u l-analiżi ekonomika. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Jiġi żviluppat u implimentat il-qafas politiku, legali u istituzzjonali (inkluż ir-rekwiżiti tas-sikurezza alimentari, il-politika dwar il-kwalità, il-biedja organika u l-istandards tal-kummerċjalizzazzjoni) fil-qasam tal-agrikoltura u l-iżvilupp rurali; |
— |
Jiġu żviluppati, promossi u implimentati programmi settorjali għal subsetturi agrikoli speċifiċi; |
— |
Jittejbu l-kompetittività tal-produzzjoni agrikola u d-diversifikazzjoni tal-attivitajiet ekonomiċi fiż-żoni rurali; |
— |
Jiġi żviluppat katast tal-art trasparenti u aġġornat bħala bażi għall-monitoraġġ tal-użu tal-art, kif ukoll għall-iffaċilitar tar-riforma agrarja u l-konsolidazzjoni tal-azjendi agrikoli, bil-għan li tittejjeb is-sitwazzjoni strutturali tas-settur agroalimentari u l-implimentazzjoni tal-politiki dwar l-agrikoltura u l-iżvilupp rurali; |
— |
Jittejjeb l-użu sostenibbli tal-art fis-settur agroalimentari; |
— |
Jittejjeb l-użu sostenibbli tar-riżorsi tal-ilma fis-settur agroalimentari, bl-użu ta' teknoloġiji ġodda; |
— |
Jiġu żviluppati l-kapaċitajiet tal-amministrazzjonijiet lokali u ċentrali fir-rigward ta' politiki dwar l-iżvilupp rurali; |
— |
Tissaħħaħ il-kapaċità tal-Aġenzija tal-Pagamenti sabiex jiġu żgurati t-trasparenza, l-effiċjenza u l-prevedibbiltà tal-għajnuna mill-Istat żborżata; |
— |
Titnaqqas il-vulnerabbiltà tas-settur agrikolu għall-perikli klimatiċi. |
Soċjetà tal-informazzjoni/Ekonomija u Soċjetà Diġitali
Il-partijiet ser jikkooperaw flimkien sabiex jallinjaw l-ambjenti diġitali tal-pajjiż mas-Suq Uniku Diġitali tal-UE. Dan ser joħloq impjiegi, tkabbir u innovazzjoni fir-Repubblika tal-Moldova, li minnhom jibbenifikaw b'mod partikolari ż-żgħażagħ f'termini ta' opportunitajiet ta' edukazzjoni u xogħol, lokalment jew mill-bogħod, u għall-ftuħ ta' negozji b'kapital inizjali baxx. B'mod partikolari, il-partijiet ser jikkooperaw sabiex jappoġġaw lir-Repubblika tal-Moldova fl-implimentazzjoni tal-acquis tal-UE msemmi fl-annessi rilevanti tal-Ftehim ta' Assoċjazzjoni sabiex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Jissaħħu l-indipendenza u l-kapaċità amministrattiva tar-regolatur nazzjonali għall-komunikazzjoni elettronika, bil-għan li tiġi żgurata l-abbiltà tiegħu li jieħu miżuri regolatorji xierqa u jinforza d-deċiżjonijiet tiegħu u r-regolamenti kollha applikabbli u jippromwovi kompetizzjoni ġusta fis-swieq; |
— |
Isir progress fl-implimentazzjoni tan-Numru Ewropew Uniku tal-Emerġenza 112 fir-Repubblika tal-Moldova. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Jissaħħaħ is-settur diġitali permezz ta' skambju ta' informazzjoni u esperjenza dwar l-implimentazzjoni tas-Suq Uniku Diġitali (DSM). Jiġi promoss fir-Repubblika tal-Moldova l-allinjament mal-leġislazzjoni, l-aħjar prattiki u n-normi tal-UE, fost l-oħrajn, dwar: il-kummerċ-e; il-protezzjoni tad-data permezz tar-reżiljenza tan-netwerks; id-definizzjoni tal-istrateġija nazzjonali taċ-ċibersigurtà; it-tisħiħ tal-kapaċitajiet nazzjonali ta' CERT; u d-definizzjoni tal-mudell nazzjonali għall-implimentazzjoni tal-broadband rurali; |
— |
Jittejbu l-livell ta' ċibersigurtà u l-protezzjoni tad-data personali fil-komunikazzjoni elettronika, sabiex jiġu żgurati d-disponibbiltà u l-integrità tas-servizzi pubbliċi elettroniċi u sabiex tiżdied il-fiduċja taċ-ċittadini f'dawn is-servizzi. |
Saħħa pubblika
Il-partijiet ser jikkooperaw sabiex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Tiġi ffaċilitata l-parteċipazzjoni attiva tar-Repubblika tal-Moldova fil-Programm tas-Saħħa tal-UE 2014–2020. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Jitrawmu riformi fis-settur tas-saħħa u jingħata appoġġ lir-Repubblika tal-Moldova sabiex tħejji għall-implimentazzjoni tal-acquis tas-saħħa tal-UE, kif imsemmi fl-annessi għall-Ftehim ta' Assoċjazzjoni, b'mod partikolari fir-rigward tal-leġislazzjoni fl-oqsma tal-kontroll fuq it-tabakk, il-kwalità u s-sikurezza tas-sustanzi ta' oriġini umana (tessuti tad-demm, organi u ċelloli) u theddid għas-saħħa f'konformità wkoll mal-obbligi internazzjonali tar-Repubblika tal-Moldova skont il-Konvenzjoni ta' Qafas dwar il-Kontroll fuq it-Tabakk u r-Regolamenti Internazzjonali tas-Saħħa; |
— |
Jissaħħu l-istat ta' tħejjija, it-taħriġ u s-sorveljanza u l-kontroll epidemjoloġiċi tal-mard li jittieħed, fost l-oħrajn permezz ta': 1) il-parteċipazzjoni tar-Repubblika tal-Moldova fil-Programm Mediterranju għat-Taħriġ fl-Epidemjoloġija tal-Intervent (MediPIET); 2) il-kooperazzjoni maċ-Ċentru Ewropew għall-Prevenzjoni u l-Kontroll tal-Mard; 3) l-iżgurar tas-sjieda tal-pajjiż u s-sostenibbiltà tal-programmi nazzjonali għall-prevenzjoni u l-kontroll tal-HIV, tat-tuberkulożi u tal-epatite; 4) it-tisħiħ tal-programmi ta' immunizzazzjoni; |
— |
Jiġu żgurati l-adeżjoni ma' u l-implimentazzjoni sussegwenti tal-Protokoll għall-Kummerċ Illeċitu tal-Prodotti tat-Tabakk; |
— |
Tissaħħaħ l-azzjoni multisettorjali nazzjonali sabiex tiġi miġġielda r-reżistenza għall-antimikrobiċi, fost l-oħrajn, permezz tat-tisħiħ tas-sorveljanza, l-użu prudenti tal-antimikrobiċi u l-kontroll tal-infezzjonijiet f'ambjenti ta' kura tas-saħħa. |
Ippjanar Urban u Kostruzzjoni
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Jiġi implimentat il-Kodiċi tal-Kostruzzjoni u l-Ippjanar Urban għas-snin 2017-2020, permezz tal-iżvilupp u l-adozzjoni tal-leġislazzjoni sekondarja (abbozz ta' liġijiet u deċiżjonijiet tal-Gvern) f'konformità mal-“Istrateġija Moldova 2020”; |
— |
Jittieħdu miżuri li jiżguraw l-iskemi tal-ippjanar spazjali fil-livelli lokali, reġjonali u nazzjonali, kif ukoll il-pjanijiet regolatorji u l-pjanijiet għall-iżvilupp muniċipali, sabiex tiġi promossa politika integrata tal-iżvilupp reġjonali. |
Żvilupp reġjonali
Il-partijiet ser jikkooperaw fil-qafas tal-politiki tal-iżvilupp reġjonali u fid-Djalogu bejn l-UE u r-Repubblika tal-Moldova dwar il-Politika Reġjonali, fid-dawl tal-isforzi tar-Repubblika tal-Moldova sabiex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Tkompli tissaħħaħ il-parteċipazzjoni tar-Repubblika tal-Moldova fl-Istrateġija tal-UE għar-Reġjun tad-Danubju sabiex tibbenifika mill-iskambju tal-esperjenza u l-aħjar prattika mar-reġjuni parteċipanti mill-Istati Membri tal-UE; |
— |
Jitjiebu l-arranġamenti istituzzjonali u tinbena kapaċità adegwata fil-livelli nazzjonali/reġjonali/lokali biex tipparteċipa fil-programmi kollha ta' kooperazzjoni transkonfinali (CBC); |
— |
Tibda tipparteċipa fil-Programmi ta' Kooperazzjoni Transkonfinali tal-Istrument Ewropew ta' Viċinat (ENI) għall-perijodu 2014–2020 (il-Programm Operattiv Konġunt tar-Rumanija/ir-Repubblika tal-Moldova u l-Programm Operattiv Konġunt tal-Baħar l-Iswed), u l-programm transnazzjonali tad-Danubju. Titkompla l-implimentazzjoni tal-Programm ta' Kooperazzjoni Territorjali tal-Isħubija tal-Lvant bejn ir-Repubblika tal-Moldova u l-Ukrajna. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Tiġi implimentata l-Istrateġija tar-Repubblika tal-Moldova għall-Iżvilupp Reġjonali għall-perijodu 2016-2020, f'konformità mal-aġenda Moldova 2020, fit-territorju kollu tal-pajjiż bil-għan li jiġi appoġġat tkabbir aktar bilanċjat tal-pajjiż kollu kemm hu; |
— |
Jiġu promossi b'mod partikolari, bħala parti mill-objettiv stabbilit fl-Istrateġija tar-Repubblika tal-Moldova għall-Iżvilupp Reġjonali li jiġi żgurat it-tkabbir ekonomiku sostenibbli fir-reġjuni, l-ispeċjalizzazzjoni u l-innovazzjoni ekonomika reġjonali, l-intraprenditorija u t-tisħiħ tal-potenzjal ta' żvilupp ekonomiku kompetittiv ta' ċentri urbani, u jiġi promoss il-kunċett ta' speċjalizzazzjoni intelliġenti għat-tfassil tal-istrateġiji tar-riċerka u l-innovazzjoni; |
— |
Tissaħħaħ il-kapaċità istituzzjonali u operazzjonali tal-istituzzjonijiet lokali, reġjonali u nazzjonali fil-qasam tal-iżvilupp reġjonali, inkluża ħidma fuq l-iżvilupp ta' sistema effettiva ta' governanza fuq bosta livelli u diviżjoni ċara tar-responsabbiltajiet; |
— |
Jittejjeb l-involviment tal-partijiet ikkonċernati fil-livelli lokali u reġjonali u tiġi kkonsolidata s-sħubija bejn il-partijiet kollha involuti fl-iżvilupp reġjonali; |
— |
Tittejjeb il-parteċipazzjoni tar-Repubblika tal-Moldova fl-Istrateġija tal-UE għar-Reġjun tad-Danubju sabiex tkun tista' tibbenifika mill-iskambju tal-esperjenza u l-aħjar prattika mar-reġjuni parteċipanti mill-Istati Membri tal-UE dwar serje ta' suġġetti, inklużi dawk koperti mill-Ftehim ta' Assoċjazzjoni. |
Politika dwar l-affarijiet marittimi u s-sajd
Il-partijiet ser jaħdmu flimkien biex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Jitrawwem approċċ integrat għall-affarijiet marittimi billi jiġi ddeżinjat punt ta' kuntatt nazzjonali u jkun hemm parteċipazzjoni fl-inizjattivi tal-UE fil-baċiri tal-baħar kollha bil-għan li jiġu identifikati oqsma ta' interess komuni għall-kooperazzjoni u l-iżvilupp ta' proġetti fil-Baħar l-Iswed. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Jiżdiedu l-kooperazzjoni u l-ħidma lejn il-ħolqien ta' sajd sostenibbli fil-Baħar l-Iswed, fil-kuntest tal-oqfsa kemm bilaterali kif ukoll multilaterali, f'konformità mad-Dikjarazzjoni ta' Bukarest tal-2016 tal-Istati riparji kollha, u abbażi ta' approċċ ekosistemiku għall-ġestjoni tas-sajd; |
— |
Tiżdied il-kooperazzjoni teknika, xjentifika u amministrattiva sabiex jittejbu l-monitoraġġ u l-kontroll tal-attivitajiet tas-sajd u tal-kummerċ ta' prodotti tas-sajd u t-traċċabilità tagħhom, bil-għan li jiġi miġġieled b'mod effettiv is-sajd Illegali, Mhux Irrappurtat u Mhux Irregolat (sajd IUU). |
2.7 Il-Konnettività, l-Effiċjenza fl-Enerġija, l-Azzjoni Klimatika, l-Ambjent u l-Protezzjoni Ċivili
Enerġija
Il-partijiet ser jaħdmu flimkien lejn sigurtà tal-enerġija mtejba permezz ta' żieda fid-diversifikazzjoni, kif ukoll effiċjenza fl-enerġija akbar u l-użu ta' enerġija rinnovabbli. L-għan komuni jibqa' l-istabbiliment ta' suq tal-enerġija kompetittiv u trasparenti fir-Repubblika tal-Moldova u l-integrazzjoni sħiħa tiegħu fis-suq tal-enerġija tal-UE.
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Tissaħħaħ l-indipendenza ta' ANRE, inkluż permezz ta' depolitiċizzazzjoni tal-ħatriet u proċedura ta' sensji għad-diretturi, kif ukoll permezz tal-iffissar ta' baġit awtonomu. Għal dan l-iskop, ir-Repubblika tal-Moldova ser tadotta Liġi ġdida dwar l-Enerġija b'mod trasparenti u inklużiv, u timplimenta r-rakkomandazzjonijiet kollha tar-reviżjoni ta' ANRE mwettqa mis-Segretarjat tal-Komunità tal-Enerġija; |
— |
Ikomplu jittieħdu passi lejn l-integrazzjoni tas-suq tal-enerġija tar-Repubblika tal-Moldova ma' dak tal-UE; |
— |
Tiġi implimentata l-liġi l-ġdida (“it-tielet pakkett dwar l-enerġija”) dwar l-elettriku billi jittieħdu l-azzjonijiet meħtieġa preskritti mil-liġi u billi tiġi adottata l-leġislazzjoni sekondarja meħtieġa; |
— |
Jiġu implimentati b'mod sħiħ l-impenji u l-ftehimiet tar-Repubblika tal-Moldova, inkluż dawk stabbiliti fost il-miri tal-programmi finanzjarji tal-FMI bħall-irkupru kollu tad-devjazzjonijiet tat-tariffi ta' qabel, wara r-rakkomandazzjonijiet tas-Segretarjat tal-Komunità tal-Enerġija; |
— |
Tiġi implimentata l-liġi l-ġdida (“it-tielet pakkett dwar l-enerġija”) dwar il-gass naturali; |
— |
F'konformità mar-rakkomandazzjonijiet tal-FMI, titkompla l-ħidma lejn l-eliminazzjoni ta' dejn akkumulat fis-settur tal-enerġija; |
— |
Jittieħdu passi lejn ftuħ akbar tas-suq tal-gass naturali; |
— |
Titlesta s-separazzjoni legali u jsiru t-tħejjijiet għas-separazzjoni sħiħa ta' Moldovatransgas, wara li tittieħed f'kunsiderazzjoni d-deċiżjoni tal-Kunsill Ministerjali tal-Komunità tal-Enerġija dwar l-għażla taż-żmien għas-separazzjoni fis-settur tal-gass; |
— |
Jiġi implimentat il-pjan direzzjonali għat-titjib tal-interkonnessjonijiet tal-gass u tal-elettriku bejn ir-Repubblika tal-Moldova u r-Rumanija. Il-preżenza ta' kondizzjonijiet ekwivalenti ta' kompetizzjoni f'termini ta' regoli bażiċi ekwivalenti rigward l-aċċess għas-swieq, l-infrastruttura u l-ftuħ, kif ukoll standards ambjentali u ta' sikurezza kompatibbli ser jiffaċilitaw kummerċ sostanzjali tal-elettriku u tal-gass bejn l-UE u r-Repubblika tal-Moldova fil-futur; |
— |
Jitlesta r-ristrutturar korporattiv ta' Termoelectrica; |
— |
Tittejjeb u tiġi garantita t-trasparenza tas-sejħiet għall-offerti u tal-kuntratti għall-provvista tal-elettriku; |
— |
Abbażi tal-liġi dwar il-promozzjoni tal-użu tal-enerġija minn sorsi rinnovabbli, jiġu żviluppati skemi ta' appoġġ, regoli amministrattivi u miżuri oħrajn meħtieġa sabiex jitrawwem użu akbar ta' sorsi ta' enerġija rinnovabbli; |
— |
Jiġi abbozzat u implimentat pjan ta' azzjoni rigward ir-riżervi strateġiċi taż-żejt skont l-obbligu tal-Komunità tal-Enerġija; |
— |
Il-Liġi dwar l-effiċjenza fl-enerġija fil-bini ssir konformi u jiġu stabbiliti mekkaniżmi ta' appoġġ xierqa u trasparenti għall-miżuri ta' effiċjenza fl-enerġija kemm f'bini pubbliku kif ukoll fid-djar; |
— |
Jiġu identifikati u implimentati miżuri li jżidu l-kompetizzjoni fis-swieq tal-gass u tal-elettriku u d-diversifikazzjoni tas-sorsi tal-enerġija, waqt li jiġi żgurat li m'hemmx diskriminazzjoni bejn l-operaturi; |
— |
Jittieħdu miżuri sabiex tinkiseb konformità mar-regolament(i) tal-SoS. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Jittieħdu aktar passi sabiex jitnaqqas it-telf mit-trasmissjoni u d-distribuzzjoni fin-netwerks tal-elettriku, tal-gass u tas-sħana; |
— |
Jiġi adottat u implimentat pjan ta' azzjoni maħsub biex iżid is-sehem tas-sorsi tal-enerġija rinnovabbli fil-konsum gross totali tal-enerġija għal 17 % sal-2020; |
— |
Tiġi adottata Liġi ġdida dwar l-Effiċjenza fl-Enerġija f'konformità mad-Direttiva 2012/27/UE u tkompli l-estensjoni tal-ittikkettar fuq il-konsum tal-enerġija u riżorsi oħrajn għal prodotti ġodda; |
— |
Tiġi żviluppata aktar il-kompetizzjoni fis-swieq tal-elettriku u tal-gass sabiex jintlaħaq il-livell meħtieġ ta' likwidità li tippermetti l-iżvilupp ta' swieq kompetittivi organizzati; |
— |
Abbażi ta' evalwazzjoni perjodika tal-kundizzjonijiet tas-suq, jiġu identifikati l-passi u l-azzjonijiet li jridu jittieħdu għat-transizzjoni gradwali lejn mekkaniżmi tal-ipprezzar (kompetittivi) bbażati fis-suq; |
— |
Titjieb il-metodoloġija għall-iffissar tat-tariffi biex jiġu żgurati t-trasparenza u l-irkupru tal-ispejjeż f'konformità mar-rakkomandazzjonijiet tal-FMI u tal-Komunità tal-Enerġija; |
— |
Tiġi implimentata s-separazzjoni sħiħa ta' Moldovagas u Moldovatransgaz u jiġu adottati tariffi ġodda ta' dħul u ħruġ fis-settur tal-gass naturali; |
— |
Jiġu identifikati u implimentati miżuri li jsaħħu l-appoġġ soċjali u l-protezzjoni ta' konsumaturi vulnerabbli; |
— |
Jitlestew l-interkonnessjonijiet tal-enerġija mar-Rumanija (u/jew mal-Ukrajna) u jittieħdu passi lejn l-integrazzjoni tas-suq reġjonali. Il-preżenza ta' kondizzjonijiet ekwivalenti ta' kompetizzjoni f'termini ta' regoli bażiċi ekwivalenti rigward l-aċċess għas-swieq, l-infrastruttura u l-ftuħ, kif ukoll standards ambjentali u ta' sikurezza kompatibbli ser jiffaċilitaw kummerċ sostanzjali tal-elettriku u tal-gass bejn l-UE u r-Repubblika tal-Moldova fil-futur; |
— |
Jinbeda l-iskambju online tad-data dwar ir-radjazzjoni ambjentali billi tiġi ffaċilitata l-adeżjoni tar-Repubblika tal-Moldova mal-Pjattaforma Ewropea għall-Iskambju tad-Data Radjoloġika (EURDEP); |
— |
Tiġi aġġornata l-Istrateġija dwar l-Enerġija 2030 f'konformità mal-approssimazzjoni legali l-ġdida u l-eżiti fil-qasam tal-interkonnessjonijiet. |
Trasport
Il-partijiet ser jaħdmu flimkien sabiex jiżguraw l-implimentazzjoni ulterjuri tal-leġislazzjoni tal-UE msemmija fl-annessi għall-Ftehim ta' Assoċjazzjoni u sabiex jappoġġaw lir-Repubblika tal-Moldova. Din il-kooperazzjoni ser tinkludi ħidma sabiex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Jiġi implimentat il-programm ta' riforma u ristrutturar tas-settur ferrovjarju; |
— |
Jiżdiedu l-isforzi sabiex tiġi implimentata l-leġislazzjoni tal-UE dwar l-avjazzjoni sabiex jittieħed vantaġġ sħiħ mill-Ftehim dwar l-Ispazju Komuni tal-Avjazzjoni bejn l-UE u r-Repubblika tal-Moldova; |
— |
Tiġi stabbilita kompetizzjoni ħielsa u ġusta fis-settur tal-avjazzjoni, b'mod partikolari, jiġu inklużi klawsoli dwar l-aċċess mhux diskriminatorju għall-ajruport fil-konċessjoni tal-ajruport ta' Chisinau u terġa' tinkiseb kompetizzjoni effettiva fis-settur tas-servizzi fuq l-art. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Tiġi implimentata l-istrateġija komprensiva tat-trasport u l-loġistika għall-perijodu 2013-22; |
— |
Jiġi garantit il-Fond tat-Toroq, filwaqt li jiġi żgurat finanzjament stabbli għall-implimentazzjoni tal-Kuntratti ta' Manutenzjoni Abbażi tal-Prestazzjoni (PBMC); |
— |
Jiġu implimentati r-riformi meħtieġa sabiex ir-Repubblika tal-Moldova tkun tista' titneħħa mill-aktar fis possibbli minn fuq il-lista s-sewda tal-Memorandum ta' Qbil ta' Pariġi; |
— |
Tiġi żviluppata infrastruttura, b'mod partikolari billi jitħejjew u jiġu implimentati aktar proġetti għall-iżvilupp tan-netwerk ewlieni ta' TEN-T estiż, kif maqbul waqt il-laqgħa ministerjali ta' TEN-T li saret f'Rotterdam fl-2016; |
— |
L-Istati Membri tal-UE għandhom jikkunsidraw il-possibbiltà tal-ftuħ gradwali tas-suq tat-trasport bit-triq abbażi tal-progress li sar mir-Repubblika tal-Moldova fit-traspożizzjoni tal-acquis tal-UE rilevanti. |
Ambjent
Il-partijiet ser jaħdmu flimkien sabiex iħejju għall-implimentazzjoni tal-liġi tal-UE u l-istandards internazzjonali, b'mod partikolari sabiex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Tiġi żgurata l-kontinwazzjoni tar-riformi amministrattivi tal-istituzzjonijiet ambjentali u t-tisħiħ tal-kapaċità amministrattiva xierqa sabiex jiġi implimentat il-kapitolu tal-Ftehim ta' Assoċjazzjoni dwar l-ambjent; |
— |
Isir progress fl-approssimazzjoni mal-acquis ambjentali billi jiġi adottat il-qafas legali ewlieni fis-settur, jiġifieri l-liġijiet dwar il-Protezzjoni tal-Arja, is-Sustanzi Kimiċi u l-Emissjonijiet Industrijali (il-Prevenzjoni u l-Kontroll Integrati tat-Tniġġis); |
— |
Jiġu implimentati l-liġijiet dwar il-Valutazzjoni Ambjentali Strateġika u dwar l-Immaniġġar tal-Iskart; |
— |
Jiġu żviluppati u adottati mekkaniżmi ta' implimentazzjoni għall-applikazzjoni tal-Valutazzjoni tal-Impatt Ambjentali (VIA) u tal-Valutazzjoni Ambjentali Strateġika (VAS), sabiex l-ambjent jiġi integrat bħala kwistjoni trasversali fl-oqsma ta' politika ewlenin l-oħrajn; |
— |
Jiġu żviluppati u adottati l-istrateġiji, il-programmi u l-pjanijiet nazzjonali dwar il-Protezzjoni tal-Arja, il-Ġestjoni tas-Sustanzi Kimiċi u l-Ġestjoni tal-Ilma. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Tiġi adottata l-leġislazzjoni ta' implimentazzjoni meħtieġa f'diversi subsetturi ambjentali, b'mod partikolari dwar il-ġestjoni u l-kwalità tal-ilma, l-immaniġġar tal-iskart, il-ġestjoni tas-sustanzi kimiċi, il-protezzjoni tan-natura, il-kwalità tal-arja u t-tniġġis industrijali, sabiex jiġu ssodisfati l-obbligi deskritti fil-Ftehim ta' Assoċjazzjoni; |
— |
Jittejjeb l-iżvilupp tal-ekonomija ekoloġika fir-Repubblika tal-Moldova; |
— |
Tiġi żgurata l-kontinwazzjoni tal-implimentazzjoni tal-Istrateġija Ambjentali għas-snin 2014-2023 u tal-istrateġiji nazzjonali dwar il-Provvista tal-Ilma u s-Sanitazzjoni, l-Immaniġġar tal-Iskart u l-Konservazzjoni tal-Bijodiversità; |
— |
Tiġi rieżaminata l-Liġi dwar l-immaniġġar tal-iskart sabiex tiġi eżaminata l-possibbiltà li jissaħħu d-dispożizzjonijiet ambjentali. |
Azzjoni klimatika
Il-partijiet ser jaħdmu flimkien biex isaħħu d-djalogu u l-kooperazzjoni dwar it-tibdil fil-klima, sabiex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Jiġi elaborat aktar il-pjan direzzjonali għall-implimentazzjoni tal-Kontribut Determinat fil-Livell Nazzjonali. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Tinbeda l-implimentazzjoni tal-Ftehim ta' Pariġi dwar it-tibdil fil-klima; |
— |
Tiġi żgurata l-implimentazzjoni tal-Istrateġija ta' Adattament għat-Tibdil fil-Klima u l-Pjan ta' Azzjoni tagħha li jkopru l-perijodu sal-2020; |
— |
Tibda l-implimentazzjoni tal-Istrateġija ta' Żvilupp b'Emissjonijiet Baxxi li tkopri l-perijodu sal-2030 fir-rigward tal-Kontribut Maħsub Determinat fil-Livell Nazzjonali (INDC) tal-pajjiż; |
— |
Tittejjeb il-koordinazzjoni interistituzzjonali u intersettorjali u l-mitigazzjoni u l-adattament għat-tibdil fil-klima jiġu integrati fil-politiki u l-pjanijiet fil-livelli kollha; |
— |
Il-leġislazzjoni fir-Repubblika tal-Moldova tiġi approssimata b'mod aktar konformi mal-atti tal-UE u l-istrumenti internazzjonali applikabbli kif previst mill-Ftehim ta' Assoċjazzjoni skont l-Anness XII tiegħu; |
— |
Tittejjeb il-qafas tat-trasparenza tar-Repubblika tal-Moldova għall-azzjoni klimatika, b'mod partikolari permezz ta' sistema nazzjonali għall-monitoraġġ u r-rappurtar tal-politiki dwar il-klima, il-miżuri u l-emissjonijiet ta' gassijiet b'effett ta' serra bbażati fuq il-mudell tal-UE. |
Protezzjoni ċivili
Il-partijiet ser jaħdmu flimkien biex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Jiġu żviluppati arranġamenti biex tissaħħaħ il-kooperazzjoni bilaterali fil-qasam tal-protezzjoni ċivili bl-għan li r-Repubblika tal-Moldova tersaq iktar qrib lejn il-Mekkaniżmu tal-Unjoni għall-Protezzjoni Ċivili; |
— |
Jiġu promossi l-adozzjoni u l-implimentazzjoni tal-linji gwida tal-UE dwar is-sostenn tan-nazzjon ospitanti; |
— |
Jinbeda djalogu dwar l-aspetti tal-politika dwar il-prevenzjoni, it-tħejjija u r-rispons għad-diżastri billi jiġu skambjati l-aħjar prattiki, jiġu organizzati taħriġ konġunt, eżerċizzji, żjarat ta' studju u workshops u jinġabru fil-qosor it-tagħlimiet li ttieħdu waqt operazzjonijiet u eżerċizzji ta' emerġenza reali; |
— |
Ikomplu jiġu żviluppati attivitajiet ta' prevenzjoni, permezz tal-edukazzjoni, it-taħriġ u l-informazzjoni għall-popolazzjoni ġenerali, b'mod partikolari ż-żgħażagħ, dwar ir-riskji ewlenin. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Tiġi żgurata komunikazzjoni effettiva 24 siegħa kuljum, inkluż l-iskambju ta' twissijiet bikrija u informazzjoni dwar emerġenzi fuq skala kbira li jaffettwaw lill-UE u lir-Repubblika tal-Moldova, kif ukoll lil pajjiżi terzi li fihom xi waħda mill-partijiet tkun involuta fir-rispons għad-diżastri; |
— |
Tiġi ffaċilitata assistenza reċiproka, speċjalment permezz tal-Mekkaniżmu tal-Unjoni għall-Protezzjoni Ċivili, fil-każ ta' emerġenzi kbar, kif ikun xieraq u skont id-disponibbiltà ta' riżorsi suffiċjenti; |
— |
Isir progress fl-iżvilupp tal-valutazzjoni u l-immappjar għall-pajjiż kollu tar-riskji ta' diżastri u jingħata appoġġ għall-iżvilupp tal-Atlas Elettroniku tar-Riskji Reġjonali (ERRA) u jiġi żgurat l-użu effettiv tiegħu fil-livell nazzjonali; |
— |
Tittejjeb il-bażi tal-għarfien dwar ir-riskji tad-diżastri u t-telf ekonomiku billi tissaħħaħ il-kooperazzjoni fl-aċċessibbiltà u l-komparabbiltà tad-data; |
— |
Jittejbu l-politiki dwar il-prevenzjoni, f'konformità mad-dispożizzjonijiet tal-acquis tal-UE u l-aħjar prattiki, ta' inċidenti industrijali kbar li jinvolvu materjal perikoluż; |
— |
Titjieb il-kooperazzjoni li ser twassal għal sistema aktar reżiljenti ta' protezzjoni ċivili u mmaniġġar tar-riskji tad-diżastri fir-Repubblika tal-Moldova bbażata fuq l-aħjar prattiki tal-UE u kooperazzjoni aktar mill-qrib mal-Mekkaniżmu tal-UE għall-Protezzjoni Ċivili. |
2.8 Mobbiltà u Kuntatti bejn il-Persuni
Edukazzjoni, taħriġ u żgħażagħ
Il-partijiet ser jaħdmu flimkien fuq il-modernizzazzjoni u r-riforma ġenerali tal-edukazzjoni, skont il-ħtiġijiet tal-żgħażagħ u tal-pajjiż, ġusta mal-istudenti minn madwar l-estrazzjonijiet ġeografiċi u soċjali kollha, effiċjenti f'termini ta' użu tar-riżorsi u li tnissel fiduċja fost is-soċjetà permezz tal-kwalità tajba tar-riżorsi umani tagħha u s-sistemi tar-riżultati, tat-taħriġ u taż-żgħażagħ fir-Repubblika tal-Moldova. Din il-kooperazzjoni ser tinkludi ħidma sabiex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Tiġi ffinalizzata l-adozzjoni tal-liġijiet sekondarji kollha li jippermettu l-implimentazzjoni sħiħa tal-Kodiċi tal-Edukazzjoni l-ġdid fil-livelli kollha tal-edukazzjoni; |
— |
Tiżdied il-kapaċità amministrattiva tal-Ministeru għall-Edukazzjoni u tal-korpi subordinati; |
— |
Tiġi stabbilita sistema ta' indikaturi tar-riżultati li jkunu jirriflettu r-rilevanza tar-riżultati miksuba mis-sistema edukattiva; |
— |
Tiżdied il-kwalità tat-taħriġ inizjali tal-għalliema, il-kwalità tal-proċeduri ta' reklutaġġ u l-attraenza tal-impjiegi fis-settur tal-edukazzjoni, inkluż permezz tal-livell ta' gwadann finanzjarju; |
— |
Tiġi promossa kooperazzjoni sistemika bejn is-sistema edukattiva u s-settur privat biex jiġu ssodisfati l-ħtiġijiet tas-suq tax-xogħol; |
— |
Titkompla u tiġi ffinanzjata b'mod xieraq ir-riforma tal-edukazzjoni u taħriġ vokazzjonali (ETV), sabiex jintlaħqu l-objettivi tal-Istrateġija u l-Pjan ta' Azzjoni għall-Iżvilupp tal-ETV (2013-2020) u jiġu ssodisfati l-ħtiġijiet tas-suq tax-xogħol; |
— |
Jiġi adottat qafas legali għall-Kumitati Settorjali. |
— |
Jitwettqu attivitajiet konġunti u skambji li jippromwovu aktar l-integrazzjoni tar-Repubblika tal-Moldova fiż-Żona Ewropea ta' Edukazzjoni Għolja, fil-kuntest tas-sħubija tagħha fil-proċess ta' Bolonja; |
— |
Jiġu promossi l-kooperazzjoni akkademika, it-tisħiħ tal-kapaċitajiet u l-mobbiltà tal-persunal u tal-istudenti permezz tal-programm Erasmus+ u l-mobbiltà u t-taħriġ tar-riċerkaturi permezz tal-azzjonijiet Marie Skłodowska-Curie; |
— |
Jibda jitħaddem b'mod sħiħ it-titolu VII tal-Kodiċi tal-Edukazzjoni (it-Tagħlim tul il-Ħajja), f'kooperazzjoni mal-Ministeru għax-Xogħol; |
— |
Jitħeġġeġ l-involviment tal-partijiet ikkonċernati rilevanti f'kull forma ta' tagħlim tul il-ħajja għat-tkomplija tal-iżvilupp professjonali sabiex jinġiebu eqreb lejn il-ħtiġijiet tas-suq tax-xogħol; |
— |
Titwettaq l-implimentazzjoni tal-Istrateġija Nazzjonali għall-Iżvilupp tas-Settur taż-Żgħażagħ; |
— |
Jittejbu l-iskambji u l-kooperazzjoni fil-qasam tal-edukazzjoni mhux formali għaż-żgħażagħ u għal dawk li jaħdmu maż-żgħażagħ, bħala mezzi li jippromwovu d-djalogu interkulturali u l-appoġġ għas-soċjetà ċivili, inkluż permezz ta' programmi tal-UE fil-qasam taż-żgħażagħ. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Tiġi żgurata l-parteċipazzjoni kostanti fl-ittestjar ta' PISA; |
— |
Jitkomplew ir-riformi fl-edukazzjoni bażika sabiex tissaħħaħ il-kwalità tal-edukazzjoni tal-għalliema, jiġu mmodernizzati l-kurrikuli u jsir użu akbar mill-valutazzjoni tal-prestazzjoni; |
— |
Jitnaqqsu r-rati tat-tluq bikri mill-iskola; |
— |
Issir konnessjoni bejn l-edukazzjoni u r-riċerka u l-innovazzjoni, kif ukoll bejn l-edukazzjoni u l-ambjent ekonomiku u soċjali; |
— |
Titwettaq ħidma għall-immodernizzar tal-istituzzjonijiet pubbliċi tal-edukazzjoni għolja, speċjalment bil-ħsieb ta' organizzazzjoni aħjar tan-netwerks li tagħmilhom aktar attraenti u kompetittivi permezz ta' iżjed trasparenza fil-ġestjoni tar-reklutaġġ tal-persunal; |
— |
Isiru evalwazzjonijiet esterni u akkreditazzjoni tal-programmi kollha għat-tliet ċikli kollha tal-edukazzjoni (baċellerat, masters u dottorat) u tal-istituzzjonijiet kollha tal-edukazzjoni għolja; |
— |
Isiru evalwazzjonijiet esterni u akkreditazzjoni tal-fornituri tal-edukazzjoni għall-adulti; |
— |
Jiżdied it-tagħlim tul il-ħajja; |
— |
Jiġi implimentat u appoġġat approċċ strateġiku għall-ETV bil-għan li s-sistema tal-ETV tar-Repubblika tal-Moldova tikkonforma mal-modernizzazzjoni tal-istrutturi tal-ETV tal-UE, kif qed isir permezz tal-Proċess ta' Kopenħagen u l-istrumenti tiegħu; |
— |
Tkompli tissaħħaħ is-sistema tal-ETV billi jiġi implimentat b'mod sħiħ il-Pjan ta' Azzjoni tal-Istrateġija għall-Iżvilupp tal-ETV (2013–2020). |
Riċerka u Innovazzjoni
Il-partijiet ser jaħdmu flimkien biex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Tiġi adottata modifika ġdida fil-leġislazzjoni dwar ir-riċerka, abbażi tal-aħħar Rieżami tas-Sistema ta' Riċerka tar-Repubblika tal-Moldova mwettqa permezz tal-Faċilità ta' Appoġġ għall-Politiki u b'koerenza mal-Kodiċi tal-Edukazzjoni l-ġdid; |
— |
Jinħolqu strutturi ġodda li jwettqu r-rwol ta' koordinazzjoni tar-riċerka u l-innovazzjoni fil-livell governattiv. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Tiġi ffaċilitata l-integrazzjoni tar-Repubblika tal-Moldova fiż-Żona Ewropea tar-Riċerka (ŻER); |
— |
Tiżdied il-parteċipazzjoni tar-Repubblika tal-Moldova fil-programm Orizzont 2020; |
— |
Isir progress fl-implimentazzjoni tal-Istrateġija għar-riċerka u l-iżvilupp sal-2020, il-Pjan ta' Azzjoni u l-Istrateġija għall-Innovazzjoni 2013-20, l-“Innovazzjoni għall-Kompetittività” u r-rakkomandazzjonijiet tar-reviżjoni bejn il-pari tal-Faċilità ta' Appoġġ għall-Politiki ta' Orizzont 2020; |
— |
Jissaħħu r-riżorsi umani, materjali u istituzzjonali sabiex jittejbu l-kapaċitajiet tar-riċerka u l-innovazzjoni; |
— |
Tiġi integrata l-Aġenda tal-Politika tax-Xjenza Miftuħa. |
Kultura, politika awdjoviżiva u media
Kultura
Il-partijiet ser jaħdmu flimkien biex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Tiġi promossa l-implimentazzjoni tal-Konvenzjoni tal-2005 tal-UNESCO dwar il-Protezzjoni u l-Promozzjoni tad-Diversità tal-Espressjonijiet Kulturali; |
— |
Tiġi promossa l-parteċipazzjoni tal-operaturi kulturali u awdjoviżivi mir-Repubblika tal-Moldova fil-programmi tal-UE, b'mod partikolari Ewropa Kreattiva. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Ikun hemm kooperazzjoni fl-iżvilupp ta' politika kulturali inklużiva fir-Repubblika tal-Moldova u fil-preservazzjoni u l-promozzjoni tal-wirt kulturali u naturali; |
— |
Jissaħħu l-kapaċitajiet sabiex tiġi żviluppata intraprenditorija kulturali fis-setturi kulturali u kreattivi (inkluż il-wirt kulturali) u sabiex jiġu pprovduti servizzi kulturali. |
Politika awdjoviżiva u media
Il-partijiet ser jaħdmu flimkien sabiex iħejju għall-implimentazzjoni tal-liġi tal-UE msemmija fl-annessi għall-Ftehim ta' Assoċjazzjoni. Din il-kooperazzjoni ser tinkludi appoġġ għar-Repubblika tal-Moldova biex:
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Jissaħħu l-kapaċità u l-indipendenza tal-awtoritajiet/korpi regolatorji għall-media u, b'mod partikolari, issir ħidma għall-indipendenza sħiħa tal-Kunsill tal-Koordinazzjoni Awdjoviżiva; |
— |
Tiġi emendata l-leġislazzjoni sabiex jiġi ggarantit li l-assistenza finanzjarja pubblika għall-media tiġi allokata skont kriterji oġġettivi u stretti, applikabbli bl-istess mod għall-media u x-xandara pubbliċi kollha; |
— |
Flimkien mal-Kummissjoni Ewropea, jiġu esplorati l-possibbiltajiet ta' parteċipazzjoni fi programmi u attivitajiet tal-UE magħżula tal-aġenziji tal-UE ffokati fuq il-pajjiżi tal-Politika Ewropea tal-Viċinat (PEV); |
— |
Tiġi żviluppata liġi ġdida dwar ir-reklamar f'konformità mal-Kodiċi Awdjoviżiv il-ġdid li għad irid jiġi adottat u mal-istandards Ewropej u li timmira lejn kompetizzjoni effettiva fis-settur. |
Prijoritajiet fuq perijodu medju
— |
Tiġi indirizzata l-konċentrazzjoni tas-sjieda tal-media skont l-aħjar prattiki tal-UE; |
— |
Issir ħidma għall-adozzjoni ta' leġislazzjoni awdjoviżiva f'konformità ma' standards Ewropej. Isiru skambji ta' fehmiet dwar il-politika awdjoviżiva u l-istandards internazzjonali applikabbli. Ikun hemm kooperazzjoni fil-ġlieda kontra r-razziżmu u l-ksenofobija fil-qasam awdjoviżiv u dak tal-media. |
Parteċipazzjoni f'Aġenziji u Programmi tal-UE
Prijoritajiet fuq perijodu medju
Tiġi riveduta l-implimentazzjoni tal-Protokoll dwar il-Parteċipazzjoni fi Programmi tal-UE abbażi tal-parteċipazzjoni effettiva tar-Repubblika tal-Moldova fi Programmi speċifiċi tal-UE.
2.9 Sensibilizzazzjoni tal-pubbliku u viżibbiltà
Prijoritajiet fuq perijodu qasir
— |
Tiġi żgurata komunikazzjoni b'sisien sodi dwar l-opportunitajiet u l-implikazzjonijiet tal-Ftehim ta' Assoċjazzjoni bejn l-UE u r-Repubblika tal-Moldova, b'enfasi fuq id-DCFTA; |
Tiġi żgurata l-viżibbiltà rilevanti tal-proġetti u l-programmi kollha tal-UE, kif ukoll il-viżibbiltà tal-impatt tagħhom, permezz ta' ħidma mill-qrib maċ-ċentri tal-media, is-soċjetà ċivili u l-komunità kummerċjali fil-livell lokali, reġjonali u dak nazzjonali.
(1) Ir-Regolament (UE) Nru 2017/371 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-1 ta' Marzu 2017 li jemenda r-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 539/2001 li jelenka l-pajjiżi terzi li ċ-ċittadini tagħhom irid ikollhom viża fil-pussess tagħhom meta jaqsmu l-fruntieri esterni u dawk li ċ-ċittadini tagħhom huma eżentati minn dik il-ħtieġa (reviżjoni tal-mekkaniżmu ta' sospensjoni) (ĠU L 61, 8.3.2017, p. 1).
(2) Ir-Regolament (UE) 2016/679 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-27 ta' April 2016 dwar il-protezzjoni tal-persuni fiżiċi fir-rigward tal-ipproċessar ta' data personali u dwar il-moviment liberu ta' tali data, u li jħassar id-Direttiva 95/46/KE (Regolament Ġenerali dwar il-Protezzjoni tad-Data) (ĠU L 119, 4.5.2016, p. 1).
(3) Id-Direttiva (UE) 2016/680 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-27 ta' April 2016 dwar il-protezzjoni ta' persuni fiżiċi fir-rigward tal-ipproċessar ta' data personali mill-awtoritajiet kompetenti għall-finijiet tal-prevenzjoni, l-investigazzjoni, is-sejbien jew il-prosekuzzjoni ta' reati kriminali jew l-eżekuzzjoni ta' pieni kriminali, u dwar il-moviment liberu ta' tali data, u li tħassar id-Deċiżjoni Qafas tal-Kunsill 2008/977/ĠAI (ĠU L 119, 4.5.2016, p. 89).
(4) Id-Direttiva tal-Kunsill 2008/114/KE tat-8 ta' Diċembru 2008 dwar l-identifikazzjoni u l-indikazzjoni tal-Infrastruttura Kritika Ewropea u l-valutazzjoni tal-ħtieġa għat-titjib tal-ħarsien tagħhom (ĠU L 345, 23.12.2008, p. 75).
(5) Id-Direttiva (UE) 2016/1148 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-6 ta' Lulju 2016 dwar miżuri għal livell għoli komuni ta' sigurtà tan-netwerks u tas-sistemi tal-informazzjoni madwar l-Unjoni (ĠU L 194, 19.7.2016, p. 1).
(6) Id-Direttiva 2004/48/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tad-29 ta' April 2004 dwar l-Infurzar tad-drittijiet ta' proprjetà intellettwali (ĠU L 157, 30.4.2004, p. 45).
(7) Ir-Regolament (UE) Nru 608/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-12 ta' Ġunju 2013 dwar l-infurzar doganali tad-drittijiet ta' proprjetà intellettwali (ĠU L 181, 29.6.2013, p. 15).
(8) Ir-Regolament (KE) Nru 223/2009 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-11 ta' Marzu 2009 dwar l-Istatistika Ewropea u li jħassar ir-Regolament (Euratom, KE) Nru 1101/2008 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar it-trażmissjoni ta' data suġġetta għall-kunfidenzjalità statistika lill-Uffiċċju tal-Istatistika tal-Komunitajiet Ewropej, ir-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 322/97 u d-Deċiżjoni tal-Kunsill 89/382/KEE, Euratom li tistabbilixxi Kumitat dwar il-Programmi tal-Istatistika tal-Komunitajiet Ewropej (ĠU L 87, 31.3.2009, p. 164).
(9) Ir-Regolament (KE) Nru 1059/2003 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-26 ta' Mejju 2003 dwar l-istabbiliment ta' klassifikazzjoni komuni ta' unitajiet territorjali għall-istatistika (NUTS) (ĠU L 154, 21.6.2003, p. 1).