—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

A.

billi t-tibdil naturali fil-klima globali seħħ matul iż-żmien, iżda r-rapidità u l-volum kemm tat-tisħin globali kif ukoll tat-telf tal-bijodiversità osservati huma tant li r-rabta kawżali mal-attività umana ma tistax tiġi aktar dubitata,

B.

billi t-tibdil fil-klima jikkostitwixxi theddida serja għat-tnaqqis fil-faqar, id-drittijiet tal-bniedem, il-paċi u s-sigurtà, id-disponibilità tal-ilma, l-enerġija u r-riżorsi tal-ikel u l-kisba tal-MDGs f’ħafna pajjiżi li qed jiżviluppaw,

C.

billi l-aħħar seklu ra żieda medja ta’ 0.74 °C fit-temperatura tal-wiċċ tad-dinja u l-IPCC jipprevedi li din se tkompli togħla sa bejn 1.1 °C u 6.4 °C, skont is-sitwazzjoni,

D.

billi l-konsegwenzi umani, soċjali, finanzjarji u ekonomiċi ta’ dawn il-bidliet se jinħassu fil-kisba tal-MDGs u f’ħafna setturi, inkluż fil-produttività agrikola u dik tal-bhejjem, fl-attivitajiet tal-baħar, fil-flussi tat-turisti, fl-infrastruttura fiżika u fis-servizzi tas-saħħa; billi dawn x’aktarx jirriżultaw f’deżertifikazzjoni u jheddu l-eżistenza ta’ ħafna persuni indiġeni, gżejjer u foresti li jikkostitwixxu patrimonju dinji tanġibbli u mhux,

E.

billi l-pajjiżi tal-AKP huma dawk li l-inqas ikkontribwew għat-tibdil fil-klima iżda qed jaffrontaw l-aktar konsegwenzi serji; billi t-tibdil fil-klima għandu l-potenzjali li jnaqqas jew saħansitra jelimina t-tendenzi tal-iżvilupp globali billi jeqred il-potenzjal produttiv madwar id-dinja li qed tiżviluppa,

F.

billi l-finanzi pubbliċi fraġli, il-livelli għoljin ta’ dejn pubbliku u d-dipendenza kbira fuq il-monokulturi għall-esportazzjoni li jikkarettirizzaw lilll-pajjiżi tal-AKP jagħmluhom vulnerabbli għal xokkijiet esoġeni; billi d-dipendenza kbira ta’ dawn il-pajjiżi fuq il-produzzjoni tas-settur primarju bħala s-sors ewlieni tad-dħul nazzjonali jqegħidhom l-aktar fir-riskju minn tibdiliet klimatiċi,

G.

billi fil-livell tad-dar it-tibdil fil-klima se jnaqqas is-sigurtà finanzjarja, soċjali u fiżika individwali, billi jżid il-faqar u l-vulnerabilità, b’mod partikolari fost il-gruppi l-aktar vulnerabbli; billi, fil-livell makroekonomiku, it-tibdil fil-klima x’aktarx iżid il-ħtieġa għan-nefqa pubblika, filwaqt li fl-istess ħin inaqqas is-sorsi tad-dħul tal-gvern,

H.

billi t-tibdil fil-klima jista’ jwassal għal żieda fl-iskarsezza ta-riżorsi, bħall-art abitabbli, l-ilma għax-xorb u l-art li tinħarat, ħaġa li tikkawża konflitti ġodda, nuqqas ta’ sigurtà u flussi ta’ migrazzjoni, problemi li x’aktarx iżidu l-instabilità globali,

I.

billi l-produzzjoni agrikola, li tħaddem 70 % tal-popolazzjoni fil-Pajjiżi l-Anqas Żviluppati, diġà hija mhedda bit-temperaturi li qed jiżdiedu u l-livelli tax-xita li qed jinbidlu u li jikkontribwixxu għal tnaqqis fil-prodotti u nuqqas ta’ previżjoni tal-ammont ta’ dan; billi flimkien ma’ dan, il-prattiki tal-biedja li mhumiex sostenibbli jiddegradaw aktar l-artijiet b’mod potenzjalment permanenti,

J.

billi kważi l-persuni kollha tal-biljun persuna stmati li m’għandhomx biżżejjed x’jieklu fid-dinja jgħixu f’żoni rurali u huma dipendenti fuq id-disponibilità tal-art li tinħadem u l-prodotti agrikoli għall-għajxien tagħhom, u għaldaqstant għas-sopravivenza tagħhom,

K.

billi l-attivitajiet tal-baħar qed jgħaddu minn bidliet minħabba żieda fil-livell tal-baħar u żieda fl-aċidità tal-oċean li jikkawżaw ħsara lill-bijodiversità, u b’hekk jipperikolaw id-dħul tas-sajjieda lokali, id-dħul mill-industriji kostali tat-turisti u l-qasam ta’ applikazzjoni tal-portafolli kummerċjali tal-pajjiżi kostali; billi t-turiżmu fuq skala industrijali, meta ma jkunx sostenibbli ambjentalment, għandu jerġa’ jiġi kkunsidrat,

L.

billi l-impatt tat-tibdil fil-klima fuq l-attivitajiet tal-agrikultura u tal-baħar jimponi theddid serju għas-sigurtà tal-ikel,

M.

billi l-perikli qawwija li huma maħsuba li huma konnessi mat-tibdil fil-klima spiss huma imprevedibbli jew devastanti u jistgħu jeqirdu għalkollox il-produzzjoni tas-settur primarju, l-infrastruttura fiżika u l-industriji tat-turisti u jikkawżaw firxa wiesgħa ta’ telf ta’ ħajjiet,

N.

billi l-Istati Gżejjer Żgħar li Qed Jiżviluppaw spiss huma dawk l-aktar milquta minn perikli qawwija u jsofru wkoll l-iżvantaġġ ġeografiku tal-fatt li jinsabu fil-baxx u għalhekk jinsabu f’periklu li gradwalment jinqerdu mill-baħar u fl-aħħar nett li jegħrqu għalkollox meta l-livelli tal-ilma jogħlew,

O.

billi kundizzjonijiet klimatiċi mhux stabbli jfissru li ċerti reġjuni huma indikati bħala żoni b’ “riskju għoli”, għalhekk jonqos il-potenzjal tagħhom biex jiġbdu l-investiment barrani dirett,

P.

billi l-atturi ekonomiċi li jsegwu b’mod strett l-interessi tagħhom stess, bi ħsara għall-klima globali, l-ambjenti lokali, il-ħabitats u l-benessri soċjali, huma rari jinżammu responsabbli għad-danni li jikkawżaw,

Q.

billi f’dinja globalizzata bi profitti globali, ir-responsabbiltà korporattiva għandha ssir ukoll globali, kif għandu jsir ukoll l-obbligu li jiġu kkumpensati d-danni u t-telf.

1.

Jiddispjaċiha għall-falliment tal-Konferenza tan-Nazzjonijiet Uniti dwar it-Tibdil fil-Klima li saret f’Kopenħagen mis-7 sat-18 ta’ Diċembru 2009, li minħabba li ma wasslitx għal ftehima internazzjonali legalment vinkolanti u komprensiva, uriet li filwaqt li hemm kważi unanimità dwar it-tipi ta’ sfidi, hemm ħafna inqas qbil dwar il-modi biex dawn jiġu affrontati; tinnota li l-UE, matul in-negozjati f’Kopenħagen, ma rtiratx il-miri tagħha, u għalhekk tistieden lill-UE biex tieħu għalkollox ir-responsabilità, bħala attur sinifikanti, fl-isforzi kontinwi biex jintlaħaq ftehim vinkolanti matul il-konferenza li se ssir f’Cancún mid-29 ta’ Novembru sal-10 ta’ Diċembru 2010;

2.

Tirrikonoxxi li jeħtieġ li jsiru sforzi globali sostanzjali b’mod urġenti, b’mod partikolari fil-pajjiżi l-aktar industrijalizzati u żviluppati, biex jiġi limitat it-tisħin globali permezz tal-implimentazzjoni ta’ politiki ta’ mitigazzjoni u ta’ addattament koordinati, konverġenti, ambizzjużi u proattivi;

3.

Tinnota li fost l-impatti tat-tibdil fil-klima fuq il-pajjiżi li qed jiżviluppaw se jkun hemm tnaqqis fil-potenzjal tal-produttività tagħhom, tnaqqis fl-esportazzjoni u fid-dħul tal-gvern, ħaġa li tagħmel l-ekonomiji tagħhom aktar fraġli; jinsisti li jiġu implimentati miżuri ta’ appoġġ favur prattiki agrikoli sostenibbli u produttivi li jeżistu lokalment, sabiex itejbu s-sigurtà tal-ikel u jevitaw erożjoni u tnaqqis tal-ħamrija bla bżonn;

4.

Titlob lill-UE u lill-pajjiżi tal-AKP biex jinvestu f’sorsi alternattivi ta’ enerġija li ma tniġġisx u f’teknoloġiji biex itejbu l-effiċjenza tal-enerġija sabiex wieħed jieħu vantaġġ sħiħ mill-effetti benefiċjarji li jista’ jkollu l-użu tagħhom fuq is-suq tax-xogħol, is-sigurtà tal-enerġija u l-bijodiversità u konsegwentement fuq is-sigurtà tal-ikel; tenfasizza b’mod partikolari l-ħtieġa għal użu mifrux ta’ enerġiji rinnovabbli, b’mod partikolari l-eneriġija solari, u metodi tal-biedja li huma aktar effiċjenti f’termini tal-konsum tal-ilma; iħeġġeġ ukoll lill-Kummissjoni biex tappoġġja s-soluzzjonijiet innovattivi bħal żoni li ma jistgħux jinbnew madwar l-ibliet biex jissodisfaw ir-rekwiżiti bażiċi tal-popolazzjonijiet urbani fil-pajjiżi li qed jiżviluppaw;

5.

Titlob lill-UE u lill-pajjiżi tal-AKP biex jimplimentaw programm konġunt mifrux ta’ riċerka pubblika b’finanzjament fuq skala kbira mill-UE, li jinvolvi kumpaniji innovattivi u ċentri ta’ riċerka speċjalizzata biex jiżviluppaw teknoloġiji ġodda b’saħħtihom biex jintużaw sorsi ta’ enerġija rinnovabbli, li jagħmlu l-privattivi u l-proċessi disponibbli bla ħlas għall-imprendituri u għall-kumpaniji tal-Istat fl-UE u fil-pajjiżi tal-AKP;

6.

Jistieden lill-UE, bħala parti mill-koperazzjoni tagħha ta’ żvilupp, u lill-pajjiżi tal-AKP biex jiżviluppaw Sħubiji ta’ Tekonoloġija sabiex jiffaċilitaw l-użu ta’ teknoloġiji li ma jniġġsux fil-pajjiżi tal-AKP u biex jappoġġjaw, potenzjalment permezz tal-istabbiliment ta’ inizjattiva tal-enerġija, riċerka u żvilupp ta’ teknoloġiji simili bejn l-AKP u l-UE fil-pajjiżi tal-AKP stess; f’kuntest usa’, tenfasizza l-ħtieġa li jiġu ċċarati u mtejba d-drittijiet tas-sjieda fil-pajjiżi tal-AKP, sabiex jinħoloq potenzjal addizzjonali għall-iżvilupp fuq il-bażi tal-proprjetà u l-użu tagħha għall-produzzjoni u bħala garanzija;

7.

Tenfasizza l-ħtieġa li l-atturi ekonomiċi privati mill-pajjiżi tal-UE jaġixxu b’modi soċjalment responsabbli sakemm ikunu preżenti fil-pajjiżi tal-AKP, b’mod partikolari rigward ir-rispett għax-xogħol u d-drittijiet ta’ rimunerazzjoni tal-popolazzjonijiet u r-riżorsi naturali, l-ambjent, il-ħabitats, il-pajsaġġi naturali, il-fawna u l-flora tal-pajjiżi li fihom huma joperaw u li l-popolazzjonijiet lokali jiddependu fuqhom; tenfasizza b’mod partikolari l-ħtieġa biex titjieb ir-responsabilità soċjali tal-kumpaniji fir-rigward tal-esplojtazzjoni tar-riżorsi naturali;

8.

Titlob li l-fondi għall-attivitajiet marbuta mal-klima jkunu taħlita ta’ flus u impenji li ilhom jeżistu tad-donaturi fil-livelli tal-Għajnuna Uffiċjali għall-Iżvilupp (ODA) u li jinżammu rekords ċari tal-fondi allokati permezz ta’ dawn iż-żewġ mezzi separati;

9.

Tilqa’ b’sodisfazzjon l-inizjattiva mill-President Bolivjan Evo Moralek Ayma li tiġi organizzata Konferenza tan-Nies tad-Dinja dwar it-Tibdil fil-Klima u d-Drittijiet tad-Dinja f’Cochabamba (il-Bolivja) mid-19 sal-21 ta’ April 2010 bħala parti mill-isforz internazzjonali fit-triq minn Kopenħagen għal Cancún;

10.

Tfakkar li l-impenji internazzjonali li saru rigward l-MDGs ikunu jistgħu jinkisbu biss jekk il-pajjiżi industrijalizzati iżommu l-impenn tagħhom li jikkontribwixxu 0.7 % tal-PGD tagħhom f’ODAs;

11.

Titlob lill-UE u lill-Istati Membri tagħha biex jgħinu b’mod adegwat lill-Istati gżejjer żgħar tal-AKP biex jindirizzaw il-problemi kkawżati mit-tibdil fil-klima fis-setturi agrikoli u tal-baħar/tas-sajd tagħhom, inkluża s-sigurtà tal-ikel, billi jippromwovu l-iżvilupp ta’ ekonomiji favur l-ambjent permezz tat-trasferiment tat-teknoloġija u l-provvista ta’ miżuri addizzjonali għall-finanzjament tal-istrateġiji tagħhom ta’ adattament u ta’ mitigazzjoni;

12.

Tistqarr li fil-futur, is-somom meħtieġa għall-ġlieda kontra l-impatt tat-tibdil fil-klima f’pajjżi li qed jiżviluppaw ma jistgħux jinġabru mill-istati li jirrikorru għall-fondi pubbliċi biss, iżda s-settur privat għandu jikkontribwixxi wkoll; tilqa’ b’sodisfazzjon, għalhekk, l-inizjattivi tal-Istati Membri tal-UE dwar l-istabbiliment ta’ dazji volontarji fuq l-emissjonijiet tat-trasport bl-ajru u bil-baħar u titlob għal tassazzjoni konsegwenti fuq it-trasport internazzjonali tal-merkanzija li għandha tiġi applikata skont il-volum tat-tniġġis proporzjonali u l-intensità ta’ kull mezz ta’ trasport;

13.

Titlob l-implimentazzjoni ta’ prinċipju “l-entità responsabbli tħallas” bħala estensjoni loġika tal-prinċipju “min iniġġes iħallas”;

14.

Titlob li l-UE u dawk mill-Istati Membri tagħha li għandhom postijiet individwali fil-G20 jidħlu f’negozjati mal-G20 u mal-imsieħba tal-OECD u, b’mod aktar ġenerali, fi ħdan l-istituzzjonijiet finanzjarji globali li huma mfassla biex jiksbu ftehim dwar il-ħtieġa għal dazju globali, li r-riżultat tiegħu jintuża għall-finanzjament ta’ oġġetti pubbliċi globali, inkluża l-ġlieda kontra l-agħar effetti tat-tibdil fil-klima;

15.

Tinnota bi tħassib li, minbarra l-Afrika t’Isfel, l-ebda stat jew grupp ta’ stati tal-AKP mhuma preżenti fuq il-Laqgħa tal-G20; tistqarr li ma jistax jiġi żviluppat mudell ġdid għal governanza globali sostenibbli mingħajr parteċipazzjoni akbar mill-ifqar pajjiżi fl-Afrika, il-Karibew u l-Paċifiku;

16.

Tistieden lill-pajjiżi tal-AKP u tal-UE biex jimplimentaw l-aqwa prattiki internazzjonali fl-iżvilupp tal-leġiżlazzjoni nazzjonali maħsuba għall-iżvilupp sostenibbli, għat-tnaqqis tal-emissjonijiet tal-karbonju, it-trawwim ta’ teknoloġiji tal-enerġija li ma jniġġsux u l-promozzjoni tal-użu tal-enerġija rinnovabbli;

17.

Tagħti istruzzjonijiet lill-Ko-Presidenti tagħha biex jgħaddu din ir-riżoluzzjoni lill-Kunsill tal-Ministri tal-AKP-UE, lill-Parlament Ewropew, lill-Kummissjoni Ewropea, lill-Presidenza tal-Kunsill tal-UE u lill-Unjoni Afrikana.

A.

billi l-kriżi attwali hija ta’ natura eċċezzjonali u hija taħlita ta’ kriżijiet fil-livell soċjali, ambjentali, tal-enerġija, ekonomiku, finanzjarju u tal-ikel; billi l-mudell ta’ żvilupp jeħtieġ li jiġi aġġustat sabiex jiġi żgurat li jkun effikaċi u trasparenti,

B.

billi l-Organizzazzjoni tal-Ikel u l-Agrikoltura (FAO) tistma li n-numru ta’ nies fid-dinja li jbatu l-ġuħ laħaq il-biljun u t-total żdied b’100 miljun minħabba l-kriżi globali; billi n-numru ta’ persuni li jgħixu fil-faqar jista’ jiżdied b’90 miljun sa Diċembru 2010,

C.

billi ħafna mill-pajjiżi tal-AKP huma dipendenti fuq l-esportazzjonijiet ta’ prodotti u riżorsi naturali, u l-kriżi wasslet għal tnaqqis fil-qligħ tal-esportazzjoni għal ħafna pajjiżi li qed jiżviluppaw, tnaqqis fit-trasferiment ta’ fondi lejn dawn il-pajjiżi u tnaqqqis fl-investiment barrani dirett,

D.

billi l-pajjiżi li qed jiżviluppaw jaffaċjaw ukoll tnaqqis fis-somom ta’ flus mibgħuta mill-ħaddiema migranti lill-pajjiżi tal-oriġini tagħhom u tnaqqis fl-għajnuna uffiċjali għall-iżvilupp (ODA), li huwa stmat min-Nazzjonijiet Uniti għal USD 20 miljun inqas kull sena minn dak li ġie mwiegħed fil-laqgħa tal-G8 fi Gleneagles fl-2005 dwar għajnuna lill-Afrika,

E.

billi l-impatt tal-bosta kriżijiet fuq il-pajjiżi tal-AKP se jipperikola l-kisba tal-MDGs,

F.

billi l-marda tal-HIV/AIDS mhijiex biss kwistjoni ta’ saħħa minħabba l-fatt li nfirxet u b’hekk ħolqot pandemija b’konsegwenzi soċjali, ekonomiċi u demografiċi fil-pajjiżi kollha,

G.

billi l-kriżi ekonomika u finanzjarja x’aktarx iżżid it-telf ta’ ħaddiema b’ħiliet mill-pajjiżi tal-AKP, biex b’hekk l-effetti tal-kriżi fuq medda twila ta’ żmien marru għall-agħar,

H.

billi l-pajjiżi tal-AKP mhumiex ħatja għall-kriżi finanzjarja u ekonomika iżda huma fost dawk li qed jintlaqtu bl-agħar mod mill-effetti tagħha, li huwa veru wkoll fir-rigward tat-tibdil fil-klima; billi l-kriżi finanzjarja u ekonomika ġiet ikkawżata, inter alia, mit-tneħħija tar-regolamentazzjoni fis-swieq finanzjarji u ekonomiċi,

I.

billi l-kundizzjonijiet tax-xogħol qed imorru għall-agħar wara l-kriżi: il-qgħad tela’ sa 59 miljun mad-dinja kollha u aktar minn 200 miljun ħaddiem huma esposti għall-faqar estrem wara l-kriżi finanzjarja u ekonomika, kemm fil-pajjiżi tal-AKP kif ukoll f’dawk tal-UE,

J.

billi l-gruppi vulnerabbli fis-soċjetà, l-ewwel u qabel kollox iż-żgħażagħ, se jkollhom ibatu l-effetti fuq terminu medju jew twil tal-kriżi; billi l-proporzjon diġà eċċessiva tal-qgħad li hemm fost iż-żgħażagħ se tkompli tikber,

K.

billi l-effetti tal-kriżi ekonomika globali fuq il-pajjiżi bi “dħul medju” li qed jiżviluppaw u fuq il-programmi tagħhom ta’ żvilupp soċjali m’għandhomx jiġu injorati,

1.

Tfakkar li l-UE hija mitluba li jkollha deċiżiv fil-mitigazzjoni tal-effetti tal-kriżi fuq il-pajjiżi tal-AKP, anke minħabba l-pożizzjoni tagħha bħala l-imsieħba kummerċjali ewlenija tal-Istati tal-AKP, il-fornitur prinċipali ta’ investiment privat u l-ikbar donatur tal-ODA fid-dinja;

2.

Tħeġġeġ lill-pajjiżi donaturi biex jużaw din il-kriżi mingħajr preċedent bħala katalista biex jesploraw aktar il-possibilitajiet eżistenti f’termini ta’ sorsi addizzjonali u innovattivi ta’ finanzjament għall-iżvilupp, bħal pereżempju taxxa internazzjonali fuq it-tranżazzjonijiet finanzjarji, u biex jidentifikaw sorsi ġodda, sabiex jippermettu lill-pajjiżi li qed jiżviluppaw biex jiddiversifikaw is-sorsi ta’ dħul tagħhom u biex jimplimentaw programmi ta’ nfiq aktar effettivi, konkreti u operattivi;

3.

Tibża’ li l-kriżi tfixkel il-kisba tal-MDGs u l-kriżi finanzjarja ssir kriżi ta’ żvilupp, u titlob għalhekk li jkunu rrispettati u rrealizzati l-impenji li daħlu għalihom l-Istati Membri tal-UE biex iżidu l-ODA għal 0.56 % tal-GNI sal-2010 u għal 0.7 % sal-2015; titlob lill-Istati Membri biex jonoraw dawn l-impenji billi jinkluduhom fil-leġiżlazzjoni nazzjonali vinkolanti; titlob azzjoni koordinata u tisħiħ tal-programmi ta’ żvilupp sabiex tipproteġi l-allokazzjonijiet eżistenti tal-ODA għas-setturi tas-saħħa, l-edukazzjoni u l-protezzjoni soċjali;

4.

Tistieden lill-pajjiżi tal-UE u tal-AKP biex jużaw il-finanzjament Ewropew bl-aktar mod effettiv bil-għan li jintlaħqu l-MDGs permezz ta’ għażla aktar attenta tas-setturi prijoritarji fid-Dokumenti ta’ Strateġija Nazzjonali u l-Programmi Indikattivi Nazzjonali;

5.

Ittenni l-importanza tal-prinċipji tal-effikaċja tal-għajnuna mfissra fid-Dikjarazzjoni ta’ Pariġi u l-Aġenda ta’ Accra għall-Azzjoni u l-prinċipji tal-koordinament tad-donaturi mfissra fil-Kodiċi ta’ Mġiba tal-UE dwar it-tqassim tax-xogħol fil-Politika tal-Iżvilupp (8); tistieden il-laqgħa tal-Kunsill tal-Ministri tal-AKP-UE biex iġġedded l-impenn tagħha f’dan ir-rigward;

6.

Tistieden lill-gvernijiet tal-UE u tal-AKP biex jiġġieldu b’mod konġunt biex jeqirdu l-evażjoni tat-taxxa, il-flussi illegali tal-kapitali u l-ħasil ta’ flus; tenfasizza l-ħtieġa li jiġi appoġġjat il-bini tal-kapaċità fl-Istati tal-AKP, inklużi sistemi nazzjonali tat-taxxa u l-korp tal-imħallfin, sabiex il-ġid jitqassam aħjar;

7.

Tappoġġja l-implimentazzjoni ta’ prattiki internazzjonali fi kwistjonijiet tat-taxxa, b’mod partikolari r-rispett tal-prinċipji tat-trasparenza u tal-iskambju ta’ informazzjoni bejn l-Istati tal-AKP li jkunu ntrabtu magħhom;

8.

Tinsisti dwar il-ħtieġa biex titnaqqas l-ispiża fuq tranżazzjonijiet ta’ ħlas, b’mod partikolari fi żmien meta l-migranti jsofru ħafna mill-kriżi u ma jkunux jistgħu jittrasferixxu daqshekk flus lejn il-pajjiż tal-oriġini tagħhom;

9.

Tenfasizza li koperazzjoni reġjonali għandha rwol ewlieni biex jingħelbu l-effetti tal-kriżi;

10.

Tenfasizza l-irwol tas-sistemi soċjali ta’ protezzjoni fil-mitigazzjoni tal-faqar u titlob il-ħolqien u l-iżvilupp ta’ mekkaniżmi ta’ protezzjoni soċjali;

11.

Tistieden, fuq medda qasira ta’ żmien, lill-gvernijiet riċevituri u lid-donaturi biex jiffukaw fuq xbieki ta’ sikurezza biex jipprevienu lin-nies milli jispiċċaw fil-faqar; tappoġġja l-istabbiliment ta’ Sistema Globali ta’ Allarm dwar il-Faqar (Global Poverty Alert System), bħala fond internazzjonali ta’ rispons rapidu li jipprovdi xibka ta’ sikurezza għall-persuni l-aktar vulnerabbli tad-dinja;

12.

Jilqa’ l-mekkaniżmu tal-Istrument ta’ Vulnerabilità FLEX (V-FLEX) mill-Kummissjoni Ewropea, li għandu l-għan li jipprovdi appoġġ sabiex jipproteġi n-nefqa soċjali; jistieden lill-Kummissjoni u lill-gvernijiet tal-AKP biex jieħdu l-opportunità tar-reviżjoni ta’ nofs it-terminu tad-Dokumenti ta’ Strateġija Nazzjonali u Reġjonali biex jeżaminaw il-possibilitajiet tar-rinfurzar tas-setturi soċjali u biex iżidu r-riżorsi għat-tieni “pakkett” tal-V-FLEX bil-għan li tiġi ffinanzjata għalkollox id-differenza residwa fil-finanzjament tal-Istati tal-AKP eliġibbli fl-2010;

13.

Tħeġġeġ lill-gvernijiet u lid-donaturi biex jagħtu prijorità lill-appoġġ għall-ħtiġijiet bażiċi soċjali u jtejbu l-appoġġ għat-tfal u n-nisa vulnerabbli milquta ħażin mill-kriżi, iż-żgħażagħ li jinsabu f’riskju, il-ħaddiema migranti b’paga baxxa u b’inqas ħiliet, il-ħaddiema rurali u l-persuni bi bżonnijiet speċjali;

14.

Tfakkar li għandhom isiru sforzi biex tonqos il-mortalità tat-trabi u tal-ommijiet fl-Afrika tan-Nofsinhar tas-Saħara fejn dawn l-MDGs jistgħu ma jintlaħqux; tfakkar li l-edukazzjoni u s-saħħa għandhom ikunu fil-qalba tal-politiki ta’ żvilupp u tinsisti li s-sitwazzjoni attwali m’għandha tiġġustifika l-ebda tnaqqis fin-nefqa nazzjonali u fl-għajnuna internazzjonali għal dawn is-setturi;

15.

Temmen li l-programmi tas-saħħa, inkluża s-saħħa sesswali u riproduttiva, il-promozzjoni tal-ugwaljanza bejn is-sessi, it-tisħiħ tal-irwol tan-nisa u d-drittijiet tat-tfal għandhom ikunu prominenti fil-politika ta’ żvilupp bejn l-AKP u l-UE, b’mod partikolari f’żoni fejn il-vjolenza bbażata fuq is-sess hija mifruxa u n-nisa u t-tfal ikunu f’riskju li taqbadhom il-marda tal-HIV/AIDS jew jinċaħdu l-aċċess għall-informazzjoni, il-prevenzjoni u/jew il-kura;

16.

Tistieden lill-gvernijiet tal-AKP u tal-UE biex jieħdu miżuri maħsuba speċifikament għall-integrazzjoni taż-żgħażagħ u n-nisa fis-soċjetà u biex iżidu l-parteċipazzjoni tagħhom fl-ekonomija;

17.

Tenfasizza li l-ħolqien tal-impjiegi għandu jiġi ffaċilitat permezz tat-titjib tal-edukazzjoni terzjarja, inkluż it-taħriġ vokazzjonali u t-tagħlim tul il-ħajja; titlob aktar aċċess ugwali għall-iżvilupp tal-ħiliet, it-taħriġ u l-edukazzjoni ta’ kwalità u aktar opportunitajiet għalihom; titlob titjib fir-rigward tal-aċċess għall-kreditu (inklużi l-mikrofinanzi) biex iħeġġu l-ħolqien tal-impjiegi u jgħinu fit-twaqqif tal-mikrointrapriżi biex jerġgħu jistimulaw l-ekonomiji lokali;

18.

Tenfasizza l-ħtieġa li jiġu protetti d-drittijiet tal-ħaddiema u titlob li jittieħdu aktar miżuri għall-ġlieda kontra t-tħaddim forzat tat-tfal u l-qgħad fost iż-żgħażagħ; tistieden lill-partijiet interessati biex jiżviluppaw strateġiji ta’ rispons għall-kriżi fil-livelli nazzjonali u settorjali permezz ta’ djalogu soċjali;

19.

Tenfasizza li x-xogħol deċenti għandu jkun fil-qalba tal-ħolqien tal-impjiegi biex wieħed jegħleb il-kwistjoni tal-’ħaddiema fqar’; għalhekk tenfasizza li strateġija ta’ tkabbir reġjonali li tiffoka fuq kwistjonijiet dwar l-impjiegi u dawk marbuta max-xogħol deċenti għandhom jiġu inklużi fir-reviżjoni ta’ nofs it-terminu tad-Dokumenti ta’ Strateġija tal-Pajjiżi tal-AKP;

20.

Tistieden lill-pajjiżi donaturi biex jappoġġaw lill-pajjiżi tal-AKP fid-diversifikazzjoni tal-ekonomiji tagħhom sabiex dawn isiru inqas dipendenti fuq prodott wieħed biss; tfakkar il-ħtieġa biex wieħed jinvesti fl-infrastruttura u fi proġetti ta’ konnessjoni reġjonali u tinsisti li sħubija ta’ partijiet ugwali għandha tagħti direzzjoni lil politiki ta’ kummerċ, bil-għan li tqiegħed l-ekonomiji fuq bażi stabbli fil-livell reġjonali u lokali;

21.

Tiġbed l-attenzjoni għall-ħtieġa li jiġi evalwat l-investiment fil-pajjiżi li qed jiżviluppaw f’termini tas-sostenibilità tiegħu u li jinżammu kundizzjonijiet ambjentali u ta’ għajxien b’saħħithom fuq bażi dejjiema;

22.

Tafferma mill-ġdid li t-telf tal-għarfien huwa realtà allarmanti li thedded il-proċess u l-prospetti tal-iżvilupp tal-Pajjiżi l-Inqas Żviluppati billi jaffettwa b’mod negattiv is-setturi bażiċi tas-saħħa u tal-iġjene, l-edukazzjoni u l-bini tas-settur pubbliku; għalhekk tħeġġeġ il-migrazzjoni ċirkolari;

23.

Ittenni li l-kriżi reċenti tal-ikel uriet li l-agrikoltura ġiet injorata għal żmien twil ħafna u li n-nutrizzjoni ħażina teħtieġ b’mod urġenti li tiġi indirizzata b’miżuri fuq medda twila ta’ żmien; tħeġġeġ lill-pajjiżi, lid-donaturi u lill-istituzzjonijiet internazzjonali kkonċernati biex iħeġġu l-investiment fis-sigurtà tal-ikel u fl-agrikoltura, b’mod partikolari l-agrikoltura fuq skala żgħira; hija tal-opinjoni li l-Kummissjoni Ewropea għandha tieħu l-opportunità provduta mir-reviżjoni ta’ nofs it-terminu tad-Dokumenti tal-Istrateġija tal-Pajjiż skont l-Istrument ta’ Koperazzjoni għall-Iżvilupp u l-Fond Ewropew għall-Iżvilupp biex tiddiskuti mal-pajjiżi li jirċievu l-ħtieġa biex imexxu l-agrikoltura u s-sajd aktar ‘il fuq fl-aġenda;

24.

Tenfasizza li l-esportazzjoniet sussidjati tal-ikel tal-UE għandhom ikunu maħsuba għar-reġjuni fejn hemm nuqqasijiet qawwija tal-ikel;

25.

Tilqa’ b’sodisfazzjon l-investiment barrani fl-agrikoltura meta dan jappoġġja l-iżvilupp u jgħin fil-bini tal-kapaċità lokali biex ibiddel il-materja prima (speċjalment il-prodotti agrikoli) fi prodotti proċessati; madankollu hija mħassba dwar it-tendenza attwali fejn xi pajjiżi jikru l-art fil-pajjiżi li qed jiżviluppaw sabiex jimpurtaw il-produzzjoni minn dawk il-pajjiżi; tinsisti li tali kuntratti għandhom ikunu trasparenti u li parti mill-produzzjoni għandha tibqa’ fil-pajjiż li jipproduċi; tesprimi t-tħassib tagħha rigward l-ispekulazzjoni tal-ikel;

26.

Titlob li tiżdied il-kapaċità teknika, finanzjarja u umana bil-għan li tippromwovi lill-bdiewa żgħar, is-swieq lokali u t-tekniki ta’ kultivazzjoni moderna fil-pajjiżi tal-AKP sabiex tagħmilhom inqas vulnerabbli għall-effetti tas-swieq dinjin mhux stabbli;

27.

Tistieden lill-UE u lill-pajjiżi tal-AKP biex jittrattaw l-iżvilupp tas-settur agrikolu, is-sajd u s-sigurtà tal-ikel bħala prijorità u biex jagħmluhom settur prijoritarju fit-tfassil ta’ Dokumenti tal-Istrateġija tal-Pajjiż u Programmi Indikattivi Nazzjonali; tenfasizza li l-produzzjoni u d-distribuzzjoni tal-ikel għandha tiġi indirizzata sabiex wieħed jipprevieni l-ġuħ fil-pajjiżi tal-AKP; tissuġġerixxi wkoll li tiġi żviluppata kultura urbana;

28.

Tistieden lill-UE biex timpenja ruħha ma’ organizzazzjonijiet reġjonali tal-immaniġġjar tas-sajd sabiex ikun hemm sajd sostenibbli u tiġi żviluppata l-kapaċità interna tal-pajjiżi tal-AKP biex jipproċessaw il-ħut tagħhom;

29.

Tfakkar li huwa meħtieġ ammont ta’ USD 100 biljun fis-sena sal-2020 biex jgħin lill-pajjiżi li qed jiżviluppaw ilaħħqu mat-tibdil fil-klima; tistieden lill-pajjiżi tal-AKP biex jistabbilixxu l-prijoritajiet tagħhom stess għall-ġlieda kontra t-tibdil fil-klima permezz tal-istabbiliment ta’ programmi nazzjonali ta’ adattament; tinsisti li l-fondi m’għandhomx jiġu minn assistenza għall-iżvilupp li hija diġà ppjanata: minflok, dawn għandhom ikunu fondi ġodda u addizzjonali;

30.

Tenfasizza li l-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima hija sfida kbira ħafna għall-pajjiżi li qed jiżviluppaw iżda li għandha ssir ukoll opportunità, bl-appoġġ finanzjarju u tekniku tad-donaturi, għall-promozzjoni tat-teknoloġiji favur l-ambjent għall-iżvilupp tal-pajjiżi (żvilupp favur l-ambjent) permezz ta’ trasferimenti teknoloġiċi (l-enerġija solari, eċċ.) u għall-ħolqien ta’ impjiegi favur l-ambjent;

31.

Jiddispjaċiha dwar in-nuqqas ta’ ftehima legalment vinkolanti fis-Samit ta’ Kopenħagen; għalhekk titlob strateġija konġunta bejn l-AKP u l-UE lejn impenn reali fil-qafas tas-COP 16 li jmiss li għandu jsir fil-Messiku;

32.

Tiġbed l-attenzjoni għall-importanza tal-promozzjoni ta’ alleanza dinjija għall-ġlieda kontra t-tibdil fil-klima, ħaġa li għandha tfittex li tipprovdi appoġġ akbar lill-pajjiżi li qed jiżviluppaw, li huma ifqar u li huma aktar esposti għat-tibdil fil-klima, b’mod partikolari l-Pajjiżi l-Inqas Żviluppati u l-Istati Gżejjer Żgħar li Qed Jiżviluppaw;

33.

Tagħti istruzzjonijiet lill-Ko-Presidenti tagħha biex jgħaddu din ir-riżoluzzjoni lill-Kunsill tal-Ministri AKP-UE, lill-Parlament Ewropew, lill-Kummissjoni Ewropea, lill-Presidenza tal-Kunsill tal-Unjoni Ewropea, lill-Unjoni Afrikana u lill-Parlament Pan-Afrikan.

A.

billi terremot ta’ 7.3 fuq l-iskala Richter laqat lil Ħaiti fit-12 ta’ Jannar 2010 u kkawża dannu katastrofiku f’Port-au-Prince, f’Jacmel u f’lokalitajiet oħra fir-reġjun, u ġie segwit minn skossi qawwija li baqgħu jaffettwaw lill-pajjiż.

B.

billi huwa meqjus li kien hemm aktar minn 200 000 persuna li tilfu ħajjithom, 250 000 midruba u aktar minn 3 miljun persuna affettwati direttament; billi l-Missjoni tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Istabbilizzazzjoni ta’ Ħaiti (MINUSTAH) ġarrbet spejjeż kbar u tinsab imnikkta għall-mewt ta’ 146 persuna filwaqt li 70 huma rapportati neqsin,

C.

billi l-Uffiċċju tan-NU għall-Koordinazzjoni tal-Affarijiet Umanitarji (OCHA) irrapporta li fil-pajjiż kollu madwar miljun persuna jeħtieġu l-kenn, partikolarment hekk kif qed joqrob l-istaġun tax-xita, u hemm sa 500 000 persuna ġew spostati internament,

D.

billi anke qabel it-terremot tat-12 ta’ Jannar 2010, il-pajjiż intlaqat serjament minn uragani u tempesti tropikali fl-2008 li kkawżaw ħsara ta’ madwar 15 % tal-PGD,

E.

billi madwar 1.8 miljun persuna ma kellhomx sigurtà alimentari qabel it-terremot, f’pajjiż fejn kważi 60 % tal-popolazzjoni tgħix f’żoni rurali u 70 % (12-il miljun persuna) tgħix fuq anqas minn USD 2 kuljum.

F.

billi dan il-faqar estrem ġab l-effetti qerrieda tat-terremot għall-agħar u tefa’ lill-pajjiż f’waħda mill-aktar kriżijiet umanitarji serji li qatt għadda minnhom,

G.

billi l-Kummissjoni qablet li tipprovdi EUR 137 miljun għal bżonnijiet fuq terminu ta’ żmien qasir u mill-inqas EUR 200 miljun għal terminu ta’ żmien medju u twil, bl-Istati Membri jipprovdu EUR 92 miljun addizzjonali; billi l-Bank Inter-Amerikan għall-Iżvilupp iqis li hemm bżonn EUR 10.5 biljun biex jerġa’ jinbena Ħaiti, b’rata ta’ EUR 2 biljun fis-sena; billi tikkunsidra d-deċiżjoni meħuda mill-Unjoni tan-Nazzjonijiet tal-Amerika t’Isfel biex jinħoloq fond għall-għajnuna għal Ħaiti ta’ EUR 217 miljun,

H.

billi Ħaiti jinsab mgħakkes b’dejn barrani ta’ madwar USD 1 biljun, li kien ostakolu għall-iżvilupp ta’ dan il-pajjiż anke qabel it-terremot u jista’ jfixkel l-isforz għall-irkupru tal-pajjiż,

I.

billi tinnota d-deċiżjoni tal-ministri tal-G7 biex id-dejn ta’ Ħaiti jitħassar, iżda tinnota wkoll il-fatt li d-dejn li Ħaiti għandu mal-pajjiżi tal-G7 jammonta għal USD 216 miljun biss minn total ta’ USD 890 miljun,

J.

billi minbarra l-operazzjoni ta’ għajnuna immedjata, l-isforzi ta’ rkupru fuq terminu medju u twil ta’ żmien għar-rikostruzzjoni tal-għajxien tan-nies, tal-infrastruttura meqruda, tal-istituzzjonijiet tal-istat u tal-attivitajiet ekonomiċi jeħtieġu impenn internazzjonali fit-tul,

1.

Tesprimi l-kondoljanzi sinċieri tagħha lill-poplu ta’ Ħaiti u lill-popli ta’ nazzjonijiet oħra milquta u lill-persunal tal-organizzazzjonijiet internazzjonali, inklużi n-NU u l-Kummissjoni Ewropea, u tesprimi l-kompassjoni u s-solidarjetà tagħha magħhom għat-telf massiv ta’ ħajjiet u l-qerda kkawżati mit-terremot eċċezzjonalment qawwi; tfaħħar pubblikament il-kuraġġ u s-solidarjetà eżemplari li wrew il-persuni ta’ Ħaiti li, eżatt wara d-diżastru u qabel ma l-midja saret taf bih u filwaqt li kienu neqsin minn kollox huma stess, salvaw eluf ta’ ħajjiet u għenu eluf ta’ persuni u orfni feruti;

2.

Tilqa’ l-isforzi tal-awtoritajiet u tas-soċjetà ċivili Ħaitjani, kif ukoll tan-NU, tal-NGOs u ta’ donaturi bilaterali oħra, biex iġibu l-għajnuna lill-poplu ta’ Ħaiti, u tfaħħar pubblikament il-ħidma tal-organizzazzjonijiet umanitarji u tal-individwi minn madwar l-Unjoni Ewropea u l-pajjiżi tal-AKP u tad-dinja kollha;

3.

Tilqa’ bis-sħiħ is-solidarjetà murija mill-istati membri tan-Nazzjonijiet Uniti u mill-imsieħba internazzjonali miġbura fil-Konferenza Internazzjonali tad-Donaturi “Lejn Ġejjieni Ġdid għal Ħaiti” li saret fi New York fil-31 ta’ Marzu 2010 u li rriżultat f’kontribuzzjonijiet li jammontaw għal USD 9.9 miljun tul it-tliet snin li ġejjin u wara, u tħeġġeġ lill-komunità internazzjonali biex tissodisfa l-wegħdiet li saru fil-passat;

4.

Tappoġġja l-fatt li d-donaturi internazzjonali allinjaw il-kontributi tagħhom mal-Pjan ta’ Azzjoni għall-Irkupru Nazzjonali u għall-Iżvilupp ta’ Ħaiti, ippreżentat minn René Préval, President ta’ Ħaiti, bħala sinjal ċar li l-awtoritajiet Ħaitjani se jikkontrollaw l-isforzi ta’ rikostruzzjoni fil-futur;

5.

Tenfasizza li huwa importanti li n-NU, filwaqt li jaġixxu taħt il-protezzjoni tal-Gvern ta’ Ħaiti, ikollhom u jibqa’ jkollhom f’idejhom il-koordinazzjoni tal-operazzjonijiet ċivili u militari kollha, fir-rigward tal-istabbiliment mill-ġdid tas-sigurtà u tal-għajnuna umanitarja, u anke tar-rikostruzzjoni u l-iżvilupp;

6.

Tistieden lin-NU biex jirrevedu l-mandat ta’ MINUSTAH flimkien mal-awtoritajiet Ħaitjani sabiex jissodisfaw il-ħtiġijiet tal-pajjiż ta’ wara d-diżastru, b’attenzjoni partikolari għall-kwistjonijiet ta’ sigurtà;

7.

Titlob li ssir evalwazzjoni komprensiva biex jiġu identifikati l-ħtiġijiet fit-tul kif ukoll fuq terminu qasir ta’ żmien tal-popolazzjoni u sabiex jiġi stabbilit l-involviment tal-komunità internazzjonali fil-proċess ta’ rikostruzzjoni, proċess li jkun ikopri t-tliet fażijiet ta’ għajnuna ta’ emerġenza, riabilitazzjoni u rikostruzzjoni;

8.

Tesprimi tħassib serju dwar il-benessri tal-aktar persuni vulnerabbli, partikolarment in-nisa, it-tfal u l-anzjani; tistieden lill-Kummissjoni u lin-NU biex jagħtu attenzjoni speċjali u appoġġ lill-parteċipazzjoni tan-nisa fl-isforzi ta’ rikostruzzjoni billi jinvolvuhom b’mod attiv fil-fażijiet ta’ riabilitazzjoni, rikostruzzjoni u evalwazzjoni tal-programmi kollha ta’ għajnuna u ta’ bini mill-ġdid;

9.

Tenfasizza li t-tfal waħedhom u dawk separati mill-familji tagħhom għandhom jingħataw servizzi li l-għan tagħhom huwa li jerġgħu jgħaqqduhom mill-aktar fis possibbli mal-ġenituri tagħhom jew ma’ min is-soltu jieħu ħsiebhom; tistieden lill-UE u lill-komunità internazzjonali biex jevalwaw b’mod urġenti l-ħtieġa ta’ pjan koordinat biex jiġu trattati l-elufi ta’ tfal li saru orfni minħabba t-terremot; tenfasizza r-riskju serju tal-adozzjoni illegali u tat-traffikar tat-tfal;

10.

Tħeġġeġ lill-UE biex tappoġġja moratorju temporanju għall-adozzjonijiet il-ġodda ta’ tfal minn Ħaiti sa sentejn wara li jkunu bdew l-isforzi ta’ traċċjar; titlob li jsiru sforzi mill-UE biex b’urġenza tipprovdi lit-tfal il-ħtiġijiet bażiċi tagħhom, tibda tħaddem skejjel temporanji u tipprovdi servizz ta’ konsulenza lit-tfal;

11.

Tħeġġeġ bis-sħiħ lill-Kummissjoni Ewropea u lill-komunità internazzjonali biex jissorveljaw is-sitwazzjoni tas-saħħa tal-popolazzjoni Ħaitjana, partikolarment tan-nisa u t-tfal;

12.

Tistieden lill-komunità internazzjonali biex mingħajr dewmien tħassar id-dejn barrani tar-Repubblika ta’ Ħaiti u tfaħħar lil kull min ħa jew ħabbar miżuri għal dak l-iskop; tenfasizza li kwalunkwe għajnuna ta’ emerġenza għat-terremot għandha tiġi pprovduta fl-għamla ta’ għotjiet u mhux f’għamla ta’ self li jġib id-dejn;

13.

Tappoġġja l-isforzi tal-UE u ta’ donaturi oħra biex tingħata spinta lill-produzzjoni tal-ikel fil-livell lokali billi tiġi rranġata l-infrastruttura li saritilha l-ħsara u billi l-materjal meħtieġ (żerriegħa, fertilizzant u għodda) isir għad-dispożizzjoni ta’ dawk li għandhom impriża agrikola żgħira - b’mod partikolari għall-istaġun tat-tħawwil tar-rebbiegħa li jibda f’Marzu u li jifforma 60 % tal-produzzjoni nazzjonali tal-ikel; tistieden lill-UE u lil donaturi internazzjonali oħra biex, fejn ikun possibbli, jakkwistaw ikel prodott fil-pajjiż għall-isforz ta’ għajnuna, biex b’hekk ikunu qegħdin jagħtu kontribut importanti biex jgħinu l-ekonomija rurali u jipproteġu lill-produtturi lokali;

14.

Tenfasizza l-ħtieġa li tingħata attenzjoni fuq l-investiment fit-tul fil-kostruzzjoni ta’ bini li jkun jiflaħ għat-terremoti u li jissodisfa l-istandards tekniċi xierqa u fl-infrastruttura bażika, bħal mhija l-provvista tal-ilma, it-toroq, l-elettriku u t-trasferiment tat-teknoloġija, li jew ma kinux jeżistu jew inkella fil-biċċa l-kbira ma kinux adegwati qabel ma sar it-terremot, u b’hekk aggravaw ħafna l-impatt tad-diżastri naturali.

15.

Titlob it-twaqqif ta’ fond amministrat min-Nazzjonijiet Uniti biex jiffinanzja miżuri li jqajmu l-għarfien pubbliku u ta’ taħriġ, sistemi ta’ prevenzjoni u ta’ twissija bikrija, il-kostruzzjoni ta’ strutturi xierqa ta’ protezzjoni u l-ħażna ta’ tagħmir mediku u sanitarju f’każ ta’ emerġenza;

16.

Tistieden lill-komunità internazzjonali biex tiżgura li n-nies ta’ Ħaiti u l-gvern tagħhom, taħt il-kontroll demokratiku tal-parlament tiegħu, ikunu l-atturi ewlenin fil-proċess ta’ rikostruzzjoni, biex ikunu jistgħu jieħdu f’idejhom is-sjieda tal-ġejjieni kollettiv tagħhom; titlob lill-Kummissjoni Ewropea u lill-Istati Membri tal-UE biex jużaw l-għarfien tal-UE li għandhom f’idejhom u b’hekk isaħħu l-kapaċità nazzjonali u lokali, reġjonali u sottoreġjonali;

17.

Tħeġġeġ lill-komunità internazzjonali biex tiżgura li l-kwistjoni tat-tnaqqis fil-faqar f’Ħaiti tibqa’ fuq nett tal-aġenda, anke meta ma tibqax tingħata attenzjoni mill-midja, biex tgħin lil Ħaiti joħroġ minn dan id-diżastru bħala demokrazija li taħdem sew b’ekonomija li tista’ tipprovdi għall-poplu tagħha b’mod sostenibbli;

18.

Tħeġġeġ lill-UE biex taħdem mal-awtoritajiet Ħaitjani biex jistabbilixxu mekkaniżmu ta’ prevenzjoni tad-diżastri u ta’ mitigazzjoni u ġestjoni tal-kapaċitajiet għal terminu twil ta’ żmien, filwaqt li tisħaq li l-isforzi ta’ rikostruzzjoni għandhom ikunu bbażati fuq prijoritajiet nazzjonali, filwaqt li jiġu rrispettati l-prinċipji tal-effikaċja tal-għajnuna u jingħata appoġġ lill-istituzzjonijiet ta’ Ħaiti sabiex ikunu jistgħu jiggvernaw b’mod effikaċi; tappoġġja l-proposta tal-President Préval għat-twaqqif ta’ struttura permamenti fin-NU li tkun tista’ timmaniġġja, sa mill-bidu nett, il-kriżijiet ikkawżati mid-diżastri naturali;

19.

Tqis li huwa neċessarju li jkun hemm riafforestazzjoni f’Ħaiti, minħabba li s-sitwazzjoni attwali tagħmel lill-pajjiż estremament vulnerabbli għal kull tip ta’ diżastru naturali, u li jinsabu alternattivi ekonomiċi u sostenibbli għad-deforestazzjoni għat-tisjir tal-ikel;

20.

Tistieden lir-Rappreżentant Għoli tal-Unjoni Ewropea għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta’ Sigurtà u lill-Kummissarju għall-Koperazzjoni Internazzjonali, l-Għajnuna Umanitarja u r-Rispons f’Każ ta’ Kriżi biex ikollhom rwol ewlieni fil-koordinazzjoni tar-rispons tal-UE f’każ ta’ kriżi, f’koperazzjoni man-Nazzjonijiet Uniti, filwaqt li jintużaw ir-responsabilitajiet li nħolqu skont it-Trattat ta’ Lisbona biex ikun ikkoordinat aħjar ir-rispons tal-UE għal kriżijiet fil-ġejjieni, filwaqt li jinbena fuq dak li diġà nkiseb.

21.

Tinkoraġġixxi bis-sħiħ it-twaqqif, f’livell internazzjonali, ta’ mekkaniżmi operazzjonali ta’ protezzjoni ċivili li jistgħu jintużaw f’sitwazzjonijiet simili għal dik ta’ Ħaiti, fuq il-bażi tal-pożizzjonar reġjonali minn qabel jew inkella jiddependi mill-frekwenza jew mill-prevedibilità tad-diżastri;

22.

Tistieden lill-Kummissjoni Ewropea biex tippreżenta proposti mill-aktar fis possibbli għall-istabbiliment ta’ Forza tal-Protezzjoni Ċivili tal-UE bbażata fuq il-Mekkaniżmu tal-Protezzjoni Ċivili tal-UE u li tippermetti lill-UE tiġbor ir-riżorsi meħtieġa biex tingħata l-ewwel għajnuna umanitarja ta’ emerġenza fi żmien 24 siegħa wara li jkun seħħ diżastru;

23.

Tistieden lill-Unjoni Ewropea, fid-dawl tal-importanza tal-integrazzjoni u l-koperazzjoni reġjonali fir-reġjun tal-Karibew, biex tirrilaxxa fondi speċjali għar-reġjuni Franċiżi l-aktar mbiegħda tal-Karibew (il-Gwadelup, il-Martinique, il-Gujana) sabiex ikunu jistgħu jkomplu u jsaħħu l-għajnuna tagħhom lill-poplu ta’ Ħaiti;

24.

Tappella b’urġenza lill-Gvern ta’ Ħaiti mwaqqaf mill-ġdid biex jagħmel ħiltu biex jistabbilixxi u jsaħħaħ id-demokrazija f’Ħaiti;

25.

Tilqa’ r-rispons pożittiv tal-Unjoni Afrikana għall-proposta tal-President tas-Senegal, Abdoulaye Wade, appoġġjata minn riżoluzzjoni tal-Parlament tas-Senegal, dwar id-dritt għar-ritorn tal-Ħaitjani, u tħeġġeġ lill-komunità internazzjonali biex tmexxi din il-proposta ‘l quddiem billi tadotta riżoluzzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti;

26.

Tagħti istruzzjonijiet lill-Ko-Presidenti tagħha biex jgħaddu din ir-riżoluzzjoni lir-Rappreżentant Għoli tal-Unjoni Ewropea għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta’ Sigurtà, lill-President tal-Kummissjoni Ewropea, lill-President u lill-Gvern ta’ Ħaiti, lill-Kunsill AKP, lill-Istati Membri tal-Caricom, lill-Kummissjoni tal-Unjoni Afrikana, lis-Sotto-Segretarju Ġenerali tan-NU għall-Affarijiet Umanitarji u l-Għajnuna ta’ Emerġenza, lill-Bank Dinji, lill-Fond Monetarju Internazzjonali u lill-gvernijiet tal-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea.

A.

billi s-CPA temmet il-gwerra ċivili terribbli u qerrieda li swiet lis-Sudan aktar minn żewġ miljun ħajja u li wasslet għal kważi erba’ miljun refuġjat u persuna spostata,

B.

Hija konxja tal-fatt li l-gwerra ċivili kif ukoll iż-żieda fil-vjolenza jistgħu jiġu attribwiti lil:

C.

billi, barra minn hekk, is-CPA għandha perjodu interim fiss għal sitt snin (2005-2011) li jistabbilixxi l-objettivi li għandhom jinkisbu taħt l-intestatura ta’ “dividendi tal-paċi” u ċerti dati ewlenin, bħal pereżempju l-elezzjonijiet nazzjonali li oriġinarjament kienu skedati għall-2009 u r-referendum dwar l-awtodeterminazzjoni tan-nies tas-Sudan tan-Nofsinhar li huwa skedat għal Jannar 2011,

D.

billi l-elezzjonijiet nazzjonali li jmiss huma l-ewwel elezzjonijiet li se jsiru wara l-konklużjonijiet tas-CPA u huma kruċjali għall-proċess tal-paċi, qabel ma wieħed jgħaddi għar-referendum dwar l-awtodeterminazzjoni tas-Sudan tan-Nofsinhar u għar-referendum ta’ Abyei,

E.

billi huma meħtieġa soluzzjonijiet rigward iċ-ċittadinanza, il-partijiet li fadal tad-demarkazzjoni tal-fruntiera mit-tramuntana san-nofsinhar, iż-żmilitarizzazzjoni taż-żoni tal-fruntieri, u l-kondiviżjoni tar-riżorsi, inkluż iż-żejt, qabel ma jsir ir-referendum dwar l-awtodeterminazzjoni tan-Nofsinhar,

F.

billi t-tilwima dwar iċ-ċensiment ġiet evitata permezz tal-ftehima bejn iż-żewġ partijiet, ftehima li talloka 40 siġġu addizzjonali fl-Assemblea nazzjonali għall-SPLM/A,

G.

billi l-SPLM jikkontesta l-eżattezza tad-dejta finali taċ-ċensiment ta’ Mejju 2008 dwar id-djar u l-popolazzjoni; billi fin-Nofsinhar ġie rreġistrat 108 % tan-numru eliġibbli kalkolat tal-votanti,

H.

billi l-progress reċenti tan-negozjati bejn il-Parit tal-Kungress Nazzjonali (NCP) u l-SPLM rigward il-liġi tar-referendum tan-Nofsinhar tas-Sudan, ir-referendum taż-żona Abuei u l-konsultazzjonijiet popolari fin-Nofsinhar ta’ Khordofan u fiż-żoni tal-Blue Nile huma meqjusa bħala passi pożittivi,

I.

billi s-Segretarju Ġenerali tan-NU, Ban Ki-moon għamilha ċara li n-Nazzjonijiet Uniti se jistinkaw biex jappoġġjaw il-partiti fl-isforzi tagħhom biex jagħmlu l-unità attraenti u biex idaħħlu f’referendum l-eżerċitar min-nies tan-Nofsinhar tas-Sudan tad-dritt tagħhom għall-awtodeterminazzjoni,

J.

billi l-Missjoni ta’ Żamma tal-Paċi tan-NU (UNMIS) ġiet imwaqqfa fl-2005 bl-għan ewlieni li tappoġġja l-implimentazzjoni tas-CPA u bagħtet aktar minn 9 000 persunal militari fuq missjonijiet u għandha aktar minn 3 000 persuna bħala parti mill-persunal ċivili lokali u internazzjonali; billi l-UNMIS iffukat fuq is-sorveljanza tas-CPA bi ħsara tal-mandat tagħha tal-protezzjoni ċivili,

K.

billi waqt il-laqgħa tiegħu ta’ Jannar 2010, il-Kumitat Ministerjali tal-Unjoni Afrikana dwar Rikostruzzjoni u Żvilupp ta’ Wara Konflitt fis-Sudan enfasizza l-ħtieġa li l-partiti Sudaniżi għandhom jistinkaw biex jegħlbu l-isfidi li se jiltaqgħu magħhom fl-implimentazzjoni tas-CPA, inkluż il-kondotta ta’ suċċess tal-elezzjonijiet u t-trasformazzjoni demokratika tal-pajjiż, id-demarkazzjoni tal-fruntieri, is-soluzzjoni tal-kwistjoni ta’ Abyei fuq il-bażi tad-deċiżjoni tal-Qorti Permanenti tal-Arbitraġġ, u l-indirizzar tal-kwistjoni tan-nuqqas ta’ sigurtà fis-Sudan tan-Nofsinhar,

L.

billi ż-żieda rapida fil-ġlied tribali fin-Nofsinhar tas-Sudan wasslet għall-qtil ta’ elufi ta’ nies mill-bidu tal-2009, u l-aktar vittmi kienu n-nisa u t-tfal, f’żoni rurali mbiegħda; billi mill-bidu tal-2010 mijiet ta’ nies mietu kawża tal-mibgħeda fl-Istat ta’ Warrap,

M.

billi s-Sudan tan-Nofsinhar huwa wieħed mir-reġjuni l-anqas żviluppati fid-dinja; billi l-Fond tan-NU għall-Popolazzjoni jevalwa l-litteriżmu fis-Sudan tan-Nofsinhar għal 24 %; billi 90 % tan-nisa ma jafux jiktbu jew jaqraw,

N.

billi, skont il-Programm tal-Ikel ta’ Warrap, il-vjolenza ġiegħlet 350 000 persuna jitilqu malajr mid-djar tagħhom fl-2009, u minħabba dan saru dipendenti fuq l-għajnuna alimentari; billi s-skarsezza tax-xita staġjonali tas-sena li għaddiet qerdet il-ħsad ukoll; billi 4.3 miljun persuna kienu jeħtieġu għajnuna alimentari, żieda mill-miljun li kien hemm is-sena li għaddiet,

O.

billi, skont id-WHO, is-Sudan tan-Nofsinhar għandu nuqqas qawwi ta’ tobba, b’0.22 tobba għal kull 1 000 persuna u l-gvern isostni li 25 % tal-popolazzjoni biss għandhom aċċess għas-servizzi tas-saħħa; billi s-Sudan tan-Nofsinhargħandu l-ogħla rata dinjija tal-mortalità tal-ommijiet u wieħed minn kull 7 itfal imut qabel ma jagħlaq 5 snin; billi skont il-Kummissjoni tas-Sudan tan-Nofsinhar dwar l-AIDS, l-għarfien dwar l-HIV huwa taħt l-10 %; billi l-gvern tas-Sudan tan-Nofsinhar se jkompli għaddej bi pjan ta’ rikostruzzjoni tas-sistema tas-saħħa,

P.

billi l-komunità tad-donaturi ma ssodisfatx l-impenji li ħadet fl-2005 f’Oslo (in-Norveġja), u frazzjoni żgħira biss tal-USD 4.8 biljun tal-għajnuna mwiegħda verament waslet fis-Sudan tan-Nofsinhar,

Q.

billi, wara l-iffirmar tas-CPA, il-Kummissjoni Ewropea kompliet tikkopera mas-Sudan u tat aktar minn EUR 500 miljun, partikolarment fl-oqsma tal-attivitajiet ta’ rkupru, riabilitazzjoni u żvilupp ta’ wara konflitt; billi minħabba li s-Sudan iddeċieda li ma jirratifikax l-ewwel reviżjoni tal-Ftehima ta’ Cotonou, huwa m’għadux eliġibbli li jirċievi għajnuna mill-Fond Ewropew għall-Iżvilupp, u billi l-Kummissjoni Ewropea qed taħdem fuq soluzzjoni għal dan,

1.

Terġa’ tafferma b’mod solenni l-appoġġ sħiħ tagħha għas-CPA u titlob b’urġenza lill-partijiet ikkonċernati kollha biex jimplimentawha b’mod effikaċi u olistiku sabiex jippromwovu l-paċi komprensiva fis-Sudan; titlob li jkun hemm koperazzjoni aktar mill-qrib bejn il-Gvern Sudaniż u l-Gvern tas-Sudan tan-Nofsinhar (GoSS), sabiex jitneħħew kwalunkwe ostakoli għas-suċċess tal-aġenda tas-CPA;

2.

Tistieden ukoll lill-UA, lill-UE u lill-komunità internazzjonali biex jaslu għal ftehima malajr dwar l-azzjoni u l-miżuri biex jappoġġjaw il-partiti Sudaniżi fl-implimentazzjoni tas-CPA u jippromwovu l-governanza demokratika fis-Sudan;

3.

Tirrikonoxxi l-irwol li kellhom s’issa ż-żewġ imsieħba firmatarji fis-CPA (l-NCP u l-SPLM) u l-poplu Sudaniż fir-rispett għall-ftehima tal-paċi tagħhom; u titlobhom biex iqanqlu r-rieda tajba, politika u fundamentali tagħhom sabiex jegħlbu l-intoppi u jiffinalizzaw l-implimentazzjoni tas-CPA skont kif inhu stipolat;

4.

Tistieden lill-NCP u lill-SPLM biex jimplimentaw ir-riformi demokratiċi ewlenin meħtieġa biex jiżguraw li l-elezzjonijiet nazzjonali u r-referendum tas-Sudan tan-Nofsinhar ikunu kredibbli, liberi u ġusti;

5.

Tinsisti li l-libertajiet fundamentali kollha mogħtija mill-Kostituzzjoni Interim jiġu implimentati fil-prattika u tistieden lill-awtoritajiet kompetenti, partikolarment il-Kummissjoni Elettorali, biex jegħlbu l-problemi tekniċi li għad fadal fil-fażi tal-preparazzjoni għall-elezzjonijiet;

6.

Tappoġġja lin-nies tas-Sudan, li l-parteċipazzjoni attiva tagħhom fil-proċess tar-reġistrazzjoni tal-votanti turi interess sinifikanti fil-parteċipazzjoni fl-elezzjonijiet li ġejjin;

7.

Tilqa’ b’sodisfazzjon il-fatt li permezz tal-listi magħluqa tal-partiti għan-nisa (25 %) is-Sudan se jkollu wieħed mill-ogħla persentaġġi ta’ rappreżentazzjoni fil-parlament min-nisa fir-reġjun, iżda tixtieq ukoll tara lin-nisa proposti mill-partiti barra mil-listi tan-nisa;

8.

Tistieden liż-żewġ partiti, lill-Unjoni Afrikana u lill-komunità internazzjonali biex iqisu r-relazzjonijiet futuri politiċi, ekonomiċi u ta’ sigurtà bejn it-Tramuntana u n-Nofsinhar f’każ li l-firda tiġi approvata fir-referendum, inklużi l-mekkaniżmi ta’ tranżizzjoni għall-firda; tqis li hemm bżonn ta’ perjodu ta’ tranżizzjoni ta’ wara r-referendum sabiex il-ftehimiet ta’ qabel ir-referendum, li jistabbilixxu t-termini ta’ firda paċifika, ikunu jistgħu jiġu implimentati u mmaniġġjati adegwatament;

9.

Tistieden liż-żewġ partijiet tas-CPA biex joħolqu ambjent paċifiku u stabbli sabiex isir referendum trasparenti u kredibbli kif hemm stipolat fis-CPA;

10.

Tistieden lill-partiti kollha biex iwaqqfu l-vjolenza; tistieden lill-GoSS biex jiffaċilita d-djalogu intertribali u biex jistabbilixxi mekkaniżmi istituzzjonali għall-kisba u għas-sostenn tar-rikonċiljazzjoni tribali;

11.

Tistieden lill-GoSS biex jagħmel aktar sforzi fuq is-sigurtà fil-livell lokali, filwaqt li jagħti attenzjoni lill-kompożizzjoni etnika tal-unitajiet, u biex jagħti prijorità lir-riforma tal-pulizija, billi jżid mad-dokumenti eżistenti ta’ strateġija u l-Att tal-Pulizija tal-2009; tenfasizza l-importanza tar-riforma tas-settur tas-sigurtà;

12.

Tħeġġeġ lill-Kunsill tas-Sigurtà tan-Nazzjonijiet Uniti:

13.

Tistieden lill-UNMIS biex ikollha rwol aktar attiv fil-protezzjoni civili u biex issir imsieħba attiva fil-prevenzjoni tal-konflitt lokali, f’koperazzjoni mal-awtoritajiet tribali;

14.

Tqis li l-kwistjoni Tramuntana-Nofsinhar ma tistax tiġi meqjusa b’mod separat u li r-rikonċiljazzjoni hija element ewlieni f’paċi dewwiema fis-Sudan tan-Nofsinhar; għalhekk tistieden lill-partijiet kollha biex jirrispettaw id-drittijiet bażiċi tal-bniedem tal-popolazzjoni, biex jagħmlu l-protezzjoni ċivili bħala qasam ta’ prijorità, biex iwaqqfu l-impunità u biex itellgħu l-qorti lill-persuni li huma suspettati kriminali sabiex tinbena l-fiduċja;

15.

Tistieden lill-UE, u lil donaturi oħra, partikolarment dawk li ħadu impenji fil-Konferenza tad-Donaturi ta’ Oslo tal-2005, biex jirrikonoxxu l-ħtiġijiet sinifikanti umanitarji u ta’ żvilupp fin-Nofsinhar tas-Sudan u biex jiżguraw li l-fondi allokati jirriflettu dawn il-ħtiġijiet u jiġu rilaxxati; tkompli tistidinhom biex jappoġġjaw il-gvern biex tiġi formulata viżjoni strateġika għall-irwoli tal-mekkaniżmi eżistenti tal-fondi u biex jinsabu modi kreattivi biex jiġu appoġġjati l-organizzazzjonijiet indiġeni, filwaqt li jiġi rikonoxxut il-fatt li soċjetà ċivili b’saħħitha hija neċessarja għall-istabbilità tan-Nofsinhar tas-Sudan;

16.

Tagħti istruzzjonijiet lill-Ko-Presidenti tagħha biex jgħaddu din ir-riżoluzzjoni lill-Kunsill AK-PUE, lill-Kummissjoni Ewropea, lill-Unjoni Afrikana, lin-Nazzjonijiet Uniti u lill-parlamenti nazzjonali, reġjonali u kontinentali tal-Grupp AKP.

A.

F’Diċembru tal-2009 l-UE laħqet ftehima fid-WTO mal-produtturi tal-Istati Uniti u tal-Amerika Latina biex twaqqaf it-tilwima li ilha għaddejja ħafna dwar il-banana.

B.

Il-ftehim se jġib miegħu tnaqqis tariffarju (35 % bejn l-2010 u l-2017 l-aktar kmieni) għall-importazzjonijiet mhux tal-AKP u, konsegwentement, se jhedded il-kompetittività tal-produtturi tal-AKP u tal-UE.

C.

Aktar minn hekk, attwalment l-UE qed torganizza diskussjonijiet bilaterali ma' ċerti pajjiżi tal-Amerika Latina, bl-għan li jiġu ffirmati ftehimiet ta' kummerċ ħieles, li jistgħu jwasslu għal aktar tnaqqis tariffarju u li jistgħu jnaqqsu b’mod konsiderevoli kwalunkwe benefiċċji implikati għall-produtturi tal-banana tal-AKP li ġejjin mill-Ftehimiet ta' Sħubija Ekonomika (EPAs).

D.

Il-banana hija r-raba’ l-akbar espertazzjoni agrikola dinjija. Is-suq tal-UE jammonta għal aktar minn terz tal-importazzjonijiet kollha.

E.

Il-kumpaniji multinazzjonali li joperaw fl-Amerika Latina jikkontrollaw aktar minn 80 % tas-suq globali.

F.

Fl-2008, 72 % tal-banana mibjugħa fl-Ewropa kienet diġà mill-Amerika Latina, filwaqt li l-pajjiżi tal-AKP u tal-UE kienu jirrappreżentaw biss 17 % u 10.5 % rispettivament. Bażikament, l-esportazzjoni kollha tal-banana mill-AKP imorru għall-UE, filwaqt li l-pajjiżi tal-Amerika Latina jesportaw ukoll lill-Amerika ta' Fuq u t’Isfel u lir-Russja.

G.

Il-produzzjoni tal-banana għandha impatt kbir fuq il-komunitajiet lokali, mhux biss f’termini ekonomiċi, iżda wkoll fir-rigward tal-istandards ambjentali, tal-migrazzjoni, tas-sess u tax-xogħol.

H.

F’ċerti pajjiżi tal-Amerika Latina l-produzzjoni tal-banana minn kumpaniji multinazzjonali ġiet marbuta ma' livell għoli ta' ksur tad-drittijiet tal-bniedem.

I.

Il-ftehima se tidħol fis-seħħ meta u jekk il-Parlament Ewropew jagħti l-kunsens tiegħu u l-Kunsill jawtorizza l-konklużjoni tagħha.

J.

L-effetti tal-ftehima, li hija tentattiv biex jintlaħqu l-objettivi sostenibbli ta' żvilupp mal-obbligi tad-WTO, diġà qed jinħassu.

K.

Il-produtturi tal-AKP se jiġu affettwati ħażin jekk jitilfu parti sinifikanti tal-protezzjoni tariffarja tagħhom. Xi pajjiżi tal-AKP, li jiddependu ħafna fuq l-esportazzjonijiet tal-banana, jistgħu jesperjenzaw it-telf tal-industriji tal-esportazzjoni tagħhom flimkien ma' konsegwenzi soċjali u ekonomiċi severi.

L.

Mingħajr miżuri xierqa ta' akkumpanjament ir-reġjuni Ewropej li jipproduċu l-banana, li ftit minnhom huma mill-ifqar fl-UE u li diġà qed jaffaċċjaw rata għolja ta' qgħad, se jbatu minn konsegwenzi soċjoekonomiċi qawwija.

M.

Il-kumpaniji multinazzjonali se jibbenefikaw ħafna bi ħsara tal-komunitajiet tal-biedja fuq skala żgħira tal-UE/AKP.

N.

Ir-reġjuni AKP u dawk Ewropej li jipproduċu l-banana jeħtieġu aktar appoġġ finanzjarju biex iżommu din l-attività ekonomika ewlenija sabiex jikkompetu mal-banana ta' reġjuni oħra b’livelli verament baxxi ta' pagi, kundizzjonijiet soċjali u regoli ambjentali.

O.

Il-fatt għaddejna għal banana dejjem aktar irħisa x’aktarx li jikkawża ġirja sa isfel nett fit-termini tal-istandards tax-xogħol, inkluż it-tħaddim tat-tfal furzat, il-protezzjoni ambjentali, il-korruzzjoni u l-evażjoni tat-taxxa fis-settur tal-banana.

P.

Il-Kummissjoni Ewropea ġabret flimkien pakkett ta' appoġġ għall-produtturi tal-AKP (miżuri ta' akkumpanjament tal-banana), li jammonta għal EUR 190 miljun f’temp ta' erba’ snin, b’EUR 10 miljun żejda li jiddependu fuq ċerti kundizzjonijiet. Dan l-appoġġ ma jikkunsidrax aktar tnaqqis tariffarju li jirriżulta mill-ftehimiet bilaterali ta' kummerċ mal-pajjiżi tal-Amerika Latina.

Q.

Il-konċessjonijiet il-ġodda mogħtija lill-Kolombja u lill-Peru u li diġà huma mitluba mill-pajjiżi tal-Amerika Ċentrali jmorru lil hinn ħafna aktar minn dawk inklużi fil-ftehima reċenti u jistgħu jiddestabbilizzaw pajjiżi oħra fir-reġjun, kif ukoll l-ekonomiji ta' produtturi oħra tal-banana fil-pajjiżi AKP u fl-UE.

R.

L-ebda appoġġ addizzjonali mhuwa previst għall-produtturi tal-UE, partikolarment mir-reġjuni l-aktar imbiegħda.

1.

Il-Kummissjoni tagħmel stima tal-impatt ekonomiku, soċjali u ambjentali tal-ftehima dwar il-banana ta' bejn l-UE u l-Amerika Latina għall-produtturi tal-banana fl-AKP u fl-UE, kif stipulat fid-Dikjarazzjoni XXIII tal-Ftehima ta' Cotonou;

2.

Il-Kummissjoni tqis li jkun li żżid il-pakkett finanzjarju biex tgħin lill-produtturi AKP u dawk Ewropej jaġġustaw ruħhom għas-sistema l-ġdida u li tħaffef id-distribuzzjoni ta' dawn il-fondi;

3.

Il-Kummissjoni tikkunsidra li tagħti għajnuna teknika u finanzjarja speċifika u addizzjonali lill-pajjiżi tal-AKP biex jiġu indirizzati l-effetti soċjali u ambjentali, ir-restrizzjonijiet min-naħa tal-provvista u biex tippromwovi d-diversifikazzjoni wara l-2013;

4.

L-UE tressaq ‘il quddiem miżuri li jgħinu lill-istati li huma dipendenti ħafna fuq il-banana biex jiddiversifikaw l-ekonomiji tagħhom, inkluż aktar għajnuna għall-kummerċ, filwaqt li jiġu sodisfati l-kontribuzzjonijiet ta' għajnuna għall-kummerċ tal-KE u tal-Istati Membri ta' EUR 1 biljun kull wieħed (b’50 % disponibbli għall-pajjiżi tal-AKP);

5.

Il-Kummissjoni tipprovdi appoġġ biex jiġi kkumpensat it-telf li jkunu ġarrbu l-produtturi tal-UE, tistabbilixxi gradwalment miżuri li jinkoraġġixxu produzzjoni sostenibbli tal-banana fl-UE u tiżgura l-applikazzjoni effikaċi tal-klawsola tal-protezzjoni tal-banana fil-ftehimiet kummerċjali bilaterali u multilaterali;

6.

Kwalunkwe tnaqqis tariffarju skont il-ftehimiet kummerċjali bilaterali ma' nazzjonijiet tal-Amerika Latina lil hinn mill-ftehima tad-WTO ikun jista’ jwassal għal miżuri adegwati ta' kumpens;

7.

Il-Kummissjoni tipprovdi lill-produtturi tal-AKP u tal-UE ċertezza legali ġenwina dwar il-futur tas-sistemi tal-kummerċ tal-banana u li l-parlamenti nazzjonali tal-PE u tal-AKP ikomplu jissorveljaw din il-kwistjoni mill-qrib;

8.

L-awtoritajiet tal-UE u tal-AKP jagħmlu ħilithom sabiex jiżguraw li n-nazzjonijiet kollha li jipproduċu l-banana japplikaw b’mod effikaċi l-aspetti kollha tal-aġenda tax-xogħol deċenti tal-ILO.

9.

Il-Kummissjoni tqajjem kuxjenza dwar il-kummerċ etiku biex tiskoraġġixxi lill-bejjiegħa Ewropej bl-imnut milli jimpurtaw banana minn produtturi b’politiki mhux xierqa dwar l-evażjoni tat-taxxa, il-korruzzjoni, l-istandards tax-xogħol u l-ksur tad-drittijiet tal-bniedem;

10.

Il-Parlament Ewropew jikkunsidra bis-serjetà l-impatt tal-kwistjonijiet mqajma f’din id-dikjarazzjoni qabel ma jagħti l-kunsens tiegħu għall-ftehim dwar il-banana.

—

Qasam Prijoritarju: L-Integrazzjoni/Koperazzjoni Ekonomika Reġjonali u l-bini tal-kapaċità tal-EPA (allokazzjoni 85-90 % jew EUR 143 miljun)

—

L-oqsma ewlenin ta’ intervent previsti huma bbażati fuq diversi proċessi ta’ integrazzjoni u koperazzjoni tal-CARIFORUM eżistenti: l-unjoni ekonomika tal-OECS; is-CSME; it-tkabbir tas-swieq reġjonali; l-implimentazzjoni tal-EPA (li se tiġi allokata EUR 72.6 miljun) u l-iżvilupp tar-riżorsi umani fl-istituzzjonijiet reġjonali.

—

Qasam mhux prijoritarju: Il-Vulnerabilitajiet u l-Kwistjonijiet Soċjali (allokazzjoni ta’ 10-15 % jew EUR 22 miljun)

—

Il-qasam mhux prijoritarju għandu l-għan li jagħti attenzjoni partikolari lill-kriminalità u s-sikurezza, is-setgħa tal-atturi mhux statali u l-iżvilupp tal-kapaċitajiet.

—

Bord ta’ esperti indipendenti: huwa importanti li s-soċjetà ċivili, l-akkademiċi u s-settur privat ikunu involuti għalkollox fil-proċess ta’ reviżjoni ta’ terminu medju tal-RIP/RSP.

—

Il-JPA għalhekk tappoġġja t-twaqqif ta’ bord ta’ esperti indipendenti b’mandat biex jidentifika l-karatteristiċi li jillimitaw it-tkabbir rapidu u ż-żieda tal-għajxien fir-reġjun. Wara l-identifikazzjoni tad-dħul ta’ riżorsi finanzjarji u umani neċessarji, il-bord jista’ jagħmel rakkomandazzjonijiet finanzjarji u istituzzjonali dwar kif l-aħjar jiġi stimulat it-tkabbir u jitjieb l-għajxien.

—

L-Integrazzjoni/Koperazzjoni Ekonomika Reġjonali: Flimkien mal-bini tal-kapaċità u l-inizjattivi istituzzjonali appoġġjati skont il-qasam prijoritarju, il-JPA temmen li ammont mill-EUR 143 miljun għandu jiġi allokat għall-proġetti fl-oqsma tal-edukazzjoni, il-ħolqien tax-xogħol, l-enerġija u t-trasport bl-ajru u bil-baħar.

—

Hemm potenzjal reali biex titrawwem l-integrazzjoni reġjonali u biex l-iżvilupp jingħata spinta permezz ta’ dan l-infiq maħsub u konkret.

—

L-Iżvilupp Ekonomiku: L-RSP/RIP jidentifikaw ħafna ostakoli għall-iżvilupp ekonomiku: tnejn minnhom huma l-konformità mal-istandards SPS tal-UE u l-għażliet limitati għad-diversifikazzjoni ekonomika.

—

Il-JPA tenfasizza l-ħtieġa li tiġi allokata parti ġusta tal-finanzjament għall-konformità mal-istandards SPS ta’ EUR 30 miljun tal-AKP lill-Cariforum. B’mod partikolari, dan il-finanzjament għandu jikkonċentra fuq is-settur tas-sajd kif ukoll fuq l-industriji żgħar bħall-akkwakultura, l-agroproċessar u s-servizzi (eż. iċ-ċentri tal-benesseri u l-ekoturiżmu).

—

Ir-riċerka u l-innovazzjoni jistgħu jagħtu spinta lid-diversifikazzjoni ekonomika u, b’mod partikolari, l-SMEs u s-settur tal-impriżi tal-agrikoltura jistgħu jibbenifikaw minn konċentrazzjoni akbar fuq ir-riċerka u l-innovazzjoni.

—

L-implimentazzjoni tal-EPA: Barra l-allokazzjoni tal-RSP/RIP, ħafna mill-NIPs speċifiċi tal-pajjiżi huma orjentati lejn attivitajiet relatati mal-EPA bħall-kompetittività, ir-riformi tal-amministrazzjoni pubblika u l-infrastruttura. EUR 454 miljun mir-riżorsi tal-programmi nazzjonali (75 % tas-EUR 600 miljun disponibbli) huma allokati għall-assistenza relatata mal-kummerċ.

—

L-EPA teħtieġ organizzazzjoni u tibdil strutturali kbir. L-isfidi, eż. ir-rinfurzar tas-servizz legali, huma konsiderevoli u r-reġjun għandu jkun appoġġjat kif xieraq biex jissodisfa dawk l-isfidi.

—

Il-JPA tenfasizza l-importanza li l-KE u l-Istati Membri tal-UE jirrispettaw l-impenn tagħhom li jagħtu EUR 1 biljun kull wieħed lill-AfT (b’50 % disponibbli għall-pajjiżi tal-AKP) sal-2010. Kif imsemmi qabel, il-konformità tal-SPS tibqa’ prijorità.

—

Ir-reviżjoni tat-terminu medju tal-RSP/RIP (u, bl-istess mod, l-CSPs/NIPs) għanda tkun opportunità ġenwina biex ikun hemm reviżjoni tal-fondi jekk l-Istati Membri ma jissodisfawx il-wegħda tagħhom tal-AfT.

—

Is-sigurtà tal-ikel: Ir-rispons għall-kriżi globali tal-ikel kien bilmod fir-reġjun. Dan id-dewmien jenfasizza l-ħtieġa għal kunsens reġjonali dwar kif l-aħjar li tiġi inkoraġġuta l-produzzjoni agrikola. Filwaqt li ċerti pajjiżi diġà jagħtu prijorità lis-sigurtà tal-ikel fl-ippjanar tal-iżvilupp tagħhom, Strateġija Komprensiva dwar l-Iżvilupp Reġjonali tista’ tiżgura b’mod aktar effikaċi produzzjoni agrikola xierqa. Sabiex tiġi garantita s-sigurtà tal-ikel minn terminu medju sa wieħed twil, ir-reġjun għandu jiżura għajnuna għall-iżvilupp biex tistimula s-settur agrikolu.

—

Il-JPA tirrikonoxxi li l-KE tat EUR 1 biljun fi 3 snin għat-23 pajjiż l-aktar milqutin ħażin mill-kriżi tal-ikel u tilqa’ b’sodisfazzjon il-fatt li EUR 15.8 miljun intefqu f’Ħaiti fl-2009.

—

Ir-riżorsi umani u t-telf tal-għarfien: Ir-reġjun isib diffikultajiet biex jiżviluppa firxa wiesgħa ta’ għarfien espert intern u dan id-defiċit ma jippermettix l-iżvilupp uman, il-benesseri, id-diversifikazzjoni ekonomika u t-tkabbir.

—

Ir-reġjun huwa wkoll affettwat ħażin mit-telf qawwi ta’ għarfien (12). Il-moviment liberu tal-ħaddiema u l-ġabra tar-riżorsi umani fir-reġjun itaffu l-problema sa ċertu punt u l-JPA għalhekk tilqa’ b’sodisfazzjon l-allokazzjoni ta’ kważi EUR 10 miljun għall-iżvilupp tar-riżorsi umani u l-bini tal-kapaċità fil-livell reġjonali.

—

Madankollu, sabiex il-problema tiġi trattata, ir-reġjun għandu jkun kapaċi joffri inċentivi lill-emigranti biex imorru lura d-dar u jaqsmu l-kapaċitajiet miksuba tagħhom għall-benfiċċju tar-reġjun.

—

Għandu jitħeġġeġ djalogu politiku serju u, b’mod partikolari, analiżi tal-Gujana u l-isforzi ta’ pajjiżi oħra biex il-migrazzjoni tittreġġa’ lura waqt l-1990 jistgħu jkunu istruttivi. Għaldaqstant, il-KE għandha talloka l-finanzi biex iżżid il-koperazzjoni reġjonali dwar il-kwistjonijiet tal-migrazzjoni u biex tinbena l-kapaċità biex jitnaqqas it-telf tal-għarfien.

—

It-tibdil fil-klima: It-tibdil fil-klima jolqot b’mod sproporzjonat l-istati tal-gżejjer żgħar bħal dawk tal-Karibew.

—

Għalkemm l-RSP/RIP ma jagħmlux dispożizzjonijiet biex jindirizzaw it-tibdil fil-klima, fl-2009 il-Kummissjoni Ewropea allokat EUR 71 miljun biex tittratta l-migrazzjoni relatata mat-tibdil fil-klima u EUR 97 miljun għall-adattament. Il-Kummissjoni tkompli tippjana li tiddedika EUR 3 miljun lil Kuba u EUR 8 miljun permezz tal-GCCA għall-appoġġ tas-CCCCC fl-implimentazzjoni tal-istrateġija reġjonali.

—

Ikun ta’ għajnuna għall-JPA li jkollha aktar informazzjoni - f’termini kemm ta’ fondi kif ukoll ta’ koordinazzjoni - tal-inizjattivi u l-programmi reġjonali u tal-UE bħall-GCCA, l-Istrateġija tal-UE għat-Tnaqqis tar-Riskju tad-Diżastri fil-pajjiżi li qed jiżviluppaw, il-Programm Tematiku DCI għal “Ambjent u Ġestjoni Sostenibbli tar-Riżorsi Naturali”, il-Programm ta’ Qafas Reġjonali tal-Komunità tal-Karibew għall-2005-2015 (tas-CDEMA), il-Qafas Komprensiv tal-Ġestjoni tad-Diżastri u l-Istrateġija (anke tas-CDEMA) u s-CCCCC.

—

Il-kwistjoni tas-sessi: Il-kwistjonijiet tas-sessi għandhom ikunu aktar ‘il quddiem fl-aġenda politika speċjalment fid-dawl tal-kriżi finanzjarja reċenti li għamlet ix-“Xogħol Deċenti” aktar diffiċli għan-nisa.

—

Il-koordinazzjoni tad-donaturi: Il-koerenza tal-istrateġiji tad-donaturi u l-modi ta’ implimentazzjoni hija bla dubju prijorità kemm biex jonqsu l-piżijiet fuq il-gvernijiet nazzjonali u l-istituzzjonijiet reġjonali iżda wkoll biex tiżdied l-effikaċja tal-assistenza internazzjonali. Madankollu, skont ir-rapporti minn diversi donaturi, diplomati u akkademiċi, il-prinċipji tad-Dikjarazzjonijiet ta’ Pariġi u ta’ Accra dwar l-Effikaċja tal-Għajnuna għad fadlilhom biex jiġu implimentati b’mod xieraq.

—

Bħala donatur prinċipali, l-UE m’għandhiex tagħmel biss aktar sforzi biex tifforma r-rekwiżiti għad-donaturi tagħha stess iżda għandha taħdem ukoll ma’ dontauri oħra biex tiżdied il-koordinazzjoni u tonqos il-ħela. Il-JPA tappoġġja l-eżekuzzjoni konġunta tal-proġetti reġjonali (eż. l-CARTAC, il-PANCAP, is-CRNM u ħafna proġetti oħra tal-OECS) u tilqa’ b’sodisfazzjon l-irwol ewlieni tal-KE fil-koordinazzjoni tad-donaturi għall-PANCAP. Il-JPA tinkoraġġixxi lill-KE biex tipprovdi appoġġ finanzjarju li-CDEMA li jinvolvi ħafna donaturi involuti fil-ġestjoni tad-diżastri iżda li - skont l-RSP/RIP - attwalment m’għandux il-kapaċità li tikkoordina tassew lid-donaturi.

—

L-implimentazzjoni tal-għajnuna: Il-JPA tappoġġja l-istabbiliment ta’ fond għall-iżvilupp reġjonali – fi ħdan il-Fond għall-Iżvilupp tal-Caricom - għall-ġestjoni tal-FEŻ u fondi oħra.

—

Il-JPA tinsab ħerqana li tirċievi aktar informazzjoni dwar ir-riżultati tal-istudju tas-segretarjat tal-Cariforum kif ukoll dwar id-diskussjonijiet bejn il-Kummissjoni Ewropea, l-awtoritajiet reġjonali u l-BEI dwar il-possibilità li jiġi stabbilit Fond għall-Infrastruttura tal-Karibew ibbażat fuq il-mudell Afrikan.

—

Verifika: Barra s-superviżjoni parlamentari tal-RIP/RSP, il-JPA tirrakkomanda li għandha titwettaq verifika indipendenti. L-objettivi tagħha għandhom ikunu li l-ewwel nett tevalwa jekk sehem il-Cariforum tal-Għaxar FEŻ intefaqx b’mod effiċjenti jew le. Barra dan, il-verifika għandha tirrapporta jekk il-benefiċċji tal-Għaxar FEŻ inħassux bl-istess mod madwar ir-reġjun jew jekk kinux ikkonċentrati f’oqsma ġeografiċi jew settorjali partikolari.

AfT

Għajnuna għall-Kummerċ

CARICOM

Komunità tal-Karibew

CARIFTA

Assoċċjazzjoni għall-Kummerċ Ħieles tal-Karibew

CARIFORUM

Forum tal-Karibew tal-Istati tal-AKP

CARTAC

Ċentru Reġjonali ta’ Assistenza Teknika tal-Karibew

CCCCC

Ċentru Komunitarju għat-Tibdil fil-Klima tal-Karibew

CDEMA

Aġenzija tal-Karibew għall-Ġestjoni f’Każijiet ta’ Emerġenza tad-Diżastri

CRNM

Mekkaniżmu Reġjonali ta’ Negozjar tal-Karibew

CSME

Suq u Ekonomija Uniċi tal-CARICOM

CSP

Dokument ta’ Strateġija tal-Pajjiż

DCI

Strument għall-Finanzjament għall-Koperazzjoni għall-Iżvilupp

FEŻ

Fond Ewropew għall-Iżvilupp

BEI

Bank Ewropew tal-Investiment

EPA

Ftehima ta’ Sħubija Ekonomika

GCCA

Alleanza Dinjija tat-Tibdil fil-Klima

JPA

Assemblea Parlamentari Konġunta

NIP

Programm Indikattiv Nazzjonali

OECD

Organizzazzjoni tal-Koperazzjoni u l-Iżvilupp Ekonomiċi

OECS

Organizzazzjoni tal-Istati tal-Karibew tal-Lvant

PANCAP

Sħubija Pan-Karibew kontra l-HIV/AIDS

RPTF

Forza ta’ Ħidma ta’ Tħejjija Reġjonali

SME

Intrapriżi Żgħar u ta’ Daqs Medju

SPS

Standards Sanitarji u Fitosanitarji

—

Settur prijoritarju 1 - L-Integrazzjoni Ekonomika Reġjonali (allokazzjoni ta’ 80 % jew EUR 92.8 miljun) - se tipprovdi appoġġ mifrux biex issaħħaħ l-integrazzjoni ekonomika u l-liberalizzazzjoni tal-kummerċ tal-SADC u biex tindirizza l-limitazzjonijiet marbuta mal-forniment fl-oqsma tal-infrastruttura reġjonali u s-sigurtà tal-ikel.

—

Settur prijoritarju 2 - Il-Koperazzjoni Politika Reġjonali (allokazzjoni ta’ 15 % jew EUR 17.4 miljun) - se tappoġġja l-bini tal-kapaċità fil-kuntest tal-governanza reġjonali u l-implimentazzjoni ta’ wħud mill-aspetti tal-Istrateġija Konġunta bejn l-Afrika u l-UE fil-prevenzjoni tal-konflitti u fil-qasam tal-Paċi u s-Sigurtà.

—

Iż-żewġ setturi mhux prijoritarji - Il-faċilità tal-koperazzjoni teknika u l-appoġġ lill-atturi mhux statali fl-implimentazzjoni tal-attivitajiet fl-RSP - se jirċievu 5 % tar-riżorsi jew EUR 5.8 miljun.

1.

L-oqsma ta’ appoġġ tal-RSP/RIP jirriflettu tajjeb l-iżviluppi fir-reġjun tal-SADC fir-rigward tal-integrazzjoni reġjonali ekonomika u l-koperazzjoni politika. Il-miżuri previsti jiffaċilitaw ukoll l-implimentazzjoni tal-EPA futura sħiħa bejn l-SADC u l-UE. Il-pajjiżi fir-reġjun li jappartienu għal konfigurazzjoni oħra tal-EPA madankollu għandhom ikunu assigurati li se jibbenefikaw bl-istess mod mill-RSP.

2.

Għandhom jiġu stabbiliti rabtiet aħjar u aktar diretti bejn il-miżuri tal-RSP u t-tnaqqis fil-faqar. L-HIV/AIDS, is-sigurtà tal-ilma u l-iżvilupp tar-riżorsi umani, b’mod partikolari l-edukazzjoni - li huma uħud mill-kawżi ewlenin tal-povertà fil-pajjiżi tal-SADC - m’għandhomx jiġu trattati biss fil-livell nazzjonali, iżda wkoll fil-livell reġjonali. Għaldaqstant, dawn il-kwistjonijiet jeħtieġu jiġu indirizzati aħjar fl-RSP/RIP tal-SADC.

3.

Il-fondi globali għall-programm għandhom jiżdiedu biex ikunu jistgħu jassiguraw biżżejjed fondi għall-miżuri fl-oqsma msemmija hawn fuq.

4.

Il-parlamenti nazzjonali tal-pajjiżi tal-SADC, il-Forum Parlamentari tal-SADC u l-Assemblea Parlamentari Konġunta AKP-UE għandhom ikunu involuti aħjar fl-ipprogrammar, fl-implimentazzjoni, fil-monitoraġġ u fl-evalwazzjoni tad-Dokument ta’ Strateġija Reġjonali tal-SADC.

—

Is-Settur ta’ Konċentrazzjoni 1 – Integrazzjoni ekonomika u kummerċjali u akkompanjament tal-EPA (EUR 97 miljun, i.e. 65 %) – għandu jippermetti li jsiru sforzi mill-organizzazzjonijiet reġjonali biex jiġu appoġġjati f’termini tat-twaqqif ta’ suq komuni, l-interkonnessjoni tan-netwerk tat-toroq, it-telekomunikazzjonijiet u n-netwerks tal-elettriku eċċ., u li tiġi żviluppata politika agrikola reġjonali u tas-sigurtà tal-ikel.

—

Is-Settur ta’ Konċentrazzjoni 2 – Ġestjoni ta’ riżorsi naturali rinovabbli (EUR 30 miljun, i.e. 20 %) – għandu jgħin fit-titjib tal-governanza tajba tas-settur tal-forestrija u taż-żoni protetti bil-potenzjal tas-sajd.

—

Is-Settur ta’ Konċentrazzjoni 3 – Integrazzjoni Politika (EUR 15-il miljun, i.e. 10 %) huwa maħsub li jgħin ir-rinfurzar tal-kapaċità tar-reġjun f’termini tal-prevenzjoni tal-konflitti, il-ġestjoni u r-riżoluzzjoni, inter alia permezz tar-rinfurzar tas-soċjetà ċivili.

—

Oqsma mhux ta’ konċentrazzjoni – Appoġġ istituzzjonali u faċilità ta’ koperazzjoni teknika (EUR 8 miljun, i.e. 5 %) – inter alia għat-tisħiħ tal-koordinazzjoni bejn is-CEMAC u s-CEEAC.

—

Li jistabbilixxu djalogi jew proċessi bejn il-gvernijiet;

—

Li jiġbru flimkien is-servizzi nazzjonali (bħad-dwana, is-saħħa, l-edukazzjoni u l-isport) fil-livell reġjonali;

—

Inaqqsu l-barrieri tas-swieq.

—

L-integrazzjoni reġjonali u l-kummerċ: EUR 9 miljuni

—

L-iżvilupp tar-riżorsi umani: EUR 8 miljuni

—

Is-sajd: EUR 5 miljuni

—

Mhux prijoritarju (proġetti eżistenti/assistenza teknika): EUR 7 miljun

—

Settur Prijoritarju 1 (Integrazzjoni ekonomika reġjonali): EUR 45 miljun

—

Settur Prijoritarju 2 (Ġestjoni Sostenibbli tar-Riżorsi ta’ Natura 1 u l-Ambjent): EUR 40 miljun

—

Mhux prijoritarju (atturi mhux statali, koperazzjoni teknika eċċ.): EUR 10 miljuni

—

L-Integrazzjoni Ekonomika u l-Kummerċ (l-EPA u ftehimiet oħra dwar il-kummerċ reġjonali)

—

L-appoġġ għas-settur privat (mekkaniżmi tas-settur privat, setturi ewlenin bħat-turiżmu u s-sajd, il-promozzjoni tal-intraprenditorjat)

—

Il-mekkaniżmi għat-tkabbir ekonomiku (il-kummerċ ġust, il-kompetizzjoni, il-ħarsien tal-konsumatur, id-dwana u l-istandards internazzjonali)

—

Ir-Riżorsi Umani (programmi ta’ edukazzjoni integrati u aċċess għal taħriġ tekniku u vokazzjonali).

—

It-Tibdil fil-Klima u t-tnaqqis tar-riskju tad-diżastri

—

Il-ġestjoni sostenibbli tar-riżorsi tal-baħar (inkluż is-sajd)

—

Il-ġestjoni sostenibbli ta’ riżorsi tal-art

—

L-ekosistemi u l-bijodiversità

—

L-iskart u t-tniġġis

—

Il-monitoraġġ ambjentali u l-immaniġġjar tal-informazzjoni

1.

Il-fatt li l-EPA tal-Paċifiku s’issa ġiet iffirmata biss mill-Papwa Ginea Ġdida u mill-Fiġi jqajjem dubju dwar il-fowkus fil-Qasam Prijoritarju 1 tal-RIP dwar l-implimentazzjoni tal-EPA, ladarba ħafna mill-Istati fir-reġjun għadhom mhumiex ikkonċernati. Jeħtieġ li jkun hemm analiżi ċara tal-impatt ta’ dan id-dewmien f’termini ta’ kif jintefqu r-riżorsi skont il-Qasam Prijoritarju 1.

2.

Waqt li hemm miżuri pożittivi fl-RIP biex jiġu promossi l-edukazzjoni u t-taħriġ fir-reġjun, wieħed mit-tħassib il-kbar huwa l-migrazzjoni ta’ ħaddiema b’ħiliet lejn l-Istati Uniti, l-Awstralja u n-New Zealand. Għalkemm is-somom ta’ flus li jibagħtu lill-familji tagħhom huma importanti, ħafna minn dawn il-professjonisti huma mħarrġa bi spejjeż kbar għall-ekonomiji lokali. Jeħtieġ li jkun hemm fowkus ikbar fil-Qasam Prijoritarju 1 tal-RIP mhux biss fuq il-provvista ta’ dawn il-ħiliet iżda fuq l-istabbiliment ta’ miżuri biex jiġi żgurat li l-Istati tal-AKP tal-Paċifikujibbenefikaw mill-fatt li jkollhom l-forza tax-xogħol tagħhom b’ħiliet. L-istess argument japplika għan-nisa u l-irġiel sportivi tal-Gżejjer tal-Paċifiu li jiġu reklutati minn klabbs fl-Awstralja u fin-New Zealand u mbagħad jingħataw in-nazzjonalità ta’ dawk il-pajjiżi biex ikun jistgħu jilagħbu f’isimhom, ħaġa li għandha impatt negattiv fuq il-pajjiżi tal-Paċifiku bħall-Fiġi, is-Samoa u Tonga fil-qasam tar-rugby.

3.

Il-JPA tilqa’ b’sodisfazzjon l-attenzjoni partikolari għall-iżvilupp tas-settur tas-sajd iżda titlob li ssir aktar enfasi fuq il-kwistjoni tas-sajd illegali li għandu effetti kbar ta’ ħsara fuq l-istokkijiet tal-ħut u l-għajxien tas-sajjieda lokali. Is-sajd illegali jsir minn bastimenti minn pajjiżi barra r-reġjun li jagħtu ftit attenzjoni jew rispett lir-regolamenti internazzjonali li jirregolaw iż-żoni jew l-istokkijiet esklussivi. L-akkwakultura għandha tiġi promossa fil-komunitajiet lokali tal-Paċifiku biex jiġu żgurati s-sigurtà tal-ikel u l-esportazzjonijiet tal-prodotti tas-sajd.

4.

Il-JPA hija mħassba dwar in-nuqqas ta’ konsultazzjoni parlamentari fil-preparazzjonijiet tal-RSP/RIP, u tittama li tinkoraġġixxi dan il-proċess permezz taż-żieda fl-irwol tagħha ta’ skrutinju fuq is-CSPs u l-RSPs. Mhux talli hemm il-ħtieġa għal konsultazzjoni akbar tal-parlamenti nazzjonali tal-AKP fil-ħolqien u fl-implimentazzjoni tal-RIP, iżda wkoll hemm il-ħtieġa għall-bini tal-kapaċità tal-membri parlamentari u l-persunal tagħhom f’dan il-qasam.

5.

Waqt li tilqa’ b’sodisfazzjon l-enfasi mhux prijoritarja fuq l-atturi mhux statali, il-JPA hija mħassba dwar liema riċevituri se jibbenefikaw mill-fondi u tittama li tingħata attenzjoni adegwata biex jiġu verifikati l-kredenzjali u r-reputazzjoni ta’ dawk ikkonċernati. Hija titlob wkoll li l-NGOs ikunu aktar involuti fil-proċedura ta’ konsultazzjoni għall-RSP/RIP.

6.

Tilqa’ b’sodisfazzjon l-enfasi fuq it-tibdil fil-klima u l-impatt tiegħu fuq l-istati gżejjer żgħar, kif ukoll il-fondi għall-għajnuna għall-protezzjoni kontra din il-problema li dejjem tikber. Madankollu, huwa importanti li l-finanzjamenti ma jmorrux għall-appoġġ tan-numru li qed jżdied tal-grupp ta’ nies li jinfluwenza favur jew kontra xi ħaġa (lobby) u li jitfa’ r-responsabilità kollha għat-tibdil fil-klima fuq in-nazzjonijiet industrijalizzati u l-attivitajiet tagħhom. Hemm differenza ċara bejn il-ġlieda kontra t-tibdil fil-klima u l-użu tal-fenomenu għall-miri politiċi.

7.

L-infrastruttura tat-trasport għandha tkun prijorità ewlenija fi kwalunkwe attività ta’ żvilupp reġjonali għar-reġjun tal-Paċifiku, minħabba li d-distanzi bejn l-istati membri u fi ħdanhom kif ukoll l-infrastruttura ħażina jostakolaw kwalunkwe progress lejn il-kummerċ reġjonali jew l-iżvilupp tat-turiżmu u setturi oħra li jista’ jħeġġeġ it-tkabbir għall-benefiċċju tal-popolazzjoni lokali.