1.

F’dawn il-konklużjonijiet, qiegħed nirrispondi għat-talba tal-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tiġi indirizzata domanda ġdida: jiġifieri jekk l-Istati Membri jistgħux ifittxu għanijiet ta’ politika soċjali fit-territorju tal-Unjoni Ewropea, bħall-promozzjoni ta’ akkomodazzjoni għall-kiri affordabbli, permezz ta’ miżuri li jikkostitwixxu restrizzjoni fuq il-moviment liberu tal-kapital lejn u minn pajjiżi terzi.

2.

L-Artikolu 40 tal-Ftehim dwar iż-Żona Ekonomika Ewropea (“il-Ftehim taż-ŻEE”), tat‑2 ta’ Mejju 1992 ( 2 ), jiddikjara li, fil-qafas tad-dispożizzjonijiet tiegħu, ma għandu jkun hemm ebda restrizzjonijiet bejn il-Partijiet Kontraenti fuq il-moviment ta’ kapital li jappartjeni lil persuni li huma residenti fi Stati Membri tal-Unjoni jew fi Stati tal-Assoċjazzjoni Ewropea għall-Kummerċ Ħieles (EFTA) u ma għandu jkun hemm ebda diskriminazzjoni bbażata fuq iċ-ċittadinanza jew fuq il-post ta’ residenza tal-partijiet jew fuq il-post fejn huwa investit dan il-kapital.

3.

L-Artikolu 1(1).1 tal-Erbschaft- und Schenkungsteuergesetz (il-Liġi dwar it-Taxxa fuq is-Suċċessjoni u d-Donazzjonijiet), tas‑27 ta’ Frar 1997 ( 3 ), kif emendata mill-Gesetz zur Reform des Erbschaftsteuer- und Bewertungsrechts (il-Liġi dwar ir-Riforma tar-Regoli dwar it-Taxxa fuq is-Suċċessjoni u l-Valutazzjoni), tal‑24 ta’ Diċembru 2008 ( 4 ), japplika taxxa fuq is-suċċessjoni (jew taxxa fuq id-donazzjonijiet) għal akkwisti mal-mewt.

4.

Skont l-Artikolu 2(1)(1) tal-Liġi dwar it-Taxxa fuq is-Suċċessjoni u d-Donazzjonijiet, l-obbligazzjoni fiskali tapplika:

“[…]

1.   fil-każijiet imsemmija fl-Artikolu 1.1(1) sa (3) tal-Artikolu 1, fir-rigward tal-patrimonju kollu […], fejn ikunu residenti l-persuna deċeduta fid-data tal-mewt, id-donatur fid-data li jagħmel id-donazzjoni, jew l-akkwirent fid-data tal-avveniment taxxabbli. Il-persuni li ġejjin jitqiesu bħala residenti:

[…]”

5.

Skont l-Artikolu 13c ( 5 ) tal-Liġi dwar it-Taxxa fuq is-Suċċessjoni u d-Donazzjonijiet, intitolat “Regoli speċjali għal proprjetà immobbli mikrija għal użu residenzjali”:

“(1)   Il-proprjetà immobbli msemmija fil-paragrafu 3 għandha tiġi vvalutata għal 90 % tal-valur tas-suq tagħha.

[…]

(3)   L-approċċ tal-valur tas-suq imnaqqas għandu japplika għal proprjetà immobbli jew għall-partijiet tagħha li:

[…]”

6.

Fid‑19 ta’ April 2001, ir-Repubblika Federali tal-Ġermanja u l-Kanada kkonkludew Ftehim dwar il-Ħelsien mit-Taxxa Doppja fir-rigward tat-Taxxi fuq id-Dħul u Ċerti Taxxi Oħra, il-Prevenzjoni ta’ Evażjoni Fiskali u l-Għajnuna fi Kwistjonijiet Fiskali (iktar ’il quddiem “il-Ftehim dwar it-Taxxa Doppja”) ( 6 ). Skont l-Artikolu 2 tiegħu, il-Ftehim dwar it-Taxxa Doppja ma japplikax għat-taxxi fuq is-suċċessjoni. Minkejja dan, l-Artikolu 26 jipprovdi li:

“(1) L-awtoritajiet kompetenti tal-Istati Kontraenti għandhom jiskambjaw l-informazzjoni li tkun rilevanti għat-twettiq tad-dispożizzjonijiet ta’ dan il-ftehim jew tal-liġijiet nazzjonali fl-Istati Kontraenti dwar taxxi koperti mill-Ftehim sakemm it-tassazzjoni li jkun hemm riferiment għaliha hemmhekk ma tkunx kuntrarja għall-Ftehim. L-iskambju ta’ informazzjoni ma huwiex ristrett mill-Artikolu 1.

[…]

(4) Għall-finijiet ta’ dan l-Artikolu, it-taxxi koperti mill-Ftehim huma, minkejja d-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 2, it-taxxi kollha imposti minn Stat Kontraenti.” [traduzzjoni mhux uffiċjali]

7.

Fil-mument tal-mewt tiegħu fl‑2016, A kien residenti fil-Ġermanja. Huwa ħalla b’wirt, lil ibnu, BA, li kien ukoll residenti fil-Ġermanja, sehem minn proprjetà li tinsab fil-Kanada mikrija għal finijiet residenzjali.

8.

Permezz ta’ deċiżjoni tas‑17 ta’ Lulju 2017, il-Finanzamt X (l-Uffiċċju tat-Taxxa X) stabbilixxa fir-rigward ta’ BA t-taxxa fuq is-suċċessjoni fir-rigward ta’ din il-proprjetà.

9.

Skont l-Artikolu 13c(1) tal-Liġi dwar it-Taxxa fuq is-Suċċessjoni u d-Donazzjonijiet, fid‑19 ta’ Marzu 2018, BA talab modifika ta’ din id-deċiżjoni tat-taxxa fuq is-suċċessjoni sabiex il-proprjetà li tinsab fil-Kanada tkun suġġetta għal taxxa ta’ 90 % tal-valur tas-suq tagħha. BA sostna li l-proprjetà kienet tissodisfa l-kundizzjonijiet kollha stabbiliti fl-imsemmija dispożizzjoni, ħlief fir-rigward tal-post fejn tinsab. Sa fejn il-Liġi dwar it-Taxxa fuq is-Suċċessjoni u d-Donazzjonijiet kienet tirrikjedi li l-proprjetà tkun tinsab fil-Ġermanja, fi Stat Membru ieħor jew fi Stat taż-Żona Ekonomika Ewropea (ŻEE) sabiex tibbenefika mill-vantaġġ fiskali previst fl-Artikolu 13c(1), BA sostna li din tikser il-moviment liberu tal-kapital bejn l-Istati Membri u l-pajjiżi terzi stabbilita fl-Artikolu 63 TFUE.

10.

Permezz ta’ deċiżjoni tal‑25 ta’ April 2018, il-Finanzamt X (l-Uffiċċju tat-Taxxa X) ċaħad it-talba ta’ BA. BA ressaq ilment amministrattiv kontra din id-deċiżjoni. Il-Finanzamt X (l-Uffiċċju tat-Taxxa X) ċaħad l-ilment tiegħu fit‑23 ta’ April 2019, billi kkonstata li t-trattament favorevoli għall-finijiet tat-taxxa fuq is-suċċessjoni ta’ proprjetà mikrija għal finijiet residenzjali u li tinsab fi Stat Membru jew fi Stat taż-ŻEE ma jmurx kontra l-Artikolu 63 TFUE. Fl‑24 ta’ Mejju 2019, BA ppreżenta rikors quddiem il-Finanzgericht Köln (il-Qorti tal-Finanzi ta’ Köln) għall-annullament tad-deċiżjoni li tiċħad l-ilment tiegħu.

11.

Fid-deċiżjoni tar-rinviju tagħha, din il-qorti tesprimi dubji dwar il-kompatibbiltà mal-Artikolu 63 TFUE tad-dispożizzjonijiet rilevanti tal-Liġi dwar it-Taxxa fuq is-Suċċessjoni u d-Donazzjonijiet. Il-proprjetà inkwistjoni tissodisfa l-kundizzjonijiet kollha taħt id-dritt nazzjonali li jkun jippermettilha tibbenefika mit-tnaqqis ta’ 10 % tal-bażi taxxabbli, għajr il-fatt li tinsab fi Stat barra ż-ŻEE. Skont il-ġurisprudenza, it-trasferimenti ta’ assi, inkluża proprjetà immobbli, minn patrimonju ta’ persuna deċeduta għal individwu wieħed jew iktar, jikkostitwixxu movimenti ta’ kapital għall-finijiet tal-Artikolu 63 TFUE ( 7 ). Il-Finanzgericht Köln (il-Qorti tal-Finanzi ta’ Köln) tosserva li r-restrizzjonijiet tal-moviment liberu tal-kapital jinkludu miżuri li x’aktarx jiskoraġġixxu persuni residenti fi Stat Membru milli jagħmlu investimenti fi Stati oħra ( 8 ), inklużi pajjiżi terzi. Il-Finanzgericht Köln (il-Qorti tal-Finanzi ta’ Köln) għandha dubji wkoll dwar jekk din ir-restrizzjoni għall-moviment liberu tal-kapital tistax tiġi ġġustifikata mill-klawżola ta’ standstill fl-Artikolu 64 TFUE, ir-raġunijiet ta’ ġustifikazzjoni elenkati fl-Artikolu 65 TFUE jew kwalunkwe raġuni prevalenti ta’ interess ġenerali. Hija tal-fehma li l-klawżola ta’ standstill hija inapplikabbli peress li l-vantaġġ fiskali rilevanti ġie introdott fl‑2008. Irrispettivament minn jekk tinsabx fi Stat Membru, fi Stat taż-ŻEE jew f’pajjiż terz, proprjetà mikrija għal finijiet residenzjali tinsab fl-istess sitwazzjoni għall-finijiet tal-applikazzjoni tal-Artikolu 65(1)(a) TFUE. Fl-aħħar, hija tosserva li ma jidher li hemm ebda raġuni prevalenti ta’ interess ġenerali li tista’ tiġġustifika din ir-restrizzjoni.

12.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-Finanzgericht Köln (il-Qorti tal-Finanzi ta’ Köln) iddeċidiet li tissospendi l-proċedura u tagħmel id-domanda preliminari li ġejja lill-Qorti tal-Ġustizzja:

“L-Artikoli 63(1), 64 u 65 TFUE għandhom jiġu interpretati fis-sens li jipprekludu leġiżlazzjoni nazzjonali ta’ Stat Membru dwar il-ġbir tat-taxxa fuq is-suċċessjoni li tipprevedi, għall-kalkolu ta’ din it-taxxa, li proprjetà immobbli mibnija li tagħmel parti minn patrimonju privat u li tinsab f’pajjiż terz (f’dan il-każ, il-Kanada) u li hija mikrija għal użu ta’ abitazzjoni, tittieħed inkunsiderazzjoni fil-valur totali tagħha, filwaqt li proprjetà immobbli li tagħmel parti minn patrimonju privat, li tinsab fit-territorju nazzjonali, fi Stat Membru tal-Unjoni Ewropea jew fi Stat taż-Żona Ekonomika Ewropea, u li hija mikrija għal użu ta’ abitazzjoni, tittieħed inkunsiderazzjoni biss f’90 % tal-valur tagħha fil-kalkolu tat-taxxa fuq is-suċċessjoni?”

13.

Il-Gvern Ġermaniż u l-Kummissjoni Ewropea ppreżentaw osservazzjonijiet bil-miktub. Fis-seduta tas‑17 ta’ Novembru 2022, BA, il-Gvern Ġermaniż u l-Kummissjoni ppreżentaw sottomissjonijiet orali u rrispondew għad-domandi tal-Qorti tal-Ġustizzja.

14.

Konformement mat-talba tal-Qorti tal-Ġustizzja, il-konklużjonijiet preżenti jeżaminaw jekk l-Istati Membri jistgħux jiġġustifikaw restrizzjonijiet fuq il-moviment liberu tal-kapital lejn u minn pajjiżi terzi billi jinvokaw raġunijiet prevalenti ta’ interess ġenerali.

15.

L-Artikolu 63 TFUE japplika għall-flussi ta’ kapital bejn l-Istati Membri u pajjiżi terzi. Peress li tintuża bażi iktar għolja għall-kalkolu tat-taxxa fuq is-suċċessjoni dovuta fir-rigward ta’ proprjetà immobbli li tinsab f’pajjiż terz, BA, il-Gvern Ġermaniż u l-Kummissjoni jaqblu li r-regoli nazzjonali inkwistjoni fil-kawża quddiem il-qorti tar-rinviju jirrestrinġu l-moviment liberu tal-kapital fis-sens tal-Artikolu 63 TFUE. Huma ma jaqblux dwar jekk din ir-restrizzjoni tistax tiġi ġġustifikata billi tiġi invokata raġuni prevalenti ta’ interess ġenerali.

16.

Waqt is-seduta, BA sostna li l-leġiżlazzjoni Ġermaniża applikabbli ma tippromwovix id-disponibbiltà ta’ akkomodazzjoni għall-kera affordabbli peress li l-vantaġġ fiskali japplika għall-proprjetà kollha, irrispettivament mill-valur tagħha. Ma hemmx raġuni għaliex proprjetà li tinsab f’pajjiżi terzi ma għandhiex tibbenefika minn dan il-vantaġġ fiskali.

17.

Il-Gvern Ġermaniż enfasizza li l-kawża prinċipali tikkonċerna l-moviment liberu ta’ kapital bejn l-Istati Membri u pajjiżi terzi, u mhux moviment liberu ta’ kapital bejn l-Istati taż-ŻEE. Fl-evalwazzjoni tal-eżistenza ta’ raġuni prevalenti ta’ interess ġenerali, għandu jittieħed inkunsiderazzjoni l-grad iktar għoli ta’ integrazzjoni legali bejn l-Istati Membri. Restrizzjoni fuq il-moviment liberu tal-kapital lejn jew minn pajjiżi terzi tista’, għalhekk, tiġi ġġustifikata għal raġunijiet li ma jiġġustifikawx restrizzjoni fuq il-moviment liberu tal-kapital bejn l-Istati Membri.

18.

Il-Gvern Ġermaniż osserva waqt is-seduta li, fl-ibliet ewlenin Ġermaniżi, erbgħa minn kull għaxart idjar jonfqu iktar minn 30 % tad-dħul disponibbli tagħhom għall-kera. Problema simili teżisti fi Stati Membri oħra u hija ta’ tħassib għall-awtoritajiet pubbliċi rispettivi tagħhom. Kif jidher mill-abbozz ta’ Liġi dwar ir-Riforma tar-Regoli dwar it-Taxxa fuq is-Suċċessjoni u l-Valutazzjoni, il-leġiżlatur Ġermaniż adotta l-Artikolu 13c sabiex jintlaħaq l-għan ta’ interess ġenerali, jiġifieri li tiżdied id-disponibbiltà għall-użu residenzjali ta’ proprjetà immobbli li hija proprjetà ta’ individwi sabiex titnaqqas il-konċentrazzjoni ta’ proprjetà residenzjali f’idejn gruppi ta’ investituri ( 9 ). Il-Gvern Ġermaniż jirrileva li l-gruppi ta’ investituri, għall-kuntrarju ta’ individwi, ma humiex suġġetti għat-taxxa fuq is-suċċessjoni. Il-vantaġġ fiskali huwa maħsub li jnaqqas il-pressjoni fuq individwi li jirtu proprjetà mikrija għal użu residenzjali sabiex ibigħuha ħalli jħallsu t-taxxa, u b’hekk iżommu l-użu tagħha għal dan il-għan.

19.

Il-Gvern Ġermaniż isostni li t-tisħiħ tal-kompetizzjoni fis-suq għall-provvista ta’ djar għall-kiri jikkontribwixxi għad-disponibbiltà u l-finanzjament ta’ akkomodazzjoni affordabbli, li jista’ jikkostitwixxi raġuni ta’ interess pubbliku superjuri ( 10 ). L-iffaċilitar tal-aċċess għal akkomodazzjoni affordabbli huwa għan tal-politika Ewropea, u huwa għalhekk li l-leġiżlazzjoni Ġermaniża applikabbli estendiet il-vantaġġ fiskali inkwistjoni għal proprjetà immobbli li tinsab fiż-ŻEE. La l-Gvern Ġermaniż, la l-Unjoni Ewropea, u lanqas iż-ŻEE ma huma responsabbli li jippromwovu d-disponibbiltà ta’ akkomodazzjoni affordabbli f’pajjiżi terzi. Huwa imprattikabbli li tiġi evalwata l-ħtieġa għal akkomodazzjoni soċjali f’pajjiżi terzi peress li jkun meħtieġ livell għoli ħafna ta’ kooperazzjoni ma’ dawk il-pajjiżi. L-estensjoni tal-vantaġġ fiskali għal proprjetà li tinsab f’pajjiżi terzi żżid ukoll l-ispiża tal-miżura għat-teżor mingħajr ma tiġġenera ebda benefiċċju addizzjonali għall-popolazzjoni tal-Unjoni Ewropea jew taż-ŻEE. Il-limitazzjoni tal-benefiċċju tal-vantaġġ fiskali għal proprjetà mikrija li tinsab fl-Unjoni Ewropea jew fiż-ŻEE tinċentiva l-investiment f’tali assi u b’hekk tikkontribwixxi għall-kisba tal-għan soċjali mfittex. Il-Gvern Ġermaniż jqis li jista’ “jaqta’ linja” billi jeskludi l-proprjetà li tinsab f’pajjiżi terzi mill-benefiċċju tal-vantaġġ fiskali.

20.

Il-Gvern Ġermaniż isostni li r-restrizzjoni fuq id-disponibbiltà tal-vantaġġ fiskali hija proporzjonata peress li hija xierqa sabiex jintlaħaq l-għan imfittex u ma tmurx lil hinn minn dak li huwa meħtieġ sabiex jintlaħaq dan l-għan. F’dan il-kuntest, huwa josserva li d-disponibbiltà tal-vantaġġ fiskali tiddependi mill-post fejn tinsab il-proprjetà, u mhux dik tar-residenza tal-persuna deċeduta jew tal-werriet tagħha.

21.

Il-Gvern Ġermaniż jiġġustifika wkoll ir-restrizzjoni tad-disponibbiltà tal-vantaġġ fiskali bil-ħtieġa li tiġi protetta l-effettività tas-sorveljanza fiskali. Fin-nuqqas ta’ mekkaniżmi għall-iskambju ta’ informazzjoni ma’ pajjiżi terzi, l-awtoritajiet Ġermaniżi ma jistgħux jivverifikaw jekk proprjetà hijiex mikrija għal użu residenzjali. Waqt is-seduta, il-Gvern Ġermaniż madankollu aċċetta li l-Ftehim dwar it-Tassazzjoni Doppja jippermetti lill-awtoritajiet Ġermaniżi jitolbu informazzjoni rilevanti mingħand l-awtoritajiet Kanadiżi sabiex iżidu l-evalwazzjonijiet tat-taxxa fuq is-suċċessjoni.

22.

Il-Kummissjoni tqis li ebda raġuni prevalenti ta’ interess ġenerali ma tista’ tiġġustifika r-restrizzjoni inkwistjoni fil-kawża prinċipali.

23.

Fir-rigward tal-promozzjoni ta’ djar għall-kiri affordabbli, fl-osservazzjonijiet bil-miktub tagħha l-Kummissjoni sostniet li ma hemm ebda evidenza li tippermetti li jiġi konkluż li proprjetà immobbli li tinsab f’pajjiżi terzi, bħall-Kanada, ma hijiex f’sitwazzjoni komparabbli ma’ tali proprjetà li tinsab fil-Ġermanja, fl-Unjoni Ewropea jew fiż-ŻEE. B’risposta għad-domandi tal-Qorti tal-Ġustizzja waqt is-seduta, il-Kummissjoni rrikonoxxiet li l-promozzjoni ta’ akkomodazzjoni għall-kiri affordabbli tista’ tikkostitwixxi ġustifikazzjoni valida għal restrizzjoni fuq il-moviment liberu tal-kapital bejn l-Istati Membri jew l-Istati taż-ŻEE u pajjiżi terzi, irrispettivament minn jekk hemmx ħtieġa komparabbli f’dawk il-pajjiżi terzi. Madankollu, huwa obbligu tal-Gvern Ġermaniż li juri li l-leġiżlazzjoni tiegħu għandha għan validu ta’ politika soċjali u li hija proporzjonata. F’dan il-kuntest, il-leġiżlazzjoni Ġermaniża applikabbli tqajjem mill-inqas żewġ kwistjonijiet. L-ewwel, persuna li tiret proprjetà mikrija għal finijiet residenzjali tista’ tikseb il-benefiċċju tal-vantaġġ fiskali u mbagħad tbigħha lil investitur istituzzjonali. It-tieni, il-vantaġġ fiskali japplika għall-proprjetà immobbli kollha, inklużi proprjetajiet lussużi.

24.

Barra minn hekk, il-Kummissjoni ssostni li r-restrizzjoni inkwistjoni ma tistax tiġi ġġustifikata mill-effettività tas-sorveljanza fiskali, peress li l-vantaġġ fiskali ma huwiex disponibbli fir-rigward ta’ proprjetà li tinsab fi kwalunkwe pajjiż terz, irrispettivament minn jekk ir-Repubblika Federali tal-Ġermanja kkonkludietx ftehim ta’ skambju ta’ informazzjoni ma’ dak il-pajjiż, li hija għandha mal-Kanada.

25.

Skont l-Artikolu 63(1) TFUE, il-moviment liberu tal-kapital japplika għal flussi ta’ kapital kemm bejn l-Istati Membri kif ukoll bejn l-Istati Membri u pajjiżi terzi, mingħajr ebda kundizzjoni ta’ reċiproċità ( 11 ). Din il-karatteristika tiddistingwi l-moviment liberu tal-kapital mil-libertajiet l-oħra kollha tas-suq intern peress li dawn tal-aħħar japplikaw esklużivament fit-territorju tal-Istati Membri ( 12 ).

26.

Il-fatt li l-għoti ta’ vantaġġ fl-evalwazzjoni tat-taxxa fuq is-suċċessjoni jiġu suġġett għall-kundizzjoni li assi jkun jinsab fit-territorju ta’ Stat Membru jew Stat taż-ŻEE huwa restrizzjoni għall-moviment liberu tal-kapital li, bħala prinċipju, hija pprojbita mill-Artikolu 63(1) TFUE jipprojbixxiha ( 13 ). It-trattament fiskali favorevoli ta’ proprjetà immobbli li tinsab fi Stati Membri jew Stati taż-ŻEE jista’ jiskoraġġixxi l-investiment f’dik il-klassi ta’ assi meta tkun tinsab f’pajjiżi terzi.

27.

Skont ġurisprudenza stabbilita, il-kunċett ta’ restrizzjoni fuq il-moviment liberu tal-kapital għandu jiġi interpretat bl-istess mod fir-rigward ta’ tranżazzjonijiet bejn Stati Membri ( 14 ), dawk lejn u minn Stati taż-ŻEE, u dawk bejn Stati Membri u pajjiżi terzi ( 15 ).

28.

Minbarra r-raġunijiet ta’ ġustifikazzjoni elenkati fit-Trattat, restrizzjonijiet fuq il-moviment liberu tal-kapital jistgħu jiġu aċċettati meta jkunu ġġustifikati minn raġuni prevalenti ta’ interess ġenerali, sakemm ikunu konformi mal-prinċipju tal-proporzjonalità ( 16 ).

29.

Il-possibbiltà li jiġu invokati raġunijiet prevalenti ta’ interess ġenerali teżisti biss sa fejn ma jeżistux miżuri ta’ armonizzazzjoni tal-Unjoni li jiżguraw il-protezzjoni ta’ dawk l-interessi. Fin-nuqqas ta’ tali miżuri ta’ armonizzazzjoni huma, fil-prinċipju, l-Istati Membri li jiddeċiedu dwar il-grad ta’ protezzjoni li jixtiequ jagħtu lil dawk l-interessi u l-mod li bih għandha tiġi żgurata din il-protezzjoni. Miżuri bħal dawn għandhom jibqgħu fil-limiti stabbiliti mit-Trattat u għandhom ikunu proporzjonati ( 17 ).

30.

Bħala prinċipju, l-Istati Membri jistgħu jinvokaw raġunijiet prevalenti fl-interess ġenerali sabiex jiġġustifikaw restrizzjonijiet fuq movimenti ta’ kapital ma’ pajjiżi terzi. Dawn ir-raġunijiet jistgħu jinkludu l-iżgurar tal-effettività tal-kontroll fiskali u l-ġlieda kontra l-evażjoni tat-taxxa ( 18 ), il-prevenzjoni ta’ arranġamenti kompletament artifiċjali ( 19 ), u l-preservazzjoni kemm tal-koerenza tas-sistemi tat-taxxa ( 20 ) kif ukoll ta’ allokazzjoni bbilanċjata tas-setgħa tat-tassazzjoni fir-relazzjonijiet bejn l-Istati Membri u pajjiżi terzi ( 21 ). Filwaqt li l-Qorti tal-Ġustizzja spiss ċaħdet il-ġustifikazzjonijiet imressqa insostenn ta’ tali restrizzjonijiet, f’numru ta’ każijiet hija aċċettat ġustifikazzjonijiet għal restrizzjonijiet fuq movimenti ta’ kapital bejn Stati Membri u Stati mhux Membri f’ċirkustanzi fejn ma kinitx taċċetta restrizzjonijiet fuq movimenti ekwivalenti bejn l-Istati Membri ( 22 ).

31.

Dan l-approċċ huwa spjegat mill-fatt li l-flussi ta’ kapital lejn jew minn pajjiżi terzi jseħħu f’kuntest legali differenti minn dawk bejn l-Istati Membri ( 23 ), jew fi ħdan iż-ŻEE ( 24 ). Minħabba l-grad ta’ integrazzjoni legali bejn l-Istati Membri, it-tassazzjoni ta’ attivitajiet ekonomiċi transkonfinali bejn l-Istati Membri ma hijiex dejjem komparabbli mat-tassazzjoni ta’ attivitajiet simili bejn dawk l-Istati Membri u pajjiżi terzi. Il-fatt li l-moviment liberu tal-kapital lejn u minn pajjiżi terzi jseħħ f’kuntest legali differenti jispjega wkoll għaliex l-Artikolu 64, l-Artikolu 65(4) u l-Artikolu 66 TFUE jipprevedu li l-Istati Membri jistgħu jadottaw derogi speċifiċi mill-moviment liberu tal-kapital bejnhom u pajjiżi terzi. Dak il-kuntest legali differenti għandu konsegwenzi għad-dipendenza tal-Istati Membri fuq raġunijiet prevalenti ta’ interess ġenerali. Stat Membru jista’, fil-prinċipju, ikun kapaċi juri li restrizzjoni fuq il-moviment ta’ kapital lejn jew minn pajjiżi terzi hija ġġustifikata għal raġuni li mhux neċessarjament tiġġustifika restrizzjoni fuq moviment ta’ kapital bejn Stati Membri ( 25 ).

32.

Fil-kawża preżenti, il-Gvern Ġermaniż jinvoka żewġ raġunijiet prevalenti ta’ interess ġenerali sabiex jiġġustifika r-restrizzjonijiet li timponi l-leġiżlazzjoni tiegħu: il-promozzjoni ta’ akkomodazzjoni għall-kiri affordabbli bħala għan ta’ politika soċjali u l-effettività tas-sorveljanza fiskali.

33.

Fir-rigward tal-ewwel motiv ta’ ġustifikazzjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja taċċetta ġustifikazzjonijiet ta’ politika soċjali bħala raġunijiet prevalenti ta’ interess ġenerali fil-kuntest tal-moviment liberu tal-kapital bejn l-Istati Membri. Fis-sentenza tagħha Jäger, il-Qorti tal-Ġustizzja kkunsidrat il-ġustifikazzjoni tal-Gvern Ġermaniż għal-leġiżlazzjoni tat-taxxa fuq is-suċċessjoni li tat trattament iktar favorevoli lill-valutazzjoni tal-art agrikola u tal-forestrija li jinsabu fil-Ġermanja meta mqabbla ma’ assi simili li jinsabu fi Stat Membru ieħor. Wara li kkonstatat li t-trattament iktar favorevoli tal-assi li jinsabu fit-territorju nazzjonali kien jikkostitwixxi restrizzjoni għall-moviment liberu tal-kapital ( 26 ), il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-funzjoni soċjali tal-art agrikola u tal-foresti, inkluż iż-żamma tal-impjieg f’każijiet fejn tali artijiet ikunu għaddew għand werrieta, kienet raġuni prevalenti fl-interess ġenerali ( 27 ). Il-Qorti tal-Ġustizzja madankollu kkonkludiet li din ir-restrizzjoni ma kinitx iġġustifikata peress li ma kien hemm ebda prova li l-għan soċjali segwit ma kienx ugwalment denju ta’ protezzjoni fi Stati Membri oħra ( 28 ).

34.

Fis-sentenza tagħha Woningstichting Sint Servatius, il-Qorti tal-Ġustizzja eżaminat skema ta’ akkomodazzjoni soċjali fil-Pajjiżi l-Baxxi li rrifjutat li tawtorizza investiment fi proġett sperimentali li jinsab fil-Belġju, qrib il-fruntiera mal-Pajjiżi l-Baxxi. Ir-rekwiżit għal awtorizzazzjoni minn qabel u r-rifjut tagħha kienu t-tnejn meqjusa bħala restrizzjonijiet fuq il-moviment liberu tal-kapital ( 29 ). Il-Qorti tal-Ġustizzja osservat li l-għan tal-iskema ta’ akkomodazzjoni soċjali kien li tiġi żgurata provvista adegwata ta’ akkomodazzjoni għal persuni bi dħul baxx li jirrisjedu fil-Pajjiżi l-Baxxi ( 30 ). Hija ddeċidiet li rekwiżiti relatati mal-politika tal-akkomodazzjoni soċjali jistgħu jikkostitwixxu raġunijiet prevalenti ta’ interess ġenerali ( 31 ). Fir-rigward tal-prinċipju ta’ proporzjonalità, rekwiżit ta’ awtorizzazzjoni minn qabel jista’ jkun meħtieġ u xieraq sabiex jintlaħaq dan l-għan tal-politika tal-akkomodazzjoni soċjali ( 32 ). Madankollu, il-Qorti tal-Ġustizzja kkritikat l-iskema ta’ awtorizzazzjoni peress li ma kinitx ibbażata fuq kriterji oġġettivi u nondiskriminatorji magħrufa minn qabel, u b’hekk illimitat l-eżerċizzju tas-setgħa diskrezzjonali tal-awtoritajiet nazzjonali. Ir-restrizzjoni fuq il-moviment liberu tal-kapital ma kinitx iġġustifikata peress li l-uniku kriterju kien li proġett jitqies “fl-interess tal-akkomodazzjoni soċjali fil-Pajjiżi l-Baxxi” ( 33 ).

35.

Il-Qorti tal-Ġustizzja eżaminat ukoll l-applikazzjoni tal-għanijiet tal-politika tal-akkomodazzjoni tal-Istati Membri fis-sentenza tagħha Busley u Cibrián Fernández. Il-leġiżlazzjoni Ġermaniża tat trattament fiskali iktar favorevoli għad-dħul miksub mill-kiri ta’ proprjetà li tinsab fil-Ġermanja minn dak miksub mill-kiri ta’ proprjetà li tinsab fi Stati Membri oħra, li kien jikkostitwixxi restrizzjoni għall-moviment liberu tal-kapital ( 34 ). Il-Qorti tal-Ġustizzja aċċettat li l-għan ta’ politika soċjali segwit mil-leġiżlazzjoni nazzjonali, jiġifieri l-inkoraġġiment tal-kostruzzjoni ta’ proprjetà għall-kiri sabiex tissodisfa l-ħtiġijiet tal-popolazzjoni Ġermaniża, jista’ jkun raġuni prevalenti ta’ interess ġenerali. Madankollu, hija kkonkludiet li dik il-leġiżlazzjoni nazzjonali ma osservatx il-prinċipju ta’ proporzjonalità peress li kienet tapplika għall-proprjetà għall-kiri kollha, inklużi proprjetajiet lussużi, u ma kinitx immirata lejn postijiet fil-Ġermanja fejn kien hemm nuqqas qawwi ta’ akkomodazzjoni ( 35 ).

36.

Minn dan isegwi li, fil-prinċipju, Stat Membru jista’ jinvoka għanijiet ta’ politika soċjali, bħall-promozzjoni tad-disponibbiltà ta’ akkomodazzjoni affordabbli, bħala raġunijiet prevalenti ta’ interess ġenerali li jiġġustifikaw restrizzjoni għall-moviment liberu tal-kapital bejn l-Istati Membri. F’dan il-kuntest, il-Preambolu tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea jiddikjara d-determinazzjoni tal-Istati Membri li jippromwovu l-progress soċjali għall-popli tagħhom. L-Artikolu 3(3) tiegħu jinkariga lill-Unjoni Ewropea bil-kompitu, inter alia, li tippromwovi l-koeżjoni soċjali u s-solidarjetà fost l-Istati Membri. Bl-istess mod, l-Artikolu 151 TFUE, taħt it-Titolu X relatat mal-“Politika soċjali”, jistabbilixxi l-għan li tiġi żgurata protezzjoni soċjali xierqa bħala għan kemm tal-Unjoni Ewropea kif ukoll tal-Istati Membri tagħha. Huwa diffiċli li wieħed jikkonċepixxi kif l-Istati Membri jistgħu jwettqu dan il-kompitu mingħajr ma jkunu intitolati li jsegwu politiki fil-livell nazzjonali bil-ħsieb tal-promozzjoni tal-koeżjoni soċjali u s-solidarjetà.

37.

Barra minn hekk, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li peress li l-Unjoni Ewropea għandha għan ekonomiku u soċjali, id-drittijiet previsti fid-dispożizzjonijiet tat-Trattat dwar il-moviment liberu tal-merkanzija, tal-persuni, tas-servizzi u tal-kapital għandhom jiġu bbilanċjati kontra għanijiet ta’ politika soċjali, li jinkludu dak li tiġi żgurata protezzjoni soċjali xierqa ( 36 ). L-Artikolu 4(2) TFUE jindika li l-politika soċjali hija kompetenza kondiviża tal-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri tagħha. Filwaqt li l-Artikolu 9 TFUE jipprevedi li l-Unjoni Ewropea trid tiggarantixxi livell adegwat ta’ protezzjoni soċjali meta tiddefinixxi u timplimenta l-politiki u l-attivitajiet tagħha stess, l-Artikolu 153 TFUE jindika li din għandha tappoġġja u tikkumplimenta l-attivitajiet tal-Istati Membri fil-ġlieda kontra l-esklużjoni soċjali.

38.

Għalhekk ma jidher li hemm ebda raġuni għaliex Stat Membru ma jistax jinvoka raġunijiet ta’ politika soċjali sabiex jiġġustifika restrizzjoni fuq il-moviment liberu tal-kapital lejn u minn pajjiżi terzi. Madankollu, ma hemm xejn f’dawn id-dispożizzjonijiet jew imkien ieħor fit-Trattati li jobbliga lill-Istati Membri jfittxu għanijiet ta’ politika soċjali f’pajjiżi terzi ( 37 ). Minn dan isegwi li r-responsabbiltà tal-awtoritajiet pubbliċi li jiżguraw il-protezzjoni soċjali tirreferi prinċipalment għall-popolazzjoni tal-Unjoni Ewropea u li huma jistgħu jadottaw miżuri għal dan il-għan.

39.

Kuntrarjament għal dak li tissuġġerixxi l-Kummissjoni fl-osservazzjonijiet bil-miktub tagħha, jiena tal-fehma li d-dritt tal-Unjoni Ewropea ma jirrikjedix lill-Istati Membri jieħdu inkunsiderazzjoni d-disponibbiltà ta’ akkomodazzjoni affordabbli f’pajjiżi terzi sabiex jiġġustifikaw restrizzjoni għall-moviment liberu tal-kapital bejn l-Unjoni Ewropea u pajjiżi terzi. Il-livell ta’ integrazzjoni legali bejn l-Istati Membri u l-għanijiet ta’ politika komuni tagħhom, li jispjega l-approċċ strett tal-ġurisprudenza fir-rigward tal-aċċettazzjoni ta’ ġustifikazzjonijiet għal restrizzjonijiet fuq il-moviment liberu tal-kapital bejn l-Istati Membri ( 38 ), ma għandux jiġi traspost awtomatikament għal dawk il-ġustifikazzjonijiet meta jiġu applikati għall-moviment tal-kapital bejn l-Istati Membri u pajjiżi terzi. Kif ġie osservat fil-punt 31 ta’ dawn il-konklużjonijiet, din il-kunsiderazzjoni tispjega għaliex il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li restrizzjonijiet fuq il-moviment liberu tal-kapital lejn jew minn pajjiżi terzi jistgħu jkunu ġġustifikati f’ċirkustanzi fejn l-istess restrizzjoni fuq il-movimenti tal-kapital bejn l-Istati Membri ma tkunx iġġustifikata.

40.

Din il-konklużjoni ma hijiex affettwata mill-fatt li Stat Membru jista’ jestendi vantaġġ fiskali għal proprjetà li tinsab fi Stati parti għall-Ftehim ŻEE. B’hekk, dan l-Istat Membru sempliċement jevita li joħloq restrizzjoni għall-moviment liberu tal-kapital lejn u minn Stati taż-ŻEE, li, bis-saħħa tal-Ftehim ŻEE, igawdu grad eqreb ta’ integrazzjoni legali mal-Unjoni Ewropea milli pajjiżi terzi.

41.

Prinċipalment, hija l-qorti tar-rinviju li għandha tevalwa l-konformità tal-leġiżlazzjoni nazzjonali mal-prinċipju ta’ proporzjonalità. Fit-twettiq ta’ dan l-eżerċizzju, hija għandha tirrikonoxxi li l-Istati Membri għandhom setgħa diskrezzjonali wiesgħa meta jagħżlu miżuri li jistgħu jilħqu l-għanijiet ta’ politika soċjali, minkejja li l-eżerċizzju ta’ dik is-setgħa diskrezzjonali ma jistax jimmina t-tgawdija ta’ individwu tad-drittijiet stabbiliti fit-Trattati ( 39 ).

42.

Ir-restrizzjonijiet huma meqjusa xierqa meta jkunu adattati sabiex jilħqu l-għan ta’ interess ġenerali li jfittxu li jsegwu, li hawnhekk huwa d-disponibbiltà ta’ akkomodazzjoni għall-kiri affordabbli fl-Unjoni Ewropea u fiż-ŻEE. Hija l-qorti tar-rinviju li għandha tiddetermina, fuq il-bażi tal-provi mressqa quddiemha, jekk tnaqqis ta’ 10 % fil-bażi użata sabiex jiġi kkalkolat il-valur, għall-finijiet ta’ evalwazzjoni għat-taxxa fuq is-suċċessjoni, ta’ proprjetà mikrija għal użu residenzjali, huwiex kapaċi li jnaqqas il-pressjoni fuq il-werrieta li jbigħu tali proprjetà u l-konsegwenzi għad-disponibbiltà ta’ proprjetà għall-kiri.

43.

Sabiex jiġi evalwat jekk restrizzjoni tmurx lil hinn minn dak li huwa meħtieġ sabiex jintlaħaq l-għan imfittex, titqajjem id-domanda dwar jekk miżuri ta’ tip inqas restrittiv jassigurawx li l-għan jintlaħaq bl-istess mod effettiv ( 40 ). Filwaqt li għal darba oħra din hija kwistjoni tal-qorti tar-rinviju, kieku l-kamp ta’ applikazzjoni tal-vantaġġ fiskali kien idjaq u kien limitat għal proprjetà immobbli vvalutata taħt ċertu limitu, u b’hekk jiġu esklużi proprjetajiet lussużi, l-impatt tar-restrizzjoni fuq il-moviment liberu tal-kapital lejn u minn pajjiżi terzi jista’ jiġi attenwat. Tali limitazzjoni jista’ jkollha wkoll il-konsegwenza li tagħmel il-bażi taxxabbli progressiva, u b’hekk possibbilment tiffavorixxi l-aċċess għal akkomodazzjoni għall-kiri affordabbli.

44.

Jien għalhekk nagħti parir lill-Qorti tal-Ġustizzja tikkunsidra li l-Artikolu 63(1) TFUE ma jipprekludix leġiżlazzjoni nazzjonali li, għall-finijiet tal-kalkolu tat-taxxa fuq is-suċċessjoni, tittratta l-valur ta’ proprjetà immobbli mikrija għal użu residenzjali fi Stat Membru jew fi Stat taż-ŻEE b’mod iktar favorevoli minn proprjetà li tinsab f’pajjiż terz li tintuża għall-istess użu sabiex tiġi promossa d-disponibbiltà ta’ akkomodazzjoni għall-kiri affordabbli fl-Unjoni Ewropea u fiż-ŻEE. Hija l-qorti tar-rinviju li għandha tevalwa jekk din il-leġiżlazzjoni nazzjonali hijiex xierqa sabiex tilħaq l-għan imfittex u jekk hemmx miżuri inqas restrittivi iżda daqstant effettivi sabiex jintlaħaq dan il-għan.

45.

Nirrikorri għat-tieni raġuni prevalenti ta’ interess ġenerali li jinvoka l-Gvern Ġermaniż sabiex jiġġustifika r-restrizzjoni, jiġifieri l-effettività tas-sorveljanza fiskali.

46.

Il-ġurisprudenza, li jirreferi għaliha l-punt 30 ta’ dawn il-konklużjonijiet, fiha bosta eżempji fejn il-Qorti tal-Ġustizzja aċċettat li l-effettività tas-sorveljanza fiskali ġġustifikat ir-restrizzjonijiet fuq il-moviment liberu tal-kapital lejn u minn pajjiżi terzi ( 41 ). Fejn il-leġiżlazzjoni nazzjonali tagħmel l-għoti ta’ vantaġġ fiskali dipendenti fuq it-twettiq ta’ ċerti kundizzjonijiet, u ma jkun hemm l-ebda qafas legali għall-iskambju ta’ informazzjoni bejn Stati Membri u pajjiżi terzi, l-Istat Membru jista’ ma jkunx kapaċi jivverifika li l-kundizzjonijiet sabiex jinkiseb dan il-vantaġġ fiskali ġew issodisfatti.

47.

L-informazzjoni li tinsab fil-proċess quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja fil-kawża preżenti tindika li l-aċċess għall-vantaġġ fiskali inkwistjoni huwa kundizzjonali fuq il-fatt li l-proprjetà tkun mikrija għal finijiet residenzjali. Hija l-qorti tar-rinviju li għandha tivverifika l-eżistenza ta’ qafas legali għall-iskambju ta’ informazzjoni bejn l-awtoritajiet fiskali kompetenti. Għalkemm il-Ftehim dwar it-Tassazzjoni Doppja ma japplikax għat-taxxa fuq is-suċċessjoni, il-Gvern Ġermaniż aċċetta fis-seduta li, bis-saħħa tal-Artikolu 26 tiegħu, l-obbligu ta’ skambju ta’ informazzjoni jkopri t-taxxi kollha imposti mill-Istati Kontraenti.

48.

Fid-dawl ta’ dak li ntqal hawn fuq, nirrakkomanda lill-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi għat-tieni aspett imqajjem mill-qorti tar-rinviju fis-sens li l-Artikolu 63(1) TFUE jipprekludi leġiżlazzjoni nazzjonali li, għall-finijiet tal-kalkolu tat-taxxa fuq is-suċċessjoni, tittratta l-valur ta’ proprjetà immobbli mikrija għal użu residenzjali fi Stat Membru jew fi Stat taż-ŻEE b’mod iktar favorevoli minn proprjetà li tinsab f’pajjiż terz li tintuża għall-istess użu sabiex tiġi żgurata l-effettività tal-kontroll fiskali, fejn jeżisti qafas legali għall-iskambju ta’ informazzjoni rilevanti bejn l-awtoritajiet kompetenti tat-taxxa.

49.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja twieġeb għad-domanda preliminari magħmula mill-Finanzgericht Köln (il-Qorti tal-Finanzi ta’ Köln, il-Ġermanja) kif ġej:

L-Artikolu 63(1) TFUE għandu jiġi interpretat fis-sens li: