1.

Dan ir-rinviju għal deċiżjoni preliminari qiegħed jitlob l-interpretazzjoni tal-Artikolu 15(1)(ċ) tal-Konvenzjoni ta’ Lugano tal‑2007 ( 2 ), sabiex jiġi ddeterminat liema qorti għandha l-ġurisdizzjoni sabiex tiddeċiedi dwar kawża li fih entità bankarja qiegħda titlob lil klijent iħallas il-bilanċ tad-dejn tal-kont kurrenti tiegħu.

2.

Il-karatteristika speċifika tal-każ hija li, fil-mument tal-konklużjoni tal-kuntratt, iż-żewġ partijiet kellhom id-domiċilju tagħhom fl-istess Stat (il-Ġermanja), filwaqt li, meta ġiet imressqa t-talba, il-klijent kien iddomiċiljat l-Isvizzera ( 3 ). In-natura internazzjonali tal-każ seħħet, għaldaqstant, sussegwentement għall-kuntratt u mhux fil-mument tal-konklużjoni tiegħu.

3.

Sakemm ma iniex sejjer żbaljat, il-Qorti tal-Ġustizzja għadha ma ddeċidietx dwar l-Artikolu 15(1)(ċ) tal-Konvenzjoni ( 4 ). Madankollu, iddeċidiet dwar ir-regola ekwivalenti tar-Regolament (KE) Nru 44/2001 ( 5 ), li ġiet riflessa, min-naħa tagħha, fir-Regolament (UE) Nru 1215/2012 ( 6 ), li huwa fis-seħħ illum.

4.

Is-sentenzi tal-Qorti tal-Ġustizzja dwar il-kwistjoni, moqrija fl-intier tagħhom, fil-fehma tiegħi ma jitfgħux biżżejjed dawl fuq kwistjoni li l-impatt tagħha fuq l-attività ekonomika ta’ min jikkonkludi kuntratt ma’ konsumatur ma huwiex negliġibbli.

5.

It-Taqsima 1 tat-Titolu II (“Dispożizzjonijiet ġenerali”) hija magħmula mill-Artikoli 2 u 3 bil-formulazzjoni li ġejja:

6.

It-Taqsima 4 tat-Titolu II (“Ġurisdizzjoni fuq kuntratti konsumeristiċi”) tinkorpora l-Artikoli 15, 16 u 17, bil-formulazzjoni li ġejja:

– Artikolu 15(1)(ċ)

“1.   F’materji relatati ma’ kuntratt li jsir minn persuna, il-konsumatur, għal skop li jista’ jkun meqjus lil hinn mis-sengħa jew professjoni tiegħu, il-ġurisdizzjoni għandha tkun stabbilita minn din it-Taqsima, mingħajr preġudizzju għall-Artikoli 4 u 5(5), jekk:

[…]

– Artikolu 16(2):

“2.   Jistgħu jiġu istitwiti proċedimenti kontra konsumatur, mill-parti l-oħra fil-kuntratt, biss fil-qrati ta’ l-Istat marbut b’din il-Konvenzjoni li fih ikun domiċiljat il-konsumatur”.

– Artikolu 17(3):

“In-nonkonformità mad-dispożizzjonijiet ta’ din it-Taqsima hija ammessa biss bi ftehim [li jikkonferixxi l-ġurisdizzjoni]:

7.

Commerzbank AG, li l-uffiċċju ewlieni tagħha jinsab fi Frankfurt am Main (il-Ġermanja), għandha fergħa fi Dresden (il-Ġermanja), li permezz tagħha, fis-sena 2009 fetħet kont għal klijent, li dak iż-żmien kien ukoll iddomiċiljat fi Dresden, li kien amministrat bħala kont kurrenti.

8.

Il-klijent irċieva karta ta’ kreditu, li l-attivitajiet tagħha kienu jiġu mħallsa permezz tal-kont. Il-bank kien jittollera overdrafts meta l-klijent kien juża l-karta ta’ kreditu tiegħu sabiex iħallas biha u l-bilanċ fil-kont ma kienx ikun suffiċjenti.

9.

Il-klijent ittrasferixxa ruħu lejn l-Isvizzera fl‑2014. F’Jannar 2015, xtaq itemm ir-relazzjoni kummerċjali ma’ Commerzbank AG. Il-kont kurrenti wera bilanċ tad-dejn f’din id-data, li rriżulta minn ammont iddebitat f’Settembru 2013, u li l-klijent irrifjuta li jħallas abbażi tal-fatt li dan id-dejn ġie minn użu frawdolenti tal-karta ta’ kreditu minn terzi mingħajr il-kunsens tiegħu.

10.

F’April 2015, Commerzbank temmet ir-relazzjoni kuntrattwali b’effett immedjat u ddikjarat id-data ta’ skadenza tal-bilanċ tad-dejn favuriha. Il-klijent baqa’ ma ħallasx dan il-bilanċ.

11.

Commerzbank ressqet azzjoni għall-ħlas tal-ammont quddiem l-Amtsgericht Dresden (il-Qorti Distrettwali ta’ Dresden, il-Ġermanja), li kkonkludiet li din l-azzjoni ma hijiex ammissibbli minħabba nuqqas ta’ ġurisdizzjoni.

12.

Billi l-appell tagħha ma rnexxiex, Commerzbank appellat fil-kassazzjoni (“Reviżjoni”) quddiem il-Bundesgerichtshof (il-Qorti Federali tal-Ġustizzja, il-Ġermanja), li ressqet talba għal deċiżjoni preliminari quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja f’dawn it-termini:

13.

It-talba għal deċiżjoni preliminari ġiet irreġistrata fil-Qorti tal-Ġustizzja fit‑3 ta’ Lulju 2020.

14.

Wara l-pubblikazzjoni tad-digriet tal-Qorti tal-Ġustizzja fil-kawża mBank S.A. ( 7 ), u minħabba l-konnessjoni tagħha mal-kwistjonijiet diskussi f’dan ir-rinviju, fit‑3 ta’ Settembru 2020 il-qorti tar-rinviju ġiet mistoqsija jekk xtaqitx iżżomm id-domandi preliminari tagħha.

15.

Fis‑6 ta’ Ottubru 2020, il-Bundesgerichtshof (il-Qorti Federali tal-Ġustizzja), informat lill-Qorti tal-Ġustizzja li kienet ser tirtira t-tieni domanda u żżomm l-ewwel waħda.

16.

Ġew ippreżentati osservazzjonijiet bil-miktub minn Commerzbank, mill-Gvern Svizzeru u mill-Kummissjoni. Ma ġiex ikkunsidrat essenzjali li ssir seduta.

17.

Il-qorti tar-rinviju tixtieq issir taf jekk, sabiex jiġi applikat l-Artikolu 15(1)(ċ) tal-Konvenzjoni:

18.

Il-Kummissjoni, il-Gvern Svizzeru u Commerzbank ma jaqblux fir-risposti tagħhom għal din id-domanda doppja, u lanqas ma jaqblu fl-argumenti tagħhom. Fid-dawl ta’ wieħed minn dawn tal-aħħar ( 8 ), jidhirli li huwa xieraq li nfakkar f’ċerti aspetti tat-Taqsima 4 tat-Titolu II tal-Konvenzjoni dwar il-ġurisdizzjoni fil-qasam tal-kuntratti konklużi mill-konsumaturi, qabel ma nindirizza l-interpretazzjoni tal-Artikolu 15(1)(ċ) tagħha.

19.

L-identiċità prattika bejn id-dispożizzjoni inkwistjoni hawnhekk u l-artikoli korrispondenti tar-Regolamenti Nri 44/2001 u 1215/2012 tobbliga t-tiftix ta’ interpretazzjoni konverġenti tagħhom kollha ( 9 ).

20.

Bl-istess mod bħalma jseħħ f’dawn iż-żewġ regolamenti, il-kunċetti tal-Artikolu 15(1)(ċ) tal-Konvenzjoni għandhom jiġu interpretati b’mod awtonomu sabiex tiġi ggarantita l-applikazzjoni uniformi tiegħu fl-Istati kollha marbutin bih ( 10 ).

21.

Għan prijoritarju tat-Taqsima 4 tat-Titolu II tal-Konvenzjoni jikkonsisti fil-garanzija ta’ protezzjoni xierqa għall-konsumatur, bħala parti li hija meqjusa bħala ekonomikament iktar dgħajfa u ġuridikament inqas esperta mill-parti kontraenti ( 11 ) professjonali ( 12 ).

22.

Dan il-pjan ma huwiex assolut: la l-leġiżlatur ma kellu l-ħsieb li l-protezzjoni tal-konsumatur tkun bla limiti u lanqas ma fehmet hekk il-Qorti tal-Ġustizzja ( 13 ).

23.

L-internazzjonalità tas-sitwazzjoni inkwistjoni hija kundizzjoni sine qua non tal-applikazzjoni tal-Konvenzjoni. It-Taqsima 4 tat-Titolu II, billi tipprevedi l-ġurisdizzjoni fil-qasam tal-kuntratti konklużi mill-konsumaturi, ma tikkostitwixxix eċċezzjoni għal din ir-regola ( 14 ). Il-protezzjoni li hija tipprovdi hija intiża sabiex tiġi bbilanċjata s-sitwazzjoni tal-partijiet kontraenti f’termini ta’ ġurisdizzjoni internazzjonali ( 15 ).

24.

Permezz tad-dispożizzjonijiet li jobbligaw li l-azzjonijiet imressqa mill-konsumatur, jew kontrih, isiru fl-Istat tad-domiċilju tiegħu, jiġu eliminati l-iżvantaġġi li jisfurzawh iressaq kawża fi Stat ieħor. Huwa preżunt li, bħala “parti dgħajfa”, mhux dejjem ikun f’pożizzjoni li jipprevedi ex ante l-internazzjonalità ta’ proċedura eventwali u jikkalkola r-riskji u l-ispejjeż tiegħu ( 16 ). Barra minn hekk, jiġi evitat li jiġi mwaqqaf milli jeżerċita legalment id-drittijiet tiegħu fid-dawl tal-possibbiltà li jkollu jiddefendihom barra mill-Istat ta’ domiċilju tiegħu ( 17 ).

25.

Il-protezzjoni mogħtija lill-konsumatur li d-domiċilju tiegħu jinsab fi Stat marbut bil-Konvenzjoni tikkonsisti, għaldaqstant: a) fl-awtorizzazzjoni sabiex jaċċessa, bħala rikorrent, l-istess qrati li jkunu disponibbli għal kawżi li jqumu minn kuntratti domestiċi ( 18 ); u b) fir-restrizzjoni tal-aċċess tal-professjonist għal dawn l-istess qrati, meta huwa jkun jixtieq iressaq proċeduri kontra l-konsumatur.

26.

Soluzzjoni differenti tista’ tiskoraġġixxi t-tendenza għall-konsum lil hinn mill-fruntieri tal-Istat innifsu, fis-suq intra-Ewropew (jew tal-Assoċjazzjoni Ewropea għall-Kummerċ Ħieles (EFTA)).

27.

Il-protezzjoni tal-konsumatur f’termini ta’ ġurisdizzjoni internazzjonali ma hijiex, bħalma ġie diġà enfasizzat, mingħajr kundizzjonijiet u lanqas ma hija separata mill-għanijiet komuni l-oħrajn tal-Konvenzjoni.

28.

Għall-operatur ekonomiku, ir-regoli dwar il-ġurisdizzjoni internazzjonali fil-qasam tal-kuntratti konklużi mill-konsumaturi jissostitwixxu lil dawk previsti fl-Artikolu 2 tal-Konvenzjoni (li jagħti ġurisdizzjoni lill-qrati tal-Istat tad-domiċilju tal-konvenut) u fl-Artikolu 5(1) (dwar il-ġurisdizzjoni speċjali f’materji kuntrattwali). L-interpretazzjoni tagħhom, għaldaqstant, għandha tkun stretta, mingħajr ma jiġu estiżi għal sitwazzjonijiet differenti minn dawk stabbiliti fit-test ( 19 ).

29.

Dan huwa saħansitra iktar minnu billi, għall-konsumatur li jressaq kawża, ir-regoli tat-Taqsima 4 tat-Titolu II tal-Konvenzjoni jwasslu għal forum actoris.

30.

L-applikazzjoni ta’ tali regoli għal każ speċifiku teżiġi li huwa jiġi kkaratterizzat minn tliet kundizzjonijiet kumulattivi ( 20 ) li l-interpretazzjoni tagħhom għandha tkun ukoll stretta jew, anki restrittiva ( 21 ).

31.

Ir-regoli dwar il-ġurisdizzjoni internazzjonali fil-qasam tal-kuntratti konklużi mill-konsumaturi ma joperawx, nirrepeti, barra mill-prinċipji ġenerali tal-Konvenzjoni. It-tisħiħ tal-protezzjoni ġuridika tal-persuni bid-domiċilju tagħhom fl-Unjoni Ewropea, l-għoti ta’ prevedibbiltà lill-ġurisdizzjoni u l-prevenzjoni ta’ diversi proċeduri dwar l-istess għanijiet komuni li għandhom jiġu kkombinati flimkien mat-tħassib dwar il-protezzjoni tal-konsumatur ( 22 ).

32.

Il-prevedibbiltà tal-operatur ekonomiku dwar fejn ikun jista’ jfittex u jiġi mħarrek hija fattur ewlieni. Hija tiggwida l-interpretazzjoni tat-Taqsima 4 tat-Titolu II tal-Konvenzjoni, bħala kontrobilanċ għall-privileġġi tal-konsumatur. Iktar ’il quddiem ser nispjega li dan huwa l-każ bl-Artikolu 15(1)(ċ).

33.

Il-Konvenzjoni, kif interpretata mill-Qorti tal-Ġustizzja, tinkorpora miżuri oħrajn f’din l-istess linja. Mingħajr ma huma eżawrjenti, jistgħu jiġu enfasizzati dawn li ġejjin:

34.

L-Artikolu 15(1)(ċ) tal-Konvenzjoni, li fuq l-interpretazzjoni tagħha hija bbażata l-unika domanda preliminari li jifdal, jista’ bħala prinċipju, jinqara b’żewġ modi, li minnhom jiġu ddeterminati risposti separati, fin-negattiv jew fl-affermattiv:

35.

F’dan l-istadju, nantiċipa li r-raġunijiet favur l-ewwel risposta jidhruli li huma iktar b’saħħithom. Madankollu, jista’ jkun possibbli li tiġi ddeterminata soluzzjoni konċiljatorja li tibbilanċja l-pożizzjonijiet tal-konsumatur u tal-professjonist, fir-rigward tal-ġurisdizzjoni internazzjonali, meta l-ewwel wieħed jittrasferixxi d-domiċilju tiegħu lejn Stat ieħor wara li jkun ġie konkluż il-kuntratt.

36.

Il-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet dwar l-Artikolu 15(1)(ċ) tar-Regolament Nru 44/2001, u l-Artikolu 17(1) tar-Regolament Nru 1215/2012. Għaldaqstant, huwa leġittimu li wieħed jistaqsi jekk mis-sentenzi tagħha jistax jiġi inferit jekk il-kwistjoni dwar l-istess formulazzjoni fil-Konvenzjoni ġietx indirizzata.

37.

Ma neskludix raġunament li ħadet is-sentenza Pammer u Alpenhof bħala punt tat-tluq u, fit-tieni pass, iffokat fuq jekk hemmx raġunijiet sabiex issir distinzjoni bejn l-attività li jeżerċita l-professjonist fi Stat u l-attività li jmexxi lejn dan l-Istat, fil-kuntest tal-Artikolu 15(1)(ċ) tal-Konvenzjoni. Ser niġi lura għal dan l-aspett iktar ’il quddiem ( 27 ).

38.

Għall-kuntrarju, ma nemminx li s-sentenzi li huma elenkati fl-allegazzjonijiet ippreżentati f’din il-kawża, fost dawk li sa issa ġew deċiżi, għandhom valur deċiżiv sabiex tiġi riżolta din il-kontestazzjoni.

39.

Insibha diffiċli li minn dawn is-sentenzi ninferixxi li l-Qorti tal-Ġustizzja riedet tirrispondi b’mod taċitu għal domanda tat-tip imsemmi iktar ’il fuq. Il-qorti tar-rinviju, li turi li hija konxja dwar il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, ma tiddeduċix risposta inekwivoka minnha. Il-konsegwenzi kbar li l-applikazzjoni tar-regoli ta’ protezzjoni tal-konsumatur tinvolvi għall-professjonist meta jkun sorpriż b’bidla fid-domiċilju tal-klijent, li ma kienx qiegħed jistenna jew ma setax jipprevedi, jeżiġu diskussjoni espliċita fir-rigward.

40.

Huwa minnu li l-kawża mBank S.A. indirizzat sitwazzjoni simili għal dik ta’ dan ir-rinviju. Madankollu, il-Qorti tal-Ġustizzja rriformulat ( 28 ) id-domandi li sarulha u rrispondiet li “l-kunċett ta’ ‘domiċilju tal-konsumatur’ imsemmi fl-Artikolu 18(2) tar-Regolament Nru 1215/2012 għandu jiġi interpretat bħala li jirreferi għad-domiċilju tal-konsumatur fid-data tal-preżentata tal-azzjoni ġudizzjarja”. Il-Qorti tal-Ġustizzja rrestrinġiet l-argument tagħha dwar dan id-dettall ( 29 ).

41.

Lanqas is-sentenza tal-Kawża C‑327/10 ( 30 ) ma ssolvi d-dubju mqajjem hawnhekk. Fiha, il-Qorti tal-Ġustizzja ma pprekludietx li l-kuntratt bejn professjonist u konsumatur, li fiż-żmien tal-konklużjoni tal-kuntratt, ikunu ddomiċiljati fl-istess Stat Membru, seta’ jikkorrispondi għall-Artikolu 15(1)(ċ) tar-Regolament Nru 44/2001. Madankollu, ma ġiex indirizzat il-punt inkwistjoni hawnhekk ( 31 ).

42.

Xi ħaġa simili sseħħ fis-sentenza tal-Kawża C‑478/12 ( 32 ) li, fil-fehma tiegħi, lanqas ma ssolvi l-problema inkwistjoni:

43.

L-Artikolu 15(1)(ċ) tal-Konvenzjoni ta’ Lugano II twettaq il-funzjoni li preċedentement kienet tikkorrispondi għall-punt 3 tal-Artikolu 13(1) tal-Konvenzjoni ta’ Lugano tal‑1988 ( 36 ), li f’dan ir-rigward hija identika għall-Konvenzjoni ta’ Brussell.

44.

Sabiex tinftiehem id-dispożizzjoni huwa meħtieġ li wieħed imur lura għall-inklużjoni tagħha, fl‑1978, fil-Konvenzjoni ta’ Brussell sabiex isir jaf kif żviluppat minn dakinhar ’l hawn.

45.

Fil-verżjoni oriġinali (1968) tal-Konvenzjoni ta’ Brussell, il-protezzjoni tal-konsumatur fil-qasam tal-ġurisdizzjoni internazzjonali kienet tkopri l-Artikoli 13 sa 15. Hija kienet limitata għall-kuntratti ta’ bejgħ bin-nifs u għall-finanzjament ta’ tali bejgħ, fejn tirrifletti l-istatus quo tad-dritt fl-Istati Membri oriġinali tal-Komunità Ekonomika Ewropea dwar il-konsum.

46.

Fl-okkażjoni tal-Konvenzjoni dwar l-Adeżjoni tar-Renju tad-Danimarka, tal-Irlanda u tar-Renju Unit tal-Gran Brittanja u l-Irlanda ta’ Fuq mal-Konvenzjoni ta’ Brussell ( 37 ) mal-Artikolu 13 tagħha ġie miżjud it-tielet paragrafu, li estenda l-kamp ta’ applikazzjoni għal kwalunkwe kuntratt ta’ provvista ta’ servizzi jew ta’ provvista ta’ merkanzija jekk jiġu ssodisfatti wkoll żewġ kundizzjonijiet:

47.

Il-kundizzjonijiet kumulattivi kienu ispirati mill-ewwel inċiż tal-Artikolu 5(2) tal-Konvenzjoni ta’ Ruma dwar il-liġi applikabbli għall-obbligi kuntrattwali ( 38 ). Huma kienu jipprevedu konsumatur “passiv”, jiġifieri dak li l-professjonist imur ifittex fid-domiċilju tiegħu, u kienu jservu sabiex jiżguraw l-eżistenza ta’ relazzjoni mill-qrib bejn il-kuntratt u l-Istat tad-domiċilju tal-konsumatur.

48.

Il-każ tipiku fiż-żewġ testi kien dak ta’ operatur ekonomiku li jidħol fis-suq ta’ pajjiż ieħor permezz ta’ reklamar transkonfinali ( 39 ), jew tat-twettiq ta’ offerti ta’ negozju individwali mwettqa, b’mod partikolari, minn aġenti jew bejjiegħa ambulanti ( 40 ).

49.

In-natura transnazzjonali tal-kuntratt kienet oriġinat mill-inizjattiva tal-operatur ekonomiku. Ir-reazzjoni tal-konsumatur għar-reklamar jew għall-offerta tal-professjonist kienet ristretta għall-Istat tiegħu stess. Għaldaqstant, kien iġġustifikat li r-riskju ta’ internazzjonalità u l-ispejjeż ta’ proċedura f’dan l-Istat kienu jiġġarrbu esklużivament mill-professjonist.

50.

Il-qorti fejn titressaq kawża eventwali kontra l-konsumatur, u fejn dan jista’ jressaq kawża, kienet prevedibbli għal kulħadd.

51.

L-Artikolu 15(1)(ċ) tar-Regolament Nru 44/2001, riprodott fil-Konvenzjoni, estenda t-Taqsima 4 tal-Kapitolu II għal kwalunkwe kuntratt u emenda l-kundizzjonijiet meħtieġa sabiex tiġi invokata l-ġurisdizzjoni ta’ protezzjoni. Huwa għamel dan sabiex jiggarantixxi l-protezzjoni tal-konsumaturi “fid‑dawl tal-mezzi ġodda ta’ komunikazzjoni u tal-iżvilupp tal-kummerċ elettroniku” ( 41 ).

52.

Il-leġiżlatur tal-Unjoni ssostitwixxa l-kundizzjonijiet li kienu imposti, rispettivament, fuq il-professjonist u fuq il-konsumatur, b’oħrajn li huma imposti biss fuq l-ewwel wieħed. L-azzjoni tal-konsumatur, il-post tal-konklużjoni tal-kuntratt u l-mod li bih ġie konkluż, ikunu irrilevanti ( 42 ).

53.

Ir-Rapport Pocar għall-Konvenzjoni jispjega l-formulazzjoni l-ġdida tat-test ( 43 ). Huwa jenfasizza li “[h]ija ma tagħmilx innovazzjonijiet fir-rigward tal-bejgħ ta’ merkanzija b’termini ta’ kreditu perjodiku jew self li jitħallas bin-nifs, fejn ma hemmx il-ħtieġa ta’ prossimità bejn il-kuntratt u l-Istat li fih il-konsumatur ikollu d-domiċilju”, filwaqt li, “[g]ħal kuntratti oħrajn, […] l-estensjoni tal-protezzjoni għall-kuntratti kollha konklużi minn konsumaturi, u l-estensjoni tal-forum actoris li ġġib magħha, ma tkunx ġustifikata mingħajr fattur li jorbot lill-parti kontraenti l-oħra u l-Istat ta’ domiċilju tal-konsumatur” ( 44 ).

54.

Fl-interpretazzjoni tal-frażi “imexxi tali attivitajiet” fl-Artikolu 15(1)(ċ) tar-Regolament Nru 44/2001, il-Qorti tal-Ġustizzja ssuġġettat l-applikazzjoni tagħha għall-intenzjoni tal-bejjiegħ li jidħol f’relazzjonijiet kummerċjali ma’ konsumaturi ta’ Stat Membru ieħor wieħed jew iktar, u li jikkonkludi kuntratti magħhom ( 45 ).

55.

Il-Qorti tal-Ġustizzja għamlitha ċara li l-estensjoni tal-protezzjoni tal-konsumatur ġejja mill-istess xenarju bħal dak ta’ qabel, jiġifieri, dak tal-professjonist stabbilit fi Stat Membru li jipprova jirbaħ il-konsumaturi ta’ Stati Membri oħrajn.

56.

Huwa f’dawn iċ-ċirkustanzi biss li l-professjonist jista’ jipprevedi l-ġurisdizzjoni internazzjonali — li, għalih, hija imperattiva — tal-qrati ta’ dawn l-Istati Membri l-oħrajn.

57.

Il-Qorti tal-Ġustizzja kkjarifikat l-Artikolu 15(1)(ċ) tar-Regolament Nru 44/2001 fir-rigward tal-espressjoni “imexxi tali attivitajiet”.

58.

Ma nara l-ebda raġuni sabiex ninterpreta d-dispożizzjoni b’mod differenti, skont jekk l-azzjoni tal-professjonist tikkonsistix fl-eżerċizzju ta’ attività fl-Istat fejn huwa ddomiċiljat il-konsumatur, jew fit-tmexxija tagħha lejn dan l-istess Stat.

59.

Jiena tal-fehma li l-intenzjoni tal-operatur ekonomiku ddomiċiljat fi Stat, li għandu l-intenzjoni li jidħol f’relazzjonijiet kummerċjali ma’ konsumaturi ddomiċiljati fi Stat ieħor, u li jikkonkludi kuntratti magħhom, hija meħtieġa bl-istess mod fiż-żewġ każijiet.

60.

Ix-xogħol preparatorju tar-Regolament Nru 44/2001 juri n-natura unitarja tal-kunċett ta’ attività (eżerċitata fl-Istat tad-domiċilju tal-konsumatur jew immexxija lejn dan l-Istat) u jikkonferma l-applikazzjoni tad-dispożizzjoni għall-kuntratt ta’ konsum konkluż “f’sit internet interattiv aċċessibbli fl-Istat tad-domiċilju tal-konsumatur” ( 46 ). B’dan il-mod, il-kuntratti elettroniċi jiġu assimilati għal dawk konklużi bit-telefon, bil-faks, jew mezzi simili, li għalihom, il-ġurisdizzjoni tal-Artikolu 16 ma hijiex ikkontestata ( 47 ).

61.

Fit-test, il-kliem l-“eżerċizzju” u t-“tmexxija” tal-attività jitqiegħdu fl-istess livell, fejn huma marbutin bil-konġunzjoni koordinanti “jew” li, f’din il-funzjoni, tindika l-ekwivalenza tal-elementi li tgħaqqad flimkien ( 48 ).

62.

Il-konsegwenza, f’termini ta’ ġurisdizzjoni internazzjonali għall-professjonist, hija l-istess fiż-żewġ każijiet, u għaldaqstant għandha tkun suġġetta għal kundizzjonijiet identiċi.

63.

L-Artikolu 15(1)(ċ) tal-Konvenzjoni jiddelimita l-applikazzjoni tat-Taqsima 4 tat-Titolu II abbażi tal-attività tal-professjonist “fl-Istat […] tad-domiċilju tal-konsumatur”, għaliex dan id-domiċilju jiddetermina l-ġurisdizzjoni f’każ ta’ kawża eventwali.

64.

Il-Qorti tal-Ġustizzja identifikat id-domiċilju tal-konsumatur għall-finijiet tal-Artikolu 18(2) tar-Regolament Nru 1215/2012 (ekwivalenti għall-Artikolu 16(2) tal-Konvenzjoni) bħala dak li jkollu fid-data tat-talba ( 49 ).

65.

Kuntratt li jinvolvi konsumatur ikun kopert mid-dispożizzjoni jekk, bħala komponent ta’ internazzjonalità, id-domiċilju tal-konsumatur, li huwa rilevanti ( 50 ) għall-ġurisdizzjoni internazzjonali, ikun jinsab fl-Istat fejn il-professjonist jeżerċita l-attività tiegħu jew imexxiha lejh.

66.

Din l-interpretazzjoni hija konsistenti mad-diskussjoni dwar l-istorja tal-Artikolu 15(1)(ċ) tal-Konvenzjoni u mal-għan li tiġi ggarantita ġurisdizzjoni internazzjonali prevedibbli għall-operatur ekonomiku.

67.

Letteralment, l-Artikolu 15(1)(ċ) tal-Konvenzjoni huwa residwu, fis-sens li jirregola l-kuntratti tal-konsumatur li ma jkunux koperti mill-ittri a) u b).

68.

L-applikazzjoni ta’ dawn l-ittri ‑ bħall-applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet kollha tal-Konvenzjoni ‑ teħtieġ li l-każ ikun internazzjonali. Għall-kuntrarju, ma teħtieġx rabta partikolari mad-domiċilju tal-konsumatur iġġenerata mill-parti kontraenti tiegħu.

69.

L-assenza ta’ kundizzjoni speċjali kkaratterizzat it-test fl-ewwel verżjoni tal-Konvenzjoni ta’ Brussell, li ġie miżmum sal-lum.

70.

Il-Qorti tal-Ġustizzja spjegat it-trattament speċifiku tal-kuntratti tal-ittri a) u b) fir-riskji inerenti għall-ħlasijiet iddifferiti. Il-bejgħ indirizzat illum fl-Artikolu 15(1)(a) tal-Konvenzjoni huwa biss dak li fih il-bejjiegħ ikun ittrasferixxa s-sjieda tal-merkanzija lix-xerrej, qabel ma dan ikun ħallas il-prezz sħiħ.

71.

F’dawn il-każijiet, “minn naħa, fil-mument tal-konklużjoni tal-kuntratt, ix-xerrej jista’ jiġi mqarraq fir-rigward tal-ammont reali tas-somma li għandu jħallas u, min-naħa l-oħra, għandu jġarrab ir-riskju tat-telf tal-oġġett imsemmi, għalkemm jibqa’ obbligat li jissodisfa d-dati ta’ skadenza pendenti għall-ħlas” ( 51 ).

72.

Is-serjetà ta’ dawn ir-riskji tikkumpensa l-fatt li lanqas ma tkun meħtieġa l-prossimità bejn il-kuntratt u l-Istat tad-domiċilju tal-konsumatur, għall-finijiet tal-applikazzjoni tat-Taqsima 4 tat-Titolu II tal-Konvenzjoni.

73.

Għaldaqstant, l-istorja u l-għan tad-dispożizzjoni, il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja fuqha (jew fuq l-ekwivalenti preċedenti tagħha) u l-qari tagħha flimkien mal-Artikolu 16 iwasslu għall-interpretazzjoni li ġejja tal-Artikolu 15(1)(ċ) tal-Konvenzjoni: ikun meħtieġ a) li l-professjonist, permezz tal-eżerċizzju tal-attività ekonomika jew tal-offerta tiegħu, joħloq volontarjament rabta ma’ Stat kontraenti differenti minn dak fejn ikollu d-domiċilju; u b) li dan l-“Istat l-ieħor” ikun dak tad-domiċilju tal-konsumatur, jiġifieri l-Istat li jservi (jew ikun ser iservi, meta jiġi l-mument) biex tiġi stabbilita l-ġurisdizzjoni internazzjonali.

74.

Loġikament, mill-kunsiderazzjonijiet preċedenti, wieħed irid jikkonkludi li:

75.

Il-fehim tad-dispożizzjoni li għadni kif issuġġerejt jista’, madankollu, jistona mal-Artikolu 17 tal-Konvenzjoni, li jirregola l-għażla ta’ qorti fil-kuntratti tal-Artikolu 15.

76.

L-Artikolu 17(3) jirrikonoxxi l-validità ta’ klawżoli ta’ għażla tal-qorti miftiehma bejn partijiet li, “fil-ħin tal-konklużjoni tal-kuntratt”, ikollhom id-domiċilju jew ir-residenza abitwali tagħhom fl-istess Stat (marbut bil-Konvenzjoni), sakemm jagħtu l-ġurisdizzjoni lill-qrati ta’ dan l-Istat, li l-liġi tiegħu ma tipprekludix dan.

77.

Il-Konvenzjoni nnifisha, għalhekk, tidher li taċċetta, mal-ewwel daqqa t’għajn, li l-fatt li d-domiċilju taż-żewġ partijiet (tal-professjonist u tal-konsumatur) ikun l-istess fi Stat wieħed, fid-data tal-konklużjoni tal-kuntratt, ma huwiex ta’ ostakolu sabiex tiġi evalwata l-internazzjonalità u, għaldaqstant, tiġi ddeterminata l-ġurisdizzjoni.

78.

Regola simili għall-Artikolu 17(3) tal-Konvenzjoni ta’ Lugano II kienet teżisti fl-ewwel verżjoni (1968) tal-Konvenzjoni ta’ Brussell, preċiżament fl-Artikolu 15(3).

79.

Ir-Rapport Jenard jispjega l-inklużjoni tagħha għal raġunijiet ta’ ekwità, għall-benefiċċju tal-bejjiegħ jew tal-persuna li ssellef bid-domiċilju fl-istess Stat tax-xerrej jew ta’ min jissellef, meta dawn tal-aħħar jistabbilixxu ruħhom f’pajjiż barrani ladarba jiġi konkluż il-kuntratt ( 52 ).

80.

Fil-formulazzjoni tal-Konvenzjoni ta’ Brussell tal‑1978, il-formulazzjoni tad-dispożizzjoni ġiet emendata sabiex jiġi ċċarat li qiegħda tagħmel riferiment għad-domiċilju komuni fil-mument tal-konklużjoni tal-kuntratt, u mhux għall-mument li fih titressaq il-kawża ( 53 ).

81.

Ir-riferiment għal bejjiegħa u persuni li jsellfu ġie ssostitwit bil-kliem attwali. Ma hemm l-ebda spjegazzjoni għal din l-emenda.

82.

Ir-Rapport Schlosser, fl-indirizzar tat-trasferiment tad-domiċilju tal-konsumatur wara l-konklużjoni tal-kuntratt, semma b’mod espliċitu l-probabbiltà baxxa li l-kliem jaffettwa l-każ tal-Artikolu 13(3) kif kien ġie abbozzat dak iż-żmien ( 54 ). Għall-istess raġuni, l-applikabbiltà tal-Artikolu 15(3) f’dawn il-każijiet tkun eċċezzjonali wkoll.

83.

L-inklużjoni tal-Artikolu 17(3) fit-taqsima dwar il-kuntratti konklużi mill-konsumaturi ma tirrigwarda bl-ebda mod it-taqsima tal-Artikolu 15(1)(ċ) tal-Konvenzjoni, jew dik tal-artikoli korrelattivi tagħha fit-testi preċedenti.

84.

Barra minn hekk, il-punt tat-tluq tal-Artikolu 17(3), (il-lokalizzazzjoni tad-domiċilju tal-partijiet kontraenti fl-istess Stat marbut bil-Konvenzjoni fil-mument tal-konklużjoni tal-kuntratt), jipprekludi, fir-realtà, dak tal-Artikolu 15(1)(ċ).

85.

Madankollu, ma jidhirx li l-leġiżlatur xtaq jeskludi kull relazzjoni bejn iż-żewġ dispożizzjonijiet, billi, kieku dan ikun minnu, ma jkunx elimina r-riferiment oriġinali għall-ftehim bejn bejjiegħ u xerrej jew persuna li ssellef u min jissellef.

86.

Nemmen li l-kontradizzjoni (li l-leġiżlatur jista’ jkun li ma ndunax biha) ma għandhiex tiġi solvuta bl-integrazzjoni fl-Artikolu 15(1)(ċ) ta’ sitwazzjonijiet li huwa ma kienx intiż għalihom, u li jqiegħdu lill-professjonist f’pożizzjoni sottostanti għall-parti l-oħra ( 55 ) mingħajr ma l-professjonist jiġi pprovdut b’soluzzjoni sigura.

87.

Il-possibbiltà ta’ ftehim dwar il-ġurisdizzjoni fiċ-ċirkustanzi stabbiliti fl-Artikolu 17(3) ma hijiex awtomatika billi finalment tiddependi fuq id-deċiżjoni ta’ kull Stat marbut bil-Konvenzjoni.

88.

Lanqas ma jiena ċert li, fil-prattika, din il-possibbiltà tipproteġi lill-professjonist minn tibdil mhux mistenni fiċ-ċirkustanzi, li jirriżulta mir-rieda unilaterali tal-konsumatur.

89.

Is-sitwazzjoni deskritta fl-Artikolu 17(3) tal-Konvenzjoni hija, mid-definizzjoni tagħha, domestika: l-intenzjoni naturali tal-partijiet li jidħlu fi ftehim dwar il-ġurisdizzjoni tkun l-għażla territorjali. Estensjoni ex lege tal-kamp ta’ applikazzjoni tal-ftehim oriġinali li tibdlu f’għoti ta’ ġurisdizzjoni fil-livell internazzjonali ( 56 ) ma tikkorrispondix għall-previżjoni tal-partijiet, u ma narax għalxiex din għandha tkun imposta fuqhom.

90.

Il-kamp ta’ applikazzjoni xieraq tal-Artikolu 17(3) huwa l-klawżoli ta’ għażla mifthiema qabel kwalunkwe kawża, bl-intenzjoni speċifika li tiġi nnewtralizzata internazzjonalità futura maħluqa minħabba t-tibdil fid-domiċilju ta’ kwalunkwe waħda mill-partijiet ( 57 ).

91.

Il-probabbiltà ta’ previżjoni ta’ dan it-tip tinbidel skont iċ-ċirkustanzi li fih jiġi konkluż il-kuntratt: tkun ogħla jekk is-sitwazzjoni diġà jkollha xi element barrani, u tkun inqas, jew ineżistenti, f’każ bil-kontra.

92.

Din il-probabbiltà ser tiddependi wkoll, fil-parti l-kbira, mill-esperjenza tal-operatur ekonomiku involut u mir-regoli nazzjonali dwar l-għażla tal-qorti:

93.

Fil-qosor, interpretazzjoni li, sabiex jiġu rrikonċiljati l-Artikolu 15(1)(ċ), u l-Artikolu 17(3) tal-Konvenzjoni, f’kull każ tqiegħed ir-riskju tal-internazzjonalità sussegwenti minħabba t-tibdil fid-domiċilju tal-konsumatur fuq il-professjonist:

94.

Għaldaqstant, jiena tal-fehma li din l-interpretazzjoni għandha tiġi miċħuda.

95.

Jekk il-Qorti tal-Ġustizzja ma tilqax il-proposta tiegħi, hija għandha forsi tfittex mezz sabiex tipproteġi kemm l-għan tal-protezzjoni tal-konsumatur mill-eżiġenza tal-internazzjonalità (inkluża dik li hija nnifisha toħloq), kif ukoll l-għan tal-għoti ta’ prevedibbiltà lill-operatur ekonomiku fir-rigward tal-ġurisdizzjoni internazzjonali, li l-Artikolu 15(1)(ċ) tal-Konvenzjoni jassoċja mal-attività kummerċjali transkonfinali tiegħu stess.

96.

Fil-fehma tiegħi, ma huwiex għalkollox impossibbli li tingħeleb il-kontradizzjoni li ddeskrivejt iktar ’il fuq. L-Artikolu 15(1)(ċ) tal-Konvenzjoni jista’ jiġi interpretat bħala wieħed li jkopri kwalunkwe sitwazzjoni li fiha l-professjonist iwettaq jew imexxi l-attività ekonomika tiegħu lejn Stati differenti minn dak tad-domiċilju tiegħu, fejn wieħed minnhom ikun l-Istat li fih jinsab id-domiċilju tal-konsumatur fil-mument tat-talba.

97.

F’dan il-kuntest, il-fatt li, fil-mument tal-konklużjoni tal-kuntratt, iż-żewġ partijiet ikollhom id-domiċilju tagħhom fl-istess Stat marbut bil-Konvenzjoni, ma jipprekludix l-applikazzjoni tal-Artikolu 15(1)(ċ), u għaldaqstant, tat-Taqsima 4 tat-Titolu II tal-Konvenzjoni, bil-konsegwenzi kollha tagħha.

98.

F’dan l-istess kuntest, il-konsumatur li jittrasferixxi a posteriori d-domiċilju tiegħu lejn Stat ieħor marbut bil-Konvenzjoni jista’ jressaq it-talba tiegħu quddiem il-qrati tad-domiċilju tal-operatur ekonomiku, jew quddiem dawk tad-domiċilju l-ġdid tiegħu. L-operatur ekonomiku jista’ biss iressaq azzjoni f’dan tal-aħħar.

99.

Jiena konxju li jekk, fil-mument tat-tħejjija u l-konklużjoni tal-kuntratt, l-operatur ekonomiku jkollu d-domiċilju fl-istess Stat tal-konsumatur, mingħajr ebda element ta’ internazzjonalità sussegwenti, huwa, bħala prinċipju, ma huwa ser ikollu l-ebda raġuni sabiex jipprevedi talba fi Stat ieħor, dwar dan il-kuntratt partikolari.

100.

Il-prevedibbiltà hawnhekk hija allokata f’livell ogħla ta’ astrazzjoni. Minħabba l-fatt li jwettaq ċertu tip ta’ attività fi Stat ieħor, il-professjonist li normalment ikun diliġenti ma jistax jinjora l-fatt li jista’ jiġi mħarrek fir-rigward ta’ kwalunkwe kuntratt li, minħabba s-suġġett tiegħu, jaqa’ fl-ambitu ta’ din l-attività ( 59 ), jekk il-konsumatur jittrasferixxi d-domiċilju tiegħu hemmhekk.

101.

B’kunsiderazzjoni għal din il-possibbiltà, li huwa konxju dwarha minħabba li tkun ġejja mill-attività tiegħu stess, l-operatur ekonomiku li normalment ikun diliġenti jkun jista’ jagħmel użu mill-għodda pprovduta mill-Artikolu 17(3), jiġifieri, jiffirma ftehim li jagħti l-ġurisdizzjoni lill-qrati tal-Istat tad-domiċilju komuni fil-mument tal-konklużjoni tal-kuntratt (sakemm il-liġi ta’ dan l-Istat ma tipprekludix dan).

102.

Is-soluzzjoni, li ma hijiex l-aħjar waħda, issib ċerta ispirazzjoni fil-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja:

103.

Fir-rigward ta’ dak li ntqal iktar ’il fuq, nissuġġerixxi lill-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi lill-Bundesgerichtshof (il-Qorti Federali tal-Ġustizzja, il-Ġermanja) b’dan il-mod:

“L-Artikolu 15(1)(ċ) tal-Konvenzjoni dwar il-ġurisdizzjoni u r-rikonoxximent u l-eżekuzzjoni ta’ sentenzi f’materji ċivili u kummerċjali, iffirmata f’Lugano fit‑30 ta’ Ottubru 2007, li l-konklużjoni tagħha ġiet approvata f’isem il-Komunità Ewropea permezz tad-Deċiżjoni tal-Kunsill 2009/430/KE tas‑27 ta’ Novembru 2008, għandu jiġi interpretat fis-sens li dan ma japplikax meta, fil-mument tal-konklużjoni tal-kuntratt, il-partijiet fiha jkollhom id-domiċilju tagħhom (fis-sens tal-Artikoli 59 u 60 ta’ din il-Konvenzjoni) fl-istess Stat marbut bil-Konvenzjoni u meta l-komponent barrani tar-relazzjoni ġuridika jqum biss a posteriori, wara li l-konsumatur ikun ittrasferixxa d-domiċilju tiegħu lejn Stat ieħor li huwa marbut ukoll bil-Konvenzjoni.

Sussidjarjament, l-Artikolu 15(1)(ċ) tal-Konvenzjoni japplika meta d-domiċilju tal-partijiet fil-mument tal-konklużjoni tal-kuntratt ikun jinsab fl-istess Stat marbut b’din il-Konvenzjoni u l-konsumatur jiċċaqlaq sussegwentement lejn Stat ieħor li jkun ukoll marbut bil-Konvenzjoni, sakemm l-operatur ekonomiku jeżerċita, fl-Istat tad-domiċilju l-ġdid tal-konsumatur, attivitajiet professjonali bħal dawk li wasslu għall-konklużjoni tal-kuntratt”.