1.

Din it-talba għal deċiżjoni preliminari mressqa mir-Raad van Saate (Il-Kunsill tal-Istat, il-Pajjiżi l-Baxxi) għandha tagħti lill-Qorti tal-Ġustizzja l-opportunità tispeċifika jekk id-dispożizzjonijiet tad-Direttiva 2008/115/KE ( 2 ) jipprekludux id-detenzjoni ta’ ċittadin ta’ pajjiż terz li jkun qiegħed fil-pajjiż illegalment biex jiġi ttrasferit lejn Stat Membru ieħor fejn dan iċ-ċittadin ta’ pajjiż terz ikollu protezzjoni internazzjonali. Ser nipproponi lill-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi li, filwaqt li Stat Membru jista’, bħala prinċipju, jirrikorri għad-detenzjoni tal-persuna kkonċernata, huwa għandu jagħmel dan b’konformità mal-għanijiet tad-Direttiva 2008/115 u mal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (iktar ’il quddiem il-“Karta”).

2.

L-għan tad-Direttiva 2008/115, kif iddefinit fl-Artikolu 1, intitolat “Suġġett”, huwa li jkunu stabbiliti regoli u proċeduri komuni li għandhom jiġu applikati fl-Istati Membri biex jiġu rritornati ċittadini ta’ pajjiżi terzi li jkunu qegħdin fil-pajjiż illegalment, skont id-drittijiet fundamentali bħala prinċipji ġenerali tad-dritt tal-Unjoni kif ukoll tad-dritt internazzjonali, inkluż il-protezzjoni tar-refuġjati u l-obbligi dwar id-drittijiet tal-bniedem.

3.

L-Artikolu 2 tad-Direttiva 2008/115, intitolat “Kamp ta’ applikazzjoni”, jipprovdi:

“1.   Din id-Direttiva tapplika għal ċittadini ta’ pajjiżi terzi li jkunu qegħdin illegalment fit-territorju ta’ Stat Membru.

2.   L-Istati Membri jistgħu jiddeċiedu li ma japplikawx din id-Direttiva għal ċittadini ta’ pajjiżi terzi li:

3.   Din id-Direttiva m’għandhiex tapplika għall-persuni li jgawdu d-dritt Komunitarju ta’ moviment liberu kif definit fl-Artikolu 2(5) tal-Kodiċi tal-Fruntieri ta’ Schengen.”

4.

Skont l-Artikolu 3 (“Definizzjonijiet”) tad-Direttiva 2008/115:

“Għall-finijiet ta’ din id-Deċiżjoni għandhom japplikaw id-definizzjonijiet li ġejjin:

[…]

5.

L-Artikolu 4 tad-Direttiva 2008/115 jittratta dwar “dispożizzjonijiet aktar favorevoli”. Skont it-tielet paragrafu tiegħu, id-direttiva “għandha tkun mingħajr preġudizzju għad-dritt ta’ l-Istati Membri li jadottaw jew iżommu dispożizzjonijiet li huma aktar favorevoli għall-persuni li għalihom tapplika dment li dawk id-dispożizzjonijiet ikunu kompatibbli ma’ din id-Direttiva”.

6.

L-Artikolu 5 tad-Direttiva 2008/115, intitolat “Non-refoulement, l-aħjar interessi tat-tfal, il-ħajja tal-familja u l-istat tas-saħħa”, jgħid dan li ġej:

“Fl-implimentazzjoni ta’ din id-Direttiva, l-Istati Membri għandhom jieħdu kont dovut ta’:

jirrispettaw il-prinċipju ta’ non-refoulement.”

7.

Skont l-Artikolu 6 tal-istess direttiva, intitolat “Deċiżjoni ta’ ritorn”:

“1.   L-Istati Membri għandhom joħorġu deċiżjoni ta’ ritorn għal ċittadin ta’ pajjiż terz li qed jissoġġorna illegalment fit-territorju tagħhom, bla ħsara għall-eċċezzjonijiet imsemmijin fil-paragrafi 2 sa 5.

2.   Ċittadini ta’ pajjiżi terzi li qed jissoġġornaw illegalment fit-territorju ta’ Stat Membru u għandhom permess ta’ residenza validu jew awtorizzazzjoni oħra li toffri dritt ta’ soġġorn maħruġa minn Stat Membru ieħor, għandhom jintalbu jmorru fit-territorju ta’ dak l-Istat Membru minnufih. Fil-każ ta’ non-konformità miċ-ċittadin ta’ pajjiż terz konċernat ma’ din il-ħtieġa, jew fejn it-tluq immedjat taċ-ċittadin ta’ pajjiż terz ikun meħtieġ għal raġunijiet ta’ ordni pubbliku jew ta’ sigurtà nazzjonali, għandu japplika l-paragrafu 1.

[…]”

8.

L-Artikolu 15 tad-Direttiva 2008/115, intitolat “Detenzjoni” jistipula:

“1.   Dment li ma jistgħux jiġu applikati b’mod effettiv miżuri oħrajn suffiċjenti iżda inqas koersivi fil-każ speċifiku, l-Istati Membri jistgħu biss iżommu f’detenzjoni ċittadin ta’ pajjiż terz, li hu suġġett għal proċeduri ta’ ritorn biex jitħejja r-ritorn u/jew jitwettaq il-proċess ta’ tneħħija, partikolarment meta:

Kwalunkwe detenzjoni għandha tkun għal perijodu kemm jista’ jkun qasir u għandha tinżamm biss sakemm l-arranġamenti ta’ tneħħija jkunu qed isiru u jitwettqu bid-diliġenza dovuta.

2.   Id-detenzjoni għandha tiġi ordnata minn awtoritajiet amministrattivi jew ġudizzjarji.

Id-detenzjoni għandha tiġi ordnata bil-miktub bir-raġunijiet fil-fatt u fid-dritt.

Meta d-detenzjoni tkun ġiet ordnata minn awtoritajiet amministrattivi, l-Istati Membri għandhom:

Iċ-ċittadin ta’ pajjiż terz konċernat għandu jiġi rilaxxat minnufih jekk id-detenzjoni ma tkunx legali.

3.   F’kull każ, id-detenzjoni għandha tiġi riveduta f’intervalli raġonevoli ta’ żmien jew b’applikazzjoni miċ-ċittadin ta’ pajjiż terz ikkonċernat jew ex officio. Fil-każ ta’ perijodi ta’ detenzjoni mtawla, ir-reviżjonijiet għandhom ikunu soġġetti għas-superviżjoni ta’ awtorità ġudizzjarja.

4.   Meta jkun jidher li ma għadux jeżisti prospett raġonevoli ta’ tneħħija għal konsiderazzjonijiet legali jew oħrajn jew il-kondizzjonijiet stabbiliti fil-paragrafu 1 ma għadhomx aktar jeżistu, id-detenzjoni ma tibqax ġustifikata u l-persuna konċernata għandha tkun rilaxxata minnufih.

5.   Id-detenzjoni għandha titkompla għal tul ta’ perijodu meħtieġ biex il-kondizzjonijiet stabbiliti fil-paragrafu 1 jiġu sodisfatti u biex tiġi żgurata t-tneħħija b’suċċess. Kull Stat Membru għandu jistabbilixxi perijodu limitat ta’ detenzjoni, li ma jistax jeċċedi sitt xhur.

6.   L-Istati Membri jistgħu ma jestendux il-perijodu msemmi fil-paragrafu 5 ħlief għal perijodu limitat li ma jeċċedix it-tnax-il xahar oħra skond il-liġi nazzjonali f’każijiet fejn minkejja l-isforzi raġonevoli kollha tagħhom l-operazzjoni ta’ tneħħija tista’ ddum minħabba:

9.

Skont l-Artikolu 59(2) tal-Vreemdelingenwet 2000 (Il-Liġi tal-2000 dwar Ċittadini Barranin), tat-23 ta’ Novembru 2000 (Stb 2000, Nru 495), kif emendata b’effett mill-31 ta’ Diċembru 2011 sabiex tiġi trasposta d-Direttiva 2008/115 (iktar ’il quddiem il-“Vw”), jekk id-dokumenti meħtieġa għar-ritorn ta’ ċittadin barrani jkunu disponibbli jew ser ikunu disponibbli f’perijodu qasir ta’ żmien, l-interessi tal-ordni pubbliku jitqiesu li jkunu jitolbu d-detenzjoni taċ-ċittadin barrani, sakemm iċ-ċittadin barrani ma jkunx kiseb residenza skont il-liġi abbażi tal-Artikolu 8(a) sa (e) u tal-Artikolu l tal-Vw.

10.

Skont l-Artikolu 62a(1)(b) tal-Vw, il-ministru għandu jgħarraf bil-miktub lil ċittadin barrani li ma jkunx ċittadin ta’ Stat Membru u li ma jkollux jew li ma jkunx għad għandu residenza skont il-liġi, dwar l-obbligu li jħalli l-Pajjiżi l-Baxxi minn jeddu u dwar il-perijodu li matulu huwa għandu jikkonforma ruħu ma’ dan l-obbligu, sakemm iċ-ċittadin barrani ma jkollux fil-pussess tiegħu permess ta’ residenza validu jew awtorizzazzjoni oħra biex joqgħod fil-pajjiż maħruġ minn Stat Membru ieħor.

11.

L-Artikolu 62a(3) tal-Vw jispeċifika li ċ-ċittadin barrani msemmi fl-Artikolu 62a(1)(b) għandu jkun ordnat jirritorna minnufih fit-territorju tal-Istat Membru konċernat. Jekk din l-ordni ma titħarisx jew jekk it-tluq minnufih taċ-ċittadin barrani jkun meħtieġ għal raġunijiet ta’ ordni pubbliku jew sigurtà nazzjonali, għandha tingħata deċiżjoni ta’ ritorn kontrih.

12.

Skont l-Artikolu 63(1) u (2) tal-Vw, ċittadin barrani li ma jkollux residenza skont il-liġi u li ma jkunx ħalla l-Pajjiżi l-Baxxi minn jeddu fil-perijodu preskritt mill-Vw jista’ jiġi mkeċċi, bil-ministru jkun kompetenti għat-tkeċċija.

13.

Skont l-Artikolu 106 tal-Vw, jekk il-qorti tordna li titneħħa miżura li jkollha x’taqsam ma’ ċaħda tal-libertà, jew jekk iċ-ċaħda tal-libertà tkun diġà tneħħiet qabel ma jkun ġie eżaminat ir-rikors biex dik il-miżura titneħħa, hija tkun tista’ tagħti liċ-ċittadin barrani kumpens imħallas mill-Istat. Id-dannu jkun jinkludi l-iżvantaġġ li ma jikkonsistix f’telf finanzjarju. Din id-dispożizzjoni għandha tapplika mutatis mutandis jekk id-Diviżjoni tal-Ġurisdizzjoni Amministrattiva tal-Kunsill tal-Istat tordna t-tneħħija tal-miżura ta’ ċaħda tal-libertà.

14.

Skont l-Artikolu A3/2 tal-vreemdelingencirculaire 2000 (iċ-Ċirkulari tal-2000 dwar ċittadini barranin), kif applikabbli sal-1 ta’ Jannar 2019, jekk il-ħruġ ta’ deċiżjoni ta’ ritorn ikun kuntrarju għal obbligi internazzjonali (il-projbizzjoni ta’ refoulement), l-uffiċjal responsabbli għall-kontroll transkonfinali jew għall-kontroll ta’ barranin ma għandux joħroġ deċiżjoni ta’ ritorn.

15.

M, A u T, ċittadini ta’ pajjiżi terzi, ilkoll applikaw għal protezzjoni internazzjonali fil-Pajjiżi l-Baxxi. L-iStaatssecretaris van Justitie en Veiligheid (is-Segretarju tal-Istat għall-Ġustizzja u s-Sigurtà, iktar ’il quddiem l-“iStaatssecretaris”) iddikjara dawn it-talbiet inammissibbli permezz ta’ deċiżjonijiet tat-28 ta’ Frar, tad-9 ta’ Ottubru u tat-13 ta’ Ġunju 2018 rispettivament, minħabba li dawk iċ-ċittadini barranin diġà kellhom status validu ta’ refuġjati fil-Bulgarija, fi Spanja u fil-Ġermanja rispettivament.

16.

F’dawn id-deċiżjonijiet, l-iStaatssecretaris ordna liċ-ċittadini barranin ikkonċernati, skont l-Artikolu 62a(3) tal-Vreemdelingenwet 2000 (li ttrasponiet l-Artikolu 6(2) tad-Direttiva 2008/115 fl-ordinament ġuridiku Olandiż) biex imorru minnufih fit-territorju tal-Istat Membru fejn kellhom protezzjoni internazzjonali u, barra minn dan, qal li huma kienu qegħdin f’riskju ta’ tneħħija jekk ma kinux ser iħarsu din l-ordni. Iċ-ċittadini barranin ma segwewx din l-ordni. L-iStaatssecretaris wara qegħedhom f’detenzjoni fit-28 ta’ Settembru, fit-22 ta’ Novembru u fil-25 ta’ Ottubru 2018 rispettivament, skont l-Artikolu 59(2) tal-Vw biex jiżgura t-tluq tagħhom lejn l-Istati Membri kkonċernati.

17.

M, A u T ippreżentaw appell fir-rechtbank Den Haag (il-Qorti Distrettwali, Den Haag, il-Pajjiżi l-Baxxi). Fost affarijiet oħra, huma ssottomettew fl-appell li l-miżura ta’ detenzjoni kienet illegali fin-nuqqas ta’ deċiżjoni ta’ ritorn.

18.

Fil-każi ta’ M u A, ir-rechtbank Den Haag (il-Qorti Distrettwali, Den Haag) qieset li l-iStaatssecretaris kien qegħedhom legalment f’detenzjoni skont l-Artikolu 59(2) tal-Vw mingħajr ma kien qabel ħa deċiżjoni ta’ ritorn. Skont din il-qorti, ma kinitx meħtieġa deċiżjoni ta’ ritorn sabiex tittieħed miżura ta’ detenzjoni abbażi tal-Artikolu 59(2) tal-Vw. Għalhekk, l-appelli tagħhom ġew iddikjarati infondati.

19.

Għall-kuntrarju, fil-każ ta’ T, ir-rechtbank Den Haag (il-Qorti Distrettwali, Den Haag) qieset, inter alia, li ma kienx ċar jekk l-Artikolu 59 tal-Vw jipprovdix bażi biex jinżammu ċittadini ta’ pajjiż terz biex ikun żgurat it-tluq tagħhom lejn Stat Membru ieħor. Dan kien ikun possibbli biss kieku t-tifsira tal-kelma “ritorn” fl-Artikolu 59(2) tal-Vw kellha tifsira differenti minn dik fil-bqija tal-Artikolu 59. Skont din il-qorti, ma jidhirx li din kienet l-intenzjoni tal-leġiżlatur fit-traspożizzjoni tad-Direttiva 2008/115 fl-Artikolu 59 tal-Vw, bir-riżultat li kienet meħtieġa interpretazzjoni restrittiva tal-kelma “ritorn” fil-Vw, li taqbel mad-definizzjoni ta’ dik il-kelma fid-Direttiva. Barra minn dan, l-iStaatssecretaris kien naqas milli jissottometti għadd ta’ dokumenti lir-rechtbank Den Haag (il-Qorti Distrettwali, Den Haag) fit-terminu u fl-intier tagħhom. Id-detenzjoni taċ-ċittadin barrani T kienet, għalhekk, illegali mill-mument li kienet imposta.

20.

M u A appellaw quddiem il-qorti tar-rinviju, kif għamel l-iStaatssecretaris fil-kawża kontra T.

21.

Wara li qieset li t-tilwimiet inkwistjoni jikkonċernaw biss id-dritt possibbli ta’ M, A u T għal kumpens għad-dannu kkawżat minħabba d-detenzjoni tagħhom, il-qorti tar-rinviju tinnota li r-riżultat ta’ dawn it-tilwimiet jiddependi minn jekk id-Direttiva 2008/115 tipprekludix lis-Staatssecretaris milli jżomm f’detenzjoni ċittadini ta’ pajjiż terz, li hija l-kwistjoni fil-kawża prinċipali, abbażi tal-Artikolu 59(2) tal-Vw, biex jiġi żgurat it-trasferiment tagħhom għal Stat Membru ieħor, mingħajr ma tkun ittieħdet deċiżjoni ta’ ritorn skont it-tifsira tal-Artikolu 62a(3) tal-Vw.

22.

F’dawn iċ-ċirkustanzi r-Raad van State (il-Kunsill tal-Istat) iddeċieda li jissospendi l-proċeduri u, b’digriet tal-4 ta’ Settembru 2019, li waslet għand il-Qorti tal-Ġustizzja fil-11 ta’ Settembru 2019, li jagħmel it-talba għal deċiżjoni preliminari li ġejja lill-Qorti tal-Ġustizzja:

“Id-Direttiva 2008/115 […], b’mod partikolari l-Artikoli 3, 4, 6 u 15 tagħha, tipprekludi d-detenzjoni[,] b’applikazzjoni ta’ leġiżlazzjoni nazzjonali[,] ta’ barrani li jibbenefika minn protezzjoni internazzjonali fi Stat Membru ieħor tal-Unjoni Ewropea, meta din id-detenzjoni [tkun] intiża għat-tneħħija, għal dan l-Istat Membru l-ieħor, tal-barrani li rċieva biss l-ordni li jmur hemm għal din ir-raġuni, mingħajr ma [tkun] ġiet adottata deċiżjoni sussegwenti ta’ ritorn?”

23.

Osservazzjonijiet bil-miktub ġew ippreżentati minn M, T, mill-Gvern tal-Estonja, dak tal-Pajjiżi l-Baxxi, u dak tal-Polonja, kif ukoll mill-Kummissjoni Ewropea. Saret trattazzjoni orali minn M, T, mill-Gvern Olandiż u mill-Kummissjoni fis-seduta tad-9 ta’ Lulju 2020.

24.

Permezz tad-domanda tagħha l-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikoli 3, 4, 6 u 15 tad-Direttiva 2008/115 jipprekludux lil Stat Membru milli jżomm f’detenzjoni, skont il-liġi nazzjonali, ċittadin ta’ pajjiż terz li jkun qiegħed fil-pajjiż illegalment u li jkollu protezzjoni internazzjonali fi Stat Membru ieħor, meta l-għan tad-detenzjoni jkun it-trasferiment taċ-ċittadin ta’ pajjiż terz inkwistjoni lejn dak l-Istat Membru l-ieħor, u meta ċ-ċittadin ta’ pajjiż terz kien is-suġġett ta’ ordni li jitlaq minnufih lejn it-territorju tal-Istat Membru l-ieħor, iżda mhux li jieħu deċiżjoni ta’ ritorn skont it-tifsira tad-Direttiva 2008/115.

25.

Biex nipproponi risposta għad-domanda, l-ewwel nett, irrid neżamina jekk id-Direttiva 2008/115 hijiex applikabbli għal sitwazzjonijiet bħal dawk deskritti mill-qorti tar-rinviju. Ser nasal għall-konklużjoni li hija. Wara ser ngħaddi għall-kwistjoni tal-obbligi ġenerali ta’ Stat Membru skont id-direttiva qabel ma nitkellem dwar l-obbligi speċifiċi tal-Istati Membri li jirriżultaw mill-istess direttiva b’rabta mad-detenzjoni ta’ ċittadin ta’ pajjiż terz.

26.

Id-Direttiva 2008/115 tapplika, skont l-Artikolu 2(1) tagħha, għal ċittadini ta’ pajjiż terz li jkunu joqogħdu illegalment fit-territorju ta’ Stat Membru.

27.

Huwa stabbilit mill-qorti tar-rinviju li l-imsemmija tliet ċittadini ta’ pajjiż terz għandhom protezzjoni internazzjonali, kull wieħed minnhom fi Stat Membru ieħor differenti. Għalhekk, kull wieħed minnhom għandu dritt ta’ residenza fl-Istat Membru li jkun tah il-protezzjoni internazzjonali.

28.

Il-qorti tar-rinviju stabbiliet ukoll li l-imsemmija -tliet ċittadini ta’ pajjiż terz qegħdin illegalment fit-territorju tal-Pajjiżi l-Baxxi. Ir-residenza tagħhom fil-pajjiż ma ġietx regolarizzata u l-eċċezzjonijiet stabbiliti fl-Artikolu 2(2) tad-Direttiva 2008/115 lanqas ma huma applikabbli.

29.

Bħala konsegwenza, is-sitwazzjoni tal-imsemmija tliet ċittadini ta’ pajjiż terz taqa’ taħt l-ambitu tad-Direttiva 2008/115. Dawn huma ċittadini ta’ pajjiż terz u huma, bħala prinċipju, suġġetti għar-regoli u l-proċeduri komuni stabbiliti f’din id-direttiva.

30.

Dan iqajjem il-kwistjoni tal-obbligi, l-iktar għar-Renju tal-Pajjiżi l-Baxxi, skont id-Direttiva 2008/115, b’mod partikolari dwar jekk dan l-Istat Membru kellux l-obbligu li jadotta deċiżjoni ta’ ritorn, skont it-tifsira tal-Artikolu 6(1) tad-Direttiva 2008/115.

31.

Skont l-Artikolu 6(2) tad-Direttiva 2008/115, ċittadini ta’ pajjiż terz li jkunu joqogħdu illegalment fit-territorju ta’ Stat Membru u jkollhom permess ta’ residenza validu jew awtorizzazzjoni oħra li jikkonferixxu dritt ta’ residenza mogħti minn Stat Membru ieħor, ikun jeħtiġilhom imorru minnufih fit-territorju ta’ dak l-Istat Membru. Jekk iċ-ċittadin ta’ pajjiż terz ikkonċernat jonqos milli jagħmel dan, jew jekk ikun meħtieġ it-tluq minnufih taċ-ċittadin ta’ pajjiż terz minħabba l-ordni pubbliku jew is-sigurtà nazzjonali, ikun japplika l-Artikolu 6(1) tad-Direttiva 2008/115.

32.

Minħabba li t-tliet ċittadini ta’ pajjiż terz inkwistjoni għandhom protezzjoni internazzjonali, kull wieħed minnhom fi Stat Membru ieħor, huma għandhom dritt ta’ residenza fl-Istat Membru l-ieħor inkwistjoni. Huma ġew ordnati mir-Renju tal-Pajjiżi l-Baxxi sabiex jitilqu mill-Pajjiżi l-Baxxi u jmorru lejn l-Istati Membri l-oħra iżda huma ma ħarsux l-ordnijiet rispettivi.

33.

F’sitwazzjoni bħal din, l-Artikolu 6(1) tad-Direttiva 2008/115 jobbliga lil Stat Membru jadotta deċiżjoni ta’ ritorn. Madankollu, ir-Renju tal-Pajjiżi l-Baxxi ma setax legalment jadotta deċiżjoni bħal din, kif issa ser nispjega.

34.

“Ritorn” tfisser il-proċess ta’ ċittadin ta’ pajjiż terz li jmur lejn (1) il-pajjiż ta’ oriġini tiegħu jew tagħha, (2) pajjiż ta’ tranżitu skont ftehim tal-Unjoni jew bilaterali ta’ riammissjoni jew arranġamenti oħra jew (3) pajjiż terz ieħor li ċ-ċittadin ta’ pajjiż terz ikkonċernat minn jeddu jiddeċiedi li jmur lura fih u li fih huwa jew hija jkunu aċċettati ( 4 ).

35.

Fin-nuqqas ta’ pajjiż ta’ tranżitu (2) jew ta’ pajjiż terz ieħor li l-persuni msemmija minn jeddhom imorru lura fih (3), l-unika għażla skont id-direttiva tkun ritorn għall-pajjiżi ta’ oriġini.

36.

Il-qorti tar-rinviju stabbiliet, madankollu, li ma kinitx possibbli deċiżjoni ta’ ritorn għall-pajjiżi ta’ oriġini, minħabba li din kienet tikser il-prinċipju ta’ non-refoulement. Tabilħaqq, kif jgħid l-Artikolu 5 tad-Direttiva 2008/115, fl-implementazzjoni tad-direttiva, Stat Membru għandu jqis il-prinċipju ta’ non-refoulement, prinċipju li, barra minn hekk, huwa ggarantit mill-Artikolu 18 u mill-Artikolu 19(2) tal-Karta.

37.

Nistgħu, għalhekk, nikkonkludu f’dan l-istadju, li għalkemm il-każ inkwistjoni jaqa’ taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2008/115, ir-Renju tal-Pajjiżi l-Baxxi ma kienx obbligat jadotta deċiżjoni ta’ ritorn, skont l-Artikolu 6(1) ta’ din id-direttiva ( 5 ).

38.

Tali interpretazzjoni hija konformi mal-osservazzjonijiet tal-partijiet kollha fil-proċeduri u tidher li hija l-ħsieb predominanti fid-duttrina ġuridika ( 6 ).

39.

Wieħed seta’, madankollu, jipprospetta interpretazzjoni differenti tal-Artikolu 6(1) u (2) tad-Direttiva 2008/115.

40.

Fil-każ li dak iċ-ċittadin ta’ pajjiż terz ma jħarisx l-obbligu li huwa jmur minnufih fit-territorju tal-Istat Membru l-ieħor, ikun jidher li l-effikaċja sħiħa tal-Artikolu 6(2) tad-Direttiva 2008/115 tkun l-aħjar assigurata bl-adozzjoni ta’ deċiżjoni ta’ ritorn lejn Stat Membru ieħor. Dan isaħħaħ il-proċedura msemmija fl-Artikolu 6(2) tad-direttiva. Ikun ifisser ukoll li tkun qiegħda tibdel it-tifsira ta’ “ritorn” kif iddefinita fil-punt 3 tal-Artikolu 3 tad-direttiva dwar ċerti sitwazzjonijiet speċifiċi.

41.

Tali proċedura jkollha l-vantaġġ enormi li tkun ċara u faċilment applikabbli fil-prattika. Ikun hemm deċiżjoni ta’ ritorn skont l-Artikolu 6(1) tad-Direttiva 2008/115, jiġifieri li jkunu jistgħu jiġu applikati mingħajr ebda tfixkil id-dispożizzjonijiet kollha tad-direttiva relatati ma’ din il-proċedura, inkluża u fuq kollox id-dispożizzjoni dwar detenzjoni (Artikolu 15).

42.

Il-“Manwal dwar ir-Ritorn” tal-Kummissjoni, li ma huwiex vinkolanti iżda, madankollu, huwa istruttiv, jidhirli li jindika din id-direzzjoni, meta jgħid li “[j]ekk ċittadin ta’ pajjiż terz ma jaqbilx li jirritorna b’mod volontarju skont l-Artikolu 6(2) lejn l-Istat Membru fejn ikollu permess, jibda japplika l-Artikolu 6(1) u għandha tiġi adottata deċiżjoni ta’ ritorn li tipprovdi għar-ritorn dirett lejn pajjiż terz. Mhuwiex possibbli li tuża l-forza biex persuna tiġi mgħoddija lejn Stat Membru ieħor, [ħlief] f’ċerti ċirkostanzi fejn ir-ritorn/tneħħija lejn pajjiż terz ma jkunux possibbli u l-Istat Membru li jkun ħareġ il-permess jaqbel li jieħu lura l-persuna.” ( 7 )

43.

Hemm żewġ affarijiet li ma jissemmewx f’dan il-passaġġ li għadu kif ġie kkwotat. L-ewwel nett, ma huwiex ċar jekk tali proċedura hijiex obbligatorja jew fakultattiva għall-Istat Membru. It-tieni nett, il-Kummissjoni ma tispeċifikax jekk din il-proċedura sseħħx skont l-Artikolu 6 tad-Direttiva 2008/115 (li jkun kuntrarju għall-kliem tal-punt 3 tal-Artikolu 3 tad-direttiva) jew jekk din il-proċedura hijiex irregolata mid-dritt nazzjonali.

44.

Abbażi ta’ dan irrid inżid kelma ta’ twissija. Għalkemm attraenti daqs kemm jista’ jidher, insibha diffiċli nirrikonċilja dan l-approċċ mal-kliem ċar tal-punt 3 tal-Artikolu 3: jiġifieri, ritorn ifisser ritorn għal pajjiż terz ( 8 ). Barra minn dan, għandi dubji sinjifikanti dwar jekk l-introduzzjoni ta’ “proċedura ta’ ritorn bejn l-Istati Membri” tirriflettix ir-rieda tal-leġiżlatur. Mhux hekk biss, iżda tinqala’ wkoll il-kwistjoni jekk tali interpretazzjoni tkunx valida biss għal każijiet bħal dan inkwistjoni fil-kawża prinċipali fejn Stat Membru huwa prekluż milli jadotta deċiżjoni ta’ ritorn lejn pajjiż terz minħabba l-prinċipju ta’ non-refoulement, jew jekk għandhiex tapplika għall-każijiet kollha tal-Artikolu 6(2) tad-direttiva, jiġifieri fejn iċ-ċittadin ta’ pajjiż terz ikollu permess ta’ residenza validu jew awtorizzazzjoni oħra maħruġa minn Stat Membru ieħor li joffru dritt ta’ residenza fil-pajjiż ( 9 ).

45.

Għal din ir-raġuni, mhux ser nipproponi lill-Qorti tal-Ġustizzja l-interpretazzjoni li għadni kif semmejt. Pjuttost nippreferi noqgħod mal-kliem tal-punt 3 tal-Artikolu 3 u tal-Artikolu 6(1) u (2) tad-Direttiva 2008/115 u li nerġa’ nafferma l-proposta tiegħi li ssottomettejt fil-punti 31 sa 38 iktar ’il fuq.

46.

Jibqa’ biex tiġi eżaminata l-kwistjoni jekk id-dispożizzjonijiet tad-Direttiva 2008/115 jipprekludux lir-Renju tal-Pajjiżi l-Baxxi milli jżomm f’detenzjoni ċ-ċittadini ta’ pajjiż terz ikkonċernati biex jittrasferihom lejn l-Istat Membru fejn ikollhom protezzjoni internazzjonali.

47.

Id-dispożizzjoni speċifika tad-Direttiva 2008/115 dwar id-detenzjoni hija l-Artikolu 15. Din id-dispożizzjoni tippreskrivi fid-dettall il-kundizzjonijiet taħt liema l-Istati Membri jistgħu iżommu f’detenzjoni ċittadin ta’ pajjiż terz li jkun għaddej minn proċeduri ta’ ritorn biex iħejju r-ritorn u/jew biex iwettqu l-proċess ta’ tneħħija.

48.

Fl-assenza ta’ proċedura ta’ ritorn, madankollu, din id-dispożizzjoni ma tapplikax għall-każ inkwistjoni minħabba nuqqas ta’ proċedura ta’ ritorn. Għal darba oħra, kulma r-Renju tal-Pajjiżi l-Baxxi kien biħsiebu jagħmel kien li jittrasferixxi liċ-ċittadini ta’ pajjiż terz lejn Stat Membru, mhux li jibgħathom lura fil-pajjiż ta’ oriġini tagħhom barra mill-Unjoni.

49.

Il-Qorti tal-Ġustizzja aċċettat id-detenzjoni ta’ ċittadin ta’ pajjiż terz minħabba li kien qiegħed fil-pajjiż illegalment f’żewġ sitwazzjonijiet li jmorru lil hinn mill-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 15 tad-Direttiva 2008/115 ( 10 ) jiġifieri fejn kienet applikata l-proċedura ta’ ritorn skont id-Direttiva 2008/115 u ċ-ċittadin ikun (għadu) jinsab f’dak il-pajjiż mingħajr raġuni valida kontra r-ritorn (“is-sitwazzjoni Achughbabian” ( 11 )) u fejn tkun ġiet applikata l-proċedura ta’ ritorn u l-persuna konċernata terġa’ tidħol fil-pajjiż ta’ dak l-Istat Membru bi ksur ta’ projbizzjoni ta’ dħul (“is-sitwazzjoni Celaj” ( 12 )) ( 13 ).

50.

Minkejja dan, ebda waħda miż-żewġ sitwazzjonijiet imsemmija fil-punt preċedenti dan ma japplikaw hawn: fiż-żewġ sitwazzjonijiet Achughbabian u Celaj kienet applikata proċedura ta’ ritorn mill-Istat Membru inkwistjoni, għalkemm ma rnexxietx f’Achughbabian. Fil-każ inkwistjoni, madankollu, ir-Renju tal-Pajjiżi l-Baxxi (ġustament) ma applikax proċedura ta’ ritorn, iżda proċedura ta’ trasferiment lejn Stat Membru ieħor.

51.

Għandi diffikultà nammetti li, f’tali sitwazzjoni li ( 14 ), għalkemm b’mod ġenerali taqa’ taħt il-kamp ta’ applikazzjoni ġenerali tad-Direttiva 2008/115, anki jekk ma hijiex suġġetta għall-eżekuzzjoni kompleta tad-dispożizzjonijiet kollha tagħha, ma huwiex possibbli, bħala prinċipju, li Stat Membru jżomm f’detenzjoni, evidentement taħt ċerti kundizzjonijiet, ċittadin ta’ pajjiż terz ( 15 ).

52.

Id-Direttiva 2008/115, għalhekk, fl-opinjoni tiegħi, b’mod kategoriku u bħala prinċipju, ma tipprekludix id-detenzjoni taċ-ċittadini ta’ pajjiż terz ikkonċernati.

53.

Dwar il-kundizzjonijiet ta’ detenzjoni, minħabba li, kif ġie stabbilit iktar ’il fuq, il-każ inkwistjoni jaqa’ taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2008/115 (bis-saħħa tal-Artikolu 2 ta’ din id-direttiva), kull miżura ta’ detenzjoni li kull Stat Membru jkun irid jimponi għandha tkun imposta skont l-għan tad-direttiva u tal-prinċipji tagħha ( 16 ).

54.

Mill-Artikolu 1 tad-Direttiva 2008/115, kif ukoll mill-premessi 2 u 24 tad-direttiva jirriżulta li l-politika ta’ din id-direttiva għandha tiġi segwita b’rispett sħiħ għad-drittijiet tal-bniedem u d-dinjità taċ-ċittadini ta’ pajjiż terz ikkonċernati u li din id-direttiva tirrispetta d-drittijiet fundamentali u tħares il-prinċipji rikonoxxuti, partikolarment, mill-Karta.

55.

Qabel kont argumentajt li d-direttiva tfittex li tiżgura li jkun hemm bilanċ bejn id-drittijiet u l-interessi tal-Istati Membri, minn naħa, b’rabta mal-kontroll tad-dħul, tar-residenza u tat-tneħħija ta’ ċittadini barranin u d-drittijiet individwali tal-persuni konċernati ( 17 ). Fir-rigward ta’ dawn tal-aħħar, id-Direttiva 2008/115 għandha l-għan li tqis il-ġurisprudenza tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem relatati mad-dritt għal-libertà u ma’ “Għoxrin linja gwida dwar ir-ritorn furzat” adottati mill-Kumitat tal-Ministri tal-Kunsill tal-Ewropa fl-4 ta’ Mejju 2005 ( 18 ) li għalihom id-Direttiva 2008/115 tagħmel riferiment fil-premessa 3 ( 19 ).

56.

Barra minn hekk, diġà argumentajt li dispożizzjoni nazzjonali li taqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2008/115 timplika l-implementazzjoni tad-dritt tal-Unjoni skont it-tifsira tal-Artikolu 51(1) tal-Karta u għandha tkun konformi mal-prinċipji ġenerali tad-dritt tal-Unjoni, inklużi d-drittijiet fundamentali stabbiliti fil-Karta ( 20 ).

57.

L-Artikolu 52(1) tal-Karta jistipula li kull limitazzjoni fl-eżerċizzju tad-drittijiet u tal-libertajiet rikonoxxuti mill-Karta għandha tkun prevista mil-liġi u għandha tirrispetta l-essenza ta’ dawk id-drittijiet u l-libertajiet u tkun bla ħsara għall-prinċipju ta’ proporzjonalità. Sa fejn il-Karta tistabbilixxi drittijiet li jikkorrispondu għal drittijiet iggarantiti mill-Konvenzjoni Ewropea għall-Protezzjoni tad-Drittijiet tal-Bniedem u l-Libertajiet Fundamentali, iffirmata f’Ruma fl-4 ta’ Novembru 1950 (iktar ’il quddiem il-“KEDB”), l-Artikolu 52(3) tal-Karta jipprovdi li t-tifsira u l-portata ta’ dawn id-drittijiet għandhom ikunu l-istess bħal dawk stabbiliti minn dik il-konvenzjoni, filwaqt li jispeċifika li d-dritt tal-Unjoni jista’ jipprevedi protezzjoni iktar estensiva. Għall-fini ta’ interpretazzjoni tal-Artikolu 6 tal-Karta, għandu jitqies, għalhekk, l-Artikolu 5 tal-KEDB bħala l-limitu minimu ta’ protezzjoni ( 21 ).

58.

Skont il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem, kull ċaħda tal-libertà għandha tkun legali jiġifieri mhux biss li għandha jkollha bażi legali fid-dritt nazzjonali, iżda wkoll li dik il-legalità tkun tirrigwarda l-kwalità tal-liġi, li jfisser li liġi nazzjonali li tawtorizza ċ-ċaħda tal-libertà għandha tkun aċċessibbli, preċiża u prevedibbli biżżejjed fl-applikazzjoni tagħha biex ikun evitat kull riskju ta’ arbitrarjetà ( 22 ).

59.

Abbażi ta’ dawn il-konstatazzjonijiet, nista’ nagħmel l-osservazzjonijiet li ġejjin.

60.

Stat Membru li jkun irid jittrasferixxi ċittadin ta’ pajjiż terz li jkun qiegħed fil-pajjiż illegalment lejn Stat Membru ieħor fejn dak iċ-ċittadin ma jkunx qiegħed hemmhekk illegalment, bla dubju dan jikkontribwixxi biex mhux biss jissaħħu l-għanijiet tad-Direttiva 2008/115 iżda wkoll dawk tal-politika ta’ ażil u immigrazzjoni tal-Unjoni Ewropea b’mod ġenerali.

61.

Imiss li jeħtiġilna neżaminaw il-kwistjoni jekk l-Istat Membru inkwistjoni jirrispettax id-drittijiet fundamentali taċ-ċittadin ta’ pajjiż terz ikkonċernat. Minħabba li l-Artikolu 15 tad-Direttiva 2008/115, għalkemm, kif intwera hawn fuq, ma japplikax hawnhekk, ifittex li jqis u jinkorpora l-ġurisprudenza tal-Qorti ta’ Strasbourg fir-rigward tal-Artikolu 5 tal-KEDB, li huwa l-ekwivalent funzjonali tal-Artikolu 6 tal-Karta ( 23 ), aħna nistgħu noqogħdu fuq dak li tgħid din id-dispożizzjoni bħala għajn ta’ ispirazzjoni, sa fejn l-Artikolu 15 tad-Direttiva 2008/115 jipproteġi d-drittijiet fundamentali u l-interessi tal-persuna li jkollha tinżamm f’detenzjoni ( 24 ).

62.

Detenzjoni tista’ tintuża biss għall-iskop tal-proċedura ta’ trasferiment lejn l-Istat Membru l-ieħor. Għandha titqies biss bħala ultima ratio, jiġifieri meta jkun hemm riskju ta’ ħarba jew fejn iċ-ċittadin ta’ pajjiż terz ikkonċernat jevita jew ifixkel il-proċedura ta’ trasferiment. Barra dan, kull detenzjoni għandha tkun għall-iqsar perijodu possibbli, li tinżamm biss sakemm ikunu għaddejjin l-arranġamenti ta’ tneħħija u għandha tkun eżegwita b’diliġenza kif imiss.

63.

Dan ifisser li miżura ta’ detenzjoni tista’ tiġi ordnata biss abbażi ta’ każ każ u skont l-imġiba tal-individwu konċernat.

64.

Barra dan, detenzjoni għandha tiġi ordnata bil-miktub minn awtoritajiet amministrattivi jew ġudizzjarji, u għandhom jingħataw raġunijiet fil-fatt u fid-dritt u għandu jkun hemm provvediment għal stħarriġ ġudizzjarju. Detenzjoni għandha tkun irriveduta regolarment u, fil-każ ta’ perijodi fit-tul, tkun bla ħsara għas-superviżjoni tal-awtorità ġudizzjarja.

65.

Hija l-qorti tar-rinviju li għandha tanalizza l-kompatibbiltà tad-dispożizzjonijiet inkwistjoni mad-drittijiet fundamentali, skont il-Karta, moqrija flimkien mal-KEDB, inkluża l-ġurisprudenza msemmija iktar ’il fuq.

66.

Jekk il-qorti tar-rinviju ssib li dawn il-prinċipji ġew osservati, allura d-detenzjoni hija legali sa fejn ma hijiex prekluża mid-Direttiva 2008/115.

67.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet kollha ta’ hawn fuq, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi għad-domanda magħmula mir-Raad van State (Il-Kunsill tal-Istat, il-Pajjiżi l-Baxxi) kif ġej:

L-Artikoli 3, 4, 6 u 15 tad-Direttiva 2008/115/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-16 ta’ Diċembru 2008 dwar standards u proċeduri komuni fl-Istati Membri għar-ritorn ta’ ċittadini ta’ pajjiżi terzi li jkunu qegħdin fil-pajjiż illegalment ma jipprekludux Stat Membru milli jżomm f’detenzjoni, skont id-dritt nazzjonali, ċittadin ta’ pajjiż terz li jkun qiegħed fil-pajjiż illegalment u li jkollu protezzjoni internazzjonali fi Stat Membru ieħor, fejn l-għan tad-detenzjoni jkun it-trasferiment taċ-ċittadin ta’ pajjiż terz ikkonċernat lejn dak l-Istat Membru l-ieħor u fejn iċ-ċittadin ta’ pajjiż terz kien is-suġġett ta’ twissija sabiex jitlaq minnufih u jmur fit-territorju tal-Istat Membru l-ieħor, iżda mhux ta’ deċiżjoni ta’ ritorn skont it-tifsira tad-Direttiva 2008/115, jekk ikun hemm konformità mal-Artikoli 6 u 52 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea, li hija l-qorti nazzjonali li għandha tivverifika.