1.

Din it-talba għal deċiżjoni preliminari, imressqa mis-Supreme Court of the United Kingdom (il-Qorti Suprema tar-Renju Unit), tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva tal-Kunsill 86/653/KEE tat-18 ta’ Diċembru 1986 dwar il-koordinazzjoni tal-liġijiet ta’ l-Istati Membru li jirrigwardaw aġenti kummerċjali li jaħdmu għal rashom ( 2 ).

2.

L-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653 jiddefinixxi aġent kummerċjali bħala intermedjarju li jaħdem għal rasu u li l-attivitajiet tiegħu jkunu jikkonsistu b’mod partikolari fil-bejgħ jew fix-xiri ta’ merkanzija f’isem persuna oħra magħrufa bħala l-prinċipal. Il-kwistjoni ewlenija li tqum f’dan il-każ hija dik dwar jekk il-provvista ta’ softwer tal-kompjuter lil klijenti tal-prinċipal b’mezz elettroniku, flimkien mal-għoti ta’ liċenzja permanenti, jistgħux jiġu kklassifikati bħala “bejgħ” ta’ “merkanzija” fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni.

3.

Għaldaqstant, din il-kawża tagħti lill-Qorti tal-Ġustizzja l-ewwel okkażjoni biex tagħti deċiżjoni dwar l-interpretazzjoni tal-kunċetti ta’ “bejgħ” u ta’ “merkanzija” fis-sens tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653. Fil-kawża prinċipali, tali interpretazzjoni hija neċessarja sabiex jiġi stabbilit jekk id-Direttiva 86/653 tapplikax għal aġent li jkun tqabbad sabiex jippromwovi s-softwer tal-kompjuter inkwistjoni, b’tali mod li t-talba tiegħu għal kumpens skont din id-direttiva tkun tista’ tintlaqa’.

4.

L-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653 jgħid:

“Għall-iskopijiet ta’ din id-Direttiva, ‘aġent kummerċjali’ għandu jfisser intermedjarju li jaħdem għal rasu li jkollu awtorità kontinwa li jinnegozja l-bejgħ jew ix-xiri ta’ merkanzija f’isem persuna oħra, hawnhekk iżjed ’il quddiem imsejħa l-‘prinċipal’, jew li jinnegozja u jikkonkludi dawn l-operazzjonijiet għan-nom ta’ u f’isem dak il-prinċipal.”

5.

Id-Direttiva 86/653 ġiet implimentata fid-dritt tar-Renju Unit permezz tal-Commercial Agents (Council Directive) Regulations 1993 (Statutory Instruments 1993/3053) (ir-Regolament dwar l-Aġenti Kummerċjali (Direttiva tal-Kunsill) 1993 (Regolament 1993/3053)), kif emendati (iktar ’il quddiem ir-“Regolament”) ( 3 ). L-Artikolu 2(1) ta’ dan ir-regolament jgħid:

“Għall-finijiet ta’ dan ir-regolament,

‘aġent kummerċjali’ jfisser intermedjarju li jaħdem għal rasu li jkollu awtorità kontinwa li jinnegozja l-bejgħ jew ix-xiri ta’ merkanzija f’isem persuna oħra (‘il‑prinċipal’), jew li jinnegozja u jikkonkludi l-bejgħ jew ix-xiri ta’ merkanzija għal u f’isem dak il-prinċipal; […]”.

6.

Skont id-digriet tar-rinviju, Computer Associates UK Ltd (iktar ’il quddiem “Computer Associates”) hija kumpannija li tqiegħed fis-suq tip ta’ softwer tal-kompjuter magħruf bħala softwer ta’ awtomatizzazzjoni għar-rilaxx ta’ applikazzjonijiet (iktar ’il quddiem is-“softwer”). Is-softwer huwa kumpless, jiswa l-flus u mhux magħmul fuq ordni, li jfisser li ma jinħadimx skont l-eżiġenzi ta’ klijent partikolari. Is-softwer jintuża għall-koordinazzjoni u l-implimentazzjoni awtomatika tat-tqegħid fl-użu ta’, u l-upgrades għal, applikazzjonijiet oħra ta’ softwer f’ambjenti differenti ta’ operazzjonijiet f’organizzazzjonijiet kbar, bħal banek u kumpanniji ta’ assigurazzjoni, sabiex l-applikazzjonijiet sottostanti jiġu integrati b’mod sħiħ mal-ambjent operattiv tas-softwer.

7.

The Software Incubator Ltd (iktar ’il quddiem “The Software Incubator”) hija kumpannija proprjetà ta’ Scott Dainty.

8.

Fil-25 ta’ Marzu 2013, Computer Associates u The Software Incubator għamlu ftehim bil-miktub (iktar ’il quddiem il-“ftehim”).

9.

Skont il-klawżola 2.1 tal-ftehim, The Software Incubator, permezz ta’ S. Dainty, qablet li taġixxi f’isem Computer Associates biex tilħaq klijenti potenzjali fl-Irlanda u fir-Renju Unit “għall-finijiet ta’ promozzjoni, tqegħid fis-suq u bejgħ tal-prodott”. Il-“prodott” kien jindika s-softwer, kif deskritt fl-ewwel premessa tal-ftehim. B’dan il-mod, għall-finijiet tal-ftehim, Computer Associates kienet il-prinċipal u The Software Incubator kienet l-aġent.

10.

Kif juri d-digriet tar-rinviju, il-karatteristiċi ewlenin tal-provvista tas-softwer fil-kawża prinċipali kienu kif ser jingħad. L-ewwel, Computer Associates kienet tipprovdi s-softwer lill-klijenti tagħha b’mod elettroniku permezz ta’ posta elettronika li kien fiha link lejn portal online li minnu l-klijenti kienu jniżżluh. Minkejja li s-softwer seta’ jintbagħat b’mezz tanġibbli, fil-prattika dan il-mezz ma kienx jintuża.

11.

Barra minn dan, skont il-klawżola 4.1 tal-ftehim, Computer Associates kellha d-dritt esklużiv sabiex tistabbilixxi t-termini u l-kundizzjonijiet għall-għoti ta’ liċenzji tas-softwer lill-klijenti u, skont il-klawżola 6.1 tal-istess ftehim, Computer Associates kienet tiffattura u kienet tiġbor it-tariffi kollha dovuti mingħand il-klijenti assoċjati mal-użu tas-softwer. The-Software Incubator kienet għalhekk inkarigata, fil-kwalità tagħha bħala aġent, li tiżgura l-promozzjoni tal-għoti, minn Computer Associates lill-klijenti tagħha, ta’ liċenzji għall-użu tas-softwer. The Software Incubator ma kellha ebda setgħa sabiex tittrasferixxi t-titolu jew il-proprjetà tas-softwer.

12.

F’dan ir-rigward, skont il-ftehimiet bejn Computer Associates u l-klijenti tagħha ( 4 ), il-klijent kien jingħata liċenzja biex juża s-softwer, liċenzja li, fil-parti l-kbira tal-każijiet, kienet permanenti, li jfisser li l-użu kien għal żmien illimitat. Il-liċenzja kienet tippermetti lill-klijent, inter alia, jinstalla u jqiegħed għall-użu s-softwer fit-territorju speċifikat san-numru awtorizzat ta’ utenti finali, u hija kienet tippermetti lill-utenti finali awtorizzati aċċess għas-softwer. Il-liċenzja kienet ukoll suġġetta għall-osservanza mill-klijent tal-obbligi, b’mod partikolari, li ma jidħolx u ma jużax parti mhux awtorizzata tas-softwer, u lanqas li jiddekompilah, jimmodifikah jew ireġġgħu lura mill-inġinerija tiegħu, u lanqas jikrih, jgħaddih, jittrasferih jew jilliċenzjah mill-ġdid. Computer Associates u l-entitajiet relatati kienu jżommu d-drittijiet, titoli, drittijiet tal-awtur, privattivi, trade marks, sigrieti kummerċjali u l-interessi patrimonjali l-oħra kollha marbuta mas-softwer. Kull parti setgħet ixxolji l-ftehim inkwistjoni fil-każ ta’ ksur sostanzjali jew fil-każ ta’ insolvenza tal-parti l-oħra, f’liema każ il-liċenzja tiġi rrevokata u l-klijent ikollu jrodd lura l-kopji kollha tas-softwer jew jeqridhom.

13.

B’ittra tad-9 ta’ Ottubru 2013 Computer Associates xoljiet il-ftehim li hija kellha ma’ Software Incubator.

14.

The Software Incubator ippreżentat rikors kontra Computer Associates quddiem il-High Court of Justice (England & Wales), Queen’s Bench Division (United Kingdom) (il-Qorti Għolja tal-Ġustizzja (Ingilterra u Wales) Sezzjoni tal-Queen’s Bench, ir-Renju Unit), fejn talbet b’mod partikolari kumpens skont id-dispożizzjonijiet tar-Regolament li jimplimenta l-Artikolu 17 tad-Direttiva 86/653. Computer Associates ċaħdet kull responsabbiltà minħabba li, inter alia, ir-Regolament ma kienx japplika għaliex il-provvista tas-softwer promoss minn The Software Incubator ma kinitx tikkostitwixxi “bejgħ ta’ merkanzija” fis-sens tad-definizzjoni ta’ aġent kummerċjali li tinsab fl-Artikolu 2(1) tar-Regolament li jimplimenta l-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653.

15.

Permezz tas-sentenza tagħha tal-1 ta’ Lulju 2016 ( 5 ), il-High Court of Justice (England & Wales), Queen’s Bench Division (United Kingdom) (il-Qorti Għolja tal-Ġustizzja (Ingilterra u Wales) Sezzjoni tal-Queen’s Bench) iddeċidiet li l-provvista tas-softwer b’mod elettroniku, flimkien ma’ liċenzja permanenti, kienet tikkostitwixxi “bejgħ ta’ merkanzija” fis-sens tal-Artikolu 2(1) tar-Regolament, u tat lil The Software Incubator, inter alia, 475000 lira sterlina (GBP) (madwar EUR 531100) bħala kumpens skont l-imsemmi regolament. Skont dik il-qorti, il-kunċett ta’ “bejgħ ta’ merkanzija” għandu jkollu definizzjoni awtonoma għall-finijiet tar-Regolament, u ma għandux jeskludi li l-provvista tas-softwer tiġi kklassifikata bħala “merkanzija”, minħabba li ma hijiex tanġibbli, jew bħala “bejgħ”, minħabba li l-proprjetà tad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali marbuta mas-softwer normalment ma tiġix ittrasferita b’mod assolut.

16.

Computer Associates ippreżentat appell kontra dik is-sentenza quddiem il-Court of Appeal (England & Wales) (Civil Division) (United Kingdom) (il-Qorti tal-Appell (Ingilterra u Wales) (Sezzjoni Ċivili), ir-Renju Unit).

17.

Bis-sentenza tagħha tad-19 ta’ Marzu 2018 ( 6 ), il-Court of Appeal (England & Wales) (Civil Division) (il-Qorti tal-Appell (Ingilterra u Wales) (Sezzjoni Ċivili)) iddeċidiet li l-provvista tas-softwer b’mod elettroniku, u mhux fuq kwalunkwe mezz fiżiku, ma kinitx tikkostitwixxi “merkanzija” fis-sens tal-Artikolu 2(1) tar-Regolament. Dik il-qorti qieset li, minkejja t-tħassib li tali approċċ jista’ jidher barra minn żmienu fid-dawl tal-avvanzi teknoloġiċi, din il-konstatazzjoni kienet neċessarja fid-dawl tal-ġurisprudenza, u għaldaqstant hija ma eżaminatx jekk l-għoti ta’ liċenzji għas-softwer lil klijenti ta’ Computer Associates setax jiġi kklassifikat bħala “bejgħ” fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni. B’riżultat ta’ dan, hija kkonkludiet li The Software Incubator ma kinitx aġent kummerċjali fis-sens tar-Regolament u ċaħdet it-talba tagħha għal kumpens ibbażata fuq dan.

18.

B’digriet tat-28 ta’ Marzu 2019, is-Supreme Court of the United Kingdom (il-Qorti Suprema tar-Renju Unit) awtorizzat lil The Software Incubator tappella mid-deċiżjoni tal-Court of Appeal (England & Wales) (Civil Division) (il-Qorti tal-Appell (Ingilterra u Wales) (Sezzjoni Ċivili)).

19.

Il-qorti tar-rinviju indikat li ma huwiex ċar jekk id-definizzjoni tal-kunċett ta’ aġent kummerċjali li tinsab fl-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653, li hija limitata għall-“bejgħ ta’ merkanzija”, tapplikax għas-sitwazzjoni fil-kawża prinċipali.

20.

Kien f’dawn iċ-ċirkustanzi li s-Supreme Court of the United Kingdom (il-Qorti Suprema tar-Renju Unit) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri u li tirrinvija d-domandi li ġejjin lill-Qorti tal-Ġustizzja għal deċiżjoni preliminari:

21.

Osservazzjonijiet bil-miktub ġew ppreżentati lill-Qorti tal-Ġustizzja minn The Software Incubator, Computer Associates, il-Gvern Ġermaniż u l-Kummissjoni Ewropea. The Software Incubator, Computer Associates u l-Kummissjoni rrispondew ukoll għal domandi bil-miktub magħmula lilhom mill-Qorti tal-Ġustizzja skont l-Artikolu 62(1) tar-Regoli tal-Proċedura tagħha.

22.

Waqt li din il-kawża kienet pendenti quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja, ir-Renju Unit ħareġ mill-Unjoni Ewropea fil-31 ta’ Jannar 2020. Skont l-Artikolu 86(2) tal-Ftehim dwar il-ħruġ tar-Renju Unit tal-Gran Britannja u l-Irlanda ta’ Fuq mill-Unjoni Ewropea u mill-Komunità Ewropea tal-Enerġija Atomika ( 7 ), il-Qorti tal-Ġustizzja għad għandha ġurisdizzjoni sabiex tagħti deċiżjonijiet preliminari fuq it-talbiet minn qrati tar-Renju Unit magħmula qabel ma jintemm il-perijodu ta’ transizzjoni, li, skont l-Artikolu 126 tal-istess ftehim, jintemm fil-prinċipju fil-31 ta’ Diċembru 2020. Barra minn hekk, skont l-Artikolu 89(1) ta’ dan il-ftehim, is-sentenzi tal-Qorti tal-Ġustizzja, kemm jekk ikunu ngħataw qabel it-tmiem tal-perijodu ta’ tranżizzjoni, kif ukoll dawk mogħtija wara t-tmiem tal-perijodu ta’ tranżizzjoni, għandhom saħħa vinkolanti fl-intier tagħhom kemm għar-Renju Unit, kif ukoll fir-Renju Unit.

23.

Għaldaqstant, minħabba li din it-talba għal deċiżjoni preliminari saret fit-28 ta’ Mejju 2019, il-Qorti tal-Ġustizzja għad għandha ġurisdizzjoni sabiex tiddeċiedi fuq din it-talba, u s-Supreme Court of the United Kingdom (il-Qorti Suprema tar-Renju Unit) hija marbuta bis-sentenza li għandha tingħata mill-Qorti tal-Ġustizzja f’din il-kawża.

24.

The Software Incubator tissottometti li l-ewwel domanda għandha tingħata risposta fl-affermattiv. Fil-fehma tagħha, il-kunċett ta’ “merkanzija” li jinsab fl-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653 jinkludi s-softwer, irrispettivament minn jekk jiġix ipprovdut b’mezzi tanġibbli jew intanġibbli. Hija ssostni li ma hemmx distinzjoni bejn merkanzija tanġibbli u merkanzija intanġibbli fil-formulazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni, u li, fid-dawl tal-oriġini tagħha, l-intenzjoni tal-leġiżlatur tal-Unjoni kienet li jiġu esklużi mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-direttiva biss is-“servizzi”, u mhux il-merkanzija intanġibbli.

25.

The Software Incubator issostni li l-kunċett ta’ “merkanzija” f’oqsma oħra tad-dritt tal-Unjoni jgħin biss sa ċertu punt, minħabba li huwa jiddependi mill-kuntest u mill-għanijiet tad-dispożizzjonijiet rilevanti tad-dritt tal-Unjoni. Madankollu, hija tinnota li softwer tal-kompjuter jitqies bħala “merkanzija” fi strumenti tal-Unjoni dwar, pereżempju, it-trade marks ( 8 ) u mezzi mediċi ( 9 ) u li s-softwer jaqa’ taħt il-kunċett ta’ “merkanzija” fil-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja dwar il-moviment liberu tal-merkanzija ( 10 ), bħal fil-każ tal-elettriku. Huwa irrilevanti, fil-fehma tagħha, li ċerti strumenti reċenti tal-Unjoni fil-qasam tal-protezzjoni għall-konsumatur, inklużi d-Direttiva 2011/83 ( 11 ) u d-Direttiva 2019/770 ( 12 ), jagħmlu distinzjoni bejn kuntratti ta’ bejgħ ta’ merkanzija u kuntratti ta’ provvista ta’ kontenut diġitali, bħal softwer tal-kompjuter, minħabba li din id-distinzjoni tirrifletti l-għanijiet speċifiċi ta’ dawn id-direttivi u, f’kull każ, id-Direttiva 2019/770 tipprovdi l-istess protezzjoni għall-konsumaturi, irrispettivament minn jekk il-kontenut diġitali jiġi pprovdut b’mezz tanġibbli jew intanġibbli.

26.

The Software Incubator tissottometti li l-pożizzjoni tagħha hija konformi mal-għanijiet segwiti mid-Direttiva 86/653, minħabba li aġent kummerċjali li jbigħ softwer tal-kompjuter ipprovdut b’mod elettroniku jeħtieġlu l-istess protezzjoni bħal dak li jbigħu b’mezz tanġibbli, u li dawn huma essenzjalment l-istess “attivitajiet ta’ intermedjarji fil-kummerċ”, bħal dawk imsemmija fl-ewwel premessa tad-Direttiva 86/653. The Software Incubator issostni li, minħabba li softwer tal-kompjuter jista’ jopera f’ambjent tanġibbli biss billi jitqiegħed f’hardware tal-kompjuter, ikun artifiċjali, fil-fehma tagħha, li jiġi kklassifikat bħala “merkanzija” jekk jiġi pprovdut fuq diska, iżda mhux meta jiġi pprovdut b’download. Distinzjoni bħal din twassal ukoll għal distorsjonijiet tal-kompetizzjoni fis-suq intern, minħabba li prinċipal ikun jista’ jevadi l-obbligi imposti fuqu taħt id-Direttiva 86/653 billi jipprovdi l-prodotti tiegħu f’forma elettronika. Hija ssostni wkoll li, peress li r-rwol ta’ aġent kummerċjali huwa li jinnegozja t-tranżazzjonijiet, u l-mod ta’ provvista ta’ softwer tal-kompjuter jista’ ma jkunx iddeterminat fl-istadju tan-negozjar, l-applikabbiltà tad-Direttiva 86/653 ma għandhiex tiddependi minn dak li l-prinċipal jiddeċiedi jagħmel wara li l-aġent kummerċjali jkun wettaq ir-rwol tiegħu.

27.

The Software Incubator tissottometti li t-tieni domanda għandha wkoll tingħata risposta fl-affermattiv, minħabba li l-kunċett ta’ “bejgħ ta’ merkanzija” li jinsab fl-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653 jinkludi l-provvista tas-softwer skont liċenzja permanenti. Hija ssostni li, kif il-Qorti tal-Ġustizzja enfasizzat fid-digriet tal-10 ta’ Frar 2004, fil-kawża Mavrona ( 13 ), fl-interpretazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni, l-attenzjoni għandha tkun fuq in-natura tar-relazzjoni kuntrattwali bejn l-aġent kummerċjali u l-prinċipal, fuq dik tal-attività mwettqa mill-aġent u fuq l-interessi u l-ħtieġa għall-protezzjoni ta’ dan l-aġent, li lkoll huma l-istess irrispettivament minn jekk is-softwer jiġix ipprovdut b’mezzi tanġibbli jew intanġibbli skont kuntratt ta’ bejgħ jew liċenzja permanenti. Hija tisħaq li r-restrizzjonijiet fuq l-użu tas-softwer relatati ma’ drittijiet tal-proprjetà intellettwali huma irrilevanti, minħabba li ma humiex differenti, sostanzjalment, minn dawk imposti mid-detenturi ta’ drittijiet tal-proprjetà intellettwali f’dak li jirrigwarda prodotti mibjugħa fil-kuntest ta’ kuntratti ta’ bejgħ. Hija tikkontendi wkoll li l-pożizzjoni tagħha hija sostnuta bis-sentenza tat-3 ta’ Lulju 2012, fil-kawża UsedSoft ( 14 ), li fiha l-Qorti tal-Ġustizzja qieset il-provvista ta’ programm tal-kompjuter, akkumpanjata bl-għoti ta’ liċenzja permanenti, bħala “bejgħ” f’sitwazzjoni simili għal dik ta’ din il-kawża, li fiha l-klijent kien ħallas lil Computer Associates tariffa u rċieva s-softwer li huwa seta’ juża indefinittivament mingħajr il-ħlas ta’ tariffa supplimentari, iżda li għalih kien hemm restrizzjonijiet fuq l-użu tiegħu minħabba d-drittijiet tal-proprjetà intellettwali fuq is-softwer.

28.

Computer Associates tissottometti li l-ewwel domanda għandha tingħata risposta fin-negattiv minħabba li l-provvista ta’ softwer tal-kompjuter b’mod elettroniku ma tikkostitwixxix “merkanzija” fis-sens tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653. Fil-fehma tagħha, t-tifsira ordinarja tal-kunċett ta’ “merkanzija” li jinsab f’din id-dispożizzjoni tirreferi biss għal oġġetti tanġibbli u mobbli, kif jirriżulta minn verżjonijiet f’lingwi oħra ( 15 ) u, għalhekk, ma tapplikax għal oġġetti intanġibbli, bħalma huwa s-softwer ipprovdut b’mezzi intanġibbli. Hija ssostni li, meta ġiet adottata d-Direttiva 86/653, l-internet, is-softwer tal-kompjuter u d-downloads ma kinux jeżistu fl-għamla tagħhom tal-lum u, għalhekk, il-kunċett ta’ “merkanzija”’ ma setax jinftiehem bħala li kien japplika għal oġġetti intanġibbli u baqa’ ma nbidilx minn dak iż-żmien ’l hawn. Hija ssostni wkoll li, fir-rigward tal-oriġini tad-Direttiva 86/653, il-leġiżlatur tal-Unjoni llimita b’mod deliberat il-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-direttiva għal “merkanzija”, u ma ġietx adottata l-applikazzjoni potenzjali għal kategorija usa’ ta’ aġenti, inklużi dawk li għandhom bħala attività l-bejgħ ta’ “prodotti”.

29.

Computer Associates tgħid li l-effett u l-pożizzjoni tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653 jagħtu sostenn kuntestwali lill-pożizzjoni tagħha, minħabba li hija d-dispożizzjoni ċentrali li tiddefinixxi l-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-direttiva. Hija tinnota li, skont id-digriet tal-10 ta’ Frar 2004 fil-kawża Mavrona ( 16 ), il-Qorti tal-Ġustizzja tinterpreta l-kliem użat fl-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653 u li, minkejja li hija mixtieqa iktar armonizzazzjoni, din ma tistax tiddaħħal b’deċiżjoni ġudizzjarja. Hija ssostni li l-kunċett ta’ “merkanzija” f’oqsma oħra tad-dritt tal-Unjoni, inkluż fil-qasam tal-moviment liberu ta’ merkanzija ( 17 ), dazji tad-dwana ( 18 ) u taxxa fuq il-valur miżjud (iktar ’il quddiem il-“VAT”) ( 19 ) jikkonċerna biss oġġetti tanġibbli u li ma hemmx rabta neċessarja bejn it-tifsira ta’ “merkanzija” fis-sens tad-Direttiva 86/653 u fis-sistema ta’ klassifikazzjoni għar-reġistrazzjoni ta’ trade marks. Hija tisħaq ukoll li l-istrumenti reċenti tal-Unjoni fil-qasam tal-protezzjoni għall-konsumatur, inklużi d-Direttivi 2011/83 u 2019/770, kif ukoll id-Direttiva 2019/771 ( 20 ), huma rilevanti, b’mod partikolari minħabba li juru li meta l-leġiżlatur tal-Unjoni jipprevedi li strument tal-Unjoni jkun japplika għal softwer tal-kompjuter mingħajr ebda mezz tanġibbli, bħal dak inkwistjoni, huwa jagħmel hekk espressament, u mhux bl-użu tal-kelma “merkanzija”.

30.

Skont Computer Associates, il-pożizzjoni tagħha hija konformi mal-għanijiet tad-Direttiva 86/653, minħabba li din id-direttiva, kif jidher mit-tieni premessa tagħha, għandha l-għan li jinkisbu kundizzjonijiet għas-suq uniku għall-“kummerċ fil-merkanzija” u, skont l-Artikoli 1 u 2 tagħha, l-għan tagħha ta’ armonizzazzjoni huwa neċessarjament limitat għal dan il-“kummerċ fil-merkanzija”. Computer Associates tenfasizza li l-fatt li softwer tal-kompjuter ipprovdut b’mezz tanġibbli huwa “merkanzija” fis-sens tad-Direttiva 86/653, iżda mhux meta jiġi pprovdut b’mezzi intanġibbli, ma huwiex wieħed arbitrarju, b’mod partikolari għaliex dan jirriżulta mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-direttiva u, kif juru d-Direttivi 2011/83, 2019/770 u 2019/771, jirrifletti differenzi bejn merkanzija u kontenut diġitali.

31.

Computer Associates tissottometti li jekk tingħata risposta fin-negattiv għall-ewwel domanda, ma jkunx hemm lok li tiġi indirizzata t-tieni domanda u, sussidjarjament, li l-kunċett ta’ “bejgħ ta’ merkanzija” ma jinkludix l-għoti ta’ liċenzja biex tintuża kopja tas-softwer. Hija ssostni li t-tifsira ordinarja tal-kliem “[i]l-bejgħ jew ix-xiri ta’ merkanzija”, li jinsab fl-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653 jindika trasferiment tal-proprjetà tal-merkanzija jew tat-titolu ta’ proprjetà fuq din il-merkanzija mingħand il-bejjiegħ lix-xerrej, kif jidher minn verżjonijiet f’lingwi oħra ( 21 ). Madankollu, fil-fehma tagħha, l-għoti ta’ liċenzja permanenti fiċ-ċirkustanzi ta’ dan il-każ ma jimplikax trasferiment tal-proprjetà tas-softwer jew tat-titolu ta’ proprjetà fuqu. Tabilħaqq, il-ftehimiet li Computer Associates għamlet mal-klijenti tagħha kienu jeskludu tali trasferiment, minħabba li t-titolu għas-softwer jibqa’ għand Computer Associates u l-entitajiet relatati, u ebda dritt ieħor ta’ proprjetà fir-rigward tas-softwer ma kien ittrasferit lil klijenti. Tali liċenzja, għalhekk, ma tikkostitwixxix “bejgħ ta’ merkanzija” skont it-tifsira ordinarja, iżda awtorizzazzjoni temporanja għall-użu tas-softwer, li jista’ jintemm fil-każ ta’ ksur jew ta’ insolvenza. Hija tissottometti wkoll li s-sentenza fil-kawża UsedSoft ( 22 ) ma hijiex rilevanti minħabba l-formulazzjoni u l-kuntest speċifiċi tal-leġiżlazzjoni tal-Unjoni fis-sentenza inkwistjoni, kif imsaħħa b’ġurisprudenza reċenti ( 23 ). F’kull każ, il-konstatazzjoni f’dik is-sentenza li l-kunċett ta’ “bejgħ” jindika trasferiment ta’ proprjetà jimmilita kontra l-interpretazzjoni li tgħid li l-kunċett ta’ “bejgħ ta’ merkanzija” fis-sens tad-Direttiva 86/653 japplika għall-għoti ta’ liċenzja għall-użu tas-softwer.

32.

Il-Gvern Ġermaniż jissottometti li ż-żewġ domandi għandhom jingħataw risposta flimkien, jiġifieri li hemm “bejgħ ta’ merkanzija” fis-sens tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653 meta liċenzja permanenti għall-użu ta’ kopja ta’ softwer tal-kompjuter tingħata lil klijent ta’ prinċipal b’mod elettroniku biss u mhux b’mezz tanġibbli għall-ħżin. Huwa jinnota li l-verżjoni fil-lingwa Ġermaniża tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653 jimmilita kontra restrizzjoni tal-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-direttiva għal oġġetti tanġibbli, minħabba li t-tifsira naturali tan-nom “Ware” (merkanzija) tinkludi wkoll oġġetti intanġibbli.

33.

Il-Gvern Ġermaniż jikkontendi li l-Qorti tal-Ġustizzja ma għandhiex tibbaża ruħu fuq id-distinzjoni li teżisti fid-dritt primarju tal-Unjoni dwar il-moviment liberu ta’ merkanzija u ta’ servizzi, minħabba li s-suġġett tad-Direttiva 86/653 huwa l-armonizzazzjoni tal-attività ta’ aġenti kummerċjali, b’tali mod li l-portata tagħha għandha tiġi stabbilita b’mod funzjonali f’dan il-kuntest, u b’tali mod li, kemm jista’ jkun, tiġi adottata l-interpretazzjoni l-iktar favorevoli għall-aġent kummerċjali. Huwa jisħaq li interpretazzjoni stretta tal-kunċett ta’ “bejgħ ta’ merkanzija” li jinsab fl-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653 fis-sens li jkopri merkanzija tanġibbli biss tmur kontra l-għan ta’ protezzjoni għal aġenti kummerċjali segwit permezz ta’ din id-direttiva, minħabba li parti sinjifikattiva tal-qasam tradizzjonali ta’ attività ta’ aġenti kummerċjali fil-Ġermanja ma tkunx tibqa’ taqa’ taħt il-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-direttiva.

34.

Skont il-Gvern Ġermaniż, tali interpretazzjoni stretta twassal għal riżultati mhux ġusti, minħabba li aġent kummerċjali li jqiegħed fis-suq prodott f’forma tanġibbli jkun protett bid-Direttiva 86/653, iżda mhux jekk iqiegħed fis-suq l-istess prodott f’forma diġitali. Din l-interpretazzjoni tippermetti wkoll li prinċipal jevita d-dispożizzjonijiet obbligatorji ta’ din id-direttiva billi jagħżel arranġament li fih is-suġġett tat-tranżazzjoni ma jkunx oġġett tanġibbli. Il-Gvern Ġermaniż iqis li, filwaqt li t-tqegħid fis-suq ta’ softwer tal-kompjuter ma kienx prevedibbli meta ġiet imfassla d-Direttiva 86/653, l-intenzjoni tal-leġiżlatur tal-Unjoni ma kinitx li l-protezzjoni ta’ aġenti kummerċjali tkun tiddependi minn żviluppi teknoloġiċi aleatorji.

35.

Il-Kummissjoni tissottometti li għandha tingħata risposta b’mod konġunt għaż-żewġ domandi, jiġifieri li l-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653 jinkludi l-provvista ta’ kopja ta’ softwer tal-kompjuter mogħtija lil klijenti ta’ prinċipal b’mod elettroniku, u mhux fuq mezz tanġibbli. Hija ssostni li l-kunċett ta’ “bejgħ ta’ merkanzija” li jinsab fid-Direttiva 86/653 huwa kunċett awtonomu tad-dritt tal-Unjoni u għandu jkun interpretat b’mod dinamiku, b’teħid inkunsiderazzjoni tal-iżviluppi teknoloġiċi. Hija tipproponi wkoll li d-domandi jiġu ttrattati b’ordni bil-kontra.

36.

Il-Kummissjoni tikkontendi li s-sentenza fil-kawża UsedSoft ( 24 ) tikkorrobora l-konstatazzjoni li l-għoti ta’ liċenzja permanenti għall-użu tas-softwer għandu jiġi kklassifikat bħala “bejgħ” fis-sens tad-Direttiva 86/653. F’dan il-każ, bħal fis-sentenza UsedSoft imsemmija iktar ’il fuq, il-klijent jikseb dritt permanenti li juża s-softwer billi jħallas tariffa, u ma jagħmel ebda differenza għan-natura tat-tranżazzjoni jekk is-softwer jitqiegħed għad-dispożizzjoni tal-klijent b’download jew b’mezz tanġibbli, kif imtenni f’ġurisprudenza sussegwenti ( 25 ).

37.

Il-Kummissjoni tqis li, fir-rigward tal-kunċett ta’ “merkanzija”, il-ġurisprudenza f’oqsma oħra tad-dritt tal-Unjoni ma hijiex konklużiva, minħabba li tiddependi mil-leġiżlazzjoni applikabbli u miċ-ċirkustanzi partikolari. Fil-fehma tagħha, softwer tal-kompjuter imqiegħed fis-suq bħala oġġett intanġibbli jaqa’ taħt il-kunċett ta’ “merkanzija”sensu lato, skont id-Direttiva 86/653, u ma kienx intiż li jiġi eskluż mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-direttiva meta din ġiet emendata biex ikunu esklużi “servizzi” fil-proċess ta’ teħid ta’ deċiżjonijiet. Il-Kummissjoni tisħaq li l-leġiżlazzjoni tal-Unjoni tbiegħdet mill-approċċ li tradizzjonalment kien jagħmel enfasi fuq proprjetà tanġibbli u d-dikotomija bejn merkanzija u servizzi b’rabta ma’ softwer tal-kompjuter, kif juru d-Direttivi 2011/83 u 2019/770. Skont il-Kummissjoni, interpretazzjoni wiesa’ tkun konformi mal-għan tad-Direttiva 86/653 li tingħata protezzjoni lil aġenti kummerċjali. Tabilħaqq, imur kontra dan l-għan jekk l-istess aġent kummerċjali li jkun qiegħed jaħdem għall-istess prinċipal fl-istess kundizzjonijiet kellu jiġi mċaħħad minn protezzjoni biss minħabba żviluppi teknoloġiċi jew minħabba preferenza ta’ klijent dwar kif huwa jkun jixtieq il-provvista tas-softwer tal-kompjuter. Hija tissottometti wkoll li, b’analoġija mas-sentenza fil-kawża UsedSoft ( 26 ), l-effettività tad-Direttiva 86/653 tkun kompromessa jekk prinċipal ikun jista’ jevadi l-obbligi tiegħu skont din id-direttiva billi jipprovdi l-prodotti tiegħu b’mod elettroniku, iktar u iktar minħabba li din il-forma ta’ tqegħid fis-suq tintuża ħafna għal softwer tal-kompjuter.

38.

Permezz taż-żewġ domandi tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, lill-Qorti tal-Ġustizzja, l-ewwel, jekk softwer tal-kompjuter, bħal dak inkwistjoni, li jiġi pprovdut lil klijenti tal-prinċipal b’mod elettroniku, u mhux fuq mezz tanġibbli, jikkostitwixxix “merkanzija” u, it-tieni, jekk il-provvista ta’ tali softwer skont liċenzja permanenti, li tagħti lil klijenti dritt jużaw kopja ta’ dan is-softwer għal perijodu illimitat bi ħlas ta’ tariffa, tikkostitwixxix “bejgħ”, għall-finijiet tad-definizzjoni ta’ aġent kummerċjali stabbilita fl-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653.

39.

Dawn iż-żewġ domandi jqumu mil-fatt li, bħalma jidher mill-osservazzjonijiet ippreżentati minn The Software Incubator, Computer Associates u mill-Kummissjoni, tradizzjonalment, skont id-dritt tar-Renju Unit u ta’ pajjiżi oħra, il-kunċett ta’ “merkanzija” kien limitat għal oġġetti tanġibbli u mobbli, jiġifieri, oġġetti li ġeneralment jistgħu jintmessu fiżikament u jistgħu jiġu mċaqalqa, u l-kunċett ta’ “bejgħ” ġie assoċjat ma’ trasferiment ta’ proprjetà, li jimplika l-akkwist tal-oġġett mibjugħ u d-dritt li wieħed jiddisponi minnu, li jorbot ma’ kunċetti relatati ta’ proprjetà u ta’ pussess. Madankollu, dawk il-kunċetti ġew ikkontestati f’dak li jirrigwarda softwer tal-kompjuter ( 27 ), li jindika b’mod ġeneriku sett ta’ programmi tal-kompjuter li bih kompjuter ikun jista’ jiffunzjona u jwettaq kompiti ( 28 ). Dan huwa l-każ, partikolarment fil-ġurnata tal-lum, fejn softwer tal-kompjuter normalment jiġi pprovdut b’download, pjuttost milli fuq mezz tanġibbli, bħal CD jew DVD, u dan iseħħ flimkien mal-għoti ta’ liċenzja, is-soltu permanenti, biex ikun ikkontrollat l-użu tiegħu, kif juri dan il-każ. Għaldaqstant, il-klassifikazzjoni legali ta’ softwer tal-kompjuter qajmet dibattitu ġmielu fl-Unjoni u f’ġurisdizzjonijiet oħra f’diversi kuntesti ( 29 ), bħalma kien il-każ fil-kuntest tal-istrumenti tal-Unjoni fil-qasam tal-protezzjoni għall-konsumatur diskussi iktar ’l isfel ( 30 ).

40.

Wieħed ma jistax jiċħad li l-kunċetti ta’ “bejgħ” u ta’ “merkanzija” jistgħu jiġu interpretati b’mod differenti fid-dritt nazzjonali u fid-dritt tal-Unjoni. B’mod partikolari, dawn huma kunċetti bażiċi fid-dritt privat nazzjonali u f’ħafna oqsma tad-dritt primarju u tad-dritt sekondarju tal-Unjoni. Madankollu, din il-kawża tistieden lill-Qorti tal-Ġustizzja tinterpreta dawn il-kunċetti fil-kuntest speċifiku tad-Direttiva 86/653 u b’mod partikolari fid-dawl tal-karatteristiċi essenzjali ta’ aġent kummerċjali skont it-tifsira tal-Artikolu 1(2) ta’ din id-direttiva.

41.

Dwar dan nosserva li d-domandi mqajma permezz ta’ din il-kawża għadhom ma ġewx eżaminati mill-Qorti tal-Ġustizzja ( 31 ). Sabiex nagħti risposta għal dawn id-domandi, l-ewwel nett, jeħtieġ li nagħmel xi osservazzjonijiet preliminari dwar id-Direttiva 86/653 u dwar id-definizzjoni ta’ aġent kummerċjali, kif ukoll dwar is-sentenza tat-3 ta’ Lulju 2012, fil-kawża UsedSoft ( 32 ) (taqsima A). Imbagħad ser inqis l-interpretazzjoni tal-kunċett ta’ “merkanzija” fis-sens tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653, kif hemm riferiment għalih fl-ewwel domanda (taqsima B). Fl-aħħar nett, ser nindirizza l-kwistjoni tal-interpretazzjoni tal-kunċett ta’ “bejgħ” li jinsab f’din id-dispożizzjoni, kif imqajma fit-tieni domanda (taqsima C) ( 33 ).

42.

Abbażi ta’ din l-analiżi, wasalt għall-konklużjoni li softwer tal-kompjuter ipprovdut b’mod elettroniku flimkien ma’ liċenzja permanenti, bħal dak inkwistjoni, jaqa’ taħt il-kunċett ta’ “bejgħ” ta’ “merkanzija” fis-sens tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653 u li din id-direttiva hija, għalhekk, applikabbli għas-sitwazzjoni fil-kawża prinċipali.

43.

Wieħed għandu jiftakar li d-Direttiva 86/653 hija strument legali fundamentali li jirregola r-rappreżentanza kummerċjali fl-Unjoni ( 34 ). Kif il-Qorti tal-Ġustizzja rrikonoxxiet, l-għanijiet ta’ din id-direttiva, kif jidher ċar mit-tieni u mit-tielet premessa tagħha, huma li l-aġenti kummerċjali jiġu protetti fir-relazzjonijiet tagħhom mal-prinċipali tagħhom, li tiġi promossa s-sigurtà tat-tranżazzjonijiet kummerċjali u li jiġi ffaċilitat il-kummerċ fil-merkanzija bejn l-Istati Membri billi jiġu approssimati s-sistemi legali ta’ dawn tal-aħħar fil-qasam tar-rappreżentanza kummerċjali ( 35 ). Għal dan il-għan, id-Direttiva 86/653 tistabbilixxi regoli armonizzati dwar id-drittijiet u l-obbligi ta’ aġenti kummerċjali u tal-prinċipali tagħhom, ir-remunerazzjoni ta’ aġenti kummerċjali kif ukoll il-konklużjoni u t-terminazzjoni ta’ kuntratti ta’ rappreżentanza kummerċjali, inklużi, b’mod partikolari, l-indennizz jew il-kumpens dovut lil aġenti kummerċjali fil-każ ta’ terminazzjoni ta’ kuntratt, li huwa ta’ natura obbligatorja, u s-sistema stabbilita b’dan il-mod hija mandatorja ( 36 ).

44.

L-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653 huwa d-dispożizzjoni li tippermetti l-protezzjoni offruta minn din id-direttiva lil aġenti kummerċjali, sa fejn persuna għandha tissodisfa l-kundizzjonijiet fid-definizzjoni ta’ aġent kummerċjali stabbilita f’dan l-artikolu sabiex tkun tidħol fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-direttiva. Kif il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet, l-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653 jistabbilixxi tliet kundizzjonijiet neċessarji u suffiċjenti biex persuna tiġi kklassifikata bħala aġent kummerċjali fis-sens ta’ din id-direttiva: l-ewwel, din il-persuna għandha tkun intermedjarja li taħdem għal rasha; it-tieni, ir-relazzjoni kuntrattwali għandha tkun ta’ natura permanenti u, it-tielet, il-persuna għandha teżerċita attività li tkun tikkonsisti jew f’li tinnegozja l-bejgħ jew ix-xiri ta’ merkanzija għal prinċipal, jew li tinnegozja u tikkonkludi tali tranżazzjonijiet f’isem u għall-prinċipal ( 37 ), li huwa l-każ hawnhekk.

45.

Dwar it-tielet kundizzjoni msemmija hawn fuq, il-Qorti tal-Ġustizzja interpretat l-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653 b’mod partikolari fis-sens li huwa jeskludi aġenti kummerċjali inkarigati mill-bejgħ jew mix-xiri ta’ servizzi, pjuttost milli ta’ merkanzija ( 38 ). Madankollu, s’issa, il-Qorti tal-Ġustizzja qatt ma ntalbet tixħet dawl fuq il-kunċetti ta’ “bejgħ” u ta’ “merkanzija” fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni. Sa ċertu punt, dan jista’ jiġi spjegat mill-fatt li diversi kawżi kienu dwar leġiżlazzjoni nazzjonali li kellha definizzjoni wiesgħa ta’ aġenti kummerċjali ( 39 ), u għalhekk ma kienx meħtieġ li jsir eżami iktar fid-dettall dwar din il-materja ( 40 ).

46.

Għandu jiġi osservat ukoll li s-sentenza tat-3 ta’ Lulju 2012, UsedSoft ( 41 ) hija rilevanti għal din il-kawża, minkejja li tinsab f’kuntest differenti. Din hija sentenza mogħtija fil-kuntest ta’ talba għal deċiżjoni preliminari magħmula minn qorti Ġermaniża dwar l-interpretazzjoni tal-Artikoli 4(2) u 5(1) tad-Direttiva 2009/24/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-23 ta’ April 2009 dwar il-protezzjoni legali ta’ programmi tal-kompjuter ( 42 ). Waħda mill-kwistjonijiet ewlenin li tqajmet f’dik il-kawża kienet dwar jekk il-provvista ta’ kopja ta’ programm tal-kompjuter permezz ta’ download skont liċenzja permanenti setgħetx tiġi kklassifikata bħala “l-ewwel bejgħ jew trasferiment ieħor ta’ proprjetà” li kien jeżawrixxi d-dritt ta’ distribuzzjoni ta’ din il-kopja skont l-Artikolu 4(2) tad-Direttiva 2009/24 ( 43 ).

47.

F’dik is-sentenza, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-kelma “bejgħ” li tinsab f’din id-dispożizzjoni għandha titqies bħala kunċett awtonomu tad-dritt tal-Unjoni u li, skont definizzjoni ġeneralment aċċettata, hija tindika ftehim li bih persuna, permezz tal-ħlas ta’ prezz, tittrasferixxi lil persuna oħra d-drittijiet tagħha ta’ proprjetà fuq oġġett ta’ proprjetà tanġibbli jew intanġibbli li jkun ta’ dik il-persuna ( 44 ). Abbażi ta’ dan, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-provvista ta’ kopja ta’ programm tal-kompjuter flimkien mal-għoti ta’ liċenzja permanenti timplika t-trasferiment tad-dritt ta’ proprjetà ta’ dik il-kopja u, għalhekk, ikun hemm “bejgħ” fis-sens tal-Artikolu 4(2) tad-Direttiva 2009/24 ( 45 ). Biex waslet għal din il-konklużjoni, hija kkonstatat li ma kinitx tagħmel differenza jekk il-kopja tal-programm tal-kompjuter tqegħditx għad-dispożizzjoni tal-klijent permezz ta’ download jew b’mezz tanġibbli ( 46 ) Hija rraġunat ukoll li jekk il-kunċett ta’“bejgħ” ma jingħatax interpretazzjoni wiesgħa, bħala li jinkludi l-forom kollha ta’ kummerċjalizzazzjoni ta’ prodott li huma kkaratterizzati bl-għoti ta’ dritt ta’ użu ta’ kopja ta’ programm tal-kompjuter għal żmien illimitat permezz tal-ħlas ta’ tariffa bil-ħsieb li l-persuna li jkollha d-drittijiet tal-awtur tikseb rimunerazzjoni li tkun taqbel mal-valur ekonomiku tal-kopja tax-xogħol li tiegħu hija tkun il-proprjetarja, tiġi kompromessa l-effettività tal-Artikolu 4(2) tad-Direttiva 2009/24, minħabba li fornituri setgħu sempliċement isejħu l-kuntratt “liċenzja”, minflok “bejgħ”, biex jevadu r-regola ta’ eżawriment ( 47 ).

48.

Il-Qorti tal-Ġustizzja qieset ukoll li l-eżawriment tad-dritt ta’ distribuzzjoni msemmi fl-Artikolu 4(2) tad-Direttiva 2009/24 jirreferi kemm għal kopji tanġibbli, kif ukoll intanġibbli, ta’ programmi tal-kompjuter ( 48 ). B’mod partikolari, hija nnotat li l-formulazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni ma tagħmel l-ebda distinzjoni f’dan ir-rigward ( 49 ). Hija qieset ukoll li, mill-aspett ekonomiku, il-bejgħ ta’ programm tal-kompjuter fuq mezz tanġibbli u permezz ta’ download kienu simili, minħabba li l-metodu ta’ trażmissjoni online kien l-ekwivalenti funzjonali tal-provvista ta’ mezz tanġibbli. B’hekk, l-interpretazzjoni tal-Artikolu 4(2) tad-Direttiva 2009/24, fid-dawl tal-prinċipju ta’ ugwaljanza fit-trattament, kienet tiġġustifika li dawk il-metodi jiġu ttrattati bl-istess mod ( 50 ).

49.

L-approċċ adottat mill-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza UsedSoft ittenna fil-ġurisprudenza sussegwenti ( 51 ). Kif intwera fis-sentenza tad-19 ta’ Diċembru 2019, Nederlands Uitgeversverbond u Groep Algemene Uitgevers ( 52 ), il-fatt li l-Qorti tal-Ġustizzja ddistingwiet il-konstatazzjonijiet tagħha fis-sentenza UsedSoft minn ċirkustanzi li jqumu f’sitwazzjonijiet oħra jenfasizza n-natura speċjali ta’ programmi tal-kompjuter, b’mod partikolari f’dak li jirrigwarda l-assimilazzjoni ta’ forom tanġibbli u intanġibbli ta’ provvista, meta mqabbla ma’ prodotti diġitali oħra.

50.

Għalhekk, mis-sentenza UsedSoft jirriżulta li, minn perspettiva funzjonali u ekonomika, il-provvista ta’ softwer tal-kompjuter b’mod elettroniku flimkien ma’ liċenzja permanenti tista’ tkun is-suġġett ta’ “bejgħ” u li l-metodi ta’ trażmissjoni b’mezz tanġibbli u intanġibbli joħolqu effetti simili. Dik is-sentenza, għalhekk, tikkorrobora l-opinjoni li l-provvista tas-softwer fiċ-ċirkustanzi ta’ dan il-każ tikkostitwixxi “bejgħ” ta’ “merkanzija” fis-sens tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653. Nerġa’ niġi għal din is-sentenza iktar ’il quddiem fl-analiżi tiegħi (ara l-punti 74, 85 u 87 ta’ dawn il-konklużjonijiet).

51.

Kif issemma fil-punt 38 ta’ dawn il-konklużjonijiet, l-ewwel domanda quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja hija jekk softwer tal-kompjuter li jiġi pprovdut b’mod elettroniku, bħal dak inkwistjoni, jaqax taħt il-kunċett ta’ “merkanzija” fis-sens tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653.

52.

Skont l-argumenti mressqa minn Computer Associates, il-kunċett ta’ “merkanzija” li jinsab fl-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653 japplika biss għal oġġetti tanġibbli, u b’hekk ikun eskluż softwer tal-kompjuter ipprovdut b’mezzi intanġibbli, bħal dak inkwistjoni. The Software Incubator, il-Gvern Ġermaniż u l-Kummissjoni ma jaqblux.

53.

Kif jirriżulta mill-punt 4 ta’ dawn il-konklużjonijiet, l-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653 ma jagħmel ebda riferiment għad-dritt nazzjonali. Għalhekk, skont ġurisprudenza stabbilita ( 53 ), il-kunċetti li hemm f’din id-dispożizzjoni, u b’mod partikolari l-kunċett ta’ “merkanzija”, għandhom jingħataw, fl-Unjoni kollha, interpretazzjoni awtonoma u uniformi, li hija indipendenti mil-leġiżlazzjonijiet nazzjonali ( 54 ). Din l-interpretazzjoni għandha tieħu inkunsiderazzjoni l-formulazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni, il-kuntest tagħha u l-għanijiet segwiti permezz tal-leġiżlazzjoni li hija tagħmel parti minnha ( 55 ). L-oriġini ta’ tali dispożizzjoni tista’ wkoll tipprovdi tagħrif li jkun rilevanti għall-interpretazzjoni tagħha ( 56 ).

54.

Huwa minħabba f’hekk li jiena wasalt għall-konklużjoni li softwer tal-kompjuter mgħoddi elettronikament, bħal dak inkwistjoni, japplika għalih il-kunċett ta’ “merkanzija” għall-finijiet tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653. Ir-raġunijiet li għalihom wasalt għal din il-konklużjoni huma dawn li ġejjin.

55.

Dwar il-formulazzjoni tad-Direttiva 86/653, il-kelma “merkanzija” tintuża mhux biss fl-Artikolu 1(2) ta’ din id-direttiva, iżda wkoll fl-Artikoli 4(2)(a), 6(1) u 20(2)(b) tagħha. Madankollu, ebda waħda minn dawn id-dispożizzjonijiet ma tispeċifika t-tifsira jew il-portata ta’ din il-kelma. Fir-rigward tal-argumenti ppreżentati minn Computer Associates, il-kliem użat f’verżjonijiet ta’ lingwi oħra tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653 ma jidhirx li jikkonferma interpretazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni fis-sens li hija limitata għal oġġetti tanġibbli ( 57 ). Pereżempju, skont il-Gvern Ġermaniż, il-verżjoni fil-lingwa Ġermaniża timmilita favur interpretazzjoni ta’ “merkanzija” li tinkludi oġġetti intanġibbli (ara l-punt 32 ta’ dawn il-konklużjonijiet). Barra minn dan, dawn il-verżjonijiet lingwistiċi ma jidhirx li jindikaw li “merkanzija” hija neċessarjament limitata għal oġġetti tanġibbli.

56.

F’dan ir-rigward, għandu jiġi nnotat li ċ-ċirkustanzi ta’ dan il-każ huma differenti minn dawk li taw lok għad-digriet tal-10 ta’ Frar 2004, fil-kawża Mavrona ( 58 ). F’dak id-digriet, il-Qorti tal-Ġustizzja ċaħdet il-possibbiltà li l-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 86/653 jiġi estiż għal aġenti li jaħdmu fuq bażi ta’ kummissjoni, li jaġixxu għall-prinċipal iżda f’isimhom proprju, minħabba, inter alia, li dan imur kontra l-formulazzjoni espliċita tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653. Għall-kuntrarju, f’din il-kawża, ma hijiex kwistjoni li jiġi estiż il-kamp ta’ applikazzjoni tal-armonizzazzjoni stabbilit mill-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653, iżda li l-Qorti tal-Ġustizzja tinterpreta l-kliem, bħal “merkanzija”, li hemm f’din id-dispożizzjoni, sa fejn it-test innifsu ma jagħti l-ebda tifsira ċara.

57.

Għaldaqstant, il-formulazzjoni tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653 ma tagħtix risposta inekwivoka għad-domanda jekk softwer tal-kompjuter ipprovdut b’mod elettroniku, bħal dak inkwistjoni, jaqax taħt il-kunċett ta’ “merkanzija” fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni. Madankollu, din id-dispożizzjoni ma tiddistingwix skont jekk in-natura tal-merkanzija inkwistjoni tkunx tanġibbli jew intanġibbli. Għalhekk, hija tippermetti interpretazzjoni wiesgħa tal-kunċett ta’ “merkanzija”, b’tali mod li huwa jkopri l-oġġetti kollha tanġibbli u intanġibbli bħal dawn li jistgħu jkunu s-suġġett ta’ tranżazzjonijiet kummerċjali.

58.

L-oriġini tad-Direttiva 86/653 timmilita favur tali interpretazzjoni. Fil-proposta tal-Kummissjoni ( 59 ), id-dispożizzjoni li kienet tinkludi d-definizzjoni ta’ aġenti kummerċjali kienet tirreferi għal “għadd indeterminat ta’ tranżazzjonijiet kummerċjali”, u b’hekk kienet tkopri kemm merkanzija, kif ukoll servizzi ( 60 ). Ma ngħatat l-ebda indikazzjoni preċiża rigward il-kelma “merkanzija”, bħalma huwa l-każ f’dispożizzjoni oħra ta’ din il-proposta li kienet tirreferi għal “mobbli u proprjetà oħra” li kienu jappartjenu lill-prinċipal u li fuqhom l-aġent kummerċjali kellu dritt ta’ rahan wara t-terminazzjoni tal-kuntratt ta’ aġenzija ( 61 ). Dawk id-dispożizzjonijiet inżammu, biż-żieda ta’ xi kliem, fil-proposta emendata tal-Kummissjoni ( 62 ), wara l-ewwel qari tal-Parlament Ewropew ( 63 ), flimkien mal-Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew ( 64 ).

59.

Madankollu, fl-ewwel laqgħa tal-Kunsill dwar il-proposta emendata ( 65 ), id-delegazzjoni Daniża qieset li din il-proposta “għandha tkun limitata għal tranżazzjonijiet kummerċjali li jkopru l-bejgħ ta’ merkanzija”, u ġiet sostnuta f’dan ir-rigward mid-delegazzjonijiet tal-Irlanda u tar-Renju Unit. Dan kien rifless f’kummenti magħmula minn dawn id-delegazzjonijiet dwar id-definizzjoni ta’ aġent kummerċjali, li skonthom huma kienu qegħdin jitolbu li t-“tranżazzjonijiet kummerċjali” jiġu ddefiniti bħala “kuntratti għall-bejgħ ta’ prodotti” ( 66 ).

60.

B’riżultat ta’ dan il-Kummissjoni ħarġet dokument ta’ ħidma dwar il-kamp ta’ applikazzjoni tal-proposta għal direttiva ( 67 ), li fih hija ħadet pożizzjoni dwar ċerti modi li bihom hija setgħet tkun ristretta. B’mod partikolari, hija nnotat li servizzi setgħu jiġu esklużi minħabba li t-tipi ta’ servizzi li għalihom kienet ser tapplika kienu ftit. Madankollu, kien essenzjali, fil-fehma tagħha, li jkunu koperti aġenti kummerċjali li jeżerċitaw l-attività tagħhom f’setturi ta’ importanza partikolari mill-aspett ekonomiku, jiġifieri x-xiri u l-bejgħ ta’ merkanzija. Hija indikat li peress li ċerti tipi ta’ merkanzija, bħal materja prima u prodotti agrikoli, rari kienu jinbiegħu jew jinxtraw minn aġenti kummerċjali, id-direttiva proposta setgħet, għalhekk, tapplika biss għal dawk l-aġenti li jixtru jew ibigħu prodotti industrijali u mhux servizzi jew materja prima.

61.

Fil-laqgħa tiegħu li kien imiss ( 68 ), il-Kunsill, filwaqt li ħa inkunsiderazzjoni dan id-dokument ta’ ħidma, indika li huwa kien jippreferi s-soluzzjoni li biha d-direttiva proposta “tkun mill-inqas tkopri attivitajiet marbuta mal-bejgħ u x-xiri ta’ merkanzija”. F’dan ir-rigward, filwaqt li diversi delegazzjonijiet approvaw approċċ li jeskludi servizzi, id-delegazzjoni tad-Danimarka, dik tal-Irlanda u dik tar-Renju Unit esprimew riżervi dwar soluzzjoni mmirata sabiex tirregola iktar mis-sempliċi bejgħ ta’ merkanzija. Għalhekk, skont il-minuti ta’ dik il-laqgħa: “Minħabba li ma kienx possibbli li tiġi solvuta din il-kwistjoni, u lanqas il-kwistjoni dwar jekk id-direttiva kellhiex tkopri jew le merkanzija, prodotti jew proprjetà tanġibbli, il-preżunzjoni preliminari adottata mill-Grupp ta’ Ħidma għad-diskussjonijiet tiegħu kienet li d-direttiva kienet ser tapplika għal aġenti kummerċjali li kienu jagħmlu xogħol ta’ bejgħ jew ta’ xiri ta’ merkanzija” ( 69 ). Dan ġie inkorporat fid-definizzjoni ta’ aġent kummerċjali, li kienet tirreferi għall-bejgħ jew xiri ta’ merkanzija ( 70 ).

62.

Dan l-approċċ inżamm fit-test tad-Direttiva 86/653 kif adottata ( 71 ). L-abbozz tad-dispożizzjoni dwar ir-rahan ta’ aġent kummerċjali fuq “mobbli u proprjetà oħra” tal-prinċipal ġie emendat u mbagħad tħassar matul il-proċess deċiżjonali ( 72 ).

63.

Għaldaqstant, wieħed jista’ jiddeduċi mill-qbil li tintuża l-kelma “merkanzija”, pjuttost milli “prodotti”, “proprjetà tanġibbli” jew “mobbli”, li din il-kelma kienet intiża sabiex tkopri f’sens wiesa’ s-suġġett ta’ tranżazzjonijiet li kienu jirrappreżentaw l-attivitajiet ewlenin ta’ aġenti kummerċjali ( 73 ), u ma kinitx neċessarjament limitata għal oġġetti tanġibbli u mobbli. Din l-interpretazzjoni hija wkoll konformi mal-kuntest storiku li fih kienet tinsab id-Direttiva 86/653, li fih konvenzjoni internazzjonali dwar ir-rappreżentanza fil-bejgħ internazzjonali ta’ merkanzija ( 74 ) kienet tfasslet u ġiet limitata għall-bejgħ ta’ merkanzija, li kien jirrifletti l-attivitajiet ewlenin ta’ aġenti kummerċjali fil-kummerċ internazzjonali dak iż-żmien ( 75 ). Kuntrarjament għal dak li ssostni Computer Associates, mid-dokumenti msemmija iktar ’il fuq, jidher li l-eventwali applikazzjoni ta’ din id-direttiva għal “prodotti” setgħet ma kinitx intiża li tkun usa’ minn “merkanzija”, iżda pjuttost, partikolarment fid-dawl tar-riferiment għal “prodotti industrijali”, biex tindika tipi speċifiċi ta’ merkanzija fil-kummerċ li kienu parti importanti tax-xogħol ta’ aġenti kummerċjali.

64.

Il-kuntest tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653 ikompli jikkorrobora l-ħsieb li l-kunċett ta’ “merkanzija” li jinsab f’din id-dispożizzjoni jista’ jiġi interpretat fis-sens li jkopri oġġetti tanġibbli u intanġibbli. B’mod partikolari, tali interpretazzjoni ma tipprekludix lil aġent kummerċjali milli jwettaq il-kompiti essenzjali tiegħu skont id-Direttiva 86/653, li, kif jidher mill-Artikoli 3, 4 u 17 tagħha, huma li l-aġent kummerċjali jsib klijenti ġodda għall-prinċipal u li jiżviluppa tranżazzjonijiet ma’ klijenti eżistenti ( 76 ).

65.

Tali interpretazzjoni lanqas ma tipprekludi l-effettività tad-dispożizzjonijiet l-oħra tad-Direttiva 86/653 li fihom tissemma l-kelma “merkanzija”. F’dan ir-rigward, id-deskrizzjoni tal-merkanzija li l-prinċipal għandu jipprovdi skont l-Artikolu 4(2)(a) tad-Direttiva 86/653, ir-remunerazzjoni xierqa li huwa intitolat għaliha aġent kummerċjali bbażata fuq dak li jingħata lil aġenti li jkollhom x’jaqsmu mal-merkanzija inkwistjoni taħt l-Artikolu 6(1) ta’ din id-direttiva, u r-rekwiżit li, biex tkun valida, klawżola ta’ restrizzjoni tal-kummerċ imposta fuq aġent kummerċjali għandha tkun relatata mat-tip ta’ merkanzija koperta mill-kuntratt ta’ aġenzija skont l-Artikolu 20(2)(b) tagħha, japplikaw irrispettivament mill-kwistjoni dwar jekk il-merkanzija tkunx tanġibbli jew intanġibbli.

66.

Iċ-ċirkustanzi ta’ din il-kawża jagħtu eżempju ta’ din il-konstatazzjoni. Kif innotajt fil-punt 9 ta’ dawn il-konklużjonijiet, is-softwer ġie ttrattat fil-ftehim bħala “prodott” ta’ merkanzija li The Software Incubator kienet inkarigata li tippromwovi, tikkummerċjalizza u tbigħ. Barra minn dan, skont dan il-ftehim, (i) The Software Incubator kienet obbligata tiddedika ammont kunsiderevoli ta’ ħin u ta’ sforz biex tiżviluppa l-bejgħ tas-softwer u r-relazzjonijiet mal-klijenti ta’ Computer Associate rigward is-softwer; (ii) il-kalkolu tal-kummissjoni ta’ Software Incubator kien ibbażat fuq il-bejgħ tas-softwer; u (iii) kien hemm klawżola ta’ restrizzjoni tal-kummerċ li kienet tipprojbixxi lil The Software Incubator milli tidħol f’attivitajiet li kienu jikkompetu mas-softwer. Abbażi ta’ dan, għandu jiġi nnotat li l-fatt li s-softwer ġie pprovdut b’mezzi intanġibbli ma deherx li pprekluda lil The Software Incubator jew lil Computer Associates milli jwettqu r-responsabbiltajiet tagħhom skont il-ftehim.

67.

Kuntrarjament għall-argumenti li ressqet Computer Associates, għalkemm l-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653 jikkostitwixxi dispożizzjoni ċentrali li tiddefinixxi l-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-direttiva, ma jsegwix minn dan, madankollu, li l-kelma “merkanzija” għandha tinftiehem fis-sens li tirreferi biss għal oġġetti tanġibbli. Fid-dawl tal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja (ara l-punt 44 ta’ dawn il-konklużjonijiet), id-definizzjoni tal-kunċett ta’ aġent kummerċjali li jinsab f’din id-dispożizzjoni hija waħda inklużiva, fis-sens li l-persuni kollha li jissodisfaw il-kundizzjonijiet stabbiliti fiha jitqiesu li jkunu aġenti kummerċjali, sakemm ma jaqgħux taħt l-esklużjonijiet previsti fl-Artikoli 1(3) u 2(1) ta’ din id-direttiva. Dawn l-esklużjonijiet ġeneralment jirreferu għall-kariga u għall-attivitajiet ta’ ċerti tipi ta’ persuni, u mhux għat-tip ta’ merkanzija kkummerċjalizzata ( 77 ).

68.

Barra minn dan, l-interpretazzjoni tal-kunċett ta’ “merkanzija” f’oqsma oħra tad-dritt tal-Unjoni ma tinvalidax l-analiżi tiegħi. B’mod partikolari, fil-kuntest ta’ strumenti tal-Unjoni fil-qasam doganali ( 78 ) u tal-VAT ( 79 ), fejn il-kelma “merkanzija” ġiet limitata għal proprjetà tanġibbli, softwer tal-kompjuter ipprovdut b’mezzi intanġibbli ma ġiex ikkunsidrat li kien “merkanzija”, filwaqt li, fil-kuntest ta’ strumenti tal-Unjoni fil-qasam ta’ trade marks ( 80 ) u ta’ mezzi mediċi ( 81 ), softwer tal-kompjuter ġie kklassifikat bħala “merkanzija”. Dawn l-eżempji huma differenti mill-kuntest ta’ din il-kawża li fiha l-kunċett ta’ “merkanzija”, fis-sens tad-Direttiva 86/653, ma kienx iddelimitat b’mod espliċitu għal oġġetti tanġibbli, u lanqas ma ġiet indirizzata l-kwistjoni tas-softwer tal-kompjuter.

69.

Bl-istess mod, fil-kuntest tal-moviment liberu ta’ merkanzija, il-Qorti tal-Ġustizzja, b’mod konsistenti, iddefinixxiet “merkanzija” f’sens wiesa’ bħala “prodotti li jistgħu jiġu vvalutati fi flus li jistgħu, bħala tali, ikunu s-suġġett ta’ tranżazzjonijiet kummerċjali” ( 82 ). Għalhekk, pereżempju, logħob elettroniku, inkluż logħob tal-kompjuter ( 83 ) u l-elettriku ( 84 ) jaqgħu taħt din id-definizzjoni, minkejja n-natura intanġibbli tagħhom. Peress li, kif huwa ċar miċ-ċirkustanzi ta’ dan il-każ, is-softwer huwa prodott li ġie vvalutat fi flus u kien is-suġġett ta’ tranżazzjonijiet kummerċjali, jidher li huwa effettivament jaqa’ taħt din id-definizzjoni. Fil-fehma tiegħi, bil-kontra ta’ dak li ssostni Computer Associates, il-ġurisprudenza li l-Qorti tal-Ġustizzja żviluppat fis-sentenza Sacchi ( 85 ), li t-trażmissjoni ta’ sinjali televiżivi jikkostitwixxu provvista ta’ servizzi, filwaqt li l-prodotti użati għat-tixrid ta’ sinjali televiżivi jikkostitwixxu merkanzija, u fis-sentenza Jägerskiöld ( 86 ), li drittijiet ta’ sajd u permessi ta’ sajd jikkostitwixxu provvisti ta’ servizzi, pjuttost milli ta’ merkanzija, hija relatata maċ-ċirkustanzi speċifiċi ta’ dawk il-kawżi u ma tindikax li l-“merkanzija” f’dak il-kuntest hija limitata, b’mod ġenerali, għal oġġetti tanġibbli.

70.

Id-Direttivi 2011/83, 2019/770 u 2019/771 lanqas ma jippermettu, fil-fehma tiegħi, li tiġi sostnuta interpretazzjoni tal-kunċett ta’ “merkanzija” fis-sens tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653 li hija limitata għal oġġetti tanġibbli. Fil-qosor, dawn id-direttivi huma strumenti legali ċentrali fid-dritt tal-Unjoni fil-qasam tal-kuntratti tal-konsumatur ( 87 ). Id-Direttiva 2011/83 tkopri kuntratti tal-konsumatur għall-provvista ta’ kontenut diġitali irrispettivament mill-mod ta’ trażmissjoni, u filwaqt li kontenut diġitali pprovdut fuq mezz tanġibbli huwa kklassifikat bħala “merkanzija”, kontenut diġitali pprovdut fuq mezz intanġibbli jitqies li la huwa kuntratt ta’ bejgħ u lanqas kuntratt ta’ servizzi, u regoli speċifiċi huma applikabbli ( 88 ). Għalhekk, din id-direttiva ma ssolvix il-kwistjoni tal-klassifikazzjoni ta’ tali kontenut diġitali ( 89 ) u tistabbilixxi, fir-rigward ta’ dan, kategorija sui generis differenti minn dik ta’ “merkanzija”, iddefinita bħala “oġġetti mobbli tanġibbli” ( 90 ).

71.

Id-Direttivi 2019/770 u 2019/771 isegwu linji simili. Id-Direttiva 2019/770 tapplika għal kuntratti tal-konsumatur għall-provvista ta’ kontenut diġitali jew ta’ servizzi diġitali irrispettivament mill-mezz, tanġibbli jew intanġibbli, użat għat-trażmissjoni, li jkopri wkoll il-mezz tanġibbli nnifsu meta jservi esklużivament biex jinġarr il-kontenut diġitali ( 91 ). Madankollu, hija tħalli l-kwistjoni tan-natura legali ta’ dawn il-kuntratti għad-dritt nazzjonali ( 92 ). B’mod komplementari, id-Direttiva 2019/770 tistabbilixxi regoli armonizzati għal kuntratti għall-bejgħ ta’ merkanzija konklużi mill-konsumaturi, fost liema hemm il-“merkanzija b’elementi diġitali”, jiġifieri “oġġetti mobbli tanġibbli” li jinkorporaw jew li huma interkonnessi ma’ kontenut diġitali jew servizzi diġitali għall-funzjonament tagħha ( 93 ). Għalhekk, dik id-direttiva tillimita “merkanzija” għal “oġġetti mobbli ‘tanġibbli”, filwaqt li żżid regoli speċifiċi għal merkanzija diġitali.

72.

Abbażi ta’ dan, għandu jiġi nnotat b’mod partikolari li dawn it-tliet direttivi jirrappreżentaw l-intenzjoni tal-leġiżlatur tal-Unjoni li jiġu żviluppati regoli speċjali sabiex jittieħed inkunsiderazzjoni kontenut diġitali, inkluż softwer tal-kompjuter, fil-kuntratti tal-konsumatur, mingħajr ma jiġi ddisturbat il-kunċett tradizzjonali ta’ “merkanzija” li, b’mod differenti mid-Direttiva 86/653, huwa marbut b’mod espliċitu ma’ oġġetti tanġibbli. Barra minn dan, id-Direttiva 2019/770 tassimila metodi tanġibbli u intanġibbli għall-provvista ta’ kontenut diġitali, li jimmilita favur l-interpretazzjoni tal-kunċett ta’ “merkanzija” li jinsab fid-Direttiva 86/653 fis-sens li huwa jkopri dawn iż-żewġ metodi.

73.

Fl-aħħar nett, jiena tal-istess fehma bħal The Software Incubator, il-Gvern Ġermaniż u l-Kummissjoni, li interpretazzjoni tal-kunċett ta’ “merkanzija” li tapplika għal oġġetti tanġibbli u intanġibbli tissodisfa l-għanijiet segwiti permezz tad-Direttiva 86/653. B’mod partikolari, għandu jiġi enfasizzat li r-restrizzjoni tal-kunċett ta’ “merkanzija” għal oġġetti tanġibbli jkollha l-effett li tonqos milli tipproteġi l-aġenti kummerċjali li jinnegozjaw il-bejgħ tal-istess oġġett ipprovdut b’mezz intanġibbli. Dan jirrestrinġi l-kamp ta’ protezzjoni mogħtija lil aġenti kummerċjali fir-relazzjonijiet tagħhom mal-prinċipali tagħhom skont id-Direttiva 86/653, li huwa wieħed mill-għanijiet ta’ din id-direttiva (ara l-punt 43 ta’ dawn il-konklużjonijiet).

74.

F’dan ir-rigward, kif imsemmi fil-punti 46 sa 50 ta’ dawn il-konklużjonijiet, il-Qorti tal-Ġustizzja rrikonoxxiet, fis-sentenza UsedSoft, li l-provvista ta’ programm tal-kompjuter b’mezz tanġibbli hija l-ekwivalenti funzjonali tat-trażmissjoni b’download. Għalhekk minn dik is-sentenza jirriżulta li interpretazzjoni tal-kunċett ta’ “merkanzija” li jinsab fl-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653 li tkopri oġġetti tanġibbli u intanġibbli tiggarantixxi li aġenti kummerċjali li jinnegozjaw il-bejgħ ta’ softwer tal-kompjuter jirċievu l-istess protezzjoni indipendentement mill-mezz ta’ provvista.

75.

Mill-banda l-oħra, interpretazzjoni tal-kunċett ta’ “merkanzija” li jinsab fl-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653 bħala limitata għal oġġetti tanġibbli tippermetti lill-prinċipal jevadi d-dispożizzjonijiet obbligatorji tad-Direttiva 86/653, inklużi dawk dwar l-indennizz jew il-kumpens dovut lil aġenti kummerċjali mat-terminazzjoni tal-kuntratt ta’ aġenzija (ara l-punt 43 ta’ dawn il-konklużjonijiet), sempliċement b’arranġament għall-provvista ta’ merkanzija b’mezzi intanġibbli. Dan ikun jippreġudika l-għanijiet segwiti minn din id-direttiva, li huma li tingħata protezzjoni lil aġenti kummerċjali u li tiġi promossa s-sigurtà ta’ tranżazzjonijiet kummerċjali. Tabilħaqq, kif enfasizzaw The Software Incubator u l-Kummissjoni, aġent kummerċjali ma għandux jiġi mċaħħad mill-protezzjoni mogħtija lilu taħt din id-direttiva minħabba deċiżjoni ta’ prinċipal, jew klijent, skont il-każ, rigward il-mezzi ta’ provvista, deċiżjoni li tista’ ssir wara li dak l-aġent ikun wettaq ix-xogħol tiegħu li jinnegozja l-bejgħ ta’ merkanzija.

76.

Barra minn hekk, ma hemm xejn li jissuġġerixxi, kuntrarjament għal dak li ssostni Computer Associates, li r-riferiment għal “kummerċ fil-merkanzija” fit-tielet premessa tad-Direttiva 86/653, moqrija flimkien mal-Artikoli 1 u 2 tagħha, jimmilita favur interpretazzjoni tal-kunċett ta’ “merkanzija” li tkun limitata għal oġġetti tanġibbli. Dak ir-riferiment jorbot mal-għan tad-Direttiva 86/653, li huwa li jiġu armonizzati r-regoli tal-Istati Membri rigward ir-rappreżentanza kummerċjali għall-finijiet tal-istabbiliment ta’ suq uniku, u ma għandux x’jaqsam mat-tifsira ta’ “merkanzija” li tinsab fl-Artikolu 1(2) ta’ din id-direttiva. Dan jixhdu l-fatt li tali riferiment deher b’mod identiku fil-proposta tal-Kummissjoni għad-Direttiva 86/653 li kienet tinkludi definizzjoni usa’ ta’ aġent kummerċjali, u li kienet tkopri merkanzija u servizzi (ara l-punt 58 ta’ dawn il-konklużjonijiet) ( 94 ).

77.

Barra minn dan, għandha titqies in-neċessità ta’ interpretazzjoni li tkun dinamika u tevolvi tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653 u li tieħu inkunsiderazzjoni żviluppi teknoloġiċi, b’mod konformi mal-għanijiet ta’ din id-direttiva ( 95 ). F’dan ir-rigward, filwaqt li t-tqegħid fis-suq ta’ softwer tal-kompjuter permezz ta’ download ma kienx prevedibbli fil-mument tal-adozzjoni tad-Direttiva 86/653, dan, issa, huwa komuni. F’dawn iċ-ċirkustanzi, jekk nonqsu milli nirrikonoxxu tali żviluppi teknoloġiċi dan iwassal, fil-fehma tiegħi, sabiex tiġi ppreġudikata l-effettività tar-regoli għal aġenti kummerċjali stabbiliti fid-Direttiva 86/653.

78.

Għalhekk nikkonkludi li softwer tal-kompjuter ipprovdut lil klijenti tal-prinċipal b’mod elettroniku, bħal dak inkwistjoni fil-kawża prinċipali, jaqa’ taħt il-kunċett ta’ “merkanzija” fis-sens tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653.

79.

Kif imsemmi fil-punt 38 ta’ dawn il-konklużjonijiet, it-tieni domanda quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja hija dwar jekk kopja ta’ softwer tal-kompjuter li tiġi pprovduta lil klijenti tal-prinċipal skont liċenzja permanenti, bħal dik inkwistjoni, tikkostitwixxix “bejgħ” fis-sens tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653.

80.

Kif jidher mid-digriet tar-rinviju, u mill-informazzjoni mogħtija lill-Qorti tal-Ġustizzja, fiċ-ċirkustanzi ta’ dan il-każ, il-liċenzja mogħtija minn Computer Associates lill-klijenti tagħha tagħti lil dawn tal-aħħar id-dritt li jużaw kopja tas-softwer għal żmien illimitat permezz tal-ħlas ta’ tariffa li tikkorrispondi mal-valur ekonomiku ta’ dik il-kopja (ara l-punti 11 u 12 ta’ dawn il-konklużjonijiet).

81.

Skont l-argumenti magħmula minn Computer Associates, tali liċenzja ma tistax tiġi kklassifikata bħala “bejgħ” minħabba li hija ma timplikax trasferiment ta’ proprjetà tas-softwer. The Software Incubator, il-Gvern Ġermaniż u l-Kummissjoni jaħsbuha mod ieħor.

82.

Kif ġie osservat fil-punt 53 ta’ dawn il-konklużjonijiet, il-kliem ta-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653, inkluża l-kelma “bejgħ”, ma jagħmel l-ebda riferiment għad-dritt nazzjonali. Għalhekk, dan il-kunċett għandu jitqies bħala kunċett awtonomu tad-dritt tal-Unjoni, li għandu jiġi interpretat b’mod uniformi fl-Unjoni kollha indipendentement mil-leġiżlazzjoni nazzjonali, b’riferiment prinċipalment għall-formulazzjoni, il-kuntest u l-għanijiet tad-Direttiva 86/653.

83.

Huwa abbażi ta’ dan li jiena wasalt għall-konklużjoni li softwer tal-kompjuter ipprovdut lil klijenti ta’ prinċipal skont liċenzja permanenti, bħal dik inkwistjoni, li tagħti lill-klijent id-dritt li juża kopja tas-softwer għal żmien illimitat permezz tal-ħlas ta’ tariffa li tikkorrispondi mal-valur ekonomiku ta’ dik il-kopja, jaqa’ taħt il-kunċett ta’ “bejgħ” għall-finijiet tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653. Ir-raġunijiet li wassluni għal din il-konklużjoni huma dawn li ġejjin.

84.

Fir-rigward tal-formulazzjoni tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653, din id-dispożizzjoni ma tagħti ebda indikazzjoni dwar kif għandu jinftiehem il-kunċett ta’ “bejgħ”. Fir-rigward tal-argumenti sottomessi minn Computer Associates, il-kliem użat fid-diversi verżjonijiet lingwistiċi tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653 ma jidhirx li jindika li l-kunċett ta’ “bejgħ” għandu neċessarjament jinftiehem b’mod partikolari ( 96 ).

85.

Madankollu, għandu jiġi osservat li l-użu, mingħajr ebda riżerva, tal-kelma “bejgħ” f’din id-dispożizzjoni jippermetti interpretazzjoni li tkopri t-tranżazzjonijiet kollha li jagħtu lok għal trasferiment ta’ proprjetà ta’ merkanzija. F’dan ir-rigward, kif issemma fil-punti 46 sa 50 ta’ dawn il-konklużjonijiet, fis-sentenza UsedSoft, il-Qorti tal-Ġustizzja rrikonoxxiet interpretazzjoni wiesgħa tal-kunċett ta’ “bejgħ” li tiġbor fiha kull forma ta’ tqegħid fis-suq ta’ prodotti kkaratterizzat mill-għoti ta’ dritt li tintuża kopja ta’ programm tal-kompjuter għal żmien illimitat permezz tal-ħlas ta’ tariffa li tikkorrispondi mal-valur ekonomiku ta’ din il-kopja. Ma narax raġuni għalfejn l-approċċ tal-Qorti tal-Ġustizzja f’dik is-sentenza tagħha f’dik il-kawża ma għandux jiġi applikat għal din il-kawża. Tabilħaqq, jidhirli li l-kuntest tad-Direttiva 86/653 u l-għanijiet segwiti minnha jitolbu interpretazzjoni wiesgħa tal-kunċett ta’ “bejgħ” f’dan is-sens.

86.

Fir-rigward tal-kuntest tad-Direttiva 86/653, għandu jiġi nnotat li din l-interpretazzjoni hija konsistenti mal-kompiti essenzjali li jwettaq aġent kummerċjali, li, kif indikat fil-punt 64 ta’ dawn il-konklużjonijiet u kif jidher mill-Artikoli 3, 4 u 17 ta’ din id-direttiva, huma li jsib klijenti ġodda għall-prinċipal u jiżviluppa tranżazzjonijiet ma’ klijenti eżistenti. Dan jidher mill-ftehim f’dan il-każ, li jirreferi għall-“bejgħ” tas-softwer b’rabta mal-kompiti li għandhom jitwettqu minn The Software Incubator, kif imsemmija iktar ’il fuq (ara l-punt 66 ta’ dawn il-konklużjonijiet).

87.

Din l-interpretazzjoni hija konsistenti wkoll mal-għanijiet tad-Direttiva 86/653. B’mod partikolari, fid-dawl tas-sentenza UsedSoft, għandu jitqies li interpretazzjoni wiesgħa tal-kunċett ta’ “bejgħ” li jinsab fl-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653 hija konformi mal-għan segwit minn din id-direttiva, li huwa li jiġu protetti aġenti kummerċjali fir-relazzjonijiet tagħhom mal-prinċipali tagħhom (ara l-punt 43 ta’ dawn il-konklużjonijiet). Kull soluzzjoni oħra tkun tippreġudika dan l-għan, għaliex tkun tippermetti lil prinċipal jevadi d-dispożizzjonijiet obbligatorji tad-Direttiva 86/653 sempliċement billi jsejjaħ il-ftehim mal-klijent tiegħu “liċenzja” pjuttost milli “bejgħ”. Minbarra dan, ikun hemm f’tali każ ir-riskju li għadd kbir ta’ aġenti kummerċjali jiġu mċaħħda mill-protezzjoni mogħtija mid-Direttiva 86/653, peress li s-softwer tal-kompjuter ġeneralment jitqiegħed fis-suq permezz ta’ liċenzji.

88.

Għandi nżid li, filwaqt li wieħed jista’ jislet gwida minima dwar it-tifsira ta’ “bejgħ” mill-oriġini tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653, fid-dawl tal-kuntest kummerċjali ta’ dak iż-żmien (ara l-punti 58 sa 63 ta’ dawn il-konklużjonijiet), il-kunċett ta’ “bejgħ” li jinsab f’din id-dispożizzjoni kien intiż ikopri l-attivitajiet ewlenin ta’ aġenti kummerċjali u mhux li jeskludi l-applikazzjoni tad-Direttiva 86/653 għal żviluppi teknoloġiċi fil-ġejjieni li jkollhom effett fuq dawn l-attivitajiet.

89.

Għalhekk nikkonkludi li kopja ta’ softwer tal-kompjuter ipprovduta lil klijenti tal-prinċipal skont liċenzja permanenti, bħal dik inkwistjoni, li tagħti lill-klijent id-dritt li juża kopja tas-softwer għal żmien illimitat permezz tal-ħlas ta’ tariffa li tikkorrispondi mal-valur ekonomiku ta’ din il-kopja, taqa’ taħt il-kunċett ta’ “bejgħ” fis-sens tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 86/653.

90.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet esposti iktar ’il fuq, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi bil-mod li ġej għad-domandi magħmula mis-Supreme Court of the United Kingdom (il-Qorti Suprema tar-Renju Unit):