Kawża C-815/18

Federatie Nederlandse Vakbeweging

Van den Bosch Transporten B. V. et

(talba għal deċiżjoni preliminari, imressqa mill-Hoge Raad der Nederlanden)

Sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja (Awla Manja) tal-1 ta’ Diċembru 2020

“Rinviju għal deċiżjoni preliminari – Direttiva 96/71/KE – Artikolu 1(1) u (3) u Artikolu 2(1) – Stazzjonar ta’ ħaddiema fil-kuntest ta’ provvista ta’ servizzi – Sewwieqa internazzjonali tat-toroq – Kamp ta’ applikazzjoni – Kunċett ta’ “ħaddiem stazzjonat” – Operazzjonijiet ta’ kabotaġġ – Artikolu 3(1), 3 u 8 – Artikolu 56 TFUE – Libertà li jiġu pprovduti servizzi – Ftehimiet kollettivi ddikjarati bħala ta’ applikazzjoni ġenerali ”

Libertà li jiġu pprovduti servizzi – stazzjonar ta’ ħaddiema mwettaq fil-kuntest ta’ provvista ta’ servizzi – Direttiva 96/71 – Kamp ta’ applikazzjoni – Provvista ta’ servizzi transnazzjonali fis-settur tat-trasport bit-triq – Inklużjoni – Bażi legali li ma tinkludix dispożizzjonijiet dwar it-trasport – Assenza ta’ rilevanza

(Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill 96/71, premessa 4 u Artikoli 1(1) u (3) u 2(1))

(ara l-punti 31 sa 34, 38, 40, 41 u d-dispożittiv 1)
Libertà li jiġu pprovduti servizzi – stazzjonar ta’ ħaddiema mwettaq fil-kuntest ta’ provvista ta’ servizzi – Direttiva 96/71 – Ħaddiem stazzjonat – Kunċett – Sewwieqa tat-trakkijiet internazzjonali – Kuntratt bejn il-kumpanija li timpjega l-imsemmija sewwieqa, stabbilita fi Stat Membru, u kumpannija li tinsab fi Stat Membru ieħor – Inklużjoni – Kundizzjoni – Eżistenza ta’ rabta suffiċjenti mat-territorju kkonċernat – Istruzzjonijiet inerenti fil-missjonijiet – Tluq jew tmiem ta’ ‘dawn il-missjonijiet fis-sede ta’ din it-tieni kumpannija – Rabta ta’ grupp bejn il-kumpanniji li huma partijiet għall-kuntratt għall-provvista ta’ ħaddiema – Assenza ta’ rilevanza

(Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill 96/71, Artikoli 1(1) u 3 u 2(1))

(ara l-punti 45, 46, 49 sa 52, 56, 57, u d-dispożittiv 2, 3)
Libertà li jiġu pprovduti servizzi – stazzjonar ta’ ħaddiema mwettaq fil-kuntest ta’ provvista ta’ servizzi – Direttiva 96/71 – Ħaddiem stazzjonat – Kunċett – Sewwieqa internazzjonali ta’ trakkijiet – Kuntratt ta’ charter bejn l-impriża li timpjega dawn is-sewwieqa, stabbilita fi Stat Membru, u impriża li tinsab fi Stat Membru ieħor – Operazzjonijiet ta’ kabotaġġ fit-territorju ta’ Stat Membru li ma huwiex l-Istat Membru li fih tiġi eżerċitata l-attività abitwali – Inklużjoni – Tul ta’ operazzjonijiet ta’ kabotaġġ – Assenza ta’ rilevanza

(Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, Artikoli 1(1) u (3), 2(1) u 3(3))

(ara l-punti 62 sa 65 u d-dispożittiv 4)
Libertà li jiġu pprovduti servizzi – Stazzjonar ta’ ħaddiema mwettaq fil-kuntest ta’ provvista ta’ servizzi – Direttiva 96/71 – Ftehim kollettiv iddikjarat ta’ applikazzjoni ġenerali – Kunċett – Evalwazzjoni b’riferiment għad-dritt nazzjonali applikabbli – Ftehim kollettiv li ma ġiex iddikjarat bħala ta’ applikazzjoni ġenerali iżda li l-osservanza tiegħu tikkundizzjona l-eżenzjoni mill-applikazzjoni tal-ftehim ta’ applikazzjoni ġenerali – Dispożizzjonijiet taż-żewġ ftehimiet kollettivi essenzjalment identiċi – Inklużjoni

(Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill 96/71, Artikolu 3(1) u (8))

(ara l-punti 69, 70, 72, dispożittiv 5)

Sunt

Id-Direttiva dwar l-Istazzjonar ta’ Ħaddiema fil-qafas ta’ prestazzjoni ta’ servizzi hija applikabbli għall-provvista ta’ servizzi transnazzjonali fis-settur tat-trasport bit-triq

Ħaddiema li joriġinaw mill-Ġermanja u mill-Ungerija kienu jeżerċitaw l-attività ta’ xufier fil-kuntest ta’ kuntratti ta’ charter relatati ma’ trasport internazzjonali, konklużi bejn impriża ta’ trasport li l-bini tagħha jinsab f’Erp (il-Pajjiżi l-Baxxi), Van den Bosch Transporten BV, u żewġ kumpanniji tal-istess kumpannija, waħda rregolata mid-dritt Ġermaniż u l-oħra taħt id-dritt Ungeriż, li tappartjeni għall-istess grupp, li x-xufiera kienu marbuta magħhom. Bħala regola ġenerali, matul il-perijodu kkonċernat, iċ-charter kellu jsir minn Erp u l-vjaġġi kienu jixtru hemmhekk, iżda l-maġġoranza tat-trasport imwettaq abbażi tal-kuntratti ta' charter inkwistjoni kienu jseħħu barra mit-territorju tal-Pajjiżi l-Baxxi. Van den Bosch Transporten, bħala membru tal-assoċjazzjoni Olandiża tat-trasport tal-merkanzija, kienet taqa’ taħt il-ftehim kollettiv ta’ xogħol applikabbli għal dan is-settur (iktar ’il quddiem l-“FKX “trasport ta’ merkanzija”), konkluż bejn din l-assoċjazzjoni u l-Federatie Nederlandse Vakbeweging (il-Federazzjoni ta’ Moviment Sindakali Olandiż, iktar ’il quddiem l-“FNV”). It-tieni ftehim kollettiv tax-xogħol, applikabbli b’mod partikolari għas-settur tat-trasport bit-triq tal-merkanzija għal terzi, u li d-dispożizzjonijiet tiegħu kienu essenzjalment identiċi għal dawk tal-FKX “trasport ta’ merkanzija”, kien ġie, b’differenza mill-ewwel waħda, iddikjarat bħala ta’ applikazzjoni ġenerali. Madankollu, skont id-dritt nazzjonali, l-impriżi li jaqgħu taħt l-FKX “trasport ta’ merkanzija” kienu eżentati mill-applikazzjoni ta’ din it-tieni konvenzjoni, bil-kundizzjoni li tiġi osservata l-Ewwel Ftehim Kollettiv.

Skont il-FNV, meta Van den Bosch Transporten talbet lix-xufiera mill-Ġermanja u mill-Ungerija, hija kellha tapplikalhom il-kundizzjonijiet tax-xogħol bażiċi tal-FKX “trasport ta’ merkanzija”, fil-kwalità tagħhom ta’ ħaddiema stazzjonati, fis-sens tad-Direttiva dwar il-stazzjonar tal-ħaddiema ( 1 ). Peress li l-kundizzjonijiet tax-xogħol bażiċi, stipulati f’dan il-ftehim, ma ġewx applikati għal dawn ix-xufiera, il-FNV ressqet azzjoni kontra t-tliet impriżi ta’ trasport, li ntlaqgħet fl-ewwel istanza permezz ta’ sentenza interlokutorja. Madankollu, din is-sentenza ġiet annullata fl-appell. Il-Qorti tal-Appell ikkunsidrat b’mod partikolari li ċ-charter inkwistjoni ma jaqax taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva dwar il-Stazzjonar tal-ħaddiema, peress li kienu l-uniċi charter li kienu koperti minn din id-direttiva, għall-inqas prinċipalment, “fit-territorju” ta’ Stat Membru ieħor.

Huwa f’dan il-kuntest li, adita b’appell mill-FNV, il-Hoge Raad der Nederlanden (il-Qorti Suprema tal-Pajjiżi l-Baxxi) għamlet lill-Qorti tal-Ġustizzja sensiela ta’ domandi preliminari li essenzjalment jirrigwardaw il-kundizzjonijiet li fihom jista’ jiġi konkluż li kien hemm stazzjonar ta’ ħaddiema “fit-territorju ta’ Stat Membru” fis-settur tat-trasport bit-triq internazzjonali.

L-evalwazzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja

Il-Qorti tal-Ġustizzja, komposta bħala Awla Manja, tirrileva, l-ewwel nett, li d-Direttiva dwar l-Istazzjonar tal-Ħaddiema hija applikabbli għall-provvista ta’ servizzi transnazzjonali fis-settur tat-trasport bit-triq. Fil-fatt, din id-direttiva tapplika, bħala prinċipju, għal kull provvista ta’ servizzi transnazzjonali li timplika stazzjonar ta’ ħaddiema, ikun xi jkun is-settur ekonomiku kkonċernat, u, bid-differenza ta’ strument klassiku ta’ liberalizzazzjoni, hija ssegwi sensiela ta’ għanijiet marbuta man-neċessità li tiġi promossa l-provvista ta’ servizzi transnazzjonali filwaqt li tiżgura kompetizzjoni leali u billi tiggarantixxi r-rispett tad-drittijiet tal-ħaddiema. Il-fatt li l-bażi legali tal-imsemmija direttiva ma tinkludix dispożizzjonijiet dwar it-trasport ma jistax għalhekk jeskludi mill-kamp ta’ applikazzjoni tagħha l-provvista ta’ servizzi transnazzjonali fis-settur tal-attivitajiet ta’ trasport bit-triq, b’mod partikolari, ta’ merkanzija.

F’dak li jirrigwarda, sussegwentement, il-kwalità ta’ ħaddiema stazzjonati tas-sewwieqa msemmija, il-Qorti tal-Ġustizzja tfakkar li, sabiex ħaddiem jitqies li huwa stazzjonat “fit-territorju ta’ Stat Membru”, it-twettiq tax-xogħol tiegħu għandu jkollu rabta suffiċjenti ma’ dan it-territorju. L-eżistenza ta’ tali rabta hija ddeterminata fil-kuntest ta’ evalwazzjoni globali ta’ elementi bħan-natura tal-attivitajiet imwettqa mill-ħaddiem ikkonċernat fl-imsemmi territorju, il-livell ta’ intensità tar-rabta tal-attivitajiet ta’ dan il-ħaddiem mat-territorju ta’ kull Stat Membru li fih jopera kif ukoll il-parti li dawn l-attivitajiet jirrappreżentaw hemmhekk fis-servizz ta’ trasport kollu.

B’mod partikolari, il-fatt li xufier internazzjonali ta’ trakkijiet, imqiegħed minn impriża stabbilita fi Stat Membru għad-dispożizzjoni ta’ impriża stabbilita fi Stat Membru ieħor, jirċievi l-istruzzjonijiet inerenti għall-missjonijiet tiegħu, jibda jew itemm fis-sede ta’ din it-tieni impriża, ma huwiex biżżejjed fih innifsu sabiex jitqies li dan ix-xufier ġie stazzjonat fit-territorju ta’ dan l-Istat Membru l-ieħor, fis-sens tad-Direttiva dwar il-stazzjonar tal-ħaddiema, peress li t-twettiq tax-xogħol tal-imsemmi xufier ma jippreżentax, abbażi ta’ dan il-fattur ieħor, biżżejjed.

Il-Qorti tal-Ġustizzja tippreċiża, barra minn hekk, li l-eżistenza ta’ rabta ta’ grupp bejn l-impriżi li huma partijiet fil-kuntratt ta’ provvista ta’ ħaddiema ma hijiex, bħala tali, ta’ natura li tiddefinixxi l-grad ta’ rabta tal-eżekuzzjoni tax-xogħol mat-territorju ta’ Stat Membru li fih dawn il-ħaddiema jintbagħtu. Għaldaqstant, l-eżistenza ta’ tali rabta ma hijiex rilevanti għall-finijiet tal-evalwazzjoni ta’ dik ta’ stazzjonar ta’ ħaddiema.

Fir-rigward tal-każ speċifiku tat-trasport ta’ kabotaġġ, li għalih tapplika d-Direttiva dwar l-Istazzjonar tal-Ħaddiema kif jenfasizza r-regolament dwar it-trasport internazzjonali ta’ merkanzija bit-triq, il-Qorti tal-Ġustizzja tirrileva li dawn it-trasporti jitwettqu kompletament fit-territorju tal-Istat Membru ospitanti, u dan jippermetti li jiġi kkunsidrat li t-twettiq tax-xogħol mix-xufier fil-kuntest ta’ tali operazzjonijiet għandu rabta suffiċjenti ma’ dan it-territorju. It-tul tat-trasport ta’ kabotaġġ huwa irrilevanti sabiex tiġi evalwata l-eżistenza ta’ tali stazzjonar, bla ħsara għall-possibbiltà, li l-Istati Membri għandhom skont din id-direttiva, li ma japplikawx ċerti dispożizzjonijiet ta’ din tal-aħħar, b’mod partikolari f’dak li jirrigwarda r-rati minimi ta’ salarju, meta t-tul tal-stazzjonar ma jkunx iktar minn xahar.

Fl-aħħar nett, il-Qorti tal-Ġustizzja tfakkar li, fl-ipoteżi ta’ stazzjonar ta’ ħaddiema, l-Istati Membri għandhom, skont din l-istess direttiva, jiżguraw li l-impriżi kkonċernati jiggarantixxu lill-ħaddiema stazzjonati fit-territorju tagħhom ċertu numru ta’ kundizzjonijiet ta’ xogħol u ta’ impjieg iffissati, b’mod partikolari, minn ftehimiet kollettivi ddikjarati bħala ta’ applikazzjoni ġenerali, jiġifieri dawk li għandhom jiġu osservati mill-impriżi kollha li jappartjenu għas-settur jew għall-professjoni kkonċernata u li jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni territorjali tagħhom. Il-kwistjoni dwar jekk ftehim kollettiv ġiex iddikjarat bħala ta’ applikazzjoni ġenerali għandha tiġi evalwata b’riferiment għad-dritt nazzjonali applikabbli. Madankollu, il-Qorti tal-Ġustizzja tippreċiża li dan il-kunċett ikopri wkoll ftehim kollettiv ta’ xogħol li ma ġiex iddikjarat bħala ta’ applikazzjoni ġenerali, iżda li l-osservanza tiegħu tikkundizzjona, għall-impriżi li jaqgħu taħtu, l-eżenzjoni mill-applikazzjoni ta’ ftehim kollettiv ieħor ta’ xogħol iddikjarat, min-naħa tiegħu, ta’ applikazzjoni ġenerali, u li d-dispożizzjonijiet tiegħu huma essenzjalment identiċi għal dawk ta’ dan il-ftehim kollettiv ieħor tax-xogħol.

( 1 ) Direttiva 96/71/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-16 ta’ Diċembru 1996 dwar l-impjieg ta’ ħaddiema fil-qafas ta’ prestazzjoni ta’ servizzi (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 5, Vol. 2, p. 431).