–

għal CO, minn G. L. Machiavelli, F. Cocco Ortu u M. Tronci, avvocati,

–

għall-Gvern Taljan, minn G. Palmieri, bħala aġent, assistita minn M. Santoro u A. Jacoangeli, avvocati delle Stato,

–

għall-Gvern Elleniku, minn E.-M. Mamouna, bħala aġent,

–

għall-Kummissjoni Ewropea, minn B.-R. Killmann u C. Valero, bħala aġenti,

1

It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikoli 1 u 2 tad-Direttiva tal-Kunsill 2000/78/KE tas-27 ta’ Novembru 2000 li tistabbilixxi qafas ġenerali għall-ugwaljanza fit-trattament fl-impjieg u fix-xogħol (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 5, Vol. 4, p. 79).

2

Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ kawża bejn CO u l-Comune di Gesturi (il-Komun ta’ Gesturi, l-Italja) dwar sejħa għal manifestazzjoni ta’ interess relatat ma’ inkarigu ta’ analiżi u ta’ konsulenza li jeskludi mill-parteċipazzjoni tagħha l-persuni rtirati.

3

Skont l-Artikolu 1 tagħha, id-Direttiva 2000/78 għandha “[l-]iskop […] li tniżżel parametru ġenerali biex tikkumbatti diskriminazzjoni fuq bażi ta’ reliġjon jew twemmin, diżabilità, età jew orjentazzjoni sesswali f’dak li għandu x’jaqsam ma’ l-impjieg u x-xogħol, bi skop li timplimenta fl-Istati Membri il-prinċipju ta’ ugwaljanza fit-trattament.”

4

L-Artikolu 2 ta’ din id-direttiva jipprevedi:

“1.   Għall-iskop ta’ din id-Direttiva, “il-prinċipju ta’ ugwaljanza fit-trattament” għandu jfisser li m’għandux ikun hemm diskriminazzjoni diretta jew indiretta għall-ebda raġuni msemmija fl-Artikolu 1.

2.   Għall-iskopijiet tal-paragrafu 1:

[…]”

5

L-Artikolu 3 tal-imsemmija direttiva, intitolat “Il-Kamp ta’ applikazzjoni”, jipprovdi:

“1.   Fil-limiti tal-kompetenzi konferiti lill-[Unjoni Ewropea], din id-Direttiva għandha tapplika għall-persuni kollha, kemm fis-settur pubbliku kif ukoll f’dak privat, inklużi korpi pubbliċi, f’dak li jirrigwarda:

[…]

[…]”

6

Skont l-Artikolu 4(1) tal-istess direttiva:

“Minkejja l-Artikolu 2(1) u (2), l-Istati Membri jistgħu jipprovdu li differenza ta’ trattament li hija bbażata fuq karatteristika relatata ma’ kwalunkwe bażi msemmija fl-Artikolu 1 m’għandhiex tikkostitwixxi diskriminazzjoni meta, minħabba n-natura ta’ attivitajiet partikulari tax-xogħol ikkonċernati jew il-kuntest li fihom jitwettqu, din il-karatteristika tikkostitwixxi ħtieġa ġenwina u determinanti tax-xogħol, sakemm l-għan ikun leġittimu u proporzjonat.”

7

L-Artikolu 6 tad-Direttiva 2000/78, intitolat “Il-ġustifikazzjoni għal trattament differenti fuq bażi ta’ età”, fil-paragrafu 1 tiegħu jipprevedi:

“Minkejja l-Artikolu 2(2), l-Istati Membri jistgħu jipprovdu li trattament differenti fuq bażi ta’ età m’għandux jikkostitwixxi diskriminazzjoni, jekk, fil-kuntest tal-liġi nazzjonali, hu objettivament u raġonevolment iġġustifikat b’għan leġittimu, inkluża politika leġittima ta’ l-impjieg, tas-suq tax-xogħol u ta’ objettivi ta’ taħriġ professjonali, u jekk il-mezzi biex jintlaħqu dawk l-għanjiet ikunu approprjati u neċessarji.

Dan it-trattament differenti jista’ b’mod partikolari jinkludi:

8

L-Artikolu 5(9) tad-decreto-legge 6 luglio 2012, n. 95, convertito con modificazioni dalla legge 7 agosto 2012, n. 135 (id-Digriet-Liġi Nru 95, tas-6 ta’ Lulju 2012, ikkonvertit f’liġi, b’emendi, mil-Liġi Nru 135 tas-7 ta’ Awwissu 2012 (suppliment ordinarju għal GURI Nru 156, tas-6 ta’ Lulju 2012)) fil-verżjoni emendata tagħha mill-Artikolu 6 tad-decreto-legge 24 guigno 2014, n. 90, convertito dalla legge 11 agosto 2014, n. 114 (id-Digriet-Liġi Nru 90, tal-24 ta’ Ġunju 2014, ikkonvertit f’liġi mil-Liġi Nru 114, tal-11 ta’ Awwissu 2014 (suppliment ordinarju għal GURI Nru 190, tat-18 ta’ Awwissu 2014)) (iktar ’il quddiem id-Digriet-Liġi Nru 95/2012”), jirregola l-għoti ta’ inkarigi ta’ analiżi u ta’ konsulenza mill-awtoritajiet pubbliċi, billi jipprojbixxihom, b’mod partikolari, li jagħtu tali inkarigi lill-persuni rtirati mis-settur privat u pubbliku. Huwa pprojbit ukoll għalihom li jagħtu lil dawn il-persuni rtirati pożizzjonijiet superviżorji jew maniġerjali jew pożizzjonijiet f’korpi maniġerjali ta’ dawn l-awtoritajiet, kif ukoll ta’ impriżi u kumpanniji li dawn tal-aħħar jikkontrollaw, bl-eċċezzjoni tal-funzjonijiet ta’ membru tal-kunsill ta’ awtorità ta’ impriżi territorjali u ta’ membru jew detentur ta’ korpi eletti minn ċerti impriżi. Madankollu huwa permess li dawn il-pożizzjonijiet, inkarigi u kollaborazzjonijiet jistgħu jingħatawlhom meta huma jeżerċitaw b’mod benevolu. Minbarra dan, huwa speċifikat, fir-rigward ta’ pożizzjonijiet superviżorji jew maniġerjali, u bla ħsara għan-natura benevola tagħhom, li t-tul tal-mandati ma jistax jeċċedi sena, mingħajr il-possibbiltà ta’ estenzjoni u lanqas ta’ tiġdid, mingħand l-istess awtorità.

9

Fit-28 ta’ Diċembru 2017, il-Komun ta’ Gesturi ppubblika sejħa għal manifestazzjoni ta’ interess għal għoti ta’ inkarigi ta’ analiżi u ta’ konsulenza għaċ-ċentru ta’ reċiklaġġ tal-komun.

10

Fir-rigward tal-kundizzjonijiet għal parteċipazzjoni, din is-sejħa għal manifestazzjoni kien fiha klawżola li teħtieġ lill-kandidati li jissodisfaw il-kundizzjonijiet li ġejjin: “Kwalifika fil-mediċina u kirurġija – Speċjalizzazzjoni fl-iġjene – Esperjenza kkonfermata ta’ ġestjoni fis-Servizio Sanitario Nazionale [is-Servizz Nazzjonali tas-Saħħa, l-Italja] ta’ mill-inqas ħames snin – Li ma jkunux impjegati tas-settur privat jew tas-settur pubbliku rtirati”.

11

Avolja CO kien jissodisfa l-ħtiġijiet kollha professjonali ddikjarati fl-imsemmija sejħa għal manifestazzjoni, huwa ma ġiex awtorizzat jipparteċipa fil-proċedura minħabba li huwa rtirat fis-settur pubbliku.

12

Jekk wieħed iqis li l-klawżola li teskludi miċ-ċirklu ta’ kandidati potenzjalment ammissibbli l-persuni rtirati jikkostitwixxu diskriminazzjoni indiretta skont l-età u għandu, għaldaqstant, jiġi ddikjarat illegali, saħansitra null, CO ppreżenta rikors kontra s-sejħa għal manifestazzjoni ta’ interess inkwistjoni fil-kawża prinċipali quddiem it-Tribunale amministrativo regionale per la Sardegna (il-Qorti Amministrattiva Reġjonali għal Sardegna, l-Italja)

13

Fir-rikors tiegħu, ir-rikorrent fil-kawża prinċipali jsostni li l-Artikolu 5(9) tad-Digriet-Liġi Nru 95/2012, li jipprojbixxi lill-awtoritajiet pubbliċi li jagħtu inkarigi ta’ analiżi u ta’ konsulenza lill-irtirati fis-settur privat u fis-settur pubbliku, għandu jiġi eskluż bħala li jmur kontra d-Direttiva 2000/78. Barra minn hekk, din id-dispożizzjoni tikser l-Artikolu 21 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea. L-imsemmi rikorrent jallega li l-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali toħloq diskriminazzjoni indiretta, li ma tista’ tkun iġġustifikata minn ebda għan leġittimu.

14

Il-qorti tar-rinviju tistaqsi dwar il-kompatibbiltà tad-dispożizzjoni tad-dritt nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali mal-Artikoli 1 u 2 tad-Direttiva 2000/78. Fil-każ li jikkonċerna effettivament diskriminazzjoni indiretta, hija toħroġ dubji fir-rigward tal-eżistenza ta’ ġustifikazzjoni possibbli, fis-sens tal-Artikolu 6 ta’ din id-direttiva. Fil-fatt, huwa improbabbli li l-inkarigi ta’ analiżi u ta’ konsulenza, li jippreżentaw ċertu kumplessità u jeħtieġu ċerta esperjenza, jistgħu jiġu segwiti sew minn persuni li jibdew il-karriera professjonali tagħhom. Miżura li teskludi mill-għoti ta’ tali inkarigi il-persuni rtirati hija, għaldaqstant, inadegwata fid-dawl tal-għan segwit, li tikkonsisti f’li wieħed jiffavorixxi t-tiġdid tal-persunal permezz tar-reklutaġġ ta’ persuni iżgħar fl-età.

15

F’dawn iċ-ċirkustanzi, it-Tribunale amministrativo regionale per la Sardegna (il-Qorti Amministrattiva Reġjonali għal Sardegna) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:

“Il-prinċipju ta’ nondiskriminazzjoni msemmi fl-Artikoli 1 u 2 tad-Direttiva [2000/78] jipprekludi d-dispożizzjoni li tinsab fl-Artikolu 5(9) tad-Digriet Liġi Nru [95/2012, li tipprojbixxi lill-awtoritajiet pubbliċi milli jagħtu inkarigi ta’ analiżi u ta’ konsulenza lil persuni li rtiraw wara li jkunu ħadmu fis-settur privat u f’dak pubbliku?”

16

Permezz tad-domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi essenzjalment jekk id-Direttiva 2000/78 għandha tiġi interpretata fis-sens li tipprekludi leġiżlazzzjoni nazzjonali li tipprojbixxi lill-awtoritajiet pubbliċi milli jagħtu inkarigi ta’ analiżi u ta’ konsulenza lill-persuni rtirati.

17

Preliminarjament, għandu jitfakkar, f’dak li jikkonċerna l-argument invokat mir-rikorrent fil-kawża prinċipali, ibbażat fuq il-fatt li l-qorti tar-rinviju naqset milli tanalizza d-domanda fid-dawl tal-prinċipju ta’ provvista libera tas-servizzi, li leġiżlazzjoni nazzjonali bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li hija applikabbli mingħajr distinzjoni għaċ-ċittadini taljani u għaċ-ċittadini tal-Istati Membri l-oħra, tista’ biss, bħala regola ġenerali, tirrileva dispożizzjonijiet dwar il-libertajiet fundamentali ggarantiti mit-Trattat FUE sa fejn tapplika għal sitwazzjonijiet li għandhom rabta mal-iskambji bejn Stati Membri (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal-11 ta’ Ġunju 2015, Berlington Hungary et, C‑98/14, EU:C:2015:386, punt 24, kif ukoll id-digriet tal-4 ta’ Ġunju 2019, Pólus Vegas, C‑665/18, mhux ippubblikat, EU:C:2019:477, punt 17).

18

Issa, dan ma huwiex il-każ f’dan il-każ, peress li l-elementi kollha tal-kawża huma limitati ġewwa Stat Membru wieħed, jiġifieri r-Repubblika Taljana.

19

Sabiex tingħata risposta għad-domanda magħmula mill-qorti tar-rinviju, għandu jiġi vverifikat jekk il-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali taqa’ taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2000/78 u, fil-każ li dan huwa l-każ, jekk din tikkostitwixxix trattament differenti, ibbażat fuq l-età li tista’, fejn applikabbli, tiġi kkunsidrata li hija ġġustifikata fid-dawl tal-Artikolu 6 tal-imsemmija direttiva.

20

Fir-rigward, fl-ewwel lok, tal-kwistjoni jekk il-leġiżlazzjoni inkwistjoni fil-kawża prin ċipali taqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2000/78, jirriżulta, kemm mit-titolu u mill-preambolu kif ukoll mill-kontenut u mill-għan ta’ din id-direttiva, li din hija intiża li tistabbilixxi kuntest ġenerali biex tiżgura lil kull persuna l-ugwaljanza fit-trattament “fil-qasam tal-impjieg u tax-xogħol”, billi toffrilu protezzjoni effikaċi kontra d-diskriminazzjonijiet ibbażati fuq wieħed mill-motivi msemmija fl-Artikolu 1 tagħha, li fosthom tidher l-età (sentenzi tat-18 ta’ Ġunju 2009, Hütter, C‑88/08, EU:C:2009:381, punt 33, u tat-12 ta’ Ottubru 2010, Ingeniørforeningen i Danmark, C‑499/08, EU:C:2010:600, punt 19).

21

Barra minn hekk, mill-Artikolu 3(1)(a) u (ċ) tad-Direttiva 2000/78 jirriżulta b’mod partikolari li din tapplika, fil-kuntest ta’ kompetenzi devoluti lill-Unjoni “għall-persuni kollha, kemm fis-settur pubbliku kif ukoll f’dak privat, inklużi korpi pubbliċi”, f’dak li jirrigwarda, min-naħa waħda, “il-kondizzjonijiet għall-aċċess għall-impjieg […] inklużi l-kriterji ta’ għażla u l-kondizzjonijiet ta’ reklutaġġ”, u, min-naħa l-oħra, “il-kundizzjonijiet għall-impjieg u tax-xogħol, inklużi sensji u paga” (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tat-18 ta’ Ġunju 2009, Hütter, C‑88/08, EU:C:2009:381, punt 34, u tat-12 ta’ Jannar 2010, Petersen, C‑341/08, EU:C:2010:4, punt 32).

22

Leġiżlazzjoni nazzjonali li tipprojbixxi, b’mod ġenerali, lill-awtoritajiet pubbliċi li jagħtu inkarigi ta’ analiżi u ta’ konsulenza lill-persuni li huma rtirati, twassal li teskludi dawn il-persuni minn kull reklutaġġ.

23

Minn dan jirriżulta li tali leġiżlazzjoni taffettwa direttament il-formazzjoni tar-rapport tax-xogħol u, a fortiori, l-eżerċizzju, mill-persuni kkonċernati, ta’ ċerti attivitajiet professjonali u għandu, għaldaqstant, jitqies bħala li jistabbilixxi regoli dwar il-kundizzjonijiet ta’ aċċess għall-impjieg, fis-sens tal-Artikolu 3(1)(a) tad-Direttiva 2000/78.

24

F’dawn il-kundizzjonijiet, il-leġiżlazzjoni inkwistjoni fil-kawża prinċipali taqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2000/78.

25

Fit-tieni lok, fir-rigward tal-kwistjoni dwar jekk din il-leġiżlazzjoni inkwistjoni fil-kawża prinċipali tinkludix trattament differenti bbażat fuq l-età fis-sens tal-Artikolu 2(1) tad-Direttiva 2000/78, għandu jitfakkar li, skont din id-dispożizzjoni, “‘il-prinċipju ta’ ugwaljanza fit-trattament’ għandu jfisser li m’għandux ikun hemm diskriminazzjoni diretta jew indiretta għall-ebda raġuni msemmija fl-Artikolu 1” ta’ din id-direttiva. L-Artikolu 2(2)(a) tal-imsemmija direttiva jippreċiża li, għall-finijiet tal-applikazzjoni tal-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu 2, għandu jitqies li jkun hemm diskriminazzjoni diretta meta persuna tiġi ttrattata b’mod inqas favorevoli minn persuna oħra f’sitwazzjoni simili, għar-raġunijiet imsemmija fl-Artikolu 1 tal-istess direttiva. Id-diskriminazzjoni indiretta hija ddefinita fl-Artikolu 2(2)(b), tad-Direttiva 2000/78, bħala waħda li tkopri sitwazzjonijiet fejn dispożizzjoni, kriterju jew prattika apparentement newtrali tkun tqiegħed persuni li għandhom diżabbiltà, età partikolari, fi żvantaġġ partikolari a paragun ma’ persuni oħra.

26

F’dan il-każ, għandu jiġi rrilevat li, ċertament, l-Artikolu 5 tad-Digriet-Liġi Nru 95/2012 ma jsemmix direttament età determinata. Fil-fatt, l-esklużjoni tal-parteċipazzjoni għal sejħiet għal manifestazzjoni ta’ interess fid-dawl tal-għoti ta’ inkarigi ta’ analiżi u ta’ konsulenza mill-awtoritajiet pubbliċi japplika għal persuni kollha rtirati, avolja l-età li għaliha dawn setgħu jibbenefikaw minn pensjoni ta’ rtirar ma hijiex l-istess għal dawn il-persuni kollha, peress li dan seta’ jiġi inkluż, skont l-osservazzjonijiet ippreżentati mill-Gvern Taljan matul is-seduta, bejn 60 u 75 sena. Madankollu, billi tagħmel riferiment għall-irtirar, il-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali tibbaża indirettament fuq kriterju marbut mal-età, peress li l-benefiċċju ta’ pensjoni ta’ rtirar hija suġġetta għat-twettiq ta’ ċertu numru ta’ snin ta’ xogħol u għall-kundizzjoni li ntlaħqet ċerta età.

27

Issa, leġiżlazzjoni nazzjonali li tipprojbixxi lill-persuni rtirati milli jipparteċipaw għal sejħiet għal manifestazzjoni ta’ interess għall-għoti, mill-awtortajiet pubbliċi, ta’ inkarigi ta’ analiżi u ta’ konsulenza għandha titqies bħala li timponi lil ċerti persuni trattament inqas favorevoli minn dak riżervat għall-persuni kollha li għadhom jeżerċitaw attività professjonali.

28

Tali leġiżlazzjoni tistabbilixxi, konsegwentement, diskriminazzjoni indiretta bbażata fuq l-età tal-persuna kkonċernata, bid-differenza, b’mod partikolari, ta’ dik inkwistjoni fil-kawża li tat lok għas-sentenza tal-21 ta’ Mejju 2015, SCMD (C‑262/14, mhux ippubblikata, EU:C:2015:336, punti 28 u 30), li tapplika skont l-istatus jew il-kategorija soċjoprofessjonali li fiha taqa’ l-persuna kkonċernata fil-livell nazzjonali, li tipprojbixxi l-kumulazzjoni tal-pensjoni tal-irtirar miġbura flimkien ma’ dħul ibbażat fuq attività professjonali.

29

Minn dan isegwi li l-leġiżlazzjoni inkwistjoni fil-kawża prinċipali tistabbilixxi differenza fit-trattament ibbażata fuq l-età, fis-sens tad-dispożizzjonijiet moqrija flimkien tal-Artikoli 1 u 2(2)(b) tad-Direttiva 2000/78.

30

Fit-tielet lok, fir-rigward tal-kwistjoni jekk din id-differenza fit-trattament tistax tiġi ġġustifikata fid-dawl tal-Artikolu 6 tad-Direttiva 2000/78, għandu jiġi rrilevat li l-ewwel sentenza tal-ewwel paragrafu ta’ dan l-Artikolu 6 jiddikjara li trattament differenti fuq bażi ta’ età ma għandux jikkostitwixxi diskriminazzjoni, jekk, fil-kuntest tal-liġi nazzjonali, hu objettivament u raġonevolment iġġustifikat b’għan leġittimu, inkluża politika leġittima tal-impjieg, tas-suq tax-xogħol u ta’ objettivi ta’ taħriġ professjonali, u jekk il-mezzi biex jintlaħqu dawk l-għanjiet ikunu approprjati u neċessarji.

31

L-imsemmi Artikolu 6 jippreċiża wkoll li dawn id-differenzi ta’ trattament jistgħu b’mod partikolari jinkludu l-istabbiliment ta’ kundizzjonijiet speċjali ta’ aċċess għall-impjieg għaż-żgħar fl-età jew l-iffissar ta’ età massima għar-reklutaġġ.

32

F’dan il-każ, mi-talba għal deċiżjoni preliminari jirriżulta li l-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali għandha bħala għan li tiżgura t-tiġdid tal-persunal permezz tar-reklutaġġ ta’ persuni żgħar fl-età. Barra minn hekk, mill-osservazzjonijiet bil-miktub tal-Gvern Taljan jirriżulta li l-Artikolu 5. tad-Digriet-Liġi Nru 95/2012 isegwi għan doppju, jiġifieri, min-naħa waħda, jimplimenta reviżjoni effettiva tal-ispiża pubblika permezz tat-tnaqqis tal-ispejjeż tal-funzjonament tal-awtorità pubblika, mingħajr ma jippreġudika s-sostanza tas-servizzi provduti liċ-ċittadini, u minn naħa l-oħra, jiffaċilita t-tiġdid tal-persunal tal-awtoritajiet pubbliċi, billi jiffavorixxi l-aċċess ta’ persuni iżgħar fl-età għas-servizz pubbliku.

33

F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar, qabelxejn, li l-invokazzjoni fl-istess waqt ta’ diversi għanijiet, li huma marbutin waħda mal-oħra, ikunu kklassifikati b’ordni ta’ importanza, ma jikkostitwixxix ostakolu għall-eżistenza ta’ għan leġittimu, fis-sens tal-Artikolu 6(1) tad-Direttiva 2000/78 (sentenza tal-21 ta’ Lulju 2011, Fuchs u Köhler, C‑159/10 u C‑160/10, EU:C:2011:508, punti 44 u 46).

34

Barra minn dan, għalkemm kunsiderazzjonijiet ta’ ordni baġitarja jistgħu jkunu l-bażi tal-għażliet ta’ politika soċjali ta’ Stat Membru u jinfluwenzaw in-natura jew il-portata tal-miżuri ta’ protezzjoni tal-impjieg li jixtieq jadotta, huma ma jistgħux madankollu jikkostitwixxu huma stess għan segwit minn din il-politika (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal-20 ta’ Ġunju 2013, Giersch et, C‑20/12, EU:C:2013:411, punt 51).

35

Minn dan isegwi li l-għan ta’ tnaqqis effettiv tal-ispiża pubblika, sa fejn l-Artikolu 5 tad-Digriet-Liġi Nru 95/2012 jagħmel parti, f’kuntest ekonomiku ġenerali, miżuri neċessarji sabiex inaqqsu d-defiċits eċċessivi tal-awtorità pubblika Taljana u intiż, iktar preċiżament, li jevita kumulu ta’ salarji u ta’ pensjonijiet ta’ rtirar li ġejjin mill-fondi pubbliċi, jista’ jinfluwenza n-natura jew il-portata tal-miżuri ta’ protezzjoni tal-impjieg, iżda ma jistax jikkostitwixxi, fih innifsu, għan leġittimu.

36

Inkwantu għal għan li jikkonsisti f’li jiżgura tiġdid tal-persunal fl-attività, għandu jitfakkar li l-leġittimità ta’ tali għan ta’ interess ġenerali fid-dawl tal-politika tal-impjieg ma tistax titqiegħed raġonevolament fid-dubju, peress li jidher fost l-għanijiet espressament iddikjarati fl-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 6(1) tad-Direttiva 2000/78 u li, konformi mal-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 3(3) TUE, il-promozzjoni ta’ livell ta’ impjieg għoli jikkostitwixxi wieħed mill-għanijiet segwiti mill-Unjoni (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tas-16 ta’ Ottubru 2007, Palacios de la Villa, C‑411/05, EU:C:2007:604, punt 64).

37

Skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, il-promozzjoni tar-reklutaġġ jikkonsisti bla dubju għan leġittimu ta’ politika soċjali jew tal-impjieg tal-Istati Membri, b’mod partikolari meta jirrigwarda li jitjiebu ċ-ċansijiet ta’ dħul fil-ħajja attiva ta’ ċerti kategoriji ta’ ħaddiema, b’mod partikolari li jiġi ffavorit l-aċċess taż-żgħar fl-eżerċizzju ta’ professjoni (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tas-16 ta’ Ottubru 2007, Palacios de la Villa, C‑411/05, EU:C:2007:604, punt 65, kif ukoll tad- 19 ta’ Lulju 2017, Abercrombie & Fitch Italia, C‑143/16, EU:C:2017:566, punt 37).

38

B’mod partikolari, huwa ġġustifikat, bħala deroga mill-prinċipju ta’ projbizzjoni tad-diskriminazzjonijiet ibbażati fuq l-età, li jiġu stabbiliti differenzi fit-trattament marbutin mal-kundizzjonijiet ta’ aċċess għall-impjieg, meta l-għan intiż jikkonsisti f’li tiġi stabbilita struttura ta’ età bbilanċjata bejn uffiċjali żgħar u uffiċjali ikbar fl-età, sabiex jiġi ffavorit ir-reklutaġġ u l-promozzjoni taż-żgħar fl-età (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal-21 ta’ Lulju 2011, Fuchs u Köhler, C‑159/10 u C‑160/10, EU:C:2011:508, punt 50).

39

Konsegwentement, l-għanijiet tal-politika tal-impjieg segwiti mil-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali għandhom, fil-prinċipju, jitqiesu bħala li jistgħu jiġġustifikaw oġġettivament u raġonevolment differenza fit-trattament ibbażata fuq l-età.

40

Jeħtieġ li jiġi vverifikat, skont il-kliem innifishom tal-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 6(1) tad-Direttiva 2000/78, jekk il-mezzi implimentati sabiex jintlaħaq it-tali għan leġittimu humiex “approprjati [xierqa] u neċessarji”.

41

B’hekk, għandu jiġi vverifikat jekk l-Artikolu 5 tad-Digriet-Liġi Nru 95/2012 jippermetti li jintlaħqu l-għanijiet tal-politika tal-impjieg segwiti mil-leġiżlatur mingħajr għaldaqstant ma jippreġudika eċċessivament l-interessi leġittimi tal-persuni rtirati, li jinsabu, b’effett ta’ din id-dispożizzjoni, imċaħħda minn possibbiltà ta’ reklutaġġ.

42

F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li l-Istati Membri għandhom marġni ta’ diskrezzjoni wiesa’ fl-għażla mhux biss ta’ għan partikolari minn fost diversi għanijiet fil-qasam tal-politika soċjali u tal-impjieg, iżda wkoll fl-adozzjoni tal-miżuri sabiex jintlaħaq tali għan (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tat-22 ta’ Novembru 2005, Mangold, C‑144/04, EU:C:2005:709, punt 63, u tas-16 ta’ Ottubru 2007, Palacios de la Villa, C‑411/05, EU:C:2007:604, punt 68). Madankollu, dan il-marġni ta’ diskrezzjoni ma jistax ikollu l-effett li jneħħi s-sinjifikat tal-implimentazzjoni tal-prinċipju ta’ nondiskriminazzjoni bbażat fuq l-età (sentenza tat-12 ta’ Ottubru 2010, Ingeniørforeningen i Danmark, C‑499/08, EU:C:2010:600, punt 33).

43

Barra minn hekk, huma l-awtoritajiet kompetenti tal-Istati Membri li għandhom isibu bilanċ ġust bejn l-interessi varji fil-preżenza (sentenza tas-16 ta’ Ottubru 2007, Palacios de la Villa, C‑411/05, EU:C:2007:604, punt 71).

44

Fil-fatt, il-projbizzjoni ta’ diskriminazzjoni skont l-età għandha tinqara fid-dawl tad-dritt għax-xogħol irrikonoxxut fl-Artikolu 15(1) tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali. Minn dan jirriżulta li għandha tingħata attenzjoni partikolari lill-parteċipazzjoni tal-ħaddiema anzjani fil-ħajja professjonali u, b’hekk, fil-ħajja ekonomika, kulturali u soċjali. Iż-żamma ta’ dawn il-persuni fil-ħajja attiva tiffavorixxi b’mod partikolari d-diversità fl-impjieg. Madankollu, l-interess li dawn il-persuni jinżammu attivi għandu jittieħed inkunsiderazzjoni fid-dawl ta’ interessi oħra li jistgħu jkunu eventwalment interessi diverġenti (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tal-21 ta’ Lulju 2011, Fuchs u Köhler, C‑159/10 u C‑160/10, EU:C:2011:508, punti 62 sa 64, kif ukoll tal-5 ta’ Lulju 2012, Hörnfeldt, C‑141/11, EU:C:2012:421, punt 37).

45

Għaldaqstant, għandu jiġi ddeterminat jekk il-leġiżlatur, fl-eżerċizzju tal-marġni wiesa’ ta’ evalwazzjoni li għandu fil-qasam tal-politika soċjali u tal-impjieg, fittex li jilħaq bilanċ bejn ir-rieda li jiffavorixxi l-aċċess tal-ħaddiema żgħar fl-età għall-impjieg u l-osservanza tad-dritt tal-persuni iktar anzjani li jaħdmu.

46

B’hekk, fir-rigward tal-għan intiż li jikkonsisti, b’mod ġenerali, li jiżgura t-tiġdid tal-populazzjoni attiva okkupata, jista’ jiġi sostnut li tali għan ma jmurx lil hinn minn dak li huwa neċessarju, peress li jista’ jiġi raġonevolment maħsub li jiġi rrifjutat ir-reklutaġġ ta’ persuni rtirati, sabiex jiġi promoss l-impjieg sħiħ tal-populazzjoni attiva jew li jiffavorixxi l-aċċess għas-suq tax-xogħol lill-persuni iżgħar fl-età.

47

Min-naħa l-oħra, kif ġie rrilevat mill-qorti tar-rinviju, ma huwiex ċert li l-miżura inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li tikkonsisti fil-projbizzjoni lill-persuni rtirati li jipparteċipaw fil-manifestazzjonijiet ta’ interess għall-għoti ta’ inkarigi ta’ analiżi u ta’ konsulenza tippermetti effettivament li ttejjeb iċ-ċansijiet ta’ dħul fil-ħajja attiva tal-persuni l-iżgħar fl-età. Fil-fatt, l-eżekuzzjoni ta’ inkarigi ta’ analiżi u ta’ konsulenza li jistgħu jirrivelaw ruħhom delikati u kumplessi, persuna iktar anzjana hija probabbilment f’sitwazzjoni aħjar, fid-dawl tal-esperjenza li hija kisbet, sabiex tissodisfa l-inkarigu li ngħatalha. Għaldaqstant, ir-reklutaġġ tagħha hija ta’ benefiċċju kemm għall-awtorità pubblika fl-oriġini tal-manifestazzjoni ta’ interess kif ukoll fir-rigward tal-interess ġenerali. Għalkemm tiġdid tal-persunal fl-attività jista’ jintervjeni fil-każ fejn persuni għandhom diġà ċerta esperjenza li jimmanifestaw l-interess tagħhom għall-eżekuzzjoni ta’ tali inkarigi, billi b’hekk jippermetti lil ħaddiem iżgħar fl-età, li ser jiġu warajhom fl-impjieg li ser jispiċċaw minnu, li jaċċedu għas-suq tax-xogħol, għad hemm bżonn li dawn l-inkarigi ta’ analiżi u ta’ konsulenza ma jikkorrispondux għall-impjiegi iżolati, għal żmien determinat u li ma joffru ebda possibbiltà ta’ żvilupp professjonali sussegwenti.

48

Barra minn hekk, hemm lok li jiġi vverifikat jekk il-projbizzjoni inkwistjoni ma tmurx lil hinn minn dak li huwa neċessarju biex jintlaħaq l-għan segwit, billi tippreġudika eċċessivament il-pretenzjonijiet leġittimi tal-persuni rtirati, peress li hija bbażata biss fuq il-kriterju tal-età li tippermeti li jiġi bbenefikat minn pensjoni ta’ rtirar u ma tiħux inkunsiderazzjoni n-natura raġonevoli jew le tal-livell tal-pensjoni ta’ rtirar li minnhom il-persuni kkonċernati jibbenefikaw fl-aħħar tal-karriera professjonali tagħhom.

49

Issa, teħid inkunsiderazzjoni tal-livell tal-pensjoni tal-irtirar li minnu jistgħu jibbenefikaw il-persuni kkonċernati huwa rilevanti, peress li l-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali tippermetti lil dawn il-persuni li jokkupaw pożizzjonijiet ta’ sorveljanza u ta’ tmexxija għal żmien determinat u bħala volontarji, skont il-kunsiderazzjonijiet ta’ ordni baġitarju invokati mill-Gvern Taljan fl-istess waqt għall-għan ta’ politika tal-impjieg ibbażat fuq tiġdid tal-persunal fl-attività.

50

Hija l-qorti nazzjonali li hija kompetenti biss biex tevalwa l-fatti inkwistjoni fil-kawża prinċipali u biex tinterpreta l-leġiżlazzjoni nazzjonali applikabbli, li tivverifika jekk il-projbizzjoni magħmula għal persuni rtirati li jipparteċipaw għall-manifestazzjonijiet ta’ interess fid-dawl tal-għoti ta’ inkarigi ta’ analiżi u ta’ konsulenza hija xierqa li tiggarantixxi t-twettiq tal-għan invokat u tirrispondi tassew għat-tħassib li tintlaħaq b’mod koerenti u sistematiku (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tal-10 ta’ Marzu 2009, Hartlauer, C‑169/07, EU:C:2009:141, punt 55, u tat-12 ta’ Jannar 2010, Petersen, C‑341/08, EU:C:2010:4, punt 53).

51

F’dan il-kuntest, huwa l-obbligu tagħha, b’mod partikolari, li tivverifika jekk il-possibbiltà li jingħataw pożizzjonijiet ta’ sorveljanza u ta’ tmexxija okkupati b’mod volontarju ma jikkostitwixxix, fir-realtà, għan ta’ politika baġitarja segwit mil-leġiżlazzjoni inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li jinsab f’kuntradizzjoni mal-għan ta’ politika tal-impjieg ibbażat fuq it-tiġdid tal-persunal fl-attività.

52

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet kollha preċedenti, għandha tingħata risposta għad-domanda magħmula li d-Direttiva 2000/78, b’mod partikolari l-Artikolu 2(2), l-Artikolu 3(1) u l-Artikolu 6(1) tagħha, għandha tiġi interpretata fis-sens li ma tipprekludix leġiżlazzjoni nazzjonali li tipprojbixxi lill-awtoritajiet pubbliċi li jagħtu inkarigi ta’ analiżi u ta’ konsulenza lill-persuni rtirati, sa fejn, minn naħa, din il-leġiżlazzjoni ssegwi għan leġittimu ta’ politika tal-impjieg u tas-suq tax-xogħol u, min-naħa l-oħra, il-mezzi implimentati biex jitwettaq dan l-għan huma xierqa u neċessarji. Hija l-qorti tar-rinviju li għandha tivverifika jekk dan huwa effettivament il-każ fil-kawża prinċipali.

53

Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija din il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura.

Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (It-Tmien Awla) taqta’ u tiddeċiedi:

Id-Direttiva tal-Kunsill 2000/78/KE tas-27 ta’ Novembru 2000 li tistabbilixxi qafas ġenerali għall-ugwaljanza fit-trattament fl-impjieg u fix-xogħol, b’mod partikolari l-Artikolu 2(2), l-Artikolu 3(1) u l-Artikolu 6(1) tagħha, għandha tiġi interpretata fis-sens li ma tipprekludix leġiżlazzjoni nazzjonali li tipprojbixxi lill-awtoritajiet pubbliċi li jagħtu inkarigi ta’ analiżi u ta’ konsulenza lill-persuni rtirati, sa fejn, minn naħa, din il-leġiżlazzjoni ssegwi għan leġittimu ta’ politika tal-impjieg u tas-suq tax-xogħol u, min-naħa l-oħra, il-mezzi implimentati biex jitwettaq dan l-għan huma xierqa u neċessarji. Hija l-qorti tar-rinviju li għandha tivverifika jekk dan huwa effettivament il-każ fil-kawża prinċipali.