SENTENZA TAL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (Il-Ħames Awla)
31 ta’ Mejju 2018 ( *1 )
“Rinviju għal deċiżjoni preliminari – Kontroll ta’ operazzjonijiet ta’ konċentrazzjoni bejn impriżi – Regolament (KE) Nru 139/2004 – Artikolu 7(1) – Implimentazzjoni ta’ konċentrazzjoni qabel in-notifika lill-Kummissjoni Ewropea u qabel id-dikjarazzjoni ta’ kompatibbiltà mas-suq komuni – Projbizzjoni – Portata – Kunċett ta’ ‘konċentrazzjoni’ – Xoljiment ta’ ftehim ta’ kooperazzjoni ma’ terz minn waħda mill-impriżi li huma partijiet fil-konċentrazzjoni”
Fil-Kawża C-633/16,
li għandha bħala suġġett talba għal deċiżjoni preliminari skont l-Artikolu 267 TFUE, imressqa mis-Sø- og Handelsretten (il-Qorti Marittima u Kummerċjali, id-Danimarka), permezz ta’ deċiżjoni tal-25 ta’ Novembru 2016, li waslet fil-Qorti tal-Ġustizzja fis-7 ta’ Diċembru 2016, fil-proċedura
Ernst & Young P/S
vs
Konkurrencerådet,
IL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (Il-Ħames Awla),
komposta minn J. L. da Cruz Vilaça, President tal-Awla, A. Tizzano (Relatur), Viċi President tal-Qorti tal-Ġustizzja, A. Borg Barthet, M. Berger u F. Biltgen, Imħallfin,
Avukat Ġenerali: N. Wahl,
Reġistratur: C. Strömholm, Amministratur,
wara li rat il-proċedura bil-miktub u wara s-seduta tal-15 ta’ Novembru 2017,
wara li kkunsidrat l-osservazzjonijiet ippreżentati:
– |
għal Ernst & Young P/S, minn G. Holtsø u J. Plum, advokater, |
– |
għall-Gvern Daniż, minn C. Thorning, bħala aġent, assistit minn J. Pinborg, advokat, |
– |
għall-Kummissjoni Ewropea, minn G. Conte u T. Vecchi, bħala aġenti, assistiti minn H. Peytz, advokat, |
wara li semgħet il-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali, ippreżentati fis-seduta tat-18 ta’ Jannar 2018,
tagħti l-preżenti
Sentenza
1 |
It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-Artikolu 7(1) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 139/2004 tal-20 ta’ Jannar 2004 dwar il-kontroll ta’ konċentrazzjonijiet bejn impriżi (ir-Regolament tal-KE dwar l-Għaqdiet) (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 8, Vol. 3, p. 40). |
2 |
Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ rikors għal annullament ippreżentat minn Ernst & Young P/S quddiem is-Sø- og Handelsretten (il-Qorti Marittima u Kummerċjali, id-Danimarka) kontra deċiżjoni tal-Konkurrencerådet (il-Kunsill tal-Kompetizzjoni, id-Danimarka) li permezz tagħha dan tal-aħħar ikkonstata li, minn naħa, Ernst & Young, Ernst & Young Europe LLP, Ernst & Young Godkendt Revisionsaktieselskab, Ernst & Young Global Limited u EYGS LLP (iktar ’il quddiem, flimkien, il-“kumpanniji EY”) u, min-naħa l-oħra, KPMG Statsautoriseret Revisionspartnerselskab, Komplementarselskabet af 1. januar 2009 Statsautoriseret Revisionsaktieselskab u KPMG Ejendomme Flintholm K/S (iktar ’il quddiem, flimkien, il-kumpanniji “KPMG DK”) kienu kisru l-projbizzjoni fir-rigward tal-implimentazzjoni ta’ operazzjoni ta’ konċentrazzjoni qabel l-awtorizzazzjoni tagħha mill-Kunsill tal-Kompetizzjoni (iktar ’il quddiem l-“obbligu ta’ sospensjoni”), konformement mal-Artikolu 12c(5) tal-konkurrencelov (il-Liġi Daniża dwar il-Kompetizzjoni). |
Il-kuntest ġuridiku
Id-dritt tal-Unjoni
3 |
Il-premessi 5, 6, 20 u 34 tar-Regolament Nru 139/2004 huma fformulati kif ġej:
[…]
[…]
|
4 |
L-Artikolu 3 ta’ dan ir-regolament, intitolat “Definizzjoni ta’ konċentrazzjoni”, jipprevedi, fil-paragrafi 1 u 2 tiegħu: “1. Għandu jitqies li hemm konċentrazzjoni meta jkun hemm bidla fil-kontroll fuq bażi dewwiema, liema bidla tkun ir-riżultat ta’:
2. Kontroll għandu jkun permezz ta’ drittijiet, kuntratti, jew permezz ta’ kull mezz ieħor li, separatament jew flimkien, fil-kuntest tal-fatti u tal-liġijiet involuti, jikkonferixxu l-possibbiltà li tkun eżerċitata influwenza deċiżiva fuq l-impriża, b’mod partikolari permezz ta’:
|
5 |
L-Artikolu 4 tal-imsemmi regolament, intitolat “Notifika minn qabel ta’ konċentrazzjonijiet u riferenza qabel in-notifika fuq talba tal-partijiet li jagħmlu n-notifika”, jipprovdi, fl-ewwel subparagrafu tal-paragrafu 1 tiegħu: “Konċentrazzjoni[jiet] b’dimensjoni Komunitarja definiti f’dan ir-Regolament għandhom ikunu notifikati lill-Kummissjoni qabel ma jiġu implimentati u wara l-konklużjoni tal-ftehim, id-dikjarazzjoni ta’ l-offerta pubblika, jew l-akkwist ta’ interess li għandu kontroll.” |
6 |
L-Artikolu 7 tal-istess regolament, intitolat “Sospensjoni ta’ konċentrazzjonijiet”, jipprevedi, fil-paragrafi 1 sa 3 tiegħu: “1. Konċentrazzjoni b’dimensjoni Komunitarja kif definit f’Artikolu 1, jew konċentrazzjoni li għandha tkun eżaminata mill-Kummissjoni skond l-Artikolu 4(5), ma għandhiex tkun implimentata qabel tkun notifikata jew qabel ma tkun dikjarata kompatibbli mas-suq komuni permezz ta’ deċiżjoni skond l-Artikoli 6(1)(b), 8 (1) jew 8 (2), jew a bażi ta’ preżunzjoni skond l-Artikolu 10(6). 2. Il-paragrafu 1 ma għandux ifixkel l-implimentazzjoni ta’ offerta pubblika jew ta’ serje ta’ transazzjonijiet f’titoli inklużi dawk li jistgħu jinbidlu f’titoli oħra u li tħallew jiġu negozjati f’suq bħal ma huwa borża u li permezz tagħhom kien akkwistat il-kontroll, fis-sens ta’ l-Artikolu 3, minn diversi bejjiegħa. Dan sakemm:
3. Il‑Kummissjoni tista’, wara li ssirilha talba, toħroġ deroga mill-obbligi imposti fil-paragrafi 1 jew 2. It-talba biex tingħata deroga għandha tinkludi l-argumenti u r-raġunijiet ta’ min jagħmilha. Meta tkun qed tiddeċiedi dwar din it-talba, l-Kummissjoni għandha tqis, fost l-oħrajn, l-effetti tas-sospensjoni fuq waħda jew aktar minn waħda mill-impriżi konċernati fir-rigward tal-konċentrazzjoni jew fuq parti terz u t-theddida lill-kompetizzjoni li tipperżenta l-konċentrazzjoni. Din id-deroga tista ssir b’kundizzjonijiet u obbligi sabiex ikunu assigurati l-kundizzjonijiet ta’ kompetizzjoni effettiva. L-applikazzjoni għal deroga tista’ ssir u d-deroga tista’ tingħata f’kull stadju, kemm qabel in-notifika u anki wara t-transazzjoni.” |
7 |
L-Artikolu 21 tar-Regolament Nru 139/2004, intitolat “Applikazzjoni tar-Regolament u ġurisdizzjoni”, jipprovdi, fil-paragrafu 1 tiegħu: “Dan ir-Regolament biss għandu japplika għal konċentrazzjonijiet kif definiti fl-Artikolu 3, u r-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1/2003 [tas-16 ta’ Diċembru 2002 fuq l-implimentazzjoni tar-regoli tal-kompetizzjoni mniżżlin fl-Artikoli [101] u [102 TFUE] (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 8, Vol. 2, p. 205)], (KEE) Nru 1017/68 […], (KEE) Nru 4056/86 […] u (KEE) Nru 3975/87 […] ma għandhomx japplikaw, minbarra fir-rigward ta’ joint ventures li ma għandhomx dimensjoni Komunitarja u li għandhom bħala skop jew effett il-kordinazzjoni ta’ l-imġieba kompetittiva li baqgħa indipendenti.” |
Id-dritt Daniż
8 |
L-Artikolu 12c tal-Liġi Daniża dwar il-Kompetizzjoni jipprovdi: “1. L-Awtorità Daniża tal-Kompetizzjoni u tal-Konsumatur għandha tiddeċiedi jekk konċentrazzjoni tistax tiġi approvata jew ipprojbita. […] 5. Konċentrazzjoni li hija suġġetta għad-dispożizzjonijiet ta’ din il-liġi ma għandhiex tiġi implimentata qabel ma tkun ġiet innotifikata jew sakemm ma tkunx ġiet approvata mill-Awtorità Daniża tal-Kompetizzjoni u tal-Konsumatur taħt il-paragrafu 1 ta’ hawn fuq. […] 6. L-Awtorità Daniża tal-Kompetizzjoni u tal-Konsumatur tista’ tagħti deroga mid-dispożizzjonijiet tal-paragrafu 5 u tista’ tissuġġetta din id-deroga għal kundizzjonijiet u għal obbligi maħsuba sabiex jiġu żgurati kundizzjonijiet ta’ kompetizzjoni effettiva.” |
9 |
Mill-espożizzjoni tal-motivi tal-Artikolu 12c tal-Liġi Daniża dwar il-Kompetizzjoni jirriżulta li d-dispożizzjonijiet Daniżi dwar il-kontroll tal-konċentrazzjonijiet huma bbażati fuq dawk tar-Regolament Nru 139/2004 u għandhom jiġu interpretati konformement magħhom, fir-rigward tad-definizzjoni u tal-portata kemm tal-kunċett ta’ “konċentrazzjoni” u kemm tal-obbligu ta’ sospensjoni. |
Il-kawża prinċipali u d-domandi preliminari
10 |
Fit-18 ta’ Novembru 2013, il-kumpanniji KPMG DK ikkonkludew ftehim ta’ konċentrazzjoni mal-kumpanniji EY (iktar ’il quddiem il-“ftehim ta’ konċentrazzjoni”). |
11 |
F’dak iż-żmien, il-kumpanniji KPMG DK u EY kienu uffiċini ta’ awditjar li kienu jipprovdu servizzi ta’ awditjar statutorju jew ta’ awditjar indipendenti u ta’ kontabbiltà fid-Danimarka. |
12 |
Fid-data tal-konklużjoni tal-ftehim ta’ konċentrazzjoni, il-kumpanniji KPMG DK kienu membri ta’ netwerk internazzjonali ta’ uffiċini ta’ awdituri indipendenti bl-isem ta’ KPMG International Cooperative (iktar ’il quddiem “KPMG International”). Peress li l-kumpanniji KPMG DK ma kinux integrati strutturalment fin-netwerk KPMG International, fil-15 ta’ Frar 2010 kien ġie konkluż ftehim ta’ kooperazzjoni bejn il-kumpanniji KPMG DK u KMPG International (iktar ’il quddiem il-“ftehim ta’ kooperazzjoni”). Skont dan il-ftehim, il-kumpanniji KPMG DK kellhom id-dritt esklużiv li jagħmlu parti minn KPMG International fid-Danimarka u li jużaw it-trade marks ta’ KPMG International għall-attivitajiet kummerċjali tagħhom f’dan l-Istat Membru. |
13 |
Il-ftehim ta’ kooperazzjoni kien jinkludi wkoll klawżoli dwar it-tqassim tal-klijenti, dwar l-obbligu li jiġu pprovduti servizzi lill-klijenti ta’ Stati oħra u dwar kumpens annwali għall-parteċipazzjoni fin-netwerk. Barra minn hekk, dan il-ftehim kien jipprevedi li l-uffiċini ta’ awditjar parteċipanti ma setgħux jikkonkludu bejniethom kuntratti kummerċjali bħalma huma soċjetajiet jew impriżi konġunti. Dan il-ftehim kien jistabbilixxi wkoll kooperazzjoni volontarja u integrata bejn l-uffiċini ta’ awditjar parteċipanti, li kienu jaħdmu fuq il-bażi ta’ standards u ta’ proċeduri komuni u li, fir-rigward tal-klijenti, kienu jippreżentaw ruħhom bħala netwerk globali, minkejja li kull wieħed minnhom kien impriża awtonoma u indipendenti mill-perspettiva tad-dritt tal-kompetizzjoni. |
14 |
Skont it-termini tal-ftehim ta’ konċentrazzjoni, sa mill-iffirmar tiegħu, il-kumpanniji KPMG DK kellhom jiddikjaraw li, fid-dawl ta’ konċentrazzjoni mal-kumpanniji EY, huma kienu ser jirtiraw minn KPMG International sa mhux iktar tard mit-30 ta’ Settembru 2014. Skont il-ftehim ta’ kooperazzjoni, ir-rinunzja għal dan il-ftehim minn waħda mill-partijiet kellha ssir b’avviż minn qabel ta’ minn tal-inqas sitt xhur qabel l-għeluq tas-sena fiskali ta’ KPMG International. |
15 |
Huwa paċifiku bejn il-partijiet fil-kawża prinċipali li l-konċentrazzjoni inkwistjoni ma kellhiex dimensjoni Komunitarja, fis-sens tar-Regolament Nru 139/2004, li kellha tkun is-suġġett ta’ notifika lill-awtoritajiet kompetenti Daniżi u li l-implimentazzjoni tagħha kienet suġġetta għall-awtorizzazzjoni minn qabel ta’ dawn l-awtoritajiet. |
16 |
Wara li ffirmaw il-ftehim ta’ konċentrazzjoni fit-18 ta’ Novembru 2013, il-kumpanniji KPMG DK irrunzjaw, fl-istess jum, għall-ftehim ta’ kooperazzjoni b’effett mit-30 ta’ Settembru 2014. Ir-rinunzja għall-ftehim ta’ kooperazzjoni ma kinitx suġġetta, fiha nfisha, għall-approvazzjoni tal-awtoritajiet tal-kompetizzjoni. |
17 |
Il-konklużjoni tal-ftehim ta’ konċentrazzjoni saret pubblika fid-19 ta’ Novembru 2013. |
18 |
Fl-20 ta’ Novembru 2013, KMPG International għamlet pubblika l-intenzjoni tagħha li żżomm preżenza fis-suq Daniż u, għal dan il-għan, fil-21 ta’ Novembru 2013, ħolqot attività ġdida ta’ awditjar u ta’ verifika tal-kontijiet fid-Danimarka, u dan minkejja li l-ftehim ta’ kooperazzjoni kien għadu fis-seħħ. |
19 |
Diversi klijenti tal-kumpanniji KPMG DK iddeċidew li jibdlu l-awdituri statutorji jew l-awdituri indipendenti, fejn iddeċidew li jew jużaw is-servizzi ta’ KPMG International jew ta’ operaturi oħra. |
20 |
Il-kumpanniji KPMG DK u EY implimentaw il-proċedura ta’ notifika minn qabel hekk kif il-ftehim ta’ konċentrazzjoni sar pubbliku u l-ewwel kuntatti mal-awtoritajiet Daniżi kienu saru sa mill-21 ta’ Novembru 2013. |
21 |
Fit-13 ta’ Diċembru 2013 l-operazzjoni kienet ġiet innotifikata lill-Konkurrence‑ og Forbrugerstyrelsen (l-Awtorità tal-Kompetizzjoni u tal-Konsumatur, id-Danimarka) u l-konċentrazzjoni ġiet awtorizzata permezz ta’ deċiżjoni tal-Kunsill tal-Kompetizzjoni tat-28 ta’ Mejju 2014, li kienet suġġetta għal numru ta’ impenji li kellhom jittieħdu mill-partijiet. Wara din l-awtorizzazzjoni, il-kumpanniji KPMG DK u KPMG International qablu li jtemmu l-ftehim ta’ kooperazzjoni b’effett mit-30 ta’ Ġunju 2014. |
22 |
Permezz ta’ deċiżjoni tas-17 ta’ Diċembru 2014 (iktar ’il quddiem id-“deċiżjoni kontenzjuża”), il-Kunsill tal-Kompetizzjoni kkonstata li l-kumpanniji KPMG DK, billi rrinunzjaw għall-ftehim ta’ kooperazzjoni, fit-18 ta’ Novembru 2013, konformement mal-ftehim ta’ konċentrazzjoni, jiġifieri qabel ma l-Kunsill tal-Kompetizzjoni ma kien awtorizza l-konċentrazzjoni, kienu naqsu milli josservaw il-projbizzjoni, prevista fil-Liġi Daniża dwar il-Kompetizzjoni, fir-rigward tal-implimentazzjoni ta’ konċentrazzjoni qabel din l-awtorizzazzjoni. |
23 |
Il-Kunsill tal-Kompetizzjoni jibbaża d-deċiżjoni kontenzjuża fuq evalwazzjoni tal-fatti kollha, li minnha jirriżulta li r-rinunzja għall-ftehim ta’ kooperazzjoni hija, b’mod partikolari, marbuta speċifikament mal-konċentrazzjoni, hija irreveresibbli u tista’ tipproduċi effetti fuq is-suq matul il-perijodu bejn din ir-rinunzja stess u l-awtorizzazzjoni tal-konċentrazzjoni. B’mod partikolari, il-Kunsill tal-Kompetizzjoni qies li ma kienx meħtieġ li jiġi stabbilit li l-imsemmija rinunzja kienet ikkawżat effetti li mmaterjalizzaw ruħhom fis-suq sa fejn il-fatt li setgħet tipproduċi dawn l-effetti huwa biżżejjed. |
24 |
Ernst & Young, fl-1 ta’ Ġunju 2015, ippreżentat quddiem is-Sø- og Handelsretten (il-Qorti Marittima u Kummerċjali) rikors għal annullament kontra d-deċiżjoni kontenzjuża fejn ikkontestat, b’mod partikolari, l-interpretazzjoni mogħtija mill-Kunsill tal-Kompetizzjoni lill-portata tal-projbizzjoni fir-rigward tal-implimentazzjoni ta’ konċentrazzjoni qabel l-awtorizzazzjoni ta’ din il-konċentrazzjoni mill-Kunsill tal-Kompetizzjoni, kif ukoll ir-raġunijiet li fuqhom kienet ibbażata d-deċiżjoni kontenzjuża u l-impatt li allegatament kellha r-rinunzja għall-ftehim ta’ kooperazzjoni fuq is-suq. |
25 |
Barra minn hekk, Ernst & Young enfasizzat li s-soluzzjoni tat-tilwima fil-kawża prinċipali kien ser ikollha effett fuq il-kwistjoni ta’ eventwali sanzjoni kriminali, sa fejn l-Awtorità Daniża tal-Kompetizzjoni u tal-Konsumatur, fil-11 ta’ Ġunju 2015, kienet ressqet il-każ quddiem l-iStatsanklageren for Særlig Økonomisk og International Kriminalitet (il-Prosekutur tal-Istat għall-Kriminalità Ekonomika u Internazzjonali Gravi, id-Danimarka) sabiex l-aġir tal-kumpanniji EY jiġi evalwat minn perspettiva kriminali. |
26 |
Peress li r-regoli Daniżi dwar il-kontroll tal-konċentrazzjonijiet huma bbażati fuq ir-Regolament Nru 139/2004 u peress li l-Kunsill tal-Kompetizzjoni, fid-deċiżjoni kontenzjuża, irrefera, essenzjalment, għall-prassi deċiżjonali tal-Kummissjoni u għall-ġurisprudenza tal-qorti tal-Unjoni, il-qorti tar-rinviju qieset li l-interpretazzjoni tal-Artikolu 7(1) tar-Regolament Nru 139/2004 kienet qiegħda tagħti lok għal xi dubji. |
27 |
F’dawn iċ-ċirkustanzi, is-Sø- og Handelsretten (il-Qorti Marittima u Kummerċjali) iddeċidiet li tissospendi l-proċedura quddiemha u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari segwenti:
|
Fuq il-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja
28 |
Il‑Kummissjoni espremiet numru ta’ dubji dwar il-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tagħti deċiżjoni dwar din it-talba għal deċiżjoni preliminari minħabba li d-dritt tal-Unjoni ma huwiex applikabbli fit-tilwima fil-kawża prinċipali u minħabba li l-liġi applikabbli ma tagħmilx riferiment għad-dritt tal-Unjoni, iżda huma biss ix-xogħlijiet preparatorji ta’ din il-liġi li jispeċifikaw li din il-liġi għandha tiġi interpretata fid-dawl tar-Regolament Nru 139/2004 kif ukoll fid-dawl tal-ġurisprudenza tal-Qorti Ġenerali tal-Unjoni Ewropea u tal-Qorti tal-Ġustizzja. |
29 |
F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li, konformement mal-Artikolu 267 TFUE, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha ġurisdizzjoni sabiex tagħti deċiżjoni preliminari dwar l-interpretazzjoni tat-Trattati kif ukoll tal-atti meħuda mill-istituzzjonijiet tal-Unjoni Ewropea. Fil-kuntest tal-kooperazzjoni bejn il-Qorti tal-Ġustizzja u l-qrati nazzjonali, stabbilita permezz ta’ dan l-artikolu, hija biss il-qorti nazzjonali li għandha, fid-dawl tal-karatteristiċi partikolari ta’ kull kawża, tevalwa kemm il-ħtieġa ta’ deċiżjoni preliminari sabiex tkun f’pożizzjoni li tagħti d-deċiżjoni tagħha u kemm ir-rilevanza tad-domandi li hija tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja. Għaldaqstant, meta d-domandi magħmula mill-qrati nazzjonali jkunu jikkonċernaw l-interpretazzjoni ta’ dispożizzjoni tad-dritt tal-Unjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja tkun, bħala prinċipju, meħtieġa tagħti deċiżjoni (sentenza tal-14 ta’ Marzu 2013, Allianz Hungária Biztosító et, C‑32/11, EU:C:2013:160, punt 19 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata). |
30 |
B’applikazzjoni ta’ din il-ġurisprudenza, il-Qorti tal-Ġustizzja, f’diversi okkażjonijiet, iddikjarat li kellha ġurisdizzjoni sabiex tagħti deċiżjoni dwar talbiet għal deċiżjoni preliminari li kienu jikkonċernaw dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni f’sitwazzjonijiet fejn il-fatti fil-kawża prinċipali kienu jaqgħu barra mill-kamp ta’ applikazzjoni diretta tad-dritt tal-Unjoni iżda li fihom l-imsemmija dispożizzjonijiet kienu saru applikabbli bis-saħħa tal-leġiżlazzjoni nazzjonali, li, għas-soluzzjonijiet mogħtija għal sitwazzjonijiet purament interni, kienet tikkonforma ruħha mas-soluzzjonijiet mogħtija fid-dritt tal-Unjoni. Fil-fatt, f’tali każijiet, hemm interess ċert tal-Unjoni li, sabiex jiġu evitati diverġenzi futuri fl-interpretazzjoni, id-dispożizzjonijiet jew il-kunċetti meħuda mid-dritt tal-Unjoni jirċievu interpretazzjoni uniformi, irrispettivament mill-kundizzjonijiet li fihom ikunu maħsuba li japplikaw (sentenza tal-14 ta’ Marzu 2013, Allianz Hungária Biztosító et, C-32/11, EU:C:2013:160, punt 20 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata). |
31 |
Fir-rigward tat-talba għal deċiżjoni preliminari ineżami, għandu jiġi osservat li, għall-kuntrarju tal-Liġi Taljana dwar il-Kompetizzjoni li kienet inkwistjoni fil-kawża li tat lok għas-sentenza tal-11 ta’ Diċembru 2007, ETI et (C-280/06, EU:C:2007:775, punti 23 u 24), il-Liġi Daniża dwar il-Kompetizzjoni ma tagħmilx riferiment dirett għad-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni li ntalbet l-interpretazzjoni tagħhom. |
32 |
Bl-istess mod, għall-kuntrarju tad-dispożizzjonijiet tal-Liġi Ungeriża dwar il-Kompetizzjoni li kienet inkwistjoni fil-kawża li tat lok għas-sentenza tal-14 ta’ Marzu 2013, Allianz Hungária Biztosító et (C-32/11, EU:C:2013:160, punt 21), il-Liġi Daniża dwar il-Kompetizzjoni ma tirriproduċix b’mod dirett id-dispożizzjonijiet korrispondenti tar-Regolament Nru 139/2004. |
33 |
Madankollu, minn naħa, mill-atti fil-proċess ippreżentat quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li x-xogħlijiet preparatorji tal-Liġi Daniża dwar il-Kompetizzjoni juru li l-intenzjoni tal-leġiżlatur Daniż kienet li jarmonizza d-dritt nazzjonali tal-kompetizzjoni fil-qasam tal-kontroll tal-konċentrazzjonijiet ma’ dak tal-Unjoni, sa fejn id-dispożizzjonijiet nazzjonali huma essenzjalment ibbażati fuq ir-Regolament Nru 139/2004. Fil-fatt, l-Artikolu 12c(5) tal-Liġi Daniża dwar il-Kompetizzjoni jintroduċi projbizzjoni fir-rigward tal-implimentazzjoni ta’ kull operazzjoni ta’ konċentrazzjoni qabel ma din tiġi nnotifikata lil jew awtorizzata mill-awtoritajiet kompetenti, projbizzjoni li essenzjalment hija identifika għal dik prevista fl-Artikolu 7(1) tar-Regolament Nru 139/2004. |
34 |
Min-naħa l-oħra, il-qorti tar-rinviju, fl-evalwazzjoni tagħha tal-karatteristiċi partikolari tal-kawża pendenti quddiemha u, b’mod partikolari, tax-xogħlijiet preparatorji tal-liġi nazzjonali applikabbli li l-interpretazzjoni tagħha taqa’ fil-kompitu tal-qorti tar-rinviju, qieset li d-dritt Daniż għandu jiġi interpretat fid-dawl, b’mod partikolari, tal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja. |
35 |
F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha ġurisdizzjoni sabiex tirrispondi għad-domandi magħmula mill-qorti tar-rinviju. |
Fuq l-ewwel sat-tielet domanda
36 |
Permezz tal-ewwel sat-tielet domanda tagħha, li għandhom jiġu eżaminati flimkien, il-qorti tar-rinviju qiegħda essenzjalment tistaqsi jekk l-Artikolu 7(1) tar-Regolament Nru 139/2004 għandux jiġi interpretat fis-sens li konċentrazzjoni tkun implimentata biss permezz ta’ operazzjoni li, kompletament jew parzjalment, fil-fatt jew fid-dritt, tikkontribwixxi għall-bidla fil-kontroll tal-impriża kkonċernata. B’mod partikolari, hija tixtieq tkun taf jekk ir-rinunzja għal ftehim ta’ kooperazzjoni, f’ċirkustanzi bħal dawk inkwistjoni fil-kawża prinċipali, tistax titqies li timplika l-implimentazzjoni ta’ konċentrazzjoni u jekk, f’dan ir-rigward, hijiex rilevanti l-kwistjoni ta’ jekk tali rinunzja kellhiex effetti fuq is-suq. |
37 |
Sabiex tingħata risposta għal dawn id-domandi, għandu jitfakkar li l-Artikolu 7(1) tar-Regolament Nru 139/2004 jipprevedi biss li konċentrazzjoni la tista’ tiġi implimentata qabel ma tiġi nnotifikata u lanqas qabel ma tiġi ddikjarata kompatibbli mas-suq komuni. |
38 |
B’hekk, din id-dispożizzjoni ma tipprovdi ebda indikazzjoni fir-rigward tal-kundizzjonijiet li fil-preżenza tagħhom konċentrazzjoni titqies li hija implimentata u, b’mod partikolari, ma tispeċifikax jekk l-implimentazzjoni ta’ konċentrazzjoni tistax isseħħ b’riżultat ta’ operazzjoni li ma tikkontribwixxix għall-bidla fil-kontroll tal-impriża kkonċernata. |
39 |
Għaldaqstant, għandu jiġi kkonstatat li l-formulazzjoni tal-imsemmi Artikolu 7 ma tippermettix, waħedha, li tiġi speċifikata l-portata tal-projbizzjoni stabbilita f’dan l-artikolu. |
40 |
Issa, meta l-interpretazzjoni letterali ta’ dispożizzjoni tad-dritt tal-Unjoni ma tippermettix li tiġi evalwata l-portata preċiża tagħha, il-leġiżlazzjoni inkwistjoni għandha tiġi interpretata fuq il-bażi kemm tal-għan tagħha u kemm tal-istruttura ġenerali tagħha (sentenza tas-7 ta’ Settembru 2017, Austria Asphalt, C-248/16, EU:C:2017:643, punt 20 u l-ġurisprudenza ċċitata). |
41 |
Fir-rigward tal-għanijiet segwiti mir-Regolament Nru 139/2004, mill-premessa 5 tiegħu jirriżulta b’mod partikolari li l-għan ta’ dan ir-regolament huwa li jiġi żgurat li r-ristrutturazzjonijiet tal-impriżi ma jikkawżawx dannu dejjiemi għall-kompetizzjoni. Għaldaqstant, id-dritt tal-Unjoni għandu jinkludi dispożizzjonijiet applikabbli għall-konċentrazzjonijiet li jistgħu jostakolaw b’mod sinjifikattiv kompetizzjoni effettiva fis-suq intern jew f’parti sostanzjali tiegħu. Għal dan il-għan, skont il-premessa 6 tiegħu, l-imsemmi regolament għandu jippermetti kontroll effettiv tal-konċentrazzjonijiet kollha fid-dawl tal-effett tagħhom fuq l-istruttura tal-kompetizzjoni fl-Unjoni (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tas-7 ta’ Settembru 2017, Austria Asphalt, C-248/16, EU:C:2017:643, punt 21). |
42 |
Huwa speċifikament sabiex tiġi żgurata l-effettività ta’ dan il-kontroll li, kif jirriżulta mill-premessa 34 tar-Regolament Nru 139/2004, l-impriżi huma obbligati jinnotifikaw minn qabel il-konċentrazzjonijiet tagħhom u li l-implimentazzjoni ta’ dawn il-konċentrazzjonijiet għandha tiġi sospiża sal-adozzjoni ta’ deċiżjoni finali. |
43 |
Issa, għandu jiġi osservat li, għal dan il-għan, l-Artikolu 7(1) tal-imsemmi regolament, filwaqt li jipprojbixxi l-implimentazzjoni ta’ konċentrazzjoni, jillimita din il-projbizzjoni għall-konċentrazzjonijiet biss, kif iddefiniti fl-Artikolu 3 tal-istess regolament, u jeskludi bl-istess mod li tiġi pprojbita kull operazzjoni li ma tistax titqies li tikkontribwixxi għall-implimentazzjoni ta’ konċentrazzjoni. |
44 |
Minn dan isegwi li, sabiex tiġi ddefinita l-portata tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 139/2004, għandha tittieħed inkunsiderazzjoni d-definizzjoni tal-kunċett ta’ konċentrazzjoni li tinsab fl-imsemmi Artikolu 3. |
45 |
Issa, skont it-termini ta’ din id-dispożizzjoni, konċentrazzjoni għandha titqies li hija implimentata meta bidla dejjiema fil-kontroll tirriżulta mill-amalgamazzjoni ta’ żewġ impriżi jew iktar jew ta’ żewġ partijiet jew iktar ta’ tali impriżi, jew mill-akkwist, minn persuna waħda jew iktar li jkollha diġà l-kontroll ta’ minn tal-inqas impriża waħda jew minn impriża waħda jew iktar, tal-kontroll dirett jew indirett ta’ impriża waħda jew iktar oħra kollha jew ta’ partijiet ta’ impriża waħda jew iktar oħra, bil-kundizzjoni li l-kontroll jirriżulta mill-possibbiltà, mogħtija permezz ta’ drittijiet, ta’ kuntratti jew ta’ mezzi oħra, li tiġi eżerċitata influwenza determinanti fuq l-attività ta’ impriża. |
46 |
Minn dan isegwi li l-implimentazzjoni ta’ konċentrazzjoni, fis-sens tal-imsemmi Artikolu 7, isseħħ hekk kif il-partijiet f’konċentrazzjoni jimplimentaw operazzjonijiet li jikkontribwixxu għal bidla dejjiema fil-kontroll fuq l-impriża kkonċernata. |
47 |
B’hekk, il-fatt li kull implimentazzjoni parzjali ta’ konċentrazzjoni taqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan l-istess artikolu jissodisfa r-rekwiżit li jiġi żgurat kontroll effettiv tal-konċentrazzjonijiet. Fil-fatt, jekk il-partijiet f’konċentrazzjoni jkunu pprojbiti milli jimplimentaw konċentrazzjoni permezz ta’ operazzjoni waħda, iżda jkunu jistgħu jaslu għall-istess riżultat permezz ta’ operazzjonijiet parzjali suċċessivi, dan inaqqas l-effett utli tal-projbizzjoni stabbilita fl-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 139/2004 u b’hekk idaħħal f’perikolu n-natura preliminari tal-kontroll previst minn dan ir-regolament kif ukoll il-kisba tal-għanijiet tiegħu. |
48 |
Huwa f’dan l-istess dawl li l-premessa 20 tal-imsemmi regolament tipprevedi li għandhom jiġu ttrattati bħala konċentrazzjoni waħda l-operazzjonijiet li jkunu marbuta mill-qrib sa fejn ikunu s-suġġett ta’ rabta kundizzjonata jew jieħdu l-forma ta’ sensiela ta’ tranżazzjonijiet f’titoli mwettqa fi żmien raġonevolment qasir. |
49 |
Madankollu, meta tali operazzjonijiet, għalkemm imwettqa fil-kuntest ta’ konċentrazzjoni, ma jkunux neċessarji sabiex ikun hemm bidla fil-kontroll ta’ impriża kkonċernata minn din il-konċentrazzjoni, dawn l-operazzjonijiet ma humiex koperti mill-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 139/2004. Fil-fatt, dawn l-operazzjonijiet, għalkemm jistgħu jkunu anċillari jew preparatorji għall-konċentrazzjoni, ma għandhomx rabta funzjonali diretta mal-implimentazzjoni tal-konċentrazzjoni, b’tali mod li l-implimentazzjoni tagħhom ma tistax, bħala prinċipju, tippreġudika l-effettività tal-kontroll tal-konċentrazzjonijiet. |
50 |
Il-fatt li tali operazzjonijiet jista’ jkollhom effetti fuq is-suq ma huwiex fih innifsu suffiċjenti sabiex jiġġustifika interpretazzjoni differenti tal-imsemmi Artikolu 7. Fil-fatt, minn naħa, l-evalwazzjoni tal-effetti ta’ operazzjoni fuq is-suq tikkonċerna l-eżami fil-mertu tal-konċentrazzjoni. Issa, l-obbligu ta’ sospensjoni previst fl-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 139/2004 japplika irrispettivament mill-kwistjoni ta’ jekk il-konċentrazzjoni hijiex kompatibbli jew le mas-suq komuni, sa fejn l-għan tiegħu huwa speċifikament li jiżgura kontroll effettiv min-naħa tal-Kummissjoni tal-operazzjonijiet ta’ konċentrazzjoni kollha. |
51 |
Min-naħa l-oħra, ma jistax jiġi eskluż li operazzjoni li ma jkollha ebda effett fuq is-suq tista’ xorta waħda tikkontribwixxi għall-bidla fil-kontroll tal-impriża kkonċernata u li, għaldaqstant, timplimenta, minn tal-inqas parzjalment, il-konċentrazzjoni. |
52 |
Minn dan isegwi li, fid-dawl tal-għanijiet segwiti mir-Regolament Nru 139/2004, l-Artikolu 7(1) tiegħu għandu jiġi interpretat fis-sens li jipprojbixxi l-implimentazzjoni mill-partijiet fil-konċentrazzjoni ta’ kull operazzjoni li tikkontribwixxi għall-bidla dejjiema fil-kontroll fuq waħda mill-impriżi kkonċernati minn din il-konċentrazzjoni. |
53 |
Tali interpretazzjoni ta’ dan l-Artikolu 7 hija konformi wkoll mal-istruttura ġenerali tar-Regolament Nru 139/2004. |
54 |
Għalkemm huwa minnu li, skont il-premessa 6 ta’ dan ir-regolament, il-kontroll preventiv tal-operazzjonijiet ta’ konċentrazzjoni stabbilit permezz ta’ dan ir-regolament jikkonċerna l-operazzjonijiet ta’ konċentrazzjoni li jkollhom effett fuq l-istruttura tal-kompetizzjoni fl-Unjoni, dan bl-ebda mod ma jfisser li kull aġir tal-impriżi li ma jkollux tali effetti huwa eskluż mill-kontroll tal-Kummissjoni jew tal-awtoritajiet nazzjonali kompetenti fil-qasam tal-kompetizzjoni (sentenza tas-7 ta’ Settembru 2017, Austria Asphalt, C-248/16, EU:C:2017:643, punt 30). |
55 |
Fil-fatt, l-imsemmi regolament, l-istess, b’mod partikolari, bħar-Regolament Nru 1/2003, jagħmel parti minn corpus leġiżlattiv intiż li jimplimenta l-Artikoli 101 u 102 TFUE kif ukoll li jistabbilixxi sistema ta’ kontroll li tiggarantixxi li l-kompetizzjoni ma tkunx is-suġġett ta’ distorsjoni fis-suq intern tal-Unjoni (sentenza tas-7 ta’ Settembru 2017, Austria Asphalt, C‑248/16, EU:C:2017:643, punt 31). |
56 |
Kif jirriżulta mill-Artikolu 21(1) tar-Regolament Nru 139/2004, dan ir-regolament biss huwa applikabbli għall-konċentrazzjonijiet kif iddefiniti fl-Artikolu 3 tiegħu, li għalihom ir-Regolament Nru 1/2003 ma huwiex, bħala prinċipju, applikabbli (sentenza tas-7 ta’ Settembru 2017, Austria Asphalt, C-248/16, EU:C:2017:643, punt 32). |
57 |
Mill-banda l-oħra, dan ir-regolament tal-aħħar jibqa’ applikabbli għall-aġir tal-impriżi li, mingħajr ma jikkostitwixxi operazzjoni ta’ konċentrazzjoni, fis-sens tar-Regolament Nru 139/2004, jista’ xorta waħda jwassal għal koordinazzjoni bejniethom li tmur kontra l-Artikolu 101 TFUE u li, għalhekk, huwa suġġett għall-kontroll tal-Kummissjoni jew tal-awtoritajiet tal-kompetizzjoni nazzjonali (sentenza tas-7 ta’ Settembru 2017, Austria Asphalt, C-248/16, EU:C:2017:643, punt 33). |
58 |
Għaldaqstant, jekk il-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 139/2004 jiġi estiż għal operazzjonijiet li ma jikkontribwixxux għall-implimentazzjoni ta’ konċentrazzjoni, dan ma jwassalx biss, kif josserva essenzjalment l-Avukat Ġenerali fil-punt 68 tal-konklużjonijiet tiegħu, sabiex jiġi estiż il-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan ir-regolament bi ksur tal-Artikolu 1 tiegħu, iżda wkoll sabiex jiġi llimitat, b’mod korrispondenti, il-kamp ta’ applikazzjoni tar-Regolament Nru 1/2003, li għalhekk ma jibqax applikabbli għal tali operazzjonijiet, u dan minkejja li dawn l-operazzjonijiet jistgħu jagħtu lok għal koordinazzjoni bejn impriżi fis-sens tal-Artikolu 101 TFUE. |
59 |
Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, għandu jiġi konkluż li l-Artikolu 7(1) tar-Regolament Nru 139/2004 għandu jiġi interpretat fis-sens li konċentrazzjoni tkun implimentata biss permezz ta’ operazzjoni li, kompletament jew parzjalment, fil-fatt jew fid-dritt, tikkontribwixxi għall-bidla fil-kontroll tal-impriża kkonċernata. |
60 |
Fir-rigward tal-kwistjoni ta’ jekk ir-rinunzja għal ftehim ta’ kooperazzjoni, f’kundizzjonijiet bħal dawk inkwistjoni fil-kawża prinċipali, tistax titqies li timplika l-implimentazzjoni ta’ konċentrazzjoni, għandu jiġi osservat li, skont iċ-ċirkustanzi deskritti fit-talba għal deċiżjoni preliminari u li għandhom jiġu vverifikati mill-qorti tar-rinviju, anki jekk din ir-rinunzja hija s-suġġett ta’ rabta kundizzjonata mal-konċentrazzjoni inkwistjoni u jista’ jkollha natura anċillari jew preparatorja għaliha, xorta waħda jibqa’ l-fatt li, minkejja l-effetti li seta’ kellha fuq is-suq, din ir-rinunzja, bħala tali, ma tikkontribwixxix għall-bidla fil-kontroll dejjiemi tal-impriża kkonċernata. |
61 |
Fil-fatt, minbarra l-fatt li din hija operazzjoni li tikkonċerna biss parti waħda mill-partijiet fil-konċentrazzjoni u terz, jiġifieri KPMG International, permezz ta’ din ir-rinunzja, il-kumpanniji EY ma kisbux il-possibbiltà li jeżerċitaw xi tip ta’ influwenza fuq il-kumpanniji KPMG DK li, kif jirriżulta mill-punti 12 u 13 ta’ din is-sentenza, kienu, mill-perspettiva tad-dritt tal-kompetizzjoni, indipendenti kemm qabel u kemm wara l-imsemmija rinunzja. |
62 |
Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti kollha, ir-risposta li għandha tingħata għall-ewwel sat-tielet domanda hija li l-Artikolu 7(1) tar-Regolament Nru 139/2004 għandu jiġi interpretat fis-sens li konċentrazzjoni tkun implimentata biss permezz ta’ operazzjoni li, kompletament jew parzjalment, fil-fatt jew fid-dritt, tikkontribwixxi għall-bidla fil-kontroll tal-impriża kkonċernata. Ir-rinunzja għal ftehim ta’ kooperazzjoni, f’ċirkustanzi bħal dawk fil-kawża prinċipali, li għandhom jiġu vverifikati mill-qorti tar-rinviju, ma tistax titqies li timplika l-implimentazzjoni ta’ konċentrazzjoni, u dan irrispettivament mill-kwistjoni ta’ jekk din ir-rinunzja kellhiex effetti fuq is-suq. |
Fuq ir-raba’ domanda
63 |
Fid-dawl tar-risposta mogħtija għall-ewwel sat-tielet domandi, ma hemmx lok li tingħata risposta għar-raba’ domanda. |
Fuq l-ispejjeż
64 |
Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija din il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura. |
Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (Il-Ħames Awla) taqta’ u tiddeċiedi: |
L-Artikolu 7(1) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 139/2004 tal-20 ta’ Jannar 2004 dwar il-kontroll ta’ konċentrazzjonijiet bejn impriżi (ir-Regolament tal-KE dwar l-Għaqdiet), għandu jiġi interpretat fis-sens li konċentrazzjoni tkun implimentata biss permezz ta’ operazzjoni li, kompletament jew parzjalment, fil-fatt jew fid-dritt, tikkontribwixxi għall-bidla fil-kontroll tal-impriża kkonċernata. Ir-rinunzja għal ftehim ta’ kooperazzjoni, f’ċirkustanzi bħal dawk fil-kawża prinċipali, li għandhom jiġu vverifikati mill-qorti tar-rinviju, ma tistax titqies li timplika l-implimentazzjoni ta’ konċentrazzjoni, u dan irrispettivament mill-kwistjoni ta’ jekk din ir-rinunzja kellhiex effetti fuq is-suq. |
Firem |
( *1 ) Lingwa tal-kawża: id-Daniż.