1.

Meta l-qorti tal-Unjoni Ewropea tqajjem ex officio motiv ta’ ordni pubbliku, is-setgħa ta’ annullament tagħha hija limitata mill-prinċipju ne ultra petita? Jew, f’dak il-każ, din il-qorti tista’, jew għandha, b’eċċezzjoni għall-imsemmi prinċipju, tislet il-konsegwenzi tad-dritt kollha li joħorġu mill-fatt li jintlaqa’ l-motiv ta’ ordni pubbliku, u għaldaqstant, eventwalment, tmur lil hinn mit-talbiet tal-partijiet?

2.

Din hija, fis-sustanza, il-kwistjoni fundamentali li tqum f’din il-kawża, li tirrigwarda appell li bih British Airways plc (iktar ’il quddiem “BA”) titlob l-annullament tas-sentenza tal-Qorti Ġenerali tas-16 ta’ Diċembru 2015, British Airways vs Il‑Kummissjoni ( 2 ) (iktar ’il quddiem is-“sentenza appellata”).

3.

Il-kuntest ta’ din il-kawża huwa pjuttost partikolari. Quddiem il-Qorti Ġenerali, BA ppreżentat rikors intiż għall-annullament parzjali tad-Deċiżjoni tal-Kummissjoni C(2010) 7694 finali, tad-9 ta’ Novembru 2010, li ssanzjonat il-parteċipazzjoni tagħha f’akkordju antikompetittiv fis-settur tat-trasport tal-merkanzija bl-ajru (iktar ’il quddiem id-“deċiżjoni kontenzjuża”) ( 3 ). Madankollu, il-Qorti Ġenerali ma eżaminat ebda wieħed mill-motivi mressqa minn BA fir-rikors tagħha, iżda qajmet ex officio difett ta’ motivazzjoni li jivvizzja d-deċiżjoni kontenzjuża kollha kemm hi. Madankollu, filwaqt li kkunsidrat ruħha limitata mill-prinċipju ne ultra petita, il-Qorti Ġenerali annullat l-imsemmija deċiżjoni fir-rigward ta’ BA biss sa fejn jirrigwarda t-talba tagħha għal annullament parzjali. Fl-appell tagħha, BA tikkontesta dan l-approċċ u ssostni li l-Qorti Ġenerali kellha tannulla d-deċiżjoni kontenzjuża kollha kemm hi.

4.

Din il-kawża toffri l-okkażjoni lill-Qorti tal-Ġustizzja biex tagħmel xi preċiżazzjonijiet fuq il-portata tas-setgħa tal-qorti tal-Unjoni b’mod partikolari meta, fil-kuntest li tkun qed tiġi kkontestata l-legalità, din tqajjem ex officio motiv ta’ ordni pubbliku.

5.

Hija tikxef it-tensjoni eżistenti bejn ir-rekwiżiti fundamentali, iżda xi kultant antagonisti, li kull ordinament ġuridiku jrid jissodisfa, jiġifieri, minn naħa, ir-rekwiżit tal-legalità, li fuqu hija bbażata s-setgħa/dmir tal-qorti tal-Unjoni li tqajjem ex officio l-motivi ta’ ordni pubbliku u, min-naħa l-oħra, ir-rekwiżit ta’ stabbiltà tar-relazzjonijiet ġuridiċi, ikkunsidrati fil-kuntest partikolari ta’ din il-kawża, fid-dawl tad-delimitazzjoni tas-setgħat tal-qorti li joħorġu mill-prinċipju dispożittiv, li tiegħu l-prinċipju ne ultra petita huwa korollarju.

6.

Sabiex tirrispondi għad-domanda fundamentali li tqum f’din il-kawża, li hija, barra minn hekk, ippreċeduta minn domandi mhux evidenti dwar l-ammissibbiltà tal-appell ta’ BA, il-Qorti tal-Ġustizzja ser tkun imsejħa, filwaqt li titfa’ fuq bilanċ id-diversi prinċipji involuti, issib bilanċ ġust bejn dawn ir-rekwiżiti.

7.

Wara talba għall-immunità ( 4 ) ppreżentata fl-2005 minn kumpanniji li jappartjenu lill-grupp Deutsche Lufthansa, il-Kummissjoni Ewropea fetħet investigazzjoni fuq l-eżistenza ta’ aġir antikompetittiv fis-suq tat-trasport tal-merkanzija bl-ajru.

8.

Din l-investigazzjoni ġiet konkluża bl-adozzjoni, fid-9 ta’ Novembru 2010, tad-deċiżjoni kontenzjuża li l-Kummissjoni indirizzat lil 21 trasportatur, fosthom BA.

9.

F’dik id-deċiżjoni l-Kummissjoni kkonstatat li, billi pparteċipaw fil-koordinament ta’ ċerti elementi tal-prezz li jrid jittieħed inkunsiderazzjoni għas-servizzi tat-trasport tal-merkanzija bl-ajru ( 5 ), BA u kumpanniji oħra tal-ajru kienu kisru l-Artikolu 101 TFUE, l-Artikolu 53 tal-Ftehim dwar iż-Żona Ekonomika Ewropea, tat-2 ta’ Mejju 1992 (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 11, Vol. 19, p. 146) u l-Artikolu 8 tal-Ftehim bejn il-Komunità Ewropea u l-Konfederazzjoni Svizzera fuq it-trasport bl-ajru, iffirmat fil-Lussemburgu, fil-21 ta’ Ġunju 1999, approvat f’isem il-Komunità Ewropea permezz tad-Deċiżjoni 2002/309/KE, Euratom tal-Kunsill u tal-Kummissjoni dwar il-Ftehim dwar kooperazzjoni xjentifika u teknoloġika, tal-4 ta’ April 2002, dwar il-konklużjoni ta’ seba’ Ftehim mal-Konfederazzjoni Svizzera (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 11, Vol. 41, p. 89, iktar ’il quddiem il-“Ftehim KE-Svizzera”. Minħabba dan, il-Kummissjoni imponiet multa ta’ EUR 104040000 fuq BA.

10.

Fl-24 ta’ Jannar 2011, BA ppreżentat rikors quddiem il-Qorti Ġenerali għall-annullament parzjali tad-deċiżjoni kontenzjuża ( 6 ). Insostenn tar-rikors tagħha, BA invokat seba’ motivi. Id-destinatarji kollha tad-deċiżjoni kontenzjuża, ħlief għall-kumpannija tal-ajru Qantas Airways Ltd., ikkontestaw ukoll id-deċiżjoni kontenzjuża quddiem il-Qorti Ġenerali.

11.

Fil-kuntest ta’ miżura ta’ organizzazzjoni tal-proċedura, il-Qorti Ġenerali stiednet lill-partijiet biex jippreżentaw l-osservazzjonijiet tagħhom fuq l-eżistenza ta’ kontradizzjoni eventwali bejn il-motivi tad-deċiżjoni kontenzjuża u l-ewwel erba’ artikoli tad-dispożittiv tal-istess deċiżjoni.

12.

Fis-16 ta’ Diċembru 2015, il-Qorti Ġenerali tat is-sentenza appellata ( 7 ).

13.

F’dik is-sentenza, il-Qorti Ġenerali, l-ewwel nett fakkret li skont ġurisprudenza stabbilita nuqqas jew insuffiċjenza ta’ motivazzjoni taqa’ taħt il-ksur tal-forom proċedurali sostanzjali, fis-sens tal-Artikolu 263 TFUE, u tikkostitwixxi motiv ta’ ordni pubbliku li jista’, jew għandu, jitqajjem ex officio mill-qorti tal-Unjoni ( 8 ).

14.

Sussegwentement, mingħajr ma eżaminat ebda wieħed mis-seba’ motivi invokati minn BA, il-Qorti Ġenerali kkonstatat, min-naħa, l-eżistenza ta’ kontradizzjoni bejn il-motivi u d-dispożittiv tad-deċiżjoni kontenzjuża ( 9 ) u, min-naħa l-oħra, l-eżistenza ta’ kontradizzjonijiet interni kbar fi ħdan il-motivi tal-imsemmija deċiżjoni stess ( 10 ).

15.

Fl-aħħar nett, il-Qorti Ġenerali rrilevat li l-kontradizzjonijiet interni tad-deċiżjoni kontenzjuża kienu ppreġudikaw id-drittijiet tad-difiża ta’ BA, inkwantu dawn ma ppermettewlhiex li tifhem in-natura u l-portata tal-ksur jew tal-ksur ikkonstatati, u kienu pprekludew lill-Qorti Ġenerali milli tagħmel l-istħarriġ tagħha ( 11 ).

16.

Wara din l-analiżi, il-Qorti Ġenerali kkonkludiet li d-deċiżjoni kontenzjuża kienet ivvizzjata b’difett ta’ motivazzjoni.

17.

Madankollu, il-Qorti Ġenerali ddeċidiet li peress li l-qorti tal-Unjoni ma setgħatx tiddeċiedi ultra petita u l-annullament li hija tiddikjara ma jistax jeċċedi dak mitlub mir-rikorrenti, il-konklużjoni li tikkonċerna l-eżistenza ta’ difett ta’ motivazzjoni ma setax, f’dan il-każ, iwassal għall-annullament tad-deċiżjoni kontenzjuża kollha kemm hi għal dak li jirrigwarda lil BA ( 12 ).

18.

Fil-punt 90 tas-sentenza appellata, il-Qorti Ġenerali rrilevat li, waqt is-seduta, BA kienet ċertament sostniet li din tal-aħħar setgħat tannulla d-deċiżjoni kontenzjuża kollha kemm hi, minħabba li d-dispożittiv ma kienx jirrifletti l-motivazzjoni tad-deċiżjoni msemmija. Madankollu, il-Qorti Ġenerali ddeċidiet li, anki jekk wieħed jippreżumi li kien possibbli li jiġi kkunsidrat li BA kienet esprimiet impliċitament ir-rieda li tbiddel it-talbiet tagħha u titlob, fis-seduta, l-annullament sħiħ tad-deċiżjoni msemmija għal dak li kien jikkonċernaha, minn naħa, it-tibdil tat-talbiet huwa suġġett għal rekwiżiti mill-iktar stretti fir-rigward taċ-ċarezza u l-kontenut tiegħu u għandu jsir b’mod formali u, min-naħa l-oħra, in-nuqqas ta’ motivazzjoni li bih kienet ivvizzjata d-deċiżjoni kontenzjuża kien joħroġ mill-qari stess ta’ din id-deċiżjoni u ma setax jiġi kkunsidrat bħala element ta’ dritt u ta’ fatt li ħareġ matul il-proċedura bil-miktub.

19.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-Qorti Ġenerali annullat id-deċiżjoni kontenzjuża fil-limiti stabbiliti mit-talbiet li jinsabu fir-rikors ippreżentat minn BA ( 13 ).

20.

Fis-17 ta’ Marzu 2017, il-Kummissjoni adottat deċiżjoni ġdida li tikkonċerna l-akkordju antikompetittiv issanzjonat fid-deċiżjoni kontenzjuża. Għal dak li jikkonċerna lil BA din id-deċiżjoni terġa’ tistabbilixxi l-aspetti tad-deċiżjoni kkontestata annullati fis-sentenza appellata.

21.

Permezz tal-appell tagħha, BA tistaqsi lill-Qorti tal-Ġustizzja, biex tannulla s-sentenza appellata sa fejn hija tillimita l-portata tal-annullament tad-deċiżjoni kontenzjuża għat-talbiet li hija ressqet fir-rikors tagħha fl-ewwel istanza, u fit-tieni lok, biex tannulla l-punt 1 tad-dispożittiv tas-sentenza appellata, fit-tielet lok, biex tannulla d-deċiżjoni kontenzjuża kollha kemm hi, u fir-raba’ lok, biex tikkundanna lill-Kummissjoni għall-ispejjeż ta’ dan l-appell.

22.

Il-Kummissjoni titlob lill-Qorti tal-Ġustizzja tiċħad l-appell u tikkundanna lil BA għall-ispejjeż.

23.

Insostenn tal-appell tagħha, BA tinvoka żewġ aggravji. Permezz tal-ewwel aggravju tagħha, hija ssostni li l-Qorti Ġenerali wettqet żball ta’ liġi meta ma ħassitx ruħha limitata bil-prinċipju ne ultra petita. Skont BA, inkwantu hija qajmet ex officio motiv ta’ ordni pubbliku u kkonstatat l-eżistenza ta’ difett li jivvizzja d-deċiżjoni kontenzjuża kollha kemm hi, il-Qorti Ġenerali kellha tannulla dik id-deċiżjoni kompletament. It-tieni aggravju, li tressaq b’mod sussidjarju, huwa bbażat fuq ksur tad-dritt għal-protezzjoni ġudizzjarja effettiva previst fl-Artikolu 47 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (iktar ’il quddiem il-“Karta”).

24.

Il-Kummissjoni tressaq, preliminarjament, eċċezzjonijiet ta’ inammissibbiltà tal-appell li għandhom jiġu analizzati fl-ewwel lok.

25.

Fl-ewwel lok, skont il-Kummissjoni, l-appell huwa inammissibbli peress li BA ma annettietx is-sentenza appellata mar-rikors, ħaġa li tikkostitwixxi ksur tal-Artikolu 168(2) tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja ( 14 ).

26.

F’dan ir-rigward, għandu jiġi rrilevat li r-Regoli tal-Proċedura l-antiki kienu jipprovdu espliċitament li “[i]d-deċiżjoni tal-Qorti Ġenerali li tkun is-suġġett tal-appell għandha tiġi annessa ma’ dan tal-aħħar” ( 15 ). Madankollu, tali rekwiżit ma għadux espressament meħtieġ fir-Regoli tal-Proċedura li daħlu fis-seħħ fl-1 ta’ Novembru 2012. Dawn l-aħħar regoli jeżiġu biss, fl-Artikolu 168(1)(a) li r-rikors ikun fih “l-indikazzjoni tad-deċiżjoni kkontestata tal-Qorti Ġenerali” b’mod li l-Qorti tal-Ġustizzja tkun tista’ tidentifika din id-deċiżjoni b’mod mhux ekwivoku.

27.

L-Artikolu 168(2) ta’ dawn ir-regoli jirreferi għall-Artikolu 122(1) tal-istess regoli, li jirreferi, min-naħa tiegħu, għat-tieni paragrafu tal-Artikolu 21 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea. Minn dawn l-aħħar żewġ dispożizzjonijiet jirriżulta li r-rikors għandu jkun akkumpanjat bl-att li l-annullament tiegħu jkun mitlub “jekk ikun il-każ”. Issa, fil-fehma tiegħi, l-espressjoni “jekk ikun il-każ” għandha tinftiehem fis-sens li ma huwiex neċessarju li mar-rikors jiġi anness l-att ikkontestat meta l-Qorti tal-Ġustizzja tista’ faċilment ikollha dak l-att, ħaġa li, fid-dawl tal-iżvilupp teknoloġiku, illum huwa dejjem il-każ għas-sentenzi u għad-digrieti tal-Qorti Ġenerali.

28.

Minn dan isegwi li l-Artikolu 168(2) tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja ma jeżiġix li tkun annessa s-sentenza appellata fl-appell u li, konsegwentement, l-ewwel eċċezzjoni ta’ inammissibbiltà tal-Kummissjoni għandha tkun miċħuda.

29.

Fit-tieni lok, skont il-Kummissjoni, l-appell huwa inammissibbli peress li ma josservax ir-rekwiżiti previsti fl-Artikolu 56 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea kif ukoll fl-Artikoli 169 u 170 tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja. Qabel ma nanalizza dawn l-eċċezzjonijiet, għandha tiġi analizzata madankollu l-eċċezzjoni tal-Kummissjoni li tgħid li r-replika, li BA kienet ġiet awtorizzata tippreżenta biex tirrispondi għal dawn l-eċċezzjonijiet, hija inammissibbli kollha kemm hi.

30.

Il-Kummissjoni ssostni li l-argumenti mressqa minn BA fir-replika tagħha b’risposta għall-eċċezzjonijiet ta’ inammissibbiltà li hija qajmet jikkostitwixxu motiv ġdid ippreżentat matul l-istanza u li, minħabba din il-klassifikazzjoni tagħha, ir-replika hija inammissibbli kollha kemm hi ( 16 ). Fil-fatt, skont il-Kummissjoni, peress li, fl-appell tagħha, BA ssostni li l-Qorti Ġenerali wettqet żball ta’ liġi meta ma siltitx il-konsegwenzi ta’ dritt li joħorġu mill-fatt tal-ilqugħ tal-motiv ta’ ordni pubbliku mqajjem ex officio, BA kkontestat, għall-ewwel darba fir-replika tagħha, iċ-ċaħda tat-talba tagħha, imressqa waqt is-seduta quddiem il-Qorti Ġenerali, biex tiġi annullata d-deċiżjoni kontenzjuża kollha kemm hi.

31.

F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li, matul il-proċedura, fil-kuntest li tiġi stabbilita l-proċedura kontradittorja neċessarja fir-rigward tal-motiv li hija riedet tqajjem ex officio, il-Qorti Ġenerali stiednet lill-partijiet jieħdu pożizzjoni fuq dak il-motiv.

32.

Mill-punt 90 tas-sentenza appellata jirriżulta li, waqt is-seduta, fil-kuntest tal-argumenti tagħha dwar dan il-motiv, BA sostniet espressament li l-Qorti Ġenerali setgħat tannulla d-deċiżjoni kontenzjuża kollha kemm hi.

33.

Fl-istess punt tas-sentenza appellata, il-Qorti Ġenerali ċaħdet espliċitament din it-talba ta’ BA u ttrattatha, fis-sustanza, bħala talba “impliċita” (skont il-kelma użata mill-Qorti Ġenerali) għat-tibdil tat-talbiet tagħha. Il-Qorti Ġenerali, sussegwentement, annullat parzjalment id-deċiżjoni kontenzjuża fil-limiti tat-talbiet kif ifformulati minn BA fir-rikors tagħha.

34.

Fl-appell tagħha, BA ssostni li l-Qorti Ġenerali wettqet żball ta’ liġi meta ħassitha, f’dan il-każ, limitata mill-prinċipju ne ultra petita. Skont it-teżi ta’ BA, meta l-qorti tqajjem ex officio motiv ta’ ordni pubbliku, hija għandha jkollha s-setgħa li tislet il-konsegwenzi ta’ dritt li joħorġu mill-fatt li jiġi milqugħ dak il-motiv, jiġifieri, f’dan il-każ, l-annullament totali tad-deċiżjoni kontenzjuża. Skont BA, il-qorti tibqa’ libera li teżerċita tali setgħa indipendentement mit-talbiet tal-partijiet, b’mod li, f’dan il-każ, il-preżentata ta’ talba għat-tibdil tat-talbiet lanqas biss kienet neċessarja biex tippermetti lill-Qorti Ġenerali tannulla d-deċiżjoni kontenzjuża kollha kemm hi ( 17 ).

35.

Minn din it-teżi jirriżulta loġikament li, mill-perspettiva ta’ BA, inkwantu l-Qorti Ġenerali, meta laqgħet il-motiv li hija qajmet ex officio, kellha fi kwalunkwe każ tannulla d-deċiżjoni kontenzjuża kollha kemm hi, ir-raġunament li jinsab fil-punt 90 tas-sentenza appellata, li fih il-Qorti Ġenerali ċaħdet it-talba tagħha għall-annullament totali tad-deċiżjoni kontenzjuża, huwa żbaljat.

36.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-Kummissjoni ma tistax issostni validament li, billi BA affermat fir-replika tagħha li l-appell tagħha huwa intiż għaċ-ċaħda ta’ din it-talba, hija tqajjem motiv ġdid meta mqabbel ma’ dak imressaq fir-rikors tal-appell, ibbażat fuq żball ta’ liġi fl-applikazzjoni tal-prinċipju ne ultra petita. L-eċċezzjoni ta’ inammissibbiltà tar-replika għandha għaldaqstant, fil-fehma tiegħi, tiġi miċħuda.

37.

Il-Kummissjoni ssostni l-ewwel nett li l-appell ma huwiex konformi mat-tieni paragrafu tal-Artikolu 56 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea peress li BA ma tilfitx fit-talbiet tagħha skont dik id-dispożizzjoni. Fil-fatt, peress li l-Qorti tal-Ġustizzja laqgħet it-talbiet ta’ BA kif iddelimitati bir-rikors tagħha, hija rebħet kompletament il-kawża fl-ewwel istanza.

38.

BA tirribatti li hija tilfet fit-talbiet tagħha. Fil-fatt, waqt is-seduta hija sostniet, fil-kuntest tal-argumenti tagħha dwar il-motiv imressaq ex officio mill-Qorti Ġenerali, li d-deċiżjoni kontenzjuża kellha tiġi annullata totalment u li l-Qorti Ġenerali, fis-sentenza appellata, ċaħdet din it-talba. L-interpretazzjoni tar-Regoli tal-Proċedura proposta mill-Kummissjoni ċċaħħad lil parti li tkun affettwata b’sentenza mogħtija mill-Qorti Ġenerali abbażi ta’ motiv imqajjem ex officio mill-possibbiltà li tikseb protezzjoni ġudizzjarja effettiva quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja.

39.

Preliminarjament infakkar li, skont it-tieni paragrafu tal-Artikolu 56 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea “[appell quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja] jista’ jitressaq minn kwalunkwe parti li tkun tilfet parzjalment jew għal kollox, fit-talbiet tagħha. […]”

40.

Issa, għandu jiġi rrilevat li teżisti diverġenza lingwistika bejn il-verżjoni Franċiża tat-tieni paragrafu tal-Artikolu 56 ta’ dan l-istatut u l-verżjoni Ingliża, li hija l-lingwa tal-proċedura f’din il-kawża. Fil-fatt, biex rikorrent ikun jista’ jippreżenta appell, skont il-verżjoni Franċiża, jeħtieġ li huwa jkun “succombé en ses conclusions”, filwaqt li skont il-verżjoni Ingliża, jeħtieġ li r-rikorrent ikun “unsuccessful […] in its submissions”. Il-verżjoni Franċiża tuża għaldaqstant il-kelma “conclusions” li tikkorrispondi għall-kelma użata fl-Artikolu 168(1)(d), fl-Artikolu 169(1) u fl-Artikolu 170(1) tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja, filwaqt li l-verżjoni Ingliża tuża, min-naħa l-oħra, il-kelma “submissions”, li ma tikkorrispondix mal-espressjoni “form of order” użata fl-imsemmija dispożizzjonijiet u li tista’ tkopri mhux biss it-talbiet (il-petitum), imma wkoll l-argumenti tad-dritt imressqa quddiem il-Qorti Ġenerali. Hemm ukoll differenzi f’verżjonijiet lingwistiċi oħra tat-tieni paragrafu tal-Artikolu 56 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea, fejn ċerti minn dawn il-verżjonijiet ma jirreferux għall-kunċett li jikkorrispondi għall-kelma Franċiża “conclusions” użata fir-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja ( 18 ).

41.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, peress li ebda minn dawn il-verżjonijiet lingwistiċi ma jistgħu jingħatawlhom prijorità, it-tieni paragrafu tal-Artikolu 56 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea għandu jiġi interpretat skont l-istruttura ġenerali u l-għan tad-dispożizzjonijiet fil-qasam tal-appell ( 19 ).

42.

B’mod partikolari, għandu jiġi vverifikat jekk, skont il-Kummissjoni, il-kunċett ta’ “tilfet […] fit-talbiet tagħha” skont din id-dispożizzjoni jistax jinftiehem bħala li jirreferi għat-talbiet magħmula fir-rikors promotur jew, tal-inqas, f’talba formali għat-tibdil tat-talbiet.

43.

F’dan ir-rigward, għandu jiġi rrilevat l-ewwel nett li jirriżulta mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja li t-talbiet tal-partijiet huma kkaratterizzati bi bżonn ikbar ta’ ċarezza ( 20 ) u, bħala prinċipju, mill-immutabbiltà ( 21 ) tagħhom. Din l-immutabbiltà bħala prinċipju hija marbuta strettament mar-rekwiżit tal-osservanza tat-termini għall-preżentata ta’ rikors ( 22 ).

44.

Madankollu, l-immutabbiltà tat-talbiet ma hijiex assoluta. Jeżistu xi eċċezzjonijiet, li huma madankollu estremament limitati.

45.

Għaldaqstant, il-Qorti tal-Ġustizzja xi kultant aċċettat tibdil tat-talbiet tar-rikors matul l-istanza meta dan ikun ibbażat fuq punti ta’ dritt u ta’ fatt li jkunu ħarġu matul il-proċedura bil-miktub ( 23 ). Barra minn hekk, it-tibdil tat-talbiet huwa llum possibbli, skont l-Artikolu 86 tar-Regoli tal-Proċedura l-ġodda tal-Qorti Ġenerali, li kkodifikaw il-ġurisprudenza preeżistenti ( 24 ), meta l-att, li l-annullament tiegħu hija mitluba, jiġi ssostitwit jew emendat b’att ieħor li għandu l-istess suġġett. Sussegwentement, il-Qorti tal-Ġustizzja, f’xi każijiet partikolari, aċċettat il-possibbiltà li jiġu ppreċiżati t-talbiet matul l-istanza ( 25 ). It-tibdil tat-talbiet huwa, madankollu, suġġett għal rekwiżiti stretti ħafna fir-rigward taċ-ċarezza u l-kontenut tiegħu u għandu jsir b’mod formali ( 26 ), u huwa possibbli li jsir, madankollu, fis-seduta ( 27 ).

46.

Issa, meta rikorrent jippreżenta talba għat-tibdil tat-talbiet tiegħu u l-Qorti Ġenerali tiċħad espressament din it-talba fis-sentenza tagħha, dak ir-rikorrent ma jistax jiġi mċaħħad mill-possibbiltà li jikkontesta l-legalità ta’ dik iċ-ċaħda għas-sempliċi raġuni li huwa rebaħ il-kawża fit-talbiet oriġinali tiegħu, kif kontenuti fir-rikors tiegħu.

47.

Fil-fatt, huwa evidenti li tali rikorrent tilef fit-talba għat-tibdil tat-talbiet tiegħu. Kieku l-Qorti tal-Ġustizzja kellha tikkonstata li l-Qorti Ġenerali, b’mod żbaljat, ċaħdet din it-talba, l-imsemmi rikorrent ikun jista’ potenzjalment jikseb iktar minn dak li jikseb kieku jintlaqgħu t-talbiet oriġinali tiegħu. Tali rikorrent jkollu għaldaqstant jitpoġġa f’pożizzjoni li jkun jista’ jikkontesta l-legalità taċ-ċaħda tat-talba tiegħu għat-tibdil tat-talbiet tiegħu.

48.

Barra minn hekk, il-kwistjoni dwar jekk il-Qorti Ġenerali ċaħdet b’mod korrett jew le t-talba għat-tibdil tat-talbiet ta’ xi parti taqa’ taħt il-mertu tal-kawża, u dan indipendentement mill-fatt li l-Qorti Ġenerali ċaħdet tali talba billi kisret ir-rekwiżiti proċedurali.

49.

Fil-fehma tiegħi, jirriżulta li, b’kuntrast ma’ dak li ssostni l-Kummissjoni, il-kunċett ta’ “telf” fis-sens tat-tieni paragrafu tal-Artikolu 56 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea ma jistax ikun strettament limitat għat-talbiet magħmula fir-rikors promotur jew f’dawk mibdula fl-osservanza tar-rekwiżiti proċedurali. Dak il-kunċett għandu, min-naħa l-oħra, jinkludi l-fatt li titlef f’kull talba ppreżentata quddiem il-Qorti Ġenerali matul il-proċedura li fuqha l-Qorti Ġenerali tkun iddeċidiet fis-sentenza appellata.

50.

Tali interpretazzjoni tat-tieni paragrafu tal-Artikolu 56 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea tidher barra minn hekk, koerenti mal-verżjonijiet lingwistiċi differenti ta’ din id-dispożizzjoni, li jirreferu kollha kemm huma għall-kunċett ta’ “telf”, imma ma jorbtux neċessarjament dan il-kunċett għat-talbiet magħmula formalment fir-rikors promotur ( 28 ).

51.

Minn dan isegwi li, f’dan il-każ, peress li l-Qorti Ġenerali ddeċidiet, fil-punt 90 tas-sentenza appellata, fuq it-talba “impliċita” ta’ BA biex tannulla d-deċiżjoni kontenzjuża kollha kemm hi, billi ċaħditha, BA għandha tkun ikkunsidrata bħala li tilfet fuq dan il-punt skont it-tieni paragrafu tal-Artikolu 56 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea. L-appell tagħha għandu jitqies għaldaqstant bħala ammissibbli minn dan l-aspett.

52.

Il-Kummissjoni ssostni mbagħad li l-appell ma huwiex konformi mal-Artikolu 169(1) tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja peress li ma huwiex intiż għall-annullament tad-dispożittiv tas-sentenza appellata, iżda biex dak id-dispożittiv jiġi kkompletat, billi l-annullament parzjali, mitlub fl-ewwel istanza minn BA u milqugħ mill-Qorti Ġenerali, jiġi estiż għal annullament totali.

53.

Skont l-Artikolu 169(1) tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja “[t]-talbiet tal-appell għandhom ikunu intiżi għall-annullament, totali jew parzjali, tad-deċiżjoni tal-Qorti Ġenerali kif din tkun tinsab fid-dispożittiv ta’ din id-deċiżjoni”.

54.

Din id-dispożizzjoni tikkonċerna t-talbiet tar-rikors tal-appell li jirrigwardaw l-appell (filwaqt li l-Artikolu 170 tal-istess regoli jikkonċerna t-talbiet f’każ li jintlaqa’ l-appell). Hija tirrigwarda b’mod partikolari l-prinċipju fundamentali fil-qasam tal-appell li bih l-appell għandu jkun dirett kontra d-dispożittiv tad-deċiżjoni kkontestata tal-Qorti Ġenerali u ma jistax ikun intiż esklużivament għat-tibdil ta’ ċerti motivi ta’ dik id-deċiżjoni ( 29 ).

55.

F’dan il-każ, kif jirriżulta mill-punt 21 ta’ dawn il-konklużjonijiet, għal dak li jikkonċerna t-talbiet li jirrigwardaw l-appell, BA ppreżentat żewġ kapi ta’ talbiet: fl-ewwel kap, hija titlob l-annullament tas-sentenza appellata “sa fejn [din is-sentenza] tillimita l-portata tal-annullament tad-deċiżjoni kontenzjuża għat-talbiet li hija ressqet fir-rikors tagħha fl-ewwel istanza”; fit-tieni kap tagħha, hija titlob l-annullament tal-punt 1 tad-dispożittiv tas-sentenza appellata.

56.

Permezz tal-ewwel kap tat-talbiet tagħha, BA titlob għaldaqstant l-annullament tal-motivi tas-sentenza appellata li fuqhom huwa bbażat il-punt 1 tad-dispożittiv inkwantu jiddikjara biss l-annullament parzjali tad-deċiżjoni kontenzjuża. Dan jirrigwarda speċifikament, minn naħa, id-deċiżjoni tal-Qorti Ġenerali li tqis ruħha limitata, f’dan il-każ, mill-prinċipju ne ultra petita u, min-naħa l-oħra, mid-deċiżjoni li tiċħad it-talba “impliċita” għat-tibdil tat-talbiet li BA tippretendi li hija ressqet waqt is-seduta ( 30 ). F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li, skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, il-motivi tas-sentenza appellata, li jikkostitwixxu l-bażi neċessarja tad-dispożittiv tagħha huma inseparabbli minnu ( 31 ) u d-dispożittiv ta’ sentenza għandu jinqara fid-dawl ta’ dawk il-motivi ( 32 ).

57.

Abbażi ta’ din il-premessa, fit-tieni kap tat-talbiet, BA talbet mbagħad l-annullament tal-punt 1 tad-dispożittiv tas-sentenza appellata.

58.

F’dan ir-rigward, għandu jiġi rrilevat ukoll li l-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet li, għalkemm hija kompetenti biex tevalwa s-soluzzjoni legali li ngħatat għall-motivi diskussi quddiem il-Qorti Ġenerali, hija għandha, għaliex li kieku ma kienx hekk il-proċedura tal-appell tiġi mċaħħda minn parti importanti mis-sinjifikat tagħha, tkun kompetenti wkoll sabiex tevalwa l-konsegwenzi legali li l-Qorti Ġenerali siltet minn tali soluzzjoni, li wkoll jikkostitwixxu punt ta’ dritt ( 33 ).

59.

Issa, fl-appell tagħha, BA tikkontesta l-portata tal-annullament li l-Qorti Ġenerali ppronunzjat b’konsegwenza talli laqgħet il-motiv li hija qajmet ex officio. BA tikkontesta, għaldaqstant, il-konsegwenzi legali li l-Qorti Ġenerali siltet mill-fatt li laqgħet dan il-motiv.

60.

Minn dan kollu jirriżulta li, f’dan il-każ, il-Kummissjoni ma tistax validament issostni li l-appell ta’ BA ma huwiex intiż għall-annullament tad-dispożittiv tas-sentenza appellata, kif meħtieġ mill-Artikolu 169(1) tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja.

61.

Fl-aħħar nett, il-Kummissjoni ssostni li l-appell lanqas ma huwa konformi mal-Artikolu 170(1) tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja. Dan l-artikolu ma jawtorizzax lil rikorrent jippreżenta fl-appell talbiet li jmorru lil hinn mit-talbiet ippreżentati fl-ewwel istanza u biex jitlob miżura iktar wiesgħa minn dik mitluba quddiem il-Qorti Ġenerali. It-talba magħmula minn BA waqt is-seduta quddiem il-Qorti Ġenerali li tikkonċerna l-portata tal-annullament (punt 90 tas-sentenza appellata) ma tistax titqies bħala li tifforma parti mis-suġġett tal-kawża quddiem il-Qorti Ġenerali.

62.

L-Artikolu 170(1) tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti Ġenerali jiddisponi li “[j]ekk l-appell jiġi ddikjarat fondat, it-talbiet tiegħu għandhom ikunu intiżi sabiex jintlaqgħu, kompletament jew parzjalment, it-talbiet imressqa fl-ewwel istanza, bl-esklużjoni ta’ kull talba ġdida” u li “[l]-appell ma jistax ibiddel is-suġġett tal-kawża quddiem il-Qorti Ġenerali”.

63.

L-introduzzjoni ta’ artikolu speċifiku ddedikat għat-talbiet f’każ li jintlaqa’ l-appell hija novità tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja li daħlu fis-seħħ fl-1 ta’ Novembru 2012. Din id-dispożizzjoni tirrigwarda l-konsegwenzi li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha tislet mill-eventwali aċċettazzjoni tal-fondatezza tal-appell. Hija tiġi loġikament wara l-Artikolu 169(1) tal-istess regoli, u hija intiża li tevita li appellant ikun jista’ jippreżenta lill-Qorti tal-Ġustizzja talbiet li huwa ma jkunx ippreżenta quddiem il-Qorti Ġenerali ( 34 ).

64.

F’dan il-każ, it-talbiet f’każ li jintlaqa’ l-appell ta’ BA jinsabu fit-tielet kap tat-talbiet li bih hija titlob lill-Qorti tal-Ġustizzja tannulla d-deċiżjoni kontenzjuża kollha kemm hi.

65.

Għandu jiġi vverifikat jekk din it-talba għandhiex tkun ikklassifikata bħala “talba ġdida” u jekk hija tistax tbiddel is-suġġett tal-kawża skont l-Artikolu 170(1) tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja.

66.

F’dan ir-rigward, għandu l-ewwel nett jiġi rrilevat li t-talba li tinsab fit-tielet kap tat-talbiet tikkorrispondi eżattament għat-talba “impliċita” għat-tibdil tat-talbiet li l-Qorti Ġenerali ċaħdet fil-punt 90 tas-sentenza appellata. Hija tikkonċerna, barra minn hekk, kwistjoni – dik tal-eventwali annullament totali tad-deċiżjoni kontenzjuża b’konsegwenza tal-fatt li jiġi milqugħ il-motiv imqajjem ex officio – li,kif jirriżulta mill-punt 90 tas-sentenza appellata, ġie diskuss quddiem il-Qorti Ġenerali fil-kuntest tad-diskussjoni li tikkonċerna dan il-motiv.

67.

Fit-tieni lok, jekk, kif jirriżulta mill-kunsiderazzjonijiet magħmula fil-punti 58 u 59 ta’ dawn il-konklużjonijiet, rikorrent huwa awtorizzat jikkontesta fl-appell il-konsegwenzi legali li l-Qorti Ġenerali tkun siltet mill-fatt li jintlaqa’ motiv (f’dan il-każ dak imqajjem ex officio), tali rikorrent għandu loġikament ikun awtorizzat jitlob lill-Qorti tal-Ġustizzja, f’każ ta’ eventwali suċċess fl-appell tiegħu, li tislet hija stess il-konsegwenzi ta’ dritt li joħorġu mill-fatt li jintlaqa’ dak il-motiv.

68.

F’dan ir-rigward, ma hemmx dubju li, jekk il-Qorti tal-Ġustizzja kellha tilqa’ l-appell ta’ BA billi tikkunsidra li l-Qorti Ġenerali wettqet l-iżball ta’ liġi li din tal-aħħar tikkritikaha fuqu, isegwi neċessarjament li d-deċiżjoni kkontestata għandha tkun annullata kollha kemm hi ( 35 ).

69.

Għaldaqstant, f’dan il-każ, l-annullament sħiħ tad-deċiżjoni kontenzjuża ma jikkostitwixxi xejn ħlief il-konsegwenza ġuridika neċessarja li ssegwi mill-fatt li eventwalment jintlaqgħu t-talbiet ta’ BA fl-appell (imsemmija fil-punti 21 u 55 ta’ dawn il-konklużjonijiet) u, għaldaqstant, mill-eventwali annullament tas-sentenza appellata.

70.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, fil-kuntest taċ-ċirkustanzi estremament partikolari li jikkaratterizzaw din il-kawża, ma jidhirlix li l-Artikolu 170(1) tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja jipprekludi l-ammissibbiltà tal-appell.

71.

Minn dan isegwi li l-appell ta’ BA huwa, fil-fehma tiegħi, ammissibbli.

72.

Permezz tal-ewwel aggravju tagħha, BA ssostni li l-Qorti Ġenerali wettqet żball ta’ liġi meta kkunsidrat lilha nfisha bħala limitata mill-prinċipju ne ultra petita meta hija kkonstatat ex officio l-eżistenza ta’ difetti essenzjali li huma ta’ ordni pubbliku u li jivvizzjaw id-deċiżjoni kontenzjuża kollha kemm hi.

73.

Skont BA, meta l-qorti tal-Unjoni tqajjem ex officio kwistjoni ta’ ordni pubbliku, il-limitazzjonijiet inter partes marbutin mal-prinċipju ne ultra petita ma jibqgħux japplikaw. F’dak il-każ, l-imsemmija qorti għandha jkollha l-kompetenza li tifformula dispożittiv tas-sentenza b’mod li hija jidhrilha xieraq u ma għandhiex tkun limitata fl-eżerċizzju ta’ din il-kompetenza mit-talbiet ta’ xi parti.

74.

Skont BA, jekk f’kawża li tikkonċerna kwistjoni ta’ ordni pubbliku, il-qorti tal-Unjoni għandha l-libertà li tiskarta l-motivi invokati mill-partijiet, hija għandha, ukoll, tkun libera, bl-istess mod, li tiskarta t-talbiet tagħhom. Huwa biss b’dan il-mod li hija tkun f’pożizzjoni li tifformula dispożittiv adegwat fis-sentenza tagħha u li tirrettifika b’mod effettiv il-ksur tal-ordni pubbliku kkonstatat.

75.

Il-konsegwenzi tat-tqajjim ex officio ta’ motivi ta’ ordni pubbliku mill-Qorti Ġenerali ma jistgħux ikunu suġġetti għall-interessi individwali tal-partijiet fil-kawża. Huma lanqas ma jistgħu jkunu jiddependu mill-eventwali tibdil min-naħa tagħhom tat-talbiet tagħhom matul il-proċedura. Tali soluzzjoni tkun twassal ukoll biex tpoġġi f’idejn il-partijiet il-kwistjonijiet ta’ ordni pubbliku.

76.

Barra minn hekk, fil-kuntest tat-teħid inkunsiderazzjoni minnha, fis-sentenza appellata, tal-proċeduri nazzjonali ulterjuri għad-danni, il-Qorti Ġenerali ħolqot distinzjoni arbitrarja bejn is-sitwazzjoni ta’ BA (li bbenefikat biss minn annullament parzjali tad-deċiżjoni kontenzjuża) u dik tal-kumpanniji tal-ajru l-oħra li wkoll ikkontestaw l-imsemmija deċiżjoni (li bbenefikaw minn annullament sħiħ tagħha), filwaqt li r-rikorrenti kollha kienu jinsabu fl-istess sitwazzjoni fil-konfront tad-difett essenzjali ta’ motivazzjoni identifikat ex officio mill-Qorti Ġenerali.

77.

Fl-aħħar nett, l-approċċ tal-Qorti Ġenerali jqajjem tħassib fir-rigward tal-amministrazzjoni tal-ġustizzja peress li jinkoraġġixxi lir-rikorrenti biex sistematikament jifformulaw it-talbiet tagħhom b’mod wiesa’ mingħajr ġustifikazzjoni sabiex ikunu jistgħu jiksbu annullament ta’ portata ikbar f’każ li l-qorti tal-Unjoni tqajjem ex officio motiv ta’ ordni pubbliku.

78.

Il-Kummissjoni tikkontesta l-argumenti ta’ BA. B’mod partikolari, hija tikkunsidra li t-teżi ta’ BA twassal biex tiċħad il-prinċipji espressi fil-ġurisprudenza li tirriżulta mis-sentenza Il‑Kummissjoni vs AssiDomän Kraft Products et (iktar ’il quddiem il-“kawża AssiDomän”) ( 36 ). Id-differenza bejn il-kawża AssiDomän u din il-kawża hija biss kwistjoni ta’ grad. Filwaqt li fil-kawża AssiDomän, ċerti destinatarji ta’ deċiżjoni tal-Kummissjoni ma kinux ikkontestawha, f’dan il-każ, BA kkontestat quddiem il-Qorti Ġenerali ċerti aspetti biss mid-deċiżjoni kontenzjuża.

79.

Il-Qorti Ġenerali wettqet żball ta’ liġi meta qieset lilha nfisha limitata, f’dan il-każ, mill-prinċipju ne ultra petita? Setgħat, jew kellha hija, meta tislet il-konsegwenzi kollha ta’ dritt li joħorġu mid-difett ta’ motivazzjoni ta’ ordni pubbliku mqajjem ex officio li kien jivvizzja d-deċiżjoni kkontestata kollha kemm hi, tannulla kompletament dik id-deċiżjoni, minkejja t-talbiet ta’ BA li kienu intiżi biss għall-annullament parzjali?

80.

Kif irrilevajt fil-punti 5 u 6 ta’ dawn il-konklużjonijiet, dawn il-kwistjonijiet jikxfu kunflitt bejn ir-rekwiżiti legali differenti u xi kultant antagonisti. Ir-risposta għalihom tiddependi għaldaqstant mir-rabta bejn dawn ir-rekwiżiti u t-tqegħid f’bilanċ tal-prinċipji li fuqhom huma bbażati.

81.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, jiena nibda b’analiżi tal-portata u tar-raġuni ta’ dawn il-prinċipji u rekwiżiti, biex imbagħad nipproponi risposta għall-imsemmija domandi.

82.

Jeħtieġ l-ewwel nett li jiġi analizzat il-prinċipju ne ultra petita invokat mill-Qorti Ġenerali bħala l-limitu, f’dan il-każ, għas-setgħa ta’ annullament tagħha.

83.

Filwaqt li joħroġ mill-massima “ne eat iudex ultra petita partium”, il-prinċipju ne ultra petita jipprekludi lill-qorti, li tkun mitluba tiddeċiedi fuq rikors għal annullament, milli tmur lil hinn mit-talbiet tal-partijiet ( 37 ). Skont ġurisprudenza stabbilita, peress li l-qorti tal-Unjoni ma tistax tiddeċiedi ultra petita, l-annullament li hija tiddeċiedi ma jistax jeċċedi dak mitlub mir-rikorrent ( 38 ).

84.

Il-prinċipju ne ultra petita huwa korollarju tal-prinċipju dispożittiv li huwa prinċipju li jirregola l-kawżi li jirrigwardaw il-legalità quddiem il-qorti tal-Unjoni. Skont il-prinċipju dispożittiv, huma l-partijiet li għandhom l-inizjattiva tal-proċess u li jiddeterminaw is-suġġett tal-kawża, u l-qorti għandha, konsegwentement tiddeċiedi fuq dak kollu li tintalab u biss fuq dak li tintalab (u għaldaqstant ne ultra petita) ( 39 ).

85.

Ġeneralment, il-prinċipju dispożittiv u l-korrollarju tiegħu, il-prinċipju ne ultra petita, jitqiesu bħala l-espressjoni tal-awtonomija privata tal-persuni. Fil-fatt, il-kwistjoni dwar jekk u sa fejn persuna jinvoka d-drittijiet tiegħu quddiem il-qorti tiddependi, fl-aħħar mill-aħħar, fuq ir-rieda tiegħu stess. Din l-interpretazzjoni tapplika, madankollu, speċjalment fil-kuntest tal-proċeduri ċivili ( 40 ).

86.

Fil-proċeduri ta’ dritt pubbliku, il-prinċipju dispożittiv u l-prinċipju ne ultra petita – u l-limiti għas-setgħa tal-qorti li jirriżultaw minnhom – jakkwistaw madankollu portata differenti ( 41 ). B’mod iktar partikolari, dawn il-prinċipji wieħed għandu jħares lejhom fid-dawl tal-għażla biex il-kawżi fuq il-legalità fid-dritt tal-Unjoni jiġu strutturati bħala kawża li tiddependi mill-preżentata ta’ rikors.

87.

Għaldaqstant, jirriżulta mit-tieni sar-raba’ paragrafu tal-Artikolu 263 TFUE li l-qorti tal-Unjoni għandha kompetenza biex tistħarreġ il-legalità tal-atti adottati mill-istituzzjonijiet, korpi jew organi tal-Unjoni biss jekk – u sa fejn – hija tkun adita b’rikors ippreżentat minn wieħed mis-suġġetti awtorizzati li jippreżentawh skont dawn id-dispożizzjonijiet.

88.

Fl-assenza ta’ tali rikors, il-qorti tal-Unjoni ma għandha ebda kompetenza li tivverifika ex officio l-legalità tal-atti adottati mill-istituzzjonijiet, il-korpi jew l-organi tal-Unjoni ( 42 ).

89.

Fi kliem ieħor, is-setgħa tal-qorti tal-Unjoni li tistħarreġ il-legalità tal-attività tal-istituzzjonijiet tal-Unjoni tiddependi mill-eżistenza u mill-portata ta’ rikors għal annullament ippreżentat minn wieħed mis-suġġetti indikati fl-Artikolu 263 TFUE. Jekk il-qorti ma jkollhiex tali rikors quddiemha, hija ma tistax, bi ndħil fil-qasam tal-attività tal-istituzzjonijiet, il-korpi jew l-organi tal-Unjoni, tikkontesta l-legalità tal-atti adottati minnhom ( 43 ).

90.

Minn dan l-aspett, il-limiti fuq is-setgħa tal-qorti li joħorġu mill-prinċipju ne ultra petita, bħala espressjoni tal-prinċipju dispożittiv, huma marbutin mhux biss mal-awtonomija privata, imma wkoll mal-prinċipju ta’ separazzjoni tal-poteri, li jikkaratterizza l-funzjonament ta’ kull Stat ta’ dritt, u li, fil-kuntest tal-Unjoni Ewropea, jittraduċi ruħu, bħala prinċipju tal-bilanċ istituzzjonali, li jimplika li kull waħda mill-istituzzjonijiet teżerċita l-kompetenzi tagħha b’rispett ta’ dawk tal-oħrajn ( 44 ).

91.

Għal dak li jikkonċerna l-prinċipju ne ultra petita, għandu jiġi rrilevat ukoll li, kif jirriżulta minn ismu (ne ultra petita), dan il-prinċipju jirreferi għall-petitum u għaldaqstant għat-talbiet tal-partijiet kif esposti fit-talbiet tagħhom. Madankollu, il-Qorti tal-Ġustizzja tirreferi xi kultant għal dan il-prinċipju wkoll fir-rigward tal-motivi ppreżentati mill-partijiet insostenn tal-pretensjonijiet tagħhom. Hija tagħmel dan, b’mod speċifiku, fir-rigward tal-projbizzjoni għall-qorti milli teżamina l-motivi li ma jkunux ġew ippreżentati mill-partijiet, ħlief għal – preċiżament – motivi li l-qorti tista’, jew għandha, tqajjem ex officio ( 45 ).

92.

Taħt din il-perspettiva, it-tqajjim ex officio ta’ motiv ta’ ordni pubbliku jista’ jitqies bħala eċċezzjoni għall-prinċipju ne ultra petita mifhum fis-sens wiesa’ (jiġifieri bħala li jirreferi mhux biss għall-petitum, imma wkoll għall-motivi mressqa biex isostnuh). L-eżistenza tas-setgħa ta’ tqajjim ex officio ta’ dawn il-motivi ma timplikax neċessarjament, madankollu, li f’każ fejn il-qorti tal-Unjoni teżerċita din is-setgħa, hija tista’ tadotta deċiżjoni li tmur lil hinn mit-talbiet tal-partijiet. Iż-żewġ kwistjonijiet huma fil-fatt distinti ( 46 ).

93.

Il-possibbiltà għal wieħed mis-suġġetti indikati fl-Artikolu 263 TFUE li jadixxi lill-qorti tal-Unjoni b’talba għall-istħarriġ tal-legalità ta’ att tal-Unjoni hija suġġett għal-limitazzjoni temporali: ir-rikors għandu jkun ippreżentat fit-terminu previst fis-sitt paragrafu tal-imsemmi artikolu.

94.

F’dan ir-rigward, jirriżulta mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, li deċiżjoni li ma tkunx ġiet ikkontestata mid-destinatarju fit-terminu previst minn dik id-dispożizzjoni ssir definittiva fil-konfront tiegħu ( 47 ).

95.

Il-Qorti tal-Ġustizzja indikat ukoll li dan it-terminu u l-konsegwenza tad-dekorrenza tiegħu, jiġifieri l-kisba ta’ natura definittiva, huma intiżi li jipproteġu l-interess pubbliku u li, konsegwentement, dan it-terminu huwa ta’ ordni pubbliku u ma huwiex, għaldaqstant, la għad-dispożizzjoni tal-partijiet u lanqas tal-qorti, u l-osservanza tiegħu għandha tiġi eżaminata ex officio mill-qorti tal-Unjoni ( 48 ).

96.

Din il-ġurisprudenza hija bbażata b’mod partikolari fuq il-kunsiderazzjoni li t-termini għall-preżentata ta’ rikors huma intiżi li jiggarantixxu ċ-ċertezza legali, billi jevitaw il-kontestazzjoni indefinita tal-atti tal-Unjoni li jkollhom effetti ta’ dritt, kif ukoll fuq ir-rekwiżiti tal-amministrazzjoni tajba tal-ġustizzja u tal-ekonomija tal-proċedura ( 49 ).

97.

Issa, il-prinċipji espressi f’din il-ġurisprudenza ma japplikawx biss fil-każijiet ta’ rikors intiż għall-annullament sħiħ ta’ xi att, imma japplikaw ukoll f’każ ta’ talba għal annullament parzjali. Għaldaqstant, f’każ ta’ preżentata ta’ rikors li jitlob l-annullament parzjali ta’ att, il-partijiet separabbli ( 50 ) ta’ dak l-att li ma jkunux ġew ikkontestati fit-terminu għall-preżentata ta’ rikors jiksbu natura definittiva, b’mod partikolari fir-rigward tad-destinatarju tiegħu.

98.

Barra minn hekk, kif irrilevajt fil-punt 43 ta’ dawn il-konklużjonijiet, ir-rekwiżiti ta’ ordni pubbliku konnessi mal-osservanza tat-terminu għall-preżentata ta’ rikors huma l-bażi tal-immutabbiltà bħala prinċipju tat-talbiet tal-partijiet fil-kawżi għal annullament. Huwa l-iskadenza ta’ dan it-terminu li għandu l-effett li jikkristallizza, bħala prinċipju, it-talbiet u għaldaqsant li jiddefinixxi s-suġġett tal-kawża b’mod definittiv. Fil-fatt, li rikorrent ikun permess iwessa’ l-portata tat-talbiet tiegħu wara l-iskadenza tat-terminu għall-preżentata ta’ rikors iwassal, essenzjalment, biex hu jkun jista’ jevita dak it-terminu u li jitlob l-annullament ta’ att ieħor (jew ta’ parti oħra mill-att) meta t-terminu biex jikkontesta l-legalità ta’ dak l-att l-ieħor jew il-parti l-oħra jkun skada u li dak l-att (jew dik il-parti mill-att) ikun kiseb natura definittiva fil-konfront tiegħu ( 51 ).

99.

Fl-aħħar nett, għandu jiġi rrilevat ukoll li, minħabba eżiġenzi ta’ ċertezza legali li fuqhom huma bbażati r-regoli li jikkonċernaw it-termini ta’ proċedura, il-Qorti tal-Ġustizzja applikathom b’mod estremament restrittiv, billi aċċettat derogi biss f’ċirkustanzi assolutament eċċezzjonali ( 52 ).

100.

Ir-rekwiżit ta’ protezzjoni tal-legalità jeżiġi li, fit-twettiq tal-missjoni fundamentali tagħha li tiżgura l-osservanza tad-dritt tal-Unjoni li jagħtiha l-Artikolu 19 TFUE, il-qorti tal-Unjoni ma hijiex limitata li jkollha biss rwol passiv, jekk ma tkunx trid tkun limitata, jekk ikun il-każ, li tibbaża d-deċiżjoni tagħha fuq kunsiderazzjonijiet legali żbaljati. Għaldaqstant, ċerti regoli ta’ proċedura u l-ġurisprudenza rrikonoxxewlha l-kompetenza li tqajjem ex officio motivi ta’ dritt, ikklassifikati bħala motivi ta’ ordni pubbliku, li jippermettulha li tmur lil hinn mill-motivi u argumenti invokati mill-partijiet. Dan ikun każ li jikkonċerna kemm kwistjonijiet dwar il-proċedura li jkunu quddiemha ( 53 ), kif ukoll kwistjonijiet li jikkonċernaw il-legalità tal-att ikkontestat ( 54 ).

101.

B’mod ġenerali, hija l-qorti tal-Unjoni li għandha tqajjem ex officio l-ksur ta’ regola ta’ ordni pubbliku tal-Unjoni li tidher importanti biżżejjed biex tiġi kklassifikata bħala ta’ ordni pubbliku u biex tiġġustifika s-sanzjoni tagħha ex officio. Meta jkun ġie kkonstatat il-ksur ta’ tali regoli, fil-fatt, ma tantx ikun jimporta li dak l-att ikun ivvizzjat ukoll bid-difetti esposti mir-rikorrent insostenn tat-talba għal annullament tiegħu, peress li d-difiża tal-ordinament ġuridiku tal-Unjoni tippermetti lill-qorti li tkun qiegħda tistħarreġ il-legalità, jew teħtieġ minnha, li tikkonstata li l-att inkwistjoni huwa vvizzjat b’difett li, fi kwalunkwe każ, jimplika l-annullament tiegħu ( 55 ).

102.

Il-Qorti tal-Ġustizzja qatt ma tat definizzjoni preċiża tal-kunċett ta’ motiv ta’ ordni pubbliku, u lanqas identifikat b’mod astratt il-kriterji li jippermettu li jiġi stabbilit jekk motiv huwiex ta’ ordni pubbliku jew le. Madankollu, l-elementi misluta mill-ġurisprudenza jippermettu li dawn il-kriterji jiġu identifikati b’ċerta preċiżjoni, fir-rigward tal-ordinament ġuridiku tal-Unjoni.

103.

F’dan ir-rigward, kif diġà kelli l-okkażjoni li nenfasizza f’diversi okkażjonijiet ( 56 ), jiena naqbel mal-approċċ propost mill-Avukat Ġenerali Jacobs fil-konklużjonijiet tiegħu fil-kawża Salzgitter vs Il‑Kummissjoni (C‑210/98 P, EU:C:2000:172) ( 57 ). Għaldaqstant, fil-fehma tiegħi, motiv ikun ta’ ordni pubbliku meta, minn naħa, ir-regola miksura hija intiża li sservi għan fundamentali jew valur fundamentali tal-ordinament ġuridiku tal-Unjoni u jekk hija jkollha rwol sinjifikattiv fit-twettiq ta’ dak l-għan jew ta’ dak il-valur u, min-naħa l-oħra, jekk dik ir-regola tkun ġiet stabbilita fl-interess ta’ terzi jew tal-kollettività b’mod ġenerali, u mhux sempliċement fl-interess tal-persuni direttament ikkonċernati.

104.

Għaldaqstant, huwa rekwiżit ta’ legalità li wieħed jista’ jiddefinixxi bħala “rrinfurzat”, peress li filwaqt jirrigwarda l-protezzjoni tal-“ordni pubbliku”, jiġifieri l-protezzjoni ta’ valuri fundamentali tal-ordinament ġuridiku tal-Unjoni fl-interess ta’ terzi persuni jew tal-kollettività b’mod ġenerali, li jiġġustifika s-setgħa/dmir tal-qorti tal-Unjoni li tqajjem ex officio l-motivi ta’ ordni pubbliku, anki lil hinn mill-motivi li l-partijiet ressqu quddiemha insostenn tat-talbiet tagħhom.

105.

Tali rekwiżit ta’ legalità “rrinfurzata”, marbut mal-protezzjoni tal-ordni pubbliku, li fuqu hija bbażata s-setgħa tal-qorti tal-Unjoni li tqajjem ex officio motiv ta’ dritt, jiġġustifika wkoll l-estensjoni tas-setgħa ta’ annullament tagħha lil hinn mit-talbiet tar-rikorrent? Dan ir-rekwiżit jippermetti lill-qorti li tikkontesta partijiet minn deċiżjoni li, għalkemm ma kinux is-suġġett ta’ appell, kisbu n-natura definittiva fil-konfront tar-rikorrent?

106.

Ir-risposta għal dawn id-domandi tiddependi fl-aħħar mill-aħħar, fuq l-għażla ta’ dik fost ir-rekwiżiti involuti deskritti iktar ’il fuq li jeħtieġ li tkun tipprevali.

107.

Issa, fir-rigward ta’ din l-għażla, il-Qorti tal-Ġustizzja tidher essenzjalment li hija kkonfrontata bi tliet għażliet, li t-tielet waħda biss, għar-raġunijiet li ser jingħadu iktar ’il quddiem, tikkonvinċini.

108.

L-ewwel għażla hija dik li tikkonsisti f’li tiġi segwita t-teżi mressqa minn BA u biex jipprevali r-rekwiżit tal-legalità “rrinfurzata” billi l-qorti jingħatalha s-setgħa li tmur lil hinn mit-talbiet tal-partijiet meta hija tqajjem motiv ta’ ordni pubbliku. Ma jistax jiġi miċħud li tali approċċ fih loġika. Fil-fatt meta r-regola miksura hija daqstant importanti li hija kklassifikata ta’ ordni pubbliku u li hija tista’ titqajjem ex officio, il-qorti għandha tkun f’pożizzjoni, u dan indipendentement mit-talbiet tal-partijiet, li tirrettifika l-illegalità li toħroġ minn dak il-ksur. Dan l-approċċ huwa koerenti mas-setgħa tal-qorti li tqajjem ex officio l-motivi ta’ ordni pubbliku li, kif irrilevajt fil-punti 91 u 92 ta’ dawn il-konklużjonijiet, tikkostitwixxi eċċezzjoni għall-prinċipju ne ultra petita mifhum f’sens wiesa’. Jekk dan l-approċċ isib xi sostenn fil-ġurisprudenza, dik il-ġurisprudenza hija impliċita, iżolata, antika u limitata, mid-dehra, għall-kawżi tas-servizz pubbliku ( 58 ).

109.

It-tieni possibbiltà hija dik li tippermetti lill-partijiet, fil-kuntest tat-teħid ta’ pożizzjoni tagħhom (neċessarji għall-osservanza tal-kontradittorju ( 59 )) fuq il-motiv li l-qorti tal-Unjoni tkun trid tqajjem ex officio, li jadattaw il-portata tat-talbiet tagħhom fid-dawl ta’ dak il-motiv.

110.

It-tielet għażla, dik magħżula mill-Qorti Ġenerali u ddefenduta mill-Kummissjoni u li jien nippreferi, tikkonsisti li tingħata prevalenza lir-rekwiżiti marbutin mal-prinċipji ne ultra petita u ċ-ċertezza legali (fir-rigward tal-osservanza tat-termini għall-preżentata ta’ rikors), billi s-setgħa ta’ annullament tal-qorti tiġi limitata għat-talbiet tal-partijiet.

111.

F’dan ir-rigward, jidhirli li l-kunsiderazzjonijiet segwenti huma rilevanti.

112.

Fl-ewwel lok, għandha tiġi ttrattata l-kawża AssiDomän li r-rilevanza tagħha ġiet diskussa mill-partijiet. Fis-sentenza li tirrigwarda dik il-kawża, li kienet tikkonċerna wkoll il-legalità ta’ deċiżjoni fil-qasam tal-akkordji antikompetittivi, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-annullament ta’ deċiżjoni ppronunzjata b’sentenza fir-rigward ta’ rikorrent ma jaffettwax il-validità ta’ deċiżjoni oħra, identika jew simili, ivvizzjata bl-istess irregolarità u indirizzata lil destinatarju ieħor li ma kkontestahiex fit-terminu għall-preżentata ta’ rikors ( 60 ). Biex tiġġustifika din is-soluzzjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja għamlet riferiment għall-prinċipju ne ultra petita u għar-rekwiżiti ta’ ċertezza legali li fuqhom hija bbażata l-osservanza tat-termini għall-preżentata ta’ rikors.

113.

Ċertament, din il-kawża preżenti tinvolvi ċerti differenzi meta mqabbla mal-kawża AssiDomän. Fl-ewwel lok, fil-kawża AssiDomän, l-illegalità li kienet tivvizzja d-deċiżjoni tal-Kummissjoni ma kinitx toħroġ, bħal f’dan il-każ, minn ksur ta’ regola ta’ ordni pubbliku ( 61 ). Fit-tieni lok, fil-kawża AssiDomän, li kienet tikkonċerna sitwazzjoni li fiha l-kumpanniji ma kienu ppreżentaw ebda appell kontra d-deċiżjoni li tagħha huma kienu destinatarji u li tagħha huma kienu talbu r-reviżjoni, wara l-iskadenza tat-terminu għall-preżentata ta’ rikors, billi talbu li tiġi estiża favur tagħhom il-konstatazzjoni tal-illegalità magħmula mill-Qorti tal-Ġustizzja fil-kuntest ta’ rikors ippreżentat minn destinatarja oħra ta’ dik id-deċiżjoni. Min-naħa l-oħra, f’din il-kawża BA kkontestat fil-fatt quddiem il-qorti – u dan fit-terminu impost għall-preżentata tar-rikors – il-legalità tad-deċiżjoni kontenzjuża, jew, b’mod iktar preċiż, ta’ parti minnha biss.

114.

Madankollu, minkejja dawn id-differenzi, il-kawża AssiDomän hija fil-fehma tiegħi rilevanti għall-evalwazzjoni ta’ din il-kawża, inkwantu l-Qorti tal-Ġustizzja għamlet għażla ċara fiha: fl-ibbilanċjar tar-rekwiżit ta’ protezzjoni tal-legalità u dak taċ-ċertezza legali, hija ppreferiet it-tieni wieħed ( 62 ).

115.

Issa, il-kwistjonijiet f’din il-kawża għandhom punti ta’ konverġenza ma’ dawk tal-kawża AssiDomän. Hawnhekk ukoll jeżisti antagoniżmu bejn, minn naħa, ir-rekwiżit ta’ protezzjoni tal-legalità (li, fil-kuntest ta’ din il-kawża, huwa marbut mal-ordni pubbliku) u, min-naħa l-oħra, ir-rekwiżit (huwa wkoll ta’ ordni pubbliku) taċ-ċertezza legali, konness mal-ksib ta’ natura definittiva fil-konfront ta’ BA tal-partijiet mid-deċiżjoni kontenzjuża li hija ma kkontestatx fit-termini għall-preżentata ta’ rikors. F’din il-kawża, ma’ dan l-aħħar rekwiżit jiżdied, madankollu, b’kuntrast mal-kawża AssiDomän, dak tal-limitazzjoni tas-setgħa ta’ annullament li joħroġ mill-prinċipju ne ultra petita, kif spjegajt fil-punti 82 sa 90 ta’ dawn il-konklużjonijiet.

116.

Fit-tieni lok, fil-ġurisprudenza tagħha, il-Qorti tal-Ġustizzja identifikat sitwazzjoni fejn ir-rekwiżiti ta’ legalità ta’ ordni pubbliku għandhom jipprevalu fuq dawk taċ-ċertezza legali (kif ukoll fuq dawk konnessi mal-prinċipju ne ultra petita).

117.

Dan ikun każ fejn att ikun ivvizzjat b’irregolarità li l-gravità tagħha hija daqshekk evidenti li ma tistax tkun ittollerata mill-ordinament ġuridiku tal-Unjoni b’mod li dak l-att għandu jiġi kklassifikat bħala ineżistenti. F’dak il-każ, il-Qorti tal-Ġustizzja aċċettat li l-qorti tal-Unjoni hija awtorizzata tikkonstata li dak l-att ma jipproduċi ebda effett ġuridiku anki jekk dak l-att ikun ġie kkontestat wara l-iskadenza tat-terminu għall-preżentata ta’ rikors ( 63 ). Anki jekk il-Qorti tal-Ġustizzja għad ma kellhiex l-okkażjoni tippreċiżaha espliċitament, għandu jiġi kkunsidrat li, f’każ daqshekk eċċezzjonali, il-qorti hija awtorizzata tikkonstata l-ineżistenza tal-att ikkontestat, anki jekk tmur lil hinn mit-talbiet tal-partijiet, permezz ta’ eċċezzjoni għall-prinċipju ne ultra petita.

118.

Il-Qorti tal-Ġustizzja madankollu indikat espressament li l-gravità tal-konsegwenzi li huma marbutin mal-konstatazzjoni tal-ineżistenza ta’ att tal-istituzzjonijiet tal-Unjoni teħtieġ li, għal raġunijiet ta’ ċertezza legali, din il-konstatazzjoni tkun irriżervata għal ipoteżijiet assolutament estremi ( 64 ), li fihom l-att inkwistjoni jkun affettwat b’difetti partikolarment gravi u evidenti ( 65 ).

119.

Għaldaqstant huwa biss f’dawn l-ipoteżijiet estremi li, b’kuntrast mal-approċċ adottat fil-kawża AssiDomän, ir-rekwiżit ta’ protezzjoni tal-legalità jista’ jiġġustifika li l-qorti tal-Unjoni tkun tista’ taqbeż il-limiti stabbiliti mir-regoli li jillimitaw il-missjoni tagħha għall-istħarriġ tal-legalità, imposti, b’mod partikolari, mir-rekwiżit tal-osservanza tal-istabbilità tas-sitwazzjoni legali msemmija fil-punti 94 sa 98 ta’ dawn il-konklużjonijiet, kif ukoll minn dak tal-bilanċ istituzzjonali indikat fil-punt 90 ta’ dawn l-istess konklużjonijiet.

120.

Issa, il-konstatazzjoni ta’ difett ta’ motivazzjoni li jaffettwa deċiżjoni indirizzata lil destinatarju, anki jekk dak id-difett jikkostitwixxi illegalità gravi u li tista’ tivvizzja l-att ikkontestat kollu kemm hu, ma jidhirlix li jista’ jaqa’, fl-assenza ta’ ċirkustanzi li jippermettu li tiġi kkonstatata l-ineżistenza ta’ dak l-att ( 66 ), taħt waħda mill-ipoteżijiet estremi li l-Qorti tal-Ġustizzja rrikonoxxiet bħala li jistgħu jiġġustifikaw li jinqabżu dawk il-limiti.

121.

Ċertament ir-rekwiżit ta’ legalità li jiena kklassifikajt bħala “rrinfurzata”, peress li tirrigwarda n-natura ta’ ordni pubbliku tar-regola miksura, jiġġustifika li l-qorti tikkonstata ex officio tali illegalità. Madankollu, dan ir-rekwiżit ma jiġġustifikax, fil-fehma tiegħi, li l-qorti tkun tista’ taqbeż il-fruntieri tas-setgħa tagħha, kif iddelimitati in concreto mit-talba għal protezzjoni ġudizzjarja mressqa minn rikorrent u kif speċifikat fit-talbiet tiegħu, u tippreġudika għaldaqstant in-natura definittiva miksuba fil-konfront ta’ dak mill-partijiet mid-deċiżjoni li ma ġewx ikkontestati.

122.

F’dan ir-rigward, għandu jiġi rrilevat li huwa d-destinatarju stess tad-deċiżjoni li tkun is-suġġett tar-rikors li, billi jispeċifika fit-talbiet tiegħu l-portata tal-bżonn ta’ protezzjoni ġudizzjarja tiegħu, jiddetermina in concreto l-limiti tal-intervent tal-qorti.

123.

Taħt din il-perspettiva, il-fatt li l-qorti qajmet ex officio motiv ta’ ordni pubbliku ma jidhirlix li jista’ jiġġustifika t-tibdil ta’ dawn il-limiti matul l-istanza. Minn naħa, jirriżulta mill-ġurisprudenza mfakkra fil-punt 95 ta’ dawn il-konklużjonijiet li l-qorti ma tistax tiddisponi mit-termini għall-preżentata ta’ rikors. Min-naħa l-oħra, motiv li seta’ fil-fatt jitressaq mir-rikorrent stess ma jikkostitwixxix element ġdid li jista’ jiġġustifika t-tibdil tat-talbiet ( 67 ). Huwa għal dawn ir-raġunijiet li t-tieni għażla, li jien semmejt fil-punt 109 ta’ dawn il-konklużjonijiet, ma tikkonvinċinix.

124.

F’dan ir-rigward, għandu jiġi rrilevat li, fi kwalunkwe każ, kif jirriżulta mill-punt 45 ta’ dawn il-konklużjonijiet u mill-punt 90 tas-sentenza appellata, l-eventwali tibdil tat-talbiet huwa suġġett għal rekwiżiti proċedurali stretti ħafna li, kif ikkonstatat il-Qorti Ġenerali, BA ma ssodisfatx f’dan il-każ.

125.

Minn dan isegwi li, fil-fehma tiegħi, il-Qorti Ġenerali ma wettqet ebda żball ta’ liġi meta kkunsidrat is-setgħat tagħha bħala limitati mit-talbiet imressqa minn BA fir-rikors tagħha meta hija siltet il-konsegwenzi tad-difett ta’ motivazzjoni tad-deċiżjoni kontenzjuża li hija kkonstatat.

126.

Ċertament, f’każ fejn, bħal f’dan il-każ, fejn ikun hemm kunflitt bejn il-prinċipji fundamentali tal-ordinament ġuridiku u fejn ikun meħtieġ li wieħed jingħata prijorità fuq l-ieħor, ebda soluzzjoni ma tkun kompletament sodisfaċenti. Għaldaqstant, fil-kawża AssiDomän l-approċċ adottat mill-Qorti tal-Ġustizzja wassal biex deċiżjoni vvizzjata b’illegalità, imma li saret definittiva kompliet tipproduċi l-effetti legali. F’din il-kawża, ikun hemm riżultat simili: il-parti tad-deċiżjoni kontenzjuża li ma kinitx is-suġġett ta’ appell tkompli tipproduċi l-effetti legali minkejja l-illegalità tagħha. Madankollu, bħalma ġara fil-kawża AssiDomän, dan ir-riżultat ma jkun xejn ħlief il-konsegwenza tal-għażla ta’ BA li ma tikkontestax dik il-parti tad-deċiżjoni kontenzjuża.

127.

Fl-aħħar nett, jeħtieġ ukoll li jiġu analizzati fil-qosor l-argumenti l-oħra invokati minn BA, li ma jippreġudikawx is-soluzzjoni li nipproponi jien.

128.

L-ewwel nett, ma nemminx li l-approċċ adottat mill-Qorti Ġenerali wassal għal ksur tal-prinċipju ta’ ugwaljanza fit-trattament. Fil-fatt, ma hemmx dubju li BA ma kinitx fl-istess sitwazzjoni bħal dik tat-trasportaturi l-oħra li kkontestaw id-deċiżjoni kontenzjuża u li fir-rigward tagħhom il-Qorti Ġenerali ppronunzjat l-annullament sħiħ ta’ dik id-deċiżjoni. B’kuntrast ma’ BA, dawn kienu, fil-fatt, talbu kollha kemm huma fit-talbiet tagħhom l-annullament sħiħ tad-deċiżjoni kontenzjuża.

129.

Għal dak li jikkonċerna mbagħad il-proċeduri għad-danni quddiem il-qrati nazzjonali, li l-Qorti Ġenerali semmiet fil-punti 39 sa 42 tas-sentenza appellata, ma nemminx li huma jistgħu b’xi mod jiġġustifikaw li l-qorti tal-Unjoni tista’ tiddeċiedi ultra petita. Fil-fatt, l-eventwali konstatazzjoni ta’ responsabbiltà fid-dritt ċivili għad-danni kkawżati mill-aġir antikompetittiv ta’ rikorrent ma tistax, bħala prinċipju, ikollha rwol fl-eżerċitar tal-kompetenzi li l-qorti tal-Unjoni tislet mill-Artikolu 263 TFUE.

130.

Fl-aħħar nett, l-argument ta’ BA, imsemmi fil-punt 77 ta’ dawn il-konklużjonijiet, li jikkonċerna l-eventwali tħassib fir-rigward tal-amministrazzjoni tajba tal-ġustizzja, lanqas ma jista’ jkun invokat biex jiġġustifika eċċezzjoni għal-limitazzjoni tas-setgħa tal-qorti li tiddeċiedi ultra petita. F’dan ir-rigward, min-naħa, jekk parti tippreżenta talbiet li bl-ebda mod ma huma kkorroborati mill-motivi mressqa fir-rikors tagħha, dawn it-talbiet jiġu sempliċement miċħuda. Min-naħa, hija l-portata tat-talba (u għaldaqstant il-portata tal-annullament mitlub) li jiddefinixxi l-petitum u dan indipendentement mill-kwistjoni dwar jekk il-motivi mressqa insostenn tat-talbiet humiex fondati jew le. Għaldaqstant, anki jekk il-motivi mressqa insostenn tat-talba għal annullament ma humiex fondati, il-qorti tista’ perfettament tannulla l-att ikkontestat, fil-limitu tal-petitum, jekk hija tqajjem ex officio motiv ta’ ordni pubbliku li jinvolvi l-annullament tal-att inkwistjoni.

131.

Minn dan isegwi, fil-fehma tiegħi, li l-ewwel aggravju ta’ BA għandu jiġi miċħud.

132.

Permezz tat-tieni aggravju tagħha, BA ssostni li, anki kieku kellu jiġi kkonstatat li l-Qorti Ġenerali ma wettqitx żball ta’ liġi meta bbażat ruħha fuq il-prinċipju ne ultra petita, hija, bil-fatt li llimitat il-portata tal-annullament għat-talbiet ifformulati fir-rikors, kisret fi kwalunkwe każ il-prinċipju, ġerarkikament superjuri, ta’ protezzjoni ġudizzjarja effettiva previst fl-Artikolu 47 tal-Karta.

133.

Skont BA, jirriżulta mill-ġurisprudenza kemm tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem ( 68 ) kif ukoll tal-Qorti tal-Ġustizzja ( 69 ), li l-imsemmi prinċipju jeżiġi stħarriġ sħiħ u totali, fid-dritt u fil-fatt ta’ deċiżjoni tal-Kummissjoni li tissanzjona l-aġir li jikser ir-regoli tal-kompetizzjoni. Dan l-istħarriġ għandu wkoll jinkludi s-setgħa li tannulla dik id-deċiżjoni.

134.

BA tosserva li, fis-sentenza appellata, il-Qorti Ġenerali kkonstatat ċerti inkoerenzi li jaffettwaw id-deċiżjoni kontenzjuża u rrikonoxxiet li dawn l-inkoerenzi kienu ppreġudikaw id-drittijiet tad-difiża tagħha u kienu pprekludew lill-qorti milli twettaq l-istħarriġ tagħha. Madankollu, il-Qorti Ġenerali naqset milli tislet il-konsegwenzi neċessarji minn dawn il-konstatazzjonijiet fid-dispożittiv tas-sentenza appellata. B’dan il-mod, hija kisret il-prinċipju ta’ protezzjoni ġudizzjarja effettiva. Dawn l-inkoerenzi joħolqu problemi partikolarment kbar fil-proċeduri nazzjonali għad-danni li jirrigwardaw il-konstatazzjonijiet li jinsabu fid-deċiżjoni kontenzjuża.

135.

Il-Kummissjoni ssostni li t-tieni aggravju ta’ BA huwa infondat.

136.

Il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-istħarriġ ġudizzjarju previst mit-trattati fuq id-deċiżjonijiet tal-Kummissjoni li jissanzjonaw aġir antikompetittiv, ‐ stħarriġ li jikkonsisti fi stħarriġ tal-legalità previst fl-Artikolu 263 TFUE, ikkompletat bil-ġurisdizzjoni sħiħa fir-rigward tal-ammont tal-multa, previst fl-Artikolu 31 tar-Regolament Nru 1/2003 ( 70 ), ma huwiex kuntrarju għall-eżiġenzi tal-prinċipju ta’ protezzjoni ġudizzjarja effettiva li tinsab fl-Artikolu 47 tal-Karta ( 71 ).

137.

Madankollu hija rrilevat li dan il-prinċipju jippreżumi li l-qorti tal-Unjoni teżerċita stħarriġ, sħiħ u totali, kemm tal-liġi kif ukoll tal-fatti fuq id-deċiżjoni tal-Kummissjoni u li hija għandha s-setgħa, b’mod partikolari, li tannulla dik id-deċiżjoni ( 72 ).

138.

F’dan l-istess kuntest, il-Qorti tal-Ġustizzja rrilevat ukoll li l-proċedura quddiem il-qrati tal-Unjoni hija tat-tip kontradittorja u li, bl-eċċezzjoni tal-motivi ta’ ordni pubbliku li l-qorti hija obbligata li tqajjem ex officio, bħall-assenza ta’ motivazzjoni tad-deċiżjoni kkontestata, hija r-rikorrenti li għandha tqajjem il-motivi kontra din tal-aħħar u tressaq il-provi insostenn ta’ dawn il-motivi ( 73 ).

139.

Barra minn hekk, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet li l-assenza ta’ stħarriġ ex officio tad-deċiżjoni kkontestata ma tiksirx il-prinċipju ta’ protezzjoni ġudizzjarja effettiva. Fil-fatt, ma huwiex indispensabbli għall-osservanza ta’ dan il-prinċipju li l-qorti tal-Unjoni, li ċertament għandha l-obbligu li tirrispondi għall-motivi mqajma u li teżerċita stħarriġ kemm ta’ liġi kif ukoll ta’ fatt, għandha tagħmel, ex officio, investigazzjoni kompletament ġdida tal-każ ( 74 ).

140.

Fl-aħħar nett, jirriżulta wkoll mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja li d-dritt għall-protezzjoni ġudizzjarja effettiva, bl-ebda mod ma huwa affettwat mill-applikazzjoni stretta tal-leġiżlazzjonijiet tal-Unjoni li jikkonċernaw it-termini tal-proċedura, li jirriflettu r-rekwiżit taċ-ċertezza legali u l-ħtieġa li tiġi evitata kull diskriminazzjoni jew kull trattament arbitrarju fl-amministrazzjoni tal-ġustizzja ( 75 ). Fil-fatt, l-imsemmija raġunijiet ta’ ċertezza legali jiġġustifikaw li t-termini għall-preżentata ta’ rikors jitqiesu bħala limitazzjoni inerenti għad-dritt ta’ aċċess għall-qorti ( 76 ).

141.

Issa, jirriżulta mill-ġurisprudenza li għadni kif fakkart li, għalkemm il-prinċipju ta’ protezzjoni ġudizzjarja effettiva ggarantit mill-Artikolu 47 tal-Karta jeżiġi li l-qorti tal-Unjoni teżerċita stħarriġ sħiħ u totali, kemm tad-dritt u kif ukoll tal-fatti, fuq id-deċiżjonijiet tal-Kummissjoni li jissanzjonaw aġir antikompetittiv li l-legalità tagħhom hija kkontestata quddiemha, l-effettività ta’ dak l-istħarriġ ġudizzjarju ma jipprekludix li dak l-eżerċizzju jkun imdawwar b’ċerti regoli ta’ proċedura li taqdi d-diversi eżiġenzi tal-prinċipju.

142.

Għaldaqstant, minn naħa, jirriżulta min-natura kontradittorja tal-proċedura quddiem il-qrati tal-Unjoni u mill-fatt li ma hijiex indispensabbli l-eżistenza ta’ stħarriġ ex officio tad-deċiżjoni kkontestata biex ikun irrispettat id-dritt iggarantit mill-Artikolu 47 tal-Karta, li hija kompatibbli ma’ dan id-dritt sistema ta’ stħarriġ ġudizzjarju bbażat fuq il-prinċipju dispożittiv li fil-kuntest tiegħu huma l-partijiet li għandhom jiddeterminaw is-suġġett tal-kawża mingħajr ma l-qorti tkun tista’ taqbeż il-limiti indikati minnhom. Għaldaqstant, ma huwiex kontra l-prinċipju ta’ protezzjoni ġudizzjarja effettiva li l-istħarriġ sħiħ u totali, li l-qorti tal-Unjoni għandha tagħmel, u li jimplika s-setgħa li tannulla d-deċiżjoni kkontestata, ikun limitat mit-talbiet tal-partijiet kif ifformulati fit-talbiet tagħhom.

143.

Min-naħa l-oħra, peress li d-dritt għall-protezzjoni ġudizzjarja effettiva ma huwiex affettwat mill-applikazzjoni stretta tar-regoli fil-qasam tat-termini għall-preżentata ta’ rikors, ir-rispett ta’ dan id-dritt bl-ebda mod ma jimplika li, biex tiġi ggarantita lill-partijiet l-effettività tal-protezzjoni ġudizzjarja tagħhom, il-qorti tal-Unjoni hija obbligata, b’eċċezzjoni għall-imsemmija regoli ( 77 ), li testendi l-portata tat-talbiet tagħhom lil hinn mit-talbiet tagħhom, billi twessa’ l-portata tal-istħarriġ tagħha lil hinn mill-kawża li tkun ġiet quddiemha, u dan anki fil-każijiet fejn l-imsemmi qorti tqajjem ex officio portata ta’ ordni pubbliku u/jew tikkonstata ksur tad-drittijiet tad-difiża.

144.

Minn dan isegwi, f’dan il-każ, li l-osservanza tar-rispett tal-prinċipju ta’ protezzjoni ġudizzjarja effettiva ma kinitx tobbliga lill-Qorti Ġenerali li tmur lil hinn mit-talbiet ifformulati minn BA u li għaldaqstant it-tieni aggravju ta’ BA għandu jiġi miċħud.

145.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, jidhirli li l-appell ta’ BA għandu jkun miċħud kollu kemm hu.

146.

Skont l-Artikolu 184(2) tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja, meta l-appell ma jkunx fondat, il-Qorti tal-Ġustizzja tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. Skont l-Artikolu 138(1) tal-istess regoli, applikabbli għall-proċedura ta’ appell skont l-Artikolu 184(1), il-parti li titlef għandha tbati l-ispejjeż jekk dawn ikunu ġew mitluba.

147.

Jekk il-Qorti tal-Ġustizzja tagħmel tagħha l-evalwazzjonijiet tiegħi li jikkonċernaw l-appell ta’ BA, din titlef l-appell tagħha. Peress li l-Kummissjoni għamlet talba f’dan is-sens, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tikkundanna lil BA għall-ispejjeż ta’ dan l-appell.

148.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tiddeċiedi bil mod kif ġej: