1.

F’din il-kawża, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha mill-ġdid quddiemha domanda preliminari li tirrigwarda l-interpretazzjoni tad‑Direttiva 93/13/KEE ( 2 ) fil-kuntest ta’ kuntratt ta’ self ipotekarju.

2.

F’kawża li tirrigwarda oppożizzjoni straordinarja għall-proċedura ta’ sekwestru ta’ immobbli ipotekat (iktar ’il quddiem il-“proċedura ta’ sekwestru ipotekarju”) li permezz tagħha d-debitur iqajjem in-natura inġusta ta’ klawżola kuntrattwali, id-domandi preliminari magħmula lill‑Qorti tal-Ġustizzja mill-Juzgado de Primera Instancia no 2 de Santander (qorti tal-ewwel istanza Nru 2 ta’ Santander) jirrigwardaw il-kriterji ta’ evalwazzjoni tan-natura inġusta ta’ ċerti klawżoli u l-portata tal-obbligi tal-qorti nazzjonali fil-kuntest ta’ din l‑evalwazzjoni. Għalhekk il-Qorti tal-Ġustizzja għandha quddiemha problema li taqa’ taħt ġurisprudenza diġà żviluppata ħafna iżda f’konfigurazzjoni unika peress li l-oppożizzjoni inkwistjoni toffri lill‑qorti tar-rinviju l-okkażjoni li tistħarreġ ex officio l-klawżoli kuntrattwali l-oħra li ma humiex is-suġġett tal-oppożizzjoni.

3.

F’dan il-kuntest, il-Qorti tal-Ġustizzja hija mitluba, b’mod partikolari, tistabbilixxi jekk il-protezzjoni li l-Artikoli 6 u 7 tad-Direttiva 93/13 jiżguraw timplikax li l-eżistenza ta’ stħarriġ fil-bidu ex officio li jirrigwarda klawżola kuntrattwali waħda jew iktar tillimita l‑obbligu tal-qorti nazzjonali li teżamina ex officio n-natura inġusta tal-klawżoli l-oħra tal-kuntratt fi stadju sussegwenti tal-proċedura.

4.

Id-dsatax-il premessa tad-Direttiva 93/13 tistabbilixxi:

“Billi, għall-finijiet ta’ din id-Direttiva, m’għandhiex issir stima [evalwazzjoni] ta’ karattru inġust ta’ klawżoli li jiddeskrivu l-kwistjoni prinċipali tas-suġġett tal-kuntratt u lanqas il-proporzjon bejn kwalità/il‑prezz tal-merkanzija jew is-servizzi pprovduti; billi l‑kwistjoni prinċipali tas-suġġett tal-kuntratt u l-proporzjon bejn kwalità/prezz jistgħu madankollu jiġu kkunsidrati meta tkun qiegħda ssir l-istima dwar jekk klawżoli oħra jkunux ġusti; […]”

5.

L-Artikolu 4 ta’ din id-direttiva jipprevedi:

“1.   Mingħajr preġudizzju għall-Artikolu 7, il-karattru inġust ta’ klawżola kuntrattwali għandu jiġi stmat, billi titqies in-natura tal‑merkanzija jew servizzi li għalihom ikun kien konkluż il-kuntratt u ssir referenza, filwaqt li jiġi konkluż il‑kuntratt, għaċ-ċirkostanzi kollha preżenti waqt il-konklużjoni tal-kuntratt u għall-klawżoli l-oħra kollha tal-kuntratt jew ta’ kuntratt ieħor li jiddependi fuqu.

2.   L-istima tan-natura inġusta tal-klawżoli la għandha tirrelata mad‑definizzjoni tal-kwistjoni prinċipali tas-suġġett tal-kuntratt u lanqas mas-suffiċjenza tal-prezz u r-remunerazzjoni, fuq naħa waħda, kontra s-servizzi jew il-merkanzija provduti bi tpartit, fuq in-naħa l‑oħra, safejn dawn il-klawżoli jkunu f’lingwaġġ sempliċi u ċar.”

6.

l-Artikolu 6(1) tal-imsemmija direttiva jipprevedi:

“L-Istati Membri għandhom jistabbilixxu li klawżoli inġusti użati f’kuntratt konkluż ma konsumatur minn bejjiegħ jew fornitur għandhom, kif previst fil-liġi nazzjonali tagħhom, ma jkunux jorbtu lill-konsumatur u li l-kuntratt għandu jkompli jorbot lill-partijiet fuq dawn il-klawżoli jekk dan ikun kapaċi jkompli jeżisti mingħajr il-klawżoli inġusti.”

7.

Skont l-Artikolu 7(1) ta’ din l-istess direttiva:

“L-Istati Membri għandhom jiżguraw li, fl-interessi tal-konsumaturi u l-kompetituri, jeżistu mezzi adegwati u effettivi biex jipprevjenu li jibqgħu jintużaw klawżoli inġusti f’kuntratti konklużi mal-konsumaturi mill-bejjiegħa jew fornituri.”

8.

Il-Liġi 1/2013, dwar miżuri intiżi sabiex isaħħu l-protezzjoni tad‑debituri ipotekarji u dwar ir-ristrutturazzjoni tad-dejn u dwar il‑kirjiet ta’ akkomodazzjoni soċjali (Ley 1/2013 de medidas para reforzar la protección a los deudores hipotecarios, reestructuración de deuda y alquiler social), tal-14 ta’ Mejju 2013 ( 3 ), emendat il-kodiċi ta’ proċedura ċivili (Ley de enjuiciamiento civil, iktar ’il quddiem, il-“kodiċi ta’ proċedura ċivili”), tas-7 ta’ Jannar 2000 ( 4 ).

9.

Il-proċedura ta’ sekwestru ipotekarju hija rregolata mill‑Artikoli 681 sa 698 tal-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili. L-Artikolu 695 tal-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili, anki fil-verżjoni li tirriżulta mil‑Liġi 1/2013, huwa fformulat kif ġej:

“1.   Fil-proċeduri msemmija f’dan il-kapitolu, l-oppożizzjoni tal‑intimat għall-eżekuzzjoni għandha tintlaqa’ biss meta tkun ibbażata fuq il-motivi li ġejjin:

[…]

[…]

4.   Id-deċiżjoni li tordna li ma hemmx lok għall-eżekuzzjoni jew in‑nuqqas ta’ applikazzjoni ta’ klawżola inġusta tista’ tkun suġġetta għal appell.

Ħlief f’dawn il-każijiet, id-deċiżjonijiet dwar l-oppożizzjoni msemmija f’dan l-artikolu ma jistgħux jiġu appellati u l-effetti tagħhom huma esklużivament limitati għall-proċedura ta’ eżekuzzjoni li fil-kuntest tagħha ngħataw.”

10.

Skont l-Artikolu 556(1) tal-kodiċi ta’ proċedura ċivili, l‑oppożizzjoni skont l-Artikolu 695 tal-kodiċi ta’ proċedura ċivili, anki fil-verżjoni tiegħu li toħroġ mil-Liġi 1/2003, għandha tkun ippreżentata f’terminu ta’ għaxart ijiem min-notifika tal‑att li jordna l-eżekuzzjoni. Dan it-terminu huwa applikabbli għas‑sekwestri ipotekarji minħabba li hemm riferiment għal dan it‑terminu fl-Artikolu 557 tal-kodiċi ta’ proċedura ċivili, emendat ukoll bil-Liġi 1/2003, dwar il‑proċedura ta’ oppożizzjoni għall-eżekuzzjoni fuq il-bażi ta’ titoli mhux ġudizzjarji jew arbitrali (li jinkludi b’mod partikolari l-atti awtentiċi fi kwistjonijiet ta’ self ipotekarju li jservu bħala bażi għas-sekwestri ipotekarji).

11.

Skont l-Artikolu 693(2) tal-kodiċi ta’ proċedura ċivili, kif redatt fil-Liġi 1/2003, dwar l‑iskadenza antiċipata tad-djun li jitħallsu b’pagamenti mensili:

“2.   Jekk il-kuntratt jipprovdi li f’każ ta’ nuqqas ta’ pagament tal-inqas ta’ tliet pagamenti mensili jew fin-nuqqas ta’ numru ta’ pagamenti b’tali mod li jimplika li d-debitur naqas mill-obbligu tiegħu għall-perijodu ta’ mhux inqas minn tliet xhur, u jekk dan il-ftehim joħroġ mill-att li jikkostitwixxi d-dejn, il-kreditur jista’ jitlob id-dejn kollu dovut bħala kapital u interessi.”

12.

L-ewwel dispożizzjoni tranżitorja tal-Liġi 1/2013 tistabbilixxi:

“Din il-liġi tapplika għall-proċeduri ġudizzjarji jew extra ġudizzjarji ta’ sekwestru ipotekarju pendenti fid-data tad-dħul fis-seħħ tal-liġi, fejn l‑iżgumbrament ma jkunx ġie eżegwit.”

13.

Ir-raba’ dispożizzjoni tranżitorja tal-Liġi 1/2013 (iktar ’il quddiem ir-“raba’ dispożizzjoni tranżitorja”) tirrigwarda l-proċeduri ta’ eżekuzzjoni miftuħa qabel id-dħul fis-seħħ tal-Liġi 1/2013 u li għadhom pendenti. Din id-dispożizzjoni hija fformulata kif ġej:

14.

Barra minn hekk, l-Artikolu 136 tal-kodiċi tal-proċedura ċivili jipprevedi:

“Kull parti li tħalli jiskadi t-terminu li fih għandu jsir l-att proċedurali tkun suġġetta għall-preskrizzjoni. Ir-Reġistratur jirreġistra l-iskadenza tat-terminu, jordna l-miżuri li għandhom jiġi adottati jew javża lill-qorti sabiex tagħti d‑deċiżjoni li għandha tagħti.”

15.

L-Artikolu 207 tal-kodiċi ta’ proċedura ċivili jipprevedi:

“[…]

3.   Id-deċiżjonijiet definittivi jsiru res judicata u l-qorti li kellha quddiemha l-proċedura li fiha dawn ġew adottati għandha fi kwalunkwe każ tikkonfermahom.

4.   Fl-iskadenza tat-termini tal-appell, kull deċiżjoni li ma hijiex ikkontestata ssir definittiva u jkollha l-awtorità ta’ res judicata, u l-qorti li kellha quddiemha l‑proċedura li fiha din tkun ġiet adottata għandha fi kwalunkwe każ tikkonfermaha.”

16.

L-Artikolu 222(1) tal-kodiċi ta’ proċedura ċivili jipprevedi li “[s]-saħħa ta’ res judicata mogħtija lis-sentenzi definittivi, kemm jekk jilqgħu kif ukoll jekk jiċħdu t-talba, teskludi, skont il-liġi, kull proċedura sussegwenti li l-għan tagħha jkun identiku għal dak tal-proċedura li fiha jkunu ngħataw”.

17.

Fit-12 ta’ Ġunju 2008, Banco Primus SA (iktar ’il quddiem “Banco Primus” ta lil J. Gutiérrez García self marbut ma’ garanzija ipotekarja fuq l-akkomodazzjoni tiegħu. Dan is-self kien mogħti għal żmien ta’ 47 sena, u l-ħlas lura kellu jsir fuq 564 pagament mensili.

18.

Fit-23 ta’ Marzu 2010, minħabba nuqqas min-naħa tal-konvenut fil-kawża prinċipali li jwettaq l-obbligu tiegħu li jħallas seba’ pagamenti mensili konsekuttivi tal-ħlas lura ta’ dan is-self, l-istabbiliment bankarju talab, skont il-klawżola tal-iskadenza antiċipata li tinsab fil-kuntratt ta’ self, il-ħlas tal-ammont prinċipali kollu flimkien mal-interessi ordinarji u moratorji u ta’ spejjeż diversi kif ukoll il-bejgħ bis-subbasta tal-immobbli ipotekat.

19.

Fil-11 ta’ Jannar 2011, sar l-imsemmi bejgħ bis-subbasta iżda ma kien hemm l-ebda offerent. Konsegwentement, il-qorti tar-rinviju, permezz ta’ deċiżjoni eżekuttiva tal-21 ta’ Marzu 2011, tat l-immobbli lil Banco Primus għas-somma ta’ EUR 78482.34, li tirrappreżenta 50 % tal-valur ta’ stima tiegħu. Fis-6 ta’ April 2011, Banco Primus talab li jingħata bidu għat-tgawdija ta’ dan l-immobbli, li kien ġie pospost minħabba tliet kwistjonijiet suċċessivi, li l-aħħar waħda minnhom ingħalqet b’deċiżjoni tat-8 ta’ April 2014 u b’hekk intemmet il-proċedura inċidentali ta’ sospensjoni tal-iżgumbrament.

20.

Fil-11 ta’ Ġunju 2014, J. Gutiérrez García ppreżenta, skont l-Artikolu 695 tal-kodiċi ta’ proċedura ċivili, oppożizzjoni straordinarja għall-proċedura ta’ sekwestru ipotekarju, minħabba n-natura inġusta tal‑klawżola tal-kuntratt ta’ self dwar l-interessi moratorji. Madankollu, din diġà kienet is-suġġett ta’ stħarriġ ex officio li permezz tiegħu dawn l-interessi kienu, permezz ta’ digriet tat-12 ta’ Ġunju 2013, tnaqqsu għal żero ( 5 ).

21.

Permezz ta’ deċiżjoni tas-16 ta’ Ġunju 2014, il-qorti tar-rinviju ddikjarat l-oppożizzjoni bħala ppreżentata u ssospendiet il-proċedura ta’ sekwestru ipotekarju, u informat lill-Qorti tal-Ġustizzja permezz ta’ ittra tad-29 ta’ Settembru 2014.

22.

Fil-kuntest tal-eżami tal-oppożizzjoni, din il-qorti rrilevat li jistgħu jitqiesu li huma inġusti, fis-sens tad-Direttiva 93/13, uħud mill‑klawżoli tal-kuntratt ta’ self minbarra dik relatata mal-interessi moratorji, jiġifieri, minn naħa waħda, il-klawżola relatata mal-iskadenza antiċipata, li permezz tagħha Banco Primus seta’ jeżiġi l-ħlas lura immedjat tal-kapital, tal-interessi u ta’ diversi spejjeż fosthom f’każ ta’ nuqqas ta’ ħlas fid-data miftiehma tal-ammont kollu dovut bħala ammont prinċipali, interessi jew antiċipi, u min-naħa l-oħra, il-klawżola relatata mal-interessi ordinarji, li tipprevedi l-kalkolu tagħhom fuq il-bażi ta’ formola li taqsam il-kapital li għadu dovut u l-interessi dovuti bin‑numru ta’ ġranet li fiha sena kummerċjali, jiġifieri b’360 ġurnata.

23.

Madankollu, l-oppożizzjoni kienet ġiet ippreżentata biss madwar sena wara l-iskadenza tat-terminu ta’ dekadenza stabbilit fir-raba’ dispożizzjoni tranżitorja. B’hekk, din id-dispożizzjoni ostakolat, f’dan il-każ, l-eżami mill-qorti tar-rinviju ta’ wħud mill‑klawżoli tal-kuntratt ta’ self li setgħu jitqiesu li huma inġusti fis-sens tad-Direttiva 93/13. Il-qorti tar-rinviju qajmet madankollu dubji dwar il-kompatibbiltà tal-imsemmija dispożizzjoni mad-Direttiva 93/13. Hija tfittex ukoll li tikseb kjarifika dwar il-kriterji ta’ evalwazzjoni tan-natura inġusta ta’ wħud mill-klawżoli u tal-obbligi imposti fuq il-qorti nazzjonali meta tikkonstata l-eżistenza ta’ klawżola inġusta.

24.

Huwa f’dawn iċ-ċirkustanzi li l-Juzgado de Primera Instancia no 2 de Santander (qorti tal-ewwel istanza Nru 2 ta’ Santander), permezz ta’ deċiżjoni tal-10 ta’ Settembru 2014 ippreżentata fir-Reġistru tal-Qorti tal-Ġustizzja dakinhar stess, iddeċidiet li żżomm is-sospensjoni tal‑proċedura u tressaq lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari segwenti:

25.

Il-qorti tar-rinviju talbet lill-Qorti tal-Ġustizzja tissuġġetta l‑kawża għall-proċedura mħaffa, skont l-Artikolu 105(1) tar-Regoli tal‑Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja. Din it-talba ġiet miċħuda permezz ta’ digriet tal-11 ta’ Novembru 2014, għar-raġuni, b’mod partikolari, li kif hija informat lill-Qorti tal-Ġustizzja permezz tal-ittra tad-29 ta’ Settembru 2014, din il-qorti ssospendiet il-proċedura ta’ eżekuzzjoni permezz tad-deċiżjoni tas-16 ta’ Ġunju 2014, b’tali mod li J. Gutiérrez García ma kellux riskju imminenti li jitlef l-akkomodazzjoni tiegħu.

26.

Ġew ippreżentati osservazzjonijiet bil-miktub minn Banco Primus, mill-Gvern Spanjol kif ukoll mill-Kummissjoni Ewropea.

27.

Il-Gvern Spanjol kif ukoll il-Kummissjoni ppreżentaw is‑sottomissjonijiet orali matul is-seduta li nżammet fl-24 ta’ Settembru 2015.

28.

Fl-osservazzjonijiet bil-miktub tiegħu, il-Gvern Spanjol jikkontesta l-ammissibbiltà tad-domandi magħmula minħabba li r-risposti tal-Qorti tal-Ġustizzja ma humiex ser ikunu utili għall-qorti tar‑rinviju biex tiddeċiedi l-kawża li għandha quddiemha. Fil-fatt, din il‑qorti ma baqgħetx kompetenti ladarba hija għalqet il-proċedura ta’ eżekuzzjoni billi ordnat l-iżgumbrament tad-debitur u tal-okkupanti permezz ta’ digriet li issa sar res judicata tat-8 ta’ April 2014.

29.

Banco Primus ma jqajjimx espressament l-inammissibbiltà tat‑talba għal deċiżjoni preliminari, iżda jinvoka argumenti simili.

30.

Jiena ma naħsibx li d-domandi magħmula mill-qorti tar-rinviju jistgħu jiġu ddikjarati inammissibbli. Fil-fatt, id-deskrizzjoni tal‑leġiżlazzjoni nazzjonali mill-qorti tar-rinviju tippermetti li jinftiehem b’mod ċar li l-proċedura ta’ sekwestru ipotekarju inkwistjoni ma hijiex magħluqa. Ir-raba’ dispożizzjoni tranżitorja tipprovdi li din il-liġi tapplika “għal kull proċedura ta’ eżekuzzjoni li ma tkunx wasslet għat-teħid tal-pussess tal-proprjetà immobbli mix-xerrej”. Il‑proċedura ta’ eżekuzzjoni ma tkunx magħluqa ladarba d-dħul fit-tgawdija tal‑immobbli jkun għadu ma seħħx, kif il-Gvern Spanjol stess ikkonferma fl-osservazzjonijiet bil-miktub tiegħu ( 6 ).

31.

Barra minn hekk, ir-raba’ dispożizzjoni tranżitorja tippermetti preċiżament li terġa’ tiġi kkontestata d‑deċiżjoni ta’ eżekuzzjoni definittiva minħabba l-iskadenza tat-terminu ordinarju għall-oppożizzjoni qabel id-dħul fis-seħħ ta’ din il-liġi.

32.

Konsegwentement, il-preżunzjoni ta’ rilevanza li minnha jibbenefikaw it-talbiet għal deċiżjoni preliminari ma hijiex ikkonfutata bl-oġġezzjonijiet magħmula mill-Gvern Spanjol u Banco Primus ( 7 ) u għalhekk id-domandi preliminari huma kollha ammissibbli.

33.

Permezz tal-punti (a) u (b) tal-ewwel domanda tagħha, il-qorti tar‑rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk fir-rigward tal-prinċipji ta’ ekwivalenza u ta’ effettività, l-Artikoli 6 u 7 tad-Direttiva 93/13 jipprekludux dispożizzjoni nazzjonali tranżitorja, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li tissuġġetta lill-konsumaturi għal terminu ta’ dekadenza ta’ xahar, li jibda mill-jum ta’ wara dak tal-pubblikazzjoni tal-liġi li tinkludi din id-dispożizzjoni, sabiex iressqu oppożizzjoni bbażata fuq in-natura allegatament inġusta ta’ klawżoli kuntrattwali fil‑kuntest ta’ proċedura ta’ sekwestru ipotekarju pendenti.

34.

Il-Qorti tal-Ġustizzja analizzat reċentement kwistjoni essenzjalment identika fil-kuntest tal-kawża BBVA ( 8 ), li fiha jiena kkonkludejt, fit-13 ta’ Mejju 2015 ( 9 ), favur l-illegalità tat-terminu ta’ dekadenza stabbilit mil-Liġi 1/2013. Filwaqt li segwiet din il‑pożizzjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja, fis-sentenza tagħha BBVA (C-8/14, EU:C:2015:731), iddeċidiet li “l-Artikoli 6 u 7 tad-Direttiva [93/13] għandhom jiġu interpretati fis-sens li jipprekludu dispożizzjoni nazzjonali tranżitorja […] li tissuġġetta lill-konsumaturi, li fir-rigward tagħhom infetħet proċedura ta’ sekwestru ipotekarju qabel id-data tad‑dħul fis-seħħ tal-liġi li taħtha din id-dispożizzjoni taqa’ u mhux magħluqa f’din id-data, għal terminu ta’ dekadenza ta’ xahar, li jibda mill-jum ta’ wara dak tal-pubblikazzjoni ta’ din il-liġi, sabiex titressaq oppożizzjoni għall-eżekuzzjoni obbligatorja, ibbażata fuq in-natura allegatament inġusta ta’ klawżoli kuntrattwali”.

35.

Peress li l-legalità ta’ dan it-terminu diġà ġie kkontestat mill‑Qorti tal-Ġustizzja, dawn il-konklużjonijiet ser jirrigwardaw biss l‑aspetti li għadhom ma humiex indirizzati fil-kuntest tal-kawża BBVA ( 10 ). Għall-aspetti l-oħra, nirreferi għas-sentenza tal-Qorti tal‑Ġustizzja kif ukoll għall-konklużjonijiet tiegħi f’dik il-kawża.

36.

Qabel ma nipproċedi għall-analiżi ta’ din id-domanda, jidhirli li huwa utli li nfakkar li, wara li ngħatat is-sentenza Aziz ( 11 ), il‑Liġi 1/2013 emendat l-artikoli tal-kodiċi ta’ proċedura ċivili relatati, b’mod partikolari, mal-proċedura ta’ sekwestru ta’ beni ipotekati jew maqbuda sabiex tadatta l-proċedura ta’ sekwestru ipotekarju għal din il‑ġurisprudenza. B’mod iktar speċifiku, il-leġiżlatur Spanjol emenda l‑kodiċi ta’ proċedura ċivili, minn naħa waħda, billi ppermetta lill-qorti ta’ eżekuzzjoni tevalwa ex officio, fi kwalunkwe mument tal-proċedura, in-natura inġusta ta’ klawżoli kuntrattwali ( 12 ) u, min-naħa l-oħra, billi żied motiv ta’ oppożizzjoni ġdid, ibbażat fuq in-natura inġusta ta’ klawżola kuntrattwali li tikkostitwixxi l-bażi tal-eżekuzzjoni jew li tkun ippermettiet li jiġi stabbilit l-ammont dovut ( 13 ).

37.

Huwa f’dan il-kuntest li għandu jiġi eżaminat il-punt (c) tal‑ewwel domanda magħmula mill-qorti tar-rinviju.

38.

Il-qorti tar-rinviju tistaqsi jekk essenzjalment, l-Artikoli 6 u 7 tad-Direttiva 93/13 jobbligawx lill-qorti nazzjonali tistħarreġ ex officio l‑eżistenza ta’ klawżoli inġusti, u dan anki meta hija ma tkunx preċedentement għamlet dan l-eżerċizzju jew ikkonkludiet li ma kinux inġusti b’deċiżjoni li saret res judicata skont id-dritt nazzjonali.

39.

Fil-kuntest ta’ din id-domanda, il-qorti tar-rinviju ssemmi żewġ possibbiltajiet, jiġifieri dik fejn il-qorti nazzjonali ma tkunx preċedentement stħarrġet klawżola u dik fejn hija tkun iddikjarat li din il-klawżola ma hijiex inġusta f’digriet nazzjonali li sar res judicata.

40.

Nosserva madankollu, fuq il-bażi tal-proċess nazzjonali ppreżentat fir-Reġistru tal-Qorti tal-Ġustizzja li, fit-test tad-deċiżjoni nazzjonali ċċitat mill-qorti tar-rinviju, jiġifieri d-digriet tat-12 ta’ Ġunju 2013, din il-qorti kkonstatat biss ex officio n-natura inġusta tal-klawżola dwar l‑interessi moratorji, mingħajr ma ddeċidiet dwar il-klawżoli l-oħra tal‑kuntratt jew invokathom ( 14 ). Konsegwentement, jiena nwarrab mill-analiżi tiegħi t-tieni possibbiltà li għaliha tirreferi d-domanda magħmula mill-qorti tar-rinviju ladarba din hija ta’ natura manifestament ipotetika.

41.

Għal din ir-raġuni, ma nistax naqbel mal-argument imressaq mill-Gvern Spanjol fl-osservazzjonijiet bil-miktub tiegħu, li jipprovdi li l-qorti tar-rinviju tippretendi l-eżami mill-ġdid tat-titolu ipotekarju li dwaru hija ddeċidiet favur l-assenza ta’ klawżola inġusta f’digriet li sar res judicata ( 15 ).

42.

Sabiex nirrispondi b’mod utili għal mistoqsijiet tal-qorti tar‑rinviju u fl-ispirtu ta’ kooperazzjoni li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha tosserva fir-rigward tal-qorti nazzjonali, jiena nipproponi r‑riformulazzjoni tad-domanda intiża sabiex tistabbilixxi jekk il‑protezzjoni li l-Artikoli 6 u 7 tad-Direttiva 93/13 jiżguraw timplikax li l-eżistenza ta’ stħarriġ ex officio fil-bidu dwar klawżola kuntrattwali waħda jew iktar tillimita l-obbligu tal-qorti nazzjonali li teżamina ex officio n-natura inġusta tal-klawżoli l-oħra tal-kuntratt fi stadju ulterjuri tal-proċedura.

43.

Huwa fuq din il-kwistjoni li issa ser nieqaf jien, billi nfakkar, preliminarjament, il-ġurisprudenza rilevanti tal-Qorti tal-Ġustizzja.

44.

L-ewwel nett, jidhirli li huwa importanti li nfakkar li s-sistema ta’ protezzjoni implementata mid-Direttiva 93/13 hija bbażata fuq l-idea li l-konsumatur jinsab f’sitwazzjoni ta’ inferjorità fil-konfront tal‑bejjiegħ jew fornitur fir-rigward kemm tas-setgħa ta’ negozjar kif ukoll tal-livell ta’ informazzjoni ( 16 ).

45.

Il-Qorti tal-Ġustizzja ddikjarat b’mod konsistenti li, fir-rigward ta’ din is-sitwazzjoni ta’ inferjorità, l-Artikolu 6(1) tad-Direttiva 93/13 jipprovdi li l-klawżoli inġusti ma jorbtux lill-konsumaturi. Din hija dispożizzjoni mandatorja li hija intiża sabiex tissostitwixxi l-bilanċ formali li l-kuntratt jistabbilixxi bejn id‑drittijiet u l-obbligi tal-partijiet kontraenti b’bilanċ reali li jistabbilixxi mill-ġdid l-ugwaljanza bejn dawn tal-aħħar ( 17 ).

46.

Fir-rigward tal-obbligu ta’ stħarriġ ex officio tal-klawżoli inġusti ( 18 ), il-Qorti tal-Ġustizzja, l-ewwel irrikonoxxiet il-fakultà tal‑qorti nazzjonali li teżerċita tali stħarriġ ( 19 ) sabiex, imbagħad, iddeċidiet li l-qorti nazzjonali għandha tevalwa ex officio n-natura inġusta ta’ klawżola kuntrattwali li taqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni tad‑Direttiva 93/13 u, meta tagħmel dan, għandha tirrimedja l-iżbilanċ bejn il-partijiet kontraenti, meta jkollha quddiemha l-punti ta’ liġi u ta’ fatt meħtieġa għal dan il-għan ( 20 ). Għalhekk il-Qorti tal-Ġustizzja bidlet il-fakultà tal-qorti nazzjonali li tistħarreġ in-natura inġusta tal-klawżoli kuntrattwali f’obbligu impost fuq din tal-aħħar. Dan l-iżvilupp jimplika li l-irwol b’hekk mogħti mid-dritt tal-Unjoni lill-qorti nazzjonali fil‑qasam tal-protezzjoni tal-konsumaturi “ma huwiex limitat għas‑sempliċi possibbiltà li tiddeċiedi dwar in-natura eventwalment inġusta ta’ klawżola kuntrattwali, iżda jinkludi wkoll l-obbligu li teżamina ex officio din il-kwistjoni” ( 21 ).

47.

Għandu jitfakkar ukoll li l-ġustifikazzjoni ta’ tali obbligu hija bbażata fuq in-natura u l-importanza tal-interess pubbliku li fuqu hija bbażata l-protezzjoni li d-Direttiva 93/13 tiżgura għall-konsumaturi ( 22 ). Għaldaqstant, il-qorti li quddiemha titressaq il-kawża hija mitluba tiżgura l-effett utli tal-protezzjoni mixtieqa mid-dispożizzjonijiet ta’ din id-direttiva.

48.

Għalhekk, jiena tal-opinjoni li, fil-kuntest tad-Direttiva 93/13, il‑fatt li l-qorti nazzjonali, ladarba tkun adita b’mod validu, ma tistħarriġx klawżola kuntrattwali fi stadju proċedurali partikolari ma jipprekludix li hija tistħarreġ klawżoli oħra fi stadju proċedurali sussegwenti ( 23 ).

49.

Fid-dawl ta’ dawn il-kunsiderazzjonijiet kollha, jiena nipproponi li r-risposta għall-punt (c) tal-ewwel domanda preliminari tal-qorti tar‑rinviju għandha tkun li l-protezzjoni żgurata għall-konsumaturi mill‑Artikoli 6 u 7 tad-Direttiva 93/13 timplika li l-eżistenza ta’ stħarriġ ex officio fil-bidu dwar klawżola kuntrattwali waħda jew iktar ma tistax tillimita l-obbligu tal-qorti nazzjonali li teżamina ex officio n-natura inġusta tal-klawżoli l-oħra tal-kuntratt fi stadju sussegwenti tal-proċedura.

50.

Permezz ta’ dawn iż-żewġ domandi, li għandhom jiġu analizzati flimkien, il-qorti tar-rinviju essenzjalment tistaqsi lill-Qorti tal‑Ġustizzja, dwar il-kriterji ta’ evalwazzjoni tan-natura inġusta tal‑klawżoli relatati mal-kalkolu tal-interessi ordinarji u mal-iskadenza antiċipata, kif stipulati fil-kuntratt inkwistjoni fil-kawża prinċipali, kif ukoll dwar l-obbligi li għandha l-qorti nazzjonali, skont l-Artikolu 4 tad‑Direttiva 93/13, sabiex tkun taf jekk, waqt l-eżami ta’ tali klawżoli kuntrattwali, din tal-aħħar għandhiex tieħu inkunsiderazzjoni r-relazzjoni kwalità/prezz tal-provvista jew tas-servizz li jirriżultaw mill-kuntratt ta’ self kollu, il-limiti tal-prezz imposti mil-leġiżlazzjoni nazzjonali u l‑fatti li seħħew wara l-iffirmar tal-kuntratt.

51.

Sabiex nirrispondi għal dawn id-domandi, jiena ser nibda billi nfakkar il-kriterji ġenerali ta’ evalwazzjoni tan-natura inġusta tal‑klawżoli kuntrattwali, kif ġew stabbiliti mill-Qorti tal-Ġustizzja fil-ġurisprudenza tagħha. Imbagħad ser nindirizza, fid-dawl ta’ din il‑ġurisprudenza, l-eżami, minn naħa waħda, tal-klawżola relatata mal‑interessi ordinarji fid-dawl tal-Artikolu 4(2) tad-Direttiva 93/13 u, min-naħa l-oħra, tal-klawżola tal-iskadenza antiċipata fid-dawl tal‑Artikolu 4(1) ta’ din id-direttiva.

52.

L-ewwel nett, il-Qorti tal-Ġustizzja enfasizzat diversi drabi li hija kompetenti, sabiex minn naħa waħda, tinterpreta l-kunċett ta’ “klawżola inġusta”, imsemmi fl-Artikolu 3(1) tad-Direttiva 93/13 u fl-Anness tagħha, u, min-naħa l-oħra, sabiex tistabbilixxi l-kriterji li l-qorti nazzjonali tista’ jew għandha tapplika waqt l-eżami ta’ klawżola kuntrattwali fid-dawl ta’ din id-direttiva. Mill-banda l-oħra, il-Qorti tal‑Ġustizzja ddeċidiet li hija l-qorti nazzjonali li għandha tiddeċiedi, billi tieħu inkunsiderazzjoni dawn il-kriterji, dwar il-klassifikazzjoni konkreta ta’ klawżola kuntrattwali partikolari skont iċ-ċirkustanzi partikolari tal-każ tal-kawża prinċipali ( 24 ). L-eżami komplet tal-konsegwenzi li jista’ jkollha l-klawżola kkonċernata fil-kuntest tad-dritt applikabbli għall-kuntratt, jimplika eżami tas-sistema ġuridika nazzjonali li l-qorti nazzjonali biss tista’ twettaq ( 25 ). Peress li hija għandha tiddeċiedi wkoll dwar in-natura inġusta tal-klawżoli kkontestati ( 26 ), il-Qorti tal-Ġustizzja għandha sempliċement tipprovdi lill-qorti tar-rinviju indikazzjonijiet li din tal-aħħar imbagħad hija mistennija tieħu inkunsiderazzjoni fl‑evalwazzjoni tan-natura inġusta tal-klawżola kkonċernata ( 27 ).

53.

It-tieni nett, il-Qorti tal-Ġustizzja tirrileva li filwaqt li jirreferi għall‑kunċetti ta’ “bona fide” u ta’ “żbilanċ sinjifikattiv” għad‑detriment tal-konsumatur bejn id-drittijiet u l-obbligi tal-partijiet li jirriżultaw mill-kuntratt, l-Artikolu 3(1) tal-imsemmija direttiva jiddefinixxi biss b’mod astratt l-elementi li jagħtu natura inġusta lil klawżola kuntrattwali li ma kinitx is-suġġett ta’ negozjati individwali ( 28 ).

54.

F’dan ir-rigward, kif enfasizza l-Avukat Ġenerali Kokott fil‑konklużjonijiet tiegħu fil-kawża Aziz ( 29 ), il-Qorti tal-Ġustizzja ppreċiżat li sabiex jiġi ddeterminat jekk klawżola toħloqx “żbilanċ sinjifikattiv” bejn id-drittijiet u l-obbligi kuntrattwali tal-partijiet li jirriżultaw mill-kuntratt, għandhom b’mod partikolari jittieħdu inkunsiderazzjoni r-regoli applikabbli fid-dritt nazzjonali, fil-każ li l‑partijiet infushom ma jkunu stabbilixxew l-ebda regola [għal każ simili]. Skont il-Qorti tal-Ġustizzja, permezz ta’ din l-analiżi komparattiva l-qorti nazzjonali tkun tista’ tevalwa jekk, u, jekk dan ikun il-każ, sa fejn, il-kuntratt iqiegħed lill-konsumatur f’sitwazzjoni legali inqas favorevoli meta mqabbla ma’ dik prevista mid-dritt nazzjonali fis‑seħħ. Bl-istess mod, għal dan l-iskop, jidher rilevanti li jitwettaq eżami tas-sitwazzjoni legali li fiha jinsab dan il-konsumatur fid-dawl tal-mezzi li jkollu għad-dispożizzjoni tiegħu, skont il-leġiżlazzjoni nazzjonali, sabiex iwaqqaf l-użu tal-klawżoli inġusti ( 30 ).

55.

It-tielet nett, għal dak li jirrigwarda l-kwistjoni dwar f’liema ċirkustanzi jinħoloq tali żbilanċ “kontra l-ħtieġa ta’ buona fede [minkejja r-rekwiżit ta’ bona fide]”, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li għandu jiġi kkonstatat li, fid-dawl tas‑sittax-il premessa tad‑Direttiva 93/13, il-qorti nazzjonali għandha tivverifika għal dan l‑iskop jekk il-bejjiegħ jew il-fornitur, filwaqt li jkun ittratta mal‑konsumatur b’mod leali u ġust, setax raġonevolment jistenna li dan tal-aħħar jaċċetta tali klawżola wara negozjati individwali ( 31 ).

56.

Barra minn hekk, il-Qorti tal-Ġustizzja fakkret li l-anness li għalih jagħmel riferiment l-Artikolu 3(3) tad-Direttiva 93/13 fih biss lista indikattiva u mhux eżawrjenti ta’ klawżoli li jistgħu jiġu ddikjarati inġusti ( 32 ). Hija ppreċiżat li skont l-Artikolu 4(1) tad-Direttiva 93/13, fl‑evalwazzjoni tan-natura inġusta ta’ klawżola kuntrattwali, għandha tittieħed inkunsiderazzjoni n-natura tal-merkanzija jew tas-servizzi li għalihom ikun ġie konkluż il-kuntratt u jsir riferiment, fil-mument tal‑konklużjoni tal-kuntratt, għaċ-ċirkustanzi kollha li fihom ikun ġie konkluż il-kuntratt. Minn dan jirriżulta, f’dan il-kuntest, li għandhom ukoll jiġu evalwati l-konsegwenzi li jista’ jkollha l-klawżola msemmija fil-kuntest tad-dritt applikabbli għall-kuntratt, li jimplika eżami tas‑sistema legali nazzjonali ( 33 ).

57.

Huwa fid-dawl ta’ dawn il-kriterji ġenerali li l-qorti tar-rinviju għandha tevalwa n-natura inġusta tal-klawżola relatata mal-kalkolu tal‑interessi ordinarji u ta’ dik relatata mal-iskadenza antiċipata, li għalihom tirreferi din il-qorti.

58.

Il-klawżola 3 tal-kuntratt ikkontestat tipprevedi li “l-formola matematika li tippermetti li jinkiseb, billi tibda mir-rata ta’ interessi nominali annwali, l-ammont ta’ interessi dovuti għal kull perijodu hija s-segwenti: C × d × r/360 × 100; taqsiriet użati: C = il-kapital li għadu dovut fil-bidu tal-perijodu ta’ likwidazzjoni; d = in-numru ta’ ġranet li fih il-perijodu ta’ likwidazzjoni; r = ir-rata ta’ interessi nominali annwali. […] Għall-kalkolu tal-interessi, is-sena għandha titqies li fiha 360 ġurnata”.

59.

Il-klawżola kkontestata taqa’ fil-kategorija tal-klawżoli previsti mill-Artikolu 4(2) tad-Direttiva 93/13 u li għalhekk huma esklużi mill‑eżami tal-qorti nazzjonali. Madankollu, dan l-artikolu jippermetti l‑istħarriġ ta’ dawn il-klawżoli kuntrattwali biss jekk dawn ma jkunux fformulati b’mod sempliċi u ċar, bħalma huwa l-każ fil-kawża prinċipali.

60.

Il-qorti tar-rinviju kif ukoll il-Kummissjoni jiddubitaw li l‑klawżola kkontestata, sa fejn hija bbażata fuq formola matematika kumplessa li l-konsumatur medju probabbilment ma jifhimx il-portata tagħha, tissodisfa r-rekwiżiti ta’ formulazzjoni u ta’ trasparenza tal‑Artikolu 4(2) tad-Direttiva 93/13. B’mod partikolari, il-Kummissjoni tenfasizza li l-kalkolu ta’ dawn l-interessi fuq il-bażi ta’ sena kummerċjali ta’ 360 ġurnata jwassal għat-tkabbir tar-rata tal-interessi meta mqabbla ma’ dik li tirriżulta mill-kalkolu li jirreferi għas-sena ċivili ta’ 365 ġurnata ( 34 ).

61.

Konsegwentement, jekk il-qorti tar-rinviju tikkonkludi li din il‑klawżola ma hijiex ifformulata b’mod sempliċi u ċar u li, minħabba dan il-fatt, hija taqa’ taħt l-Artikolu 4(2) tad-Direttiva 93/13, hija għandha teżaminaha fid-dawl tal-kriterji ġenerali ta’ evalwazzjoni mfakkra fil-punti 52 sa 56 ta’ dawn il-konklużjonijiet u, b’mod iktar preċiż, tivverifika jekk, fid-dawl ta’ dawn il-kriterji, il-klawżola kkontestata toħloqx, għad-detriment tal-konsumatur, żbilanċ sinjifikattiv bejn id-drittijiet u l-obbligi tal-partijiet li jirriżultaw mill-kuntratt. B’hekk, din l-evalwazzjoni għandha ssir fid-dawl tar-regoli nazzjonali li fin-nuqqas ta’ ftehim bejn il-partijiet, isiru applikabbli u tal-mezzi li l‑konsumatur għandu skont il-leġiżlazzjoni nazzjonali, sabiex iwaqqaf l‑użu ta’ dan it-tip ta’ klawżoli.

62.

Waqt din l-evalwazzjoni, il-qorti nazzjonali għandha tieħu inkunsiderazzjoni l-kriterji kollha stabbiliti fl-Artikolu 4(1) tad‑Direttiva 93/13, jiġifieri, tikkunsidra n-natura tal-merkanzija jew tas-servizzi li huma l-oġġett tal-kuntratt u tirreferi għall-mument tal‑konklużjoni tal-kuntratt, għaċ-ċirkustanzi kollha li wasslu għalih, kif ukoll għall-klawżoli l-oħra kollha tal-kuntratt, jew ta’ kuntratt ieħor li fuqu jiddependi. F’dan ir-rigward, jista’ jkun importanti, b’mod partikolari, li jittieħdu inkunsiderazzjoni l-limiti tal-prezzijiet imposti mil-leġiżlazzjoni nazzjonali kif ukoll jekk din il-formola tal-kalkolu hijiex kompatibbli ma’ regola supplimentari oħra tad-dritt Spanjol.

63.

L-evalwazzjoni tal-qorti tar-rinviju għandha tkun intiża, fost oħrajn, sabiex tistabbilixxi f’liema ċirkustanzi jista’ jinħoloq żbilanċ possibbli “kontra l-ħtieġa ta’ buona fede [minkejja r-rekwiżit ta’ bona fide]”. F’dan ir-rigward, infakkar li minn ġurisprudenza stabbilita jirriżulta li r-rekwiżit ta’ “bona fide” jimplika li l-bejjiegħ jew il‑fornitur, fuq il-bażi ta’ aġir leali u ġust fil-konfront tal-konsumatur, setax raġonevolment jistenna li dan tal-aħħar jaċċetta l-klawżola kkonċernata wara negozjati individwali ( 35 ).

64.

Fi kwalunkwe każ, mill-proċess li għandha l-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li l-Artikolu 4(2) tad-Direttiva 93/13 ma kienx traspost mil‑leġiżlatur nazzjonali. Jekk dan huwa effettivament il-każ, infakkar li n-nuqqas ta’ traspożizzjoni fid-dritt intern jimplika li, billi tawtorizza l‑possibbiltà ta’ stħarriġ ġudizzjarju komprensiv tan-natura inġusta tal‑klawżoli, bħal dawk previsti fl-Artikolu 4(2) tad-Direttiva 93/13, ipprovduti minn kuntratt konkluż bejn bejjiegħ jew fornitur u konsumatur, il-leġiżlazzjoni Spanjola inkwistjoni fil-kawża prinċipali tiżgura lill-konsumatur, skont l-Artikolu 8 tad-Direttiva 93/13 ( 36 ), livell ogħla ta’ protezzjoni effettiva minn dik stabbilita minn dan tal-aħħar ( 37 ), u dan anki jekk din il-klawżola tirrigwarda l-oġġett prinċipali tal‑kuntratt jew ir-relazzjoni tal-kwalità/prezz tal-provvista.

65.

Il-klawżola 6a tal-kuntratt ikkontestat ( 38 ) tippermetti lill-entità bankarja titlob il-ħlas lura antiċipat tal-kapital kif ukoll il-ħlas tal‑interessi u tal-ispejjeż diversi f’każ ta’ nuqqas ta’ ħlas ta’ xi parti tal-kapital u l-interessi ( 39 ).

66.

Kif iddeċidiet il-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza Aziz ( 40 ), din il‑klawżola għandha tkun eżaminata fid-dawl ta’ ċerti kriterji. Hija l‑qorti tar-rinviju li b’mod partikolari għandha tivverifika, fl-ewwel lok, jekk il-possibbiltà għall-bejjiegħ jew għall-fornitur li jiddikjara dovut l‑ammont kollu tas-somma mislufa tiddependix min-nuqqas ta’ eżekuzzjoni min-naħa tal-konsumatur ta’ obbligu li jkun ta’ natura essenzjali fil-kuntest tar-relazzjoni kuntrattwali inkwistjoni, fit-tieni lok, jekk din il-possibbiltà hijiex prevista għall-każijiet fejn tali nuqqas ta’ eżekuzzjoni jkun ta’ natura suffiċjentement gravi meta mqabbla mat-tul u mal-ammont tas-self, fit-tielet lok, jekk din il-possibbiltà tidderogax mir-regoli applikabbli f’dan il-qasam u, fir-raba’ lok, jekk id-dritt nazzjonali jipprevedix mezzi adegwati u effikaċi li permezz tagħhom il‑konsumatur li jkun suġġett għall-applikazzjoni ta’ tali klawżola jkun jista’ jirrimedja l-effetti tal-fatt li jkun dovut l-ammont kollu tas-somma mislufa ( 41 ).

67.

Fil-kuntest tal-verifika tal-kriterji mfakkra fil-punt preċedenti, il‑qorti tar-rinviju għandha dubji dwar il-possibbiltà li tinvoka n-natura prevedibbli jew le tan-nuqqas ta’ eżekuzzjoni fir-rigward tal-Artikolu 4(1) tad-Direttiva 93/13. B’mod iktar preċiż, hija tirrileva li l-assenza ta’ gravità tan-nuqqas ta’ eżekuzzjoni inkwistjoni twassalha sabiex tistaqsi, mill-angolu tat-tielet kriterju espost hawn fuq, dwar il-possibbiltà li tieħu inkunsiderazzjoni — sabiex tevalwa jekk il-klawżola kkontestata tqegħidx lill-konsumatur f’sitwazzjoni inqas favorevoli minn dik prevista mid-dispożizzjonijiet supplimentari — iċ-ċirkustanzi ta’ wara l‑konklużjoni tal-kuntratt, u għalhekk sabiex tistaqsi dwar in-natura prevedibbli jew le tan-nuqqas ta’ eżekuzzjoni, peress li l-Artikolu 4(1) tad-Direttiva 93/13 jirreferi għall-fatti li jwasslu għall-konklużjoni tal‑kuntratt “fil-mument tal-konklużjoni tiegħu”.

68.

Skont din il-qorti, id-dritt Spanjol kien jippermetti, fl-assenza ta’ klawżola kuntrarja, it-terminazzjoni tal-kuntratt b’mod antiċipat peress li kien prevedibbli (fatt wara l-konklużjoni tal-kuntratt) li l-konsumatur kien ser ikun responsabbli għal nuqqas ta’ eżekuzzjoni gravi ( 42 ). B’hekk, minkejja li n-nuqqas ta’ ħlas ta’ seba’ pagament mensili minn total ta’ 564 ma huwiex, skont il-qorti tar-rinviju, gravi biżżejjed, dan in-nuqqas kien jirrendi tali nuqqas ta’ eżekuzzjoni prevedibbli ( 43 ).

69.

Fir-rigward tar-regoli supplimentari li jippermettu l-evalwazzjoni tal-eżistenza ta’ żbilanċ sinjifikattiv bejn il-partijiet, kif teħtieġ il‑ġurisprudenza, jidhirli li l-qorti nazzjonali tista’ tieħu inkunsiderazzjoni l-leġiżlazzjoni fis-seħħ fil-mument tal-konklużjoni tal-kuntratt bħala ċirkustanza marbuta mal-istess konklużjoni. Fil-fatt, fl-opinjoni tiegħi, l‑Artikolu 4(1) tad-Direttiva 93/13 jippermetti t-teħid inkunsiderazzjoni ta’ ċirkustanzi ta’ wara l-konklużjoni tal-kuntratt b’dan illi r-riferiment għal tali ċirkustanzi futuri jirriżulta mill-eżami tal-leġiżlazzjoni nazzjonali supplimentari fil-mument tal-konklużjoni tal-kuntratt.

70.

Madankollu, għandu jiġi nnotat, kif argumentat diversi drabi l‑Kummissjoni, li ċ-ċirkustanzi li jwasslu għall-konklużjoni ta’ kuntratt jinkludu wkoll iċ-ċirkustanzi futuri faċilment prevedibbli u ċ-ċirkustanzi diġà preżenti iżda magħrufa biss minn parti waħda. F’dan ir-rigward, l‑eżami tan-natura inġusta tal-klawżola kkontestata għandu jieħu inkunsiderazzjoni l-previżjonijiet li jirrigwardaw l-iżvilupp tas-suq li l‑konsumatur jinjora iżda li jistgħu jkunu magħrufa sew mal-bejjiegħ jew mill-fornitur.

71.

Għal dak li jirrigwarda l-possibbiltà li l-qorti nazzjonali tieħu inkunsiderazzjoni r-relazzjoni tal-kwalità/prezz waqt l-istħarriġ tan‑natura inġusta tal-klawżoli kuntrattwali, il-Gvern Spanjol argumenta fl-osservazzjonijiet bil-miktub tiegħu li, skont l-Artikolu 4(2) tad‑Direttiva 93/13, l-eżami tar-relazzjoni tal-kwalità/prezz waqt l‑istħarriġ tan-natura inġusta ta’ klawżola kuntrattwali huwa possibbli biss jekk din il-klawżola tkun ifformulata b’mod mhux sempliċi u ċar, fatt li għandu jiġi vverifikat mill-qorti tar-rinviju.

72.

Jien ma naqbilx ma’ dan l-argument. Fl-ewwel lok, għandu jitfakkar li dan ma huwiex l-eżami ta’ klawżola relatata mar-relazzjoni tal-kwalità/prezz tal-provvista iżda mal-possibbiltà li l-qorti nazzjonali tieħu inkunsiderazzjoni b’mod ġenerali r-relazzjoni tal‑kwalità/prezz waqt l-istħarriġ tan-natura inġusta tal-klawżoli kuntrattwali. F’dan ir‑rigward, infakkar li d-dsatax-il premessa tad‑Direttiva 93/13 tistabbilixxi li, anki jekk l-evalwazzjoni tan-natura inġusta ma tirrigwardax il-klawżoli li jiddeskrivu s-suġġett tal-kuntratt u lanqas il‑proporzjon bejn il‑kwalità/prezz tal-merkanzija jew is-servizzi pprovduti, is-suġġett tal-kuntratt u l-proporzjon bejn il-kwalità/prezz jistgħu, madankollu, jiġu kkunsidrati fl-evalwazzjoni tan-natura inġusta ta’ klawżoli oħra. Konsegwentement, xejn ma jipprekludi lill-qorti nazzjonali milli tikkunsidra dan il-fattur.

73.

Għandu jiġi konkluż li, fil-kuntest tal-eżami tan-natura possibbilment inġusta tal-klawżola dwar l-iskadenza antiċipata, bħal dik stipulata fil-kuntratt inkwistjoni fil-kawża prinċipali, hija l-qorti nazzjonali li għandha tivverifika, l-ewwel nett, jekk l-użu ta’ din il‑klawżola jiddependix min-nuqqas ta’ eżekuzzjoni mill-konsumatur ta’ obbligu essenzjali tal-kuntratt, it-tieni nett, jekk dan in-nuqqas ta’ eżekuzzjoni huwiex suffiċjentement gravi meta mqabbel mat-tul u l‑ammont tas-self, it-tielet nett, jekk hijiex deroga mir-regoli supplimentari nazzjonali applikabbli fil-qasam u, ir-raba’ nett, jekk il‑liġi nazzjonali tipprovdix mezzi adegwati u effiċjenti li jippermettu lill-konsumatur jirrimedja l-effetti ta’ tali klawżola.

74.

Barra minn hekk, l-Artikolu 4 tad-Direttiva 93/13 għandu jkun interpretat fis-sena li hija l-qorti nazzjonali li għandha, waqt l-eżami tal‑klawżoli kuntrattwali, tieħu inkunsiderazzjoni r-relazzjoni tal‑kwalità/prezz tal-provvista jew tas-servizz li tirriżulta mill-kuntratt ta’ self kollu, il-limiti tal-prezzijiet imposti mil-leġiżlazzjoni nazzjonali, iċ‑ċirkustanzi futuri faċilment prevedibbli u dawk diġà ppreżentati iżda magħrufa biss minn parti waħda fil-mument tal-konklużjoni tal-kuntratt, kif ukoll iċ-ċirkustanzi ta’ wara din il-konklużjoni, b’dan illi r-riferiment għal tali ċirkustanzi futuri jirriżulta mill-eżami tal-leġiżlazzjoni nazzjonali fil-mument tal-konklużjoni tal-kuntratt.

75.

Permezz tar-raba’ domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi essenzjalment lill-Qorti tal-Ġustizzja, minn naħa waħda, dwar jekk id‑Direttiva 93/13 għandhiex tkun interpretata fis-sens li tipprekludi dispożizzjoni nazzjonali, bħall-Artikolu 693(2) tal-kodiċi ta’ proċedura ċivili, dwar l-iskadenza antiċipata fil-kuntest ta’ kuntratt ta’ self ipotekarju u, min-naħa l-oħra, dwar l-obbligu tal-qorti nazzjonali li tiddikjara nulla u bla effett klawżola relatata mal-iskadenza antiċipata, wara li tikkonstata n-natura inġusta tagħha, anki meta dak li jsellef, fil-prattika, ikun osserva l-kundizzjonijiet previsti minn din id‑dispożizzjoni nazzjonali.

76.

Fl-ewwel lok, fir-rigward tal-konformità tal-Artikolu 693(2) tal‑kodiċi ta’ proċedura ċivili mad-Direttiva 93/13, infakkar qabelxejn li skont l-Artikolu 1(2) ta’ din id-direttiva “l-klawżoli kuntrattwali li jirriflettu disposizzjonijiet mandatarji statutorji jew regolatorji […] m’għandhomx ikunu suġġetti għad-disposizzjonijiet ta’ din id-Direttiva”. Barra minn hekk, skont it-tlettax-il premessa tal-istess direttiva, l-Artikolu 1(2) tad-Direttiva 93/13 “ikopr[i] wkoll ir-regoli li, skond il-liġi [nazzjonali], għandhom jgħoddu bejn il-partijiet kontraenti sakemm ma twaqqfux xi arranġamenti oħra”.

77.

F’dan il-kuntest, il-kwistjoni li tqum, preliminarjament, hija dik dwar jekk l-Artikolu 693(2) tal-kodiċi ta’ proċedura ċivili jaqax fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 93/13.

78.

F’dan ir-rigward, mid-deċiżjoni tar-rinviju jirriżulta, l-ewwel nett, li l-klawżola kkontestata, li tirriproduċi l-aħħar verżjoni tal‑Artikolu 693(2) tal-kodiċi ta’ proċedura ċivili, ma tirriflettix dispożizzjoni statutorja jew regolatorja “mandatorja”. It-tieni nett, mid‑deċiżjoni tar-rinviju u mill-osservazzjonijiet tal-Gvern Spanjol u tal-Kummissjoni jirriżulta li dan l-artikolu lanqas ma huwa dispożizzjoni ta’ natura supplimentari, peress li ma jistax jiġi applikat fin-nuqqas ta’ ftehim bejn il-bejjiegħ jew il-fornitur u l-konsumatur. Għall-kuntrarju, dan l-artikolu jindika li ftehim espliċitu bejn il-partijiet huwa neċessarju sabiex ikun jista’ jkollu effetti ( 44 ). Fil-verżjoni tiegħu kif emendata wara l-Liġi 1/2013, dan l-artikolu jippermetti lill-entità bankarja tirrikorri għall-proċedura ta’ sekwestru ipotekarju sabiex tirkupra d-dejn kollu dovut bħala kapital u interessi, f’każ ta’ nuqqas ta’ ħlas ta’ mill-inqas tliet pagamenti mensili, b’dan illi din il-klawżola tkun tinsab fl-att ipotekarju li jikkostitwixxi t-titolu eżekuttiv.

79.

Konsegwentement, minkejja li huwa minnu li l-Artikolu 693(2) tal-kodiċi ta’ proċedura ċivili, fil-verżjoni tiegħu qabel il‑Liġi 1/2013 ( 45 ), huwa riprodott fil-kuntratt inkwistjoni fil-kawża prinċipali, b’mod iktar preċiż fil-klawżola tal-iskadenza antiċipata kkontestata, jiena nikkonstata li, minkejja n-natura statutorja u regolatorja tagħha, din id-dispożizzjoni nazzjonali ma għandhiex natura la mandatorja u lanqas supplimentari. Jidher għalhekk li, skont it‑tlettax-il premessa tad-Direttiva 93/13, din id-dispożizzjoni ma taqax taħt l-Artikolu 1(2) ta’ din id-direttiva, li kienet intiża li tapplika ( 46 ).

80.

Għandu jiġi kkunsidrat li, sa fejn l-Artikolu 693(2) tal-kodiċi ta’ proċedura ċivili ma jostakolax li l-qorti nazzjonali, li jkollha quddiemha klawżola inġusta, tista’ tiskarta ex officio din il-klawżola, id‑Direttiva 93/13 ma tipprekludix l-applikazzjoni ta’ tali dispożizzjoni nazzjonali ( 47 ). Madankollu, peress li din id-dispożizzjoni teħtieġ ftehim espliċitu bejn il-partijiet, donnu jirriżulta mill-formulazzjoni tagħha li din ma hijiex applikabbli fin-nuqqas ta’ tali ftehim.

81.

Fl-opinjoni tiegħi, mill-kunsiderazzjonijiet preċedenti jirriżulta li d-Direttiva 93/13 għandha tkun interpretata fis-sens li hija ma tipprekludix dispożizzjoni nazzjonali dwar l-iskadenza antiċipata fil‑kuntest ta’ kuntratt ta’ self ipotekarju meta, l-ewwel nett, din id-dispożizzjoni la hija ta’ natura mandatorja u lanqas supplimentari, it-tieni nett, l‑applikazzjoni tagħha tiddependi biss fuq ftehim bejn il-partijiet, it-tielet nett, ma tippreġudikax l-evalwazzjoni, mill-qorti nazzjonali adita mill‑proċedura ta’ sekwestru ipotekarju ta’ dan il-kuntratt, tan-natura inġusta tal-klawżola dwar l-iskadenza antiċipata u, ir-raba’ nett, ma tostakolax li l-qorti tiskarta l-imsemmija klawżola jekk hija tikkonkludi li hija ta’ natura inġusta, fis-sens tal-Artikolu 3(1) ta’ din id-direttiva ( 48 ).

82.

Fit-tieni lok, għal dak li jirrigwarda l-kwistjoni dwar jekk in‑nuqqas ta’ applikazzjoni, mal-ewwel nuqqas ta’ ħlas, mill-entità bankarja ta’ klawżola li l-qorti nazzjonali kkonstatat in-natura inġusta tagħha jirrendix mhux neċessarju l-istħarriġ ġudizzjarju ta’ din il‑klawżola, il-qorti tar-rinviju tikkunsidra li l-klawżola 6a tal-kuntratt ta’ self inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li tipprovdi l-iskadenza antiċipata tas-self ipotekarju f’każ ta’ dewmien tal-ħlas lura, tikkostitwixxi klawżola inġusta.

83.

Din il-qorti tibbaża ruħha fuq il-fatt li din il-klawżola kuntrattwali tippermetti lill-entità bankarja li timplementa kuntest ta’ żbilanċ sinjifikattiv għad-detriment tal-konsumatur, peress li hija tipprovdi li l-entità bankarja tista’ tirrikjedi l-ħlas lura immedjat tal‑kapital, tal-interessi u tal-ispejjeż diversi, b’mod partikolari, f’każ ta’ nuqqas ta’ ħlas fid-data miftiehma tal-ammont kollu dovut bħala ammont prinċipali, interessi jew antiċipi. Il-qorti tar-rinviju tenfasizza, f’dan ir-rigward, li l-entità bankarja għandha 564 okkażjoni sabiex tagħti bidu għal effetti legali inkompatibbli mar-rekwiżiti ta’ bona fide. Fi kliem ieħor, din il-klawżola tippermetti lill-bank mhux biss li jirkupra d-dejn kollu dovut filwaqt li jimponi diversi spejjeż, iżda wkoll li jibda proċedura ġudizzjarja straordinarja u sommarja li tillimita r-rimedji ġudizzjarji.

84.

Kif diġà tfakkar fil-punt 44 ta’ dawn il-konklużjonijiet, nosserva li s-sistema ta’ protezzjoni implementata mid-Direttiva 93/13 hija bbażata fuq l-idea li l-konsumatur jinsab f’sitwazzjoni ta’ inferjorità meta mqabbel mal-bejjiegħ jew mal-fornitur fir-rigward kemm tas-setgħa ta’ negozjar kif ukoll tal-livell ta’ informazzjoni ( 49 ). Għalhekk, u sabiex ikun żgurat l-effett dissważiv tal-Artikolu 7 tad-Direttiva 93/13, il‑prerogattivi tal-qorti nazzjonali li tikkonstata l-preżenza ta’ klawżola abbużiva, fis-sens tal-Artikolu 3(1) ta’ din id-direttiva, ma jistgħux jiddependu fuq l-applikazzjoni jew le ta’ din il-klawżola fil-fatti ( 50 ).

85.

F’dan il-każ, il-fatt li l-entità bankarja bdiet il-proċedura ta’ sekwestru ipotekarju wara n-nuqqas ta’ ħlas ta’ seba’ pagamenti mensili konsekuttivi huwa element fattwali li ma għandux jittieħed inkunsiderazzjoni waqt l-evalwazzjoni ta’ klawżola kuntrattwali intiża, fir-realtà, sabiex tippermetti lill-entità bankarja tipproċedi bis-sekwestru ipotekarju f’każ ta’ nuqqas ta’ ħlas ta’ pagament mensili wieħed. F’dan ir-rigward, ninnota li fil-qasam tal-protezzjoni tal-konsumatur, aġir raġonevoli f’kuntest kuntrattwali inġust ma jistax jibdel in-natura inġusta ta’ klawżola.

86.

Barra minn hekk, minn ġurisprudenza stabbilita jirriżulta li l‑Artikolu 6(1) tad-Direttiva 93/13 ma jistax jinftiehem fis-sens li jippermetti lill-qorti nazzjonali, fil-każ fejn din tikkonstata l-eżistenza ta’ klawżola inġusta f’kuntratt konkluż bejn bejjiegħ jew fornitur u konsumatur, li tirrevedi l-kontenut tal-imsemmija klawżola minflok sempliċement ma tapplikahiex fil-konfronti tal-konsumatur ( 51 ). Din il‑possibbiltà ma kinitx aċċettata mill-Qorti tal-Ġustizzja ħlief f’każ ta’ annullament tal-kuntratt kollu, sabiex tevita li l-konsumatur jista’ jkun espost għal konsegwenzi li partikolarment jikkawżaw preġudizzju ( 52 ), li ma huwiex il-każ fil‑kawża prinċipali, peress li l-klawżola kkontestata hija aċċessorja u separabbli mill-bqija tal-kuntratt ta’ self.

87.

Konsegwentement, jiena tal-opinjoni li d-Direttiva 93/13 għandha tkun interpretata fis-sens li dispożizzjoni nazzjonali dwar l‑iskadenza antiċipata bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali ma tostakolax l-obbligu tal-qorti nazzjonali li tiddikjara klawżola nulla u bla effett, wara li tikkonstata n-natura inġusta tagħha, anki jekk min isellef, fil-prattika, josserva l-kundizzjonijiet previsti minn dispożizzjoni nazzjonali.

88.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi għad-domandi preliminari magħmula mill‑Juzgado de Primera Instancia no 2 de Santander (qorti tal-ewwel istanza Nru 2 ta’ Santander) bil-mod segwenti: