1.

Din il-kawża għandha l-oriġini tagħha f’talba għal deċiżjoni preliminari mressqa mit-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic (Spanja) (qorti Katalana tal-kuntratti tas-settur pubbliku) fil-kuntest ta’ rikors amministrattiv speċjali fil-qasam tal-kuntratti pubbliċi.

2.

Matul il-proċedura quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja, il‑ġurisdizzjoni tagħha qajmet ċerti dubji fir-rigward tal-karatteristiċi tat-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic u, fid-dawl tar‑rekwiżiti stabbiliti mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tiġi kklassifikata bħala korp tar-rinviju “qorti jew tribunal ta’ xi Stat Membru” fis-sens tal-Artikolu 267 TFUE, u l-kriterju dwar in-“natura obbligatorja tal-ġurisdizzjoni” tal-korp tar-rinviju li b’mod partikolari ġibed l-attenzjoni.

3.

Fil-fatt, it-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic huwa korp amministrattiv kolleġġjali speċjalizzat kompetenti sabiex jiddeċiedi rikorsi speċjali fil-qasam tal-kuntratti pubbliċi. Bħala korp speċjalizzat, ma huwiex qorti fis-sens proprju tad-dritt nazzjonali, u d-deċiżjoni tiegħu hija finali fir-rigward tar-rimedji ġudizzjarji amministrattivi. Barra minn hekk, ir-rikors quddiem dan il-korp huwa fakultattiv, li jqajjem il-kwistjoni dwar jekk jistax jiġi kklassifikat bħala “qorti jew tribunal ta’ xi Stat Membru” fis-sens tal-Artikolu 267 TFUE. Din il-kwistjoni twassal lill-Qorti tal-Ġustizzja sabiex, b’mod partikolari, tinterpreta l‑ġurisprudenza kumplessa tagħha dwar in-“natura obbligatorja tal‑ġurisdizzjoni” tal-korp tar-rinviju.

4.

Skont it-talba tal-Qorti tal-Ġustizzja magħmula wara d-deċiżjoni tal-ftuħ tal-proċedura orali u wara li l-kawża ġiet assenjata mill-ġdid, dawn il-konklużjonijiet għandhom jirrigwardaw, b’mod partikolari, il‑kriterju ta’ “natura obbligatorja tal-ġurisdizzjoni” tal-korp tar-rinviju, li ġibdet, b’mod partikolari, l-attenzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja, u dwar il‑kriterji l-oħra li ser ikunu eżaminati fil-qosor. Għalhekk jiena ma iniex ser nindirizza l-kwistjonijiet ta’ mertu mressqa mill-korp tar-rinviju.

5.

Il-Consorci Sanitari del Maresme, li xtaq jipparteċipa fil-proċedura ta’ reġistrazzjoni ta’ servizzi ta’ reżonanza nukleari manjetika organizzata mill-Corporació de Salut del Maresme i la Selva, ippreżenta, fl-10 ta’ Diċembru 2013, rikors speċjali kontra d-deċiżjoni tal-Kumitat ta’ Evalwazzjoni tal-awtorità kontraenti quddiem it‑Tribunal Català de Contractes del Sector Públic sabiex jiġi ammess f’din il-proċedura ( 2 ).

6.

Fil-kuntest ta’ dan ir-rikors speċjali, it-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic iddeċieda li jressaq ħames domandi preliminari lill-Qorti tal-Ġustizzja ( 3 ).

7.

Permezz ta’ deċiżjoni tat-13 ta’ Jannar 2015, il-Qorti tal‑Ġustizzja rrinvijat il-kawża quddiem is-Sitt Awla u ddeċidiet, skont l-Artikolu 76(2) tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal‑Ġustizzja, li ma żżommx seduta għas-sottomissjonijiet orali. Barra minn hekk, hija ddeċidiet li l-kawża tkun deċiża mingħajr ma jiġu ppreżentati konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali.

8.

Madankollu, in-natura ġudizzjarja tal-korp fl-oriġini tar-rinviju preliminari nisslet dubji dwar il-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja.

9.

Għalhekk fid-9 ta’ Frar 2015, il-Qorti tal-Ġustizzja bagħtet talba għal kjarifiki lit-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic, li rrisponda permezz ta’ ittra tat-12 ta’ Frar 2015, li waslet fil-Qorti tal‑Ġustizzja fis-17 ta’ Frar 2015.

10.

Peress li l-Qorti tal-Ġustizzja tqis neċessarju dibattitu approfondit dwar il-kwistjoni tal-klassifikazzjoni tat-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic, bħala “qorti jew tribunal ta’ xi Stat Membru”, fis‑sens tal-Artikolu 267 TFUE, hija reġgħet assenjat il-kawża lill-Awla Manja u qieset li hemm lok li torganizza seduta sabiex tippermetti lill‑partijiet jesprimu l-perspettivi tagħhom dwar il-kwistjoni ta’ ammissibbiltà tat-talba għal deċiżjoni preliminari mressqa mit-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic. Konsegwentement, il-Qorti tal‑Ġustizzja ordnat il-ftuħ mill-ġdid tad-dibattiti sabiex teżamina l-ġurisdizzjoni tagħha f’dan il-każ.

11.

Is-seduta nżammet fit-12 ta’ Mejju 2015, fil-preżenza tal-Gvern Spanjol u tal-Kummissjoni Ewropea. Il-Gvern Taljan, li ppreżenta osservazzjonijiet bil-miktub dwar il-kwistjonijiet ta’ mertu, ma kienx irrappreżentat fis-seduta.

12.

Skont ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, sabiex jiġi ddeterminat jekk il-korp tar-rinviju għandux in-natura ta’ “qorti jew tribunal” fis‑sens tal-Artikolu 267 TFUE, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha tikkunsidra numru ta’ elementi, bħal jekk il-korp huwiex stabbilit b’liġi, jekk dan huwiex wieħed permanenti, in-natura obbligatorja tal‑ġurisdizzjoni tiegħu, in-natura kontradittorja tal-proċedura, l‑applikazzjoni, mill-korp, tad-dispożizzjonijiet legali, kif ukoll l‑indipendenza tiegħu ( 4 ). Barra minn hekk, il-qrati nazzjonali jistgħu jagħmlu domandi lill-Qorti tal-Ġustizzja biss jekk ikun hemm tilwima pendenti quddiemhom u jintalbu jagħtu sentenza fi proċedura maħsuba sabiex twassal għal deċiżjoni ta’ natura ġudizzjarja ( 5 ).

13.

F’dan ir-rigward, għandu jiġi enfasizzat li l-fatt li korp nazzjonali ma jistax jiġi kklassifikat bħala qorti fis-sens proprju tad-dritt nazzjonali ma huwiex determinanti fih innifsu, peress li l-kunċett ta’ “qorti jew tribunal”, fis‑sens tal-Artikolu 267 TFUE, huwa kunċett awtonomu tad-dritt tal‑Unjoni. Fil-fatt, il-Qorti tal-Ġustizzja qieset li dan il-kunċett jista’ jkopri wkoll korpi li ma humiex qrati fis-sens tad-dritt nazzjonali ( 6 ) u li ma jagħmlux parti mis-sistema ġudizzjarja ta’ xi Stat Membru ( 7 ). B’hekk, il-Qorti tal-Ġustizzja tagħti importanza sinjifikattiva, mhux lill‑klassifikazzjoni ġuridika tal-korp, iżda pjuttost lill-karatteristiċi materjali tiegħu ( 8 ), li jwassal għall-evalwazzjoni tal-karatteristiċi strutturali u funzjonali tal-korp tar-rinviju.

14.

Waqt is-seduta, il-Gvern Spanjol ikkonferma li t-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic huwa “korp ta’ reviżjoni” fis-sens tal‑ewwel subparagrafu tal-Artikolu 2(9) tad-Direttiva tal-Kunsill 89/665/KEE, tal-21 ta’ Diċembru 1989, dwar il-koordinazzjoni tal-liġijiet, ir-regolamenti u d-dispożizzjonijiet amministrattivi rigward l-applikazzjoni tal-proċeduri ta’ reviżjoni għall-għoti ta’ kuntratti ta’ provvista pubblika u xogħlijiet pubbliċi ( 9 ) [kuntratt pubbliċi għal provvisti u xogħlijiet], li skont dan l-artikolu jista’ jkollu natura mhux ġudizzjarja ( 10 ). Mill-informazzjoni pprovduta lill-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta wkoll li d-deċiżjoni tat-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic teżawrixxi r-“rimedji amministrattivi”.

15.

Fl-opinjoni tiegħi, dawn l-elementi li jirriżultaw mid-dritt nazzjonali ma humiex deċiżivi dwar jekk il-karatteristiċi tal-korp tar‑rinviju jurux li huwa jissodisfa l-kriterji stabbiliti mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja sabiex jiġi kklassifikat bħala “qorti jew Tribunal ta’ xi Stat Membru” fis-sens tal-Artikolu 267 TFUE, kriterji msemmija fil-punt 12 ta’ dawn il-konklużjonijiet.

16.

Għal dak li jirrigwarda l-kuntest ġuridiku speċifiku tal-kuntratti pubbliċi, fid-dawl tal-importanza ta’ dan il-qasam għas-suq intern u, b’mod partikolari, għall-osservanza tal-libertajiet fundamentali ta’ moviment, il-leġiżlatur tal-Unjoni armonizza b’mod wiesa’ l-leġiżlazzjonijiet nazzjonali f’dan ir-rigward. B’mod eċċezzjonali, il‑protezzjoni ġudizzjarja tal-individwi kienet, hija wkoll, armonizzata b’mod wiesa’ permezz tad-dispożizzjonijiet tad-Direttiva 89/665 u, għalhekk, din ma baqgħetx biss kwistjoni ta’ awtonomija proċedurali tal-Istati Membri, kif stabbilita bil-prinċipji ta’ effettività u ekwivalenza ( 11 ).

17.

Għalhekk, konformement mat-tielet subparagrafu tal-Artikolu 1(1) tad‑Direttiva 89/665, l-Istati Membri għandhom jieħdu l-miżuri meħtieġa sabiex jiżguraw illi, rigward kuntratti li jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2004/18/KE, id-deċiżjonijiet meħuda mill‑awtoritajiet kontraenti jistgħu jiġu riveduti b’mod effettiv u, b’mod partikolari, malajr kemm jista’ jkun, konformement mal-kundizzjonijiet stabbiliti fl-Artikoli 2 sa 2f ta’ din id-direttiva, peress li dawn id‑deċiżjonijiet ikunu kisru d-dritt tal-Unjoni fil-qasam tal-kuntratti pubbliċi jew ir-regoli nazzjonali li jittrasponu dik il-liġi. Dawn ir‑rimedji ġudizzjarji jistgħu jinkludu kemm rikorsi quddiem qrati nazzjonali kif ukoll rikorsi quddiem korpi kważi-ġudizzjarji msemmija fl-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 2(9) tad-Direttiva 89/665.

18.

F’dan il-kuntest tqum il-kwistjoni dwar jekk, jekk ikun il-każ, l‑interpretazzjoni tal-kunċett ta’ “qorti jew tribunal” fis-sens tal-Artikolu 267 TFUE għandhiex tikkunsidra l-fatt li l-korp inkwistjoni kien stabbilit sabiex Stat Membru jkun jista’ josserva l-obbligi tiegħu li jirriżultaw mid‑dispożizzjonijiet tad-Direttiva 89/665. Fil-fatt, ħafna drabi huma dawn il-korpi kważi-ġudizzjarji li għandhom jinterpretaw id-dritt tal‑Unjoni fil-qasam tal-kuntratti pubbliċi, u kultant kważi esklużivament, jekk fil-prattika d-deċiżjonijiet tagħhom ma jkunux suġġetti għal rikors quddiem qrati ordinarji.

19.

Għandu jiġi nnotat li, fil-ġurisprudenza tagħha dwar l‑interpretazzjoni tal-Artikolu 267 TFUE, li fil-parti l-kbira tagħha ngħatat wara l-adozzjoni tad-Direttiva 89/665, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà applikat il-kriterji dwar il-kunċett ta’ “qorti jew tribunal” fis-sens tal‑Artikolu 267 TFUE b’mod flessibbli ( 12 ), li ppermettiet li korpi ta’ reviżjoni varji, previsti mill-Istati Membri wkoll fis-settur tal-kuntratti pubbliċi, iressqu domandi preliminari lill-Qorti tal-Ġustizzja ( 13 ). Billi naqset mill-kriterji li għalihom hija ssuġġettat ir-rikonoxximent tal‑kwalità ta’ “qorti jew tribunal”, il-Qorti tal-Ġustizzja qieset ukoll bħala qrati jew tribunali fis-sens tal-Artikolu 267 TFUE l-korpi amministrattivi li jiddeċiedu fl‑aħħar istanza f’oqsma differenti tad-dritt tal-Unjoni ( 14 ).

20.

Peress li jidhirli li l-Qorti tal-Ġustizzja diġà adottat, f’dan il-qasam, interpretazzjoni tal-Artikolu 267 TFUE suffiċjentement flessibbli sabiex tiżgura l-interpretazzjoni uniformi tad-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni fil-livell nazzjonali, inqis li d-dispożizzjonijiet tad-Direttiva 89/665 jew il-fatt li t-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic huwa espressament kompetenti fil-qasam tal-kuntratti pubbliċi ma għandhomx effett partikolari fuq l‑applikazzjoni tal-Artikolu 267 TFUE f’dan il-każ.

21.

Għal dak li jirrigwarda l-oriġini legali tat-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic, kemm mir-risposta tiegħu għat-talba ta’ kjarifiki tal-Qorti tal-Ġustizzja kif ukoll mill-osservazzjonijiet tal-Gvern Spanjol ippreżentati waqt is-seduta jirriżulta li t-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic kien stabbilit mill-Komunità Awtonoma ta’ Cataluña skont il-kompetenza leġiżlattiva partikolari prevista mid-dritt Spanjol ( 15 ).

22.

Dan il-korp kien stabbilit qabel xejn bħala korp b’persuna waħda, imsejjaħ “Órgano Administrativo de Recursos Contractuales de Cataluña” (korp amministrattiv ta’ rimedji kuntrattwali ta’ Catalogne), permezz tar-raba’ dispożizzjoni addizzjonali tal-Liġi Nru 7/2011, tas-27 ta’ Lulju 2011, dwar il-miżuri fiskali u finanzjarji ( 16 ). Minħabba volum kbir u l-partikolarità tal-kawżi li jaqgħu fil-ġurisdizzjoni tal‑Órgano Administrativo de Recursos Contractuales de Cataluña, dan ġie mibdul f’korp kolleġġjali, imsejjaħ “Tribunal Català de Contractes del Sector Públic”, permezz tad-Digriet 221/2013, tat-3 ta’ Settembru 2013 ( 17 ). Dan id-digriet jinkludi dispożizzjonijiet dwar, b’mod partikolari, l-istabbiliment, il-ġurisdizzjoni u l-kompożizzjoni tat‑Tribunal Català de Contractes del Sector Públic. Għalhekk il-kriterju tal-oriġini legali ta’ dan il-korp huwa ssodisfatt b’mod ċar.

23.

Barra minn hekk, bħala parti mis-sistema ta’ riżoluzzjoni ġudizzjarja tat-tilwim fil-qasam tal-kuntratti pubbliċi, it-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic jissodisfa r-rekwiżit ta’ permanenza ( 18 ). Fil-fatt, għalkemm il-membri tal-imsemmi tribunal huma nnominati għal perijodu ta’ ħames snin li jista’ jiġġedded ( 19 ), huwa madankollu permanenti bħala korp tad-dritt pubbliku, u għalhekk ma huwiex istanza ad hoc li kienet stabbilita għall-finijiet ta’ tilwima individwali.

24.

Minn naħa waħda, dwar in-natura kontradittorja tal-proċedura mibdija permezz ta’ rikors speċjali quddiem it-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic, għandu jitfakkar l-ewwel nett li r-rekwiżit ta’ proċedura kontradittorja ma huwiex kriterju assolut ( 20 ). B’hekk, skont l-Artikolu 46 tad-Digriet Irjali Leġiżlattiv 3/2011, il-partijiet għandhom il‑possibbiltà li jippreżentaw osservazzjonijiet u provi lill-korp kompetenti sabiex jiddeċiedi t-tilwima. Fir-rigward tat-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic, konformement mal-Artikolu 14 tad‑Digriet 221/2013, l-iżvolġiment tal-proċedura ta’ rikorsi speċjali fil‑qasam tal-għoti ta’ kuntratti pubbliċi huwa rregolat mir-regoli bażiċi tal-leġiżlazzjoni dwar il-kuntratti pubbliċi, mir-regoli li jiżguraw l-implementazzjoni ta’ din il-leġiżlazzjoni u mill-modalitajiet proċedurali li jinsabu fl-imsemmi digriet kif ukoll mil-leġiżlazzjoni applikabbli għas-sistema ġuridika tal-amministrazzjonijiet pubbliċi u għall-proċedura amministrattiva tad-dritt komuni.

25.

Barra minn hekk, kif it-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic, fil-kuntest ta’ rikorsi speċjali fil-qasam tal-kuntratti pubbliċi, huwa kjarament adit minn tilwim bejn minn naħa, awtorità kontraenti bħala konvenuta u min-naħa l-oħra, minn offerent li jibda l-istanza, jien inqis li l-kundizzjoni dwar in-natura kontradittorja tal-proċedura hija ssodisfatta f’dan il-każ.

26.

Min-naħa l-oħra, skont l-informazzjoni pprovduta mill-korp tar‑rinviju stess, dan tal-aħħar iwettaq stħarriġ tal-legalità tad-deċiżjonijiet fil-qasam tal-kuntratti pubbliċi. Għandu jitfakkar li l-korpi bħat-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic kienu stabbiliti, fi Spanja, sabiex jiġu osservati l-obbligi li jirriżultaw mid‑Direttiva 89/665, b’mod partikolari l-obbligu li jiġi żgurat li d‑deċiżjonijiet meħuda mill-awtoritajiet kontraenti fil-kuntest ta’ proċedura tal-għoti ta’ kuntratti pubbliċi jistgħu jkunu suġġetti għal rimedji effikaċi bbażati fuq ksur tad-dritt tal-Unjoni fil-qasam tal‑kuntratti pubbliċi jew tar-regoli nazzjonali li jittrasponu dan id-dritt. Għalhekk, it-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic, bħala korp kompetenti li jieħu konjizzjoni ta’ tali rikorsi, japplika b’mod manifest dispożizzjonijiet legali.

27.

Skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, il-kunċett ta’ indipendenza, li huwa inerenti għall-missjoni tal-ġudikant, jimplika qabel kollox li l-qorti kkonċernata jkollha l-kwalità ta’ terz fir-rigward tal-awtorità li tkun adottat id-deċiżjoni li kontriha ġie ppreżentat rikors ( 21 ). Dan il-kunċett fih żewġ aspetti. L-ewwel aspett, estern, jiżżupponi li l-istanza tkun protetta mill-interventi jew il-pressjonijiet esterni li jistgħu jipperikolaw l-indipendenza tad-deċiżjoni tal-membri tagħha fir-rigward tat-tilwim imressqa quddiemha. It-tieni aspett, intern, jissieħeb mal‑kunċett ta’ imparzjalità u jikkonċerna l-ekwidistanza fir-rigward tal-partijiet fil-kawża u tal-interessi rispettivi tagħhom fir-rigward tas-suġġett tagħha. Dan l-aspett jeħtieġ oġġettività u l-assenza ta’ kull interess fis-soluzzjoni tal-kawża lil hinn mill-applikazzjoni stretta tad-dispożizzjoni legali ( 22 ).

28.

Tali garanziji ta’ indipendenza u imparzjalità jeħtieġu l-eżistenza ta’ regoli, b’mod partikolari, għal dak li jikkonċerna l-kompożizzjoni tal-istanza, il-ħatra, it-terminu tal-funzjonijiet kif ukoll il-kawżi ta’ astensjoni, rikuża u revoka tal-membri tagħha, li jippermettu li jitneħħa kull dubju raġonevoli, fil-moħħ tal-individwi, dwar l-impermeabbiltà ta’ din l-istanza fir-rigward ta’ elementi esterni u tan-newtralità tagħha fir-rigward tal-interessi li tkun affrontata bihom ( 23 ). Il-ġurisprudenza tikkunsidra li l-kundizzjoni dwar l-indipendenza tal-korp tar-rinviju hija ssodisfatta biss, b’mod partikolari, meta l-każijiet ta’ revoka tal-membri ta’ dan il-korp ikunu ddeterminati minn dispożizzjonijiet espressi tal-liġi ( 24 ).

29.

Jidhirli li, f’dan il-każ, il-kundizzjonijiet ta’ indipendenza tal-korp tar-rinviju huma ssodisfatti. Fil-fatt, skont l-Artikolu 2 tad‑Digriet 21/2013, li huwa intitolat “Natura ġuridika” u li jistabbilixxi t-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic, “[i]t-Tribunal huwa korp amministrattiv kolleġġjali speċjalizzat li jeżerċita l-funzjonijiet tiegħu b’mod indipendenti għal kollox, b’oġġettività u b’imparzjalità, ma huwiex suġġett għal ebda rabta ġerarkika u ma jirċievi ebda struzzjoni minn naħa tal-korpi ta’ amministrazzjoni pubblika kkonċernati”.

30.

Għal dak li jirrigwarda l-kompożizzjoni tal-korp tar-rinviju, l-Artikolu 5 tad-Digriet 221/2013 jipprovdi li huma kompost minn president u żewġ persuni li jippresjedu bħala assessuri, li huma nnominati mill-persuna responsabbli mis-servizz kompetenti sabiex jistabbilixxi l-kriterji, jidderiġi u jikkontrolla l-għoti tal-kuntratti pubbliċi. Il-kundizzjonijiet meħtieġa sabiex tkun membru tat-Tribunal huma elenkati fl-Artikolu 6 tad-Digriet 221/2013. Infakkar li l-membri huma nnominati għal perijodu ta’ ħames snin li jista’ jiġġedded ( 25 ), li matulu l-uffiċjali nnominati bħala membri tat-Tribunal jinsabu f’sitwazzjoni amministrattiva ta’ kollokament, jiġifieri li huma jiddedikaw ruħhom biss għad-dmir tagħhom fi ħdan it-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic ( 26 ). Skont l-Artikolu 8(4) tad-Digriet 221/2013, il-membri ta’ dan il-korp huma permanenti, iżda jistgħu jitneħħew jew jiġu rrevokati f’ċerti każijiet espressament elenkati fl-imsemmi artikolu ( 27 ). L-Artikolu 11 tad-Digriet 221/2013 jinkludi r-regoli speċifiċi dwar il-każijiet ta’ astensjoni jew rikuża.

31.

Għalkemm it-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic huwa marbut mas-“servizz kompetenti sabiex jistabbilixxi l-kriterji, jidderiġi u jikkontrolla l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi”, ma huwa suġġett għal ebda rabta ġerarkika u ma jirċievi ebda istruzzjoni minn naħa ta’ korpi tal-amministrazzjoni pubblika kkonċernati ( 28 ). Meta jadotta d‑deċiżjoni tiegħu, it-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic għandu l-kwalità ta’ terz fir-rigward tal-interessi preżenti u għandu l‑imparzjalità meħtieġa ( 29 ).

32.

Fl-aħħar nett, għandu jiġi nnotat li t-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic ma għandux il-kwalità ta’ konvenut meta d-deċiżjonijiet tiegħu jiġu kkontestati ( 30 ). Ċertament id-deċiżjonijiet u l‑atti adottati mit-Tribunal jistgħu jkunu s-suġġett ta’ rikors kontenżjuz amministrattiv, iżda din hija protezzjoni ġudizzjarja tat-tieni istanza, li ma tistax iċċaħħad id-deċiżjonijiet ta’ dan il-korp min-natura ġudizzjarja tagħhom fis-sens tal-Artikolu 267 TFUE. Id-deċiżjonijiet tal-korp tar-rinviju ma jistgħux ikunu s-suġġett ta’ reviżjoni amministrattiva ( 31 ).

33.

Fl-opinjoni tiegħi, il-korp tar-rinviju jissodisfa għalhekk il‑kriterju ta’ indipendenza kif jirriżulta mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja.

34.

Hija n-“natura obbligatorja tal-ġurisdizzjoni” tal-korp tar-rinviju, fis-sens tal-ġurisprudenza li tirrigwarda l-Artikolu 267 TFUE, li fl‑ewwel lok qajmet dubji fi ħdan il-Qorti tal-Ġustizzja dwar il-klassifikazzjoni ta’ “qorti jew tribunal ta’ xi Stat Membru” fis-sens tal‑Artikolu 267 TFUE, tat-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic. Infakkar li l-kwistjoni essenzjali f’dan ir-rigward hija dwar jekk il-fatt li rikors quddiem il-korp tar-rinviju ma huwiex l-uniku rimedju disponibbli jeskludix, minkejja s-saħħa obbligatorja tad-deċiżjoni tiegħu, il-possibbiltà li dan il-korp jiġi kklassifikat bħala “qorti jew tribunal ta’ xi Stat Membru” fis-sens tal-Artikolu 267 TFUE.

35.

Fil-fatt, mill-informazzjoni li għandha l-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li r-rikors quddiem it-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic huwa rikors alternattiv. Skont dan il-korp, ir-rikorrent jista’ jagħżel ( 32 ) bejn ir-rikors speċjali quddiem it-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic u r-rikors kontenzjuż amministrattiv, iżda l-għażla tiegħu torbot l-amministrazzjoni li ma tistax twarrabha ( 33 ). Mill‑banda l-oħra, fir-rigward tas-setturi speċjali previsti mil‑Liġi 31/2007 tat-30 ta’ Ottubru 2007 dwar il-proċeduri tal-għoti ta’ kuntratti fis-setturi tal-ilma, tal-enerġija, tat-trasport u tas-servizzi postali ( 34 ), il-fakultà li jiġi ppreżentat direttament rikors kontenzjuż amministrattiv ma hijiex prevista. B’hekk, għal dawn is-setturi, ir-rikors speċjali ma huwiex alternattiva, peress li huwa neċessarju li tersaq quddiem istanzi ta’ reviżjoni, bħat-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic, qabel ma taġixxi quddiem il-qrati amministrattivi ordinarji kompetenti.

36.

F’din il-kawża, peress li l-kawża prinċipali ma tirrigwardax wieħed mis-setturi speċjali previsti mil-Liġi 31/2007 u msemmija fil‑punt 35 ta’ dawn il-konklużjonijiet, jidhirli għalhekk li għandha tiġi applikata s-sistema normali.

37.

Fil-fatt, għandu jitfakkar li jekk entità tistax tagħmel domanda preliminari lill-Qorti tal-Ġustizzja hija determinata abbażi ta’ kriterji kemm strutturali kif ukoll funzjonali. F’dan ir-rigward, korp nazzjonali jista’ jiġi kklassifikat bħala “qorti jew tribunal ta’ xi Stat Membru” fis-sens tal‑Artikolu 267 TFUE, meta jeżerċita funzjonijiet ġudizzjarji, filwaqt li, fl-eżerċizzju ta’ funzjonijiet oħra, b’mod partikolari ta’ natura amministrattiva, din il-klassifikazzjoni ma tistax tingħatalu ( 35 ). Minn dan isegwi li, sabiex jiġi stabbilit jekk korp nazzjonali, li l-liġi tkun fdatu b’funzjonijiet ta’ natura differenti, għandux jiġi kkwalifikat bħala “qorti jew tribunal ta’ xi Stat Membru” fis-sens tal-Artikolu 267 TFUE, huwa neċessarju li jiġi vverifikat liema hija n-natura speċifika tal-funzjonijiet li huwa jkun qed jeżerċita fil-kuntest legali partikolari li fejn issir it-talba għal deċiżjoni preliminari lill-Qorti tal-Ġustizzja ( 36 ).

38.

Bħall-kriterji l-oħra ta’ “qorti jew tribunal ta’ xi Stat Membru” fis-sens tal‑Artikolu 267 TFUE, in-“natura obbligatorja tal-ġurisdizzjoni” tal‑korp tar-rinviju kienet żviluppata fil-ġurisprudenza tal-Qorti tal‑Ġustizzja. Għandu jiġi nnotat li l-użu ta’ dan il-kunċett fil‑ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja mhux dejjem kien koerenti. Ħafna drabi, il-Qorti tal-Ġustizzja ma tirreferix espressament għal dan il-kriterju, u tal-inqas fil-lingwa Franċiża, l-użu ta’ dan il-kunċett ma huwiex mingħajr diffikultà. Dan il-kunċett tan-“natura obbligatorja tal‑ġurisdizzjoni” tal-korp tar-rinviju jidhirli li ssemma għall-ewwel darba bħala tali fil-kawża Dorsch Consult ( 37 ), anki jekk it-terminu “ġurisdizzjoni obbligatorja” kien użat qabel din insostenn tal‑konstatazzjoni li tipprovdi li l-korp tar-rinviju kien “qorti jew tribunal ta’ xi Stat Membru” fis-sens tal-Artikolu 267 TFUE ( 38 ).

39.

Fis-sentenza Dorsch Consult ( 39 ), il-Qorti tal-Ġustizzja għamlet distinzjoni bejn żewġ aspetti ta’ din in-natura “obbligatorja” tal‑ġurisdizzjoni: minn naħa, il-korp adit joffri, fir-realtà, l-uniku rimedju ġudizzjarju possibbli, u min-naħa l-oħra, il-korp adit li jagħti deċiżjonijiet li għandhom saħħa vinkolanti ( 40 ). Madankollu, fl-imsemmija kawża, il-Qorti tal-Ġustizzja ma kellhiex lok li tippreċiża b’mod ċar il-kriterju billi tagħti l-preferenza lill‑interpretazzjoni waħda jew l-oħra, għaliex il-ġurisdizzjoni tal-korp ikkonċernat f’dak il-każ kienet “obbligatorja” fiż-żewġ sensi fuq imsemmija ( 41 ).

40.

Bħall-Avukati Ġenerali Ruiz-Jarabo Colomer, Kokott u Szpunar, jiena nqis li t-terminu “obbligatorju” għandu pjuttost jirreferi għall-fatt li d-deċiżjonijiet tal-korp tar-rinviju għandhom saħħa vinkolanti iktar milli għall-fatt li r-rikors quddiem dan il-korp huwa l-uniku rimedju ġudizzjarju possibbli ( 42 ).

41.

Fil-fatt, fis-sentenza Emanuel ( 43 ), il‑Qorti tal-Ġustizzja kkunsidrat bħala qorti jew tribunal ta’ xi Stat Membru, fis-sens tal‑Artikolu 267 TFUE, il-persuna nnominata sabiex tiddeċiedi fi stadju ta’ appell dwar id-deċiżjonijiet tar-reġistrazzjoni ta’ trade marks, li taqsam din il-ġurisdizzjoni flimkien ma’ qorti ordinarja, u li r-rikorrent li jersaq quddiemha seta’ jagħżel quddiem liema qorti jippreżenta r‑rikors tiegħu. Id-deċiżjonijiet ta’ din il-persuna kellhom saħħa vinkolanti ( 44 ).

42.

Bl-istess mod, fis-sentenza Ascendi Beiras Litoral e Alta, Auto Estradas das Beiras Litoral e Alta ( 45 ), il-Qorti tal-Ġustizzja kklassifikat bħala “obbligatorja” il-ġurisdizzjoni tat-Tribunal Arbitral Tributário (il‑Portugall) li kien ippreżentat bħala rimedju alternattiv ta’ riżoluzzjoni ta’ tilwim fil-qasam fiskali u li d-deċiżjonijiet tiegħu kienu vinkolanti għall-partijiet. Fil-qasam fiskali, bħal fil-kawża li tat lok għal din is-sentenza, il-persuna taxxabbli tista’, jew tersaq quddiem il-qorti amministrattiva, jew titlob il-kostituzzjoni ta’ tribunal ta’ arbitraġġ fil-qasam fiskali, u l-amministrazzjoni fiskali għandha tikkonforma ruħha mad-deċiżjoni tagħha. Għalhekk, l-arbitraġġ fiskali ma huwiex mezz ġuridiku supplimentari li għandha l-persuna taxxabbli iżda alternattiva ġenwina għall-ġustizzja tradizzjonali ( 46 ).

43.

Għalhekk, mis-sentenzi ċċitati iktar ’il fuq jirriżulta li, skont il‑Qorti tal-Ġustizzja, l-eżistenza ta’ rimedju alternattiv għal rimedju ġudizzjarju fis-sens strett ma jeskludix neċessarjament li l‑korp li quddiemu jiġi ppreżentat dan ir-rikors alternattiv jista’ jiġi kklassifikat bħala “qorti jew tribunal ta’ xi Stat Membru” fis-sens tal‑Artikolu 267 TFUE ( 47 ). Dan ir-rimedju alternattiv jista’ jkollu natura differenti mir-rimedju tradizzjonali, bħall-arbitraġġ fiskali meta mqabbel mar-rikors quddiem qorti amministrattiva. Għalkemm l‑eżistenza ta’ rimedju wieħed kienet imsemmija f’diversi sentenzi tal‑Qorti tal-Ġustizzja, filwaqt li r-rimedji inkwistjoni f’dawn is‑sentenzi kienu effettivament l-uniċi rimedji effettivi, il-Qorti tal‑Ġustizzja qatt ma qieset li korp tar-rinviju jista’ ma jitqiesx bħala “qorti jew tribunal ta’ xi Stat Membru” fis-sens tal‑Artikolu 267 TFUE għar-raġuni biss li fil-qasam inkwistjoni jeżistu diversi rimedji possibbli ( 48 ).

44.

Barra minn hekk, jidhirli li dan il-kriterju kien użat mill-bidu mill-Qorti tal-Ġustizzja sabiex teskludi t-tribunali privati ta’ arbitraġġ fis-sens klassiku, anki jekk il-kriterju ta’ “natura obbligatorja tal-ġurisdizzjoni” bħala tali ma ssemmiex ( 49 ). Għalhekk, skont il-ġurisprudenza, tribunal ta’ arbitraġġ konvenzjonali ma jikkostitwixxix qorti jew tribunal ta’ xi Stat Membru fis-sens tal-Artikolu 267 TFUE peress li ma hemm l-ebda obbligu, la fid-dritt u lanqas fil-fatt, għall-partijiet kontraenti sabiex dawn jirreferu t-tilwim tagħhom għall-arbitraġġ u li l-awtoritajiet pubbliċi tal-Istat Membru kkonċernat la huma involuti fl-għażla tar-rimedju tal‑arbitraġġ u lanqas ma huma mitluba jintervjenu ex officio fil-kors tal-proċedura quddiem l-arbitru ( 50 ). Mill-banda l-oħra, il-Qorti tal‑Ġustizzja aċċettat l-ammissibbiltà ta’ domandi preliminari li tressqu tribunal ta’ arbitraġġ li huwa stabbilit mil-liġi, li d-deċiżjonijiet tiegħu huma vinkolanti għall-partijiet u li l-ġurisdizzjoni tiegħu ma tiddependix mill-approvazzjoni tagħhom ( 51 ).

45.

Għalhekk, il-fatt li d-deċiżjoni tal-korp tar-rinviju għandha saħħa vinkolanti huwa effettivament kriterju neċessarju sabiex dan il-korp ikun jista’ jiġi kklassifikat bħala “qorti jew tribunal ta’ xi Stat Membru” fis-sens tal‑Artikolu 267 TFUE iżda ma huwiex biżżejjed fih innifsu sabiex jikklassifika l-ġurisdizzjoni ta’ dan il-korp bħala “obbligatorja” fis-sens tal-ġurisprudenza li tirrigwarda l-Artikolu 267 TFUE. F’dan ir-rigward, huwa importanti wkoll li l-korp inkwistjoni jkun previst mil-liġi u li l‑ġurisdizzjoni tiegħu ma tiddependix fuq il-volontà tal-partijiet ( 52 ). Infakkar li madankollu fl-opinjoni tiegħi ma huwiex neċessarju li r‑rikors quddiem dan il-korp ikun l-uniku rimedju possibbli.

46.

Jekk jinżamm l-approċċ invers, wieħed jista’ jqajjem, fit-teorija, il-kwistjoni dwar in-“natura obbligatorja tal-ġurisdizzjoni” tal-qrati kontenzjużi amministrattivi Spanjoli fil-kuntest ta’ rikors kontenzjuż amministrattiv ippreżentat direttament quddiem dawn il-qrati amministrattivi ordinarji fil-qasam tal-kuntratti pubbliċi. Jidhirli li, f’tali sitwazzjoni, il-qorti ta’ istanza kontenzjuża amministrattiva ma tistax tiġi kklassifikata bħala “obbligatorja” għaliex ir-rikors kontenzjuż amministrattiv ma jkunx l-uniku rimedju eżistenti ( 53 ).

47.

Minn naħa tiegħi, jidhirli li l-vantaġġi marbuta ma’ interpretazzjoni tal-Artikolu 267 TFUE li tippermetti li jitqies li huwa “qorti jew tribunal ta’ xi Stat Membru” korp tar-rinviju bħat-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic, minkejja l-eżistenza ta’ rimedju alternattiv, huma ikbar mill-iżvantaġġi possibbli. Fil-fatt, il-fakultà ta’ għażla fost diversi rimedji tippermetti lill-individwi jagħżlu r-rimedju li jidhrilhom li huwa l-iktar xieraq fil-każ tagħhom ( 54 ). L-istanzi responsabbli mill-proċedura ta’ reviżjoni speċjalizzata, bħat-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic fil-qasam tal-kuntratti pubbliċi, jista’ jkollhom konoxxenzi kunsiderevoli li jippermettulhom jiddeċiedu malajr u b’mod espert it-tilwim li jitressaq quddiemhom. Madankollu huwa possibbli, ukoll fil-qasam tal-kuntratti pubbliċi, li ċerti rikorsi jkunu pjuttost marbuta ma’ kwistjonijiet ta’ dritt amministrattiv ġenerali. F’dak il-każ, ir-rikors obbligatorju għal istanza ta’ reviżjoni speċjalizzata tkun inutili jekk il-qorti amministrattiva ordinarja tkun iktar kkwalifikata sabiex tiddeċiedi t-tilwima ( 55 ).

48.

Għandu jiġi nnotat li d-deċiżjonijiet tat-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic huma vinkolanti għall-partijiet u eżekuttivi ( 56 ). Huma għandhom ukoll l-istess effetti bħad-deċiżjonijiet mogħtija minn istanza kontenzjuża amministrattiva tal-ewwel istanza, anki jekk rikors jiġi ppreżentat quddiem qorti amministrattiva superjuri korrispondenti. Jidhirli li fin-nuqqas ta’ rikors quddiem istanza kontenzjuża amministrattiva, id-deċiżjonijiet tat-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic jirrappreżentaw soluzzjoni vinkolanti u definittiva tat-tilwima bejn l-awtorità kontraenti u l-offerent ( 57 ). Għalhekk, id-deċiżjonijiet għandhom awtorità analoga għall-effett tal-prinċipju ta’ res judicata.

49.

Mill-kunsiderazzjonijiet kollha preċedenti jirriżulta li t-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic, bħala korp amministrattiv kolleġġjali speċjalizzat stabbilit mil-leġiżlazzjoni nazzjonali, li l‑ġurisdizzjoni legali tiegħu ma tiddependix fuq il-volontà tal-partijiet u li jagħti deċiżjonijiet vinkolanti, jissodisfa l-kriterji stabbiliti mill‑ġurisprudenza sabiex jiġi kklassifikat bħala “qorti jew tribunal ta’ xi Stat Membru” fis-sens tal-Artikolu 267 TFUE. Tilwima tinsab pendenti quddiemu u huwa msejjaħ sabiex jiddeċiedi fil-kuntest ta’ proċedura intiża sabiex twassal għal deċiżjoni ta’ natura ġudizzjarja. Għalhekk, il‑Qorti tal-Ġustizzja għandha ġurisdizzjoni sabiex tiddeċiedi dwar id-domandi preliminari mressqa quddiemha minn dan il-korp u t-talba għal deċiżjoni preliminari hija ammissibbli.

50.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nipproponi lill-Qorti tal-Ġustizzja li tiddikjara ruħha li għandha ġurisdizzjoni sabiex tiddeċiedi dwar id‑domandi preliminari mressqa quddiemha mit-Tribunal Català de Contractes del Sector Públic.