SENTENZA TAL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (Il-Ħames Awla)
9 ta’ Ottubru 2014 ( *1 )
“Tassazzjoni — Direttiva 2008/7/KE — Artikoli 5(2) u 6 — Taxxi indiretti fuq il-ġbir tal-kapital — Taxxa fuq il-konverżjoni ta’ titoli ta’ possessjoni f’titoli nominattivi jew f’titoli żmaterjalizzati”
Fil-Kawża C‑299/13,
li għandha bħala suġġett talba għal deċiżjoni preliminari skont l-Artikolu 267 TFUE, imressqa mill-Grondwettelijk Hof (il-Belġju), b’deċiżjoni tas-16 ta’ Mejju 2013, li waslet fil-Qorti tal-Ġustizzja fit-30 ta’ Mejju 2013,
Isabelle Gielen
vs
Ministerraad,
IL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (Il-Ħames Awla),
komposta minn T. von Danwitz, President tal-Awla, A. Rosas, E. Juhász, D. Šváby (Relatur) u C. Vajda, Imħallfin,
Avukat Ġenerali: J. Kokott,
Reġistratur: A. Calot Escobar,
wara li rat il-proċedura bil-miktub,
wara li kkunsidrat l-osservazzjonijiet ippreżentati:
— |
għal I. Gielen, minn P. Malherbe, avukat, |
— |
għall-Gvern Belġjan, minn M. Jacobs u J.‑C. Halleux, bħala aġenti, |
— |
għall-Kummissjoni Ewropea, minn R. Lyal u W. Roels, bħala aġenti, |
wara li rat id-deċiżjoni, meħuda, wara li nstema’ l-Avukat Ġenerali, li l-kawża tinqata’ mingħajr konklużjonijiet,
tagħti l-preżenti
Sentenza
1 |
It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikoli 5(2) u 6 tad-Direttiva tal-Kunsill 2008/7/KE, tat-12 ta’ Frar 2008, dwar it-taxxi indiretti fuq il-ġbir tal-kapital (ĠU L 46, p. 11). |
2 |
Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ kawża bejn I. Gielen u l-Ministerraad (Kunsill tal-Ministri) dwar it-taxxa fuq il-konverżjoni ta’ titoli ta’ possessjoni f’titoli nominattivi jew f’titoli żmaterjalizzati. |
Il-kuntest ġuridiku
Id-dritt tal-Unjoni
3 |
Il-premessi 2 u 9 tad-Direttiva 2008/7 huma redatti kif ġej:
[…]
|
4 |
Skont l-Artikolu 1 ta’ din id-direttiva: “Din id-Direttiva tirregola l-impożizzjoni ta’ taxxi indiretti fir-rigward ta’ dawn li ġejjin:
|
5 |
L-Artikolu 3 tal-imsemmija direttiva jelenka sensiela ta’ tranżazzjonijiet li għandhom jitqiesu bħala kontribuzzjoni ta’ kapital għall-finijiet tagħha. |
6 |
L-Artikolu 5 tad-Direttiva 2008/7, taħt it-titolu “Transazzjonijiet mhux suġġetti għal taxxa indiretta”, jipprovdi: “1. L-Istati Membri m’għandhomx jissuġġettaw lill-kumpaniji ta’ kapital għal kwalunkwe forma ta’ taxxa indiretta fir-rigward ta’ dan li ġej:
2. L-Istati Membri m’għandhomx jissuġġettaw lil dawn li ġejjin għal kwalunkwe forma ta’ taxxa indiretta:
|
7 |
L-Artikolu 6 ta’ din id-direttiva, taħt it-titolu “Dazji u taxxa fuq il-valur miżjud”, jipprovdi: “1. Minkejja l-Artikolu 5, l-Istati Membri jistgħu jimponu d-dazji u t-taxxi li ġejjin:
2. L-ammont impost bħala d-dazji u t-taxxi elenkati fil-punti (b) sa (e) tal-paragrafu 1 m’għandhomx ivarjaw skond jekk iċ-ċentru ta’ ġestjoni effettiva jew l-uffiċċju rreġistrat tal-kumpanija ta’ kapital jinsabux fit-territorju ta’ l-Istat Membru li jimponi d-dazji jew it-taxxi. Dawk l-ammonti ma jistgħux jeċċedu dawk id-dazji jew taxxi applikabbli għal transazzjonijiet simili li jseħħu fl-Istat Membru li jimponihom.” |
8 |
Id-Direttiva 2008/7, skont l-Artikoli 16 u 17 tagħha, ħassret u ssostitwixxiet, mill-1 ta’ Jannar 2009, id-Direttiva tal-Kunsill 69/335/KEE, tas-17 ta’ Lulju 1969, li tikkonċerna taxxi indiretti fuq il-ġbir tal-kapital (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 9, Vol. 1, p. 11), kif emendata bid-Direttiva tal-Kunsill 85/303/KEE, tal-10 ta’ Ġunju 1985 (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 9, Vol. 1, p. 122, iktar ’il quddiem id-“Direttiva 69/335”). Id-dispożizzjonijiet tal-Artikoli 5(2) u 6(1) tad-Direttiva 2008/7 essenzjalment jirriproduċu l-kontenut tal-Artikoli 11 u 12(1) tad-Direttiva 69/335. |
Id-dritt Belġjan
9 |
L-Artikoli 3 sa 5 u 7 tal-Liġi tal-14 ta’ Diċembru 2005, dwar it-tħassir tat-titoli ta’ possessjoni (Belgisch Staatsblad, 23 ta’ Diċembru 2005, p. 55-488 u tas-6 ta’ Frar 2006, p. 6-111) essenzjalment jistabbilixxu projbizzjoni ta’ ħruġ u ta’ għoti fiżiku ta’ titoli ta’ possessjoni ġodda, mill-1 ta’ Jannar 2008, konverżjoni legalment sħiħa ta’ ċerti titoli ta’ possessjoni f’titoli żmaterjalizzati u obbligu ta’ konverżjoni tat-titoli ta’ possessjoni l-oħra, fuq għażla tal-proprjetarju tagħhom, f’titoli nominattivi jew f’titoli żmaterjalizzati, sal-iktar tard il-31 ta’ Diċembru 2013. It-tħassir progressiv tat-titoli ta’ possessjoni jidħol fil-kuntest tal-ġlieda kontra l-abbużi, il-kriminalità finanzjarja, il-finanzjament tat-terroriżmu, il-prattiki ta’ ħasil ta’ flus u l-frodi fiskali. |
10 |
Skont l-Artikolu 167 tal-Kodiċi tad-dazji u taxxi diversi (iktar ’il quddiem il-“Kodiċi”), introdott bil-Liġi tat-28 ta’ Diċembru 2011 dwar dispożizzjonijiet diversi (Belgisch Staatsblad, 30 ta’ Diċembru 2011, p. 81644): “Qed tiġi stabbilita taxxa fuq il-konverżjoni tat-titoli ta’ possessjoni f’titoli żmaterjalizzati jew f’titoli nominattivi skont il-Liġi tal-14 ta’ Diċembru 2005 dwar it-tħassir tat-titoli ta’ possessjoni, bl-eċċezzjoni tat-titoli fis-sens tal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 2 tal-imsemmija liġi tal-14 ta’ Diċembru 2005, li tintemm qabel l-1 ta’ Jannar 2014”. |
11 |
L-Artikolu 168 tal-Kodiċi jistabbilixxi: “Ir-rata tat-taxxa hija ffissata kif ġej:
|
12 |
L-Artikolu 169 tal-Kodiċi huwa redatt kif ġej: “It-taxxa dovuta hija kkalkolata fid-data ta’ reġistrazzjoni:
Meta l-valur tat-titoli suġġetti għal konverżjoni tkun munita barranija, din tinbidel f’EUR abbażi tar-rata ta’ skambju fid-data ta’ reġistrazzjoni.” |
13 |
L-Artikolu 170 tal-Kodiċi jipprovdi: “It-taxxa titħallas:
|
Il-kawża prinċipali u d-domanda preliminari
14 |
I. Gielen hija l-proprjetarja maż-żewġt it-tfal tagħha ta’ titoli ta’ possessjoni maħruġa minn żewġ kumpanniji pubbliċi ta’ responsabbiltà limitata li s-sede tagħhom tinsab fil-Belġju. Fil-21 ta’ Diċembru 2011, hija kkonvertithom f’titoli nominattivi, skont il-Liġi tal-14 ta’ Diċembru 2005 dwar it-tħassir tat-titoli ta’ possessjoni, iżda din il-konverżjoni ma setgħetx titwettaq qabel id-dħul fis-seħħ, fl-1 ta’ Jannar 2012, tat-taxxa fuq it-titoli ta’ possessjoni stabbilita mil-Liġi tat-28 ta’ Diċembru 2011 dwar id-dispożizzjonijiet diversi. |
15 |
I. Gielen ippreżentat quddiem il-Grondwettelijk Hof, rikors għal annullament tad-dispożizzjonijiet li jistabbilixxu din it-taxxa għal ksur, b’mod partikolari, tal-Artikolu 5(2) tad-Direttiva 2008/7. Hija tqis li peress li l-konverżjoni tat-titoli ta’ possessjoni kienet obbligatorja, din tifforma parti mill-“operazzjonijiet globali” ta’ ġbir ta’ kapital u għalhekk ma tista’ tiġi suġġetta għal ebda taxxa indiretta. |
16 |
Il-Gvern Belġjan huwa tal-fehma li t-taxxa ma għandhiex l-għan li taffettwa operazzjonijiet ekonomiċi jew finanzjarji volontarji li jikkonċernaw azzjonijiet jew self, iżda hija intiża li tinkoraġġixxi lill-kumpanniji biex jieħdu kont ta’ dispożizzjoni ex ante“kontra l-abbuż”. Għalhekk, din ma taqax taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 5(2) tad-Direttiva 2008/7, li, fil-fehma tiegħu, jikkonċerna l-operazzjonijiet imwettqa fis-suq primarju. Huwa jqis li din id-direttiva tikkonċerna l-ħruġ jew it-tqegħid fis-suq ta’ titoli ġodda u mhux il-konverżjoni tagħhom. L-operazzjoni ta’ konverżjoni msemmija mil-Liġi tal-14 ta’ Diċembru 2005 dwar it-tħassir tat-titoli ta’ possessjoni la sseħħ fis-suq primarju u lanqas fis-suq sekondarju, u ma għandhiex rabta mal-fatt ta’ ġbir ta’ kapital. |
17 |
Fid-dawl tal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, u b’mod partikolari tas-sentenzi FECSA u ACESA (C‑31/97 u C‑32/97, EU:C:1998:508) kif ukoll Il-Kummissjoni vs Il-Belġju (C‑415/02, EU:C:2004:450), il-Grondwettelijk Hof tistaqsi jekk, fid-dawl tal-obbligu ta’ konverżjoni, sal-iktar tard il-31 ta’ Diċembru 2013, tat-titoli ta’ possessjoni, it-taxxa għandhiex titqies bħala taxxa indiretta fis-sens tal-Artikolu 5(2) tad-Direttiva 2008/7. |
18 |
F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-Grondwettelijk Hof iddeċidiet li tissospendi l-proċedimenti quddiemha u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domanda għal deċiżjoni preliminari li ġejja: “L-Artikolu 5(2) tad-Direttiva tal-Kunsill 2008/7 għandu jiġi interpretat fis-sens li huwa jipprekludi l-ġbir ta’ taxxa fuq konverżjoni ta’ titoli ta’ possessjoni f’titoli nominativi jew f’titoli żmaterjalizzati (mhux f’forma kartaċea) imposta bil-liġi u, f’każ ta’ risposta fl-affermattiv, tali taxxa tista’ tiġi ġġustifikata abbażi tal-Artikolu 6 [ta’ din id-direttiva]?” |
Fuq id-domanda preliminari
19 |
Permezz tad-domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi jekk l-Artikolu 5(2) tad-Direttiva 2008/7 għandux jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi l-ġbir ta’ taxxa fuq il-konverżjoni ta’ titoli ta’ possessjoni f’titoli nominattivi jew f’titoli żmaterjalizzati, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, u, jekk iva, jekk tali taxxa tistax tiġi ġġustifikata abbażi tal-Artikolu 6 tal-imsemmija direttiva. |
20 |
Preliminarjament, għandu jitfakkar, kif jirriżulta wkoll mill-preambolu tad-Direttiva 69/335, li d-Direttiva 2008/7 issostitwixxiet b’effett mill-1 ta’ Jannar 2009, li din tal-aħħar hija intiża biex tippromwovi l-libertà tal-moviment tal-kapital, meqjusa bħala essenzjali għall-ħolqien ta’ unjoni ekonomika li għandha karatteristiċi simili għal dawk ta’ suq intern. It-tfittxija ta’ tali għan tippreżumi, fir-rigward tat-taxxa li tolqot il-ġbir tal-kapital, it-tneħħija tat-taxxi indiretti li sa dak iż-żmien kienu fis-seħħ fl-Istati Membri, u l-applikazzjoni, minflokhom, ta’ taxxa miġbura darba biss fis-suq intern u f’livell ugwali fl-Istati Membri kollha (ara s-sentenza HSBC Holdings u Vidacos Nominees, C‑569/07, EU:C:2009:594, punt 28). |
21 |
F’dan ir-rigward, l-Artikolu 5(1) tad-Direttiva 2008/7 jipprekludi kull forma ta’ taxxa indiretta, b’mod partikolari, fuq il-kontribuzzjonijiet ta’ kapital. Barra minn hekk, l-Artikolu 5(2)(a) u (b) tal-imsemmija direttiva jipprekludi lill-Istati Membri milli jissuġġettaw għal taxxa indiretta, irrispettiva mill-forma tagħha, minn naħa, il-ħolqien, il-ħruġ, l-ammissjoni għall-kwotazzjoni fil-borża, it-tqegħid fis-suq jew in-negozju ta’ azzjonijiet, ishma jew titoli oħra tal-istess natura, kif ukoll ċertifikati li jirrappreżentaw dawn it-titoli irrispettivament minn min ikunu maħruġa, u, min-naħa l-oħra, b’mod partikolari, self, inklużi bonds tal-gvern, miġbura bil-ħruġ ta’ obbligazzjonijiet jew titoli negozjabbli oħrajn, irrispettivament minn min ikunu maħruġa, jew kwalunkwe formalità relatata magħhom. |
22 |
Fir-rigward tal-Artikolu 11(b) tad-Direttiva 69/335, li l-kliem tiegħu huwa riprodott fl-Artikolu 5(2)(b) tad-Direttiva 2008/7, il-Qorti tal-Ġustizzja ppreċiżat, fis-sentenza tagħha FECSA u ACESA (EU:C:1998:508, punt 18), li għalkemm din id-dispożizzjoni ma ssemmix espressament ir-rimbors ta’ self obbligatorju, xorta jibqa’ l-fatt li l-projbizzjoni tal-ġbir ta’ taxxa meta jinħareġ self li iżda huwa awtorizzat meta tali self jiġi rrimborsat ikollu l-konsegwenza, kuntrarjament għall-għan imfittex mid-direttiva, li jimponi s-self bħala operazzjoni globali għall-ġbir tal-kapital. |
23 |
Bl-istess mod, fis-sentenza Il-Kummissjoni vs Il-Belġju (EU:C:2004:450, punt 32), il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li, għalkemm l-Artikolu 11(a) tad-Direttiva 69/335, redatt bi kliem identiku bħall-Artikolu 5(2)(a) tad-Direttiva 2008/7, ma jsemmix b’mod espress l-ewwel xiri ta’ azzjonijiet jew il-provvista ta’ titoli ta’ possessjoni, xorta jibqa’ l-fatt li l-awtorizzazzjoni tal-ġbir ta’ taxxa fuq l-ewwel xiri ta’ titolu maħruġ mill-ġdid jew ta’ taxxa fuq il-provvisti ta’ titoli ta’ possessjoni li tolqot it-tqegħid materjali ta’ tali titoli li seħħ fil-kuntest tal-ħruġ tagħhom, twassal fil-verità biex jiġi intaxxat il-ħruġ innifsu ta’ dan it-titolu inkwantu jifforma parti integrali minn operazzjoni globali fir-rigward tal-ġbir ta’ kapital. |
24 |
Għalhekk, mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja dwar id-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 11 tad-Direttiva 69/335, u b’mod partikolari mis-sentenzi FECSA u ACESA (EU:C:1998:508) kif ukoll Il-Kummissjoni vs Il-Belġju (EU:C:2004:450), jirriżulta li, skont l-għanijiet tal-imsemmija direttiva, il-projbizzjoni ta’ taxxa fuq l-operazzjonijiet ta’ ġbir ta’ kapital tapplika wkoll għall-operazzjonijiet mhux imsemmija minn din il-projbizzjoni, għaliex tali taxxa twassal biex tiġi intaxxata operazzjoni li tifforma parti integrali minn operazzjoni globali fir-rigward tal-ġbir tal-kapital. Din l-interpretazzjoni tapplika għall-Artikolu 5(2) tad-Direttiva 2008/7 li jirriproduċi, bi kliem identiku, l-Artikolu 11 tad-Direttiva 69/335. |
25 |
F’din il-kawża, għalkemm huwa minnu, kif isostni l-Gvern Belġjan, li l-Artikolu 5(2)(a) tad-Direttiva 2008/7 ma jsemmix b’mod espress il-konverżjoni ta’ azzjonijiet, xorta jibqa’ l-fatt li l-konverżjoni ta’ azzjonijiet ta’ possessjoni f’titoli żmaterjalizzati jew f’titoli nominattivi, li saret obbligatorja bil-Liġi tal-14 ta’ Diċembru 2005 dwar it-tħassir tat-titoli ta’ possessjoni, taqa’ taħt ħruġ ta’ azzjonijiet fis-sens tal-Artikolu 5(2)(a) tad-Direttiva 2008/7. |
26 |
Għalhekk, billi ġiet stabbilita taxxa fuq l-imsemmija konverżjoni, l-Artikolu 167 tal-Kodiċi fil-verità qed jimponi taxxa fuq il-ħruġ stess ta’ dan it-titolu inkwantu jifforma parti integrali minn operazzjoni globali fir-rigward tal-ġbir ta’ kapital, u għalhekk jippreġudika l-effettività tal-Artikolu 5(2)(a) tad-Direttiva (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi FECSA u ACESA, EU:C:1998:508, punti 18 u 19, kif ukoll Il-Kummissjoni vs Il-Belġju, EU:C:2004:450, punti 32 u 33). |
27 |
Minn dan isegwi li l-Artikolu 5(2)(a) tad-Direttiva 2008/7 għandu jiġi interpretat fis-sens li l-projbizzjoni li l-ħruġ ta’ azzjonijiet jiġi suġġett għal taxxa indiretta, irrispettivament mill-forma tagħha, tipprekludi taxxa fuq il-konverżjoni ta’ azzjonijiet ta’ possessjoni diġà maħruġa f’titoli żmaterjalizzati jew f’titoli nominattivi, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali. |
28 |
Fir-rigward tal-kwistjoni dwar jekk tali taxxa tistax tiġi ġġustifikata mill-Artikolu 6(1) tad-Direttiva 2008/7 li tippermetti lill-Istati Membri li jiġbru taxxa fuq it-trasferiment ta’ valuri mobbli, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà kellha l-okkażjoni li tippreċiża li l-Artikolu 12 tad-Direttiva 69/335, li kliemu huwa essenzjalment identiku għal dak tal-Artikolu 6 tad-Direttiva 2008/7, jikkostitwixxi deroga għall-projbizzjoni tal-prinċipju ta’ intaxxar li għandu l-istess karatteristiċi bħad-dazju fuq il-kapital (sentenza Grillo Star Fallimento, C‑443/09, EU:C:2012:213, punt 28). |
29 |
Din id-dispożizzjoni, li bħala eċċezzjoni għar-regola ta’ nuqqas ta’ intaxxar, għandha tiġi interpretata b’mod strett, ma tistax tiġi applikata fil-każ ta’ taxxa fuq il-konverżjoni ta’ azzjonijiet ta’ possessjoni bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali. |
30 |
Fil-fatt, fil-kuntest ta’ din il-konverżjoni azzjonijiet ta’ possessjoni huma kkonvertiti f’titoli żmaterjalizzati jew f’titoli nominattivi, mingħajr ma hemm trasferiment legali mill-ewwel proprjetarju għat-tieni proprjetarju. |
31 |
Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, ir-risposta għad-domanda magħmula għandha tkun li l-Artikolu 5(2) tad-Direttiva 2008/7 jipprekludi l-ġbir ta’ taxxa fuq il-konverżjoni ta’ titoli ta’ possessjoni f’titoli nominattivi jew f’titoli żmaterjalizzati, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali. Tali taxxa ma tistax tiġi ġġustifikata abbażi tal-Artikolu 6 tal-imsemmija direttiva. |
Fuq l-ispejjeż
32 |
Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija din il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas‑sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura. |
Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (Il-Ħames Awla) taqta’ u tiddeċiedi: |
L-Artikolu 5 tad-Direttiva tal-Kunsill 2008/7/KE, tat-12 ta’ Frar 2008, dwar it-taxxi indiretti fuq il-ġbir tal-kapital, għandu jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi l-ġbir ta’ taxxa fuq il-konverżjoni ta’ titoli ta’ possessjoni f’titoli nominattivi jew f’titoli żmaterjalizzati, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali. Tali taxxa ma tistax tiġi ġġustifikata abbażi tal-Artikolu 6 tal-imsemmija direttiva. |
Firem |
( *1 ) Lingwa tal-kawża: l-Olandiż.