SENTENZA TAL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (L-Ewwel Awla)
27 ta’ Frar 2014 ( *1 )
“Appell — Għajnuna mill-Istat — Skemi ta’ għajnuna mogħtija favur kumpanniji ta’ akkomodazzjoni soċjali — Deċiżjoni ta’ kompatibbiltà — Impenji meħuda mill-awtoritajiet nazzjonali sabiex jikkonformaw ruħhom mad-dritt tal-Unjoni — Ir-raba’ paragrafu tal-Artikolu 263 TFUE — Rikors għal annullament — Kundizzjonijiet għall-ammissibbiltà — Interess ġuridiku — Locus standi — Benefiċjarji kkonċernati individwalment u direttament — Kunċett ta’ ‘ċirku magħluq’”
Fil-Kawża C‑132/12 P,
li għandha bħala suġġett appell skont l-Artikolu 56 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea, ippreżentat fid-29 ta’ Frar 2012,
Stichting Woonpunt, stabbilita f’Maastricht (il-Pajjiżi l-Baxxi),
Stichting Havensteder, li qabel kienet Stichting Com.wonen, stabbilita f’Rotterdam (il-Pajjiżi l-Baxxi),
Woningstichting Haag Wonen, stabbilita f’La Haye (il-Pajjiżi l-Baxxi),
Stichting Woonbedrijf SWS.Hhvl, stabbilita f’Eindhoven (il-Pajjiżi l-Baxxi),
irrappreżentati minn P. Glazener u E. Henny, avukati,
rikorrenti,
il-parti l-oħra fil-kawża li hija:
Il‑Kummissjoni Ewropea, irrappreżentata minn H. van Vliet, S. Noë u S. Thomas, bħala aġenti, b’indirizz għan-notifika fil-Lussemburgu,
konvenuta fl-ewwel istanza,
IL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (L-Ewwel Awla),
komposta minn A. Tizzano, President tal-Awla, A. Borg Barthet u E. Levits (Relatur), Imħallfin,
Avukat Ġenerali: M. Wathelet,
Reġistratur: M. Ferreira, Amministratur,
wara li rat il-proċedura bil-miktub u wara s-seduta tas-17 ta’ April 2013,
wara li semgħet il-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali, ippreżentati fis-seduta tad-29 ta’ Mejju 2013,
tagħti l-preżenti
Sentenza
1 |
Permezz tal-appell tagħhom, Stichting Woonpunt, Stichting Havensteder, li kienet Stitching Com.wonen, Woningstichting Haag Wonen u Stichting Woonbedrijf SWS.Hhvl jitolbu l-annullament tad-digriet tal-Qorti Ġenerali tal-Unjoni Ewropea tas-16 ta’ Diċembru 2011, Stichting Woonpunt et vs Il‑Kummissjoni (T‑203/10, iktar ’il quddiem id-“digriet appellat”), li bih dik il-qorti ċaħdet ir-rikors tagħhom għall-annullament tad-Deċiżjoni tal-Kummissjoni Ewropea C(2009) 9963 finali, tal-15 ta’ Diċembru 2009, marbuta mal-għajnuna mill-Istat E 2/2005 u N 642/2009 — il-Pajjiżi l-Baxxi — Għajnuna eżistenti u għajnuna speċifika għal proġetti favur kumpanniji ta’ akkomodazzjoni soċjali” (iktar ’il quddiem id-“deċiżjoni kkontestata”). |
Il-fatti li wasslu għall-kawża u d-deċiżjoni kkontestata
2 |
Il-fatti li wasslu għall-kawża ġew spjegati mill-Qorti Ġenerali fil-punti 1 sa 14 tad-digriet appellat bil-mod segwenti:
|
Il-proċedura quddiem il-Qorti Ġenerali u d-digriet appellat
3 |
Permezz ta’ att ippreżentat fir-Reġistru tal-Qorti Ġenerali fit-30 ta’ April 2010, ir-rikorrenti ppreżentaw, skont l-Artikolu 263 KE, rikors għall-annullament tad-deċiżjoni kkontestata. |
4 |
Ir-rikorrenti invokaw diversi motivi insostenn tar-rikors tagħhom. |
5 |
Mingħajr ma qajmet formalment eċċezzjoni f’dan is-sens, il-Kummissjoni madankollu kkontestat, preliminarjament, l-ammissibbiltà ta’ din it-talba billi sostniet, minn naħa, li r-rikorrenti ma kinux ikkonċernati individwalment, fis-sens tar-raba’ paragrafu tal-Artikolu 263 TFUE, mid-deċiżjoni kkontestata, sa fejn din tal-aħħar hija marbuta mal-għajnuna E 2/2005, u, min-naħa l-oħra, li l-imsemmija rikorrenti ma kellhomx interess ġuridiku għall-annullament tad-deċiżjoni kkontestata sa fejn din hija marbuta mal-għajnuna N 642/2009. |
6 |
Għalhekk, f’dan il-kuntest, il-Qorti Ġenerali ddeċidiet li kien hemm lok li tingħata deċiżjoni minn qabel dwar din il-kwistjoni. |
7 |
Fl-ewwel lok, peress li kkonstatat li r-rikorrenti ma kinux id-destinatarji tad-deċiżjoni kkontestata sa fejn din tikkonċerna l-għajnuna E 2/2005 u peress li tfakkar, fil-punt 29 tad-digriet appellat, li, f’dawn iċ-ċirkustanzi, impriża ma għandhiex il-kapaċità li tikkontesta deċiżjoni tal-Kummissjoni li tipprojbixxi skema ta’ għajnuna settorjali jekk din l-impriża tkun kkonċernata minn tali deċiżjoni biss minħabba li tkun tifforma parti mis-settur inkwistjoni u minħabba l-kwalità tagħha ta’ benefiċjarja potenzjali tal-imsemmija skema, il-Qorti Ġenerali ddeċidiet, fil-punt 30 ta’ dan id-digriet, li dan kollu japplika wkoll fir-rigward tar-rikors intiż għall-annullament ta’ deċiżjoni li permezz tagħha l-Kummissjoni, filwaqt li tieħu inkunsiderazzjoni l-impenji meħuda mill-awtoritajiet nazzjonali, tkun iddikjarat kompatibbli mas-suq intern it-tibdiliet li jkunu saru fir-rigward tal-iskema ta’ għajnuna inkwistjoni. |
8 |
F’dan il-każ, il-Qorti Ġenerali kkonstatat, fil-punti 31 u 32 tad-digriet appellat, li l-kwalità tal-wocos ingħatat skont kriterji oġġettivi, li setgħu jiġu ssodisfatti minn numru indeterminat ta’ operaturi bħala benefiċjarji potenzjali tal-għajnuna E 2/2005 msemmija fid-deċiżjoni kkontestata. |
9 |
Il-Qorti Ġenerali kkonkludiet li l-kwalità tagħhom ta’ wocos waħida ma kinitx tippermetti lir-rikorrenti li jqisu li dawn tal-aħħar kienu affettwati individwalment mid-deċiżjoni kkontestata sa fejn din tikkonċerna l-għajnuna E 2/2005. |
10 |
Sussegwentement, fil-punti 38 sa 50 tad-digriet appellat, il-Qorti Ġenerali sempliċiment ċaħdet l-argumenti tar-rikorrenti. |
11 |
Qabel xejn, hija indikat li l-każijiet li taw lok għas-sentenzi tal-Qorti tal-Ġustizzja invokati mir-rikorrenti insostenn tal-opinjoni tagħhom, jiġifieri s-sentenzi tas-17 ta’ Jannar 1985, Piraiki-Patraiki et vs Il-Kummissjoni (11/82, Ġabra p. 207), kif ukoll tat-22 ta’ Ġunju 2006, Il-Belġju u Forum 187 vs Il-Kummissjoni (C-182/03 u C-217/03, Ġabra p. I-5479), huma differenti minn dak li kienet adita bih il-Qorti Ġenerali, peress li, fil-kuntest ta’ dawk iż-żewġ sentenzi tal-Qorti tal-Ġustizzja, ir-rikorrenti kienu jifformaw parti minn grupp li d-daqs tiegħu ma setax jikber wara l-adozzjoni tad-deċiżjonijiet inkwistjoni. |
12 |
Sussegwentement, il-Qorti Ġenerali ddeċidiet li r-rikorrenti ma setgħux isostnu li r-riskju ta’ approvazzjoni ġdida ta’ istituzzjoni bħala wocos kien minimu u lanqas li l-wocos approvati minn qabel kienu identifikabbli fil-mument tal-adozzjoni tad-deċiżjoni kkontestata. F’dan ir-rigward, hija fakkret, li l-possibbiltà li jiġi ddeterminat n-numru jew anki l-identità tal-persuni suġġetti li għalihom tapplika l-miżura ma timplikax li dawn il-persuni għandhom jitqiesu bħala kkonċernati individwalment minn dik il-miżura. |
13 |
Fl-aħħar, bi tweġiba għall-argument tar-rikorrenti li l-wocos eżistenti ma humiex affettwati bl-istess mod mid-deċiżjoni kkontestata bħall-wocos li ser jiġu approvati fil-futur, il-Qorti Ġenerali enfasizzat qabel xejn li l-iskema ta’ għajnuna msemmija f’din id-deċiżjoni ġiet iddikjarata kompatibbli, għall-futur, mas-suq intern. Sussegwentement, hija fakkret li l-fatt, li operatur ikun iktar affettwat ekonomikament minn miżura meta mqabbel mal-kompetituri tiegħu ma jippermettix l-individwalizzazzjoni ta’ dak l-operatur. Fl-aħħar, il-Qorti Ġenerali ddeċidiet li r-rikorrenti jifformaw parti minn kategorija ta’ operaturi ekonomiċi definiti skont kriterji oġġettivi li ma humiex distinti minnhom. |
14 |
Minn dan hija kkonkludiet, fil-punt 52 tad-digriet appellat li r-rikorrenti ma kinux ikkonċernati individwalment mid-deċiżjoni kkontestata sa fejn din tikkonċerna l-għajnuna E 2/2005. |
15 |
Fit-tieni lok, fir-rigward tad-deċiżjoni kkontestata sa fejn din tikkonċerna l-għajnuna N 642/2009, il-Qorti Ġenerali qieset li r-rikorrenti ma setgħux jinvokaw, fil-kuntest tal-eżami ta’ għajnuna ġdida, sitwazzjoni preċedenti allegatament inqas favorevoli. Filwaqt li tenfasizza li d-deċiżjoni kkontestata tiddikjara bħala kompatibbli l-għajnuna li potenzjalment jibbenefikaw minnha r-rikorrenti, hija ddeċidiet, fil-punt 63 tad-digriet appellat, li r-rikorrenti ma kinux ipproduċew il-prova tal-interess ġuridiku tagħhom kontra d-deċiżjoni kkontestata safejn din tikkonċerna l-għajnuna N 642/2009. |
16 |
Konsegwentement, il-Qorti Ġenerali ċaħdet ir-rikors fl-intier tiegħu bħala inammissibbli. |
It-talbiet tal-partijiet
17 |
Permezz tal-appell tagħhom, l-appellanti jitolbu li l-Qorti tal-Ġustizzja jogħġobha:
|
18 |
Il-Kummissjoni titlob li l-Qorti tal-Ġustizzja tiċħad l-appell u tikkundanna lill-appellanti għall-ispejjeż. |
Fuq l-appell
19 |
Insostenn tal-appell tagħhom, l-appellanti jinvokaw tliet aggravji. L-ewwel wieħed huwa bbażat fuq żball ta’ liġi, fuq evalwazzjoni ineżatta tal-fatti rilevanti u fuq nuqqas ta’ motivazzjoni, sa fejn il-Qorti Ġenerali ssuġġettat l-ammissibbiltà tar-rikors kontra d-deċiżjoni kkontestata, sa fejn din tirrigwarda l-għajnuna E 2/2005, fuq il-kwistjoni tal-kwalità tal-benefiċjarji effettivi jew potenzjali tar-rikorrenti. It-tieni aggravju huwa bbażat fuq żball ta’ liġi, fuq evalwazzjoni ineżatta tal-fatti rilevanti u fuq nuqqas ta’ motivazzjoni, sa fejn il-Qorti Ġenerali qieset, fir-rigward tad-deċiżjoni kkontestata, sa fejn din tirrigwarda l-għajnuna E 2/2005, li r-rikorrenti ma kinux jifformaw parti minn “ċirku magħluq” ta’ wocos eżistenti. It-tielet aggravju huwa bbażat fuq żball ta’ liġi, fuq evalwazzjoni ineżatta tal-fatti rilevanti u fuq nuqqas ta’ motivazzjoni, sa fejn il-Qorti Ġenerali qieset li r-rikorrenti ma jibbenefikawx minn interess ġuridiku għall-annullament tad-deċiżjoni kkontestata, sa fejn din tirrigwarda l-għajnuna N 642/2009. |
20 |
Peress li l-ewwel żewġ aggravji insostenn tal-appell huma diretti kontra l-evalwazzjonijiet tal-Qorti Ġenerali marbuta mal-locus standi tal-appellanti, hemm lok li jiġu eżaminati flimkien, wara li jkun ġie eżaminat qabel it-tielet aggravju. |
Fuq it-tielet motiv
L-argumenti tal-partijiet
21 |
Skont l-appellanti, qabel xejn, fil-punt 59 tad-digriet appellat, il-Qorti Ġenerali ppreżumiet, b’mod żbaljat, li l-kundizzjonijiet għall-applikazzjoni tal-għajnuna N 642/2009 kienu joriġinaw mill-awtoritajiet nazzjonali u mhux mill-Kummissjoni. |
22 |
Sussegwentement, fl-istess paragrafu tad-digriet appellat, il-Qorti Ġenerali kkonkludiet b’mod żbaljat dwar l-assenza ta’ interess ġuridiku tar-rikorrenti peress li ma kienx ċert li l-Kummissjoni kienet ser tapprova l-iskema ta’ għajnuna f’kundizzjonijiet oħra. |
23 |
Fl-aħħar, f’dawn iċ-ċirkustanzi, il-Qorti Ġenerali, b’mod żbaljat, ma laqgħetx, l-ilment tar-rikorrenti bbażat fuq ksur tad-drittijiet proċedurali tagħhom, sa fejn dawn ma setax ikollhom l-istatus ta’ parti interessata. |
24 |
Il-Kummissjoni tenfasizza li peress li l-għajnuna N 642/2009 kienet skema ġdida, l-appellanti ma jistgħux isostnu sitwazzjoni fittizja eżistenti qabel l-adozzjoni tad-deċiżjoni kkontestata li kienet iktar favorevoli għalihom. |
25 |
Għaldaqstant, dan l-aggravju għandu jiġi miċħud bħala infondat. |
Il-kunsiderazzjonijiet tal-Qorti tal-Ġustizzja
26 |
Fir-rigward tal-ewwel argument tal-appellanti, għandu jiġi kkonstatat li l-Qorti Ġenerali ma rabtitx l-interess ġuridiku ta’ dawn tal-aħħar kontra d-deċiżjoni kkontestata, sa fejn din hija marbuta mal-għajnuna N 642/2009, mal-kwistjoni dwar sa liema punt il-kundizzjonijiet għall-applikazzjoni ta’ din l-għajnuna ġew stabbiliti mill-Kummissjoni stess jew mill-awtoritajiet Olandiżi. |
27 |
Għall-kuntrarju, sa fejn l-imsemmija deċiżjoni kienet tirrigwarda għajnuna ġdida nnotifikata, il-Qorti Ġenerali ġġustifikat l-assenza ta’ interess ġuridiku sempliċiment billi indikat fil-punt 58 tad-digriet appellat, li r-rikorrenti ma setgħux jinvokaw għal dawn il-finijiet l-eżistenza ta’ sitwazzjoni preċedenti fejn l-għajnuna kienet tingħata f’kundizzjonijiet iktar favorevoli meta mqabbla ma’ dawk speċifikati fid-deċiżjoni kkontestata. |
28 |
Fir-rigward tat-tieni argument, għandu jiġi kkonstatat li dan huwa dirett kontra motiv wiesa’ ħafna, inkluż fil-punt 59 tad-digriet appellat, li ċ-ċaħda tiegħu ma tippermettix ir-rikonoxximent tal-interess ġuridiku tar-rikorrenti. |
29 |
Fi kwalunkwe każ, kif enfasizza l-Avukat Ġenerali fil-punt 36 tal-konklużjonijiet tiegħu, l-appellanti manifestament jaqraw b’mod żbaljat ta’ dan il-punt tad-digriet appellat. Fil-fatt, minn dan ma jirriżultax li l-appellanti ma għandhomx interess ġuridiku minħabba li ma hemmx ċertezza dwar jekk il-Kummissjoni kinitx ser tapprova l-iskema ta’ għajnuna f’kundizzjonijiet oħra. Il-Qorti Ġenerali riedet sempliċiment tikkonferma li r-rikorrenti ma setgħux, fiċ-ċirkustanzi tal-każ, jinvokaw sitwazzjoni eżistenti qabel l-adozzjoni tad-deċiżjoni kkontestata li kienet iktar favorevoli għalihom, peress li huma ma kellhom l-ebda dritt kweżit fir-rigward tal-imsemmija għajnuna. |
30 |
Fir-rigward tat-tielet argument, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet li meta rikorrent jitlob l-annullament tad-deċiżjoni tal-Kummissjoni, li ma tqajjimx oġġezzjonijiet, minħabba l-ksur tad-drittijiet proċedurali tiegħu, huwa għandu l-oneru li juri li, matul il-fażi ta’ eżami preliminari tal-miżura nnotifikata, il-Kummissjoni kellu jkollha dubji dwar il-kompatibbiltà tagħha mas-suq komuni (ara f’dan is-sens, is-sentenza tal-24 ta’ Mejju 2011, Il-Kummissjoni vs Kronoply u Kronotex, C-83/09 P, Ġabra p. I-4441, punt 59). |
31 |
F’dan il-każ, id-deċiżjoni kkontestata wasslet għal dikjarazzjoni ta’ kompatibbiltà tal-għajnuna l-ġdida mas-suq intern wara l-eżami preliminari. Peress li l-appellanti huma l-benefiċjarji potenzjali tagħha, huma ma jistgħux isostnu li l-Qorti Ġenerali wettqet żball ta’ liġi bbażat fuq ksur tad-drittijiet proċedurali tagħhom. |
32 |
Għaldaqstant, it-tielet aggravju għandu jiġi miċħud bħala infondat. |
Fuq l-ewwel u t-tieni aggravju
L-argumenti tal-partijiet
33 |
Fl-ewwel lok, l-appellanti jsostnu li, billi kienu benefiċjarji tal-għajnuna E 2/2005 qabel it-tibdil tagħha permezz tad-deċiżjoni kkontestata, il-Qorti Ġenerali bbażat ruħha, b’mod żbaljat, fil-punti 44 u 45 tad-digriet appellat, fuq il-kwalità tagħhom ta’ benefiċjarji potenzjali tal-iskema ta’ għajnuna mibdula sabiex iċċaħħadhom mill-kwalità ta’ partijiet ikkonċernati individwalment minn din id-deċiżjoni. Fil-fatt, is-sitwazzjoni preċedenti tagħhom hija ampjament ikkontestata mill-kundizzjonijiet il-ġodda għall-għoti tal-għajnuna, kif dawn jirriżultaw mit-tibdil miġjub bid-deċiżjoni kkontestata. |
34 |
Minn naħa, is-self eżistenti mogħti abbażi tal-iskema l-antika u li jilħaq l-iskadenza tiegħu wara l-adozzjoni tad-deċiżjoni kkontestata, kieku kellu jerġa’ jiġi ffinanzjat mill-ġdid, seta’ jiġi ggarantit biss jekk il-woco tissodisfa l-kundizzjonijiet iddefiniti mill-ġdid fil-kuntest tal-għajnuna E 2/2005. |
35 |
Min-naħa l-oħra, jekk self li jikkonċerna investimenti li qabel kienu eliġibbli li, wara l-adozzjoni tad-deċiżjoni kkontestata, ma jibqgħux ammissibbli għall-finanzjament iggarantit mill-fondi, dawn l-investimenti jkollhom, mal-iskadenza tal-imsemmi self, jiġu ffinanzjati mill-ġdid permezz ta’ fondi esterni mingħajr garanzija. |
36 |
Minn dan jirriżulta li s-sitwazzjoni fattwali tal-appellanti hija differenti minn dik tal-wocos li ma kinux ġew approvati qabel l-adozzjoni tad-deċiżjoni kkontestata. |
37 |
Fit-tieni lok, il-Qorti Ġenerali bbażat ruħha fuq id-definizzjoni stretta wisq tal-kunċett ta “ċirku magħluq”. |
38 |
Għalhekk, il-Qorti Ġenerali ċaħdet, b’mod żbaljat, fil-punt 46 tad-digriet appellat, billi kklassifikatha bħala konġettura, iċ-ċirkustanza li mhux ser ikun hemm fil-futur istituzzjoni approvata oħra bħala woco fil-Pajjiżi l-Baxxi. |
39 |
Barra minn hekk, il-Qorti Ġenerali wettqet żball ta’ liġi meta eżiġiet, fil-punt 51 tad-digriet appellat, li r-rikorrenti jiddistingwu ruħhom minn wocos oħra li kienu jeżistu qabel l-adozzjoni tad-deċiżjoni kkontestata. |
40 |
Il-Kummissjoni ssostni li l-impenji meħuda mill-awtoritajiet Olandiżi jikkonċernaw biss il-perijodu ta’ wara l-adozzjoni tad-deċiżjoni kkontestata. Għaldaqstant, is-sitwazzjoni inizjali tal-appellanti ma hijiex affettwata minn din id-deċiżjoni. Barra minn hekk, il-Kummissjoni ma talbitx ir-rimbors tal-ammonti mħallsa abbażi tal-iskema inizjali tal-għajnuna. |
41 |
Il-Kummissjoni tenfasizza li l-leġiżlazzjoni Olandiża tipprovdi għall-approvazzjoni ta’ istituzzjonijiet ġodda abbażi ta’ kriterji oġġettivi. Għaldaqstant, l-appellanti neċessarjament jifformaw parti minn ċirku ta’ operaturi ekonomiċi li jista’ jikber. |
Il-kunsiderazzjonijiet tal-Qorti tal-Ġustizzja
42 |
Preliminarjament, jeħtieġ li jiġi enfasizzat li d-deċiżjoni kkontestata ġiet adottata fil-15 ta’ Diċembru 2009, jiġifieri wara d-dħul fis-seħħ tat-Trattat ta’ Lisbona li jemenda t-Trattat KE. |
43 |
Fost emendi oħra, it-Trattat ta’ Lisbona, bis-saħħa tar-raba’ paragrafu tal-Artikolu 263 TFUE, irrilassa l-kundizzjonijiet ta’ ammissibbiltà tar-rikorsi għall-annullament ippreżentati minn persuni fiżiċi jew ġuridiċi kontra atti tal-Unjoni Ewropea billi żied fih it-tielet parti tas-sentenza. Fil-fatt, din il-parti tas-sentenza, mingħajr ma tissuġġetta l-ammissibbiltà tar-rikorsi għal annullament ippreżentati mill-persuni fiżiċi jew morali għall-kundizzjoni marbuta mal-interess individwali, tiftaħ ukoll dan ir-rimedju fir-rigward ta’ atti regolatorji li ma jinvolvux miżuri ta’ implimentazzjoni u li jirrigwardaw lir-rikorrent direttament (ara f’dan is-sens is-sentenza tat-3 ta’ Ottubru 2013, Inuit Tapiriit Kanatami et vs I-Parlament u Il-Kunsill, C‑583/11 P, punt 57). |
44 |
Għaldaqstant, ir-raba’ paragrafu tal-Artikolu 263 TFUE jipprevedi żewġ każijiet fejn il-locus standi huwa rikonoxxut lil persuna fiżika jew ġuridika sabiex tippreżenta rikors kontra att li tiegħu hija ma hijiex destinatarja. Minn naħa, tali rikors jista’ jitressaq sakemm dan l-att jinteressaha direttament u individwalment. Min-naħa l-oħra, tali persuna tista’ tippreżenta rikors kontra att regolatorju li ma jinvolvix miżuri ta’ implimentazzjoni jekk dan tal-aħħar ikun jirrigwardaha direttament (sentenza tad-19 ta’ Diċembru 2013, Telefónica vs Il-Kummissjoni, C‑274/12 P, punt 19). |
45 |
F’dan il-kuntest, jeħtieġ li jitfakkar li l-kriterju li jissuġġetta l-ammissibbiltà ta’ rikors ippreżentat minn persuna fiżika jew ġuridika kontra deċiżjoni li hija ma hijiex id-destinatarja tagħha għall-kundizzjonijiet ta’ ammissibbiltà stabbiliti fir-raba’ paragrafu tal-imsemmi Artikolu 263 TFUE, jikkostitwixxi eċċezzjoni ta’ inammissibbiltà ta’ ordni pubbliku li l-qrati tal-Unjoni jistgħu jeżaminaw f’kull stadju tal-proċedura, u anki ex officio (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat-23 ta’ April 2009, Markku Sahlstedt et vs Il-Kummissjoni, C-362/06 P, Ġabra p. I-2903, punt 22). |
46 |
Issa, huwa madankollu stabbilit li, fid-digriet appellat, il-Qorti Ġenerali sempliċiment eżaminat il-kundizzjoni tal-interess individwali tar-rikorrenti sabiex tiddikjara r-rikors tagħhom inammissibbli fis-sens tat-tieni parti tar-raba’ paragrafu tal-Artikolu 263 TFUE, filwaqt li naqset milli twettaq analiżi tal-ammissibbiltà tal-imsemmi rikors fid-dawl tal-kundizzjonijiet, inqas stretti, previsti mit-tielet parti tar-raba’ paragrafu tal-imsemmi Artikolu 263 TFUE, u li l-eżami tagħha ma kien bl-ebda ppreġudikat mill-konstatazzjoni tal-assenza ta’ interess individwali. |
47 |
B’hekk, il-Qorti Ġenerali wettqet żball ta’ liġi. |
48 |
Madankollu, tali żball huwa ineffettiv jekk jirriżulta li r-rikors tar-rikorrenti ma jissodisfax il-kundizzjonijiet ta’ ammissibbiltà stabbiliti fit-tielet parti tas-sentenza tar-raba’ paragrafu tal-Artikolu 263 TFUE. |
49 |
Skont id-dispożizzjoni suesposta, ir-rimedju tal-annullament huwa disponibbli partikolarment fir-rigward ta’ atti regolatorji li ma jinvolvux miżuri ta’ implimentazzjoni u li jirrigwardaw lir-rikorrenti direttament. |
50 |
F’dan ir-rigward, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet li, għall-finijiet tal-evalwazzjoni tal-punt dwar jekk att regolatorju jinvolvix miżuri ta’ implimentazzjoni, huwa neċessarju li tiġi kkunsidrata l-pożizzjoni tal-persuna li tinvoka d-dritt għal rimedju skont it-tielet parti tar-raba’ paragrafu tal-Artikolu 263 TFUE (sentenza Telefónica vs Il-Kummissjoni, iċċitata iktar ’il fuq, punt 30). |
51 |
Barra minn hekk, sabiex jiġi vverifikat jekk l-att ikkontestat jinvolvix miżuri ta’ implimentazzjoni, jeħtieġ li jsir riferiment esklużiv għas-suġġett tar-rikors (sentenza Telefónica vs Il-Kummissjoni, iċċitata iktar ’il fuq, punt 31). |
52 |
F’dan il-każ, minn naħa, ir-rikorrenti jitolbu l-annullament tad-deċiżjoni kkontestata li permezz tagħha l-Kummissjoni tikkonferma l-kompatibbiltà tal-għajnuna E 2/2005 mas-suq komuni, wara impenji meħuda mill-awtoritajiet Olandiżi li jbiddlu l-iskema ta’ għajnuna li jibbenefikaw minnha r-rikorrenti. Għalhekk, mill-premessa 41 tad-deċiżjoni kkontestata jirriżulta li dawn l-impenji sejrin jiġu implimentati permezz ta’ digriet ministerjali ġdid u permezz ta’ liġi ġdida dwar l-akkomodazzjoni. |
53 |
Min-naħa l-oħra, id-deċiżjoni kkontestata ma tiddefinixxix il-konsegwenzi speċifiċi u konkreti tal-applikazzjoni tal-impenji tal-awtoritajiet Olandiżi fil-kuntest tal-għajnuna E 2/2005 fuq l-attivitajiet tar-rikorrenti. Dawn il-konsegwenzi jimmaterjalizzaw ruħhom permezz ta’ atti implimentati bid-digriet ministerjali u bil-liġi l-ġdida dwar l-akkomodazzjoni, li jikkostitwixxu bħala tali miżuri ta’ implimentazzjoni li tinvolvi d-deċiżjoni kkontestata fis-sens tat-tielet parti tas-sentenza tar-raba’ paragrafu tal-Artikolu 263 TFUE. |
54 |
Minħabba dan kollu, indipendentement mill-kwistjoni dwar jekk id-deċiżjoni kkontestata hijiex “att regolatorju”, fis-sens tad-dispożizzjoni ċċitata iktar ’il fuq, l-appell tal-appellanti ma jissodisfax il-kundizzjonijiet ta’ ammissibbiltà previsti fit-tielet parti tas-sentenza tar-raba’ paragrafu tal-Artikolu 263 TFUE, peress li l-iżball ta’ liġi li wettqet il-Qorti Ġenerali fid-digriet appellat, billi naqset milli teżamina l-ammissibbiltà ta’ dan ir-rikors ukoll fid-dawl ta’ dawn il-kundizzjonijiet l-oħra, huwa ineffettiv. |
55 |
Ġaladarba dan ġie ppreċiżat, jeħtieġ li jitwettaq eżami tal-ewwel u t-tieni aggravju tal-appellanti insostenn tal-appell tagħhom. |
56 |
F’dan ir-rigward, huwa stabbilit li d-deċiżjoni kkontestata għandha bħala d-destinatarja tagħha r-Renju tal-Pajjiżi l-Baxxi. |
57 |
Kif fakkret il-Qorti Ġenerali fil-punt 28 tad-digriet appellat, il-persuni li ma humiex id-destinatarji ta’ deċiżjoni jistgħu jkunu individwalment ikkonċernati biss minn deċiżjoni indirizzata lil persuna oħra jekk din id-deċiżjoni tolqothom minħabba ċerti kwalitajiet li huma partikolari għalihom jew minħabba sitwazzjoni ta’ fatt li tikkaratterizzahom meta mqabbla ma’ kull persuna oħra u, minħabba dan, tindividwalizzahom b’mod simili għal dak tad-destinatarju (sentenzi tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-15 ta’ Lulju 1963, Plaumann vs Il-Kummissjoni, 25/62, Ġabra p. 197, 223; tad-29 ta’ April 2004, L-Italja vs Il-Kummissjoni (C-298/00, Ġabra p. I-4087, punt 36; Inuit Tapiriit Kanatami et vs Il-Parlament u Il-Kunsill, iċċitata iktar ’il fuq, punt 72, kif ukoll Telefónica vs Il-Kummissjoni, iċċitata iktar ’il fuq, punt 46). |
58 |
F’dan ir-rigward, huwa veru, kif enfasizzat il-Qorti Ġenerali fil-punt 47 tad-digriet appellat li s-sempliċi possibbiltà li jiġu ddeterminati, bi ftit jew wisq preċiżjoni, in-numru jew anki l-identità tal-persuni li għalihom tapplika l-miżura msemmija b’ebda mod ma timplika li dawn il-persuni għandhom jitqiesu bħala kkonċernati individwalment minn din il-miżura sa fejn huwa stabbilit li din l-applikazzjoni ssir abbażi ta’ sitwazzjoni oġġettiva ta’ dritt jew ta’ fatt iddefinita mill-att inkwistjoni (ara s-sentenza Telefónica vs Il-Kummissjoni, iċċitata iktar ’il fuq, punt 47). |
59 |
Madankollu minn ġurisprudenza stabbilita jirriżulta li, meta deċiżjoni taffettwa grupp ta’ persuni li kienu identifikati jew identifikabbli fil-mument meta ġie adottat dan l-att u minħabba kriterji li huma speċifiċi għall-membri tal-grupp, dawn il-persuni jistgħu jkunu individwalment ikkonċernati minn dan l-att sa fejn ikunu jifformaw parti minn ċirku ristrett ta’ operaturi ekonomiċi u li dan jista’ jsir b’mod partikolari meta d-deċiżjoni tbiddel id-drittijiet miksuba mill-individwu qabel l-adozzjoni tagħha (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat-13 ta’ Marzu 2008, Il-Kummissjoni vs Infront WM, C-125/06 P, Ġabra p. I-1451, punti 71 u 72 u l-ġurisprudenza ċċitata). |
60 |
F’dan il-każ, jeħtieġ li jiġi rrilevat qabel xejn li, kif ikkonstatat il-Qorti Ġenerali fil-punt 31 tad-digriet appellat, peress li l-kwalità ta’ wocos tingħata tramite sistema ta’ approvazzjoni permezz ta’ digriet irjali, in-numru u l-identità tagħhom kienu ddeterminati bi preċiżjoni fil-mument tal-adozzjoni tad-deċiżjoni kkontestata. |
61 |
Barra minn hekk, ma huwiex ikkontestat li d-deċiżjoni kkontestata kellha bħala effett li tbiddel sa mill-1 ta’ Jannar 2011, id-data tad-dħul fis-seħħ tal-liġi l-ġdida dwar l-akkomodazzjoni, l-iskema ta’ għajnuna li minnha kienu bbenefikaw il-wocos approvati sa dik id-data, u dan billi rendiet il-kundizzjonijiet tal-eżerċizzju tal-attivitajiet tagħhom inqas favorevoli meta mqabbla ma’ qabel, b’mod partikolari fid-dawl tal-fatt li, kif enfasizzaw l-appellanti waqt is-seduta, skont l-iskema mibdula, il-marġni ta’ manuvra fir-rigward tal-għażla tal-inkwilini eliġibbli għall-akkomodazzjoni amministrata mill-wocos hija ridotta u l-fond ta’ garanzija għas-self li kienu jibbenefikaw minnu spiċċa. |
62 |
F’dawn iċ-ċirkustanzi, hemm lok li jiġi deċiż li r-rikorrenti jifformaw parti minn ċirku magħluq ta’ operaturi, fatt li jindividwalizzahom inkonnessjoni ma’ din id-deċiżjoni, sa fejn din hija marbuta mal-għajnuna E 2/2005. |
63 |
Għaldaqstant, il-Qorti Ġenerali wettqet żball ta’ liġi billi ddeċidiet li r-rikorrenti ma kinux ikkonċernati individwalment mid-deċiżjoni kkontestata sa fejn din hija marbuta mal-għajnuna E 2/2005. |
64 |
Minn dawn il-kunsiderazzjonijiet jirriżulta li d-digriet appellat għandu jiġi annullat sa fejn ġie deċiż permezz tiegħu li r-rikorrenti ma humiex ikkonċernati individwalment mid-deċiżjoni kkontestata sa fejn din hija marbuta mal-għajnuna E 2/2005. |
Fuq l-ammissibbiltà tar-rikors tal-ewwel istanza
65 |
Skont it-tieni sentenza tal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 61 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea, din tal-aħħar, f’każ ta’ annullament tad-deċiżjoni tal-Qorti Ġenerali, tista’ tiddeċiedi definittivament il-kawża meta din tkun fi stat li tiġi deċiża. |
66 |
Għalkemm il-Qorti tal-Ġustizzja, f’dan l-istadju tal-proċeduri, ma hijiex f’pożizzjoni tiddeċiedi fuq il-mertu tar-rikors imressaq quddiem il-Qorti Ġenerali, hija għall-kuntrarju tiddisponi mill-elementi neċessarji sabiex tiddeċiedi b’mod definittiv fuq l-ammissibbiltà tal-imsemmi rikors kontra d-deċiżjoni kkontestata, sa fejn din tikkonċerna l-għajnuna E 2/2005. |
67 |
F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar, fl-ewwel lok, li rikors għal annullament ippreżentat minn persuna fiżika jew ġuridika huwa ammissibbli biss sa fejn din il-persuna għandha interess li l-att ikkontestat jiġi annullat. Tali interess jippreżupponi li l-annullament ta’ dan l-att jista’ jkollu, minnu nnifsu, konsegwenzi legali u li r-rikors b’hekk jista’, bl-eżitu tiegħu, jipprovdi benefiċċju lill-parti li tkun ippreżentatu (ara s-sentenza tas-17 ta’ Settembru 2009, Il-Kummissjoni vs Koninklijke FrieslandCampina NV, C-519/07 P, Ġabra p. I-8495, punt 63). |
68 |
Fit-tieni lok, ir-rikorrenti għandhom, skont it-tieni parti tas-sentenza tar-raba’ paragrafu tal-Artikolu 263 TFUE, ikunu kkonċernati mhux biss individwalment iżda wkoll direttament mill-att li jkunu qegħdin jitolbu l-annullament tiegħu, fis-sens li dan tal-aħħar għandu jinċidi direttament fuq is-sitwazzjoni legali ta’ dawn il-partijiet u ma jħalli l-ebda setgħa diskrezzjonali lill-awtoritajiet inkarigati mill-implimentazzjoni tal-imsemmi att, liema implementazzjoni jkollha natura purament awtomatika u tirriżulta biss mid-dritt tal-Unjoni mingħajr applikazzjoni ta’ regoli intermedjarji oħra (ara, f’dan is-sens, is-sentenza Il-Kummissjoni vs Koninklijke FrieslandCampina, iċċitata iktar ’il fuq, punti 48 u 49). |
69 |
F’dan il-każ, minn naħa, sa fejn jirriżulta mill-punt 66 ta’ din is-sentenza li t-tibdil tal-iskema ta’ għajnuna E 2/2005 jirrendi l-kundizzjonijiet għall-eżerċizzju tal-attivitajiet tal-wocos inqas favorevoli meta mqabbla ma’ qabel, l-annullament tad-deċiżjoni kkontestata sa fejn din tikkonċerna l-imsemmija skema jirriżulta fiż-żamma tal-kundizzjonijiet preċedenti iktar favorevoli għall-wocos approvati. |
70 |
Konsegwentement, jeħtieġ li jiġi kkonstatat li r-rikorrenti għandhom interess leġittimu fl-annullament tad-deċiżjoni kkontestata sa fejn din tikkonċerna l-għajnuna E 2/2005. |
71 |
Min-naħa l-oħra, hemm lok li jitfakkar li d-deċiżjoni kkontestata ġiet adottata mill-Kummissjoni, kif jirriżulta mill-premessa 74 ta’ dik id-deċiżjoni, skont l-Artikolu 19(1) tar-Regolament Nru 659/1999. |
72 |
Issa, kif fakkar l-Avukat Ġenerali fil-punti 43 sa 45 tal-konklużjonijiet tiegħu, fil-kuntest tal-proċedura tal-Artikolu 19(1) tar-Regolament Nru 659/1999, hija d-deċiżjoni tal-Kummissjoni li timplimenta l-proposti tal-Istat Membru li tirrendi l-imsemmija dispożizzjoni vinkolanti. |
73 |
F’dan ir-rigward, iċ-ċirkustanza li t-tibdil implimentat permezz tad-deċiżjoni kkontestata ġie riprodott mil-leġiżlazzjoni Olandiża ma tippermettix li tiġi kkontestata din il-konstatazzjoni. Fil-fatt kif ġie rrilevat ukoll mill-Avukat Ġenerali fil-punti 94 u 98 tal-konklużjonijiet tiegħu, ir-Renju tal-Pajjiżi l-Baxxi ma għandux setgħa diskrezzjonali fl-implimentazzjoni tad-deċiżjoni kkontestata. |
74 |
Għaldaqstant, hemm lok li jiġi deċiż li d-deċiżjoni kkontestata, sa fejn din tikkonċerna l-għajnuna E 2/2005, tinċidi direttament fuq is-sitwazzjoni legali tar-rikorrenti. |
75 |
Minn dawn il-kunsiderazzjonijiet kollha jirriżulta li r-rikors għal annullament ippreżentat mir-rikorrenti quddiem il-Qorti Ġenerali għandu jiġi ddikjarat ammissibbli, sa fejn dawn tal-aħħar għandhom, minn naħa, interess ġuridiku fil-konfront tad-deċiżjoni kkontestata sa fejn din hija marbuta mal-għajnuna E 2/2005, u huma, min-naħa l-oħra, ikkonċernati individwalment u direttament mid-deċiżjoni kkontestata safejn din hija marbuta mal-għajnuna E 2/2005. |
Fuq l-ispejjeż
76 |
Peress li l-kawża ġiet irrinvijata quddiem il-Qorti Ġenerali, hemm lok li l-ispejjeż ta’ dawn il-proċeduri ta’ appell jiġu rriżervati. |
Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (L-Ewwel Awla) taqta’ u tiddeċiedi: |
|
|
|
|
|
Firem |
( *1 ) Lingwa tal-kawża: l-Olandiż.