1. 

It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikoli 4 u 10 tad-Direttiva tal-Kunsill [80/987/KEE], tal-20 ta’ Ottubru 1980, dwar il-protezzjoni tal-impjegati f’każ tal-insolvenza ta’ min iħaddimhom ( 2 ), fil-verżjoni tagħha kif emendata bid-Direttiva 2002/74/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tat-23 ta’ Settembru 2002 ( 3 ).

2. 

Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ kawża minn M.A. Gomes Viana Novo u 17-il ħaddiem ieħor ta’ persuna li timpjega f’sitwazzjoni ta’ insolvenza kontra Fundo de Garantia Salarial, IP (Fond ta’ garanzija salarjali) ( 4 ), dwar il-pretensjonijiet salarjali li l-ħlas tagħhom kien intalab mingħand il-FGS fuq il-bażi tad-dispożizzjonijiet tad-dritt Portugiż li jittrasponu d-Direttiva 80/987.

3. 

Din id-Direttiva, li tobbliga lill-Istati Membri sabiex jistabbilixxu istituzzjoni ta’ garanzija tal-ħlas tal-pretensjonijiet mhux imħallsa tal-ħaddiema fil-każ ta’ insolvenza tal-persuna li timpjegahom ( 5 ), tawtorizza madankollu lill-Istati Membri li jillimitaw l-obbligu ta’ garanzija ratione temporis jew ratione loci, b’mod alternattiv jew kumulattiv.

4. 

Il-kawża prinċipali tirrigwarda l-possibbiltà li l-garanzija tiġi llimitata ratione temporis. Il-leġiżlatur Portugiż uża din il-possibbiltà billi stabbilixxa perijodu ta’ referenza li jikkorrispondi għas-sitt xhur qabel it-talba sabiex il-persuna li timpjega tkun ġudizzjarjament iddikjarata insolventi ( 6 ) jew it-tressiq ta’ talba ta’ proċedura ta’ konċiljazzjoni.

5. 

Mitlub mill-ħaddiema li għandhom pretensjonijiet li saru eżiġibbli qabel il-perijodu ta’ referenza, it-Tribunal Central Administrativo Norte (il-Portugall) jistaqsi jekk, billi dawn il-ħaddiema ħadu azzjoni ġudizzjarja sabiex jiġi ffissat l-ammont tal-pretensjonijiet salarjali tagħhom u sabiex jottjenu l-irkupru sfurzat, dan il-perijodu għandux jiġi ddeterminat billi tittieħed inkunsiderazzjoni d-data ta’ din l-azzjoni.

6. 

F’dawn il-konklużjonijiet, ser nipproponi lill-Qorti tal-Ġustizzja li tiddeċiedi li l-Artikoli 3 u 4 tad-Direttiva 80/987, moqrija flimkien mal-prinċipju ta’ ugwaljanza fit-trattament, għandhom jiġu interpretati fis-sens li huma ma jipprekludux li d-dritt nazzjonali jillimita l-garanzija tal-pretensjonijiet salarjali fil-każ ta’ insolvenza tal-persuna li timpjega għall-pretensjonijiet li saru eżiġibbli fil-perijodu ta’ sitt xhur preċedenti d-data tat-tressiq tat-talba għal ftuħ tal-proċedura ta’ insolvenza sabiex jiġu sodisfatti kollettivament il-pretensjonijiet kontra l-persuna li timpjega, sakemm, fir-rigward tal-ħaddiema li jkunu fetħu minn qabel kawża bil-qorti sabiex jiġu kkonstatati l-pretensjonijiet salarjali tagħhom u fittxew inutilment l-irkupru sfurzat minħabba l-insolvenza tal-persuna li timpjega, dan il-perijodu ta’ referenza jibda jiddekorri mit-talba għall-konstatazzjoni ġudizzjarja tal-pretensjoni.

7. 

Infakkar, barra minn hekk, li għandha tkun il-qorti tar-rinviju li tivverifika jekk tistax tinterpreta d-dritt nazzjonali tagħha f’dan is-sens u, fin-nuqqas, li tiskarta l-applikazzjoni fil-kawża prinċipali.

8.

L-Artikolu 3(1) tal-Direttiva 80/987, fil-verżjoni inizjali tiegħu, kien jipprovdi li l-perijodu ta’ garanzija kellu jkun qabel data li l-Istati Membri setgħu jagħżlu minn fost it-tliet dati enumerati fil-paragrafu 2 tal-imsemmi artikolu.

9.

Iktar preċiżament, dan l-Artikolu 3 kien jipprovdi:

“1.   L-Istati Membri għandhom jieħdu l-miżuri kollha meħtieġa biex jiżguraw li l-istituzzjonijiet ta’ garanzija jiggarantixxu, skond l-Artikolu 4, il-ħlas tal-pretensjonijiet ta’ l-impjegati li jkunu għadhom ma tħallsux li joħorġu minn kuntratti ta’ xogħol jew relazzjonijiet ta’ xogħol u konnessi mal-paga għall-perjodu li jiġi qabel id-data li tiġi iffissata.

2.   Fuq għażla ta’ l-Istati Membri, id-data imsemmija fil-paragrafu 1 għandha tkun:

10.

Filwaqt li jieħu inkunsiderazzjoni tat-tliet possibbiltajiet imwettqa mill-Istati Membri, l-Artikolu 4(2) tad-Direttiva 80/987, fil-verżjoni oriġinali tiegħu, kien jiddetermina l-pretensjonijiet mhux imħallsa li kellhom, f’kull każ, ikunu koperti bl-obbligu ta’ garanzija fl-ipoteżi fejn Stat Membru jkun iddeċieda, b’applikazzjoni ta’ dan l-Artikolu 4(1), li jillimitah ratione temporis.

11.

Skont l-imsemmi Artikolu 4:

“1.   L-Istati Membri għandhom l-għażla li jillimitaw ir-responsabbiltà ta’ l-istituzzjonijiet ta’ garanzija, imsemmija fl-Artikolu 3.

2.   Meta l-Istati Membri jeżerċitaw l-għażla msemmija fil-paragrafu 1, huma għandhom:

[…].”

12.

B’hekk, l-Artikolu 3 tad-Direttiva 80/987 jipprovdi:

“L-Istati Membri għandhom jieħdu l-miżuri meħtieġa sabiex jiżguraw illi l-istituzzjonijiet ta’ garanzija jiggarantixxu, bla ħsara għall-Artikolu 4, il-ħlas tal-pretensjoniet pendenti [mhux imħallsa, ta’ ħaddiema], li jirriżultaw mill-kuntratti ta’ l-impjieg jew ta’ relazzjonijiet ta’ impjieg, inkluża, fejn ipprovdut bil-liġijiet nazzjonali, paga terminali fi tmiem ir-relazzjonijiet ta’ l-impjieg.

Il-pretensjonijiet li l-kontroll tagħhom jittieħed mill-istituzzjoni [tidħol għalihom l-istituzzjoni] tal-garanzija għandhom ikunu l-pretensjonijiet pendenti tal-ħlasijiet li jkollhom x’jaqsmu mal-perjodu taż-żmien ta’ qabel u/jew, meta japplika, wara data mogħtija stabbilita mill-Istati Membri.”

13.

L-Artikolu 4(1) u (2) tad-Direttiva 80/987 jipprovdi:

“1.   L-Istati Membri għandhom jkollhom il-għażla li jillimitaw ir-responsabbiltà ta’ l-istituzzjonijiet tal-garanzija riferiti fl-Artikolu 3.

2.   Meta l-Istati Membri jeżerċitaw il-għażla riferita fil-paragrafu 1, għandhom jispeċifikaw it-tul tal-perjodu taż-żmien li fih għandhom jiġu sodisfatti l-pretensjonijiet pendenti mill-istituzzjoni tal-garanzija. Madankollu, dan ma jistax ikun iqsar minn perjodu taż-żmien li jkopri l-ħlas ta’ l-aħhħar tliet xhur tar-relazzjoni ta’ l-impjieg qabel u/jew wara d-data riferita fl-Artikolu 3. L-Istati Membri jistgħu jinkludu dan il-perjodu minimu taż-żmien ta’ tliet xhur f’perjodu taż-żmien ta’ referenza ta’ mhux anqas minn sitt xhur.

L-Istati Membri li għandhom perjodu taż-żmien ta’ referenza ta’ mhux anqas minn 18-il xahar jistgħu jillimitaw il-perjodu taż-żmien li fih jiġu sodisfatti l-pretensjonijiet pendenti mill-istituzzjoni tal-garanziji għal tmien ġimgħat. F’dan il-każ, dawk il-perjodi taż-żmien li huma l-aktar favorevoli għall-impjegat jintużaw għall-kalkolu tal-perjodu minimu taż-żmien.”

14.

L-Artikolu 10 tad-Direttiva 80/987 jipprovdi:

“Din id-Direttiva ma taffetwax l-għażla ta’ l-Istati Membri:

[…]”

15.

L-Artikolu 380 tal-Liġi Nru 99/2003, tas-27 ta’ Awwissu 2003, li tadotta l-Kodiċi tax-Xogħol, jipprovdi li l-garanzija li jitħallsu l-pretensjonijiet tal-ħaddiem li jirriżultaw minn kuntratt ta’ xogħol u mill-ksur jew mit-tmiem tiegħu li ma jistgħux jitħallsu mill-persuna li timpjega minħabba insolvenza jew sitwazzjoni finanzjarja diffiċli għandha tiġi żgurata u assunta mill-FGS, skont it-termini stabbiliti f’leġiżlazzjoni speċjali.

16.

L-Artikolu 317 tal-Liġi Nru 35/2004, tad-29 ta’ Lulju 2004, jipprovdi li l-[FGS] għandu jiggarantixxi lill-ħaddiem, fil-każ ta’ nuqqas tal-persuna li timpjega, il-ħlas tal-pretensjonijiet li jirriżultaw mill-kuntratt ta’ xogħol u mill-ksur tiegħu jew mit-tmiem tiegħu skont l-artikoli li ġejjin.

17.

L-Artikolu 318 ta’ din il-liġi, li jippreċiża s-sitwazzjonijiet koperti bil-garanzija, jipprovdi:

“1.   Il-[FGS] għandu jiggarantixxi l-ħlas tal-pretensjonijiet imsemmija fl-Artikolu preċedenti meta l-persuna li timpjega tiġi ġudizzjarjament iddikjarata insolventi.

2.   Il-[FGS] għandu jiggarantixxi wkoll il-ħlas tal-pretensjonijiet imsemmija fil-paragrafu preċedenti fil-każ li tkun ġiet mibdija l-proċedura ta’ konċiljazzjoni stabbilita fid-Digriet Liġi Nru 316/98, tal-20 ta’ Ottubru 1998.

3.   Bla ħsara għall-paragrafu preċedenti, jekk il-proċedura ta’ konċiljazzjoni ma tkunx ġiet kompluta, minħabba rifjut jew tmiem, skont l-Artikoli 4 u 9, rispettivament, tad-Digriet Liġi Nru 316/98, tal-20 ta’ Ottubru 1998, u jekk il-ħaddiema tal-impriża jkunu talbu l-ħlas tal-pretensjonijiet iggarantiti mill-[FGS], dan tal-aħħar għandu jitlob ġudizzjarjament li l-impriża tiġi ddikjarata insolventi.

4.   Għall-finijiet tal-applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet tal-paragrafi preċedenti, il-[FGS] għandu jkun innotifikat, meta l-impriżi inkwistjoni jkollhom ħaddiema impjegati magħhom:

18.

L-Artikolu 319 ta’ din l-istess liġi jidentifika l-pretensjonijiet koperti kif ġej:

“1.   Il-[FGS] għandu jiżgura l-ħlas tal-pretensjonijiet previsti fl-Artikolu 317 li saru dovuti fis-sitt xhur preċedenti għall-preżentata tar-rikors jew għat-tressiq tat-talba msemmija fl-artikolu preċedenti.

2.   Jekk ma jkunx hemm pretensjoni li saret dovuta matul il-perijodu ta’ referenza msemmi fil-paragrafu preċedenti, jew jekk l-ammont tagħha huwa inqas mil-limitu massimu msemmi fil-[...] paragrafu [1] tal-artikolu segwenti, il-[FGS] għandu jiggarantixxi l-ħlas sa dan il-limitu tal-pretensjonijiet li saru dovuti wara l-imsemmi perijodu ta’ referenza.

3.   Il-[FGS] għandu jiżgura biss il-ħlas tal-pretensjonijiet magħmula lilu sa mhux iktar tard minn tliet xhur qabel il-preskrizzjoni tagħhom.”

19.

Jirriżulta mid-deċiżjoni tar-rinviju li, skont il-ġurisprudenza nazzjonali, meta l-persuna li timpjega tiġi ġudizzjarjament iddikjarata insolventi, il-FGS għandu jiggarantixxi l-pretensjonijiet salarjali li saru eżiġibbli fil-perijodu tas-sitt xhur preċedenti għall-preżentata tal-proċedura ta’ insolvenza jew it-tressiq tat-talba għal proċedura ta’ konċiljazzjoni.

20.

Billi l-persuna li timpjega lir-rikorrenti fil-kawża prinċipali kienet waqfet milli tħallashom is-salarju tagħhom, dawn kienu, fil-15 ta’ Settembru 2003, xoljew il-kuntratt ta’ xogħol tagħhom ( 7 ) imbagħad, fl-10 ta’ Frar 2004, talbu lit-tribunal de trabalho ta’ Barcelos (tribunal industrijali ta’ Barcelos, il-Portugall) sabiex jiffissa l-ammont tal-pretensjonijiet salarjali tagħhom kif ukoll l-irkupru sfurzat tagħhom. It-talba kienet ġiet milqugħa.

21.

Billi l-beni li jifformaw il-patrimonju tal-persuna li timpjega ma kinux suffiċjenti sabiex ikopru dawn il-pretensjonijiet, ir-rikorrenti fil-kawża prinċipali kienu, fit-28 ta’ Novembru 2005, ressqu proċedura quddiem it-tribunal de comércio de Vila Nova de Gaia (Qorti tal-Kummerċ ta’ Vila Nova de Gaia) sabiex tiġi kkonstatata l-insolvenza tal-imsemmija persuna li timpjegahom. Wara li ġiet ikkonstatata l-insolvenza, il-pretensjonijiet salarjali kienu ġew irreġistrati.

22.

Fis-26 ta’ Lulju 2006, ir-rikorrenti fil-kawża prinċipali kienu talbu l-ħlas tal-pretensjonijiet tagħhom mingħand il-FGS. B’digriet tal-21 u s-26 ta’ Diċembru 2006, il-president tal-FGS kien ċaħad dawn it-talbiet fuq il-motiv li l-pretensjonijiet inkwistjoni kienu eżiġibbli iktar minn sitt xhur qabel il-preżentata tal-proċedura sabiex tiġi kkonstata l-insolvenza tal-persuna li timpjega, jew f’data qabel il-perijodu ta’ referenza previst fl-Artikolu 319(1) tal-Liġi Nru 35/2004.

23.

Peress li r-rikorrenti għall-kawża prinċipali talbet l-annullament ta’ dawn id-digrieti, it-tribunal administrativo e fiscal do Porto (tribunal amministrattiv u fiskali ta’ Porto, il-Portugall) ċaħad dan ir-rikors permezz ta’ deċiżjoni tat-18 ta’ Marzu 2010.

24.

Ir-rikorrenti għall-kawża prinċipali b’hekk ressqu rikors quddiem it-Tribunal Central Administrativo Norte (il-Portugall) li ddeċieda li jissospendi l-proċeduri quddiemu u jistaqsi d-domanda preliminari li ġejja lill-Qorti tal-Ġustizzja:

“Id-dritt tal-Unjoni, fil-kuntest konkret tal-garanzija tal-krediti [pretensjonijiet] salarjali fil-każ tal-insolvenza tal-persuna li timpjega, b’mod partikolari l-Artikoli 4 u 10 tad-Direttiva 80/987 [...], għandu jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi dispożizzjoni tad-dritt nazzjonali li tiggarantixxi biss il-krediti li saru eżiġibbli [fil-perijodu ta’] sitt xhur ta’ qabel il-preżentata ta’ rikors sabiex tiġi kkonstatata l-insolvenza tal-persuna li timpjega anki meta l-ħaddiema jkunu ressqu kawża quddiem it-tribunal industrijali kontra min jimpjegahom sabiex jiksbu l-iffissar ġudizzjarju tal-ammont mhux imħallas u l-irkupru forzat ta’ dan l-ammont?”

25.

Dak li hemm komuni fl-argumenti tiegħi huma erba’ prinċipji li joħorġu mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja dwar l-interpretazzjoni tad-Direttiva 80/987.

26.

L-ewwelnett, skont regola ta’ interpretazzjoni klassika, il-Qorti tal-Ġustizzja ddikjarat, fid-dawl tan-natura derogatorja tal-każ fejn l-Istati Membri għandhom il-possibbiltà li jillimitaw l-obbligu ta’ ħlas tal-istituzzjonijiet ta’ garanzija għal perijodu stabbilit, li d-dispożizzjonijiet ikkonċernati għandhom jiġu interpretati b’mod strett ( 8 ).

27.

Fil-fatt, huwa importanti li nżommu quddiem għajnejna l-fatt li d-Direttiva 80/987, li għandha l-għan tal-protezzjoni tal-ħaddiema fil-każ ta’ insolvenza tal-persuna li timpjega, tpoġġi bħala prinċipju li l-ħaddiema għandhom id-dritt għall-garanzija tal-ħlas tal-pretensjonijiet salarjali tagħhom mhux imħallsa relattiva għal perijodu li jkun qabel jew, jekk ikun il-każ, wara data stabbilita mill-Istati Membri ( 9 ).

28.

Huwa biss bħala eċċezzjoni li l-Artikolu 4 ta’ din id-Direttiva jippermetti lill-Istati Membri li jirrestrinġu l-perijodu ta’ garanzija u, għaldaqstant, l-obbligu relattiv ta’ ħlas tal-istituzzjonijiet ta’ garanzija, sakemm tiġi żgurata garanzija minima li l-modalitajiet tagħha jiddependu fuq id-data ta’ riferenza li huma jkunu għażlu b’applikazzjoni tal-Artikolu 3 tad-Direttiva msemmija.

29.

It-tieni nett, il-Qorti tal-Ġustizzja llimitat il-marġni ta’ diskrezzjoni tal-Istati Membri sabiex jittieħed inkunsiderazzjoni l-għan soċjali tad-Direttiva 80/987, li huwa dak li jiżgura lill-ħaddiema minimu ta’ protezzjoni fil-livell tal-Unjoni Ewropea fil-każ ta’ insolvenza tal-persuna li timpjega, bla ħsara għad-dispożizzjonijiet iktar favorevoli li jinsabu fil-leġiżlazzjonijiet tal-Istati Membri, bl-introduzzjoni ta’ garanziji minimi għall-ħlas tal-pretensjonijiet mhux imħallsa li jirriżultaw minn kuntratti ta’ xogħol jew relazzjonijiet ta’ xogħol u li jirrigwardaw ir-remunerazzjoni relattiva għal perijodu stabbilit ( 10 ).

30.

Jitnisslu żewġ konsegwenzi essenzjali mill-applikazzjoni ta’ dawn l-ewwel żewġ prinċipji flimkien.

31.

Minn naħa, l-uniċi limitazzjonijiet possibbli fuq id-dritt tal-ħaddiem għal garanzija minima huma dawk espressament previsti fl-Artikolu 4(2) u (3) tad-Direttiva 80/987. Dawn il-limitazzjonijiet jirrigwardaw esklużivament kemm it-tul tal-perijodu li jagħti lok għall-ħlas, kif ukoll l-ammont ta’ tali ħlas, billi jirriżulta li d-Direttiva 80/987 tipprekludi leġiżlazzjoni nazzjonali li tissuġġetta l-possibbiltà għall-ħaddiema li l-persuna li timpjegahom tinsab f’sitwazzjoni ta’ insolvenza li jeżerċitaw id-dritt tagħhom għall-ħlas tal-pretensjonijiet salarjali mhux imħallsa kollha kemm huma għall-obbligu li jirreġistraw ruħhom bħala persuni li qegħdin ifittxu x-xogħol ( 11 ).

32.

Min-naħa l-oħra, anki meta l-limitazzjonijiet previsti mid-dritt nazzjonali jaqgħu taħt waħda jew oħra miż-żewġ kategoriji permessi bħala deroga għall-Artikolu 4 tal-Direttiva 80/987, huma ma jistgħux ikollhom l-effett li jillimitaw jew jeskludu l-minimu ta’ protezzjoni ggarantita b’din id-Direttiva.

33.

Dan ir-rekwiżit huwa rifless, b’mod partikolari, fil-modalitajiet li għandhom jittieħdu inkunsiderazzjoni fil-ħlasijiet imwettqa mill-persuna li timpjega matul il-perijodu kopert bil-garanzija. B’hekk ġie deċiż li r-remunerazzjonijiet imħallsa lill-ħaddiema matul dan il-perijodu ma jistgħux jitnaqqsu mil-livell iffissat mill-Istat Membru għall-garanzija tal-pretensjonijiet mhux imħallsa ( 12 ) u li, meta ħaddiem ikollu pretensjonijiet kontra l-persuna li timpjegah relattivi għal perijodi ta’ impjieg preċedenti u pretensjonijiet relattivi għall-perijodu ta’ referenza stess, dawn ir-remunerazzjonijiet għandhom jitħallsu bi preċedenza fuq il-pretensjonijiet preċedenti ( 13 ).

34.

Billi kompliet bl-istess loġika, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet ukoll li għandhom jiġu esklużi mill-kunċett ta’ “relazzjoni ta’ xogħol”, fis-sens tal-Artikoli 3 u 4 tad-Direttiva 80/987, il-perijodi li, min-natura tagħhom stess, ma jistgħux jagħtu lok għall-pretensjonijiet salarjali mhux imħallsa, bħalma huwa perijodu li matulu dik ir-relazzjoni ta’ xogħol hija sospiża minħabba leave tal-ġenituri ( 14 ).

35.

It-tielet nett, il-Qorti tal-Ġustizzja ddikjarat li l-kundizzjonijiet sabiex tiskatta l-garanzija prevista mid-Direttiva 80/987 huma distinti mid-determinazzjoni tal-pretensjonijiet mhux imħallsa koperti bil-garanzija ( 15 ). Minn dan isegwi li jekk il-garanzija ma tistax tingħata qabel id-deċiżjoni ta’ ftuħ ta’ proċedura kollettiva bbażata fuq l-insolvenza tal-persuna li timpjega jew, fil-każ ta’ insuffiċjenza tal-assi, il-konstatazzjoni tal-waqfien definittiv tal-impriża, il-perijodu li matulu l-pretensjonijiet salarjali mhux imħallsa huma ggarantiti ma huwiex iddeterminat b’mod obbligatorju li jibda mid-data ta’ din id-deċiżjoni.

36.

Fuq il-bażi ta’ dan il-prinċipju, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li bid-data tal-bidu tal-insolvenza tal-persuna li timpjega, fis-sens tal-Artikolu 4(2) tad-Direttiva 80/987, fil-verżjoni oriġinali tagħha, ma għandux jiftiehem id-data tad-deċiżjoni dwar it-talba għal ftuħ tal-proċedura ta’ insolvenza imma d-data tat-talba sabiex tinfetaħ din il-proċedura ( 16 ). Hija ġġustifikat dan l-eżitu billi nnotat li d-deċiżjoni ta’ ftuħ tal-proċedura tista’ tkun żmien twil wara l-waqfien tal-perijodi ta’ impjieg li għalihom jirreferu r-remunerazzjonijiet mhux imħallsa, b’mod li l-ħlas ta’ dawn ir-remunerazzjonijiet jistgħu ma jkunu qatt iggarantiti mid-Direttiva 80/987, għal raġunijiet li jistgħu ma jkollhom x’jaqsmu xejn mal-imġiba tal-ħaddiema.

37.

Ir-raba’ nett, il-Qorti tal-Ġustizzja stabbiliet bħala regola li l-possibbiltà rikonoxxuta fid-dritt nazzjonali li jiġu speċifikati l-benefiċċji pagabbli mill-istituzzjoni ta’ garanzija hija suġġetta għall-osservanza tad-drittijiet fundamentali, fosthom b’mod partikolari l-prinċipju ġenerali ta’ ugwaljanza ( 17 ), li jirrikjedi li sitwazzjonijiet komparabbli ma jkunux itrattati b’mod differenti jekk id-differenza ma tkunx iġġustifikata oġġettivament ( 18 ).

38.

Minn dan jirriżulta, b’mod partikolari, li meta, skont leġiżlazzjoni nazzjonali, ħlasijiet legali għal tmiem tal-kuntratt ta’ xogħol, rikonoxxuti b’sentenza, għandhom jitwettqu mill-istituzzjoni ta’ garanzija fil-każ ta’ insolvenza tal-persuna li timpjega, ħlasijiet tal-istess natura, rikonoxxuti fi ftehim bejn ħaddiem u persuna li timpjega mfassal quddiem imħallef u rikonoxxut mill-korp ġudizzjarju, għandhom jiġu trattati bl-istess mod ( 19 ).

39.

Huwa abbażi ta’ dawn il-prinċipji li għandha tiġi rregolata l-interpretazzjoni tad-Direttiva 80/987 li ser infittex li nagħti risposta għad-domanda li saret mill-qorti tar-rinviju.

40.

F’dak li jikkonċerna l-kawża prinċipali, mill-proċess jirriżulta li kienet ġiet irrifjutata t-talba kollha tar-rikorrenti fil-kawża prinċipali għall-ħlas tas-salarji relattivi għall-aħħar tlett xhur tar-relazzjonijiet tax-xogħol tagħhom minħabba l-fatt li l-pretensjonijiet salarjali tagħhom kienu saru eżiġibbli iktar minn sitt xhur qabel id-data tat-tressiq tat-talba għad-dikjarazzjoni tal-insolvenza tal-persuna li timpjega, li l-leġiżlatur Portugiż adotta bħala t-tmiem tal-perijodu ta’ referenza.

41.

Filwaqt illi d-Direttiva 80/987, fil-verżjoni oriġinali tagħha, kienet tipprovdi l-għażla għall-Istati Membri fost tlett dati biss, enumerati eżawrjentement fl-Artikolu 3(2) ta’ din id-Direttiva, marbuta mal-bidu tal-insolvenza tal-persuna li timpjega jew it-tmiem tar-relazzjoni tax-xogħol, id-Direttiva 2002/74 eliminat ir-referenza għal dawn it-tlett dati u ħalliet lill-Istati Membri libertà totali sabiex jistabbilixxu d-data ta’ referenza, filwaqt li tvarja l-perijodu minimu ta’ garanzija skont it-tul magħżul.

42.

Għalhekk, meta jkunu ser jeżerċitaw il-possibbiltà tagħhom li jillimitaw il-garanzija ratione temporis, l-Istati Membri jistgħu jqegħdu l-garanzija minima ta’ tlett xhur f’perijodu ta’ sitt xhur qabel jew wara d-data ta’ referenza. Huma jistgħu wkoll jipprovdu garanzija minima limitata għal tmien ġimgħat, bil-kundizzjoni li din il-garanzija titqiegħed f’perijodu itwal, ta’ mhux inqas minn tmintax-il xahar.

43.

Ma hemmx dubju li d-Direttiva 80/987 ma tipprekludix li Stat Membru jiffissa bħala l-bidu jew it-tmiem ( 20 ) tal-perijodu ta’ referenza d-data tat-tressiq tat-talba għall-konstatazzjoni tal-insolvenza tal-persuna li timpjega ( 21 ). Jekk l-Istat Membru kkonċernat jagħżel li jeżerċita l-possibbiltà li jillimita l-garanzija ratione temporis, xejn ma jipprekludi, barra minn hekk, li dan jillimita l-perijodu ta’ referenza għal sitt xhur, b’mod illi din għandha tiggarantixxi r-remunerazzjoni tal-aħħar tlett xhur tar-relazzjoni tax-xogħol, kif hemm ipprovdut fid-dritt Portugiż.

44.

Dwar dan is-suġġett, għandu jitfakkar li l-Artikolu 3(2) tad-Direttiva 80/987 fil-verżjoni inizjali tiegħu, kien espressament jawtorizza lill-Istati Membri li jadottaw bħala t-tmiem tal-perijodu ta’ referenza d-data tal-“bidu tal-insolvenza tal-persuna li timpjega” u li, skont l-interpretazzjoni li ngħatatilha mill-Qorti tal-Ġustizzja, din id-data għandha tiftiehem bħala dik tad-depożitu tat-talba għall-ftuħ tal-proċedura ta’ insolvenza ( 22 ).

45.

Għaldaqstant, il-leġiżlatur tal-Unjoni ppreżerva b’mod wiesa’ l-libertà tal-Istati Membri, billi ppermettielhom li jsibu, tkun xi tkun id-data, il-perijodu ta’ garanzija minima li jkopri l-aħħar tliet xhur tar-relazzjoni tax-xogħol kif ukoll, jekk ikun il-każ, il-perijodu ta’ referenza li fih għandu jidħol dan il-perijodu minimu. Fil-prattika, l-Istati li jistabbilixxu perijodu ta’ referenza jagħmlu dan l-iktar b’rabta mad-data tal-bidu tal-insolvenza tal-persuna li timpjega ( 23 ).

46.

Din l-għażla ma hijiex mingħajr diffikultà fil-prinċipju fir-rigward tal-ħtieġa li tiġi osservata d-Direttiva 80/987. Fil-fatt, jekk it-tressiq tat-talba għall-ftuħ tal-proċedura ta’ insolvenza sabiex jiġu sodisfatti kollettivament il-persuni li għandhom pretensjonijiet tkun saret żmien twil qabel it-tmiem tar-relazzjoni tax-xogħol, il-ħaddiema jistgħu jiġu mċaħħda mill-garanzija, anki jekk jiġi stabbilit li n-nuqqas tal-ħlas tar-remunerazzjonijiet huwa marbut mal-istat ta’ insolvenza tal-persuna li timpjega. B’kuntrast, jekk l-operazzjoni tal-impriża baqgħet għaddejja għal ċertu żmien wara t-tressiq tat-talba għall-ftuħ tal-proċedura ta’ insolvenza sabiex jiġu sodisfatti kollettivament il-persuni li għandhom pretensjonijiet, il-pretensjonijiet salarjali mhux imħallsa jistgħu jirreferu għal perijodi ferm wara d-data tat-tressiq tal-imsemmija talba ( 24 ).

47.

Madankollu, il-marġni ta’ diskrezzjoni li jgawdu l-Istati Membri ma huwiex illimitat. Għall-kuntrarju, huwa neċessarjament inkwadrat bir-rekwiżit fundamentali li jikkostitwixxi l-applikazzjoni uniformi tad-dritt tal-Unjoni, bil-ħtieġa li jiġi ppreżervat l-effett utili tad-Direttiva u bir-rekwiżiti li jitnisslu mill-protezzjoni tad-drittijiet fundamentali, li jorbtu lill-Istati Membri kull fejn huma msejħa sabiex japplikaw id-dritt tal-Unjoni.

48.

Issa, jiena nqis li leġiżlazzjoni nazzjonali bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li teskludi l-garanzija għall-pretensjonijiet salarjali mhux imħallsa li saru dovuti iktar minn sitt xhur qabel il-preżentata tal-proċedura ta’ insolvenza, anki meta l-ħaddiema kienu diliġenti sabiex jakkwistaw il-ħlas, tikkomprometti l-effett utili tad-Direttiva 80/987 u ma hijiex konformi mad-drittijiet fundamentali.

49.

L-ewwelnett, tali leġiżlazzjoni ma hijiex konformi mal-għan soċjali tad-Direttiva 80/987 għaliex, kif issostni l-Kummissjoni, il-limitazzjoni tal-perijodu ta’ referenza għas-sitt xhur preċedenti l-preżentata tal-proċedura ta’ insolvenza tista’ twassal sabiex teskludi l-garanzija għall-pretensjonijiet salarjali kollha mhux imħallsa, minkejja d-diliġenza tal-ħaddiema kkonċernati.

50.

F’dan ir-rigward, huwa importanti li jitfakkar li l-protezzjoni mogħtija lill-pretensjonijiet salarjali tingħata minħabba n-natura essenzjali ta’ dawn il-pretensjonijiet li, ħafna drabi, jippermettu lill-ħaddiem li jiżgura l-għajxien tiegħu u tal-familja tiegħu. Fil-kuntest tal-kriżi ekonomika u finanzjarja li qed tolqot lill-Unjoni inġenerali u lil ċerti Stati Membri b’mod partikolari, jidher li huwa speċjalment importanti li ma tintesiex din il-karatteristika partikolari tal-pretensjonijiet salarjali u li jitqiesu s-sitwazzjonijiet umanament diffiċli li jirriżultaw mill-impossibbiltà għall-ħaddiema li jiksbu l-ħlas dovut lilhom.

51.

Kunsiderazzjoni oħra, ukoll fundamentali, hija determinanti: din tirrigwarda l-osservanza tal-prinċipju tat-trattament ugwali.

52.

Skont l-informazzjoni kkomunikata mill-Gvern tal-Portugall, minn fost il-31 ħaddiem li kienu jaħdmu mal-kumpannija, 18 ma kinux baqgħu jirċievu s-salarju tagħhom wara Marzu 2003, ħaddiem wieħed ma kienx baqa’ jitħallas wara l-1 ta’ April 2004 u t-12 l-oħra ma baqgħux jirċievu s-salarju tagħhom f’diversi dati matul is-snin 2005 u 2006.

53.

Dan il-Gvern kien indika, barra minn hekk, li 17 mit-18-il ħaddiem li ma baqgħux jirċevu r-remunerazzjoni tagħhom f’Marzu 2003 kienu temmew il-kuntratt tagħhom fil-15 ta’ Settembru 2003, filwaqt li l-kuntratt tat-tmintax-il-ħaddiem kien intemm fl-14 ta’ April 2004. Il-ħaddiem li ma baqax jitħallas wara l-1 ta’ April 2004 kien temm il-kuntratt tiegħu fit-30 ta’ Settembru 2004 u l-kuntratt ta’ xogħol tal-ħaddiema l-oħra kien intemm fil-5 ta’ Mejju 2006, wara t-tressiq tat-talba għall-ftuħ tal-proċedura ta’ insolvenza, wara deċiżjoni tal-amministratur minħabba l-għeluq definittiv tal-impriża.

54.

Billi l-perijodu ta’ referenza kien beda jiddekorri mit-28 ta’ Mejju 2005, jiġifieri sitt xhur qabel id-data tat-tressiq tat-talba għad-dikjarazzjoni tal-insolvenza tal-persuna li timpjega, huma biss il-ħaddiema li l-kuntratt ta’ xogħol tagħhom kien għadu ma ġiex xolt f’din id-data li jistgħu jitolbu l-garanzija tar-remunerazzjonijiet mhux imħallsa. Dawk, għal-kuntrarju, bħal M.A. Gomes Viana Novo, li il-kuntratt tagħhom ġie tterminat iktar minn tliet xhur qabel, ma jistgħux jitolbu ebda kumpens.

55.

It-trattament differenti riżultanti ma jidhirx li huwa ġġustifikat minn differenza oġġettiva tas-sitwazzjoni. Ċertament, il-possibbiltà mogħtija lill-Istati Membri bl-Artikolu 4 tal-Direttiva 80/987 li jinkludu l-perijodu ta’ garanzija minima f’perijodu ta’ referenza neċessarjament ser toħloq trattament differenti bejn il-ħaddiema b’rabta mad-data li fiha jinsabu l-aħħar tliet xhur tar-relazzjoni tax-xogħol tagħhom. Madankollu, ma narax għalfejn il-kriterju ratione temporis għandu jipprevali sal-punt li jiġġustifika trattament differenti skont jekk il-ħaddiema kinux ippreżentaw direttament kawża għal dikjarazzjoni ta’ insolvenza jew kinux, minn qabel, daħlu l-qorti sabiex il-pretensjonijiet tagħhom jiġu kkonstatati ġudizzjarjament u jottjenu l-irkupru sfurzat.

56.

Sabiex tintwera l-eżistenza ta’ sitwazzjonijiet perfettament komparabbli, huwa neċessarju li nerġa’ neżamina l-kwistjoni, li ġiet diskussa fis-seduta, tas-sitwazzjoni partikolari tal-ħaddiema kkonċernati u dik tal-persuna li timpjegahom fi tmiem l-2003, fil-mument li fih il-ħaddiema ddeċidew li jitterminaw il-kuntratt tax-xogħol tagħhom.

57.

Mal-ewwel daqqa ta’ għajn, dawn il-ħaddiema kellhom quddiemhom għażla sempliċi: jew li jitolbu l-ħlas tal-pretensjonijiet tagħhom quddiem it-tribunal industrijali jekk il-persuna li timpjegahom kienet solventi jew, f’każ kuntrarju, jitolbu l-ftuħ tal-proċedura ta’ insolvenza quddiem it-tribunal de comércio ta’ Vila Nova de Gaia sabiex jakkwistaw il-garanzija tal-FGS.

58.

Għalkemm hija sempliċi, din il-preżentazzjoni hija totalment falza. Fil-verità, il-kwistjoni jekk il-persuna li timpjega tinsabx f’sitwazzjoni ta’ insolvenza fis-sens tal-leġiżlazzjoni nazzjonali applikabbli tippresupponi evalwazzjoni ġuridika li għandha ssir abbażi ta’ informazzjoni kumplessa.

59.

Ħafna drabi, il-ħaddiema ma jkunux jafu b’din l-informazzjoni u bis-sitwazzjoni finanzjarja reali tal-persuna li timpjegahom, b’mod li ma jkunux jistgħu jiddeterminaw jekk in-nuqqas ta’ ħlas tas-salarji huwiex dovut għal diffikultà ta’ dħul temporanja jew għal sitwazzjoni finanzjarja mtaqqla serjament u b’mod permanenti.

60.

Barra minn hekk, ikun wara l-fatt, b’mod partikolari meta kawżi għall-ħlas u għall-irkupru sfurzat juru li l-impriża ma hijiex fi stat li tagħmel tajjeb għall-pretensjoni eżiġibbli tagħha, li l-insolvenza tiġi kkonstatata, ta’ sikwit b’mod retroattiv.

61.

Anki jekk id-dritt Portugiż ma jagħmilx l-eżerċizzju ta’ proċedura minn qabel għall-irkupru ta’ pretensjonijiet mhux imħallsa bħala kundizzjoni minn qabel għall-kawża li titlob dikjarazzjoni ta’ insolvenza, ma narax, f’tali ċirkustanzi, kif ir-rikorrenti fil-kawża prinċipali jistgħu jiġu kkritikati li kienu qabel ippreżentaw kawża għall-ħlas u għall-irkupru sfurzat, li ċertament ikkontribwiet sabiex tiżvela s-sitwazzjoni ta’ insolvenza tal-persuna li timpjegahom, minflok ma aġixxew direttament b’kawża għal dikjarazzjoni ta’ insolvenza, neċessarjament fuq il-bażi ta’ suppożizzjonijiet.

62.

Ninnota, barra minn hekk, li l-bidu ta’ proċedura ta’ insolvenza huwa att serju li jwassal għad-divestiment parzjali jew komplet tal-persuna li timpjega u li, għaldaqstant, il-ħaddiem ma jistax jitlob leġġerment, mingħajr ma jkollu informazzjoni li twasslu sabiex jemmen li l-persuna li qabel kienet timpjegah ma għandhiex beni biżżejjed sabiex tħallsu. Anki jekk huma kienu jafu bis-sitwazzjoni tal-persuna li timpjegahom, il-ħaddiema ma jistgħux jiġu kkritikati talli ppreferew, tal-inqas inizjalment, li jirrikorru għall-mezzi legali komuni sabiex jirkupraw il-pretensjonijiet tagħhom, forsi minħabba preokkupazzjoni leġittima tas-sitwazzjoni tal-ħaddiema l-oħra li s-salarji tagħhom kienu għadhom qed jitħallsu jew tal-possibbiltà ta’ qawmien mill-ġdid tan-negozju tal-impriża.

63.

Ma huwiex faċli li jiġi ġġustifikat il-fatt li l-ħaddiema li kienu l-ewwel li ma baqgħux jitħallsu u fetħu l-kawża biex tiġi ddikjarata l-insolvenza ser ikunu mċaħħda mid-dritt għall-garanzija minima filwaqt li dawk li l-iktar baqgħu jitħallsu u ma fetħux kawża jistgħu jibbenefikaw minnha.

64.

F’dawn il-kundizzjonijiet, naħseb li l-esklużjoni riżultanti mill-Artikolu 319 tal-Liġi Nru 35/2004, kif interpretat mill-qorti nazzjonali, ma huwiex konformi mad-Direttiva 80/987, moqrija flimkien mal-prinċipju ta’ ugwaljanza fit-trattament.

65.

Fil-fehma tiegħi, il-garanzija għandha tapplika meta jiġi stabbilit li l-pretensjonijiet salarjali li tagħhom il-ħaddiema qegħdin jitolbu l-ħlas ma jkunux setgħu jiġi sodisfatti minħabba l-istat ta’ insolvenza tal-persuna li timpjegahom. Naħseb li huwa utili li jiġi preċiżat, f’dan ir-rigward, li jirriżulta b’mod ċar mid-deċiżjoni tar-rinviju li r-rifjut li jitħallsu dawn il-pretensjonijiet kien ġie ġġustifikat bil-fatt biss li l-pretensjonijiet ma kinux jidħlu fil-perijodu ta’ referenza, u mhux bl-assenza ta’ rabta bejn il-pretensjonijiet imsemmija u s-sitwazzjoni ta’ insolvenza tal-persuna li timpjega ( 25 ).

66.

L-iżvilupp ta’ sistema ġdida ta’ protezzjoni tal-pretensjonijiet salarjali, konsistenti fl-assigurazzjoni ta’ dawn il-pretensjonijiet minn istituzzjoni terza fil-każ ta’ insolvenza tal-persuna li timpjega, għandu l-għan li jtaffi n-nuqqasijiet tal-mekkaniżmi ta’ protezzjoni tradizzjonali, bħalma huma l-privileġġi legali, li ma jippermettux lill-ħaddiema li jakkwistaw il-ħlas tas-salarji tagħhom mhux imħallsa f’sitwazzjonijiet ta’ falliment, ikkaratterizzati minn beni realizzabbli fqar, jew anki l-assenza ta’ kull tip ta’ beni ( 26 ). Jekk tiġi miċħuda l-garanzija għal pretensjoni li, għaldaqstant, ma jistax jiġi rkuprat minħabba l-insolvenza tal-persuna li timpjega dan ikun jammonta għall-introduzzjoni ta’ ksur sinjifikattiv f’din il-protezzjoni minima tas-salarji, li xtaq il-leġiżlatur tal-Unjoni.

67.

Qabel ma nispjega b’mod iktar preċiż ir-risposta li nipproponi li tingħata lill-qorti tar-rinviju, xtaqt neżamina, sabiex niċħadhom, iż-żewġ oġġezzjonijiet imqajma rispettivament mill-Gvern tal-Ġermanja u tal-Portugall.

68.

Il-Gvern tal-Ġermanja jippreżenta bħala argument determinanti l-fatt li d-Direttiva 80/987, ikkomparata mal-verżjoni inizjali tagħha, ħalliet saħansitra iktar marġni ta’ diskrezzjoni lill-Istati Membri fl-għażla tal-mezzi ta’ protezzjoni tal-ħaddiema fil-każ ta’ insolvenza tal-persuna li timpjega, għaliex skont it-tieni sentenza tal-Artikolu 3 ta’ din id-direttiva, kif emendata, id-determinazzjoni tad-data li tistabbilixxi l-perijodu ta’ referenza hija, fil-preżent, imħollija fid-diskrezzjoni libera tal-Istati Membri. Ninnota, madankollu, li l-Kummissjoni kienet iġġustifikat din l-emenda esklużivament bix-xewqa ta’ semplifikazzjoni ta’ metodu kkunsidrat bħala “inutilment ikkumplikat” ( 27 ), billi ppreċiżat li redazzjoni iktar sempliċi setgħet “tilħaq l-istess [ ( 28 )] riżultat ta’ protezzjoni tal-ħaddiema” ( 29 ). Għaldaqstant din l-emenda ma tista’ qatt tiġġustifika livell iktar baxx tal-protezzjoni li tingħata lill-ħaddiema fil-każ ta’ insolvenza tal-persuna li timpjegahom. Ninnota, barra minn hekk li d-Direttiva 2002/74 stabbiliet, b’mod parallel, il-possibbiltà li l-garanzija tiġi estiża għall-pretensjonijiet ta’ wara d-data ta’ referenza bil-għan, jekk ikun il-każ, li tkopri s-salarji li jibqgħu dovuti meta l-ġestjoni tal-impriża tkun baqgħet għaddejja waqt il-proċedura ta’ insolvenza ( 30 ).

69.

Min-naħa tiegħu, il-Gvern tal-Portugall jinnota li l-intervent tal-FGS ma jistax jiskatta b’rikors għall-ħlas ippreżentat quddiem it-tribunal industrijali, għaliex tali rikors, jista’ jkun, u jista’ ma jkunx, ibbażat fuq sitwazzjoni ekonomika diffiċli jew insolvenza tal-persuna li timpjega. Madankollu, kif fakkart iktar ’il fuq ( 31 ), il-Qorti tal-Ġustizzja qagħdet attenta li tiddistingwi l-kundizzjonijiet tal-iskattar tal-garanzija prevista bid-Direttiva 80/987 mid-determinazzjoni tal-pretensjonijiet mhux imħallsa koperti bil-garanzija. Jekk, effettivament, l-istituzzjoni ta’ garanzija tista’ tintervjeni biss wara d-deċiżjoni għall-ftuħ tal-proċedura ta’ insolvenza, dan ma jeskludix li din tiggarantixxi, ladarba jseħħ dan l-avveniment, il-ħlas tal-pretensjonijiet salarjali li tagħhom il-ħaddiema jkunu talbu l-irkupru quddiem qorti ta’ ġurisdizzjoni komuni, sakemm, tal-inqas, dik l-impossibbiltà li jiġi ottenut l-irkupru tal-pretensjonijiet tkun marbuta mal-insolvenza tal-persuna li timpjega.

70.

Peress li dawn iż-żewġ oġġezzjonijiet ġew miċħuda, nipproċedi bl-eżami tal-proposta tiegħi ta’ risposta għad-domanda li saret.

71.

Peress li nikkunsidra li Stat Membru li jadotta bħala terminu tal-perijodu ta’ referenza d-data tat-tressiq tat-talba għad-dikjarazzjoni ta’ insolvenza tal-persuna li timpjega ma jistax jeskludi sistematikament mill-garanzija għall-pretensjonijiet li tagħhom il-ħaddiema qagħdu attenti, qabel ma jitolbu l-insolvenza, li jitolbu l-ħlas u l-irkupru sfurzat, ir-risposta, li għandha tirrikonċilja l-limitazzjoni ratione temporis mal-ħtieġa li ma tiġix ridotta fix-xejn il-protezzjoni minima meħtieġa mid-Direttiva 80/987 u r-rekwiżit ta’ ugwaljanza fit-trattament, tista’, teoritikament, tieħu waħda minn żewġ toroq differenti.

72.

Jista’ jitqies li tiġi estiża ratione temporis d-data tal-eżiġibbiltà, billi jiġu assimiliati għall-pretensjonijiet salarjali li saru eżiġibbli matul il-perijodu ta’ referenza dawk li kienu s-suġġett, matul l-istess perijodu, ta’ talba għall-ħlas wara tentattiv inutili ta’ irkupru sfurzat.

73.

Insostenn ta’ din is-soluzzjoni, nista’ ninnota li l-proposta ta’ Direttiva tal-Kunsill dwar it-tqarrib tal-liġijiet tal-Istati Membri dwar il-protezzjoni tal-ħaddiema f’każ ta’ insolvenza ta’ min iħaddimhom, ippreżentata mill-Kummissjoni fit-13 ta’ April 1978 ( 32 ), kienet tobbliga lill-Istati Membri sabiex jiggarantixxu l-pretensjonijiet mhux imħallsa li oriġinaw fit-tnax-il xahar qabel il-bidu tal-waqfien tal-ħlas jew dawk li “kienu s-suġġett, matul dan il-perijodu, ta’ tentattiv inutili ta’ eżekuzzjoni sfurzata” ( 33 ).

74.

Madankollu, din is-soluzzjoni tidher li hija ’il bogħod wisq mit-test finalment adottat, li ma jsemmix il-pretensjonijiet li kienu s-suġġett ta’ tentattiv inutili ta’ irkupru imma jirrikjedi li perijodu ta’ xogħol ikun jinsab fil-perijodu ta’ referenza ( 34 ).

75.

Fil-fehma tiegħi, tidher iktar produttiva soluzzjoni oħra li tiddikjara t-tmiem tal-perijodu ta’ referenza fir-rigward tal-ħaddiema li kienu aġixxew permezz tal-qrati minn qabel sabiex jiġu kkonstatati l-pretensjonijiet salarjali tagħhom u jkunu fittxew għalxejn l-irkupru sfurzat minħabba l-insolvenza tal-persuna li timpjegahom, billi tikkunsidra li, f’dan il-każ, l-imsemmi perijodu jibda jiddekorri mit-talba bil-għan tal-konstatazzjoni ġudizzjarja tal-pretensjoni.

76.

Għandu jitfakkar li, sa fejn possibbli, il-qorti nazzjonali għandha tagħti interpretazzjoni tal-liġi interna b’mod konformi mar-rekwiżiti tad-dritt tal-Unjoni. Fil-fehma tiegħi, tali interpretazzjoni ma tidhirx impossibbli għaliex, mingħajr ma tiġi emendata l-leġiżlazzjoni li tirrikjedi li l-FGS għandu jiggarantixxi l-pretensjonijiet salarjali li saru eżiġibbli fil-perijodu ta’ sitt xhur ta’ qabel il-preżentata tal-proċedura għall-insolvenza quddiem it-tribunal industrijali, huwa biżżejjed li jiġi kkunsidrat li din il-proċedura hija, fir-rigward tal-ħaddiema li jkunu ressqu proċeduri ġudizzjarji quddiem it-tribunal de trabalho ta’ Barcelos sabiex jiksbu l-ħlas tal-pretensjonijiet tagħhom salarjali, meqjusa li ġiet introdotta fid-data tat-talba għall-ħlas.

77.

Hija l-qorti tar-rinviju li għandha tiddetermina jekk din l-interpretazzjoni hijiex possibbli u, jekk dan ma huwiex il-każ, li tiskarta l-applikazzjoni tal-liġi nazzjonali tagħha.

78.

Għal dawn il-motivi nipproponi lill-Qorti tal-Ġustizzja li tirrispondi kif ġej għad-domanda preliminari tat-Tribunal Central Administrativo Norte:

L-Artikoli 3 u 4 tal-Direttiva tal-Kunsill [80/987/KEE], tal-20 ta’ Ottubru 1980, dwar il-protezzjoni tal-impjegati f’każ tal-insolvenza ta’ min iħaddimhom, kif emendata bid-Direttiva 2002/74/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tat-23 ta’ Settembru 2002, moqrija flimkien mal-prinċipju ta’ ugwaljanza fit-trattament, għandhom jiġu interpretati fis-sens li ma jipprekludux li d-dritt nazzjonali jillimita l-garanzija tal-pretensjonijiet salarjali għall-pretensjonijiet li saru eżiġibbli fil-perijodu ta’ sitt xhur qabel id-data tat-tressiq tat-talba għall-ftuħ tal-proċedura ta’ insolvenza, sakemm, fir-rigward tal-ħaddiema li jkunu aġixxew ġudizzjarjament minn qabel sabiex jiġu kkonstatati l-pretensjonijiet salarjali tagħhom u jkunu fittxew għalxejn l-irkupru sfurzat minħabba l-insolvenza tal-persuna li timpjegahom, dan il-perijodu ta’ referenza jibda jiddekorri mit-talba għall-konstatazzjoni ġudizzjarja tal-pretensjoni.

Għandha tkun il-qorti tar-rinviju li tivverifika, billi tieħu inkunsiderazzjoni d-dritt intern kollu, kemm sostantiv kif ukoll proċedurali, jekk hija tistax tasal għal interpretazzjoni tad-dritt nazzjonali tagħha sabiex tirriżolvi t-tilwima fil-kawża prinċipali b’mod konformi mat-test u l-għan tad-Direttiva 80/987 kif emendata bid-Direttiva 2002/74, moqrija flimkien mal-prinċipju ta’ ugwaljanza fit-trattament u, jekk tali interpretazzjoni ma hijiex possibbli, li ma tapplikax, fit-tilwima fil-kawża prinċipali, kull dispożizzjoni nazzjonali kuntrarja.