I — Introduzzjoni

II — Il-kuntest ġuridiku

A — Id-dritt Komunitarju

B — Il-leġizlazzjoni nazzjonali

III — Il-fatti u t-talba għal deċiżjoni preliminari

A — Il-fatti

B — L-ewwel talba għal deċiżjoni preliminari u s-sentenza O’Byrne

C — Talba għal deċiżjoni preliminari mill-House of Lords

IV — Il-proċedura quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja

V — L-argumenti tal-partijiet

VI — Evalwazzjoni legali

A — L-ewwel talba għal deċiżjoni preliminari u s-sentenza O’Byrne

1. L-ewwel domanda: il-mument meta prodott jitqiegħed fiċ-ċirkulazzjoni

2. Analiżi tar-risposta tal-Qorti tal-Ġustizzja għall-ewwel domanda

a) Il-kunċett ta’ produttur fuq diversi livelli skont l-Artikolu 3 tad-Direttiva 85/374

b) Bidu tad-dekorrenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni taħt l-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/374 fid-dawl tal-interpretazzjoni funzjonali tal-kunċett ta’ produttur

3. It-tieni u t-tielet domandi: sostituzzjoni ta’ produttur bħala konvenut matul kawża

4. Analiżi tar-risposta tal-Qorti tal-Ġustizzja għat-tieni u għat-tielet domandi

B — It-talba għal deċiżjoni preliminari magħmula mill-House of Lords

1. Rimarki introduttivi

2. Impossibbiltà li jiġi ssostitwit produttur bħala konvenut wara l-iskadenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni taħt l-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/374

3. Analiżi tal-premessi tad-domanda preliminari tal-House of Lords u l-konsegwenzi tagħhom għall-applikazzjoni tad-Direttiva 85/374

a) Preskrizzjoni taħt l-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/374 u sostituzzjoni ta’ konvenuti qabel l-iskadenza tal-perijodu ta’ preskrizzjoni

i) Dekorrenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni taħt l-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/374 f’każ bħal dak fil-kawża prinċipali

ii) Possibbiltà ta’ sostituzzjoni ta’ produttur bħala parti fil-kawża qabel l-iskadenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni skont l-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/374

b) Konsegwenzi tal-klassifikazzjoni ta’ fornitur bħala produttur fis-sens tal-Artikolu 3 tad-Direttiva 85/374

i) Il-klassifikazzjoni ta’ fornitur bħala produttur fis-sens tal-ewwel parti tal-Artikolu 3(1) jew tal-Artikolu 3(3) tad-Direttiva 85/374

ii) Konsegwenzi tal-klassifikazzjoni ta’ fornitur bħala produttur fis-sens tal-ewwel parti tal-Artikolu 3(1) jew tal-Artikolu 3(3) tad-Direttiva 85/374

4. Sommarju

VII — Konklużjoni

1.

Din it-talba għal deċiżjoni preliminari mill-House of Lords tikkonċerna l-interpretazzjoni tal-Artikolu 11 tad-Direttiva tal-Kunsill 85/374/KEE, tal-25 ta’ Lulju 1985, dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet, regolamenti u dispożizzjonijiet amministrattivi tal-Istati Membri dwar responabbiltà għall-prodotti difettużi ( 2 ). Il-qorti tar-rinviju titlob lill-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tikkjarifika b’mod partikolari jekk u taħt liema kundizzjonijiet il-produttur ta’ prodott jistax, permezz ta’ sostituzzjoni tal-partijiet, isir konvenut f’kawża fejn il-parti ppreġudikata tkun invokat bi żball id-drittijiet tagħha taħt din id-direttva kontra fornitur tal-prodott, jekk il-kawża tkun tressqet qabel ma jkun skada t-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ għaxar snin stipulat fl-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/374 iżda r-rikors għas-sostituzzjoni tal-konvenut ikun sar biss wara li jkun iddekorra dan il-perijodu ta’ għaxar snin.

2.

Fattur speċjali dwar din it-talba għal deċiżjoni preliminari huwa li d-domanda diġà ġiet rinvijata lill-Qorti tal-Ġustizzja — għalkemm b’formulazzjoni differenti — mill-High Court of Justice (England & Wales), Queen’s Bench Division, bħala qorti ta’ istanza inferjuri fl-istess proċedimenti, u ngħatat risposta permezz tas-sentenza tad-9 ta’ Frar 2006, O’Byrne ( 3 ). Peress li l-House of Lords, bħala qorti tal-appell fl-istess kawża, hija inċerta dwar l-effett preċiż tar-risposta mogħtija mill-Qorti tal-Ġustizzja, hija rrinvjat id-domanda lill-Qorti tal-Ġustizzja għal deċiżjoni preliminari oħra.

3.

L-Artikolu 1 tad-Direttiva 85/374 jistipula li “[il-]produttur jinżamm responsabbli għal ħsara kkawżata minn difett fil-prodott tiegħu”.

4.

L-Artikolu 3 tad-Direttiva 85/374 jipprovdi:

“1.   ‘Produttur’ tfisser manifattur ta’ prodott lest, il-produttur ta’ kull materja prima jew il-manifattur ta’ parti komponenti u kull persuna li, billi tqiegħed isimha, l-marka tan-negozju tagħha jew fattur distintiv ieħor fuq il-prodott tippreżenta lilha stess bħala l-produttur tiegħu.

[…]

3.   Fejn il-produttur tal-prodott ma jistax jiġi identifikat, kull fornitur tal-prodott għandu jitqies bħala l-produttur tiegħu kemm-il darba huwa ma jgħarrafx lill-persuna li saritilha l-ħsara [ippreġudikata], fi żmien raġjonevoli, bl-identità tal-produttur jew bil-persuna li tkun fornietu bil-prodott. L-istess għandu jgħodd, fil-każ ta’ prodott importat, jekk dan il-prodott ma jindikax l-identità tal-importatur imsemmi fil-paragrafu 2, anke jekk l-isem tal-produttur huwa indikat.”

5.

L-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/374 jipprovdi:

“L-Istati Membri għandhom jipprovdu fil-leġislazzjoni tagħhom li d-drittijiet mogħtija lil persuna li saritilha l-ħsara [ippreġudikata] skond din id-Direttiva jispiċċaw ma’ l-iskadenza ta’ perjodu ta’ 10 snin mid-data li fiha l-produttur ikun poġġa fiċ-ċirkulazzjoni l-prodott attwali li kkawża d-dannu, kemm-il darba l-persuna korruta [ippreġudikata] tkun fil-frattemp tat bidu għal proċedimenti kontra l-produttur.”

6.

Ir-Renju Unit ittraspona d-Direttiva 85/374 permezz tal-parti I tal-Consumer Protection Act 1987, li daħlet fis-seħħ fl-1 ta’ Marzu 1988.

7.

Din il-liġi daħħlet Artikolu 11A ġdid fil-Limitation Act 1980, fejn is-subartikolu 3 ta’ dan jipprovdi:

“Azzjoni li għaliha japplika dan l-artikolu ma tistax titressaq wara li jiskadi t-terminu ta’ għaxar snin mid-data rilevanti […]; u dan is-subartikolu għandu bħala effett li jtemm id-dritt għat-tressieq ta’ azzjoni u dan jiġri sew jekk id-dritt għat-tressieq ta’ azzjoni jkun akkumula u sew jekk le, jew jekk ikun beda jiddekorri ż-żmien skont id-dispożizzjonijiet ta’ dan l-Att fi tmiem l-imsemmi perijodu ta’ għaxar snin.”

8.

Skont l-Artikolu 35 tal-Limitation Act 1980, is-sostituzzjoni ta’ konvenut matul kawża bħala prinċipju hija pprojbita wara li jkun skada t-terminu ta’ preskrizzjoni. Madankollu, b’mod eċċezzjonali, ir-regoli ta’ proċedura jistgħu jagħtu lill-qrati l-poter li jippermettu li ssir it-tali bidla fil-partijiet wara li jkun iddekorra t-terminu ta’ preskrizzjoni.

9.

Ir-Regola 19.5(3)(a) tas-Civil Procedure Rules tipprovdi għal din il-possibbiltà ta’ sostituzzjoni ta’ parti wara li jkun skada t-terminu ta’ preskrizzjoni meta azzjoni tkun tressqet bi żball kontra l-persuna żbaljata. Il-qrati nazzjonali għandhom diskrezzjoni wiesgħa meta japplikaw din id-dispożizzjoni. Meta jagħmlu hekk huma jieħdu inkunsiderazzjoni l-fatt li l-konvenut jitlef l-effett liberatorju tal-preskrizzjoni, sabiex b’hekk rikors intiż għas-sostituzzjoni ta’ konvenut, anki fejn il-kundizzjonijiet kollha stipulati jiġu sodisfatti, jintlaqa’ biss jekk dan ikun ġust skont iċ-ċirkustanzi tal-każ.

10.

L-appellat fil-kawża prinċipali, meta kien tarbija, ġie mlaqqam fi klinika medika ġewwa r-Renju Unit bit-tilqima HIB, li l-produttur tagħha kienet il-kumpannija Franċiża Pasteur Mérieux Sérums et Vaccins SA, li wara biddlet isimha għal Aventis Pasteur SA (iktar ‘il quddiem “APSA”). It-tilqima tqassmet fir-Renju Unit mill-kumpannija Ingliża Mérieux UK Limited, kumpannija sussidjarja 100% proprjetà ta’ APSA. Fl-1994 APSA waqfet kumpannija bi sħab ma’ Merck Inc. Mérieux UK Limited ġiet ikkonvertita f’kumpannija sussidjarja tal-kumpannija bi sħab, u sussegwentement biddlet isimha għal Aventis Pasteur MSD (iktar ’il quddiem “APMSD”).

11.

It-tilqima li ġiet amministrata lill-appellat kienet parti minn kunsinna ta’ numru ta’ unitajiet tat-tilqima HIB mibgħuta minn APSA lil APMSD fit-18 ta’ Settembru 1992. Fit-22 ta’ Settembru 1992 il-kunsinna waslet għand APMSD, li minnufih ħallset il-fattura għall-kunsinna lil APSA.

12.

F’data mhux magħrufa — probabbilment lejn l-aħħar ta’ Settembru jew il-bidu ta’ Ottubru 1992 — parti mill-kunsinna, inkluża t-tilqima mogħtija lill-appellat, inbiegħet minn APMSD lid-Department of Health (il-Ministeru tas-Saħħa) u ġiet ikkunsinnata lil sptar indikat mid-dipartiment, li sussegwentement forna t-tilqima lill-klinika tat-tabib fejn l-appellat ingħata t-tilqima fit-3 ta’ Novembru 1992.

13.

Sussegwentement l-appellat sofra minn ħsara serja fil-moħħ. Fil-fehma tiegħu, il-ħsara ġiet ikkawżata mit-tilqima, li jingħad li kienet difettuża.

14.

Fit-2 ta’ Novembru 2000 l-appellat ippreżenta rikors kontra APMSD. Fit-talba nnotifikata fl-1 ta’ Awwissu 2001, huwa allega li t-tilqima kienet ġiet prodotta minn APMSD u li kienet difettuża. APMSD wieġbet fir-risposta tagħha, innotifikata fid-29 ta’ Novembru 2001, li hija kienet sempliċement id-distributur tat-tilqima amministrata lill-appellat. Fis-17 ta’ April 2002, b’riposta għal talba f’dan is-sens, APMSD identifikat lil Pasteur Merieux Serums et Vaccins SA bħala l-produttur.

15.

Fis-16 ta’ Ottubru 2002 l-appellat ippreżenta rikors separat kontra APSA, fejn talab id-danni fuq il-bażi li APSA kienet il-produttur tat-tilqima. F’din it-tieni kawża, APSA ammettiet li kienet il-produttur tat-tilqima iżda sostniet li r-rikors imressaq kontriha kien preskritt. Hija sostniet li l-prodott kien tqiegħed fiċ-ċirkulazzjoni meta ntbagħat fit-18 ta’ Settembru 1992 lil APMSD, li rċevietha fit-22 ta’ Settembru 1992. Il-preskrizzjoni ta’ għaxar snin previst mill-Artikolu 11A(3) tal-Limitation Act 1980 kien għaldaqstant skada l-iktar tard fit-22 ta’ Settembru 2002.

16.

Minbarra l-kawża ġdida kontra APSA, l-appellat ippreżenta rikors fil-kuntest tal-ewwel kawża kontra APMSD sabiex APMSD tiġi ssostitwita minn APSA bħala konvenuta. Insostenn ta’ dan ir-rikors, l-appellat sostna li meta ressaq l-ewwel kawża f’Novembru 2000 huwa żbaljatament ħaseb li APMSD kienet il-produttur tat-tilqima. B’kontestazzjoni għal dan ir-rikors, APSA sostniet li, sa fejn il-liġi nazzjonali kienet tippermetti tali sostituzzjoni tal-partijiet wara l-iskadenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ għaxar snin, dan kien inkompatibbli mal-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/374. L-appellat jiċħad dan.

17.

F’dawn iċ-ċirkustanzi l-High Court of Justice (England & Wales), Queen’s Bench Division, issospendiet il-proċeduri fl-ewwel kawża, li kienet pendenti quddiemha, u rrinvijat tliet domandi lill-Qorti tal-Ġustizzja għal deċiżjoni preliminari. Il-High Court talbet kjarifika b’mod partikolari meta, f’każ bħal dak fil-kawża prinċipali, il-prodott kellu jitqies bħala li tqiegħed fiċ-ċirkulazzjoni fis-sens tal-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/374 (l-ewwel domanda), jekk azzjoni mressqa bi żball kontra impriża li ma kinitx il-produttur għandhiex titqies bħala “proċedimenti kontra l-produttur” fis-sens tal-Artikolu 11 (it-tieni domanda), u jekk f’dawn iċ-ċirkustanzi l-Artikolu 11 kienx jippermetti li l-produttur jiġi ssostitwit bħala konvenut, bil-permess tal-qorti, jekk ikun ingħata bidu għall-kawża kkonċernata qabel l-iskadenza tat-terminu ta’ għaxar snin iżda rikors għas-sostituzzjoni tal-konvenuti jkun ġie ppreżentat biss wara l-iskadenza tat-terminu (it-tielet domanda).

18.

B’risposta għal dawn id-domandi, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet fis-sentenza O’Byrne li:

19.

Wara s-sentenza O’Byrne, il-High Court of Justice (England & Wales), Queen’s Bench Division, fl-20 ta’ Ottubru 2006 laqgħet ir-rikors tar-rikorrent fl-ewwel istanza għas-sostituzzjoni tal-partijiet, abbażi tal-fatt li APMSD bi żball kienet ġiet indikata bħala konvenuta minflok APSA. APSA appellat quddiem il-Court of Appeal, li ċaħdet l-appell fid-9 ta’ Ottubru 2007. Il-House of Lords tat il-kunsens tagħha lil APSA sabiex tappella.

20.

F’dawn il-proċeduri ta’ appell il-House of Lords għandha tiddeċiedi jekk huwiex konsistenti mad-Direttiva 85/374 li l-liġijiet ta’ Stat Membru jippermettu li ssir is-sostituzzjoni tal-vera produttur bħala konvenut f’kawża bħal dik fil-kawża prinċipali. Din id-domanda kienet diġà tressqet lill-Qorti tal-Ġustizzja fit-tieni u fit-tielet domandi fl-ewwel digriet tar-rinviju, u ngħatat risposta għaliha fis-sentenza O’Byrne. Madankollu, sabiex tiddetermina l-portata preċiża tar-risposta mogħtija, il-House of Lords kellha tiffaċċja diffikultajiet serji ta’ interpretazzjoni.

21.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-House of Lords iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri quddiemha u li tirrinvija d-domanda li ġejja għal deċiżjoni preliminari ulterjuri lill-Qorti tal-Ġustizzja:

“Huwa konformi mad-Direttiva Ewropea dwar ir-responsabbiltà tal-prodott li l-liġijiet ta’ Stat Membru jippermettu s-sostituzzjoni minn konvenut ġdid f’talba mressqa taħt id-direttiva wara li l-perijodu ta’ 10 snin għall-infurzar tad-drittijiet taħt l-Artikolu 11 tad-direttiva jkun skada f’ċirkustanzi fejn l-unika persuna li tkun magħżula bħala konvenut fil-kawża matul il-perijodu ta’ 10 snin kienet xi ħadd li ma taqax taħt l-Artikolu 3 tad-Direttiva?”

22.

Id-digriet tar-rinviju tal-11 ta’ Ġunju 2008 wasal għand il-Qorti tal-Ġustizzja fil-5 ta’ Awwissu 2008. L-appellat u l-appellanta fil-kawża prinċipali kif ukoll il-Kummissjoni ppreżentaw l-osservazzjonijiet tagħhom fil-kuntest tal-proċedura bil-miktub. Ir-rappreżentati tal-appellat u tal-appellanta fil-kawża prinċipali, kif ukoll il-Kummissjoni għamlu t-trattazzjonijiet tagħhom matul is-seduta tat-30 ta’ Ġunju 2009.

23.

APSA tosserva li d-Direttiva 85/374 hija bbażata fuq bilanċ kumpless ta’ interessi. Sabiex tikkumpensa għar-responsabbiltà assoluta tal-produttur, id-direttiva tipprovdi għal ċerti difiżi u mekkaniżmu ieħor ta’ protezzjoni għall-produttur. F’dan ir-rigward l-Artikolu 11 jipprovdi li d-drittijiet tal-konsumatur taħt id-direttiva f’kull każ jispiċċaw mal-iskadenza tat-terminu ta’ għaxar snin mid-data li fiha l-produttur ikun qiegħed il-prodott fiċ-ċirkulazzjoni. L-unika possibbiltà li jiġi interrott id-dekorrenza ta’ dan it-terminu hija t-tressiq ta’ kawża kontra l-produttur fis-sens tal-Artikolu 3. Peress li d-Direttiva 85/374 għandha l-għan li tarmonizza kompletament il-materji li tirregola, it-tifsira ta’ produttur fl-Artikolu 3 hija eżawrjenti. Fid-dawl tal-fatt li APMSD ma hijiex produttur fis-sens tal-Artikolu 3, il-kawża li tressqet kontra APMSD ma waqfitx id-dekorrenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ għaxar snin. Id-drittijiet tal-persuna li saritilha ħsara għalhekk ġew estinti mal-iskadenza ta’ dan it-terminu, biex b’hekk din ma setgħetx titlob iktar dawn id-drittijiet fi proċeduri kontra APMSD bħala l-konvenuta oriġinali jew kontra APSA bħala l-konvenuta l-ġdida.

24.

Skont l-appellat fil-kawża prinċipali, id-Direttiva 85/374 ma tipprekludix regola nazzjonali ta’ proċedura li tipprovdi li fornitur ta’ prodott li fil-konfront tiegħu tkun tressqet kawża qabel l-iskadenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ għaxar snin stipulat fl-Artikolu 11 jista’ f’ċirkustanzi eċċezzjonali jiġi ssostitwit bħala konvenut mill-produttur tal-prodott, anki jekk ir-rikors għal sostituzzjoni tal-partijiet ikun sar biss wara li jkun skada t-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ għaxar snin. Din ir-regola għandha titqies li hi konsistenti mad-direttiva b’mod partikolari meta s-sostituzzjoni tal-partijiet tippresupponi li r-rikorrent kellu l-intenzjoni ab initio li jasserixxi d-drittijiet tiegħu kontra produttur, u l-qrati nazzjonali jistgħu jiċħdu r-rikors għal sostituzzjoni ta’ konvenuti jekk il-konvenut il-ġdid ma kellux għarfien, qabel l-iskadenza tat-terminu ta’ għaxar snin, dwar l-intenzjoni tar-rikorrent li jasserixxi d-drittijiet tiegħu kontra produttur.

25.

Fil-fehma tal-Kummissjoni, il-qorti tar-rinviju essenzjalment qed titlob gwida dwar jekk, fil-kuntest tal-kawża prinċipali, sostituzzjoni ta’ konvenuti li hija permessa taħt il-liġi nazzjonali hijiex konsistenti mad-Direttiva 85/374 jekk il-persuna ppreġudikata, qabel l-iskadenza tat-terminu tal-preskrizzjoni ta’ għaxar snin, bi żball tressaq it-talba tagħha mhux kontra l-produttur fis-sens tal-Artikolu 3(1) tad-Direttiva iżda minflok kontra fornitur li għandu jiġi klassifikat bħala produttur fis-sens tal-Artikolu 3(3), u jippreżenta rikors għas-sostituzzjoni ta’ konvenuti biss wara li jkun skada t-terminu ta’ għaxar snin. Hija ssostni li r-risposta għandha tkun fl-affermattiv.

26.

Permezz tat-talba tagħha għal deċiżjoni preliminari, il-qorti tar-rinviju qed titlob lill-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tagħti risposta għal domanda li kienet diġà saret fl-istess kawża mill-qorti inferjuri, il-High Court of Justice (England & Wales), Queen’s Bench Division, u li ngħatat risposta mill-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza O’Byrne ( 4 ).

27.

Għalkemm l-ewwel sentenza O’Byrne hija deċiżjoni definittiva tal-Qorti tal-Ġustizzja li l-effett tagħha jestendi mhux biss għal qorti tar-rinviju iżda għall-qrati kollha li għandhom jagħtu deċiżjoni fl-istess kawża, rinviju ulterjuri tal-istess domanda fl-istess kawża huwa ammissibbli ( 5 ). Skont il-ġurisprudenza stabbilita, dan it-tieni rinviju jista’ jkun ġġustifikat b’mod partikolari meta l-qorti nazzjonali tiltaqa’ ma’ diffikultajiet biex tifhem jew tapplika s-sentenza, meta tirreferi punt ta’ dritt ġdid lill-Qorti tal-Ġustizzja, jew meta tissottometti kunsiderazzjonijiet ġodda li jistgħu jwasslu l-Qorti tal-Ġustizzja biex tagħti risposta differenti għal domanda li diġà tkun tat deċiżjoni dwarha ( 6 ). Bħala prinċipju hija l-qorti nazzjonali li għandha tiddeċiedi jekk id-deċiżjoni preliminari li diġà tkun ingħatat tipprovdix risposta adegwata sabiex tiddeċiedi l-kawża, jew jekk tikkunsidrax li jkun meħtieġ rinviju ulterjuri ( 7 ).

28.

F’dan il-kuntest, qabel kollox hawn taħt għandha ssir analiżi tas-sentenza O’Byrne. Sussegwentement din l-analiżi għandha tittieħed bħala punt tat-tluq biex tiġi pprovduta proposta ta’ risposta għad-domanda għal deċiżjoni preliminari ġdida.

29.

Fis-sentenza O’Byrne, il-Qorti tal-Ġustizzja kellha qabel kollox tiddeċiedi dwar jekk, meta prodott jinbiegħ minn kumpannija produttriċi lil kumpannija sussidjarja ta’ distribuzzjoni li sussegwentement tbigħu lil terzi, l-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/374 għandux jiġi interpretat fis-sens li l-prodott jitqiegħed fiċ-ċirkulazzjoni meta jiġi ttrasferit mill-kumpannija produttriċi lill-kumpannija sussidjarja jew meta dan il-prodott jiġi ttrasferit minn din tal-aħħar lil terzi.

30.

Fir-risposta għal din id-domanda l-Qorti tal-Ġustizzja enfasizzat li d-dispożizzjoni fl-Artikolu 11 li tistabbilixxi terminu għad-drittijiet tal-persuna ppreġudikata, hija ta’ natura newtrali. Il-konstatazzjoni tat-termini ta’ żmien li matulhom għandha titressaq il-kawża tal-persuna ppreġudikata għaldaqstant għandha tissodisfa kriterji oġġettivi ( 8 ).

31.

Sussegwentement, il-Qorti tal-Ġustizzja kkonstatat il-prinċipju li prodott għandu jitqies li tqiegħed fiċ-ċirkulazzjoni, fis-sens tal-Artikolu 11 tad-Direttiva, meta joħroġ mill-proċess ta’ produzzjoni min-naħa tal-produttur u jidħol fil-proċess ta’ kummerċjalizzazzjoni fil-forma li fiha jiġi offert lill-pubbliku sabiex jintuża jew jiġi kkonsmat. Ġeneralment ma huwiex importanti f’dan ir-rigward il-fatt li l-prodott jinbiegħ direttament mill-produttur lill-utent jew lill-konsumatur jew li dan il-bejgħ isir fil-kuntest ta’ proċess ta’ distribuzzjoni li jinkludi wieħed jew iktar fornituri ( 9 ).

32.

Madankollu, meta r-rabtiet bejn produttur u fornitur ikunu daqstant viċini li dan tal-aħħar fil-verità jkun involut fil-proċess ta’ produzzjoni, il-kunċett ta’ produttur fis-sens tal-Artikolu 11 tad-Direttiva jinkludi wkoll dan il-fornitur, u l-prodott ma jitqiesx li tqiegħed fiċ-ċirkulazzjoni sempliċement għaliex ġie ttrasferit lill-fornitur. Huma l-qrati nazzjonali li għandhom jevalwaw jekk din ir-rabta mill-viċin teżistix jew le ( 10 ).

33.

Fir-risposta għall-ewwel domanda, il-Qorti tal-Ġustizzja essenzjalment ikkonstatat li prodott jitqies li tqiegħed fiċ-ċirkulazzjoni mill-mument meta l-produttur jittrasferixxih lil fornitur. Jekk, madankollu, il-produttur u l-fornitur huma daqstant konnessi mill-viċin li l-fornitur verament jifforma parti mill-proċess tal-produzzjoni, il-fornitur għandu wkoll jiġi klassifikat bħala produttur fis-sens tal-Artikoli 7 u 11 tad-Direttiva 85/374. F’dan il-każ il-prodott ma jitqiesx li tqiegħed fiċ-ċirkulazzjoni sal-mument meta l-fornitur li għandu jiġi klassifikat bħala produttur jittrasferixxieh lil terzi.

34.

Peress li l-kunċett ta’ produttur użat fl-Artikoli 7 u 11 tad-Direttiva jirreferi għad-definizzjoni statutorja ta’ produttur fl-Artikolu 3, il-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza O’Byrne bażikament għażlet li tagħti interpretazzjoni funzjonali tal-kunċett ta’ produttur fis-sens tal-Artikolu 3. Biex tiġi kkonstatata l-portata u t-tifsira preċiża ta’ din l-interpretazzjoni funzjonali qabel kollox se niddeskrivi d-diversi kategoriji ta’ produtturi taħt l-Artikolu 3 biex imbagħad nispjega liema kategorija ta’ produttur kienet qed tirreferi għalih il-Qorti tal-Ġustizzja. Sussegwentement se nuri kif din l-interpretazzjoni funzjonali tidħol fir-regola tal-preskrizzjoni li tinsab fid-Direttiva 85/374.

35.

Sabiex tistabbilixxi l-portata personali tad-Direttiva 85/374, il-leġiżlatura pproċediet minn kunċett ta’ produttur kumpless, fuq diversi livelli kif spjegat fl-Artikolu 3 u jinkludi erba’ kategoriji differenti ta’ produtturi:

36.

Billi fis-sentenza O’Byrne, il-Qorti tal-Ġustizzja enfasizzat li entità li hija formalment parti mill-katina tad-distribuzzjoni tista’, b’riżultat tal-involviment tagħha fil-proċess tal-manifattura tal-prodott għandha titqies bħala produttur mill-aspett funzjonali, b’mod impliċitu iżda mingħajr ebda ekwivoku hija għamlet referenza għall-kategorija ta’ produtturi stricto sensu fis-sens tal-ewwel parti tal-Artikolu 3(1). Huwa biss il-produttur stricto sensu li jopera proċess għall-manifattura ta’ prodott u għaldaqstant jinsab f’pożizzjoni li jorganizza l-proċess b’tali mod li jinvolvi entitajiet oħra.

37.

Għaldaqstant l-interpretazzjoni funzjonali tal-kunċett ta’ produttur fis-sentenza O’Byrne hija relatata mal-kategorija ta’ produttur stricto sensu fis-sens tal-ewwel parti tal-Artikolu 3(1) tad-Direttiva 85/374. Il-kategoriji l-oħra ta’ produtturi, b’kuntrast ma’ dan, ma għandhomx x’jaqsmu ma’ din l-interpretazzjoni funzjonali tal-kunċett ta’ produttur.

38.

Huma l-qrati nazzjonali li għandhom jiddeterminaw jekk fornitur ta’ prodott għandux jiġi klassifikat mill-aspett funzjonali fil-każ partikolari bħala produttur fis-sens tal-ewwel parti tal-Artikolu 3(1) tad-Direttiva 85/374. Madankollu, f’dan ir-rigward, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà spjegat fis-sentenza O’Byrne ( 11 ) li, meta ssir l-evalwazzjoni dwar jekk produttur u fornitur humiex daqshekk relatati mill-viċin li l-fornitur fil-verità jkun parti mill-proċess ta’ produzzjoni, bħala prinċipju ma huwiex rilevanti jekk il-produttur u l-fornitur ikunux persuni ġuridiċi distinti. Bl-istess mod ma hijiex rilevanti l-kwistjoni dwar jekk il-produttur stricto sensu jkunx bagħat fattura tal-prodotti lill-entità kkonċernata u jekk din tal-aħħar tkunx ħallset il-prezz tal-bejgħ bħal kwalunkwe xerrej ieħor. Il-kwistjoni dwar min kellu d-drittijiet ta’ proprjetà fuq il-prodotti f’dak iż-żmien hija wkoll irrilevanti. Min-naħa l-oħra, hija rilevanti l-kwistjoni dwar jekk l-impriżi jwettqux attivitajiet differenti ta’ manifattura, jew jekk waħda minnhom, il-kumpannija sussidjarja, taġixxix biss bħala distributur jew bħala pussessur tal-prodott immanifatturat mill-kumpannija parent.

39.

Fid-dawl ta’ dawn il-prinċipji, sabiex fornitur jiġi kklassifikat bħala produttur — funzjonali — ta’ prodott fis-sens tal-ewwel parti tal-Artikolu 3(1) tad-Direttiva 85/374, tirriżulta li hi deċiżiva r-risposta għad-domanda dwar jekk il-produttur, wara li jittrasferixxi l-prodott lill-fornitur li formalment jagħmel parti mill-katina ta’ distribuzzjoni, iżommx de facto kontroll fuq il-prodott ittrasferit ( 12 ). Dan ikun il-każ b’mod partikolari fejn il-fornitur ma jiddeterminax l-imġiba tiegħu fis-suq b’mod awtonomu iżda jsegwi l-istruzzjonijiet tal-produttur li minnu huwa kkontrollat.

40.

Ir-risposta għad-domanda dwar il-kontroll fattwali fuq prodott għandha tingħata mill-qrati nazzjonali fil-kuntest ta’ evalwazzjoni tal-każ individwali u billi tingħata attenzjoni partikolari għall-proċessi ta’ produzzjoni u ta’ distribuzzjoni operati mill-produttur. Madankollu, ma għandux jiġi ttraskurat il-punt li fir-rigward ta’ tranżazzjonijiet fi ħdan grupp, it-trasferiment ta’ prodott normalment ma jinvolvix telf ta’ kontroll, b’mod partikolari meta — bħal fil-kawża prinċipali — id-distribuzzjoni ssir mill-produttur lill-kumpannija sussidjarja li tkun 100% proprjetà tiegħu.

41.

Meta prodott jiġi ttrasferit minn produttur lil kumpannija sussidjarja li tkun 100% proprjetà tiegħu u li tifforma parti mill-katina ta’ distribuzzjoni, jista’ jiġi preżunt li l-produttur iżomm kontroll fuq il-prodott sakemm il-kumpannija sussidjarja tkun biegħet il-prodott lil persuna jew entità barra mill-grupp. Din il-preżunzjoni tista’ tiġi kkonfutata. Ir-realtà ekonomika hija wisq kumplessa sabiex ikun possibbli, mingħajr ma jittieħdu inkunsiderazzjoni ċ-ċirkustanzi speċifiċi, li jiġi kkonfermat li produttur ma jitlifx il-kontroll de facto fuq prodott meta jittrasferrixxieh lil entità fi ħdan il-grupp. Il-prova kuntrarja li l-kontroll ikun intilef, kif ukoll il-prova dwar il-mument eżatt meta sar it-trasferiment tal-prodott fi ħdan il-grupp, madankollu, għandhom jiġu ppreżentati mill-produttur, li għandu l-oneru tal-prova u r-riskju assoċjat tal-konsegwenzi għan-nuqqas li jingħataw il-provi. Biex tiġi evitata l-possibbiltà li l-produttur ikun jista’ jikseb vantaġġ proċedurali minn dawk ir-relazzjonijiet fi ħdan il-grupp li ma humiex trasparenti għall-konsumatur, l-obbligi li jridu jiġu sodisfatti b’din il-prova kuntrarja għandhom barra minn hekk ikunu għoljin.

42.

Jekk ma tingħatax prova kuntrarja dwar it-telf ta’ kontroll fil-kuntest ta’ trasferiment fi ħdan il-grupp, fornitur li jkun kumpannija sussidjarja li tkun 100% proprjetà tal-produttur u li jkun irċieva prodott mill-produttur għandu jiġi klassifikat, flimkien mal-kumpannija parent, bħala produttur ta’ dak il-prodott fis-sens tal-ewwel parti tal-Artikolu 3(1) tad-Direttiva 85/374.

43.

Interpretazzjoni funzjonali tal-kunċett ta’ produttur fis-sens tal-ewwel parti tal-Artikolu 3(1) tad-Direttiva 85/374 tieħu debitament inkunsiderazzjoni l-kompromess milħuq mid-direttiva bejn l-interessi tal-konsumaturi u dawk tal-produtturi. Dan huwa l-ewwel nett evidenti fir-rigward tad-determinazzjoni tal-mument minn meta t-terminu ta’ preskrizzjoni taħt l-Artikolu 11 tad-direttiva jibda jiddekorri, li magħha hija relatata l-ewwel domanda tal-High Court.

44.

Fir-rigward tar-regoli dwar preskrizzjoni, id-Direttiva 85/374 tipprovvdi għal żewġ limitazzjonijiet ratione temporis fuq ir-responsabbiltà tal-produttur fir-rigward tal-prodotti.

45.

Fl-ewwel lok, l-Artikolu 10(1) jinkludi terminu ta’ preskrizzjoni ta’ tliet snin, li jibda jiddekorri mid-data li fiha l-persuna li ssofri ħsara tkun saret taf, jew kellha ssir taf, bil-ħsara, bid-difett u bl-identità tal-produttur. Għalkemm it-terminu ta’ preskrizzjoni huwa relattivament qasir, il-fatt li dan jibda jiddekorri biss mill-jum li fih il-persuna kkonċernata saret konsapevoli —, jew minn meta kellha raġonevolment issir konsapevoli — mill-fatti kruċjali li jagħtu lok għat-talba, jinkludi miegħu l-possibbiltà li t-terminu ma jibdix jiddekorri qabel ħafna snin wara l-ewwel użu tal-prodotti. Barra minn hekk, skont l-Artikolu 10(2), il-liġijiet tal-Istati Membri dwar is-sospensjoni jew l-interruzzjoni tat-termini ta’ preskrizzjoni huma applikabbli għal dan il-perijodu.

46.

Minbarra dan it-terminu ‘varjabbli’ ta’ preskrizzjoni, l-Artikolu 11 tad-direttiva jipprovvdi għal terminu ‘fiss’ ta’ preskrizzjoni ta’ għaxar snin li jibda jiddekorri mid-data li fiha l-prodott ikun tqiegħed għaċ-ċirkulazzjoni, li jista’ jiġi interrott biss meta titressaq kawża kontra l-produttur, u twassal għall-estinzjoni tad-drittijiet tal-persuna li tkun saritilha l-ħsara taħt id-direttiva ( 13 ).

47.

Għalkemm il-Qorti tal-Ġustizzja enfasizzat, fis-sentenza O’Byrne, b’riferiment għall-premessa 10 fil-Preambolu għad-Direttiva 85/374, li dan it-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ għaxar snin joħloq ċertezza legali fl-interess ta’ dawk kollha konċernati, u f’dan is-sens huwa newtrali, fil-fehma tiegħi ma jistax jiġi injorat ukoll li fil-kuntest globali tad-Direttiva l-Artikolu 11 għandu barra minn hekk u fuq kollox, effett newtralizzanti favur il-produttur.

48.

Kif qal korrettement l-Avukat Ġenerali Geelhoed fil-konklużjonijiet tiegħu tat-2 ta’ Ġunju 2005 fil-kawża O’Byrne ( 14 ), id-Direttiva 85/374 għandha l-għan li tipproteġi l-konsumatur billi tipprovvdi għal responsabbiltà assoluta tal-produttur — iżda bil-possibbiltà ta’ difiżi — għal każijiet fejn il-ħsara tkun ikkawżata minn difett fil-prodott tiegħu. Din il-klassifikazzjoni tar-responsabbiltà tal-produttur bħala responsabbiltà assoluta hija immedjatament evidenti mill-premessa 2 fil-Preambolu għad-Direttiva 85/374, li tikkonstata li responsabbiltà assoluta hija l-uniku mezz li permezz tagħha tissolva l-problema b’mod adegwat ta’ distribuzzjoni ġusta tar-riskji intrinsiċi fil-produzzjoni teknoloġika moderna ( 15 ). Il-klassifikazzjoni bħala responsabbiltà assoluta hija kkonfermata minn analiżi tal-formulazzjoni u l-iskema tad-direttiva. Għaldaqstant il-ħsara li għandha tiġi kkumpensata tiġi deskritta konsistentement bħala waħda kkawżata minn difett fil-prodott, mingħajr ebda riferiment għal imġiba b’negliġenza jew ksur ta’ obbligi min-naħa tal-produttur ( 16 ). F’dan ir-rigward, skont l-Artikolu 6 tad-Direttiva 85/374, l-aspettattiva leġittima tal-konsumatur, pjuttost milli obbligu ta’ premura li miegħu għandhom jikkonformaw rwieħhom il-produtturi, tapplika bħala l-kriterju deċiżiv dwar jekk prodott huwiex difettuż ( 17 ).

49.

Ir-responsabbiltà assoluta tal-produttur hija limitata ratione temporis u tiġi estinta, skont l-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/74, mhux iktar tard mill-iskadenza ta’ għaxar snin minn meta l-prodott ikun tqiegħed fiċ-ċirkulazzjoni. Dan it-terminu “fiss” ta’ għaxar snin huwa ġġustifikat qabel kollox peress li responsabbiltà assoluta tirrappreżenta oneru ikbar fuq il-produttur meta mqabbla mar-responsabbiltà taħt ir-regoli komuni ta’ responsabbiltà kuntrattwali u mhux kuntrattwali. Sabiex ma jkunx hemm restrizzjonijiet fuq il-progress tekniku ( 18 ), biex l-oneru addizzjonali fuq il-produttur jinżamm f’ċerti limiti, u biex ikun possibbli li tinħareġ assigurazzjoni kontra r-riskju ta’ responsabbiltà ( 19 ), il-leġiżlatura kkonkludiet li kien meħtieġ li tiġi stabbilita skadenza għar-responsabbiltà assoluta u li tiġi ggarantita għall-produtturi data fissa bħala terminu li tkun uniformi f’kull parti tal-Komunità.

50.

Fl-iskema globali tad-Direttiva 85/374, il-limitu massimu ta’ għaxar snin għar-responsabbiltà tal-produttur fl-Artikolu 11 għaldaqstant għandu jitqies bħala kontro bilanċ għan-natura mhux ibbażata fuq ħsara għal din it-tip ta’ responsabbiltà għall-prodott. B’hekk ċaqlieq fid-data ta’ meta jibda jiddekorri t-terminu ta’ preskrizzjoni neċessarjament għandu effett fuq il-bilanċ bejn l-interessi tal-produtturi u tal-konsumaturi. Jekk it-terminu ta’ preskrizzjoni jibda jiddekorri iktar ’il quddiem, hija mhux biss il-protezzjoni tal-konsumatur li tiżdied iżda wkoll ir-riskju ta’ responsabbiltà tal-produttur. Jekk, min-naħa l-oħra, it-terminu ta’ preskrizzjoni jibda jiddekorri iktar kmieni, il-protezzjoni tal-konsumatur tonqos u — bl-istess mod — l-istess jgħodd għar-riskju ta’ responsabbiltà tal-produttur.

51.

Biex timpedixxi tnaqqis mhux iġġustifikat tal-perijodu ta’ preskrizzjoni b’detriment tal-konsumatur, il-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza O’Byrne, meta interpretat l-espressjoni “impoġġi fiċ-ċirkulazzjoni” bħala l-avveniment li jibda d-dekorrenza tal-perijodu ta’ preskrizzjoni, iffokat qabel kollox mhux fuq it-trasferiment fiżiku tal-prodott mill-produttur lil entità oħra iżda pjuttost fuq il-proċess ta’ produzzjoni operat mill-produttur u l-kontroll eżerċitat f’dan il-kuntest. It-trasferiment tal-prodott lil kumpannija sussidjarja li formalment tifforma parti mill-katina ta’ distribuzzjoni ma tgħoddx bħala tqegħid fiċ-ċirkulazzjoni jekk it-trasferiment ikun tranżazzjoni purament interna fi ħdan il-grupp u l-produttur ma jitlifx kontroll fuq il-prodott.

52.

B’hekk il-Qorti tal-Ġustizzja użat interpretazzjoni funzjonali tal-kunċett ta’ produttur fis-sens tal-ewwel parti tal-Artikolu 3(1) tad-Direttiva 85/374 biex tiġi evitata l-possibbiltà li l-perijodu ta’ preskrizzjoni jibda jiddekorri bħala riżultat ta’ tranżazzjonijiet interni fi ħdan il-grupp, anki jekk il-prodott ma jkunx għadu telaq mill-isfera ta’ kontroll tal-produttur. Interpretazzjoni kuntrarja kien ikollha l-konsegwenza li l-produtturi kienu jingħataw mezz sabiex iqassru b’mod sinjifikattiv it-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ għaxar snin billi jaħżnu u jżommu prodotti fi ħdan il-grupp ( 20 ), li kien iwassal biex ixekkel il-bilanċ milħuq mid-direttiva bejn l-interessi tal-produtturi u tal-konsumaturi.

53.

Permezz tat-tieni u tat-tielet domandi li dwarhom il-Qorti tal-Ġustizzja kellha tagħti deċiżjoni preliminari fil-kawża O’Byrne, il-qorti nazzjonali essenzjalment staqsiet għal gwida dwar jekk liġi nazzjonali tistax tagħti diskrezzjoni lill-qrati sabiex jitrattaw kawża mressqa bi żball kontra persuna li ma hijiex il-produttur “bħala proċedimenti kontra l-produttur” fis-sens tal-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/374 (it-tieni domanda), u jekk l-Artikolu 11 jippermettix f’dan ir-rigward li jkun hemm regola nazzjonali li tipprovdi li l-produttur jista’, permezz ta’ sostituzzjoni tal-partijiet, jissejjaħ bħala konvenut fi proċedimenti li jkunu nbdew bi żball kontra impriża oħra qabel l-iskadenza tat-terminu ta’ għaxar snin, anki jekk ir-rikors għas-sostituzzjoni kien ġie ppreżentat wara l-iskadenza ta’ dan it-terminu u ma jkunu tressqu ebda proċedimenti oħra kontra l-produttur fir-rigward tal-prodott ikkonċernat qabel ma jkun skada t-terminu (it-tielet domanda).

54.

Fir-risposta tagħha għal dawn id-domandi (li hija eżaminat flimkien) il-Qorti tal-Ġustizzja bdiet billi osservat li d-direttiva ma tispeċifikax ir-regoli proċedurali li għandhom jiġu applikati meta persuna li ssirilha l-ħsara tressaq kawża dwar responsabbiltà għal prodotti difettużi u tagħmel żball fir-rigward tal-identità tal-produttur. Għaldaqstant hija l-liġi proċedurali nazzjonali li għandha tiddetermina l-kundizzjonijiet li jipprovdu meta għandha ssir is-sostituzzjoni ta’ parti b’oħra fil-kuntest ta’ kawża bħal din ( 21 ).

55.

Sussegwentement il-Qorti tal-Ġustizzja osservat li l-għan tad-direttiva hu li tinkiseb armonizzazzjoni kompleta fil-materji rregolati minnha, filwaqt li d-determinazzjoni fl-Artikoli 1 u 3 tal-klassi ta’ persuni responsabbli għandha titqies bħala waħda eżawrjenti. F’dan il-kuntest, persuni oħra jistgħu jitqiesu bħala produtturi biss fil-każijiet elenkati b’mod eżawrjenti fl-Artikolu 3 ( 22 ).

56.

Fid-dawl ta’ dawk il-konklużjonijiet, il-Qorti tal-Ġustizzja waslet għall-konklużjoni li f’każ bħal dak fil-proċedimenti nazzjonali, ir-risposti għat-tieni u għat-tielet domandi għandha tkun fis-sens li, bħala regola hija l-liġi nazzjonali li għandha tiffissa l-kundizzjonijiet meta parti tista’ tiġi ssostitwita b’oħra. Qorti nazzjonali li teżamina l-kundizzjonijiet li jirregolaw din is-sostituzzjoni għandha madankollu tiżgura li tingħata l-attenzjoni dovuta għall-portata ratione personae ta’ din id-direttiva, skont l-Artikoli 1 u 3 tagħha ( 23 )

57.

Analiżi bir-reqqa tas-sentenza O’Byrne twassalni għall-konklużjoni li r-risposta mogħtija mill-Qorti tal-Ġustizzja għat-tieni u għat-tielet domandi, b’mod partikolari l-ħtieġa li meta jiġu eżaminati l-kundizzjonijiet għas-sostituzzjoni tal-partijiet il-qorti nazzjonali għandha tiżgura li tingħata l-attenzjoni dovuta għall-portata ratione personae tad-Direttiva 85/374, hi miftuħa għal żewġ interpretazzjonijiet pjuttost differenti.

58.

Minn naħa, is-sentenza tista’ tiġi interpretata fis-sens li sostituzzjoni tal-partijiet — valida taħt il-liġi nazzjonali — tista’ tissodisfa l-ħtiġiet tad-Direttiva 85/374 jekk il-konvenut “issostitwit” jaqa’ fi ħdan il-portata ratione personae tad-Direttiva 85/374 u l-kawża kienet tressqet bi żball — u għaldaqstant in buona fede — iżda fil-ħin kontra impriża li ma hijiex il-produttur, anki jekk ir-rikors għas-sostituzzjoni tal-partijiet kien ġie ppreżentat biss wara l-iskadenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ għaxar snin. Evidentement il-High Court ħadet din l-interpretazzjoni bħala l-bażi għad-deċiżjoni tagħha tal-20 ta’ Ottubru 2006 li laqgħet ir-rikors tar-rikorrent fl-ewwel istanza għas-sostituzzjoni tal-partijiet. Il-maġġoranza tal-House of Lords ukoll tidher li hi favur din l-interpretazzjoni.

59.

Għalkemm din l-ewwel interpretazzjoni tista’ taqbel mal-kliem tad-dispożittiv, fil-fehma tiegħi is-sentenza O’Byrne tinkludi diversi indikazzjonijiet li l-Qorti tal-Ġustizzja waslet għall-konklużjoni opposta.

60.

Din it-tieni interpretazzjoni hija sostnuta minn analiżi globali tas-sentenza O’Byrne b’attenzjoni partikolari għall-formulazzjoni mill-ġdid mill-Qorti tal-Ġustizzja tat-tieni u tat-tielet domandi. Il-Qorti tal-Ġustizzja amalgamat iż-żewġ domandi f’waħda, u weġbitha fis-sens li l-kundizzjonijiet għas-sostituzzjoni ta’ partijiet bħala regola għandhom jiġu stabbiliti mil-liġi nazzjonali, iżda l-qrati nazzjonali ma jistgħux jestendu l-portata ratione personae tad-direttiva meta jeżaminaw dawn il-kundizzjonijiet.

61.

Dan ir-riferiment għall-obbligu li l-portata ratione personae tad-Direttiva 85/374 għandha tittieħed debitament inkunsiderazzjoni, b’risposta għat-tieni domanda, eskludiet li kawża mressqa bi żball kontra impriża li ma tkunx il-produttur tiġi kkunsidrata bħala “proċedimenti kontra l-produttur” fis-sens tal-Artikolu 11, peress li dan ikun jimplika li impriża li ma taqax taħt il-kunċett ta’ produttur fis-sens tal-Artikolu 3 tiġi kklassifikata bħala produttur, b’esklużjoni tal-portata ratione personae tad-Direttiva 85/374.

62.

Din ir-risposta fin-negattiv għat-tieni domanda timplika, għall-istess raġunijiet, li r-risposta għat-tielet domanda għandha tkun fin-negattiv. Peress li kawża mressqa bi żball kontra impriża li ma tkunx il-produttur ma tistax tiġi kklassifikata bħala “proċedimenti kontra l-produttur”, din ma tinterrompix il-perijodu ta’ preskrizzjoni fis-sens tal-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/374, u l-pretensjonijiet kontra l-produttur reali — jekk ma titressaqx kawża separata kontra tiegħu — jiġu estinti mal-iskadenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ għaxar snin. F’dan il-kuntest, hija eskluża l-possibbiltà li l-produttur sussegwentement jiġi ssostitwit bħala konvenut f’kawża li diġà nfetħet u li fiha t-talbiet li issa huma estinti jkunu tressqu kontra impriża oħra. Inkella rikors kontra impriża li ma hijiex il-produttur jiġi ttrattat de facto bħala kawża kontra l-produttur reali, iżda dan ġie eskluż mill-Qorti tal-Ġustizzja fir-risposta tagħha għat-tieni domanda.

63.

Permezz tat-talba tagħha għal deċiżjoni preliminari tal-11 ta’ Ġunju 2008, il-House of Lords titlob essenzjalment eżami mill-ġdid dwar jekk is-sostituzzjoni ta’ konvenuti hijiex kompatibbli mad-Direttiva 85/374 fiċ-ċirkustanzi tal-kawża prinċipali. Fil-formulazzjoni tad-domanda, il-House of Lords assumiet li l-fornitur APMSD li ġie mħarrek oriġinarjament fil-kawża prinċipali ma jistax jiġi kklassifikat bħala produttur fis-sens tal-Artikolu 3 tad-Direttiva 85/374 kif ukoll li r-rikors għas-sostituzzjoni tal-partijiet ġie ppreżentat wara li skada t-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ għaxar snin stipulat fl-Artikolu 11 tad-direttiva.

64.

Madankollu, APSA sostniet li fil-kawża prinċipali għadu ma ġiex ikkjarifikat b’mod definittiv jekk APMSD tistax tiġi kklassifikata bħala produttur fis-sens tal-Artikolu 3 tad-Direttiva 85/374. Lanqas ma għadu ġie deċiż jekk il-kawża li tressqet kontra APSA fis-16 ta’ Ottubru 2002 saritx qabel jew wara l-iskadenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ għaxar snin skont l-Artikolu 11 tad-direttiva. Abbażi tad-dokumenti li tressqu fil-kawża, il-Kummissjoni b’mod partikolari ssostni f’dan ir-rigward li APMSD ma għandhiex tiġi kklassifikata bħala produttur fis-sens tal-Artikolu 3 tad-direttiva u li b’konsegwenza ta’ dan id-domanda għandha tiġi fformulata mill-ġdid.

65.

Minkejja li l-Qorti tal-Ġustizzja ma hijiex imsejħa tevalwa l-fatti tal-kawża prinċipali, madankollu xorta waħda tista’ tagħti parir lill-qorti nazzjonali li jista’ jkun ta’ għajnuna għaliha sabiex issolvi l-kawża prinċipali b’kunsiderazzjoni għall-fatti partikolari tal-każ.

66.

F’dan il-kuntest, se tiġi qabel kollox analizzata d-domanda skont kif ġiet ifformulata mill-House of Lords. Sussegwentement għandha ssir eżami tal-premessi li fuqhom ibbażat ruħha l-House of Lords kif ukoll il-konsegwenzi possibbli tagħhom fir-rigward tar-risposta għad-domanda.

67.

Il-kwistjoni ċentrali li għandha tiġi ttrattata fir-risposta għat-talba tal-House of Lords hija jekk u taħt liema kundizzjonijiet liġi nazzjonali tista’ tagħti lil persuna li sofriet ħsara l-possibbiltà, wara l-iskadenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni mfisser fl-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/374, li produttur isir konvenut f’kawża li tkun tressqet bi żball kontra fornitur qabel l-iskadenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni, u b’dan il-mod jitressqu talbiet taħt id-direttiva kontra l-produttur.

68.

Fil-fehma tiegħi, tali sostituzzjoni tal-produttur bħala konvenut meta jkun ġie liberat bl-iskadenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ għaxar snin hija inkompatibbli mad-Direttiva 85/374.

69.

Għandu jiġi osservat, qabel kollox, li skont ġurisprudenza stabbilita d-Direttiva 85/374 għandha l-għan li tikseb armonizzazzjoni kompleta tal-liġijiet, tar-regolamenti u tad-dispożizzjonijiet amministrattivi tal-Istati Membri. Il-marġni ta’ diskrezzjoni li l-Istati Membri għandhom sabiex jirregolaw ir-responsabbiltà għall-prodotti difettużi hija ddeterminata kollha kemm hi mid-Direttiva 85/374 stess u dan għandu jiġi dedott mill-kliem, mill-għan u mill-istruttura tagħha ( 24 ).

70.

F’dan ir-rigward, huwa wkoll minnu li l-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-Artikolu 13 tad-Direttiva 85/374, li jipprovdi li din id-direttiva ma taffettwax id-drittijiet li l-persuna li ssirilha ħsara jista’ jkollha skont ir-regoli tal-liġi tar-responsabbiltà kuntrattwali jew mhux kuntrattwali jew skont sistema ta’ responsabbiltà speċjali eżistenti meta din id-direttiva tiġi nnotifikata, ma jistax jiġi interpretat fis-sens li jagħti lill-Istati Membri l-possibbiltà li jżommu fis-seħħ sistema ġenerali ta’ responsabbiltà għall-prodotti difettużi differenti minn dik prevista mill-imsemmija direttiva ( 25 ).

71.

Id-Direttiva 85/374 għaldaqstant tistabbilixxi mhux biss il-limitu minimu iżda wkoll il-limitu massimu tar-responsabbiltà assoluta tal-produttur ( 26 ), filwaqt li r-regola tal-preskrizzjoni msemmija fl-Artikolu 11 għandha mingħajr dubju tiġi kklassifikata bħala tifsira tal-limitu ta’ żmien massimu tar-responsabbiltà.

72.

Interpretazzjoni tal-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/374 li tkun konformi mal-kliem, mal-għan u mal-istruttura tagħha turi mingħajr dubju hawnhekk li d-drittijiet kontra l-produttur li l-persuna ppreġudikata tikseb mid-direttiva kienu maħsuba li jisparixxu għal kollox mal-iskadenza tat-terminu ta’ għaxar snin stipulat f’din id-dispożizzjoni. Fil-verżjonijiet lingwistiċi differenti tad-dispożizzjoni, l-estinzjoni tad-drittijiet hija espressa inter alia bil-kliem “prenehajo”, “erlöschen”, “shall be extinguished”, “s’éteignent”, “se extinguirán”, “si estinguono”, u “komen te vervallen”. Il-formulazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni għaldaqstant ma tagħti ebda lok sabiex jiġi dedott li d-drittijiet li jitnisslu mid-direttiva jistgħu jitqajmu mill-ġdid għal kwalunkwe raġuni wara li jkunu ġew estinti.

73.

L-interpretazzjoni fis-sens li l-wasla fit-tmiem tat-terminu ta’ preskrizzjoni taħt l-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/374 iwassal għall-estinzjoni irrevokabbli tad-drittijiet li l-persuna ppreġudikata tikseb mid-direttiva fir-rigward tal-produttur liberat barra minn hekk taqbel mal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja dwar l-għanijiet segwiti mid-direttiva.

74.

B’referenza għall-Premessa 1 fil-Preambolu tad-Direttiva 85/374, il-Qorti tal-Ġustizzja b’mod konsistenti kkonstatat li l-għan tad-direttiva huwa mhux biss li jiġu evitati differenzi fil-livelli ta’ protezzjoni tal-konsumatur iżda wkoll li tiżgura li ma jkunx hemm distorsjoni tal-kompetizzjoni bejn operaturi ekonomiċi u biex jiġi ffaċilitat il-moviment liberu tal-merkanzija ( 27 ).

75.

Peress li dawn it-tliet għanijiet leġiżlattivi jikkoeżistu maġenb xulxin, il-protezzjoni tal-konsumaturi ma tgawdix prijorità fil-kuntest tad-Direttiva 85/374 fuq iż-żewġ għanijiet l-oħra ( 28 ), b’kuntrast ma kif inhu l-każ fir-rigward ta’ ħafna direttivi oħra relatati mal-konsumatur ( 29 ). L-għan tad-Direttiva 85/374 hu li t-tqassim ġust tar-riskji bejn il-persuna ppreġudikata u l-produttur, hekk kif inhu kkonfermat espressament fil-premessa 7 fil-Preambolu ( 30 ).

76.

F’dan il-kuntest, il-Qorti tal-Ġustizzja kkonstatat b’mod konsistenti li r-regoli nazzjonali dwar il-protezzjoni tal-konsumatur li jmorru lilhinn mill-ħtiġiet tad-Direttiva 85/373, fid-dawl tal-għan ta’ armonizzazzjoni kompleta, imorru kontra d-direttiva ( 31 ).

77.

Kif diġà ntwera iktar ’il fuq, l-għan tat-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ għaxar snin taħt l-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/374 f’dan ir-rigward huwa li l-produtturi jiġu ggarantiti data fissa li fiha tintemm ir-responsabbiltà assoluta tagħhom. Il-piż addizzjonali fuq il-produttur b’riżultat ta’ dan mhux biss jinżamm f’ċerti limiti, iżda jkun ukoll iktar faċli li tinħareġ assigurazzjoni kontra r-riskju ta’ responsabbiltà ( 32 ).

78.

Dawk iż-żewġ għanijiet jistgħu jintlaħqu biss jekk il-bidu u t-tmiem tat-terminu ta’ għaxar snin jiġu ttrattati bl-istess mod fil-Komunità kollha. Id-dekorrenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni jiġi ddeterminat fl-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/374 abbażi ta’ kriterji li jistgħu jiġu oġġettivament ikkonstatati: it-terminu jibda jiddekorri mill-mument meta l-produttur qiegħed l-prodott fiċ-ċirkulazzjoni, u jibqa’ għaddej għal għaxar snin. Sabiex il-liġijiet tal-Istati Membri fir-rigward tas-sospensjoni jew l-interruzzjoni tat-termini ta’ preskrizzjoni ma jwasslux għal forom nazzjonali differenti tat-terminu ta’ għaxar snin, il-leġiżlatura stipulat barra minn hekk lista eżawrjenti ta’ raġunijiet għall-interruzzjoni tat-terminu ta’ preskrizzjoni fl-Artikolu 11, sabiex b’hekk hija biss it-tressiq ta’ kawża kontra l-produttur li tista’ twassal għal interruzzjoni ta’ dan it-terminu. B’hekk meta titressaq kawża kontra persuna li ma tkunx il-produttur din ma twassalx għall-interruzzjoni tat-terminu ta’ għaxar snin ( 33 ).

79.

Minn perspettiva sistematika, dan ir-regolament eżawrjenti tar-raġunijiet għall-interuzzjoni tat-terminu ta’ preskrizzjoni taħt l-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/374 hija indikazzjoni ċara ħafna li d-drittijiet li jitnisslu mid-direttiva li ġew estinti skont l-Artikolu 11 ma jistgħux jiġu iktar invokati fi proċedimenti legali, lanqas permezz ta’ sostituzzjoni tal-partijiet — effettiva taħt id-dritt nazzjonali — matul proċedimenti li jkunu diġà fis-seħħ kontra fornitur. Jekk persuna ppreġudikata li d-drittijiet tagħha fir-rigward tal-produttur ikunu diġà ġew estinti tista’ tqiegħed lil dak il-produttur f’pożizzjoni ta’ konvenut f’kawża oħra li fiha l-istess drittijiet qed jiġu invokati kontra fornitur, effettivament ikun qed jinħoloq motiv ġdid għall-interuzzjoni tat-terminu tal-preskrizzjoni: f’dan il-każ it-tressiq ta’ kawża kontra impriża li bi żball ġiet ikkunsidrata bħala produttur de facto tkun kapaċi wkoll tinterrompi t-terminu ta’ preskrizzjoni fir-rigward ta’ produtturi. Il-limitu massimu ratione temporis ta’ responsabbiltà għal produtturi fl-Artikolu 11 b’hekk jinqabeż, u dan jiġi eskluż fid-dawl tal-armonizzazzjoni kompleta tas-suġġett li hu l-għan tad-Direttiva 85/374.

80.

Il-konklużjoni tiegħi hi li regola nazzjonali li taħtha persuna li ssirilha ħsara tista’, permezz ta’ sostituzzjoni tal-partijiet, tpoġġi lil produttur, li minħabba l-iskadenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni taħt l-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/374, jiġi lliberat mir-responsabbiltà skont din id-direttiva, f’pożizzjoni ta’ konvenut f’kawża fejn ikunu tressqu talbiet taħt id-direttiva bi żball iżda fil-ħin kontra impriża oħra, ma hijiex kompatibbli mad-Direttiva 85/374.

81.

Kif diġà kkonstatajt, APSA ssostni li l-ipoteżi li fuqhom hija bbażata t-talba għal deċiżjoni preliminari, b’mod partikolari li APMSD ma hijiex produttur fis-sens tal-Artikolu 3 tad-Direttiva 85/374 u li APSA ġiet imħarrka għall-ewwel darba biss wara l-iskadenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ għaxar snin, għadhom ma ġewx deċiżi fil-kawża prinċipali. Barra minn hekk, il-Kummissjoni hija b’mod ċar inklinata favur il-pożizzjoni li tgħid li APMSD għandha tiġi kklassifikata bħala produttur skont l-Artikolu 3(3), sabiex b’hekk hija tissuġġerixxi li d-domanda preliminari għandha tiġi fformulata mill-ġdid biex din iċ-ċirkustanza tittieħed inkunsiderazzjoni.

82.

Peress li l-Qorti tal-Ġustizzja tista’ tipprovvdi lill-qorti ta’ rinviju bi kwalunkwe informazzjoni li tista’ tkun utli għaliha biex tiddeċiedi l-kawża prinċipali, se nissuġġetta ż-żewġ ipoteżi bażiċi tal-House of Lords għal eżami iktar iddettaljat u b’dan il-mod nuri kif id-dekorrenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni taħt l-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/374 għandha bħala regola tiġi ddeterminata f’każ bħal dak fil-kawża prinċipali, u kif is-sostituzzjoni ta’ produttur bħala konvenut għandha tiġi evalwata fid-dawl tad-direttiva jekk ir-rikors għas-sostituzzjoni jiġi ppreżentat qabel l-iskadenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni. Sussegwentement se niddiskuti l-konsegwenzi li jkollha l-klassifikazzjoni ta’ fornitur bħal APMSD bħala produttur fis-sens tal-Artikolu 3 tad-Direttiva 85/374 f’każ bħal dak fil-kawża prinċipali.

83.

Taħt l-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/374 id-drittijiet tal-persuna li saritilha ħsara li jitnisslu minn din id-direttiva jiġu estinti mal-iskadenza tat-terminu ta’ għaxar snin mid-data li fiha l-produttur iqiegħed il-prodott fiċ-ċirkulazzjoni.

84.

Il-kwistjoni tad-determinazzjoni tal-mument preċiż meta prodott jitqiegħed fiċ-ċirkulazzjoni kienet diġà tressqet quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja permezz tal-ewwel talba għal deċiżjoni preliminari mill-High Court of Justice, li ġiet imwieġba b’mod ċar permezz tas-sentenza O’Byrne.

85.

Il-Qorti tal-Ġustizzja qalet li prodott jitqiegħed fiċ-ċirkulazzjoni biss meta jinħareġ mill-proċess ta’ produzzjoni operat mill-produttur u jidħol fi proċess ta’ kummerċjalizzazzjoni fl-istat li fih jiġi offert lill-pubbliku sabiex jintuża jew jiġi kkunsmat ( 34 ). F’dan il-kuntest, it-trasferiment tal-prodott lil kumpannija sussidjarja li hi formalment parti mill-katina ta’ distribuzzjoni ma huwiex ekwivalenti għal tqegħid tal-prodott fiċ-ċirkulazzjoni jekk in-natura tat-trasferiment tkun tranżazzjoni purament interna fi ħdan il-grupp u l-produttur b’hekk ma jitlifx il-kontroll fuq il-prodott ( 35 ).

86.

Jekk fl-aħħar nett il-qrati nazzjonali ikkonfermaw fil-kawża prinċipali li APSA u APMSD kienu daqshekk konnessi mill-viċin li APMSD ma setgħetx tiddetermina l-imġiba tagħha b’mod awtonomu fir-rigward tat-tilqima inkwistjoni, it-tilqima pprovvduta lil APMSD ma kinitx titqiegħed fiċ-ċirkulazzjoni sal-mument meta APMSD biegħetha lil terz.

87.

F’dan ir-rigward jidher mid-digriet tar-rinviju li d-data li fiha APSA bagħtet it-tilqima lil APMSD ġiet iddeterminata b’mod preċiż ħafna fil-kawża prinċipali. It-tilqima ntbagħtet fit-18 ta’ Settembru 1992 u waslet għand APMSD fit-22 ta’ Settembru 1992. Id-data preċiża li fiha APMSD biegħet it-tilqima lill-Ministeru tas-Saħħa min-naħa l-oħra ma hijiex ċerta. Skont il-qorti tar-rinviju, il-bejgħ sar f’data “li x’aktarx kienet lejn l-aħħar ta’ Settembru 1992 jew kmieni f’Ottubru 1992”. Fl-aħħar nett, l-appellant ġie mlaqqam bit-tilqima fit-3 ta’ Novembru 1992.

88.

Fis-16 ta’ Ottubru 2002 l-appellant ressaq kawża kontra APSA, fejn invoka d-drittijiet tiegħu mnissla mid-Direttiva 85/374.

89.

Jekk it-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ għaxar snin għal APSA beda jiddekorri biss minn meta t-tilqima ġiet trasferita lill-Ministeru tas-Saħħa, id-data preċiża tal-bejgħ tat-tilqima minn APMSD lill-Ministeru tas-Saħħa jkollha tiġi aċċertata, sabiex tiġi ddeterminata d-data li fiha beda jiddekorri t-terminu ta’ preskrizzjoni. Jekk titwarrab il-kwistjoni dwar jekk f’dan il-każ it-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ għaxar snin fir-rigward ta’ APSA kienx diġà ġie interrott meta infetħet il-kawża kontra APMSD ( 36 ), il-kawża li tressqet kontra APSA fis-16 ta’ Ottubru 2002 f’kull każ inbdiet qabel l-iskadenza tat-terminu ta’ għaxar snin jekk it-tilqima ma kinitx tqiegħdet fiċ-ċirkulazzjoni sakemm sar bejgħ lill-Ministeru tas-Saħħa fi jew wara s-16 ta’ Ottubru 1992 ( 37 ).

90.

Anki jekk il-mument preċiż tal-bejgħ tat-tilqima lill-Ministeru tas-Saħħa li ta lok għall-bidu tad-dekorrenza tat-terminu ma setax jiġi iktar ivverifikat, iżda seta’ biss jiġi kkonfinat għall-perijodu bejn it-22 ta’ Settembru 1992 — id-data li fiha APMSD irċeviet it-tilqima — u t-3 ta’ Novembru 1992 — meta l-appellat ġie mlaqqam — il-ftuħ tal-kawża kontra APSA fis-16 ta’ Ottubru 2002 f’kull każ kienet tinterrompi t-terminu ta’ preskrizzjoni fil-ħin. Li kieku APSA kellha ssostni difiża bbażata fuq preskrizzjoni, hija jkollha tipprova d-data li fiha t-tilqima tqiegħdet fiċ-ċirkulazzjoni ( 38 ). Jekk APSA bħala produttur setgħet biss tikkonfina din id-data għal ċertu terminu li beda jiddekorri iktar minn għaxar snin qabel id-data li fiha tressqet il-kawża iżda li jispiċċa inqas minn għaxar snin qabel dik id-data, APSA bħala produttur ikollha ġġorr l-oneru tal-prova tar-riskju assoċjat li man-nuqqas ta’ għoti ta’ prova tal-punt preċiż li fih beda jiddekorri ż-żmien ( 39 ). Fin-nuqqas ta’ determinazzjoni preċiża tal-mument ta’ tqegħid fiċ-ċirkulazzjoni, fit-tali każ, il-kawża tas-16 ta’ Ottubru 2002 ukoll tkun tressqet fil-ħin kontra APSA, fejn b’hekk jiġi interrott it-terminu ta’ preskrizzjoni kontra APSA.

91.

Id-Direttiva 85/374 hija siekta fir-rigward ta’ liema regoli proċedurali għandhom jiġu applikati meta persuna ppreġudikata tixtieq tressaq talbiet kontra produttur taħt din id-direttiva. Jekk il-liġi proċedurali nazzjonali tipprovvdi għall-possibbiltà li ssir sostituzzjoni tal-konvenut f’kawża li tkun diġà pendenti b’konvenut ieħor, fejn b’hekk jiġu invokati d-drittijiet mitluba kontra l-konvenut il-ġdid, tali sostituzzjoni ta’ konvenuti fil-prinċipju għandha titqies bħala forma permissibbli ta’ tressiq ta’ kawża kontra l-produttur.

92.

Sakemm it-terminu ta’ preskrizzjoni taħt l-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/374 ma jkunx għadu skada, il-produttur jista’ għalhekk, permezz ta’ sostituzzjoni ta’ konvenuti — li tkun valida skont il-liġi proċedurali nazzjonali — jiġi mħarrek f’kawża oħra li fiha talbiet għad-danni bbażati fuq ir-responsabbiltà għall-prodott ikunu tressqu bi żball kontra impriża oħra.

93.

L-istess għandu japplika meta l-persuna ppreġudikata tkun interrompiet it-terminu ta’ preskrizzjoni taħt l-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/374 billi ressqet kawża separata kontra l-produttur. Peress li l-effett ta’ din l-interruzzjoni tat-terminu ta’ preskrizzjoni jmur lilhinn mill-kawża speċifika, ikun kompatibbli mad-Direttiva 85/374 jekk il-produttur, wara l-ewwel kawża, permezz ta’ sostituzzjoni tal-partijiet — valida taħt il-liġi proċedurali nazzjonali — ikun jista’ jiġi mħarrek bħala konvenut f’kawża oħra fejn ikunu tressqu bi żball l-istess talbiet kontra impriża oħra.

94.

Huwa evidenti mit-trattazzjoni tal-partijiet u mill-informazzjoni li tinsab fil-proċess li l-qrati nazzjonali għadhom ma tawx deċiżjoni fil-kawża prinċipali dwar il-klassifikazzjoni ta’ APMSD bħala produttur fis-sens tal-Artikolu 3 tad-Direttiva 85/374. F’dan l-isfond, se nindirizza l-kundizzjonijiet għal u l-konsegwenzi tal-klassifikazzjoni ta’ fornitur bħal ma huwa APMSD bħala produttur fis-sens tal-ewwel parti tal-Artikolu 3(1) jew tal-Artikolu 3(3) tad-direttiva.

95.

Skont l-interpretazzjoni funzjonali tal-kunċett ta’ produttur li fuqu l-Qorti tal-Ġustizzja bbażat is-sentenza O’Byrne, entità li tiddistribwixxi prodott taqa’ fi ħdan il-kunċett ta’ produttur strictu sensu fis-sens tal-ewwel parti tal-Artikolu 3(1) tad-Direttiva 85/374 jekk il-produttur u l-fornitur ikunu daqstant konnessi mill-viċin li l-produttur, wara li jittrasferixxi l-prodott lill-fornitur, iżomm kontroll de facto fuq il-prodott li ġie ttrasferit ( 40 ). Jekk fl-aħħar mill-aħħar il-qrati nazzjonali kellhom jiddeċiedu fil-kawża prinċipali li kien hemm rabta daqstant mill-qrib, APMSD ikollha b’konsegwenza ta’ dan tiġi meqjusa, flimkien ma’ APSA, bħala produttur fis-sens tal-ewwel parti tal-Artikolu 3(1) tad-Direttiva 85/374.

96.

Barra minn hekk, taħt l-Artikolu 3(3) tad-Direttiva 85/374, kull fornitur ta’ prodott jiġi ttrattat bħala produttur tiegħu jekk il-produttur ma jistax jiġi identifikat u l-fornitur ma jinformax lill-persuna li saritilha ħsara, fi żmien raġjonevoli, bl-identità tal-produttur jew tal-persuna li fornietlu l-prodott.

97.

Il-klassifikazzjoni ta’ fornitur bħala produttur fis-sens tal-Artikolu 3(3) tad-Direttiva 85/374 għaldaqstant hija possibbiltà f’każijiet fejn il-persuna ppreġudikata ma kinitx f’pożizzjoni li tistabbilixxi l-identità tal-produttur fis-sens tal-Artikolu 3(1) tad-direttiva. Skont il-formulazzjoni ċara ta’ din id-dispożizzjoni, madankollu, is-sempliċi nuqqas ta’ għarfien dwar l-identità tal-produttur ma huwiex biżżejjed. Barra minn hekk il-persuna ppreġudikata għandha turi li ma kinitx f’pożizzjoni li tikkonstata l-identità tal-produttur ( 41 ). Id-direttiva tħalli miftuħa r-raġuni għalfejn il-produttur ma jkunx magħruf mill-persuna ppreġudikata, sabiex b’hekk huma l-qrati nazzjonali li għandhom jiddeċiedu jekk il-produttur tal-prodott seta’ jew ma setax jiġi identifikat fiċ-ċirkustanzi partikolari tal-każ ( 42 ).

98.

Applikazzjoni tal-Artikolu 3(3) tad-Direttiva 85/374 tassumi li l-fornitur ma informax lill-persuna li saritilha ħsara fi żmien raġjonevoli bl-identità tal-produttur jew tal-fornitur tiegħu. Għalkemm id-direttiva ma tgħid xejn iktar dwar kif għandu jiġi kkalkolat il-perijodu li matulu l-fornitur għandu jwieġeb, jista’ jiġi dedott li l-perijodu jibda jiddekorri mill-mument meta l-persuna ppreġudikata tressaq it-talbiet tagħha skont id-direttiva kontra l-fornitur. Biex jiġi evitat li fornitur jagħmilha iktar diffiċli jew saħansitra — minħabba l-iskadenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ għaxar snin — kompletament impossibbli għall-persuna li saritilha ħsara li tressaq kawża kontra l-produttur, billi ttawwal l-identifikazzjoni tal-produttur, għandu jiġi dedott li t-terminu li fih il-fornitur irid jidentifika l-produttur jew il-fornitur tiegħu stess jibda jiddekorri mhux iktar tard minn meta l-persuna li saritilha ħsara formalment titlob kumpens mill-fornitur skont ir-regoli dwar responsabbiltà għall-prodott, kemm permezz ta’ talba formali jew permezz ta’ proċedimenti ġudizzjarji. It-terminu jibda jiddekorri biss jekk it-talba tkun speċifika biżżejjed fir-rigward tal-prodott.

99.

Fornitur jista’ jevita li jiġi kklassifikat bħala produttur taħt l-Artikolu 3(3) tad-Direttiva 85/374 biss billi jidentifika l-produttur bħala l-fornitur tiegħu. Jekk il-fornitur ikun jaf bl-identità tal-produttur jew tal-fornitur tiegħu, l-affermazzjoni li huwa nnifsu ma huwiex il-produttur ma hijiex biżżejjed biex teħilsu mir-responsabbiltà. Il-fornitur huwa meħtieġ pjuttost, anki mingħajr ma jiġi mitlub li jagħmel dan mill-persuna li saritilha ħsara, li jikkommunika l-informazzjoni kollha meħtieġa fi żmien raġonevoli ( 43 ).

100.

Jekk fil-kawża prinċipali l-qrati nazzjonali kellhom finalment jaslu għall-konklużjoni li APMSD għandha tiġi klassifikata bħala produttur fis-sens tal-ewwel parti tal-Artikolu 3(1) jew tal-Artikolu 3(3) tad-Direttiva 85/374, skont id-dispożizzjonijiet ta’ din id-direttiva, APMSD tkun responsabbli bħala produttur għad-danni kkawżati minn difett fit-tilqima.

101.

Minħabba l-fatt li l-persuna ppreġudikata ressqet kawża kontra APMSD fit-2 ta’ Novembru 2000 abbażi ta’ responsabbiltà għall-prodott u nnotifkat id-dettalji tat-talba fl-1 ta’ Awwissu 2001, it-terminu ta’ preskrizzjoni taħt l-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/374 kien jiġi interrott fil-ħin, fir-rigward ta’ APMSD.

102.

Barra minn hekk, din il-klassifikazzjoni ta’ APMSD bħala produttur ma teskludix li titressaq kawża kontra APSA. Fl-eventwalità li jitressqu talbiet taħt id-direttiva kontra diversi produtturi, l-Artikolu 5 tad-direttiva jipprovdi espressament li huma responsabbli in solidum fir-rigward tal-persuna li saritilha ħsara, bla ħsara għad-dispożizzjonijiet tal-liġi nazzjonali li jikkonċernaw drittijiet ta’ kontribuzzjoni jew ta’ rimedju.

103.

Madankollu għandu jitfakkar li t-tressiq ta’ kawża kontra wieħed minn diversi produtturi fis-sens tal-Artikolu 3 tad-Direttiva 85/374 jinterrompi t-terminu ta’ preskrizzjoni biss fil-konfront tal-produttur li kontrih tkun tressqet il-kawża. Madankollu, anki f’dan il-kuntest ta’ preskrizzjoni, il-konsegwenzi tal-interpretazzjoni funzjonali tal-kunċett ta’ produttur fis-sens tal-ewwel parti tal-Artikolu 3(1) tad-Direttiva 85/374 ma jistgħux jiġu injorati ( 44 ).

104.

Għalkemm skont l-istruttura tad-Direttiva 85/374 il-produtturi kollha li huma involuti fil-proċess tal-produzzjoni huma responsabbli in solidum fir-rigward tal-konsumatur jekk il-prodott lest ikun difettuż, it-terminu ta’ preskrizzjoni fl-Artikolu 11 tad-direttiva bħala prinċipju għandu jiġi kkonstatat b’mod separat għal kull produttur involut.

105.

Fl-osservazzjonijiet bil-miktub tagħha, il-Kummissjoni tipproponi interpretazzjoni differenti, li skontha t-tressiq ta’ kawża kontra fornitur li għandu jiġi kklassifikat bħala produttur fis-sens tal-Artikolu 3(3) tad-Direttiva 85/37/374 jista’ jinterrompi t-terminu ta’ preskrizzjoni taħt l-Artikolu 11 fir-rigward ta’ produttur fis-sens tal-ewwel parti tal-Artikolu 3(1). Madankollu, interpretazzjoni bħal din ikollha l-effett li t-tressiq ta’ kawża kontra produttur fis-sens tal-Artikolu 3 jinterrompi d-dekorrenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ għaxar snin kontra l-produtturi l-oħrajn kollha fis-sens tal-Artikolu 3. Dan l-approċċ imur kontra l-għanijiet tad-Direttiva 85/374, jinjora l-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, u ġie kkwalifikat mill-Kummissjoni waqt is-seduta.

106.

Qabel kollox, għandu jiġi osservat li fis-sentenza O’Byrne il-Qorti tal-Ġustizzja, fl-interpretazzjoni tagħha dwar it-tqegħid fiċ-ċirkulazzjoni li tagħti lok għall-bidu tad-dekorrenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni, iffokat fuq il-proċess ta’ produzzjoni operat minn produttur speċifiku għal prodott speċifiku. F’dan ir-rigward produttur ta’ parti komponenti jew fornitur li għandu jiġi kklassifikat bħala produttur (ta’ parti komponenti) li jbigħ il-parti komponenti tiegħu lil produttur ieħor ta’ parti komponenti jew tal-prodott lest bħala regola jqegħdu fiċ-ċirkulazzjoni, biex b’hekk it-terminu ta’ preskrizzjoni jibda jiddekorri minn dak il-mument ( 45 ). Jekk diversi produtturi jew fornituri li għandhom jiġu kklassifikati bħala produtturi (ta’ parti komponenti) jifformaw parti minn katina ta’ ħolqien ta’ ġid, il-mument meta t-terminu ta’ preskrizzjoni jibda jiddekorri għandu jiġi kkonstatat b’mod separat għal kull produttur. Jekk, imbagħad, kawża mressqa kontra produttur jew fornitur wieħed ikun interrompa t-terminu ta’ preskrizzjoni fil-konfront tal-produtturi u fornituri l-oħra kollha li għandhom jiġu kklassifikati bħala produtturi involuti, indipendentement minn jekk dawn kinux partijiet fil-kawża jew jekk saħansitra sarux jafu biha, dan qajla seta’ jiġi rikonċiljat mal-approċċ segwit fis-sentenza O’Byrne li jiġi eżaminat kull każ individwali partikolari.

107.

Barra minn hekk, għandu jitfakkar li t-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ għaxar snin taħt l-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/374 huwa bażikament intiż sabiex tiġi ggarantita lill-produtturi skadenza fissa għar-responsabbiltà assoluta tagħhom ( 46 ). Il-preskrizzjoni temporali tar-responsabbiltà hija bbażata wkoll fuq kunsiderazzjonijiet ta’ prova, peress li d-difiżi tal-prodottur tal-komponent jew tal-prodott lest imsemmija fl-Artikolu 7(e) (riskju ta’ żvilupp) u (f) (komponent mhux difettuż) jeħtieġu relatata mal-istat tal-prodott fil-mument li jitqiegħed fiċ-ċirkulazzjoni. Peress li l-produtturi jġorru l-oneru tal-prova u r-riskju ta’ nuqqas li jagħtu l-prova, filwaqt li jsir dejjem iżjed diffiċli li tiġi pprovata d-difiża mal-mgħodija taż-żmien, ikun kontra l-bilanċ ta’ interessi stabbilit mid-Direttiva 85/374 li kieku t-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ għaxar snin għall-produtturi kollha involuti fil-katina ta’ ħolqien tal-ġid seta’ jiġi interrott billi titressaq kawża kontra produttur jew fornitur ieħor li għandu jiġi kklassifikat bħala produttur, u b’hekk mingħajr ma jkunu jafu dwar dan, partikolarment minħabba l-fatt li dawn il-proċedimenti jistgħu jkunu partikolarment twal.

108.

Fil-fehma tiegħi, it-tressiq ta’ kawża fil-ħin kontra fornitur ma jistax għalhekk ikollu l-effett li jinterrompi t-terminu ta’ preskrizzjoni fir-rigward ta’ produttur fis-sens tal-Artikolu 3(1) tad-direttiva, anki li kieku l-qrati nazzjonali kellhom jieħdu l-pożizzjoni li l-fornitur għandu jiġi kklassifikat bħala produttur fis-sens tal-Artikolu 3(3) tad-direttiva.

109.

Jekk, b’kuntrast ma’ dan, il-qrati nazzjonali kellhom jaslu għall-konklużjoni fil-kawża prinċipali li fornitur bħal ma huwa APMSD kellu, minħabba l-involviment tiegħu fil-proċess ta’ produzzjoni operat minn APSA, jitqies flimkien ma’ APSA bħala produttur fis-sens tal-ewwel parti tal-Artikolu 3(1) tad-Direttiva 85/374, it-tressiq ta’ kawża fil-ħin kontra APMSD ikollha tabilħaqq l-effett li tinterrompi t-terminu ta’ preskrizzjoni fir-rigward ta’ APSA.

110.

Il-punt deċiżiv hawnhekk huwa li fornitur li jinsab involut biżżejjed mill-viċin fil-proċess ta’ produzzjoni operat mill-produttur għandu jiġi kklassifikat flimkien mal-produttur bħala produttur fis-sens tal-ewwel parti tal-Artikolu 3(1) tad-direttiva. Peress li dawn iż-żewġ entitajiet għandhom jiġu kkunsidrati, fid-dawl tal-interpretazzjoni funzjonali tal-kunċett ta’ produttur, bħala produttur wieħed fis-sens tal-ewwel parti tal-Artikolu 3(1), it-terminu ta’ preskrizzjoni għandu wkoll jiddekorri bl-istess mod għaż-żewġ entitajiet.

111.

F’dan ir-rigward il-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza O’Byrne, wara li qieset bir-reqqa l-interessi tal-konsumaturi u tal-produtturi, issinkronizzat il-punt tat-tluq tat-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ għaxar snin taħt l-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/374 għall-produttur stricto sensu u l-fornitur li jifforma parti mill-proċess ta’ produzzjoni billi għamlet referenza għad-data li fiha l-fornitur iqiegħed il-prodott fiċ-ċirkulazzjoni. Fil-kuntest tal-bilanċ ta’ interessi nnifsu, id-dekorrenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni wkoll għandu jkun uniformi.

112.

Peress li d-dekorrenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni taħt l-Artikolu 11 tad-direttiva jiġi interrott biss bit-tressiq ta’ kawża, terminu uniformi ta’ preskrizzjoni għall-produttur u l-fornitur li flimkien għandhom jitqiesu bħala produttur fis-sens tal-ewwel parti tal-Artikolu 3(1) jippresupponi li t-tressiq ta’ kawża kontra l-fornitur jinterrompi d-dekorrenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ għaxar snin mhux biss fir-rigward ta’ dak il-fornitur iżda wkoll fir-rigward tal-produttur li fil-proċess ta’ produzzjoni tiegħu l-fornitur huwa involut.

113.

Għalhekk, il-konklużjoni tiegħi hija li l-klassifikazzjoni — li għandha tiġi evalwata mill-qrati nazzjonali — tal-fornitur ta’ prodott bħala l-produttur tiegħu għandha l-konsegwenza li l-fornitur huwa responsabbli taħt l-Artikolu 1 tad-direttiva għad-danni kkawżati minħabba difett fil-prodott, indipendentement minn jekk jiġix ikklassifikat bħala produttur fis-sens tal-Artikolu 3(1) jew bħala produttur fis-sens tal-Artikolu 3(3) tad-direttiva. Il-klassifikazzjoni ta’ fornitur bħala produttur fis-sens tal-ewwel parti tal-Artikolu 3(1) tad-direttiva għandha l-konsegwenza ulterjuri li t-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ għaxar snin għall-produttur li fil-proċess ta’ produzzjoni tiegħu l-fornitur huwa involut jibda jiddekorri biss ladarba l-fornitur iqiegħed l-prodott fiċ-ċirkulazzjoni. Fl-istess waqt, kawża li titressaq kontra dak il-fornitur f’dan il-każ tinterrompi d-dekorrenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni taħt l-Artikolu 11 tad-direttiva anki fir-rigward tal-produttur li fil-proċess tal-manifattura tiegħu l-fornitur huwa involut.

114.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet imsemmija iktar ’il fuq nikkonkludi li s-sostituzzjoni ta’ partijiet, li tkun valida taħt il-liġi proċedurali nazzjonali, li permezz tagħha produttur jiġi ssostitwit bħala konvenut f’proċedimenti li jikkonċernaw talbiet taħt id-Direttiva 85/374 tikkostitwixxi forma ta’ tressiq ta’ kawża kontra dak il-produttur li hija kompatibbli ma’ din id-direttiva, sakemm, meta sar ir-rikors għas-sostituzzjoni tal-partijiet, il-produttur ma ġiex illiberat mir-responsabbiltà b’konsegwenza tal-iskadenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni taħt l-Artikolu 11 tad-direttiva.

115.

Li kieku l-qrati nazzjonli kellhom barraminhekk jaslu għall-konklużjoni fil-kawża prinċipali li APMSD għandha tiġi kklassifikata bħala produttur fis-sens tal-ewwel parti tal-Artikolu 3(1) jew tal-Artikolu 3(3) tad-Direttiva 85/374, APMSD tkun responsabbli wkoll, taħt l-Artikolu 1 tad-direttiva, għad-danni kkawżati minħabba difett fil-prodott. Il-klassifikazzjoni ta’ APMSD bħala prodottur fis-sens tal-ewwel parti tal-Artikolu 3(1) jkollha wkoll il-konsegwenza li t-tressiq ta’ kawża kontra APMSD tinterrompi d-dekorrenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni taħt l-Artikolu 11 tad-direttiva anki fir-rigward ta’ APSA, li fil-proċess ta’ produzzjoni tagħha kienet involuta APMSD.

116.

Għaldaqstant nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tagħi r-risposta li ġejja lill-House of Lords:

Regola nazzjonali li, fil-kuntest ta’ rikors li jikkonċerna talbiet imressqa taħt id-Direttiva tal-Kunsill 85/374/KEE, tal-25 ta’ Lulju 1985, dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet, regolamenti u dispożizzjonijiet amministrattivi tal-Istati Membri dwar responabbiltà għall-prodotti difettużi, tippermetti li l-fornitur konvenut jiġi ssostitwit mill-produttur permezz ta’ sostituzzjoni ta’ partijiet hija kompatibbli ma’ din id-direttiva, sa fejn il-produttur ma kienx, meta ġie ppreżentat ir-rikors għas-sostituzzjoni tal-partijiet, ġie lliberat mir-responsabbiltà tiegħu b’konsegwenza tal-iskadenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni taħt l-Artikolu 11 tad-Direttiva 85/374.

Jekk fornitur għandu jiġi kklassifikat bħala produttur fis-sens tal-Artikolu 3 tad-Direttiva 85/374, huwa jinsab responsabbli taħt l-Artikolu 1 ta’ din id-direttiva għad-danni kkawżati minħabba difett fil-prodott. Il-klassifikazzjoni tal-fornitur bħala produttur fis-sens tal-ewwel parti tal-Artikolu 3(1) tad-Direttiva 85/374 għandha l-konsegwenza ulterjuri li t-tressiq ta’ kawża kontra dak il-fornitur tinterrompi d-dekorrenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni taħt l-Artikolu 11 ta’ din id-direttiva anki fir-rigward tal-produttur li fil-proċess tal-manifattura tiegħu il-fornitur huwa involut.